DUIC Krant NR 196 - 28 oktober

Boetes

ouwen, bouwen en nog meer bouwen. Er lijkt maar één oplossing te zijn om de woningnood tegen te gaan. Maar er wordt voorzichtig op de rem getrapt. Niet omdat men niet wil bouwen, maar de stijgende bouwkosten – door in materialen – zorgen ervoor dat het gewoon wat minder hard gaat. Die stijgingen zien we niet alleen bij woningbouwpro jecten, ze hebben eerder ook al De Machinerie genekt en ook de nieuwbouw van dB’s loopt hierdoor vertraging op. Met jaarlijks 3.000 woningen waren we bouwkampioen, en we zijn een van de snelst groeiende gemeenten van Nederland. Maar de groei wordt minder. Dit jaar wordt er maar gestart met de bouw van 1000 woningen. Natuurlijk kan je ook gewoon de

vraag stellen of dat erg is. Want menig inwoner van Utrecht zit helemaal niet per se te wachten op een almaar verdich tende stad. Toch moeten die extra woningen er ook juist voor zorgen dat het allemaal een beetje betaalbaar blijft, en juist aan betaalbare woningen is er een tekort. Het aandeel sociale huurwoningen neemt ook al jaren af. Het is afwachten hoe lang de stijgende kosten aanhouden en of we er een beet ontwikkelaars en beleggers ook een duit in het zakje doen, en voor iets minder winst gaan. Wie zal het zeggen. Wil je meer lezen over het bouwtempo in de stad? Dat kan op pagina 7.

Robert Oosterbroek

STAD IN BEELD

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

DUIC IN BEELD

Het mocht dan weliswaar een ‘gedeeltelijke’ zonsverduiste ring zijn, maar voor de vele kinderen die het natuurverschijnsel vanaf het bastion Sonnenborgh be keken was de eclips daardoor niet minder indrukwekkend. Met een speciaal brilletje keken de vele be zoekers van de sterrenwacht zo’n twee uur omhoog en zagen zij hoe de maan langzaam een deel van de zon bedekte en vervolgens ook

weer langzaam wegtrok. Het feno meen begon op 25 oktober rond 11.00 uur en in de uren daarvoor was het nog even spannend. Die dinsdagochtend was de hemel bo ven Utrecht namelijk nog bedekt met een dik wolkendek maar op het 'moment suprême' klaarde het op, waardoor alles goed te zien was. “We boffen enorm met het weer”, zei Emma Vendel van Sonnen borgh.

Fotogra e: Bas van Setten

Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol

Kraoke

D’r wor weer gekraok. Van mij mag da wel, as d’r huize zolang leeg staon en d’r is woningnoad dan maggie daor bes wa an doen. Zo stond ’t huis van Wim Oostveen in ’t Zand blijkbaor nog steeds leeg. Hij overlee in 2018 en dan ’s ‘t nie uit te legge da ds’r niks mee gebeurd. D’r hing ’n waorschuwingsbordsjie op da d’r asbes waor, da doen eigenaore van leegstaonde pande vaoker om zo te voorkomme da and’re hun intrek neme in ’t pand. Oostveen leefde van ’t verhure van huize en ats, hij had d’r ontelbaore in Utreg, en dan is ’t gek da ze eige huis al zolang leeg staot. Hij zou da zonde van ’t geld hebbe gevonde.

Wa mij betref moge leegstaonde kaomers ook gekraok worre. D’r is nou ’n kaomertsjie van ’n paor vierkante meter da te koop staot voor 90.000 euro! As da nou nie gekoch wor kenne we ’t kraoke! Me eerste huis da’k in de jaore tachtig koch kostte 90.000 gulde. We krege d’r pas na heel veul gedoe ’n hypotheekie voor wan de banke vonde zo’n jochie en ze mesjie die nog maor pas werrekte nie geschik om ’n huis te kope en van onze ouders was gin jubelton te verwachte. Pas nada ’n bank bedach da ze ons ’n hoge rente konde rekene waore ze bereid ons te hellepe mè de ankoop. Veul geld was ‘t maor voor die 90.000 gulde hadde we wel veul vierkante meters, ’t was ’n mooi huissie an de Kraonstraot en we hebbe d’r ’n mooie tijd gehad. Trug naor ’t kraoke. Graog beveel ‘k ’t an. In Zuilen staot an de Minister Talmastraot ’n voormaolige sportschool al ’n paor jaor leeg. Da’s toch nie te vollege. En wa mij betref kraoke we ook braokliggende stukke land. Op ’t Smakkelaorsveld heef de projekontwikkelaor gezeg da bouwe is uitgesteld vanwege dure koste en gebrek an werkkrachte. Laote we daor nu onmiddellijk tiny-houses neerzette, die kenne d’r vollegende week al staon. Leegstand is ’n schande, laote we wa doen.

UTRECHT 900

Dit artikel is gemaakt in samenwerking met de gemeente Utrecht

900 jaar Utrecht: een feest voor en door Utrechters

Het zal je niet ontgaan zijn: dit jaar viert de stad Utrecht zijn 900e verjaardag. De gemeente Utrecht heeft ervoor gekozen om dit op een laagdrempelige manier te vieren, waarbij alle Utrechters betrokken worden. Om dit tot een succes te maken, is het Utrecht 900 Comité in het leven geroepen, dat bestaat uit een vertegenwoordiging van Utrechtse organisaties. Voorafgaand aan en ook tijdens de viering spreekt DUIC steeds 2 mensen die aan het comité zijn verbonden. In deze laatste editie zijn dat directeur Bibliotheek Utrecht Deirdre Carasso en Jeroen Bartelse, directeur TivoliVredenburg.

samendoen. Daarnaast heeft Utrecht 900 veel zichtbaarder gemaakt wat de kracht van verschillende wijken en mensen is. Ik hoop dat ook daarop voortgeborduurd wordt.”

Bergen werk

Terugkijkend op hun rol als comitéleden rondom de Utrecht 900-viering, besluiten Carasso en Bartelse: “Toen we hieraan be-

gonnen, lag er gewoon nog een blanco vel. Alles moest nog ingevuld worden. Dat is allemaal uit de grond gestampt, met alle Utrechters. Wij als comitéleden hebben meegedacht, maar het echte harde werk hebben wij niet gedaan. Er zijn ontzettend veel mensen die bergen werk hebben verzet. Bijvoorbeeld het Utrecht 900-projectteam. Eigenlijk moeten vooral zij in het zonnetje worden gezet.”

Tussen 2 juni en 11 november vieren we dat het 900 jaar geleden is dat Utrecht stadsrechten kreeg. We doen dit met meer dan 200 grote en kleine evenementen. Inmiddels komt 11 november in rap tempo dichterbij, waardoor het einde van Utrecht 900 nadert. Volgens Carasso kunnen we terugkijken op een feest dat heel erg past bij onze stad. “Ik vond het een ontzettend veelzijdig feest. Wat ik er zelf heel sterk en karakteristiek aan vond, is dat het echt voor en door de Utrechters is gedaan. Dat vind ik ook heel erg bij het karakter van de stad passen. Ik weet dat de organisatie vreselijk z’n best heeft gedaan om te zorgen dat het ook echt breed gevierd werd. Ik denk dat dat heel goed gelukt is. In die zin vond ik het echt een heel mooi volksfeest, met aandacht voor de geschiedenis, het heden en de toekomst.”

Ook Bartelse kijkt terug op een geslaagd volksfeest. Het evenement Rondje Singel, dat in september plaatsvond, ziet hij als één van de hoogtepunten. “Dat zit hem ook in de symbolische betekenis daarvan”, geeft hij aan. “900 jaar geleden kreeg Utrecht stadsrechten en mocht het een muur bouwen. Nu zijn

we een stad zonder muren, maar gelukkig nog wel met singel. Slenteren op die oude stadswal was tijdens dit evenement een vijf kilometer lange ode aan de stad en zijn bewoners. Je wandelde van de ene voorstelling naar het andere concert. Pakte soms de boot even of dook een oud bastion in. De verbinding tussen oud en nieuw kwam tot leven.”

