DUIC Krant NR 203 - 16 december

Meer dan twee jaar later dan gepland gaat het licht aan. Het kunstwerk Intellectual Heritage wordt dan toch echt eindelijk opgehangen aan de gevel van het monumentale Post Utrecht. Dat kunst soms ongemakkelijke reacties kan oproepen is wel bekend. Dat kunst daarvoor ook aangepast wordt, weten we in Utrecht ook. Denk alleen maar aan de tepels die in oktober moesten verdwijnen bij een muurschildering op het Diakonessenhuis. Het lichtkunstwerk dat de Neude gaat oplichten heeft ook behoorlijk geschuurd. De uitgebreide discussie die ontstond is een van de redenen dat er twee jaar na de eigenlijke onthullingsdatum nog steeds geen kunstwerk hing boven de ingang van de Centrale Bibliotheek. Maar het licht gaat de komende weken dus aan. Het kunstwerk van zo’n 8 meter hoog en 12 meter breed zou niet

misstaan in Las Vegas. Of men het nou mooi of lelijk vindt, blijkbaar mag je dus kermisverlichting hangen aan monumentale gebouwen. Of wellicht mag het alleen als een gevestigde kunstenaar er een goed verhaal bij verzonnen heeft. Ik houd overigens wel van wat discolicht op straat, een beetje contrast tegen de stenen van het voormalige postkantoor kan ook geen kwaad. Lelijke dingen kunnen we ook vaak door het verstrijken van de tijd mooi gaan vinden. Een echt oordeel kan ik pas volgend jaar geven. Tot die tijd moet je wel goed de ingang te hangen, voor die ingang staat ook een enorme boom. Dus daar moet je wel even doorheen kijken.

Robert Oosterbroek

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

F.C. DONDERSSTRAAT

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

Fotogra e: Robert Oosterbroek

DUIC IN BEELD

ONTDEK DE HISTORISCHE ‘TRAGE’ WANDELPADEN

Dwars door het Utrechtse landschap lopen veel onverharde wandelpaden, de zogeheten ‘trage paden’. Daaronder bevinden zich ook jaag- en kerkpaden die mensen vroeger gebruikten om zich te verplaatsen. De provincie Utrecht doet onderzoek naar deze bijzondere paden. Om ze op te sporen, te herstellen en te behouden voor de toekomst.

Deze eeuwenoude paden zijn tegenwoordig geliefd bij wandelaars omdat het unieke routes zijn die een stukje ge-

toegankelijk houden. Eric Blok en Kees van Dam zijn specialisten in groen erfgoed en weten veel over trage paden:

De eeuwenoude en unieke paden zijn erg geliefd bij wandelaars

schiedenis vertellen. Daarom wil de provincie ze beschermen als belangrijk cultuurhistorisch erfgoed en voor iedereen

“Tot in de 19e eeuw verliep het transport grotendeels over het water,” vertelt Eric. “Op smalle waterwegen moest je je boot

LaMi ondersteunt duurzaam boerenondernemerschap

in Utrecht

Je eigen kaas, vlees of groente in de buurt verkopen. Zonnepanelen op je staldak plaatsen. Utrechtse agrariërs doen er van alles aan om duurzaam te ondernemen. Maar het moet ook rendabel zijn voor je bedrijf. LaMi ondersteunt agrariërs met tips over subsidies en

nieuwe verdienmodellen en met inspirerende voorbeelden. Je vindt ze op de website, in de digitale nieuwsbrief en het blad de Aanjager. Website: lami.nl. Volg LaMi ook op Facebook en Instagram: @lamiutrecht. Heb je een vraag of idee? Laat het ons weten: lami@provincie-utrecht.nl.

voorttrekken met een paard via een naastgelegen pad: het jaagpad. Deze jaagpaden werden goed onderhouden omdat ze essentieel waren voor het goederenvervoer. Toen boten een motor kregen, waren de jaagpaden niet meer belangrijk en raakten in verval.”

“Een kerkpad is een informeel, simpel en onverhard pad door het land,” vult Kees aan. “Het werd vroeger gebruikt om via een korte route naar de kerk te lopen. Als er een sloot in de weg lag, werd daar een houten vlonder overheen gelegd om met droge voeten aan de overkant te komen.”

In opdracht van de provincie brachten Eric en Kees de bekende trage paden in beeld. Ze kwamen uit op 413 kilometer. Na een oproep onder inwoners steeg dat aantal naar 515. Zo’n 240 kilometer daarvan maakt deel uit van of ciële, bewegwijzerde wandelroutes. Voor de liefhebber heeft de provincie Utrecht een digitale kaart gemaakt waarop alle paden zijn ingetekend (zie link onder).

Ken jij ook een jaag- of kerkpad? Maak dan eens een mooie kerst- of winterwandeling over deze paden en geniet van de omgeving. Kijk hier voor meer informatie en een lmpje: provincie-utrecht.nl/tragepaden

Vergaderingen Provinciale Staten

Statenvergaderingen kan je volgen op de publieke tribune in het provinciehuis en via stateninformatie.provincie-utrecht.nl Daar kun je ook de commissievergaderingen terugkijken.

De volgende vergaderingen staan gepland op:

14 december, 10.30 uur: Provinciale Staten

18 januari, 09.00 uur: Financiële Audit Commissie

18 januari, 13.00 uur: Statencommissie Milieu en Mobiliteit

25 januari, 09.00 uur: Statencommissie Ruimte, Groen, Water en Wonen

25 januari, 15.30 uur: Statencommissie Bestuur, Economie en Middelen

Bekijk de actuele agenda van alle openbare bijeenkomsten en vergaderingen op stateninformatie.provincie-utrecht.nl

Werk aan de weg

Vanwege het koudere weer staan er geen grote wegwerkzaamheden op de planning. Uiteraard worden er wel noodzakelijke reparaties uitgevoerd om de provinciale wegen veilig te houden. Ook de rioolinspecties vinden op enkele locaties doorgang.

