Agiasos mag 152 2006

ΓΕΝΑΡΗΣ - ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2006

Η Κική Βιταλιώτου, η παλαιά τραγου­ δίστρια του Κήπου της Παναγίας... (Σκίτσο Χαράλαμπου Πανταζή)

Ο Ιωάννης Ηρακλή Πουδαράς (19141999), ο ταχυδρομικός, ο ερασιτέχνης ηθοποιός...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Η ορεινή Αγιάσος ήδη καπροκρατείται.............................................................................................. ΧΑΡΙΔΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΔΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΛΣΤ' ) ..................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Τα παραδεισένια Άντρια και το «Γαρουφαλέλ’» .............................................................. ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΙΔΕΡΗ-ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Στης ορεινής Αγιάσος τις ολόφωτες κορφές............................................................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου.................................................................................... ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ», Ανακοίνωση. Προαγορά «Θεατρικών» Μηνά....................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Β ' Διεθνές Συνέδριο Βαλκανικών Ιστορικών Σπουδών. Η Καβάλα και τα Βαλκάνια, η Καβάλα και το Α ιγαίο................................................................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Από τα πανηγυριώτικα παραδοσιακά επαγγέλματα. Ο Αγιασώτης χαλβατζής Χαράλαμπος Κουντουρέλης αφηγείται............................................................................................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Βαφτιστικό γράμμα της Κοινότητας Αγιάσου του έτους 1891... ΠΕΡΙΚΛΗ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ, Μαρίκα Μαριγλή, ο άλλος άνθρωπος.................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Της Βασιλικής Πατσέλη..................................................................................... ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΔΗ-ΠΑΤΣΕΔΗ, Αθήνα ανοχύρωτη (ποίημα). Έψιλον εννέα (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ο έρωτας δώρο ακριβό.................................................................................................................................................................................. ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ, Νέα ζωή (ποίημα). ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Το τρένο της ζωής (ποίημα). ΚΩΣΤΑ Γ. ΜΙΣΣΙΟΥ, Και ξαφνικά θα ψάξεις να με βρεις (ποίημα)..................................................................................................... ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΡΑΒΟΥΛΙΑ, Ελληνικός λόγος, ο κάλλιστος των γλωσσών....................................................................................... ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ I. ΠΑΠΑΔΑ, Κληρικολογικά βιογραφικά σημειώματα. Ρασοφόροι από την Αγιάσο του χτες και του σήμερα ( Γ ') .... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Δημοτική Βιβλιοθήκη «Πέπη Δαράκη». Η Αγία Παρασκευή Λέσβου ευγνωμονούσα τιμ ά ........... ΟΛΓΑΣ ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ-ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ, Η φίλη μου η Πέπη Δαράκη..................................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε................................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου τίμησε τον Όμηρο Κοντούλη................................................................................................... ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ-ΔΑΡΓΓΣΗ, Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών. Η κοπή της καθιερωμένης πρωτοχρονιάτικης πίτας.. Τα πθίτκα μας (Χρίστος Γλεζέλης, Στρατής Απ. Μουτζουρέλης, Παναγιώτης Σαλτογιάννης)...........................................................

Σελ.

3 4 5 7 8 10 11 13 17 18 19 20 21 22 25 28 29 30 31 33 34

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Μερική άποψη της Μεγάλης Αίμνης (Λίμνου) Αγιάσου. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρ. Λιακάτου. Δεκέμβριος 2004)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου Αγιάσου με το χιονένιο του πέπλο. (Φωτογραφία Παναγιώτη Στυλ. Σκορδά. 23.3.1998)

Ιδ$Ν 1106-3378

Κ ω δικός 3980

Ο Π λούτω ν Γ εω ργίου Β έτσικας, του Α λβανικού Μ ετώ που και της Μ έσης Ανατολής...

Η ΟΡΕΙΝΗ ΑΓΙΑΣΟΣ ΗΑΗ ΚΑΠΡΟ ΚΡΑΤΕΙΤΑΙ Ε ξαρχής θα ήθελα να δηλώσω πως είμαι φίλος των ζώων, των ήμερων και των άγριων. Μπορεί να μην έχω σκύλους, γάτες, παπαγάλους και καναρίνια, όπως συμβαίνει με άλλους συνανθρώπους μου, άλλ’ αυτό δεν αναιρεί τη ζωοφιλία μου. Εξάλλου η κατο­ χή ή η εκμετάλλευση ενός ζώου δεν είναι πάντοτε και αψευδής μάρτυρας αγάπης προς αυτό... Εξ απαλών ονύχων γνώρισα την πανίδα της Αγιά­ σου, τα κατοικίδια ζώα, τ ’ αγρίμια του βουνού, τα σερπετά της γης, τα πετεινά του ουρανού. Άλλοτες υ­ πήρχαν ζώα, που με το πέρασμα του χρόνου εξαφανί­ στηκαν ή τείνουν να εξαφανιστούν, όπως οι άγριοι ό­ νοι, τα ελάφια, οι μπούφοι, οι σκυλοπόταμοι και άλ­ λα. Ήμουν παιδί και χαράχτηκε στη μνήμη μου η ει­ κόνα ενός σκοτωμένου μπούφου, τον οποίο ο Πανα­ γιώτης Σκορδάς, ο πασίγνωστος Καραμπέτσος, είχε κρεμάσει σε τσιγκέλι του κρεοπωλείου του στην Αγο­ ρά, κοντά στον πλάτανο, για να θαυμάσει ο κόσμος το τρανό κατόρθωμα κάποιου ανεγκέφαλου κυνηγού... Τελευταία η πανίδα της Αέσβου ενισχύθηκε και με αγριόχοιρους. Παλαιότερα η νυφούλα του Ολύμπου είχε πολλούς οικόσιτους χοίρους, που συχνά πυκνά κυκλοφορούσαν και στους δρόμους, ενίοτε και στο προαύλιο του ναού της Παναγίας. Οι εκάστοτε πρού­ χοντες και επίτροποί με τσουχτερά πρόστιμα και με ρητές απαγο­ ρεύσεις προσπαθούσαν να περιορίσουν το κακό. Στις μέρες μας τα πράγμα­ τα έχουν αλλάξει. Τα λίγα

παχύδερμα θηλαστικά, που αφέθηκαν προ καιρού ε­ λεύθερα, γεννοβόλησαν και κυριάρχησαν, καταπώς λέγεται, στην ορεινή Αγιάσο... Οι Αγιασώτες διαμαρτύρονται, γιατί υφίστανται τις συνέπειες. Ο ζωτικός τους χώρος δεν είναι δάσος του δημοσίου. Είναι ιδιοκτησίες, σωθύρια, περβό­ λια, εγκαταλειμμένα ή καλλιεργούμενα. Τα αγριο­ γούρουνα δεν είναι μέλισσες που απομυζούν το νέ­ κταρ ούτε πεταλούδες που πετούν από λουλούδι σε λουλούδι ούτε σερπετά ούτε πετούμενα. Αναζητώ­ ντας την τροφή τους, κάνουν λογής λογής ζημιές στα κτήματα. Και κοντά σ’ όλα προκαλούν το φόβο σε μικρούς και σε μεγάλους... Αξιέπαινη κάθε οικολογική προσπάθεια. Επιθυ­ μητή και η προώθηση του κυνηγετικού τουρισμού στη Λέσβο. Απαιτούνται όμως κάποιες προϋποθέσεις, κά­ ποιες διασφαλίσεις. Όσοι κόπτονται για τη φύση, για το περιβάλλον, πρέπει να δρομολογούν σωστά τη δράση τους. Στις προτεραιότητές τους πρέπει να είναι και η χλωρίδα. Είναι ίσως εύκολο ν ’ αμολάς φίδια, α­ γριογούρουνα, αλεπούδες, λαγούς, πέρδικες και άλλα ζωντανά. Δε θέλουν ούτε πότισμα ούτε τάισμα ούτε καταβολή κάποιας αποζημίωσης. Αντίθετα είναι δύ­ σκολο και δυσεπιχείρητο το έργο της διάσωσης της χλωρίδας. Ο καστανιώνας και ο ελαιώνας δεν ανανε­ ώνονται. Οι αναρίθμητες ποικιλίες των δέντρων ε­ κλείπουν μέρα με τη μέρα, αν δεν έχουν ήδη εκλείψει. Κανένας πια σχεδόν δεν μπολιάζει, δεν ανασταίνει δέντρα. Η οικολογική μας συνείδηση κατάντησε ετε­ ροβαρής και εναρμονίστηκε με ό,τι μας βολεύει και μας συμφέρει. Και αυτό, βέβαια, λίγο δεν είναι... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Κυνήγι αγριοχοίρου. Τοιχογραφία της Τίρυνθας.

ΠΑΤΡΙΑΟΓΝΩΣΤΙΚΑ Αγιάσος, αγάπη μου... ΛΣΤ'

Η μεταπολεμική όμως ανάπτυξη των συγκοινω­ νιακών μέσων οδήγησε το καταναλωτικό κοινό τόσο των γύρω χωριών όσο και της Αγιάσου στην πρωτεύ­ ουσα Μυτιλήνη, όπου μπορεί να προμηθευτεί όσα έ­ βρισκε άλλοτε στην Αγιάσο. Αλλά και πολλά από τα είδη πρώτης ανάγκης φτάνουν στα χωριά και στην Αγιάσο από περιοδεύοντα αυτοκίνητα-μαγαζιά. Τέλος το σχέδιο «Καποδίστριας» απογύμνωσε τε­ λείως την Αγιάσο και την άφησε μόνη της με όλα τα δυσάρεστα ενδεχομένως επακόλουθα, που μπορεί να έχει στο μέλλον. Αφαιρέθηκαν αβασάνιστα από τη δι­ καιοδοσία της τα γύρω χωριά, που φυσικά και γεω­ γραφικά ανέκαθεν της ανήκαν. Είναι πασίγνωστο πως οι αγροτικές περιφέρειές τους, κατά πολύ μεγά­ λο ποσοστό, ανήκουν σε ιδιοκτησίες των κατοίκωνδημοτών της Αγιάσου, πολλοί μάλιστα κάτοικοι αυ­ τών, όπως π.χ. των Λάμπου Μύλων, είναι ακραιφνείς Αγιασώτες. Πολύ φοβάμαι πως αν συνεχιστεί η νοοτροπία αυ­ τή των εκάστοτε κρατούντων, μπορεί κάποτε να πα­ ρασύρει ολόκληρη την Αγιάσο και να την οδηγήσει στον Ευεργέτουλα... ποταμό! Αν συμβεί αυτό το απευ­ κταίο, η φιλοπρόοδος Αγιάσος μας με την ιστορική αί­ γλη της ίσως να υπαχθεί στη Σκούντα! Και τότε αντίο πρόοδος, αντίο έργα, αντίο «Αγιάσος, αγάπη μου». Γι’ αυτό, φίλοι συμπατριώτες, όπου κι αν βρίσκε­ στε, όποια θέση κι αν κατέχετε, επαγρυπνείτε και μην επαναπαύεσθε. Η όμορφη Αγιάσος μας πρέπει και πάλι να αναστηθεί από τη στάχτη της σαν το φοίνικα

και να ανακτήσει την παλιά αίγλη της προς όφελος των απανταχού Αγιασωτών. Εξάλλου, ας μη λησμο­ νούμε πως η Παναγία μας θα είναι ο σίγουρος συ­ μπαραστάτης μας, αρκεί να το θελήσουμε. Ας επανέλθουμε στη γωνία του αποκαλούμενου «Νέου Κόσμου», όπου επί πολλά χρόνια λειτουργού­ σε το καφενείο του Πάνου Παπαπορφυρίου ή Γράμμη. Τι να πρωτοθυμηθείς όμως και τι να προϋπογρά­ ψεις για τον καλό εκείνο επαγγελματία, τον πάντα χαμογελαστό Πάνο; Την έμφυτη και ανεπιτήδευτη ευγένειά του; Την καθαριότητά του; Τη γρήγορη εξυπη­ ρέτηση των πελατών του, τους λαχταριστούς μεζέδες του ή τους ωραίους δίσκους που έβαζε πάντα στο πικάπ, με διαλεχτά τραγούδια της εποχής εκείνης, ρε­ μπέτικα και ευρωπαϊκά; Ο Πάνος είχε τη μοναδική συλλογή από τους ωραιότερους δίσκους, που τους διάλεγε με οδηγό τον πλούσιο εσωτερικό του κόσμο. Στο καφενείο του σύχναζε μεγάλη και ποικίλη πε­ λατεία. Τόσο ηλικιωμένοι νοικοκυραίοι όσο και νεο­ λαίοι έβρισκαν στο καφενείο του καλό αραξοβόλι και συνυπήρχαν με καλή πάντα διάθεση. Ο Πάνος στη δουλειά του επάνω είχε και ως πο­ λύτιμο βοηθό του τον πατέρα του Ηλιογραμμένο, το συμπαθέστατο και καλοκάγαθο εκείνο γεροντάκι, ό­ πως και την ευγενέστατη σύζυγό του Ανθή. Πάτερ φα­ μίλιας ο Πάνος με πέντε παιδιά, που από μικρά με τη σειρά τους τον βοηθούσαν κι αυτά στο καφενείο, κα­ τόρθωσε να τα μορφώσει όλα και να τα αποκαταστήσει πολύ καλά στην κοινωνία. Ο φιλόλογος καθηγη­ τής γιος του Γεώργιος εκλέχτηκε μάλιστα για μια τε­ τραετία και δήμαρχος Αγιάσου και έδωσε δείγματα ευγένειας, καλοσύνης και άψογης εξυπηρέτησης των δημοτών, σε ό,τι ήταν νόμιμο και δυνατό. (Συνεχίζεται)

ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΛ. ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗΣ

Το γνωστό καφενείο του Πα­ ναγιώτη Παπαπορφυρίου (Γράμμη) κατεδαφίστηκε πριν από χρόνια... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασι­ λείου)

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΑΟΤΙΝΗ ΑΓΙΑΣΟ Τα παραδεισένια Αντρια και το «Γαρουφαλέλ’» Πλούσιο σε βλάστηση και το δάσος του Νοσοκομείου, το λεγόμενο «σπιταλιώτ’κου». Στα πόδια του επισκέ­ πατητή και το φυσιολάτρη στο μικρό χωριό της Μυ­ πτη απλώνονται ο κόλπος της Γέρας και τα βουνά της χούς, μέσα στην καταπράσινη χαράδρα, με τις ανθι­ Αγιάσου. Και από την άλλη το νερό του ποταμού, που σμένες κερασιές, την Άνοιξη, ας συνεχίσει το δρόμο κελαρυστό κυλά προς τα κάτω. του, για να σταθεί Γέννημα θρέμμα λίγο πιο πάνω, στο η μάνα μου σ’ αυτά γραφικό εκκλησάκι τα μέρη, διηγόταν του Αϊ-Γιάννη του πολλά και διάφορα, Θεολόγου. όταν ήθελε να περά­ Το εκκλησάκι σει η ώρα μας. Εκεί, αυτό ο αξιαγάπη­ έλεγε, ζούσαν φαμί­ τος παπα-Γιώργης λιες και φαμίλιες, ο Τριανταφυλλόμέσα στα ντάμια, πουλος της Μυχούς στις αγροικίες, με το αναπαλαίωσε με γέρους και με γριές, τη βοήθεια τατν π ι­ με μεσόκοπους, με στών και το έκανε νιους, με παλικάρια σωστό στολίδι μέσα και με κοπέλες, με στο μεγαλείο της πολλά παιδιά. Έ φύσης. Συνεχίζο­ σφυζε ο τόπος από ντας ανηφορικά αυ­ ζωή, όταν οι ξωμά­ τό το δρόμο σιγά χοι ξερουμάνιαζαν σιγά κι αφού περά­ και ξεπέτρωναν τα σει το σταυροδρόμι κακοτράχαλα βου­ πάει από τη μια νά, για να τα κά­ στους Αγίους Α­ νουν σωστό παρά­ ναργύρους και από δεισο, με το τσαπί την άλλη τραβά και και με την παλικαβγαίνει στη θαυμά­ ριά τους, όταν ακό­ σια περιοχή των μη τα μηχανήματα Άντρκυν, με τα δέ­ ήταν άγνωστα. κα, καταπώς λένε, Μες στο ζωνάρι χωριά άλλοτε και το μαλλένιο ο προ­ με τους πολλούς νε­ πάππος μου είχε τα ρόμυλους γύρω α­ μπόλια και μπό­ πό τον Καρυώνα. λιαζε τις αχλάδες, Το τοπίο μαγεύ­ τις αγριλιές και Η νύφη Μυρσίνη Βρανά Κουκουσέλη, σύζυγος Χριστόφα Μαϊστρέλη, απαθαει με την άγρια ο­ νατίζεται το 1919, με τον πεθερό της Παναγιώτη Γ. Μαϊστρέλη (Γαρουφαλέλ’) άλλα δένδρα, χω ­ μορφιά του, δίπλα και την πεθερά της Γαρουφαλιά, που κρατούν, αντίστοιχα, τα δίδυμα παιδιά ρίς διάκριση, στα στον ποταμό τον της και εγγόνια τους, Μαρία, μετέπειτα σύζυγο Μιλτιάδη Μιλτιάδη Χουτζαίου, δικά του ή στα ξέ­ Αντριώτη, που φτά­ και Αέσποινα, μετέπειτα σύζυγο Ασημάκη Αναστασίου Χατζηγιάννη. να κτήματα. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Μυρσίνη Βαμβακά-Χουτζαίου) νει έως την Καρύνη. Εκεί ζούσε και Στολισμένο με λο­ η φαμίλια της γιαγιάς μου, της Μυρσίνης της Μ αϊγής λογής δέντρα, όπως καστανιές, ελιές, κουμαριές, στρέλαινας και του παππού μου του Χριστόφα και κυπαρίσσια, κερασιές, καρυδιές, μηλιές και άλλα. μαζί και το «Γαρουφαλέλ’», ο πεθερός. Αγιασμένες Α ν κάποια φορά τα βήματα φέρουν τον περί-

ψυχές, αγωνιστές στη ζωή. Είχαν ζα, γουρούνια, κα­ τσίκες, γαϊδάρους, μουλάρια, καθώς και «τσιβέρτια» με μέλισσες. Στη Γέρα πήγαιναν τα προϊόντα που είχαν κι από εκεί έπαιρναν ό,τι είχαν ανάγκη. Το «Γαρουφαλέλ’» τον έλεγαν έτσι, γιατί είχε πά ­ ρει το όνομα της γυναίκας του, Εξαιτίας του παρα­ κάτω περιστατικού. Σύμφωνα με μια εκδοχή, όταν ήρθε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην Αγιάσο, το «Γα­ ρουφαλέλ’», άνθρωπος αγράμματος και άσχετος με την πολιτική, ενθουσιάστηκε και χειροκροτώντας φώναζε: Ζήτου Βιζινέλους! Ζήτου Βιζινέλους!. Οι αντίπαλοι θύμωσαν, τον έπιασαν, τον έδειραν και τον τσαλαπάτησαν. «Ανιμουτσυχλίσ’τσι» και αυτός και άρχισε να φωνάζει «ζήτου του Γαρουφαλέλ’!», «ζήτου του ΓαρουφαλέλΊ», υπονοώντας τη γυναίκα του, και έτσι του έμεινε το παρατσούκλι. Αν κανείς περάσει από τ ’ Άντρια, θα δει δυο πε­ λώρια κυπαρίσσια, φυτεμένα το ένα δίπλα στο άλ­ λο, για να φυλάγονται από τη μοναξιά και από τους αγέρηδες. Τα φύτεψε ο προπάππος μου, το «Γαρου­ φαλέλ’». Το ένα το έλεγε Μαρία και το άλλο το έλε­ γε Δέσποινα. Τους έδωσε τα ονόματα που είχαν οι «διουμιλιαριές» εγγονές του, δηλαδή η θεία μου και η μάνα μου. Για μένα είναι μεγάλη η συναισθηματι­ κή φόρτιση, όταν αγκαλιάζω αυτά τα κυπαρίσσια. Πολλές φορές ο γιος μου ο αεροπόρος περνά πάνω από τα κυπαρίσσια με το αεροπλάνο που ο­ δηγεί, έτσι, γιατί εγώ μιλώ γ ι’ αυτό, και μου το λέ­ ει μετά. Και εγώ σκέφτομαι. Πού να ζούσε το «Γα­ ρουφαλέλ’», να δει αεροπλάνο στ’ Άντριγια, με π ι­ λότο τον τρισέγγονο του το Μίλτο. Παράξενη που είναι η ζωή, αλήθεια! Κι ακόμα θα τρόμαζε και θα τρύπωνε σε καμιά πεζούλα, όταν έβλεπε να περ­ νούν από το δρόμο των Αντριων οι εντούρο μηχα­ νές με τα παιδιά που κάνουν εκεί προπόνηση. Έ να καημό είχε το «Γαρουφαλέλ’». Δεν μπορού­ σε να πιστέψει ότι το ραδιόφωνο ήταν αποτέλεσμα των ερτζιανών.«Μη μι κουβιντιάζιτι», έλεγε, «άθρι­ πους είνι μες στου κ ’τί. Θα τουν πιάσου, πού θα πα». Άντε τώρα να εξηγήσεις σ’ αυτόν τον άνθρω­ πο με τι τρόπο πήγαν οι αστροναύτες στη σελήνη. Θα έλεγε «Κατσιρντ’σμένους είσι». Εδώ εμείς, οι άνθρωποι της τρίτης χιλιετηρίδας, και δυσκολευό­ μαστε να πιστέψουμε ότι κατάκτησε ο άνθρωπος το διάστημα, γιατί οι πρόγονοί μας να μην το θεωρού­ σαν ακατόρθωτο; Εγώ θα πω, με τη φτωχή μου σκέ­ ψη, ότι όσο πιο λίγα ξέρεις τόσο πιο γαλήνιος είσαι. Κι ας λένε ότι η άγνοια φέρνει το φόβο. ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΦΩΤΟΣΚΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