Voortborduren

Bartelse hoopt dat bepaalde onderdelen van Utrecht 900 in de toekomst zullen terugkeren. “Het lijkt mij mooi als er een paar nieuwe tradities zijn geboren tijdens Utrecht 900.

Van taalwandelingen tot muurschilderingen, het Singelconcert of een wijkfeest… Met een beetje zaaigeld van de gemeente heeft

evenementen bij.”

Volgens Carasso heeft Utrecht 900 de kracht van onze stad laten zien. “Zo’n feest laat zien wat een stad zelf kan bedenken, organiseren en doen. Ik hoop dat de stad op allerlei mogelijke manieren op die kracht blijft voortborduren. Ik denk dat dat de toekomst is van onze samenleving: dat we dingen meer

Utrecht was kampioen bouwen, maar het bouwtempo loopt achteruit

Utrecht werd jarenlang bouwkampioen genoemd omdat er jaarlijks 3000 woningen werden gebouwd, maar dat aantal lijkt voorlopig niet meer gehaald te worden. Dit jaar worden er zelfs maar duizend huizen in aanbouw genomen. Daarmee lijkt er ook een rem op de groei van de stad te komen. De woningnood blijft echter hoog en hoewel groei volgens de gemeente geen doel op zich is, wil het college er wel alles aan doen om het bouwtempo hoog te houden.

Op 1 januari 2022 stonden er 162.450 woningen in Utrecht, dat aantal groei de jarenlang met zo’n 3000 stuks per jaar. Scheidend wethouders Diepeveen en Verschuure vertelden er bij hun afscheid trots over. De wereld is echter veranderd, er lijkt op veel plekken op de rem getrapt te worden. De redenen voor het vertraagde bouwtempo lezen we ondertussen vaker; de arbeidsmarkt, tekort aan bouwmaterialen en ook de stikstofproblematiek helpt niet mee. Dit speelt niet alleen bij woningbouw, maar ook bij projecten als De Machinerie - dat zelfs stopgezet is vanwege de hoog oplopende kosten – en de ontwikkeling van het nieuwe onderkomen van dB’s dat vertraging oploopt.

Smakkelaarsveld

Een van de woningbouwprojecten waar dit probleem ook speelt, is Smakkelaarsveld. Ontwikkelaar Lingotto laat weten dat bo venstaande redenen ervoor zorgen dat ze moeilijker tot een prijsafspraak kunnen ko men met de aannemer. Sowieso is het een complex project waar al de nodige vertraging was ontstaan. Werd het ontwerp in 2018 ge presenteerd met de toezegging dat de drie nieuwe woongebouwen in 2022 klaar zou den zijn, al snel werd duidelijk dat dit niet ge haald zou worden. Het laatste nieuws kwam een paar maanden geleden toen bekend werd dat de bouw ook dit jaar niet meer ging star ten maar vertraagd is tot volgend jaar. De ge meente liet weten ‘begrip te hebben voor de situatie omdat we zien dat dit momenteel he laas een landelijk probleem is’.

Naast Smakkelaarsveld zijn dit soort pro blemen ook te zien bij de nieuwe woonwijk Leeuwesteyn en Leidsche Rijn. Wethouder Eelco Eerenberg schrijft daarover: “Wij zien op dit moment dat ontwikkelaars en woning corporaties met ons in gesprek willen om te overleggen hoe zij hun actuele woningbouw plannen ondanks deze factoren toch door kunnen zetten. […] Wij zien bij deze partij en een grote bereidheid om gezamenlijk de woningnood aan te pakken, maar we zien bij de gesprekken en onderbouwingen van met name de stijgende kosten ook hoe de busi ness case steeds moeilijker wordt en dat er zonder haalbare business case niet gebouwd wordt.”

Groei van de stad

Dan nog even terug, waarom ‘moeten’ er ei genlijk zoveel woningen gebouwd worden? De discussie over de groei van de stad is na tuurlijk veel breder. Vorig jaar probeerde een groep bewoners nog een referendum te or ganiseren over die fundamentele vraag over groei. Er zijn namelijk bewoners die zich af vragen waar die groeibehoefte voor nodig is. Het college blijft echter zeggen dat groei geen doel op zich is, maar dat er nou eenmaal veel huizen nodig zijn voor woningzoekers. Het bouwtempo moet volgens het college hoog blijven gezien de woningnood. Nu het

bouwtempo achterblijft komen de zorgen, het onderwerp werd ook kort besproken in de gemeenteraad tijdens een gesprek over de begroting. Daarbij werden zorgen geuit over mensen die op zoek zijn naar een woning en besproken wat de gemeente en de raad kun nen doen om het bouwtempo hoog te hou den. Omdat het vooral over de begroting ging vroegen sommige partijen zich ook af wat de leveren ook geld op voor de gemeente.

Wethouder Eerenberg legde nogmaals uit wat er juist op dit moment zo ingewikkeld is aan de oplopende bouwkosten: “Normaal houden dit soort kosten gelijke tred met wat hun woning, of wat een belegger bereid is om te aan het oplopen is en het consumenten vertrouwen achteruit loopt.” Dat maakt het volgens de wethouder extra ingewikkeld, de kosten lopen op en men is juist minder bereid om meer te gaan betalen. Eerenberg: “Dat maakt het zo’n ingewikkeld momentum.”

Oplossingen

Het probleem lijkt dus wel helder, maar wat zijn de oplossingen. Kort gezegd, die zijn niet direct voorhanden. Dit komt ook om dat Utrecht naast een hoog bouwtempo ook graag juist betaalbare en duurzame wonin gen wil. Dat is een dilemma, laat ook de wet houder weten. De komende maanden tot ja ren moet de gemeente kijken hoe dit allemaal samen te rijmen valt. Wethouder Eerenberg gaf ook aan graag met ontwikkelaars, aanne mers, beleggers en de gemeenteraad in ge sprek te gaan over het bouwtempo. Op dit moment zegt de wethouder niet direct aan de ambities te willen zitten, maar hij gaf wel een kleine waarschuwing. “Als dit zo blijft wordt het ingewikkeld om op alle aspecten een 10 te halen. Een 10 op duurzaamheid, een 10 op circulair, een 10 op woningbouwpro gramma, een 10 op architectuur, 10 op mo biliteit. Dan moeten we een keer samen het gesprek gaan voeren om te kijken wat het ons waard is om overal een 10 te halen.” Een op tie, volgens de wethouder, is afwachten tot het allemaal wel weer betaalbaar is of toch op sommige onderdelen maar een 6, 7 of 8 sco ren. Hoewel het onderwerp in de raad werd besproken was dit vooral zijdelings bij de ge sprekken over de begroting. In de nabije toe komst moet duidelijk worden wat er verder gaat gebeuren. Voorlopig lijkt de ambitie om elk jaar 3000 woningen in aanbouw te nemen toekomstmuziek.

Om het woningtekort op te vangen wor den komende jaren wel veel tijdelijke huizen gebouwd. Dit zijn woningen die er maar tien of vijftien jaar blijven staan. Dit gebeurt veel inrichting stilliggen. Volgend jaar moeten er zo’n duizend tijdelijke huizen komen op de Pagelaan, het Befu-terrein en Wetering-Zuid. Daarna moeten jaarlijks zo’n duizend tijdelijke woningen worden opgeleverd.

Tekst: Robert Oosterbroek

"Als dit zo blijft wordt het ingewikkeld om op alle aspecten een 10 te halen"

Licht

Waar: Máximapark

Wanneer: woensdag 26 oktober t/m donderdag 17 november Prijs: 30 tot 55 euro

Het NUT brengt Licht in donkere maanden. Licht is het bijzondere verhaal over de ogen van lichttovenaar Uri Rapaport. Twee weken lang gaat hij blind door het leven na een operatie aan een tumor op zijn oog. Deze voorstelling is een hallucinante trip door de geschiedenis van het licht, over ons verlangen naar inzicht en over onze angst voor het donker. Op de website van het NUT staat meer informatie over de voorstelling en het diner dat voorafgaand aan de voorstelling wordt opgediend bij Anfora parkrestaurant.

SPRING In Autumn

Waar: op verschillende plekken in Utrecht Wanneer: donderdag 27 t/m zondag 29 oktober

Prijs: wisselend

SPRING presenteert jaarlijks twee festivals in Utrecht en nu is het tijd voor SPRING in Autumn. In het centrum van de stad vind je de komende dagen op verschillende plekken hedendaags theater, dans en nog veel meer. Lees meer over de theatervoorstelling van Raquel André op pagina 11 in deze krant of kijk op springutrecht.nl welke voorstelling je het meest aanspreekt. Op die website zijn ook de tickets te koop.

Tentoonstelling: Spoorwegramp Harmelen

Waar: Spoorwegmuseum

Wanneer: nog t/m zondag 30 oktober

Prijs: museumticket 17,50 euro

De grootste treinramp uit de Nederlandse geschiedenis was op 8 januari 1962, op de spoorlijn Utrecht-Rotterdam. Twee treinen botsten bij Harmelen in dichte mist frontaal op elkaar. Er vielen 93 doden en 52 gewonden. Dit jaar is het 60 jaar geleden dat het ongeluk gebeurde. Voor het Spoorwegmuseum was dat dit jaar reden om in een kleine tentoonstelling aandacht te besteden aan de ramp. De tentoonstelling is dit weekend voor het laatst te zien.

Desire Lanes

Waar: Domplein

Wanneer: nog t/m zondag 30 oktober

Prijs: gratis

Studio SPÉS heeft deze dagen een bijzondere tentoonstelling op het Domplein. Desire Lanes is een interactief lichtkunstwerk dat geïnspireerd is op olifantenpaadjes. Gedurende de expositie worden de wandelroutes van voetgangers op het Domplein met camera’s gevolgd en geanonimiseerd omgezet in lichtbewegingen die ’s avonds op straat worden geprojecteerd. De lichtinstallatie laat zien hoe paden op de oudste plek van het hedendaagse Utrecht elkaar kruisen, ontwijken en samengaan.

Culturele Zondag: Buiten de Lijnen

Waar: op verschillende plekken in Utrecht Wanneer: zondag 30 oktober Prijs: gratis

Tijdens Culturele Zondag Buiten de Lijnen vind je in Utrecht een divers, inspirerend en verrassend programma, verdeeld over vijf locaties. Alles draait deze dag om zorg voor elkaar, je omgeving, de natuur en jezelf. Op het Berlijnplein wordt beeldende kunst gecombineerd met beweging en doen. Tijdens het programma van BAK draait alles om thema’s als identiteit en het vinden van of behoren tot een community. Bij De Zware Jongens wordt getoond dat Arti cial Intelligence een zeer veelbelovend kunstenaar is (of toch niet?), bij De Wilg kan je kennismaken met beeldend kunstenaars van de toekomst en tot slot kan je je bij Landhuis Oud Amelisweerd laten meevoeren door de hypnotische videokunst en de betoverende wandbekleding tijdens de audiotour ‘Als muren konden spreken’.

Nacht van de Nacht

Waar: op verschillende plekken in Utrecht Wanneer: zaterdag 29 oktober Prijs: wisselend

Doe de lichten uit en ontdek hoe mooi de nacht is als alles donker is… Elke laatste zaterdag van oktober is het de Nacht van de Nacht en ook in Utrecht worden er op verschillende plekken activiteiten georganiseerd. Bij sterrenwacht Sonnenborgh is er een extra donkere Kinderkijkavond, waar je alles te weten kunt komen over het heelal en door de telescopen naar de sterren kunt kijken. Zin in een andere activiteit? Vanaf de Rijnstroom kan je in de donkere nacht met een kano naar de binnenstad van Utrecht varen en bij Stadsboerderij Koppelsteede kun je leren over het nachtleven van dieren in Utrecht.

Ontbindingsangst

Waar: Werftheater

Wanneer: vrijdag 28 en zaterdag 29 oktober

Prijs: 17,50 tot 19,50 euro

Peter van Ewijk gaat in deze cabaretvoorstelling de strijd aan met Vadertje Tijd en Magere Hein. Helemaal klaar is hij, met de verrimpeling van het bestaan. Gewapend met een hoofd vol hilarische wetenschappelijke feiten en aangevuurd door hardnekkige jeugdtrauma’s en frustraties uit het heden, gaat hij op zoek naar een nieuwe manier om aftakeling en veroudering voorgoed te cancellen.

In de rubriek staat een creatief, ambachtelijk of historisch product uit de stad centraal.

Theaterbezoekers spelen mee met theatervoorstelling tijdens SPRING in Autumn

Een theatervoorstelling waarin theaterbezoekers zelf meespelen. Dat is het idee van de Portugese theatermaker Raquel André. Met dit concept heeft zij al verschillende steden over de hele wereld bezocht. De komende week gaat ze het tijdens het dans- en theaterfestival Spring in Autumn uitvoeren in Utrecht.

Stadsschouwburg Utrecht en SPRING presenteren van donderdag 27 tot en met zaterdag 29 oktober de zevende editie van het internationale dans- en the aterfestival Spring in Autumn. Hier kunnen de bezoekers de nieuwste werken van in ternationale theatermakers en theatergezel schappen gaan bewonderen. Zij komen onder andere uit Argentinië, Portugal en Marokko. Onder hen is ook de Portugese theatermaker Raquel André.

In aanloop naar het festival is zij al in Utrecht begonnen met de voorbereiding van zijn voorstelling. Het stuk gaat op donderdag 27 oktober, de openingsdag van het festi val, in première in de Stadsschouwburg van Utrecht.

Theaterbezoekers

De Portugese Raquel André is een verzame laar, niet van zeldzame postzegels of mun ten, maar van mensen. Eerder verzamelde ze al bijzondere groepen mensen. Zo zocht zij een hele verzameling geliefden bij elkaar, ging ze op zoek naar een collectie kunste naars en ook verzamelde ze andere verzame laars. Nu is de volgende groep aan de beurt: Raquel André maakt voor Spring in Autumn een verzameling van theaterbezoekers. Hier

bij vraagt ze zich af wie de toeschouwer ei genlijk is. Daarbij wil ze graag weten wat hun relatie is met de kunstvorm ‘theater’, en ook vraagt ze hen wat hun beleving is bij het be kijken van kunst. Het eindresultaat wordt het werk: Collection of Spectators. ‘Een voorstel ling en een expositie ineen’, zo noemt thea terfestival Spring het zelf.

Workshops

Hoe gaat de theatervoorstelling er dan uit zien? Wat kunnen de theaterbezoekers in Utrecht ons laten zien? Raquel gaat met ze in gesprek op het podium van de Stadsschouw burg. Op deze plek gaat ze een diepgaand ge sprek aan met de theaterbezoekers. De thea terbezoekers op het podium krijgen daarvoor eerst een week lang intensieve workshops als voorbereiding op de voorstelling. “Ze praten over hoe ze kunst zien, wat kunst voor hen betekent en welke indrukwekkende kunst werken ze zich nog kunnen herinneren”, laat Spring in Autumn alvast weten. “Ook komt het onzichtbare verhaal van het theater zelf aan bod.”

Mooie verhalen Een van hen is Ingrid Wesselink. Via de web site van de Stadsschouwburg kwam zij een

UTRECHT VOLGENS BIOLOOG LONNEKE IJSSELDIJK

oproep tegen, waarvoor ze zich inschreef. “Wij zijn geen toneelspelers, maar echt toe schouwers. Tijdens de voorstelling halen we herinneringen op, vertellen we wat we als toeschouwers van voorstellingen hebben meegemaakt. Dat kan iets over de voorstel ling zelf zijn, maar ook iets over de ruimte of met wie je was. Daar komen mooie verhalen uit en worden belangrijke thema’s uitgehaald. Raquel vertelt dan wat ons verbindt: onze verhalen. Het eerste wat ze vroeg, was om iets te vertellen over wat ons geraakt heeft, misschien wel ons leven veranderd heeft. Dat was best moeilijk, maar hoe meer je daar mee aan de slag gaat, hoe meer er naar boven komt. Ook door de verhalen die andere deel nemers vertellen, denk je: ‘Oh ja, dat heb ik ook nog meegemaakt’.”

Deel van verzameling Theaterbezoeker Ingrid vindt het ook wel eens leuk om plaats te nemen op het podi um, in plaats van in de zaal. “Ik vind het heel

Lonneke en haar team onderzoeken de in Zeeland aangespoelde orka

Bioloog Lonneke IJsseldijk heeft de afgelopen weken de orka onderzocht die half oktober op het strand van Cadzand aanspoelde en overleed. Het dier van ruim vijf meter lang en ongeveer 2.000 kilo zwaar werd voor onderzoek overgebracht naar Utrecht. Het strandingsonderzoeksteam van de faculteit Diergeneeskunde wil de doodsoorzaak achterhalen, maar ook bijvoorbeeld het dieet en de herkomst van de orka worden onderzocht. Uit de eerste resultaten blijkt dat de orka onder meer een ernstige tandvleesontsteking had, ontstekingen in meerdere organen en al een tijdje niet had gegeten. We vroegen Lonneke of het bijzonder is om een orka te onderzoeken en wat haar mooiste herinnering is aan Utrecht.

Hoe bijzonder is het om een orka te mogen onderzoeken?

“Heel bijzonder, want de laatste orka in Ne derland strandde in 2012. Die werd opgevan gen en is niet overleden. De keer daarvoor was in de jaren 60. Dus het was een unieke stranding voor ons. Toen ik de melding kreeg, dacht ik dat het niet waar was. Het was een indrukwekkende dag en voelde onwerkelijk.

Als wetenschapper is dit heel interessant: een levend gestrand dier dat uiteindelijk overlijdt. Hoe komt dat dan? Je hoopt dat je antwoor den kunt vinden op alle vragen.”

Is er inmiddels meer duidelijk dan de eer ste onderzoeksresultaten?

“Het ergste is als je niet kunt achterhalen waarom een dier is gestrand. Als je dat niet kan verklaren, is dat heel onbevredigend. In dit geval is het duidelijk dat het echt om een erg ziek dier ging. Er was niks wat we hadden kunnen doen. Dat het dier is overleden, is het nen bevestigen. Ze lag daar met een reden.”

Om erachter te komen of alle ontstekingen dezelfde oorzaak hadden, hebben jullie orgaanstukjes op kweek gezet. Wat voor

tests voeren jullie nog meer uit?

“Het onderzoek begint met een beoordeling met het blote oog: wat zien we zien bijvoor beeld aan de buitenkant van een dier. Tijdens de sectie kijken we naar alle organen. Daarna is microscopisch onderzoek een belangrijke stap. Met een microscoop kijken pathologen op celniveau. Vervolgens gaan stukjes orgaan op kweek en kunnen microbiologen kijken of en welke bacteriën er groeien. Ook doen we verschillende virustests. Daar zijn nog geen resultaten van. Zo zagen we onder de micro scoop bijvoorbeeld dat de orka een hersen vliesontsteking had. Hoe kan dat? Wat kan een ziekteverwekker zijn? Zo gaat het balletje rollen en proberen we ook dingen uit te slui ten. Het is een puzzel.”

Wat gebeurt er met de overblijfselen van de orka na het onderzoek?

“Het ziet er nu niet meer uit als een orka. Tij dens sectie gaat het dier uit elkaar. Als extern alles is vastgelegd, gaat het dier open. We slaan verschillende weefsels en stukjes orga nen op in onze weefselbank. Die zijn dan zo groot als een dobbelsteen. In een vriezer van -80 graden bewaren we weefsel van alle wal visachtigen die we onderzoeken. De overge

deze

erg leuk om op het podium te staan. Ook vind ik het bijzonder om de verschillende vormen theater in het stuk te zien. En als je zo nauw met elkaar samenwerkt, vorm je heel snel een hecht team. In eerste instantie dacht ik: ‘Wat doen we hier eigenlijk?’. Raquel verzamelt mensen en vertelt over verbinding. En nu ben ik deel van een verzameling, wat eigenlijk wel zameling. Je voelt meteen die verbinding.”

Wereldwijd

Raquel André ging met deze theatervoorstel ling al de hele wereld over. Ze maakte dezelf de voorstelling al in haar thuisland Portugal, in Uruguay, Noorwegen en in Tsjechië. De voorstelling, die vanaf 27 oktober bij het fes tival Spring in Autumn wordt vertoond, is de Nederlandse première van het stuk. Spring in Autumn duurt van 27 tot en met 29 oktober. Naast theatervoorstellingen zijn hier ook andere performances en installaties te bewonderen.

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

bleven organen, spieren en spek worden ver brand. Alle botten worden schoongemaakt en uiteindelijk gaat het hele skelet naar Na turalis in Leiden.””

Wat zou je nog graag willen onderzoeken?

“Hoewel de orka heel uniek was, zijn stran dingsonderzoeken normaal gesproken gro ter dan dit ene dier. Vanaf 2008 doen we in Utrecht onderzoek naar aangespoelde wal visachtigen, vooral bruinvissen waarvan er veel in de Noordzee leven. We willen nooit een dier dood, maar waar dieren leven is het helemaal niet gek dat je dode dieren vindt.

De orka was wel de soort waarvan ik zei: ‘Die lijkt me heel bijzonder’. Ik had niet verwacht dat we die ook daadwerkelijk zouden krijgen, omdat orka’s niet in de zuidelijke Noordzee leven.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“Een jaar geleden ben ik gepromoveerd in het Academiegebouw op het Domplein. Ik werk nu tien jaar op de faculteit. De weg ernaartoe was lang, maar in dat gebouw je proefschrift verdedigen was een mooie ervaring. Het ge bouw doet eer aan academische promotie.

De historie zit er. Het voelde goed daar op het Domplein.”

Wat is je droomhuis in Utrecht?

“Een van de hoge panden met een tuin in Wittevrouwen, maar vooral de Veeartsenij straat. Dat is de plek waar vroeger de Facul teit Diergeneeskunde zat. Daar staan heel schattige huisjes.”

En waar drink je het lekkerste biertje?

“Dat is natuurlijk bij Café Olivier. Ik was geen bierdrinker, tot ik daar wel eens kwam. Er is zoveel keuze.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

een rondje om de stad te kunnen lopen, en dan ook nog eens op een heel leuk pad.”

Hoe ziet jouw favoriete weekend eruit in Utrecht?

“Eerst naar de markt op Vredenburg, daarna lekker door de stad struinen en ergens een hapje eten. Utrecht is een heel relaxte stad.”

Utrecht is…

“…de stad waar mijn onderzoekshart ligt.”

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e: Joop Fama

Een kijkje in het nieuwe Holland Casino

Met wijd gespreide armen komt Mar cel Knols, regiocasinomanager in Utrecht, Breda en Eindhoven, ons te gemoet lopen in de entreehal van het gloed nieuwe Holland Casino Utrecht. Sinds dit geopend. Het thema van het openingsfeest, ‘Shine bright like a diamond’, is nog op ver schillende plekken in het pand terug te vin den. De vorige locatie van Holland Casino Utrecht was aan de Overste den Oudenlaan. Op 6 september 2021 kondigde het casino daar de laatste speeldag aan. Op 10 septem ber 2021 kon er alweer worden gespeeld aan de Winthontlaan, de nieuwe locatie van de Utrechtse vestiging.

Locatie

“De vorige locatie waar Holland Casino in Utrecht twintig jaar lang heeft gezeten, was eigenlijk een tijdelijke locatie”, vertelt Knols.

“De bedoeling was dat we daar voor vijf jaar zouden zitten, terwijl we ondertussen zoch ten naar een nieuwe locatie. Maar een locatie voor zo’n gebouw met zo’n functie, die heb je niet zomaar gevonden. Nu is het dus wel gelukt. Aanvankelijk was ook de afspraak dat we het hele gebouw, inclusief de heipalen, weg zouden halen. Uiteindelijk heeft de Jaar beurs het pand overgekocht en was dat dus niet nodig.”

Diamant

Het was dus nog niet zo makkelijk om een goede locatie te vinden. Knols: “Dit was eerst ook een beetje een shabby plek, een beetje een uithoek. Dan is het nog lastig om te zien wat het gaat worden. Maar het is erg mooi geworden. De komende jaren wordt er hier natuurlijk onwijs veel bijgebouwd, in de Mer wedekanaalzone, wat ervoor zorgt dat deze hele omgeving een woon- en leefgebied wordt. Daarbij zitten we aan de A12. Veel van komen. Daarom zitten we ook niet in autolu we gebieden. We noemen onszelf de diamant aan de ring van Utrecht.”

Holland Casino is in de jaren ‘70 opge richt. Knols legt uit: “Het is een manier om kansspelen meer verantwoord en veilig te maken. We zien het zo: kansspelen zijn een onderdeel van de mensheid. Je kan het niet voorkomen dat mensen het doen. Daarom wil de Nederlandse overheid graag een veilig en verantwoord alternatief bieden. Holland Casino is dan ook een staatsdeelneming. Alle winst, na investeringen en een gezond eigen vermogen, vloeit terug in de staatskas.”

Croupier

In Nederland is Holland Casino uniek in het aanbieden van het live tafelspel. Dat bete kent dat er een croupier aan tafel staat. Bij de spellen die je hier kan spelen, komt over het algemeen meer risico kijken. Alleen Holland Casino is daarom toegestaan om live tafel spellen aan te bieden. En omdat Holland Ca aanbieden, kun je ook alleen hier als croupier aan het werk. Wanneer is iemand nu een goe de croupier? Je kan immers nergens anders in Nederland oefenen. Croupiers moeten een aantal kwaliteiten hebben. Zo moeten ze gastvrij zijn. Ze moeten goed met mensen om kunnen gaan. Maar croupiers moeten ook snel kunnen hoofdrekenen. Daarbij zullen ze ook de taak krijgen om fraude tijdens een spel te herkennen en bijdragen aan een veilig en verantwoord spel. Mensen die als croupier bij Holland Casino aan de slag mogen, gaan eerst een leertraject van enkele maanden in.

Gesprekje

Ook draagt Holland Casino een verantwoor delijkheid voor de bezoekers van het casino.

Zo moet erop worden gelet of iemand geen verslaving ontwikkelt, of dat iemand geld gaat besteden dat die niet heeft. “Dat wordt gecontroleerd bij de entree van het casino.”

Knols wijst op de glazen poortjes, waar alle bezoekers doorheen moeten. Zonder legiti matie kom je er niet in. “Kom je eerst nooit in het casino en daarna opeens acht keer in twee maanden, dan gaat een van onze col

lega’s en gesprek met je voeren, een preven tiegesprek. Dat geldt ook voor mensen die vaker met grotere bedragen gaan spelen. In het gesprek wordt dan nagegaan of die per soon in staat is om zulke bedragen in te zet ten.” Een andere belangrijke maatschappe lijke functie die Holland Casino heeft, is het tegengaan van witwassen. “We moeten vol doen aan strenge regels. Bovendien is het ca wit te wassen”, zegt Knols. Gasten Marcel Knols neemt ons mee de roltrap op. Even later lopen we over een wijnrood ta pijt het casino binnen. Recht voor je uit licht een grote bar op, aan weerszijden staan ta Hoewel het nog niet erg laat in de middag is, zijn er al wat mensen geconcentreerd aan het spelen. “We zien verschillende soorten gasten bij Holland Casino. Er zijn mensen die hier echt voor het spel komen, die gaan echt voor de kick. Die blijven meestal niet erg lang en zetten iets meer geld in. Dat is an ders dan bij de mensen die het casino zien als tijdverdrijf. Zij gaan hier lekker zitten met ken misschien een praatje met andere bezoe kers. Wat je ook vaak ziet zijn mensen die een avondje met vrienden uit zijn.”

Innovaties

Wat Knols op is gevallen, is dat het vaak voor al de jongere bezoekers zijn die zich interes seren in de traditionele spellen, zoals roulet te en poker. Het oudere publiek is juist weer wat vaker bij de ‘moderne’ speelautomaten te vinden. Er wordt veel geïnnoveerd in het ca sino, met name op het gebied van de speel automaten. Steeds worden er nieuwe tech niek ingezet om de speelbeleving nog beter te maken. Maar ook om de automaten duur zamer te laten werken.

Zones

Loop je over de vloeren van Holland Casino

Utrecht, dan zal het je opvallen dat er low li mit zones en high limit zones zijn. In de low limit zones kunnen mensen met spellen mee spelen waarvoor ze geen hoog startbedrag hoeven in te zetten. De spelers krijgen bij deze spellen overigens ook meer uitleg. “Hier zitten vaak mensen die niet vaker in het casi no zijn geweest en de etiquettes bijvoorbeeld nog niet kennen.”

Voor zowel de live spellen als voor de speelautomaten zijn er ook speciale high li mit zones ingericht. “Mensen die hier aan een spel meedoen, waarderen een stukje pri vacy en zetten een hoger bedrag in om mee te spelen. Je ziet wel gebeuren dat bijvoor beeld BN’ers hier gaan zitten. Je bent hier wat anoniemer, je zit hier meer afgeschermd dan op de open vloer.”

Restaurants

In het casino kan ook worden gegeten. Knols: “De bezoekers van het casino brengen zo een halve dag door in het pand, en moeten tussen de spellen door dus ook even kunnen eten.” Er zijn verschillende soorten eetgelegenhe den te bezoeken. Zo zijn er op de verdieping van de live spellen de LX, een chique restau rant waar bijvoorbeeld oesters en kreeften worden geserveerd, en The Global Kitchen, een shared dining concept waar je verschil lende gerechtjes van over de hele wereld kan bestellen. Op de verdieping waar de speel automaten staan, is The Sportsbar te vinden, waar bezoekers burgers kunnen bestellen.

Klok

Het casino is al lang niet meer een plek waar je in ‘black tie’ dresscode moet verschijnen. In Holland Casino Utrecht lopen eigenlijk heel ‘normale’ mensen die komen voor een spelle tje roulette of voor een keer gokken, daarna

sen champagne op tafel te zetten – dat alles mag natuurlijk wel, als je dat wilt. Door het licht van de ramen kun je zien hoe laat het is. Er hangt alleen nog altijd geen klok.

Tekst: Charlie van Dijk / Fotogra e: Robert Oosterbroek/Holland Casino

Straatnamen

Broeder Alarmstraat

Deze straat bevindt zich in de buurt Oud Hoograven-Noord, in de wijk Zuid en in de gemeente Utrecht. Er staan 61 huizen in de straat. Dat is aanzienlijk meer dan in de meeste andere straten. In de Broeder Alarmstraat zijn de huizen over het algemeen vrij recent gebouwd: Het nieuwste huis in de straat stamt uit 2012. Met zijn tien jaar is het dus nog vrij jong. De oudste woning in de straat Broeder Alarmstraat is 91 jaar oud en heeft als bouwjaar 1931.

De Broeder Alarmstraat begint in het westen bij de Onyxweg, vlak naast de Vaartsche Rijn gelegen. Dan doorkruist die de Vaartscherijnstraat, de Hoogravenseweg en de Julianaweg. De straat eindigt aan oostelijke zijde bij de W.A. Vultostraat. Voor een betrekkelijk korte straat – de Broeder Alarmstraat is een meter of 200 lang – heeft deze dus bijzonder veel straathoeken, merkt een Utrechtse blogger op.

Op veel van deze straathoeken waren winkels en een verdwaald café te vinden, waarvan er veel nu zijn omgebouwd tot wo-

ningen. In Utrecht werd in 1909 het Comité der Vereniging Stadszending opgericht, zo is te lezen op de website van Online Museum de Bilt. De stadszending was een groep gelovigen die langs steden en dorpen trok om te prediken. Zo zijn er in het Utrechts Archief vele foto’s te vinden van openluchtpredikingen. Die werden gehouden in de straten van de stad, maar zijn ook gehouden in bijvoorbeeld het woonwagenkamp. In 1926 werd de naam veranderd. Vanaf toen noemde de groep zichzelf de Nederlands Hervormde Stadszending.

was broeder Alarm. Hij stond regelmatig te prediken op een van de karren; hij had als doel om de evangelische ‘blijde boodschap’ met de rest van Utrecht te delen. Broeder Alarm woonde zelf ook in Utrecht, aan de Van Ostadelaan. Hij was nog jong toen hij in 1934 overleed. Dat gebeurde door een verkeersongeluk op de Julianabrug. Hij zou zijn omgekomen door een aanrijding die werd veroorzaakt door roekeloze jongeren.

In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen

De stad in cijfers

In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een ets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.

In de omgeving van het bollendak op het Stationsplein zijn de afgelopen weken 447 boetes uitgeschreven en 105 arrestaties verricht. Bij het bollendak wordt door de politie en handhavers extra gecontroleerd vanwege de ernstige overlast die er wordt ervaren.

De gemeente noemt de reeks aan incidenten op het Stationsplein een ‘zorgelijk patroon’ van overlast en geweld, gepleegd door onder meer verslaafden, dak- en thuislozen, arbeidsmigranten en zogenoemde veiligelanders.

Om een einde te maken aan de overlast, besloot de gemeente in te

#grijpen. Politie en handhaving surveilleren extra in het gebied en er kunnen tijdelijke gebiedsverboden worden opgelegd. De aanvullende maatregelen gelden nu ongeveer een maand en in die periode werd er vaak ingegrepen.

manieren de politie en handhavers sinds 22 september hebben ingegrepen. In totaal zijn er 447 boetes uitgeschreven en 105 arrestaties verricht. Ook werd er 38 keer een tijdelijke verblijfsontzegging opgelegd. De gemeente heeft laten weten dat de extra inzet voorlopig doorgaat.

Berna Hofmans

Tuincentrum Steck viert het feest van het licht met Wintergloed

De Denen noemen het hygge: die warme sfeer die we vooral associëren met de feestdagen in december. Je maakt je huis gezellig, nodigt vrienden en familie uit en geniet samen van lekker eten en drinken. Bij tuincentrum Steck heet dit: Wintergloed.

Vanaf aanstaande zaterdag, 29 oktober, kun je bij Steck terecht voor Wintergloed. Een deel van het tuincentrum is opgetuigd in sprookjesachtige Kerstsferen, waar je kunt dwalen tussen kerstbomen, -ballen en -verlichting en heel veel inspiratie kunt opdoen om je eigen huis feestelijk aan te kleden. Een kop warme chocolademelk bij tuincafé Noordertuin maakt je dag compleet.

Meer dan een Kerstshow

Wintergloed gaat verder dan de traditionele Kerstshow. Naast alle glitter en lichtjes is er veel aandacht voor verantwoorde, lokale produc ten, zoals handgemaakte, vilten hangers, de mooiste droogbloemen en heel veel kaarten van Utrechtse makers. De feestdagen gaan niet over het geven van grote cadeaus, maar juist om het samen zijn en het vieren van het leven. Goed zorgen voor de natuur hoort daarbij.

Duurzame kerstbomen

Daarom heeft Steck ook dit jaar weer een samenwerking met Duurzame Kerstbomen. Je bestelt een boom via hun website, haalt hem op bij Steck en brengt hem na

de Kerst weer terug. Je boom wordt terug geplant in de natuur en de pot wordt hergebruikt. Daarnaast heeft Steck een enorme hoeveelheid Nordmannen en sparren staan die je ter plekke meteen kunt aanschaffen. Wil je liever geen levende boom, kies dan voor een kunstkerstboom die je jarenlang gebruikt of versier een kamerplant.

Wensboom en workshops Samen vieren vinden we belangrijk. We hebben een grote wensboom neergezet, waarin je jouw wensen aan vrienden en familie kunt ophan gen. Samen workshops doen kan ook. Kom een lamp maken van een kalebas, je eigen terrarium inrich ten of kerstkransen bloemschikken. Ons programma wordt wekelijks aangevuld met nieuwe workshops. Op 27 november kun je aanschuiven bij een lezing van botanisch filosoof Norbert Peeters over ‘plantenblindheid’: waarom we zo veel aandacht hebben voor mensen en dieren en een heel stuk minder voor planten.

Dom-cadeautjes

Al een tijdje kun je bij Steck elemen ten van de Domtoren bekijken of ko pen. Dat zijn elementen die tijdens

de restauratie van de Dom worden vervangen. Tijdens Wintergloed kun je de Dom ook in huis halen met kerstballen gemaakt met Domgruis, kaarsen in de vorm van de Dom en nog veel meer. Allemaal gemaakt in (de buurt van) ons stadsie.

Kom je (op de fiets) langs bij Steck? Wintergloed duurt van 29 oktober 2022 t/m 8 januari 2023.

Gageldijk 3 www.steckutrecht.nl

De Gruyter aan de Bemuurde Weerd OZ

Pietde Gruyter (1795-1867) was in 1818 in Den Bosch begonnen met een grutmo len (voor de verwerking van peulvruch ten, zaden en granen om bijvoorbeeld pap van te maken). Zijn zoon Louis voegde daar grutterswinkels aan toe, aanvankelijk alleen in Den Bosch. Het was de 21-jarige (klein) zoon Jacques de Gruyter (1875-1950) die in 1896 een winkel begon aan het Vredenburg 2 in Utrecht. De naam Stichtsche Gruttershan del was wellicht een verwijzing naar de be kende Stichtsche Bank die ernaast zat. Ook 24 heette nog zo, maar nadat Jacques vier jaar later een vestiging in Amsterdam begon, stond voortaan overal als bedrijfsnaam op de pui: P. de Gruyter & Zoon.

Tegeltableaus rondom

aan de Twijnstraat en Lange Viestraat, waar ook concurrent Albert Heijn zat. En in 1911 kreeg De Gruyters vaste architect Willem Welsing (1858-1942) uit Arnhem de opdracht een winkel te ontwerpen aan de Bemuurde Weerd Oostzijde 3. Het was zijn eerste win kelontwerp onder invloed van de art nou veau; de eerdere Gruyter-winkels waren in de stijl van de neorenaissance. De pui van Zweeds graniet kreeg gegraveerde bloem

motieven en houten raamkozijnen in organi sche vormen. De gevel erboven werd opge trokken uit witte verblendsteen, afgewisseld met zandstenen elementen en ramen met eenvoudig glas-in-lood.

De winkels van De Gruyter kenmerkten zich door bijzondere architectuur en fraaie interieurs. Tegeltableaus, marmer, spiegels, koper en glas-en-lood moesten de klanten een gevoel van luxe geven, terwijl de prijzen juist laag waren door producten van eigen merk. In de zaak aan de Bemuurde Weerd kwamen rondom tegeltableaus van in totaal 15 strekkende meter. Aan de linkerkant met beelden van de Hollandse landbouw (zaaien, ploegen, oogsten, malen), rechts exotische produceerd werden en het vervoer van deze koloniale waren over zee. De tableaus wer den ontworpen door de Utrechter Hermanus Oostveen (1879-1978) en vervaardigd door de Faience- en Tegelfabriek 'Holland' in Hoog raven, waar later meubelfabriek UMS-Pastoe kwam.

Foto's uit 1969 — toen het interieur nog helemaal origineel leek — laten zien dat de muren ook onderaan waren betegeld, ver sierd met bladmotieven en decoratieve patronen. Daartegenaan stonden houten rekken met voorraadbakken voor de kruide

Grootgrutters waren er al voor het ontstaan van supermarkten in de jaren zestig. Omstreeks 1900 begonnen succesvolle kruideniersfamilies lialen door het hele land en sommige zelfstandige winkeliers sloten zich bij hen aan. Albert Heijn had in 1910 al drie vestigingen in Utrecht: Twijnstraat 23, Steenweg 10 en Lange Viestraat 13. Dat waren kleine winkels met een toonbank en magazijn. Albert Heijns grootste concurrent was De Gruyter, die in Utrecht aanvankelijk Stichtsche Gruttershandel heette.

Tekst: Arjan den Boer / Fotogra e: Peter Sprangers/Historische Kring Tolsteeg-Hoograven

nierswaren, die per klant werden afgewogen. Ook de spiegelwand in het midden achter de toonbank bleef bewaard: extra groot om deze kleine winkel (van slechts 24 vierkante meter) ruimer te laten lijken.

In de loop der jaren veranderde er niet veel aan de inrichting. Een krant meldde in 1928 wel: 'Men deelt ons mede, dat het zoo ma De Gruijter thans opgesteld staat in den winkel Bemuurde Weerd. Als speciale attrac tie ontvangt men ook hier bij aankoop van thee een auto met Napolitains cadeau.' Wat zou dat voor autootje zijn geweest?

Te late omslag De winkel aan de Bemuurde Weerd werd in 1968 gesloten. Dat binnen bijna alles hetzelf de was gebleven, was een teken aan de wand. Te lang had De Gruyter vastgehouden aan het oude winkelconcept en het aanbod van eigen producten. De omslag naar de moder ne zelfbedieningssupermarkt maakte men te laat. In 1969 kwam de eerste grote super markt van De Gruyter gereed in Winkelcen trum Overvecht. Midden jaren zestig had het bedrijf landelijk nog 550 winkels, waarvan zo'n 15 in Utrecht, maar die aantallen daal den snel. In 1971 nam de SHV, die ook zelfbe

dieningsgroothandel Makro was begonnen, het verlieslijdende De Gruyter-concern over. Enkele jaren later kwamen de nog resterende winkels in handen van Spar. De overgebleven Utrechtse De Gruyter-winkels waren in 1974 die aan de Biltstraat en Amsterdamsestraat weg. In het oude winkelpand aan de Bemuur de Weerd 3 OZ vestigden zich vervolgens een café, een Turks restaurant, een ontmoetings centrum voor Marokkaanse immigranten en de Stichting Critical Mass. Peter Spangers, auteur van het boek De kunst van De Gruy ter, nam in 2011 het initiatief om het bord met de naam 'P. de Gruyter & Zn' te recon strueren en weer aan de gevel te plaatsen. De kleinzoon van Hermanus Oostveen, ont werper van de tegeltableaus, was bij de ont hulling aanwezig. Van de dertig tableaus die tegelfabriek 'Holland' voor De Gruyter heeft gemaakt, is die aan de Bemuurde Weerd als enige compleet bewaard gebleven. Het pand is in 2016 gerenoveerd, uiteraard met behoud van de tegels, en biedt nu onderdak aan de Vrijwilligerscentrale Utrecht (VCU). Elders in de stad zijn nog mooi betegelde winkelpuien van De Gruyter bewaard, zoals aan de Oude gracht 201, evenals naoorlogse tegeltableaus in het winkelpand J.P. Coenstraat 69. Ook die straatnaam geldt tegenwoordig als koloniale waar.

Perfect in pasvorm

‘Pulles Schoenen is al sinds 1970 in de familie’, zo vertelt Robin Pulles, met zijn vrouw Miranda eigenaar van de zaak. De speciaalzaak aan de Nachtegaalstraat 5 in Utrecht herbergt daarmee al vele jaren aan kennis en kunde. Goed advies en service staan hoog in het vaandel.

Pulles Schoenen heeft schoenen voor zowel vrouwen als mannen. Of u nu schoenen nodig heeft om op te werken of een vrijblijvende voetanalyse wilt - de medewerkers van de winkel kunnen hun klanten als geen ander adviseren. Pulles Schoenen onderscheidt zich vooral door het ruime assortiment aan schoenen voor ‘lastige’ voeten. Niet iedere voet is gelijk, waarom zou er dan wel één standaard schoen moeten zijn? Daarom worden er bij Pulles schoenen verkocht in veel verschillende wijdtematen. Ook is er mogelijkheid om door middel van aan gratis voetanalyse meer inzicht te krijgen in uw houding of voeten. Robin en Miranda nemen ruim de tijd om hun klanten te helpen, zodat u met de schoenen die bij u passen de winkel verlaat.

Miranda maakte al jarenlang het etalagemateriaal voor de winkel. Steeds vaker kreeg zij van klanten de vraag waar zij haar materialen kocht. Maar waarom klanten doorsturen als deze spullen ook zelf verkocht konden worden? Om deze reden bevindt de Hobbyshop Utrecht zich sinds 1,5 jaar naast Pulles Schoenen. Hier verkopen dezelfde eigenaren een divers aanbod aan creatieve producten, zoals stickers, schrijfwaren, snijmallen, vele soorten papier, linten, sprays en nog veel meer.

Het vakmanschap van Robin en Miranda in combinatie met de twee winkels zorgt voor winkelen.

Beide winkels zijn dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 18.30 geopend en zaterdag tot 17.00. Met het openbaar vervoer kunt u hen ook goed bereiken!

ZOEKPLAAT

Advertentie

‘Voor de winterstop moet je minimaal zeven punten pakken’

“Het was geen geweldige week. Wel één die succesvol was”, zo begint Pep. “FC Utrecht had een blama ge tegen PSV achter de rug. Dat slechte spel werd ons afgelopen donderdag wederom voorgeschoteld. In de eerste ronde van de beker troffen we amateurploeg Sportlust’46. Het bleek allesbehalve een makkelijke tegen stander te zijn.”

Frans reageert voor het eerst. “Ondanks dat Fraser zijn sterkst mogelijke elf het veld in had gestuurd, ging het nog bijna fout. Sport lust had twee jongens voorin lopen die de honderd meter in acht seconden liepen. Wij kunnen daar slechts twee slakken tegenover zetten. Je hoeft geen goede voetballer te zijn om gevaar te stichten tegen de Utrechtse de fensie. Het was allemaal weer niet best, maar het resultaat telt. We zijn een rondje verder en daar mogen we God op onze blote knieën voor danken.”

Het bekersprookje duurt dus nog even voort door de overwinning van afgelopen donder dag (0-3). Toch was het niet de enige over winning deze week. Afgelopen zondag werd Sparta met 3-1 verslagen. Pep ziet langzaam aan vooruitgang, maar zag FC Utrecht we derom met zichzelf stoeien. “Er zaten tegen Sparta weer strijd, passie en de wil om te

SPORTIEVE WERELDMEIDEN

winnen in de ploeg. Dat gaf veel supporters plezier en voldoening. Dat hebben we lan ge tijd niet gehad. Zeker in vak U werd er lol getrapt. Er zaten studenten op uitnodiging. Ze hebben alles geroepen wat God verbo den heeft en hebben op een gezonde manier de Sparta-supporters getreiterd. Daarnaast hebben ze allemaal hun volledige maandbe

werd af en aan gelopen met bekers bier. Door de hoeveelheid die er is verkocht en de bier prijs in het stadion, kan eigenaar Frans van Seumeren volgende week drie nieuwe spe lers presenteren. De studenten zien weinig van de wedstrijd, maar zijn geweldig voor de clubkas.” Frans kon het feest van de studen ten niet van dichtbij meemaken. Hij keek de wedstrijd onder een palmboom vanaf zijn va kantiebestemming. Het viel hem vooral op dat de technische staf het vertrouwen in en kele spelers heeft opgegeven. “Het is erg bij zonder dat Van der Kust niet meer als seri euze optie wordt gebruikt. Een jaar geleden was hij nog het grootste talent van de club en nu wordt hij opzijgezet door Van der Maarel. Onze aanvoerder speelt met zijn rechterbeen aan de linkerkant en mist behoorlijk veel snelheid. Is Van der Kust dan echt minder?’’

“Hetzelfde gaat een beetje op voor Amin

Younes’’, vervolgt Frans. “Hij is vol bombarie gehaald en had zelf de intentie om het WK te halen. Younes moet onder Fraser überhaupt al blij zijn met tien minuutjes speeltijd in onze Mickey Mouse-competitie.”

Pep plaatst hier nog even een kritische noot bij. “Het lijkt er toch voornamelijk op Taylor Booth een goede pot hangend vanaf de linkerkant.”

Pep wil nog even verder ingaan op de rol van Sean Klaiber. “Onze rechtsback loopt er wel een beetje bij als de vedette. Hij brengt wel kracht en strijd, maar is soms ook laconiek waardoor hij ballen verliest. Hij voelt zich net iets te veel het mannetje. Er zit nog een beet je Amsterdamse arrogantie in zijn bloed. Het is allemaal prima zolang we winnen, maar bij

verliespartijen zal het supporters tegen gaan staan.” Frans reageert. “Ook op deze opstel ling was genoeg aan te merken, maar zolang Sylla niet speelt, is het prima. Dat hij negen tig minuten op de bank zat, is het absolute hoogtepunt van mijn vakantie.”

Tot slot blikken de mannen nog even voor uit. Voor de winterstop staan er nog lastige wedstrijden tegen Heereveen, Groningen en Volendam op het programma. Toch heeft Pep vertrouwen. “Voor de winterstop moet je mi nimaal zeven punten pakken. FC Utrecht wil mee blijven doen voor de play-off-plekken. Dan mogen ze het in deze potjes laten zien.” Frans reageert hier nog een keer op. “Na deze wedstrijden verwacht ik acht punten, maar dat kan ook komen doordat ik hier in de all inclusive een biertje te veel op heb."

Utrecht is al sinds 1956 (Hongaren) een toevluchtsoord voor vluchtelingen. Sinds 2019 vormt het zogeheten plan Einstein, waarin de buurt, verenigingen en andere instanties, samenwerken aan de opvang en integratie van vluchtelingen, de blauwdruk. Zo ook in de Utrechtse sportwereld, waar Sport Utrecht meewerkt aan het zogeheten project Wereldmeiden. Marina van Huissteden-Kaspers nam voor SportUtrecht en DUIC een kijkje achter de schermen.

Het enthousiasme spat ervanaf. En dat is maar goed ook, want als je als gewoon mens dat lid is van een sportvereniging leest waar dit project over gaat, ben je geneigd af te haken door termen als ‘maatschappelijke diensttijd’, ‘proeftuin’ of ‘interculturele contacten’. Want we zijn – als vrijwilligers - al zo druk en wat is dit dan nu weer!

Maar eenmaal in gesprek met Nassim Kajouane en Macy Mulder, de pro jectleiders van dit maatjesproject, raak je al heel snel enthousiast en zie je de meerwaarde.

Het project ‘Wereldmeiden’ staat voor een groep meiden met verschillende ach tergronden die elkaar sportend ontmoeten. Doel is meiden met een vluchtelingenachter grond een half jaar lang één keer per week met elkaar te laten sporten. Op die manier le ren ze elkaar en elkaars achtergrond en leven kennen. In Utrecht een nieuw project, maar elders in het land zijn er mooie voorbeelden van nieuwe vriendschappen en meiden die hun talenten ontplooien en met plezier mee doen aan de Nederlandse samenleving. Deze meiden doen dit onder de bezielende leiding van zogenoemde Maatschappelijke Diensttij ders (MDT‘ers). Het project wordt gesubsi dieerd door de Rijksoverheid en via het Huis voor Beweging is Sport Utrecht een van de partners.

“Voordat je verder gaat. Wij vinden het heel erg belangrijk dat je opschrijft dat het de bedoeling is dat al die meiden zelf initi atieven ontplooien en het dus zelf doen. Wij moeten onszelf eigenlijk overbodig maken en we denken dat dit ook wel gaat lukken”, zegt Macy Mulder die zeker ook als buurtsport coach met de ‘voeten in de klei’ staat.

Nassim beaamt dit en vult aan: “Wij heb ben nu het initiatief genomen en een hoop moeten regelen, want dit is nieuw en moet

dus ook nog bekend worden. En dat betekent dat je een hoop moet uitleggen. Dus ook dat er twee groepen meiden zijn. Degenen die (al enige tijd) in Nederland wonen en bekend zijn met de Nederlandse sport, die kunnen dus MDT’er worden, en de meiden die nog maar net in Nederland wonen en bezig zijn met hun inburgering, de deelneemsters dus.”

Resultaat

En dat uitleggen heeft dit tweetal goed ge daan. Door hun inzet en enthousiasme zijn er zowel MDT’ers geworven als deelnemers aan het project.

Als buurtsportcoach ontmoet Macy veel sportieve jongeren. “Ik zie dan ook best ta lenten rondlopen vanuit de middelbare scho len of gewoon uit de wijk en vraag ze dan of ze geen zin hebben om MDT’er te worden. Je biedt deze meiden ook weer een stukje struc tuur en toekomst. De deelneemsters aan dit project heb ik geworven via vakleerkrachten, de internationale school en via PM-dance.”

Nassim wierf een aantal deelneemsters via het COA in De Meern. Het resultaat is een groep van negen meiden. Maar er is nog ruimte voor meer deelnemers.

De eerste sportclub die meewerkt aan dit bijzondere project is FDC Centre uit Kanale neiland. Deze club, met inmiddels duizend sporters per week, zei direct ‘ja’ op het ver zoek de eerste sporten aan te bieden voor de eerste groep.

‘’We bieden nu een aantal sporten aan,

PM dance, dans. Maar in de toekomst moeten die meiden zelf aangeven wat ze willen”, aldus Nassim.

Macy knikt instemmend en zegt: “Dit is het begin, wij zijn ook heel benieuwd

waaraan ze verder behoefte hebben. En als er sportclubs, deelnemers of poten tiële MDT’ers zijn die meer willen weten kunnen ze met mij contact opnemen, via macy.mulder@sportutrecht.nl. Ik leg hen graag de details uit.”

Meiden met een vluchtelingenachtergrond leren elkaar kennen door sport

Op papier heeft FC Utrecht een fantastische week achter de rug. Donderdag werd de volgende ronde van het bekertoernooi bereikt en zondagmiddag werd in eigen huis Sparta verslagen. Het voetbalspel was nog niet best, maar Pep en Frans zijn voorlopig al blij met het resultaat.

Pep en Frans, twee broers die al sinds jaar en dag iedere wedstrijd van FC Utrecht volgen, maken een column voor DUIC. In de column wordt de week van FC Utrecht doorgenomen. Martijn Kramer schrijft het verhaal op.