Gladheidsbestrijding

In de wintermaanden houdt de provincie Utrecht het weer goed in de gaten. Nog voordat de weg glad is, worden de provinciale wegen en etspaden gestrooid.

Een ‘vitaminetuin’ voor basisschool De Kameleon

Hoe breng je kinderen liefde voor de natuur en kennis over de herkomst van voedsel bij? Door hen te leren moestuinieren! Leerlingen van basisschool de Kameleon in Den Dolder plantten samen met leerkrachten en ouders een voedselbosje. Daarmee werden de moestuinbakken vervangen. De ‘vitaminetuin’ is van de wijk, buurtgenoten helpen

Subsidie voor vergroening van stad of dorp

Meer groen, meer verkoeling in de zomer, meer plek voor vogels en insecten en minder wateroverlast. Om daarvoor te zorgen stelt de provincie Utrecht ook in 2023 weer geld beschikbaar via de subsidieregeling ‘Klimaat-

bestendige, groene en gezonde steden en dorpen’. Je kunt subsidie aanvragen voor de volgende activiteiten: • aanleg van een ‘groenblauw’ schoolplein (een plein met veel natuur)

• aanleg van een groen dak met hoogwaardige begroeiing

• andere activiteiten die bijdragen aan klimaatadaptatie, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving.

De regeling staat open voor

met het onderhoud. Het wordt zo ook een nieuwe ontmoetingsplek. De kinderen vinden samen tuinieren geweldig. De oogst wordt samen opgegeten, en twee keer per jaar wordt er voor de hele school gekookt.

Wil je dit ook in jouw wijk? Lees dan ook het artikel hieronder over subsidiemogelijkheden.

scholen, stichtingen, verenigingen (zoals VvE’s) en andere rechtspersonen. Meer informatie over de voorwaarden vind je op de website: provincie-utrecht.nl/ klimaatgroengezond Aanvragen van deze subsidie kan vanaf 1 januari 2023.

Alle strooiwagens en sneeuwschuivers staan klaar om uit te rukken als er een seintje komt. Schuiven en strooien alléén is niet voldoende. Het zout werkt pas als de weg intensief wordt bereden. Op de hoofdrijbaan gebeurt dat sneller dan op het etspad.

Of cielebekendmakingen.nl

Voor of ciële bekendmakingen kun je terecht op of cielebekendmakingen.nl en op mijnoverheid.nl

Via mijnoverheid.nl krijg je automatisch bericht bij publicaties over een locatie bij jou in de buurt. Wil je toch een geprinte versie van een provinciale verordening, beleidsregel of kennisgeving, die betrekking heeft op jouw directe leefomgeving? Bel dan (030) 258 9111.

Een wandelaar op een kerkpad in Werkhoven (Dronebeeld: Bart van de Schraaff)

Ruud Koch weet hoe we ook in de toekomst droge voeten houden

Van waterdoorlatende straattegels tot de eisen die worden gesteld aan ontwikkelaars van grote projecten in de stad; de gemeente Utrecht is op elk niveau bezig om neerslag, waarvan de verwachting is dat er in de toekomst steeds meer valt, in goede banen te leiden. “Maar dat kunnen we niet alleen”, zegt Ruud Koch, adviseur ‘water en klimaatadaptatie’. “Slechts 40 procent van de grond in Utrecht is openbaar gebied, de rest is in handen van bewoners en bedrijven én die hebben we dus ook echt nodig in deze opgave.” Gelukkig voor de gemeente zitten de Utrechters ook niet stil. Zo is bijvoorbeeld van januari tot en met oktober van dit jaar bijna 3.000 vierkante meter aan tegels in privétuinen weggehaald om plaats te maken voor groen. Er zijn tot dusver al allerlei maatregelen genomen om de stad – nu, maar zeker ook in de toekomst - weerbaar te maken tegen veel neerslag en dat is niet overal even makkelijk.

Dstocht langs een aantal plekken waar maatregelen zijn genomen. Deze rondgang startte op het ‘grijze’ Jaarbeursplein dat in september 2018 feestelijk werd geopend door toenmalig burgemeester Jan van Zanen. “De wensen en ideeën van toen zijn anders dan nu. Straks moet hier natuurlijk het Jaarbeurspleingebouw verrijzen en wij geven die ontwikkelaar ook wel de opgave mee dat de constructie zoveel mogelijk regen moet kunnen verwerken. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan door middel van een groen dak dat het water vasthoudt. Daarnaast is het ook zo dat we met allerlei andere factoren rekening moeten houden, dit plein heeft namelijk ook een functie. Zo worden er onder andere sportevenementen georganiseerd en ligt er een parkeergarage onder. Dat geldt niet alleen voor het Jaarbeursplein, maar bijvoorbeeld ook voor het Janskerkhof en het Vredenburgplein. Op deze laatste plek is drie keer per week een markt en wanneer dit een grasveld zou zijn, zou het binnen de kortste keer kapot worden gereden. Daarnaast moet het plein ook schoongemaakt kunnen worden.”

Het ligt natuurlijk voor de hand dat op plekken die helemaal opnieuw ingericht worden - zoals het Beurskwartier, de Merwedekanaalzone en in het verleden ook Leidsche Rijn - de maatregelen om het regenwater vast te houden makkelijker te nemen zijn dan in de historische binnenstad. Desalniettemin is volgens Koch technisch alles haalbaar. “We zouden het Jaarbeursplein kunnen verhogen en in het stuk dat daardoor ontstaat allemaal kratjes kunnen leggen, waar het water tijdelijk opgeslagen kan worden. De vraag die we elke keer moeten stellen is welk probleem willen we oplossen, wat levert het op en tegen welke kosten kan dat gerealiseerd worden.”

