Agiasos mag 154 2006

Ο αείμνηστος Στρατής Χριστοφαρής με τη Μεσαγρινή ανεψιά του Στέλλα, μετέπειτα Μαρκίδου, στην Αθήνα.

Ο Α ριστοτέλης Σπύρου Σκλεπάρης (1933Ί993), που άφησε τη στερνή του πνοή στο Χγόηβγ.

Μ ΙΜ ΕΣΜ ΕΝ Α ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Παιδική-εφηβική παραβατικότητα...................................................................................................... ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου....................................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Μνήμες από τη μεταπολεμική Αγιάσο. Πιδιά μ’ φτώχεια μ’, πιδιά μ’ αρχουντιά μ’.... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Ανοιξιάτικα πολιτιστικά δρώμενα του Αναγνωστηρίου...................................................... . ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ, Ιωσήφ Γεωργίου Σκλεπάρης. Τον αναζητεί ο αδελφός του Νικόλαος..................................... .'...... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ομογενειακά αυστραλέζικα «απουκριγιώματα». Η αγιασώτικη λαογραφική παράδοση συνεχίζεται ΘΑΝΑΣΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗ, Μ ικ ρ α σ ιά τη ς ευτράπελες ιστορίες. Αγγουλές, ο Τσεσμελής ακροβάτης της σκιάς....................... ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝΗ, Ο πατέρας μου ο φαμελίτης και ο πολυμήχανος ( Β' ) ........................................................................................ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Επιστολή του Παναγιώτη Σταυρακέλη προς τον Μίτσα Κουρτζή.... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Ιωσήφ Σκλεπάρη......................................................................................... ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ,Τα χέρια λιγουστέψανι (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ, Το εμπόρευμα (ποίημα). ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Πάρε, κόσμε (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗ, Θα σι παντρέψου (ποίημα).................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ, Του μ’λάρ’ (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗ, Αιγαίο (ποίημα) - Χωριό μου (ποίημα)............... ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ, Εικόνες της αθηναϊκής ζωής. Το καθημερινό δράμα των ανήλικων βιοπαλαιστών ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΑΛΕΞΙΟΥ, Ματιές στο θαύμα της φύσης. Η θαλάσσια ομορφιά....................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Τιμήθηκε ο Σπύρος Καραμούντζος..................................................................................................... ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΑΒΑΝΗ, Μνήμες από το χωριό του Ταξιάρχη. Κατοχικό κήρυγμα σε συναπάντημα................................................. ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Σοβαρές και ευτράπελες ιστορίες. Ο Αντώνης και η χωρίς καπάντζες επιχείρησή του................... Τα πθίτκα μας (Χρίστος Γλεζέλης, Θεμιστοκλής Χατζηλεωνίδας, Γιώρ’ς τ ’ Παπάν’) ........................................................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ, Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο και τα άλλα όργανα........... ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην Αγιάσο.................................................................................................... ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Αξιόλογες κολυμβητικές επιδόσεις.......................................................................................................... ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗ, ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΧΑΤΖΗΦΩΤΗ, Αυτοί που φεύγουν..................................

Σελ.

3 4 5 7 13 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 26 28 29 30 31 34 35

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Ο αργός ρυθμός της εγχώριας χελώνας και η παιδική περιέργεια... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. Ξυλόκαστρο (Ταγάρα) Αγιάσου, 1983)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ «Αραμπάς περνά, σκόνη γίνεται». Κάπου στα Βριλήσσια Αττικής. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρ. Λιακάτου)

Ι88Ν 1106-3378

Κωδικός 3980

Ο Παναγιώτης Ευστρατίου Βαρβάκης με τον εγγονό του Μάριο Θεοφάνη Γουναρόπουλο.

ΠΑΙΔΙΚΗ - ΕΦΗΒΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η τραγική περίπτωση του εντεκάχρονου Αλεξ της Βέροιας, η οποία συγκίνησε το πανελλήνιο, έφερε στο προσκήνιο της επικαιρότητας καυτά προβλήματα, που συζητήθηκαν και εξακολουθούν να συζητιούνται με ζω­ ηρό ενδιαφέρον. Οι αναρίθμητες και συχνά πυκνά διιστάμενες απόψεις και γνώμες επαϊόντων και μη προ­ βληματίζουν, ευαισθητοποιούν και δρομολογούν τις περαιτέρω κινήσεις σε άτομα, σε φορείς, σε υπηρεσίες... Στο επίκεντο των δημοσιογραφικών συνεντεύξε­ ων και η παιδική-εφηβική παραβατικότητα. Η διερεύνησή της πολύπλευρη και ουσιαστική. Επιστρατεύτη­ καν πολλοί ειδήμονες, εκπαιδευτικοί, παιδαγωγοί, παιδοψυχολόγοι, εγκληματολόγοι. Ρωτήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, και γονείς, αφού έχουν άμεση σχέση με το παιδί και με την ανατροφή του... Το θέμα της παιδικής-εφηβικής παραβατικής συ­ μπεριφοράς δεν είναι τωρινό. Ο άνθρωπος που έρχε­ ται στη ζωή απαιτεί πολύ χρόνο και σκληρό αγώνα, για να φτάσει στην ολοκλήρωσή του, στην ωρίμασή του, στο πνευματικό του μέστωμα. Είναι ον δυσάγωγο, που πρέπει για μεγάλο χρονικό διάστημα, αντίθε­ τα προς τα ζώα, να προφυλαχτεί, ν ’ ασκηθεί, να εκ­ παιδευτεί, για να μπορέσει να επιβιώσει και στη συ­

νέχεια, ξεφεύγοντας από τη ζωώδη κατάσταση, να ε­ ξελιχτεί, ν ’ αναδειχτεί σε προσωπικότητα... Στις μέρες μας η παιδική-εφηβική παραβατικότητα παρουσιάζεται εντονότερη. Τα αίτιά της είναι πολλά και ποικίλα και πρέπει ν ’ αναζητηθούν στην οικογέ­ νεια, στην εκπαίδευση, στην κοινωνία, και να γίνουν σωστικές επεμβάσεις. Είναι απαράδεχτο ο ένας να ε­ πιρρίπτει τις ευθύνες στον άλλο, θέτοντας σ’ εφαρμο­ γή μηχανισμούς άμυνας και αντιδεοντολογικές μεθο­ δεύσεις. Είναι άδικο να βάλλονται τα σχολεία και οι εργάτες τους από ανεγκέφαλους συνήθως τιμητές, οι οποίοι περισσεύουν στην εποχή μας. Ο αναπτυσσόμε­ νος άνθρωπος κινείται, από άποψη χρονικής διάρκει­ ας, πιο πολύ μέσα στους κόλπους της οικογένειας και μόνο για λίγες ώρες, και όχι όλες τις μέρες, μέσα στη σχολική κοινότητα. Μεγάλη εξάλλου η επήρεια που δέχεται και από το λεγόμενο παράλληλο σχολείο, που περιλαμβάνει το φάσμα όλων των άλλων επιδράσεων, εξωοικογενειακών και εξωσχολικών... Πρωταρχικό μέλημά μας πρέπει να είναι το παιδί. Για την αγωγή του είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι, η κοι­ νωνία, η πολιτεία, οι γονείς, οι δάσκαλοι... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο Βασίλειος Λούπος, ο νυν αντιπρόεδρος του Συλλόγου μας, δίκην διδασκάλου τιθασεύει σε γειτονιά της Μπουτζαλιάς τα παιδιά της μικρής ή μεγάλης παραβατικότητας...

Π Α Τ ΡΙΑ Ο Γ Ν Ω Σ Τ ΙΚ Α Αγιάσος, αγάπη μου... ΛΗ Α ς κατηφορίσουμε προς τη συνοικία Καρυά και ας κάνουμε αρχή από το μαγαζί της Ελένης Ευστρα­ τίου Δουκάκη, χήρας του Αλέκου Παπάνη (Αιόλια), στο οποίο πουλά τα τουριστικά και μη εμπορεύματά της. Θυμάμαι πως το μαγαζί αυτό το είχε στην αρχή της επαγγελματικής του δραστηριότητας ο ξυλογλύ­ πτης Δημήτριος Χαράλαμπου Καμαρός, ο οποίος τό­ τε καταγινόταν με παντοειδείς ξυλουργικές εργασίες. Αργότερα εγκαταστάθηκε στη θέση όπου βρίσκεται τώρα και δημιούργησε δυο αντικρινά μαγαζιά. Στο έ­ να, από τα αριστερά μας, όπως κατεβαίνουμε, ασκεί μαζί με το γιο του Χαράλαμπο και το συνεργείο του την τέχνη του ξυλογλύπτη. Στο άλλο απέναντι εκθέτει τα αξιόλογα έργα του. Το πρώτο, ιδιοκτησίας άλλοτε του Δημητρίου Σκουτέλη ή Κουγιουμτζή, πατέρα του Κωνσταντίνου (Τσάλη) Σκουτέλη, ήταν παλιά μικρός ελαιόμυλος, γΓ αυτό και βρέθηκαν μέσα μια μυλόπετρα και ένα «πουλήμι» λαδιού. Στην περίοδο της Γερμανοκατοχής λει­ τουργούσε εκεί αλευρόμυλος και πριονοκορδέλα του Παναγιώτη Βερδούκα. Το ίδιο αυτό μαγαζί ήταν στο παρελθόν, για κάποιο χρονικό διάστημα, καρβουνιά­ ρικο του Δημητρίου Καλουντζόγλου (Κουλουμαρίγια), που έκανε τα ξυλοκάρβουνά του στα ιδιόκτητα πρινορουμάνια του, που βρίσκονταν κοντά στο χω­ ριό Νεοχώρι (Μπορός). Ο Δημήτριος Καμαρός είναι αυτοδίδακτος ξυλο­

γλύπτης. Ξεκίνησε ως ξυλουργός και πολύ σύντομα ε­ ξελίχτηκε και έγινε άριστος σκαλιστής. Τα ξυλόγλυπτά του, σεντούκια, καθρέφτες, σαλό­ νια, γραφεία, βιβλιοθήκες, κορνίζες, πολυθρόνες κτλ., κοσμούν τα σπίτια πολλών αξιόλογων πελατών του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα εκκλησιαστικά έργα του, όπως παγκάρια, τέμπλα, εικονοστάσια, στασίδια, αναλόγια κτλ., κοσμούν πάρα πολλές εκ­ κλησίες του νησιού μας, της Ελλάδας, αλλά και του ε­ ξωτερικού (Ζιμπάμπουε της Αφρικής, Μπροντ της Βοσνίας, Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία και Δίβανος). Ο γνωστός Λέσβιος παράγοντας Μιχαήλ Γούτος έκανε στον πρώτο πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρα­ τίας, τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Τσάτσο, δώρο ένα ξυλόγλυπτο μπαούλο, το οποίο κοσμεί το Προεδρικό Μέγαρο. Το ίδιο Μέγαρο επίσης κοσμούν και διάφο­ ρα άλλα σκαλιστά του ιδίου, όπως ένα ακόμη μπαού­ λο, ένας καθρέφτης και ένα ρολόι τοίχου με σκαλιστό πλαίσιο, δώρα του Αναγνωστηρίου και του Δήμου Αγιάσου προς τον τέως πρόεδρο της Ελληνικής Δη­ μοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, ο οποίος ε­ πισκέφτηκε την Αγιάσο στις 15.8.2001. Σημειώνεται ότι μέσα στο σκαλιστό μπαούλο, επειδή έχει και γερή αγιασώτικη κλειδαριά, τοποθετούνται τα διαπιστευ­ τήρια των ξένων πρέσβεων - διπλωματών, οι οποίοι διορίζονται από τις χώρες τους στην Ελλάδα. Ο Δη­ μήτριος Καμαρός είναι ακόμη αξιέπαινος, γιατί την τέχνη του τη δίδαξε με επιμονή και υπομονή σε όλους όσοι μαθήτεψαν κοντά του, οι οποίοι σήμερα την α­ σκούν με επιτυχία, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυ­ ξη του τουρισμού και στη φήμη της κωμόπολής μας. (Συνεχίζεται) ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΑ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ

Ο επιδέξιος ξυλόγλυπτης και πρόθυμος συνεργάτης μας Δημήτριος Χαράλαμπου Κα­ μαρός στο Εργαστήριό του. (Φωτογραφία Χρίστου Γλεζέλη. Αύγουστος 1999)

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΑΕΜΙΚΗ ΑΓΙΑΣΟ Πιδιά μ’ φτώχεια μ’, πιδιά μ’ αρχουντιά μ’! Ψ η λ ά , στου Ολύμπου τα ριζά και τα πλάγια, εκεί που η ζωή των ανθρώπων, κάποιων χρόνων πριν, ή­ ταν αλλιώτικη από τη δική μας σήμερα, θα σταθεί και θ ’ αναπολήσει ο νους μας, μέσα από τα βιώματα και τις αναμνήσεις, που ο γοργοπόδαρος χρόνος αφήνει στο διάβα του. Στης Αγιάσου το παιδοβόλι θα μπλεχτούμε, μαζί με τους αγωνιστές της δύσκολης επιβίωσης στα ατέ­ λειωτα δύσβατα βουνά της περιοχής. Θ’ ανεβούμε τις πατωμένες του πανέμορφου παραδοσιακού μας χω­ ριού, ακολουθώντας το συναίσθημα και την ομορφιά της δημιουργίας των μεταπολεμικών χρόνων, στα χνάρια των προγόνων μας, με συνήθειες και καμώμα­ τα «προυτνά» και άγνωστα στον κόσμο του 2006. Θ’ ανταμώσουμε, στον αυλόγυρο της εκκλησίας της Παναγιάς και στα ξωκλήσια του χωριού, βρακού­ σες και κοπέλες να κρατούν ένα μάτσο κεριά και μπουκαλάκια με λαδάκι για τα καντήλια, να τ ’ ανά­ ψουν και να εναποθέσουν την πίστη και την ελπίδα τους στο μεγαλοδύναμο Θεό. Αναμνήσεις χρόνων περασμένων, που καθώς μας αναγκάζει να μεγαλώνουμε η ζωή γίνονται πιο έντο­ νες και νοσταλγικές στην εποχή των ανεξήγητων γεγο­ νότων, που πολλές φορές τα μέσα μαζικής ενημέρω­ σης μας παρουσιάζουν. Θα δούμε ξυπόλυτα παιδιά, α­ νέμελα και φτωχοντυμένα, ν ’ ακολουθούν τις μανάδες τους και να ψάχνουν με αγωνία την τσέπη της «σκούτας» των, ίσως και βρουν κανένα ξεχασμένο από κά­ ποιο κέρασμα ζαχαρωτό ή λίγη χιώτικη μαστίχα. Ανάμεσά τους θα δούμε και πολλές γκαστρωμένες νιές και κουρασμένες μανάδες ετοιμόγεννες. Καθι­ σμένες στα «σκαλουπατέλια» του σπιτιού τους, να ε­ τοιμάζουν τη χειροποίητη «προύκα» του μωρού, που θα έβλεπε σε λίγο το φως της ζωής. Εγώ θα μείνω μέσα στο πατρικό μου σπίτι, στο Σταυρί το δροσερό, θα γίνω έξι χρονών παιδί, όπως τότε και θα αναπολήσω. Ήταν θυμάμαι ένα απομεσήμερο και η ετοιμόγεννη μάνα μου ετοίμαζε σ’ ένα «μπουχτσά» τα ρούχα του μωρού που περίμενε. Ήταν ένας υφαντός «μπουχτσάς» και μέσα ήταν επιμελώς διπλωμένα τα μωρουδιακά. Πρώτα οι πάνες από λευκασμένο κάμποτ, ύστε­ ρα το πρώτο ζιπουνάκι που θα φορούσε το «λιγ’δέλ’», καμωμένο από ένα πουκάμισο του πατέρα, που κατά την παράδοση αντιπροσώπευε την ισχύ του αρχηγού της οικογένειας, που θα πήγαινε και στο μωρό. Αλλο προικιό ήταν ένα υφαντό χραμάκι ή σεντονά-

Ο γνωστός ηθογράφος, επιθεωρησιογράφος και σατι­ ρογράφος της Αγιάσου Αντώνης Μηνάς, με τα μωρουδιακά του, στην αγκαλιά της θείας του Αφροδίτης Ευστρατίου Καραγιάννη (Πιτσούλη), το 1940. Από «λιγ’δέλ’» (λεχούδι) έδειχνε πως θα μας παιδέψει!

κι, πολύ ωραίο, με τέλειωμα από δαντέλα ή δετό. Μ’ αυ­ τό τύλιγαν εξωτερικά το βρέφος και, καθώς δεν υπήρ­ χαν καροτσάκια, η μάνα το σήκωνε στην αγκαλιά της και έπρεπε να φαίνεται η καλοκαμωμένη φράντζα του. Απαραίτητο συμπλήρωμα ήταν το «καπιλέλ’» ραμμένο στο χέρι, καμιά φορά φοδραρισμένο από μέ­ σα και κεντημένο απέξω με ωραίο φραμπαλά στην πρόσοψή του. Ένα τέτοιο «καπιλέλ’» το κρατώ για ενθύμιο, όταν η μάνα μου το 1941 με έφερε στον κό­ σμο, μέσα στην πείνα και στον πόλεμο. Έλεγε ότι το έφτιαξε από μια παλιά μπλούζα που είχε και για κλω­ στή χαλούσε τη δαντέλα από ένα «μαρχαμά». Ακόμη μέσα στον «μπουχτσά» θυμάμαι πολλές «σαλιαριές», καλοκεντημένες, από χασέ. Οι «σαλιαριές» κρατούσαν το μωρό καθαρό και τις φορούσαν ως τα δυο χρόνια του, για να τις αντικαταστήσουν

αργότερα με «μπρουσνέλες» ή ποδιές. Άλλο προικιό ήταν τα «μέστια», πλεχτά ή ραφτά, για τα πρώτα βηματάκια του μωρού. Το πιο απαραίτητο α π ’ όλα ήταν η κούνια, όπου θ’ αναπαυόταν το «λιγ’δέλ’». Μέσα στο μαγειρείο, στο σημερινό καθιστικό, στο χαμηλό ταβάνι του υ­ πάρχουν δυο τροχαλίες από τις οποίες ήταν κρεμα­ σμένη η αιώρα, η κούνια, για να την κουνούν και να νανουρίζεται το μωρό, κι ακόμη για να μην το τσι­ μπήσει κανένα ζωύφιο, που αφθονούν στα πετρόχτιστα σπίτια του χωριού. Ανεβαίνω στο δεύτερο πάτωμα, όπου είναι το «αξάτο» με το εικονοστάσι, ο οντάς και η κρεβατοκάμα­ ρα, που εμείς τη λέγαμε «καμαρούδα». Θυμάμαι εδώ μέσα να μπαινοβγαίνει η μαμή η Βασιλική, σοβαρή και συγκεντρωμένη με τη μεγάλη εμπειρία της, για να ξεγεννήσει τη μάνα μου στο τρίτο της παιδί! Οι γέννες γίνονταν στο σπίτι και η λεχούσα δεν έχα­ νε το ρέγουλό της από το οικείο περιβάλλον. Απέξω πε­ ρίμενε ο μαχαλάς, να ελευθερωθεί η γκαστρωμένη, και σταυροκοπιόντουσαν στον Αγλια και στην Παναγιά, στον «Αστράτγιου» και στην Αγιά Τριάδα. Η γειτόνισ­ σα, το Μαριγώ η Γραμμέλαινα, είχε κάποιο δικό της άν­ θρωπο χατζή, δηλαδή βαφτισμένο στον Ιορδάνη ποτα­ μό. Αυτός ο άνθρωπος της είχε φέρει ένα κλαράκι από την καιομένη βάτο. Αυτό, αν και ξερό, κάθε φορά που θα γεννούσε μια γυναίκα, το έβαζαν στο νερό και όταν ερχόταν η ώρα του τοκετού αυτό άνθιζε και έβγαζε φύλ­ λα. Η παράδοση το ονόμαζε «μήτρα», γιατί όταν φού­ ντωνε είχε το σχήμα της μήτρας της γυναίκας. Ποιο ά­ ραγε από τα παιδιά της να κρατά ακόμη αυτό το κλα­ ράκι; Ξέχασα να πω ότι όταν το έβαζαν στο νερό για να πρασινίσει, νήστευαν οι γυναίκες και έλεγαν προσευχές. Η μαμή ανασκουμπωμένη ξεγεννούσε την έγκυο γυναίκα κι έπαιρνε και το μπαξίσι, που την εποχή της Γερμανικής κατοχής ήταν λίγο λάδι ή μια φέτα ψωμί, αν υπήρχε. Έτσι έλεγαν οι άνθρωποι. Περιττό να πω ότι η μαμή δεν προλάβαινε πολλές φορές ούτε να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί από τις α­ πανωτές γέννες, που την περίμεναν. Πολυφαμιλιές τότε, με δέκα έως δώδεκα παιδιά. Γεννούσε η μάνα, γεννούσε και η κόρη, με αποτέλεσμα ο θείος και ο α­ νεψιός να έχουν την ίδια ηλικία. Σαράντα μέρες η λεχούσα έμενε μέσα στο σπίτι της, ώσπου να πάρει σαράντιση, δηλαδή ευχή κι αγιασμό από τον παπά. Το βράδυ έκλειναν τα παραθυρόφυλλα νωρίς νωρίς, για να μην τη δει το «άστρο» και για να μην τη βλάψει η γλωσσοφαγιά. Στο λαιμό της φορού­ σε ένα σταυρό, ίσως κι ένα γαλαμπό ματόχαντρο, μα­ ζί και χειροποίητα χαϊμαλιά με σταυρολούλουδο. Η ευτυχία δεν περιγράφεται, καθώς επικρατούσε η άπο­ ψη: «Πιδιά μ’ φτώχεια μ’, πιδιά μ’ αρχουντιά μ’».