Ο Παναγιώτης Χαράλαμπου Δούκαρος, κυνηγός του πε­ ρασμένου αιώνα, με το γιο του Χαράλαμπο Δούκαρο (1900-1996), μετέπειτα αυτοκινητιστή. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας υπάρχουν προεκτυπωμένα τα παρακά­ τω στοιχεία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Μ. ΒΟΥΤΖΟΥΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΙΤΥΛΗΝΗ ΡΗΟΤΟΟΚΑΡΗΙΕ ΡοηογοΗδ Μ. νοιιΙζοιιΗο ΜΥΤΕΓΙΝ. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Προκόπης Κουτσκουδής)

Γειτονιά στην Καρυά. Διακρίνονται, από αριστερά: Μα­ ρία Ευστρατίου Καρατζά (Μαλτσιά), Καλλιόπη Γρηγορί­ ου Δελόγκου, Δέσποινα Ευστρατίου Τζέγκου (Παγίδα) και Δέσποινα Γρηγορίου Τζέγκου (Παγίδα). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γεώργιος Παναγιώτη Σάββας)

ΤΟ Μ ΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΛΕΣΒΙΑ Κ Η Σ Φ ΥΣΗΣ Στης ορεινής Αγιάσος τις ολόφωτες κορφές... Μ α σα σκαλώσεις πιο ψηλά, εκεί που δέντρα υ­ περήφανα, πανύψηλα, σε πνίγουν μέσα στη δροσερή τους πρασινάδα και σου χαρίζουν της αιώνιας χα­ ράς την αναπνιά, στης Αγιάσος τις ολόφωτες κορ­ φές, αυτού θα σε μαγέψει ο πλούσιος μεθυστικός α­ γέρας, ολόσπαρτος με χλωρασιά και άσμα. Όλα τριγύρω ένα τραγούδι... Ακούς καθάρια το σκοπό στα καλντερίμια μέσα, απλόχερα ριγμένο μ’ ένα γούστο μαγικό κι ανεύρετο! Τον λεν οι καστα­ νιές οι λεβεντόκορμες στα υψώματα με τη σμαράγδινη τη φορεσιά τους την πανάκριβη. Κι οι καρυδιές στα χαμηλά με την πολύτιμη τη φυλλωσιά τους την ολόδροση. Κι η ασημένια αντιφεγγιά με τη γλυκάδα της ειρήνης πάνω στα φύλλα της ελιάς της λυγερής, της χαϊδεμένης. Και στις πηγές τις δροσερές και πε­ ντακάθαρες ακούς και γεύεσαι και ξεδιψάς του τρα­ γουδιού τη γλύκα. Στου αργαλειού το ρυθμικό το χτύπο ένα παράξενο σκοπό στοχάζεσαι, που φαίνει λες μια μούσα, τραγουδώντας της ευτυχίας τον ιστό. Στο τρίκορφο σα φτάσεις, αγέρα πνέεις πρωτό­ φαντο κι αμόλυντο, της πρώτης του ανθρώπου ζήσης. Και βλέπεις πράμα θαυμαστό, τα χέρια να μιλούν, να λεν τραγούδι με σκοπό μελωδικό και σύγκαιρα έργα θεϊκά γεννούν και λες πως δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το τραγούδι, ως πού φτάνει και από πού αρχίζει τά­ χατες το έργο το θαυμάσιο της τέχνης από το ταπει­ νό το χώμα καμωμένο, που το πατούμε ανύποπτα. Μα πιο γλυκά και καθαρά λεν το τραγούδι το α­ κριβό οι άνθρωποι, με το στόμα: το λεν απλά και εύ­ κολα, χωμένο στην καθημερνή τους μέσα την κουβέ­ ντα και στο θυμό και στην απόγνωση, στον πόνο και στην κούραση, πάνω στην αγριάδα της ζωής, σα φουρκιστούν. Όταν τους γονατίσει η ανηφοριά του τόπου, της φύσης οι κακοτοπιές κι η άγρια λάμια της ζωής. Αντ έχουνε σκληρά. Δεν κλαιν! Είναι, σου λένε, φυσικό. Τούτο θα πει ζωή. Και λένε το τραγούδι της πάνω σε τούτον τον ολόιδιο σκοπό, χώρις παράπο­ νο κανέ, απαίτηση ούτε μια. Μα δύναμη να πάρουν θεν, στο τέρμα ν ’ ανεβούν, γιατί νυχτοήμερα αγόγ­ γυστα ανεβαίνουν τούτοι οι αλλόκοτοι άνθρωποι τραγουδώντας. Του τόπου η φύση τούτο απαιτεί: ί­ σιωμα τι θα πει δεν ξέρουν. Ανηφοριές αλόρτες στή­ νονται, μπροστά τους ολοτρόγυρα, όγκοι φοβεροί γραφικότατων βουνών τους χαιρετίζουν, σα φτάσει το ξεκίνημα της μέρας.

Τα ύψη τούτα τα τραχιά έγιναν ιδέα στην ψυχή τους και έμαθαν απλά, μα φυσικά και καθαρά, την πιο γνωστή αλήθεια της ζωής, την ανηφόρα. Για δύ­ ναμη συνέχεια τραγουδούν, για νίκηση της μοίρας. Γεύτηκαν πια και δεν ξεχνούν τη γλύκα πόχει το σκαρφάλωμα στα ύψη, στα ύψη του χωριού τους, του παράξενου και γραφικού, και στ’ άλλα της ζω­ ής τα ύψη. Κι όταν συναντήσουν χαρά, ξαλάφρωμα στο δρόμο της ζωής τους, τότε πια μοίρα θεϊκή θαρ­ ρούνε πως τους βρήκε και τραγουδούνε ξέφρενα μες στο μεθύσι της ψυχής τους το δοξαστικό. Λένε για μια θεά - χαρά στη γη, που βρήκαν ανα­ πάντεχα κι αγύρευτα, πανώρια και πρωτόγνωρη, μέ­ σα σε φως ουράνιο, χρυσό περιχυμένη. Και ψέλνουν, με όλο το ζεστό μοναδικό τους λυρισμό στην κόρη τούτη τη μυριάκριβη, ωριόπλουμη, που τους μαγεύει. Κι έρχονται στο καθάριο και λαμπερό φως τα ό­ μορφα τραγούδια τ ’ αγιασώτικα, γεμάτα τέχνη ά­ φταστη, κάλλος μαγευτικό. Δίχως τραγούδι αυτοί δε ζουν, και σα βγει από μέσα τους, άφτιαστη νότα, αβίαστη, παρθένα, εύκο­ λα παίρνουν α π ’ αλλού, όπου το βρουν ωραίο, απλά κι αζήλευτα το βάζουν στην ψυχή τους και το χω­ νεύουν πρόσχαρα κι αλογάριαστα πως είναι ξένο. Σήμερα πιότερο κι α π ’ τα παλιά τα χρόνια θ ’ α­ κούσεις τη ζωή να τραγουδιέται ολάκερη, όπως τη ζούνε φυσικά και την πλάθουν. Ένα κι αχώριστο εγίνηκαν τραγούδι και ζωή. Α π’ τη ζωή γεννιέται το τραγούδι κι αυτό γεννά με τη σειρά του τη ζωή, γόνος αγνής καθάριας ποίησης κι αμάλαγης, κλωνάρι ό­ μορφο κι αυτή, γεμάτο δρόσο και ζωντάνια αληθινή. Σαστίζεις μπροστά σε τούτο το θαυμαστό και σπάνιο φαινόμενο, που συναντάς στο ύψωμα αυτό το από­ μακρο, το καταπράσινο κι ολόδροσο, που στέκεται στολίδι αξετίμητο μέσα στην απεραντοσύνη του πελάγου του ολογάλαζου. Σου έρχεται να σταθείς με δέος ιερότητας μπροστά στης τέχνης τούτους τους μεγάλους μύστες, που έλαβαν τούτο το τρανό το χά­ ρισμα, φίλτρο γιατρευτικό μέσα στην κατακόρυφη της γης την ανηφόρα να έχουν το τραγούδι, πλάστες του αυτοί ή και πατέρες στοργικοί θετοί του. Τούτος ο θαυμασμός, χρόνια τώρα κρυμμένος μέσα στα βάθη τα ανήλια της ψυχής, οδήγησε τη θέ­ ληση να γράψει όσα αισθάνεται η καρδιά, αδόλευτα και γνήσια, χωρίς σκοπό επίδειξης... ΕΙΡΗΝΗ ΣΙΛΕΡΗ-ΚΟΥΤΣΚΟΥΑΗ

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΓΙΑΣΟΥ Παραγωγικός ο παλιός ο χρόνος, ελπιδοφόρος ο καινούριος Ο παλιός ο χρόνος μας άφησε γεια. Κάλυψε τη διαδρομή του στο στίβο της ατέρμονης αιωνιότητας και έ­ δωσε τη σκυτάλη στο διάδοχό του. Είναι αλήθεια πως για το Αναγνωστήριο υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός και μας άφησε φεύγοντας πλούσια συγκομιδή. Δεν παρέλειψε, ακόμα και κατά τις μέρες του ύστατου αποχαι­ ρετισμού του, να μας προσφέρει ευχάριστες αναμνήσεις. Στις 25 Δεκεμβρίου 2005, ανήμερα των Χριστουγέννων, το Αναγνωστήριο διοργάνωσε στο Κινηματοθέατρό του εορταστική βραδιά, στην οποία πρωτοπαρουσιάστηκε η Παιδική Βυζαντινή και Παραδοσιακή Χορωδία, που έψαλε χριστουγεννιάτικα τραγούδια και λαϊκά κάλαντα απ’ όλη την Ελλάδα, υπό τη διεύθυνση του Βαγγέλη Λιάκατου. Ο Βαγγέλης Αιάκατος, εκλεκτό στέλεχος του Ανα­ γνωστηρίου, ανέλαβε αφιλοκερδώς από τις 13 του περα­ σμένου Νοέμβρη τη διδασκαλία της παραπάνω χορωδίας, στην οποία επενδύουμε πολλές ελττίόες. Στις 30 Δεκεμβρίου 2005, στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου διοργανώθηκε υπέροχη μουσική βρα­ διά από το Παιδικό Μουσικό Εργαστήρι, με τραγού­ δια της νέας ελληνικής μουσικής σκηνής. Τα παιδιά ενθουσίασαν το ακροατήριο με την ερμηνεία τους. Την επιμέλεια του προγράμματος είχε ο μουσικοδιδάσκα­ λος Μάκης Ψαραδέλης. Στις 31 Δεκεμβρίου 2005, ύστερα από πρόσκληση του Δήμου Μυτιλήνης και της Νομαρχιακής Αυτοδι­ οίκησης Αέσβου, η Παιδική Χορωδία και η Παραδο­ σιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου, σεργιάνισαν με την «Ονειρούπολη», δηλαδή το τρενάκι της πόλης, στους κεντρικούς δρόμους της Μυτιλήνης, και έψα­ λαν τα πατροπαράδοτα κάλαντα.

Ανήμερα Πρωτοχρονιάς του 2006, η Παραδοσιακή Κομπανία βρέθηκε και πάλι στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης για το ποδαρικό του Δήμου Μυτιλήνης και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αέσβου. Την Παρασκευή, 6 Ιανουάριου 2006, ανήμερα των Φώτων, το Αναγνωστήριο πραγματοποίησε εκδήλωση με την ευκαιρία της ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των μελών του στο κατάμεστο Κινηματοθέατρό του. Η ^εκδήλωση ήταν δομημένη σε τρία μέρη. Στο προοτο μέρος έγινε ο καθιερωμένος αγιασμός και μοιράστηκε στον κό­ σμο η παραδοσιακή αγιασώτικη βασιλόπιτα. Ακολούθη­ σε η έκθεση πεπραγμένων της χρονιάς που έφυγε, συνοδευόμενη με παράλληλη παρουσίαση στη γιγαντοοθόνη φωτογραφιών από τις δραστηριότητές του 2005, και ο προγραμματισμός δράσης για το νέο έτος από τον πρόε­ δρο Κλεάνθη Κορομηλά, καθώς και ο οικονομικός απο­ λογισμός του 2005 από τον ταμία Στρατή Καζατζή. Αναφερόμενος στον πλούσιο πνευματοκαλλιτεχνικό αμητό της περασμένης χρονιάς, ο Κλεάνθης Κορο­ μηλάς, μεταξύ άλλων, τόνισε: «Για το Αναγνωστήριο, μπορούμε να πούμε πως βρισκόμαστε σε περίοδο ακ­ μής. Δουλέψαμε συντονισμένα, καταφέραμε να υπερ­ πηδήσουμε τα πολλά εμπόδια και με αισιοδοξία προ­ χωρούμε προς το 2006. Οι στόχοι που βάλαμε το 2005 σχεδόν υλοποιήθηκαν. Στην πορεία προέκυψαν και­ νούρια πράγματα, τα οποία αξιοποιήσαμε και αντιμε­ τωπίσαμε με επιτυχία. Γενικά μπορούμε να πούμε πως το 2005 χαρακτη­ ρίζεται από τα εξής στοιχεία: • Αναπτύξαμε με επιτυχία τους περισσότερους το­ μείς των πολιτιστικών μας δραστηριοτήτων.

Το Παιδικό Μουσικό Εργα­ στήρι του Αναγνωστηρίου παρουσιάζει πρόγραμμα με τραγούδια, στις 30.12.2005.

• Δουλέψαμε εντατικά για να πλησιάσουμε προς την ολοκλήρωση των δύο Προγραμμάτων ύψους 130.000€ (ΟΠΑΑΧ και ΘΡΑΚΗ - ΑΙΓΑΙΟ ΚΥΠΡΟΣ) που έχουνε σχέση με την προβολή και τη διάσωση του λαϊκού μας πολιτισμού, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος του χωριού μας.

• Διοργανώσαμε, διευρύναμε και αναβαθμίσαμε με πρωτοφανή επιτυχία την 3η Συνάντηση Παραδοσια­ κών Μουσικών Σχημάτων.

• Διατηρήσαμε, έστω και κουτσουρεμένη, ύστερα α­ πό τεράστιες δυσκολίες, την πάγια χρηματοδότηση α­ πό το Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, με την είσπραξη 25.000 από τα 40.000€ της Προγραμ­ ματικής Σύμβασης. Ως αντίβαρο όμως τούτου βρήκα­ με την ηθική και υλική συμπαράσταση του Νομάρχη Αέσβου Παύλου Βογιατζή και της δικής μας Δημοτι­ κής αρχής, στο μέτρο των δυνατοτήτων της.

• Το σημαντικότερο και ελπιδοφόρο: Καταφέραμε να γεμίσουμε όλους τους κύριους και βοηθητικούς χώρους του Αναγνωστηρίου με παιδιά. Πρώτη φορά έχουμε αυτό το μελίσσι να μας ζωντανεύει τα κτίρια και να δουλεύει στη μουσική, στο θέατρο, στο χορό, στο τραγούδι. Αυτή είναι και η παιδεία που επί εκατό δώδεκα χρόνια προσφέρει πρωτοποριακά το Αναγνω­ στήριο στο χωριό μας και στο νησί μας. Για μια ακόμα φορά θεωρώ υποχρέωσή μου να ευ­ χαριστήσω τους εκλεκτούς συνεργάτες μου και τα μέ­ λη του Διοικητικού Συμβουλίου: Τον αντιπρόεδρο Αντώνη Μηνά, το γενικό γραμματέα Προκόπη Μ αϊ­ στρέλη, τον ταμία και υπεύθυνο του Μουσικού Τμή­ ματος Στρατή Καζατζή, τον υπεύθυνο Βιβλιοθήκης Στρατή Σταυρακέλη, την υπεύθυνη του Θεατρικού Τμήματος Μαρία Αϊβαλιώτου και τον υπεύθυνο των κτιριακών εγκαταστάσεων Λευτέρη Καμπιρέλη. Να ευχαριστήσω τους δασκάλους, επικεφαλής των τμημά­

των, τους ερασιτέχνες, μικρούς και μεγάλους, ηθοποι­ ούς, χορευτές, μουσικούς, χορωδούς. Δε θα βαρεθώ να διακηρύσσω σε κάθε ευκαιρία πως το Αναγνωστήριο υπάρχει εδώ και εκατό δώδεκα χρόνια και συνεχίζει να υπάρχει και να πρωταγωνι­ στεί σε πανελλήνιο επίπεδο, γιατί ανατροφοδείται και ζεσταίνει όλους τους απανταχού της γης Αγιασώτες στην αγκαλιά του. Πολλές ευχαριστίες σε όλους». Στο δεύτερο μέρος ο μουσικοδιδάσκαλος Μάκης Ψαραδέλης παρουσίασε ένα εικοσιπεντάλεπτο πρό­ γραμμα σύγχρονων ελληνικών τραγουδιών με το Πει­ ραματικό Μουσικό Εργαστήρι Νέων. Τα παιδιά έπαι­ ξαν με την κιθάρα τους και ερμήνευσαν αγαπημένα νε­ ανικά τραγούδια, κερδίζοντας πανάξια το ζεστό χει­ ροκρότημα του κόσμου. Στο τρίτο μέρος οι μουσικοδιδάσκαλοι Παναγιώτης Σουσαμλής (θεωρίας, κρουστών, πνευστών) και ο Κώ­ στας Ζαφειρίου (σαντουριού) παρουσίασαν ένα σαραντάλεπτο πρόγραμμα με το τμήμα παραδοσιακής μου­ σικής. Τα σαντούρια του Αναγνωστηρίου ήχησαν και πάλι ζωηρά και συγχρονισμένα, δονώντας ταυτόχρονα και τις ευαίσθητες ψυχικές χορδές των ακροατών και σκορπώντας ρίγη συγκίνησης. Αξίζουν πολλά και θερ­ μά συγχαρητήρια στους δασκάλους και στα παιδιά. Στο τέλος της εκδήλωσης, στα εκατόν πενήντα πε­ ρίπου παιδιά όλων των τμημάτων του Αναγνωστηρί­ ου, μουσικών, θεατρικών, χορευτικών, χορωδιακών, προσφέρθηκαν ως δώρο αναμνηστικά τιμητικά διπλώ­ ματα για τη συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις του 2005. Μια καινούρια χρονιά ξεκινά με τους καλύτερους οιωνούς. Το Αναγνωστήριο ανεβάζει κάθε χρόνο τον πήχη των επιδόσεων του, κρατώντας ψηλά το λάβαρο του λαϊκού μας πολιτισμού εδώ και εκατό δώδεκα χρόνια! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

Τα σαντούρια του Αναγνω­ στηρίου παρουσιάζουν παρα­ δοσιακό μουσικό πρόγραμμα κατά την ετήσια Τακτική Γε­ νική Συνέλευση των μελών του Σωματείου, στις 6.1.2006.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Έτος ιδρύσεως 1894 Τηλ. - Φαξ 22520-22240 Ε-πι&ίΙ: ;ιπίΐ§ηθ5ΐίπο @ 1ε$.ίοΠΗη6ΐ.§Γ 81101 ΑΓΙΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΑΓΟΡΑ «ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ» Α. ΜΗΝΑ 1 σ Πνευματικό μας Κέντρο, συνετίζοντας τη μα­ κρόχρονη πνευματοκαλλιτεχνική του παράδοση, απο­ φάσισε να πραγματοποιήσει και βιβλιεκδοτικές δρα­ στηριότητες. Τους προσεχείς μήνες θα εκδοθούν όλα τα θεατρικά έργα του ηθογράφου-επιθεωρησιογράφου Αντώνη Μηνά, οι ηθογραφίες («Σα δεν τιριάζ’, δε σ’μπιθιριάζ’», «Τα σόγια», «Ωραία Μπουτζαλιά μου», «Κρίμας του μπαξίσ’», «Τα μη χειρότιρα», «Γ’ ισότη­ τα», «Τα σ Σμαζώματα»), το ιστορικό («Αγία Σιών»), τα σκετς και τα νούμερα («Τα ρουσφέτια», «Τρουχουνόμους», «Μπι Μπι Σι», «Του παμπόρ’ μας», «Γιοκ Ιγαίου», «’Κουνουμουλόγους», «Ιφουρία», «Πιρήφανα γηρατειά», «Θαλασσουδαρμός», «Κριβατουμουρμούρα», «Ιδώ Σύνταγμα!», «Ιξιλιγμός», «Του ΚΑΠΗ», «Κανό Ρατΐγ», «Χρηματιστήριου», «Ινοικιαζόμινα δουμάτια», «Κέντρου αδυνατίσματους», «Τσάου Αγιάσου!», «Νιβρουλόγους», «Αλκουτέστ», «Ικλουγικό Κέντρου», «Φουτουγράφους», «Ταχιά κλαιν», «Ουλυμπιακοί Αγώνις», «Ιπΐοτηοΐ»), και οι παρλάτες («Του κινητό μ’», «Αντί γεια!»). Η έκδοση των παραπάνω έργων, τα οποία είναι γραμμένα στο αγιασώτικο γλωσσικό ιδίωμα, θα γίνει σε δυο τόμους, σχήματος 17 χ 24 εκατοστά, 400 περίπου σε­ λίδων ο καθένας. Θα περιλαμβάνει εισαγωγικά, υποσε­ λίδιες γλωσσικές-ερμηνευτικές σημειώσεις και πλούσιο εικονιστικό υλικό (προγράμματα, φωτογραφίες κτλ.). Όι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προαγοράσουν έ­ να ή περισσότερα αντίτυπα των τόμων και να βοηθή­ σουν με αυτό τον τρόπο το Αναγνωστήριο. Το αντίτι­ μο των αντιτύπων είναι 30€ και συμπεριλαμβανομέ­ νων των ταχυδρομικών 35€. Δέον να σημειωθεί ότι τα ονοματεπώνυμα αυτών που θα προαγοράσουν το έρ­ γο θα καταχωριστούν σε χαριστήριο πίνακα, ο οποί­ ος θα δημοσιευτεί στο τέλος του δεύτερου τόμου. Την επιμέλεια, τον υπομνηματισμό και την πα­ ρουσίαση του όλου έργου, του οποίου οι εργασίες έκ­ δοσης έχουν αρχίσει, ανέλαβε αφιλοκερδώς ο Γιάννης Χατζηβασιλείου. Ο Πρόεδρος ΚΑ. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ

Ο Γεν. Γραμματέας ΠΡ. ΜΑΪΣΤΡΕΛΗΣ

Ο σ οι ενδιαφέρονται να προμηθευτούν τους τό­ μους των «Θεατρικών» του Αντώνη Μηνά, οφείλουν ν ’ αποταθούν στους παρακάτω αντιπροσώπους μας, παρέχοντας εγκαίρως τα ακριβή στοιχεία τους για το χαριστήριο πίνακα, δηλαδή το όνομα, το πατρώνυμο, το επώνυμο, τη διεύθυνση, την πόλη, τον ταχυδρομικό κώδικα, καθώς και το τηλέφωνο. Δέον να σημειωθεί ότι τα έσοδα ανήκουν στο Ανα­ γνωστήριο και ότι θα διατεθούν για εκδοτικές προ­ σπάθειες.

• Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» 81101 Αγιάσος Αέσβου, τηλ. (22520) 22240 • Αντώνης Μηνάς Σαπφούς 15 81100 Μυτιλήνη, τηλ. (22510) 26175 • Βασίλειος Λούπος Ιεράπετρας 2 12135 Ανθούπολη (Αθηνών) τηλ. (210)5724912 • Θεμιστοκλής Χατζηλεωνίδας Δρακοπούλου 12 55131 Θεσσαλονίκη τηλ. 6939127525 • Γρηγόριος Παπαπορφυρίου 31 14 31 δΐτοοΐ, Αδίοπα Ν.Υ. 111 06 τηλ. (718)932-9713/932-6448 • Στρατής Χατζηχρυσάφης 3 νοτηοη Ανο, Εαδί ΓαΓθδ 2018 δγάπογ τηλ. (00612)96696197 • Δημήτριος Βουνάτσος 8 Οιίρροηάαΐο ΤΚΟ, Βιιπνοοά Εαδΐ 3125, Μοΐύιπτιο τηλ. (00613) 98035410

Ο ηθογράφος και επιθεωρησιογράφος Αντώνης Μηνάς, γέννημα και βλάστημα του τόπου μας, εδώ και μισό περί­ που αιώνα συντηρεί μέσα του ακοίμητη τη φλόγα της λαϊκής μας παράδοσης.

Β' ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥ Ν ΕΔΡΙΟ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Η Καβάλα και τα Βαλκάνια, η Καβάλα και το Αιγαίο V π ό την αιγίδα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας, Καβάλας, Ξάνθης, της Νομαρχίας και του Δή­ μου Καβάλας, το Ιστορικό και Αογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας, με συνδιοργανωτές το Δημοκρίτειο Πανεπι­ στήμιο Θράκης, το Δημοτικό Μουσείο Καβάλας, τη Θασιακή Ένωση Καβάλας και το ΤΕΙ Καβάλας, οργάνω­ σε το Β 'Διεθνές Συνέδριο Βαλκανικών Ιστορικών Σπουδών, με θέμα «Η Καβάλα και τα Βαλκάνια, η Κα­ βάλα και το Αιγαίο: Από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ιστορία, Τέχνη, Πολιτισμός». Οι εργασίες πραγματο­ ποιήθηκαν στο Ξενοδοχείο «Λούσυ» από 15-18.9.2005. Βάσει του Προγράμματος των Εργασιών του Συ­ νεδρίου, συμμετείχαν ή όφειλαν να συμμετάσχουν οι παρακάτω επιστήμονες, ερευνητές και λόγιοι, Έλλη­ νες και ξένοι, και πραγματοποίησαν ανακοινώσεις που αναφέρονταν στην προϊστορία, στην αρχαιολο­ γία, στην αρχαιογνωσία, στη Βυζαντινή περίοδο της ευρύτερης περιοχής, καθώς και στους νεότερους χρό­ νους, στην ιστορία, στην τέχνη και στον πολιτισμό της Καβάλας: Αγγελούδη-Ζαρκάδα Σαπφώ, Ακτσόγλου Ιάκωβος, Αναστασιάδης Νικόλαος, Αντωνόπουλος Ιωάννης, Απότας Κομνηνός, Αργυρόπουλος Παναγιώτης, Βαλαβανίδου Αναστασία, Βαμβούρη-Δημάκη Χριστίνα, Βαρβούνης Εμμανουήλ, Γκίκας Δήμος, ϊαηΓονΐς Οπμμοα, ΟαΓαόοάγαη Αβορ, Δαλακούρα Βερονίκη, Δέντσορας Δη­ μήτριος, Δήμητσας Κυριάκος, Δουκατά-Δεμερτζή Σο­ φία, Δουκέλη Κυριακή, Ο]οπ1]ονίς ΙοναηΓα, Ζήκος Νικό-

Ο Πρόεδρος του Ιστορικού και Λογοτεχνικού Αρχείου Καβάλας Νικόλαος Ρουδομέτωφ, Γενικός Γραμματέας του Συνεδρίου, στο βήμα (16.9.2005).

Αφίσα του Β ' Αιεθνούς Συνεδρίου Βαλκανικών Ιστορικών Σπουδών.

λαός, Ζιάγκος Ηλίας, Θεοδωρίδου-Σωτηρίου Λίλα, Θεοφανίδης Σταύρος, ΌοπΜαηΐίη ϊοπίοη, ΐοηςοναΚοιτΐ8£ί1ονα Κιαιτπαηα, Καπλάνης Ιωσηφίόης, Καραγιαννακίδης Νικόλαος, Καραδέδος Γεώργιος, Καραθανάσης Αθανάσιος, Κεκρίδης Στάθης, Κιουρτσή- Μιχαλοπού-

Ο Καθηγητής της Κοινωνιολογίας και πρώην Πρύτανης του Αημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Αιονύσης Μαυρόγιαννης πραγματοποιεί την ανακοίνωσή του, με θέμα «Η Νεολαία των Σαρακατσάνων της Καβάλας στις τρεις βαθμίδες της Εκπαίδευσης. Έρευνα και στατιστικά στοιχεία». Παρακάθηται ο προεδρεύων Καθηγητής Αθα­ νάσιος Καραθανάσης (15.9.2005).

Η Πολύτιμη Παυλίδου-Μαυρόγιαννη πραγματοποιεί την ανακοίνωσή της, με θέμα «Ο εθιμικός κανόνας του “Αναστατικού” στην Ικαρία και σε νησιά του Αιγαίου, βάσει ανεκδότων δικαιοπρακτικών εγγράφων (18ος - 20ός αι.)». Παρακάθηνται οι προεδρεύοντες καθηγητές Ζ βπιΠγβ Μίεΐιοίΐ και Φλορίν Μαρινέσκου (17.9.2005)

λου Αγγελική, Κοεμτζόπουλος Λάζαρος, Κοζαρίδης Χρίστος, Κομμάτας Δαμιανός, Κουκούλη-Χρυσανθάκη Χάιδω, Κουτσάκου Ανδριανή, Κύρου Δημήτριος, Λυκουρίνος Κυριάκος, Μαλκίδης Θεοφάνης, Μαρινέσκου Φλορίν, Μαρούδας Παναγιώτης, Μαυρίδης Απόστολος, Μαυρόγιαννης Διονύσιος, Μιχαλόπουλος Ανδρέας, Μιχαλόπουλος Νικόλαος, Μιχαλόπουλος Χαρίλαος, Μίοΐιαΐΐ ΖαηιίίΓα, Μονίαρος Ξενοφών, Μουγκράκης Βα­ σίλειος, Μουστάκας Κωνσταντίνος, Μπακιρτζής Νικό­ λαος, Μπακιρτζής Χαράλαμπος, Μπόγλου Αναστάσιος, Νικήτας Αναστάσιος, ΝΐΓοΙον δΐορύαπ, Ξυδάς Παντελής,

Η Κυριακή Αουκέλη, ιστορικός, καταγόμενη από τη Λέ­ σβο, υποψήφια διδάκτορας Νεότερης Ιστορίας του Πανε­ πιστημίου του ΜοηηΙΐθΐιη, πραγματοποιεί την ανακοίνω­ σή της, με θέμα «Ο Μακεδονικός Αγώνας και ο ρόλος της Καβάλας». Παρακάθηνται οι προεδρεύοντες Καθηγητές Ηείηζ Α. Κϊο Ιι Ιογ και Αιονύσης Μαυρόγιαννης.

Ο Γιάννης Χατζηβασιλείου πραγματοποιεί την ανακοίνω­ σή του (17.9.2005).

Παπαδόπουλος Στρατής, Παπάζογλου Γεώργιος, Παπά­ ζογλου Κυριάκος, Παπακοσμάς Κωνσταντίνος, Παυλί­ δου-Μαυρόγιαννη Πολύτιμη, Ραφαήλα Μαρία, Ριζαλέος Βασίλειος, ΚΐάιΐοΓ Ηείηζ, Ρουδομέτωφ Βίκτωρ Νικολά­ ου, Ρουδομέτωφ Νικόλαος, Σεχίδης Κωνσταντίνος, Σι­ δηράς Ιωάννης, Σιώκης Νικόλαος, Σκούρτης Ιωάννης, Σταλίδης Κωνσταντίνος, Στεφανίδου Αιμιλία, Στρατής Δημήτριος, Τζάνη Νικολέτα, δοιΐδΐαΐ Ροΐοτ, Τζιβάρα Πα­ ναγιώτα, Τσουμπάκης Νικόλαος, Ροΐ ναΐοπα, ΧαβιάραΚαραχάλιου Σεβαστή, Χατζηαναστασίου Τάσος, Χατζη­ βασιλείου Ιωάννης, Χατζόπουλος Γεώργιος, Χιόνη Γε­ ωργία, Χιόνη Ιωάννα, Χιόνης Κωνσταντίνος, Ηοΐί ΑΜιώ, νοΙΓονα 5αηγα. Το Β ' Διεθνές Συνέδριο Βαλκανικών Ιστορικών Σπουδών διαφώτισε πολλές πτυχές της βαλκανικής ι­ στορίας. Έχει ιδιαίτερη σημασία και για τη Λέσβο, η οποία συνδέθηκε με την Καβάλα από πολύ νωρίς. Ανακοίνωση σχετική πραγματοποίησε ο υπογράφων, με θέμα «Οι σχέσεις της Λέσβου με την Καβάλα. Ιστορικογενεαλογικά του συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου, γόνου λεσβιακής οικογένειας η οποία μετοίκησε στην Καβάλα». Δέον να σημειωθεί ότι σύντομα θα κυκλο­ φορήσουν τα Πρακτικά του Συνεδρίου, για να γίνουν κοινωνοί των ενδιαφερουσών ανακοινώσεων και άλ­ λοι και για να προωθηθεί περισσότερο η έρευνα. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας, πρόεδρος του οποίου είναι ο Νικόλαος Ρουδομέτωφ, άνθρωπος με έντονη αρχειακή συνείδηση και με ερευνητή διάθεση, στους συνδιοργανωτές, στις δημόσιες και δημοτικές υπηρε­ σίες, καθώς και στους εισηγητές. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΩΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Ο Αγιασώτης χαλβατζής Χαράλαμπος Κουντουρέλης αφηγείται... Σ τ ι ς 26.8.2003 είχα την ευκαιρία να πάρω συνέντευξη, στην Αγιάσο και συγκεκριμένα στην «Καφενταρία», από τον παλαιό επαγγελματία χαλβατζή Χ αράλαμπο (Λ αμπέλ’) Δημητρίου Κουντουρέλη, για τον οποίο και άλλοτε γράψα­ με στο περιοδικό «Αγιάσος» και δημοσιεύσαμε φωτογραφίες του. Στόχος της συνέντευξης αυ­ τής είναι η αποθησαύριση χρήσιμων στοιχείων, που αναφέρονται στο παραδοσιακό, καλοκαιρι­ νό κυρίως, επάγγελμα του χαλβατζή, που το συ­ νεχίζουν ως τις μέρες μας και νεότεροι. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

«Γ εννή θη κ α στην Αγιάσο στις 4 Ιανουάριου 1923. Γονείς μου ήταν ο Δημήτριος Γεωργίου Κου­ ντουρέλης (1900-1967) και η Χρυσώ Αντωνίου Σάββα ή Φ ίδ’ (1892-1949). Ο πατέρας μου ήταν αρτοποιός και είχε το αρ­ τοποιείο του σε ακίνητο, ιδιοκτησίας σήμερα Γρη­ γορίου Παραμυθέλη, στην αρχή του δρόμου προς το Σταυρί, εκεί που τώρα είναι ένα σουβλατζίδικο. Άσκησε αυτό το επάγγελμα ως το 1936. Επί Μετα­ ξά όμως ίσχυσε άλλος νόμος και έτσι έχασε τα προ­ νόμιά του και έκλεισε το αρτοποιείο του. Η μητέρα μου ασχολούνταν με τα οικιακά και με γεωργικές εργασίες. Ή ταν παιδί της πολυμελούς οικογένειας του Αντωνίου Σάββα (Φ ίδ’). Αδέρφια της ο Παναγιώτης, ο Βασίλειος, ο Δημήτριος, ο Μ ι­ χαήλ, που σκοτώθηκε στο Αλβανικό μέτωπο, και ο Γεώργιος, ο οποίος μετανάστευσε στην Αμερική και δεν έδωσε σημεία ζωής, η Χρυσώ, η Ειρήνη, σύ­ ζυγος Γεωργίου Καραγιάννη, και η Εριφύλη, σύζυ­ γος Νικολάου Δεμιργκέλη. Αδέρφια του πατέρα μου ο Παναγιώτης, ο Στυλιανός, ο Φώτιος, η Αφροδίτη, σύζυγος Μιχαήλ Καλουντζή, και η Μα­ ριγώ, σύζυγος Παναγιώτη Φ ίλιππα Τσουκαρέλια Πρέπει να πω πω ς η πατρική μου οικογένεια ήταν μέτριας οικονομικής κατάστασης. Πήγα στο Μ πουτζαλιώτικο Δημοτικό Σχολείο και είχα δασκάλους το Χριστόφα Χατζηπαναγιώ­ τη, την Καλυψώ Χατζηγιάννη, την Αντιγόνη Τακι­ δέλη, τον Ηλία Λίβανο και τον Ευστράτιο Φωτεινέλη. Τον Κακάβη δεν τον είχα. Από όλους τους

Ο Χαράλαμπος Κουντουρέλης επί το έργον στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Παναγίας Αγιάσον. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. 1986)

δασκάλους θεωρώ καλύτερο τον Χατζηπαναγιώτη. Το Δημοτικό το τελείωσα. Πήγα μάλιστα και στην πρώτη τάξη του Ημιγυμνασίου. Διευθυντής ήταν ο Ευάγγελος Γαρμπής. Θυμάμαι και τον καθηγητή Φουντούλη. Τότες λειτουργούσαν δυο τάξεις, άλλ’ εγώ δεν πήγα στη δεύτερη. Συμμαθητές μου ήταν ο Ευστράτιος Καρατζάς, ο Ιωάννης Σπηλιαδής, ο Σταύρος Βεγιάζης, η Κορνηλία Νιγδέλη και άλλοι. Ή μουνα καλός μαθητής, προπαντός στη Γεωγρα­ φία και στην Αριθμητική, αλλά διέκοψα, γιατί τότε τα μήλα είχαν τιμή! Μετά το Ημιγυμνάσιο έκανα αγροτικές δου­ λειές. Ή μουνα κλάση 1944, όγδοη σειρά. Πήγα στρατιώτης στις 10 Ιουνίου 1948. Έ κανα βασική εκπαίδευση στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ή μουνα πεζικάριος. Από την Κρήτη έφυγα την 1 Σεπτεμβρίου 1948. Στις 9 Σεπτεμβρίου προωθήθηκα στο Μάλι Μάδι, όπου μια μέρα έλαβα μέρος στις επιχειρή­ σεις. Μετά οπισθοχωρήσαμε εννιά τάγματα. Εγώ ανήκα στον Α ' Λόχο του 593 Τάγματος Πεζικού,

που ήταν κρητικό τάγμα. Διοικητής ήταν ο Νικό­ λαος Ματζώρος. Πήρα μέρος στις επιχειρήσεις του Γράμμου. Γνώρισα διάφορα χωριά, όπω ς Επτάλο­ φος, Τσοτιλι και άλλα. Εκεί ήμουνα ημιονηγός. Μετά το Μάλι Μήδι πήρα τα ζώα του Λευτέρη Χ α­ τζημανόλη. Αυτός έκανε και στην Αλβανία. Μαζί με αυτόν ήταν και ο Δημήτριος Χρυσάφης ή Μπαγνέζος, ο αγροφύλακας. Συστρατιώτες μου ήταν ο Φ ιλιππας Ρουγκέλης, ο Ευστράτιος Στεφανής, ο Παναγιώτης Ψυρούκης (Μπέρδα), ο Βασίλειος Ευ­ στρατίου Παπουτσέλης, ο Μ ιλτιάδης Αργύρας, ο Αντώνιος Βερδούκας, ο Ανδρέας Βαρβάκης, ο ρά­ φτης Παναγιώτης Καριτέλης, ο Βασίλειος Μ αλα­ κέλης, ο Ευστράτιος Βαγιάνας. Τους παραπάνω τους έδιωξαν τον Αύγουστο του 1948. Εγώ, που ή­ μουνα από αυτούς που δεν πήραν μέρος στις εκλο­ γές του 1946, απολύθηκα στις 10 Ιουνίου 1950. Μετά το 1950 έκανα αγροτικές δουλειές, καθώς και τον κιρατζή. Είχα τα κτήματα του πατέρα μου. Κουβαλούσα ξυλεία, φρούτα, λιπάσματα, οικοδο­ μικά υλικά. Το πιο δύσκολο ήταν η μεταφορά του «κιριστέ», της ξυλείας. Κιρατζήδες στα χρόνια μου ήταν ο Αχιλλέας Σμυρνιός, ο Δημήτριος Σάββας (Φίδ’), ο Παναγιώτης Χατζησάββας (Πατάτα), ο Προκόπιος Αβαγιανός (Πίτα) και άλλοι. Χαλβά πουλούσα από το 1936. Τότες όμως τον έκανε ο πατέρας μου. Εγώ άρχισα να κάνω χαλβά από το 1950, από τότε που απολύθηκα από το στρατό. Ο πατέρας μου έγινε χαλβατζής, από τότε που σταμάτησε από φούρναρης, από το 1936. Χ αλ­ βατζής ήταν και ο πατέρας του Γεώργιος Κουντου-

Στο κουραστικό επάγγελμα του χαλβατζή είναι δικαιολο­ γημένος κάποτε ο «καρεκλάτος» ύπνος... (Φωτογραφία Παρασκευά Λιακάτου. Αγιάσος 1986)

ρέλης, δηλαδή ο παππούς μου. Έ τσι συνεχίσαμε την οικογενειακή παράδοση. Χαλβατζής ήταν και ο αδερφός μου Γεώργιος, ο οποίος απεβίωσε το 1998. Ο αδερφός μου Αντώνιος όμως έγινε αγγειοπλά­ στης και δούλευε στο εργαστήριο του Χριστόφα Παραμυθέλη. Απεβίωσε στις 7 Ιουλίου 1987. Π αι­ διά του αδερφού μου Γεωργίου είναι ο Δημήτριος, που εργάζεται ως μάγειρας στο Ίδρυμα, αλλά κά­ νει και χαλβά, η Χρυσούλα, σύζυγος Κώστα Δαμ­ γκαλή (Κόλλαρου), και η Κατίνα, σύζυγος Π ανα­ γιώτη Πολυπάθου (Μπούμπα), που και αυτός συ­ νεχίζει την παράδοση. Στην Αγιάσο υπήρχαν από παλιά χαλβατζήδες.

Απόσπασμα Απολυτηρίου, μερι­ κώς εφθαρμένου, του Χαράλα­ μπου Κουντουρέλη (10.6.1950).