Beurskwartier

De plek die nu nog bedekt is met grijs beton, maar waar in de toekomst een nieuwe groene woonwijk moet komen is het Beurskwartier. Alle gebouwen die verrijzen tussen de Croeselaan en de Jaarbeurs hebben vanuit de gemeente de opgave meegekregen om minimaal 45 millimeter regenwater per vierkante meter vast te houden. “In 2014, tijdens een van de hevigste regenbuien van afgelopen decennium viel 40 millimeter regen in twee uur tijd”, aldus Koch. “In eerste instantie zal dit regenwater worden vastgehouden op het groene dak. Mocht er onverhoopt toch méér vallen dan is de volgende stap dat het water naar een van de wadi’s in de nabijgelegen parken wordt afgevoerd. Zo’n wadi is een komvormige grasstrook waar het regenwater tijdelijk kan worden opgeslagen en vervolgens van afvoerbuizen niet direct vol en ontstaan

-

er op straat geen grote plassen. In het geval van nog meer neerslag kan het water ook direct worden afgevoerd naar de Veilinghaven.”

Kanaalstraat

Vanaf de Croeselaan nam Koch ons mee naar de Kanaalstraat. Op 31 oktober is na jaren van plannen en praten de herinrichting van dit deel van Lombok begonnen. En als de straat dan toch van gevel tot gevel open wordt gehaald, wordt direct het riool aangepakt. Koch: “Het riool heeft ongeveer een levensduur van zeventig jaar. Dit betekent dat we de komende dertig jaar zo’n 500 kilometer aan buizen moeten vervangen. Omdat de straat hierbij volledig opengehaald moet worden, willen we dit koppelen aan andere projecten zoals hier aan de herinrichting vanstaat uit een buis waar het water als iemand bijvoorbeeld het toilet doorspoelt doorheen stroomt, maar ook het regenwater. Het nieuafvalwater en één voor zogenoemd hemelwater. Dit afvalwater gaat naar de rioolzuivering, terwijl de andere buis naar het oppervlaktewater leidt.

Langs de Kanaalstraat en langs de verschillende zijstraten is ook te zien dat bewoners geveltuintjes hebben aangelegd. Bij de aanleg hiervan kunnen Utrechters hulp krijgen van de gemeente. Zo kunnen bijvoorbeeld de straatstenen worden opgehaald, kan grond geleverd worden en kunnen zij gereedschap, zoals een schep, een hark en de gevel-ten. Deze initiatieven worden op steeds meer plekken in de stad door bewoners genomen. Zo zijn er dit jaar 131.222 tegels ‘gewipt’ en werden er 630 geveltuinen aangelegd. Vaak wordt dit in combinatie met bijvoorbeeld een burendag gedaan, waarop alle bewoners de handen uit de mouwen steken.

Iets verderop in Lombok, op het Bankaplein, is op initiatief van de bewoners de speeltuin, die in 1932 is aangelegd en daarmee een van de oudste speeltuinen van Utrecht is, vorig jaar groener gemaakt. Koch benadrukt dat dit een idee van de omwonenden was en dat de gemeente er uiteindelijk op aangehaakt is.

Halve Maan. Onderweg ziet Koch weer een plek waar in het verleden iets is gedaan om het regenwater af te voeren. “Nu ik door de valt te vertellen. Een aantal jaar geleden was er een hevige regenbui waardoor de souterrains van de huizen langs de Leidsekade en J.P Coenstraat onderliepen. In zo’n geval komen we natuurlijk direct in actie om het probleem op te lossen. Dat geldt overigens voor alle meldingen van wateroverlast. Zodra zo’n melding binnenkomt gaan we een kijkje nemen. Het kan natuurlijk zijn dat de af-

voer verstopt zit, maar het probleem kan ook hardnekkiger zijn. In alle gevallen moeten we ervoor zorgen dat het water tijdens de volgende bui weg kan lopen.”

Herderplein

plein werd in 1955 ontworpen door architect Antonio Salvatore en kunstenaar Jan Boon, en ligt dieper dat de omliggende straten. “We staan hier in feite voor een diepe put”, zegt Koch. “De omgeving bestaat, op een paar bomen na, ook vooral uit asfalt en beton. We hebben goed moeten kijken hoe we deze plek tijdens een hevige regenbui droog kunnen houden. Uiteindelijk zijn we op het idee gekomen van een omgekeerde drain. Dit betekent dat het water niet op straat blijft staan, maar het plein, dat onder het maaiveld ligt, inloopt. We hebben hier dus een omgekeerde wadi weten te creëren.”

Naast bovengenoemde maatregelen is er nog een heel scala aan maatregelen die de gemeente kan treffen om ervoor te zorgen dat straten en huizen niet blank komen te staan. Wethouder Susanne Schilderman houdt zich binnen het Utrechts stadsbestuur bezig met dit thema: “We blijven nieuwe en betere oplossingen vinden, die ook steeds beter passen bij het klimaat van de toekomst. We verwachten heftigere regenbuien én drogere

periodes. Dat moet de stad wel aankunnen. Dus als de straat ergens open moet of er een nieuw bouwproject wordt gerealiseerd zorgen we dat er ook meteen over heftige regen en droogte na wordt gedacht. Recent hebben we als doel gesteld dat we 90 procent van het regenwater willen opvangen in de bodem waar het valt en dit niet meer via het riool afvoeren naar de zuivering. We hebben regenwater hard nodig in de natuur, bijvoorbeeld om het grondwater op peil te houden. Door het op de plek waar het valt vast te houden raakt het riool niet overbelast én voorkomen we gevolgen van droogte in de zomers. We benutten dus al onze grond zo goed mogelijk, met allerlei oplossingen, zodat Utrecht zo waterproof mogelijk is.”

Het verhaal begon met het kleine voorbeeld van waterdoorlatende tegels. Een strook van zulke stenen kan bijvoorbeeld worden aangelegd langs bestaande wegen, waardoor de neerslag niet alleen via de putten weg kan lopen, maar direct via de bestrating de grond in kan trekken. Volgens de kansberekening van het KNMI komt er eens in de honderd jaar een regenbui voor waarbij 80 millimeter water valt. Wanneer dit precies gaat gebeuren is niet bekend. De gemeente bereid zich hier echter wel op voor. Hopelijk zijn er tegen die tijd genoeg maatregelen genomen.

