De krant die verder kijkt in de stad
7 JANUARI 2022 | 8E JAARGANG NR. 154 | KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP
Utrecht volgens de
Koos Marsman over
directeur van podium
de Maortespenning
DUIC.NL
de Helling P. 6
P. 9
Elk ew eek een nieu DUI we C
De laatste ronde van de vuilnisman
P.8
Bouwen en bouwen; wat gebeurt er dit jaar in Utrecht?
Utrecht in woord en beeld 21
Prijs
Scan de QR-code om het boek te bestellen
*
€24,95 nden
*gratis verzo
Geen uittips, maar wandeltips. Wat zijn de leukste routes?
Gezocht
Communicatieadviseur • Senior ontwerper •
Solliciteren kan via ddk.nl/vacatures
P.12
SvPO
Utrecht Schooljaar 2022 - 2023 Aanmelden kan nu www.svpo.nl Reserveer tijdig
Advertenties
Hét Utrechts jaaroverzicht 21
Bestel hem nu! €24,95 Het boek wordt eind januari gratis verzonden.
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl >>
VERKOOP IS GESTART De Sluismeester vormt hét sluitstuk van Sluiseiland. Hier woon je op een unieke locatie in een parkachtig herenhuis met een geheel eigen architectuur. Omringd door water, bomen en bloeiende grasvelden. Én met uitzicht op de sluis en het historische centrum van Vianen. De herenhuizen van fase 4 worden ontwikkeld aan beide zijden van de voormalige sluiswachterswoning. De Sluismeester dankt zijn naam dan ook
Optimaal genieten van het eilandgevoel
aan deze mooie locatie. Kijk voor meer informatie op www.sluiseiland-vianen.nl en schrijf voor 10 januari 12.00 uur in op de woning van je voorkeur.
Tel. 0347-371324 info@vanderwerfmakelaars.nl
sluiseiland-vianen.nl
De Ko n i n g m a ke l a a r s Woondromen waarmaken
Tel. 030-3079020 nieuwbouw@dekoningwonen.nl
3
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
INHOUD Nieuws
4 DUIC in beeld
Uitgang Smakkelaarsveld
6 Column Koos Marsman Maortespenning
8 Bouwprojecten 2022
V
oor het tweede jaar op rij was het afsteken van vuurwerk niet toegestaan in de stad. Zoals te verwachten ging Utrecht desondanks knallend het nieuwe jaar in. Verbod of geen verbod, in elke wijk ging genoeg vuurwerk de lucht in. Is de regel dan een wassen neus? Dat is lastig te beoordelen. Het zal best zo zijn dat als er geen verbod was, er nog meer vuurwerk afgestoken zou worden. Komende jaarwisseling, ja dat is nog heel ver weg, wil de gemeente graag een lokaal vuurwerkverbod. Dus terwijl in omliggende gemeentes het vuurwerk gewoon verkocht en afgestoken mag worden, is het niet de bedoeling dat Utrechters het over de stadsgrenzen meenemen en afsteken. We gaan het zien. Het is sowieso nog maar even afwachten hoe de vlag er dan bijhangt. Verder in deze krant hebben we een mooie fotore-
portage over een van de laatste rondes van de vuilnismannen in de buurten rondom de Amsterdamsestraatweg. Door Het Nieuwe Inzamelen, waarbij de vuilniszak op straat verdwijnt voor de komst van ondergrondse containers, zijn de wekelijkse vuilnismannen zoals we die nu kennen verleden tijd. En dat is op steeds meer plekken in de stad zo. Arjan den Boer begint het nieuwe jaar met een nieuwe serie. Waar hij vorig jaar schreef over verdwenen horecazaken schrijft hij dit jaar over verdwenen winkels. Als laatste, en we kunnen het niet vaak genoeg zeggen, we maken weer een boek met de mooiste fotografie van 2021. Wil je DUIC steunen, en een mooi boek ontvangen? Bestel DUIC in 2021 via duicshop.nl Robert Oosterbroek
Hier gaat dit jaar gebouwd worden
9 Utrecht volgens...
Directeur van De Helling Arlette de Jong
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
10 Fotoreportage
De laatste rondes van de vuilnismannen
Cultuur / Uit
OUDEGRACHT
12 Wandeltips
Mooiste wandelingen in en rond Utrecht
Stad / Leven 13 Herkomst straatnamen Martin Ovenweg
Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel
13 Stad in cijfers
+-1910
anders uit dan vroeger,
Oud en nieuw
terwijl andere straten en
13 Ondernemer uitgelicht Noest
14 Verdwenen winkels Modemagazijn Dijckhoff
pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze
2022
rubriek laten we dat zien. Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe
15 Puzzel
foto’s van de stad.
Zoek de verschillen
Colofon REDACTIE Robert Oosterbroek CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56
Social Media AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Charlie van Dijk en Ilana Noot
ADVERTEREN Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Thomas Hak thomas@duic.nl 06 86 80 32 22
ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl en redactie DUIC UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
Website DUIC.nl
Facebook DUICNL
Twitter @duicnl
alz... wat
je niet meer weet wat je net gelezen hebt? 1 op de 3 vrouwen krijgt dementie. Geef nu voor meer onderzoek, zodat dementie niet jouw toekomst wordt. stopdementie.nu
Scan de code en doneer gemakkelijk online!
Instagram duic.nl
4
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC IN BEELD
D
Fotografie: Bas van Setten
e tekst op de muur van de grootste fietsenstalling van de wereld lijkt wel op kunst, of op een puzzel. Het is toch echt gewoon een stuk informatieve tekst dat de tand des tijds niet heeft doorstaan. De meeste fietsers zal het ook niet veel uitmaken, maar mensen die de weg zoeken moeten de (halve) pijl volgen
voor de uitgang naar het Smakkelaarsveld. Wie naar het Moreelsepark wil moet nog een rondje extra fietsen. Want de stalling is dan wel ideaal voor het stallen, de routing binnen blijft niet optimaal. Ach, de letters op de muur leveren weer een leuk plaatje op. a
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
5
6
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
COLUMN
Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol
Maortespenning Vorige week kree'k de Sint Maortespenning. Da's 'n erepenning van de stad Uterech, maor da's nie degene die me die penning gaf. Volleges de geminte kom 'k helemaol nie in anmerreking voor zo'n ding. Daor mojje eers heel veul vrijwillig werrek voor hebbe verrich voor and're mense. Nee, die penning kree'k van de weduwe van de pianis Joop Reynolds. Joop die de onderscheiding in 1988 van burregemeester Vos kreeg omda die zoveul voor Uterech en 't Roaje Kruis in 't bijzonder ha gedaon. Joop is 'n paor jaor geleje overleje en ze vrouw von 't aordig as 'k die penning wilde anneme. Ze dach da Joop da wel zou waordere as 'k as herinnering an 'm da ding op me bureautsjie thuis zou zette. Da wilde 'k zeker wan Joop was 'n goeije kameraod en 'k mis 'm nog ied're dag. Daorbij komp da de Maortespenning gemaok is door weer 'n an'dre goeije kameraod: Theo van de Vathorst. Deze beeldhouwer is bekend van 't beeld van Anton Geesink in de Jacobsstraot en zo he'k 'm lere kenne wan 'k heb 'm 'ns gesproake over hoe da ging mè Geesink en 't beeld. Bij die ontmoeting sprak 'k 'n heul aordige vent (en ze aordige vrouw Marja) en zijn we gewoan ketak blijve houwe. Nou ha'k van de week die Maortespenning nog maor net op me bureautsjie staon toen 't berich kwam da Theo ernstig ziek is. Nou was die al langer ziek, maor 't berich klonk zwaor en d'r bleke gin woorde voor te vinde om uit te legge da iemand nie meer lang heef te gaon. In ze buurtsjie hebbe ze daorom besloate da as je d'r nie over ken praote, laote we 'm dan ere en in overleg mè Theo is d'r nou 'n etalaoge-tentoanstelling in 'De Toonkamer' an de Ouwegracht 341. Daor staot allerlei mooi spul da Theo gebruikte om ze Uterechse beelde te maoke. Oak zijn d'r schilderije en schetsen en penninge, zo as de Maortespenning. Die van Joop he'k daor laote neerlegge, zo komme me kameraode saome. Theo, hou'je goed. Uterech hou vajje.