Στιγμιότυπο από τη βάφτιση, στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας Αγιάσου, της Παναγιώτας Κωνσταντίνου Αγρίτη. Διακρίνονται ο ιερέας Ερμόλαος (κατά κόσμον Μενέ­ λαος) Χατζηαποστόλου, ο νουνός Δημήτριος Αγρίτης (Παγώνα) και ο ιεροψάλτης Δημήτριος Χαδεμένος.

Η δροσερή Αγιάσος με τις πολυφαμίλιες, η πηγή της παράδοσης και της πατριαρχικής οικογένειας, δεν υφίσταται πλέον, καθώς έφυγε η νεολαία από την α­ γκαλιά της. Έφυγε με την ελπίδα να καζαντίσει και να γυρίσει πίσω, αλλά αυτό ίσως να μη γίνει ποτέ, α­ πό τη νέα γενιά που ακολουθεί στις μακρινές και πα­ γερές μεγαλουπόλεις του πλανήτη μας. Ας ευχηθούμε ολόψυχα να υπάρχει στους αγαπη­ μένους μετανάστες μας η εικόνα της γλυκιάς και πα­ ραδοσιακής Αγιάσου του χτες. Πάντα θ ’ ανταμώνει η νοσταλγία και η ονειροπό­ λησή τους με τις δικές μας αναμνήσεις, όταν κάποτε κι εμείς ήμαστε είκοσι χρονών. Στης νιότης τη φρεσκάδα και στης καρδιάς το ξέσπασμα είχαμε αϊτού σβελτάδα. Μες στης Αγιάσου τις δροσιές, στης Παναγιάς τη χάρη, ψάχναμε νά βρούμε φωλιές και ταίρι να μας πάρει. Μα λέει κι η παράδοση το τυχερό δε σβήνει κι αν είν’ γραφτό για να γενεί, ό,τι κι αν πεις θα γίνει. Του πεπρωμένου μη ζητάς ν ’ αλλάξεις την πορεία, στη μοίρα που σε μοίρανε ζήτα να βρεις αιτία. Μυτιλήνη, Απρίλιος 2006

ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ Ανοιξιάτικα πολιτιστικά δρώμενα του Αναγνωστηρίου Η φετινή πολιτιστική άνοιξη μας έδωσε μια γεύ­ ση από τη δουλειά τοον θεατρικών τμημάτων του Ανα­ γνωστηρίου. Την Κυριακή, 26 Μαρτίου 2006, στις 8 το βράδυ, το Αναγνωστήριο οργάνωσε στο Κινηματοθέατρό του εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου Κλεάνθης Κορομηλάς διά­ βασε στο ακροατήριο το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου, το οποίο φέτος έγραψε ο Μεξικανός θεατρικός συγγραφέας νίοίοτ Ηιΐ£0 Καδοοη Βαηάα, και στη συνέχεια έκανε σύντομη αναφορά στην καθοριστι­ κή συμβολή του Αναγνωστηρίου στην προαγωγή του ερασιτεχνικού θεάτρου, το οποίο γνώρισε μεγάλη ακ­ μή στην Αγιάσο (η πρώτη θεατρική παράσταση δόθηκε το 1879 από τη «Φιλόπτωχο Αδελφότητα» με το έργο του Δημήτρη Βυζαντίου «Βαβυλωνία»). Στο δεύτερο μέρος τιμήθηκαν για την πενηντάχρονη προσφορά τους στο ερασιτεχνικό θέατρο οι πα­ λαίμαχοι εν ζωή ερασιτέχνες ηθοποιοί Μαριάνθη Δεωνίδα Αϊβαλιώτη και Παναγιώτης Ραφαήλ Σουσαμ­ λής. Την παρουσίαση της δράσης τους έκανε ο Γενι-

Δίπτυχο πρόγραμμα, διαστάσεων 21 χ 15 εκ., για τη θεατρική παράσταση με το έργο «Η Ποντικογούνα» (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου, 15.4.2ΘΘ6).

Δίπτυχο πρόγραμμα, διαστάσεων 21 χ 15 εκ., για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, σχεδιασμένο από τον Παναγιώτη Τσάγαλο.

κός Γραμματέας του Αναγνωστηρίου Προκόπης Μαϊστρέλης. Ας σημειωθεί ότι από εφέτος το Ανα­ γνωστήριο καθιερώνει, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου, να τιμά κάθε χρόνο δυο παλιούς ε­ ρασιτέχνες ηθοποιούς για την προσφορά τους στο ε­ ρασιτεχνικό θέατρο. Κατά τη διάρκεια του πρώτου και δεύτερου μέ­ ρους προβλήθηκαν στη γιγαντοοθόνη φωτογραφίες σχετικές με τις παρουσιάσεις των ομιλητών. Στο τρίτο μέρος της εκδήλωσης παίχτηκαν σκηνές από πρόβα της «Μήδειας» του Μποστ από το Πειρα­ ματικό Θεατρικό Εργαστήρι του Αναγνωστηρίου, σε σκηνοθεσία της Μαρίας Αϊβαλιώτου. Έπαιξαν και χειροκροτήθηκαν θερμά για την απόδοσή τους οι Μα­ ρία Αϊβαλιώτου, Χάρης Ζαχαριάδης, Φωτούλα Τουρτουροπούλου, Στρατούλα Χιώτη, Δημήτρης Μιστριώτης, Γιώτα Μαϊστρέλη, Γιασεμή Γιαννακού, Μαρία Καζατζή, Ειρήνη Παπαγεωργίου και Μέρσα Βαμβαδλιώτου. Το έργο θα παρουσιαστεί κατά τη φε­ τινή Συνάντηση Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου. Από τις 18 Μαρτίου 2006 άρχισαν τα μαθήματα στο «Εργαστήρι Καλλιτεχνικής Φωτογραφίας», στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος της Νομαρχιακής

Επιτροπής Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΝΕΛΕ) Λέσβου, με δάσκαλο το συγχωριανό μας καταξιωμένο φωτο­ γράφο Στρατή Τσουλέλη, Πρόεδρο της Φωτογραφι­ κής Εταιρείας Λέσβου. Αξιοσημείωτη ήταν η συμμετοχή των μαθητριών και μαθητών του Γυμνασίου (κυρίως) και του Λυκεί­ ου Αγιάσου στους Περιφερειακούς Μουσικούς Αγώ­ νες που διεξήχθησαν στη Μυτιλήνη στις 7 και 10 Απριλίου 2006, στο πλαίσιο των Πανελλήνιων Μαθη­ τικών Καλλιτεχνικών Αγώνων 2006. Συμμετείχαν συ­ νολικά έντεκα παιδιά στις παρακάτω κατηγορίες α­ τομικής συμμετοχής: στο έντεχνο τραγούδι (8), στο παραδοσιακό όργανο (2) και στο παραδοσιακό τρα­ γούδι (2). Τα παιδιά ενθουσίασαν με την εμφάνισή τους, που συνοδεύτηκε μάλιστα και από τη διάκριση (Β ' βραβείο) της Μαρίας Π. Κουταλέλη στο σαντού­ ρι. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Όλα τους διδάσκονται το έντεχνο και το παραδοσιακό τραγούδι στα αντίστοι­ χα μουσικά τμήματα του Αναγνωστηρίου από τους ε­ κλεκτούς μουσικοδιδάσκαλους Μάκη Ψαραδέλη, Πα­ ναγιώτη Σουσαμλή και Κώστα Ζαφειρίου. Από την η­ λικία του Δημοτικού Σχολείου μπολιάζονται με την παράδοση και γίνονται άξιοι πρεσβευτές και σκυτα­ λοδρόμο! της. Το Αναγνωστήριο ήταν και είναι το με­ γάλο σχολειό του αγιασώτικου λαού. Παραμένει ολο­ ζώντανο κύτταρο του λαϊκού μας πολιτισμού. Το πο­ λύπλευρο έργο και η κοινωνική του προσφορά απο­ τελούν υπόδειγμα προς μίμηση και πλούσια παρακα­ ταθήκη για το μέλλον. Θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά, στους δασκάλους και στα σχολεία τους. Συμμετοχές είχαμε και στη ζωγραφική από δυο παιδιά του Γυμνασίου, ένα του Λυκείου και δυο του ΤΕΕ Αγιάσου.

Οι ερασιτέχνες Μαριάνθη Λεωνίδα Αϊβαλιώτη και Πανα­ γιώτης Ραφαήλ Σουσαμλής (Κατσαρός) τιμήθηκαν από το Αναγνωστήριο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Παγκό­ σμιας Ημέρας Θεάτρου (Κινηματοθέατρο, 26.3.2006).

Το Σάββατο 15 Απριλίου 2006, στις 7.30 μ.μ., στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου ανέβηκε με επι­ τυχία από την Παιδική και Νεανική Σκηνή του Ανα­ γνωστηρίου το διασκευασμένο από τον Παναγιώτη Τουρτουρόπουλο τσέχικο παραδοσιακό παραμύθι «Η Ποντικογούνα», στο πλαίσιο του προγράμματος θεα­ τρικής παιδείας της ΝΕΛΕ Λέσβου. Συντελεστές της παράστασης ήταν οι: Φωτούλα Τουρτουροπούλου (εμψυχώτρια), Παναγιώτης Κουταλέλης (επιμέλεια σκηνικών), Δημήτρης Μιστριώτης (ζωγράφος σκηνι­ κών), Μυρσίνη και Κατερίνα Κουτσκουδή-Βουρλή (επιμέλεια κοστουμιών), Βασούλα Μαϊστρέλη (χορο­ γραφία), Στράτος Γριμανέλης (μουσική επιμέλειά), Πηνελόπη Γεωργαντή (διεύθυνση σκηνής), Παναγιώ­ της Τσάγαλος (ηχοληψία-φωτισμοί). Ο διάκοσμος του εσωτερικού χώρου έγινε με τη συνεργασία όλων

Στιγμιότυπο από την παρά­ σταση του έργου «Η Ποντικογούνα», από την Παιδική και Νεανική Σκηνή του Αναγνω­ στηρίου (Κινηματοθέατρο, 15.4.20Θ6). Εικονίζονται, από αριστερά, η Ευαγγελία Ζαΐμη (βασιλιάς Βάνδαλος, η Μα­ ριάνθη Γεωργαντή (υπηρέ­ τρια), η Μαρία Κουταλέλη (πριγκίπισσα Αάντα) και ο Στρατής Γριμανέλης (βασιλιάς Χόστιβιτ).

των παιδιών, τα οποία υποδύθηκαν άριστα το ρόλο τους και καταχειροκροτήθηκαν από το ακροατήριο. Έπαιξαν τα παιδιά: Κατερίνα Κουτσκουδή-Βουρλή (παραμάνα), Στράτος Γριμανέλης (βασιλιάς Χόστιβιτ), Μαρία Κουταλέλη (πριγκίπισσα Λάντα, Ποντικογούνα), Ευαγγελία Ζάίμη (βασιλιάς Βάνδαλος πριγκίπισσα Γκλόρια), Μαριάνθη Γεωργαντή (υπηρέ­ της - βοηθός μαγείρισσας), Μυρσίνη ΚουτσκουδήΒουρλή (μαγείρισσα), Νίκος Σουσαμλής (πρίγκιπας Ραντοβάν), Γιώργος Έστα (αυλάρχης), Σοφία Κουτα­ λέλη (πριγκίπισσα Φλοριντέλα). Τη Μεγάλη Τρίτη, 18 Απριλίου 2006, όπως κάθε χρόνο, έγιναν εργασίες συντήρησης και ευπρεπισμού του χώρου της κορυφής του λόφου Καστέλι από ομά­ δα φίλων του Πνευματικού μας Κέντρου. Επίσης, με την ευγενική χορηγία της Εμπορικής Τράπεζας Ελλά­ δος κατασκευάστηκαν από τη Χαράλαμπος Καμαρός και ΣΙΑ Ο.Ε. ξύλινα καλάθια απορριμμάτων που το­ ποθετήθηκαν κατά μήκος της διαδρομής προς την κο­ ρυφή. Το Σάββατο 8 Μαΐου 2006, το απόγευμα, έγινε ε­ σπερινός στο ναΰδριο του Ταξιάρχη στο Καστέλι και την Κυριακή των Μυροφόρων, 9 Μαΐου 2006, το Ανα­ γνωστήριο γιόρτασε τον προστάτη Αρχάγγελο Μιχαήλ. Το πρωί έγινε λιτάνευση της εικόνας του Ταξιάρχη με την παρουσία αρκετού κόσμου. Εφέτος την πομπή συ­ νοδέυσε η παραδοσιακή κομπανία του Αναγνωστηρίου, η οποία βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη (έγχορδα και φυσερά) και έπαιξε το εμβατήριο (μαρς) του Αναγνω­ στηρίου. Στη συνέχεια στο Κινηματοθέατρο του Ανα­ γνωστηρίου έγινε η καθιερωμένη αρτοκλασία. Το Αναγνωστήριο ευχαριστεί θερμά όλους όσοι επιμελήθηκαν το ξωκλήσι του Ταξιάρχη (Παναγιώτα και Κώστα Στόικου, Βασιλική Καμαρού, Βασιλική

Στιγμιότυπο από πρόβα του έργου «Μήδεια» του Μποστ από την Πειραματική Σκηνή του Αναγνωστηρίου (Κινη­ ματοθέατρο, 26.3.2006). Εικονίζονται η Μαρία Αϊβαλιώτου (Μήδεια) και ο Δημήτρης Μιστριώτης (Ιάσονας).

Τσομπανέλη, Μαρία Κουντουρέλη), τους φίλους που κάθε χρόνο φροντίζουν για τον ευπρεπισμό του λό­ φου (Νίκο Δαγέλη, Χαρίλαο Καρακωνσταντή, Φώτη Καλφαγιάννη, Στρατή Σταυρακέλη, Στρατή Πρινίτη, Παναγιώτη I. Τσάγαλο, Δημήτρη Β. Μαϊστρέλη, Γρη­ γόρη Π. Δελόγκο), τους ιερείς παπα-Νικόλα και παπα-Νεκτάριο και τον ψάλτη Βαγγέλη Λιάκατο, οι ο­ ποίοι τέλεσαν τον εσπερινό και τη θεία λειτουργία, καθώς και τους βοηθούς στις προετοιμασίες Δημήτρη Θ. Χτενέλη και Παναγιώτη Ε. Κλήμο. Τέλος ευχαρι­ στεί θερμά για την προσφορά και συνδρομή τους το Γιώργο Δημναίο, τη Στέλλα Δαγέλη, τη Βασιλική Σκλεπάρη, την καθηγήτρια Δώρα Τσουλουχά, το γυ­ μνασιάρχη Αγιάσου και τους μαθητές του Γυμνασίου Αγιάσου που μετέφεραν την εικόνα του Ταξιάρχη. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΑΗΣ

Από τη λιτάνευση της εικόνας του Ταξιάρχη Καστελιού (Κυρια­ κή των Μυροφόρων, 9.5.2Θ06). Προπορεύεται η παραδοσιακή κο­ μπανία του Αναγνωστηρίου. Δια­ κρίνονται, από αριστερά, Πανα­ γιώτης Πρ. Σουσαμλής (τρομπόνι), Κώστας Ευρ. Ζαφειρίου (σα­ ντούρι), Κατερίνα ΚουτσκουδήΒουρλή (κορνέτα), Ραφαέλα Ευ­ στρ. Τζαναβάρη (κορνέτα), Πανα­ γιώτης Νικ. Μαϊστρέλης (νταού­ λι), Γιάννα Πρ. Μαϊστρέλη (βιο­ λί), Νίκος Παν. Μαϊστρέλης (ούτι) και Τάσος Ευστρ. Καζατζής (ευφώνιο).

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΑΚΑ ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Αντιπροσωπία του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου στην Αγιάσο Ε κ τ ό ς από το Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας, υπάρχουν στη νυφούλα του Ολύμπου και άλλα αξιο­ μνημόνευτα «προσκυνήματα», στα οποία οι επισκέπτες, εγχά)ριοι και ξένοι, καταθέτουν συχνά πυκνά τον ειλικρινή σεβασμό τους. Έ να από δαύτα και το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη», το οποίο ακτινοβολεί στον αιγαιοπελαγίτικο χώρο από το 1894. Αναρίθμητοι ως τις μέρες μας όσοι Επισκέφτηκαν την παλιά του στέ­ γη, στο Χ άνι της Εκκλησίας, και την καινούρια, στην Καρυά. Άνθρωποι του λαού, άνθρωποι της πολιτι­ κής δράσης, άνθρωποι του πνεύματος και της επιστήμης. Το Βιβλίο Επισκεπτών του Πνευματικού Κέ­ ντρου είναι αψευδής μάρτυρας. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε φωτογραφία από την επίσκεψη αντιπροσω πίας του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 20.4.1983, επί προεδρίας Πάνου Πράτσου. Η φωτογράφιση έγινε έξω από το Αναγνωστήριο. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Διακρίνονται από αριστερά: Βασίλειος Καλογεράς, Παναγιώτης Γρ. Δαζάρου (;), Πάνος Πράτσος, πρόεδρος του Αναγνωστηρίου, Αντώνιος Παπουτσής, Παναγιώτης Γιαταγανέλης (;) (πίσω), Παναγιώτης Κουτρής (δήμαρχος), (;), Μαριάνθη Αεωνίδα Αϊβαλιώτου, Δημήτριος Σφετούδης (πίσω), Π. Μ. Μιχαήλωφ, (;), Παναγιώτης Βόλιας, Γρηγόριος Πάλλης (πίσω), (;), (δεξιά). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Βασίλειος Καλογεράς)

Εντυπώσεις, ρωσιστί και ελληνιστί, στο βιβλίο Επισκεπτών του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη».

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Έτος ιδρύσεως 1894 Τηλ. - Φαξ 22520-22240 Ε-ησαΠ: αηα§ηοδΐΐπο @ Ισδ.ίσΛΐιησΐ.βΓ 811 ΟΙ ΑΓΙΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΑΓΟΡΑ «ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ» Α. ΜΗΝΑ Τ ο Πνευματικό μας Κέντρο, συνεχίζοντας τη μα­ κρόχρονη πνευματοκαλλιτεχνική του παράδοση, α­ ποφάσισε να πραγματοποιήσει και βιβλιεκδοτικές δραστηριότητες. Ήδη τυπώνονται όλα τα θεατρικά έργα του ηθογράφου-επιθεωρησιογράφου Αντώνη Μηνά, οι ηθογραφίες («Σα δεν τιριάζ’, δε σ’μπιθιριάζ’», «Τα σόγια», «Ωραία Μπουτζαλιά μου», «Κρίμας του μπαξίσ’», «Τα μη χειρότιρα», «Γ’ ισότητα», «Τα σ’μμαζώματα»), το ιστορικό («Αγία Σιών»), τα σκετς και τα νούμερα («Τα ρουσφέτια», «Τρουχουνόμους», «Μπι Μπι Σι», «Του παμπόρ’ μας», «Γιοκ Ιγαίου», «Κουνουμουλόγους», «Ιφουρία», «Πιρήφανα γηρατειά», «Θαλασσουδαρμός», «Κριβατουμουρμούρα», «Ιδώ Σύνταγμα!», «Ιξιλιγμός», «Του ΚΛΠ Η», «Κανό ΡαΠγ», «Χρηματιστήρ ιου», «Ινοικιαζόμινα δουμάτια», «Κέντρο αδυνατίσματος», «Τσάου Αγιάσου!», «Νιβρουλόγους», «Αλκοτέστ», «Εκλογικό Κέντρο», «Φωτογράφος», «Ταχιά κλαιν», «Ουλυμπιακοί Αγώνις», «Ιπΐστησΐ»), και οι παρλάτες («Του κινητό μ’», «Αντί γεια!»). Η έκδοση των παραπάνω έργων, τα οποία είναι γραμμένα στο αγιασώτικο γλωσσικό ιδίωμα, θα γίνει σε δυο τόμους, σχήματος 17 χ 24 εκατοστά, 350 περίπου σε­ λίδων ο καθένας. Θα περιλαμβάνει εισαγωγικά, υποσε­ λίδιες γλωσσικές-ερμηνευτικές σημειώσεις και πλούσιο εικονιστικό υλικό (προγράμματα, φωτογραφίες κτλ.). Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προαγοράσουν έ­ να ή περισσότερα αντίτυπα των τόμων και να βοηθή­ σουν με αυτό τον τρόπο το Αναγνωστήριο. Το αντίτι­ μο των αντιτύπων είναι 30€ και συμπεριλαμβανομέ­ νων των ταχυδρομικών 35€. Δέον να σημειωθεί ότι τα ονοματεπώνυμα αυτών που θα προαγοράσουν το έρ­ γο θα καταχωριστούν σε χαριστήριο πίνακα, ο οποί­ ος θα δημοσιευτεί στο τέλος του δεύτερου τόμου. Την επιμέλεια, τον υπομνηματισμό και την πα­ ρουσίαση του όλου έργου, του οποίου οι εργασίες έκ­ δοσης ήδη έχουν τελειώσει, ανέλαβε αφιλοκερδώς ο Γιάννης Χατζηβασιλείου. Ο Πρόεδρος ΚΑ. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ

Ο Γεν. Γραμματέας ΠΡ. ΜΑΪΣΤΡΕΛΗΣ

Ο σ ο ι ενδιαφέρονται να προμηθευτούν τους τό­ μους των «Θεατρικών» του Αντώνη Μηνά, οφείλουν ν ’ αποταθούν στους παρακάτω αντιπροσώπους μας, παρέχοντας εγκαίρως τα ακριβή στοιχεία τους για το χαριστήριο πίνακα, δηλαδή το όνομα, το πατρώνυμο, το επώνυμο, τη διεύθυνση, την πόλη, τον ταχυδρομι­ κό κώδικα, καθώς και το τηλέφωνο. Δέον να σημειωθεί ότι τα έσοδα ανήκουν στο Ανα­ γνωστήριο και ότι θα διατεθούν για εκδοτικές προ­ σπάθειες.

• Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» 81101 Αγιάσος Αέσβου, τηλ. (22520) 22240 • Αντώνης Μηνάς Σαπφούς 15 81100 Μυτιλήνη, τηλ. (22510) 26175 • Βασίλειος Λούπος Ιεράπετρας 2 12135 Ανθούπολη (Αθηνών) τηλ. (210)5724912 • Θεμιστοκλής Χατζηλεωνίδας Δρακοπούλου 12 55131 Θεσσαλονίκη τηλ. 6939127525 • Γρηγόριος Παπαπορφυρίου 31 14 31 $ΐΓ€€ΐ:, Αδΐοπα Ν.Υ. 111 06 τηλ. (718)932-9713/932-6448 • Στρατής Χατζηχρυσάφης 3 νσπιοη Ανσ, Εαδΐ ΕαΚσδ 2018 δγώιογ τηλ. (00612)96696197 • Δημήτριος Βουνάτσος 8 Ούρρσπάαΐσ ΤΚ€, Βιιπνοοά Εαδΐ 3125, Μσΐδιιπισ τηλ. (00613) 98035410

Σε μια από τις αναρίθμητες συνεργασιακές συναντήσεις τους ο Αντώνης Μηνάς και ο επιμελητής της έκδοσης των Θεατρικών Γιάννης Χατζηβασιλείου. (Βριακή Γέρας, 4.9.2ΘΘ5).

ΙΩΣΗΦ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ Του

αναζητεί ο αδελφός του Νικόλαος Σκλεπάρης...

Τ ο π ρ ω ί του Σαββάτου, 18 Ιουνίου 2005, προπαραμονή του Αγίου Π νεύματος, ο Ν ικόλαος Γεωργίου Σκλεπάρης, η θυγατέρα του Φιλίτσα, ο γαμπρός του Π αναγιώ της Ευστρατίου Σταυρακέ­ λης και ο εγγονός του Ε υστράτιος Σταυρακέλης, εκπρόσω ποι τριώ ν γενεών, ξεκινήσαμε με π ρ ο ο ­ ρισμό την Κ ολοκυθιά της Φ θιώ τιδας, για ν ’ αποτίσουμε φόρο τιμής στον αδικοχαμένο αδελφό και θείο Ιωσήφ Γεωργίου Σκλεπάρη, που έπεσε μαχόμενος στις 14 Α πριλίου 1949, αν βρίσκαμε τον τάφο του. Το προσκυνηματικό ταξίδι στον τόπο του χα ­ μού του Ιωσήφ Σκλεπάρη αποτελούσε όνειρο ζω ­ ής για το Νίκο Σκλεπάρη πάνω από 60 χρόνια. Επιτέλους ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, για να εκπληρωθεί αυτή η υποχρέωση του αδελφού προς το στερνοπούλι της οικογένειας Γεωργίου και Ρήγαινας Σκλεπάρη. Μ ετά από διαδρομή πέντε περίπου ωρών, α ­ φού η πρώτη στάση μας έγινε για το πρω ινό κα­ φεδάκι μας στον Άγιο Κ ωνσταντίνο και αφού

Ο Ιωσήφ Σκλεπάρης (1924-14.4.1949), τραγικό θάμα του Εμφυλίου. Φωτογράφιση από κάδρο, κάτοχος του οποίου είναι ο αδελφός Νικόλαος Σκλεπάρης (16.8.2005).

διαβήκαμε όλα τα χω ριά του κάμπου της Σπερχειάδας, φτάσαμε περασμένο μεσημέρι στο χω ριό

μήσει έδωσε το όνομά του σε δρόμο της ενορίας

Κ ολοκυθιά, όπου άφησε την τελευταία του πνοή ο

Α γίας Τριάδας. Το τοπίο είχε φορέσει τον πολύχρωμο μανδύα

Ιωσήφ Σκλεπάρης. Η γενέτειρά του, για να τον τι-

Ο Νικόλαος Σκλεπάρης με τη θυγατέρα του Φιλίτσα και το γαμπρό του Παναγιώ­ τη Σταυρακέλη, στο χωριό Κολοκυθιά Φθιώτιδας, όπου χύθηκε άφθονο αδελφικό αί­ μα στα χρόνια του Εμφυλίου.

ΦΩΤΟΣΚΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

Η επιστολή που έστειλε η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) του Γενικού Επιτελείου στο Νικόλαο Σκλεπάρη, στις 3.6.20Θ5.

του, ξεδιπλώ νοντας τις ομορφιές της φύσης, άλ­ λοτε το βαθύ πράσινο και άλλοτε τα γήινα χρώ ­ ματα του κακοτράχαλου Τυμφρηστού. Το όλο τα ξίδι είχε οργανω θεί μέχρι την τελευ­ ταία του λεπτομέρεια. Ο Νίκος Σκλεπάρης, με ε­ πιστολή του στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ζήτησε πληροφο­ ρίες για τον τρόπο θανάτου του και για το μέρος

Ο ναυτικός Στυλιανός Διαμαντάρας ονομάστηκε Μυκονιάτης, γιατί καταγόταν από τη Μύκονο. Ήρθε στη Μυ­ τιλήνη από το Αϊβαλί με το διωγμό του 1922 και εξακο­ λουθούσε να φορά την τοπική στολή του.

ενταφιασμού του. Δ υστυχώς οι υπηρεσίες του Στρατού ήταν φειδωλές ως π ρος την ενημέρωσή τους και οι πληροφορίες ήταν λιγοστές. Αλλά και από τους κατοίκους του χω ριού Κολοκυθιά, λό­ γω παρέλευσης πολλώ ν ετών από το 1949 ως τις μέρες μας, αρκετοί που έζησαν τα γεγονότα δε βρίσκονταν π ια στη ζωή ή ήταν σε βαθιά γεράμα­ τα, ενώ οι νεότεροι δε γνώ ριζαν, με αποτέλεσμα να μείνουμε με τις πληροφορίες του Στρατού. Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορέσαμε να βρούμε τον τά ­ φο του Ιωσήφ Σκλεπάρη ή έστω ένα κενοτάφιο για νεκρούς της φονικής μάχης της Κολοκυθιάς... Αθήνα, 7.1.2006

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ Γ. Γραμματέας Φ.Σ. Αγιασωτών

Οι γιοι του αρτοποιού Παναγιώτη Αντ. Σάββα (Φίδ’), ο Χριστόφας (αριστερά), ο Γιώργος και ο Αντώνης...

ΟΜΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΑΥΣΤΡΑΛΕΖΙΚΑ «ΑΠΟΥΚΡΙΓΙΩΜΑΤΑ» Η αγιασώτικη λαογραφικό παράδοση συνεχίζεται Ο π ω ς κάθε χρόνο, έτσι και εφέτος, οι συμπα­ τριώτες μας πραγματοποίησαν αποκριάτικο γλέντι στο δγάηεγ, στις 4.3.2006, από το οποίο δεν έλειψε η καθιερωμένη αποκριάτικη σάτιρα. Σάτιρες έγρα­ ψαν, αλφαβητικά, ο Γρηγόριος Παναγιώτη Ξαφέλης, ο Ευστράτιος Βασιλείου Πιπερίτης και η Ανδρονίκη Σάββα-Κουτσκουδή. Οι δυο πρώτοι ή­ ταν και εκφωνητές. Την τρίτη σάτιρα εκφώνησε η Μελπομένη Σάββα-Τζέγκου. Στη συνέχεια δημοσι­ εύουμε δειγματοληπτικά ορισμένους μόνο στίχους από τις σάτιρες που μας παραδόθηκαν. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

αφού ούλ’ ιργάτις είμαστι τσι έ χ ’ ιφουπλισταί... Πού στου διάβολου ξιφάν’τσι τς όρθας του παλιουμαράζ’, κόσμους αγριγιουλαντίσ’τσι, όρ’θα πλια εν αγουράζ’... Μην τουν δίνιτι αγέρα, μια φαγί τσι δυο στειλιάρ’, άμα δε ’συχάζ’ του έρμου τς, βάλιτι ντ τσι φιρμουάρ... Τς ιγ ’ναίτσις σας προυσέχιτι, προυτού ριζίλ’ σας ποίσιν, τα δόντια ντουν λιμάριτι, να μη μπουρούν να ξίσιν. Διάβουλους ούλις ντουν να τς πάρ’, λέφτιρις-παντριμένις, α μπεις γοι χήρις πιο πουλύ φτες είνι καψουμένις... Ξέρου γω κ α τ’ παντριμένις, που τς κάν’ του σεξ ανάτζ’, αφού ούλ’ τ ’ νύχτα τσαλαφτούν τσι πάλι βγαίν’ν καπάτσ’. Γοι πουλλές ε μαγειρέβγιν, απουφέβγιν τσι του λάδ’, μ ’ ένα πα ξ’μαδέλ’ καθούντι α π ’ τα χτέρ 5 ίσιαμ’ του βράδ’... Πού ’νι γοι γ ’ναίτσις γοι προυτ’νές, τ ’ τιμή ντουν που βαστούσαν, μόλις ίτζ’γις τ ’ βρακουζών’ ντουν, δαγκάναν τσι κλουτσούσαν...

Γ

ειασου, λισβιακέ λαέ, γεια σου ντουνιά ασκέρ’,

❖

μία που γη μέρα του καλεί, α τα πούμι ένα χέρ ’... Τ ’ α ντέτ’ πρέπ’ να του κάνουμι, είν’ έθιμου τ ’ χουριού μας,

Π ρ ο υ σ έχ ιτι του σπόρου σας, μη παν ούλα χαμένα,

να λέγουμι τα κ ’σούρια μας σήμιρα ουλουνούν μας.

τα θ ’κά σας τα χαρίσματα διάβουλους τα έ χ ’ β ’λουγ’μένα...

Απί τ ’ πατρίδα φύγαμι τ σ ’ ιρμάξαν τα χουριά μας,

Ε θέλου μούτσ’να κριμασμένα, γιατί είν’ απουκριγιά,

ήρταμι πα σν Αυστραλία να στρώσ’ γη καταντιά μιας...

τσι στου σ π ίτ’ του βράδ’ σαν πάτι, χέρ’ να βάλιτι σ ’ γριγιά...

Παράδις έδγιου πήραμι, εν του παραπουνιόμι,

Γ ιου Θιος εν τα κατηγουρεί έφτα που καταπίνιτι,

αλλά του βράδ’, σα πάμι σ ’ σ π ίτ’, ό π ’ μας ατζίξ’ς πουνιούμι.

αμαρτίγια μιγάλ’ είνι έφτα που ξιστουμίζιτι...

Πουλλοί ’ρταμι σν Αυστραλία, αλλά γοι μ ’σοί χαθήκαν,

Γι κόσμους τώρα ήλλαξι τ σ ’ ήρτι μουντιρνισμός,

τς γουνιοί ντουν που ξαμόλαραν, καθιόν φτοι ε τς νοιαστήκαν...

γοι ασιν’τσοί που παντριβγόντι, φτο είνι ξιφτιλισμός.

Γιου Σύλλουγους είνι καλός, άλλ’ έ χ ’ να τουν χαλάσιν,

Γοι ασιν’τσοί παλαβουθήκαν, τρέλα έχιν μι του καντάρ’,

όσ’ να προυσφέριν ε μπουρούν άλλ’ σκάλα πρέπ’ να πιάσιν...

να ’νι δίπλα ντουν ιγ ’ναίτσις, τσι να θέλιν φτοι ζαζάρ’...

Ό ,τ ’ λ έ γ ’ πρόιδρους να κάνιν ουρισμέν’ ιγουισταί,

Συφουρά σ ’ ούλου του κόσμου έπισι α π ’ τουν ουρανό, δε θα φάμι άλλου όρ’θα, να ’στι σίγουροι γ ι ’ αυτό. Σα ψουφήσιν ούλις γοι όρ’θις, τι θα κάνιν γοι πιτνοίΛ έγ’ς α γυρίσιν του πιχνίδ’ τσι φτοι σα τς ασιν’τσοί; Τι μαζώνιτι τς παράδις, θέλουμι τσι ταβατούρ’, σα δεν έχουμι του κόσμου, μοιάζ’ να ’νι του χολ αχούρ’... *

Τ ς ιγ ’ναιτσις ε τς χρειγιάζ’ντι πλια, να τουν πρήζιν τα μυαλά, πότι το ’να, πότι τ ’ άλλου, να γαβγίζιν σα σκυλιά... Κόσμους γ ίν’τσι άνου κάτου τσι ανάπουδα βαδίζ’, γ ι’ αυτό τσι Θιος βαρέσ’τσι μας τσι ε μας νταναντίζ’. Φουτιά θα ρίξ’ τσι θα μας κάψ’, για να ’ξαφανιστούμι,

Αναμνηστική φωτογραφία από χορό στο Μυτιληναϊκό σπίτι της «Παλλεσβιακής Ένωσης Μελβούρνης και Βι­ κτωρίας», στις 2.4.1994. Μπορέσαμε ν’ αναγνωρίσουμε, από αριστερά, τη Μαρία (τρίτη) και το σύζυγό της Νίκο Βέτσικα (τέταρτος), και στην άκρη τη Μέλπω Τζιτζίνα και το σύζυγό της Στρατή Χατζηκομνηνό (Κόλλυβά), ο οποίος μας άφησε χρόνους στις 12.4.2003. (Τη φωτογραφία είχε παραχωρήσει ο Παναγιώτης Ευστρ. Τζέγκος)

καμπόσ’ θα μείνιν πα στην γη, για να την κυβιρνούνι. Σι φτοι θα δώσ’ ένα καμτσί τ σ ’ ό π ’ φτάξιν θα χτυπούν, μπα τσι αλλάξιν μιρικοί, μπα τσι συμμουρφουθούν. Π ρώτα θα πιάσ’ τς προυθυπουργοί, που ό ,τ ’ φτάξιν του κάνιν, κανέν ’πί μας πλια δε ρουτούν σν απόφασ’ που θα πάριν. Μεις τα μ ’λάρια ακλουθούμι, π ’στέβγουμι τσι ό ,τ ’ μας πουν, ακόμ’ τσι σ ’ φουτιά να πέσουμι, φτοι θα φχαριστηθούν...

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΕΣ ΕΥΤΡΑΠΕΑΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Α γγουλές, ο Τσεσμελής ακροβάτης της σκιάς Ε ίν α ι πραγματικό αυτό το γεγονός που γράφω. Βρισκόμαστε στην αρχή του εικοστού αιώνα στην Κά­ τω Παναγιά, την πανέμορφη κωμόπολη της Μικράς Ασίας, τέσσερα χιλιόμετρα ανατολικά του Τσεσμέ. Ακριβώς απέναντι από την Αϊ-Μηνά της Χίου. Έξι χι­ λιάδες ψυχές ζούσαν εκεί ευτυχισμένα και ειρηνικά. Η εριβώλαξ γη της Ιωνίας έβγαζε ό,τι ήθελες. Του Αβρα­ άμ και του Ισαάκ τα καλά. Πάμπολλα γεωργικά προϊ­ όντα, όπως σιτηρά, κρεμμύδια, σκόρδα, γλυκάνισο, σταφύλια, κρασιά, ρακί και άλλα. Ακόμα δυο χιλιάδες τόνους σταφίδα, που την αγόραζε η Αγγλία. Ολόξανθη σταφίδα η μεγάλη της παραγωγή. Μεγάλος πλούτος στην ευλογημένη γη των προγόνων μας, με τα ήθη και τα ωραία έθιμά τους. Με τα πανηγύρια τους, τις γιορ­ τές τους. Ξεχωριστή ήταν η γιορτή της Παναγιάς στις 15 Αυγούστου. Στην ωραιότατη αυτή αρχόντισσα εκ­ κλησιά ο Τήνιος γλύπτης Χαλεπάς έφτιαξε το ωραιό­ τατο τέμπλο, όλο από μάρμαρο. Είχε μαζί του το μικρό του ανιψιό, τον περίφημο αργότερα μεγάλο καλλιτέ­ χνη Γιαννούλη Χαλεπά. Τότε ο μικρός Γιαννούλης έ­ φτιαξε το πρώτο του έργο που ήταν ένας Σάτυρος. Ο πλούσιος του χωριού Όμηρος Πανταζίδης, βουλευτής στην Οθωμανική Βουλή, πήρε το πρωτόλειο αυτό έργο. Αραγε τι να έγινε αυτό το έργο, το πρώτο, που έφτιαξε ο μεγάλος Γιαννούλης; Η καμπάνα της εκκλησιάς ήταν φτιαγμένη στη Μόσχα, με κράμα χαλκού και χρυσού, για να χτυπά γλυκά. Το Ευαγγέλιό της είχε δυο οκάδες χρυσό. Με τα εισοδήματα και τις δωρεές των χριστια­ νών, πλήρωναν τους δημοδιδασκάλους, έφτιαχναν σχολειά, γεφύρια και άλλα έργα ευποιίας. Εδώ αρχίζει η ιστορία μας. Κάποτε ένας φτωχός Τσεσμελής, φαμελιάρης άνθρωπος, σκέφτηκε να κάνει τον ακροβάτη, για να μαζέψει μερικά γρόσια, μια και η πενία τέχνας κατεργάζεται. Φόρεσε μακρύ άσπρο σώβρακο, κόκκινο ζωνάρι και φέσι με φούντα. Έκανε τον ντελάλη λέγοντας: Ακούσατε, ακούσατε, ακούσα­ τε, χωριανοί. Με κίνδυνο της ζωής μου θα περπατήσω επάνω στο σχοινί που βλέπετε τεντωμένο εκεί ψηλά. Μη χάσετε την ευκαιρία. Οι χωριανοί έτρεχαν να μά­ θουν τι συμβαίνει. Έπειτα δεν είχαν και πολλές ευ­ καιρίες για θεάματα. Έβγαλε δίσκο και έπεφταν τα οχταράκια και τα τεσσαράκια, υποδιαιρέσεις του αση­ μένιου μετζιτιού. Η χρυσή τούρκικη λίρα Ρεσάτ είχε πέντε ασημένια μετζίτια. Από ένα μπαλκόνι στο άλλο είχε δέσει ένα χοντρό σχοινί. Ανάμεσα στους θεατές ή­ ταν και ο Μουντούρ εφέντης, ο μοναδικός Τούρκος διοικητικός στην Κάτω Παναγιά. Αυτός καθόταν χου-

Μπορεί να συνταξιοδοτήθηκε ο συνεργάτης μας εκπαι­ δευτικός Θανάσης Πολυχρονιάδης, εξακολουθεί όμως να διδάσκει εν παντί τόπω και χρονώ... (Αίθουσα Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, 4.2.2004)

ζουρλίδικα στην αναπαυτική του πολυθρόνα. Όλα ή­ ταν έτοιμα και η ανυπομονησία του κόσμου μεγάλη. Δεν ήταν και μικρό πράγμα να περπατήσει επάνω σε τεντωμένο σχοινί. Ακούστηκαν αρκετά ζωηρά τσουπανάκια, δηλαδή χειροκροτήματα. Τότε ο Αγγουλές, αυτό ήταν το επώνυμό του, πήρε στα χέρια του το κο­ ντάρι και έκανε πως ακροβατεί. Όχι όμως επάνω στο τεντωμένο σχοινί, άλλ’ επάνω στον ίσκιο που έκανε αυτό. Τότε τα πλήθη των θεατών άρχισαν να διαμαρ­ τύρονται για τη μεγάλη απάτη, για τον απατεώνα, τον ντολαντιρτζή, που πήρε τους παράδες τους. Μερικοί μάλιστα πήγαν στην εξουσία, στο Μουντούρ εφέντη, διαμαρτυρόμενοι για την απάτη. Κάλεσε ο Μουντούρ εφέντης τον Αγγουλέ και του λέει: Γιατί, ωρέ, ξεγέλα­ σες τον κόσμο και είπες ότι θα περπατήσεις εκεί ψηλά στο σχοινί; Τι έχεις να πεις; Εγώ, εφέντη μου, είμαι φαμελιάρης άνθρωπος, έχω πολλά στόματα να τάίσω. Αν έπεφτα και σκοτωνόμουνα, ποιος θα τους έδινε να φάνε; Αυτός που φωνάζει πόσους παράδες έριξε στο δίσκο; Ένα οχταράκι, ένα τεσσαράκι; Εγώ του δίνω μια λίρα ν ’ ανέβει επάνω στο σχοινί. Γέλασε με την καρδιά του ο Μουντούρ Εφέντης για το ευφυολόγημα του Αγγουλέ. Ίσως του θύμισε το συμπατριώτη του Νασρεντίν Χότζα. Αθήνα, 25.3.2006

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΘΑΥΧΡΘΝΙΑΑΗΣ

ΘΥΜΗΣΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ ΤΟΥ ΧΤΕΣ Ο πατέρας μου ο φαμελίτης και ο πολυμήχανος Β Ο τα ν φτιάξαμε την, εταιρεία, έπρεπε να πάμε να κλείσουμε δουλειές. Οι Γερμανοί πια ήταν ξεσηκωμέ­ νοι για φευγάλα. Εγώ και ο μακαρίτης ο Δημητρός πήγαμε στη Φι­ λία και στην Ανεμώτια, ο Γρηγόρης ο Γούναρης στην Κλειού και στη Συκαμιά, ενώ ο Γλεζέλης στα Αουτρά. Μέσα μεταφορικά δεν υπήρχαν και πήγαμε με τα γα ϊ­ δούρια. Είχαμε λίγο ψωμί, τυρί και λίγα σύκα και α­ πό μια κουβέρτα. Αν τυχόν και δεν προλαβαίναμε, θα πλαγιάζαμε σε καφενείο, πάνω σε κανένα καναπέ, γιατί δεν υπήρχαν ξενοδοχεία. Όταν φτάσαμε στη Φίλια, βρήκαμε ένα κατάλληλο καφενείο και θέσαμε τα δισάκια κάτω από τον καναπέ. Ζητήσαμε να δούμε αυτόν που γνωρίζαμε από πριν, κάποιο Μπίνο, δε θυμάμαι το μικρό του όνομα, αλλά μάθαμε ότι δεν είχε αυτός πια θέση. Έστειλε ο καφε­ τζής και φώναξε αυτούς που ήταν αρμόδιοι της οργά­ νωσης. Ήρθαν τρεις με κονκάρδες το σφυροδρέπανο στο πέτο. Όταν τους είδε ο μακαρίτης, άλλαξε χρώμα­ τα και μου έκανε νόημα να φύγουμε. Όταν άρχισε η διαπραγμάτευση, αυτοί είχαν μεσάνυχτα από τέτοιες δουλειές. Μας απειλούσαν ότι θα επιτάξουν τα πανιά, όταν δεν τους τα δώσουμε, και άλλα πολλά. Εμείς τους αφήσαμε την προσφορά, να μας φέρουν το κριθάρι στο χωριό και να πάρουν τα πανιά, γιατί μόνο κριθάρι διέ­ θεταν. Το εργοστάσιο ήταν γεμάτο ελιές και ο κόσμος γκρίνιαζε. Όταν σηκωθήκαμε να φύγουμε και τραβή­ ξαμε τα δισάκια, οι ποντικοί έφαγαν τα ψωμιά μας και τα μεσάλια μαζί. Τότες μου είπε ο Δημητρός. Είδες που δε μ’ άκουσες να φύγουμε. Αυτοί θα μας φάνε ζωντα­ νούς, αν μείνουμε το βράδυ εδώ. Τώρα πώς θα πάμε νηστικοί στην Ανεμώτια; Όταν φτάσαμε στην Ανεμώ­ τια, βρήκαμε κανά δυο μυζήθρες, τις φάγαμε χωρίς ψωμί και πιάσαμε λίγο το στομάχι μας. Εδώ βρήκαμε την ίδια κατάσταση. Και εδώ σφυροδρέπανα και απει­ λές, αλλά καταλήξαμε σε συμφωνία να φέρουν το κρι­ θάρι στο χωριό και να παραλάβουν τα ελαιόπανα. Δυ­ στυχώς ήρθαν με ένα βοδόκαρο άδειο και αποτάθηκαν στο Γιάννη Μπίλια, να μεσολαβήσει να τους δώσουμε τα πανιά. Εμείς όμως ήταν αδύνατο να κάνουμε τέτοια κουταμάρα. Τελικά ο Μπίλιας, που έπαιρνε τ ’ αρνιά και τα βόδια τους, άρχισε μέσα στην Αγορά κυριακάτι­ κα τους θεατρινισμούς και μου είπε: Πάνι να φέρ’ς τα τσ’βάλια, να πάμι στου καναρά, να τσ’βαλιάσιτι του κ’θάρ’. Πράγματι πήραμε τα σακιά και θυμάμαι που

Ο αείμνηστος συνεργάτης μας Μενέλαος Καμάτσος, ο αφηγητής των «άθλων» του Δημητρού Παπάνη. (Από τη Λαογραφική Συλλογή Στρατή Τζίνη. Αγιος Κωνσταντί­ νος Αγιάσου, 7.5.1979)

είχε μια σειρά αμπάρια γεμάτα και με σανίδια μπρο­ στά, όπως στο ελαιοτριβείο, και πήραμε το κριθάρι και τους δώσαμε τα πανιά. Αλλά ο Μπίλιας, γι’ αυτή την παλικαριά που τους έκανε, θα τους πήρε τα ζωντανά για ένα κομμάτι ψωμί. Επιστρέφοντας, περάσαμε από το Μοναστήρι, δεί­ ξαμε τα πειστήρια των ποντικών στον ηγούμενο και μας έδωσε από ένα καρβέλι και κανά κιλό ελιές και τα βολέψαμε. Οι Φιλιανοί, αφού είδαν ότι μέσω ΕΑΜ δεν ήταν δυνατόν να εξυπηρετηθούν, μάζεψαν από όλο το χωριό το ποσό που χρειαζόταν, φόρτωσαν δυο βοδόκαρα και ήρθαν και πήραν τα πανιά. Αυτή ήταν η αρ­ χή που κάναμε. Αργότερα, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, τα ελαιόπανα τα ανταλλάσσαμε με λάδι, με το οποίο πήγαινα εγώ επάνω και έφερνα από εκεί τρίχα. Ακόμα ένα περιστατικό. Το ΕΑΜ μας δέσμεψε πέ­ ντε χιλιάδες οκάδες λάδι, που ήταν να πάρουμε από το εργοστάσιο του Καψιμάλη. Πήγα στο Στρατή τον Καβαδέλη και μου έδωσε μια επιστολή ότι το λάδι θα χρησιμοποιηθεί για τους εργάτες και έτσι αποδεσμεύ­ τηκε και το πήραμε. (Συνεχίζεται)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ

ΛΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΔΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Επιστολή του Παναγιώτη Σταυρακέλλη προς τον Μίτσα Κουρτζή Ο Παναγιώτης Γεωργίου Σταυρακέλλης, με καταγωγή από τον Ασώματο, ήταν ο αξιολογότερος λαδέ­ μπορος της Αγιάσου και είχε τέσσερις γιους και τέσσερις κόρες. Το 1929, τη χρονιά του μεγάλου κραχ στην Αμερική, έπαθε ζημιά και έχασε την περιουσία του. Στην παρακάτω δημοσιευόμενη επιστολή, την οποία μας παραχώρησε ο εγγονός του, οικονομολόγος Παναγιώτης Ευστρατίου Σταυρακέλλης, γενικός γραμμα­ τέας του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών, γίνεται αναφορά στη μεγάλη ανώνυμη εταιρεία που ίδρυσε στο Ν τίπι (Δίπι) ο γνωστός κτηματίας, επιχειρηματίας και εργοστασιάρχης Μίτσας (Μιχαήλ) Π. Κουρτζής, με διευθυντή τον Καραμάνο. Ο επιστολογράφος θέτει, τόσο τον εαυτό του όσο και το γιο του Ευστράτιο (1907-1981), στη διάθεση του Μίτσα Κουρτζή, αν κρίνεται αναγκαία η παροχή των υπηρεσιών τους. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Η επιστολή του λαδέμπορου Παναγιώτη Γ. Σταυρακέλλη προς τον Μίτσα Π. Κουρτζή.

ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ ΣΚΛΕΠΑΡΗ Οδυνηρός ο μισεμός στο άγνωστο υπερπέραν. Πο­ λυδάκρυτος ο χωρισμός των οικείων. Δυσαναπλήρωτο το κενό που αφήνει πίσω του ο στρατοκόπος της ατέρμονης αιωνιότητας. Η τέχνη αλυπίας, απότοκη της φι­ λοσοφικής θεώρησης των επιγείων, αδυνατεί να μερώ­ σει το βαθύ πόνο, να καταλαγιάσει τη συντριβή της ψυ­ χής και να στερέψει τα δάκρυα του κοινού ανθρώπου, ό­ ταν μάλιστα ο θάνατος είναι άγουρος ή αναπάντεχος... Ο Ιωσήφ Σκλεπάρης από τις 3 του Οκτώβρη της περασμένης χρονιάς έπαψε να είναι ανά­ μεσά μας και να δρομολογεί την επιστημο­ νική και κοινωνική του δράση. Η δυσίατη νόσος τον σταμάτησε πάνω στην ω­ ριμότητά του, στο πεντηκοστό δεύτε­ ρο σκαλί της ανοδικής του πορείας. Η βάσκανη μοίρα βιάστηκε ν ’ απορ­ φανίσει τους δικούς του, να λυπήσει τους συναδέλφους και φίλους του, να κάνει φτωχότερο τον τόπο μας. Γεννήτορες του Ιωσήφ Σκλεπά­ ρη ο φιλόλογος και λογοτέχνης Δη­ μήτριος Γεωργίου Σκλεπάρης, αγαπη­ τός μου καθηγητής και σεβαστός μου συνάδελφος, και η καλή δέσποινα Μαίρη Αντωνίου Δεμιργκέλη. Αυτάδελφός μου ο Αντώνης, ο οποίος σπούδασε νομικά και εργά­ ζεται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ονοματοθέτης του, αν και απών από τη ζωή, ο θείος του Ιωσήφ Σκλεπά­ ρης, τραγικό θύμα του Εμφυλίου, που άφησε τη στερ­ νή του πνοή στις 14 του Απρίλη του 1949 στη Φθιώ­ τιδα, στη μάχη της Κολοκυθιάς, υπηρετώντας στο 2ο Ελαφρό Τάγμα Πεζικού του κυβερνητικού στρατού. Αλήθεια, πόσα ελληνόπουλα ένθεν και ένθεν έχασαν τη ζωή τους στον αδελφοκτόνο πόλεμο του χτες; Ο Ιωσήφ Σκλεπάρης, μετά την ολοκλήρωση της ε­ γκύκλιας παιδείας, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστή­ μιο της Μπολόνιας (Βο1ο§ηα) και αφού έκανε το α­ γροτικό του στα Παράκοιλα ειδικεύτηκε στην Πνευμονολογία στο Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος (π. Σωτηρία). Διορίστηκε στο Γενικό Νομαρχιακό Νοσοκομείο Μυτιλήνης «Βοστάνειο», στη νεοϊδρυθείσα Πνευμονολογική Κλινική, και υπηρέτησε με υψηλό αίσθημα ευθύνης το Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο θεσμοθετήθηκε με νόμο το 1983. Ήταν αγαπητός και αποδεκτός στο χώρο της εργασίας του και πρόσφερε με ευσυνειδησία, με προθυμία και με υπερβάλλοντα ζήλο τις υπηρεσίες του σε όλους όσοι τις χρειάζονταν.

Εκτός από την ιατρική, που ήταν η μεγάλη του α­ γάπη, ο Ιεοσήφ Σκλεπάρης είχε και άλλα ενδιαφέρο­ ντά, πνευματικά, καλλιτεχνικά, κοινωνικά. Ήταν έ­ νας από αυτούς που βοηθούσε τις προσπάθειες του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη», όπως και τόσοι άλ­ λοι, που το αντιμετωπίζουν θετικά ως δεύτερο σκο­ λειό. Το 1977 μάλιστα έλαβε μέρος σε παράσταση του ερασιτεχνικού τμήματος του Αναγνωστηρίου με την κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά «Εμπρός να γδυθούμε» και το 1981 με το κοινωνικό δράμα του Γιώργου Σκούρτη «Οι νταντάδες». Επίσης συμμετείχε στις φιλολογικές-πολιτιστικές εκδηλόισεις που οργάνωσε το Αναγνωστήριο, για την Αρχαία Τραγωδία, για το ρε­ μπέτικο και για τον «Τρίβολο»... Ως ενεργός πολίτης ο Ιωσήφ Σκλεπάρης ή­ ταν προσηλωμένος στα δημοκρατικά ιδεώ­ δη και αγωνιζόταν γ ι’ αυτό. Είχε προο­ δευτικές ιδέες και τις υπεράσπιζε με σθένος. Πίστευε στην αναγκαιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και έ­ λαβε δυο φορές, αν δεν κάνω λά­ θος, μέρος στις Δημοτικές Εκλο­ γές, το 1994 και το 1998, με το Συν­ δυασμό «Ενωτική Δημοτική Κίνη­ ση Αγιάσου» του Γιώργου Παπα­ πορφυρίου. Ο Ιωσήφ Σκλεπάρης ήταν και υ­ ποδειγματικός οικογενειάρχης, καλός σύζυγος και στοργικός πατέρας. Νυμ­ φεύτηκε στις 11 Αυγούστου 1982 τη συγχωριανή του Φιλίτσα Πολύδωρου Πρινίτη, καθηγήτρια της Αγγλικής Φιλολογίας, και απόχτη­ σαν δυο παιδιά, το Δημήτριο, ο οποίος σπουδάζει Ια­ τρική στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, και τον Κωνσταντίνο, ο οποίος σπουδάζει φυσιοθεραπευ­ τής στην Αθήνα... Ως άνθρωπος ο Ιωσήφ Σκλεπάρης είχε τη μεγάλη ε­ κτίμηση του κόσμου. Ήταν ευπροσήγορος, πρόθυμος, ακούραστος, εξυπηρετικός, καλοσυνάτος, αξιοπρε­ πής. Διέθετε σπιρτόζο πνεύμα και πηγαίο αγιασώτικο χιούμορ. Ως το τέλος αντιστάθηκε, αντιμετωπίζοντας με εγκαρτέρηση το προσωπικό πρόβλημα της υγείας του. Ο αγώνας ήταν άνισος και η ήττα αναμενόμενη... Η Αγιάσος πένθησε για το εκλεκτό τέκνο της που πρόωρα πήρε το δρόμο για το ακύμαντο πέλαγο της αιωνιότητας και αναπαύεται στο Κοιμητήριον Αγίου Παντελεήμονα Μυτιλήνης. Εμείς, όσοι τον γνωρίσα­ με, και όσοι είχαμε μια θέση στην καρδιά του, δεν μπορεί παρά να τον κρατάμε ως το τέλος της ζωής μας στις κυψέλες της ανυπόκριτης αγάπης μας και να συντηρούμε άσβεστο το καντηλέρι της θύμησής του... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΑΕΙΟΥ

ΠΑΡΕ, ΚΟΣΜΕ... «Μικροπωλητές» στο δρόμο την πραμάτεια ξεπουλούν κι αψηφούν τον αστυνόμο, που τον βλέπουν και γελούν.

ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΙΓΟΥΣΤΕΨΑΝΙ Τα χέρια λιγουστέψανι τσι γοι ιλιές πληθύναν τσι πα στα β’νά τα κτήματα ρουμάνια ούλα γίναν. Τα δέντρα ξανανθίσανι τσ’ ακόμ’ ιλιές μαζώνιν γι μήνας είνι Ιούνιους τσι φτες δε τιλειώνιν. Γοι νέοι αφήκαν τα τα β’νά, του μηχανάκ’ λουγιάζιν τσι χώρις κέρδους τσέρατα τα νιάτα ντουν ξουδιάζιν... Στα χρόνια μας τα πράματα ούλ’ τα καλλιιργούσαν, γιατί γοι αρχόντ’ τσι γοι φτουχοί λαδέλ’ π’λιούσαν τσι ζούσαν... Βγάτι στα β’νά να ’νι καλά μιτά τα γηρατειά σας, μη σύρνιτι τέλους τς ζουγής ύστιρα τα μαλλιά σας. Τα μηχανάκια αφήτι τα, βγάτι στου λιώνα ούλ’ σας, για να ’χιτι πουλλά λιλιά πάντα μες στου σακούλ’ σας. Αγιάσος, 26.5.1997

Πάρε, κόσμε, τζάμπα είναι, τα έχουν βγάλει στο σφυρί, μόνο για το θεαθήναι , / / Γ γραφουν πάνω την τιμή. Πάρε, κράτος παρωδία, δίχως μπέσα και πυγμή κι άμα θέλεις και παιδεία, θα τη βρεις σε παρακμή. Πάρε τώρα να προφτάσεις, φούντο πάει το μαγαζί, φούμαρα για να χορτάσεις συ και όλοι σαν χα ζοί. Σ ’ έμαθαν να ζεις με λόγια και φτηνή πολιτική, της ζωής σου τα ρολόγια σ ’ τα κουρδίζουν οι κακοί.

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΤΟ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑ Σε τούτη τη γης, πραματευτή, πουλάς, όμως δε δίνεις, γιατί απ’ τη φύση σου, θαρρώ, πρώτα στη σκέψη φτάνεις. Πρωτίστως να συντηρηθείς, μετά να μεγαλώσεις κι αν γίνεται και το μπορείς στα αψηλά να μείνεις. Μα το βαρύ εμπόρευμα πότε θα παραδώσεις; Οι λογικές οι πλάνες δεν πουλούν, δεν το ’χεις καταλάβει; Αλήθεια, βρήκες μια γωνιά, τάχα λίγη αγάπη, για στα γρανάζια μπλέκεσαι και σκέψεις όλο βάνεις; Μην είναι αυτό; Μην είναι εκείνο; Μην είναι δα το άλλο; Και πάει το πιο σημαντικό... Ξεχνάς το πιο μεγάλο, πως είναι το συναίσθημα, που κοντά μας φέρνει. Αυτό ζεσταίνει τις καρδιές, αυτό δα τις ποτίζει, αγέρα δίνει στα πανιά, ταχιά τις ταξιδεύει. Όμως εσύ, καυτό παιδί, που όλα τα κατέχεις, άφησες το εμπόρευμα ανάγγιχτο, μονάχο. Και τώρα κλαις κι οδύρεσαι, κρίνεις θεούς κι ανθρώπους. Μα πες μας συ τι έδωσες τον κόσμο να αλλάξεις; Της ευτυχιάς το εμπόρευμα, πραματευτή, με ανθρωπιά πουλιέται! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΑΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

Μα αν ξυπνήσεις α π ’ τα πάθη, πάρε σκούπα και ραβδί κι όλο αυτό το κατακάθι ρ ίχ ’ το σ τ’ άχρηστα, να δει. ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΘΑ ΣΙ ΠΑΝΤΡΕΨΟΥ Ούλου έγιουτου του χαρτουμάν’, που τσ ’λέτι μπρος τσι πίσου, α π ’ τα πουδάρια μ ’ παίρνι του, για τί θα του πατήσου. Σόνα του λέγου, π ’ βλέπ’ς αλλού τσι δε δ ίν’ς σημασία, σα δεν ήσ’ ακατάστατους, θα σ ’ είχα σν ιξουσία. Αόγιαξι να συμμουρφουθείς τσι κουμματέλ’ σ ’μμαζέψου, γιατί άμα δε βάλ’ς μυαλό, να ξέρ ’ς θα σι παντρέψου.

1986

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΑΗ

ΤΟΥ Μ’ΛΑΡ’ Πήγα στου Π λουμάρ’ τσ ’ ίβρα ένα μ’λάρ’. Του ’πα έχι γεια» δώτσι μι κλουτσιά. Αώκα του τσι γω, μ’ είπι σ ’ αγαπώ. Πήγα στου Π λουμάρ’, γνώρ’σα ένα μ’λάρ’. Πήρι μι απού πίσου, πώς να προυχουρήσου; Τι να ποίσου τσι γω; Είπα ν ’ απαλλαγώ. Στου δρόμου για Πλουμάρ’ ίβρα ένα φτυάρ’. Δώκα του σ ’ τσιφ άλ’ τσ ’ ε χρ ειγιά σ ’τσι άλλ’. Τ ’ ε ίν ’ τούτου π ’ τραβώ, μ’ ένα μ’λάρ’ να πουλιμώ; Πήγα του Π λουμάρ’ τσ' α πόμ’νι μ’ του σαμάρ’. Κουμμάτ’ να ’χις νιουνιό, ω μ ’λάρι μ ’ ζαβό, τσ ’ ε θαν ή σ’ τουμάρ’ μηδί γω σαφ άρ’! Έ φ’γα α π ’ του Π λουμάρ’, έφ ’γι τσ ’ ένα μ ’λάρ’! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΑΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΑΙΓΑΙΟ Γαλαζοπράσινα νερά, δαντελωτά ακρογιάλια, μοιάζεις, Αιγαίο όμορφο, πολύχρωμη βεντάλια. Στο κύμα σου τ ’ ανάλαφρο γοργόνες ξεπηδάνε, την ομορφιά σου με χαρά υμνούν και τραγουδάνε. Τα αστεράκια τ ’ ουρανού, που χέρια δεν τα φτάνουν, τη λάμψη τους σου στέρνουνε, μάτια γλυκά σου κάνουν. Και το φ εγγάρι εκεί ψηλά, αέρα αν βγει να πάρει, τρελαίνεται στη θέα σου

και σε ψηλοφλερτάρει. Στα γαλανά σου τα νερά νησάκια σκορπισμένα, μικρά, μεγάλα, σαν παιδιά τα έχεις αγκαλιασμένα. Κι οι γλάροι καθημερινά με τ ’ ανοιχτά φτερά τους, σαν βγουν σεργιάνι στο γιαλό, πετούν α π ’ τη χαρά τους. Έ χεις μαγέψει, Αιγαίο μας, όλη την οικουμένη, κι όσοι σε ταξιδεύουμε είμαστ’ ευτυχισμένοι. Μυτιλήνη, 9.11.2004

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΑΗ

ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ Μες στου χωριού μου τα στενά, με φώτα ή σκοτάδια, ^εκεί ο νους μου τριγυρνά τα πρωινά και βράδια. Χωριό μου, εγώ δεν έπαψα ποτέ να σε θυμάμαι, σε έχω μες στη σκέψη μου, παντού όπου και να ’μαι. Κάθε πρωί που χάιδευε ο ήλιος την κορφή σου, άλλαζες χίλια χρώματα κι έλαμπε η μορφή σου. Και το βραδάκι που ’πεφτε ο ήλιος για να δύσει, πάλι σε χρυσοστόλιζε ως τελικά να σβήσει. Και με τις μπόρες, τις βροχές, όμορφο σε θυμάμαι, το κρύο σου το τσουχτερό, μόνο αυτό φοβάμαι. Θυμάμαι κάποτε παλιά που έμοιαζαν με στολίδια, τα κρύσταλλα που κρέμονταν από τα κεραμίδια. Και τι να πρωτοθυμηθεί κανείς α π ’ το χωριό του, στα πανηγύρια, που ’παιζε καθένας το γιογιό του; Ή τα δρομάκια τα στενά, τις δροσερές βρυσούλες, τον καθαρό αέρα του, τις πράσινες ραχούλες; ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΑΗ

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ Α Θ Η Ν Α ΪΚ Η Σ ΖΩΗΣ Το καθημερινό δράμα των ανήλικων βιοπαλαιστών Α ρ γ ά το βράδυ, γύρω στις δεκάμισι, το τρένο Ομόνοιας - Κηφισιάς ταξίδευε νωχελικά πάνω στις ρόγες του, μεταφέροντας τους ταλαιπωρημέ­ νους επιβάτες στον προορισμό τους. Άνθρωποι κά­ θε ηλικίας, κυρίως νέα παιδιά που είχαν σχολάσει από το φροντιστήριό τους, και μεσήλικες που γύ­ ριζαν από τη δουλειά τους, ήταν οι κύριοι επιβάτες του. Πρόσωπα κουρασμένα, νυσταγμένα, αφανι­ σμένα από τον κάματο της δύσκολης μέρας, από το κυνήγι του μεροκάματου, κοιτάζουν αδιάφορα το κενό και δε βλέπουν την ώρα να τελειώσει αυτό το ταξίδι, να παν στο σπίτι τους, να ξεκουραστούν. Και κει, σε μια στάση του τρένου, κάπου στα Κά­ τω Πατήσια, να σου και φανερώνεται από το πουθε­ νά, ένα γυφτάκι, κακοντυμένο, άπλυτο και βρόμικο, με δυο χαρτομάντιλα στο χέρι, που διαλαλούσε την πραμάτειά του: Πάρτε, καλέ κύριε, καλέ κυρία, ένα χαρτομαντιλάκι! Πέρναγε ανάμεσα από τους όρθι­ ους επιβάτες, χωνόταν μέσα στα καθίσματα και με την ικετευτική φωνούλα του, παρακαλούσε: Πάρτε ένα χαρτομαντιλάκι, καλέ κύριε, καλέ κυρία! Δεν είδα ούτε ένα χέρι να κουνηθεί, να βγάλει έ­ να ευρώ ή έστω 30-50 λεπτά, να του δώσει. Αδιά­ φοροι, παγεροί, οι επιβάτες ταξίδευαν μες στους στοχασμούς τους, ο καθένας κλεισμένος στον εαυ­ τό του, λες και δεν το είχαν δει! Κι όμως ήταν ένα παιδάκι μόλις 5-6 χρονών! Έ να παιδάκι, που κα­ νονικά την ώρα αυτή έπρεπε να βρίσκεται στο ζεστό του κρεβατάκι και να βλέπει όνειρα γλυκά. Έ να παιδάκι που στην τρυφερή αυτή ηλικία θα ’πρεπε να μην έχει βιοτικές έγνοιες, αλλά να νοιάζεται για το σχολείο του, για τα παιχνίδια του, για τα παρα­ μύθια του. Κι όμως τι αλλιώτικη που είναι η ζωή γ ι’ αυτό το παιδί, πόσο σκληρή η πραγματικότητα! Πώς τέτοια ώρα ταξιδεύει ένα παιδάκι μόνο του, ασυνόδευτο, και μέχρι ποια ώρα περιπλανιέται στους σκοτεινούς, επικίνδυνους δρόμους της πρω ­ τεύουσας, όταν εμείς οι μεγάλοι φοβόμαστε να κυ­ κλοφορήσουμε τέτοιες ώρες μόνοι μας. Τι ώρα θα τελειώσει το μεροκάματο του «τρόμου» γ ι’ αυτό το άτυχο παιδάκι και τι ώρα θα μαζευτεί στο σπίτι του; Και ποιο σπίτι; Ποιοι γονείς το περιμένουν; Ποιοι γονείς είναι αυτοί που στέλνουν ένα πεντά­ χρονο παιδί να βγάλει μεροκάματο; Και για ποιον είναι το μεροκάματο; Μήπως αυτοί είναι τεμπέλη­

δες και στέλνουν ένα παιδί να βγάλει ψωμί για όλη τη φαμίλια; Μήπως όμως είναι άρρωστοι και δεν μπορούν να εργαστούν οι ίδιοι και εξ ανάγκης το κάνουν αυτό; Ή μήπως δεν έχει καθόλου γονείς και κάποια σπείρα κακοποιών κρύβεται πίσω του; Όλες αυτές οι σκέψεις γύριζαν στο μυαλό μου, όταν ξαφνικά σταματά μπροστά μου και κάνει κά­ τι το συγκλονιστικό. Με κοιτάει κατευθείαν στα μάτια, σηκώνει το αδύνατο, βρόμικο χεράκι του και μου χαϊδεύει το μάγουλο, λέγοντάς μου: Έλα, κούκλα μου, πάρε ένα χαρτομαντιλάκι! Αυτή η κ ί­ νησή του προκάλεσε τη συμπάθεια και τον οίκτο των επιβατιόν, που πριν λίγο το κοιτούσαν παγερά και αδιάφορα. Γλυκά μειδιάματα φώτισαν τα πρό­ σωπά τους και έβγαλαν όλοι να το φιλέψουν κάτι, χωρίς φυσικά να πάρουν χαρτομάντιλο. Εκείνος ο μικρός διαβολάκος, με τα πανέξυπνα, φωτεινά μάτια, πέτυχε το ακατόρθωτο. Αποδείχτηκε εμπειρότατος πωλητής. Αφού είδε ότι δεν μπόρεσε να πετύχει τίποτα με το παρουσιαστικό του, στηρί­ χτηκε στην ψυχολογία και ξύπνησε μέσα μας τον αν­ θρωπισμό. Και γιατί διάλεξε εμένα; Κατάλαβε, φαί­ νεται, από τον τρόπο που το κοίταζα, τα συναισθήματά μου! Ή ταν ένα πανέξυπνο αγόρι, που αλίμονο όμως η εξυπνάδα του θα σπαταληθεί στη διαδρομή Ομόνοιας - Κηφισιάς, στις ράγες ενός τρένου! Έ να αγόρι που ήξερε τη ζωή απέξω κι ανακατωτά, γιατί έπρεπε να βγάλει μεροκάματο. Έ να αγόρι που ήταν κιόλας μεγάλος, ενήλικας με πείρα ζωής! Δεν κρατάω, αγόρι μου, λεφτά του απάντησα, για να δω πώ ς θ ’ αντιδράσει. Σοβαρεύτηκε, με παράτησε κι έτρεξε πιο πέρα, να βγάλει μεροκάματο. Κι όταν το τρένο σταμάτησε στο Ηράκλειο, όπου κατέβαινα, αστραπι­ αία έτρεξε να μπει στο επόμενο βαγόνι, να συνεχί­ σει. Έτρεξα ξοπίσω του, ίσα που το πρόλαβα, και του έτεινα κάποια λεφτά. Έ να τεράστιο χαμόγελο φώτισε το πρόσωπό του και με γρήγορη κίνηση μου τα άρπαξε από το χέρι, φοβούμενο μήπως κλείσει η πόρτα του τρένου και τα χάσει. Η στιγμιαία επαφή με το χέρι του έδειξε τη δύναμη και την αποφασιστικότητά του, να μην του ξεφύγουν τα λεφτά. Τράβηξα το δρόμο μου για το σπίτι, πολύ προ­ βληματισμένη. Η ώρα ήταν 11 και κάτι. Κι ο μι­ κρός συνέχιζε μέχρι την Κηφισιά προφανώ ς και ύ­ στερα θα έμενε εκεί ή θα γύριζε πίσω στα Κάτω Π α­ τήσια α π ’ όπου μπήκε; Δηλαδή θα γύριζε 12 η ώρα

τα μεσάνυχτα; Θα γύριζε πού; Στη θαλπωρή των γονιών του; Των όποιω ν γονιών του; Ή στα χέρια ενός σκληρού εκμεταλλευτή, που θα το τάραζε στο ξύλο, αν δεν έφερνε το σωστό μεροκάματο απόψε; Με προβλημάτισε όμως και η στάση του κό­ σμου. Πώς έχουμε γίνει έτσι; Τόσο αδιάφοροι, τό­ σο παγεροί, τόσο απάνθρωποι, που ούτε ένα πε­ ντάχρονο παιδί δεν μπορεί να μας συγκινήσει, να το βοηθήσουμε λίγο; Τόσο πολύ μας κούρασε η ζωή; Τόσο πολύ μας κατέβαλαν τα προσωπικά μας προβλήματα; Τόσο πολύ χάθηκε η ανθρωπιά; Και η πολιτεία όμως πού είναι; Πώς μπορούν να γυρί­ ζουν έτσι ανυπεράσπιστα ανήλικα παιδιά; Δε θα έ­ πρεπε να υπάρχει αστυνόμευση, τουλάχιστον στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα οποία χρησιμοποιεί λογής λογής κόσμος; Δε θα έπρεπε να μην κυκλο­ φορεί ούτε ένα ανήλικο και να ζητιανεύει, αλλά να βρίσκεται στο σχολείο του υποχρεωτικά; Κάτι πρέ­ πει να γίνει από το κράτος, αλλά και α π ’ όλους μας, είτε είμαστε γονείς είτε όχι, για να μην παρου­ σιάζονται τέτοια φαινόμενα στα τρένα, στα τρόλεϊ, στους δρόμους. Ό λοι μας πρέπει να βάλουμε ένα λιθαράκι, για να μην υπάρχουν τέτοια παιδάκια, παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Είναι κι αυτά άν­ θρωποι σαν όλους μας. Έ χουν κι αυτά δικαιώματα στη μόρφωση, στην πρόοδο, στη ζωή! Αθήνα, 11.3.2002

ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΛΟΥΝΕΑΗ Συμβολαιογράφος Αθηνών

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Η θ α λ ά σ σ ια ο μ ο ρ φ ιά Μ ε τις σχάρες, τα μικρά, ευλύγιστα, κοσμήματα της θάλασσας. Οι σμέρνες, τα πράσινα γλυκά φίδια και τα γκρι αγγελόψαρα, τα στολίδια της θαλάσσιας ζωής. Οι μεγάλοι παπαγάλοι, αυτά τα μπλε ψάρια, καμάρια μιας υγρής ζωής. Τα πιο γόνιμα, τα καλαμάρια, μόλις καταλάβουν κάποιο πρόθυμο θηλυκό, τρέχουν πάνω του τα αρσενικά. Ο ρυθμός του υγρού στοιχείου έχει μαγεία τελείως μοναδική. Η ασημένια ομάδα από σαρ­ δέλες στραφταλίζει γυαλιστερή, όλο ζωή. Όπου υπάρ­ χουν σαρδέλες, υπάρχει ζωή, γιατί είναι οι ωφελιμότε­ ρες για την υγεία μας και ζουν εκεί όπου η φύση είναι καλύτερη. Οι πίνες, τα μεγάλα αυτά όστρακα στο βυθό της θάλασσας. Τα κυδώνια κάτω από την άμμο, να τα ψάχνω σε μικρό βάθος στο λιμάνι του χωριού μου, το πρασινογάλαζο μαζί με τα κόκκινα αστεράκια, ό,τι πιο όμορφο, μαγικό, ωραίο. Τ’ αγγελόψαρα, η χαρά της δη­ μιουργίας στο υγρό στοιχείο. Το χέλι τρώει το σκα­ ντζόχοιρο της θάλασσας. Τα παπαγαλόψαρα τρώνε τον ασβεστόλιθο, που η εξωτερική του επιφάνεια είναι ενεργός, ενώ η εσωτερική είναι νεκρή. Ο αγκαθωτός α­ στερίας αφήνει οξύ που καταστρέφει το κοράλι κι έτσι μπορεί να το φάει. Ταυτόχρονα όλα τα κοράλια αμολάνε αβγά και σπέρμα μαζί, σε τέλεια ισορροπία, για να ενωθούν. Το πορτρέτο μιας ζωής βρίσκεται και α­ ντικατοπτρίζεται στη θάλασσα. Αντικατοπτρίζεται και βρίσκεται στη θάλασσα η ζωτική ισορροπία της φύσης. ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΑΑΕΞΙΟΥ

«Τα αλητόπαιδα κάθονταν για να ζεσταθούνε πάνω σε μια σιδερένια γρίλια του Ηλεκτρικού Σιδηροδρό­ μου, κάτω στην Ομόνοια, που έβγαζε ζεστόν αέρα. Η μέρα ήταν ψυχρή, θολή. Ω, τι φοβερό που ’ναι το κρύο για τα πουλιά, για τα παιδιά και όλα τα εγκαταλελειμμένα πλάσματα του Θεού! Όλη τη νύχτα, το καθένα ξεχωριστά από τα παιδιά τουρτούριζε πίσω από καμιά πόρτα που είχε διαλέξει να κοιμηθεί ή μέσα σε κανένα εγκαταλελειμμένο υπόγειο, γιομάτο σκουπίδια και νερά. Κοιμόταν συχνά μαζί με τα σκελετωμένα σκυλιά, που ψάχναν και αυτά την τροφή τους μέσα στα σκουπίδια και στους αναποδογυρισμέ­ νους ντενεκέδες. ...Ποιος θα μας πει άραγε, τι ονειρεύονταν τη νύχτα τα αλητόπαιδα πίσω από τις αυλόπορτες, γυρμένα μέ­ σα στη λάσπη και στην παγωμένη γης; Αραγες ονειρεύ­ ονταν το ψωμί που τους λείπει! Ή τον χαμένο παρά­ δεισο που δε γνωρίσανε ποτέ;» (Λιλίκας Νάκου, Η κόλαση των παιδιών, τρίτη έκ­ δοση, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», χ.χ., σ. 9).

Ο Παλαιοκηπιανός Παντελής Καπταγιάννης μαζεύει θα­ λασσινά στον Κόλπο της Γέρας, στη Βριακή. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 27.4.2003)

ΤΙΜΗΘΗΚΕ Ο ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ Ο άνθρωπος, ο εκπαιδευτικός, ο Καρυώτης ποιητής Σ τ ι ς 29.4.2006 τιμήθηκε ο εκπαιδευτικός και λογοτέχνης Σπύρος Καραμούντζος, με την ευκαιρία της παρουσίασης των δύο πρόσφατων ποιητικών του συλλογών «Δροσοσταλίδες» (Αθήνα 2006) και «Φυλλοβολήματα» (Αθήνα 2006), η οποία πραγμα­ τοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Μπουσουλοπούλειου Α 7 Γυμνασίου Αργους, στα πλαίσια εκ­ δήλωσης που οργάνωναν ο Προοδευτικός και Μορ­ φωτικός Σύλλογος Καρυάς «το Αρτεμίσιον» και ο Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Αργους. Προλογικά μίλησαν οι πρόεδροι των παραπάνω Συλλόγων, ο Κώστας Π. Τρίχας, σχολικός σύμβου­ λος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, και ο Νίκος Γ. Καρδαράκος, δάσκαλος. Ακολούθησαν οι χαιρετι­ σμοί του Δημητρίου Αρβανιτάκη, πρώην σχολικού συμβούλου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, και του Φίλες και φίλοι, μπορεί οι Ελικωνιάδες Μούσες να παρακίνησαν με καθυστέρηση πολλών χρόνων το Σπύρο Καραμούντζο, άλλ’ αυτό δε στάθηκε μπόδιο στην ανάδειξή του, στην ποιητική έκφρασή του, στη λογοτεχνική αποδοτικότητά του. Με υπέρβαση κατάφερε να πε­ τύχει ό,τι άλλοι χρυσικοί της τέχνης του λόγου δεν ευτύχησαν να πλαστουργήσουν σε όλο το μάκρος

Γιάννη Χατζηβασιλείου, καθώς και οι ομιλίες των λογοτεχνών Λευτέρη Τζόκα και Διογένη Μαλτέζου, που διανθίζονταν από ποιήματα που αριστοτεχνικά απέδιδε η Ευαγγελία Καραμούντζου, καθηγήτρια της Γερμανικής Φιλολογίας. Αξια μνείας η μουσική στήριξη της εκδήλωσης, με απόδοση μελοποιημένων ποιημάτων από το Νίκο Μπλάβα, αλλά και από τε­ τραμελή ορχήστρα, καθώς και η διακόσμηση του χώ­ ρου που έκανε η Ούρσουλα Μπλάβα. Μετά από τις παρεκβάσεις του δημάρχου Δημητρίου Πλατή και των ποιητών Βαγγέλη Κλαδούχου και Ιωάννας Μπεβελή, μίλησε ο τιμώμενος και ευχαρίστησε ό­ λους όσοι συντέλεσαν στην επιτυχία της εκδήλωσης. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε το χαιρετιστήριο λο­ γύδριο του Γιάννη Χατζηβασιλείου. ΓΙΑΝΧΑΤΖ της ζωής τους. Αναβλητικό ά λλ’ όχι αλυσιτελές το ταξίδι του προς την Ιθάκη. Από το 2000, από τότε δηλαδή που ο τιμώμενος έκανε σεμνά την επίσημη εμφάνισή του στο χώρο των Νεοελληνικών γραμμάτων με την ποιητική συλ­ λογή «Αλκυόνες», προδιαγραφόταν ανοδική π ο ­ ρεία, όπως φάνηκε, τέσσερα χρόνια αργότερα, από τη δεύτερη ποιητική συλλογή «Δοξαρίσματα», αλλά και από τις παρουσιαζόμενες απόψε, για τις οποίες

Στιγμιότυπο από την εκδή­ λωση. Διακρίνονται, από αριστερά, ο πρώην σχολικός σύμβουλος Δημήτριος Αρβανιτάκης, που απευθύνει χαι­ ρετισμό, ο Νίκος Γ. Καρδα­ ράκος, ο Κώστας Π. Τρίχας, ο Λευτέρης Τζόκας, ο Διογέ­ νης Μαλτέζος, η Ευαγγελία Καραμούντζου και ο τιμώμε­ νος ποιητής.

πολλά και χρήσιμα θα μας πουν οι εκλεκτοί συνά­ δελφοι Λευτέρης Τζόκας και Διογένης Μαλτέζος. Ο Σπύρος Καραμούντζος, άνθρωπος με ευαί­ σθητες κεραίες, με πνευματικές ανησυχίες και με καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, έδωσε μέχρι στιγμής αρκετά δείγματα γραφής, που τον καταξίωσαν ως εμπνευσμένο εργάτη του φτερωτού λόγου. Έμεινε πιστός στην παραδοσιακή τεχνοτροπία, την παραριγμένη στις μέρες μας, χωρίς όμως ν ’ αρνιέται τη δυναμική της νεωτερικής ποίησης, την οποία δυ­

Η προμετωπίδα της συλλογής «Δροσοσταλίδες».

στυχώς πολλοί ατάλαντοι εξομοιώνουν με τη φτη­ νή πεζολογία και με τον επιτηδευμένο ερμητισμό, οδηγώντας την κάποτε σε αδιέξοδο και σε ανυπο­ ληψία, που δε θα έπρεπε. Από θεματική άποψη ο Σπύρος Καραμούντζος α­ πεγκλωβίζεται από την ανία της μονομέρειας και υπη­ ρετεί τον πλούτο της ποικιλότητας. Δίκην εργάτριας μέλισσας πετά από άνθος σε άνθος, για ν ’ απομυζήσει το νέκταρ της τέχνης του. Είναι επιδέξιος μάστορης του λόγου και συγκινεί τον αναγνώστη. Εξιυτερικεύει λεπτά αισθήματα. Ξεδιπλώνει σκέψεις και στοχα­ σμούς. Αξιοποιεί μνήμες του απώτερου και του κοντι­ νού παρελθόντος. Δοξολογεί τη μαγεύτρα φύση. Νοιά­ ζεται γ ι’ αυτούς που αναξιοπαθούν. Υψώνει τη γροθιά του μαζί με αυτούς που αγωνίζονται για τη λευτεριά, για τη δημοκρατία και για τ ’ ανθρώπινα δικαιώματα. Καταδικάζει τη βία, την εκμετάλλευση και τον πολιτι­ κό αμοραλισμό. Στέλνει μηνύματα ανθρωπιάς. Κρατά απέθαντους στο θυρεό της μνήμης του όσους αγάπησε, προπαντός όμως τους γεννήτορές του. Εκφράζει την αγάπη του για το παιδί, το οποίο ως ευσυνείδητος λει­ τουργός της εκπαίδευσης γαλούχησε με υψηλό αίσθη­ μα ευθύνης και με συνέπεια επί πολλά χρόνια. Συχνά πυκνά καυτηριάζει, ειρωνεύεται, σαρκάζει, καταφεύγει στο χιούμορ, υπαινίσσεται. Μιλά για τα κάλλη του τό­ που του, για την πανέμορφη γενέτειρά του, την πλανεύτρα βιγλατόρισσα της Αργολίδας. Ο Σπύρος Καραμούντζος είναι ένας ξεχωρι­ στός άνθρωπος που με το διδακτικό, καθοδηγητικό και πνευματικό έργο του ωφέλησε και εξακολουθεί να ωφελεί τον τόπο. Δικαιολογημένη η τιμή που του γίνεται από τον Προοδευτικό και Μορφωτικό Σύλλογο Καρυάς «Το Αρτεμίσιον» και από το Σύλλογο Δασκάλων και Νηπιαγωγών Άργους. Συ­ γκινητική και η δική σας παρουσία του χρέους, που είναι αψευδής μάρτυρας αγάπης, σεβασμού, ανα­ γνώρισης και εκτίμησης στο πρόσωπο του Καρυώτη εκπαιδευτικού και ποιητή. Σπεύδοντας ν ’ αποσώσω το σύντομο χαιρετι­ σμό μου, μέσα στα χρονικά όρια που μου δίνει η α ­ δήριτη κλεψύδρα, εύχομαι στο φίλο και συνάδελφο Σπύρο Καραμούντζο να μην τον επισκεφτούν «τα αγελάσματα των σαρκοτακών νούσων» του αρχαί­ ου ευχέτη, να είναι καλοτάξιδες οι καινούριες π ο ι­ ητικές του συνθέσεις και, γιατί όχι, να μας δώσει και άλλα ώριμα εύχυμα καρπίσματα του νου και της καρδιάς του και πολλές ακόμη δροσοσταλίδες της αισθαντικότητάς του. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Η προμετωπίδα της συλλογής «Φυλλοβολήματα».

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΗ Κατοχικό κήρνγμα σε συναπάντημα Π ερ ίο δ ο ς Γερμανικής κατοχής. Ελλείψεις, στε­

- Δε σε βλέπω στην εκκλησία. (Εκείνος σαν ένοχος, με κατεβασμένο κεφάλι) - Δεν μπορώ νά ’ρθω, ντρέπομαι...

- Ντρέπεσαι νά ’ρθεις στην εκκλησιά; Έλα, Χ ρι­ στέ και Παναγιά! Τι είναι αυτά που λες; -Ν α , όχι ντρέπομαι, πώς να σ’ το πω; Δεν μπορώ!

- Γιατί; - Πώς νά ’ρθω, που μου λείπουν τα λεφτά ν ’ α ­ γοράσω κερί; Έ χω πολλά στόματα να τάΐσω... Πώς νά ’ρθω μ’ αυτά τα παλιόρουχα, τα παλιοπάπουτσα; - Ό χι, παιδί μου! Ο Χριστός δε θέλει κεριά και λαμπάδες. Δεν κοιτάει ρούχα και παπούτσια. Θέλει καθαρή και καλή καρδιά. Δες και μένα, τα πατούμενά μου τρύπια. Προσέχω να μην πατώ σε νερά και βρέχονται οι πατούσες! Το ράσο βλέπεις πόσα μπαλώματα έχει; Μόνο που στο μαύρο χρώμα δεν πολυφαίνονται. Τι να κάνουμε; Υπομονή! Ζούμε σε χαλεπούς καιρούς. Η Ευρώπη στενάζει, η Ελλά­ δα κακοπάθει, τα νησιά αποκλεισμένα υποφέρουν, η πείνα θερίζει αλύπητα τον κόσμο. Άλλοι χύνουν το αίμα τους... Θά ’ρθουν καλές μέρες...

- Καλά αυτά που λες, παπά μου, αλλά μόλις μπω στην εκκλησία, όλα τα μάτια επάνω μου πέφτουν, προσέχουν εμένα κι όχι εσένα που λειτουργάς.

- Ν α ι, Δημητρό, έτσι είναι! Δεν παρακολουθού­ με τα λόγια του λειτουργού και των ψαλτάδων. Δεν έχουμε συγκέντρωση νου, βλέπουμε και παρατη­ ρούμε ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει. Εκκλησια­ ζόμαστε για τον τύπο, από συνήθεια! Εσύ θα κά-

___ I

ρήσεις, κακοπάθεια, μύρια τα δεινά. Δεν υπήρχε χαρά παρά φόβος και τρόμος. Πεινασμένοι, κοκαλιάρηδες, κακοντυμένοι. Ο Δημητρός Κ. δεν είχε παπούτσια. Παλιώσανε, δε φοριόντουσαν. Τα ρούχα το ίδιο. Στους αγκώνες του σακακιού, στα γόνατα του παντελονιού, μπα­ λώματα. Ντρεπότανε να κυκλοφορεί στην Αγορά. Αργά, νύχτα έβγαινε στον καφενέ, να μη φαίνονται τα παλιοπάπουτσα, σάμπως να ’ταν ο μόνος. Έ να πρωινό συναντήθηκε στο δρόμο με τον παπα-Κωνσταντή Βαλλιάνο.

- Καλημέρα, Δημητρό!

- Καλημέρα, παπά μου!

- Τι κάνεις, πώ ς τα πας;

Τρεις νεαροί Ασιοματιανοί «μπαλαδόροι» ποζάρουν μπροστά στο φακό της «Αγιάσου». (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 17.4.2001)

νεις κάτι άλλο, ώσπου να περάσουν τα δεινά της Γερμανικής κατοχής. Θα πηγαίνεις στα ξωκλήσια, που ’ναι πολλά στον τόπο μας, όπου καλοδέχονται την ταπεινή προσευχή των πιστών... Είναι και αυ­ τά εκκλησίες, σπίτια του Θεού... Ας είναι μικρά και φτωχικά, χωρίς πολυέλαιους και πολλά καντήλια... Ας μη λειτουργούνται, ας μην καλομυρίζουν κερί και λιβάνι. Μοσχοβολάνε ένα άλλο άριομα, «ευω­ δία Χριστού»! Μόνος, ολομόναχος, εσύ κι ο Θεός στην ιερή σιγή και σιαχτή θα προσεύχεσαι ταπεινά να τελειώσει ο πόλεμος. Αρκετά υποφέραμε, πολλά τραβήξαμε... Τα νέα είναι καλά. Θά ’ρθουν καλές μέρες. Στο Ρωσικό μέτωπο οι Γερμανοί υποχω ­ ρούν, στην Αφρική οι σύμμαχοι προχιορούν... Τόση ώρα τα λέγανε εκεί, σ τ’ Α μπιλέλ’, όρθιοι. Κάποτε τελείωσαν, χαμογελαστοί.

- Άντε τώρα να πας στο καλά.

- Παπά μου, με συμπαθάς αν είπα κάτι μη πρε­ πούμενο... Την ευχή σου!

- Στο καλά, στο καλό... ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΡΑΒΑΝΗΣ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Ο Γρηγόριος Μανώλης ή Γεωργαντής και η φαμίλια του Π ρ ο τ ο ύ αρχίσει το δράμα του ξενιτεμού, η Αγιάσος στηριζόταν βασικά στη γεωργία, στην κτηνοτρο­ φία και στη βιοτεχνία. Οποιος ήταν φαμελίτης είχε σκοτούρες και βάσανα, αλλά διέθετε και πολλά εργα­ τικά χέρια. Τα τελευταία χρόνια η ραγδαία αλλαγή των συνθηκών οδήγησε στην αστικοποίηση του πλη­ θυσμού και στην ερήμωση της υπαίθρου. Η μετανάστευση σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα αποδυ­ νάμωσαν τον τόπο μας και ο κώδων του κινδύνου ηχεί εδώ και αρκετά χρόνια. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε αναμνηστική φωτογραφία της φαμίλιας του δραστήριου ιχθυοπώλη και κισιμτζή Γρηγορίου Μανώλη ή Γεωργαντή, την οποία μας παραχώρησε η Αικατερίνη Ιωάννη Σκλεπάρη, εγγονή του, πρόθυμη συνεργάτριά μας. Μ αρτυρεί και αυτή τη δημογραφική κατάσταση της χθεσινής Αγιάσου. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Τιμητικά στο κέντρο ο ρ»ΐ6Γ ίϊιιιιίΐΐϋ* Γρηγόριος Προκοπίου Μανώλης ή Γεωργαντής (1897-1969) με τη σύζυγό του Βικτω­ ρία (1898-1976), το γένος Παναγιώτη Ρουγκέλη. Από αριστερά, διακρίνονται τα τέκνα, ο Κωνσταντίνος (1923-2002), ο Προκόπιος, που ζει μόνιμα στο Βέλγιο, ο Βασίλειος, που ζει μόνιμα στο Χγάηυγ, η Σοφία, χήρα Μιχαήλ Καλουντζόγλου, που ζει στην Αγιάσο, η Ευστρατία, χήρα Ιωάννη Σκλεπάρη, που ζει στον Πειραιά, η Κόνιτσα, σύζυγος Ιωάννη Αξιομάκαρου (Μπρουσκέλ’), που ζει μόνιμα στη Μοΐδοιιπιβ, ο Παναγιώτης, που ζει μόνιμα στο Χγάηογ, και η Ζωγραφία, σύζυγος Αντωνίου Κουλούρη, που ζει μόνιμα στη Μυτιλήνη.

ΣΟΒΑΡΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΡΑΠΕΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ο Αντώνης και η χωρίς καπάντζες επιχείρησή του Ο

Αντώνης ο Καμάτσος, ο γνωστός και με τα

παρατσούκλια Νταγούτ’ς και Τσαούσ’ς, άμα πα ­ ντρεύτηκε, θέλησε ν ’ αυξήσει τα έσοδά του. Εκτός από αχθοφόρος, έφτιαξε κι ένα κασελάκι λούστρου, πήρε τα απαραίτητα υλικά και στήθηκε στην πόρτα της εκκλησίας από τη μεριά της πλατείας της Αγο­ ράς. Απέναντι του είχε το στέκι του ο αδερφός του ο Γιάννης, γνωστός με το παρατσούκλι Βουλιώτ’ς. Την εποχή εκείνη υπήρχαν πολλοί λούστροι, που με τα κασελάκια τους, εκτός από το στέκι της Κυριακής, έφερναν βόλτα το χωριό και έβαφαν π α ­ πούτσια, γυναικεία ως επί το πλείστον, και κάποτε καμιά τσάντα. Τα χαρακτηριστικά χτυπήματα με τις βούρτσες πάνω στα κασελάκια ήταν και αυτά μέσα στα κόλπα της δουλειάς για την προσέλκυση πελατείας. Τώρα πια δεν υπάρχει κανείς εκτός από το Γιάννη Καμάτσο, που κάπου κάπου κάνει την εμφάνισή του και έχει το στέκι του δίπλα στο χα­ σάπικο του Καραμπέτσου. Η δουλειά του Αντώνη πήγαινε μια χαρά, μέχρι που τέλειωσε η λειτουργία. Η γυναίκα του ήταν στην εκκλησία. Βγαίνοντας, της είπε κάποια πως είδε τον Αντώνη να λουστράρει τα παπούτσια του άντρα της... Αυτό την πλήγωσε, το πήρε για μεγάλη προσβολή, δεν το άντεξε. Αντί να φύγει στο σπίτι από την πόρτα που βλέπει προς το κατάστημα του

Ο καλόκαρδος Αντώνης Ευστρατίου Καμάτσος αναπαύε­ ται στο Καμπούδι, πίνοντας το αναψυκτικό του... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου)

Μαϊστρέλη, της Αρνάδας, και οδηγεί προς την Αγριά, πήγε από την πόρτα της πλατείας, ανέβηκε τα σκαλιά και σα μαινόμενος ταύρος, χωρίς καμιά προειδοποίηση, βούτηξε το κασελάκι, το χτύπησε με όλη της τη δύναμη κάτω και το διέλυσε. Ο Αντώ­ νης έμεινε σύξυλος, άφωνος, παρακολουθώντας αυτή τη βίαιη αντίδραση της γυναίκας του. Δεν άρ­ γησε όμως να καταλάβει πω ς κάποια μύγα την τσί­ μπησε και πω ς έθιξε την αξιοπρέπειά της... Και μια που έπιασε το νόημα, γελώντας, όπω ς πάντα, κα­ λοκάγαθα, γύρισε στον αδερφό του το Γιάννη, που και αυτός τα είχε χαμένα, και του λέει. Είδις, ρε Γιάνν’, κατά μιας φουράς έστ’σα τσι γω μιαν ιπιχείρησ’ χουρίς καπάντζις τσι μ ’ τνι γκρέμ’σι γη ξ ’πασμέν’ γη γ ’ναίκα μ ’! Από τότες, όπω ς λέει γε­ λώντας, δεν ξανάκανε άλλη επιχείρηση... (Από αφήγηση του ιδίου. Αγιάσος, 25.5.1995)

Ο φακός της «Αγιάσου» απαθανάτισε ένα στιλβωτή πα πουτσιών στα Γιάννενα, στις 4.6.2001.

ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

ΚΑΝ’ Τ Σ ’ ΑΑΑΙΩΣ Μ π ά ν ο υ ς ε ξέρου τι κ α τσ ’πουδιά είχι καμου-

Φ Ο Υ ΒΟΥΝΤΟΥ ΤΝ ΑΝΑΚΟΥΠΗ

II ριν

μέν’ τσι του Μ αριγώ εν ήθιλι μηδί να τουν δει. Σάνι πήγαν α τσ ’μηθούν, του Μ αριγώ ανικώλιασί ντουν. Μ πάνους είχι χισμ έν’ τ ’ φουλιά τσ ’ έ­ κανι απουμουνή. Π ιάσι τσι τα παρακάλια. Ρε κα­ λή μ ’, ρε χρυσή μ ’, τίπουτα του Μ αριγώ. Είδι, απουείδι, Μ πάνους, βαζγιέστ’σι, αραθύμ’σι τσι ξέσπασι. Μ άριγω, ίσ ια μ’ έδιου. Γύρσι ’π ί τν ά λλ’, γιατί, ό ,τ’ τσ ’ α κ ά ν’ς μια τρύπα θα λουγιά ζ’ πρους τα μένα. Αγι, μουρέλι μ ’, ντουσ ιούντ’σι, μην έβ’ς του μπιλά σ ’. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ

α π ί πουλλά χρ ό νια τρεις Α γιασώ τις

φ ίλ ’ κατιβήκαν μι του λϊουφ ουρ είου στα Θερμά, για να κ ά νιν μπάνιου. Έ να ς ντουν τσι Τ ίν ’ς, που ’ντα ν ιμ ’κρουκαμουμένους, ζο υ ρ ιά ρ ’ς. Γι Δ ’μήτ’ς μι του Λ ηγόρ’, για να τουν πειρ άξιν, πιά σα ν τουν α π ’ τα χέρια τσ ’ α π ’ τα πουδά ρ ια τσι θέλαν α τουν π ιτά ξ ιν σ ’ θάλασσα, στα βαθιά. Τ ίν ’ς α π ’ του φόβου ντ δ ιμ ο υ ν ίσ ’τσι τσι φώ ναζι. Μη, μη, μη, αφήτι μι, ρε σεις, μη πάθου ανακουπή, γ ια τί πού θα πάγου α π ί τς φουνές τ ’ π α ­ τέρα μ ’! (Από αφήγηση Γρηγόρη Αχιλλέα Βατρικά, 1994)

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΤΑ Γ ΡΟΥΝΙΑ

Μ ια τα χτιρ ’νή, για να πειράξιν του Νέστουρα τ ’ Αρβαν’τέλ’, συμφουνήσαν όσ’ ήνταν σ ’ Καλφαγ ιά ν ν ’ του καφινέ, μόλις θαν έμπ’ για καφέ τσι πει κ α λ’μέρα, να μη μ ’λήξ’ κανένας. Πράγματι, να Νέστουρας. Σα π ’ συνήθ’ζι πάντα, είπι κα λ’μέρα σας, απάντησ’ όμους καμιά. Θάρρησι πους δεν α­ κόυσαν τσι ξουνουβιδάρ’σι, αλλά πάλι άκρα σιουπή. Μι του δίτσιου τ ’ λοιπόν θύμουσι τσ ’ είπι: Μ πιζέρ’σα μια τα χ τιρ ’νή νά βρου ούλα τα γ ’ρούνια χουρτάτα! Αθήνα, 9.12.2004

ΡΩ Τ’ΣΙ ΤΟΥ ΠΙΣΙΝΟ Μ ’

Βασίλ’ς είχι π ά ρ ’ του

σουφέρ του Ντόγια τσι

πάγινι σ ’ Μ υτιλήν’, για να παραβγάλ’ τ ’ κουνιάδα ντ, που έφιβγι σν Αυστράλια. Στου δρόμου τς σταμάτ’σι τρουχουνόμους τσι ρώ τ’σι ποιος έχ’ αγκαζέ του ταξί. Βασίλ’ς παραξινέφ’τσι τσι τ ’ είπι να ρουτήσ’ του πισινό ντ. Έστσυψι τρουχουνόμους τσι λόγιαξι πίσου, άλλ’ εν είδι άλλουν ιπιβάτ’. Αγρίγιψι τσι τα ’βαλι μι του Βασίλ’, που τουν κουρόγ’διψι. Φτος όμους απόσουσι: Τι να σι κάνου, ρε άθριπι; Αφού ε βλέπ’ς άλλουν, τι ρουτάς; Μπα τσ ’ είσι βλάχους; (Από αφήγηση Νίκου Σπανέλη, 1994)

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΓΙΩΡ Σ Τ’ ΠΑΠΑΝ’

ΤΟΥ ΣΟΥΒΑΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Μ ι α μέρα σα π ’ γύρ ’ζι Βασίλ’ς Βίγλατζης, τ ’ Ιμχάλ’ τ ’ Π απέλ’ πατέρας, μες στου χουριό, για να π ’λήσ’ τ ’ Τζίγκου του νιρό, ίβγι μια στου μπαλκόν’ μι τς νυχτικιές (εν είστι σεις, μην αρπιόστι, ξ ιν ’τσιά ήνταν) τσι ρώ τ’σι ντουν. Κυρ Βασίλη, μήπως έχεις ώρα; Μόλις τν είδι Βασίλ’ς γούρλουσι τα μάτια ντ, σιασίρντ’σι για λίγου τσ’ ύστιρα α πά ντ’σι.

- Μωρέ, ώρα έχου, τς γαόάρ’ πού να δέσου. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο και τα λοιπά όργανα Σ τ ι ς 19 Μαρτίου, ημέρα Κυριακή, έγινε η ανά δυο χρόνια καθιερωμένη Εκλογοαπολογιστική Συ­ νέλευση των μελών του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών της Αθήνας. Η προσέλευση στην κορυ­ φαία αυτή συνάντηση ήταν και αυτή τη φορά μικρή, π α ρ ’ όλο που πρέπει ν ’ αγκαλιάζουμε όλοι μας και να πλαισιώνουμε το μοναδικό ζωντανό κύτταρο, τον πρεσβευτή του χωριού στην Αθήνα, δίνοντας σε κάθε εκδήλωσή του το βροντερό παρών μας. Το νεοεκλεγέν Διοικητικό Συμβούλιο έχει όρα­ μα και στόχους, ρίχνεται στη μάχη με κέφι, για να κερδίσει το στοίχημα, χωρίς όμως τη δική σας συμ­ μετοχή και συμπαράσταση το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό. Είναι κρίμα αυτή η τριαντάχρονη πετυ­ χημένη πορεία να πάει στράφι. Προσεχώς, από τις στήλες του περιοδικού μας «Αγιάσος» και σε δημόσιες συναθροίσεις που προ­ γραμματίζει το Διοικητικό Συμβούλιο, θα εκτεθούν λεπτομερώς οι στόχοι του. Το νεοεκλεγέν Διοικητι­ κό Συμβούλιο συγκροτήθηκε σε σώμα ως εξής: π.

Χατζηπροκοπίου Νεκτάριος (πρόεδρος), Λούπος Βασίλης (αντιπρόεδρος), Σταυρακέλης Π αναγιώ­ της (γραμματέας), Κουδουνέλη-Παπουτσή Σοφία (ταμίας), Μουτζουρέλη-Δαρίτση Μ αρία (μέλος), Κορομηλάς Μ ιχάλης (μέλος), Ευαγγελινέλης Στρατής (μέλος), Γλεζέλης Παναγιώτης (μέλος) και Γλεζέλης Χρίστος (μέλος). Η νεοεκλεγείσα Εφορευτική Επιτροπή για την επόμενη διετία είναι: Βατρικάς Παναγιώτης, Κου­ ντουρέλης Στέλιος και Μουτζουρέλης Προκόπης. Οι αντιπρόσω ποί μας στην Ομοσπονδία Λε­ σβιακών Σωματείων Αττικής (ΟΛΣΑ) είναι: Γραμ­ μέλης Στρατής, Γλεζέλης Χρίστος, Σταυρακέλη Φι­ λίτσα και Λούπος Βασίλης. Ευχόμαστε ολόψυχα σε όλους τους παραπάνω κουράγιο και περίσσια δύναμη για την επίτευξη των ευγενών στόχων του Συλλόγου. Αθήνα, 30.5.2006

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ Γενικός Γραμματέας ΦΣΑ

Αναμνηστική φωτογραφία στα Γραφεία του Συλλόγου, με την ευκαιρία της εορτής του (3.2.2002).

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ Το πρόγραμμα της επίσκεψής του στην αγιοτόκο Αέσβο ( ) σες φορές καταπιάνεσαι να γράψεις για το χωριό σου, εκείνο στο οποίο θ ’ αναφερθείς πρω ­ ταρχικά είναι η Παναγιά της και η εκκλησιά της. Και δίκαια, αφού η Παναγιά είναι η «μάνα» και η «νονά» του χωριού μας. Η μάνα, γιατί γύρω από τη σκήτη, όπου φύλαγε το εικόνισμά της ο Αγάθων ο Εφέσιος, δημιουργήθηκε ο πρώτος μικρός οικι­ σμός, από τον οποίο γεννήθηκε το χωριό. Και νο­ νά, γιατί το όνομα «Αγιάσος» προέρχεται, σύμφω­ να με επικρατούσα άποψη, από την επιγραφή που υπάρχει στην εικόνα «ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ Η ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ». Και ακόμα, γιατί είναι αλήθεια πω ς κάθε Αγιασώτης, είτε το ομολογεί είτε όχι, είναι δεμένος με ένα αόρατο νήμα και με μια σχέση σεβασμού με την Παναγιά του, στην οποία αναφέρεται με ευλά­ βεια, αναγνωρίζοντας την τεράστια σημασία της για το χωριό μας. Μ παίνοντας λοιπόν κανείς στον αυλόγυρο της εκκλησιάς, από την κεντρική εξωτερική πόρτα, αν σηκώσει λίγο το κεφάλι του, θα δει εντοιχισμένη μια μαρμάρινη αχιβάδα, με την επιγραφή

1806 ΟΥΤΟΣ Ο ΠΕΡΙΚΑΛΛΗΣ ΝΑΟΣ ΕΚΤΙΣΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΕΠΙ ΑΡΧΙΘΥΤΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΙΕΡΕΜΙΟΥ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ Η επιγραφή αυτή αποτελεί το «πιστοποιητικό» της «δεύτερης» γέννησης της εκκλησιάς. Της δεύτε­ ρης, γιατί η πρώτη εκκλησιά άρχισε να χτίζεται ε­ φτακόσια χρόνια πριν, στα 1170, και ήδη, στις αρ­ χές του 19ου αιώνα και παλιά ήταν και μικρή, για να εξυπηρετεί τους πιστούς του χωριού, το οποίο είχε μεγαλώσει. Γι’ αυτό οι κάτοικοι αποφάσισαν να την γκρεμίσουν και στη θέση της να χτίσουν άλ­ λη μεγαλύτερη και περισσότερο επιβλητική. Από τη χρονιά αυτή, το 1806, πέρασαν διακόσια χρόνια. Είναι λοιπόν το 2006 μια επετειακη χρονιά για την εκκλησιά του χωριού μας. Και όπω ς κάθε επέτειος σημαντικού γεγονότος γιορτάζεται, έτσι θα συμβεί και μ ’ αυτήν.Με κάτι εντελώς ξεχωριστό όμως. Ο Σεβασμιότατος Μ ητροπολίτης Μυτιλήνης κ.κ. Ιάκωβος, εκτιμώντας σωστά το μέγεθος και τη βαρύτητα αυτής της επετείου, και με τη σύμφωνη

γνώμη του Νομάρχη Λέσβου Παύλου Βογιατζή, προσκάλεσαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο στην Αγιάσο. Ο Π αναγιότατος απο­ δέχτηκε την πρόσκληση και έτσι από τις 13 ως τις 16 Αυγούστου θα βρίσκεται στο χωριό μας. Τιμή για το χωριό μας, τιμή για τους κτήτορες της εκκλησιάς, τιμή για όλους μας. Ανθρωπος με κύ­ ρος και με προσωπικότητα, που ακτινοβολεί παγκό­ σμια, είναι αποδεκτός ως προκαθήμενος των ορθο­ δόξων εκκλησιών από όλα σχεδόν τα κράτη του κό­ σμου, που αναγνωρίζουν την οικουμενικότητά του. Συνοπτικά το Πρόγραμμα της επίσκεψης του Πατριάρχη στη Λέσβο έχει ως εξής: • ΣΑΒΒΑΤΟ, 13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Αφιξη και υ­ ποδοχή στη Μυτιλήνη, επίσκεψη στο Νομάρχη και στο Δήμαρχο. Μετάβαση στην Αγιάσο το απόγευμα και υποδοχή γύρω στις 6. Εγκαίνια του ανακαινι­ σμένου ξενώνα (παλιά Χάνια). Εκδήλωση στο Αναγνωστήριο το βράδυ.

• ΚΥΡΙΑΚΗ, 14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Χοροστάσιά στην Αγία Τριάδα, μνημόσυνο κτητόρων και Γρηγο­ ρίου Παπαμιχαήλ, καθώς και μνημόσυνο του δα­ σκάλου του Αθανασίου Τσερνόγλου, μεγάλου Ευερ­ γέτη της Ιεράς Μητρόπολης Μυτιλήνης. Το βράδυ θα χοροστατήσει στον τελευταίο Μεγάλο Παρακλη­ τικό Κανόνα, στην εκκλησιά της Παναγιάς.

• ΔΕΥΤΕΡΑ, 15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Μεγάλη Πατριαρχική Λειτουργία στην εκκλησιά της Παναγιάς και λιτανεία της εικόνας στον περίβολο. Το βράδυ, ε­ πίσημη επίσκεψη στον Υπουργό Αιγαίου Αριστοτέλη Παυλίδη. Στη συνέχεια θα παραβρεθεί σε καλλιτεχνι­ κή εκδήλωση, στον αύλειο χώρο του Υπουργείου.

• ΤΡΙΤΗ, 16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Επίσκεψη στην Ιε­ ρά Μονή Αγίου Ραφαήλ. Τρισάγιο στον τάφο του δασκάλου του Αθανασίου Τσερνόγλου στο Β ' Νε­ κροταφείο. Κ ατόπιν θα θέσει το θεμέλιο λίθο στο νέο Γηροκομείο της Μυτιλήνης στη Βαρειά. Την ί­ δια μέρα θ ’ αναχωρήσει για τη Σάμο. ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ • Η σημερινή εκκλησία είναι η τρίτη. Η δεύτερη, της ο­ ποίας τα «γενέθλια» γιορτάζουμε εφέτος, κάηκε μόλις τέ­ λειωσε, στη μεγάλη πυρκαγιά του 1812. Στοιχεία ιστορικά και της παράδοσης αντλήσαμε από το βιβλίο του Στρατή Κολαξιζέλη «Θρύλος και ιστορία της Αγιάσου της νήσου Λέσβου».

που ακολουθεί με επιτυχία το δρόμο τω ν π ο λιτι­ στικών εκδηλώσεων και τω ν άλλων επωφελών πραγματώσεων.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΝΤΟΓΑΟΥ Σ τ ι ς 29.1.2006 ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μ υτι­ ληναίου Πετρούπολης «ο Θεόφιλος» διοργάνωσε, στο Π νευματικό Κέντρο Δήμου Πετρούπολης

(Μ πουμπουλίνας και Αθανασίου Διάκου), εκδήλωση-αφιέρωμα στον πεζογράφο και ζωγράφο Φώτη Κόντογλου. Εισαγωγικά μίλησαν η γενική γραμμα­ τέας Ελένη Γραβουνιώτου και ο πρόεδρος Αχιλλέας Χιωτέλης. Μετά τους χαιρετισμούς ακολούθησε η ομιλία με θέμα «Φώτης Κόντογλου, ο νοσταλγός της βλογημένης Ανατολής» από τη διδάκτορα Φι­ λολογίας Ελένη Σκοτεινιώτου. Κείμενα του τιμω ­ μένου διάβασε ο Αγιασώτης ηθοποιός και σκηνοθέ­ της Στρατής Πανούριος. Μετά ακούστηκαν παρα­ δοσιακά κάλαντα και τραγούδια από τη χορωδία «Νοστωδία», έγινε κοπή της πρωτοχρονιάτικης π ί­ τας, καθώς και το ποδαρικό από το Γιώργο Τζινέλη. Η εκδήλωση έκλεισε με την προβολή του ντοκι­ μαντέρ «Μνήμη Φώτη Κόντογλου», όπου μιλούν για τη ζωή και το έργο του τιμώμενου η θυγατέρα του Δέσποινα Κόντογλου, οι λογοτέχνες Έλλη Αλεξίου και Στρατής Δούκας, καθώς και ο καθηγητής-ιστορικός της Τέχνης Νίκος Ζίας. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο δραστήριο σωματείο των Μ υτιληναίων της Πετρούπολης,

ΥΠΑΤΙΑ Σ τ ι ς 12.12.2005 οι εκδόσεις «Άγκυρα» και το Π ολιτιστικό Κέντρο Πετρούπολης παρουσίασαν τη μυθιστορηματική βιογραφία του Δημήτρη Βαρ-

Η προμετωπίδα του βιβλίου του Δημή­ τρη Βαρβαρήγου.

βαρήγου «Υπατία». Για το συγγραφέα και για το έργο του μίλησαν οι συγγραφείς Αρετή Γκιωνάκη, Ελένη Γκίκα, Λαμπρίνα Μαραγκού, καθώς και η εκδότρια Αναστασία Παπαδημητρίου. Α ποσπά­ σματα διάβασε η ηθοποιός Πέγκη Σταθακοπούλου. Συντονίστρια του προγράμματος η ποιήτρια Νάγια Κωστοπούλου. Στο τέλος μίλησε ο συγγραφέας.

«ΟΙ ΦΥΓΑΑΕΣ ΤΗΣ ΒΑΣΤΙΑΛΗΣ» Σ τ ι ς 3.5.2006, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετα­ νία», έγινε παρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήμα­ τος της ποιήτριας και πεζογράφου Μάρως Στασινοπούλου «Οι φυγάδες της Βαστίλλης - Ο μεγάλος έρω­ τας του ζωγράφου Ζαν-Ονορέ Φραγκονάρ», το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ενάλιος. Για το βιβλίο μίλησαν ο υφυπουργός Υγείας Θανά-

σης Γιαννόπουλος, η υπερνομάρχης Φώφη Γεννηματά, ο ακαδημαϊκός Γρηγόρης Σκαλκέας και ο καθηγη­ τής της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστή­ μιο Αθηνών και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ρα­ διοτηλεόρασης Γιάννης Παπακώστας. Συντονίστρια της εκδήλωσης η δημοσιογράφος Μάρω Λεονάρδου.

ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΣΗΦΟΥΝΑΚΗ Σ τ ι ς 8.2.2006, στην Αίθουσα της Παλαιάς Βου­ λής (Σταδίου 13), έγινε παρουσίαση του νέου βιβλί­ ου του Ευρωβουλευτή και τ. Υπουργού Νίκου Σηφουνάκη «Πολιτική: Σχεδιασμός και Πράξη. Η

Η προμετωπίδα του βιβλίου του Νίκου Σηφουνάκη.

Εμπειρία της περιόδου 2000-2004» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2005). Το βιβλίο παρουσίασαν ο Αλέκος Αλαβάνος, Πρόεδρος του Συνασπισμού της Α ρι­ στερός, ο Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης, Ευρωβουλευ­ τής ΝΑ, τ. Υπουργός, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, Βου­ λευτής ΠΑΣΟΚ, τ. Υπουργός, και ο Νίκος Αλιβιζάτος, Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου. Στο τέλος έλαβε το λόγο ο συγγραφέας του βιβλίου, ο οποίος ευχαρίστησε τους παρουσιαστές και ανα­ φέρθηκε στην αναγκαιότητα του σχεδιασμού και της υλοποίησης έργων, μέσα στα πλαίσια της πολι­ τικής δράσης. Την εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΛΑΒΑΜΕ • Παύλου Ναθαναήλ, Σε αναζήτηση προσανατο­ λισμού, (Μελετήματα), Μαυρίδης, Αθήνα 2003, Σχ.

21 X 14, Ο. 140 + 4.

• Αερόστατο, Π αιδικό περιοδικό για τα Ελλη­ νόπουλα όλου του κόσμου, τεύχος 126 - Άνοιξη 2004, Μ άρτιος-Α πρίλιος - Μάιος.

• Μιχάλη Ευστ. Σκανδαλίδη, Ανασκευή στα το­ πω νυμικά παράδοξα της Κω, Ανάτυπο από τα «Κωακά», τόμος Σ τ ' , Αθήνα 1998, Σχ. 24,5 χ 17, σ.

477-494.

• Π α νεπ ισ τή μ ιο Α ιγα ίο υ , Στέγη Γραμμάτω ν κ α ι Τεχνώ ν Δ ω δεκανήσου, Σ ειρ ά α υτοτελώ ν εκδόσεω ν, α ρ ιθ μ ό ς 22, Μ ιχάλης Σ κ α νδα λίδη ς, Α ιγ α ίο ν - Δ ω δ εκ ά ν η σ ο ς κ α τά τ ις α ρ χ α ίες και μ εσ α ιω ν ικ ές π η γ έ ς και η ε λ λ η ν ικ ό τη τα τη ς Δω δ εκ α ν η σ ια κ ή ς μ ικ ρ ο ν η σ ία ς, Α νά τυ π ο , Π ρ α κ τι­ κά Ε πισ τη μ ονικ ή ς Δ ιη μ ερ ίδα ς για τα 50 χ ρ ό ­ νια της ενσω μάτω σης της Δ ω δεκανήσου (4-5 Μ α ρτίου 1997), Ρ ό δο ς 1999, Σχ. 25 χ 17,5, σ.

209-219.

• Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, Μιχάλης Σκανδαλί­ δης, Η ελληνικότητα των βραχονησίδω ν του Αωδεκανησιακού Α ρχιπ ελά γο υς και η εθνική τους σημα­ σία, Ανάτυπο από τα Δωδεκανησιακά Χρονικά, ε­ τήσια περιοδική έκδοση, τόμος Ι Ζ ' , Ρόδος 2000, Σχ. 24,5 χ 17, σ. 495-508.

• Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, Μιχάλης Σκανδαλί­ δης, Αχούσα: ένα δυσετυμολόγητο τοπω νύμιο της Δωδεκανήσου, Ανάτυπο από τα Δωδεκανησιακά Χρονικά, ετήσια περιοδική έκδοση, τόμος Ι Ζ ' , Ρό­ δος 2000, Σχ. 24,5 χ 17, σ. 509-520.

• Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Σειρά δημοσιευμάτων περιοδικού «Αρχαιογνω­ σία», αρ. 1, Ιστορία - Τέχνη - Α ρχαιολογία της Κω, Α ' Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, Κως, 2-4 Μ αΐου 1997, Επιμέλεια: Γ. Κοκκόρου-Αλευρά, Α.Α. Λαιμού, Ε. Σημαντώνη-Μ πουρνιά, Χορηγία: Υπουργείο Αιγαίου, Αθήνα 2001, Σχ. 28 χ 20,5, σ.

121-125 (Μιχάλης Ευστ. Σκανδαλίδης, Ιωνισμοί στο αρχαίο κωακό ονομαστικό).

• Γιώργος Καραντώνης, Π ιράνχας (αδηφάγα κείμενα) 2002-2004/Έμμα Βάγιας (ΜΑΝΟΛΟ), Π υρρίχιος (ποιήματα του χαβαλέ), Εκδόσεις Ατέρμονο 2004, Σχ. 21 χ 10,5, σ. 14 + 14.

ΑΞΙΟΛΟΓΕΣ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ Ο Δημήτριος Φινδανής του ΝΟΜ πρώτευσε Ο Ν α υ τικ ό ς

Ό μ ιλ ο ς Μ υ τιλή νη ς (Ν Ο Μ )

συμμετείχε με ομάδα α θλητώ ν σ τους α γώ νες κολύμβησης σ τις 21.5.2006 π ο υ οργάνω σ ε ο Γυ­ μ νασ τικ ός Σ ύλογος Π ερισ τεριού, για τα 35 χ ρ ό νια της π α ρ ο υ σ ία ς του σ τους υγρ ούς σ τί­ βους της χώ ρα ς. Στην π ρ ω τα γω νισ τικ ή κα τη γο­ ρία (ηλικίας 10, 11 κ α ι 12 ετώ ν) ο αθλητής του ΝΟΜ Δ ημήτριος Π α ναγιώ τη Φ ινδανής, εγγονός του συνεργάτη μας Δ ημητρίου Κ αμαρού, ήρθε π ρ ά π ο ς στην η λικ ία τω ν 11 ετώ ν, κ α τα ­ κ τώ ντα ς το χρυσό μετάλλιο στο α ντα γω ν ισ τικ ό α γώ νισ μα τω ν 50 μέτραιν ελεύθερο, με χρ όνο 32 " κ α ι 21, σ ημ ειώ νοντα ς α τομ ικ ό ρεκόρ. Α ξ ί­ ζει να σημειαιθεί ό τι το α γώ νισ μ α διεξήχθη σε 17 σειρές. Ο ίδ ιο ς αθλητής δια κρίθη κε κ α ι στα 100 μέτρα ελεύθερο, τερ μ α τίζο ν τα ς π έμ π το ς, με χρ ό νο 1 1 3 " κ α ι 33. Δ έον να σημειω θεί ό ­ τι ο ίδ ιο ς αθλητής έλαβε μέρος πέρ υσ ι στους α ­ γώ νες π ο υ οργάνω σ ε η Κ ολυμβητική Ο μ ο σ π ο ν­ δία Ε λλά δα ς (ΚΟΕ) στη Χ ίο (1-2 Α π ρ ιλ ίο υ ) κ α ι πρώ τευσε, ό π ω ς φ α ίνετα ι α π ό τα δημοσ ιευόμε­ να διπ λώ μ α τα .

Τιμητικό δίπλωμα που απονεμήθηκε στο Δημήτριο Φινδανή για την πρώτη νίκη στα 50 μέτρα ελεύθερο.

ΜΑΡΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΑΗ

Τιμητικό δίπλωμα που απονεμήθηκε στο Δημήτριο Φινδανή για την πρώτη νίκη στα 100 μέτρα ελεύθερο.

Αναμνηστική φωτογραφία του πρωτεύσαντος Δημη­ τρίου Φινδανή από τους χειμερινούς Αγώνες κολύμ­ βησης που οργάνωσε η Κολυμβητική Ομοσπον­ δία Ελλάδας (1-2.4.2005).

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΛΚ. ΣΤΕΦΑΝΗΣ Γ εννημένος στην Αγιάσο Μ υτιλήνης. Πρώτο π α ιδ ί του παπα-Α λκιβιάδη και της γυναίκας του Α μερισούδας. Π ρώ τος μαθητής, αριστούχος (λέ­ νε οι καθηγητές του), καλό π α ιδί, υπάκουο (λένε οι γονείς του), φεύγει για Μ υτιλήνη, όπου τελει­ ώνει το Γυμνάσιο με επαίνους. Ο επόμενος σταθ­ μός η Αθήνα για σπουδές. Π αιδαγω γική Ακαδη­ μία για δάσκαλος, όπω ς ήθελε ο παπα-Α λκιβιάδης. Ό μω ς το ατίθασο πνεύμα του Π αναγιώτη δεν μπήκε στα καλούπια, που ήθελαν οι καθηγη­ τές της Σχολής. Επόμενη προσπάθεια η Σχολή Ευελπίδω ν, «ακόμα π ιο δύσκολη επιλογή για τον «άπιαστο» χαρακτήρα του Παναγιώτη. Ό μ ω ς π ά ­ ει καλά, π α ρ ’ όλες τις «καμπάνες» λόγω α νυ π α ­ κοής στο αυστηρό πρόγραμμα της Σχολής. Στα μαθήματα πρώ τος, στα σχολεία πρώ τος. Τελειώ­ νει και ετοιμάζεται για μεγάλη καριέρα. Ό μ ορ ­ φος [ΐέσα στη Σχολή, καμαρώ νουν οι γονείς του. «Κατεβαίνει τον κατήφορο του σ πιτιού του στην Αγιάσο και οι κοπέλες τον γλυκοκοιτάζουν...», λένε αυτόπτες μάρτυρες. Ό μω ς η ζωή τον πάει αλλού. Η καριέρα του α ­ ξιω ματικού τελειώνει πρόω ρα και αυτό τον πλη­ γώνει πολύ, για τί είναι άδικο. Δεν παραιτείται στιγμή! Γίνεται δημόσιος υπάλληλος, παντρεύε­ ται, κάνει δυο πα ιδιά, τον Αλκιβιάδη και την Ιω ­ άννα. Καλός σύζυγος, αγαπημένος και ιδανικός πατέρας, σωστός, δίκαιος, στυλοβάτης. Η ζωή του κύλησε καλά από τότε. Μεγάλωσε τα πα ιδιά του, έκαναν με τη γυναίκα του Μ αριάννα το καλύτερο γ ι’ αυτά. Είδε τρία εγγόνια, τα οποία αγάπησε πιο πολύ και από τα πα ιδιά του. Και πέθανε ένα χρό­ νο πριν, γεμίζοντας λύπη τους δικούς του ανθρώ ­ πους. Έ χοντα ς διατηρήσει, μέχρι το τέλος, τη λε­ βεντιά και την αρχοντιά του, ήταν πολύ δύσκολο σε όσους τον ήξεραν να συνειδητοποιήσουν το χα ­ μό του... Με λόγια που θα μας συντροφεύουν και αξίες που θα μας οδηγούν πάντα, θα τον θυμόμαστε κά­ θε μέρα. Η κόρη του ΙΩΑΝΝΑ ΣΤΕΦΑΝΗ

ΣΤΥΛΙΑΝΗ Γ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ (1920-2005)

Η Στυλιανή Σταυρακέλη άνοιξε το δρόμο για το ατέρμονο ταξίδι στις 2 του Φλεβάρη της περασμένης χρονιάς, για να την ακολουθήσει ένα μήνα αργότερα η αδερφή της Βασιλική Πατσέλη, η αγαπητή νο­ σοκόμα του χωριού μας, για την οποία γράψαμε στο προπροηγούμενο τεύχος. Εξ απαλών ονύ­ χων μπήκε στο δρόμο της βιοπάλης και εργάστηκε σκληρά ως το γέρμα του βίου της. Αδέρφια της ο Μιχάλης, επιδέξιος ξυ­ λουργός , αντιστασια­ κός, στιχουργός και καρνάβαλος, ο Στρατής που τραυματίστηκε από τους Γερμανούς στην Αγιάσο κατά το μπλόκο της 28ης του Μάρτη του 1944, για να καταδικαστεί λίγο αργότερα σε θάνατο λόγω πα­ ράνομης οπλοφορίας, και ο Αντώνης που παραμέ­ νει ακόμη στις επάλξεις της ζωής. Η Στυλιανή Σταυρακέλη παντρεύτηκε στις 15 του Ιούλη του 1946 το Γεώργιο Σταυρακέλη (19031973) ένα από τα οχτώ παιδιά του μεγάλου λαδέ­ μπορου της αλλοτινής Αγιάσου Παναγιώτη Γεωρ­ γίου Σταυρακέλη, ασωματιανής καταγωγής, και απόχτησε δυο γιους, τον Παναγιώτη, υπάλληλο της Νομαρχίας, και το Στρατή, καθηγητή Φυσικής Αγωγής, με σημαντική προσφορά στο χώρο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά και αλλού, ό­ πω ς στο Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη». Ευτύχησε να δει αποκαταστημένα τα παιδιά της και να πάρει στην αγκαλιά της εγγόνια. Για το Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών, καθιός και για το περιοδικό, η Στυλιανή Σταυρακέλη έδει­ χνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στις 8 του Σεπτέμβρη του 2002 μάλιστα ανηφόρισα στο Καμπούδι και την επισκέφτηκα, μια και είχε αφήσει παραγγελιά στη με­ γάλη μου αδερφή, που ήταν γειτόνισσά της, να πε­ ράσω και να της πάρω συνέντευξη. Χάρηκα την α­ φηγηματική της ικανότητα και την πεθυμιά της να πλουτίσει τη στήλη του περιοδικού «Τα πθίτκα μας». Μου διηγήθηκε λογής λογής περιστατικά και κωμικοτραγικές ιστορίες από την Αθήνα, όπου είχε μείνει μαζί με τα παιδιά της και είχε εργαστεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Με το φακό της «Αγιά-

σου» την αποθανάτισα στην αυλή του σπιτιού της, προσπαθώντας ν ’ αναχαιτίσω, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα, την αέναη ροή του χρόνου...

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΑΘ. ΚΑΖΑΤΖΗΣ (1918 - 2005) Π λ ή ρ η ς ημερών ο Ελευθέριος Καζατζής ακο­ λούθησε στις 19.7.2005 το δρόμο της αιωνιότητας και αναπαύεται στο Κοιμητήρι της Περασιάς. Ή τα ν το πρω τότοκο π α ιδ ί της πολυμελούς οικογένειας του Αθανα­ σίου και της Ελένης Καζατζή. Γεννήθηκε το 1918 και από μικρός μπήκε στο δύσκολο αγώ­ να της ζωής. Για ένα διά­ στημα μάλιστα ασχολή­ θηκε και με τη μουσική ως κλαριντζής. Υπηρέ­ τησε στην Αγροφυλακή, από την οποία και συνταξιοδοτήθηκε. Σ τις 25.3.1952 νυμφεύτηκε την ομοχώριά του Κλειώ, θυ­ γατέρα του Σταύρου Ρουγκέλη και της Αρτεμίσιας Κωνσταντίνου Σαββέλη, νοσοκόμα αργότερα του Ιδρύματος Κοινωνικής Π ρόνοιας «η Θεομήτωρ» Αγιάσου, και απόχτησαν δυο παιδιά, τον Ολυμπία, σύζυγο Δημητρίου Ευστρατίου Μανώλη (Γεωργα­ ντή), η οποία είναι εγκαταστημένη οικογενειακά στο Τορόντο, και την Αρτεμίσια, η οποία εργάζεται στην Αθήνα. Μετά τη συνταξιοδότησή του δημι­ ούργησε φυτώριο και ασχολήθηκε με την ανάπτυξη και εμπορία φυτών (μηλιές, κερασιές, καρυδιές κτλ.). Δέον να σημειωθεί ότι ήταν έμπειρος μπολιαστής. Ή ταν άνθρωπος με φιλεργία, με εντιμότη­ τα, με αγάπη προς τον πλησίον. Στάθηκε καλός ο ι­ κογενειάρχης και στοργικός πατέρας. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά του δυο εγγόνια από τη θυγα­ τέρα του Ολυμπία, την Αντωνία και τον Ευστρά­ τιο. Αφησε αγαθή μνήμη. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΑΛΤΙΠΑΡΜΑΚΗΣ (1924 - 2005)

Ο Γεώργιος

Κωνσταντίνου Αλτιπαρμάκης ή­

ταν γιος του Παντελή και της Χρυσώς Πατερέλη,

το γένος Παγωτέλη. Είχε εννιά αδέρφια, τον Ευ­ στράτιο, την Πηνελόπη, το Βασίλη, τη Μαρία, τη Νεφέλη, τον Πρόδρομο, το Γρηγόρη, την Ερατώ και την Ανθή, και ήταν το τρίτο κατά σειρά γέννησης παιδί στην οικογένεια. Το 1943, επειδή προερχόταν από πολυμελή και φτωχή οικογένεια και ε­ πειδή τα χρόνια ήταν δύσκολα, υιοθετήθηκε από το ζεύγος Κωνστα­ ντίνου και Α μαλίας Α λτιπαρμάκη, ελπίζο­ ντας πω ς θα δημιουργή­ σει τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο. Στη συνέχεια όμως, για λόγους πολιτικούς, εξο­ ρίστηκε μαζί με την πραγματική του οικογένεια, γονείς και αδέρφια, στον Εύδηλο της Ικαρίας, όπου παρέμεινε δυο ο­ λόκληρα χρόνια. Στις 21.3.1949, σε ηλικία 25 ετών, νυμφεύτηκε τη Μ αρία Γρηγορίου Κακαλιού, από την οποία απόχτησε τρία παιδιά, την Αμαλία, τον Παναγιώτη και τον Κωνσταντίνο. Το επάγγελμά του ήταν γεωργοκτηνοτρόφος. Για ν ’ αποκαταστήσει τα παιδιά του δούλεψε σκλη­ ρά και σε μεγάλη ηλικία έγινε ναυτικός. Μπάρκαρε με την ειδικότητα του βοηθού μαγείρου, την οποία είχε αποκτήσει στο στρατό, μαζί με τους γιους του ως χυτροκαθαριστές, σε κρουαζιερόπλοια που ε­ κτελούσαν δρομολόγια στην Καραϊβική. Ό ταν ξεμπάρκαραν, με τα χρήματα που συγκέντρωσαν, ά ­ νοιξαν εστιατόριο στην πλατεία της Αγοράς, στο μέρος όπου στεγάζεται σήμερα το κρεοπωλείο του Παναγιώτη Καραφύλλη, όπου εκτός από τα παρα­ δοσιακά φαγητά έφτιαχναν και το φημισμένο π α ­ τσά. Μετά απόκτησαν ιδιόκτητο κατάστημα, το κα­ φενείο που είχε άλλοτε ο Ευστράτιος Πληγωνιάτης, και το μετέτρεψαν σε ζαχαροπλαστείο. Παράλ­ ληλα όμως, τόσο ο ίδιος όσο και οι γιοι του, ασχο­ λούνταν και με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργα­ σίες, ενώ τη λειτουργία του μαγαζιού, κατά τη διάρκεια της απουσίας τους, αναλάμβανε η σύζυγος-μητέρα. Ή ταν άνθρωπος εργατικός, ακούραστος, που σταμάτησε να δουλεύει σαράντα μέρες πριν από τον απροσδόκητο θάνατό του. Διέθετε λεπτό χιού­ μορ, σεβόταν πάντοτε το λόγο του και ήταν αγαπη­ τός στον κόσμο παρά τις ιδιορρυθμίες του. Τον πε­

ρασμένο Σεπτέμβριο έφυγε από κοντά μας και όσοι τον γνώρισαν έχουν να καταθέσουν μόνο λόγια α­ γάπης στη μνήμη του. Αγιάσος, 10.3.2006

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΧΑΤΖΗΦΩΤΗΣ

ΔΟΥΚΑΚΗΣ Σ. ΧΟΥΤΖΑΙΟΣ (1926 - 2005) Σ τ ι ς 28.11.2005 άφησε τα εγκόσμια ο Δουκάκης-Στυλιανός Χουτζαίος και έγινε οδοιπόρος στη λεωφόρο της ατέρμονης σιωπής. Ή ταν παιδί του φωτογράφου Συμεών Χουτζαίου, του ανθρώπου που άφησε με ανεξίτηλα γράμματα τη σφραγίδα του στην πνευματική και καλλιτεχνική Λέσβο. Συ­ νέχισε μαζί με τον αυτάδελφό του Στρατή, που απεβίωσε το 1981, τη τέχνη του πατέρα του. Έμαθε εξ απαλών ονύχων τα μυστικά της και την υπηρέ­ τησε με ζήλο, με συνέπεια και με επιτυχία. Πολλές λαογραφικές φωτογραφίες - καρτ ποστάλ μεταφέ­ ρουν το οικογενειακό όνομα στα πέρατα της ο ι­ κουμένης: Αδελφοί Χουτζαίου Ιδΐαηίΐ οί ΜγΐίΙεπε (Οτεεοε). Πολυτιμότατο το εξαντλημένο από καιρό λεύκωμα Λ εσβ ια κές φω τοσκιές, Σ. Χ ο υ τζα ίο ς 1873-1967 (Μυτιλήνη 1982), όπου συγκέντρωσε υ­ λικό με καλλιτεχνική, ιστορική και λαογραφική ση­ μασία. Ο Δουκάκης Χουτζαίος κατέγραψε με το φακό του πολλά και ενδιαφέροντα θέματα. Είχα μαζί του πολύχρονη συνεργασία. Μου παρείχε με μεγάλη ευχαρίστηση φωτογραφικό υλικό για δημοσίευση στο περιοδικό «Αγιάσος» και όχι μόνο. Τον συνα­ ντούσα στην Αγιάσο, όπου διατηρούσε κατάστημα τουριστικών ειδών-φωτογραφείο, στον Κάτω Κά­ μπο, εκεί όπου παλιότερα λειτουργούσε το καφε­ νείο του Δημητρίου Μπαγέλη και σήμερα στεγάζε­ ται το Εργαστήριο Κεραμικής της Α ντωνίας Γαββέ, αλλά και στη Μυτιλήνη, όπου είχε εγκατασταθεί ο ι­ κογενειακά από χρόνια, με τη σύζυγό του Αργυρώ Κανάρου και με το γιο τους Στρατή. Με την αποδημία του και με την ταφόπλακα του Κοιμητηρίου του Αγίου Παντελεήμονα της Μ υτι­ λήνης στις 29.11.2005 έκλεισε και η μακρόχρονη ο ι­ κογενειακή παράδοση στη φωτογραφική τέχνη των Χουτζαίων, που ο «μαγγανάς» πρόγονός τους κρατά από την Πελοπόννησο, από τον Κοσμά Κυνουρίας. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τ ι ς 17.6.2006, στον Ιερό Μ ητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου Μυτιλήνης, τελέστηκε ο γά­ μος του Γρηγορίου Ευστρατίου Μαλαπάσχα και της Περμανθίας (Πάμελας) Αντωνίου Παπαναστα­ σίου. Τα στέφανα αντάλλαξαν ο Δημήτρης και η Μαρία Μιχαλέλη. Ευχόμαστε ολόψυχα ο βίος τους να είναι ανέ­ φελος, πλήρης χαράς και ευτυχίας. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΑΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Σ τ ο ν Ελευθέριο Χατζηδαρέλη, του Π αναγιώ ­ τη και της Μ αρίας, γιατρό από την Καλλονή, και στη συνάδελφό του Γιασεμή Σκανέλη, του Πανα­ γιώτη και της Σοφίας, που τέλεσαν στις 18.6.2006 το γάμο τους, ευχόμαστε ολόψυχα να ζήσουν ευ­ τυχισμένοι. ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝ. ΓΛΕΖΕΛΗΣ ΣΟΦΙΑ ΠΑΝ. ΓΛΕΖΕΛΗ

Σ τ ο ν Ελευθέριο Χατζηδαρέλη, του Π αναγιώ ­ τη και της Μ αρίας, γιατρό από την Καλλονή, και στη συνάδελφό του Γιασεμή Σκανέλη, του Π ανα­ γιώτη και της Σοφίας, που τέλεσαν στις 18.6.2006 το γάμο τους, ευχόμαστε ολόψυχα να ζήσουν ευ­ τυχισμένοι. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ και ΓΙΩΤΑ ΛΟΥΠΟΥ

ΕΥΓΕΝΗΣ ΣΤΟΧΟΣ ΟΛΣΑ Για την ανέγερση του Παλλεσβιακό!) Πνευματικού Κέντρου «ΜΙΛΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ» έχει ανοιχτεί ο με αριθμό 57804874 Λογαριασμός στην ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΓΑΜΟΙ • Μιχαήλ Γεωργίου Ξενέλης Κωνσταντίνα Βασιλείου Καραγιάννη (3.6.2006) • Ελευθέριος Παναγιώτη Χατζηδαρέλης Γιασεμή Παναγιώτη Σκανέλη (Ιερός Ναός Φανερωμένης Χολαργού, 18.6.2006)

ΒΑΦΤΙΣΕΙΣ Σ τ ι ς 7.5.2006, στον Ιερό Ναό Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στη Νέα Φιλαδέλφεια, έγινε το μυστήριο της βάφτισης του Ευστρατίου-Ταξιάρχη Γραμμέλη, τέκνου του Βασιλείου και της Ελένης ΓραμμέληΠεδιώτη. Στους ευτυχείς γονείς, καθώς και στους π α π ­ πούδες και στις γιαγιάδες, ευχόμαστε να τους ζήσει το νεοφώτιστο. Στους ανάδοχους Γιώργο - Μ αρία Ξαφέλη και Γιάννη - Δέσποινα Χαλαβαζή ευχόμα­ στε να είναι πάντα άξιοι. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΑΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΘΑΝΑΤΟΙ • Ευδοκία Π απαπορφυρίου, χήρα Παναγιώτη (27.4.2006) • Μενέλαος Βρυσαγωτέλης Ευστρατίου (8.5.2006) • Φ ρα ντζέσ κος Χ α τζη χρ υσ ά φ η ς Π ρ ο κ ο π ίο υ (18.5.2006) • Ευστράτιος Παπαθεοφράστου Ιωάννη (18.5.2006) • Χαρίκλεια Παπουτσέλη, χήρα Γεωργίου, το γένος Παναγιώτη Κεραμιδιάρη (Μυτιλήνη, 27.5.2006)

• Καλυψώ Κοντή, χήρα Τζάνου, το γένος Κωνσταντίνου Χατζηγιάννη (Μυτιλήνη, 29.5.2006)

• Αικατερίνη Πελτέκη, σύζυγος Μιχαήλ, το γένος Χαρίλαου Ρόδανου (Μυτιλήνη, 29.5.2006, Βαρειά)

• Προκοπία Δρακούλα, χήρα Αποστόλου (4.6.2006) • Μιχαήλ Βαλεντίνος Ευστρατίου (17.6.2006)