Tekst en fotogra e: Bas van Setten

Op 17 december is het van 11.00 tot 20.00 uur feest in het kerstdorp op De Brink in Hoef en Haag. Tussen 11.00 en 17.00 uur is er een uitgebreide kerstmarkt, maar liefst 30 kramen met kerstartikelen, woonaccessoires, sieraden, kaarsen, chocolade en nog veel meer!

door

ARRENSLEE JOUW WONING ONTDEKKEN!

PER

Ga met je kinderen ook zeker even langs de levende kerststal, de schaatsbaan, knuffel de sneeuwpop en uiteraard is ook de Kerstman aanwezig. De Keuken van Hoef en Haag zorgt voor de innerlijke mens met warme choco, glühwein, poffertjes, broodjes worst en snert. Het Soester Knollenkoor zingt hun mooiste lied, je kunt op de foto, rij met een arrenslee door Hoef en Haag of draai een rondje op het rodeo-rendier. Kortom te veel om op te noemen!

Vind je het leuk een woning van binnen te zien of heb je interesse om in Hoef en Haag te gaan wonen?

of de kerstmarkt wijk

Tijdens de kerstmarkt kun je per arrenslee door de wijk rijden en laat je informeren!

UTRECHT VOLGENS PRIJSWINNEND HORECAONDERNEMER WICHERT VAN RIJN

‘We hebben meer ideeën dan tijd’

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

Wichert van Rijn is een van de zes horecaondernemers die eind november tijdens de Entree Awards is uitgeroepen tot ‘Horecaondernemer van het Jaar’. Die titel kreeg hij samen met zijn compagnons Sippien Baarsma, Jan en Reinder Braam, Rob Mooiman en Marco Schreutelkamp. Tot nu toe runnen ze met veertien mensen twaalf zaken. De redactie van horecaplatform Entree vindt hun manier van ondernemen, waarbij personeel mede-eigenaar wordt, zeer inspirerend. De winnende horecaondernemers zijn medeeigenaren van onder meer WT Urban Kitchen, Fico, The Streetfood Club, Rum Club, Ruby Rose en Carmel Market. We vroegen Wichert of hij blij is met hoe het gaat en waar hij het lekkerste biertje drinkt in Utrecht.

Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten

Hoe was het om de prijs te winnen? “Het was echt een verrassing, want we wisten van tevoren niet dat we waren genomineerd. We hadden net de prijs gewonnen voor The Streetfood Club in Breda als Best New Dine & Drink Concept. Die hebben we vier jaar geleden ook met ons restaurant in Utrecht gewonnen. De avond was al geslaagd met die ene prijs, maar toen werden het er twee.”

Jullie wonnen de award, omdat Entree de manier waarop jullie werken – met jonge medewerkers die mede-eigenaar worden –erg waarderen. Waarom werkt dat zo goed denk je?

“Het is voor ons een heel normale manier van werken. Ik zie ook niet hoe je anders zou moeten groeien in de horeca: qua betrokkenheid, maar ook qua eigenheid van een bedrijf. Ketens hebben bijvoorbeeld moeite om personeel vast te houden. Als je in de horeca werkt en wil blijven werken, wil je op een gegeven moment verder. Dat betekent ondernemer worden en dat is een gigantische stap. De kans dat het lukt, is op die manier ook niet zo groot. Het is een behoorlijke investering en je begint bij nul. Op onze manier kan je er in groeien en krijg je mede-eigenaren die zelf ook in het bedrijf staan. Bij mij is het ook zo gegaan. In 2010 werd ik mede-eigenaar bij Harbour op de Veilinghavenkade. Met dat clubje zijn we verder gaan ondernemen en begonnen we onder meer Beers & Barrels op

de Oudegracht. Het was meteen een hit. We houden van nieuwe dingen doen. We hebben meer ideeën dan tijd. Bij ons is het delen en vermenigvuldigen. Je kunt niet allerlei verschillende concepten neerzetten en die zelf allemaal runnen. Dat is veel te veel.”

Wat voor ideeën staan er centraal in jullie horecazaken?

“Het moet laagdrempelig zijn en er moeten gezellig veel mensen kunnen komen. Ook vind ik het concept met kleine gerechten heel prettig: wat klaar is, komt op tafel. Ook moeten onze zaken er goed en verzorgd uitzien. Daar is mijn compagnon Sippien vooral verantwoordelijk voor: voor de looks van een zaak. Daar heeft ze gevoel voor en dat doet ze heel goed.”

Ben je blij met hoe het gaat?

“Absoluut. Nu eindelijk wel weer, want ik vond corona best pittig. Het was een heftige lekker gaat. Een beetje tegenwind als ondernemer is helemaal niet erg, want we kwamen er tot nu toe ook elke keer als betere ondernemers uit. Je leert er beter kansen door zien bijvoorbeeld. Maar zo’n crisis moet niet te lang duren.”

Begin deze maand was er een grote brand bij de Vegitalian op de Schoutenstraat. Een brand in een container sloeg over naar de

achtergevel. Hoe staat het er nu voor met die zaak?

“De hele achterkant en de aanbouw zijn verbrand. Het heeft behoorlijk lopen smeulen, ook in de plafonds. Daar wordt nu naar gekeken en aan gewerkt, maar het is niet een heel handig seizoen daarvoor. Er wordt bekeken wat de schade is door het vuur en de rook. Als alle materialen zijn besteld, gaan we begin komend jaar echt starten met de herbouw. Ik denk dat we daar zeker acht weken mee bezig zijn. En dan zijn we redelijk optimistisch. Het restaurant op de Schoutenstraat blijft dus voorlopig helaas dicht, maar gelukkig is die op de Nachtegaalstraat wel gewoon open voor lunch, diner, catering en bezorging.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

“Ik loop graag bij de singel, vooral het stuk bij de sterrenwacht. Verder vind ik het heel leuk om bij SOIA te zijn. Daar ben ik buiten getrouwd. We hadden geluk: het was zestien graden in september, met een zonnetje en windstil.”