a
Utrecht verbindt jong & oud VOLGENDE WEEK IN DUIC BENTE IN GESPREK MET TINY & RINA
Bij mboRijnland kan dat bij meer dan 100 opleidingen!
Kijk hier bij welke opleidingen je allemaal kan starten.
Meer info? Bezoek ons Online Infomoment op 10 januari en stel al je vragen!
In samenwerking met Thirty030
UTRECHT VERBINDT JONG & OUD
Giselle (29) in gesprek met Aly (71) en Wil (75) bij ‘De Dame’ in Zuilen
Wat verbindt de oudste en de jongste bewoners van onze mooie stad? Nou, precies dat: die mooie stad! In deze reeks gaan een jongere en een oudere inwoner met elkaar in gesprek over het leven. Over vroeger, over nu en over later. Al wandelend of op een bankje in de zon praten ze over het leven, over Utrecht, over de wijk waar ze wonen en nog veel meer. Want de liefde voor Utrecht kent geen leeftijd: Utrecht verbindt jong en oud! Vandaag: Giselle (29) in gesprek met Aly (71) en Wil (75) bij ‘De Dame’ in Zuilen. Wil en Aly werken samen in het ontmoetingscentrum, een plek waar alle ouderen uit de wijk welkom zijn.
Dag dames, hoe lang wonen jullie al in Zuilen? Wil: ‘Ik ben in Utrecht geboren en getogen, achter de watertoren, in de Seringstraat. Op mijn twaalfde ben ik naar Zuilen gekomen. Ik weet dus alles van de wijk.’ Aly: ‘Ik ben in 1975 naar Utrecht verhuisd omdat mijn kind altijd in het Wilhelmina Kinderziekenhuis lag. Ze is verstandelijk gehandicapt, op haar twintigste blind geworden… dus dat was altijd een beetje tobben. Ik heb zes jaar op de Draaiweg gewoond, daarna aan het Theo Thijssenplein en ook nog een jaartje in Maarssenbroek - maar dat vond ik vreselijk. Daar stroomde het ‘s ochtends helemaal leeg. Toen zijn we weer terug naar Zuilen gegaan.’ En, zijn jullie blij om nu in Zuilen te wonen? Wil: ‘Ik heb het erg naar mijn zin hier.’ Aly: ‘Je hebt hier echt het dorpse gevoel. Mijn man heeft dat wat minder, die is wat minder naar buiten toe gericht. Maar sinds ik hier [bij De Dame] werk, kan ik nergens meer vrij rondlopen, ik word overal herkend. Soms sla ik in de Albert Heijn maar even een ander pad in, anders ben ik over een uur nog niet thuis.’ Hoe zijn jullie bij De Dame terechtgekomen? Wil: ‘Ik woonde hier al boven, en ik verving
soms iemand van Careyn als ze op vakantie ging. Zo had ik het al onder de knie.’ Aly: ‘Ik kwam er later bij, toen ik met pensioen ging en net twee nieuwe knieën had. Toen ben ik wel gaan rondkijken, want mijn man werkte gewoon nog. En zo ben ik er eigenlijk ingerold. En Wil, nu rollen we niet meer naar buiten he?’ Wil: ‘Meestal doen we alles samen.’ Aly: ‘We maken ook samen soep op donderdag, ik kook de soep en Wil draait de ballen. Ballenmeid, haha!’ Klinkt alsof jullie een goed duo zijn samen! En vertel eens, hoe is de wijk veranderd de afgelopen jaren? Aly: ‘Ik vind dat de wijk wel is verbeterd. Er is vooral heel veel nieuw gebouwd.’ Wil: ‘Ja, je herkent het bijna niet meer terug, echt niet. Dat vind ik wel jammer.’ Aly: ‘Er zijn veel meer jongere mensen. Ik zie het bij mij in de straat: toen wij daar 30 jaar geleden gingen wonen, waren wij de jonkies en nu zijn we oudjes. Tegenover ons woonde vroeger een stel dat al oud was toen wij er kwamen wonen. Dan stond ik boven weleens uit mijn raam te kijken en dacht ik ‘oh, ze kunnen amper meer de auto instappen’. En toen zag ik mezelf en mijn man gisteren de auto uitkomen, mijn man met een nieuwe
heup, en toen dacht ik ‘wij zijn precies hetzelfde nu’, hahaha. Nu staan de mensen naar ons te kijken.’ Wil: ‘Ik vind Zuilen wel steeds meer opknappen, echt wel. En ‘s avonds heb je ook haast geen last meer van die hangjongens. Ze zeggen mij gewoon gedag.’ Aly: ‘En er is heel veel te doen in de buurt, er zijn veel sociale plekken, buurthuizen zoals dit, je hoeft je echt niet te vervelen. Maar ja, mensen blijven allemaal in een holletje zitten. Het is zo moeilijk om mensen naar buiten te krijgen, dat geldt voor sommige bewoners hierboven ook.’ Wil: ‘Terwijl er echt genoeg te doen is hè. Gisteren hebben we diamond painting gedaan, morgen weer patat bakken, donderdag soep en vrijdag bingo...’ Jullie zijn er maar druk mee! Wat vinden jullie mooie plekken in de wijk? Aly: ‘Langs de Vecht vind ik het mooi. Ik ben het liefst buiten, meestal fiets ik met mijn man. Of we lopen een rondje Oud-Zuilen.’ Wil: ‘Wij gaan zondag wel eens wandelen met een clubje. Naar de Parel van Zuilen of Fort de Klop.’ Aly: ‘Ja, dan wandelen ze naar het terras. Haha!’