Έ νας από αυτούς ήταν ο Μιχαήλ Ακαμάτης, που φορούσε βράκα και έκανε τον καλύτερο χαλβά. Μόλις τον θυμάμαι. Χαλβατζής ήταν και ο Προκό­ πιος Ακαμάτης, ο πατέρας του Μιχαήλ. Χαλβά ε­ πίσης έκαναν ο Ευστράτιος Καντάσης και η γυναί­ κα του Φωτεινή (Φουτ’νή), γονείς της Σκαρλάτης, συζύγου, του σοφέρ Δημητρίου Μπόρα, καθώς και ο αδερφός της Φωτεινής Γρηγόριος Καραφύλλης, ο πατέρας του μπακάλη και μετέπειτα βενζινοπώλη Νικολάου Καραφύλλη. Χαλβατζήδες ήταν και άλ­ λοι, όπω ς ο Μιχαήλ Λινάρδος (Αβγό) και ο γιος του Γρηγόριος, που τελευταία είχε μανάβικο και έ­ κανε και τον έμπορο. Επίσης χαλβά έκανε και ο Νι­ κόλαος Μ αστραντωνάς, ο πατέρας του Μιλτιάδη Μ αστραντωνά (Κ ’τσουράδ’), άλλ’ εγώ δεν τον θυ­ μάμαι. Νεότερος χαλβατζής ο Ευστράτιος Θεοδώ­ ρου Κικίδας. Το επάγγελμα του χαλβατζή ήταν και είναι επο­ χιακό, καλοκαιριάτικο. Υλικά παρασκευής είναι βασικά η ζάχαρη, το σουσάμι και το χαλβαδόξυλο. Το ξύλο αυτό το μουλιάζαμε, το κόβαμε με το σκεπάρνι, το βράζαμε και μετά το βάζαμε στα μπουκά­ λια ως μαγιά. Το αγοράζαμε στην Αθήνα, από κα­ τάστημα της οδού Σοφοκλέους. Ή ταν πρ οϊόν ρω­ σικής προέλευσης. Το χρησιμοποιούν και τώρα. Για διακόσμηση του χαλβά βάζαμε και κουφέτα, που τα αγοράζαμε από τη Μυτιλήνη ή από την Αθή­ να. Εγώ πρόσθετα για μυρωδιά και βανίλια. Ως σκεύη και εργαλεία χρησιμοποιούσαμε το χαλβαδοκάζανο και το χαλβαδόφτυαρο. Το φτυάρι αυτό ήταν ένα ξύλο, στρογγυλό κάτω κάτω, με το οποίο ανακατεύαμε το χαλβά, για να μην καεί. Βάζαμε νε­ ρό στο καζάνι, για να λιώσει η ζάχαρη. Σε είκοσι κιλά ζάχαρη βάζαμε δυόμισι κιλά νερό. Επίσης βά­

Ο Κωνσταντίνος Γεωργίου Χρυσάφης, επιπλοποιός-ξυλογλύπτης αλλά και νέος χαλβατζής, διαφημίζει το προϊόν του. Χαρακτηριστικό το σύνθημά του που μαρτυρεί επι­ θυμία διαδοχής του Χαράλαμου Κουντουρέλη (Ααμπέλ’): Τι Ααμπέλ’, τι Κουστέλ’, έλα πάρι χαλβαδέλ’! (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. Αγιάσος 2005)

ζαμε και ξινό, για να μην κοπεί η ζάχαρη και γίνει σαν πίτουρα. Ό ταν έφτανε το σορόπι, όταν δηλαδή σορόπιαζε η ζάχαρη, τραβάγαμε επί δέκα λεπτά τις φωτιές και ρίχναμε μέσα χίλια τριακόσια γραμμά-

Ο χαλβάς γίνεται «π’τάρια». Διακρίνονται, από αριστερά: Ευστρατία Ηρακλή Τσουλέ­ λη, σύζυγος Χαράλαμπου Κουντουρέλη, Χρυσούλα Χαρ. Κουντουρέλη, Φανή Γρηγορίου Καρετέλη και Ευ­ στράτιος Νικολάου Ααζάρου, σύζυγος Χρυσούλας Κου­ ντουρέλη. (Φωτογραφία Χρίστου Γλεζέλη ή Πουπούσα. Αγιάσος, Αύγου­ στος 2002)

Ο Γεραγώτης χαλβατζής Παναγιώτης Χατζηαναστασίου, στο προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγίου Ερμολάου. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. Παλαιόκηπος, 26.7.2005)

ρια μαγιά, που τη χτυπούσαμε με σκούπα καμωμέ­ νη με κλαδάκια μυρσινιάς, από τα οποία είχαμε μαδήσει τα φύλλα. Η μυρωδιά της μυρσινιάς είναι καλή. Για το ανακάτεμα υπάρχει και μηχάνημα, αλ­ λά εγώ δεν το χρησιμοποιούσα. Με το ανακάτεμα γίνεται αφρός και πληθαίνει. Ύστερα ανακατεύαμε το περιεχόμενο επί δυο ώρες με το χαλβαδόφτυαρο. Ό ταν έφτανε ο χαλβάς, όταν δηλαδή είχε ψηθεί, τον αφήναμε να κρυώσει λίγο και μετά τον βγάζα­ με από το καζάνι, του δίναμε σχήμα φραντζόλας ή κουλούρας, τον τοποθετούσαμε σε καθαρό σεντόνι και ήταν έτοιμος για πλάσιμο. Ο χαλβάς, αν δεν

ψηθεί καλά, γίνεται μαλακός. Αν ψηθεί καλά γίνε­ ται σκληρός. Ο μαλακός είναι καλός, αλλά πρέπει να τον πουλήσεις γρήγορα, γιατί χαλάει. Αντίθετα, ο σκληρός βαστά περισσότερο. Το πλάσιμο του χαλβά είναι εργασία που την έ­ καναν συνήθως οι γυναίκες. Έκοβαν με το χέρι κομματάκια κομματάκια το χαλβά και τον έκαναν «π ’τάρια». Μετά, όταν κρύωνε, τον έβαζαν στις κάσες και τον πασπάλιζαν με σουσάμι. Εγώ πήγαινα στα χωριά, στα πανηγύρια. Πή­ γαινα στον Ασώματο, στη Γέρα, στη Θερμή, στο Ίππειος, στο Κ αγιάνι, στο Μ ανταμάδο, στο Με­ γαλοχώρι, στη Μυτιλήνη, στο Πλωμάρι και αλ­ λού. Σημαντικά τα πανηγύρια της Π αναγίας, του Αγίου Ιγνατίου, των Ταξιαρχών, του Αγίου Ρα­ φαήλ και άλλα. Από τους ξένους χαλβατζήδες θυμάμαι τους Μ υτιληνιούς Ευστράτιο Μαλακό, που είχε παντο­ πωλείο στη Λαγκάδα, το Γεώργιο Τριλιανό και τον αδελφό του Παναγιώτη, το Γιάννη Παρθένη, και το Γεραγώτη Παναγιώτη Χατζηαναστασίου. Παντρεύτηκα στις 26 Ιουλίου 1950 την Ευστρα­ τία Ηρακλή Τσουλέλη και ουτόχτησα δυο παιδιά, τη Χρυσούλα, σύζυγο του υδραυλικού Ευστρατίου Νικολάου Λαζάρου, και τον Ηρακλή, δάσκαλο και οικονομολόγο, που υπηρετεί στο Υπουργείο Α ιγαί­ ου και που έχει παντρευτεί τη δασκάλα Μαρία Αλέκου Παπάνη. Έ χω πέντε εγγόνια, τρία από την κόρη, τη Σωτηρία, την Ευστρατία και τη Νικολέτα, και δυο από το γιο, την Ελένη και τη Χαραλαμπία. Από το δικό μου το σόι δεν ασχολήθηκε κανένας με το χαλβά, που από οικονομική άποψη είναι καλό ε­ ποχικό επάγγελμα».

Ο Γιάννης Χατζηβασιλείου παίρνει συνέντευξη από το Χαράλαμπο Κουντουρέλη, στις 26.8.2003, στην «Καφε­ νταρία» Αγιάσου.

ΑΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΛΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Βαφτιστικό γράμμα της Κοινότητας Αγιάσου του έτους 1891 Τ α βαφτιστικά παρουσιάζουν δημογραφικό ενδιαφέρον και όχι μόνο. Το παρακάτω δημοσιευόμενο βαφτιστικό γράμμα, διαστάσεων 20 χ 17 εκ., το οποίο μας παραχώρησε ο πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Παπαγεωργίου, Εκδόθηκε στις 20.1.1891. Έ χει επίσημη επικύρωση (ΣΦΡΑΓΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΓΙΑΣΟΥ) και υπογράφεται από τον Αρχιερατικό Επίτροπο σύγγελο Πανάρετο Μιχαηλιδη. Αναφέρεται στη βάφτιση, στον Ιερό Ναό της Π αναγίας Αγιάσου, της Ρήγαινας, θυγατέρας του Ευστρατίου Βασιλείου Κηκίδα και της Αικατερίνης Ηλία Ψυρούκη. Το μυστήριο πραγματοποίησε ο ιερέας παπα-Χ αράλαμπος Κουράς. Ανάδοχος η Βλοτίνα Μιχαήλ Τινέλη. Δέον να σημειωθεί η ορθογραφική διαφορά του ονόματος της κωμόπολης (Αγιάσσος/Αγιάσος), καθώς και η ονοματολογική διπλομορφια (Κηκίδας/Τακίδας, Τακι­ δέλης), που συναντούμε αλλού. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Το βαφτιστικό γράμμα που Εκδόθηκε από την Κοινότητα Αγιάσον το 1891.

Μ Α Ρ ΙΚ Α Μ Α Ρ ΙΓ Λ Η Ο άλλος άνθρωπος

Η Μαρίκα έφυγε... Έτσι, ξαφνικά και απρόσμε­ να. Σαν αποδημητικό πουλί. Ήρθε, σε κάποια Άνοιξη, χάρηκε το κατακαλόκαι­ ρο και στα πρωτοβρόχια του Φθινοπώρου άνοιξε, σε

νύχτα υγρή του Σεπτέμβρη, τα φτερά της ψυχής της και πέταξε λεύτερη μες στους «παράδοξους» ορίζοντες... Η Μαρίκα, γυναίκα των ηχηρών εντυπώσεων, κοί­ ταξε βαθιά, κατάματα, τη ζωή. Περπάτησε μες στη μι­ κρή κοινωνία μας αγέρωχα και με πολλή «αγνάντια» στο μέσα κόσμο της. Δε φοβήθηκε τις αναποδιές και τα μπλεξίματα. Ήξερε από αγώνες και αγωνίες. Μια ολάκερη ζωή, παθιασμένη: Για ό,τι ομορφαίνει τους ανύσταχτους ανθρώπους. Για ό,τι φωτερά μες στην α­ λήθεια σε απογυμνώνει. Ήξερε η Μαρίκα να σε κοιτάζει στα μάτια. Με ξε­ χωριστό, δικό της τρόπο. Σε περιεργαζόταν «ανακριτικά», απ’ την κορφή μέχρι τα νύχια. Είτε για να σε θαυ­ μάσει, μες στην ομορφιά σου, είτε για να σε απορρίψει, για την όποια αδιαφορία σου. Αάτρευε, σαν αισθητικός που ήταν, παντού και πάντα το ωραίο. Πίστευε ότι το «κάλλος» και ο «καλός» είναι το πιο δυνατό κρασί της ζωής. Και, μακάριος όποιος απ’ αυτό θα μεθούσε... Η Μαρίκα Μαριγλή ήταν άνθρωπος προκλητικά ελεύθερος. Με γυμνό αυθορμητισμό, πολλές φορές μέχρι παρεξήγησης, αν κάποιος δεν την ήξερε. Μι­

λούσε και έπραττε ανυπόκριτα. Ασυμβίβαστη στους ψευδοκοινωνισμούς των «καθωσπρέπει». Και, έξω α­ πό «μάσκες» ηθικολογίας, φτιασιδωμένους φεμινι­ σμούς και όποιους άλλους αβάσταχτους ...ισμούς. Η Μαρίκα, στις θορυβώδεις εδώ και εκεί φιλικές συναναστροφές και παρέες της, ιδιαίτερα στις «συνά­ ξεις» των καφελόγιων, στο γνωστό τους στέκι, κάθε Σάββατο, νήταν αδύνατο μες στις διαπασών λογομαχίες τους να μη δημιουργούσε κλίμα «εμπόλεμης κα­ τάστασης»! Με πάθος υπερασπιζόταν τις θέσεις και τις ιδέες της. Η Μαρίκα έμπαινε δυναμικά μέσα σ’ όλα! Στους δρόμους, για διαδηλώσεις κοινωνικών αιτημάτων. Στις πλατείες, για χορούς και τραγούδια. Στα προαύ­ λια των εκκλησιών, για εράνους υπέρ φτωχών και κα­ τατρεγμένων. Στα θέατρα και στα σχολεία, στους συλλόγους και στους όποιους φορείς που νοιάζονταν για τα Γράμματα και για τις Τέχνες. Ίδρυσε, και χρό­ νια δούλεψε σκληρά για την προβολή του Εξωραϊστικού Συλλόγου της «Επάνω Σκάλας» Μυτιλήνης, αυ­ τής της παραμελημένης, δεκαετίες και δεκαετίες, προσφυγικής, μετά το 1922, συνοικίας, καθιερώνοντας ε­ κεί και τις τόσο γνωστές «Γιορτές Ούζου». Η Μαρίκα Μαριγλή ήταν του «Όλα για όλους...». Τίποτα για τον εαυτό της. Παντρεύτηκε, και δεν απέ­ κτησε οικογένεια. Αγάπησε πολύ, απλόχερα. Και τις ιδέες και τη ζωή και τους ανθρώπους. Πάντα ανοιχτόκαρδα. Πάντα, με τη γλύκα της απλότητας, αλλά και με την πίκρα του «άντε γεια...». Τα τελευταία χρόνια η Μαρίκα ένιωθε να την πε­ ρισφίγγει μια τυραννική μοναξιά. Ολοφάνερη ήταν, στα λόγια και στις συμπεριφορές της, μια βαθύτατη μελαγχολία. Την είχε αμαχητί κυριεύσει το «τίποτα» των πραγμάτων και των συναισθημάτων. Τόσο που ί­ σως, σαν κάποια λύση για την όποια «απελευθέρωσή» της, θα ήταν μονάχα, αν στοχαστικά θα είχε τη δύνα­ μη να τραγουδήσει. Και τόλμησε να γράψει στίχους, ποιήματα... Δε δήλωσε ποτέ ποιήτρια. Αυτό το άφησε για τους ατάλαντους... Τα δικά της «διακριτικά τρα­ γούδια» απέπνεαν έναν εσωτερικευμένο λυρισμό, αλ­ λά και μια ενσυνείδητη διαμαρτυρία για το «γιατί» και «πώς» το «πρόσωπο» του ανθρώπου αμαυρώνε­ ται και πνίγεται στα αδιέξοδα της ζωής... Αυτά τα γλυκόπικρα λόγια της ψυχής της, η Μα­ ρίκα Μαριγλή ανεπαίσθητα, χαρισματικά, σαν ένα βλέμμα αθώου παιδιού, μας άφησε για να τη θυμόμα­ στε, σε κάθε γέρμα φεγγαριού, κι αλαφροΐσκιωτα, μέ­ σα στο ξέφωτο αλώνι του, να την αποζητάμε, για να μας σιγοτραγουδήσει: Μέσα σε λίγο συμβαίνουν όλα. Λεν προλαβαίνεις ούτε να μελαγχολήσεις. ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΛΕΣΒΙΑΚ Ο Ι ΑΠ Ο Η ΧΟ Ι ΤΗ Σ

ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΑΤΣΕΛΗ

Σύμφω να με εξακριβωμένες πληροφορίες, η Αγιά­ σος από το 19ο αιώνα είχε αξιόλογους Ασκληπιάδες, πτυχιούχους της Ιατρικής Σχολής του Αθήνησι Πανεπι­ στημίου, αλλά και άλλων ευρωπαϊκών ανώτατων εκ­ παιδευτικών ιδρυμάτων. Αλλοι από δαύτους παρέμειναν στην ιδιαίτερη τους πατρίδα και άλλοι άσκησαν το επάγγελμά τους στη Μυτιλήνη ή σε άλλες πόλεις... Δεξί χέρι των γιατρών οι νοσηλευτές, οι νοσηλεύτριες, οι μαίες. Ατομα αξιοσέβαστα, πλούσια συνήθως σε κοινωνικά αισθήματα και σε άδολη αγάπη για τον πά­ σχοντα, για το δοκιμαζόμενο άνθρωπο. Και τέτοιο προ­ σωπικό δεν έλειψε από τη νυφούλα του Ολύμπου. Παράλληλα όμως δρούσαν ανενόχλητα και κομπογιαννίτες, συνήθως περιοδεύοντες, αλλά και πραχτικές γιάτραινες, που συ­ χνά πυκνά ήταν αποτελεσματικές με τα λογής λογής γιατροσόφια τους... Από τις νοσοκόμες της χτεσινής Αγιάσου έμεινε βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μου η Βασιλική η Πασχαλιάδαινα, που ήταν πρακτική. Έτσι την έλεγε ο κόσμος και έτσι την ήξερα. Την έβλεπα ταχτικά, καθώς ανηφόριζα από τη γειτονιά της, για να ξεκορφίσω στην Αγία Τριάδα και από εκεί να φτάσω στα σχολειά. Τη σεβόμουνα και την υπο λόγιζα, γιατί ήταν χρήσιμος άνθρωπος για όλους και για μας τους μικρούς, που συχνά πυκνά σπάζαμε τα κεφάλια με τις πέτρες που πετούσαμε ή παθαίναμε άλλες ζη μιές και χρειαζόμασταν περίθαλψη... Πολύ αργότερα έμαθα πως ήταν κόρη του ακάματου γυρολόγου μεταπράτη ειδών αγιασώτικης βιοτεχνίας Γιάννη Πασχαλιά και της Αφροδίτης Βασιλείου Σπα­ νού. Αδέρφια της ο Μιχάλης, επιδέξιος μάστορης ξυ­ λουργός, μαχητής του ελληνοϊταλικού πολέμου, αντι­ στασιακός, πολιτικός κρατούμενος, στιχουργός και καρνάβαλος, ο Στρατής που τραυματίστηκε από τους Γερμανούς κατά το μπλόκο της 28ης του Μάρτη του 1944, για να καταδικαστεί λίγο αργότερα σε θάνατο λό­ γω παράνομης οπλοφορίας, η προαποβιώσασα Στυλιανή Γεωργίου Σταυρακέλη και ο υστερότοκος Αντώνης, ο αγροφύλακας της Παλλήνης, ο μόνος που παραμένει όρθιος στις επάλξεις της ζωής... Η Βασιλική γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1912. Χαρμό­ συνο το γεγονός της απελευθέρωσης του νησιού από τους Τούρκους, ευφρόσυνος όμως και ο ερχομός στη ζωή ενός παιδιού, παρ’ όλο που οι θυγατέρες τα χρόνια

αυτά δεν ήταν και τόσο καλοδεχούμενες. Προπολεμικά παντρεύτηκε τον ομοχώριο της Βασίλη Κίμωνα Πατσέ­ λη και απόχτησαν δυο παιδιά, τη Μαρία, εκλεκτή συνεργάτρια του περιοδικού μας, και το Σωκράτη, που δεν πρόλαβε να μεγαλώσει, μια και έπαθε κυάμωση και έ­ σβησε την Ανοιξη του 1942. Ο άντρας της στρατεύτηκε, όπως και τόσοι άλλοι, και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Αλβανικού μετώπου, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 30 του Μάρτη του 1941, απορφανίζοντας τους δικούς του και τραυματίζοντας τα όνειρά τους... Ο πρόωρος χηρεμός και η απώλεια λίγο αργότερα του μοναχογιού, ο οποίος θα μπορούσε να γίνει με το πέρα­ σμα του χρόνου αντιστύλι της φαμίλιας, ανάγκασαν τη Βασιλική ν’ ανασκουμπωθεί και να κονταροχτυπηθεί με τις λογής λογής αντιξοότητες της ζωής. Εργάστηκε στα κτήματα, στα συσσίτια, στο Γηροκομείο, στο Χατζησπύρειο Νοσοκομείο, ως μαγείρισσα, ως καθαρίστρια και αρ­ γότερα ως πρακτική νοσοκόμα. Στα χρόνια της Κα­ τοχής και του Εμφυλίου συνάντησε δυσκολίες και εμπόδια, που για να ξεπεραστούν χρει­ αζόταν σκληρός αγώνας. Μπορεί ο σύ­ ντροφός της να έπεσε στο βωμό του κα­ θήκοντος, άλλ’ αυτό δεν είχε και τόσο μεγάλη σημασία. Πόσοι και πόσοι φιλοπάτριδες αγωνιστές δε δεινο­ πάθησαν, δε βασανίστηκαν σε κρατητήρια, δεν εκτοπίστηκαν σε «εξυγιαντήρια», δεν ταπεινώθηκαν, δεν περιθωριοποιήθηκαν κοινωνικά, δε μίσεψαν με το όχημα της πικρίας, δεν πειθαναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο του αντάρτικου. Ήταν ε­ ξάλλου αδερφή του Μιχάλη, ανθρώ­ που που «βαρυνόταν» για τα δημοκρα­ τικά του φρονήματα, για την αριστερή του ιδεολογία. Στα χρόνια των επιζήμιων πολιτικών κλυδωνισμών και της επικράτησης της αλαζονικής νοοτροπίας, κανένας συνειδητός δη­ μοκράτης ή συγγενής του δεν ήταν ασφαλής... Η Βασιλική ήταν άνθρωπος με φιλοπονία, με ευγέ­ νεια, με προθυμία, με προσήνεια, με απλότητα, με αγά­ πη. Δεν αμπάρωνε την πόρτα της καρδιάς της στον αν­ θρώπινο πόνο. Δεν ήξερε ωράρια και ξεκούραση. Εργά­ στηκε ευσυνείδητα κοντά στους γιατρούς Προκόπη Χα­ τζηγιάννη, Στρατή Χατζηπροκοπίου, αλλά κυρίως κο­ ντά στο Στρατή Ξενέλη, ως το τέλος... Στις 7 του περασμένου Μάρτη, πλήρης ημερών ακο­ λούθησε το στερνό δρόμο της ατέρμονης γαλήνης και α­ ναπαύεται στην Περασιά με ακοίμητο το καντήλι της θύμησης. Ο πανύστατος ύπνος της δεν είναι ευπαραμύθητος ούτε για την κόρη της ούτε για τα πολυφίλητα τρία εγγόνια της και για τα δισέγγονά της, ούτε για ό­ σους τη γνώρισαν και την αγάπησαν... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο Έρωτας δώρο ακριβό στα χέρια μας, άνθρωποι! Σφιχτά ας τον κρατήσουμε ανέμοι μη χαθούνε...

Στους κόλπους σου σμίγουν ζωή, πνεύμα, καρδιά και σώμ€ που κολυμπούν στα τρίγωνα του Ερωτικού Ονείρου! Όπου συναίσθημα φωτιά, όπου το πνεύμα κύμα κι όπου κορμί ηδονικό γέφυρα των θαυμάτων. Για να χορτάσουνε γλυκά Ιδέες, Αισθήσεις, Σάρκες!