En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht?

“Meestal ga ik naar Bar Cava. Dat is van Joep, mijn compagnon bij Vegitalian. Ik kwam daar al graag en heb hem daar leren kennen. Het is een leuke plek: midden in de stad, niet te

Wat mist Utrecht?

“Een goede uitgaansgelegenheid om te dansen voor 25-/30-plussers. Het houdt op bij de studenten. Is mis een plek waar ’s avonds na het eten de muziek aangaat en de tafels aan de kant. In Londen kan dat bijvoorbeeld wel, terwijl daar veel meer mensen op een kluitje wonen. In Utrecht mag er wat dat betreft een stuk minder. In Londen staan mensen gewoon lekker op de stoep een biertje te drinken. Daar kunnen we wat van leren: iets meer verdraagzaamheid. Het zou leuk zijn als het uitgaan voor volwassenen wat bruisender wordt.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“De geboorte van mijn kids, maar ook het openen van onze mooie bedrijven. Het overnemen van Broers bijvoorbeeld, daar The Streetfood Club van maken en dat het dan zo’n succes is. Zoiets hebben we nu een aantal keer gedaan in de stad. Ik vind het nooit spannend, tot een paar weken van tevoren. Dan moet het wel allemaal kloppen, maar we stoppen zoveel tijd, energie en liefde in zo’n bedrijf dat het uiteindelijk wel moet werken, maar het is altijd spannend.”

Utrecht is…

“…de stad waar ik gek op ben.”

Tekst:

Lucas Hamming - Niets te melden

Waar: Stadsschouwburg

Wanneer: donderdag 22 december Prijs: 10 tot 18 euro

Lucas Hamming pakt het even anders aan: geen rockmuziek, festivals en jankende gitaren, maar alleen met een gitaar, zonder band, in een theaterzaal. Dat heeft hij ook echt even de tijd en ruimte om iets te vertellen. De vraag die dan nog rest is: heeft Lucas eigenlijk wel iets te melden? Lucas Hamming op het Lucasbolwerk!

Dag van de Korte Film

Waar: Hoogt in Bieb Neude

Wanneer: woensdag 21 december Prijs: 8 tot 10 euro

Op de kortste dag van het jaar wordt in Bibliotheek Neude de Dag van de Korte Film gevierd. De korte lm is dé plek waar jong lmtalent zich als eerste aandient, maar is vaak weinig plek op het witte doek voor dit genre. Deze dag is dus in het leven geroepen om in Europa meer aandacht te geven aan korte lms. In Bibliotheek Neude worden de beste korte lms van eigen bodem vertoont. Op het programma staan zes lms van tussen de 9 en 24 minuten: Revelinho van Idriss Nabil, Anahit van Laura Hermanides, In Flow of Words van Eliane Esther Bots, La Ultima Ascensión van Kevin Osepa, Het Kamp van Philip Hu en It’s Nice in Here van Robert-Jonathan Koeyers.

De Lumineuze Nachten van Kasteel de Haar

Waar: Kasteel de Haar

Wanneer: vrijdag 16 december t/m zondag 8 januari Prijs: 14,25 tot 19,25 euro, kinderen t/m 3 jaar gratis

Kasteel de Haar is deze kerstvakantie het unieke decor van een magische vertelling… Wandel 2,5 kilometer door het kasteelpark terwijl indrukwekkende projecties je mee terug in de tijd nemen. Zo ontdek je de geschiedenis van dit sprookjeskasteel. Het beloven adembenemende avonden vol betovering voor het hele gezin te worden!

Heino

Waar: TivoliVredenburg

Wanneer: maandag 19 december

Prijs: 37,25 euro

Wie kent hem niet, de legendarische Duitse zanger Heino! Hij is de populairste schlagerartiest ter wereld en scoorde in de jaren 70 feesthits als Blau Blüht Der Enzian, Die Schwarze Barbara en La Montanara. Heino is inmiddels 84, maar aan stoppen denkt hij niet. In 2013 bracht hij nog het album ‘Mit freundlichen Grüßen’ uit, met covers van onder andere Rammstein. Zijn Weihnachtfest Tour belooft een kerstspecial vol toeters en bellen te worden!

Erik of het klein insectenboek (8+)

Waar: Stadsschouwburg

Wanneer: zaterdag 24 december Prijs: 10 tot 27,50 euro

Buurtrommelmarkt Overvecht: kersteditie

Waar: ZIMIHC theater Stefanus

Wanneer: zaterdag 17 december

Prijs: gratis

In Overvecht is dit weekend een speciale kersteditie van de grote buurtrommelmarkt. Hier kan je helemaal in de kerststemming komen op de gezellig versierde markt. Scoor je kerstboomversieringen voor weinig of ga op meubeljacht, hier kan het allemaal. Er zijn zowel tweedehands als nieuwe spullen te koop. Even pauze houden kan in de foyer, met een kopje ko e en een snack. Zelf je spullen verkopen kan ook: een plekje kost 10 euro.

Erik Pinksterblom verlangt naar iets bijzonders en krimpt op een dag tot het formaat van een vlieg. Hij belandt in stadspark de Wolleweide, waar hij kennismaakt met het gedrag van insecten dat verdacht veel lijkt op dat van mensen. Bekakte wespen, hiphophommels en overnachten in een slakken-Airbnb, hij komt het allemaal tegen. Maar ook ontdekt hij dat de dieren het steeds moeilijker hebben. Overal ligt afval en mensen gebruiken pesticiden om insecten te verjagen. Kan Erik zichzelf en de insecten redden? Erik of het klein insectenboek is een geremixte versie van Bomans’ klassieker over Erik Pinksterblom. HNTjong en dansers van Illusionary Rockaz Company maken er een beestachtig leuke familievoorstelling van, vol dans en muziek.

