Agiasos mag 85 1994

Ο Αγιασώτης ιερομόναχος Γαβριήλ Φραντζής, ο μετέπειτα ηγούμενος της Μονής Ελισαίου (Ιερουσαλήμ, 30.1.1939).

Η σ υνερ γά τισ σ ά μας Μ αρίκα Αλκιβιάδη Μαριγλή (αριστερά) με την Άρτεμη Αιακατέλη - Μαριγλή (5.1.1948).

Ο συνεργάτης μας στη Νέα Υόρκη Γρηγόρης Π απαπορφυρίου με τη σύζυγό του Αθηνά (1940-1994)...

Π Ε Ρ IΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στο κατώφλι της δεύτερης εκατονταετηρίδας...................................................... ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΒΑΔΑ, Από το μεθύσι της λευτεριάς στους Αρακάδες. Σύντομο οδοιπορικό του 1944........... ΒΑΣΙΛΗ ΠΕΤΕΙΝΕΛΛΗ, Από το αλβανικό μέτωπο. Θλιβερές αναμνήσεις............................................................ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΓΡ. ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ, Οι μύθοι της Αγιάσου. Γιου καδής τσι γοι λουκ’μάδις................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ, Ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών» τιμά το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» και τον πρόεδρό τ ο υ ................................................................................................................................................... ΜΙΧΑΛΗ X. ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Λόγος........................................................................................................................... ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗ (ΚΑΜΠΑ), Γη βασλόπτα μι τα φύλλα........................................................................... ΚΛΕΑΝΘΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Το Αναγνωστήριο πέρα απ’ τα σύνορά μας................................................................. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΗ, Ούλα σας ήνταν όμουρφα (ποίημα). ΜΑΡΙΚΑΣ ΑΛΚ. ΜΑΡΙΓΛΗ, Λρνούμαι (ποίημα). ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Τ’ Αναγνουστήριου (1894 - 1994) (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Με πλάνεψαν τα μάτια σου........................................................................................................................................ ΕΥΑΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗ - ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ, Νησί (ποίημα). ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ - ΚΛΕΙΔΑΡΑ, Η Αγιάσος το χειμώνα (ποίημα). ΟΜΗΡΟΥ ΣΟΥΣΑΜΛΗ, Μη φωνάζεις (ποίημα). ΜΑΡΙΚΑΣ ΑΛΚ. ΜΑΡΙΓΛΗ, Κυνηγώντας το χρόνο (ποίημα)...................... ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΠΑΠΑΝΗ, Το Αναγνωστήριο στην Αυστραλία. Έ^να όνειρο ... 100 ετών γίνεται πραγματικότητα.... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε................................................................................................................................ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Βιβλιοκριτική......................................................................................................... Τα πθίτκα μας (Μιχάλης Χριστοφαρής (Καμπάς), Γιάννης Δ. Παπάνης, Γρηγόριος Παπαπορφυρίου (Τσιρός)).. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Αυτοί που φεύγουν................................................................................................................................ Απ’ όσα μας γράφουν. Εισφορές.............................. Κοινωνικά................................................................................................................................................................... Περιεχόμενα του τέταρτου τόμου..................................

Σελ.

3 4 9 10 11 14 17 18

22

23 24 27 28 29 30 31 32 33

ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Το Σταυρί και η πατωμένη ... (Έργο Ειρήνης Τζανή- Χατζησάββα)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ

Τα κάλαντα. (Έργο του Χαράλαμπου Πανταζή)

Ι55Ν 1106-3378

ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΑΣ Εκλεισε με μεγάλη επιτυχία ο εορταστικός κύκλος των πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδη­ λώσεων για τα εκατοντάχρονα του Αναγνωστηρί­ ου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου. Όλοι αισθανθήκαμε περηφάνια για το πνευματικό μας κέντρο, που από το 1894 ακτινοβολεί στο χωριό της Μεγαλόχαρης, στο νησί μας, στο Αιγαίο, στην Ελλάδα. Όλοι αντλήσαμε δύναμη από το δημιουργικό παρόν και από το κοντινό και ξέμακρο παρελθόν ... Αναρίθμητοι οι εργάτες του πολιτισμού της Αγιάσου από τον περασμένο αιώνα ως τις μέρες μας. Με περισσή αγάπη, με υπέρμετρο ζήλο και με ασυνήθιστη φιλοτιμία υπηρέτησαν το σωματείο και πάσχισαν για την προκοπή του. Όλοι τους έδωσαν το παρών, μικροί και μεγάλοι,άντρες και γυναίκες, επώνυμοι και ανώνυμοι, φτωχοί και πλούσιοι, σπουδαγμένοι και ασπούδαχτοι. Στο πέρασμα της εκατονταετηρίδας πολλές οι αντιξοό­ τητες, αμέτρητα τα δεινά του λαού μας. Το Αναγνωστήριο όμως άντεξε σ’ όλα, στη σκλαβιά, στους πολέμους, στις δικτατορίες, στη δίνη των οξυμμένων πολιτικών παθών και της μισαλλοδοξ ία ς ... Τα τελευταία σαράντα χρόνια έγιναν μεγάλες

···

προσπάθειες. Το Αναγνωστήριο, με πρόεδρο τον ακάματο Πάνο Πράτσο, βοηθούμενο από φιλοπρό­ οδους ανθρώπους, πήρε το προβάδισμα και άπλω­ σε τη φήμη του παντού ως πνευματικό και καλλιτε­ χνικό κέντρο. Στεγάστηκε σε ιδιόκτητο κτίριο και απόχτησε Βιβλιοθήκη, Θέατρο, Λ αογραφικό Μουσείο, Πινακοθήκη ... Μεγάλη η ευθύνη όλων μας απέναντι στο πνευ­ ματικό μας κέντρο. Χρέος μας να κρατήσουμε ψηλά τη σημαία του, όπως την κράτησαν και την κρατούν ως τις μέρες μας οι σκυταλοδρόμοι της προκοπής του. Είμαστε στο κατώφλι της δεύτερης εκατονταετηρίδας και φαίνεται θαμπά μπροστά μας η λεωφόρος ενός νέου αιώνα, ο οποίος, όπου να ’ναι, θα διαδεχτεί το γερασμένο εικοστό. Μας περιμένει πολλή δουλειά. Όχι μόνο για να διατη­ ρήσουμε αλώβητο ό,τι δημιουργήθηκε, με μεγάλες θυσίες και με πολύχρονους κόπους, αλλά και για να μην υστερήσουμε σε πολιτιστική δράση. Ας αγκαλιάσόυμε λοιπόν το Αναγνωστήριο του σήμε­ ρα, για να μπορέσουμε κάποτε να τιμήσουμε και το Αναγνωστήριο του αύριο ... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Απυ την εκδήλωση για τα εκατοντάχρονα του Αναγνωστηρίου (1894-1994) στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (4.11.1994). Στιγμιότυπο από την εκτέλεση του «χορού με το μαχαίρι» ...

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΘΥΣΙ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΡΑΠΑΔΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΟΥ 1944 Τ α ξημερώματα της Κυριακής της 10ης Σεπτεμβρίου 1944, προτού καλά καλά να φύγουν οι Γερμανοί από τη Μυτιλήνη, το ΕΑΜ είχε κλείσει ερμητικά το κενό της εξουσίας που άφησαν πίσω τους οι κατακτητές, με αλλαγή φρουράς από δοκι­ μασμένα στελέχη, που αναδείχτηκαν κατά τη διάρ­ κεια της Κατοχής, και από άλλες δημοκρατικές και προοδευτικές προσωπικότητες, που από καιρό είχε επιλέξει, όταν τα σημεία των καιρών έδειχναν φανερά ότι οι Γερμανοί θα έφευγαν οπωσδήποτε από την πατρίδα μας. Κι όχι μόνο, το ΕΑΜ πρόλα­ βε εκείνη την ατέλειωτη νύχτα εγκληματικές πρά­ ξεις κακοποιών, ακόμα και ανατινάξεις ζωτικής σημασίας κ τ ιρ ίων της Μ υτιλήνης (αποθήκες Πετροπούλου, Ηλεκτρική Εταιρεία και αποθήκη τροφίμων Καρατεπέ), που είχαν υπονομεύσει, για να πυροδοτήσουν οι Γερμανοί, σε περίπτωση που θα δέχονταν επίθεση από τον ΕΛΑΣ κατά την ανα­ χώρησή τους. Έτσι οι κάτοικοι της Λέσβου, που κοιμήθηκαν το προηγούμενο βράδυ με τους Γερμανούς, ξύπνη­ σαν ελεύθεροι το πρωί, χωρίς την παραμικρή ανω­ μαλία, σαν να μη συνέβη τίποτα το συνταρακτικό. Το τι έγινε τότε, μόνο όσοι έζησαν τη μεγάλη εκείνη μέρα μπορούν να μαρτυρήσουν το μεγαλείο να νιώθει κανείς ελεύθερος και ως άτομο και ως σύνολο. Οι καμπάνες των εκκλησιών και τα χωνιά - τα

"μέσα ενημέρωσης" της εποχής εκείνης, διαλαλούσαν χαρμόσυνα και ενημερωτικά παντού στα χωριά, στους κάμπους και στα λιβάδια - όπως τρα­ γουδά η λαϊκή μούσα, το μεγάλο γεγονός της λευ­ τεριάς, το μεγαλύτερο αγαθό του ανθρώπου. Οι κάτοικοι της Λέσβου, όπου κι αν βρίσκονταν, έτρε­ χαν σαν τρελοί, πετώντας πάνω στο χαρμόσυνο ρυθμό των κωδωνοκρουσιών, για να μαζευτούν όλοι και τώρα να γιορτάσουν με κάθε τρόπο το τέλος της Γερμανικής Κατοχής. Στις πάνδημες συγκεντρώσεις που κατέληγαν στην πλατεία κάθε χωριού, αφού άκουγαν τους εορταστικούς λόγους κι επακολουθούσαν οι χαρές και τα τραγούδια, άρχιζε η διαδικασία της εκλογής των υπεύθυνων της Αυτοδιοίκησης του χωριού τους. Του Προέδρου της Κοινότητας, του υπεύθυ­ νου της Πολιτοφυλακής, του Λαϊκού Δικαστή ή και άλλων υπεύθυνων κατά περίπτωση. Εκείνη τη μέρα στην Αγιάσο, με τις εφτάμισι χιλιάδες ψυχές τότε, η πρω τοφανής πάνδημη συγκέντρωση έγινε στο Νέο Ξενώνα της Παναγίας, που είναι στα μισά περίπου του κεντρικού δρόμου, από την αγορά "Κάμπο" ως το Σταυρί, ως τη γέφυ­ ρα, από όπου αρχίζει η πατωμένη προς την Καρίνη. Ο Γραμματέας του ΕΑΜ Αγιάσου Μήτσος Σπηλιαδής του Σταύρου από το δεύτερο όροφο του Ξενώνα, όπου ήμασταν, πρότεινε στη λαοθάλασσα,

Γνωστοποίηση της καταδί­ κης σε θάνατο, λόγω παρά­ νομης οπλοφορίας, του Αγιασώτη Ευστρατίου Ηλία Πασχαλιά από τους Γερμανούς στη Μυτιλήνη στις 17 Ιουνίου 1994. (Από το αρχείο του Γιάννη Χατζηβασιλείου. Παραχώρηση Ερμολάου Ρούγκου)

που κάλυπτε όλους τους γύρω δρόμους του Ξενώνα και από την αγορά και πάνω στη γέφυρα, το διορισμό μου στην Πολιτοφυλακή Αγιάσου. Ακόμα ακούω στ’ αυτιά μου τις επευφημίες και τις ζητωκραυγές των συμπατριωτών μου. Μεγαλύτερη τιμή από τότε δε μου ξανάγινε. Έγιναν κι άλλες αναδείξεις, αλλά δεν τα θυμάμαι πια. Πηγή μου έχω μόνο την πενηντάχρονη μνήμη μου, που κι αυτή έχει ξεθωριάσει. Τον τελευταίο χρόνο της Γερμανικής Κατοχής ήμουνα υπεύθυνος του ΕΑΑΣ Αγιάσου και των γύρω χωριών, με συνεργάτες τον έφεδρο υπολοχαγό Ευστράτιο Καπάτο, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Γιάννη Παπαθεοφράστου, στον οποίο με την απε­ λευθέρωση της Λέσβου του ανατέθηκε η διεύθυνση των Ποινικών Φυλακών Μυτιλήνης. Επίσης τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Στρατή Ευαγγελινέλη, που είναι σήμερα κάτοικος Μ υτιλήνης, και τους Στρατή και Πάνο Τζανή. Και καπετάνιο τον παλαίμαχο Στρατή Σκλέπο και τον Ηλία Γραμμέλη. Του τελευταίου είχαν σκοτώσει οι Γερμανοί ένα παιδί τότε με το χτύπημα που έκα­ ναν στην Αγιάσο μετά το μεγαλειώδη εορτασμό της 25ης Μ αρτίου 1944, ωστόσο στην Πολιτοφυλακή Αγιάσου δεν έμεινα παρά λίγες μέρες. Το 22° Σύνταγμα του ΕΑΑΣ Λέσβου με κάλεσε στη Μυτιλήνη και μου ανάθεσε τη γενική διαχείριση του Συντάγματος. Με όρισαν και Σύνδεσμο ΕΑΑΣ - Σ τρα τιω τικής Διοίκησης Λέσβου και ο Λαϊκός Επίτροπος της Δικαιοσύνης δικηγόρος Παναγιώτης Παρής μου ανάθεσε τη θέση του 4ου Ανακριτή του Σ τρατοδικείου. Π ρώτος Α νακριτής ήταν ο έφεδρος λοχαγός Μανόλης Δεμερτζής, καθηγητής, δεύτερος ο δικη­

γόρος Τάκης Ευαγγελινός, από τα Πάμφιλα, και τρίτος ο Γιάννης Λάσκαρης, καθηγητής φιλόλογος του Γυμνασίου, από την ...Ερεσό. Έτσι, όταν ήρθαν διαδοχικά από τη δεύτερη μέρα της απελευθέρωσης της Λέσβου οι πολιτικές, οι στρατιωτικές, οι ναυτικές Διοικήσεις Νήσων Αιγαίου και Λέσβου, σταλμένες από την κυβέρνηση της Αθήνας, καθώς και οι ξένοι συμμαχικοί παρά­ γοντες, Άγγλοι και Αμερικανοί, ακόμα τμήμα του Ιερού Λόχου, το αντιτορπιλικό μας "Αετός", υ φύλακας άγγελος όλων αυτών, και ξένες και ελλη­ νικές υπηρεσίες, βρέθηκαν προ τετελεσμένων γεγο­ νότων. Το ΕΑΜ είχε αναλάβει ήδη τη διακυβέρνη­ ση της Λέσβου με τη θέληση του λαού ντε φάκτο, μοναδική περίπτωση για όλα τα νησιά της πατρί­ δας μας. Οι αργοπορημένες Διοικήσεις, ελληνικές και συμμαχικές, δεν είχαν άλλη λύση από το να εγκατασταθούν ήσυχα και ωραία σε διάφορα κτί­ ρια και ξενοδοχεία της Μυτιλήνης και να περιμέ­ νουν την επόμενη μέρα. Και πρώτη επόμενη μέρα ήταν: Η απόφαση του ΕΑΑΣ Μυτιλήνης να στείλει στον Άγιο Στράτη ένα επίλεκτο στρατιωτικό τμήμα του με καΐκια, για να πατήσει πόδι στη Λήμνο, μόλις θα έφευγαν και απ’ εκεί οι Γερμανοί. Τη Διαταγή της στρατιωτικής επι­ χείρησης Λήμνου ο ΕΑΑΣ την κοινοποίησε και στη Στρατιωτική Διοίκηση Λέσβου «προς γνώσιν». Την κοινοποίηση αυτή εγώ την πήγα χέρι με χέρι στο Διοικητή συνταγματάρχη Οδυσσέα Σκαναβή. Την άλλη μέρα το πρωί με κάλεσε ο υπασπιστής της Στρατιωτικής Διοίκησης Λέσβου, ένας νεαρός λοχαγός, που δε θυμάμαι τώρα το όνομά του, και μου έδωσε και αυτός με τη σειρά, σε κοινοποίηση, τη Διαταγή που έστειλε η Στρατιωτική Διοίκηση

Ελασίτες της Λέσβου το Δεκέμβρη του 1944 ... Στον αγώνα και άοπλοι και παι­ διά ...

Λέσβου προς τις ναυτικές δυνάμεις της έξω από τη Λέσβο, αναφορικά με τις στρατιωτικές επιχειρή­ σεις του ΕΑΑΣ στον Αγιο Στράτη, «προς γνώσιν». Μάλιστα πρώτα μου τη διάβασε αργά και καθαρά κι ύστερα την έκλεισε στο φάκελο. Η Διαταγή αυτή της Στρατιω τικής Διοίκησης Λέσβου προς τις μονάδες της ήταν καταπέλτης για το εκστρατευτικό τμήμα του ΕΑΑΣ στον Άγιο Στράτη. Μόνο που δεν έλεγε να τους βουλιάξουν, μόλις θα έβγαιναν έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης. Θυμάμαι έλεγε: έχει μεγάλο ρεύμα το ΕΑΜ στον Άγιο Στράτη και στη Λήμνο κι αλίμονο ό,τι έκαναν εδώ στη Λέσβο να κάνουν κι εκεί, στον Άγιο Στράτη και στη Λήμνο, και άλλα πολλά. Κι ενώ χαιρέτησα και κίνησα να φύγω μου λέει: ακόμα δεν τελειώσαμε, κύριε ανθυπολοχαγέ, και μ’ έμπασε σ’ ένα μικρό γραφείο και με ρωτά αν μέχρι εδώ συνεννοηθήκαμε. Νευριασμένος απ’ όσα μου διάβασε στη Διαταγή, του απάντησα και καλά ακούω και γράμματα γνω­ ρίζω. Κι εκείνος μου το γυρίζει πίσω. Αφού γνωρί­ ζεις καλά γράμματα, διάβασε κι αυτό καλά και προσεχτικά. Η Διαταγή που έστειλε η Στρατιωτική Διοίκηση Λέσβου προς τις μονάδες της είχε και υστερόγρα­ φο. Ακόμα θυμάμαι την αρχή του: Εάν παρ’ ελπίδα κατορθώσουν οι ελασίτες και αποβιβαστούν στη Λήμνο, όχι μονάχα δε θα τους χτυπήσετε, αλλά από κοινού θα ενεργήσετε σε κάθε στρατιωτική περίπτωση. Η Στρατιωτική Διοίκηση Λέσβου ήταν 40 μέτρα περίπου από τη Διοίκηση του ΕΑΑΣ Λέσβου. Ο Διοικητής του ΕΑΑΣ ταγματάρχης πεζικού εκ μονίμων Βασίλης Ευλαμπίου με περίμενε με αγω­

νία. Όταν του είπα τα καθέκαστα, ξεστόμισε μια βρισιά και μ’ έβαλε αμέσως να γράψω το υστερό­ γραφο, ακριβώς όπως το διάβασα, σε μια κόλλα χαρτί. Γεια σου, Δημητρό, μου λέει κι έφυγε με το χαρτί στην τσέπη . Πρόκειται για ντοκουμέντο που πρώτη φορά έρχεται στο φως. Δεύτερη επόμενη μέρα ήταν όταν στις 21 Σεπτεμβρίου 1944 άρχισε να δικάζει το Λαϊκό Στρατοδικείο της Μυτιλήνης τους συνεργάτες των Γερμανών και τους μαυραγορίτες. Έβαλαν μπρος θεμιτά και αθέμιτα μέσα και σταμάτησε τις συνε­ δριάσεις του το Στρατοδικείο, όπως και τυχόν άλλες συλλήψεις. Τρίτη επόμενη μέρα ήταν η περίπτω ση της ΟΥΝΡΑ. Δε θυμάμαι τις ολοκληρωμένες λέξεις που εννοούσαν αυτά τα αρχικά γράμματα. Πάντως επρόκειτο για αμερικανική βοήθεια σε τρόφιμα, ιματισμό και φάρμακα, στα κράτη που οι λαοί τους υπόφεραν πολλά από τη Γερμανική Κατοχή. Και η πατρίδα μας ήταν από τις πρώτες. Εδώ το πρόβλημα δεν ήταν βέβαια η αμερικανι­ κή βοήθεια, που και καλοδεχούμενη ήταν και πολύ αναγκαία, αλλά πώς θα γίνονταν οι διανομές στα χωριά της Λέσβου. Το ΕΑΜ εξακολουθούσε να υποστηρίζεται με φανατισμό από το λεσβιακό λαό, ο οποίος δεν έβλεπε τίποτα άλλο εκτός απ’ αυτό, ιδιαίτερα στα χωριά, που η παρουσία και μόνο σ’ αυτά αξιωμα­ τούχοι της προπολεμικής εποχής έφερνε αλλεργία στους κατοίκους. Και επειδή η αμερικανική βοή­ θεια δεν ήταν δυνατόν να δοθεί διά μέσου του ΕΑΜ και της Π ολιτοφυλακής του, η αρμόδια Επιτροπή της ΟΥΝΡΑ ζήτησε από τη Διοίκηση του

Ο ΕΑΑΣ Μυτιλήνης παρε­ λαύνει μετά τη φυγή των Γερμανών (1944). Προπορεύεται ο Αγιασώτης έφεδρος ανθυπολοχαγός Δημήτριος Καβαδάς.

ΕΛΑΣ έναν αξιωματικό του, γνωστό στην ύπαιθρο χώρα της Λέσβου, για να συνοδεύσει ένα κλιμάκιό της, για να διαπιστώσει επί τόπου τις άμεσες ανά­ γκες των χωρικών και τον τρόπο διανομής της. Ο κλήρος έπεσε σε εμένα. Περίπου 7 - 8 μέρες με τρία αυτοκίνητα τζιπ και 8 με 10 αξιωματούχοι Αμερικάνοι, Άγγλοι και Έλληνες αξιωματικοί του Ναυτικού, όλοι με τις στρατιωτικές στολές τους κι εγώ με τη στολή του ΕΑΑΣ συνοδηγός στο πρώτο τζιπ, περιοδεύσαμε τα χωριά της Λέσβου, κάπου τα μέσα του Οκτωβρίου. Οι κάτοικοι στις συγκεντρώσεις, με ενδιαφέρον και αξιοπρέπεια άκουγαν τους λόγους που εκφω­ νούσαν οι Έλληνες κυρίως αξιωματικοί για την αμερικανική βοήθεια. Στο τέλος μάλιστα τους χει­ ροκροτούσαν κι έκαναν και διαλογική συζήτηση για πολλά άλλα επίκαιρα θέματα. Μόνο στον Πολιχνίτο, ούτε μέσα στην πόλη τους δε μας άφη­ σαν να μπούμε, παρ’ όλες τις προσπάθειές μου, και φύγαμε άπραγοι α π’ εκεί. Ενώ στον Ποταμό του Πλωμαριού τα πράγματα ήταν τελείως αντίθε­ τα απ’ ό,τι στον Πολιχνίτο. Η υποδοχή, από πολύ κόσμο και άκρως ζωηρό, άρχισε από την είσοδο της πόλης, τον Ταρσανά, ως κάτω στο λιμάνι, όπου ο δήμαρχος μάς δεξιώθηκε στο δημαρχείο και τους υποδέχτηκαν ως ...απελευθερωτές. Στη μεγάλη συγκέντρωση που έγινε στην πλατεία εκφωνήθηκαν οι σχετικοί λόγοι κάτω από συνεχή χειροκροτήμα­ τα και ζητωκραυγές. Όταν τέλειωσε η περιοδεία, ο αρχηγός της αποστολής της ΟΥΝΡΑ γραπτώς ευχαρίστησε το Διοικητή του ΕΛΑΣ για την αντι­ κειμενική και άψογη στάση μου καθ’όλη τη διάρ­ κεια της περιοδείας στα χωριά της Λέσβου. Θαρρώ το ευχαριστήριο αυτό δημοσιεύτηκε και σε εφημε­ ρίδα της Μυτιλήνης. Ξημέρωνε παραμονή Χριστούγεννα 1944 κι αχάραγα μια μεγάλη αρμάδα πλοίων αγκυροβολού­ σε «προ των πυλών» του λιμανιού της Μυτιλήνης. Οι κάτοικοι, όπως αμφιθεατρικά είναι χτισμένη η πόλη τους κι έχουν μπροστά τους πιάτο τη θάλασσα, πετάχτηκαν τρομαγμένοι από τα κρεβά­ τια τους, όπως σφύριζαν στ’ αυτιά τους οι άγκυ­ ρες, που έπεφταν σαν δαιμονισμένες στην ταραγμέ­ νη.θάλασσα. Σε παλιές εποχές οι πρώτοι, που θ’ άκουγαν να πέφτουν στη θάλασσα άγκυρες και θα έβλεπαν από τις βίγλες τα πλοία, θα βαρούσαν συναγερμό και θα έπαιρναν τα βουνά όλοι μαζί οικογενειακούς, για να σωθούν ή θα ταμπουρώνονταν στα κάστρα τους, για να πολεμήσουν τους...πειρατές! Κακίες! Όταν ξημέρωσε, κανείς δεν ήξερε τίποτα για τους νυχτερινούς επισκέπτες τους, τα πλοία που αυτάρεσκα κι ανέμελα λικνίζονταν στην ανήσυχη θάλασσα. Άλλος έλεγε το μακρύ του κι άλλος το

Ο Μήτσος Σπηλιαδής (δεξιά) με τον πατέρα του Σταύρο και τον αδελφό του Γιάννη, πριν από αρκετά χρόνια ...

κοντό του, για να ικανοποιήσει την περιέργειά του ή να καλμάρει το φόβο του. Και όταν δεν έβγαζαν άκρη, πήραν τον κατήφορο για το λιμάνι. Εδώ κόσμος πολύς μπουλούκια μπουλούκια συζητού­ σαν αλά Ομόνοια, όπου οι ξύπνιοι ανέλαβαν έργολαβικά να ενημερώσουν τους χαζούς, για τα πλοία. Λες να ξαναγυρίσουν οι Γερμανοί; Μπά, αυτοί με καΐκια μας ήρθαν από την Αλεξανδρούπολη στις 4 του Μάη 1941 και με καΐκια μας έφυγαν στις 10 του Σεπτέμβρη 1944. Πού να βρουν πια αυτό! τέτοια μεγαθήρια! Συμμαχικά είναι και να δούμε τι μας φέρνουν. Μπορεί τρόφιμα, ρούχα κι άλλα καλά, που μας έλειψαν τόσα χρόνια. Και ο καλά πληροφορημένος φώναξε με βραχνή φωνή: Μαύρους μας φέρνουν, για να μας αλλά­ ξουν τα χασεδένια. Τι του λες τώρα αυτουνού του ξύπνιου; Καλέ, θα τους βγάλουν έξω στην πόλη μας, για να ξεμουδιάσουν οι ανθρώποι, τους έφαγε η λαμα­ ρίνα, τους καημένους! Μπορεί να κάνουν και τίποτα... γυμνάσια. Είναι μάνες στον πόλεμο και πρώτοι στο σημάδι, αϊτό σκοτώνουν στο φτερό κι ας κάνουν πως δεν ξέρουν. Αλλά εμάς δε θα μας πειράξουν, σύμμαχοι είμαστε και μας αγαπούν. Κι είναι πολλοί; Τρία μεγάλα βαπόρια, σου λέω, γεμάτα, δε βλέ­ πεις τη θάλασσα που μαύρισε από το κακό της. Εκτός απ’ άλλα πέντε έξι μικρά μεγάλα βαπόρια που τους κάνουν παρέα, μη και χάσουν ... το δρόμο, θάλασσα είναι αυτή. Μη χειρότερα! Τι κακό μας βρήκε πάλι! Μαύρους γνήσιους δεν είχαμε - γιατί α π ’ τους άλλους τους δικούς μας μαύρους άλλο τίποτα - , κατάμαυρους αληθινούς μας φέρανε. Καημένε όχι μόνο μαύρους θα μας φέρουν,

αλλά και Αρειανούς, άμα χρειαστεί, ύπνος δεν τους κολλάει που σηκώσαμε δίκιά μας παντιέρα στο νησί. Κι όταν έπεσε η «μπόμπα», οι χιουμοριστικές υποψίες και τα καλαμπούρια δεν απείχαν πολύ από την πραγματικότητα. «Πληρώματα πλοίων κι έγχρωμα αυτοκρατορι­ κό βρετανικά στρατεύματα - τι την ήθελαν αυτή τη διευκρίνηση - θα βγουν έξω στην πόλη σας, για να ξεμουδιάσουν και να γυμναστούν». Μετά θα πάνε στα Δωδεκάνησα να διώξουν κι α π ’ εκεί τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί θα περίμεναν τους Αραπάδες να τους διώξουν; Δεν είμαστε καλά, μήτε τα ποντίκια δε θα τους προλάβαιναν, που έχουν πάγιο το προνόμιο να φεύγουν, τέτοιες ώρες, πρώτα. Κι αμέσως όλος αυτός ο κόσμος, που στο μετα­ ξύ γιόμισε την προκυμαία, φώναξε με μια φωνή: Όχι, δε θα βγει κανείς σας έξω, να πάτε απ’ εκεί που ήρθατε. Τρομάξαμε να φύγουν οι Γερμανοί και θα μας καβαλικέψουν τώρα οι μαύροι; Ποτέ, βγάλ­ τε το από το νου σας. Εκεί, στους μαύρους, κόλλησε το μυαλό του κόσμου και... τρελάθηκε. Εάν δεν ήταν στη μέση οι μαύροι,ίσως τα πράγματα να μην έπαιρναν τη διά­ σταση που πήραν, να γίνουν οι Αραπάδες ιστορικό ανάγνωσμα. Κι όχι πως είχε τίποτα προηγούμενα ο λεσβιακός λαός με τους μαύρους. Ισα ίσα τους εκτιμούσε και τους σεβόταν, αφού κι αυτοί βασανι­ σμένοι ήταν, όπως κι αυτάς. Ανέκαθεν ήταν δημοκρατικός και προοδευτικός λαός και οι φυλετικές διακρίσεις ποτές δεν τον απασχόλησαν. Κι όταν ένας λαός παρεξηγείται, όσο μικρός κι αν είναι, ακολουθεί τη μοίρα του σαν τον ταύρο με το κόκκινο πάνι στην αρένα. Κι αμέσως σαν α φ ιόνισμένος ρίχτηκε στον αγώνα, αψηφώντας και τη ζωή του ακόμα. Με τα χωνιά και τις καμπάνες εκκλησιών, το σύνθημα: «Όλοι στη Μυτιλήνη, κανένας να μη μείνει». Πήρε φωτιά ολόκληρο το νησί. Αέραααα! Πίσω Αραπάδες. Αέραααα, ερχόμαστε. Και άρχισε η κάθοδος. Όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Μυτιλήνη. Με τα πόδια, καταχείμωνα, με μισό παπούτσι, πεινασμένοι και ρακένδυτοι, παιδιά από 10 χρονώ, παπ­ πούδες, γιαγιάδες και 90 χρονών, γυναίκες ώριμες κοπελιές, παλικάρια, μπήκαν στους δρόμους και ο καθένας κάτι κρατούσε στα χέρια του σαν όπλο, για να διώξει τους Αραπάδες. Κάθε ώρα η στρατιά των αποφασισμένων ν ’ αντιδράσουν με νύχια και με δόντια, για να μη βγουν οι μαύροι στη Μυτιλήνη, μεγάλωνε. Και πού να χωρέσει τόσος κόσμος, πού να ξαπο­ στάσει, πώς να διασκεδάσει την πείνα και τη γύμνια

του, που δεν υπήρχε τίποτα και το χιονόνερο να πέφτει συνεχώς, πώς να ζεστάνει την ψυχή του; Η απεργία γενική, τα μαγαζιά κλειστά, τα φώτα σβηστά. Τη νύχτα οι σκιές των μαχητών με τα κλε­ φτοφάναρα στα οδοφράγματα έμοιαζαν με φαντά­ σματα. Μια συνοικία του Παρισιού στη Γαλλική Επανάσταση ήταν η Μυτιλήνη... Η επιμελητεία του ΕΑΜ, αρκετοί πλούσιοι κι άλλοι από το υστέρημά τους έκαναν ό,τι μπορού­ σαν, για να συνδράμουν και να συμπαρασταθούν στον αγωνιζόμενο λαό της Αέσβου. Κανένας δεν ήθελε να βγουν στη Μυτιλήνη οι μαύροι. Καθένας για το δικό του λόγο κουνούσε αρνητικά το κεφάλι του. Ακόμα και οι «κυρίες» στο φρούριο φώναζαν όχι. Ένα τέτοιο Όχι φώνα­ ξε ο ελληνικός λαός τον Οκτώβριο του 1940 και πήρε σβάρνα τους Ιταλούς στην Αλβανία. Την ίδια μοίρα θα έχουν και τούτοι εδώ οι μαύροι. Ο λεσβιακός λαός δεν αστειευόταν. Ήξερε πως ήταν άοπλος και μόνος, αλλά τι μ ’ αυτό. Οι άοπλοι δεν έχουν καμιά τύχη σε τούτο τον κόσμο; Δε θα στήσει αυτί κανείς γι’ αυτούς; Εκεί στα μπλόκια θα πετούσαν τη νύχτα σαν νυχτερίδες πάνω από την αρμάδα, για να τρομά­ ζουν τους Αραπάδες. Εκεί στα μπλόκια θα φύλαγαν νύχτα μέρα κι ας τους πάγωνε το αίμα το χιονόνερο κι όπως ήταν εξαντλημένοι από την πείνα και τις κακουχίες κιν­ δύνευαν να μείνουν όρθιοι παγωμένοι, στήλες άλα­ τος. Καλύτερα έτσι παρά ψεύτικοι τσολιάδες! Τόσοι και τόσοι χάθηκαν στην Κατοχή. Πόσοι και πόσοι δεν πέθαναν για ένα κομμάτι, για μια «γωνίδα» καστανόψωμο; Κι άλλοι αμέτρητοι, χιλιάδες, όρθιοι στον τοίχο με την καρδιά λεύτερη, γεμάτη αγάπη για τους συνανθρώπους τους και για την πατρίδα τους. Τουλάχιστον να πάρουν πίσω το αίμα των γερμανοσκοτωμένων και των άλλων ξεχασμένων αδελφών μας της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αυτοί κι αν δε μαρτύρησαν. Αυτοί κι αν δεν κάη­ καν ζωντανοί ... . Αυτοί κι αν δεν ατιμάστηκαν. Αυτοί κι αν δεν πνίγηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης, προσπαθώντας να πιαστούν από τα μαλλιά τους, για να σωθούν... Αυτόπτης μάρτυρας και... κατηγο­ ρούμενος για ανοχή μαζικών εγκλημάτων άμαχου πληθυσμού - μπροστά στα μάτια τους - ο Γάλλος ναύαρχος που χαριτολογώντας... ομολόγησε πως άργησε να πάει στη χοροεσπερίδα, στην οποία ήταν καλεσμένος, γιατί το λιμάνι της Σμύρνης ήταν γεμάτο επιπλέοντα πτώματα Ελληνίδων κορασί­ δων, θυμάτων των Τούρκων, και δεν προχωρούσε γρήγορα η ατμάκατος στην οποία επέβαινε. (Συνεχίζεται)

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ Θλιβερές αναμνήσεις Π θΓ Κ Ρ Α Ν ΊΈ Τ Σ 6-1-41, μέρα των Φώτων. Βρισκόμαστε στην τελευταία (βόρεια) κορυφή του Τραπεζοειδούς (έτσι το ονόμασαν, παρ’ όλο που με πέταλο έμοιαζε πιο πολύ παρά με τραπέζιο), στο ύψωμα 1412. Είχαμε καταφέρει,ύστερα από αιματηρό αγώνα, να διώξουμε τους Ιταλούς αργά το βράδυ της προηγούμενης μέρας και να εγκατα­ σταθούμε νύχτα σ’ αυτό. Από τους αξιωματικούς νεκρός ένας μόνιμος ανθυπασπιστής από τη Αήμνο και τραυματίες ο έφεδρος τότε ανθυπολοχαγός (σήμερα απόστρατος ανώτατος αξιωματικός) Γιώργος Ζουρέλης με πολλαπλά τραύματα στα πόδια και στο πρόσωπο από θραύσματα οβίδας και ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Παντελής Μυλωνογιάννης με διαμπερές τραύμα στο μηρό. Ξύπνησα μόλις ξημέρωσε και βγήκα από το αντίσκηνο. Μια μέρα βαριά, μουντή, ο καιρός έτοι­ μος πάλι για χιόνι. Πρόσθεσε το νωπό ακόμα αίμα των συμπολεμιστών μας που στάθηκαν άτυχοι. Για να ξεδώσω κατευθύνθηκα προς το Στρατή τον Ευαγγελινέλη, που βρισκόταν με το τμήμα του αρι­ στερά μου σε απόσταση εκατό μέτρων περίπου. Με το Στρατή είχαμε αποφοιτήσει πριν από ένα χρόνο

από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών της Σύρου. Θα λέγαμε καμιά κουβέντα, θα ξέδινε ο νους μας. Δεκαπέντε μέτρα πριν φτάσω στο αντίσκηνο του Στρατή σφύριξε η οβίδα. Έπεσα στο έδαφος και αυτόματα έφερα τα χέρια μου στο κεφάλι, για να το προστατέψω από τις πέτρες που ξεσήκωσε η οβίδα. Είχα κάνει την ανοησία και βγήκα χωρίς κράνος, μόνο με τη μάλλινη κουκούλα. Μόλις βεβαιώθηκα ότι μόνον πέτρες και χώμα­ τα είχαν πέσει πάνω στο αντίσκηνο του Στρατή και ότι δεν είχε πάθει τίποτα, γύρισα στο τμήμα μου και πρώτη μου δουλειά να φορέσω κράνος. Κατά το μεσημέρι μας έφεραν το φαγητό και την ώρα της διανομής έγινε και το κακό. Μια εγκαιροφλεγής οβίδα έσκασε πάνω από τα κεφάλια μας. Νεκρός επί τόπου ο Λημναίος από τη Θερμή, θανά­ σιμα πληγωμένος ο Παναγιώτης Καλαντζόγλου από την Αγιάσο και έξι ή εφτά τραυματίες. Όταν τέλειωσε η μεταφορά του νεκρού και των τραυμα­ τιών και κατακάθισε η πρώτη σύγχυση, μπήκα στο αντίσκηνο και έβγαλα το κράνος να λαφρύνω το κεφάλι μου: Τότε είδα τη σχισμή στο κράνος μήκους τριών έως τεσσάρων εκατοστών. Το θραύ-

Δεκέμβρης 1940. Μετά τη μάχη του Τσεράβα στα καταληφθέντα υψώματα, νότια της λίμνης Οχρίδας. Στο κέντρο ο αγιασώτικης καταγωγής έφεδρος ανθυπολοχαγός Βασίλης Πετεινέλης. Αριστερά του (ακουμπά επάνω του) ο έφεδρος υπολοχαγός Χειμώνας, υποδι­ οικητής του Αόχου Μηχανημάτων, και δεξιά με τα χέρια στην εξάρτυση ο έφεδρος ανθυ­ πολοχαγός Μουζάκης (;), του ουλαμού πυροβόλων του Λόχου Μηχανημάτων.

ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ Γιου καδής τσι γοι λουκ’μάδις

Στον περίβολο της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών Σύρου (Σ.Ε.Α.Σ.). 16 Απριλίου 1939. Διακρίνονται από αρι­ στερά, όρθιοι, οι Μυτιληνιοί: Γιάννης Εμμανουήλ, Κώστας Πατλάκας, Βασίλης Πετεινέλης, Αντώνης Καμπαδέλης. Γονατιστοί: Κώστας Κακαδέληςκάι Γιάννης Μαλάμογλου. Την ίδια χρονιά αποφοίτησαν από τη Σχολή και οι: Παναγιώτης Καλδής (Ακράσι), Στρατής Ευαγγελινέλης (Αγιάσος), Μαλιάκας Νιάνιας (Πάμφιλα), Ευθύμιος Μακρής (Μυτιλήνη) και Αευτέρης Κουκουμπέτσος (Μυτιλήνη).

Ε νας άρχουντας δάν’σι σ’ έναν έμπουρα κατό λίρις. Γιου έμπουρας ήάαν κακουπληρουτής τσι ένι έδνι πίσου του χρέους. Τώρα γιου άρχουντας τι α κάν’; Πήγι τσι αγκάλισί ιΐουν στου §αδή. Μαθαίν’ ντου γιου έμπουρας, παγαίν’ αγουράζ’ σαράντα λουκ’μάδις τσι σι κάθι λουκ’μά βάζ’ μέσα απί μια λίρα τσι παγαίν’ τζ στου §αδή. Εμ έλα ντε που ε ιΐουν ηύρι του §αδή. Δίν’ τζ λοιπόν στου §λητήρα τσι παρακάλισι ήουν, άμα νέρτ’ γιου καδής, α τς δώσ’ στα χέρια ά’ τσι α πει ποιος τς έστ’λι. Γιου κλητήρας όμους, που ήκσι τ’ μυρουδιά τς κανέλας, λέγ’ : «Ας δουκιμάσου τσι ’γω έναν». Κάν’ α τουν μασήσ’, δαγκάν’ τ ’ λίρα.Πιάν’ άλλου λουκ’μά, βρίστσ’ ά λ λ ’ λίρα. Έ δγετσ ’ λο ιπ ό ν πήρι δέκα λουκ’μάδις. Αμα ν ’ ήρτι γιου καδής, πήγι γιου κλη­ τήρας του ταψί μι τς τριγιάάα τς λουκ’μάδις, τσ’ είπι του όνουμα που τς έστιρνι. Μι ταχιά αρχίν’σι γη δίκ’. Σ’κώνιτι λοιπόν γιου καδής τσι λέγ’: « - Γιου άρχουήας εν έχ’ δίτσου α γυρεΰ’ τς λίρις, γιατί τριγιάάα καλοί μαρτυρ’ πήγαν τσι μαρτυρήσαν πους γιου έμπουρας πλήρουσί τζ τς κατό τς λίρις τσ’ εν έχ’ δίτσου α τς ξαναγυρεύ’ γιου άρχουήας άλλου μια φουρά πίσου». Τότις πιτάχτσι απάνου γιου κλητήρας τσι λέγ’ :« - Καδή αφέντ’, ήρταν τσι σι μένα ακόμα δέκα μαρτύρ’ τσι μαρτυρήσαν τα ίδια, αμ ήιΐαν γέρ’ τσι σακάτ’δις τσι ένι μπουρούσαν α ν ’ ανέβιν τς σκάλις να ’ρτιν σι σένα τσι είπαιΐα σι μένα» (Καθ’ υπαγόρευση Γρ. Κουρβανιού. 1968)

σμα έσχισε το κράνος, αλλά δεν μπόρεσε να περά­ σει στο εσωτερικό. Στάθηκα τυχερός. Μ’ έσωσε η πρωινή οβίδα.

ΒΑΣΙΑΙΚΗ ΓΡ. ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ ☆

Β. ΠΕΤΕΙΝΕΑΑΗΣ

Υ. Γ. 1. Στις σελίδες 586- 592 του βιβλίου « Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΑΕΣΒΟ » των Π. Κεμερλή και Α. Πολυχρονιάδη υπάρχει κατάλογος 133 νεκρών (υπάρχουν και άλλοι που δεν αναφέρονται σ’ αυτόν) Μυτιληνιών του ελληνοϊταλικού πολέμου. Με αύξοντα αριθμό 48 αναφέρεται ότι ο Παναγιώτης Καλαντζόγλου (Καλουντζόγλου στον κατάλογο ) πέθανε στις 7-1-41 στο XIII ορει­ νό χειρουργείο Κονίτσης. Υ.Γ.2. Οι άνδρες που μετέφεραν τον άτυχο Παναγιώτη προς τα πίσω, όταν γύρισαν μου είπαν ότι στο δρόμο ένας στρατιώτης γύρεψε να δει ποιος ο μεταφερόμενος. Ή ταν ο μεγαλύτερος αδερφός του Παναγιώτη.

Ο Ηλίας Χατζηπλής ή Κακλαμάνος, παλαιός βρακάς, με τη σύζυγό του Ευρυδίκη, το γένος Παναγιώτη Χατζέλη ... (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Δέσποινα Καμπιρέλη)

Ο «ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ» ΤΙΜΑ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ια την Αγιάσο, αλλά και για όλους τους Λέσβιους, το 1994 θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως Έ τ ο ς Α ν α γ ν ω σ τ η ρ ί ο υ Α γ ι ά σ ο υ "η Α ν ά π τ υ ξ η " , μια και εφέτος εορτάζονται τα πρώτα του εκατόχρονα με διάφορες καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις σε κάθε γωνιά της γης, όπου υπάρχουν Αγιασώτες. Ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών» της Αθήνας, συμμετέχοντας στις εορταστικές εκδηλώσεις του Αναγνωστηρίου, ύστερα από συντονισμένες ενέργειες του Διοικητικού Συμβουλίου προς κάθε κατεύθυνση, τίμησε αυτόν τον άσβεστο πνευματικό φάρο του νησιού μας και τον αειθαλή και ακάματο πρόεδρό του Πάνο Πράτσο. Έτσι την Παρασκευή, 4 Νοεμβρίου 1994, στις 830 μ.μ., διοργάνωσε, πού αλλού, στο «Δημοτικό Θέατρο Πειραιά» (έδενε η επιλογή απόλυτα με την ιστορία και των δυο) καλλιτεχνική εκδήλωση, όπου το Αναγνωστήριο Αγιάσου, προσκαλεσμένο από το « Φ ι λ ο π ρ ό ο δ ο Σ ύ λ λ ο γ ο Α γ ι α ­ σ ω τ ώ ν » παρουσίασε, με ελεύθερη είσοδο, τη " Μ ο υ σ ι κ ο χ ο ρ ε υ τ ι κ ή Π α ρ ά δ ο σ η τ ης Αγ ι ά σο υ " , με την αναβίωση της κομπανίας των φυσερών και με τοπικούς χορούς, καθώς επίσης και δυο σκετς από τη λεσβιακή επιθεώρηση του συγχωριανού μας Αντώνη Μηνά " Γ ε ι α σ ο υ , Α γ ι ά σ ο υ " . Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος, ο υφ υπουργός Π ολιτισμού κ. Ν. Σηφουνάκης, οι βουλευτές κ. κ. Δημήτριος Βουνάτσος και Φραγκλίνος Παπαδέλης, ο δήμαρ­ χος Αγιάσου κ. Γεώργιος Παπαπορφυρίου και άλλες προσωπικότητες των γραμμάτων και της τέχνης. Την αυλαία του τελετουργικού της τίμησης άνοιξε ο τέως πρόεδρος και τώρα μέλος του Συλλόγου μας καθηγητής Μιχάλης Κορομηλάς, ο οποίος με τη σκαπάνη της μνήμης και με το χρω­ στήρα της ιστορίας μάς παρουσίασε την εκατόχρο­ νη πορεία του Αναγνωστηρίου και τους συντελε­ στές της. Έφερε στη μνήμη μας ανεπανάληπτες στιγμές και γεγονότα, τα οποία σημάδεψαν την ιστορία του Αναγνωστηρίου και της Αγιάσου τα τελευταία εκατό χρόνια. Με ζεστά λόγια έπλεξε το εγκώμιο και παρακολούθησε τη μακρόχρονη πορεία του τιμωμένου προέδρου του Αναγνωστηρίου Αγιάσου Πάνου Πράτσου.

Δίφυλλο πρόγραμμα (όιαστάσεων 23 X 16,5) για τις εκδηλώσεις του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 4 Νοεμβρίου 1994.

Ανεβαίνοντας στο βήμα ο σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος, απηύθυνε εγκάρδιο χαιρε­ τισμό στον τιμώμενο πρόεδρο και τον ευχαρίστησε για την πολύχρονη προσφορά του. Στη συνέχεια ο πρόεδρος του « Φ ι λ ο π ρ ό ο δ ο υ Σ υ λ λ ό γ ο υ Α γ ι α σ ω τ ώ ν » Βασίλειος Λούπος διάβασε τα γραφόμενα σε αναμνηστική πλακέτα και την παρέ­ δωσε στον τιμώμενο εκμέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του «Φ ιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών». Και το τιμητικό τελετουργικό έκλεισε ο Πάνος Πράτσος, ο οποίος με τη σειρά του αναφέρθηκε στο πολύχρονο και πολύπλευρο έργο του Αναγνωστηρίου, στις δυσκολίες και στα προβλή­ ματα που αντιμετώπισε καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του και ευχαρίστησε το Δ ιοικητικό Συμβούλιο και τους Αγιασώτες για τη μεγάλη τιμή

Στιγμιότυπο από τη μουσικοχορευτική εκδήλωση του Αναγνωστηρίου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 4 Νοεμβρίου 1994.

που του έκαναν με αυτή την εκδήλωση. Ο γενικός γραμματέας του Αναγνωστηρίου καθηγητής Κλεάνθης Κορομηλάς, οτρηρό μέλος του Αναγνωστηρίου και πρωτεργάτης των εκδηλώ­ σεων της Εκατονταετηρίδας, παρουσίασε στη συνέ­ χεια και ξετύλιξε το όλο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της εκδήλωσης, φέρνοντας στη μνήμη μας τα μου­ σικά δρώμενα του χωριού μας από τις αρχές του

αιώνα μέχρι σήμερα. Ανοίγοντας η αυλαία του «Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά», ξεμπρόβαλε στο βάθος μεγαλοπρεπής ο «Άγλιας» και πιο κει το Καστέλι και στις παρυφές του ένα αγιασώτικο σοκάκι με παλιά σπίτια, μπρο­ στά μια μεγάλη παρέα βρακοφόρων ανδρών και γυναικών και στο μέσον η αγιασώτικη κομπανία με το Χαρίλαο Ρόδανο (βιολί), τον Κώστα Ζαφειρίου

Κατάμεστο ήταν στις 4 Νοεμβρίου 1994 το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όπου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για τα Εκατοντάχρονα ...

(σαντούρι), τον Παναγιώτη Σουσαμλή (ταμπούρ­ λο), το Σταύρο Ρόδανο (λαουτοκιθάρα) και τους στρατιωτικούς Γιώργο Κατσάρχου (κορνέτα), Δημήτρη Φάκα (κλαρίνο) και Δημήτρη Κατσίκα (κλαρίνο). Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης ακού­ στηκαν τα: «Ταμπάνια» (σκοπός του δρόμου), «Αράπκου» (της παρέας), «Νταμπαχανιώτικος με αμανέ», «Ισπαχάν» (σαρκί), «Ανάθεμα τον αίτιο» (καθιστικός), «Σαν το κεράκι έλιωσα»(του δρό­ μου), «Στου Σταυρί θ ’ ανταμουθούμι»(καθιστικός). Στο δεύτερο μέρος ακούστηκαν τα: «Ωραία Μ πουτζαλιά» (συρτός), «Της νύφης» (συρτός σμυρνιός με αμανέ), «Καρσιλαμάς μυτιληνιός», «Καρσιλαμάς αγιασώτικος», «Γαρουφαλιά»(σμυρνιός καλαματιανός), «Αχ, μελαχρινό μου» (της παρέας), «Χορός με το μαχαίρι»(χασάπικος), «Φωκιανός» (βαρύς ζεϊμπέκικος), «Πηδηχτός», «Αγιά μου Παναγιά μου» (πηδηχτός). Τραγούδησαν οι: Μ αριάνθη Α ϊβαλιώ του, Κατίνα Βουρλή, Μαρία Βουρλή, Μύρτα Καβα­ δέλη, Αντώνης Μηνάς, Μυρσίνη Κουτσκουδή, Ευστρατία Κορομηλά, Ευστράτιος Ράλης, Πα­ ναγιώτης Σουσαμλής, Δημήτρης Μ αϊστρέλης, Αευτέρης Καμπιρέλης, Μιχάλης Βίγλατζης και Παναγιώτης Κορομηλάς. Τραγούδησαν σόλο η Κατίνα Βουρλή και ο Στρατής Ράλης. Χόρεψαν οι: Βασίλης Χατζηπαναγιώτης, Παναγιώτης Σου­ σαμλής, Π αναγιώ της Κορομηλάς, Βασίλης Τινέλης, Μιχάλης Βίγλατζης, Δημήτρης Μ αϊ­ στρέλης, Μαριάνθη Αϊβαλιώτου, Μύρτα Καβα­ δέλη, Μυρσίνη Κουτσκουδή, Ευστρατία Κορο­ μηλά, Αντώνης Μηνάς και Αευτέρης Καμπιρέλης. Και η εκδήλωση έκλεισε με το τρίτο μέρος από τη λεσβιακή επιθεώρηση του Αντώνη Μηνά με δυο σκετς: α) "Του παμπόρ’ μας", με τους ερασιτέχνες Παναγιώτη Σουσαμλή, Μαριάνθη Αϊβαλιώτου, Γιώργο Παπάνη και Χαρίλαο Αϊβαλιώτη. Χόρεψαν η Ευστρατία Μηνά και η Προκοπία Ασλάνη. β) "Κέντρο αδυνατίσματος", με τους ερασιτέχνες Γιάννη Ανδρικού, Δέσποινα Αϊβαλιώτου, Μαρία Αϊβαλιώτου και Χαρίλαο Αϊβαλιώτη. Στο τέλος όλοι οι συντελεστές της παράστασης επί σκηνής τραγούδησαν το "Γεια σου, Αγιάσου", φορτίζοντάς μας με συγκίνηση και με νοσταλγικές στιγμές από το όμορφο χωριό μας και θυμίζοντάς μας με κινηματογραφική ταχύτητα το χτες και το σήμερα. Το γλέντι συνεχίστηκε μέχρι το πρωί υπό τους μελωδικούς ήχους της αγιασώτικης κομπανίας στην ταβέρνα "ο Ρήγας" στον Προφήτη Ηλία της Καστέλας. Τα ξημερώματα της Κυριακής ο θίασος του Αναγνωστηρίου πέταξε για τη μακρινή Αυστραλία,

() εκλεκτός φιλόλογος Κλεάνθης Κορομηλάς παρουσιάζει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 4 Νοεμβρίου 1994 το πρόγραμμα της μουσικοχορευτικής εκδήλωσης, για την επιτυχία της οποίας εργά­ στηκε επί αρκετό χρονικό διάστημα ...

όπου έδωσε δυο παραστάσεις και έγινε αντικείμε­ νο λατρείας από τους ξενιτεμένους συμπατριώτες μας. Κλείνοντας επιβάλλεται να ευχαριστήσουμε όλα τα μέλη του Θεατρικού Τμήματος του Ανα­ γνωστηρίου Αγιάσου "η Ανάπτυξη", τον πρόεδρο κ. Πάνο Πράτσο και τον υφυπουργό Πολιτισμού κ. Νίκο Σηφουνάκη για την οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου μας, για την πραγμάτωση αυτής της εκδήλωσης. Υπενθυμίζουμε επίσης σ’ όλους τους Αγια­ σώτες και τους Αέσβιους ότι ο Σύλλογός μας για τα εκατόχρονα του Αναγνωστηρίου εξέδωσε δεκαε­ ξασέλιδο Η μερολόγιο 1995, αφιερωμένο στο Αναγνωστήριο Αγιάσου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε από τα Γραφεία του Συλλόγου μας και από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Αθήνα, 27.11.1994

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΑΗΣ

ΛΟΓΟΣ ΜΙΧΑΛΗ X. ΚΟΡΟΜΗΛΑ Σεβασμιότατε, Σεβαστό ιερατείο, Κύριε υπουργέ, Κύριοι βουλευτές, Κύριε δήμαρχε της Αγιάσου, Κύριοι εκπρόσωποι των πολιτικών και στρα­ τιωτικών αρχών, Κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί συγχωριανοί,

Εκμέρους του Δ ιοικητικού Συμβουλίου του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» της Αθή­ νας σας καλωσορίζω στην αποψινή μας εκδήλωση. Μια εκδήλωση με κύριους στόχους της την τιμή, τη μνήμη και την επαφή με το « χτες », που μέρα με τη μέρα χάνεται, μα και με ένα « σήμερα » φωτεινό, παρήγορο και γεμάτο ελπίδες για το αύριο όλων μας. Τιμή λοιπόν και μάλιστα διπλή : και για το Αναγνωστήριο και για τον πρόεδρό του, από μας τους Αθηναίους - Αγιασώτες, που με τη μισή μας καρδιά είμαστε εδώ και με την άλλη μισή στο χωριό μας. Βουνά καταπράσινο με λιγοστές γυμνές κορυ­ φές, πλαγιές απότομες που κατεβαίνουν σε μικρές εύφορες κοιλάδες, πεύκα, καστανιές, μηλιές, αχλα­ διές, καρυδιές, πλατάνια και ελιές, ελιές, εκατομ­ μύρια ελιές ν ’ ανεμίζουν τον ορίζοντα, και ξωκλή­ σια πολλά, για ν ’ αφήνεις την ελπίδα σου. Και στη μέση ένα χωριό, ένα πανέμορφο χωριό, το χωριό μας. Ανηφοριές, κατηφοριές, καλντερί­ μια με πέτρα λειασμένη από τα βήματα εκατοντά­ δων χρόνων, σπίτια μικρά, κολλητά το ένα στο άλλο, χτισμένα με πέτρα σμιλεμένη από παλιά μαστορικά χέρια, η Μπουτζαλιά, η Αγριγιά, το Καμπούδι, το Σταυρί, η Καρυά, τα Σκαλούδια, η Αγία Τριάδα, η Παναγία μας και το Αναγνωστή­ ριο. Σ ’ αυτό βρισκόμαστε τώρα· η σκέψη μας ανε­ βαίνει ένα ένα τα σκαλοπάτια του, τα μάτια μας θωρούν την ψυχή του. Την ψυχή του ή την ιδέα, όπως θέλετε πέστε την, που γεννήθηκε πριν από 100 χρόνια, χωρίς να ξέρουμε πόσα άλλα πιο πριν πλάθονταν σε κάποια μυαλά ελεύθερων Γραικών της Αγιάσου. Γιορτάζουμε λοιπόν και τιμούμε τα Εκατοντά­ χρονα από την ίδρυση του Αναγνωστηρίου. Και η γιορτή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθαρά κοι­ νωνική, αφού ο χαρακτήρας της αναγνωστηριακής ιδέας δεν είναι καθόλου ελιτίστικος, μα πέρα για πέρα λαϊκός. Ξεκινά από τον ίδιο το γεννήτορά της, τον οπλουργό Ηρακλή Νταρέλη, άνθρωπο

Ο Μιχάλης Κορομηλάς, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», αναφέρεται στη ζωή και στο έργο του τιμώμενου προέδρου του Αναγνωστηρίου Πάνου Πράτσου, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 4 Νοεμβρίου 1994.

απλό αλλά με ανήσυχη εσωτερική φλόγα, με ασίγα­ στη επιθυμία γνώσης, με πάθος πνευματικό, χαρα­ κτηριστικά κοινά των ανθρώπων της Αγιάσου. Γι’ αυτό και το Αναγνωστήριο, όπως ονομάστη­ κε, ρίζωσε, ύστερα ποτίστηκε, μεγάλωσε, διαδόθη­ κε σαν ιδέα και έγινε κτήμα των ανθρώπων του χωριού, των καθημερινών. Κοντά του και γύρω του βρέθηκαν, χωρίς διάκριση, χτίστες, γιατροί, μαραγκοί, δικηγόροι, μαθητές, φοιτητές, εργάτες, δάσκαλοι, αγρότες, καθηγητές, έμποροι...Και έκα­ ναν το θαύμα. Οι τόμοι της δανειστικής βιβλιοθήκης έγιναν πηγή γνώσης και μόρφωσης. Χορωδίες διδάχτηκαν και τραγούδησαν σκοπούς παλιούς παραδοσια­ κούς, σαν κι αυτούς που θ’ ακούσετε απόψε, μα και ύμνους εκκλησιαστικούς. Θεατρικές παραστά­ σεις δόθηκαν και δίνονται με αφάνταστα μεγάλη επιτυχία και τελειότητα για ερασιτέχνες, παρου­ σιάζοντας έργα από όλη την γκάμα του θεατρικού ρεπερτορίου. Μουσικοφιλολογικές βραδιές και ομιλίες υψηλού επιπέδου με αναλύσεις άριστα

εκλαϊκευμένες, κάνουν προσιτή την επιστημονική γνώση και στους πιο απλούς των ανθρώπων. Και γ ι’ αυτό που θα δείτε απόψε δε χρειάζεται να πω τίποτα, αφού θα γίνετε μάρτυρες και συμμέτοχοι. Ψήγματα από όλα αυτά μπορείτε να βρείτε στο θεματικό φωτογραφικό Ημερολόγιο του 1995, που εξέδωσε ο Σύλλογός μας στα πλαίσια της συμμετο­ χής του στα Εκατοντάχρονα του Αναγνωστηρίου. Το Ημερολόγιο αυτό διατίθεται στην είσοδο του θεάτρου. Εντελώς επιγραμματικά δοσμένα λοιπόν τα πνευματικά δρώμενα σ’ ένα ορεινό χωριό της Αέσβου, που προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότη­ τά του και την πνευματική του παράδοση και να μείνει αλώβητο από τις σύγχρονες σειρήνες,που αλλοιώνουν ήθη,έθιμα, χαρακτήρες, ανθρώπους, κοινωνίες, με πρωτοπόρο πάντα το Αναγνωστήριο και τους ανθρώπους του, ανάμεσα στους οποίους πρώτος εργάτης είναι ο σημερινός του πρόεδρος κύριος Πάνος Δημητρίου Πράτσος. "Χ ω ρίς αμφιβολία υπάρχει για τον καθένα από μας κι από μια ξεχωριστή, αναντικατάστατη αίσθηση , που αν δεν τη βρει να την απομονώσει εγκαίρως και να αυξήσει αργότερα μαζί της, έτσι που να τη γεμίσει πράξεις ορατές, πάει χαμένος». Τα λόγια αυτά του Ελύτη από το «Μ ικρό Ναυτίλο» τα αφιερώνω σε σας, κύριε πρόεδρε. Είστε το παράδειγμα του ανθρώπου που βρήκε την αίσθηση αυτή και την απομόνωσε έγκαιρα, που ζει μαζί της και τη γεμίζει πράξεις ορατές, που με τη σειρά τους γεμίζουν όλους εμάς, όλους εσάς. Ο Πάνος Πράτσος είναι ένας ακάματος εργάτης της αναγνω στηριακής ιδέας από το 1930. Συντονιστής εξαίσιος των συνεργατών του, δημι­ ουργός ανεπανάληπτος, οραματιστής, μάτια ανοι­ κτά στο αύριο και αυτιά τεντωμένα στο χτες, μειλί­ χιος εκεί που πρέπει, επιθετικός σφόδρα εκεί που πάλι πρέπει, πειστικός στα επιχειρήματά του, απαιτητικός στα δικαιώματα της ιδέας που εκπρο­ σωπεί, ικανός στο να κάνει άριστα δημόσιες σχέ­ σεις, απαλλαγμένος από πολιτικά ταμπού για καθετί που αφορά το Αναγνωστήριο, αεικίνητος, πείσμων και επίμονος, στήριξε, ανέπτυξε, διέδωσε και στέγασε την αναγνωστηριακή ιδέα. Στηρίχθηκε σε τρία στοιχεία, που αποτελούν και τα χαρακτηριστικά του : πρώτα στην οικονομι­ κή του ανεξαρτησία, ύστερα στην αγάπη του για την καλλιτεχνία και ιδιαίτερα για τη μουσική και τέλος στο σωστό καθορισμό στόχων και στον πει­ σματικό αγώνα για την κατάκτησή τους. Γεννήθηκε στα 1913. Ο πατέρας του Δημήτρης Πράτσος ήταν έμπορος λαδιού. Η μητέρα του Ευαγγελούδα ήταν γόνος της εύπορης οικογένειας των Χατζησπύρων.

Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος απευθύνει χαιρετισμό και εκφράζει τα θερμά συγχαρη­ τήριά του προς τους εργάτες της προκοπής της Αγιάσου και προς τον τιμώμενο πρόεδρο του Αναγνωστηρίου Πάνο Πράτσο (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, 4 Νοεμβρίου 1994).

Σε ηλικία 12 χρονών έπαιζε μαντολίνο, δείχνο­ ντας από πολύ μικρός την αγάπη του για τη μουσι­ κή. Στα 18 χρόνια άρχισε ν ’ ασχολείται με το βιολί, παρέα με το μέχρι τώρα συνεργάτη του Χαρίλαο Ρόδανο. Τότε, στα 1930, έγινε μέλος του Αναγνωστηρίου και στα 1935 μπήκε και στο Διοικητικό Συμβούλιο . Πρόεδρος εκλέγεται συνεχώς από το 1954, και ευτύχησε να έχει κοντά του πάντα αξιόλογους συνεργάτες. Από τότε ως σήμερα οι μηχανές του Αναγνωστηρίου δουλεύουν ασταμάτητα με μηχα­ νοδηγό τον Πάνο Πράτσο. Άρχισε σχεδόν αμέσως να συγκεντρώνει κάθε μουσικό παραδοσιακό στοιχείο. Διέσωσε έτσι στί­ χους και ρυθμούς που ο χρόνος έφθειρε και εξαφά­ νιζε. Δεκάδες χιλιόμετρα μαγνητοταινίας στο Αρχείο του Αναγνωστηρίου γίνονται πηγή μελέτης και πληροφοριών για κάθε ενδιαφερόμενο. Η αγάπη του για τη μουσική τον οδήγησε και σε άλλα δύσβατα μονοπάτια. Τόλμησε και δίδαξε με μεγά­ λη επιτυχία οπερέτα, ένα δύσκολο μουσικό είδος με πρόζα. Έτσι εμείς στην Αγιάσο γνωρίσαμε και τραγου­ δήσαμε τις υπέροχες μελωδίες του Χατζηαποστόλου, του Κατριβάνου και του Οικονομίδη.

Ο πρόεδρος του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» Βασίλειος Άούπος παραδίδει, εκμέρους του Σωματείου, αναμνηστική πλακέτα στον τιμώμενο Πάνο Πράτσο, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 4 Νοεμβρίου 1994.

Στα 40 χρόνια της προεδρίας του στήριξε με πάθος τις προσπάθειές των συνεργατών του και έγινε κατορθωτό να παρουσιασθούν στη θεατρική σκηνή του χωριού μας, της Μυτιλήνης και της Αθήνας, 43 έργα σε πολλαπλάσιες παραστάσεις. Έτσι εμείς στην Αγιάσο γνωρίσαμε, εκτός από τις οπερέτες, τον Ίψεν, το Φοντόρ, τον Ψαθά, τον Ξενόπουλο, τον Κασόνα, το Αουντέμη, το Σκούρτη, τον Καμπανέλη, το γράψιμο των συγχω­ ριανών μας Κανιμά, Αναστασέλη, Μουτζουρέλη, Μηνά και άλλων πολλών. Πρωτοστάτησε στην αναμόρφωση της κορυφής του λόφου Καστέλι, όπου βρίσκεται το ξωκλήσι του προστάτη του Αναγνωστηρίου Αρχάγγελου Μιχαήλ. Ίδρυσε Παιδική Χορωδία και Ορχήστρα με τη συνεργασία του Χαρίλαου Ρόδανου, στην οποία μεταλαμπαδεύονται τα τραγούδια και οι σκοποί της μουσικής παράδοσης του χωριού μας, της Αέσβου ολόκληρης και των παραλίων της Μικράς Ασίας. Η γενιά η δική μου, η μεταπολεμική, βρήκε το Αναγνωστήριο φιλοξενούμενο σ’ ένα δωμάτιο 20 τετραγωνικών μέτρων, που ανήκε στην εκκλησία, και στο οποίο στεγάζονταν οι 4 βιβλιοθήκες του με 3000 περίπου βιβλία. Σήμερα το Αναγνωστήριο διαθέτει ιδιόκτητο κτίριο που στεγάζει τη δανειστική του βιβλιοθήκη με περισσότερους από 20000 τόμους. Επίσης δια­ θέτει θέατρο, με πλατεία και σκηνή, ίδια σχεδόν μ’

αυτή, στην οποία τώρα είμαστε κι εσείς κι εγώ, με πλήρες σχεδόν βεστιάριο για τις ανάγκες των θεα­ τρικών του εκδηλώσεων, καθώς και ιδιαίτερο οίκημα -Α αογραφικό Μ ουσείο, στο οποίο ο Πράτσος συγκέντρωσε και διέσωσε πάμπολλα αξιόλογα χρηστικά αντικείμενα περασμένων χρό­ νων. Αναγνωστήριο λοιπόν και ο Πράτσος. Η ιδέα και ο άνθρωπος συνυφασμένα για περισσότερα από σαράντα χρόνια. Η ιδέα αιωρείται και υλοποι­ είται με τα έργα των ανθρώπων, όπως θα δείτε σε λίγο. Όσο για τον « άνθρωπο » Πράτσο, " Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας που μας πνί­ γει από π α ν το ύ , πα ρηγο ριέμα ι ότι κ ά π ο υ, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνί­ ζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά. Με πλήρη επίγνωση ότι μια μέρα ο πλανήτης αυτός θα κατα­ ψυχθεί ή θ' αναφλεγεί μαζί με τα επιτεύγματά τους. Άλλης λογής ήρωες, που αυτοί θα βγάλουν ασπροπρόσω πη την π ο τέ ανθρω πότητα" (Οδυσσέας Ελύτης, « Τα μικρά έψιλον »). Ο θεός να σ’ έχει γερό, κύριε Πράτσο. * Ο " λόγος" γράφτηκε και εκφωνήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1994 στο Δημοτικό Θέατρο Π ειραιά και σε εκδήλωση που οργάνω σε ο « Φ ιλο π ρ ό ο δο ς Σ ύλλογος Α γιασω τώ ν » της Αθήνας, για να τιμήσει το Αναγνωστήριο και τον πρόεδρό του, συμμετέχοντας στις γιορτές για τα Εκατοντάχρονα από την ίδρυση του πνευματικού φάρου της Αγιάσου. Ο συντάκτης και παρουσιαστής Μιχάλης Χαρίλαου Κορομηλάς είναι εν ενεργεία εκπαιδευτικός και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του « Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών ».

ΓΗ ΒΑΣΛΟΠΤΑ ΜΙ ΤΑ ΦΥΛΛΑ Έ<ραγ:ς πουτέ κάτ’ που να σ’ αρέσ’ τσ’ ύστιρα απί λίγου να θαρρείς πους έρξις χαλίτσια μες στου στουμάχ’ σ’, να γυρίγς γύρου γύρου σαν του μλάρ’ μες στ’ αλών’, για να χουνέψς, τσι του στουμάχ’ σ’ να καβουρντίζιτι α π ’ τς αφτούρις τσι τς ξνάδις; Αυτό μπουρείς να του παθς, άμα θα φας αγιασιώτ’σσα βασλόπτα μι τα φύλλα. Ιάν δεν έχ’ς γιρό στουμάχ’, μη φας πουλύ, θα σι πειράξ’. Είνι μια βασλόπτα που δεν ξέρου πριν απί πόσα πουλλά χρόνια τνι κάναν στν Αγιάσου, δεν ξέρου αν τν ιφεύραν γοι Αγιασώτις, γιατί δεν τνι κάνιν πουθινά αλλού απ’ ό,τ’ ξέρου. Ό τ’ τσι να ’νι όμους, μεις γοι Αγιασώτις, όπ’ τσι να είμαστι τσι όσου να έχουμι συνηθίσ’ σ’ άλλα γλυκίσματα πουλύ καλύτιρα τσι μουντέρνα,αν δεν έχουμι τ ’ βασλόπτα μι τα φύλλα τ ’ Αγιού - Βασλειού να κόψουμι στου τραπέζ’, δεν τνι ιστανόμαστι έφτη τ ’ μέρα, δε μας φχαριστεί. Μπουρεί να μη δείχτ’ στου μάτ’, θέλ’ όμους πουλλή δλεια για να γέν’, προυπαντός τα παλιά τα χρόνια, που ούλα γίνονταν μι του χέρ’. Έπριπι να παρτούν τα μπαχαρικά, να τριφτούν στου γδι, να τριφτεί γη ξηρή γη ιμτζήθρα στουν τυρουξύστ’ τσ’ ούλα γίνονταν τα βράδια, γιατί τ ’ μέρα ούλ’ ήνταν στη δλεια, προυπαντός άμαν είχι μαξούλ’ ιλιές. Του χουριό για μέρις βούιζι απί τα γδια να χτυ­ πούν κάθα βράδ’ τσι του σπίτ’ μουσκουβόλα απ’ τα μπαχαρκά. Για να πιτύχς τ ’ βασλόπτα, θέλ’ μαστουριά

αγιασώτ’σσα, αγνά υλικά τσι να γέν’ χουντρή μι πουλλά φύλλα, του μόνου που είνι δύσκολου να ψτει. Ίκγι βρισιές τσι παράπουνα γιου φουρνάρς, γιατί άλλις είχαν πιτάξ’ απ’ τα πλάγια ένα κάπαλου σα ξιχαρβαλουμέν’ αρβύλα τσ ’ άλλις στου κέντρου μνι τρύπα, γοι άλλις ήνταν ουμές. Τσι γοι γναίτσις γοι προυληπτικές του ξηγούσαν για κακό σμάδ’ τς χρουνιάς. Γοι πιο πουλλοί Αγιασώτις π ’ έχουμι έρτ’ στου Σίντνεϊ τς Αυστραλίας, όχ’ μουνάχα κάνουμι τ ’ βασλόπτα τ ’ Αγιού Βασλειού, αλλά τσι άλλις φουρές του χρόνου. Σι γιουρτές σ’ ικδρουμές τσι σ ’ οτιουδή πουτι ικδήλουσ’ τ ’ Σύλλουγού μας κάποια Α γιασώ τ’σσα θα φ έρ’ βασλόπτα τσι θα δώσ’ σ’ ούλ’ απί λίγου, για να τνι δουκιμάσιν τσι να πουν αν τν έχ’ πιτύχ’. Στν αρχή είχαμι πρόβλημα, ένι βρίσκαμι ανάλατ’ ξηρή ιμτζήθρα, αλλά τώρα πουλλές ξιραίνιν γ ’ ίδγις. Θα ’θιλα να δώσου συνταγή, άλλ’ άμα δε μλάς γη δε καταλαβαίν’ς αγιασώτκα γη του στουμάχ’ σ’ δεν είνι γυμνασμένου για τέτγις λιχουδιές, θα πα χαμέν’ τσι μπουρεί ναν έβρου τσι του μπιλά μ’. Αυτή είνι ενουλίγοις γη αγιασώτ’σσα βασλόπτα μι τα φύλλα, προυτόγουν’, μυστήρια, αλπανάβατ’ τσι αχώνιφτ’ σα τς Αγιασώτις, που ινώ νουμίγς ότι τς έζσις τσι τς ξερς, στου τέλους ανακαλύφτς πους δεν ξερς τίπουτα. (δγάηογ)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

Εφέτος έπεσαν πολλά νερά στο νησί και άνοιξαν οι μάνες, αλλά δε χιόνισε ακόμα ...Στη φωτογραφία, της προπολεμικής περιό­ δου, αποθανατίζονται στο χιονισμένο Καμπούδι τέσ­ σερις αναγνωστηριακοί φίλοι, ο Σταύρος Σταυρακέλης (αριστερά), ο Αντώνης Ηρ. Αναστασέλης, ο Νίκος Κουρτζής και «παρά πόδας» ο Κομνηνός Τσουκαρέλης ... (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Κούλα Αναστασέλη)

ο Πνευματικό Κέντρο Αγιάσου «ΑΝΑΓΝΩ­ ΣΤΗΡΙΟ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» γιόρτασε φέτος με τη λαμπρότητα που του αξίζει τη χρυσή εκατονταετη­ ρίδα του. Τον Αύγουστο έγιναν πολλές πνευματοκαλλιτεχνικές εκδηλώσεις στην Αγιάσο-ένας πραγ­ ματικός οργασμός απ’ όλους τους Αγιασώτες, με χιλιάδες κόσμο να ρουφά αχόρταγα δείγματα της κουλτούρας του Αναγνωστηρίου. Τιμητικές εκδη­ λώσεις σε πρόσωπα που ζυμώθηκαν με το Αναγνω­ στήριο, Μουσικοχορευτική παράδοση της Αγιάσου μέσα απ’ την πλούσια μουσικολαογραφική συλλο­ γή του Αναγνωστηρίου, Ηθογραφία, Λεσβιακή Επιθεώρηση... Η επιτυχία ήταν μεγάλη. Ο απόηχος ακόμη πιο μεγάλος, παρ’ όλο που τα πιο πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης του τόπου μας απουσιάζαν. Μίλησαν οι καρδιές των απλών ανθρώπων με το δικό τους τρόπο, μας έκριναν, μας αξιολόγησαν και απ’ τις 3 Νοεμβρίου 1994 το Αναγνωστήριο εξορμά π έ ρ α α π ’ τ α σ ύ ν ο ρ α της Λέσβου, με την αυτα­ πάρνηση και προθυμία που χαρακτηρίζει όλα τα μέλη της τριακονταπενταμελούς αποστολής μας, αλλά και με την καθοριστική συμπαράσταση, ηθική και υλική, του Νίκου Σηφουνάκη, Υφυπουργού Πολιτισμού. Έτσι στις 4 Νοεμβρίου, με τη συνεργασία του «Φ ιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών » της Αθήνας, στο λαμπρό και κατάμεστο Δημοτικό

Θέατρο του Πειραιά, και με την τιμητική παρουσία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιακώβου, του Υφυπουργού Πολιτισμού κ. Νίκου Σηφουνάκη, των βουλευτών Λέσβου κ. Δημήτρη Βουνάτσου και κ. Φραγκλίνου Παπαδέλη και άλ­ λων επισήμων, παρουσιάσαμε τη Μουσικοχορευτική Παράδοση της Αγιάσου και μέρος της Λεσβιακής Επιθεώρησης του Αντώνη Μηνά « Γ ε ι α σ ο υ , Α γ ι ά σ ο υ » . Προηγουμένως είχε γίνει μια σεμνή τιμητική εκδήλωση για τον πρόεδρο του Αναγνωστηρίου κ. Πάνο Πράτσο από το «Φ ιλοπρόοδο Σύλλογο Α γιασωτών» της Αθήνας. Η επιτυχία κατά κοινή ομολογία ήταν μεγάλη. Στις 6 Νοεμβρίου δεκαοκταμελής αποστολή του Αναγνωστηρίου αναχω ρεί για το Σ ίδ ν ε ϊ της Α υστραλίας, ύστερα από πρόσκληση της «Μ υτιληναϊκής Αδελφότητας» και της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» Σίδνεϊ. Αυτό που αντικρίσαμε και νιώσαμε το πρωί της 7ης Νοεμβρίου στο αεροδρόμιο του Σίδνεϊ δεν περιγράφεται. Βρεθήκαμε σε έναν κόσμο που δεν περι­ μέναμε : εκατοντάδες Αγιασώτες, Μ υτιληνιοί, Έλληνες, όλα αδέρφια μας ξενιτεμένα, με μια λαχτάρα ανείπωτη, με αγκαλιές και δάκρυα, φωνές και χειροκροτήματα, λουλούδια, φλας και κάμε­ ρες, όλα μαζί δημιούργησαν μια υποδοχή, που μόνο δυνατές καρδιές αντέχουν. « Α δ έ ρ φ ι α ,

Αναμνηστική φωτογραφία από την άφιξη και την υποδοχή των ερασιτεχνών του Αναγνωστηρίου στο αεροδρόμιο του δγιΐησγ (7.11. 1994). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γεώργιος Ακαμάτης)

κ α λ ώ ς ή λ θ α τ ε . Ό λ ο ι οι Α γ ι α σ ώ τ ε ς σας κ α λ ω σ ο ρ ί ζ ο υ μ ε και σας ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ μ ε » . Εκατοντάδες τα καλωσορίσματα μέσα α π ’ τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και τις ελληνικές εφημε­ ρίδες του Σίδνεϊ. Ήταν θες η νοσταλγία, η αγάπη της γενέτειρας που τους λείπει; Ήταν κάτι που, κρυμμένο παρά­ πονο απ’ τα αδέρφια μας της Αυστραλίας, ξεπετάχτηκε και έφερε την εκτόνωση τη στιγμή που η λαχτάρα έγινε πραγματικότητα; Αυτό φαίνεται απ’ το καλώς Ήλθατε του Σίμου Σκλεπάρη : « ...ήρθε λοιπόν στο Σίδνεϊ το ερασιτεχνικό θεατρικό τμήμα του Αναγνωστηρίου, για να συνεορτάσει, να δώσει δυο θεατρικές παραστάσεις, αλλά και για να μας μεταφέρει ένα μήνυμα ελπιδοφόρο, που κάνει κάθε Αγιασώτη, κάθε Μυτιληνιά και κάθε ξενιτεμένο, απ’ όποια γωνιά της Ελλάδας και αν προέρχεται, να σκιρτά από αγαλλίαση και υπερηφάνεια, που κάνει κάθε ξενιτεμένο να ψιθυρίζει παραπονεμένα. Ε π ι τ έ λ ο υ ς η μ η τ έ ρ α Ε λ λ ά δ α ά ρ χ ι σ ε να α φ ο υ γ κ ρ ά ζ ε τ α ι τα χ τ υ π ή μ α τ α της κ α ρ ­ δ ι ά ς μας». Η Αγιάσος, η Μυτιλήνη, η Ελλάδα του Σίδνεϊ βάρεσε συναγερμό. Κινητοποίηση σ’ όλους τους τομείς κι α π ’ όλους μαζί. Η φιλοξενία α π ’ τους Αγιασώτες πρωτόγνωρη. Περιηγήσεις και ξεναγή­ σεις στα αξιοθέατα, συνεστιάσεις, δείπνα, προ­ σφωνήσεις, συνεντεύξεις... Ύστερα από πρόσκλη­ σή της, επισκεφτήκαμε τις κτιριακές εγκαταστά­ σεις στη ΕαΓσιυόα της Ελληνικής Κ οινότητας Σίδνεϊ και Ν.Ν.Ο. Εκεί είδαμε τον ελληνισμό στις πιο όμορφες στιγμές του. Εκατοντάδες παιδιά όλων των ηλικιών, κοπέλες και παλικάρια διδά­

σκονταν και χόρευαν ελληνικούς χορούς, ώρες ατέλειωτες. Μια άλλη Ελλάδα που διψά για ό,τι είναι ελληνικό. Μια δράση παρόμοια με αυτή του Αναγνωστηρίου. Μέσα απ’ τις προσφωνήσεις του προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας κ. Χ.Δανάλη, τη ζεστασιά των εκατοντάδων παρευρισκομένων Αγιασωτών, Μυτιληνιών και άλλων Ελλήνων, αισθανθήκαμε λιγότερο Έ λληνες εμείς της Ελλάδας απ’ τους συμπατριώτες μας του Σίδνεϊ. Συγκινητικές στιγμές που πνίγουν τα λόγια. Και ήρθε η ώρα της δικής μας προσφοράς προς τους συμπατριώτες μας. Ολόκληρη την Πέμπτη, 10 Νοεμβρίου, τη διαθέσαμε για την οργάνωση των παραστάσεων στο Ραταάσ ΊΊιοαΠο ΝΙΌΑ του Κοπδίη^ΐοη. Ένα θέατρο της Δραματικής Σχολής του Πανεπιστημίου, κομψοτέχνημα, με τις πιο σύγ­ χρονες εγκαταστάσεις, που μας βοήθησε να πλη­ σιάσουμε το τέλειο στις παραστάσεις μας. Δώσαμε δυο παραστάσεις. Την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά « Ω ρ α ί α Μ π ο υ τ ζ α λ ι ά μ ο υ » και το Σάββατο τη Λεσβιακή Επιθεώρηση του ίδιου « Γ ε ι α σου , Αγ ι άσου». Απ’ τον ίδιο ερασιτεχνικό θίασο, σε δυο μέρες να παρουσιαστούν δυο εντελώς διαφο­ ρετικά έργα α π ’ τους ίδιους ερασιτέχνες, είναι κάτι που θεωρείται ακατόρθωτο. Το τι έγινε δεν περιγράφεται, όταν άνοιξε η αυλαία και στο βάθος της σκηνής φωτίστηκε κατάλληλα «Γι Άγλιας» - ο Όλυμπος - με τις πλα­ γιές και ρεματιές του, έργο του Χαράλαμπου Πανταζή. Οι Αγιασώτες ξαναγεννήθηκαν. Αισθάνθηκαν δίπλα τους τη μάνα τους. Άκουσαν την ντοπιολαλιά τους, ξανάζησαν τα ήθη και τα

Τα μέλη του Θεατρικού Τμήματος του Αναγνωστηρίου και Αγιασώτες της Αυστραλίας φωτογρα­ φίζονται μπροστά στο «ΟροΓθ Ηοιΐδο» του δγάηογ (Νοέμβριος 1994). (Τη φωτογραφία παραχώ­ ρησε ο Αντώνης Μηνάς)

έθιμά μας, έκλαψαν και γέλασαν μέσα απ’ την καρ­ διά τους. Μετά α π ’ αυτές τις δυο παραστάσεις δώσαμε και τρίτη την Κυριακή, ύστερα από απαί­ τηση αυτών που έμειναν έξω από το θέατρο. Εγώ δε θα κάνω σχόλια για την επιτυχία των παραστάσεων. Θα αφήσω τον ελληνικό τύπο του Σίδνεϊ να μιλήσει με τίτλους: « Ε π ι τ υ χ έ σ τ α τ ε ς οι π α ρ α σ τ ά σ ε ι ς τ ω ν Α γ ι α σ ω τ ώ ν » ο « Ελ λ η ν ι κ ό ς Κή ρ υ κ α ς » της 14 Νοε μβρί ου 1994. « Ε ν τ υ π ώ σ ι α σ ε το Αν α γ ν ω σ τ ή ρ ι ο » ο « Κό σ μ ο ς » επίσης της 14 Νοεμβρίου 1994. Θα παραμείνω όμως στην κριτική του συμπατριώτη μας κ. Τάκη Καλδή, Γερουσιαστή της Ν.Ν.Ο «Οι Αγιασώτες σκόρπισαν στο Σίδνεϊ το γέλιο και τη χαρά... Είχα την πρόθεση να μη γράψω, αλλά την περασμένη Παρασκευή, όπου παρακολούθησα την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά "Ωραία Μπουτζαλιά μου", άλλαξα γνώμη, φεύγοντας από το θέατρο με

μουσκεμένο από τα δάκρυα του γέλιου πρόσωπο. Είπα ότι από τα 400 τόσα άτομα που παρακολού­ θησαν τη λαογραφική κωμωδία δε θα βρισκόταν ούτε ένας να μη συμφωνήσει μαζί μου... Το Αναγνωστήριο ιδρύθηκε πολύ π ρ ιν ιδρυθεί η Αυστραλία. Γιορτάζει τα εκατό του χρόνια, ενώ η Αυστραλιανή Ομοσπονδία θα γιορτάσει στο τέλος του αιώνα. Το γεγονός αυτό διαλαλεί τη μεγάλη παράδοση και απαιτείται σεβασμός,ιόταν μιλάμε γι’ αυτό... Οι ηθοποιοί έπαιξαν με κέφ| και η άνεση ήταν κάτι που δεν μπορούσες να μην την παρατη­ ρήσεις... Μου άρεσε τόσο πολύ η "Μπουτζαλιά", ώστε να πάω και το Σάββατο, για να παρακολουθήσω την επιθεώρηση "Γεια σου, Αγιάσου". Πέρυσι πήγα με τον αδελφό μου στην Αθήνα να δούμε επι­ θεώρηση. Μας τράβηξαν τα γνωστά ονόματα. Πριν τη μέση σηκωθήκαμε και φύγαμε. Αντί να γελάσου­ με, αηδιάσαμε με τους επαγγελματίες. Με τους % 3 **

Ένα πρωινό του Νοεμβρίου του 1994 σ’ ένα καφενείο του δγιΐησγ συναντήθηκαν, για να πάρουν τον ίβ τ ε ιν ό τους, ερασιτέχνες του Αναγνωστηρίου με πατριώτες τους ...Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, καθήμ|νοι:Γεώργιος Ακαμάτης, Φώτιος Σκλεπάρης, Σιμός Σκλεπάρης, Γεώργιος Παπάνης, Γεώργιος Ταμβακέλης, Προκόπιος Βασιλάς, Παναγιώτης Χατζηκομνηνός, Παναγιώτης Σουσαμλής (Κατσαρός), Μιχαήλ Δεμιργκέλης και Αντώνιος Μηνάς. Όρθιοι: Προκόπιος Καλαντζής, Βασίλειος Γεωργαντής, Ευστράτιος Μαλούκης, Παναγιώτης Κωμαΐτης, Κωνσταντίνος Πατσέλης, Βασίλειος Άινάρδος, Μιχαήλ Χριστοφαρής (πρόεδρος), Μιχαήλ Βίγλατζης και Ευστράτιος Χατζηχρυσάφης. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γεώργιος Παπάνης)

ερασιτέχνες του Αναγνωστηρίου δε νομίζω ότι αήδιασαν οι θεατές και δεν έφυγε κανένας. Έ μειναν εκεί μέχρι το τέλος, για να σειστεί η αίθουσα τοτ^εάτρου από το τρανταχτό γέλιο...». Το Αναγνωστήριο δεν περιορίστηκε μόνο στις θεατρικές του παραστάσεις. Έδωσε ένα δυναμικό παρών και στον εορτασμό της 82ης επετείου της απελευθέρωσης της Αέσβου. Την Κυριακή, 13 Νοεμβρίου, στην περίλαμπρη εκκλησία των Αγίων Ραφαήλ, ΝΛολάου και Ειρήνης στο Λίβερπουλ έγινε επιμνημόσυνη δέηση, αρτοκλασία και κατά­ θεση στεφάνων από τον πρόεδρο της «Μυτιληναϊκής Αδελφότητας» κ. Δημήτρη Πετεινέλη, τον πρό­ εδρο της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» κ. Μιχάλη Χριστοφαρή και από εμένα, εκπρόσωπο του Αναγνωστηρίου. Χαρακτηριστικό είναι και συγκινητικό μαζί ότι η μυτιληναϊκή πάτριά τιμώ­ ντας το Αναγνωστήριο παρέδωσε την εικόνα των Τ α ξια ρ χώ ν^ια την περιφορά σε μένα και τον Αντώνη Μηνά και την ελληνική σημαία σε βρακο­ φόρο μέλος της αποστολής του Αναγνωστηρίου, που προπορευόταν της πομπής. Στη συνέχεια στή­ θηκε χορός ~(ιε παραδοσιακά όργανα στο χόλ της εκκλησίας. Γέμισε από Λέσβο και Ελλάδα το Δίβερπουλ. Το ό ν ε ι ρ ο έ φτ α σ ε στο τ έ λ ο ς του. Την Τρίτη 15 Νοεμβρίου, απόγευμα, μέσα σε μια ατμό­ σφαιρα βαρϊΒζ του αποχωρισμού, επιβιβαστήκαμε στο αεροπλάνο με κλάματα και χειροκροτήματα α π ’ τις εκατοντάδες που μας κατευόδωσαν. Επιθυμία τα$τς και υπόσχεσή μας να ξαναπάμε. Πιστεύούμε πως οι στόχοι της αποστολής μας πέτυχαν. Δώσαμε στ’ αδέρφια μας ψυχοπνευματική τροφή, που την έχουν ανάγκη και την απαιτούν. Πήραμε α π ’ αυτούς, μέσα α π ’ τη ζεστασιά της ψυχής τους^-περισσότερη Ελλάδα, που εμείς ούτε καν φανταζόμασταν και μας προβλημάτισαν. Όταν προλόγιζα τις παραστάσεις, είχα επισημάνει: «...Θ(#ήταν λειψός ο εορτασμός της χρυσής εκατονταετηρίδας του Αναγνωστηρίου, αν τις εκδηλώσεις'ΐις περιορίζαμε στη Λέσβο και στην Ελλάδα μόνο. Και τούτο, γιατί το Αναγνωστήριο ανήκει και σε σας. Όλοι λίγο πολύ δώσατε σ’ αυτό και πήρατε απ’ αυτό...». Και παρακάτω: «...Δε θα ήμασταν εδώ, αν δε βρίσκαμε την αμέριστη συμπα­ ράσταση του Νίκου Σηφουνάκη, Υφυπουργού Πολιτισμού, Κρητικού στην καταγωγή, αλλά με ακουμπισμένη την καρδιά του στην όμορφή μας Λέσβο. Γι’ αυτό τον ευχαριστούμε θερμά...». Με αυτά τα δυο-αποσπάσματα θέλω να επισημάνω τούτο: Ο εορτασμός έφτασε στο αποκορύφωμά του και ολοκληρώθηκε με τις παραστάσεις στην Αθήνα και το Σίδνεϊ. Το Αναγνωστήριο έλαμψε και πάλι. Απ’ την άλλη μεριά πιστεύω πως αποδειχτήκαμε

Ο πρόεόρυς ο ι; «Φιλοπροόδου 11αποικίας Αγιάσου» δγτΐπεγ Μιχαήλ Χριστοφαρής (αριστερά) και ο γραμμα­ τέας Γεώργιος Ακαμάτης αποθανατίζονται στο αερο­ δρόμιο, στις 7 Νοεμβρίου 1994, με τον εκλεκτό ερασιτέ­ χνη Μιχαήλ Βίγλατζη, γνωστό περισσότερο με το «καλλιτεχνικό» Παπέλ ’...

άξιοι πρεσβευτές του ελληνισμού στη μακρινή Αυστραλία και πως φανήκαμε άξιοι της εμπιστο­ σύνης του Υπουργείου Πολιτισμού και ειδικότερα του Νίκου Σηφουνάκη. Και πάλι θερμά ευχαρι­ στούμε το Νίκο Σηφουνάκη γ ι ’ αυτή του την συμπαράσταση και εμπιστοσύνη που μας έδειξε. Τέλος ευχαριστούμε τον πρόεδρό μας Πάνο Πράτσο που, παρότι δε μας συνοδέυσε στο μακρι­ νό ταξίδι της Αυστραλίας, μας συμπαραστάθηκε σ’ όλες τις προσπάθειές μας. Ευχαριστούμε το «Φ ιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών» της Αθήνας, που ακούραστοι έτρεξαν να μας βοηθήσουν στην παράστασή μας στον Πειραιά. Ευχαριστούμε την Ελληνική Κοινότητα Σίδνεϊ για την υποδοχή και τη φιλοξενία. Ευχαριστούμε τη «Φ ιλοπρόοδο Π αροικία Αγιάσου» του Σίδνεϊ μαζί και την Οργανωτική Επιτροπή που μας συμπαραστάθηκαν ολόπλευρα στην προσπάθειά μας. Ευχαριστούμε τη «Μυτιληναϊκή Αδελφότητα» του Σίδνεϊ για την πρόσκληση και τη συμπαράστα­ σή της. Τέλος εκφράζουμε τις πιο θερμές μας ευχαρι­ στίες σ’ όλους τους Αγιασώτες που μας φιλοξένη­ σαν, που δεν ξεκόλλησαν από κοντά μας όλες τις μέρες της παραμονής μας στην Αυστραλία, που μας καταγοήτευσαν. Για το Αναγνωστήριο Ο Γενικός Γραμματέας ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ

Τ’ ΑΝΑΓΝΟΥΣΤΗΡΙΟΥ

(1894 - 1994)

ΟΥΛΑ ΣΑΣ ΗΝΤΑΝ ΟΜΟΥΡΦΑ Για τς χουριανοί μ’ στν Αυστραλία δυο λέξεις θα χαράξου, φτιρό θα βάλου σαν αϊτός κουντάντουν να πιτάξου. ’Που που ν ’ αρχίσου 6ε γρικώ τσι που να σταματήσου, τι λόγια να μιταχειρστώ, για να σας φχαριστήσου. Τα πάντα μας προυσφέρατι, αφήκατι τς ιδλειές σας, δώδικα μέρις χάσατι του μπούσλα μες σ’ φαμλιές σας. Ούλα σας ήνταν όμουρφα, αυτό είνι γ ’ ουσία, σιργιάν’ παντού μας πήγατι, σι πάρκα τσι μουσεία. Σας εύχουμι του καλουτσαίρ’ στν Αγιάσου να φανείτι, γη Παναγιά μας να σας φλάγ’ μες σ ’ ξινιτιά που ζείτι.

21.11.1994.

Τ’ Αναγνουστήριου τ’ χουριού είνι μιγάλους φάρους τσι στη πουρείαντ έγραψι άθλους πουλύ μιγάλους. Είνι πανεπιστήμιου τσ’ έχει μιγάλ’ αξία τσ’ όσοι φοιτήσαν πήρανι μ’ άριστα τα πτυχία. Οχ’ τα μουρά σας σ’ ντισκουτέκς τσ’ είνι διαφθουρεία, ούλα στ’ Αναγνουστήριου, μη χάσιν τν ιφκιρία. Γοι νιοι στ’ Αναγνουστήριου να πάριτι τα φώτα, γιατ’ είνι σ’ έγιουτ’ τν ιπουχή τα γράμματα τα όπλα. Μες σ’ ντισκουτέκς μη χάνιτι άσκουπα του τσιρό σας γω κάΐ]κα χώρις γράμματα τσι θέλου του καλό σας. Μπόμπις είνι ατουμικές τα γράμματα πλια τώρα, του χρόνου δώδικα μισθοί τσι χώρια τ’ άλλα δώρα. Μέσα στ’ Αναγνουστήριου θαν έβριτι του δρόμου, θα γένιτ’ ιπιστήμουνις, δίχους κασμά στουν ώμου. Κατό χρόνια συμπλήρουσι τ’ Αναγνουστήριου μας, μΐ|ν τουν αφήσιτι να σβήσ’ του φάρου π’ του χουριό μας. Π’ του Πράτσου να τνι πάρ’ τιάρα τ’ σκντάλ’ πλια κανές άλλους για να ξακουλουθεί να φέτζ’ γι φάρους γι μιγάλους Γι Πράτσους όσα έκανι ποιος θα τα κάν’ πλια άλλους φουβούμι, άμα παρατήσ’ μη σβήσ’ για πάντα φάρους Αγιάσος, 15.1.1994

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΜΕ ΠΛΑΝΕΨΑΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΟΥ Μόλις τα είδα μπλέχτηκα στα μάτια σου τα πλάνα και μέρα νύχτα λαχταρώ την κλέφτικη ματιά σου. Μου φαίνονται πια ψεύτικα όλα τα μάτια τ ’ άλλα και σαν το ψάρι σπαρταρώ στα δίχτυα τα δικά σου.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ

ΑΡΝΟΥΜΑΪ Αρνούμαι να πεθάνω, αρνούμαι να πιστέψω, αρνούμαι να δεχτώ, αρνούμαι να παραδώσω αυτό που δικαιωματικά κρατώ. Αοκίμασε να μιλήσεις στο απόλυτο κενό με την απόλυτη άηχη απάντηση της σιωπής του τίποτα. ΜΑΡΙΚΑ ΑΑΚ. ΜΑΡΙΓΛΗ

Τρέχω στους δρόμους να σε βρω, ζητώ τον ερχομό σου, χωρίς ελπίδα στην καρδιά, για να σε αποκτήσω μαραίνομαι όταν θα δω το βήμα το δικό σου και κρέμομαι σε μια ματιά που θέλω ν ’ αντικρίσω. Η φοβισμένη, κλέφτικη κι αστραφτερή ματιά σου δείχνουν τον πόθο τον τρανό που κρύβεις στην καρδιά σου, και βλέποντας την άβυσσο

π 5 απλώνεται μπροστά μας, σβήνεις μέσα στα βάθη της τα τόσα όνειρά μας. Αγιάσος, 25.8.1994

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ

ΝΗΣΙ Σ ’ έσπειρε ουρανοδρόμος ήλιος, σμαράγδι στο λεμονοδάσος του Αιγαίου* στα τρίσβαθα της Ρωμιοσύνης οι ρίζες σεντεφιού των κορυφογραμμών σου, χορηγία ευωχίας στη θάλασσα, πνοή ζείδωρης αύρας στο μπαλκόνι του πλοίου, που φεύγει απ’ την εννιάλοφη χώρα. Όταν μ’ ένα ακόμ’ αντίο στα χείλη του μισεμού σ’ αφήνω, παίρνω θρύψαλα την καρδιά μου πίσω. Ιούλιος 1994

ΕΥΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΜΙΧ ΑΑΟΠΟΥΛΟΥ

Η ΑΓΙΑΣΟΣ ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ Χωριό μου χειμωνιάτικο, πού πήγε η ομορφιά σου, πού πήγαν τα στολίδια σου, του κόσμου η συρροή; Ερήμωσαν οι δρόμοι σου, φύγανε τα παιδιά σου, μάζεψαν τα στολίδια σου, σώπασε η βουή. Τι όμορφο που ήσουνα, σαν ήταν καλοκαίρι, πνιγμένο μες στο πράσινο και μέσα στη δροσιά; Ο κόσμος έκανε ουρά το τάμα του να φέρει στην Παναγιά τη μάνα μας, μπροστά στην εκκλησιά. Στους δρόμους σου τριγύριζαν αγόρια και κορίτσια, τα νιάτα τους σε στόλιζαν,

σε γέμιζαν ζωή. Μα ήρθε η βαρυχειμωνιά, έρημο έχεις μείνει, τα δέντρα απλώνουν τα κλαδιά σαν άδεια αγκαλιά. Μα υπόσχεση η άνοιξη χαρούμενη σου δίνει, θα πρασινίσουν τα κλαδιά και θα ’ρθουν τα πουλιά. Αγιάσος 9.12.1993

ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΚΑΕΙΑΑΡΑ

ΜΗ ΦΩΝΑΖΕΙΣ Στην τηλεόραση ξανά θα παίξουμε το δέντρο, που δεν πηγαίνει πουθενά, μη ντύνεσαι για κέντρο, ακούς, Ελένη μου, ακούς, για λόγους οικονομικούς. Μη φωνάζεις! Το κουδούνι! Ήρθε πάλι ο Μπαρούνη για τα νοίκια που χρωστάμε, τη μουγκή για λίγο κάμε μη φωνάζεις! Το κουδούνι! Θα πάρουμε μισό κιλό κρασί να βολευτούμε, θα με φιλάς, θα σε φιλώ, στον έρωτα θα μπούμε, άσε τα ουφ, άσε τα μα, και την τρεχούμενη μαμά. ΟΜΗΡΟΣ ΣΟΥΣΑΜΛΗΣ

ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ Κυνηγώντας το χρόνο για περισσότερο φως στο πέρασμα των στιγμών που χάνονται. Για λίγη μόνο παράταση. Για να συμφιλιωθώ με την ιδέα του θανάτου. ΜΑΡΙΚΑ ΑΛΚ. ΜΑΡΙΓΛΗ

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ Ένα όνειρο... 100 ετών γίνεται πραγματικότητα Η ταν Μάρτης του 1985, όταν υπηρετώντας στην Ελληνική Πρεσβεία της Καμπέρρας ως Σύμβουλος Εκπαίδευσης , πήρα την τιμητική πρό­ σκληση από την Αγιασώτικη Αδελφότητα του Σίδνεϊ, από το Σύλλογο της ιδιαίτερής μου πατρί­ δας, για να παραστώ στον ετήσιο χορό τους. Αποδέχτηκα την πρόσκληση με μεγάλη χαρά, μια και θα δινόταν η ευκαιρία να συναντήσω μαζε­ μένους τόσους πολλούς συμπατριώτες, που έτσι κι αλλιώς είχα χρόνια να τους δω. Ποτέ όμως δε φανταζόμουν την έντονη αμοιβαία συγκίνηση και τα φορτισμένα συναισθήματα, όταν ξαφνικά συνα­ ντάς παιδικούς φίλους, που έπαιζες μαζί στη γει­ τονιά, άντρες και γυναίκες τώρα πια. Είχα να τους δω 30 ή 40 χρόνια και πολλούς δυσκολεύτηκα να τους αναγνωρίσω, μια και αμείλικτος ο χρόνος αφήνει βαθιά και έντονα τα σημάδια απάνω μας. Και η ατμόσφαιρα φορτιζόταν εντονότερα, όταν άρχιζαν οι ερωτήσεις για το χωριό, για τους συγγενείς, για τους φίλους. Η νοσταλγία πλανιό­ ταν διάχυτη στην ατμόσφαιρα ανάμεικτη με την πίκρα της ξενιτιάς, έστω κι αν η φιλόξενη γη της Αυστραλίας τους καλοδέχτηκε, τους βοήθησε να σταθούν στα πόδια τους και τελικά τους έκανε ισό­ τιμους πολίτες. Και σαν ήρθε η κουβέντα για την πνευματική ζωή της Αγιάσου και το Αναγνωστήριό μας, μου καρφώθηκε έντονα η ιδέα πως το "Αναγνωστήριο" θα έπρεπε να έρθει και έδω, κοντά στα ξενιτεμένα του παιδιά, που το είχαν και πιο πολύ ανάγκη, αφού έτσι και αλλιώς ήταν κομμάτι του εαυτού τους, του χωριού τους, οι ρίζες τους. Σαν το κουβέντιασα με μερικούς από αυτούς (τους αδελφούς Χατζηχρυσάφη, τους αδελφούς Σκλεπάρη και άλλους), μόνο που δεν πέταξαν από τη χαρά τους, π α ρ ’ όλο που βλέπαμε όλοι τις δυσκολίες του εγχειρήματος και τα τεράστια έξοδα που θα απαιτούνταν. Όμως είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου και σ’ αυτούς πως θα έκανα κάθε δυνα­ τή προσπάθεια... Ήταν Ιούνης του 1985 που ήλθα στην Ελλάδα για διακοπές και μια και δυο στον πρόεδρο του Αναγνωστηρίου, τον αειθαλή κ. Πράτσο, και το και το. Ενθουσιασμός και από μέρους του και από όλους τους ερασιτέχνες, όλοι έτοιμοι και πρόθυμοι για το μεγάλο ταξίδι, αρκεί να βρίσκονταν τα χρή­ ματα. Επόμενο βήμα η επίσκεψή μου στον τότε Νομάρχη Λέσβου κ. Νίκο Σηφουνάκη. Ανθρωπος

με πλατιούς ορίζοντες υιοθέτησε ασμένως το αίτη­ μα, αλλά λόγω οικονομικής αδυναμ ίας της Νομαρχίας μού υπέδειξε κάποιες άλλες υπηρεσίες, στις οποίες έπρεπε να απευθυνθώ, που όμως δυστυχώς δεν έδειξαν το αναμενόμενο ενδιαφέρον. Έτσι γύρισα πίσω απογοητευμένος, μεταφέροντας την πίκρα μου και στους μετανάστες μας, που εύκολα πίστευαν στα όνειρα. Κρίμα! Ήταν το 1987 που επέστρεψα οριστικά στην Ελλάδα . Και κάθε καλοκαίρι, πιστός εραστής της ιδιαίτερής μου πατρίδας, της Αγιάσου, ερχόμουν για ένα σύντομο προσκύνημα στην Παναγιά και για μια ανανέωση της επαφής με τους ανθρώπους μας. Και κάθε φορά που συναντούσα τον κ. Πράτσο, μου επαναλάμβανε μονότονα την ίδια φράση, με μια στυφή πίκρα στα λόγια του. "Δεν τα καταφέραμι, Γιάνν’, να πάμι έγιουτι τσι στν Αυστράλια , κρίμα!" Και εγώ κουνούσα με απογοήτευση το κεφάλι, κατανοώντας απόλυτα την πικρία του. Ήταν πια Αύγουστος του 1994 και μόλις είχαν τελειώσει οι λαμπρές γιορταστικές εκδηλώσεις για τα εκατόχρονα του Αναγνωστηρίου στην Αγιάσο. Κάτι μέσα μου έλεγε πως δεν έπρεπε να τελειώ­ σουν αυτές οι εκδηλώσεις, περιορισμένες μόνο στο χώρο της Αγιάσου. Κάτι μου έλεγε πως ήταν και­ ρός πια το Αναγνωστήριο να ανοίξει και παραέξω τα φτερά του, αφού έτσι κι αλλιώς η εκατόχρονη φήμη του είχε προ πολλού απλωθεί παντού, όπου υπήρχαν Αγιασώτες. Αυτή τη φορά οι περιστάσεις και οι προϋποθέ­ σεις παρουσιάζονταν πιο ευοίωνες, γιατί εκτός από όλα τα άλλα υπήρχε και η ευτυχής συγκυρία, στη θέση του Υφυπουργού Πολιτισμού να βρίσκε­ ται ο παλιός Νομάρχης και νυν Βουλευτής Λέσβου, ο κ. Νίκος Σηφουνάκης. Η όλη επιχείρηση σχεδιάστηκε μυστικά (για να μην προκαλέσουμε και άλλες απογοητεύσεις σε περίπτωση αποτυχίας) στο ραφείο του Αντώνη Μηνά (θα έλεγα το παράρτημα, κατά κάποιο τρόπο, του Αναγνωστηρίου στη Μυτιλήνη). Και μετά το σχεδιασμό πλησίστιοι τώρα για την υλο­ ποίηση. Χαρτιά, γράμματα, αιτήσεις, προσωπικές επαφές με τους αρμόδιους και ω του θαύματος το όνειρο αρχίζει σιγά σιγά να γίνεται πραγματικότη­ τα. Τελικά από τον Υφυπουργό Πολιτισμού εγκρίνεται το απαραίτητο κονδύλιο για τα εισιτήρια των μελών της αποστολής.Τα υπόλοιπα είναι πια παι­

χνίδι. Εισιτήρια, διαβατήρια, βίζες, επαφές με την ομογένεια στο Σίδνεϊ, σκηνικά κλπ. Ετοιμάζονται και οργανώνονται πυρετωδώς, ώστε η επίσκεψή μας να συμπέσει με τις γιορταστικές εκδηλώσεις της 8ης Νοεμβρίου, ημερομηνίας της απελευθέρω­ σης του νησιού μας. Και η μεγάλη μέρα ή μάλλον η μεγάλη νύχτα φτάνει. Κυριακή 6 Νοέμβρη 1994, ώρα 1.30 το βράδυ, το μεγαθήριο Ιυτηδο Ε ι 747 της δί秣ΐροΓε Αΐτΐίηεδ απογειώνεται για το Σίδνεϊ. Διάρκεια της πτήσης μόλις ... 22 ώρες. Αλλά ποιος υπολογίζει το χρόνο σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Μαζεμένοι όλοι εμείς στην ουρά του αεροπλάνου (πιθανώς για να μην ενοχλούμε με τις φωνές μας τους άλλους επι­ βάτες), χαλάμε κυριολεκτικά τον κόσμο. Τα πει­ ράγματα δίνουν και παίρνουν, το κέφι στο αποκο­ ρύφωμά του. Λίγο το ’χεις το Αναγνωστήριο στα εκατύχρονά του να βγαίνει για πρώτη φόρα από τα σύνορα της Ελλάδας και για ένα τόσο μακρινό και ποθητό ταξίδι; Ακόμα και οι κοπέλες αεροσυνοδοί της 5ίη§βροτε ΑίτΗηε$ διασκεδάζουν μαζί μας και φωτογραφίζονται αγκαλιά με τους ερασιτέχνες μας. Ελπίζω να μη ζηλέψουν οι γυναίκες τους! Ο Μηνάς δεν αργεί να σκαρώσει το δίστιχο για τις όμορφες κοπέλες: «Να τα πάλι τα καντρέλια, ίβγαν μι τ ’ αραμπαδέλια», καθώς διαρκώς μας κουβα­ λούσανε φαγητά και αναψυκτικά με τα περίεργα καροτσάκια τους και το τυποποιημένο χαμόγελό τους. Από συνεννόηση; Αριστα! Τα εκφραστικότα­ τα ελληνικά νοήματα δίνουν και παίρνουν και το "Π απέλ’» με τον "Τσαμπλάκο" στο άψε σβήσε αρπούν την προφορά και το ... αγγλικό πάει σύννε­ φο. Έτσι με ελάχιστο ύπνο και καθόλου ψυχική κούραση περνάνε οι δύσκολες ώρες της πτήσης. Επιτέλους άφιξη στη Σιγκαπούρη και στάση λίγων ωρών. Τι να πει κανείς τώρα για το φοβερό εκείνο αεροδρόμιο (ίσως το μεγαλύτερο και το πολυτελέστερο στον κόσμο). Κάθε υπερβολή και χλιδή εδώ χάνει το νόημά της. Κινητοί διάδρομοι, που σε μεταφέρουν παντού, μέχρι και τρένο αποκλειστικά για τη χρήση του αεροδρομίου σε πάει από τη μια μεριά στην άλλη άκοπα και ταχύτατα. Και μέσα εκατοντάδες μαγαζιά πουλούν τα πάντα σε αφορολόγητες τιμές. Η υπερβολή της καταναλωτικής κοινωνίας σε όλο της το μεγαλείο, μαζί με την οργιώδη βλάστηση του βασιλείου της ορχιδέας που έχει μεταφερθεί από τον εξωτερικό τροπικό παράδεισο στους εσωτερικούς κλιματιζό­ μενους χώ ρους. Αλλά η ανάπαυλα σύντομα τελειώνει- τα κεφάλια πάλι μέσα για ένα ακόμα ΙΟωρο μέχρι το Σίδνεϊ , την Πύλη της Αυστραλίας.

Ποιος τα φοβάται όμως αυτά! Και να σκεφθεί κανείς πως πάμε στη Μυτιλήνη σε 35 λεπτά και μερικές φορές μας φαίνεται ατελείωτη η ώρα. Και επιτέλους! Είναι πια Δευτέρα το πρωί σαν προσγειωνόμαστε στο αεροδρόμιο του Σίδνεϊ. Μερικοί και μερικές φοράν τις βράκες τους και οι Αυστραλοί τελωνειακοί μας κοιτάζουν περίεργα σαν όντα από άλλο πλανήτη. Αυτό βέβαια δεν τους εμποδίζει να μας ξεσκονίσουν τα πράγματα, ακόμα και τις σόλες των παπουτσιών μας, μήπως μεταφέρουμε λάσπες με... αφθώδη πυρετό. Είδα κι έπαθα να γλιτώσω από την κατάσχεση "του καλάθ’ τσι του κμάρ’ τς Μ αριάνθ’ς. Τα τσιριά όμους πήραντα, γη Μαριάνθ’ όμως μηδί χουλιόσκασι καθόλ’, γιατί είχι τσ’ άλλα χουσμένα στ’ βράκα τς. Αυτό μας έλ’πι να μην έχουμι τσιριά για τν ακκλησιά". Ε καιρός πια να τελειώσουν οι διατυπώσεις, γιατί έξω κάποιοι περιμένουν. Ποιος όμως περίμενε τέτοια κοσμοσυρροή! Εκατοντάδες χωριανοί με επικεφαλής το προε­ δρείο του Συλλόγου μας, δημοσιογράφοι, φωτορε­ πόρτερ κλπ. μας περιμένουν με τα δώρα της υπο­ δοχής, με κλάματα και γέλια, με ανάμεικτα συναι­ σθήματα χαράς και ικανοποίησης. Ποιον να πρωτοχαιρετίσεις, ποιον να σφιχταγκαλιάσεις, ποιον ν’ αναγνωρίσεις, ποιον να θυμηθείς! Και τα φλας να ξαστράφτουν ασταμάτητα για αναμνηστικές φωτογραφίες. Η οργάνωση της ομογένειας άψογη. Μας είχαν ήδη μοιράσει στα σπίτια, που θα μας φιλοξενού­ σαν, για να μη νιώσουμε ούτε στιγμή αποκομμένοι σε ξένη χώρα από τη ζεστασιά των ανθρώπων μας. Οι πιο πολλοί από μας αμφιβάλλω αν κατάλαβαν καν πως βρισκόμαστε σε μια ξένη χώρα, χιλιάδες μιλιά μακριά, με άλλη γλώσσα, άλλα ήθη, άλλα έθιμα. Τόση ήταν η αγάπη και η φροντίδα για μας όλων όσοι μας φιλοξένησαν, που έκαναν το παν για να μη νιώσουμε κούραση ή μοναξιά ή πλήξη. Και το αιώνιο «Παπέλ’» την ίδια κιόλας βραδιά έκανε το θαύμα του. Αφού φόρεσε μια κατακόκκινη περούκα, πήγε νυχτιάτικα και χτύπησε το σπίτι "τς Μαρίγιας τς Μπίλινας", που φιλοξενούσε τον Τσαμπλάκο και τη Μαριάνθη Αϊβαλιώτου. Φυσικά εκείνη τρομοκρατήθηκε, μόλις τον πρωτοείδε με την περούκα, και μόνο άμα άρχισε εκείνος να φωνάζει "ί$ Μτ Τχαιτιρίαλοχ δοτέ, ρ1εαδε?"τον ανα­ γνώρισε και του ανταπέδωσε τη φιλοφρόνηση σε γνήσια... αγγλικά "τς μάνας του τέτοιου, ρε Παπέλ’". Οι επόμενες μέρες περνούν με ξενάγηση στα αξιοθέατα της πόλης, οργανωμένη από το Σύλλογο των Αγιασωτών ,με επίσημα γεύματα, δεξιώσεις, συνεντεύξεις σε εφημερίδες και ραδιόφωνα, με προετοιμασία της παράστασης της Παρασκευής.

Οργασμός δουλειάς για να είναι όλα οργανωμέ­ να άψογα και στην εντέλεια, ανάλογα με τη φήμη και τις δυνατότητες του θεατρικού τμήματος του Αναγνωστηρίου. Η βοήθεια των ομογενών μας πρόθυμη και αποτελεσματική, ικανή να καλύψει κάθε μας απαίτηση για τις ανάγκες των παραστά­ σεων. Εντωμεταξύ η ζήτηση των εισιτηρίων εντο­ νότατη και για τις δυο προγραμματισμένες παρα­ στάσεις (μέχρι που σκεφτόμαστε να τα βγάλουμε στη... μαύρη αγορά σαν ντέρμπι Ολυμπιακού Παναθηναϊκού ). Η κινητοποίηση της ομογένειας απρόσμενη. Άνθρωποι από κάθε μεριά της απέρα­ ντης πόλης, που χρόνια είχαν να φανούν σε εκδη­ λώσεις της ομογένειας, έρχονται να δώσουν το παρών και να απολαύσουν την παράσταση του Αναγνωστηρίου τους. Και η μεγάλη πρεμιέρα φτάνει. Το θέατρο της δραματικής σχολής του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ κατάμεστο από Αγιασώτες κυρίως και άλλους Μυτιληνιούς και μη. Ο πρόεδρος της Αγιασώτικης Αδελφότητας κ. Μιχάλης Χριστοφαρής με λίγα περιεκτικά λόγια προλογίζει και ο γεν. γραμματέ­ ας του Αναγνωστηρίου κ. Κλεάνθης Κορομηλάς κάνει μια όμορφη εισαγωγή για το έργο που θα δούμε. Ακολουθεί ένας σύντομος χαιρετισμός από τον υπογράφοντα και επιτέλους αρχίζει το έργο. Το χειροκρότημα για το σκηνικό, αλλά και για κάθε σκηνή του έργου, κάνει δύσκολη την παρακο­ λούθηση. Αλλά η συμμετοχή των θεατών και το γέλιο είναι τόσο αυθόρμητο, που δίνει κουράγιο στους ερασιτέχνες να εντείνουν την προσπάθειά τους και να φτάσουν σε επίπεδα επαγγελματικής τελειότητας . Και εδώ πρέπει να πω δυο λόγια για την επιλο­ γή των έργων που παρουσιάσαμε. Η πρεμιέρα ήταν με την επιτυχέστατη ηθογραφία του Αντώνη Μηνά " Ω ρ α ί α Μ π ο υ τ ζ α λ ι ά μ ο υ ". Δε νομίζω να υπήρχε καλύτερη επιλογή έργου, που να θυμίζει παραστατικότερα στους μετανάστες μας τις όμορ­ φες εκείνες εποχές. Ήταν ακριβώς αυτό που ήθε­ λαν να δουν, αυτό που τους δένει με άρρηκτους δεσμούς με τις ρίζες τους και που άρεσε ακόμα και στα αυστραλογεννημένα παιδιά τους, που έχουν γνωρίσει την παλαιά Αγιάσο μόνο από τις διηγή­ σεις των γονιών τους. Τις άλλες 2 μέρες ακολούθησε η επιθεώρηση και πάλι του Αντώνη Μηνά "Γεια σου, Αγιάσου", που δίνει ανάγλυφα τη συνέχεια, την εξέλιξη της ζωής του χωριού μέσα από σπαρταριστικές σκηνές και κωμικές καταστάσεις, που συνταιριάζουν τον παλαιό με το σύγχρονο κόσμο. Τόση δε ήταν η επι­ τυχία και η ζήτηση εισιτηρίτυν, ώστε αναγκαστήκα­ με να δώσουμε και μια έκτακτη παράσταση, για να καλύψουμε όλες τις ανάγκες.

Δε θα γράψω προσωπικά τίποτα για την απόδο­ ση των ερασιτεχνών μας στις παραστάσεις. Θα σας μεταφέρω απλώς αυτούσια τη γνώμη του κ. Τάκη Καλδή, γερουσιαστή της Αυστραλίας, που δημοσι­ εύτηκε στην ομογενειακή εφημερίδα «ο Κόσμος» της 15 Νοέμβρη 1994: «...Μπορώ μάλιστα να πω ότι σέβομαι και θαυμάζω περισσότερο τους ερασι­ τέχνες. Οι επαγγελματίες παίξουν για να ζήσουν. Οι ερασιτέχνες διαθέτουν τις ώρες τους, επειδή αγαπούν την τέχνη. Επειδή το θέλουν. Τέτοια σπιρτάδα, τέτοιο διάλογο δεν έχω παρακολουθήσει σε θεατρικά έργα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων επιφανώ ν συγγραφέων. Συγχαρητήρια στον Αντώνη Μηνά. Οι ηθοποιοί έπαιξαν με κέφι και η άνεση ήταν κάτι που δεν μπορούσες να μην το παρατηρήσεις. Δε θα κάνω όμως κριτική. Δε θέλω να ξεχωρίσω κανέναν, αν και υπήρχαν και μερικοί που ξεχώ ριζαν. Μου άρεσε τόσο πολύ η "Μπουτζαλιά", ώστε να πάω και το Σάββατο να παρακολουθήσω την επιθεώρηση "Γεια σου, Αγιάσου"...). Θα μπορούσα να αναφέρω και ποικίλα άλλα εγκώμια του ομογενειακού τύπου για την όλη παρουσία του Αναγνωστηρίου στην Αυστραλία, αλλά δε θέλω να κάνω κατάχρηση του χώρου του περιοδικού.Θα σημειώσω μόνο ό τ ι , και στις τρεις παραστάσεις που δώσαμε, εκτός από τους ομογε­ νείς μας, που κατέκλυσαν κυριολεκτικά το θέατρο, μας τίμησαν με την παρουσία τους ο γερουσιαστής κ. Τάκης Καλδής με τη σύζυγό του, ο πρόεδρος της Κεντρικής Κοινότητας κ. Χάρης Δανάλης, ο πρόε­ δρος της Λεσβιακής Αδελφότητας κ. Δ. Πετεινέλης και πολλοί άλλοι. Άφησα για το τέλος τις δύσκολες ώρες του απο­ χαιρετισμού. Τη μέρα της αναχώρησης η ίδια κοσμοσυρροή στο αεροδρόμιο από φίλους και συγ­ γενείς, που με δάκρυα μας κατευόδωναν και μεις δεν είχαμε τίποτα άλλο να τους υποσχεθούμε παρά μόνο πως θα ξανάρθουμε. Ας μείνουμε λοιπόν εμείς με όλες αυτές τις έντονες αναμνήσεις και ας ευχηθούμε ότι κάποτε θα μπορέσουμε ξανά να υλοποιήσουμε την υπόσχε­ σή μας. ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΠΑΠΑΝΗΣ

«ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΑΓΙΑΣΟΥ» Σ τις 4 Σεπτεμβρίου 1994 δόθηκε στην αίθουσα του θεάτρου του Αναγνωστηρίου παράσταση με την επιθεώρηση του Αντώνη Μηνά «Γεια σου, Αγιάσου» και σημείωσε εξαιρετική επιτυχία. Οι εισπράξεις διατέθηκαν για την ανέγερση παρεκ­ κλησίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Μ αυρι­ γιώτη...

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΑΟΓΕΣ Σ τ ις δημοτικές εκλογές της 16ης Οκτωβρίου 1994 έλαβαν μέρος, με σειρά επιτυχίας, οι παρακά­ τω Συνδυασμοί: 1. « Πρ ο ο δ ε υ τ ι κ ή Αγ ι άσος ». Υποψήφιος δήμαρχος Χριστόφας Ευστρατίου Στεφάνου. Υποστήριξη: Ν.Δ. 2. « Δη μ ο κ ρ α τ ι κ ή Α γ ι ά σ ο ς » . Υ ποψήφιος δήμαρχος Νικόλαος Ραφαήλ Σουσαμλής. Υποστήριξη: Κ.Κ.Ε. 3. « Ε ν ω τ ι κ ή Δ η μ ο τ ι κ ή Κί ν η σ η Αγ ι ά σ ο υ » . Υ ποψ ήφιος δήμαρχος Γεώργιος Π αναγιώτη Π απαπορφ υρίου. Υποστήριξη: ΣΥΝ. 4. «Αγιάσος, Ανάπτυξη - Προοπτική». Υ ποψ ήφιος δήμαρχος Γεώργιος Νικολάου Βουνάτσος. Υποστήριξη: ΠΑ.ΣΟ.Κ. Από τις επαναληπτικές εκλογές της 23ης Ο κτωβρίου 1994, από τους δυο πρώ τους Συνδυασμούς υπερίσχυσε ο δεύτερος. Εκλογικά τμήματα: 7/7. Εγγεγραμμένοι: 3646. Ψηφίσαντες: 2.455. Έγκυρα ψηφοδέλτια 2.189. Ακυρα και λευκά %: 10,8. Αποχή %: 32,7. «Δημοκρατική Αγιάσος»: Ψήφοι 1,168, % 53,4. Έ δρες 7. «Προοδευτική Αγιάσος»: Ψήφοι: 1021, % 46,6. Έδρες 2.

ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΑΑΣ

(1894 -1994) Μ ε μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση τιμής για τον εκλεκτό Αέσβιο δημοσιο­ γράφο και σατιρογράφο Στρατή Παπανικόλα, που οργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασωμάτου «ο Ταξιάρχης», με συμμετοχή του ΕΦΟ «Το Μπουρίνι», στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης στις 22 Νοεμβρίου 1994. Μίλησαν ο πρόεδρος του Π ολιτισ τικού Συλλόγου Ασωμάτου, «ο Τα­ ξιάρχης» Προκόπης Παπάλας και η φιλόλογος Βασιλική Κουρβανιού. Χαιρετισμό απηύθυνε και

Δίφυλλο πρόγραμμα (διαστάσεων 29X21)

η σύζυγος του Στρατή Π απανικόλα Αννα. Σατιρικούς στίχους απάγγειλαν οι Παναγιώτης Αλεξέλης, Μάκης Αξιώτης, Στρατής Καραφασού­ λης, Η λίας Κ ουρτζής, Π ροκόπης Π απάλας, Μιχάλης Πολυπαθέλης και Παναγιώτης Σκορδάς. Την εκδήλωση πλαισίωσε ο ΕΦΟ «Το Μπουρίνι» με θεατρικά επιθεωρησιακά κείμενα του Στρατή Παπανικόλα, σε σκηνοθετική επιμέλεια Μίκου Πεσμαζόγλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι από 22 - 27 Νοεμβρίου 1994 οργανώθηκε έκθεση στο παλαιό Δημαρχείο με έργα που πρόσφεραν, για τη φιλοτέχνηση της προτομής του Στρατή Παπανικόλα, οι ζωγράφοι Στρατής Αναστασέλης, Μάκης Αξιώτης, Σαπφώ Βογιατζή, Ελένη Γιακαλή, Δημήτριος Κ ατερίνας, Γιώργος Κακαδέλης, Δημήτρης Καραπιπέρης, Θανάσης Κουτσοτάσιος, Χρίστος Μανιάτης, Ιάκωβος Μουτζουρέλης, Θεοδόσης Πατσελής, Μαριάνθη Σούγιουλτζη, Γρηγόρης Ψωμαδέλης, Κώστας Μανιατόπουλος και Μαρία Καλλιπολίτη. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΒΙΒΛΙΟ-ΚΡΙΤΙΚΗ Παρουοι6ζ«ι ΣΤΡΑΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΕΑΑΗ «Ο φονιάς του Θεού» Αθήνα 1994. Σχ. 21X14, σα. 104

Κυκλοφόρησε πρόσφατα, στη σειρά των επιμε­ λημένων εκδόσεων «Αστερίας» του Σταύρου Πλατσή, το νέο βιβλίο του Αγιασώτη λογοτέχνη Στρατή Αναστασέλλη «Ο φονιάς του Θεού». Περιλαμβάνει προλόγισμα του Λευτέρη Παπαδο­ πούλου, 21 διηγήματα και γλωσσάρι. Ο Αναστα­ σέλλης, γνωστός σατιρικός ποιητής και διηγηματογράφος, αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση των γραμ­ μάτων μας. Ο λόγος του, λιτός και καθαρός, ανα­ βλύζει από την αστέρευτη βρυσομάνα του λαού, χρωματιζόμενος κάποτε και με ιδιωματικά στοι­ χεία. Η θεματολογία του ακουμπά κυρίως στην καθημερινή ζωή του κοντινού και του ξέμακρου παρέλθοντος, που τη γνώρισε ο δημιουργός, όσο' λίγοι, μέσα από το πάλεμα για τον επιούσιο άρτο, αλλά και μέσα από τη θύμηση της λαϊκής ψυχής. Δουλεύει μαστορικά στο αμόνι της τέχνης το πλού­ σιο υλικό του. Ξέρει να περιγράφει, να αφηγείται, να κάνει χιούμορ, να σαρκάζει, να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ...

: Ο Γιάννης χατζηβασιΙΚίου «ΑΛΦΕΙΟΣ» Τριμηνιαίο περιοδικό για τα Γράμματα και τις Τέχνες Φθινόπωρο 1994. Σχ. 24X17, σ. 96

Κυκλοφόρησε το τρίτο τεύχος του περιοδικού «Αλφειός», το οποίο εκδίδει και διευθύνει ο Χρίστος Ν. Κωνσταντόπουλος, ένας άνθρωπος του πνεύματος με γερή αρματωσιά, με καλαισθη­ σία και με μεράκι. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο έντυπο με εκλεκτούς συνεργάτες, Ηλείους και μη, που άρχισε τελευταία να υπηρετεί με υπευθυνότη­ τα τα γράμματα, τις τέχνες και την επιστήμη, και να συμβάλλει στην τόνωση της πνευματικής ζωής σ’ ένα νομό της Πελοποννήσου με πλούσια πολιτι­ στική παράδοση.

Θα προυσπαθήσου, γιατρέ, είπι Τζιμς τσι σκέβντου άμα θα ξουνουπά πού θαν εύρ’ άλλου νούμιρου ναν αγουράσ’ παντιλόν’, γιατί δεν είχι, δένι κάναν πιο μιγάλου. δγάηογ, 10.8.1994

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

Ω ΘΕΙΑ, ΑΠΟΥΑΥΣΤΣΙΣ...

Τ ’ Τ Ζ ΙΜ ’ Τ ’ ΑΔΝΑΤΣΜΑ Τζιμς βαρέστσι του γιατρό που πάγινι στου γιατρείουντ τσι τουν ίβλιπι πότι πότι. Μόλις ίμπινι, απ’ τ ’ πόρτα, μι τ’ πρώτ’ : Τζιμ, παχύς είσι, πρέπ’ να χάσ’ς βάρους. Τι να κάν’ ,να ρουκαν’στεί; Εν ήνταν θιλ’ματκούντ, πά χ’νι χουρίς να του θέλ’, μι του τίπουτα. Μπουρείς α κάτσ’ς στου τραπέζ’, ναν έχ’ πτάρια γη γιαπράτσια αγιασώτκα τσι να μην αρπάξ’ς καμπόσα ζιβγάρια, προυπαντός άμαν είσι τσι γλιάρ’ς. Γι’ αυτό έψαξι, ρώτ’σι τσ’ ίβρι άλλου για­ τρό, έναν Κινέζου, μόνου που τούτους ήνταν κουμμάτ’ σχουλαστικός. Μόλις πήγι Τζιμς, πιάσιντουν ιξέτασ’ απ’ τν αρχή, αίμα, πίισ’, ούρα τσι ούλα τα σχιτικά. Στου τέλους τ ’ λέγ’ ανέβα πα στ’ ζγαριά. Έγιουτου δεν ίρισι καθόλ’ στου Τζιμ. Ήνταν μια πουλύ ακριβή ηλικτρουνική ζγαριά, μι πουλλά γκμπια, αριθμοί που φέγγαν τσι ένα σουρό λαμπέλια χρουματιστά που αναβουσβήναν.

- Γιατρέ, δε κάν’ να μην ανιβώ; - Ανέβα, λέγ’ γιατρός αυστηρά. Τζιμς ανέβτσι σιγά σιγά, γιατί ίξιρι τι θα συμβεί τσι δεν έπισι όξου. Ααμπέλια ίψαν, λαμπέλια σβήσαν, χαθήκαν γοι αριθμοί, μπάταρι απί ένα μέρους, χάλασι γη ζγαριά, στραβουμουτσούνιασι γιου Κινέζους, μακρύναν τσι χαθήκαν πιο πουλύ τα ματέλιαντ.

- Σ’ του είπα, γιατρέ, ξουρλούδσσα ήνταν, λέγ’ Τζιμς, για να δικϊουλουγηθεί.

- Ιντάξ’, κάν’ γιατρός θμουμένους, έλα να σι δω σι ένα μήνα τσι κοίταξι να χάσ’ς βάρους. Τζιμς σκέφτσι ότι τσι μι τούτουν τα ίδια θαν έχουμι. Γι’ αυτό, πριν πα ξουπίσου, αγόρασι ένα μιγάλου φαρδύ παντιλόν’. Γιατρός δεν είπι ανέβα έγιουτ’ τ’ φουρά πα στ’ ζγαριά, μη ξουνουχαλάσ’, μόνου ρώτ’σι αν κάν’ δίιτα, αν έχασι βάρους.

- Λόγιαξι, γιατρέ, ούλα τα ρούχα φαρδύναν, τσι έδξι τ’ παντιλόνα που ήνταν τέσσιρα δαχτύλια φαρ­ διά στ’ μέσ’.

- Μπράβου, λέγ’ γιατρός ιφχαριστημένους, φαίνισι καλύτιρα, μόνου πρέπ’ ναν αδνατίσ’ς τσ’ άλλου.

Η θεία η Μαριγώ η X... ήταν η κυρά του σπιτιού. Συνήθως έμενε στο σπίτι και φρόντιζε το νοικοκυριό, ενώ οι κόρες, οι γαμπροί και ο άντρας της, είχαν τη φροντίδα των λιοκτημάτων και της παραγωγής. Μια καλή μέρα όμως με λιακαδίτσα της είπαν οι κόρες της: - Έλα τσι συ, μήτιρα, σήμιρα στου πράμα να ξιπλιχτσιάγ’ς κουμμάτ’.

- Να ’ ρτου, κόρη μ’, εμ εν έχου τίπουτα παλιουπάπτσα α βάλου τσι τίλουγια θα πουρπατήξου μες στ’ λασπουριά.

- Μη στιναχουριέσι, ω μα· να, βάλι τούτινις τς στρατϊουτικές τς αρβύλις τ’ αντρού μ’. Θα σ’ κάνιν ε θα πάμι δα τσ’ αλάργα· να, έδουνα, κουντά χέρια, ίσαμι τα Ζέβριγια. Φόρεσε λοιπόν η θεία η Μαριγώ τις αρβύλες με τα καρφιά και τα πέταλα και ξεκίνησαν γκρακ - γκρουκ για το κτήμα. Στο δρόμο, άμα περνούσαν τίποτε μαζεύτρες, η θεία Μαριγώ κοντοκάθιζε σε κανένα πεζούλι, σκέπαζε με τη βράκα της τα άρβυλα, μην την κοροϊδέψουν κιόλας, και μετά συνέχιζε το δρόμο της. Σε κάποια στιγμή ερχόταν από απέναντι ένας πιτσιρίκος του χωριού, αλλά η Μαριγώ δεν του έδωσε σημασία (ε μικρός ήταν!) και συνέχισε το δρόμο της. Οπότε ο μικρός, μόλις προσπέρασε, γυρί­ ζει και της λέει: - Ω θεία, απουλύστσις γη μι άδεια είσι; Κόκαλο η Μαριγώ. ΓΙΑΝΝΗΣ Α. ΠΑΠΑΝΗΣ

ΤΙ ΘΑ ΒΑΑ’Σ ΜΕΣΑ; Μια φουρά στ’ Μαν’τάπ’ του καφινέ κάθντου Νέστουρ’ς τ ’ Αρβαν’τέλ’ μι τη γ ’ναίκαντ. Ήνταν παναγύρ’ τσι πλιούσαν ρούχα, πιχνίδια για τα μουρά, μήλα τσι πουλλά άλλα. Γη Αέν’ γύριψι να τς πάρ’ Νέστουρ’ς ένα σουτιέ. Νέστουρ’ς λόγιαξι τη γ ’ναίκαντ μι απουρία τσι τνι ρώτ’σι: - Καλά, ε Αέν’, τι θα βάλ’ς μέσα;Γη Λέν’ όμους τουν απουστόμουσι, λέγουντας :Συ π ’ φουρείς σώβρακου τι βάζ’ς μέσα; Αϊΐοπίΐ, 23.7.1994

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΠΟΡΦΥΡΙΟΥ

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΧΡ. ΚΑΝΙΜΑ (1900 -1994)

Στις 6 Νοεμβρίου, ημέρα Κυριακή, έφυγε για πάντα από τον κόσμο μας η Διαμάντη Χριστόφα Κανιμά, η παπαδιά, όπως την ήξεραν μικροί και μεγάλοι στο χωριό μας. Γεννήθηκε το 1900, στο ξημέρωμα του ελπιδοφόρου και γεμάτου εκπλήξεις και περιπέτειες αιώνα μας, στο σπίτι του Φώτη και της Μαριόλας Καναρέλη, μέσα σε μια μεγάλη οικο­ γένεια, όπως συνήθιζαν τότε. Στα δώδεκα της χρό­ νια γνώρισε την απελευθέρωση του νησιού μας και το 1923 παντρεύτηκε το Χριστόφα Κανιμά, το γνω­ στό μας παπα - Κανιμά. Μαζί του πέρασε τα καλά, αλλά και τα δύσκολα χρόνια του πολέμου, της Κατοχής και τις συνέπειες του εμφύλιου, πάντα στο πλάι του συζύγου της, συμπαραστάτης του στους κατατρεγμούς και στις περιπέτειες, ως ικανή τιμο­ νιέρης του σπιτιού, υπερήφανη και αξιοπρεπής ως τις τελευταίες στιγμές της ζωής της. Ευτύχησε να έχει στα τελευταία είκοσι χρόνια της χηρείας της τις στοργικές κόρες της και τον εγγονό της, που στάθηκαν κοντά της ως την τελευ­ ταία πνοή της. Πάντα θα τη θυμούμαστε.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Θ. ΓΛΕΖΕΛΗΣ (1912 - 1994) Στις 21 Δεκεμβρίου 1994 άφησε την ύστατη πνοή του στην Αθήνα ο Παναγιώτης Θεοδώρου Γλεζέλης (Πουπούσας) και δυο μέρες αργότερα κηδεύτηκε στη γενέτειρά του Αγιάσο, σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία του. Σ’ όλο το μάκρος της ζωής του αγωνίστηκε σκληρά και αντιμετώπισε με

τη σύζυγό του Ανδρονίκη πολλές δυσκολίες της βιοπάλης και της μισαλλοδοξίας των περασμένων χαλεπών χρόνων. Εργατικός, ευσυνείδητος,δημο­ κρατικός, συνεπής και τίμιος είχε την αγάπη των συμπατριωτών του και όλων όσοι τον γνώρισαν.

Ευχόμαστε να είναι ελαφρό το χώμα της Περασιάς που τον σκέπασε. Στα παιδιά του, το Χρίστο, εκλεκτό μέλος του Συλλόγου μας και συνεργάτη του περιοδικού μας, το Δημήτρη και τη Σοφία, καθώς και στα εγγόνια του, εκφράζουμε τα ολόθερμα συλλυπητήριά μας. ☆

ΓΡΗΓΟΡΗΣ Π. ΑΚΡΙΒΛΕΛΗΣ (1939 - 1994) Στις 30 Δεκεμβρίου 1994, σε ηλικία 55 ετών, χτυπημένος από την επάρατη νόσο, έφυγε από τη ζωή ο Γρηγόρης Παναγιώτη Ακριβλέλης. Ο άγου­ ρος θάνατός του προκάλεσε λύπη στην αγιασώτικη

παροικία της Αθήνας. Διατηρώντας καφενείο στο κέντρο της πόλης, έδινε την ευκαιρία συνάντησης πολλών ομοχώριων. Στη σύζυγο και στα παιδιά του, που τόσο γρή­ γορα απορφανίστηκαν, εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Αγιάσος, 4 Δεκεμβρίου 1994 Προς Τον πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» Αθήνα Σ τα πενήντα και πάνω χρόνια που υπηρετώ αυτό τον πνευματικό φάρο του χωριού μας, το Αναγνωστήριο, για πρώτη φορά ένιωσα τη συγκίνη­ ση που εσείς μου χαρίσατε εκείνη την όμορφη βρα­ διά στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Διαισθάνθηκα μια αγάπη προς το πρόσωπό μου και φανερά είδα την αναγνώριση των όσων πρόσφερα στο Αναγνωστήριο και στον τόπο μας. Από τα βάθη της καρδιάς μου ευχαριστώ θερμά όλους σας. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τον εκλεκτό εκπαιδευτικό και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου σας κ. Μιχάλη Κορομηλά, που τόσο στην τιμητική της Αγιάσου όσο και του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά μίλησε για μένα με τα καλύτερα λόγια. Με τα κολακευτικά προς το πρόσωπό μου λόγια και με την προσφορά της τιμητικής επίχρυσης εγχά­ ρακτης πλακέτας σάς ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου. Μου δώσατε ζωή και κουράγιο να αφιερώσω, όσες δυνάμεις μου έμειναν, στο Αναγνωστήριο για την πρόοδο και την προκοπή του. Ως πρόεδρος του Πνευματικού μας Κέντρου θέλω επίσης να σας ευχαριστήσω και να σας συγχα­ ρώ για την ολόπλευρη συμμετοχή σας στον εορτα­ σμό της Χρυσής Εκατονταετηρίδας του Αναγνω­ στηρίου. Οργανώσατε την αξέχαστη βραδιά στον Πειραιά. Εκδώσατε το όμορφο Ημερολόγιο του 1995 προς τιμήν πάλι του Αναγνωστηρίου. Ξέρω ότι πρόκειται να προχωρήσετε, σε συνεργασία με μας, και στην έκδοση έκτακτου τεύχους του περιοδικού σας «Αγιάσος», και πάλι προς τιμήν του Αναγνωστηρίου. Σώμα από το σώμα μας και αίμα από το αίμα μας δώσατε το πιο δυναμικό παρών στον εορτασμό της Χρυσής Εκατονταετηρίδας. Σας ευχαριστώ ΠΑΝΟΣ Α. ΠΡΑΤΣΟΣ

Πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Αγιάσου Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη»

- Ο Βασίλειος Αϊβαλιώτης πρόσφερε 5.000 δρχ στη μνήμη των γονέων του Χ ριστόφα και Ελένης.

- Ο Βασίλειος Αούπος πρόσφερε 2.000 δρχ. στη μνήμη του Παναγιώτη Γλεζέλη.

- Ο Χαρίλαος Κουδουνέλης πρόσφερε 2.000 δρχ αντί για στεφάνι στη μνήμη του Γρηγορίου Ακριβλέλη.

- Η Σοφία Γλεζέλη και τα παιδιά της Παναγιώ­ της και Βασίλης πρόσφεραν 5.000 δρχ. στη μνήμη του πατέρα και παππού τους Πανα­ γιώτη Γλεζέλη (Πουπούσα).

- Ο Γρηγόριος Δημοσθένη Σκλεπάρης πρόσφερε 3.000 δρχ. στη μνήμη Γεωργίου Δημοσθένη Σκλεπάρη και 2.000 δρχ. στη μνήμη Σάββα Περγάμαλη.

- Ο Δημήτριος Κ αζαντζής πρόσφερε 5.000 δ ρ χ.στη μνήμη του θείου του Κ αλλίνικου Καλουντζή (Λιγέλη) και των θείων του Ρήγαινας και Δημητρούλας Καλουντζή (Λιγέλη).

- Ο Δημήτριος Καζαντζής πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη των γονέων του Ευστρατίου και Μαρίας.

- Η Αντωνία Βουνάτσου και ο γιος της Σωτήριος πρόσφεραν 5.000 δρχ. στη μνήμη του συζύγου και πατέρα Πάνου Βουνάτσου.

- Ο Παναγιώτης Μπιλόρμας πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της Γιαννούλας Παρασκευαΐδη Φλώρου.

- Η Μαριάνθη Χατζηλεωνίδα πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη του Γιάννη Χατζηλεωνίδα και του Λεωνίδα και της Μαρίτσας Χατζηλεωνίδα.

- Η Μαρία Χατζηδημητρίου πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη των γονέων της παπα Χριστόφα Κανιμά και Διαμάντης Κανιμά.

- Ο Φαίδων Χατζηδημητρίου πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη του π αππού του παπα Χριστόφα και της για γιά ς του Διαμάντης Κανιμά. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ»

-

Γεώργιος Δημητρίου Φωτεινέλης Δημήτριος Αθανασίου Ψαρός Παναγιώτης Θεοδώρου Σταματέλης Κώστας Χρυσοστόμου Κουντουρέλης

ΔΡΧ.

5.000 1.000 2.000 5.500

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Ύστερα από το πέρας των πνευματοκαλλιτεχνικών μας εκδηλώσεων στην Αγιάσο, στην Αθήνα και στο Σίδνεϊ, στα πλαίσια του εορτα­ σμού της χρυσής εκατονταετηρίδας του "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ", αισθανόμαστε την υποχρέωση να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες προς όλους εκείνους, που ολο­ πρόθυμα μας συμπαραστάθηκαν στο δύσκολο έργο που είχαμε να επιτελέσουμε. Όλες οι εκδηλώσεις μας, κατά κοινή ομο­ λογία, είχαν την πιο μεγάλη επιτυχία. Η επι­ τυχία αυτή ανήκει σε όλους τους φίλους του "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ", από το σεβασμιότατο μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιάκωβο, τον υφυ­ πουργό Πολιτισμού κ. Νίκο Σηφουνάκη, το στρατηγό κ. Απόστολο Σελιμά, το Φιλοπρό­ οδο Σύλλογο Αγιασωτών της Αθήνας, τη «Φιλοπρόοδο Παροικία Αγιάσου» του Σίδνεϊ, τις χιλιάδες κόσμου που μας παρακολούθη­ σαν. Οι πιο μεγάλες όμως ευχαριστίες ανήκουν στους συμπαθείς μας ερασιτέχνες, που φιλότι­ μα, θυσιάζοντας ώρες πολύτιμες εδώ και πολ­ λούς μήνες, έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους, για να εξασφαλιστεί η επιτυχία των εκδηλώσεων και να λαμπρυνθεί η χρυσή εκατονταετηρίδα του "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ", όπως πραγματικά αξίζει. Ο Πρόεδρος ΠΑΝΟΣ ΠΡΑΤΣΟΣ

Ο Γεν. Γραμματέας ΚΛ. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ

ΛΙΟΡΘΩΣΗ

Να γίνουν οι παρακάτω διορθώσεις στο προη­ γούμενο τεύχος. Στη λεζάντα της σελίδας 3 αντί Στρατής Τσουλέλης να γραφεί Στρατής Σπλιαδής. Στη λεζάντα της σελίδας 5 οι κληρικοί από αριστε­ ρά είναι: ο Ν ικόλαος Παπουτσέλης (όχι Προκόπιος Κουρτζής), ο αρχιερατικός επίτροπος Ιάκωβος Μαλλιαρός, ο μετέπειτα μητροπολίτης Μήθυμνας, και ο Χριστόφας Κανιμάς.Στη σελίδα 17 αντί ΤΙΝ’Σ Τ ’ ΣΤΡΑΤΗΓ’ ΓΗ ΠΑΣΚΑΛΙΑ να γραφεί ΚΟΠ’Σ Τ’ ΣΤΡΑΤΗΓ’ ΓΗ ΠΑΣΚΑΛΙΑ.

ΓΑΜΟΙ ■ Γεώργιος Δημητρίου Ρήγας Βασιλική Γρηγορίου Τσουκαρέλη ■ Αντώνιος Σταύρου Αξιομακάρου Κωνσταντίνα Ευθυμίου Καλαντζή ■ Ιωάννης Νικολάου Σπήλιος Ελένη Κωνσταντίνου Γιανατσή ■ Ηρακλής Χαραλάμπου Κουντουρέλης Μαρία Αλέκου Παπάνη (Μυτιλήνη)

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Ο Ιωάννης Νικολάου Σπήλιος και η Ελένη Κ ωνσταντίνου Γιανατσή τέλεσαν σ τις 4 Δεκεμβρίου 1994 το γάμο τους στον ιερό ναό Αγίας Τριάδας Πειραιά. Θερμά συγχαρητήρια Οικογένεια Βασιλείου Λούπου

ΘΑΝΑΤΟΙ ■ Παναγιώτης Γεωργίου Γλεζέλης (Μυτιλήνη) ■ Μαρία, σύζυγος Γρηγορίου Λιγνού (Αθήνα) ■ Παναγιώτης Δημητρίου Τζέγκος ■ Γιαννούλα, χήρα Ιωάννου Λαλά ■ Μιχαήλ Ευστρατίου Κουλαξιζέλης ■ Ευστρατία, χήρα Προκοπίου Γαβέ ■ Αικατερίνη, χήρα Ευστρατίου Γούναρη ■ Διαμάντη, χήρα Χριστόφα Κανιμά ■ Βασίλειος Γρηγορίου Νουλέλης ■ Γιασεμή, χήρα Γεωργίου Δαμγκαλή ■ Ιωάννης Νικολάου Μυστεγνιώτης ■ Έλλη, χήρα Ευστρατίου Καμπουρέλη ■ Αγγέλα, χήρα Προκοπίου Κουτσούλη ■ Γεώργιος Δημοσθένη Σκλεπάρης ■ Παναγιώτης Θεοδώρου Γλεζέλης ■ Παναγιώτα, θυγατέρα Αντωνίου Βέτσικα ■ Βασιλική, χήρα Παναγιώτη Πατσέλη ■ Μαρία, χήρα Δημητρίου Κουταλή ■ Γρηγόριος Παναγιώτη Ακριβλέλης (Αθήνα)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΤΟΜΟΥ 1992 - 1994 (ΤΕΥΧΗ 68 - 85)* ΑΓΙΑΣΙΩΝΙΤΗΣ (ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΑΥΦΟΣ)

- Τα πθίτκα μας. Δεν τρυπά η κοιλιά σου ! 69 - Από τις παραδόσεις της Αγιάσου. Ένας νεομάρτυρας στο χωριό της Παναγίας ... 71 - Ο δεσπότης και η κλώσα ...

74 - Οι ασβεστάδες της Αγιάσου αποτελούν παρελθόν...

76 - Αυτοί που φεύγουν. Παναγιώτης Νουλέλης (1919- 1994) 82 - Η Παναγιούδα της Πενθίλης 84

24 11 24 6 31 -32 23

ΑΠΑΣΩΤΟΥ - ΑΑΜΠΡΙΝΟΥ ΜΑΡΙΑ -Αμυγδαλιά 1992 (ποίημα) - Αμυγδαλιά (ποίημα) - Αυτή τη νύχτα (ποίημα) - Τ ’ αηδόνι (ποίημα) - Πρωτοχρονιά (ποίημα) - Αμυγδαλιά (ποίημα) - Ο σαμαράς (ποίημα) - Τ ’ όνειρο (ποίημα) -Τ ο δάκρυ (ποίημα) - Η ήττα (ποίημα) - Τα γλιτώματα (ποίημα) - Αμυγδαλιά (ποίημα) - Ο θρήνος της Κασσιανής (ποίημα) - Τ ’ όνειρο (ποίημα) - Το πατρικό μου σπίτι (ποίημα) - Μη μ’ αφήσεις, ελπίδα (ποίημα) - Μου λείπεις (ποίημα) - Φθινόπωρο (ποίημα)

68 69 70 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81

14 14 14 16 18 14 18 18 18 19 19 19 18

82 83 84 84

18 18 18 19

ΑΪΒΑΑΙΩΤΗΣ ΒΑΣΙΑΕΙΟΣ ΧΡ.

- Προσευχή,''κλίμαξ άγουσα είς τον ουρανόν" 69 - Η παράδοση του σκοτωμού του δράκου από τον Απόστολο Παύλο 71 - Οι Τρεις Ιεράρχες. Από τη θύραθεν στη χριστιανική παιδεία 74 - Οι πρωτοκορυφαίοι Πέτρος και Παύλος 76 - Αιγαίο, Μυτιλήνη και Αέσβος στα συγγράμ­ ματα Ελλήνων Πατέρων και συγγραφέων της Εκκλησίας 78 - Έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις ... 81 -Τ ο έπος του 1940 - 1941 84

16 10-11 12-13 4 8 -9 13 8 -9

ΑΚΑΜΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

- Τ ’ Καμπά τα κουλουπριπούδια ...

19 30 25 18 32 23 16 27 13 16 18 26 18 30

ΑΑΕΝΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ.

- Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XII) - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XIII) - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XIV) - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XV) - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XVI) - Από τη λαογραφία του τόπου μας Παροιμίες της Αγιάσου (XVII) -Τα πθίτκα μας. Ζόρρρρρ... γη δλεια - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XVIII) - Από τη λαογραφία του τόπου μας Παροιμίες της Αγιάσου (XIX) - Από τη λαογραφία του τόπου μας. Παροιμίες της Αγιάσου (XX) -Τ α πθίτκα μας. Τ’ γη κουρδίξου!

-Τα πθίτκα μας. Καλά τς πήρις! Τσινούριους φόρους

68

13

69

20

70

20

71

21

72

20

73 73

25 30

74

21

75

25

76 78

21 30

79

30

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΓΙΑΣΟΥ

- Ευχαριστήριο

ΑΪΒΑΑΙΩΤΟΥ ΜΑΡΙΑ ΣΤΡ.

-Τ α πθίτκα μας. Αμιρικάν’κου ράδιου τσι μλα ιλληνικά!

- Τα πθίτκα μας. Πιάσ’ τσι του θκο μ’

(ποίημα) 73 -Τ α πθίτκα μας. Μαύρους τσι μυρίζ’ τσι τυρίλις...

73 - Αντίλαλοι από τη μακρινή Αυστραλία. Οι φιλοδοξίες του Μιχάλη Χριστοφαρή 77 - Αάτι κουντά στου Σύλλουγού 78 - Απ’ όσα μας γράφουν 78 - Νοσταλγικές θύμησες των ξενιτεμένων μας 79 -Το Αναγνωστήριο "η Ανάπτυξη". Ο ακάματος πρόεδρος Πάνος Πράτσος 80 - Χρόνια μ’ είχαν στσιπασμένουν...

81 - "Φιλοπρόοδος Παροικία Αγιάσου" (ΤΗο ρΐΌ£Γθδδΐν€ οοππυυηΐΐγ οϊ Α^ίαδθδ) 82 - Συγχαρητήρια στους Μυτιληνιούς της Μελβούρνης 82 -Στο Μενέλαο Καμάτσο (ποίημα) 83 - Αντώνης Μηνάς, ο ηθογράφος της Αγιά­ σου 83 - Ερήμωσαν τα πάντα (ποίημα) 84 -Τα πθίτκα μας. Του πιάσ’μου...

84

84

34

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΑΟΥ ΜΑΡΙΑ

83 84

30 30

- Μια ταξιδιωτική αφήγηση του Γάλλου ϋο Είΐιιηαγ για τη Αέσβο του 19ου αιώνα. Το προσκύνημα στην Αγιάσο, το εσωτερικό ελληνικού σπιτιού, το βουνό Όλυμπος και η Μεγάλη Αίμνη 75

3 -9

* Ο Πίνακας των Περιεχομένων καταρτίστηκε από το φιλόλογο ΣΤΡΑΤΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΑΕΙΟΥ, Διευθυντή του Γυμνασίου Νιγρίτας. Ο πρώτος αριθμός προσδιορίζει το τεύχος και ο δεύτερος τη σελίδα.

ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ - Κώστας Μπουλμπούλης

- Δημήτρη Γ. Σκλεπάρη " Ξενόφ Απομνημονεύματα" 73

83

29

81

33

26 «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ»

Ο ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ - Απ’ όσα μας γράφουν - Χριστουγεννιάτικες - Πρωτοχρονιάτικες εκδηλώσεις

68 23

Ο ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ (ΛΙΑΚΑΤΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ) - Προφήτης Ηλίας - Αναγνωστήριο Αγιάσου " η Ανάπτυξη"

77 78

23-24 15-16

Ε.Α.Μ. (ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ) - Από τις ιστορίες του χωριού. Ο Καβίκος και ο Παράσχος ... Γερμανοί!

-25 Μάρτη 1944

80 81

20-22 11-12

75

32

- Τα πθίτκα μας. Κάνι τίπουτα, γιατρέλιμ... 76

30

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ - Η προτομή του Κώστα Τζηρίδη - Απ’ όσα μας γράφουν

76 32 ΕΥΑΓΓΕΑΙΝΕΑΗΣ ΣΤΡΑΤΟΣ

ΑΡΒΑΝΙΤΗ - ΜΙΧΑΑΟΠΟΥΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΕΥΑ) -Στα πενηντάχρονα του πάθους (ποίημα) - Απ’ όσα μας γράφουν - Ηλίανθοι (ποίημα) - Νησί (ποίημα)

81 18-19 82 33 83 18 85 23

ΒΑΑΣΤΑΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ Π.

-Α π ’ όσα μας γράφουν

80

33

ΓΑΛΕΤΣΕΛΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡ.

- Παλιές ιστορίες. Τι ξύλο ήτανε;

ΕΥΑΟ (ΕΥΔΟΚΙΑ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΜΑΡΙΓΛΗ) - Ο δημοσιογράφος Αλκιβιάδης Μαριγλής 68 -Το προσφυγόπουλο της Ίμβρου...

73 - Ματιές στην καθημερινότητα - Η Νατάσα με τη μεγάλη καρδιά 77

8-9 17 14

ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΒΑΣ.

76 13-14

- Μεθόδιος Κουρκουλής. Ένας πρωτοπόρος εφημέριος 79

12-13

ΓΕΩΡΓΑΝΤΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΖΑΛΠΑΡΙΝΗΣ ΣΤΡΑΤΟΣ - Αθλητικά νέα -Αθλητικά νέα - Αθλητικά νέα - Αθλητικά νέα - Αθλητικά νέα -Αθλητικά νέα

72 73 74 77 78 79

25 29 23 31 31 31

- Σοβαρά και γελοία - Γιου ξουρτσιστής

73 27 81 24 -26

ΗΑΙΟΠΟΥΑΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ - Απ’ όσα μας γράφουν

72

25

ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΑΡΙΑ - Διαπρεπείς Αγιασώτες και χαρακτηριστι­ κοί τύποι... Ένα επιστολιμαίο ενημερωτικό σημείωμα -Παραλειπόμενα

- Ένας άνθρωπος τιμήθηκε ...

75 14-15 79 28

ΓΑΕΖΕΑΗΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝ.

- Παραδοσιακή μουσική του τόπου μας

76 24

ΓΟΥΓΟΥΤΑΣ ΖΑΝΟΣ - Μήπως μεγάλωσες χωρίς αγάπη; (ποίημα) -39 Αγιασώτες σε σχολές!

- Αντιαιρετική διαφώτιση - Γ. Πούλου " Πνοή Θεού" (Απόδοση στα Ελληνικά Π. Γαζουλέα) - Το Οικουμενικό Πατριαρχείο -Παιδί μου ... (ποίημα) - Σημειώματα - Αντιαιρετική διαφώτιση " Εσύ τα φταις, πατέρα" - Εκκλησία και πολιτεία

68 14 69 23 71 18 72 23 75 26 76 18 77 27 78 27

74

16

ΚΑΒΑΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ - Ο ήρωας λοχαγός Γιάννης Κούρδαλος. Από τη Αέσβο στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας 78 - Αέσβιοι στο αλβανικό μέτωπο. Στιγμές ηρωισμού των ημιονηγών μας...

81 -Τ α δύσκολα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Ένας έφεδρος ανθυπολοχαγός αφηγείται...

82 - Τα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Ένας έφεδρος ανθυπολοχαγός αφηγείται ...(Β') 83 - Τα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Ένας έφεδρος ανθυπολοχαγός αφηγείται ...(Γ') 84 - Από το μεθύσι της λευτεριάς στους Αραπάδες. Σύντομο οδοιπορικό του 1944 85

10-11 5-10 4 -6 4 -7 4-7 4-8

-

Απ'

όσα μας γράφουν

79

32

ΚΑΑΥΦΟΣ ΣΤΡΑΤΗΣ ΓΡ. (Βλ. ΑΓΙΑΣΙΩΝΙΤΗΣ) ΚΑΜΑΤΣΟΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ

- Μόλις ίμια Δικέμβριους (ποίημα) 68 - Ιγκάρδιις ιφχές (ποίημα) 68 - Μι τι παίζαν άλλουτις τα μουρά ...

68 - Τ ’ Λαμπρή θα σφάξουμι τς γαδάρ’... (ποίημα) 69 - Βράσαν γ’ ιλιές απί του χιόν’ (ποίημα) Σι καραντίνα είμαστι... (ποίημα) 69 - Οι γιδοτρόφοι της Αγιάσου. Ματιές στο χτες και στο σήμερα 70 - Στράτ’ ς του Τζίν’ (ποίημα) 70 - Δημήτριος Τσέγκος (ποίημα) Τσι φέτου γοι αμαρτουλοί...

71 - Κρίσεις, απόψεις, θέσεις... Γοι κανίβαλ’ τ’ Αϊ - Δια 71 - Μνήμες από το μέτωπο της Αλβανίας. Αυτός που έχει δίκιο πάντα νικά ...

72 - Τ’ Αγιού Δημητριγιού γιννήθκα ... (ποίημα) Γι Άγιους Γνάντιους (ποίημα) 72 - Φέρανι τ’Τσίγκου του νιρό (ποίημα) 72 - Γη δικαφτά Νουέμβρη (ποίημα) 73 - Κώστας του Βουλβούλ’ (ποίημα) 73 - Πρόβαλι πάλι χ ’μώνας (ποίημα) Τα χιόνια βράσανι τς ιλιές ... (ποίημα) 74 -Τραγούδια στς απουθαμέν’ τ’ χουριού. Κακούργους, του Γλύτσμα τσι γη παρέγιαντουν 74 - Τα πθίτκα μας. Κάναν τς πλάστιγγις αγιάρ...

74 - Ο ανεμόμυλος του Μαυριγιώτη Ταλκωρυχεία στην Αγιάσο 75 - Φάγαμι του αρνί τ’ Ααμπρή (ποίημα) 75 - Ο αγγειοπλάστης Νίκος Κουρτζής και το εργαστήρι του ...

76 - Μαζώξαμι τς ιλιούδις (ποίημα) 76 -Του πάγιου καταργήσιτι... (ποίημα) Θα πέσου τσι θα σκουτουθώ ... (ποίημα) 76 -Τ ν Ιλλάδα θα τνι κάψιτι (ποίημα) Πιχνίδια στα Βαλκάνια (ποίημα) 77 - Τα πθίτκα μας. Σαλτάρσι πα σ’ κβάρα 77 - Χλιάδις αθρώπ’ γη Παναγιά ... (ποίημα) Κανέναν δε ψηφίζου ... (ποίημα) 78 - Επιστολή προς τους ξενιτεμένους μας 78 - Τα Σκόπια γυρεύγιν αμπασιά (ποίημα) Σα σήμιρα φύγαν γοι Τούρτσ’ (ποίημα) 79 - Τα νιάτα φύγαν π ’ του χουριό (ποίημα) 79 - Τα Σκόπια ίψανι τ’ φουτιά (ποίημα) 80 -Τοζαϊράτ 82 - Γιατρός του Ξινέλ’ (ποίημα) 82 - Σαν έρτιν γοι δημουτικές (ποίημα) 83 - Κάψαντου ούλου του νησί (ποίημα) 83 - Απί τα τώρα χουλιουσκούν (ποίημα) 84 - Τ’ Αναγνουστήριου (1894- 1994) (ποίημα) 85

14 15 18-19 14

13 14

78

69 10-13 72 10-11 72 76 76 77

15 7-10 19 10-11

ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

- Απ’ όσα μας γράφουν

82 33

ΚΛΗΜΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ν.

15

- Απ’ όσα μας γράφουν

78 32

ΚΟΒ ΑΓΙΑΣΟΥ ΤΟΥ ΚΚΕ

16 19-20

- Ιπ τηοπιοπωτι. Παναγιώτης Αντωνίου Κου­ τρής (1936 - 1993) 79 20-22 ΚΟΝΤΟΣ ΒΑΑΣΗΣ

4-5 14 15 18 19

- Κοντραμπατζήδες

18 24 16-17 19 5 18 19 19 30 19 25-26 18 19 18 7-8 19 18 19 19 22

70 17

ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ ΟΜΗΡΟΣ

- Νόβα I

71 8 - 9

14

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ - Απ’ όσα μας γράφουν

-ΤουΠιρμάθ’ - Ακόμα λίγα αναμνηστικά. Μορφές που φύγανε -Αευτέρης Σκυβαλάκης (+11-3-1941) (ποίημα) - Γη τσι χώμα να πατείς!

- Σε δυο εποχές (ποίημα) - "Πότε θα ξανάρθετε, πότε;"

ΚΟΡΟΜΗΛΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

- Χωρίς τίτλο

78 28 ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ ΚΑΕΑΝΟΗΣ

- Το Αναγναχττήριο πέρα απ’ τα σύνορά μας

85

18

ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ X.

- Από τις δραστηριότητες των σωματείων μας.Η ηθογραφία του Κανιμά "Τι να τα κάνω τα καλά" 70 - Από το ερασιτεχνικό μας θέατρο ... Η ηθογραφία του Κανιμά "Τι να τα κάνω τα καλά" 71 - Η πραγμάτωση ενός ονείρου και η απαρχή ενός άλλου. Μια αλλιώτικη μέρα για τους Αγιασώτες της Αθήνας 73 - Μια σεμνή και όμορφη γιορτή 75 - Η γιορτή του Αναγνωστηρίου 76 - Από τις δραστηριότητές του Συλλόγου μας. Οι Αγιασώτες, η Μητρόπολη και ο Βασίλει­ ος Κέκης 76 -Τ α αποκαλυπτήρια της προτομής του Κώστα Τζηρίδη 77 - Ο καλοκαιρινός χορός του Συλλόγου μας 77 - Αγιασώτες στην " Ιερουσαλήμ" ... Αλλη μια πετυχημένη εκδρομή του Συλλόγου μας 82 - Αόγος 85 Ο ΚΟΣΜΙΚΟΣ (Βλ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡ.)

32 - Αγιασώτικο αποκριάτικο γλέντι. Ο καρνά-

3-5 12-13 6-11 12-13 25 - 26 27-28 15-16 20-21 27 14-16

βαλος Στράτος Ζαλπαρίνης σατιρίζει...

- Ο καλοκαιρινός μας χορός

74 83

17 25

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΑΗΣ ΑΙΑΣ

- Ο Αγιασώτης (ποίημα)

77

19

84

33

ΚΟΥΛΟΥΝΕΑΗ ΣΟΦΙΑ ΚΩΦΟΠΟΥΑΟΣ ΣΑΒΒΑΣ Κ.

- Όλα για την όμορφη Αγιάσο μας ...

73

12 - Απ ’ όσα μας γράφουν

ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΕΟΝΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

- Αυτοί που φεύγουν. Γιάννης Νικ. Χατζη­ σάββας (1967 - 1992) - Ασβεστοποιία και ασβεστοποιοί της Αγιάσου

73

31

84

11-14

- Η Αγιάσος τίμησε το Δημήτρη Τσέγκο. Ο Δήμος τον ανακήρυξε επίτιμο δημότη - Απ’ όσα μας γράφουν

73 74

21-23 25

ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΡΗΓ. ΛΙΑΚΑΤΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (Βλ. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ Ε.Α.)

- Από τη δράση των ξενιτεμένων μας. Η έρις Μεθοδίου Κουρκουλή και Σόλωνος Βλαστού 69 - Από την εκπαίδευση της Αγιάσου. Ο ιερο­ διάκονος Ακίνδυνος 71 - Καταγγελίες από το μικρασιατικό μέτωπο. Δυο επιστολές λίγο πριν από το χαλασμό του 1922 72 - Η συμβολή των Αγιασωτών στον απευλευθερωτικό αγώνα του 1912 73 - "Έστι ναός θαυματουργών οσημέραι..." 74 - Οι μύθοι της Αγιάσου 83 - Οι μύθοι της Αγιάσου. Γιου καδής τσι γοι λουκ’μάδις 85

8 6-7 8-9 13-15 11 15 10

70 7-12

- Οι φετινές καρναβαλικές εκδηλώσεις στην Αγιάσο 82 20 - 24 ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ ΠΡΟΚΟΠΗΣ

- Η πρώτη λαϊκή ορχήστρα έγχορδων της Αγιάσου 68 - Τα πθίτκα μας. Α πατήσου ...

68 -Τ α πθίτκα μας. Στοπ, όχ’ άλλου !

70 - Τα πθίτκα μας. Γοι κάλπδις ...

71 - Ο Καυλακώνης και ο Αεβέντης ...

72 - Τα πθίτκα μας. Η "Αμερικάνα" και ο πελάτης...

72 - Τα πθίτκα μας. Πες πς παραθιρίζουμι...

73 - Τα πθίτκα μας. Τσμήσ’τσι του Γιουργέλ’; 78 -Τ α πθίτκα μας. Γράντ’σι Κάναρους ...

79 - Τα πθίτκα μας. Ας ξουνουτρίψ’ τ’ μούρηντ 80 -Τ α πθίτκα μας. Τι θα σ’κόστ’ζι!

81 -Τ α πθίτκα μας. Σένα ε σι ξέρ’ μηδί του Κουπέλ’!

82 -Τ α πθίτκα μας. Κατάλαβις τώρα; - Γη απουρία 83

84

3 -7 24 24 24 16-18 24 30 30 30 30 32 30 30

,33

«ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΟΥ»

- Εμπλουτισμός της θηραματοπανίδας με ελάφια

81

69

25

68 69

14 15

77

32

72 76 82

24 30 30

74

25

83 84 85 85

18 19 22 23

74

25

84

18

74 76

418

ΛΙΑΡΕΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ - Ματαιότητα (ποίημα) - Εαρινό τριαντάφυλλο (ποίημα) ΑΟΥΚΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΜΑΪΣΤΡΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ - Τα πθίτκα μας. Δώσε μου την αρχή ...

- Τα πθίτκα μας. Είμι κτήνους ...

-Τ α πθίτκα μας. Τσιφάλ’ μ’ άντιρα ΜΑΡΑΖΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Θ.

ΚΟΥΤΣΟΧΕΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

- Απ’ όσα μας γράφουν

-Νεκρολούλουδα. Παναγιώτης Λιακάτου (1913 - 1992)

Απ’ όσα μας γράφουν

ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ.

- Οι εκδηλώσεις του "Σατύρου"

ΛΙΑΚΑΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ

17

- Απ’ όσα μας γράφουν ΜΑΡΙΓΛΗ ΜΑΡΙΚΑ ΑΛΚ.

-Πόσο μπορεί; (ποίημα) -Τ ο μονοπάτι (ποίημα) - Αρνούμαι (ποίημα) - Κυνηγώντας το χρόνο (ποίημα) ΜΑΣΣΙΑΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ - Απ’ όσα μας γράφουν ΜΗΝΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ -Γειασου, Αγιάσου (τραγούδι) ΜΙΣΣΙΟΣ ΚΩΣΤΑΣ Γ.

- Η πνευματική μας κληρονομιά. Αργύρη Εφταλιώτη: "Ομήρου Οδύσσεια" (Αναθυμητική αναφορά, 70 χρόνια μετά την αποδημία του) - Μια γεύση καλοκαιριού (ποίημα)

ΜΑΣΧΟΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ - Γειτονιά (ποίημα)

- Εξόρμηση στη Δημητσάνα και στη Βυτίνα...

68

70

23

14 ΠΑΠΑΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣ

ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ - Απ’ όσα μας γράφουν - Χαλάσαντνα τν απουκριγιά ... (ποίημα)

75

76

32

85

22

18 ΠΑΠΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α.

ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - Ούλα σας ήνταν όμουρφα (ποίημα) - Ποτέ δε νιώθω μόνος (ποίημα) 69 14 -Έμαθα το μυστικό (ποίημα) 70 15 - Γνωριμία (ποίημα) 71 15 - Αναμνήσεις (ποίημα) 72 14 - Στο χαλασμένο μου ρολόι (ποίημα) 73 18 - Πρώμα γιννήθκα (ποίημα) 74 15 - Γελάστηκες (ποίημα) 75 19 - Περασμένα και αξέχαστα. Νύχτα τρόμου 76 11-12 - Σαν άνοιξες τα μάτια... (ποίημα) 76 19 - Ο θάνατος του παλικαριού (ποίημα) 77 18 - Όνειρο (ποίημα) 78 18 - Στο βιολί μου (ποίημα) 79 18 - Σκέρτσο (ποίημα) - Αποχωρισμός (ποίημα)80 18 -19 - Μπροστά στον εσταυρωμένο (ποίημα) 81 19 - Γιατί (ποίημα) - Τ’ αηδόνι(ποίημα) 82 19 - Θα κατεβώ για δήμαρχος (ποίημα) 83 19 - Το ευθυμογράφημά μας. Εμ σαν του πω σ’ Μαρίγια!

84 24 - Με πλάνεψαν τα μάτια σου 85 22 -23 ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΠ. (Βλ. Ε.Α.Μ.)

-Τ α πθίτκα μας. Ζουρλούδκα τ’ αγιασώτκα...

- Ο ... "ψιχολόγος"!

79 30 83 10-13

ΞΕΝΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ξ.Γ. (Βλ. ΞΕΝΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ)

ΠΑΝΑΝΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ

- Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. "Νο ζμι! Νο ζμι!"

76 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. Του Κουστέλ’ δισπότ’ς 77 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. "Χίαρ ούλου καμπινέ" 78 -Τ α παιχνίδια μας. Γοι ξιμπαμπούλις 79 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. Νοικρανάστασ’ 79 -Τ α παιχνίδια μας. Γοι ανισπάθις 80 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. Νοκολ, γεςκολ 81 -Τ α παιχνίδια μας. Τ’ αραμπαδέλ’ 82 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. Του Κουστέλ’αντιστασιακός; 82 -Τ α παιχνίδια μας. Το ρουδάν’ 83 - Τα παιχνίδια μας. Αλλουγυρίδα τσι καμτσί 84 - Μπουλ’μπούλ’ κα καμώματα. Του Κουστέλ’ γαμπρός 84 -Το Αναγνωστήριο στην Αυστραλία. Ένα όνειρο ... 100 ετών γίνεται πραγματικότητα 85 -Τ α πθίτκα μας. Ω θεία, απουλύστσις ...

85

17 13 14 15 16 14 - 15 16 11 12 16 15 16 24 -26 31

ΠΑΠΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

-Τ ο Αναγνωστήριο "η Ανάπτυξη" Αγιάσου 68 21 - Η φιλοξενία μας, ο εθνικός παλμός μας ... 69 21 - Κύπριοι αδελφοί μας στην Αγιάσο ...

70 21 -Ο ι πασχαλινές εκδηλώσεις του Προσκυνήματος Αγιάσου 70 25 - Από την καλλιτεχνική μας συγκομιδή. Οι δραστηριότητες του Αναγνωστηρίου 72 19 - Ύψωση του Τιμίου Σταυρού στην Αγιάσο 72 21 - Τιμήθηκαν οι εργάτες του εθνικού ξεσηκωμού. Μια όμορφη εκδήλωση στο Ανάγνωστήριο 75 29 - Από τη δράση του Αναγνωστηρίου Αγιάσου. Οι μουσικοφιλολογικές εκδηλώσεις του Αυγούστου 77 22 - Η Αγιάσος υποδέχεται<γο 1994 80 24 - Η γιορτή του Αναγνωστηρίου. Κυριακή των Μυροφόρων (15 Μαΐου 1994) 82 26

- Αυτοί που φεύγουν. Δημήτριος Πρ. Χτενέλης (1930- 1993)

ΠΑΠΑΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Α.

- Ξιμπέρδιβγί τα δα τώρα, Σούμα ...

- Από τα λαϊκά δικαστήρια, Μνούχ’μα...

- Από τις ιστορίες του χωριού. "Γη γαϊδούραγίν’τσι νύφ’" - Από τις ιστορίες του χωριού. Έφτοι π ’ τρώγαν τα κτσια πιθάναν!

- Από τις ιστορίες του χωριού. Μάθαμι τ’ τράγ’ τη δλεια ...

- Από τις παροιμίες της Αγιάσου, Απ’ τν Αγιάσου τσι Πλουμάρ’ μήδι γ’ναίκα μήδι μλάρ’ - Από το ιδίωμα της Αγιάσου. Φραστικά - παροιμιακά - Από το ιδίωμα της Αγιάσου. Φραστικά - παροιμιακά - Από το ιδίωμα της Αγιάσου. Μήδι γδι - Μνήμες." Παγαίναν σαν στραβοί στουν Άδ’" - Από το ιδίωμα της Αγιάσου. Φραστικά - παροιμιακά

68 70

16 18

72 12-13 74 9 -20 76 15-16 77 12 78 12-13 79 14 81 15 82 10 83 14

ΠΑΠΑΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ I. (ΤΣΙΡΟΥΣ) 82 31 - Απ’ όσα μας γράφουν - Τα πθίτκα μας. Κάνου πανιά για τς μηχανές...

76 32 77 30

-

Τα πθίτκα μας. Ε πληρώνου εισιτήριου Τα πθίτκα μας. Τι τσιρό κάν’ στου γιαλό; Τα πθίτκα μας. Πιριμένου του τρένου! Τα πθίτκα μας. Τσι σα πέσ’, θκο μας είνι! Συ είδις; Τα πθίτκα μας. Τι θα βάλ’ς μέσα

78 80 81

30 30 32

83 85

30 31

-

ΠΡΑΤΣΟΣ ΠΑΝΟΣ

- Αυτοί που φεύγουν. Ευστράτιος Ε Ξενέλης (1907- 1994) 80 -Α π ’ όσα μας γράφουν 85

28 33

ΠΡΟΚΟΒΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ - ΚΑΕΙΑΑΡΑ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ - Απ’ όσα μας γράφουν - Τα χρόνια της νιότης (ποίημα) - Στην Παναγία μας (ποίημα) - Η Αγιάσος το χειμώνα (ποίημα)

80 84 85

19 19 23

ΠΑΠΟΥΤΣΕΛΗ - ΠΑΠΑΝΗ ΕΥΘΥΜΙΑ -Ζωή (ποίημα) - Χρόνια παιδιάστικα (ποίημα) - Στα παιδιά που γνώρισαν τη βία και τον πόλεμο (ποίημα)

70 72

14 15

77

19

83

33

78 79 80 81 81 84

19 19' 18 18 18 19

80

33

ΡΟΥΣΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

- Συμπόνια (ποίημα) - Η νεράιδα (ποίημα) - Οι απόκληροι (ποίημα) - Σ ’ αναζητώ (ποίημα) - Η κληματαριά (ποίημα) - Ξενιτεμένη αγάπη (ποίημα) ΣΗΦΟΥΝΑΚΉΣ ΝΙΚΟΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ ΜΙΛΤΗΣ ΧΡ.

- Απ’ όσα μας γράφουν - Η ζωή και το έργο του γλύπτη της Αγιάσου Στράτου Τζανετή (1921 - 1976) 70

16-17

ΠΑΡΑΑΜΑΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ - Απ’ όσα μας γράφουν

^

ΣΙΔΕΡΗ - ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ ΕΙΡΗΝΗ

- Αριστοτέλης Σκλεπάρης. Μνημόσυνο αγάπης και ευγνωμοσύνης...

81 74

20-22

25 > ΣΙΜΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΙΩΑΝ.

ΚΟΠ’Σ Τ’ ΣΤΡΑΤΗΓ’ ΓΗ ΠΑΣΚΑΛΙΑ - Τα πθίτκα μας. Γίν’τσι θάμα, Θρασύβουλι! 69 - Τα πθίτκα μας. Εδώ ντογκ 70 - Τα πθίτκα μας. Για σας λουλούδια ...

71 -Τ α πθίτκα μας. Αθρουπουκασκαβάλ’ 72 -Τ α πθίτκα μας. Θα σι κάνου Σαρακουστή ...75 - Τα πθίτκα μας. Για δείτι ένα λαγόΓ 76 - Απί τς μπουμπέσιμ. Γη γιάτρινα του Γούσ’ 79 - Απί τς μπουμπέσιμ. Τ ’ γρουνιού γη μούρ’ 80 - Απί τς μπουμπέσιμ. Μήτσους του Αγλάγ’ 83 - Θα σι πάγου στου κουνάτσ’ 84

24 24 24 24 30 30 31 31 31 17

ΠΑΤΣΕΛΗ - ΚΑΜΙΝΕΛΗ ΜΑΡΙΑ - Ο δεκαοχτάρης (ποίημα) -Τ α σημάδια (ποίημα) - Μακεδονία ελληνική (ποίημα) - Βοήθα, Παναγιά μου (ποίημα)

69 73 75 84

15 19 19 18

ΠΑΤΣΕΑΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ.

- Πώς φτ ιάχναμε το σαπούν ι

80 15

ΠΕΤΕΙΝΕΑΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

- Από το αλβανικό μέτωπο. Θλιβερές αναμνήσεις

ΣΚΛΕΠΑΡΗ - ΣΤΑΥΡΑΚΕΑΗ ΦΙΛΙΤΣΑ

- Οι άγιοι της Θερμής στην Αθήνα ...

80

27

ΣΚΛΕΠΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ.

- Τα σημεία του κόσμου (ποίημα) 68 - Άνοιξη (ποίημα) 69 - Άνοιξη 1945 (ποίημα) 70 -Τ α τζιτζίκια (ποίημα) 71 - Αγάπη (ποίημα) 72 - Ματωμένος Δεκέμβρης (ποίημα) 73 - Από τα ξένα μαλλιά (ποίημα) 74 - Αμπδόμπουλα" (ποίημα) 75 - Ο πλάτανος (ποίημα) 76 - Ο κύριος ... "επιθεωρητάς" (ποίημα) 77 - Τώρα ... (ποίημα) - Η εποχή μας (ποίημα) 79 - Φιλανθρωπία (ποίημα) 80 - Δικαιολογία (ποίημα) - Ιερή φλόγα (ποίημα) 81 - Το ψεύτισμα της ζωής μας (ποίημα) 82

15 14 14 14 15 18 14 19 18 19 18-19 18 18-19 18

ΣΚΟΡΔΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ.

81 33

ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ

- Απ’ όσα μας γράφουν

25

85 9-10

ΠΙΣΙΜΙΣΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Θ.

- Απ’ όσα μας γράφουν

- Στατιστικός πίνακας αιτιών θανάτου των κατοίκων του Δήμου Αγιάσου από το 1985 έως το τέλος Ιουλίου 1992 71

83 33

- Αναγνωστήριο " η Ανάπτυξη" Αγιάσου. Τα διαχρονικά μηνύματά του - Μουσική εκδήλωση από τη χορωδία Γυμνασίου - Αυκείου Παμφίλων

81 14 83 24

- Είμαι ωραία (ποίημα) - Επαμεινώντα (ποίημα) Κατέβα κάτω (ποίημα) - Και δεν ξέρω αν (ποίημα) - Μυτιληνιά (ποίημα) -Τραγούδα (ποίημα) - Αθάνατος (ποίημα) - Είναι στιγμές (ποίημα) - Μίσησέ με (ποίημα) - Έλα (ποίημα) - Σαν το νερό (ποίημα) - Να πάρετε καπέλα (ποίημα) - Απομακρύνεσαι (ποίημα) - Πώς τρέμω (ποίημα) - Απορίες (ποίημα) - Ούτε του παπά (ποίημα) - Μη φωνάζεις (ποίημα)

68

15

70 15 71 14 71 15 72 15 73 19 74 15 75 18 76 19 77 19 78 19 79 18 80 19 81 19 82 19 85 23

71 15 72 14 74 14

ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑΣΟΣ - Απ’ όαα μας γράφουν

80 33

«ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ» - Διοικητικό Συμβούλιο. Επέκταση και διακόσμηση

83

68

25

25

ΦΙΛΟΤΕΧΝΟΣ (Βλ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ) - Μιλτιάδης Σελίμης, ο Αγιαπαρασκευώτης λαϊκός ζωγράφος 83

ΣΠΗΛΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - Ευχαριστήριο

- Κι έψαχνα (ποίημα) -Τότε (ποίημα) - Κι αν (ποίημα)

31

ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡ. (Βλ. ο ΚΟΣΜΙΚΟΣ, ΦΙΛΟΤΕΧΝΟΣ)

ΣΤΑΥΡΑΚΕΑΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΡ.

- Στο Μέγα Σπήλαιο, στα Καλάβρυτα, στην Αγια Ααύρα...

- Ο Σύλλογός μας τίμησε τους Αγιασώτες φοιτητές - Πουδαρκό για τουν Αγιου Βασίλ’ !

- Οι Αγιασώτες συσπειρώνονται...

- Ο αποκριάτικος χορός μας - Τιμητική εκδήλωση για το Χαρίλαο Ρόδανο - Οι νέοι σκυταλοδρόμοι του Συλλόγου μας - Καταστροφές έπληξαν το νησί μας. Πυρ και αφθώδης πυρετός ...

- Οι Αγιασώτες θυμούνται και χορεύουν - Η αιμοδοσία μας - Οι Αγιασώτες στη Στενή Εύβοιας - Αυτοί που φεύγουν. Μαρία Ηρ. Ευαγγελινού (1910-1994) - Ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών» τιμά το Αναγναχπήριο «η Ανάπτυξη» και τον πρόεδρό του

76

23

79 80 80

24-25 25-26 27

81 81

23-24 29

83 83 83 84

20-23 24 25 26

84

32

85

11-13

ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - Η χορευτική παράδοση της Αγιάσου και η σχέση της με την κοινωνική ζωή

74

7-9

ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ - Απ’ όσα μας γράφουν 72

25

ΤΖΕΓΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - Μνήμη Κυριάκου Πασχαλιά 77 - Απ’ όσα μας γράφουν 78 - Λέσβιοι της Αυστραλίας συναντήθηκαν στη Μελβούρνη. Το όνειρο που έγινε πράγματικότητα 82

28 32 15

ΤΣΑΚΩΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ - Απ’ όσα μας γράφουν

79

32

- Η Αγιάσος και τα χιόνια ...

68 - Επαγγέλματα που χάνονται. Οι καπνοδοχοκαθαριστές 68 - Ματιές στην επικαιρότητα (Αγγειοπλαστική Αγιάσου. Προτομή του Παπανικόλα. Εργαστήριο Αποστόλου. Έκθεση Γλυπτικής Μαρίας Παπαδάκη) 68 - Βιβλιοκριτική. Βασίλη Τζάννου Αναγνώστου "Το καλό τραγούδι ζητάει το δίκηο του". Μυτιλήνη 1991. Παν. Ε. Γιαννακόπουλος «Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» (Αθήνα 1992) 68 - Η κοπή της πίτας 68 - Ο Στρατής Χατζηχρυσάφης και ο Σύλλογός μας 68 - Αυτοί που φεύγουν. Δημήτρης Αντ. Κουντουρέλης (1951-1991) 68 - Φακίρς τσι του Μαργέλ’. Σάτιρα Στράτου Ζαλπαρίνη 69 - Αγιασώτες καρνάβαλοι στο δγάηογ 69 - Από μια Χοροεσπερίδα ...

69 - Από τη μουσική μας παράδοση. Στρατής Θ. Ψύρρας 69 - Διδασκαλικά πορτρέτα. Βασίλειος Ιακώβου (1910- 1988) 69 - Βιβλιοκριτική. Έφης Πανσέληνου "Η πετροθάλασσα και όλα τ’ άλλα ποιήματα", Αθήνα 1990 - "Μασέλα ή; ναυς" Σατιρική Μυτιληνιά φυλλάδα, Τεύχος I. Τόμος I. Γινάρ’ς 92 (Μυτιλήνη 1992) Αλεξάνδρα Μοσχονά "Ονειρέματα" (Αθήνα) 1991 - "Ελιόφως" Μυτιλήνη 1992 - Στρατής Αλ. Μολίνος " Καλλικάντζαροι" Αθήνα 1991 69 - Κώστας Τζηρίδης. Φιλοτεχνείται η προτομήτου 69 - Αυτοί που φεύγουν. Μιχάλης Π. Κοντανέλης (1921 - 1992) 69 - Οι Αγιασώτες του δγάπ€γ και το θέατρο. Η παράσταση της ηθογραφίας του Μηνά " Γ’ ισότητα" 70

9 10-12

20

22 75

26 26 3-5 6 7 9 17-19

22 -23 23 25 6

- Κώστας Βερόπουλος 70 - Βιβλιοκριτική. Θεμιστοκλή Ε. Καραβασίλη "Ασώματος" Μυτιλήνη 1990 - Νίκου Ευαγ­ γελινού "Εκ των πραγμάτων ροζ" Αθήνα 1991 70 Μικρασιατικός ελληνισμός. Εβδομήντα χρόνια μετά το χαλασμό του 1922 71 - Χαρίλαος Ρόδανος. Ο Αγιασώτης μουσικοδιδάσκαλος 71 - Βιβλιοκριτική. Δημήτρη Παπάνη Γιάννη Παπάνη" Παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις που λέγονται στην Αγιάσο" Μυτιλήνη 1992 - Χρίστου Παρασκευαΐδη "Η παλαιά Αγία Παρασκευή Αέσβου" Αθή­ να Αγία Παρασκευή Αέσβου 1991 - Στρατής Μισγίρης "Έπεσαν ηρωικά" (Καλλονή 1992) 71 - Η εποποιία του 1940 - 1941. Μηνύματα από την Πίνδο ...

72 - Κυνηγώντας τη μεγάλη ιδέα. Μια ενδιαφέ­ ρουσα εμπιστευτική Διαταγή του 1922 72 - Οι νέοι φοιτητές μας 72 - Βιβλιοκριτική. Νίκου Α. Τσούρα Η "άλλη βιοτή" Αθήνα 1922 - Βίβιαν Γιαννούδη Αυγερινού "Το Γαράζο" Αθήνα 1991Μαρκέλλα Γιαμά "Πίσω από το τζάμι" Αθήνα 1992 72 - Οι Αγιασώτες συσπειρώνονται...

73 - Το πρώτο Πρακτικό του Διοικητικού Συμβουλίου για την ιδιόκτητη στέγη 73 - Αιγαιοπελιγίτικη εορταστική εκδήλωση 73 - Η διαθήκη της Φιλομήλας Ελευθεριάδη 73 - Το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» και η Πολιτεία...

73 - Βιβλιοκριτική. Γιώργου I. Κακαδέλη "Χιόνια και χαμσίνια. 1940-1945" Μυτιλήνη 1991 - Χρυσούλα Χατζηγιαννιού "Νικόλαος Κουρτζής εποίει" Αθή­ να 1992 ' 73 - Αυτοί που φεύγουν. Ασπασία Μ. Παρα­ σκευαΐδη - Ελένη Βασ. Τζανή (1902 - 1992)Ευθυμία Σταυρακέλη (1911-1992) 73 - Σας πληροφορούμε (Τα ελευθέρια της Αέ­ σβου, έκθεση της Μεσσηνέζη, ο Φ.Ο.Μ. και η θυμέλη, Χρυσούλα Χατζηγιαννιού, Ευγενία Κλειδαρά) 73 - Αργύρης Εφταλιώτης. Εβδομήντα χρόνια από το θάνατό του 74 - Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα. Ένας παπάς τριγιά μέτρα 74 - Βιβλιοκριτική. Γιάννη Σπανόπουλου "Ο ποιητής Νίκος Ααδάς" Αθήνα 1992 Γερμανού Παρασκευόπουλου "Πλάνες και η αλήθεια" Πύργος 1992 74 - Αυτοί που φεύγουν. Προκόπιος Χρ. Στε­ φάνου (1907-1993) 74 - Καλλιτεχνικά φωτογραφεία 75 - Λαογραφική Συλλογή Στρατή Τζίνη 75 - Κώστας του Μπουλμπούλ’ - Απανουγότιρους θαν έβγ’ .... (ποίημα) 75 - Αγιασώτικο Καρναβάλι στο δγάηογ. Σατιρογράφοι και εκφωνητές 75 - Σας πληροφορούμε (Η τέχνη της μελουργίας, Έκθεση Θέμου Αυγερινού, Σύλλογος Σκυριανών, Ομιλία Χατζηγιαννιού, "Πέρα απ’ το τέλος" 75 - Αυτοί που φεύγουν. Ευριπίδης Βασ. Καμα­

19

22 3 -5 17-18

22-23 3 6-7 18

22 3 4-5 16 20 24

28 31-32

32 3 20

22 25 11 20 20 22-24

27

ρός (1910-1992) - Εριφύλη Ευστρ. Χατζη­ βασιλείου (1909-1993) 75 - Βιβλιοκριτική. "Η φωνή της ενορίας" Μυτιλήνη - "Ασωματιανός παλμοί" Μυτιλήνη 1993 75 - Αρχαιρεσιακά 75 - Επιστροφή στις ρίζες ...

76 - Αεσβϊακή παροικία στην επαρχία Αιγιαλείας- Ε' Εκλογοαπολογιστικό Συνέδριο της Ο.Α.Σ.Α.

76 - Βιβλιοκριτική. Αριστ. Ν. Κλήμη "77 χιλιά­ δες χρόνια θύτες και θύματα οι άνθρωποι" Αθήνα 1992 ’ 76 - Σας πληροφορούμε ("Βραδιά ελληνικής μουσικής", Έκθεση Δέσποινας Παπαδάτου, Βασίλειος Σωσώνης, Παναγιώτης Γαλε­ τσέλης, Κέντρο Χριστιανικής Νεότητας. Ο Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος) 76 - Αυτό! που φεύγουν. Γαβριήλ Δ. Περιβολαρέλης 76 - Μουσικοχορευτική παράδοση της Λέσβου 77 - Νίκος Φ. Ααζάρου. Δεκαπέντε χρόνια από το θάνατό του 77 - Οι Γεραγώτες τίμησαν το Γιάννη Ψωμά 77 - Ματιές στα περασμένα. Γρηγόριος X. Παπαμιχαήλ. Ριϊΐζ 1. Μπιζ 77 - Αυτοί που φεύγουν. Μαρία X. Αϊβαλιώτη (1903-1993) 77 - Βιβλιοκριτική. Ανδρέα Δ. Μπούτσικα "Σλάβοι και τοπωνύμια στην Ηλεία" (Απάντηση στο σλαβολόγο Μαχ ναδίτιστ) Αθήνα 1992 77 - Σας πληροφορούμε (Κόλπος Γέρας, Ζαν Ανούιγ " Αντιγόνη", Έκθεση Μουτζου­ ρέλη, Δόμνα Σαμίου, Μνήμη Κλεάνθη Παλαιολόγου) 77 - Πανελλήνιες Εξετάσεις. Διακρίθηκαν στη Φυσική 77 - Αεσβϊακή Ανοιξη. Ματιές στη ζωή και στο έργο του Εφταλιώτη και του Μυριβήλη 78 - Η Αγιάσος συγχαίρει τη Ριζάρειο. Πριν από 63 χρόνια 78 - Μνήμη Κώστα Τζηρίδη. Από τα αποκα­ λυπτήρια της προτομής του 78 - Μικρασιατικά ενθύμια. Μηνύματα από τη Σμύρνη 78 - Αυτοί που φεύγουν. Αίγλη Μ. Φραντζή (1905-1993) Δημήτρης Γ. Τινέλης (1926-1993) 78 - Βιβλιοκριτική. Νίκος Β. Αναστόπουλος "Χρονικό Αυκούριας - Καλαβρύτων" Αθήνα 1992 - Γυμνάσιο Βαρθολομιού "Οι Ολυμπιακοί Αγώνες χτες και σήμερα" Βαρθολομιό 1993 78 -Σας πληροφορούμε (Έκθεση Γιώργου Πέρρου, Παραδοσιακή μουσική) 78 - Ο ιστορικός της Αγιάσου Στρατής Κουλαξιζέλης. Τριάντα χρόνια από το θάνατό του 79 - Ένα πιστοποιητικό γέννησης και βάπτισης 79 -Τ α ελευθέρια της Αέσβου 79 - Αυτοί που φεύγουν. Αριστοτέλης Σπ. Σκλε­ πάρης (1933-1993) - Γιάννης Μ. Παπαπορ­ φυρίου (1906-1993) 79 - Βιβλιοκριτική. Αλεξάνδρα Μοσχονά "Μι­ κρή ποιητική επιλογή" Αθήνα 1992 Σοφίας X. Μωρές "Ρεστία" Αθήνα 1993 79

27 28 31 3 22 29

31 32 3-9 17 26 27 28

29

32 33 3-7 17 20-24 27 28

29 32 3-11 17 26-27 28 29

Σας πληροφορούμε (Έκθεση Δημητρίου Καραπιπέρη. Ο χορός της Ο.Δ.Σ.Α.)

79 - Δημήτριος Χατζησπύρου. Ο Λέσβιος λόγιος και ευεργέτης 80 - Χαρίλαος Χατζηβασιλείου. Ένας αυτοδίδακτος ζωγράφος της Μυτιλήνης 80 - Ένα πιστοποιητικό γάμου του 1913 80 - Βιβλιοκριτική. Νίκος Σηφουνάκης" Μια άγνωστη αρχιτεκτονική. Οι μάντρες στη Λήμνο και στα άλλα νησιά του βορειανατολικού Αιγαίου" Αθήνα 1993 - Γιώργος Αλμης "Έπεφτε μια ψιλή, λιγνή βροχή" Αθήνα 1993 80 - Καλάβρυτα και Αέσβος 80 - Σας πληροφορούμε (Μια άγνωστη αρχιτε­ κτονική. Δεκαπεντάχρονα «Δίβρης». Η Γαστούνη και το θέατρο) 80 - Ο αγώνας της εθνικής παλιγγενεσίας. Οδηγός του λαού μας σε δύσκολες στιγμές 81 - Ιπ ΓποπιοπαπΊ. Λουκάς Δαράκης (1908-1993)Οι δάσκαλοι του χτες 81 - Βιβλιοκριτική. "Η Αέσβος μας" Έτος Α ', Τεύχος Ιο, Αθήνα, Γενάρης - Μάρτης 1994 "Ηλειακή Επιθεώρηση" Έτος Α ', Τεύχος 2, Αθήνα, Μάρτιος - Απρίλιος 1994 81 - Σας πληροφορούμε (Πάνου I. Κοντέλη "Ξιγ’τιμέν’", Ε.Π.Α. Νέας Φιλαδέλφειας "Μίλτος Κουντουράς") 81 - Τα πθίτκα μας. Έλα α πιάσ’ς σύκα ...

81 - Για τα εκατόχρονα του Αναγνωστηρίου 82 - Η Μεγαλόχαρη της Αγιάσου στο Σίντνεϊ 82 - Μπροστά στο φακό του παρελθόντος 82 - Αυστραλέζικη σάτιρα 82 - Βιβλιοκριτική. Δημήτρη Γ. Σκλεπάρη "Ξενόφ απομνημονεύματα" Μυτιλήνη 1994 Αριστ. Ν. Κλήμη "Κείμενα 1934-1994 για τους Σχολικούς Συνεταιρισμούς" Αθή­ να 1994 82 - Σας πληροφορούμε (Η Αγιάσος για την Ίμβρο. Ομιλίες του Βασίλη Κέκη. Το περιοδικό «Η Αέσβος μας») 82 - Αυτοί που φεύγουν. Γαρουφαλιά Σκορδά (1928-1994) - Αθηνά Παπαπορφυρίου (1940-1994) 82 - Πνευματοκαλλιτεχνικός αμητός του Αυγούστου. Με αφορμή τα εκατοντάχρονα του Αναγνωστηρίου 83 - Από τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Παναγιώτης Ευαγγελινέλης στις επιχει­ ρήσεις του Αβγκίν...

83 - Θυμητάρια από τη Μικρά Ασία 83 - Αναδρομή στο παρελθόν 83 - Οι Αέσβιοι της Αιγιαλείας 83 - Βιβλιοκριτική. Μάκη Αξιώτη "Βρύσες στη Αέσβο" Μυτιλήνη 1994 - Γυμνάσιο Αεχαινών. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση "Το θέατρο στην Ηλεία" ... Χθες - Σήμερα Αύριο ...(Αεχαινά) 1994 83 - Αυτοί που φεύγουν. Χαράλαμπος Αν. Αναστασίου (1940-1994) - Βλοτίνα Ιωάν. Κουρτζέλη (1920-1994) - Αννούδα Δ. Ακα­ μάτη (1904-1994) 83 - Οι απόδημοι και η Αέσβος 84 - Ενθύμια από τη Μικρά Ασία 84 - Οι Γατελούζοι της Αέσβου 84 - Οι νέοι φοιτητές μας 84

32 3-13 17 23

29 31 32 3-4 28

- Σας πληροφορούμε (Οφίκιο στον π. Νεκτάριο. Πυρκαγιά στου Κουρτζή ... Πολυκλαδικό Αύκειο Μυτιλήνης) 84 - Βιβλιοκριτική. Θεοφάνης Α. Σουλακέλλης "Μικρός και Μέγας Παρακλητικός Κανών εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον» Μυτιλήνη 1994 Αύγουστου Αιγαιάτη «Οι δρόμοι...». Μυτιλήνη 1994 - Γυμνάσιο Βαρθολομιού «Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευ­ σης. Ιστορική Μονή Αγίας Ελεούσας» Βαρθολομιό 1994 - Αάβαμε. Γιάννη Χρ. Χατζη­ βασιλείου «Δημήτριος Χατζησπύρου, ο Λέ­ σβιος λόγιος και ευεργέτης» 84 - Η «Αγιάσος» σε βιβλιοθήκες 84 - Βορειοηπειρώτες στην Αγιάσο ...

84 - Αυτοί που φεύγουν. Γιάννης Π. Χαλέλης (1914-1994) - Μαριγώ Ευστρ. Λιακάτου (1904-1994) 84 - Στο κατώφλι της δεύτερης εκατονταετηρίδας 85 - Σας πληροφορούμε 85 - Βιβλιοκριτική 85 - Αυτοί που φεύγουν 85

27

28-29 29 31 32 3 29 30 32

ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΡΜΟΑΑΟΣ ΙΩΑΝ.

30 31 32 3 14 17 24-25

28 29

-Τ α πθίτκα μας. Ήντανκίτκου ... Απαλέτ’ ς είνι; - Τα πθίτκα μας. Στέκα α σι μιτανίσου ...

-Τ α πθίτκα μας. Βτοίί Βτοΐ! ΒτοΠ -Τ α πθίτκα μας. Έμαθις πα στου τσιφά­ λιμ5...

-Τ α πθίτκα μας. Υπάρχιν τσι χειρότιρα ...

- Τα πθίτκα μας. Τα φακιλώνιν ...

-Τ α πθίτκα μας. Δικανίτσια είχι του βόδ’! Η ορμήν ια του Παπανδρέου ...

-Τ α πθίτκα μας. Για παθμένουν μ’ έχ’ς!

-Τ α πθίτκα μας. Τι τουν θέλαν του πίνακα...

- Τα πθίτκα μας. Απόμνι μι τ’ γλουχή ...

-Τ α πθίτκα μας. Σιγά, Αρισκή!

-Τα πθίτκα μας. Νιρό, Μαμάκου!

68 70 71

24 24 24

73 74 75

30 24 30

76 77

30-31 30

79 80 82 84

30 30 30 30

ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΧΡ.

31-32 - Διαλεκτολογικά ΑΕ' 3

28

32 3 10 20-22 25

9

75

10

ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑ ΣΟΦΙΑ

- Στον πρεσβευτή της Αγιάσου ...

8 9 17 27

82

ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ (ΑΓΙΑΣ)

-Τα πέταλα του Βουκεφάλα (ποίημα) - Ο ζητιάνος (ποίημα) - Βρέθη ψαρεμένος ο ψαράς (ποίημα)

71 74 78

14-15 15 18

ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

- Αλιστίρτσι του, ρ’ Αντών’, (ποίημα) -Τ α πθίτκα μας. Γη κάρυά -Τα πθίτκα μας. Τσάμι του τσιφάλιντ - Τα πθίτκα μας. Γη νύφ’ ήνταν καψουμέν’ - Τα πθίτκα μας. Φίλουσιμ γι Αηγόρς -Τ α πθίτκα μας. Γιακείμ’ς - Τα πθίτκα μας. Τα γρούνια

68 68 69 70 71 73 74

15 24 24 24 24 30 24

*

- Τν αλήθεια λέγου, Αντών’ (ποίημα) 75 - Τα πθίτκα μας. Για να ζγιάζ’ μι τν ουοάντ’ 75 - Τα πθίτκα μας. Γη πόρτα 77 -Τ α πθίτκα μας. Στρατιώτ’ς είμι; 78 - Τα πθίτκα μας. Ε, ξέριν α μλήξιν 80 - Τα πθίτκα μας. Τ’ παπά του καθήκουν 81

18 30 30 30 30 32

- Τα πθίτκα μας. Πουλύ ταχτιρτζής Γαόουρνές αγάπις - Τα πθίτκα μας. Του τάμα τ ’ Γιάνν’ - Γη βασλόπτα μι τα φύλλα -Τ α πθίτκα μας. Τ’ Τζίμ’ τ’ αδνάτσμα

82 84 85 85

30 30 17 31

ν ν ί ^ Ι ϊ β ' Ι Ι · ΒΙΟτεχΝΙΑ γυναικείων Γ Π β Ι ^ ΕΤΟΙΜΟΝ ΕΝΔΥΜΑΤΩΝ Μ Α Ρ ΙΑ

Α Ρ ΓΕΝ ΤΕΛΛΗ

ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ 34

8ος ΟΡΟΦΟΙ - ΑΘΗΝΑ

ΤΓ 5234.625 · 8818.356 - 8822.383 V -----------------------------------------------------------------

ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ γΛ(ΚΑ 0 |Κ 0 Δ 0 ΜΩΝ . Ε(ΔΗ γΠΕΙΝΗΣ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ ΑΓΙΑΣΟΣ - ΜΥΤΙΛΗΝΗ Τηλέφωνα ,’ ^ __ Καταστήματος: 22723 Γρθφείθυ! 22167 Οικίας: 22266 ___________________________________

Μ Α Κ Α Τ Η Ο Ν 0 Ε Κ Α Μ Ι0 8 ΙΜΙΌΚΤ5 •ννΐΟΕ ΡΑΝΟΕΟΡΕΧΟΙίΙδΐνΕ ΙΜΡΟΒΤΕΟΟΕΗΑΜΙΟΤΙΙΕδ βιι_ι_ ΚΑΐ,ουΝΤΖθοεου . ..ΜοοΓ&κ . ^ν\/ίΓθΙκ>υ5β Ρ6 κο^γοογτι & . ,1 _Οοωβ ϋκ ϋιη 5 νΥ(ϊίβ Τβ*βρίιοηβ:(03) 5835985 449451Ηίςίι 51Ρε**™Υβ3181 Ρ8£χητίιΙθ:(03) 5211624 Τ·Ι:(03) 519722- 5211672

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΡΗΓ. ΜΑΚΑΡΩΝΗΣ !--------------------------------------------------------------------- I ίΣΠΡίΤ^ Κ Α Τ Α ΐ κ ι τ α κλιιαιον κοιομ β. αϊτοκιμητο* ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ • Ανοίγαυμ* παντός τύπου Κλβι&αριές . Α1.Ι00 • ψ Κ Ξ ^ ^ ^ Κατάστημα Αλωπ*#ΐής αβ Κολωνάχι 7239 07!

2μ ι«»·*··4λ

Τη°λ 50ηΐ6 269Τ50Οΐυ6 980 Ξ ^ ψ Τηλ.. 50.16.269-50.16.980 ----------------------------------------------------------------

2«Γ[ τ ^α. 9·οιοοο

ί ( ~ ............ ".......

V I ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ ΧΡΥΣΟΥ ωρολόγια · ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΕΠΙΣΚΕΥΑΙ Κομνηνός Σαμοθρακής

* κ ο ο ιιι^ιιο το *ω ρ ο ή ό γ ια Κ ΤΗΛ 9522821 / Χ ----------------------------------------------------------------------------- --------- Τηλ.: 9591333

Π Γ Μ

Μ ΐ

ΩΡΟΛΟΓΙΑ - ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ Μ.ΥΑΗΛ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ςιβ.ταν,λου 3! ΚΑΛΑ,ΘΕΑ.........- ν 95β723β

ν ζ ι ζ ........... = = =

____________________________________I ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΝΕΛΟΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΠΑΤΩΜΑΤΩΝ ΓΥΑΛΙΣΜΑΤΑ - ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΘΗΝΑ Τηλ.: 9359524-3614525-3635686

1 -------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------— ----------------------------

ΣΑΒΕΛΩΝ ΑΖ

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ «χ.τ.,

Ι Υ Μ Β Ι Β Λ Η Μ Γ Ν Ο Ι ΚΑΙ Μ Ι ΤΑΜΕΙΑ ΥΓΕΙ ΑΣ ΤΟ Υ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΙ - ΚΑΣΕΤΕΣ ΒΙΝΤΕΟΚΑΣΕΤΕΣ Αποστέλλονται όλες οι εκδηλώσεις του Αναγνωστηρίου του έτους 1994 (θεατρικές, μουσικές), καθώς και οι καρναβαλικές,

----------------------------------------------------

παλαιές και ν έ ε ς , επί αντικαταβολή.

ΠΑΣΤΟΥΡΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ | ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΑΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ Ερμού 80 - ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΤηΧ 9Ά 14η Τηλ.(0251) 28.140 '----------------------------------------------------------ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΣ ΣΟΦΙΑ X. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ-ΠΑΠΟΥΤΣΗ Νικηταρά 2-4 6ος όροφος Τηλ. 36.38.400-36.44.494 Οικίας 28.28.955 ___________ ΡΑΚΙ 36 38.400__________

Γ Υ Ψ ΙΝ Ε Σ Δ Ι Α Κ Ο Σ Μ Η Σ Ε ΙΣ

Αφοί ΕΥΣΤ, και ΠΑΝ. ΛΟΥΠΟΣ ~ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ (ώοεςεογασίαςδ- 14.30 ) Καπανέως 20 - Κολωνός Τηλ. Εργαστηρίου : 5120120 ΤΙ|λ. Οικιών :83|83|6-5132|67

Αγ,άσ0ς Τηλ (0252) 22640

I

μ ο τ α ι κ λ Μα ρ μ ά ρ α ΜΩΣΑ 1^ ΜΑΡΜΑΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Μ. ΜΑΥΡΕ ΛΗΣ Τηλ.: 24.65.775

I

|------------------------------------------------------------- - ι ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΝΙΚ. ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΗΣ ΑΥ|θυ Διονυσίου 6 123 51 ΑΘΗΝΑ -Τ η λ : 56.21.581

δ ρ γ ια ν ν η ς

ε. ξενελης

χειρούργος ωτορινολαρυγγολόγος

- οτολογοι

ΡΕ3 ΡΕΙ-ΕΟΙ* ΗΟϋδΕ ΕΑΚ ΙΝδΤΙΤυΤΕ ΠΑΝ υ 3 0 1_. Α. Η Π Α.

01.ΙΝ ΡΕΙ-Ι-ΟΝν ΙΟΝΟΟΝ Η03ΡΙΤΑΕ. ΠΑΝ. ΛΟΝΔΙΝΟΥ

, πποκρατε,ο

γ η αθηνον

μ,χαλ. κοπουλου μι

|

-------

V

---------------------------------------------------------------ΚΑΛΛΙΟΠΗ Μ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ Π. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 54 - ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ΤΗΛ.: 4322177 - Α.Φ.Μ. 44906827

Π ----------------------------------------------------------------------- 1 Πωλείται σπίτι στο Μεσότοπο Λέσβου, δίπλα στο ναό πης Παναγίας. Τιμή 12 εκατομμύρια. Πληροφορίες: Ελπίδα Νικογιάννη. Τηλ. 82.29.996.

1___!_____________________________________ I

ΑΝΔΡΕΑΣ

^

Δημοσθινους Π Καλλιθέα

Ι________ _____________________________

3

Γρόμμου72 151 24 Μαρούσι Τηλ 61 26 117-118. Οικίας 88.43.350 Α Μθπι&θγ Οοπιραηγ ο( Αητιβιϊοαη ΙηΙβτηαΙίοηαΙ Οτουρ

ΓΥΨΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΕΙΣ -λαγοιιηιι- ιαροιμαΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΝΙΟΡΟΣ Σουλίου 153 - Κηπούπολη Τηλ.: 50.24.803

<Λ>

Τ

Ασφαλιστικός Σύμβουλος Ζωής

γ

ΙΗΛ. ΜΤΚΤ01 24_*4* ηΑΗΗΙ π η ιι ιαμιζα "“-""•“ ΐ" ο στρατοί ■>. ·ιι·». ακο ω

<Π>

Αιηβποαη ϋίβ Ιηδυταηαβ Οοπ,ρβηγ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ . , , .

'" ^ . ν

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΙΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΓΙΑΣΟ»

™Λ ?6β4 0Α,κμ'° .... Ι ϊ ί ϊ ί