ΑΘΗΝΑ ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ!

Είσαι μια ανοχύρωτη πόλη, όπως σε λένε, για τούτη την κατάντια σου, σαφώς, άνθρωποι φταίνε. Εκείνοι που τα θέλουνε μονά ζυγά δικά τους, μα για να τ’ αποκτήσουνε χάνουν την ανθρωπιά τους. Τα πάθη σου είναι πολλά, ωραία μου Αθήνα, φωτιές, βροχές και σ’ όλα αυτά απάτη και κομπίνα. Οι πάντες αδιαφορούν, χιονίζει είτε βρέχει, ξεσχίζονται οι σάρκες σου και τίποτα 6εν τρέχει. Κι αυτά όμως θα ξεχαστούν, όπως και τόσα άλλα, οπού συμβαίνουν γύρω μας, μικρά, μα και μεγάλα. Και θα κυλάει η ζωή, θα γίνεται και σάλος, και με πλημμύρες και φωτιές θα ζούμε μες στο χάος. Και όλοι θα υπόσχονται και θα και θα και βάλε, και τα αποτελέσματα τα ίδια στο φινάλε. Τώρα γιατί σε ζήλεψαν η Πάτρα και άλλες πόλεις, μια απορία είν’ αυτή, που μου ’ρθε τώρα μόλις. Οκτώβριος 1997

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΔΩΡΟ ΑΚΡΙΒΟ... Στους ποταμούς του Έρωτα βάλτε κλαδιά και φράχτες, ειδάλλως τα νερά θα βγουν και θα σας πλημμυρίσουν. Μόνο στις «εξαιρέσιμες» τις εκβολές σταθείτε. Μην εφαρμόσετε πιστά τις προσταγές της Γνώσης. Για όλα Νόμος όμοιος κανένας δεν υπάρχει και ούτε ίδιο τίποτες μέσα στο χρόνο μένει. Γι’ αυτό και η Σοφία σας ορθά ας τα μετρήσει.

ΕΨΙΛΟΝ ΕΝΝΕΑ Προσέξετε το Έψιλον Εννιά μη σας δαγκώσει, καρδιά, μυαλό και ηθικό, θα σας τα εξοντώσει. Γι’ αυτό να το ξορκίσουμε το Έψιλον Εννέα, που μας τρομάζει πιο πολύ και από τη λερναία. Ληλώστε το οικόπεδο, μας λέει, στο χωριό σας, το ένα τρίτο βέβαια, που ’ναι στο μερτικό σας. Και τ’ άλλα τα ακίνητα κι όλα τα κινητά σας, το σκύλο σας, τη γάτα σας και τα συμπράγκαλά σας. Βάλτε και το σκυλόσπιτο ωσάν κύριο χώρο, επίσης τ ο υ ομφάλιο που κόψατε το λώρο. Και το σπιτάκι στο Δαφνί, όχι το έξω, μέσα, που κατοικείς κι αισθάνεσαι σα να ’σαι πριγκιπέσα. Κι ο Ναπολέων δίπλα σου, που ’ναι καπελωμένος, δήλωσε το καπέλο του και νιώθει ευτυχισμένος. Ληλώστε τους ακάλυπτους χώρους και τα μπαλκόνια και μας πετάτε αργότερα ντομάτες και λεμόνια. Αφού δουλειά δεν έχουμε, τα έχουμε μαζί σας και ξαναδυσκολεύουμε τη δύσκολη ζωή σας. Σπουδαία είναι όλ’ αυτό, σκορπάνε μια μαγεία, όμως θα προτιμούσαμε συντάξεις και υγεία. Στους γέρους και γερόντισσες, περίχωρα κι Αθήνα, να δίνετε τη σύνταξη δυο φορές το μήνα. Όσο για την υγεία μας, που την ποδοπατάτε, να μην μπορείτε οι έχοντες να πιείτε και να φάτε. Για όλ’ αυτά ευθύνονται τα δυο Υπουργεία, το ’να βγάζει το λάδι μας, τ ’ άλλο την Παναγία. Ξεχάσαμε τις πιλοτές, ταράτσες, τον αέρα, δεν παν εκεί που ξέρουνε κι ακόμα παραπέρα. Κι όταν τελειώσουν όλ’ αυτά τα τρανταχτά κι ωραία, όλοι του Ναπολέοντα θα κάνουμε παρέα. Μυτιλήνη, 16.5.2005

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΛΤΣΕΛΗ

ΝΕΑ ΖΩΗ Πέταξες τα τελευταία μπακαλοτέφτερα, αυτά που έπρεπε να κρατήσεις δεκαετία, τον τελευταίο δεσμό με το χθες, είσαι τώρα ένας ελεύθερος άνθρωπος. Έκανες την κοινωνική σου θητεία, δουλειά, γάμο, παιδιά, σπίτι και άλλα! Παράτησες στη μέση τη βιβλιοθήκη σου, δεν πέθανες, δεν αρρώστησες, ακόμα βλέπεις. Και συνεχίζεις με Παπαδιαμάντη, συνεχίζεις να ζεις με τ’ όνειρο γεμάτο φως, αγάπη, ελπίδα, εξαγνισμό του νου και της ψυχής. Αγαπάς τη ζωή, γιατί γνωρίζεις το τέλος. ΛΗΜΗΤΡΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

ΤΟ ΤΡΕΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Με τρένο μοιά ζει η ζωή που σε γραμμές κυλάει και τη δική της διαδρομή με τους σταθμούς μετράει. Μπροστά π ηγαίν’ η μηχανή κι ακολουθούν βαγόνια, παππούδες έσπειραν τη γη, θερίζουν τα εγγόνια. Στη βιοπάλη τη σκληρή πρέπει να κάνει στάση, τα περασμένα να σκεφτεί, που πάει μην ξεχάσει. Με αγωνία προσκαλεί τους νέους στο ταξίδι και τους προτρέπει με φιλί ν ’ αλλάξουν δαχτυλίδι. Κάθε σταθμός είναι αρχή και μέρα που βραδιάζει, το τρένο μ’ άλλους προχωρεί και άλλους κατεβάζει.

Τις πιο καλές αποσκευές στο δρόμο τις φορτώνει, στολίδια είναι κι αρετές και σταθερό τιμόνι. Ο δρόμος είναι αντοχής, κάθε σταθμός και βήμα, και της ζωής ο νικητής θα βραβευτεί στο νήμα. Καρυά, 1.3.1998

ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΚΑΙ ΞΑΦΝΙΚΑ ΘΑ ΨΑΞΕΙΣ ΝΑ ΜΕ ΒΡΕΙΣ Για να μου πεις για την Λυδία που μεγάλωσε Και γω δε θα ’μαι εκεί - από καιρό Θα τριγυρίζω πλάι σου αγέρας ανάλαφρος Γαληνεύοντας την καρδιά μου Με το άρωμα του αγαπημένου κορμιού σου Θα περιπλανιέμαι μέσα σου ηλιαχτίδα ζεστή Ξεκουράζοντας το κορμί μου Με την ευωδιά της λατρεμένης καρδιάς σου Θ’ απαλύνω την πίκρα της ψυχής μου Λούζοντάς την με το μύρο που αναβρύζει Η πολυαγαπημένη ψυχή σου Θα ζω μέσα στον κυμάτισμά των ματιών σου Στην απαλότητα της ανάσας σου Στους μελιστάλαχτους ήχους της φωνής σου Στην τρυφερότητα της αγκαλιάς σου Αλλά 5ε θα ’μαι εκεί που θα ψάχνεις να με βρεις Για να μου πεις για την Λυδία που μεγάλωσε Και θα το ξέρεις - από καιρό. Όμως 6ε θα θέλεις να το πιστέψεις Γιατί και συ μ’ αγάπησες Με κράτησες μέσα σου συντροφιά με τις σκέψεις σου Με την καρδιά σου Με το κορμί σου Με την ψυχή σου Κολύμπησα Περιπλανήθηκα Σκαρφάλωσα Ξεκουράστηκα Έζησα Στις σκέψεις σου Στην καρδιά σου Στην ψυχή σου Σ το κορμί σου Εκεί θα είμαι κι όταν θα ψάχνεις να με βρεις Για να μου πεις για την Λυδία που μεγάλωσε Μη μου φεύγεις καλή μου Κράτησε με κοντά σου Τώρα μαζί να πούμε για την Λυδία που μεγαλώνει ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΜΙΣΣΙΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Ελληνικός λόγος, ο κάλλιστος των γλωσσών Ο ι Έλληνες, μεγαλωμένοι με τον αέρα του χρόνου και με το τραγούδι των Μουσών, κουβαλάνε άθραυστες στάμνες και καβαλικεύουν ακούραστους Βουκεφάλες, για να διαβαίνουν τους αιώνες, τις χι­ λιετίες. Μέσα στις άθραυστες στάμνες κουβαλάνε φιλοσοφικό λόγο, ποίηση, τραγωδία, πολιτική σκέ­ ψη, αντίληψη περί ηθικής, ιστορία, πολιτισμό, παρά­ δοση. Και η Ελλάδα γίνεται μητέρα των μεγάλων αι­ σθημάτων και των ωραίων πολιτικών θεωριών. Τίποτε άλλο δεν υπάρχει, που να ξεχωρίζει τον Έλληνα, τόσο αλάθευτα, από όλους τους άλλους λα­ ούς, παρά ο λόγος του, που με αυτόν και με τη νόησή του έφερε στον κόσμο ό,τι στοχάστηκε και ό,τι βουλήθηκε, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και την πολιτεία... Ο λόγος του Έλληνα σε κρατάει μέσα στη μορφή του και αναπαύεσαι μέσα στο νόημά του, γαληνεύει την ψυχή σου, γαληνεύει το πάθος της ζωής με τους θεούς του. Ο λόγος του Έλληνα είναι τόσο καλοθώρητος, που δεν μπορείς να τον αποχωριστείς, άμα μια φορά τον γνωρίσεις. Και όσο πιο καλά γνωρίζεσαι μαζί του, τόσο πιο καλομίλητος σου φαίνεται, γιατί κάτι πρωταγροίκητο έχει να σου πει. Να σου ομολο­ γήσει το ανομολόγητο, να σου μεταδώσει το αμετάδοτο, να σου ερμηνεύσει το ανερμήνευτο, να σου ιστο­ ρήσει το ανιστόρητο, να σου χρονώσει το άχρονο. Ο λόγος του Έλληνα είναι αυτός που μόχθησε να πλησιάσει και να περιγράψει το νοητό, το άρρητον αγαθόν, να το βάλει τόσο ψηλά, που καμιά ανθρώπι­ νη δύναμη να μην μπορεί να το πλησιάσει. Όποιος διαβάζει Αρχαίους από το πρωτότυπο, δεν κατασκευάζει μια αρχαιότητα φανταστική και ψεύτικη. Αν ακολουθήσεις το Σωκράτη του Πλάτωνα στις όχθες του Ιλισσού και αν ακούσεις τις συζητή­ σεις του με το μαθητή του Φαίδρο, κάτω από την πλατάνα, θα πεισθείς ότι ο Ελληνικός λόγος κατεβαίνει από τις χιονισμένες κορυφές του Ομήρου και φθάνει στο Σολωμό, στον Παλαμά, στο Σεφέρη, στον Ελύτη. Ο Ελληνικός Λόγος ήρθε από την Ιωνία και ρί­ ζωσε στον αττικό βράχο και από εκεί έφτασε ως τη Σικελία και από τη Μακεδονία ως την Αφρική, ως τα βάθη της Ασίας. Με τους αποικισμούς και με το εμπόριο διαδό­ θηκε σε τόπους μακρινούς και μαζί του μεταφέρθη­ καν και τα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού. Ο με­ γάλος Ρώσος συγγραφέας Λέων Τολστόι μαθαίνει Ελληνικά και τότε διακηρύσσει: Δε γνώριζα τίποτε μέχρι τώρα από τα πραγματικά ωραία, που παρήγα-

γε ο ανθρώπινος λόγος. Χ ω ρίς τη γνώση των Ελλη­ νικών ουδεμία μόρφωση υπάρχει. Με τον Ελληνικό Λόγο δημιουργήθηκαν ανώτατοι τρόποι σκέψης, από τους οποίους «κατάγεται» η Δύση και στους οποίους αναγνωρίζει πάντα τον εαυτό της, τον πολιτισμό της, την ανθρωπιά της, το απόλυτο πνεύμα, τον απόλυτο λόγο της. Η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα ανήκει στα πρότυπα, μέσα από τα οποία προ­ βάλλουν οι πνευματικές δυνάμεις της δημιουργικής μεγαλοφυΐας, γιατί, αναφορικά προς τις δυνατότητες που παρέχει στη σκέψη, είναι η πιο ισχυρή και συνάμα η πιο πνευματώδης α π ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου, λέγει ο Γερμανός φιλόσοφος Μάρτιν Ηοίάο^οΓ. Ο Ελληνικός Λόγος, ο αγωνιστής του πνεύματος, κατεβάζει από τους ουρανούς την είδηση ότι Ει οι θεοί διαλέγονται, τή τών Ε λλή νω ν γλώ ττη χρώνται... Ο Ελληνικός Λόγος έχει μέσα του κάλλος, καλ­ λιέπεια, ενέπεια. Ποτέ άλλοτε και πουθενά αλλού δε λατρεύτηκε ο λόγος τόσο, όσο στην Ελλάδα, την αρ­ χαία εποχή. Ούκ έώμεν άρχειν άνθρωπον, άλλα τον λόγον. Άρχοντα είχαν πάντα οι Έλληνες το λόγο και όχι τον άνθρωπο. Με τη νόηση ο Πλάτωνας θ ’ ανέβει ως την αψίδα του ουρανού και θα περάσει και πέρα ακόμη, στον υ­ περουράνιο τόπο και με το λόγο θα υμνήσει τον κό­ σμο των ιδεών. Αν το βιολί είναι το τελειότερο μου­ σικό όργανο, η Ελληνική Γλώσσα είναι το βιολί του ανθρώπινου πνεύματος, λέγει η Έλεν Κέλλερ. Ο Ελληνικός Λόγος φέρνει τάξη και μέτρο στην κοσμική ζωή, το καλύτερο να εξουσιάζει το χειρότε­ ρο, το ανώτερο το κατώτερο, η τάξη την αταξία, το μέτρο την αμετρία. Φέρνει τάξη και αρμονία, καθα­ ρή γνώση και φρόνηση, φιλιώνει τον άνθρωπο με το θείο, τον άνθρωπο με τον άνθρωπο, την άλογη επι­ θυμία με την ιδέα του αγαθού και της ηθικής, συντεί­ νει στη μόρφωση, στην ευγένεια, στη λεπτότητα. Ο καλλιεπής Ελληνικός Λόγος είναι ψυχαγωγία, αγωγή, οδήγημα των νέων προς την κοσμική και πνευματική ομορφιά, οδήγημα της νεότητας, που την καταμαραίνει και αποξηραίνει η πνιγηρότητα του πλανερού και χυδαίου λόγου. Με τον καλλιεπή Ελληνικό Λόγο το νεανικό πνεύμα θεάται τον εαυτό του και το πάγκαλο σύμπαν, τη λάμψη του κάλλους της ιδέας. Κ άλλος δέ τ ό τ ’ ήν ίδεϊν λαμπρόν (Πλάτ. Φαιδρός 250ύ). Με τον πάγκαλο Ελληνικό Λόγο εισέδυσε η νόη­

ση, με άφατο δέος, στο τέμενος της ιδέας του αγαθού και την ύμνησε. Ύμνησε τα ιδώματα των αιώνιων μορφών, που δεν έχουν σχήμα, χρώμα, αφή, που δεν έχουν ό,τι όλα τ ’ άλλα και που γΓ αυτό πεθαίνουν. Ουδέποτε σφυρηλατήθηκε ωραιότερο εργαλείο, για να εκφραστεί η ανθρώπινη σκέψη, λέγει η Μάριαν Μακ Ντόναλντ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, μεγάλη ελληνίστρια, που συνέταξε δι­ σκέτα με 72 εκατομμύρια ελληνικές λέξεις. Το πνεύμα, με τον Ελληνικό Λόγο, κατεβάζει τη δροσιά των θεών στην ψυχή των ανθρώπων, ανεβά­ ζει την ψυχή ψηλά, εκεί όπου ασκείται η λειτουργία της παιδείας, της πάγκαλης παιδείας, που τόσο έ­ χουν ανάγκη σήμερα οι νέοι... Ο Ελληνικός Λόγος, ο Ελληνικός φιλοσοφικός Λόγος, θεοείκελος ηνίοχος του πνεύματος, τροφή της παιδείας, το ανθοκλάδι της πλατωνικής σκέψης, υψώνεται ως τον υπερουράνιο τόπο, τον εξώστη του ουρανού, θεάται το κάλλος του νοητού κόσμου και διαποτίζεται με τόσους ψυχικούς και πνευματικούς χυμούς, που λάμπει σαν το φως του ήλιου. Πλουμισμένος με πανώριες εικόνες και χρώματα, φαντάζει με παράσταση τελετής, παράσταση της ο­ μορφιάς με αισθητά μέσα, που είναι ενθουσιασμός και συναγερμός της ψυχής, από την ομορφιά του αι­ σθητού και νοητού κόσμου... Ο Ελληνικός Λόγος χαρίζεται, προσφέρεται στους θεούς, στην αγάπη, στην αρετή, στη δικαιοσύ­ νη, στο αγαθό, στους αγγέλους, για να υμνούν το θε­ ϊκό μεγαλείο: Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως, θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Και αν τυχόν κάπου, ανάμεσα στους γαλάζιους δρόμους,

συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μ ιλάνε μεταξύ τους με μουσική. Έτσι λέγει ο Βρεττάκος, ο ποιητής της αγάπης. Στην τραγωδία του Αισχύλου «Ε πτά έπι Θήβας» ο Ετεοκλής προσεύχεται στο Δία: Μή μου τήν πόλιν πανώλεθρον έκθαμνίσετε δηάλωτον, Ε λλάδος φθόγγον χέουσαν. (Μη μου την πόλη συγκορμόκλαδα α π ’ τη ρίζα ξεβγάλετε, που μιλεί γλώσσα ελληνική). Ελληνικός Λόγος της ποίησης, της φιλοσοφίας, του πνεύματος, του πολιτισμού. Ποτέ βάρβαρος και χυδαίος. Πάνω σ’ αυτό το λόγο είναι θεμελιωμένος ο ελληνικός πολιτισμός. Στο ψήφισμα που εξέδωκαν οι Έλληνες, για τη θανάτωση των πρέσβεων του Ξέρξη, οι οποίοι ζήτησαν να τους παραδώσουν «γην και ύδωρ», αναφέρεται η αιτιολογία της θανάτωσής τους. Φωνήν Ελληνίδα βαρβάροις προστάγμασιν έτόλμησε χρήσαι. (Με φωνή ελληνική βάρβαρα προστάγματα τόλμησε να χρησιμοποιήσει). Ο Ελληνικός Λόγος, σε όλο το μήκος των αιώ­ νων, συνιστά μια παρακαταθήκη, όπου κάθε καιρός και κάθε δημιουργός μπορεί να καταφύγει, για να γί­ νει πιο πλούσιος πνευματικά.

Η περιουσία του ελληνικού λαού είναι ο λόγος του, πηγή πλούτου, πηγή αλήθειας, πηγή ζωής. Ήρθαμε στον κόσμο, με μόνη μας αποσκευή το λόγο. Δε διαθέτουμε τίποτε άλλο, πέραν αυτού. Είναι το μόνο στοιχείο αγιότητας, μέσα στο εχθρικό σύμπαν, λέγει ο Χρίστος Μαλεβίτσης στη συγγραφή του «Δη­ μοτικό τραγούδι». Ο Ελληνικός Λόγος, δημιούργημα της κλασικής παιδείας, απελευθερώνει τον ανθρώπινο λόγο, ολο­ κληρώνει την προσωπικότητα και σφυρηλατεί το χα­ ρακτήρα. Μ ια χούφτα είναι ο άνθρωπος, από στυφό προζύμι, γεννιέται σαν αρχάγγελος, πεθαίνει σαν αγρίμι. Του μένει μόνο στη ζωή μια γλώσσα, μια πατρίδα, η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα, λέει ο ποιητής. Η γλώσσα δεν είναι απλώς το μέσο επικοινωνίας, αλλά ολόκληρο σύστημα τρόπου σκέψης και συμπε­ ριφοράς, στοιχείο εθνικής και πολιτιστικής ταυτότη­ τας, που εκφράζει την εσωτερική κίνηση του πνεύ­ ματος. Η γλώσσα και η θρησκεία είναι αυτά που χα ­ ρακτηρίζουν την Πατρίδα και χω ρίς αυτά το Έθνος καταστρέφεται (Κοσμάς ο Αιτωλός). Χάνοντας την επαφή με τον Αρχαίο Ελληνικό Λόγο, η ιστορική μας αλλοτρίωση είναι βεβαία. Και τότε το ιδεολογικό κενό δημιουργεί και αντικοινω­ νικούς τρόπους συμπεριφοράς. Χωρίς τα πνευματι­ κά προϊόντα της κλασικής παιδείας δεν υπάρχει καν ελευθερία. Η υποδούλωση στην ύλη, η αποχαύνωση, η αδιαφορία και η μαζικοποίηση ακολουθούν. Καθετί που δεν μπορεί να κατανοηθεί εύκολα πα­ ραμερίζεται, το κενό τους συμπληρώνουν σύντομες και ακαταλαβίστικες φράσεις. Η γλώσσα φτωχαίνει και τότε: Δ αλούν οι Έλληνες βαρβαροφώνως, ως να κατάγονται ουχί από Ομήρους και Πλάτωνας, αλλά από Κάρας και Γότθους και Σκύθας, όπως εύστοχα παρατήρησε διαχρονικά ο Κωνσταντίνος Οικονό­ μου ο εξ Οικονόμων. Και ο νομπελίστας ποιητής μας Γεώργιος Σεφέρης συμπληρώνει καυστικά: Μα τι γυρεύουν οι ψυχές μας πάνω σε καταστρώματα καταλυμένων καραβιών, μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις, από ξένες γλώσσες;

Και ο ποιητής τραγουδοποιός Νίκος Γκάτσος συ­ μπληρώνει: Π ολύ δε θέλει ο Έλληνας να χάσει τη λαλιά του και να γίνει μισέλληνας από την αμυαλιά του... Ε ίν ’ α π ’ το δένδρο του Θεού, η ρίζα που κρατεί με! Δώστε μου μια ταυτότητα, να θυμηθώ ποιος είμαι. Ο Γιάννης Ψυχάρης ταύτιζε την Πατρίδα με τη Γλώσσα: Γλώσσα και Πατρίδα είναι το ίδιο. Να πο­ λεμά κανείς για την Πατρίδα του ή για την Εθνική τη Γλώσσα, ένας είναι ο αγώνας... Αυτή τη θεία Γλώσσα οφείλουμε να σεβαστούμε και να διαφυλάξουμε, γιατί είναι αυτή η ίδια γλώσσα, ο ίδιος λόγος, που παρέλαβε ο Πλάτωνας, πλανερό και χυδαίο, από την οικία του Μόρυχου και του Επικράτη και αφού τον κίνησε στον καθαρό αέρα του ατ­ τικού τοπίου, αφού τον καθάρισε από κάθε βάναυσο στοιχείο, τον ανέβασε στον υπερουράνιο τόπο, όπου θεάται τα τρισμάκαρα οράματα, μεταλαβαίνει την ο­ μορφιά των ιδεών. Και γεμάτο καλλιέπεια, χωρίς φθόνο, ολόλαμπρο, τον κατεβάζει και τον παραδίδει στον όμορφο έφηβο Φαίδρο, μαθητή του Σωκράτη, γεμάτο θειότητα, καλοσύνη, σωφροσύνη, αρετή και α­ ληθινή γνώση, να μορφώσει και να θερμάνει την ψυ­ χή του με «ακριβέστατη παιδεία», ισορροπημένη, μα­ κριά από την ταραχή των πλανερών λόγων. Παιδεία, κυβερνημένη από τέτοιο λόγο, φέρνει μέτρο και ισορροπία στην ψυχή των νέων, φέρνει την είδηση πως ο λόγος της για τους νέους πρέπει να εί­ ναι ζυμωμένος με πνευματικές αξίες. Γιατί η Ελλη­ νική Γλώσσα δεν είναι μια οποιαδήποτε γλώσσα του κόσμου, είναι γλώσσα ιδέα, ιστορία, τέχνη, ανθρω­ πισμός, μια ατελείωτη περιπέτεια του πνεύματος... Η τραγική Φιλομήλα δε θρηνεί ούτε που της έκο­ ψε ο Τηρεύς τη γλώσσα ούτε ότι θα μείνει βουβή, αλ­ λά γιατί δε θα ξαναμιλήσει ποτέ πια Ελληνικά. Δε θα παρέθετα αυτά τα αποφθέγματα γιγάντων του πνεύματος, αν δε φοβόμουν πως μοίρα κακιά κα­ τατρέχει σήμερα τη γλώσσα μας, την Ελληνίδα Φωνή, το θείο Ελληνικό Λόγο, το Λόγο της φιλοσοφικής σκέψης και των θείων Ευαγγελίων. Αφαιρούμε σιγά σιγά την πνευματική δόνηση του εγκεφάλου μας και έτσι πέφτουμε σε πνευματικό λήθαργο. Ο κίνδυνος προ των πυλών, ο εφησυχασμός σε όλους μας... ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΑΒΟΥΛΙΑΣ

ΚΑΗΡΙΚΟΑΟΓΙΚΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Ρασοφόροι από την Αγιάσο του χτες και του σήμερα Γ ΚΟΥΡΤΖΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Γ εννήθηκε στην Αγιάσο το 1900. Απόφοιτος Β ' τάξης Γυμνασίου. Έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκο­ νος στις 14.9.1941 και ιερέας στις 23.3.1943 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Α '. Στην αρχή το­ ποθετήθηκε στο Θεραπευτήριο Λέσβου «η Υγεία» για τέσσερα χρόνια. Το 1948 κατέβηκε στην Αγία Τριάδα του χωριού του. Μετά από ένα χρόνο τον προσκάλεσαν στην Αμερική, πλην όμως δεν μπόρε­ σε ν ’ αποσπάσει την άδεια του τότε μητροπολίτη. Το ίδιο έτος τοποθετήθηκε στην Παναγία της Αγιά­ σου. Ακόμη έκανε ιερέας στους Ιερούς Ναούς Ιω­ άννη Καλυβιτη Μυτιλήνης, Ευαγγελίστριας Λά­

μπου Μύλων και Αγίου Γεωργίου Κεραμιών. Το 1960 χειροθετήθηκε πνευματικός από το μητροπο­ λίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β ' . Την 1.10.1976 απολύ­ θηκε λόγω γήρατος. Έ να χρόνο αργότερα πέθανε στη Μυτιλήνη.

ΛΙΓΕΛΗΣ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1878. Α πόφ οιτος δημοτικού σχολείου. Άγαμος. Ιερομόναχος της Μονής Υψηλού. Αργότερα, στις 6.9.1938, χειρο­ τονήθηκε διάκονος, και την επομένη ιερέας από το μητροπολίτη Μ υτιλήνης Ιάκωβο Α '. Ό λα του τα χρόνια τα πέρασε στους Λ άμπου Μ ύλους, υ­ πηρετώ ντας στο Ναό της Ευαγγελίστριας. Συ­ νταξιοδοτήθηκε το 1963. Τρία χρόνια αργότερα απεβίωσε.

ΜΑΚΡΕΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1907. Τελείωσε το Ημιγυμνάσιο. Ή ταν έγγαμος. Χειροτονήθηκε διά ­ κονος στις 16.8.1936 και ιερέας στις 30.8.1936 α ­ πό το μητροπολίτη Μ υτιλήνης Ιάκωβο Α '. Ιε­ ρούργησε στην Ευαγγελίστρια Ακλειδιού, στη Ζωοδόχο Πηγή Λαγκάδας και στον Άγιο Συμεών. Στις 30.4.1976 πήρε μετάθεση για την Αθήνα και μπήκε στη δύναμη της Αρχιεπισκοπής. Απεβίωσε στις 15.2.1987.

ΜΑΡΙΓΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1942. Απόφοιτος του

Ο Προκόπιος Κουρτζής και ο Μιλτιάδης Σκλεπάρης, κάτα την ώρα της κατήχησης του αναδεχτού Γαβριήλ Ευστρ. Κα­ μάτσου, στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας Αγιάσου το 1959. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Βλοτίνα (Ντίνα} Ευστρ. Καμάτσου)

Ανώτερου Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Βόλου και του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημί­ ου Αθηνών. Είναι έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 6.8.1972 και ιερέας στις 14.8.1972 από το μη­ τροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Υπηρέτησε στους Ναούς της Παναγίας Αγιάσου και του Αγίου Θερά­ ποντα Μυτιλήνης. Σήμερα ιερουργεί στον Άγιο Ιω­ άννη Πρόδρομο, στην Καλλιθέα Μυτιλήνης. Στις

ρές του γίνανε προτάσεις ν ’ αναλάβει ανώτερο εκ­ κλησιαστικό αξίωμα, πλην όμως αυτό δεν έγινε απο­ δεκτό από τον ίδιο. Οι δεσμοί με το χωριό του δεν α­ ποκόπηκαν καθ’ όλο το βίο του. Το 1868 μάλιστα α­ ναδείχτηκε μεγάλος ευεργέτης, γιατί με διαθήκη α­ φιέρωσε σημαντικό μέρος της περιουσίας του για την ανέγερση του μετέπειτα Νοσοκομείου Αγιάσου. Πέ­ θανε στην Αγιάσο το 1877.

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ εννήθηκε στην Αγιάσο. Ή ταν έγγαμος. Υπηρέ­ τησε στον Ιερό Ναό της Παναγίας. Κατό την περίο­ δο της ιερατείας του ήταν παράλληλα στις αρχές του περασμένου αιώνα και δάσκαλος στην ορεινή κωμόπολη.

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1947. Αποφοίτησε από Ο Γρηγόριος Μαριγλής βαφτίζει, στον Ιερό Ναό της Πα­ ναγίας Αγιάσου, στις 25.7.1976, τον Ευστράτιο Δημητρί­ ου Ιακώβου, βοηθούμενος από τον ανάδοχο καθηγητή Ευ­ στράτιο Χατζηβασιλείου.

την Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή. Είναι έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 13.6.1971 και ιερέας στις 22.11.1971 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκω­ βο Β '. Στην αρχή τοποθετήθηκε στην Ερεσό, στον Ιερό

15.2.1987 χειροθετήθηκε από τον ανωτέρω μητροπο­ λίτη οικονόμος. Στην Αγιάσο, όσο ήταν ιερέας, ήταν και Αρχιερατικός Επίτροπος της περιφέρειας.

Μ ΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1830. Το 1850 πήγε στην Κωνσταντινούπολη και γράφτηκε στη Θεολογι­ κή Σχολή της Χάλκης. Το σωζόμενο πτυχίο του φέ­ ρει χρονολογία απόκτησης 1856. Μετά το πέρας των σπουδών του πήγε στα Ιεροσόλυμα, όπου χειροτονή­ θηκε ιεροδιάκονος. Ταυτόχρονα ανέλαβε και καθή­ κοντα ιεροδιδασκάλου. Σύντομα επέστρεψε στη Λέ­ σβο. Υπηρέτησε ως ελληνοδιδάσκαλος στην Αγιάσο, στη Μυτιλήνη, καθώς και στη Μονή Αειμώνος. Υπήρξε ενάρετος κληρικός και δεινός ρήτορας. Είχε παράστημα μεγαλοπρεπές και όψη πάντα προσηνή, ήταν δε και καλλίφωνος. Η Μητρόπολη Μυτιλήνης, αναγνωρίζοντας τα προτερήματα του, τον προσέλαβε στην έδρα της, αναθέτοντας του και τη διδαχή των Θρησκευτικών στα Γυμνάσια της πόλης. Πολλές φο­

Ο πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Παπαγεωργίου έξω από τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας Αγιάσον. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 20.8.1988)

Ναό της Παναγίας, και αργότερα στην Αγια Τριάδα της γενέτειράς του. Στις 11.6.1969 χειροθετήθηκε πνευ­ ματικός και στις 23.6.1986 πρωτοπρεσβύτερος από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Σήμερα είναι ο Αρχιερατικός Επίτροπος της περιφέρειας Αγιάσου.

ψάλτη στην Παναγία της Αγιάσου. Ή ταν έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 5.10.1936 και πρεσβύτερος στις 6.12.1936 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Α '. Επί τριανταπέντε χρόνια ήταν ιερέας στο Ναό της Παναγίας Αγιάσου και Αρχιερατικός Επίτροπος της περιφέρειας. Απεβίωσε στις 9.9.1971.

ΠΑΠΑΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΤΣΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΛΟΣ

Γεννήθηκε στην Αγιάσο. Ή ταν έγγαμος. Υπηρέ­ τησε όλα του τα χρόνια στο Ιερό Προσκύνημα της Υπεραγιας Θεοτόκου Αγιάσου, από το 1905 έως το 1936, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε.

Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1879. Τελείωσε τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Έ γγαμος, με ε-

ΠΑΠΑΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ

Γεννήθηκε στην Αγιάσο. Φαίνεται να υπηρέτησε στον Ιερό Ναό της Παναγίας γύρω στα 1890. Τα πε­ ρισσότερα όμως χρόνια της ιερατείας του τα έκανε στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας.

ΠΑΠΟΥΤΣΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Γεννήθηκε στην Αγιάσο το

1900. Τελείωσε τη Β

τάξη του Ημιγυμνασίου. Ως λαϊκός έκανε τον ιερό-

Προπολεμική αναμνηστική φωτογραφία του Νικολάου Πατσέλη, επιτρόπων και άλλων, στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδας. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Μαρία Μουτζουρέλη-Ααρίτση)

φτά π α ιδιά . Χειροτονήθηκε διά κ ονος στις 18.12.1905 και ιερέας στις 15.8.1910 από το μη­ τροπολίτη Μ υτιλήνης Κύριλλο Μουμτζή. Οικονό­ μος χειροθετήθηκε από τον επίσκοπο Μοσχονη­ σίων Φώτιο Μαρινάκη. Υπηρέτησε στην Αγια Τριάδα και στην Παναγία της Αγιάσου, καθώς και στους Ταξιάρχες Ασωμάτου. Το 1944 έγινε Αρχιε­ ρατικός Ε πίτροπος της περιφέρειας Αγιάσου. Απαλλάχτηκε από τα καθήκοντα του λόγω γήρα­ τος στις 15.3.1945. Για μικρό χρονικό διάστημα έ­ κανε και το δάσκαλο στην Αγιάσο. Κατά τον Ό μη­ ρο Κοντούλη ήταν ένας από τους στερνούς εθνο­ δάσκαλους. Ή ταν εργατικός και πολυτεχνίτης. Καθιέρωσε μαζί με άλλους Ριζαρειτες το μνημό­ συνο του μεγάλου ευεργέτη της Αγιάσου Γρηγο­ ρίου Καλαγάνη. Πέθανε το 1964. Προπολεμική αναμνηστική φωτογραφία του Νικολάου Πα­ πουτσέλη, προτού ιερωθεί, και του πιλοφορούντος Αντωνίου Ηρακλή Αναστασέλη, ο οποίος υπηρέτησε ως γραμματέας του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Αγιάσου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Αγγελική Αντωνίου Αναστασέλη)

(συνεχίζεται) ΠΡΟΚΟΠΗΣ I. ΠΑΠΑΛΑΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΑΙΟΘΗΚΗ «ΠΕΠΗ ΑΑΡΑΚΗ» Η Αγία Παρασκευή Αέσβου ευγνωμονούσα τιμά Σ τ ις 3 Αυγούστου 2005 έγινε στην Αγια Παρα­ σκευή Λέσβου η τελετή των εγκαινίων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης «ΠΕΠΗ ΔΑΡΑΚΗ», η οποία στεγάστη­ κε στο κτίριο του παλαιού Δημαρχείου. Αφού τελέ­ στηκε ο αγιασμός από το σεβ. μητροπολίτη Μήθυμνας Χρυσόστομο, απηΰθυναν χαιρετισμό ο περιφερειάρ­ χης Νήσων Ανατολικού Αιγαίου Σέργιος Τσίφτης, ο δήμαρχος Αγίας Παρασκευής Αλέξανδρος Ευαγγελι­ νός και ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Βιβλιοθήκης Παναγιώτης Πάτσης. Στη συνέχεια μίλη­ σαν, για τη ζωή και για το έργο της δωρήτριας, ο δά­ σκαλος Σταύρος Ασημέλης, η βρεφονηπιοκόμος Μα­ ρία Γιανναλέτσου, η φιλόλογος Στρατούλα Τσαμπή, πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Λέσβου, και η φιλόλογος-αρχαιολόγος και συγγραφέας Όλγα Σταυρίδου-Δεληγιάννη. Βαθιά συγκινημένη έλαβε το λόγο η τιμώμενη και έδωσε με ενάργεια το στίγμα των ευ­ γενικών οραμάτων του βίου της. Παραβρέθηκαν εκ­ πρόσωποι της πολιτείας, της εκκλησιάς, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της εκπαίδευσης, άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης και όχι μόνο. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε το χαιρετισμό της τιμηθείσας δωρήτριας, ο οποίος αποτελεί εξομολόγηση και μαρτυρεί την άδολη αγάπη της για τη γενέτειρα, καθώς και τα πιστεύω και τα οράματα της γόνιμης και δημιουργικής πνευματικής και κοινωνικής ζωής της. Επίσης δημοσιεύουμε το θερμό λογύδριο της Όλγας Σταυρίδου-Δεληγιάννη. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Μ ια παράξενη αίσθηση, χαρά μαζί και συγκίνηση, πλημμυρίζει την ψυχή μου, που βρίσκομαι στο χωριό μου. Τον τόπο τούτο μέσα μου τον κουβαλώ, μια ολό­ κληρη ζωή, στην ξενιτιά!... Ποτέ δεν την ένιωσα, ποτέ δεν την είπα «πατρίδα», αυτή τη μεγαλούπολη, την Αθή­ να, κι ας μου έδωσε τόσα: Σπουδές, τιμητικά αξιώματα, βραβεία. Αισθάνομαι χαρά και περηφάνια, αγαπητοί μου συντοπίτες, να μοιραστώ μαζί σας αυτές τις τιμές. Την εικόνα του χωριού μου και τις συνθήκες της ζωής των συγχωριανών μου είχα μπροστά στα μάτια της ψυχής μου, όταν άρχισα να γράφω. Με τη μνήμη φανερώνονταν μπροστά μου εικόνες από την παιδική μου ηλικία:

Συμπατριώτισσές μου μανάδες φτωχές να κλαίνε σπαραχτικά, που φεύγανε οι γιοι τους στην ξενιτιά. Χωριανοί μου να γυρίζουν τα δειλινά από τα χωρά­ φια σκυθρωποί, ρημαγμένοι από τη φτώχεια και την κούραση. Γυναίκες, ντυμένες με σκούρα χοντρόρουχα και αγέλαστα χείλη, να δουλεύουν σκληρά από τη μαύρη αυγή στα χωράφια και στο νοικοκυριό, φορ­ τωμένες υποχρεώσεις, χωρίς δικαιώματα. Συντοπί­ τες να μπαινοβγαίνουν στο σπίτι μας και να παρακαλούν τον πατέρα μου να γράψει ή να διαβάσει γράμμα του ξενιτεμένου τους παιδιού, αφού αυτοί γράμματα δεν ξέρανε. Φτωχοί κι αγράμματοι ήταν οι περισσότεροι άν­ θρωποι στο χωριό μας. Αν και μικρό παιδί, αυτό το έβλεπα και το ζούσα μέσα στα γεγονότα της καθημε­ ρινής ζωής, γεγονότα τραγικά, που γέμιζαν την παι­ δική μου ύπαρξη, το νου και την ψυχή μου με θλίψη, με πόνο και με πολλές απορίες. Οι συνθήκες της ζωής των συμπατριωτών μου εί­ χαν τόσο βαθιά χαραχτεί στην ψυχή μου, που όταν μεγάλωσα έγιναν βιβλία, έγιναν οδηγός κοινωνικών αγώνων ολόκληρης της ζωής μου, αγώνων ιδιαίτερα σκληρών, κάτω από τις «τραγικές» για τον Ελληνι­ σμό συνθήκες της μεταπολεμικής και της μετεμφυλιακής εποχής. Τα «πέτρινα» εκείνα χρόνια, φορτωμένη ως Δη­ μοτική Σύμβουλος της Αθήνας με κοινωνικές ευθύ­ νες, αγωνιζόμουνα να βοηθήσω απροστάτευτους, δυ­ στυχείς συνανθρώπους μας. Αλλά σήμερα βρίσκομαι στον τόπο όπου γεννήθη­ κα και ξαναζώ, με τη φαντασία μου, τον «παιδικό

μου παράδεισο». Ξαναζώ τη χαρά που μου έδινε η α­ πλή καθημερινή ζωή του χωριού. Στα παιδικά μου χρόνια ονειρευόμουν να βρω έ­ να θησαυρό, να τον χαρίσω στο χωριό μου... στους φτωχούς και στους αγράμματους. Η ζωή έφευγε, τα χρόνια περνούσαν... Και ξαφνικά μια μέρα ανακάλυψα πως ο θησαυ­ ρός που στα παιδικά μου χρόνια ονειρευόμουν να βρω, για να τον χαρίσω στο χωριό μου, βρισκόταν μέσα στο νου και στην καρδιά μου. Ή ταν η απόφαση να δημιουργήσω στον τόπο μου μια ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Να διαβάζουν οι συμπατριώτες μου βιβλία, να πλουτίζει ο νους τους με γνώσεις, να πλουτίζει η καρδιά τους με αισθήματα καλοσύνης και αγάπης, που χαρίζουν στον άνθρωπο πραγματική ευ­ τυχία. Και η βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε. Με τα βιβλία της στοχεύει μακρύτερα: Να συνηθίσει να διαβάζει βιβλία αυτός που δε διαβάζει. Κι είναι αυτό που έχει πρωταρχική σημασία. Είναι η αρχή, για να ξεκινήσει στον τόπο μας μια νέα πρόοδος. Και το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Είμαι περή­ φανη και χαρούμενη, που ο εκλεκτός συμπατριώτης μας, ο ευαίσθητος και δραστήριος Δήμαρχός μας Αλέξανδρος Ευαγγελινός πραγματοποίησε σήμερα τα εγκαίνια της Δημοτικής μας Βιβλιοθήκης, μιας Βι­ βλιοθήκης γεμάτης εκλεκτά βιβλία, που ξυπνούν το νου, τον πλουτίζουν με πολύτιμες γνώσεις, γνώσεις που κάνουν τον άνθρωπο ικανό να σκέφτεται, ν ’ α­ ντιδρά... «Μια ζωή, χώρις σκέψη και χώρις αντίδρα­ ση, δεν αξίζει να τη ζει κανείς». Η Δημοτική μας Βιβλιοθήκη, με τους ανεκτίμη­ τους πνευματικούς θησαυρούς που περιέχει, από Αρχεία πολύτιμα και από επτά χιλιάδες εκλεκτά βι­ βλία, έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί και ως Ανοι­ χτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο, όπου οι νέοι, όχι μόνο του Δήμου Αγιας Παρασκευής, αλλά και όλης της Λέσβου, να ερευνούν τον πνευματικό πλούτο της. Να διαβά­ ζουν βιβλία που θα δίνουν απάντηση στις απορίες τους, λύση στους εφηβικούς προβληματισμούς τους. Και μαγικό όραμα ν ’ αλλάξουν αυτόν τον κόσμο. Ευχαριστώ τους εξαίρετους αιρετούς άρχοντες του τόπου μας: τον Απόστολο Κομνηνάκα και τον Χριστόφα Χατζηγιάννη, αλλά και όλους όσοι βοήθη­ σαν με αγάπη, με ενθουσιασμό, με πίστη στην πολιτι­ σμική αξία και σημασία της προσφοράς μου, να στη­ θεί η Δημοτική μας Βιβλιοθήκη. Ευχαριστώ ΠΕΠΗ ΔΑΡΑΚΗ

Η ΦΙΛΗ ΜΟΥ Η ΠΕΠΗ ΔΑΡΑΚΗ Α υγουστιάτικο βράδυ, δυο χρόνια πριν. Μια γυναίκα, που ψήνεται στον πυρετό, βλέπει ένα ό­ νειρο μαγικό: μια πανώ ρια κοπέλα με λυτά τα ξαν­ θά της μαλλιά, ντυμένη με μακρύ αστραφτερό φό­ ρεμα. Με τα χέρια γεμάτα τριαντάφυλλα περνά α ­ νάλαφρα, σαν πνοή ανέμου, πλάι στο κρεβάτι της και τη ραίνει μ’ αυτό. Το δωμάτιο ευωδιάζει τρια­ ντάφυλλο. Διασχίζοντας το, της χαμογελά και κά­ νει να φύγει. Η γυναίκα πετιέται επάνω, αρπάζει την άκρη του φουστανιού της κοπέλας με πόνο, με λαχτάρα. «Ζωή, μη φεύγεις! Περίμενέ με!» Η Πέπη Δαράκη -αυτή είναι η γυναίκα της ιστο­ ρίας μ α ς- αγαπά με πάθος τη ζωή, τον τόπο της, τους ανθρώπους του και πάνω α π ’ όλα τα νιάτα. Πάντα τα αγαπούσε όλα αυτό. Και ξενιτεύτηκε με μια και μόνη σκέψη: πώ ς θ ’ ανεβάσει ψηλότερα το χωριό της πρώτα, τον εαυτό της μετά. Με αυτή τη σκέψη πήγε στην Αθήνα. Μόχθησε. Αγωνίστηκε. Και πέτυχε. Γιατί είναι ένα άτομο με θάρρος, με τόλμη, με λεβεντιά. Αλλά και με εργατι­ κότητά και με πείσμα και με ενθουσιασμό. Και με μυαλό κοφτερό σαν λάμα μαχαιριού. Προσπαθεί να γίνεται ολοένα και καλύτερη, δίχως να θυσιάζει ούτε κομμάτι του εαυτού της, δίχως να συμβιβάζε­ ται. Έ τσι παρέμεινε απλή, γνήσια, αληθινή. Η Ευτέρπη του Παπαχαραλάμπη. Ξεκίνησε μό­ νη της να βρει την τύχη της σαν ηρωίδα παραμυ­ θιού, τότε που τα κορίτσια δεν έβγαιναν μόνα από το σπίτι τους ούτε για επίσκεψη σε γειτονικό σπίτι. Και τη βρήκε ή μάλλον τη δημιούργησε. Υπήρξε το π ιο φρέσκο λουλούδι της Λεσβια­ κής Ανοιξης, η πρώτη γυναίκα επαγγελματίας δη­ μοσιογράφος της Λέσβου, η δραστήρια δημοτική σύμβουλος στο Δήμο της Αθήνας για μια εικοσα­ ετία, η επίτιμη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, το μέλος πολλώ ν πνευματικώ ν και πολιτισ τικώ ν Συλλόγων και Οργανώσεων, η α ­ γω νίστρια, η μεγάλη συγγραφέας, την οποία πρ ό­ σφατα η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε για το σύ­ νολο του έργου της. Π οια άλλη γυναίκα μπορεί να μιλήσει για όλα αυτό; Σε όλα ήταν επιτυχημέ­ νη. Κ αι ακόμα σαν κόρη, σαν σύζυγος, σαν μάνα, σαν φίλη. Η Πέπη Δαράκη δεν πιστεύει στα θαύματα. Ξέ­ ρει ότι για όλα χρειάζεται δουλειά και είναι πρό­ θυμη να μοχθήσει. «Κάνετε πέρα!» έλεγε στις δυ­ σκολίες που παρουσιάζονταν. «Δε σας φοβάμαι!

Εγώ είμαι η Πέπη από την Αγία Παρασκευή!» Η Αγία Παρασκευή τίτλος τιμής και κίνητρό της. Έ τσι προχώρησε. Περήφανη, αγέρωχη, αξιοπρε­ πής. Και αισιόδοξη... Δεν κοιτάζει ποτέ πίσω. Μόνο μπροστά. Και ζει Περιμένοντας κάτι καινούργιο να παρουσιαστεί στη ζωή της και να την κάνει ευτυχισμένη. Τα χρό­ νια δε σημαίνουν τίποτα γ ι’ αυτήν. Ούτε η αρρώ­ στια, η φθορά, ο θάνατος. Τα αγνοεί και προχωρεί κάνοντας όνειρα, κάνοντας σχέδια... Οι μικρότητες, οι ανθρώπινες αδυναμίες, οι ζή­ λιες, οι κακίες δεν την αφορούν. Τα αφήνει στους άλλους που είναι φτιαγμένοι γ ι’ αυτό. Οι άνθρωποι του είδους της δεν έχουν ηλικία. Είναι ίδιοι δέκα, είκοσι ή ογδόντα χρόνων. Συνομιλώντας μαζί της έχει κανείς ένα μεγάλο κέρδος: του μεταγγίζει ζωντάνια, όρεξη, πάθος για Ζωή. Αυτή της η δωρεά -εκατοντάδες τόμοι της βι­ βλιοθήκης της μαζί με άλλους που ζήτησε από εκ­ δοτικούς οίκ ους- αποτελούν το δώρο της στα π α ι­ διά του χωριού της, που γ ι’ αυτήν είναι πιο δικά της κι α π ’ τα δικά της παιδιά. Οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι μουσικοί και οι ζωγράφοι. Έ να περίεργο είδος ανθρώπων πλασμέ­ νων από σπάνιο υλικό: από Αγάπη για το συνάν­ θρωπο... Πέρυσι πήγα στην Ασέα, στο χωριό του ποιητή Νίκου Γκάτσου. Λαχταρούσα να ιδώ τον τόπο ό­ που έζησε και έγραψε, το σπίτι του. Έ τσι, ρώτησα συγκινημένη κάποιες γυναίκες για το σπίτι του ποιητή. Και έμεινα κατάπληκτη, όταν πήρα την α ­ πάντηση: «Το σπίτι του Γκάτσου; Μα τι το θέλετε; Είναι το πιο φτωχικό σπιτάκι του χωριού. Υπάρ­ χουν τόσα άλλα πολύ καλύτερα α π ’ αυτό!» Ως αρχαιολόγος ξέρω ότι υπάρχει κάτι πολύ σημαντικότερο από τα ωραία κτίρια, που ο χρόνος δεν τα σέβεται και τα σωριάζει σε ερείπια: τα ω ­ ραία μυαλά που μένουν αθάνατα! Η Πέπη Δαράκη με το σπουδαίο έργο της θα ζει αιώνια στη μνήμη των ανθρώπων, ενώ παράλληλα μ ’ αυτή της τη δωρεά θα μείνει για πάντα στον τό­ πο που αγάπησε. Χειροκροτήστε την! Ίσω ς αυτή τη στιγμή χειρο­ κροτείτε και τα παιδιά σας, που κάποτε θα κάνουν το ίδιο για το χωριό τους... ΟΛΓΑ ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ-ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ Αρχαιολόγος - Φιλόλογος Συγγραφέας

ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΣΚΑΛΟΧΩΡΙΤΩΝ Σ τ ι ς 4.11.2005, στην αίθουσα του Συλλόγου Σκαλοχωριτών Λέσβου «ο Άγιος Γεώργιος» (Νεό-

Η προμετωπίδα του βιβλίου που εξέδωσε ο Σύλλογος Σκαλοχωριτών Λέσβου.

φρονος 6, Ιλίσια), έγινε παρουσίαση του βιβλίου «Κώδηξ Ιεράς Εκκλησιάς της Κοινότητος Σκαλοχωρίου Άγιος Γεώργιος» (Μυτιλήνη 2005). Για το βιβλίο μίλησαν προλογικά ο πρόεδρος του Συλλό­ γου Αδάμ Καρέκος και στη συνέχεια ο ευρωβου­ λευτής και πρώην υπουργός Αιγαίου Νίκος Σηφουνάκης, ο καθηγητής του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινω νίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Νικόλας Βερνίκος, ο ιστορικός-διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Πανα­ γιώτης Μιχαηλάρης, ο Σκαλοχωρίτης φιλόλογος Χρίστος Χατζηλίας ως επιμελητής της έκδοσης, και η δισέγγονη του γραφέα του κώδικα Ανέστη Θε­ οδοσίου (1838-1935) Ευτέρπη Γούναρη-Ανέστου, η οποία είναι μόνιμα εγκαταστημένη στη Μελβούρνη. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Με την ευκαιρία της καθομολόγησης πτυχιούχων ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΙΜΗΣΕ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΚΟΝΤΟΥΛΗ Σ τ ι ς 20.12.2005, στο κατάμεστο Δημοτικό Θέατρο Μ υτιλήνης, πραγματοποιήθηκε η επίση­ μη ετήσια τελετή καθομολόγησης αποφοίτω ν και απονομής μεταπτυχιακών διπλωμάτων και προγραμμάτω ν μεταπτυχιακών σπουδών και πτυχίω ν των Τμημάτων τουν Σχολών της εδώ λειτουργούσας Μ ονάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Με την ευκαιρία αυτή η Σύγκλητος απένειμε το Μ ετάλλιο του Πανεπιστημίου Αιγαίου στον Αγιασώτη δημοσιογράφο, ιστορικό ερευνητή και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Όμηρο Αρχοντή Κοντούλη, επιβραβεύοντάς τον για την πολύμορφη επωφελή του δράση. Δέον να σημειωθεί ότι ο Όμηρος Κοντούλης στήριξε ε­ ξαρχής το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, τότες που η ί­ δρυσή του συνεπαγόταν την κατάργηση της Π αιδαγωγικής Ακαδημίας Μυτιλήνης. Συγκινη­ τική και η διάθεση κάθε χρόνο, για ενίσχυση α­ πόρων φοιτητών, ενός χρηματικού ποσού, ίσου με τη σύνταξη ενός μήνα. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Ο πρύτανης Σωκράτης Κάτσικας απονέμει στον Όμηρο Κοντούλη το Μετάλλιο του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Βαθύτατα συγκινημένος ο Όμηρος Κοντούλης ευχαρι­ στεί τη Σύγκλητο του Πανε­ πιστημίου Αιγαίου και συνά­ μα εύχεται στους νέους πτυχιούχους.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΣΑ Ο π ω ς κάθε χρόνο, έτσι και εφέτος ο Φιλοπρό­ οδος Σύλλογος Αγιασωτών εξέδωσε Ημερολόγιο τοίχου, διαστάσεων 33 χ 24 εκ., αξιοποιώ ντας ει­ κονιστικό υλικό που παραχώρησε ο γνωστός Αγια­ σώτης φωτορεπόρτερ Γρηγόριος Ξανθός. Η συγκέ­ ντρωση του υλικού και η αξιοποίησή του έγινε από το Χρίστο Γλεζέλη, μέλος του Διοικητικού Συμ­ βουλίου του Συλλόγου. Αποτελεί και η έκδοση αυ­ τή μικρό δείγμα της αγάπης προς τη γενέτειρα Αγιάσο. Το Τιμητικό Δίπλωμα που απένειμε στον Όμηρο Κοντού­ λη η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Φιλοπρο­ όδου Συλλόγου Αγιασωτών» και η Διεύ­ θυνση του περιοδικού «ΑΓΙΑΣΟΣ» εύχο­ νται ο νέος χρόνος να είναι πλούσιος σε χαρά, σε πανανθρώπινη ειρήνη και σε δη­ μιουργίες. Οι όψεις του Μεταλλίου του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

ΦΙΑΟΠΡΟΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ Η κοπή της καθιερωμένης πρωτοχρονιάτικης πίτας Ο π ω ς κάθε χρόνο, έτσι και εφέτος, στις 15 του Γενάρη, ο Φ ιλοπρόοδος Σύλλογος Α γιασω ­ τώ ν έκοψε τη βασιλόπιτα του στο καθιερωμένο «Στέκι του Κρητικού», στην Πλάκα, στην οδό Μ νησικλέους 24, με συμμετοχή πολλώ ν Α γιασω ­ τών, αλλά και φίλω ν του Συλλόγου και της Λέ­ σβου γενικότερα. Τη γιορτή τίμησαν με την π α ­ ρουσία τους ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Νίκος Σηφουνάκης και η βουλευτής της Ν.Δ. Χ ριστιάνα Καλογήρου. Την πίτα έκοψε ο πρωτοπρεσβύτερος Νεκτά­ ριος Χ ατζηπροκοπίου, αντιπρόεδρος του Συλλό­ γου, μια και ο σεβ. μητροπολίτης Μ υτιλήνης Ιά­ κωβος, που πάντα μας τιμά με την παρουσία του, απούσιαζε στην Αμερική. Τα μέλη του Δ ιοικητι­ κού Συμβουλίου τραγούδησαν τα κάλαντα και στη συνέχεια ο πρόεδρος Βασίλειος Λ ούπος πήρε το λόγο και τόνισε ότι ο Σύλλογος χρειάζεται την α ­ γάπη και τη συμπαράσταση όλων μας, για να υ ­ πάρχει και για να συνεχίζει την επωφελή του δρά­ ση. Τόνισε για μια ακόμη φορά πω ς είναι επιτα­ κτική ανάγκη να πετύχουμε μεγαλύτερη συσπεί­ ρωση της αγιασώτικης πάτριάς του λεκανοπεδίου της Αττικής. Δεν αρκεί να είμαστε μόνο συνδρο­ μητές του περιοδικού «Αγιάσος». Απαραίτητη εί­ ναι και η φυσική παρουσία μας στις εκδηλώσεις του Συλλόγου.

Ο καμπανίτης έρρευσε στα ποτήρια και το γλέντι ετοιμάζεται...

Το φαγητό ήταν πλούσιο και νόστιμο. Η ορχή­ στρα ήταν εξαιρετική και οι τραγουδιστές δημι­ ούργησαν πολύ κέφι. Ο κόσμος έφαγε, ήπιε, χόρε­ ψε και γενικά πέρασε πολύ καλά. Το φλουρί της βασιλόπιτας ήταν προσφορά και πάλι του αγαπη­ τού συγχωριανού μας Μιχάλη Σαμοθράκη και το κέρδισε η Μ αρία Κουρβανιού, πρώην μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Και του χρόνου λοιπόν να είμαστε καλά, με υ­ γεία, με αγάπη και με ομόνοια. Καλή χρονιά! ΜΑΡΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ-ΔΑΡΙΤΣΗ

Στιγμιότυπο από την ευλογία και κοπή της βασιλόπιτας στο «Στέκι του Κρητικού», στις 15.1.2006.

- Σταθείτι!... Στικάτι, ρε αθρώ πΊ... Είπαν οι βασανιστές ότι αυτό ήταν. Τώρα θα τα ξεράσει όλα όσα ξέρει.

-Λ έ γ ι, ρε Βούλγαρι!...

- Σταθείτι, ρε αθρώ πΊ... Να βγάλου τς κάρτσις! Μη τς τρυπήσιτι! Μυτιλήνη, 3.6.2005

ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ

Τ ’ ΑΛΛΑ ΗΝΤΑΝ ΑΛΗΘΕΙΑ Γ ιά ν ν ’ς Μ αρίνους τσι Κ ό π ’ς Κουρκουλής ή­

Τ ’ ΑΓΚΑΘΙΑ Μ ε ς στου καφινέ συζητούν για πουλλά πράμα­ τα. Έ νας δ ίν ’ συμβουλές σι φίλου ντ ουκνό τσ ’ ανιπρόκουπου, αλλά φτος τουν απουστουμών’.

- Πάνι, ρε Μ πάν’, α σκουλέψ’ς του πράμα σ ’, μη κάθισι τσι κουπρίζ’ς έδουνα τσ ’ έφνα.

- Ε χρειγιάζιτι, ρε κ ’μπάρι, μη στινουχουριέσι. Τ ’ αγκάθια τσι γοι βάτ’ σήμιρα χρειγιάζ’ντι, αφού εν έχουμι μπιχτσήδις. Γοι κλέφτις ε μπορούν α σ’κώσιν τς ιλιές!

νταν μανιώδεις κυνηγοί. Μια μέρα π ’ κα φ ’τσιόνταν τ ’ ανδραγαθήματά ντουν, λέγ’ Γιάνν’ς: - Ε Κ ό π ’, ε σ ’ είπα, τς προυάλλις ’δώκα ένα λαγό θηρίου. Ζ ’γιάζου τουν, π ’ λέγ’ς, ιφτά ουχτακόσια.

- Πες ουχτώ κιλά, λέγ’ Κ ό π ’ς.

- Εμ πώς, να πω ψέματα, μαθές; ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΓΙΑ ΤΟΥ Π Ο Υ ΔΑ Ρ’

Αθήνα, Μάρτης 2004

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΑΘΑΝΑΣΗΣ ΓΗ ΓΟΥΛΑ

Ο Αθανάσης ήταν χαρακτηριστικός τύπος.

Κα­

λός εργάτης -τον είχα δει να δουλεύει- έλεγαν ότι ή­ ταν το καλύτερο «φτυάρι» στους αχταρμάδες και στα «αγιάρια». Συνήθιζε σαν χαιρετισμό ν ’ απευθύνει ο­ ρισμένες φράσεις. Συνήθως προέρχονταν από γνω­ στές ιστορίες που εξελίχτηκαν σε ανέκδοτα: «Πιδί μ’ σ’ έχου», «Λάδια πουλλά», «Ταχτέρ’ νά ’ρτ’ς», «Πά­ λι φασούλις», «Σύρι, μπαμπά» και άλλες πολλές. Στον εμφύλιο πόλεμο είχα ακούσει ότι τον είχαν κλείσει στο κρατητήριο -μάλλον γιατί θα είχε δώσει το ψωμί του στους αντάρτες, και τον έδερναν, για ν ’ απαντήσει στις ερωτήσεις τους. Άμα είδαν ότι με το βούρδουλα δε μαρτυρούσε αυτό που ήθελαν, τράβηξαν τις αρβύλες του και_έδεσαν τα πόδια του σε μια καρέκλα. Άρχισαν να τον χτυπούν τώρα με ένα ραβδί στις πατούσες. Λένε ότι ο πόνος από τη «φάλαγγα» είναι αβάσταχτος. Κατέβασαν κάμποσες και ξαφνικά ο Αθανάσης έβαλε τις φωνές:

- Πάμι, γιε μ’. Πάμι μι τα πουδάρια.

- Κ ’στάς, φαίνιτι, γέρου; Μο μι κάρου.

- Τι τα θέλ’ς, γιε μ’, τα τέσσιρα πουδάρια; - Συ τι τα θέλ’ς τα δυο; - Πού πάμι, γιε μ’; - Σν ιξέλιξ’.

- X ιξέλιξ’.

- Χιριτίσματα, μπάρμπα! Ιξέλιξ’.

- Χιστήκαμι, ξυστήκαμι τσ ’ α λ ’φτήκαμι τσ ’ α­ πού πόνου!

- Συ, γέρου, κ ά ν’ ό,τ’ θέλ’ς. Ταχιά μπάριμ θα κλαις.

- Συ θα κλάψ’ς. Γω γράμματα ε ξέρου. Πρόβα­ τα βουστσίζου. Αμ ένα μόνου θα σ’ πω: Χαμουγιλάτι τσι πουρπατίτι, ό χ ’ για τ’ είνι μιταόουτικό, αμ για τ’ είνι μιταφουρικό. Μπά τσι, κ ’μπάρι μ’, κουμμάτ’ κ ’νηθούμι, έτσ’ που πάμι θα χαθούμι. Του χάσαμι του μουνουπάτ’ τσ ’ ουρά πού θέλ’ς να βρούμι; Μ ’ αμιρικάν’κα φάρμακα του κώλου μας θα κ ’νιούμι! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ

Αγαπημένε μας Διευθυντή, Αγαπημένε μου Στράτο,

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΓΡ. ΣΤΑΦΙΔΑΣ (1946 - 2005)

Ο Ευστράτιος

Σταφίδας είδε το φως της ζωής

στην Αγιάσο το 1946. Γονείς του ήταν ο παντοπώλης Γρηγόριος Ευστρατίου Σταφίδας (Μπουτής) και η Ελευθερία Γεωργίου Χατζηγιάννη. Μεγαλύτε­ ρος αδερφός του ο αεί­ μνηστος Γεώργιος Σταφί­ δας, που δυστυχώς και αυτός έφυγε πρόωρα το 1997, εντελώς ξαφνικά, α­ πορφανίζοντας την οικογένειά του. Νυμφεύτηκε την ομοχώριά του Ελένη Μακρέλη, κόρη του Ευστρατίου Οδυσσέα Μακρέλη και της Μελαχρινής Γιαννακού Ζερβού, που ήταν εγκαταστημένοι από χρόνια στην Αθήνα. Απόκτησαν δυο παιδιά, το Γρηγόριο, τελειό­ φοιτο ήδη της Νομικής Σχολής, και τον Ελευθέριο, φοιτητή Πληροφορικής στην Αθήνα. Το 1981 ήρθε στην Αθήνα και υπηρέτησε ως φιλό­ λογος αρχικά στο Γυμνάσιο της Αγίας Βαρβάρας και αργότερα ως διευθυντής στο Α ' Λύκειο του ίδιου Δή­ μου επί πολλά χρόνια. Διακρίθηκε για την καλοσύνη του και για την αγάπη του προς τα παιδιά και προς τους συναδέλφους του. Ήταν υπόδειγμα εντιμότητας, ευσυνειδησίας και φιλεργίας, αρετές που σπανίζουν σήμερα, και γ ι’ αυτό η αποδημία του άφησε βαθύ πό­ νο, τόσο στους δικούς του ανθρώπους όσο και σε ό­ σους τον γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί του. Το Φεβρουάριο του 2005 αρρώστησε από τη δυσίατη νόσο της εποχής μας και μπήκε σ’ ένα δρόμο χωρίς επιστροφή, αλλά και με την κρυφή ελπίδα μή­ πως και γλιτώσει από τα πλοκάμια της και προλάβει να δει για τελευταία φορά την αγαπημένη του Αγιά­ σο. Μέχρι την τελευταία του πνοή δε βαρυγκόμησε ούτε μια φορά και έφυγε περήφανος, όπως ήταν σε ό­ λη του τη ζωή, στις 31 Ιουλίου 2005. Η επικήδεια τελετή έγινε στις 2 Αυγούστου στον Ιερό Ναό της Αγίας Ελεούσας, στην Αγία Βαρβάρα, όπου δυο καθηγητές εκφώνησαν συγκινητικούς λό­ γους. Ο πολύκλαυστος συμπολίτης, συνάδελφος και φίλος αναπαύεται στο Γ' Κοιμητήριο της Αθήνας. Ο Θεός ας αναπαύσει την ψυχή του. (ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ)

Ξέρω πολύ καλά, ξέρουνε όλοι όσοι σε γνώρισαν ότι οι λόγοι και οι έπαινοι δε σου άρεσαν και, αν μπο­ ρούσες από κει πάνω, θα μας απέτρεπες, αφού πά­ ντοτε κοιτούσες την ουσία και αφού μόνο αυτή σε ενδιέφερε. Αλλά δε θα ήθελα, Στράτο, να σ’ αποχωρι­ στούμε έτσι, άφωνοι, μόνο με τον πόνο. Θεωρώ τύχη για μένα που σε γνώρισα πριν από 22 χρόνια και πιστεύω ότι έτσι νιώθουν όλοι όσοι βρίσκο­ νται σήμερα εδώ κοντά σου, αλλά και όσοι θα ήθελαν να είναι και δεν μπόρεσαν. Όταν όμως κάνεις τον τελι­ κό απολογισμό της ζωής πρόωρα, τα 22 χρόνια φαίνο­ νται λίγα και τότε η πίκρα και ο πόνος μεγαλώνουν. Θα σε θυμόμαστε πάντοτε και θα σ’ έχουμε στην καρδιά μας. Δε νομίζω ότι θα υπάρχει, έστω και ένας συνάδελφος από όλα τα σχολεία, όπου υπηρέτησες, που να μην έχει πειστεί για τον ακέραιο και καλοσυ­ νάτο χαρακτήρα σου, που να σε ήθελε δίπλα του και δε σε είχε, που να σου ζήτησε κάποια χάρη, κάποια διευ­ κόλυνση, και δεν την πήρε. Και δεν ήταν λίγες οι φο­ ρές, που βρέθηκες σε δύσκολη θέση, όμως και τότε δεν έλεγες όχι, γιατί απλά δεν μπορούσες να στενοχωρέσεις κανένα. Ήσουν τόσο καλός -τόσο γλυκός- είχες όλες τις χά­ ρες, όπως λέει ο ποιητής, μόνο λίγη περισσότερη τύχη δεν είχες, να ζήσεις ακόμα αρκετά χρόνια, μέσα στα λο­ γικά πλαίσια που ο καθένας μας ξέρει ότι ολοκληρώνε­ ται η ζωή. Δεν είχες την τύχη να χαρείς, όπως κάθε γο­ νιός ονειρεύεται, την οικογένειά σου. Να δεις μαζί με τη σύντροφό σου τα παιδιά σας, το Γρηγόρη και το Λευτέ­ ρη. Τους άριστους σε όλα μαθητές μας, να προκόβουν και να καταξιώνονται στη ζωή, όπως τους αξίζει. Τους άφησες νωρίς και γι’ αυτό ο πόνος είναι μεγάλος, όμως η θύμησή σου, που θα είναι πάντα τόσο γλυκιά, όχι μόνο θα τους απαλύνει τον πόνο, αλλά και θα τους δίνει κου­ ράγιο σε μια ζωή που γίνεται κάθε μέρα πιο δύσκολη, πιο απαιτητική, πιο απρόσωπη. Αποχαιρετούμε σήμερα έναν καλό φίλο, έναν ξεχω­ ριστό Διευθυντή, έναν καλό συνεργάτη στη δύσκολη και ταυτόχρονα ωραία δουλειά του δασκάλου. Μα πιο πολύ αποχαιρετούμε με πολύ πόνο ένα δάσκαλο, που για 30 χρόνια προσπάθησε, με όλες του τις δυνάμεις, μέσα στην τάξη και έξω απ’ αυτή, να φτιάξει έναν κόσμο πιο όμορ­ φο, πιο δίκαιο, πιο ανθρώπινο και πιο αξισκρατικό. Εκ μέρους όλων των μαθητών σου και των συνα­ δέλφων Καλό σου Ταξίδι, αγαπημένε μας Διευθυντή. Καλό σου ταξίδι, Στράτο. ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΟΧΥΑΑΣ Υποδιευθυντής Α ' Αυκείου Αγίας Βαρβάρας

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΔΗΜ. ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ (1915 - 2005)

Ο Γρηγόρης

ΑΘΗΝΑ ΕΥΣΤΡ. ΣΠΗΛΙΑΔΗ (1961 - 2005)

Σ κ λ επ ά ρ η ς γεννή θηκε στην

Α ε ν πιστεύω να υπ ά ρ χο υν πολλές οικ ογέ­

Α γιάσο το 1915. Ή τα ν ένα α πό τα έντεκα π α ι­ δ ιά της πολυμ ελούς ο ικ ο γένεια ς του Δ ημοσθέ­ νη κ α ι της Σ τυλια νή ς Σκλεπάρη. Νέος πήγε στη Μ υτι­ λήνη, όπου και έμαθε την τέχνη της καθεκλοποιίας. Επέστρεψε στην Αγιάσο, όπου παντρεύ­ τηκε τη Σταυρούλα Καναρέλη, κόρη του Φ ω τί­ ου και της αξέχαστης Μ α ριόλα ς Κ αναρέλη, που την αγαπούσε πάρα πολύ και που του είχε αδυναμία και η ίδια. Το 1959, ακολουθώ ντας το ρεύμα της εποχής,

νειές στην κ ο ινω νία μας, που να μην έχουν χ ά ­ σει κ ά π ο ιο πρ οσ φ ιλές τους π ρ όσ ω π ο, χτυπη μ έ­ νο α π ό την επάρατη νόσο που μαστίζει την ανθρω πότητα. Η α π ώ ­ λεια όμω ς γίνετα ι ο δυ ­ νηρότερη, όταν ο μεταστάς είνα ι νέος, γεμά­ τος αγάπη για τη ζωή κα ι πολύ α γα πη τός, ό ­ π ω ς η Αθηνά Σ π η λ ια ­ δή, που άφησε την τε­ λευταία της πνοή στο

μεταναστέυσε στην Αυστραλία, στο δγάπεγ, και μετά από δυο χρόνια περίπου τον ακολούθησε και η γυναίκα του με τις δυο τους κόρες. Ζήσανε 21 ευχάριστα χρόνια στην αγαπημένη τους Αυ­ στραλία και το 1981 επέστρεψαν οριστικά στην Ελλάδα. Από τότε και κάθε χρόνο ο Γρηγόρης το καλοκαίρι πήγαινε στο αγαπημένο του χωριό, στην Αγιάσο. Το 1998 έμεινε μόνος, όταν έχασε τη σύζυγό του Σταυρούλα. Του έμεινε αξέχαστη και του εί­ χε λείψει πάρα πολύ. Σ τις 29 Ιουλίου 2005, σε η­ λικία 90 ετών, έφυγε από τη ζωή, ήσυχα, όπω ς και έζησε. Ευτύχησε να δει τ ις δυο κ όρες του, τη Μ α ­ ρία κ α ι τη Σ τέλλα, α π ο κ α τα σ τη μ ένες κ α ι να χα ρ εί τα εγγό νια του. Τη Μ αρία στην Α θήνα, πα ντρεμ ένη με το ν εκ π α ιδ ευ τικ ό Π α να γιώ τη Λ ιζιδη, κ α ι τα π α ιδ ιά το υ ς Γιώ ργο κ α ι Νάν τια , κ α θώ ς κ α ι τη Σ τέλλα, στην Α υσ τρα λία , π α ντρεμ ένη με το δ ικ η γό ρ ο Μ άρκο Ο ικ ο ν ό ­ μου, κ α ι τα π α ιδ ιά το υ ς Β ασίλη, Χ ρ ισ τιά ν α κα ι Γρηγόρη. Τα π α ιδιά του και τα εγγόνια του θα τον έχουν πάντα στην καρδιά τους, μαζί με τη γιαγιά τους και τη μητέρα τους Σταυρούλα. ΣΤΕΛΛΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΣΚΛΕΠΑΡΗ

Ρπηοε οί ΑΙβσΠ ΗοδρίΙαΐ του δγιΐηεγ, σ τις 8 Αυγούστου 2005. Η Αθηνά γεννήθηκε στο δγώ ιεγ στις 7.12.1961. Ή τα ν η πρωτότοκη κόρη του Ευστράτιου και της Κλεονίκης-Μ αριας Σπηλιαδή, το γένος Π αναγιώ ­ τη Σάββα, και είχε δυο αδέρφια, το Σταύρο και την Ουρανία. Ο π ρ ό ω ρ ο ς θ ά να τό ς της λύπησε βαθύτατα την π α ρ ο ικ ία της Α γιάσου εδώ στο μακρινό δγιΐηογ, γ ια τί ήταν μια κοπέλα πρόσ χα ρη , χ α ­ μογελαστή, ευγενική, α ξια γά πητη, π ο υ διέθετε περ ίσ σ ια καλοσύνη κ α ι ευγενικά αισθήματα για τους σ υ να νθ ρ ώ π ο υ ς της. Υ περαγαπούσ ε το υ ς γο ν είς της κ α ι λάτρευε κ υ ρ ιο λεκ τικ ά τα αν ιψ ια της, το Χ ρ ισ τό φ ο ρο κ α ι τον Α λέξανδρο της αδερφής της Ο υρ α νία ς, κ α θώ ς κ α ι την Κ λε­ ονίκη κ α ι τη Β άγια του α δερ φ ού της Σ ταύρου. Ε πίσ ης έτρεφε ξεχω ριστή αγά πη για την Α γιά ­ σο, τη γενέτειρα του π α τέρ α κ α ι της μητέρας της, την ο π ο ία επισκέφτηκε για τελευτα ία φ ορά το κ α λο κ α ίρ ι του 2004, φ ω το γ ρ α φ ίζο ν τα ς τους π ά ντες κα ι τα π ά ντα . Αν κ α ι δεν είχε π α ν ε π ισ τη μ ια κ έ ς σ π ο υ δ ές, εν τ ο ύ τ ο ις κ α τό ρ θ ω σ ε να σ τα δ ιο δ ρ ο μ ή σ ει σε μια α π ό τ ις μ εγα λ ύ τερ ες τρ ά π ε ζ ε ς της Α υ­ σ τ ρ α λ ία ς , την ΟοηΐΓηοηινείΐΙΐΙι ΒαπΚ, ό π ο υ χρ η μ ά τισ ε ιδ ια ιτ έ ρ α γ ρ α μ μ α τέα ς γ εν ικ ο ύ δ ι ­ ευθυντή. Η κηδεία της έγινε σ τις 11 Α υγούσ του 2005, στην εκ κ λη σ ία το υ Α γ ιο υ Γ ερ ά σ ιμ ο υ , στο

εείοΗΗαπΙΐ, στην ο π ο ία ήταν α δύ να το να χω ρ έ­ σει ό λος α υ τό ς ο κ όσ μ ος, π ο υ τιμ ώ ν τα ς τη μνήμη της πήγε να τη συνοδέψ ει στην τελευ­ τα ία κ α το ικ ία της. Ε ντα φ ιά σ τη κε στο Ν εκρο­ τα φ είο του Β οΐαηγ, πα ρ έα με τη γ ια γ ιά της Αθηνά, η ο π ο ία εγκατέλειψ ε τα εγκόσμια α πό το 1989. Είθε ο πανάγαθος Θεός να δίνει κουράγιο στην πονεμένη μάνα της και στο δυστυχή ανάπηρο π α ­ τέρα της και είθε να είναι ελαφρύ το χώμα που τη σκέπασε. Αθηνούλα, θα σε θυμόμαστε πάντα. ΘΕΜΗΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΕΥΣΤΡ. ΞΕΝΕΛΗ Σ τ ι ς 5 Σ επ τεμ β ρ ίο υ έφ υγε α π ό κ ο ν τά μας η λα τρ εμ ένη μας μητέρα Σ τα υ ρ ο ύ λ α , σ ύ ζυ γο ς το υ Ε υ σ τρ α τίο υ Ν εο­ κλή Ξενέλη. Ο π ό ν ο ς α β ά σ τ α χ τ ο ς γ ια το ν ά γ γ ελ ο π ο υ χά σ α μ ε. Ά ν θ ρ ω π ο ς το υ Θ εού, π ά ν τ α κ α λο σ υ νά τη , ελεή μω ν, ένα ς θ η σ α υ ­ ρός γ ια ό λ ο υ ς κ α ι π ιο π ο λ ύ γ ια την ο ικ ο γ έ ­ ν εια της. Μ α ν ο ύ λ α γ λ υ κ ιά , π ά ν τ α θα σε θ υ μ ό μ α ­ στε κ α ι π ο τ έ δε θα σ τα μ α τή σ ο υ μ ε να θ ρ η ­ ν ο ύ μ ε γ ια την α π ώ λ ε ια σ ου. Ε υ χ ό μ α σ τε να ε ίσ α ι κ α λ ά εκ εί π ο υ β ρ ίσ κ ε σ α ι κ α ι η ψ υ χ ο ύ ­ λα σου να βρήκε τη γ α λ ή ν η το υ Θ εού κ α ι της Π α ν α γ ία ς , π ο υ τό σ ο λ ά τρ ε υ ε ς. Α κόμη κ α ι σ τ ις δ ύ σ κ ο λ ε ς σ τ ιγ μ έ ς π ο υ π έ ρ α σ ε ς π ο ­ τέ δ εν π α ρ α π ο ν έ θ η κ ε ς γ ια τα β ά σ α ν α π ο υ τρ α β ο ύ σ ε ς. Το μ ό ν ο π ο υ έλ εγες ή τα ν να γ ί ­ νει το θ έλ η μ α το υ Κ υ ρ ίο υ . Για το μ ό νο π ο υ σ τ ε ν ο χ ω ρ ιό σ ο υ ν ή τα ν ό τ ι π ίκ ρ α ν ε ς π ο λ ύ τα π α ιδ ιά σ ου π ο υ σε β λ έπ α ν ε να υ π ο φ έ ρ ε ις . Εσύ χ α ν ό σ ο υ ν κ α ι σ κ ε φ τ ό σ ο υ ν εμ ά ς π ώ ς θ ’ αντέξουμε. Θησαυρέ μας, ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει. Η οικογένεια σου

(Βιαφορές ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Αθανάσιος Σοφ. Πολυχρονιάδης πρόσφερε 50€ στη μνήμη του Πάνου Πράτσου, του Στρατή Αναστασέλη, του Φί­ λιππο Καραμάνη και του Γιώργου Καραμανλή, «ά­ ξιω ν τέκνων της όμορφης Αγιάσου», καταπώς γρά­ φει σε σχετική επιστολή του. Ο Γαβριήλ Αλκιβιάδη Στεφανής πρόσφερε 20 € στη μνήμη του αδελφού του Παναγιώτη Στεφανή. Η οικογένεια της Ελπίδας Μολυβιάτη πρόσφερε 50 € στη μνήμη του Δημητρίου Μολυβιάτη. Η Μυρσίνη Βαμβακά-Χουτζαίου πρόσφερε 30€ στη μνήμη των γονέων της Μιλτιάδη και Μαρίας, καθώς και στη μνήμη των πεσόντων αεροπόρων. Ο Ιωάννης Χατζηλεωνίδας πρόσφερε 60€ στη μνήμη του πατέρα του Ευστρατίου που πέθανε πριν από είκοσι χρόνια. Ο Παναγιώτης Στόικος πρόσφερε 50€ στη μνή­ μη του πατέρα του Απόλλωνα Στόικου. Η Περμαθούλα Στόικου πρόσφερε 50€ στη μνή­ μη του πατέρα της Απόλλωνα Στόικου. Η Καλλιόπη Χατζηβασιλείου-Τσιρώνη και η Ελέ­ νη Χατζηβασιλείου-Δουκάκη πρόσφεραν 50€ στη μνήμη του πατέρα τους Ευστρατίου Χατζηβασιλείου. Η Ελένη Χατζηβασιλείου-Δουκάκη και η Καλ­ λιόπη Χατζηβασιλείου-Τσιρώνη πρόσφεραν 50€ στη μνήμη του Γιάννη Τσιρώνη. Ο Παναγιώτης και η Φιλίτσα Σταυρακέλη πρό­ σφεραν 50€ στη μνήμη του Γιάννη Τσιρώνη και του Ιωσήφ Σκλεπάρη. Ο Παναγιώτης Θεοδώρου Μαγλογιάννης πρόσφε­ ρε 20€ στη μνήμη του φίλου του Παναγιώτη Μουτζου­ ρέλη, με τη συμπλήρωση διετίας από το θάνατό του. Ο Γεώργιος Σινιόρος πρόσφερε 50€ στη μνήμη της εξαδέλφης του Μυρσίνης Ευαγγελινού, του Πάνου και της Μ αρίας, η οποία γεννήθηκε στην Αγιάσο και απεβίωσε στην Αυστραλία. Ο Γρηγόριος Μουτζουρέλης πρόσφερε 50€ στη μνήμη των γονέων του Μιχάλη και Χαρίκλειας.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» Ευστράτιος Αθανασίου Παρασκευαΐδης Δήμητρα Σεφέρη-Τσαγάλου Σταύρος και Ρηνούλα Μαλούκη (δγάησγ)

20€ 20€ 20$

1

ΒΑΦΤΙΣΕΙΣ Σ τ ι ς 30.10.2005, στον Ιερό Ναό της Παναγίας Αγιάσου, έγινε το μυστήριο της βάφτισης της Σωτηριας-Ταξιαρχούλας και της Ασπασίας-Ευστρατίας Φυδανάκη, τέκνων του Γεωργίου Αποστόλου Φυδανάκη και της Μ αρίας Ευστρατίου Κυριάκου. Στους ευτυχείς γονείς και στις γιαγιάδες Σωτη­ ρία και Ασπασία ευχόμαστε να τους ζήσουν τα νε­ οφώτιστα. Στους ανάδοχους Γεωργία Κουμάνια, καθώς και Παναγιώτη και Μαρία Δουκάκη, αντί­ στοιχα, ευχόμαστε να είναι πάντα άξιοι. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΘΑΝΑΤΟΙ • Ελευθερία Στόικου, χήρα Παναγιώτη (Αθήνα, 23.4.2005, Κοιμητήριο Κορωπίου, 24.4.2005)

• Δημήτριος Σταύρου Βασιλάκης (Αθήνα, 28.7.2005, Κοιμητήριο Ζωγράφου, 29.7.2005)

• Μ αριγώ Σταφίδα, χήρα Γεωργίου (22.12.2005) • Ανδρονίκη Σπανού, χήρα Ελευθερίου (28.12.2005) • Παναγιώτης Ευστρατίου Ανδρικού (2.1.2006) • Δημήτριος Μιχαήλ Σουσαμλής (9.1.2006) • Αμερισούδα Πατσέλη, χήρα Παύλου (19.1.2006) • Μιλτώ Ψυρκά, σύζυγος Παναγιώτη (21.1.2006) • Σοφία Πατράκη, χήρα Ιωάννη (26.1.2006)

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ

ΔΙΟΡΘΩΣΗ Στη λεζάντα της σελ. 5 του προηγούμενου τεύ­ χους να γραφεί: Ευστρατία (Στρατ’γού) Αντ. Πα­ ρασκευαΐδη αντί Κλεονίκη Αντ. Παρασκευαΐδη

Για κάθε πρόβλημα που έχει σχέση με το Σύλ­ λογο ή με το περιοδικό «Αγιάσος», παρακαλούμε τα μέλη, τους συνδρομητές και τους φίλους, ν ’ α ­ πευθύνονται άμεσα στον εκάστοτε αρμόδιο (πρό­ εδρο, ταμία, διευθυντή του περιοδικού κτλ.) και όχι έμμεσα, με παραγγελίες. Και τούτο, γιατί πολλές φορές δεν ενημερώνονται έγκαιρα ή σω­ στά οι υπεύθυνοι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κάποτε δυσαρέσκεια ή να τους καταλογίζεται άδικα αδράνεια και αδιαφορία. Δ.Σ.