Kerst bij Stadsklooster Utrecht

Waar: Stadsklooster Utrecht

Wanneer: zaterdag 17 t/m zaterdag 24 december

Prijs: wisselend

Kerst vier je bij Stadsklooster Utrecht, de plek in Lombok waar kunst, cultuur, dans en muziek samenkomen. Komende week zijn er een aantal mooie kerstconcerten te bezoeken. Soulkoor The Brand new Bags is bijvoorbeeld uitgenodigd voor een middag vol soul op 18 december. Een dag eerder is er een ligconcert met woordkunst en op 21 december klinkt er klassieke kerstmuziek tijdens het Appeltaartconcert, als de huisartsen van het Lombok gezondheidscentrum komen zingen. Op 22 december brengt Camerata Trajectina Vlaamse kerstliederen ten gehore.

Straatnamen

In de Utrechtse binnenstad tussen de Oudegracht en de Pelmolenweg is een klein buurtje te vinden; hier liggen de Zeven Straatjes. Een van deze straatjes heet de Kockstraat. Een kort straatje met kleine huisjes van al bijna tweehonderd jaar oud. Op sommige plekken lijkt het soms nog wel alsof je zo het verleden binnenloopt. Maar die straatjes uit 1842, naar wie zijn die eigenlijk vernoemd?

Gedurende enkele eeuwen stond aan de Oudegracht een Utrechtse brouwerij genaamd De Boog. Het bier van deze brouwerij was geliefd: het was algemeen bekend dat voor het maken van het bier van De Boog ingrediënten van hoge kwaliteit werden gebruikt. Zelfs het water – dat uit de Oude Gracht kwam – zou van kwaliteit zijn en dat was in andere tijden nog lang niet altijd een vanzelfsprekendheid.

Een van de eigenaren van deze brouwerij was Willem de Kock. In de eerste helft van de achttiende eeuw stond hij aan het roer van

brouwerij De Boog.

Na zijn overlijden in 1761 liet de brouwer alles na aan de rooms-katholieke Armenkamer, die de leiding over de brouwerij overnam. Ook de tuinen van de brouwerij gingen naar het Armbestuur. Hier werden vervolgens eenvoudige woningen voor medewerkers van de brouwerij gebouwd. In 1842 begon de Armenkamer met de aanbouw van deze nieuwe stadsbuurt, waarvan L. Tollenaar en A.G. Tollenaar de architecten waren. Meer namen van de Zeven Straatjes verwijzen naar de brouwerij, zoals de Moutstraat en de Boogstraat. Natuurlijk werd de Kockstraat hieraan toegevoegd, vernoemd naar de gulle brouwer.

Helaas kon brouwerij De Boog de concurrentie van de grote industriële brouwerijen niet aan en moest die de deuren sluiten in 1897. De huisjes in de Zeven Straatjes staan er nog altijd, waaronder de Kockstraat. In de zestien huisjes aan deze straat wonen, na enkele renovaties, nog steeds mensen.

De stad in cijfers

In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een ets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.

De afgelopen tijd is er veel discussie ontstaan over de stiptheid van het leerlingenvervoer. Ook in Utrecht waren er veel vragen. De gemeente Utrecht komt nu met het ‘dashboard leerlingenvervoer’ dat inzicht moet geven in hoe de situatie in Utrecht is.

In Utrecht zijn er 916 leerlingen die gebruik maken van leerlingenvervoer. Het grootste deel van hen – 70 procent – maakt gebruik van een taxibusje. In de maand oktober was 81,04 procent van de ritten die de chauffeurs reden op tijd.

Vooral de ritten terug naar huis zijn vaak op tijd, namelijk in 89,2 procent van de gevallen. Een kind is op tijd terug als hij of zij direct na het eind van de schooltijd wordt opgehaald en binnen vijf minuten vóór en tien minuten na het afgesproken tijdstip op de plaats van bestemming wordt afgeleverd

#Bij de ritten naar school toe worden leerlingen vaker te laat opgehaald: 70,4 procent van de heenritten was op tijd. De criteria voor op tijd heen zijn dat een kind binnen vijf minuten vóór en tien minuten na het afgesproken tijdstip opgehaald worden en minimaal vijf minuten en maximaal tien minuten voordat de schoolbel gaat worden afgeleverd.

De meeste kinderen die te laat op school worden afgeleverd, zijn tussen de vijf en tien minuten te laat. Iets minder dan 15 procent van de laatkomers is vijftien minuten te laat en iets meer dan 20 procent is 30 minuten te laat. Als leerlingen erg veel te laat komen, is dat volgens de gemeente vaak het gevolg van calamiteiten, zoals ziekmeldingen van chauffeurs, ongelukken op de route of storingen aan het voertuig.

In other news

‘Recharge electric devices by cycling’

Utrecht kwam deze keer op een bijzondere manier in het buitenlandse nieuws terecht. Geen gerenommeerde nieuwswebsite, architectuurblog of evenementenrecensie, maar de kracht van sociale media. Via Twitter ging

Bibliotheek Neude. Bezoekers van de bibliotheek kunnen hun elektrische appara-

Utrechters zullen ze dan ook wel kennen, maar buiten de landsgrenzen blijkt dit voor veel mensen nog een onbekend fenomeen.

eerste postte, valt niet te achterhalen. Maar dat de foto vervolgens honderden keren gedeeld werd, is een feit. Mensen met soms hon-

derdduizenden volgers besteedden sen.

“What a great way to put human power to energy use!”, twittert een van hen. “Awesome idea. Something for us as well @UniStavanger?”, vraagt een ander zich af.

Wie weet, zien we dit Utrechtse voorbeeld binnenkort wel op meer plekken in de wereld.

In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.

Wisselspoor: het nieuwe leven van de 2e Daalsedijk

historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. We gaan wandelen langs de 2e Daalsedijk, waar de NS met de naam Wisselspoor haar bedrijventerrein een nieuw leven geeft. Van dat nieuwe leven zijn de eerste resultaten al te zien.