Kijk, dat snap ik wel! En wat is volgens jullie nou typisch Zuilen? Aly: ‘Het rechtstreekse, de directheid. Nou en of. Ik weet niet of het echt Utrechts is, maar ik heb het wel een beetje overgenomen, anders lopen ze zo over me heen.’ Wil: ‘Ja, inderdaad! Zo ben ik ook. Ik denk ook niet na, ik gooi alles eruit, kan mij het schelen. Ik begon eigenlijk zo verlegen als de klere hier, nou heb ik wel praatjes.’ Aly: ‘Wil zegt altijd dat ze niks te vertellen heeft, maar ze praat de hele dag! Hahaha.’ Heel goed! Een laatste vraag; hoe denken jullie dat de wijk er over 10 jaar uitziet? Aly: ‘Ik denk dat er meer gezinnen met kinderen in de wijk wonen, maar ook veel ouderen die hulp nodig zullen hebben omdat ze zelfstandig moeten blijven wonen. Niet iedereen heeft kinderen die mantelzorg kunnen geven, zoals Wil en ik, en zorgpersoneel is schaars. Ik hoop dan ook dat er meer wooncomplexen zoals De Dame worden gebouwd zodat mensen een beetje voor elkaar kunnen zorgen.’
Utrecht verbindt jong & oud De interviewreeks ‘Utrecht verbindt jong & oud’ is een initiatief van Thirty030, de stadsambassadeurs van Utrecht. In deze reeks gaan steeds een jongere stadsambassadeur en een oudere inwoner van een wijk met elkaar in gesprek. Giselle (van Thirty030), Wil en Aly spraken elkaar met dank aan De Dame in Zuilen. De Dame is een begrip in Zuilen. Het pand staat middenin de wijk en is een dorpje op zich.
Advertentie
8
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
BOUWEN
Dit jaar wordt er hier gebouwd in Utrecht Utrecht groeit hard en daarom moeten er veel huizen bijkomen. De gemeente heeft de ambitie uitgesproken om tot 2040 het totale woningaanbod met maar liefst 57.000 te vergroten. Maar die nieuwe Utrechters hebben niet alleen onderdak nodig; met de groei van de stad neemt namelijk ook de vraag naar voorzieningen toe. Op veel plekken in de stad wordt dan ook gebouwd. Dit jaar zullen een aantal van die projecten worden afgerond en op andere plekken gaat juist dit jaar de eerste schep in de grond. Hieronder een overzicht van de bouwprojecten die in 2022 worden opgeleverd of waarvan de plannen zover gevorderd zijn dat ze hoogstwaarschijnlijk dit jaar beginnen.
De Kwekerij
Wilhelminawerf
Ook het project De Kwekerij bestaat uit meerdere fases. In dit gebied aan de Burgemeester Fockema Andreaelaan komen in totaal zo’n 1.150 woningen voor zowel starters als studenten. De eerste fase, die de bouw van 318 studio’s voor studenten inhield, is sinds 2020 afgerond. Het startsein voor de bouw van de tweede fase is in maart 2021 gegeven. Deze 244 woningen voor starters worden dit voorjaar opgeleverd. De laatste twee fases van het project De Kwekerij, het verbouwen van het voormalige KPN-gebouw, start dit jaar. Hier komen ongeveer 600 huurwoningen in voor studenten en starters. De Kwekerij wordt duurzaam ontwikkeld door SSH en Jebber. Dat betekent onder andere dat de energie voor de woningen op De Kwekerij zoveel mogelijk lokaal zal worden opgewekt. Op de daken van alle woongebouwen komen zonnepanelen. Ook bijzonder; de voormalige atoombunker wordt hergebruikt als waterberging en vijver. Een aantal daken wordt als ‘groen dak’ uitgevoerd. Er komen deelauto’s, deelfietsen en deelscooters op De Kwekerij, zodat er zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van eigen vervoersmiddelen.
De bouw van de Wilhelminawerf in de Merwedekanaalzone wordt dit jaar afgerond. Er staan dan drie gebouwen met in totaal 167 appartementen. De eerste bewoners hebben vorig jaar al de sleutel van hun nieuwe huis ontvangen. In januari en februari van dit jaar wordt de haven uitgegraven. De nieuwe bewoners die in het bezit zijn van een boot kunnen die hier straks neerleggen. In maart wordt de definitieve bestrating aangelegd. Ook komt er in de Wilhelminawerf een horecapaviljoen en een parkeergarage voor bewoners. De Wilhelminawerf is slechts een onderdeel van de Merwedekanaalzone. Een ander onderdeel is de groene en autovrije stadswijk Merwede. In dit gebied tussen het Merwedekanaal en Transwijk moet straks plek zijn voor 12.000 mensen. De plannen voor Merwede worden begin dat jaar voorgelegd aan de gemeenteraad en zodra de leden groen licht geven, kan de grond dit jaar gereed worden gemaakt voor de bouw. De daadwerkelijke bouw zou dan in 2023 starten.
Cartesiusdriehoek
Kruisvaartkade
Aan de Kruisvaartkade, het gebied tussen de Kruisvaart en de busbaan, wordt dit jaar gestart met de bouw van de eerste twee woonblokken. In de eerste plannen die door de ontwikkelaar werden ingediend was nog te lezen dat er in totaal zeven gebouwen zouden komen, maar vorig jaar is dat teruggebracht tot zes. Zoals het er nu uitziet komen alle woonblokken naast elkaar te staan aan het water. In het gebied komen straks in totaal 600 huizen die variëren in grootte, indeling en prijsklasse. Omdat één blok vervalt, ontstaat er meer ruimte in het gebied. Tijdens de werkzaamheden wordt die ruimte gebruikt als bouwplaats, maar in de toekomst geeft het meer mogelijkheden om een fietstunnel tussen de Nicolaas Beetsstraat en de Dichterswijk aan te leggen. Ook kan door het weglaten van één bouwblok de groene verbinding met het Hefbrugpark richting de spoorzone worden versterkt. Het is de bedoeling dat het hele project in 2026 is afgerond.
In de Cartesiusdriehoek nabij station Zuilen is de bouw van de nieuwe buurt al in volle gang. Het project, dat onder meer bestaat uit de bouw van 2.800 woningen, twee parken, verschillende voorzieningen en een fietstunnel, is opgedeeld in fases. In mei vorig jaar zijn de werkzaamheden in fase 1 gestart. Die behelst 322 woningen die ten zuidoosten van het CABgebouw komen. Het bestemmingsplan voor fase 2 tot en met 6 is eind 2021 vastgesteld door de gemeenteraad. De ontwikkelaars moeten nu de vergunningen voor de bouw aanvragen en de gemeente zegt te verwachten dat de eerste schop voor de werkzaamheden in de laatste fases nog dit jaar de grond ingaan. In fase 2-6 komen ongeveer 2.500 woningen, een school en sporthal, winkels, horeca en culturele voorzieningen. Ook het monumentale CAB-gebouw is onderdeel van deze plannen. Als alles straks klaar is moet het een gebied een zogenoemde Blue Zone zijn. Dit zijn gebieden op de wereld waar mensen aantoonbaar langer gezond en gelukkig leven. De lessen die de wetenschap daaruit heeft gehaald worden in Cartesiusdriehoek toegepast.
9
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UTRECHT VOLGENS DIRECTEUR VAN DE HELLING ARLETTE DE JONG
'Zelfs na zoveel jaar ervaring met livemuziek blijft het binnenkomen'
Johan Wagenaarkade
Vlak voor het eind van 2021 heeft het college groen licht gegeven voor de bouw van drie woonblokken aan de Johan Wagenaarkade. Woningcorporatie Mitros is van plan om in dit gebied aan het Amsterdam-Rijnkanaal in Oog in Al drie woonblokken met 54 sociale huurwoningen te bouwen. Op deze plek stonden drie blokken van zogenoemde duplexwoningen, met in totaal twintig adressen. Deze blokken waren volgens de gemeente verouderd. Naast het plan om woningen te bouwen wil de gemeente ook een deel van de rijbaan van de Johan Wagenaarkade opheffen zodat de blokken in een groene omgeving kunnen komen te staan. Met het opheffen van een deel van de rijbaan moet ook de zogenoemde verkeerscirculatie in de wijk worden aangepast. Zo moet een knip ter hoogte van de Dafne Schippersbrug ervoor zorgen dat de wijken goed bereikbaar en leefbaar blijven. Voordat dit project van start kan gaan moet de gemeenteraad de plannen goedkeuren.
Arlette de Jong is nu ruim een jaar de directeur van De Helling: het poppodium op Rotsoord. Hiervoor was ze hoofd marketing bij Musis & Stadstheater Arnhem. Eerder werkte ze als marketeer en stagemanager bij Tivoli. Ook werkte ze voor het Tropenmuseum en het Nationale Opera & Ballet. We vroegen Arlette wat ze zo tof vindt aan De Helling en wat het beste optreden was dat ze ooit in Utrecht gezien heeft.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotografie: Juri Hiensch
Wisselspoor
Vlakbij de Cartesiusdriehoek wil de gemeente dit jaar ook weer gaan bouwen op het oude bedrijventerrein van NS dat tussen de 2e Daalsedijk en het spoor ligt. In een deel van dit gebied is al gebouwd aan de nieuwe autoluwe wijk Wisselspoor. Als alles volgens planning verloopt, wordt dit jaar begonnen met de werkzaamheden aan de deelgebieden 2 tot en met 4. Er moeten in totaal 1.050 woningen, 28.000 vierkante meter aan culturele- en maatschappelijke voorzieningen, creatieve bedrijvigheid en horeca komen. Ook komen er twee parken en een nieuwe fietstunnel die deze wijk verbindt met de Cartesiusdriehoek. Bijna alle bestaande gebouwen op het oude bedrijventerrein blijven volgens de gemeente staan.
Waarom ben je directeur van De Helling geworden? “De Helling is een te gekke plek. Ik ken het al vanaf 2003: toen deed ik als marketeer bij Tivoli de openingscampagne van Tivoli De Helling. En in 2009 had ik een behoorlijk legendarisch afscheidsfeestje in De Helling. Ik heb er goede herinneringen aan en goede avonden beleefd. Tot heel laat dansen met goed geluid. Weten we dat nog? Tot laat dansen…”
er toch gedanst kon worden. Het was echt een bewogen jaar.”
Hoe is het om directeur van zo’n poppodium te zijn? “Voor cultuur werken is (zelfs nu) de tofste baan van de wereld, omdat je met zo’n bijzonder product te maken hebt. Je werkt iedere avond toe naar een piek. Die is er even en is dan weer weg. Toen we vorig waar dicht waren, waren er regelmatig repetities. Ook al sta je dan even in je eentje te kijken, de ervaring dat er live iets gebeurt blijft zo bijzonder. Zelfs na zoveel jaar ervaring met livemuziek blijft het binnenkomen. Het is toch echt anders of je iets op tv ziet dan wanneer je in de zaal staat en iets voor je ziet gebeuren. Iedere avond is anders. Als publiek ben je mede-eigenaar van het slagen van een concert of clubnacht; je bent er onderdeel van. Een legendarische avond maak je samen: artiest en publiek.”
Wat is je lievelingsplek in Utrecht? “De Munt. En zeker ook pop-up restaurant De Zware Jongens. Ik fiets bijna iedere dag langs De Munt. En of het nou zomer is, winter, donker of ochtend. Het is daar altijd mooi.”
Wat vind je zo tof aan De Helling? “We programmeren concerten en clubnachten voor genres die je niet altijd voorbij ziet komen. We zoeken daarbij naar een diversiteit in publiek. Als een bepaald publiek nog geen plek heeft, proberen we die te creëren. Soms komen mensen van heinde en verre voor een clubnacht of concert. Bij HE:LEEN festival trad een dansclub uit Hoograven op voor hun ouders, opa’s en oma’s en speelde een opkomende Belgische band. We zoeken naar verbinding met de stad en de buurt. We zijn er voor opkomende artiesten en zijn daarin heel divers: van hiphop, pop en indie tot aan metal.”
Geluidswal Veldhuizen
Van een heel andere orde dan bovenstaande projecten is de aanleg van de geluidswal – en scherm langs de rijksweg A12 bij Veldhuizen. Dit project, dat aan het verlengde van de bestaande wal wordt gebouwd, heeft een lengte van ongeveer 660 meter en is 12 meter hoog. Een deel bestaat uit opgehoopte grond en een ander deel uit een scherm. Zoals de naam al doet vermoeden, moet de geluidswal ervoor zorgen dat de bewoners van Veldhuizen minder overlast ervaren van het verkeer dat op de A12 rijdt. Over de gehele geluidswal, dus zowel het nieuwe als het oude deel, komt een zonneveld dat zich uitstrekt over 1,5 kilometer. In november 2018 is gestart met de bouw van het nieuwe deel en het project wordt dit jaar afgerond. a
Met wat voor gevoel kijk je terug op afgelopen jaar? “Het was een achtbaan, maar daarin hebben we als De Helling verbouwd en veel nieuwe plannen gesmeed. Zo hadden we in de zomer een heel leuk Zomerlab. Aan het einde van die week was er een bijzonder concert met eten drinken, beeld en geluid. Verder ben ik trots dat HE:LEEN en Le Guess Who? toch door zijn gegaan. Ook was ik heel blij dat bijvoorbeeld Froukje twee keer kwam optreden en dat dansavonden werden verplaatst, zodat
Waar kijk je naar uit? “Een heropening. Ik kijk heel erg uit naar mensen die weer kunnen dansen en genieten van muziek tot laat in de nacht. Dat ik boven achter mijn laptop zit, er een band binnenkomt en er van alles moet gebeuren. Die dynamiek mis ik enorm.”
En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht? “Bij Boot 122 bij De Nijverheid. Dat is een hele toffe plek.” Waar ben je trots op als Utrechter? “Utrecht is een stad van verbinden: mensen hebben iets voor elkaar over. Dat merk ik bijvoorbeeld goed in de culturele sector. We zijn geen concurrenten, maar vullen elkaar aan en komen elkaar tegemoet. Toen ik hier net werkte, gaven veel directeuren goede tips. Maar ik merk het door de hele stad heen, bijvoorbeeld op Rotsoord: alle ondernemers hebben hart voor elkaar. Je kunt elkaar altijd bellen met vragen.” Wat was het beste optreden dat je ooit in Utrecht gezien hebt? “Dat was REM in Tivoli Oudegracht. Ik was een week lang hun stagemanager. Die week was echt te gek. Ze zijn natuurlijk ontzettend professioneel. Het was daardoor bijzonder om ze aan het werk te zien. Ze vonden Utrecht erg leuk en hadden binnen een dag al stamkroegen. Ze waren blij dat het zo’n geborgen stadje was.” Hoe ziet jouw favoriete weekend eruit in Utrecht? “Een leuk terras pakken, bijvoorbeeld Landhuis in de Stad in Park Oog in Al. Lekker eten met vrienden bij LE:EN, daarna naar een goed optreden in De Helling natuurlijk, met een clubnacht erachteraan. De dag erna uitslapen en met mijn kinderen naar het Máximapark om te spelen.” Utrecht is… “…de beste livemuziekstad van Nederland.” a
10
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
FOTOREPORTAGE
De laatste rondes van de vuilnismannen In steeds meer Utrechtse wijken wordt de grijze vuilniszak op straat een zeldzaamheid. Door de overstap naar Het Nieuwe Inzamelen verdwijnt het afval in ondergrondse containers, die op willekeurige momenten worden geleegd. Fotograaf Jons Jeronimus reed mee tijdens de allerlaatste ophaaldag in de buurten rondom de Amsterdamsestraatweg. Na de melkman verdwijnt daarmee ook de vuilnisman in veel Utrechtse straten.
Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie: Jons Jeronimus
Fotograaf Jons Jeronimus ging mee op pad met Adbel, Charro en Khalid op de laatste ronde
J
e hoort de zware vuilniswagen vaak al voordat hij de hoek van je straat omslaat. Een onmiskenbaar bulderen en sissen, gevolgd door het geluid van de stevige veterschoenen die op het wegdek neerkomen. De vuilnismannen in hun fluorescerende uniform gaan grondig te werk. Met regelmaat gaat het gepaard met korte commando’s, als ‘kom maar’ en ‘pas op’, ‘effe wachten’, Ze gooien de grijze, meurende en soms lekkende vuilniszakken met meerdere tegelijk in het achterste van de puffende rood-witte wagen. Als al het afval van straat is verdwenen, springen de vuilnismannen weer op hun opstapje op de wagen. Met een seintje naar de bestuurder verdwijnt de wagen weer een andere straat in. Ophaaldag Voor heel veel Utrechters is het een bekend ritueel geweest: één keer per week komt de vuilniswagen om het huisvuil op te halen. De vuil-
niszakken stapelen zich al op vanaf de avond voor de ophaaldag, op verschillende hoeken van de straat. Het is een beeld dat op steeds minder plekken voorkomt in de stad Utrecht. De bulten met vuilniszakken verdwijnen uit het straatbeeld, maar de vuilnismannen daarmee ook. Op steeds meer plekken in Utrecht wordt Het Nieuwe Inzamelen ingevoerd; bewoners dumpen hun zakken met huisvuil en ander afval in ondergrondse containers. De vuilnisman is daarmee een uitstervend beroep, net als dat van de kolenboer, de melkman en de schillenboer. Reinigingsdienst Hoe lang lopen er al vuilnismannen rond in Utrecht? Het Utrechts Archief heeft daar een sluitend antwoord op. In 1876 richtte de gemeente Utrecht de Reinigingsdienst op, een voorloper van de Reinigings-, Markt- en Havendienst. Tot aan het eind van de 19de
eeuw werd het inzamelen van het afval nog door particulieren gedaan, maar de gemeente heeft het daarna in eigen beheer genomen. Het was volgens de gemeente toch meer een publieke zaak dan een particuliere. Een van de belangrijkste taken van de Reinigingsdienst was destijds het leeghalen van de openbare beerputten. De inhoud daarvan werd naar het Vaaltterrein aan de Biltse Grift gebracht. Daar kon men het verwerken tot meststof. Ook moesten de mannen van de Reinigingsdienst zorgen voor het ‘schoonhouden van alle straten, stegen, sloppen, pleinen, bruggen en werven’. De lijst met taken gaat nog door. Inmiddels zijn veel van die taken verdwenen, of op een andere manier door de gemeente georganiseerd. En nog steeds verandert het werk van de vuilnisman. Reportage De Utrechtse fotograaf Jons Jeronimus besloot om de rondes van
de vuilnismannen door de straten van Utrecht vast te leggen in een reportage, nu het nog kan. Hij ging op pad met Khalid, Abdel en Charro die een laatste ronde door de buurten rondom de Amsterdamsestraatweg maakten. Ook daar zijn de ondergrondse containers nu de norm. “Om half acht kwam ik aan op het hoofdkantoor. Daar werd ik aan dit ploegje gekoppeld. Ik heb bij ze in de cabine gezeten en meegekeken met het zakken tillen. Zelf heb ik ook in een paar straten meegedaan met tillen.” Het is zwaar werk, vindt Jeronimus. “De ene zak weegt 1 kilo en de andere weegt 20 kilo. Je weet niet precies wat je allemaal tegenkomt. En die mannen pauzeren nauwelijks. Het is niet dat ze om 11 uur even stoppen om koffie te doen.”
ploeg meeloopt. “Er zijn veel mensen die vanachter de ramen zwaaien, kinderen die het maar interessant vinden wat er gebeurt en ook mensen in hun badjas die snel nog een volle zak meegeven. In een volksbuurt waar meer oudere mensen wonen, zetten de vuilnismannen het containertje terug in de tuin en soms bellen ze even aan bij de mensen die ze door hun wekelijkse bezoek kennen.” Jeronimus ziet dat er met de invoering van Het Nieuwe Inzamelen voor zowel de vuilnismannen als de wijkbewoners een jarenlange traditie en saamhorigheid verdwijnen. “Jammer, want dat contactmoment verlies je dan. Over een tijdje komt er op een willekeurig moment een wagen aanrijden om de ondergrondse container te legen.”
Contactmoment Maar het werk als vuilnisman heeft ook een hele sociale kant, valt de fotograaf op wanneer hij met de
Het Nieuwe Inzamelen Maar het Nieuwe Inzamelen is wel dé manier waarop Utrecht afval moet inzamelen, laat een woord-
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
voerder van de gemeente Utrecht weten. Deze manier van vuilnis ophalen wordt al sinds 2015 over de verschillende delen van de stad uitgerold. Voor de meeste huishoudens betekent het dat zij hun afval zelf naar de ondergrondse containers brengen. Andere huizen, met bijvoorbeeld een tuin of een stratje achterom, kunnen kliko’s krijgen voor oud papier en groenafval. In de historische binnenstad van Utrecht is gekozen voor een andere werkwijze. Het restafval moet hier voorlopig nog in vuilniszakken of kliko’s aan de weg worden gezet. Vanwege de grote kwetsbaarheid en historische betekenis van dit gebied, worden hier lichtere of elektrische wagens ingezet. In sommige wijken is Het Nieuwe Inzamelen nog niet helemaal ingevoerd, geeft de woordvoerder van de gemeente aan. Daar wordt de ‘traditionele grote vuilniswagen’ nog regelmatig ingezet voor het ophalen van oud papier of grofvuil.
Voorlopig is Het Nieuwe Inzamelen met ingang van het jaar 2022 volledig ingevoerd in de wijken Overvecht, Zuid, Zuidwest, Vleuten-De Meern, Leidsche Rijn en Noordoost. In de wijken West, Noordwest en Oost is de gemeente nodig bezig. Noordwest staat al vroeg op de planning: de rest van de wijken moet in het eerste kwartaal van 2022 nog overgaan op Het Nieuwe Inzamelen. In Utrecht Oost wordt er nog gepraat over de locaties van de te plaatsen ondergrondse containers en verzamelplekken voor afvalbakken. Voor bewoners van de Kanaalstraat en omgeving is het wachten op de herinrichting, die volgens de plannen eind 2023 klaar moet zijn. a
11
12
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Street art route Wandelroute Grachten en Werven
Afstand: 9 kilometer Startpunt: Muurschildering De Luitspeler, Spaaklaan Route downloaden: ontdek-utrecht.nl
Afstand: 3 kilometer Startpunt: VVV Utrecht Route downloaden: routesinutrecht.nl
Een kunstige route door de stad. Deze route brengt je namelijk langs de meest unieke muurschilderingen van Utrecht. Tijdens de negen kilometer durende wandeling kom je langs negen locaties waar bijzondere muurschilderingen te zien zijn. Er zijn verschillende werken van De Strakke Hand te zien en je komt ook langs schilderingen van De Verfdokter, Jan is de Man en Jos Peeters.
De Utrechtse grachten zijn uniek, nergens op de wereld zijn grachten met werven te vinden zoals in de Domstad. Het water in Utrecht, zoals de Oudegracht, werd sinds ongeveer de twaalfde eeuw gebruikt om goederen over te vervoeren. Eerst werden de spullen vanaf de kade de oever op gesleept, maar slimme koopmannen bedachten in de twaalfde eeuw dat dat anders moest kunnen. Ze maakten een tunnel die vanaf de kade rechtstreeks naar de huiskelder liep. Die tunnels werden steeds breder en gingen zelf ook als opslaglocatie dienen. Zo ontstonden de werfkelders zoals we die nu nog hebben. Tijdens deze wandeltocht loop je over de werven, langs de grachten en leer je.
Kromme Rijnpad tussen Utrecht en Wijk bij Duurstede Afstand: 29 kilometer Startpunt: Ledig Erf Route downloaden: routesinutrecht.nl
Rietveld Wandelroute in Utrecht Afstand: 6 kilometer Startpunt: Centraal Museum Route downloaden: ontdek-utrecht.nl Het is alweer vijf jaar geleden dat het Centraal Museum deze route ontwikkelde. In 2017 was het namelijk het Stijljaar en daarin mag een Rietveld Wandelroute natuurlijk niet ontbreken. De wandeling voert vanaf het Centraal Museum langs Utrechtse hoogtepunten uit het werk van Rietveld. Je komt langs het geboortehuis van Rietveld, zijn werkplaats, het huizenblok op de Erasmuslaan en ook het Rietveld Schröderhuis zit in de route. Normaal kun je ook het Centraal Museum bezoeken tijdens de route. Het museum is vanwege de coronamaatregelen nog dicht, maar de route kan wel gelopen worden.
Dit is met zijn 29 kilometer een wandelroute voor de echte fanatiekelingen. De route van Utrecht naar Wijk bij Duurstede volgt de loop van de Kromme Rijn en gaat deels over een oud jaagpad. Tijdens de wandeling kom je langs landgoederen, boomgaarden en delen van de Romeinse Limes en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Wie 29 kilometer toch een beetje te lang vindt, kan de route ook nog opdelen in meerdere etappes of kleinere ommetjes..
Amelisweerd en Rhijnauwen Afstand: 5 kilometer Startpunt: Landhuis Oud Amelisweerd Route downloaden: amelisweerd.com Amelisweerd en Rhijnauwen hebben een geschiedenis die eeuwen teruggaat. Ook deze route loopt langs de Kromme Rijn, over het oude jaagpad en je komt er heel wat landgoederen en monumenten tegen die alleen aan de buitenkant al de moeite van het bekijken waard zijn. Op www.amelisweerd.com staan een monumentenroute en plattegrond, met uitgebreide beschrijving van de monumenten op de route. De wandeling start bij Landhuis Oud Amelisweerd.
Rondje Ruigenhoek Afstand: 8 kilometer Startpunt: Parkeerplaats aan de Gageldijk Route downloaden: routesinutrecht.nl Deze route door het recreatiegebied Ruigenhoek en het Gagelbos voert je langs tientallen groepsschuilplaatsen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en fort Ruigenhoek. De waterlinies zijn een Nederlandse uitvinding, die Nederland in oorlogstijd beschermden door het land onder water te zetten. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is in 2021 ook op de Unesco Werelderfgoedlijst geplaatst. De route loopt dwars door het open, groene recreatiegebied.
Stadse Tocht Utrecht Afstand: 18 kilometer Startpunt: Utrecht Centraal Route downloaden: routesinutrecht.nl Zó dicht bij het centrum en toch zo’n exclusieve wandeling. Tijdens deze wandeling volg je het groen en het blauw van de singel en de parken naar de rand van de stad. Via het Griftpark kom je uit bij Fort De Bilt. Als je daar met een bocht omheen bent gelopen, nader je de Berenkuil en Park Bloeyendaal. Voor je het weet ben je weer terug binnen de ring, in het Wilhelminapark. Via het jaagpad langs de Kromme Rijn en de Nieuwe Hollandse Waterlinie kom je aan bij de vier Lunetforten. Vanuit daar loopt de route door Hoograven, waar de Romeinse Limesweg ooit dwars doorheen liep. Dat is nog te zien aan de mozaïeken die door enkele buurtbewoners, onder meer op het pand langs de Vaartse Rijn, zijn geplaatst. De laatste kilometers van de wandeling staan in het teken van het Merwedekanaal en de route eindigt met een overzicht over het stationscomplex, vanaf de Moreelsebrug.
13
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Straatnamen Wie is die Martin Oven?
H
alverwege de Amsterdamsestraatweg, aan de westelijke kant, vind je de terreinen waar de Demka in de vorige eeuw was gevestigd. De Demka was een staalgieterij, die in het jaar 1914 vanuit Groningen naar Zuilen verhuisde. In dezelfde periode vestigde ook Werkspoor zich aan het Merwedekanaal. De producent van spoorrijtuigen en staalconstructies was meteen een grote afnemer van de Demka. Na de Tweede Wereldoorlog ging het minder in de staalindustrie. Het is smerig en gevaarlijk werk, bovendien groeit de rest van het aanbod op de arbeidsmarkt. In de Demka komen steeds meer gastarbeiders uit het Middellandse Zeegebied. Na verloop van tijd komt het bedrijf in handen van Hoogovens, dat na een aantal reorganisaties de tent in Utrecht sluit. Aan het eind van de twintigste eeuw verandert het industrieterrein in een terrein voor bedrijven. Dan krijgen de straten ook hun namen; verwijzingen naar de voormalige staalgieterij. Ze spreken redelijk voor zich, zoals de Demkaweg en de Bramerijweg (in
een bramerij worden de scherpe of slordige randen van het gegoten metaal afgewerkt, red.) En dan is er de Martin Ovenweg. Wie is Martin Oven? Daar ontstaat de verwarring. Martin Oven is geen persoon. De weg is vernoemd naar de Siemens-Martinoven. Een speciale oven voor het maken van staal uit ruwijzer, wat kan worden gedaan volgens het Siemens-Martinproces. Dit proces is vernoemd naar de uitvinders Carl Wilhelm Siemens en Pierre-Émile Martin. Even verderop lag ook al een Siemensstraat. Waarschijnlijk wilde men verwarring voorkomen en werd de naam van de uitvinder daarom weggelaten uit de nieuwe straatnaam. Maar ook dan had het Martinovenweg moeten zijn. Waarom er niet voor het koppelteken is gekozen, is niet helemaal duidelijk. In oude en nieuwere naslagwerken wordt afwisselend Martin-ovenweg en Martin Ovenweg gebruikt, op de straatnaambordjes staat tegenwoordig alleen de tweede variant. a
In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.
#
De stad in cijfers
In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een fiets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.
Z
oals elk jaar heeft de gemeente Utrecht kort na de jaarwisseling de schade opgenomen. De burgemeester spreekt vanwege de coronamaatregelen van de tweede jaarwisseling op rij ‘met een ander karakter’. Dat andere karakter kwam onder meer door het landelijke vuurwerkverbod dat van kracht was om de druk op de zorg beheersbaar te houden. Het aantal incidenten viel tijdens oud en nieuw lager uit dan andere jaren, maar de burgemeester sprak toch haar zorgen uit. “Hoewel het aantal incidenten lager lag dan eerdere jaren, vind ik het niet normaal dat er (auto)branden worden gesticht en er sprake is van agressie en geweld in de richting van hulpverleners. Dit is 365 dagen per jaar onacceptabel, dus ook tijdens de jaarwisseling”, schreef burgemeester Dijksma in een brief aan de gemeenteraad.
ONDERNEMER UITGELICHT
Tijdens de jaarwisseling zijn in Utrecht twaalf mensen aangehouden door de politie en er werden veertien autobranden geregistreerd. “Op verschillende momenten werden politieagenten bekogeld met (zwaar) vuurwerk en ook ambulancepersoneel en jongerenwerkers kregen te maken met agressie. In Geuzenwijk moest de ME worden ingezet om de rust in de wijk te herstellen.” In de grafiek is te zien dat er minder incidenten waren dan gemiddeld tijdens de jaarwisseling. Ook vorige oud en nieuw, toen ook al coronamaatregelen en een vuurwerkverbod golden, lag het aantal incidenten lager dan normaal. Ten opzichte van vorig jaar werd er afgelopen jaarwisseling één aanhouding meer verricht en rukte de ambulance tien keer vaker met spoed uit. De rest van de cijfers ligt lager dan een jaar eerder. a
In deze rubriek staat een Utrechtse ondernemer of onderneming
Je biertje openen met een stukje Utrechtse boom
centraal. Deze week: Noest
Robin van Rossum is slechts een paar maanden ingewijd in het vak van houtbewerker, maar nu al staat hij bij Noest druk te zagen en te schuren. Hij nam in oktober het stokje over van zijn neef, Tom van Straaten, die voor onbepaalde tijd naar het buitenland vertrok. “Binnen no time hadden we besloten dat we het gingen doen.”
E
r wordt hard gewerkt in de werkplaats van Noest op de dagen in aanloop naar de feestdagen. Ornamenten voor in de kerstboom, manchetknopen en borrelplanken van hout uit Utrecht, ze gaan als warme broodjes. “Het hout dat wordt gebruikt voor de producten van Noest komt van de stichting Tafelboom. Die krijgt bomen van de gemeente die vanwege ziekte of nieuwe bouwplannen moesten worden gekapt. Bij Tafelboom worden de bomen verzaagd en krijgen ze de tijd om te drogen.” Het is altijd spannend als er nieuw hout beschikbaar komt. “Soms komt er iets moois binnen; hout van een bijzondere locatie. In 2020 is er bijvoorbeeld een zieke iep op het Ledig Erf gekapt (die kortgeleden klaar was om verwerkt te worden, red.). Dan zit je wel met smart op dat telefoontje te wachten.” In
het geval van die iep is Robin ‘heel voorzichtig’ met het aanbod. “Er was niet heel veel hout beschikbaar. Uiteindelijk is het Ledig Erf wel een plek van bierfestivals, dus ga ik er waarschijnlijk flesopeners en een beperkte oplage borrelplanken van maken.” Planken Omdat er maar een beperkt aanbod van hout van één specifieke boom is, moet Van Rossum goed nadenken over de manier waarop hij het verwerkt. “Er is een enorme vraag naar borrelplanken. Maar als je alleen die maakt, is het hout snel op.” Als je dan toch een borrelplank van Noest op tafel hebt liggen, dan weet je ook waar die vandaan komt. Op alle producten van Noest staat namelijk aangegeven waar de boom stond en wanneer dat was.
Niet al het hout dat Noest gebruikt, komt rechtstreeks van een gekapte boom, maar ook uit bijvoorbeeld renovaties van (monumentale) panden. Ook van eikenhout uit de Dom werden sleutelhangers gemaakt. Voorheen waren het galmborden die rond de klokken van Utrechts trots waren geplaatst. Van de planken uit het podium van TivoliVredenburg maakte Noest sleutelhangers en koelkastmagneten. Verandering “Als je me een jaar geleden had gezegd dat ik nu met mijn handen in het hout had gezeten, had ik je waarschijnlijk uitgelachen”, zegt Robin. “Mijn neef mailde mij voor de zomervakantie met de vraag of ik iemand kende die hem kon overnemen. Hij ging zelf naar Nieuw-Zeeland. Toen hij dat vroeg, begon ik
na te denken. Ik vond het zelf wel heel leuk om te gaan doen.” Al sinds een jaar of twintig is Van Rossum grafisch ontwerper onder de naam Rob Ross. “Dat doe ik nog steeds, maar ik was op een gegeven moment wel een keer toe aan verandering.” En zo geschiedde, want na een aantal cursussen machinale houtbewerking is Van Rossum nu druk in de weer met het maken van relatiegeschenken van Utrechts hout. “Natuurlijk blijven de productlijn, de kwaliteit van de producten en het serviceniveau van Noest hetzelfde nu ik aan het roer sta. Maar na de storm van de feestdagen neem ik een kleine periode van bezinning. Dan ga ik kijken hoe ik mij de producten nog meer eigen kan maken.” a
14
NR. 154 | 7 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VERDWENEN WINKELS IN UTRECHT
Modemagazijn Dijckhoff aan de Lange Viestraat
Terwijl veel zaken momenteel noodgedwongen dicht zijn, is dit de eerste aflevering van een serie over verdwenen winkels in Utrecht. Daarvan zijn er de afgelopen eeuw zoveel geweest dat slechts een selectie aan bod kan komen: bekende en vergeten kruideniers, kledingzaken, bakkers, meubelwinkels, boekhandels, slagerijen, warenhuizen… Vaak is niet alleen de zaak maar ook het gebouw verdwenen. Maar van het voormalige modepaleis op de hoek Oudegracht-Lange Viestraat is de glazen toren onlangs gerestaureerd. Recent nog een kantoor van Randstad, heet het nu ING La Vie. Van 1891 tot 1962 zat hier herenmodezaak Dijckhof.
Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Het Utrechts Archief
B
ernhard Dijckhoff (1855-1940) werd geboren in Haren, net over de Duitse grens. Op 17-jarige leeftijd vertrok hij naar Amsterdam om te gaan werken in de lakenhandel. In 1883 vestigde hij zich aan de Mariaplaats in Utrecht als kleermaker-winkelier. Hier moet Dijckhoff als een van de eersten al confectiepakken hebben gemaakt (dus geen maatwerk, zoals toen gangbaar maar duurder was). In 1891 kon Dijckhoff het hoekperceel Oudegracht-Lange Viestraat kopen. De oude bebouwing liet hij vervangen door een grote winkel met drie verdiepingen door de Amsterdamse architect Albert Jacot (later bekend van Maison de Bonneterie en Hirsch). In 1899 voorzag Jacot het pand van een sierlijk hoektorentje en van grotere etalages. Het woonhuis aan de Oudegracht werd er toen bijgetrokken; het gezin Dijckhoff (met tien kinderen) verhuisde naar het Oorsprongpark. Een jaar later kreeg Dijckhoff trouwens de Nederlandse nationaliteit.
De winkel was aanvankelijk alleen op de begane grond; boven werkten de coupeurs en waren magazijnen. Behalve de naam stond op de gevel 'Heeren- Jongeheeren- en Kinderkleding' en de aanduiding 'gemaakt of naar maat'. Confectie had aanvankelijk een goedkoop imago en daarom was het verstandig ook maatwerk te blijven bieden. 'Al onze Kleedingstukken — aangemeten of gemaakt voorhanden — zijn onovertref baar van Prijswaardigheid, Soliditeit, Coupe en Bewerking', luidde een advertentie. Ook werden de 'Nieuwste Dessins en Kleuren' aangeprezen. De katholieke Dijckhoff adverteerde verder speciaal voor 'H.H. geestelijken' die bij hem staatsiejassen en toga's konden kopen. Toen Dijckhoff in 1907 een filiaal in Den Haag begon, verhuisde de familie daarheen. Inmiddels heette de zaak Dijckhoff en Zoon omdat zoon Jozef (1890-1968) meedeed. In 1925 werd de firma een NV met Jozef als directeur en vader Bernhard als gedelegeerd
commissaris. Bij die gelegenheid werd hij benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau. Eerder had Dijckhoff al een pauselijke onderscheiding gekregen voor zijn liefdadigheidswerk. Het Utrechtse filiaal werd ondertussen gerund door bedrijfsleider C.J. Crone, de vader van schrijver C.C.S. Crone. Glazen torentje In 1928 werd het buurpand aan de Lange Viestraat bij het kledingmagazijn getrokken, een verdieping toegevoegd en het geheel ingrijpend gemoderniseerd. Het klassieke hoektorentje maakte plaats voor een moderne versie: 'Op den hoek van Viestraat en Oude Gracht ontwikkelt zich uit de gevels een glastoren met koepel, die zich 28 Meter boven de straat verheft. Deze glaszuil zal des avonds geheel verlicht worden.' Een andere krant beschreef het nieuwe interieur: 'Breede trappen en een snel loopende personenlift brengen de verbinding met de drie verdiepingen tot stand. De gezamen-
lijke verkoopruimten beslaan ruim 1000 m2. Op de vierde verdieping worden de ateliers ondergebracht.' De architect was August Zinsmeister, inmiddels compagnon van Jacot. Jozef Dijckhoff noemde de zaak bij de feestelijke heropening 'een modepaleis, een warenhuis voor kleeding zooals er tot op heden geen in Utrecht bestond'. In 1933 vierde Dijckhoff het 50-jarig jubileum met een derde filiaal: in Rotterdam. Bij de opening zette president-commissaris (en schoonzoon) Johannes de Vilder de oprichter in het zonnetje, 'die een halve eeuw geleden op zeer bescheiden voet te Utrecht een winkeltje opende en thans nog getuige is van deze feestelijke opening, die de kroon op zijn werk zet'. Bernard Dijckhoff zou in 1940 overlijden en herdacht worden als een pionier in herenconfectie en een sociaal werkgever. Nieuwe gebruikers Hoewel Dijckhoff in de jaren vijftig nog overvloedig adverteerde,
werd in februari 1962 het Utrechtse personeel de wacht aangezegd — inclusief kleermaker Van Lemmen, die net zijn 40-jarig jubileum had gevierd. Aanvankelijk zouden de filialen Den Haag en Rotterdam nog open blijven, maar uiteindelijk nam Modehuis Voss (eigendom van C&A) alledrie de vestigingen over. In mei hield Dijckhoff opheffingsuitverkoop, in juni werd de winkelinventaris geveild. Voss dameskleding, later Fox Fashion, zat nog tot 1975 in het pand, gevolgd door een orgelhandel en Lucky Leder. Toen in 1988 uitzendbureau Randstad het gebouw betrok, werd de vervallen glazen toren met het koepeltje in ere hersteld. Dat gebeurde opnieuw in 2020, nu met nog meer oog voor historisch detail. Samen met het herbestemde postkantoor, House Modernes en — hopelijk binnenkort — Heck's Lunchroom (Intersport) staan de hoekpanden rond de Viebrug er weer fraai bij. a
15
7 JANUARI 2022 | NR. 154 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC PUZZEL
ZOEKPLAAT Zoek de zeven verschillen
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE ROTSOORD
COMBIPAKKET
Hét Utrechts jaaroverzicht 20 & 2021
Bestel ze nu! €49,90
€34,95 De complete Utrechtse jaaroverzichten van 2020 en 2021. Het combipakket wordt eind januari gratis verzonden.
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl >>
Advertentie
Utrecht, samen kunnen we het!
“Als Utrechters ergens goed in zijn, dan is het pech ombuigen naar iets positiefs. En dat geeft vertrouwen om van 2022 óns jaar te gaan maken.” Namens de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders wens ik u een gezond en gelukkig 2022! Sharon Dijksma, burgemeester
Scan deze qr-code en kijk de nieuwjaarsboodschap online.
Utrecht.nl