Sinds de aanleg van Rijksweg no. 1 in 1811 - nu de Amsterdamsestraatweg - was het langs de Daalsedijk een stuk rustiger geworden. Aan die rust kwam een einde na de aanleg van de eerste spoorlijn Utrecht-Amsterdam in 1843. Daarna volgde de lijn Utrecht-Amersfoort. Het gebied tussen de Daalsedijk en de spoorlijn kwam geïsoleerd te liggen. Het spoorbedrijf mocht er een fabriek bouwen waar cokes geproduceerd werd als brandstof voor de stoomlocomotieven. Steenkool veroorzaakte verontreiniging en cokes is daarvan verschoond.

Rond 1900 was het gehele terrein gevuld met werkplaatsen voor het spoor. Zo werden er treinwagons gebouwd en spoorwissels gefabriceerd in de Bovenbouwwerkplaats. Alles wat zich boven de fundering van het spoor bevindt, zoals de wissels, wordt in spoortermen ‘bovenbouw’ genoemd.

Het spoorwezen behoorde tot de vroegste gebruikers van telegratrein aangekondigd worden. Teleschikt om seinlampen aan en uit te zetten en vanaf 1905 werden de onderdelen en opstellingen daarvoor getest in de Telegraafwerkplaats.

Aan het einde van de 2e Daalsedijk staat nu de Onderdelenwerkplaats nog als laatste restant van de

aanwezigheid van de Nederlandse Spoorwegen. Ook deze werkplaats zal te zijner tijd niet ontkomen aan een herbestemming conform het plan ‘Wisselspoor’.

Wisselspoor

In 1998 begon het nadenken over nieuw bestemmingen toen de NS-bedrijven aan de 2e Daalsedijk verkocht waren. De grond en de gebouwen bleven NS- eigendom; de bedrijven vertrokken in de daarop volgende jaren naar elders. De NS smeedde samen met ambtenaren van de gemeente Utrecht plannen voor een nieuwe toekomst van het terrein. Hergebruik of voortgezet gebruik in te behouden gebouwen leek een goed idee. Het uiteindelijke plan uit 2015 met de naam ‘Wisselspoor’ voorziet in een toekomst voor wonen, groen, creatieve bedrijvigheid, horeca en cultuur. Dat plan kreeg de goedkeuring van de gemeenteraad.

Sinds kort heeft de Bovenbouwwerkplaats een nieuw leven als parkeergarage en bedrijvencentrum. De kleurrijke woonwijk er omheen is net opgeleverd. Richting de stad heeft Aluin haar theaterlocatie in de oude Telegraafwerkplaats. Aan de dwars op de 2e Daalsedijk lopende Concordiastraat zijn in de jaren 1980 nog nieuwe NS gebouwen gerealiseerd. Testwerk voor het spoor wordt nu gedaan in het kantoor van DEKRA Rail, een

voormalig NS bedrijf. DePlaatsmaker heeft een ander gebouw mogen ombouwen tot werkruimten voor creatieve ondernemers. Het project Wisselspoor is nog niet af. Er ligt nog een groot terrein dat na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) een belangrijke functie vervulde in de modernisering van het spoor.

Modernisering van het spoor Na de oorlog moesten veel spoorlijnen hersteld worden. De NS kreeg daarvoor hulp dankzij het Marshallplan. Tot die tijd was handarbeid nodig voor het omzetten van wissels, het bedienen van spoorbomen en het begeleiden van treinen op stations. Met technieken uit de Verenigde Staten kon dat alles geautomatiseerd worden. Hulp kwam ook in de vorm van rails die Engeland leverde. Die rails konden tot grote lengtes aan elkaar gelast worden. Dat ging een einde maken aan een typisch spoorgeluid, al houdt Guus Meeuwes & Vagar met het nummer ‘Kedeng kedeng’ de

herinnering nog levend aan hoe het spoor ooit klonk. Stoomlocomotieven waren niet meer van deze tijd. Het overgrote deel van het spoor ging over op elektriciteit of diesel. Al met al gaf het Marshallplan kansen: de treinen konden met de nieuwe technieken sneller, beter en frequenter rijden.

De wagonfabrieken verhuisden naar Amersfoort. Veel spoormensen uit de buurt gingen werken bij Werkspoor aan de noordzijde van de Cartesiusweg. Ze bleven wel in de buurt wonen, bijvoorbeeld in de huizen van de Utrechtse Bouwvereniging van Spoorwegpersoneel uit 1895. Utrecht werd het Nederlandse centrum voor de moderne bovenbouw van het spoor. Naast het werkgebied aan de 2e Daalsedijk mocht de NS een terrein zuidelijk van de Cartesiusweg in gebruik nemen.

De kantoren van 2e Daalsedijk 8 waren van het NS bedrijf ElectroRail. Van daaruit plande de NS door het hele land de installatie van de

nieuwe seinen en bovenleidingen. Het NS bedrijf P & K Rail leverde daarvoor de Portalen over het spoor en de Kasten voor de apparatuur. In 2013 zijn werkplaatsen gesloopt en het lege terrein richting de Ping Pong Club is sinds 2016 gesaneerd. Daar stond namelijk ooit die eerder genoemde cokesfabriek. Enkele historische werkplaatsen zijn behouden gebleven. De komende jaren gaat dit gebied ingevuld worden conform het al gerealiseerde deel van plan Wisselspoor.

Aan het begin van de 2e Daalsedijk staat net voorbij Buurthuis De Uithoek de Weggeefwinkel. Dat lijkt inmiddels een zeer nuttige herbestemming van deze kleine NS loods uit 1950.

Tekst en fotogra e: Bert Poortman

De

Wil je meeschrijven met 'Op pad met Oud- Utrecht'? Mail dan redactie.nieuwsbrief@naar oud-utrecht.nl

Wisselspoor, Onderdelenwerkplaats NS 2e Daalsedijk 14

Wisselspoor, gemengde bestemming werken en wonen Concordiastraat

Wisselspoor, nieuw leven voor oude NS-gebouwen Concordiastraat

2e Daalsedijk en Goudsbloemstraat, muurschildering spoorverleden

‘Er komen vaak mensen binnen die een stukje neuriën of zingen’

Winkels die zich enkel en alleen op bladmuziek richten in Nederland zijn er niet veel meer. Er zit er onder meer één in Groningen, Badhoevedorp en sinds ruim dertig jaar ook in Utrecht. In 1990 opende Dinant Krouwel een tweede liaal van Broekmans & Van Poppel in Utrecht. Het bedrijf, met de andere locatie in Badhoevedorp, bestaat al vanaf 1915. In de winkel op het Oudkerkhof liggen stapels en stapels bladmuziek. Voor jonge en oude musici, en voor bijna elk instrument.

Bo Steehouwer / Fotogra e: Bas van Setten

Van modern tot klassiek, en van kerkorgel tot doedelzak, de variatie aan bladmuziek op de planken is groot. “We hebben muziek van Billie Eilish en ook veel voor op de ukelele”, zegt Dinant. “Dat is nu erg populair. Twintig jaar terug hadden we daar vier boekjes van, maar nu een hele stapel. Vroeger ging de mondharmonica mee op vakantie, nu is dat de ukelele. Ook popmuziek is populair om te spelen, zoals ABBA, de Beatles en Disney. Dat is een hele duidelijpopulair, net zoals Ludovico Einaudi. Vooral muziek van Einaudi is bijna niet aan te slepen.”

Een deel van de bladmuziek is online te

‘m vooral in het copyright, zegt Dinant. “Een componist moet zeventig jaar dood zijn, pas dan is de muziek copyright-vrij. Dus veel muziek van componisten uit de twintigste eeuw is nog niet copyright-vrij.” Hij ziet steeds meer musici optreden met tablets met daarop hun bladmuziek. “Dan hoeven ze niet alle muziek mee te sjouwen.” Maar hij maakt zich verder nog geen zorgen over die digitalisering. “Vaak hebben ze de originele bladmuziek op papier wel in huis. En sommige mensen blijven het prettig vinden om uit een boek te spelen. Daar kunnen ze aantekeningen in maken, bijvoorbeeld. Zolang mensen ook nog papieren agenda’s gebruiken en papieren kranten lezen, blijft de papieren bladmuziek ook.”

Onderhandelen

Voor in de zaak vind je alle nieuwe bladmuziek, achterin is een tweedehandsafdeling. In beide gedeeltes liggen de boekjes per instrument en genre keurig gesorteerd. Ieder sta-

peltje ligt op een kleine houten plank. Daarmee kunnen klanten gemakkelijk het stapeltje uit de kast trekken om vervolgens op de tafel in het midden beter te bekijken. Dat komen niet alleen Nederlandse musici doen, maar musici uit heel Europa, vertelt Dinant. Want bladmuziekwinkels zijn zeldzaam geworden.

Ruim dertig jaar geleden startte BroekJansstraat. In 2012 verhuisde de winkel naar de Minrebroederstraat en begin dit jaar was er opnieuw een verhuizing. “De huurtermijn liep af en de eigenaar van het pand in de Minom er appartementen van te maken”, zegt Dinant. Gelukkig was daar het pand op het Oudkerkhof. Door het geleden verlies tijdens de coronacrisis was er nog wel enige twijfel of een fysieke winkel een goed idee zou zijn.

“Ik heb goed kunnen onderhandelen met de huidige pandeigenaar over de huurprijs. Hij bleek een klant van ons te zijn en had daarom het beste met ons voor.”

Heel veel koren

Zelf speelt Dinant piano. Hij begeleidt vooral veel zangers en zangeressen. “Ik heb mudat het een brede studie was, waardoor ik van veel muziekgebieden wat afweet.”

In de winkel ligt bladmuziek voor allerlei instrumenten, waaronder viool, trompet, harp, klarinet, cello, saxofoon en gitaar.

“Voor alle strijkers, blazers en bijvoorbeeld ook voor een beetje bijzondere blaasinstrumenten, zoals de althobo en basklarinet. Eigenlijk alles.”

De bladmuziek voor violisten, pianisten, maar ook voor koren is het populairst, merkt Dinant. Zelf heeft hij zich als pianist

gespecialiseerd in klassieke muziek van onder meer Schumann en Brahms. “Vooral uit de negentiende eeuw. Daar hebben we veel van liggen, omdat er ook veel gezongen wordt in Utrecht. Er zijn heel veel koren.” Tijdie inkomsten weg, omdat koren niet samen mochten komen.

Een stukje neuriën Verder wandelen er regelmatig conservatoriumstudenten binnen, maar het vaakst ziet Dinant ouders met kinderen die muziekles krijgen. “Vaak spelen hun ouders dan ook al muziek, of zingen ze. Het is grappig dat ik, doordat ik al een tijd in de winkel werk, de ouders heb leren kennen als studenten. En

nu komen ze terug met hun eigen kinderen.”

“Ook komen er vaak mensen binnen die een stukje neuriën of zingen van een muziekstuk. Of ze laten iets horen op hun telefoon of hebben één los blaadje van een stuk dat ze ergens gevonden hebben. Meestal komen we er wel achter wat ze bedoelen. Dat is leuk om te doen. Als je een stuk niet herkent, kijk je naar de stijl en genre. Soms kan je aan de druk zien of het een Duitse, Franse of Engelse is. Door de ervaring als musicoloog en muziekhandelaar herken je dingen, maar af en toe zijn het wel cryptogrammetjes hoor.” Dinant blijft bladmuziek een heel leuk artikel vinden om te verkopen. “Daardoor hebben we ook leuke en erg betrokken klanten. Het zijn allemaal mensen die van muziek houden.”

Tekst: