AirWorldTurkiye_Sayi10

TÜRKİYE

20 TL • TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019 / SAYI:10 • www.airworldturkiye.com.tr

SEKTÖREL DERGİ

6-7-8

Kasım 2019 CONGRESIUM

VİZYON 2030 MAKİNE ZİRVESİ İSTANBUL’DA yapıldı

BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İLKER AKÇAY

KOMPRESÖRLERDE SOĞUTMA SİSTEMİ MODELLENMESİ

DOĞALGAZ BORU HATLARINDA KOMBİNE BASINÇLI HAVA KURUTUCUSU TASARIMI

PELİN ALEMDAĞ

“Maker Hareketi yeni geleceğe açılan bir kapı” Ufuk Tarhan

SPONSOR

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde

a

lg .da ww

standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

w

om n.c

a kir

“Sen hep yanımızdasın”

HABER

Anadolu yakasının kompresör merkezi: EKS Kompresör Eyüp Sultan Mah. Mehmet Akif Cad. Yadigar Sok. A Blok 54-57 Sancaktepe / İstanbul E-mail: info@ekskompresor.com - Hızlı Servis: 0216 308 81 38

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 1

HABER

İÇİNDEKİLER 82

56 16

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN, TİM GENEL KURULU'NDA ÖNEMLİ AÇIKLAMALAR

HAVA SİSTEMLERİNDE ENERJİ 56 BASINÇLI VERİMLİLİĞİ / İLKER AKÇAY

"MAKFED MAKİNE ZİRVESİ VİZYON

62 AIR POWER TÜRKİYE’DEN KISA HABERLER

YERLİLEŞTİRME PROGRAMINDA

KOMPRESÖR, VERİMLİ SİSTEM 66 VERİMLİ DEMEK Mİ? /

20 2030" İSTANBUL'DA TOPLANDI 26

ÖNCELİK MAKİNE SEKTÖRÜNDE

28

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ MAKİNE SEKTÖRÜ DEĞERLENDİRMESİ

34

"HERŞEYİN GELECEĞİ VAR" UFUK TARHAN RÖPORTAJ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE 38 ENDÜSTRİDE UZAKTAN ÖLÇÜMLEME /

MEHMET ÖZDEM

SOĞUTMA SİSTEMİ 42 KOMPRESÖRLERDE MODELLENMESİ/ PELİN ALEMDAĞ

ÇEVRE DOSTU 46 KAESER'DEN KURUTUCULAR /

BİRKAN IŞIK

BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİNDE 50 ENERJİ VERİMLİLİĞİ: BİR ÇELİK FABRİKASININ BASINÇLI HAVA DENETLEME ÇALIŞMASI /M.ALTUĞ KARATAŞ

2 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2019

MUSTAFA USLU

KOMPRESÖRLERDE YAĞ VE ENERJİ 70 VİDALI VERİMLİLİĞİ / SEDAT ERMİŞ

72 LAZER KESİMDE GAZ SEÇİMİ/ DAVE FNA, FINI COMPRESSORS 76 DÜNYE MARKASI İLE TÜRKİYE'DE

CENGİZ ATEŞ

BORU HATLARINDA KOMBİNE 82 DOĞALGAZ BASINÇLI HAVA KURUTUCUSU TASARIMI

90 "NE OLURSA OLSUN ÜRETMELİYİZ" LEYLA UYAR CANTÜRK RÖPORTAJ

İÇİN NE KADAR MI 94 MÜŞTERİN VAZGEÇİLMEZSİN?

BARAN ŞİMŞEK

96 YURTİÇİ VE YURTDIŞI FUARLAR 98 OCAK-ŞUBAT-MART TEŞVİKLER

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 3

HABER

Editörden TÜRKİYE

İmtiyaz Sahibi Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı, Reklam Hizmetleri Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU hukuk müşaviri Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu Kolejli İş İnsanları Derneği (KİD) Başkanı Yayın İdare Merkezi İvedik OSB 1468.Cad. KA-CL İş Merkezi No:165/59 Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 Yayın Komisyonu

Murat TÜYLÜOĞLU - Tüylüoğlu Blower Mehmet KARSLI - Makina Mühendisi Baran ŞİMŞEK - Satış Eğitmeni Prof. Dr. İlkay ÇAKIR - Giresun Ünv. Öğr. Üyesi Yusuf İLHAN - Festo - Proje Mühendisi İlker AKÇAY - Yüksek Uçak Mühendisi- Delta Filtre Selçuk AKÇAY - Enkosan Kompresör Alper YILDIZ - Maxdryer Makine Emre TAVMAN - Makine Mühendisi-Dinamik Motor Zülfikar TUFAN - Üzümcü Medikal Mustafa USLU - Makina Müh. - Revindus Mühendislik Bülent BULUT - Çimento Fabrikaları Enerji

Verimliliği Uzmanı Gökay ÇOMOĞLU - Enerji Verimliliği Uzmanı/

VAT Enerji -Genel Müd. yrd.

Baskı ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.

30. Cadde 538. Sokak No.: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95 E-mail: hakan@ankamat.com.tr Reklam ve Abonelik İletişim murat@airworldturkiye.com.tr (0543) 217 71 71 ISSN No.: 2564-6540 Basım Tarihi: 01.07.2019 Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın Üç Ayda Bir Yayınlanır

Değerli okurlar, Ülke olarak zorlu geçen bir seçim sürecini daha geride bıraktık. Yurt dışı yatırımcılarının ülkemize gelebilmesi ve demokratik olgunluğun sembolü seçimlerin kavgasız gürültüsüz bir şekilde yapılmış olması ülkemizde demokrasi çarklarının döndüğünü tüm dünyaya bir kez daha göstermiştir. Tüm Dünyanın gözü özellikle bu seçimdeyken, sektörümüz adına her iki adayında göstermiş olduğu olgunluğa özellikle teşekkür ederiz. Bu seçimin kazananı kesinlikle ülkemiz oldu.

Yaz sıcaklıklarını iyiden iyiye hissettiğimiz temmuz ayı ile beraber sanayinin sorunları, çözüm önerileri ve hükümetin sunduğu çözümler açısından çok önemli bir zirveyi geride bıraktık. Makfed’in başarılı organizasyonuyla bir araya gelen ülkemizin makine sanayisinin öncüleri sorunları masaya yatırdı.

Basınçlı hava sektörü olarak bu zirvede Makfed Başkanı Adnan Dalgakıran'ın sektörümüzün sorunlarını çok iyi bilmesi ve bunu dile getirmesi sektör açısından bir şanstı. Bu başarılı organizasyonda bir çok konuda kararlar alındı.

Bu sayımızda zirveyi her alınan karar açısından sizlere aktardık.

Sayın okurlarımız, bu sayımızda teknik makalelerde işleyeceğimiz ana konu "Sanayide Enerji Verimliliği"dir. Kasım 2019'da medya sponsoru olduğumuz EIF Kongre ve Fuarı nedeniyle ana konumuzu "Sanayide Enerji Verimliliği" olarak seçtik. Neden enerji verimliliği? Sanayi, ülkelerin yapısına bağlı olarak nihai enerji tüketimlerinde en yüksek paya sahip alandır. Sanayide enerji verimliliği çalışmaları direkt olarak maliyeti etkilediğinden kârlılığa olumlu yansıması ve yapılacak yatırımların diğer sektörlere göre daha az maliyetle gerçekleştirilebilmesi, yapılan yatırımların kısa sürede kendini amorti etmesi rekabet koşullarında ciddi avantaj sağlayabilmektedir. Bu nedenle pek çok ülkede enerji verimliliği çalışmaları etkin ve öncelikli olmasından dolayı özellikle sanayi sektöründe yoğunlaşmaktadır. Enerji yönetimi ürün kalitesinden ve miktarından ödün vermeden, güvenlik ve çevresel tüm koşullardan fedakarlık etmeksizin enerjinin daha etkin ve verimli kullanılması doğrultusunda yapılan çalışmalar bütünüdür. İşletmelerde enerji verimliliğinde başarı, bilinçli bir enerji yönetim sistemi ile olur. Konu ile ilgili basınçlı hava sektörü adına stratejik yol haritalarının oluşturulması, firmaların yükümlülükleri ile ilgili sektörün ileri gelenlerince yazılmış birçok özel makaleye bu sayıda yer verdik.

Bu sayımızda son dönemlerde yazılı ve görsel medyada görüşlerini dikkatle okuduğumuz/dinlediğimiz Fütürist Ufuk Tarhan'la sizleri buluşturmak istedim. Tarhan'dan, bizleri geleceğin insanı ve bizi bekleyen gerçekler ile yüzleştirmesini istedik. Kendisine merak edilen bir çok soruyu sordum ve içtenlikle cevap verdi. Dergimizde bu ropörtajı aynen yayınlıyoruz.

Dergimizin 10.sayısını çıkartırken sektör adına bizimle olan, sektörün yayın organı AIR WORLD TÜRKİYE’ye destek veren, yazdığı teknik makale ile genç mühendislere katkı sağlayan tüm destekçilerimize sonsuz teşekkür ediyorum.

Kişi veya kurumların değil sektörün hizmetinde olmaya ve bu yolda doğru bildiğimiz hedefe sapmadan devam edeceğimize bu sektöre söz verdik. Bu yoldan asla sapma yok, olmayacak.

Saygılarımla

Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.

Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.

www.seyad.org.tr

ÜYESİDİR.

4 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Murat ALİŞİROĞLU murat@airworldturkiye.com.tr

HABER

TCP/IP & HTTP MQTT Protokolü TLS & SSL MODBUS RTU MODBUS ASCII RS485 Bulut Tabanlı İzleme Yazılımı Yaygın kullanılan kontrol

yükte ve boşta çalışma, alarmlar, uyarılar,

programlanan aralıklarda

www.kompro.net

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 5

HABER

8 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 9

HABER

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 13

HABER

14 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan,

TİM Genel Kurulu'nda önemli açıklamalar

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye İhracatçılar Meclisi'nde (TİM) önemli açıklamalarda bulundu. Erdoğan, Güçlü Türkiye, güçlü ekonomi, güçlü ihracat, güçlü insan kaynağı, güçlü alt yapı ve ihracat ekosistemi olarak ifade edilen 5-G vizyonu ile yürüttükleri çalışmalarla daima ihracatçıların yanında olduğunu ve olmayı da sürdüreceğini dile getirdi.

16 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye İhracatçılar Meclisi için, “Ülkemizdeki 83 bin ihracatçımızı aynı çatı altında toplayan bu güzide kuruluşumuzu ticaretimizin de amiral gemisi olarak görüyorum” dedi

C

umhurbaşkanı Erdoğan, Asya Güvenlik ve Ekonomik İşbirliği Toplantısı için Tacikistan'da toplantıya katılan tüm cumhurbaşkanlarıyla Türkiye ile ülkeleri arasındaki işbirliğinin daha nasıl geliştirilebileceğine ilişkin kararlar aldıklarını, süreci de ilgili bakanlarla birlikte başlattıklarını anlattı.

Küresel düzeyde Asya’nın önemli bir yer olduğunu belirten Erdoğan sözlerine şöyle devam etti; ‘Asya, yüz ölçümü itibariyle baktığınızda devasa bir kıta. Bu kıtada Çin’in çok çok farklı bir yeri var, öbür tarafta Rusya’nın çok çok farklı bir yeri var, aynı şekilde Hindistan.

Bunların hepsiyle geleceğe nasıl alt yapı oluştururuz, siz değerli ihracatçılarımız için nasıl bir akıncı rolünü oynarız bunun adımlarını attık.

“Geçtiğimiz yıl 1 milyar dolardan fazla ihracat yapan firma sayımız 10’dan 13’e çıktı” İhracatta ileriye doğru atılan her adımın yüzbinlerce istihdam olarak ülkemize döndüğünü görüyoruz.

Bu yıl Mayıs ayı itibari ile ihracatımız 171.4 milyar dolara çıkmış bulunuyor. Yükseliş olumlu ancak yetersiz. Bir an önce 200 milyar dolar sınırını aşmamız gerekiyor. Size de bu yakışır, Türkiyemize bu yakışır.

“Türkiye cazibe merkezi olmayı sürdürüyor” Dövizdeki yükseliş nedeniyle

ithalatın pahalı hale gelmesiyle, pek çok ürünün içerde üretilmesi ve ihraç imkanlarının yollarını da açmıştır. Nitekim nisan ayı itibariyle yıllık cari işlemler açığımız, 8,6 milyar dolara kadar gerilemiştir.

Hatta altın hariç baktığımızda bu rakam, 2,6 milyar dolara kadar iniyor. Bu hesaptan altının yanında enerjiyi de çıkardığımız zaman son 12 aylık dönemde neredeyse 36 milyar dolar cari fazlamız ortaya çıkıyor. Doğrudan yabancı yatırımlar ise ülkemiz aleyhindeki tüm kampanyalara, bölgemizdeki tüm olumsuzluklara rağmen son 12 ayda 13 milyar doları buldu. Dünyada yatırımların gerilediği bir dönemde ulaştığımız bu rakamlar, Türkiye'nin hala cazibe merkezi olmayı sürdürdüğünü gösteriyor.

“2023’te hedef 70 milyon turist” Turizm’de 2023’te hedef 70 milyon turist ve 70 milyar dolar turizm geliri hedefi artık bizler için hayal olmaktan çıkmış, her geçen gün yaklaştığımız bir gerçeğe dönüşmüştür. Dış finansman ihtiyacımızı azaltan bu gelişmeler en çok da ihracatçılarımız için avantaj sağlıyor.

"Dik duruşumuzu, tutarlı duruşumuzu bozmayacağız" Türkiye’nin, Çin’in ve Rusya’nın yaptığı gibi örtülü veya açık develüasyon ile parasının değerini aşağıda tutma şansı yoktur. İhracatımızın yarısından fazlasını yaptığımız AB ile siyasi ilişkilerimiz ne kadar dalgalı olursa olsun,

ekonomi boyutunu sağlam tutmak zorundayız, her ne kadar Avrupa ülkemize karşı spekülatif kur ataklarına karşı sessiz kalmış olsa da biz duruşumuzu bozmayacağız. Şunu unutmayın rızkın 10’da 9’u ticaret, ticarette başarının 10’da 9’u da cesarettir. Dışarıda ki ve onların taşeronluğunu yapan içerideki kimi kesimlerin, milletimizin moralini bozmak için ellerinden geleni yaptığını biliyoruz.

Buradan tüm sanayicilerimize üreticilerimize sesleniyorum, ülkenize güvenin, devletinize güvenin, elinizdeki tüm imkanları yatırıma, üretime, istihdama, ihracata yöneltin.

“Türkiye cari açık veren ülkeden cari fazla veren ülkeye taşımaya çok yaklaştık” Türkiye’yi cari açık veren bir ülkeden, cari fazla veren bir ülkeye taşımaya çok yaklaştık. Biz sizlere güveniyoruz, sizlerin de bizlere güvenmesini istiyoruz. Gelin hep birlikte ülkemizi 2023 hedeflerine ulaştıralım. İktidara geldiğimiz günden beri Türkiye'yi demokrasi ve ekonomi temelleri üzerinde büyütmeye devam ediyoruz. İhracatçılarımıza destek olmak için reformları hayata geçirdik.

Yaptığımız iyileştirmelerle ihracata yönelik çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz. Gümrük kapılarının modernizasyonu kesintisiz sürüyor.

Tek pencere sistemiyle dış ticaret için gerekli belge ve bilgileri tek bir başvuru noktasından sunuyoruz.

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 17

HABER

İhracatın Şampiyonları Ödül Töreni ve Türkiye İhracatçılar Meclisi Olağan Genel Kuruluna katılan Erdoğan, burada yaptığı konuşmada, kendi hedeflerine sıkı sıkıya sahip çıkmaları ve bunun gereklerini yerine getirmeleri halinde hiç kimsenin önlerini kesemeyeceğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan müjde İhracatçılarımızı desteklemek için geçen yıl 2 milyar lira, bu yıl ise 3.1 milyar lira kaynak ayırdık.

Türk Eximbank'ın sermayesini 3 milyar liradan 10 milyar liraya çıkardık. Geçtiğimiz yıl sektöre 44.2 milyar dolar tutarında finansman desteği sağladık. Böylece toplam ihracatımızın yüzde 26'sını finanse etmiş olduk. Şimdi sizlere bir müjde daha vermek istiyorum. Sanayi sicil belgesi sahipleri ve ihracatçı birliklerine yapılan döviz satımlarına muafiyet getiriyoruz. Artık ihracatçılarımız döviz alırken binde 1'lik kambiyo

vergisi ödemeyecek. Döviz spekülasyonu için aldığımız önlemlerin ihracatçıları etkilemesinin önüne geçiyoruz.

“G20 zirvesinde orada olacağız” Siyasi ve ekonomik olarak küresel düzeyde yeni bir dünya inşa ediliyor.

Bu süreç ABD, Rusya, Çin, Japonya gibi ülkelerin hemen ardından gelen grupta bulunan Türkiye'yi yakından ilgilendiriyor. Ay sonu Osaka'da G20 toplantısı var. G20 zirvesinde orada olacağız. Şu anda zaten önceden ilgili bakanlarımız, Merkez Bankamız, bütün yetkililer ön görüşmeleri yapmak için buralara gidiyorlar. Ay

18 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

sonunda oradayız, dünya devleriyle Trump, Putin'le ikili görüşmeler yapmak üzere ikili ele alma ve her iki ülke arasındaki bir çok konuyu değerlendirmede bulunacağız.

Temmuz'da Çin Halk Cumhuriyeti'ne geçeceğiz. Türkiye-Çin müzakeresi yapacağız. Bir ön görüşme yaptık ama asıl görüşmeyi Çin'de yapacağız.

Ardından da eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu yapılacak.

Orada da yine ayrıca bu yoğun süreç devam edecek. Tabii biz bunları hedeflerken başka birilerinin de ülkemizle ilgili daha farklı hesapları ve niyetleri var. Hep söylediğim gibi önemli olan başkalarının ne dediği değil, bizim ne istediğimiz, ne yaptığımızdır."

HABER

D E F K MA E ZİRVESİ MAKİN

0 3 0 2 N VİZYO

İSTANBUL’DA TOPLANDI 20 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

“Makinede hedef 100 milyar dolar” MAKFED Başkanı Adnan Dalgakıran: “Türkiye’de Kamu, makineye bir sektör olarak bakmaktan vazgeçmeli, Türkiye ekonomisinin lokomotifi olarak görmeli. Makineyi Türkiye ekonomisinin lokomotifi yapabilirsek, 2030 yılında yıllık 100 milyar dolarlık üretime ulaşabiliriz. Biz buna hazırız.”

M

MAKFED Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Dalgakıran

akine üreticisi 2 bin firmayı temsil eden 21 derneğin çatı kuruluşu Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu‘nun (MAKFED) düzenlediği “Makine Zirvesi –Vizyon 2030” İstanbul Fairmont Hotel’de gerçekleştirildi.

MAKFED Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Dalgakıran’ın ev sahipliği yaptığı zirve Türkiye ekonomisine yön veren isimleri bir araya getirdi.

Zirveye, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın yanı sıra, Türk sanayinin duayenleri, ilgili bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları temsilcileri, MAKFED ve üye dernekleri yönetim kurulları, makine imalat sanayi firmaları üst düzey yöneticileri katıldı.

Varank: Türkiye’yi yüksek teknoloji üreten ülkeler ligine taşıyacağız"

Açılış oturumunda konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türkiye’nin sağlıklı, dengeli ve dinamik bir ekonomi için, güçlü bir makine sektörüne sahip olması gerektiğini vurgulayarak, “Milli teknoloji hamlemizin temellerinden birini oluşturacak yeni destek programımızın nihai hedefi, dünyanın geçirdiği teknolojik dönüşüm sürecinde Türk sanayisini öncü konuma getirmektir” dedi.

Varank, “Uçtan Uca Yerlileştirme Programı'mızda önceliği makine sektörümüze vereceğiz. Bu programla Türkiye’yi yüksek teknoloji üreten ülkeler ligine taşıyacağız" diye konuştu.

8

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 21

HABER

Ağbal: “7 bileşende sanayiye güçlü destekler gelecek” yazılımla başardılar. Türkiye gelişmekte olan bir ülke. Yaklaşık 300 yıldır dünya ticaretinden aldığı pay aynı. Daha uzun vadeli, daha stratejik ve daha nitelikli bakmamız lazım” diye konuştu.

“10 yılda farklı bir hikaye yazar hale gelebiliriz”

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal, hükümetin çok doğru adımlar atarak makine sektörünü teşviklerle destelediğini kaydetti. Ağbal, “Önümüzdeki süreçte 7 bileşende sanayiye güçlü destekler gelecek. Odaklı Ar-Ge ve İnovasyon, İleri Dijital Dönüşüm, Güçlü Ulaşım ve Enerji Altyapısı, Lojistik, Nitelikli İnsan Kaynağı, Eğitim ve Gelişmiş Yatırım Ortamı, Sağlam Finansal Yapı… Makine sektörü için önümüzdeki dönemde ciddi bir iç pazar talebi olması söz konusu olacaktır” şeklinde konuştu.

Dalgakıran: “Kamu makineyi Türkiye ekonomisinin lokomotif olarak görmeli”

Zirveye ev sahipliği yapan MAKFED Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Dalgakıran, Türkiye’nin makine sektöründe gerçekleştireceği dönüşümle refah toplumu haline gelebileceğini vurgulayarak, “Kamu makineye bir sektör olarak bakmaktan vazgeçmeli, Türkiye ekonomisinin lokomotifi olarak görmeli. Makineyi Türkiye ekonomisinin lokomotifi yapabilirsek, 2030 yılında yıllık 100 milyar dolarlık üretime ulaşabiliriz. Biz buna hazırız” dedi. Makine sektörünün dünya ticaretinin yüzde 25’ini oluşturduğunu kaydeden Dalgakıran, “Eğer petrol ve doğalgazı yoksa, makine üretmeden zenginleşmiş bir tane ülke gösteremezsiniz. Son 60 yılda orta gelirden, yüksek gelir seviyesine çıkabilen sadece iki ülke var. Kore ve Tayvan. Bunu makine, elektronik ve

Hedef ve strateji olmadan hiçbir şey olmayacağının altını çizen Adnan Dalgakıran şöyle devam etti: “Çin'in 1992 yılında makine ihracatı 3 milyar dolardı. 2005'te 300 milyar. Bunu sadece 13 yılda yapabildi. Türkiye’nin gelişmeden çok sıçramaya ihtiyacı var. Her yıl yüzde 20-25 büyümeyi başarmamız lazım. 10 yıl önceki 2023 hedefimiz 100 milyar dolardı. Ama ekosistemdeki sorunlar nedeniyle olmadı. Hiçbir şey için geç değil. Bu hedefe 2030’da ulaşabiliriz. Türkiye refah ülkesi olmak istiyorsa teknoloji üretmek zorundadır.

Türkiye’de teknoloji üretmeye en yakın alan makinedir. Makine üretmek için paradan çok çok daha önemli nitelikli insan kaynağına ihtiyacımız var. Çünkü teknoloji sıradan insanlarla oluşturacağınız bir şey değildir. Biz toplumda yüzde 3-5 seviyesindeki daha akıllı, daha çalışkan, daha yaratıcı insanlarımızı özel olarak yetiştirmek ve bunların yaşayacağı ekosistemi kurmak zorundayız. Bunun yanında sonradan gelmenin avantajını kullanan ülkelerin yaptıkları gibi, dışardan teknolojiye hakim insan kaynağını ve teknoloji üreten yabancı sermayeyi Türkiye'ye getirmemiz lazım. Başarabilirsek, Türkiye 10 yılda başka bir hikayeyi yazar hale gelecektir.”

MAKFED Genel Sekreteri Zühtü Bakır: “Yol haritasını çıkardık” Makine üreticilerinin, 2018’de 13 bin işletme ve 240 bin istihdam ile 99,4 milyar TL ciro, 24 milyar TL katma değer ürettiğini ve 17,15 milyar dolarlık ihracat yaptığını kaydeden MAKFED Genel Sekreteri Zühtü Bakır, son derece başarılı bir zirve gerçekleştirdiklerini kaydetti. İlgili tüm çevrelerden en üst düzeyde yoğun katılım sağlandığını vurgulayan Bakır,

22 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

“Bu zirvede makine üreticileri olarak kendimizi masaya koyduk ve dünyayla karşılaştırdık. Neleri yapıyoruz, nerelerde geriyiz, neleri yapamıyoruz…

Bunları samimiyetle ortaya koyduk.

Uluslararası rekabette güçlü, yüksek teknoloji üreten ve ekonomiye yön veren bir noktaya ulaşmak için neler yapabileceğimize ilişkin bir yol haritası çıkardık ve yakın zamanda bir deklarasyonla tüm kamuoyuna açıklayacağız” diye konuştu.

MAİB Başkanı ve MAKFED Başkan Yardımcısı Karavelioğlu: “Makine ihracatı ilk 5 ayda 7,6 milyar dolar oldu” Makine imalat sanayiinin tüm alt sektörüyle birlikte kendi gelecek vizyonunu ortaya koyduğunu ve Türkiye sanayiinin tüm dallarında katma değer artışı sağlayacak bir etki gücü olduğunu belirten Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu ise şunları söyledi: “Makine Zirvesi’nin önemi ve burada ortaya koyulan projeksiyon, sanayi için teknoloji üreten ve uluslararası rekabette mevcut pazar payını daha fazla artırma potansiyeli olan ana sektörün makine olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.

Türkiye’yi teknolojik rekabette hak ettiği konuma taşıyacak stratejik sektör makinedir. Makine ihracatçılarımız inovasyon ve teknolojiye yaptıkları yatırımlarla bu alandaki gücünü her defasında göstermiş, Türkiye’nin ihracat performansına önemli bir katkıda bulunmuştur. Yılın ilk 5 ayında geçtiğimizin yılın aynı dönemine göre yüzde 8,4 artan ihracatımız 7,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Yurtiçinde sabit sermaye yatırımlarını artırmaya yönelik desteklerin ve finansmana erişim imkânlarında sağlanan kolaylıkların rekabet gücümüze olumlu bir katkısı olacaktır. Sektörümüzün 2030 vizyonunda ortaya koyduğu talep ve beklentilerin karşılanması, bu düzenlemelerin gerçek etkisini göstermesini sağlayacaktır.”

Enerjiyi güce dönüştüren

performans

HABER

YERLİLEŞTİRME PROGRAMINDA ÖNCELİK MAKİNE SEKTÖRÜNDE Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, bir süredir üzerinde çalıştıkları Uçtan Uca Yerlileştirme Programı’nda önceliğin makine sektöründe olacağını belirterek, “Bu programla Türkiye’yi yüksek teknoloji üreten ülkeler ligine taşıyacağız. Milli teknoloji hamlesinin temellerinden birini oluşturacak yeni destek programının nihai hedefi, dünyanın geçirdiği teknolojik dönüşüm sürecinde Türk sanayisini öncü konuma getirmektir.” dedi.

26 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

"NİHAİ HEDEF TÜRK SANAYİSİNİ ÖNCÜ KONUMA GETİRMEK"

M

akine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonunun (MAKFED) düzenlendiği "Makine Zirvesi-Vizyon 2030" etkinliğine katılan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, burada yaptığı konuşmada, sanayi öncülüğünde büyümenin, sağlıklı bir ekonominin en net göstergesi olduğunu kaydetti.

Varank, makine olmadan sanayi ve sanayileşmenin olmayacağına dikkati çekerek, "O zaman katma değer ve üretim gerçekleşmez. Bu nedenle sağlıklı, dengeli ve istikrarlı bir ekonomi için, güçlü bir makine sanayine sahip olmamız gerekiyor." dedi.

200 ÜLKEYE İHRACAT

Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihracat seviyesine, 2018 yılında, 168 milyar dolarla ulaşıldığını belirten Varank, "Makine sektörümüz de 2017'ye oranla, ihracatını yüzde 15,5 artırarak 17.1 milyar dolarlık ihracat rekoruna imza attı. 2001 yılında, Türk makine sektöründe ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 27’ydi.

Bugün bu oran hamdolsun yüzde 64 seviyelerine ulaşmış durumda. Yine makine üreticisi firmalarımız dünyanın dört bir yanına, 200 ülkeye makine satar hale geldi. Avrupa'nın en büyük 6. makine üreticisiyiz." diye konuştu.

sistemi ile birlikte sanayiye sağlanan desteklerin büyük ölçüde bakanlığın bünyesinde toplandığını anlatan Varank, "Böylece, firmalarımızın ihtiyaç duyduğu destekleri tek elden, daha verimli ve organize bir şekilde vereceğiz. Tabi sadece destekler değil, özel endüstri bölgeleri gibi sanayicinin iş ve işlemlerinin tamamını Bakanlığımıza gelip, tek bir kapıdan, hızlıca halledebileceği yenilikçi adımları da hayata geçirmeye devam ediyoruz." dedi.

32 BİN İSTİHDAM

Varank, makine sektörüne verilen desteklere değinerek, sağlanan desteklerin en önemli enstrümanlarından birini, tüm sektörlere sağlanan teşvik sisteminin oluşturduğunu ifade ederek, son 4 yılda makine imalatı sektörü için sağlanan bin 473 yatırım teşvik belgesi ile yaklaşık 20 milyar lira tutarında yatırım ve bu yatırıma bağlı olarak 32 bin kişilik istihdamın sağlandığını belirtti.

MAKİNE İMALATINA BÜYÜK TEŞVİK

Varank, Türkiye'nin yeni başarı hikayesini teknolojiyle büyüyen sanayi sektörünün yazacağını vurgulayarak, bakanlık olarak, ilgili ve bağlı kuruluşlarla birlikte sektörün yanında yer alacaklarını ifade etti. Varank, tüm kaynak ve imkanların, teşvik stratejilerinin sanayi sektörüne sıçrama yaptırmak için planlandığını belirtti.

Varank, KOSGEB aracılığı ile makine imalatına büyük teşvikler sunulduğuna dikkati çekerek, "KOSGEB bu destek programları kapsamında, son 3 yılda makine imalatı alanında faaliyet gösteren 7 bin 154 işletmemize yaklaşık 200 milyon lira destek sağladı. Makine teçhizat kredi finansman destekleri kapsamında, bin 232 işletmeye yaklaşık 100 milyon lira destek verdik ve 485 milyon lira kredi hacmi oluşturduk. Ayrıca, TÜBİTAK, TEYDEP kapsamında geçen yıl makine sektörümüzle ilgili 289 projeye, 193 milyon lira destek verdik." diye konuştu.

DESTEKLER TEK ELDE

MİLLİ TEKNOLOJİ HAMLESİ

SANAYİ SEKTÖRÜNE ÖNEMLİ ROL

Cumhurbaşkanlığı hükümet

Türkiye'nin küresel rekabet

gücünü artıracak, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığını temin edecek, yapay zeka gibi kritik teknolojilerde atılım sağlayacak politikaların, milli teknoloji hamlesi olarak benimsendiğine dikkati çeken Varank, "Milli teknoloji hamlemiz, ülkemizin dünyadaki hızlı dönüşüm sürecine vereceği stratejik yanıtın ta kendisidir. Bu yaklaşım çerçevesinde, savunma sanayi alanında elde ettiğimiz örnek başarıları, başta makine sektörü olmak üzere, diğer sektörlere de yaygınlaştırmak için çalışmalarımızı hızlandırıyoruz." dedi.

UÇTAN UCA YERLİLEŞTİRME

Varank, bakanlık olarak bir süredir uçtan uca yerlileştirme programının üzerinde çalıştıklarını hatırlatarak, "Bu programla Türkiye’yi yüksek teknoloji üreten ülkeler ligine taşıyacağız. Milli teknoloji hamlesinin temellerinden birini oluşturacak yeni destek programının nihai hedefi, dünyanın geçirdiği teknolojik dönüşüm sürecinde Türk sanayisini öncü konuma getirmektir" diye konuştu.

ÖNCELİK MAKİNE SEKTÖRÜNDE

Sanayide dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla birlikte, makine sektörünün rolünün de gittikçe önem kazandığının altını çizen Varank, "İşte bu nedenle, yeni destek programımızda önceliği makine sektörümüze vereceğimizi buradan ifade etmek istiyorum. Makine sektöründe hedeflediğimiz kapasite gelişimi, cari açığı azaltmanın da ötesinde, teknolojik bilgi sermayesi açısından dışa bağımlılığımızı en aza indirecek, diğer sektörlerimize de önemli faydalar sunacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 27

HABER

Organize Sanayi Bölgeleri Makine Sektörü Değerlendirmesi Tarihi 19’uncu yüzyılın başlarında ABD’ye uzanan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) uygulamalarında Türkiye oldukça başarılı bir konumda bulunuyor. Bugün itibariyla yurt genelinde 309 OSB mevcut olup, sanayileşmiş bölgelerde tam doluluk söz konusu.

Diğer bölgelerde ise yatırım alt yapısı hazır konuma getirilmiş durumda.

28 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

S

anayileşme konusunda esasen ülkelerin kendilerine özgü yol hikâyeleri bulunuyor.

Almanya’da hemen hemen her yerleşim yerinde oraya hayat veren ve çevreyle uyumlu bir üretim tesisi görülürken, Türkiye gibi daha sonradan sanayileşen ülkelerde OSB uygulamalarına daha yaygın rastlanıyor. Türkiye’de Cumhuriyet dönemi kamu yatırımları yurt geneline yayılırken, özel sektör kamu yatırımları İstanbul’da Haliç gibi bölgelerde plansız olarak gelişmişti. Ardından, 1960 yılında başlayan planlı kalkınma döneminde, ekonomik dengenin kurulması, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın birlikte gerçekleştirilmesi, belli bir hızda büyüme ve sanayileşmeye önem verilmesi gibi uzun vadeli hedefler belirlendi.

Belirlenen hedefler doğrultusunda; ülkede sanayinin geliştirilmesi amacıyla uygulamaya koyulan pek çok teşvik tedbirlerinden biri olan OSB uygulamalarına, ilk olarak Dünya Bankası kredisi ile 1961 yılında Bursa OSB’nin kurulmasıyla başlandı. Türkiye’de OSB uygulamaları, herhangi bir yasal mevzuatı olmadan 1982 yılına kadar devam etti. Nihayet, söz konusu mevzuat boşluğunun giderilmesi amacıyla, 31 Ocak 1982 tarihli ve 17591 sayılı Resmi Gazete’de “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Fonlar Yönetmeliği” yayımlanarak yürürlüğe kondu.

Böylelikle OSB’ler için fonun kullanımı, fon hesabının kaynağı ve işleyişi, kredinin tahsisi, arsa iktisabı, kredinin geri dönüşü gibi hususlar düzenlendi.

Devlet bütçesinden fona kaynak aktarılıp bu fondan OSB’ler kredilendirilerek desteklendi. Sonrasında ise 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 15 Nisan 2000 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Söz konusu Kanun gereğince “Organize Sanayi Bölgeleri Yer Seçimi Yönetmeliği” ve “Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği” uygulama esasları oluşturuldu.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’na göre OSB şöyle tanımlanıyor: “Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dâhilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla; sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dâhilinde gerekli idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile küçük imalat ve tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık alanları, teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve

belirli sistemler dâhilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu Kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgeleri.”

OSB’lerin kuruluş amaçları ise şöyle sıralanıyor: Sanayinin disipline edilmesi; şehrin planlı gelişmesine katkıda bulunulması; birbirini tamamlayıcı ve birbirinin yan ürününü teşvik eden sanayicilerin bir arada ve bir program dâhilinde üretim yapmalarıyla, üretimde verimliliğin ve kâr artışının sağlanması; sanayinin az gelişmiş bölgelerde yaygınlaştırılması; tarım alanlarının sanayide kullanılmasının disipline edilmesi; sağlıklı, ucuz, güvenilir bir altyapı ve ortak sosyal tesisler kurulması; müşterek arıtma tesisleri ile çevre kirliliğinin önlenmesi ve bölgelerin devlet gözetiminde, kendi organlarınca yönetiminin sağlanması.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın OSB’ler üzerindeki görev ve yetkileri ise şöyle sıralanabilir: Yer seçimini yönetmek ve seçilen yeri OSB alanı olarak tasdik ve ilan etmek, OSB’nin kuruluşunu onaylayarak tüzel kişilik vermek, imar planı ve altyapı projelerini tasdik etmek, kamulaştırma taleplerini inceleyerek “Kamu Yararı Kararı” vermek, kredi talebi uygun görülen OSB’leri kredilendirmek, gerekli gördüğü hallerde veya şikâyet üzerine OSB’lerin her türlü hesap ve işlemlerini denetlemek ve gerekli tedbirleri almak.

MAKİNE SEKTÖRÜNÜN OSB’LERDE YERLEŞİKLİĞİ

Makine imalat sanayisinde TÜİK rakamlarına göre 2017 yılı itibarıyla 13 bin 371 firma faaliyet gösteriyor.

Buna karşın yasal zorunluluk olan Sanayi Sicil Belgesi’ne sahip olan ve 28 NACE alanında faaliyet gösteren toplam 9 bin 139 firma mevcut. Bu firmaların ancak 108’i büyük işletme (250’den fazla çalışan) ve

8

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 29

HABER

Makine imalat sanayisinin OSB yerleşiklik düzeyi Türkiye genelinde yüzde 59 690’ı ise orta boy işletmedir (50-250 çalışan). Buna karşın, 3 bin 257 firma ise küçük işletme (10-50 çalışan) iken 4 bin 977 firma ise mikro işletmedir (10 ve daha az çalışanBağkur’lu firma sahibinin başka istihdam olmaksızın kaydı mümkündür).

Sanayi sicil kayıtlarında toplamda firmaların yüzde 28’i OSB’de yerleşikken, bu oran İstanbul’da yüzde 33, Ankara’da yüzde 48, Konya’da yüzde 30, İzmir’de yüzde 20, Bursa’da yüzde 22, Kocaeli’nde yüzde 33, Gaziantep’te yüzde 24, Adana’da yüzde 15, Tekirdağ’da yüzde 29, Çorum’da yüzde 28, Manisa’da yüzde 32, Kayseri’de yüzde 55, Eskişehir’de yüzde 55, Sakarya’da yüzde 17, Balıkesir’de yüzde 11 ve diğer illerin genelinde yüzde 14 düzeyindedir. Bununla birlikte söz konusu firmaların yarısından fazlasının mikro işletme olması bakımından 50 ve üzeri istihdamı olan toplam 798 işletmeye karşılık gelen firmalar değerlendirdiğinde ise makine imalat sanayisinin OSB yerleşiklik düzeyinin Türkiye genelinde yüzde 59 olduğu görülüyor.

Bu ölçekte, makine sanayisi yoğunluğuna göre iller sıralandığında, OSB yerleşikliğinde İstanbul yüzde 36, Ankara yüzde 66, Konya yüzde 87, İzmir yüzde 46, Bursa

30 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

yüzde 57, Kocaeli yüzde 68, Tekirdağ yüzde 66, Manisa yüzde 66, Eskişehir yüzde 95, Aydın yüzde 75, Sakarya yüzde 57, Adana yüzde 50, Balıkesir yüzde 36, Kayseri yüzde 82, Çorum yüzde 80, Hatay yüzde 50 ve diğer illerin genelinde yüzde 61 düzeyinde oranlar söz konusu.

Dolayısıyla orta boy ve büyük makine imalatçılarının OSB’de yerleşiklik oranı yüzde 59 gibi yüksek bir değere sahipken, bu oran sonradan planlı olarak sanayileşen illerde yüzde 80’lerin üzerinde ve İstanbul’da ise yüzde 36 düzeyinde gerçekleşiyor. İstanbul Avrupa ve Anadolu yakaları kendi içerisinde değerlendirildiğinde ise söz konusu işletmelerin OSB yerleşiklik oranı Anadolu yakasında yüzde 50 iken, Avrupa yakasında yüzde 28 seviyesinde ilerliyor. İstanbul’un doğusunda Gebze VI (İMES) Makine İhtisas OSB (Kocaeli- Dilovası) ve Makine İhtisas OSB (Kocaeli-Dilovası) olmak üzere iki bölge tam dolulukla faaliyet gösterirken, Sakarya ve Yalova gibi daha uzak bölgelerde yeni makine ihtisas OSB çalışmaları da başlatılmış durumda. Bununla birlikte Trakya bölgesinde de iyi koşullarla konumlanacak bir makine ihtisas OSB’nin, İstanbul’un Avrupa yakasındaki makine sanayisi kuruluşlarının ihtiyaçlarına cevap verebileceği düşünülüyor.

HABER

İKİ ÖZEL ENDÜSTRİ BÖLGESİNİN TEMELİ ATILDI Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Teknoloji ve Sanayi Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi ve ÖZAR özel endüstri bölgelerinin temelini attı.

Törende konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, "Endüstri bölgeleri, sanayimizin, üretimimizin, iş gücümüzün, katma değerimizin, yani büyüyen Türkiye’nin sembollerinden olacak” dedi.

32 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

CARİ AÇIĞIN AZALTILMASINA 1.7 MİLYAR DOLAR KATKI 50 BİN KİŞİYE YENİ İSTİHDAM"

S

anayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın uygulamaya aldığı özel endüstri bölgelerine toplam 22 milyar TL’lik yatırım yapılacak.

Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kurulan 6 özel endüstri bölgesi, cari açığın azaltılmasına 1.7 milyar dolar katkıda bulunacak, 6 bölgede 50 bin kişiye yeni istihdam sağlanacak.

5 ŞEHİRDE 6 BÖLGE

Geçen yıl Türkiye'nin ilk özel endüstri bölgesi ilan edilen İzmirAliağa'daki Star Rafinerisi'nin ardından 5 şehirde 6 bölgeye daha aynı statü verilmişti. 10 mayısta Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile İstanbul, Bursa, Mardin, Balıkesir ve İzmir'de 6 yeni özel endüstri bölgesi kurulmuştu.

TEMELİNİ ATTI

Bakan Varank, mayıs ayında ilan edilen 6 özel endüstri bölgesinden 2’sinin ilk yatırımlarının temelini attı. İstanbul’daki temel atma töreninde konuşan Varank, Türk sanayisi adına çok önemli adımlardan birinin hayata geçirildiğini belirterek, "Önümüzdeki dönemde Endüstri Bölgeleri, sanayimizin, üretimimizin, iş gücümüzün, katma değerimizin, yani büyüyen Türkiye’nin sembollerinden olacak. İnanıyorum ki, sizlerin gösterdiği gayret ve elde edeceği başarılar, diğer sanayi bölgelerimize de yol gösterecektir." dedi.

ERDOĞAN’IN ÖNCÜLÜĞÜNDE

Varank, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın öncülüğünde özel endüstri bölgelerinin kurulduğunu kaydederek, "İstanbul, Bursa, Mardin, Balıkesir ve İzmir’de özel endüstri bölgelerimizi ilan ettik. Bu bölgelerde yapılacak yatırımların toplamı 22 milyar lirayı bulacak. Yine cari açığımızın azaltılmasına 1.7 milyar dolar katkı sağlarken, yaklaşık 50 bin kişiye de iş imkânı sunacak." diye konuştu.

15 YENİ BAŞVURU

Özel endüstri bölgelerinin yatırımcılar için de ekonomi için de bir fırsat olduğunu vurgulayan Varank, bugün itibarıyla, bu statüyü kazanmak için bakanlığa ulaşmış 15 başvurunun olduğunu, bunların değerlendirmelerini de süratle tamamlanıp yeni özel endüstri bölgelerinin ekonomiye kazandırılacağını dile getirdi.

SERİ VE PLANLI ÜRETİM

Varank, Özel Endüstri Bölgelerinin, 'Milli Teknoloji Güçlü Sanayi' anlayışının en önemli halkalarından biri olduğunu belirterek, "Biz bu bölgeleri 'Orta Ölçekli İşletmeleri Büyük İşletmelere Dönüştürme Projesi'nin bir parçası olarak görüyoruz. Özel Endüstri Bölgelerinin en mühim özelliği yatırımcı dostu olması. Nihai hedef sizlerin işini kolaylaştırmak, seri ve planlı üretimi teşvik etmek" dedi.

TEK KURUŞ ALMADAN

Yeni dönemde, ÇED haricindeki tüm işlemlerin, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, tek elden yürütüleceğini bildiren Varank, bu kolaylığın yanı sıra, harita, imar ve parselasyon planları, altyapı ve üstyapı projelerini, bakanlık olarak onayladıklarını, bu işlemler için tek kuruş almadıklarını ifade etti.

EMLAK VERGİSİNDEN MUAF

Varank, yapı ruhsatı, yapı kullanma izni, işyeri açma ve çalıştırma belgelerini de düzenlediklerini, yine bunlar için de herhangi bir harç bedeli talep etmediklerini belirterek, endüstri bölgeleri içinde yer alan bütün binaları, emlak vergisinden muaf tuttuklarını vurguladı.

YÜZDE 90'I YENİ YATIRIM

6 özel endüstri bölgesindeki toplam 22 milyar liralık yatırımın yüzde 90'ının yeni yatırım olduğunun altını çizen Varank, " Tüm spekülasyonlara, ekonomimizi hedef alan tüm saldırılara rağmen ülkemizdeki yatırım iştahı ve motivasyonu azalmak yerine bilakis artarak devam ediyor. Özel endüstri bölgelerimizin yatırım miktarları, oluşturacakları istihdam ve katma değer, bu spekülasyonlara verdiğimiz en net ve en etkili cevaplardan biridir. Bugün temelini attığımız fabrika ile TESKOOP ve ÖZAR endüstri bölgelerinde kurulacak 300'e yakın üretim tesisi, bu komplolara karşı direncimizin en açık göstergesidir." diye konuştu.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 33

RÖPORTAJ

Ufuk Tarhan Fütürist Ekonomist

Sayın Ufuk TARHAN; Basınçlı Hava Sektörünün sesi olan AIR WORLD TÜRKİYE dergisini kabul ettiğiniz için öncelikle teşekkür etmek istiyorum. Sektörümüze de çalışmalarında ışık tutacak, onları bugüne değil de geleceğe götürecek böylesine önemli bir konuda Dünyanın en önemli 100 kadın Fütüristinden birisi olarak gösterilen Ufuk Tarhan kimdir? Bize kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?

Air Word Türkiye Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu

"Her şeyin geleceği var" “T-İnsan, her yaşta ve konudaki bireyin sürdürülebilir gelecekteki iş başarısı için uygulayabileceği gelecekçi, gerçekçi dönüşüm modeli."

34 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

“Y

HABER

arının işini yarına bırakmayın!

Fütürizm’den yararlanın!” diyen Fütürist Ufuk Tarhan ile Fütürizmin iş dünyasına etkilerini, şirketlerin geleceklerini nasıl tasarlamaları gerektiği hakkında keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.

göre bilim-teknoloji-sanat nitelikli, gelecekçi eğitim, odaklı-saygılıduyarlı T-İnsanların çoğunlukta ve yönetimde olması gerekiyor.

Dünyaya kazandıracağı en önemli 3 şey: Mutlu, huzurlu, sağlıklı toplumlardan oluşan sürdürülebilir yaşam koşullarının oluşması.

n Bizleri Fütürist veya Maker hareketini ilk kez duyan bir sektör olarak kabul ederseniz seviniriz.

Maker hareketini siz nasıl tanımlıyorsunuz? Çığır açıcı buluyorum. Çığır açmak; bir alanda yeni bir yol açmak; yeni bir tutum, izlenecek yöntem bulmak demek.

“Maker” diye kısalttığımız hareket ise Teknoloji ile “kendin yap” kültürünü dünyada hızla yayan akıma verilen ad. Açık kaynak kod ve tasarımlarını kullanarak geliştirilebilen her türlü modelin, 3 boyutlu yazıcılar ile basılıp, çeşitli malzemeler de eklenerek üretime dönüşmesi.

Aslında, hayalin üretime geçme hali. Bu yolla her türlü ürün, eşya, takı, oyuncak, parça, robot, maket, prototip, prova malzeme vb. bireyler tarafından herhangi bir sınır kalmaksızın üretilebilir hale geliyor. Eğitime, yaratıcılığa, icatlara yepyeni bir dünya açıyor.

“Maker Hareketinde” rekabet yerine paylaşım, para yerine yetenek, ezbere bilgi yerine deneyim felsefesi hakim olduğu için, daha iyi bir gelecek yaratma çabalarının ön koşulu olan her türlü unsur tamamlanmış oluyor. Maker hareketi yeni geleceğe açılan bir kapı. Çok değerli buluyorum.

n Gelecekten beklediğiniz en büyük icat? İnsan…

Bence yapabileceğimiz en büyük icat, buluş; “insan dediğimiz varlığın ne olduğu?” sorusunun yanıtı…

n Ülkemiz üretim yerine tüketime yönlendirilen bir topluma dönüştü. Tüketen değil üreten bir toplumun dünyaya kazandıracağı en önemli 3 konu nedir?

Bu bir klişe aslında. Ezbere söyleniveren bir cümle. Hiçbir birey ve toplum, ne sadece üretici ne de tüketici olamaz. Eğer üretmesek, tüketemeyiz de. Odaklanmamız gereken sürdürülebilir, yararlı, geliştiren, mutlu bir yaşam için üretim ve tüketim dengesinin kurulması olmalı. Bu denge için de etkin ve geleceğin isterlerine

n Türkiye’de sizi son zamanlarda şaşırtan en büyük yenilikçi gelişme nedir?

Türkiye’de maalesef ancak İstanbul Belediye seçimlerinin yenilenmesi için bulunan türde yepyeni buluşlar akla geliyor hemen. “Şeytanın aklına gelmezdi!” türünde, şark kurnazlıklarının prim yaptığı gerici dönemlerden geçiyoruz. Ancak bu ortam nedeniyle uzun süreden beri yurt dışına kaçırmakta olduğumuz Türk asıllı beyinler, oralarda müthiş buluşlara imzalar atıyorlar. En son iki tanesi hemen aklıma geldi.

- 5G teknolojisi iletişim dünyasının en önemli gündem maddesi ve bu teknolojiyi mümkün kılan bir Türk Prof. Dr. Erdal Arıkan Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden ve “kutupsal kodlar” buluşu 21. yüzyılın devrimlerinden biri olarak anılmaya başlandı bile. Prof Arıkan, Huawei'nin kurucusu Ren Zhenfei'den de onur ödülü aldı, bu yıl yapılan muhteşem törende onur konuğu olarak yer aldı. Video linki ve QR kodu burada; http:// bit.ly/2Mcx752 - Prof. Dr. Feryal Özel’in, 10 Nisan 2019’da dünyada ilk kez kara deliğin görüntülenmesini sağlayan 200 bilim insanı içinde tek Türk bilim insanı olarak yer alması çok ama çok önemli bir gelişme.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 35

RÖPORTAJ Prof. Özel 20 yıldan bu yana ABD’de çalışmalarını sürdürüyor ve Türkiye ile bağlarını kesmeden gençlere yardımcı, ilham olmaya gayret ediyor.

“Fütüristler Zirvesi’nden sonra gelecek algınız asla eskisi gibi olmayacak!" n Sizin kendi ürettiğiniz ilk proje/ ürün nedir?

Fütüristler Zirvesi 2008.

2008’de Türkiye’nin bu alandaki ilk ve en geniş kapsamlı etkinliğini tasarlayıp, gerçekleştirmiştim.

“Fütüristler Zirvesi’nden sonra gelecek algınız asla eskisi gibi olmayacak!

Sloganı ile duyurmuştuk. Efsane Jacque Fresco Türkiye’ye gelmişti. Hemen hemen tüm ulusal kanallarda ana haber bültenlerine çıkmıştı. Fütürizm ile Türkiye’nin tanışması için önemli bir ilk adım olmuştu. Bu linkte http:// futuristlerzirvesi.org/2008/tr/ site hala aktif ve tüm konuşmalar, videolar duruyor. Göz atmanızı öneririm.

Geleceği olumlu tasarlama çabası, hayatın, yaşamın tam da kendisi" n Fütürizm ile ilgilenmek gençler için neden önemli?

Fütürizm ile ilgilenmek sadece gençler için değil, her yaştaki insan için çok önemli ve zorunlu aslında.

Hayatımızın hiçbir konusunda, anında ya da alanında; fütürizmin olmadığı bir yer yok! Her şeyin geleceği var…

Gelecek canlı cansız her şey için gelen bir süreç, bir akış. O yüzden fütürizm, yani geleceği olumlu tasarlama çabası, hayatın, yaşamın tam da kendisi…

Bu farkındalık ne kadar erken yaşta kazanılırsa, yaşam o kadar etkin kurgulanabilir ve gerçekleştirilebilir. Bu açıdan bakınca gençler için öneminden bahsedebiliriz. n Fütürizm iş dünyasını nasıl etkileyecek?

Fütürizm, bilinçli ve farkındalığı yüksek seviyede olumlu gelecek tasarım çabası ile kullanılırsa son derece pozitif etkileyecek kuşkusuz.

Başarılı, uzun ve derin bir geçmişe sahip bireylere, firmalara, markalara baktığımızda aslında onların “fütürist” olduklarını anlıyoruz.

Bu tip “sürdürülebilir başarı ivmesini yakalamış” bünyeler; sürekli

“gelecekte neyi daha iyi, farklı ve yararlı yapabiliriz” arayışı, çabası içindeler. Onun için daima zamanın ruhuna uygun ve başarıyla devam edebiliyorlar. n Gelecekte hangi teknolojiler bizi bekliyor?

Soyut-somut tüm varlıkların dijitalleşmesi, BrainNet, Robot & Yapay Zeka, Blockchain, 5G, Hologramlar, 3D tasarım, üretim teknolojileri, Smart Home, Safe City, Big Data, IOT, Yenilenebilir Enerjiye Geçiş, Uzayın Keşfi, Mars’ta Kolonileşme Çabaları, Ay’a İnsanlı ve Robotlu Yolculuk Planları, Kesintisiz İcatlar, Siber Güvenlik, Siber Saldırı ve İnsanlığın Dönüşümü (Transhümanizm)…

"Maker hareketi ancak ve ancak T-İnsan’larla mümkün olabilir" n 22.baskısını gördüğümüz T-İnsan kitabınızdaki bahsi geçen insan modeli kimdir ve T-İnsan’ın Maker Hareketi için önemi nedir?

“T-İnsan” her yaşta ve konudaki bireyin sürdürülebilir gelecekteki iş başarısı için uygulayabileceği gelecekçi, gerçekçi dönüşüm modeli.

T insan, Leonardo da Vinci´ nin "altın oranından" da esinlenilerek geleceğe uyumlu, senkronize olabilen, versiyon yükseltebilen yeni nesil insan modelini sembolize ediyor. “T” harfi ile dikeyde “bir şeyin her şeyini”; yatayda “her şeyin bir şeyini” bilmeyi anlatıyor.

“T” aynı zamanda; Tasarımcı, Tedarikçi

36 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

ve Teknolojik olma gerekliliğine gönderme yapıyor.

Gelecekte insanların asıl ve ağırlıklı iş modeli ücretli, bordrolu, maaşlı formlarda olamayacağı için, çalışma şekilleri giderek ve hızlanarak kurumsal, maaşlı ve garantili alanın dışına çıkacak. O zaman da insanlar T´nin dik bacağını temsil eden "en iyi bildikleri becerikli oldukları" konuda dikey, derinlemesine "akıl, bilgi, teknoloji" kullanarak, "Tasarımcı" hizmetler vermeye başlayacaklar.

"Tasarladıkları" bu hizmetlerini bir "Tedarikçi, Takım Oyuncusu" olarak her yerden, her zaman kiralayacaklar, satacaklar, paylaşacaklar, değişik sözleşmeler yapacaklar.

Kısacası dikeyde uzmanı oldukları becerilerini, yatayda türlü modelde sunabilecekler...

Böylece T´leşen insanlar becerilerini giderek artan oranda; danışmanlık, iş tasarımcılığı, iş avatarlığı, gibi hizmet formlarında sunacaklar. Yani sözleşmeli çalışanlara, tedarikçilere dönüşecekler".

RÖPORTAJ

Farkındalığım yükseldi, daha verimli, motive, disiplinli ve çalışkan oldum n Fütürizm, hayatınızda nasıl bir değişiklik yaptı, size neler kazandırdı?

Fütürizm her şeyden önce bakış açımı değiştirdi ve bir değil, hayatımda pek çok değişiklik yapmama neden oldu. Farkındalığım yükseldi, daha verimli, motive, disiplinli ve çalışkan oldum. Tüm bunlar da maddi, manevi yaşamıma çok olumlu katkılar yaptı. Daha mutlu, güler yüzlü, çok daha sevecen, huzurlu, saygılı, barışçıl, anlayışlı, ön yargısız bir insan oldum ve bunları giderek de geliştiriyorum. Hala daha iyi insan olmaya çalışıyorum. umutsuzluğa, perişan hallere düşülen, binlerce dönem, olay daima aşılabildi ise yine aşılması mümkündür. Bu yine, yeniden ve daha güçlü nasıl olabilir? Nasıl başarabiliriz?” merakı ve arayışıdır beni inandıran şey…

n İş dünyası kendi geleceğini nasıl tasarlamalı? Türk iş dünyasını çağın neresinde görüyorsunuz varsa eksik gördüğünüz yanları nelerdir? Ülkemizin geneli neredeyse, Türk İş dünyası da orada. Gelişmesi gereken yanlar, aslında tüm ülke insanları ve kurumları olarak geliştirmemiz gereken alanlarla aynı; eğitim, bilim-teknolojisanat, etik değerler, çalışkan-disiplinli olma tutkusu. n Ufuk Tarhan için Fütürizm bir yaşam felsefesimidir yoksa iş midir? İşime yansıyan yaşam felsefemdir.

Bu değerli bilgi ve beceriyi başkalarına da kazandırma gayretlerim aynı zamanda işim haline de dönüşmüştür.

"Tarih, gelecekçi bakış açısının en önemli motivasyon ve bilgi kaynaklarından birisidir" n Yaşadığımız toplum olarak ağırlıklı olarak Kaderci bir toplum olduk diyebiliriz. Kaderci bir toplumu geleceği tasarlayan, düşünen ve bu yönde çalışmalar yapacak bir topluma çevirebileceğinize sizi inandıran şey nedir?

Geçmişte yaşadıklarımız… İnsanlığın geçirdiği evrim…

Tarih, gelecekçi bakış açısının en önemli motivasyon ve bilgi kaynaklarından birisidir. “Geçmişte

n Ekonomi bölümünden mezun olduğunuzu ve birçok farklı sektörde yöneticilik yaptığınızı biliyoruz. Sizi Fütüristlik yoluna iten şey nedir?

Kendinize nasıl bir plan yapmıştınız?

Fütürizmle 1995 yılında tanıştım.

Bir yurtdışı seyahatinde dünyanın en önemli ve belki de tek gelecek dergisi “The Futurist” elime geçti bir çırpıda, çok heyecanlanarak okudum. Kendime çok yakın hissettim. Hem dergiye, hem de Dünya Fütüristler Birliği’ne (World Future Society) üye oldum.

Dergiyi düzenli okumaya ve yıllık konferanslarına gitmeye başladım.

O yıllarda zaten IT (BT; Bilgi Teknolojileri) sektöründe çalışıyordum.

Teknolojinin şirketleri, insanları, insan hayatını nasıl dönüştürdüğünü çok yakından gözlemleme fırsatım olmuştu.

O zamanlar tüm dünyada yine çok etkin bir dönüşüm sürecinden geçilmekteydi.

Bilgisayarların, yazılımların, iş zekâsının yaygınlaşıp insan hayatına daha çok girmeye başladığı bir dönemdi. Gördüm ki bunların insanların iş ve yaşam biçimlerinde çok derinden etkileri oluyor.

Buna fütürist yaklaşımı entegre edince, hayatın tamamen tesadüfen yaşanmadığını, başarıların pek de öyle tesadüfen elde edilmediğini ve aslında her şeyin bir hayalle başladığını, buluş ve inovasyonlarla, disruptive (yıkıcı) dönüşümlerle şekillendiğini, tasarımla somutlaştığını ve stratejik planlama, aksiyonlarla da gerçekleştiğini anladım.

Tasarımdan kastım, bir şeyi yapmadan önce kafamızda bitmiş halini görmek. Vizyon da diyebiliriz…

Fütürizme bu kadar yakınlaşmam ve bunun benim için bir meslek haline gelmesi 2004-2005 yıllarını buldu. İyice anlayınca da “keşke bu işin sırrını daha erken çözebilseymişim” dedim ve bunu başkalarının daha erken yaşlarda anlaması için çalışmaya başladım. İşim böyle doğdu. n Fütürist bakış açısını nasıl uyguluyorsunuz?

Her an ne yaptığımın farkında olmaya çalışarak. Sürekli kendime ve çevreme 5N1K yı sorarak ve yanıtlamaya gayret ederek ilerliyorum.

Ezbere, yalap-şap hiçbir şey yapmamaya özen gösteriyorum. n Şirketlerin geleceğe nasıl hazırlanması gerekiyor? Bu ko¬nuda tavsiyelerinizi alabilir miyiz?

Başta kendileri olmak üzere, tüm çalışanlarının “T-İnsan ne demek?” iyice anlamasına ve orada anlatılanları uygulamasına yardımcı olsunlar. Uygulayabilecekleri koşulları sağlamaya odaklansınlar.

Bunu yaparlarsa zaten geleceğe de hazırlanıyor olacaklar. İnsanların “T-İnsan” modelindeki yapıyı kullanmadan geleceğe hazırlanmaları ve herhangi bir organizasyonu geleceğe taşımaları mümkün değil. n Basınçlı hava sektöründeki firmalarının sahiplerine ve yöneticilerine iş planlarında ve eğitimlerinde kota, satış, üretim dışında fütürist yaklaşımların önemi sizce nedir? Şirketlere neler kazandırır?

Fütürist yaklaşımlar; farklı bakış açısı, uzgörülü strateji yapabilme kabiliyeti ve uygulama becerisi kazandırır ki zaten bunlar olmadan herhangi bir şeş kazanmaları da mümkün değildir.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 37

MAKALE

Endüstride Enerji Verimliliği ve Uzaktan Ölçümleme Mehmet ÖzDeM Makina Mühendisi

Enerji, tarihin, coğrafyanın, insanlığın gelişimine dair önemli köşe taşları kabul edilen her olayın değişmez gündemi ve çözülmez sorunu olarak sürekli gündemimizde.

Dünyamız, yenilenebilir enerjileri sürekli sunuyor olsa da, enerjinin her türlüsü, üretiminden dağıtımına, kullanımına ve yönetimine kadar teknoloji ve yatırım gerektiriyor.

38 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

MAKALE

D

oğru enerji kullanımın ön şartı, daha bol ve ucuza üretmekten önce, var olanı etkin ve yerinde kullanabilmek. Biz, bu makalede, endüstride enerji kullanımına, basınçlı hava sistemleri ve benzeri endüstriyel altyapı teknolojileri penceresinden bakacağız.

Bir gazı sıkıştırmak, bir akışkanı basınçlandırmak veya hareketli hale getirmek, işlevsel bakımdan çok yönlü ve üretken sonuçlar verebiliyor.

Endüstrinin bu denli basınçlı hava ve hidrolik teknolojileri üzerine kurulu olması da doğal bir eğilim. Elektrik motorları, pnömatik ve hidrolik olarak özetlenebilecek, yaşlı ancak modası geçmeyen temel teknolojilere güç sağlar durumda. Enerjinin temel dönüşümü, elektrik enerjisinden sağlanıyor ise, ilk akla gelen daha verimli motorlar kullanmak olabilir.

Daha verimli motorlar elbette verimli motor sürücüleri ve akıllı kontrol donanımları ile birlikte anlamlı sonuçlar verecektir. Ancak hepsinin öncesinde ölçüm geliyor.

Basınçlı havanın, üretildiği noktada kullanılması halinde, ölçümlemek, izlemek ve olası hataları ve kaçakları gözlemlemek mümkün.

Ancak, havanın üretildiği santral sonrasında, iletimi, çok amaçlı kullanımı, geniş mekanlarda dağıtımı veya bölünmüş bağımsız kısımlarda tüketimi söz konusu olduğunda, izlemek bir o kadar zor olabilir. Öncelikle, kompresör (veya çoklu konfigürasyonda kompresörlerin) izleniyor olması gereklidir.

Makinaların hangi oranda enerji tükettiği ve çalışma - durma süreleri izlenmelidir. Tankınıza bağlı manometre, sürekli doğru değer aralığında kalıyor olabilir, ancak bu değere ulaşabilmek için kompresörlerin nasıl bir efor harcadığı sadece basınç değerinden bilinemez.

Kompresör enerji tüketimi ve çalışma durma aralıkları, hava kullanımı ile tutarlı olmalıdır. Bu analiz, hava tüketen çok sayıda makina, tezgah ve benzeri sistemlerle örülü karmaşık tesislerde, havayı

etkin kullanamayan bir bileşenin varlığı konusunda bilgi verebilir.

Tüketen sistem verimsizlik oluşturuyor ise, verimli motorlar ve pahalı sürücüler sadece israfı biraz azaltmaya yarayacaktır.

Hava tüketen sistemlerin bakımları da, üreten sistemin bakımı kadar önemli. Kompleks tüketim yapılarında, üretilen hava miktarının merkezi bir yazılımla izlenmesi, enerji tüketimi ve kompresör çalışma süreleri ile tüketim rejiminin tutarlılığının en azından aylık bazda karşılaştırılması ile, tesis içerisinde normalin dışına çıkan bir kaçak veya verimsizlik hali farkedilebilir.

Kompresör santralinde bulunan makinaların, öncelikle eş yaşlandırma kurallarına uygun çalışmalarına dikkat edilmelidir. Bu, enerji verimliliği ile birlikte bakım maliyetleri, çalışma güvenilirliği ve uzun ömür bakımından önemli. Eş yaşlandırma sağlayan bir sisteme yapılacak yatırımın kazandıracağı tartışılmaz bir gerçektir. Eş yaşlandırma, makina çalışma ölçümü yapılarak gerçekleştirilirse, dağıtılan hava ve yüklenme parametreleri ile tam bir eşitlik sağlanabilir.

Eş yaşlandırma sağlayacak bir elektronik sistemin aynı zamanda uzaktan izleme özelliğine de sahip olması, tek yatırımla hem ölçümün hem otomasyonun sağlanabileceği anlamına geliyor. Bu özellikte bir cihaz ve iletişim sistemi, tüketim, verimlilik, bakım kestirimi, sorunların önceden görülmesi, uyumsuz veya yetersiz makinanın ayırt edilebilmesi gibi birçok faydayı size sunabilir.

Günümüzde web tabanlı, GPRS üzerinden veri izleme sağlayan cihazlar ve yazılımlar, kompresör sistemlerine özelleştirilmiş donanım ve yazılım çözümleri sunabiliyor.

Geriye dönük izleme, aylık haftalık toplamların karşılaştırılması, anlık sorunların kaydedilmesi gibi birçok fayda sağlayabilen bu teknolojiler ile, en klasik altyapılardan biri olan pnömatik sistemlerinizi güncel bilgi teknolojileriyle destekleyebilir ve teknolojiden bir alanda daha faydalanabilirsiniz.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 39

HABER

Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS

Q Series Blowers Flows up to 6200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -920 mbar g

TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.

40 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

www.ruutblower.com

HABER

Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler

H Series Blowers Flows up to 8200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -500 mbar g

Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41 ruutblower@ruutblower.com

MAKALE

KOMPRESĂ–RLERDE SOÄžUTMA SÄ°STEMÄ° MODELLENMESÄ° Pelin ALEMDAÄž Makine YĂźksek MĂźhendisi

KompresĂśrlerde sÄąkÄąĹ&#x;tÄąrma sonrasÄą ÄąsÄąnan havanÄąn, sÄąkÄąĹ&#x;tÄąrma prensibine gĂśre tek kademede veya çift kademede soÄ&#x;utulmasÄą gerekmektedir.

SoÄ&#x;utucularÄąn tasarÄąmlarÄąnÄąn kompakt yapÄąda ve minimum basÄąnç kaybÄą prensibinde olmasÄą, hem kompresĂśr sistem tasarÄąmÄą, hem de enerji verimliliÄ&#x;i açĹsÄąndan fayda saÄ&#x;layacaktÄąr. Bu anlamda soÄ&#x;utucu sisteminde kullanÄąlacak olan radyatĂśrlerin kapasitesini; soÄ&#x;utulacak olan sÄąkÄąĹ&#x;tÄąrÄąlmÄąĹ&#x; akÄąĹ&#x;kanÄąn nem oranÄą, sÄąkÄąĹ&#x;tÄąrÄąlmÄąĹ&#x; akÄąĹ&#x;kanÄąn temas ettiÄ&#x;i yĂźzeylerdeki konveksiyon ÄąsÄą transfer katsayÄąsÄą, temas ettiÄ&#x;i yĂźzey alanÄą, soÄ&#x;utucu akÄąĹ&#x;kanÄąn temas ettiÄ&#x;i yĂźzeydeki konveksiyon ÄąsÄą transfer katsayÄąsÄą, soÄ&#x;utucu akÄąĹ&#x;kanÄąn ortalama sÄącaklÄąÄ&#x;Äą, soÄ&#x;utucu akÄąĹ&#x;kanÄąn kapasitesi gibi birçok parametre belirlemektedir. ÇalÄąĹ&#x;ma kapsamÄąnda, kompresĂśr soÄ&#x;utma sisteminde kullanÄąlan radyatĂśrlerin tasarÄąmÄą için matematik model oluĹ&#x;turulmuĹ&#x; ve teorik hesaplar yapÄąlmÄąĹ&#x;tÄąr. OluĹ&#x;turulan matematik model çĹktÄąlarÄą kompresĂśr soÄ&#x;utma sistemi Ăźzerinde yapÄąlan Ăślçßmlerle kÄąyaslanmÄąĹ&#x;tÄąr.

42 › AIR WORLD TĂœRKÄ°YE / TEMMUZ-AÄžUSTOS-EYLĂœL 2019

Sembol Listesi A SoÄ&#x;utucu alanÄą (m²) C IsÄąl Kapasite (J/K) cp Sabit basÄąnçtaki ĂśzgĂźl ÄąsÄą(J/kg.K) Pw Gßç (W) P Geri BasÄąnç (Pa) T SÄącaklÄąk (°C) U Toplam ÄąsÄą geçiĹ&#x; katsayÄąsÄą(W/m².K) V HÄąz (m/s) đ?‘šĚ‡ KĂźtlesel debi(kg/s) q IsÄągeçiĹ&#x;i (W) h Kanat YĂźksekliÄ&#x;i(mm)

t Kanat KalÄąnlÄąÄ&#x;Äą (mm) l Kanat UzunluÄ&#x;u (mm) s Kanat GeniĹ&#x;liÄ&#x;i (mm) Boyutsuz SayÄąlar NTU GeçiĹ&#x; Birimi SaysÄąsÄą Ć? Etkenlik Ä°ndisler a SÄącak Hava b SoÄ&#x;uk Hava i GiriĹ&#x; o ÇĹkÄąĹ&#x;

MAKALE

K

ompresĂśrlerde makine performansÄąnÄąn belirlenmesinde ĂśzgĂźl gßç tĂźketimi yani bir mÂł basÄąnçlÄą hana Ăźretmek için harcadÄąÄ&#x;Äą enerji miktarÄą bĂźyĂźk Ăśnem arz etmektedir. KompresĂśr sistemlerinde toplam gßç tĂźketimi temel olarak, kompresĂśr tahrik sisteminde kullanÄąlan ana motorun elektriksel gĂźcĂź ile soÄ&#x;utma sisteminde kullanÄąlan soÄ&#x;utucu fanlarÄąn elektriksel gßçleri toplanarak hesaplanÄąr. Bu durum da soÄ&#x;utma sisteminde kullanÄąlan radyatĂśr ve fan tasarÄąmlarÄąnÄąn Ăśnemini artÄąrmaktadÄąr.

KompresĂśrlerde soÄ&#x;utma sistemi tasarÄąmÄą yapÄąlÄąrken dikkat edilmesi gereken birçok parametre mevcuttur. Ă–nemli olanlardan bazÄąlarÄą Ĺ&#x;Ăśyle Ăśzetlenebilir; • KompresĂśr ĂśzgĂźl gßç hedefi; ĂśzgĂźl gßç temel olarak

kompresĂśr ana motorun ve fan motorunun elektriksel gĂźcĂź toplanÄąp Ăźretilen hava miktarÄąna bĂślĂźnerek hesaplanmaktadÄąr. Fan tasarÄąmÄą yapÄąlÄąrken, soÄ&#x;utma havasÄąnÄąn kapasitesini etkileyecek geri basÄąnç faktĂśrĂźnĂźn minimum olmasÄą fanÄąn gßç tĂźketimini azaltacaktÄąr. • BasÄąnçlÄą havanÄąn ulaĹ&#x;tÄąÄ&#x;Äą maksimum sÄącaklÄąklar; sistem sÄącaklÄąÄ&#x;Äą, kompresĂśrĂźn sÄąkÄąĹ&#x;tÄąrma oranÄą, hava kapasitesi, rotor hÄązlarÄą ve ortam sÄącaklÄąÄ&#x;Äąna baÄ&#x;lÄą olarak deÄ&#x;iĹ&#x;mektedir. SoÄ&#x;utucu malzemelerinin maksimum dayanÄąm sÄącaklÄąklarÄą, basÄąnçlÄą havanÄąn ulaĹ&#x;tÄąÄ&#x;Äą maksimum sÄącaklÄąk deÄ&#x;erlerine uygun olmalÄądÄąr. • KompresĂśr kasa boyutlarÄą; Ăśn soÄ&#x;utucu ve radyatĂśrlerin boyutlarÄą kompresĂśr kabin boyutlarÄąna uygun geometride ve Ăślçßlerde olacak Ĺ&#x;ekilde optimize edilmelidir.

Matematik Model

koĹ&#x;ullarÄąna gĂśre soÄ&#x;utma sistemin matematik modeli oluĹ&#x;turulmuĹ&#x;tur. i. Modele aĹ&#x;aÄ&#x;Äąda belirtilen deÄ&#x;erlerin girilmesi gerekmektedir. • Çevre sÄącaklÄąÄ&#x;Äą ve nem oranÄą, • SoÄ&#x;utma havasÄą giriĹ&#x; sÄącaklÄąÄ&#x;Äą, • BasÄąnçlÄą havanÄąn kĂźtlesel debisi, basÄąnç ve sÄącaklÄąk deÄ&#x;erleri • BasÄąnçlÄą havanÄąn soÄ&#x;utulmak istenilen sÄącaklÄąk deÄ&#x;eri • SoÄ&#x;utucularÄąn boyutsal limitleri

KompresĂśr sisteminde soÄ&#x;utucu sistem tasarÄąmÄą yapÄąlÄąrken uyulmasÄą gereken kronolojik sÄąralama Ĺžekil 1’de gĂśsterilmiĹ&#x;tir.

Ĺžekil 2. ÇalÄąĹ&#x;mada KullanÄąlan RadyatĂśr Kesiti

Ĺžekil 1. KompresĂśr SoÄ&#x;utma Sistemi TasarÄąm AĹ&#x;amalarÄą [1]

RadyatĂśr modeli

Verimli bir soÄ&#x;utma sistem tasarÄąmÄą için maksimum ve minimum çalÄąĹ&#x;ma sÄącaklÄąÄ&#x;Äą ve kapasite parametlerine gĂśre soÄ&#x;utma kapasitesi belirlenerek, ortalama çevre

RadyatĂśr hesaplarÄąna baĹ&#x;lanÄąrken sistemde olabilecek en fazla ÄąsÄą geçiĹ&#x;i tayin edilmelidir.

KompresĂśr soÄ&#x;utma sistemlerinde sÄącak akÄąĹ&#x;kan olan basÄąnçlÄą havada yĂźksek bir sÄącaklÄąk deÄ&#x;iĹ&#x;imi gerçekleĹ&#x;mektedir. Bu durumda; a indisi sÄącak akÄąĹ&#x;kan b indisi ise soÄ&#x;uk akÄąĹ&#x;kanÄą ifade ettiÄ&#x;i dĂźĹ&#x;ĂźnĂźlerek aĹ&#x;aÄ&#x;Äądaki denklemlere gĂśre hesaplamalara baĹ&#x;lanÄąr. đ?&#x2018;&#x17E; = đ??śđ?&#x2018;&#x17D;(đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x2013; â&#x2C6;&#x2019; đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x153;) đ??śđ?&#x2018;&#x17D; = đ?&#x2018;&#x161;Ě&#x2021; đ?&#x2018;&#x17D; â&#x2C6;&#x2014;đ?&#x2018;?đ?&#x2018;?đ?&#x2018;&#x17D; đ??śđ?&#x2018;? = đ?&#x2018;&#x161;Ě&#x2021; đ?&#x2018;? â&#x2C6;&#x2014;đ?&#x2018;?đ?&#x2018;?đ?&#x2018;? đ??śđ?&#x2018;&#x17D; < đ??śđ?&#x2018;? ; đ?&#x2018;&#x17E;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Ľ = đ??śđ?&#x2018;&#x17D;(đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x2013; â&#x2C6;&#x2019;đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;?,đ?&#x2018;&#x2013;) đ??śđ?&#x2018;&#x17D; > đ??śđ?&#x2018;? ; đ?&#x2018;&#x17E;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Ľ = đ??śđ?&#x2018;?(đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x2013; â&#x2C6;&#x2019;đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;?,đ?&#x2018;&#x2013;)

IsÄąl kapasite deÄ&#x;eri hangi akÄąĹ&#x;kan için kßçßkse đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; deÄ&#x;eri o akÄąĹ&#x;kana eĹ&#x;it olarak alÄąnÄąr. Yani; đ?&#x2018;&#x17E;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Ľ = đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A;(đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x2013; â&#x2C6;&#x2019; đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;?,đ?&#x2018;&#x2013;)

8

2019 TEMMUZ-AÄ&#x17E;USTOS-EYLĂ&#x153;L / AIR WORLD TĂ&#x153;RKÄ°YE â&#x20AC;š 43

MAKALE Bir soÄ&#x;utucuda ÄąsÄąl yĂźkĂźn, olabilecek en yĂźksek ÄąsÄąl yĂźke oranÄąnÄą etkenlik katsayÄąsÄąnÄą vermektedir. IsÄą deÄ&#x;iĹ&#x;tirici etkenliÄ&#x;i olarak ifade edilen đ?&#x153;&#x20AC; verimli ve ekonomik bir ÄąsÄą deÄ&#x;iĹ&#x;tirici tasarÄąmÄą için â&#x2030;Ľ0,8 olmalÄądÄąr [2]. đ?&#x153;&#x20AC;=

đ?&#x2018;&#x17E; đ?&#x2018;&#x17E;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Ľ

Bu bakÄąmdan aĹ&#x;aÄ&#x;Äądaki formĂźl ile gerçek ÄąsÄą geçiĹ&#x;i hesaplanÄąr. đ?&#x2018;&#x17E; = đ?&#x153;&#x20AC;đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A;(đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x17D;,đ?&#x2018;&#x2013; â&#x2C6;&#x2019;đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;?,đ?&#x2018;&#x2013;) Herhangi bir soÄ&#x;utucu tasarÄąmÄą yapÄąlÄąrken Îľ baÄ&#x;ÄąntÄąsÄą yazÄąlabilir. đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A;

đ?&#x153;&#x20AC; = đ?&#x2018;&#x201C; (đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x2C6;, đ??śđ?&#x2018;&#x161;ax ) ; đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x2021;đ?&#x2018;&#x2C6; â&#x2030;Ą

đ?&#x2018;&#x2C6;đ??´ ; đ??ś = đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; / đ??śđ?&#x2018;&#x161;ax r đ??śđ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A;

NTU ifadesi geçiĹ&#x; birimi sayÄąsÄą olarak adlandÄąrÄąlmaktadÄąr ve đ??śđ?&#x2018;&#x; deÄ&#x;erine gĂśre deÄ&#x;iĹ&#x;im eÄ&#x;rileri deneysel olarak Kays ve London tarafÄąndan ortaya konulmuĹ&#x;tur [2]. đ?&#x153;&#x20AC;-NTU deÄ&#x;iĹ&#x;imi Ĺ&#x17E;ekil 3â&#x20AC;&#x2122;de verilmiĹ&#x;tir.

Ĺ&#x17E;ekil 3. đ?&#x153;&#x20AC; (efektiflik) ifadesinin karÄąĹ&#x;mayan sÄąvÄąlar ve çapraz akÄąĹ&#x; durumunda NTU ve Cr parametrelerine baÄ&#x;lÄą deÄ&#x;eri [3]

Ĺ&#x17E;ekil 4. Fan TasarÄąm Metodolojisi

đ?&#x2018;&#x201E; = đ??´ â&#x2C6;&#x2014; đ?&#x2018;&#x2030; đ?&#x2018;&#x192;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x153;đ?&#x2018;? = đ?&#x2018;&#x192;đ?&#x2018; đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x2DC; + đ?&#x2018;&#x192;đ?&#x2018;&#x2DC;đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;Śđ?&#x161;¤đ?&#x2018;? đ?&#x2018;&#x192;đ?&#x2018;¤ = đ?&#x2018;&#x201E; â&#x2C6;&#x2014; đ?&#x2018;&#x192;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x153;đ?&#x2018;?

KompresĂśr soÄ&#x;utma sistemlerinde kullanÄąlan radyatĂśrlerin verimi deÄ&#x;erlendirilirken temel olarak iki unsur dikkate alÄąnmalÄądÄąr. Bunlardan ilki, ihtiyaç duyulan soÄ&#x;utmanÄąn saÄ&#x;lanabiliyor olmasÄą, ikincisi ise radyatĂśrde basÄąnçlÄą havanÄąn ve soÄ&#x;utma havasÄąnÄąn geçtiÄ&#x;i yĂźzeylerdeki basÄąnç kayÄąplarÄąnÄąn dĂźĹ&#x;Ăźk olmasÄądÄąr. BasÄąnçlÄą havanÄąn geçtiÄ&#x;i yĂźzeyde ve soÄ&#x;utma havasÄąnÄąn geçtiÄ&#x;i kanatlÄą yĂźzeylerdeki dirençlerin azaltÄąlmasÄą kompresĂśrlerin ĂśzgĂźl gßç tĂźketimini Ăśnemli oranda azaltmaktadÄąr. Ĺ&#x17E;ekil 5 â&#x20AC;&#x2DC;te bir kompresĂśr sisteminde oluĹ&#x;an basÄąnç kaybÄąnÄąn yaklaĹ&#x;Äąk enerji maliyetleri verilmiĹ&#x;tir. Buna ek olarak soÄ&#x;utucu yĂźzeylerinde oluĹ&#x;an statik basÄąncÄąn % 25 azaltÄąlmasÄą, kompresĂśr ĂśzgĂźl gßç tĂźketimini %1 oranda azaltmaktadÄąr ve bu oran da bir kompresĂśr sistemi için yaklaĹ&#x;Äąk 0.2 Bar basÄąnç kaybÄąyla harcanan enerji maliyetine eĹ&#x;deÄ&#x;erdir.

Fan Modeli

Sistemin matematik modeli ile ihtiyaç duyulan soÄ&#x;utma hava hÄązlarÄą ve radyatĂśr yĂźzeylerinde oluĹ&#x;an basÄąnç kayÄąplarÄą hesaplanmÄąĹ&#x;tÄąr. Hesap sonuçlarÄąna gĂśre fan Ăźretici firmalardan edinilen fan performans eÄ&#x;rileri yardÄąmÄąyla sistem için uygun fan modeli belirlenerek koĹ&#x;ullarÄąn saÄ&#x;lanmasÄą durumuna gĂśre seçim yapÄąlÄąr ya da tasarÄąm parametrelerin deÄ&#x;iĹ&#x;tirilerek tasarÄąm tekrarlanÄąr.

Ĺ&#x17E;ekil 5. EAGLE 315 BasÄąnç KaybÄąna GĂśre AylÄąk Enerji Maliyeti

Kaynaklar [1] Rohsenow,W.M., Hartnett J.P. ,(1998), â&#x20AC;&#x153;Handbook of Heat Transferâ&#x20AC;? Third Edition, Mc Graw-Hill Book Co., New York.

[2] Sparrow, E.M., Hajiloo, A. ,(1980), "Measurements of Heat Transfer and Pressure Drop for an Array of Staggered Plates Aligned Parallel to an Air Flow," J. Heat Transfer, Vol. 102, pp. 426-432.

[3] Kays, W. M. and London, A. L., (1998), "Compact Heat Exchangers", 3rd Edition Krieger Publishing Company [4] Hesselgreaves J.E. (2001), â&#x20AC;&#x153;Compact Heat Exchangers: Selection, Design and Operationâ&#x20AC;?

First Edition, Edinburgh, UK [5] Kraus, A.D., Aziz A., Welty J. (2001) â&#x20AC;&#x153;Extended Surface Heat Transferâ&#x20AC;?, USA [6] Incropera F.P., Dewitt D.P., Bergman T. L., LavÄąne A.S., (2007) â&#x20AC;&#x153;Fundementals of Heat and Mass Transferâ&#x20AC;? 6th Edition, USA [7] Bleier F.P. (1997) â&#x20AC;&#x153;Fan Handbook: Selection, Application and Designâ&#x20AC;? First Edition, USA

44 â&#x20AC;ş AIR WORLD TĂ&#x153;RKÄ°YE / TEMMUZ-AÄ&#x17E;USTOS-EYLĂ&#x153;L 2019

HABER

KAESER’DEN ÇEVRE DOSTU KURUTUCULAR Bİrkan IŞIK

Proje&Satış Mühendisi Topkapı Endüstri / Kaeser Kompresörleri

1 Ocak 2015 tarihinde yeni AB 517/2014 F-gaz yönetmeliği ilan edildi. Bu yeni yönetmeliğin amacı küresel ısınmaya neden olan florlu sera gazı emisyonlarını azaltmaktır. Bu yönetmelik basınçlı hava sektörünüde yakından ilgilendirmektedir.

46 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

Y

önetmelikte sera gazı emisyon sınırlamaları, kullanımı, geri dönüşümü ve bertarafı ile ilgili düzenlemeler belirtilmiştir. Yönetmelik, belirli sera gazları ve soğutucu makinelerinin pazarlanmasını sınırlandırmaktadır. Bu yönetmelik basınçlı hava sektörünüde yakından ilgilendirmektedir. Basınçlı hava sistemlerinde kullanılan standart soğutucu gazlı kurutucular, soğutucu gazı olarak florlanmış sera gazlarını kullanmaktadırlar. Yeni F-gaz yönetmeliği özellikle küresel ısınma potansiyeli (GWP) 2500'den fazla olan soğutucu gazlarının kullanımını sınırlandırmaktadır. 100 yıl içinde 1 kg f-gazının 1 kg CO2’ye oranla sahip olduğu ısınma potansiyeli GWP değeri olarak belirtilmektedir.

Bu yeni yönetmelik basınçlı hava sektöründe soğutucu gazlı kurutucularda sıklıkla kullanılan 3922 GWP’ye sahip R-404 A gazlarının kullanılmasını sınırlandıracaktır. Yeni yönetmeliğe göre 1 Ocak 2020’den itibaren R404 A gazına sahip, 10,2 kg'ın üzerindeki dolum hacminde olan soğutucu gazlı kurutucularına servis yaparken yeni R 404 A gazı kullanılması yasaktır. 1 Ocak 2030'dan itibaren ise R 404 A gazının kullanımı tamamen yasaklacaktır.Bu sebeple halihazırda

kullanılan soğutucu kurutucuların R 404 A gazlarına piyasada ulaşılabilirlik zorlaşacak ve sızıntı yapan soğutucu gazlı kurutucuların bakımı ve arızanın giderilmesi zorlaşacaktır. Dolayısıyla son kullanıcılar, kurutucularının sızıntı kontrollerini son derece özenle tamamlamaları ve planlı revizyonlardan önce alternatif ve daha iklim dostu alternatifler hakkında bilgi almaları önerilir. İşletmelerin yatırımlarını yaparken en uygun ve uzun vadeli olacak ürünleri seçerken yönetmeliklerdeki bu değişikliklere de dikkat etmesi gerekmektedir.

Yönetmeliklerdeki bu değişimleri kapsamlı bir şekilde inceleyen KAESER kompresörleri, kompresörlerine entegre olan kurutucularının tümünde ve harici kurutucularınında birçok modelinde küresel ısınma potansiyeli en az olan çevre dostu R 513 A ( 631 GWP) gazlarını kullanmaya başlamıştır. Sene sonuna kadar tüm kurutucu modellerinde R 513A gazına geçilmiş olacaktır.

Bu sene 100. Yılını kutlayan, yenilikçi anlayışı ve üstün arge çalışmalarıyla pazarında öncü olan dünya markası Alman KAESER Kompresörleri enerji verimliliği yüksek hem de çevre dostu ürünleriyle basınçlı hava sistemlerinde müşterilerine doğru çözümler sunmaya devam edecektir.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 47

HABER

Sanayi üretiminde daralma

T

ÜİK verilerine göre, sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4 azaldı.

Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Nisan ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,3 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 4,2 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0,7 arttı.

Aylık bazda yüzde 1 düşüş yaşandı

Sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 1 azaldı. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Nisan ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 7,8 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0,9 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1,9 arttı.

2019

Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi, mart ayında beklentilerden iyi geldi. Yüzde 4 düşüş beklenen sanayi üretiminde yıllık bazda yüzde 2.2 düşüş gerçekleşti.

Sanayi üretimi, mart ayında

Büyümenin öncü göstergesi sanayi üretiminde daralma devam ediyor. Sanayi üretimi, nisanda yıllık bazda yüzde 4 düşüş gösterdi. Beklentiler yüzde 2,5 düşüş olacağı yönündeydi. Aylık bazda yüzde 0.1 artış beklenen sanayi üretimi yüzde 1 düştü.

yıllık bazda yüzde 2.2 azaldı.

Aylık bazda ise yüzde 2,1 yükseliş yaşandı. Arındırılmamış verilere göre; sanayi üretimi yıllık yüzde 4,7 düşüş gösterirken, aylık bazda sanayi üretiminde yüzde 14,9 artış yaşandı.

Martta takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin yıllık bazda yüzde 3,6 azalacağı, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin ise aylık bazda yüzde 1,6 yükseleceği tahmin ediliyordu.

TÜİK verilerine göre; sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,2 azaldı. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Mart ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,2 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 2,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0,7 azaldı.

Aylık bazda yüzde 2,1 arttı

Sanayi üretimi Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Mart ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 4,1 ve imalat sanayi sektörü endeksi

48 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

yüzde 2,2 artarken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0,6 azaldı.

Sanayi üretimi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,8 azaldı. 2019 yılı birinci çeyreğinde takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,8 azaldı. Bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi ise yüzde 1,7 arttı.

"Pozitif trend devam ediyor"

Sanayi üretim verilerini değerlendiren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, "Sanayi üretimindeki pozitif trend devam ediyor. Özellikle kamu bankalarımızla birlikte açıklayacağımız paket ile sektörümüzdeki dengelenmeye büyük katkı sağlayacağız" dedi.

Sanayi üretiminin martta yüzde 2,1'lik artışla aylık bazdaki pozitif seyrini sürdürmeye devam ettiğine dikkati çeken Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise "Pozitif seyre katkı sağlayan sermaye malları ve ara malı üretimindeki artışlar, reel sektörümüzün ekonomiye olan güvenini göstermesi açısından önemli" değerlendirmesinde bulundu.

HABER

Medikal Vakum Santrali, Ekipmanları ve Standartları Medikal Vakum Santrali, hastanelerin ameliyathane, yoğun bakım ünitesi, hasta odası gibi departmanlarında, güvenli ve devamlı bir vakum kaynağı sağlamak için kullanılır.

Medikal Vakum Santrali Ekipmanları: 1-) Vakum Pompası 2-) Dijital Göstergeli Elektrik Kontrol Paneli 3-) Bakteri Filtre Grubu 4-) Vakum Tankı 5-) Esnek Bağlantı 6-) Tank Bağlantı Kollektörü 7-) Üniteler arası bağlantı elemanları

Uygulanan Standartlar ISO 9001 ve ISO 13485 Kalite ve Yönetim Sistemi, 93/42/EEC EK-2 Tıbbi Cihazlar Direktifi ISO 14971, EN 15223, EN 60601-1, EN 9170-1, ISO 7396-1, EN 1041 Uluslararası Standartlar HTM 02-01 Medikal Bakır Boru Hattı Sistemleri

n Vakum santralının dizayn ve akış hesapları HTM 02-01 standartlarına göre yapılmalı ve kapasitesi belirlenmelidir. n Vakum santralının çalışma voltajı 380V-50/60Hz dir. n Sistemin tüm elektrik tesisatı yürürlükteki IEE norm ve kurallarına uygun olarak tasarlanır.

VAKUM TANKI Vakum tankı hastanelerin taleplerine göre pompaların durma/ çalışma olayını harekete geçiren bir depo görevi üstlenir.

Vakum santralindeki vakum tankının kapasitesi HTM 02-01 standartının 9.0 maddesine göre hastane vakum kapasitesinin

%100'üne karşılayacak şekilde hesaplanır.

Vakum tankları BS 5169 Class 3 standartlarına uygun üretilir ve test edilir.

BAKTERİ FİLTRE GRUBU Bakteri filtre grubu bakteriler gibi zararlı maddelerin tank içerisine girmesini engeller.

Bu işlem cihazın, hijyenik olarak önemli konumda bulunan hastanelerde kullanılması açısından önemlidir.

Santralın bu kısmı tank ile servisin arasında bulunmaktadır. Bakteri filtre grubu filtrelerden ve valflerden oluşur.

Simplex ve Duplex olarak ikiye ayrılır.

Filtreler %99, 998 verimliliktedir.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 49

MAKALE

Basınçlı Hava Sistemlerinde enerji Verimliliği:

Bir Çelik Fabrikasının Basınçlı Hava etüt Çalışması M.Altuğ KARATAŞ

VAT Enerji Genel Müdürü

Günümüzde küreselleşen ekonomi ile artan rekabet şartları endüstriyel işletmeleri “Enerji Maliyetleri”ni gözden geçirmeye zorlamaktadır.

Enerji verimliliği, gerekliliklerden ve kaliteden ödün vermeden ürün başına tüketilen enerji maliyetinin azaltılmasıdır. Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi çok yoğun sistemler oldukları için verimlilik çok önemlidir. Bu makalede bir çelik fabrikasındaki basınçlı hava sisteminin verimliliği konusundaki ölçümler sonucunda; havanın hangi noktalarda, ne miktarda ve nasıl tüketildiği incelenmiş, yapılabilecek iyileştirmeler ve enerji tasarruf olanakları belirlenmiştir.

50 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

A

rtan yakıt fiyatları ve yüksek enerji maliyetleri ve bu konuda yükselen bilincin sonucu olarak işletmeler, boşa yakıt tüketme lüksüne sahip olmadıklarının bilincindedirler.

Enerji tasarrufu kullanılan enerji miktarının değil, gerekliliklerden ve kaliteden ödün vermeden ürün başına tüketilen enerjinin azaltılmasıdır. Enerji tasarrufu, enerjinin gereksiz kullanım sahalarını belirlemek ve israfı asgari düzeye indirmek veya tamamen ortadan kaldırmak için alınan önlemler bütünüdür. Bu doğrultuda işletmelerin enerji tasarrufu çalışmalarına başlamadan önce mevcut durumlarının tespiti için enerji denetleme çalışması yaptırması ve analitik ölçümler ile doğru analizler sonucu enerji politikalarına yön vermeleri gerekmektedir. Enerjinin akıllıca kullanılması ve kayıpların en aza indirilmesiyle üretici konumundaki sanayi tesisleri ya da endüstriyel işletmeler aynı miktardaki mal veya hizmetleri daha az enerji ile üretecek veya aynı miktarda enerji ile daha fazla mal ve hizmet üreterek, ulusal ve uluslararası alanda rekabet gücünü arttıracaktır.

Bu makalede bir çelik fabrikasındaki basınçlı hava sisteminin verimliliği konusundaki ölçümler sonucunda; havanın hangi noktalarda, ne miktarda ve nasıl tüketildiği incelenmiş, yapılabilecek iyileştirmeler ve enerji tasarruf olanakları belirlenmiştir.

2. Basınçlı Hava Sistemleri Basınçlı hava uygun, güvenli ve emniyetli olduğu için, bir güç kaynağı olarak kontrol vanalarında, hava motorlarında, temizleme amaçlı olarak hava tabancalarında ve daha birçok yerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Basınçlı hava sistemlerinin güç/ ağırlık oranı düşüktür ve güç yoğunluğu yüksektir.

Patlamalara ve aşırı yüke karşı dayanıklı olmaları, sıcaklık, nem, toz ve elektromanyetik gürültü gibi unsurlardan etkilenmemeleri, bakımlarının kolay olması ve uzak mesafelere taşınabilir olmaları dolayısıyla birçok işletme tarafından tercih edilmektedir.

MAKALE Şekil 1’de de görüldüğü gibi maliyetlerinin oldukça büyük bir kısmını enerji tüketimi oluşturur. Bu nedenle, işletmenin basınçlı hava sistemine gerçekten ihtiyacı olduğundan emin olunmalı ve gerekli hesaplamalar ve ekonomik analizler yapıldıktan sonra sistemin kurulup kurulmamasına karar verilmelidir.

Basınçlı hava üretmek için kullanılan aletlere kompresör denir. Kompresörler atmosferden aldıkları havayı sıkıştırarak basıncını arttırırlar. İşletme kullanım alanı ve amacına yönelik en uygun kompresörü seçmelidir.

Kompresör seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli unsur kompresörün harcadığı enerji ve buna karşılık vermiş olduğu hava debisidir. Başka bir deyişle, birim hacim havayı belli bir basınca en az enerji harcayarak getirebilme yani verimlilik dikkate alınmalıdır. Bunun en doğru şekilde hesaplanabilmesi için de kapasite, çalışma basıncı ve istenen hava kalitesinin doğru tespit edilmesi çok önemlidir.

3. Basınçlı Hava Sistemlerinde Verimlilik

Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi çok yoğun sistemler oldukları için verimlilik çok önemlidir. En uygun koşullarda bile, kompresörlere verilen enerjinin oldukça büyük bir bölümü ziya edilir. Bu atık enerjiyi faydalı enerjiye dönüştürmenin yolları aranmalı ve basınçlı hava sistemi olabilecek en verimli şekilde tasarlanmalıdır.

Hava sıkıştırıldığında ısı oluşur. Isı enerjisi sıkıştırılmış hacim içerisinde kalmakta ve basınçlı hava boru hattına gönderilmeden önce bu ısının fazlası uzaklaştırılmaktadır.

Aşağıda harcanan günü dağılımını görebilirsiniz;

Şekil 2: Bir kompresörde yaklaşık ısı dağılımı şeması Şekil 1: Basınçlı hava sistemlerinin bir yıllık giderlerin paychart olarak gösterimi

Birçok avantaja sahip olması nedeniyle, basınçlı havanın yüksek maliyetli bir güç kaynağı olduğu gerçeği sık sık gözden kaçırılır. Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi oldukça yoğun sistemlerdir. Basınçlı havanın maliyeti elektrik fiyatlarından 7-10 misli daha fazladır.

1. Elektrik motorundan şafta verilen güç 2. Radyasyon kayıpları 3. Alçak basınç kademesinden ısı geri kazanımı 4. Ara soğutucudan ısı geri kazanımı 5. Yüksek basınç kademesinden ısı geri kazanımı 6. Son soğutucudan ısı geri kazanımı 7. Teorik olarak geri kazanılabilen ısı 8. Basınçlı havada kalan ısı

%100 %4 %4 %43 %4 %43 %94 %6

8

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51

MAKALE Avrupa Birliği ülkelerinin basınçlı hava sistemlerinde ekonomik ve teknik açıdan uygulanabilir tasarruf miktarı %32,9’dur. Ekipmanların daha düşük basınçlarda çalıştırılabildiği yerlerde elektrik enerjisinden tasarruf elde etmek mümkündür. Bu durumda kompresörün maksimum basınç değerindeki azalmaya karşılık güç tüketiminden tasarruf sağlanacaktır. İşletmede bir tek uygulama için daha yüksek basınçlara ihtiyaç duyulursa, sistemi daha düşük hava basıncında işletebilmek için yüksek basınca ihtiyaç gösteren hava tüketim elemanını düşük basınç ile çalışabilen bir ekipman ile değiştirmek daha ekonomik olacaktır. Hatta, bu tür bir değişiklik yapılamıyorsa, bu ekipman için küçük ve basıncı yüksek bir lokal kompresör uygulaması yapmak elverişlidir.

Ayrıca işletme basıncı ne kadar düşürülür ise hava dağıtım hattındaki kaçaklardan oluşacak kayıplar da o oranda azalacaktır. Basınçlı hava sistemindeki kaçakların önlenmesi enerji tasarrufu için önemli bir fırsattır.

Kaçaklar çoğunlukla emniyet valfleri, boru ve hortum bağlantı yerleri, kesici valfler, yol verme kaplinleri ve pnömatik aletlerde meydana gelir.

tüm yarı iletken teknolojiye sahip ekipmanlar yüksek miktar ve frekansta harmonik adı verilen akımlar üretirler.

Harmoniklerin temel zararları şu şekilde özetlenebilir; Tablo 1: Fabrikanın hava kompresörlerinin bilgileri

•

• • •

Şekil 3: AB normlarına göre uygulanabilir tasarruf noktaları

Kaçakların asıl oluşma nedeni uygun olmayan tesisattan ziyade yetersiz ve eksik bakımdan kaynaklanır.

Basınçlı hava kompresörlerinde atık ısıdan geri kazanım yapmak mümkündür. Kompresör tarafından kullanılan enerjinin % 94 ısı enerjisine dönüştürülür. Enerji tasarrufu potansiyelinin en yüksek olduğu kısımlar ara ve son soğutucu kısımlarıdır. Son soğutucu tarafından alınan ısı, basınçlı havadan nemi uzaklaştırırken ara soğutucu tarafından alınan ısı, sıkıştırma verimliliğini artırır. Kompresörden atılan sıcak havadan enerji geri kazanım uygulaması (su veya ortam ısıtması gibi) yapılabilir. Ayrıca, kompresör verimini artırmak için giriş havasının mümkün olduğunca soğuk, temiz ve kuru olması gerekmektedir. Bu nedenle binanın kuzey yönünde ve yağmurdan korunmuş bir hava girişi tercih edilmelidir.

Giriş sıcaklığındaki her 5 °C’lik düşme enerji tüketiminde % 2 azalmaya neden olur.

•

Kondansatörlerin aşırı yüklenmesine ve ömürlerinin azalmasına ve hatta yangınlara neden olmaktadır, dağıtım sistemlerinde aşırı yüklenmelere ve hızlı yaşlanmalara neden olur, Röle, kesici ve sigortaların hatalı çalışmasına, gereksiz açma yapmasına neden olmaktadır, Sayaçlarda ölçüm hatalarına, haberleşme hatlarında gürültülere ve elektronik kartların arızalanmasına neden olurlar, Harmonik kirlilik dijital sayaçlarda reaktif güç gibi görülmektedir, yani kayıplar yaratmaktadır, reaktif enerji ceza bedeli ödeme riski oluşur, Motor, jeneratör ve iletkenlerde harmonik bileşenden dolayı akımın artmasına bu da kayıplara sebep olup cihazların ve iletkenlerin ısınmasına neden olup ömürlerini kısaltır.

Bu çalışmada enerji analizörü ile yapılan ölçümler sonucunda 5, 6, 8’nolu kompresörler ve kompresör ana panosunda yük değişimine bağlı bir gerilim dalgalanması bulunmamakla beraber kompresörlerin sürekli tam yükte çalıştığı gözlemlenmiştir. Gerilim ve Akım harmonik değerleri yüksek bulunmuş ve kompresöre lokal filtre uygulanması önerilmiştir. Bu şekilde kompresörün frekans sürücüsünün ürettiği harmonik frekanslar işletmeye dağılmayacak, elektronik kartlara, haberleşme-ye ve elektrik sistemlerine zarar vermeyecektir.

Tablo 2: Basınçlı hava kaçakları

4. Basınçlı Hava Sistemlerinin Değerlendirilmesi

Bu makalede incelenecek olan çelik fabrikasında üç adet kompresör dairesi bulunmaktadır.

4.1. Elektriksel değerlendirmeler

AC ve DC sürücüler, UPS sistemleri ve rektifier gibi

52 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

4.2. Basınçlı Hava kaçaklarının Tespiti

Basınçlı hava sistemindeki kaçakların önlenmesi enerji tasarrufu için önemli bir fırsattır. Kaçaklar çoğunlukla emniyet valfleri, boru ve hortum bağlantı yerleri, kesici

MAKALE valfler, yol verme kaplinleri ve pnömatik aletlerde meydana gelir. Kaçakların asıl oluşma nedeni uygun olmayan tesisattan ziyade yetersiz ve eksik bakımdan kaynaklanır. Aşağıdaki tabloda değişik çaptaki deliklerde gözlemlenen hava kaçakları görülebilir:

Tablo 4: Basınçlı hava deposu kapasiteleri

Yapılan incelemeler sonucunda çalışmanın yapıldığı çelik fabrikasında 72 noktada hava kaçağı tespit edilmiştir. Bu hava kaçaklarının olduğu noktalar genellikle makine bağlantı noktaları, vana bağlantı noktaları ve dirseklerdir. Bu noktaların yanı sıra ayırıcı drenaj, fan girişi, motor içi ve motor filtre bağlantı noktalarında da hava kaçakları mevcuttur.

4.5. kompresör Odası Havalandırma kontrolü

110 kW gücündeki bir kompresör 1198,8 m3/h hava üretmektedir. Çalışmadaki işletmede kompresör dairesi ana panosunda yapılan ölçümlerde tesisin basınçlı hava ihtiyacının olmadığı bir durumda kompresörlerin ortalama 95 kW güçte çalıştıkları tespit edilmiştir. 95 kW’lık kompresör 1030,97 m3/h basınçlı hava üretmektir.

Toplam basınçlı hava kapasitesinin %17’si hava kaçağı olarak kaybedilmektedir. Bu bulgular sonucunda kompresörlerden birinin basınçlı hava kaçaklarına çalıştığı sonucunu çıkarmak mümkündür. Tesis yılda 7500 saat çalıştığı takdirde bu kaçakların sebep olduğu kayıp yılda yaklaşık 70.000 USD civarındadır.

4.3. Tesis kompresör debi ve basınç kontrolü

İşletme basıncının, en yüksek basınçta hava tüketen makinenin basınç değerinin 0,5 bar üstünde seçilmesi uygundur.

Tablo 3’den görülebileceği gibi hız sürücülü 5 numaralı kompresör ölçüm esnasında sürekli minimum hızda çalışmıştır. Diğer kompresörler ise tam yükte çalışmıştır.

Sonuç olarak, toplam üretilen debi değeri 4404 m3/h bu çalışmadaki fabrikanın basınçlı hava tüketimi olarak alınabilir.

Tablo 3: Ortalama Güç ve debi değerleri

4.4. Basınçlı Hava deposu Yerleşim ve Bağlantı kontrolü

Bu çalışmadaki çelik fabrikasında yapmış olduğu-muz incelemelerde toplam basınçlı hava tüketimi ve mevcut basınçlı hava depolarının hacimleri hesaplandığında basınçlı hava depolarının hacimlerinin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple sistemin hava ihtiyacını karşılamak için basınçlı hava depolarının kapasitelerinin artırılması gerekmektedir.

Yeni konulacak basınçlı hava depolarının hacimleri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır: Ana formül; V= 9,375 x Q Burada; Q= Kompresör debisi (m3/h) V= Depo hacmi (m3) olarak alınacaktır

(Tablo 4).

Bir kompresör çalışırken değişik noktalardan ortama ısı yayılır. Hava soğutmalı kompresörlerde elektrik motorunun tükettiği elektrik enerjisinin %100’ü, su soğutmalı kompresörlerde %90’ı ısı enerjisi olarak yayılmaktadır.

Bunların dışında, kompresör elemanlarından radyasyonla yayılan ısı, hava soğutucusundan açığa çıkan ısı, elektrik motorundaki kayıp karşılığı ısı söz konusu edilebilir.

Kompresör odası sıcaklığının 35-38°C’yi geçmeme-si uygun görülmektedir. Genel olarak bu değerler ortam sıcaklığının yaklaşık 10°C ısınması anlamına gelir. Bu ısıyı alması için gereken hava debisi;

V= G /1,2 (m³/h) olarak bulunur.

G = Qk / Cp x Δt Qk = Toplam Açığa Çıkan Isı (kW) G = Hava kütlesi Cp = Havanın ısınma ısısı (kWh/kg.°C)2,8x10-4 kWh/ kg.°C Δt = Sıcaklık farkı (°C) Toplam açığa çıkan ısı; - Kompresör mil gücünün %94’ü - Motor ile mil gücü arasındaki fark - Hava soğutucusunun ortama yaydığı ısı gücü Kompresör motor gücü Mil gücü Hava soğutucusu Sıcaklık farkı

= 110 kW = 102 kW = 10 kW = 10 °C

Hesaplama yapılırsa; Q = 0,94 x 110 kW + (110-102)kW + 10 kW = 121,4 kW G = 121,4 /2,8x10-4 x 10 = 43357,1 kg/h V = 43357,1/1,2 = 36180 m³/h Bu çalışmadaki fabrikada kompresör gruplarından biri açık ortamda bulun-maktadır. Diğer 2 kompresör dairesinin de kapılarının devamlı açık tutulduğu gözlemlenmiştir. Bu hava değişiminin karşılandığı düşünülmektedir.

5. Enerji Sürekliliği ve Tasarrufu Önerileri

5.1. Ring Hattı kurulması

Bu çalışma sırasında yapılan ölçümler ve analizler sonucunda hem basınçlı havanın kesintisiz bir şekilde işletmenin her yerine iletilebilmesi hem de hava kaçaklarının engellenebilmesi adına basınçlı hava sistemi için komple kapalı çevrim ring hattı kurulması tavsiye edilmiştir.

Mevcut durumdaki basınçlı hava tesisatı, her üç kompresör grubundan beslenecek biçimde yapılmış-

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 53

MAKALE tır. Tesisat, 4˝ boru ile fabrika ortasına kadar gidip oradan balık kılçığı şeklinde dağılmaktadır. Tesisatın ilk yapımından sonra, artan makine sayısına paralel olarak, yeni boru hatları çekilmiştir. Bu tip boru şebekesi ilk yapıldığı konumda bırakılmadığı zaman, ortaya debi ve basınç dalgalanmaları çıkar ve sistemin dengesi bozulur.

Basınçlı hava kompresörlerinden maksimum verim elde edilebilmesi için, kompresörlerin emiş yönünün kuzey olması gerekmektedir. Bu çalışmadaki fabrikada 4 kompresörün emiş yönü olması gerektiği gibi kuzeydir. Maksimum verim elde edilmesi için emiş yönü batı olan 6m³’lük kompresörlerinde emiş yönünün kuzeye çevrilmesi gerekmektedir.

Boru şebekesinin oldukça eskimiş durumda olduğu görülmüş, kompresör çıkışlarında hattın bir kısmının siyah boru olduğu tespit edilmiştir. Tüm basınçlı hava boru tesisatı sökülerek, standartlara uygun, galvanizli çelik borudan, yeni boru tesisatı kurulmalıdır. Tesisatta, bağlayıcı eleman olarak, sıvı conta kullanılmalıdır. Boru ring hatları hemen döşenmeli ve duruş tarihine kadar bitirilmeli, duruş süresince makine bağlantıları yapılmalı ve ondan sonra eski tesisat sökülmelidir.

Ayrıca kompresör gruplarının çıkışlarında yer alan basınçlı hava depolarının yetersiz olan hacimlerinin de daha büyük kapasiteli depolar ile değiştirilmesi gerekmektedir.

Basınçlı hava ring sistemi enerji tasarruf yöntemi değildir ancak bir tesisin basınçlı hava sisteminin güvenli ve sürekli olması için gerekli bir sistemdir. Ring sistemi işletmelerdeki basınçlı hava sisteminin çok daha verimli ve doğru bir şekilde çalışmasını sağlayacaktır. Ring sistemi olmadığı takdirde enerji temininde dalgalanmalar olacaktır.

Şekil 4: Basınçlı hava ring hattı dağıtım şeması

Hava Tanklarının kapasitesinin artırılması

Basınçlı hava tanklarının yetersiz olan kapasitelerini arttırmak için bir adet 3 m3 ve bir adet 5 m3’lük hava tankı almak yeterli olacaktır.

Şekil 5: Basınçlı hava hattı otomatik drenaj

Kompresör Egzozundan Isı Geri kazanılması

Basınçlı hava elde etmek için kompresörlerde harcanan elektrik enerjisinin %90 veya fazlası ısı enerjisi olarak geri kazanmak ve işletmenin herhangi bir noktasındaki ısı ihtiyacını gidermek mümkündür. Böylece hem atık ısıdan faydalanılmış olacak hem de işletmenin enerji maliyeti ve çevreye olan etkisi azalacaktır. Çalışma sırasında yapılan incelemeler sırasında kompresörlerden gelen atık ısıdan enerji elde edilmesi konusunda oldukça yüksek bir potansiyel gözlemlenmiştir. Kompresörlerin egzozlarından çıkan gazın sıcaklığı 50 °C, 61 °C, 82 °C ve 57 °C olarak ölçülmüştür. Bu sıcaklığı 25 °C’ye düşürerek bu atık ısıdan elde edilecek enerji ile yemekhaneyi ısıtmak mümkündür.

Kompresörlerin egzoz debileri; ölçülen egzoz hızla-rı egzoz kesit alanı ile çarpılarak hesaplanabilir. 5, 6, 7 ve 8 no’lu kompresörlerin normalize edilmiş egzoz debileri ve kazanılabilecek potansiyel ısı miktarları; Tablo 5: 5, 6, 7 ve 8 no’lu kompresörlerden ısı geri kazanım potansiyeli

Q = V x c x Δt

Şekil 5: Basınçlı hava hattı otomatik drenaj 54 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Q V C Δt

: Isı enerjisi (kW) : Debi (Nm3/h) : Özgül ısı ( kWh/Nm3°C) : Sıcaklık farkı (°C)

MAKALE Yukarıda hesaplanan ısı enerjisi, kompresör dairesine en yakın alan için ortam ısıtmasında kullanılabilir veya tesisin ihtiyacı olan sıcak suyun üretilmesinde kullanılabilir.

5.1.1. Kompresörden Ortam Isıtması 5, 6 ve 7 numaralı kompresör sistemi soğutması sonucunda atılan sıcak hava ile kompresör dairesine en yakın ortamın ısıtması gerçekleştirilebilir. Bu üç kompresörden %20’lik taşıma kaybı ile 277,57 kW’lik bir enerji geri kazanımı sağlanabilir.

Bu sayede, ısıtmanın doğalgaz ile 4-5 ay yapılacağı düşünüldüğünde %90’lık yanma verimine göre yılda 104.164 m³ doğalgaz tasarrufu gerçekleştirilebilir. Bu sayede 14.000 USD’lık bir maliyetle 43.000 USD’lık bir kazanç sağlamak mümkündür.

5.1.2. Kompresörden Sıcak Su Üretilmesi

Kompresör sistemi soğutma sonucunda atılan sıcak hava ile 45°C’de su üretilebilir. Bu su banyolarda ve ısıtmada kullanılabilir.

üzerinde ve makine giriş bağlantılarında hava kaçakları tespit edilmiştir. Ayrıca enerjinin en son noktaya kadar ulaşımında problemler olduğu ve mevcut basınç hattında takip edilemeyen bir basınçlı hava sistemi gözlenmiştir.

Basınçlı hava sisteminin daha verimli çalışabilmesi ve her noktaya sabit basınçta hava ulaştırılabilmesi için hava kaçaklarının giderilmesi ve mevcut tesisatın kapalı devre ring hattı ile değiştirilmesi gerekmektedir. Böylece basınçlı hava kesintisiz ve güvenli bir biçimde işletmenin her yerine iletilebilecek, yeni kurulacak makinelerde bile basınçlı hava yetersizliği oluşmadan hava temini sağlanabilecektir. Ring sistem kullanılmadığı takdirde, istenilen basınçlı havanın elde edilmesinde zorluklar ve problemler yaşanması, makinelerin zarar görmesi gibi istenilmeyen durumlarla karşılaşılacaktır.

Ring hattının yanı sıra kompresörlerin egzoz gazlarından ısı geri kazanımı ile elde edilecek enerji ile tesis içindeki herhangi bir alanın ısıtmasını gerçekleştirmek ya da proseslerde kullanılan sıcak suyun elde edilmesini sağlamak mümkündür. Bu projeler sayesinde hem atık ısıdan faydalanılmış olacak hem de işletmenin enerji maliyeti düşürülerek, çevreye yayılan CO2 emisyonu azaltılacaktır.

Yapılan incelemeler sonucu basınçlı hava üretim binalarında kullanılan depoların yetersiz olduğu tespit edilmiş ve tüketime uygun kapasite artırımları önerilmiştir.

Bu sayede 5, 6, 7 ve 8 numaralı kompresörden %20 ’lik hava taşıma kaybı ile 184,75 kW’lik enerji geri kazanımı sağlanabilir. Bu enerji 45°C’de su üretmek için kullanıldığında 312 gün, 24 saat çalıştığı takdirde yılda 160.243 m³ doğalgaz tasarrufu gerçekleştirilebilir. Bu 65.800 USD’lık bir kazanç demektir.

Basınçlı havanın en pahalı enerji olduğu gerçeği göz önünde bulundurularak yapılacak müdahalelerle hem sistemin güvenli çalışması sağlanacak hem de enerji tasarrufu elde edilebilecektir.

Not: Tablo 1-5 bir endüstriyel işletmede yapılmış olan gerçek ölçüm sonuçlarına dayanarak hazırlanmıştır.

6. SonuÇ Basınçlı hava uygun, güvenli ve emniyetli olduğu için, bir güç kaynağı olarak kontrol vanalarında, hava motorlarında, temizleme amaçlı olarak hava tabancalarında ve daha birçok yerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Birçok avantaja sahip olması nedeniyle, basınçlı havanın yüksek maliyetli bir güç kaynağı olduğu gerçeği sık sık gözden kaçırılır. Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi oldukça yoğun sistemler olup maliyeti elektrik fiyatlarından 7-10 misli daha fazladır.

Bu çalışma sırasında yapılan ölçümler ve analizler sonucunda, basınçlı hava sisteminde özellikle ana hatlar

kaYnakça • Rajan, G. G., (n.d.), Optimizing EnergyEfficiencies in Industry, McGrawHill.

• TMMOB, (2003), Basınçlı Hava Tesisatı ve Kompresörler, İstanbul.

• Andersen, B. W, (2001), The Analysis and Design of PneumaticSystems, Krieger Publishing Company, Florida.

• Elliot, B. S., (n.d.), CompressedAir Operations Manual, McGrawHill.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 55

MAKALE

BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İlker Akçay

Yüksek Uçak Mühendisi

Küreselleşen ekonomi ile birlikte sürekli artan rekabet, daralan pazarlar ve maliyet baskısı endüstriyel işletmeleri her geçen gün “Enerji Maliyetleri”ni gözden geçirmeye zorlamaktadır.

56 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

A

lternatif enerji kaynaklarının maliyetlerinin hala yüksek olması, konvansiyonel yakıtla elde edilen enerjinin maliyetlerinin sürekli yükselmesi ve enerji verimliliği konusunda oluşan farkındalığın da sonucu olarak işletmeler, boşa enerji tüketme gibi bir lükse sahip olmadıklarını idrak etmişlerdir.

Gün geçtikçe önemi artan Enerji Verimliliği kavramı, işletmelerin mevcut durumlarını iyileştirmek ve yeni yatırım yaparken enerji verimliliği yüksek sistemleri tercih etmek sonuçlarını doğurmuştur. Bu çerçevede bu yazımızda işletmelerde Basınçlı Hava Sistemleri ve Enerji Verimliliği konusunu işleyeceğiz. Konunun tüm detaylarıyla incelenmesi dergide bize ayrılan bölümü fazlasıyla aşacağından ana başlıklara ve önemli konulara dikkat çekeceğiz.

Basınçlı Hava Sistemlerinde Enerji verimliliğini artırmanın yolu sistemin kurulum aşamasıyla başlar. İşletmenin basınçlı hava ihtiyaç analizinin yapılması, analiz sonucu doğru sistem tasarımı oluşturulması, yüksek verimliliğe sahip komponentlerin seçilmesi doğru başlangıç için ilk adımlardır. İkinci adım ise doğru tasarlanıp kurulmuş sistemi ilk günkü verimlilikte işletebilmek için gerekli bakım prosedürünün yürütülmesidir. Bu iki önemli başlığın birinin yapılmaması diğerinin de kıymetini yitirmesine sebep olacaktır. Dünyanın en mükemmel sistemini kurmanız doğru bakım yapılmadığı sürece bir anlam ifade etmeyecektir, hakeza yanlış tasarlanmış ve kurulmuş bir sisteme ne kadar iyi bakım yapsanız da verimliği belli bir seviyenin üzerine çıkarmanız mümkün olmayacaktır.Özetle sistemin kurulum aşaması da bakım aşaması da çok kıymetlidir ve maksimum enerji verimliliği ancak ikisinin de doğru yapılması sonucu elde edilebilecektir.

Birçok avantaja sahip olması nedeniyle, basınçlı havanın yüksek maliyetli bir güç kaynağı olduğu gerçeği sık sık gözden kaçırılır. Şekil 1’de de görüldüğü gibi maliyetlerinin oldukça büyük bir kısmını enerji tüketimi oluşturur. Bu nedenle, sistem dizayn aşamasında işletmenin nasıl bir basınçlı hava sistemine ihtiyacı olduğundan emin olunmalı ve gerekli hesaplamalar ve ekonomik analizler yapılmalıdır.

Kompresör Seçimi

Basınçlı hava sistemlerinin kalbi olan ve enerji verimliliğine en yüksek miktarda ve kolaylıkta

MAKALE HABER katkı sağlayacak ana komponent olan kompresörün seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, işletme ihtiyacının doğru tespiti sonrasında alınacak kompresörün harcadığı enerji ve buna karşılık üretmiş olduğu hava debisidir. Başka bir deyişle, birim hacim havayı belli bir basınca en az enerji harcayarak getirebilmesi yani verimliliğidir. Enerji verimliliği konusunda her geçen gün invertörlü ve direkt akuple tip kompresörler daha fazla tercih edilir hale gelmektedir. İlk yatırım maliyetleri %20 mertebesinde daha yüksek olmakla birlikte bu maliyet farkı kısa sürede amorti edilebilmektedir.

Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi çok yoğun sistemler oldukları için verimlilik çok önemlidir. En uygun koşullarda bile, kompresörlere verilen enerjinin oldukça büyük bir bölümü zayi edilir. Bu atık enerjiyi faydalı enerjiye dönüştürmenin yolları sistem dizaynı sırasında belirlenmeli ve basınçlı hava sistemi olabilecek en verimli şekilde tasarlanmalıdır. Kompresörden atılan sıcak havadan enerji geri kazanım uygulaması (su veya ortam ısıtması gibi) en tipik geri kazanım yöntemidir.

Ayrıca, kompresör verimini artırmak için giriş havasının mümkün olduğunca soğuk, temiz ve kuru olması gerekmektedir. Bu nedenle sistem yerleşiminde kuzey yönünde ve yağmurdan korunmuş bir hava girişi tercih edilmelidir. Giriş sıcaklığındaki her 5 °C’lik düşme enerji tüketiminde % 2 azalmaya neden olur. 7 bar çalışma basıncına göre dizayn edilmiş bir kompresörün basınç değerindeki her 150 milibarlık artış, enerji sarfiyatının %1 oranında artması anlamına gelmektedir.

Kurutucu Seçimi

Kompresörden çıkan yüksek sıcaklıktaki basınçlı hava yüksek miktarda su ve yağ ihtiva eder. Havadaki nem ve kompresör kaynaklı bu yağ ve su karışımının sistemden uzaklaştırılması şarttır zira aksi durumda bu bulamaç şeklindeki karışım tesisatlarda ve bağlı çalışan tüm makinalarda korozyon, aşınma ve tıkanmalara sebep olur ve ağır tamir-bakım masrafları gerektirir, ölçüm aletlerinin yanlış çalışmasına sebebiyet verir.

ISO 8573-1 normları, işletmelerin ihtiyaç duydukları basınçlı hava kalitesi uyarınca soğutmalı veya kimyasal kurutucu tercih etmelerini ve farklı kombinasyonlarda filtreler kullanmalarını gerektirmektedir. Soğutmalı ve Kimyasal Kurutucu seçiminde de tıpkı kompresör seçiminde olduğu gibi yüksek verimli, basınç kaybına sebep olmayacak, bakım masrafları düşük ve uluslararası normlara uygun teknik özelliklere sahip ürünler tercih edilmelidir. Yeni soğutucu tipi hava kurutucusu yatırımında kurutucunun enerji tasarrufu çevrimi yapabilmesi önemlidir. İşletmenin uygulamalarında ihtiyaç duyduğu basınçlı hava çiğlenme noktasının altında bir çiğlenme noktasına sahip kurutucu kullanımından kaçınılmalıdır. Her tür rejeneratif adsorbsiyonlu kurutucu için enerji tasarrufu sağlayan çiğlenme noktası denetleyicisi, kurutucunun yapısında yer almalıdır.

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 57

HABER MAKALE

Basınçlı Hava Filtresi Kullanım Önerileri

Basınçlı Hava Filtrelerinin toplam enerji verimliliğine katkısını maksimize edebilmek için sistem tasarım aşaması ve sonrasındaki servis ve bakım faaliyetleri sırasında şu hususlara dikkat edilmelidir; n İhtiyaç duyulan basınçlı hava kalitesi göz önünde bulundurularak filtre kombinasyonu oluşturulmalı, böylece sisteme gidecek havanın kalitesi güvence altına alınarak maksimum enerji verimliliği sağlanmalıdır.

Basınçlı Hava Filtresi Seçimi

Maksimum enerji verimliliğinin sağlanması basınçlı hava hatları üzerindeki tüm komponentlerde minimum basınç kaybı oluşmasıyla mümkündür.

Etkili bir filtreleme yapılmayan basınçlı hava hatları üzerindeki makinalar, cihazlar, aletler kısacası sistemler aşınmaya maruz kalıp ilave bakıma ihtiyaç duyarken, bu hatlarda üretilen ürünlerde kalite düşüklüğü gözlemlenir.

Kaliteli filtre ve iç elementlerinin kullanılmasıyla sağlanan üstün filtreleme özellikleri sayesinde, basınçlı hava sistemlerinin sürekli, temiz ve yüksek kaliteli basınçlı hava sağlamasına olanak tanınır.

n Sistemi besleyen kompresörün gücü, ani kalkışlar, sistem kayıpları gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalı yani sadece bağlantı ölçüleri değil kapasite hesabı yapılarak filtre seçimi yapılmalıdır. Bu sayede kısa sürede element tıkanması, kompresörde zorlanma ve yüksek enerji sarfiyatı gibi sorunların daha başlangıçta önüne geçilmelidir. n Filtrelerin ısı kaynaklarından uzağa yerleştirilmesi filtre verimini artıracak, filtre gövdelerinin ömrünü uzatacak ve filtre elementlerinin verimini artıracaktır.. Özellikle CF serisi aktif karbon filtrelerin ısı kaynaklarına yakın monte edilmemesi, içerisinden geçen havanın sıcaklığının 35ºC yi geçmemesi sağlanmalıdır.

n Filtre üzerindeki ok işaretlerine dikkat edilmeli ve ters montaj yapılmamalıdır. Aksi halde bu durum filtrasyon veriminin düşmesine neden olacak, şamandıralı otomatik tahliye veya selenoid valfli tahliyelerin kısa sürede arıza vermesine sebep olacaktır.

n Filtrelerin zemine dik olarak değil de belli bir açıyla monte edilmesi: Bu durumda filtre içerisinde biriken yağ ve su karışımının filtre dışına atılması mümkün olmayacak, bazı durumlarda filtre elementi bu karışımın içinde kalarak görevini yapamaz hale gelecektir. Şamandıralı otomatik tahliyeler ise bu tip bir montajda görev yapamayacaktır. n Her şeyden önemlisi filtre elementleri 3.500 saatlik operasyon süresi veya maks. 0.7 barlık basınç farkı oluşması halinde mutlaka orijinal veya kaliteli muadil filtre elementleriyle değiştirilmelidir.

Basınçlı hava hatlarında yaşanabilecek basınç kayıpları enerji verimliliğinde düşüşlere ve işletme maliyetlerinde artışlara neden olmaktadır. Sistem üzerindeki 0,1 barlık basınç kaybı toplam enerji sarfiyatında %1 mertebesinde bir artışa neden olabilmektedir. Basınçlı hava filtrelerinin iç elementlerinin düzenli olarak değiştirilmesi ve bakımların zamanında yapılması enerji verimliliğine ciddi katkı sağlamakta, basınç kayıplarını ve işletme giderlerini azalttığı gibi sisteme bağlı tüm cihaz makine ve aletlerinde ekonomik ömürlerini artırmakta ve bakım maliyetlerini düşürmektir. Filtre değişim aralıkları enerji verimliliğine doğrudan etki eder. İşletme çalışma saatlerinin yanı sıra basınçlı havanın sıcaklığı, hava debisi gibi parametrelere de bağlıdır. Filtre iç elemanlarının zamanında ve orijinal veya muadil parça ile değiştirilmesi kullandığınız basınçlı havanın kalitesinin güvencesidir.

58 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Sistemdeki Kaçak ve Kayıpların Tespiti ve Giderilmesi:

Basınçlı hava sistemindeki kaçakların önlenmesi enerji tasarrufu için çok önemli bir fırsattır. İşletmelerdeki en büyük verim kayıpları kaçaklar ve kayıplar sebebiyle meydana gelir. Kaçaklar çoğunlukla emniyet valfleri, boru ve hortum bağlantı yerleri, kesici valfler, yol verme kaplinleri ve pnömatik aletlerde meydana gelir. Kaçakların asıl oluşma nedeni uygun olmayan tesisattan ziyade yetersiz ve eksik bakımdan kaynaklanır. Kullanılan ekipman ve cihazların teknik kapasiteleri elverdiği sürece işletme basıncı ne kadar düşürülür ise hava dağıtım hattındaki kaçaklardan oluşacak kayıplar da o oranda azalacaktır. Aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere enerji verimliliğini artırabilmenin en kolay ve kazancı en yüksek yolu kurulum aşaması ve sonrasında bakım ve tamir sırasında bu kayıpların giderilmesidir.

8

* Klasik kompresör teknolojilerine göre % 35‘e varan enerji tasarrufu * CLASS ZERO % 100 yağsız basınçlı hava * Tekstilden demir çeliğe endüstrinin tüm sektörlerine yönelik özel çözümler * Uzatılmış bakım periyotlarıyla minumum duruş maksimum performans * Uygun servis maliyetleri

HABER MAKALE debi değerlerine göre boyutlandırmak sistem verimliliğini önemli ölçüde arttırır.

• Büyük boyutta seçilmiş bağlantı kaplinleri daha düşük basınç kayıplarına sebep olur. Örnek olarak 1/4” hızlı bağlantı kaplininde oluşan basınç düşümü 1/8” hızlı bağlantı kaplinine göre yaklaşık %83 daha azdır.

Basınçlı Hava Tankları ve Saklama Kapasitesi Tespiti

Basınçlı hava sistemlerinde basınç kayıplarını minimize etmek için izlenmesi gereken genel adımlar aşağıdaki gibidir:

• Aftercooler, su seperatörü, kurutucu ve filtre gibi basınçlı hava iyileştirme ekipmanlarını seçerken maksimum çalışma basınçlarında minimum basınç kaybı sağlayan ürünler tercih edilmeli ve üreticinin bakım prosedürleri aksatılmadan gerçekleştirilip kayıt altına alınmalıdır.

• Basınçlı havada bulunan su buharının boru ve tank paslanması gibi sistem verimliliğini ve hava kalitesini düşüren zararlı sonuçlarından korunmak için hava filtreleme ve hava kurutma ekipmanlarının sağlıklı çalışması sağlanmalıdır.

• Basınçlı hava dağıtım sisteminin tasarımını yaparken uygun boru çapları seçimine ve mümkün olan yerlerde döngülü dağıtım sistemi uygulanmasına dikkat edilmelidir.

• Sistemde dolaşan basınçlı havanın kat ettiği mesafeler olabildiğince düşük tutulmalıdır.

• Son kullanım noktalarındaki ekipmanların düzgün çalışması için ihtiyaç duyduğu basınç seviyeleri doğru hesaplanarak kompresörün gereğinden yüksek basınçlı hava üretmesi engellenmelidir • Basınçlı hava ile çalışan ekipmanların hava giriş noktalarındaki basınç seviyelerinin yeterli olup olmadığı kontrol edilerek yetersiz boyutta tasarlanmış hava hatları, hızlı bağlantı kaplinleri, filtreler, regülatörler ve yağlayıcılar gibi ara ekipmanlar sebebiyle dağıtım sistemi ile havalı aletler arasında bazı durumlarda 2-3 bara kadar ulaşabilen basınç kayıplarının tespiti ve bu kayıpları önleyici tedbirlerin alınması sağlanmalıdır. Böylece yüksek basınç farklılıklarının önüne geçilerek yararlı işe dönüşmesi gereken basınçlı havayı olumsuz etkileyen durumlar ortadan kaldırılarak maksimum verimlilik yakalanabilir.

• Her kullanım noktasındaki basınç gereksinimi incelenerek sistemin üretmesi gereken en yüksek basınç seviyesi belirlenmelidir. Ekipmanların çalışabilirliğini etkilemeyecek kadar sistem basıncını azaltarak kompresörün gereksiz enerji tüketiminin önüne geçilmiş olunur.

• Basınç regülatörü, yağlayıcılar, hava hortumları ve ara bağlantı ekipmanlarını mümkün en düşük basınç düşümü ve en iyi performans kriterlerine göre seçmek ve bu ekipmanlarını ortalama debiye göre değil de gerçek

60 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Basınçlı hava tankları basınçlı hava sistemlerinin daha verimli çalışmasını ve sistem basıncında oluşabilecek talep dalgalanmalarını dengelemeyi sağlar. Hava tanklarının sistemde sağlıklı bir şekilde kullanmak için aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekir: • Uygulamanın mümkün olduğu durumlarda, hava tankları kompresöre yakın konumlandırılmalıdır.

• Yükte/boşta çalıştırma yapısıyla kontrol edilen vidalı hava kompresörü kullanan pek çok işletme için dakika bazında kompresör kapasitesinin her 1 m3’ü için yaklaşık 14 litrelik bir tank kapasitesi eklenmesi basınçlı hava sisteminin verimini maksimize eder.

• Hava tanklarının dondurucu ortamlarda kullanılması durumunda kondensat tahliyelerinin donmaması için gerekli önlemler alınmalı, mümkünse daha düşük ortam sıcaklıklarına göre tasarlanmış tank tipleri tercih edilmelidir.

• Hava tankı seçimi yaparken hesaplanan ihtiyaçtan biraz daha büyük tank tercih edilmesi, sistem basıncının dengelenmesine ve ani talep artışlarının karşılanmasına önemli katkılar yapar.

• Basınçlı havanın kurutulması gerektiği durumlarda, biri kurutucudan önce biri de kurutucudan sonra olmak üzere iki hava tankı kullanılması ile kurutucu kaynakları debi ve basınç düşümleri gibi sıkıntıların ortadan kaldırılması açısından yararlıdır. Özetlemek gerekirse daha önceki yazılarımızda da hep vurguladığımız gibi bir zincir en zayıf halkası kadar güçlüdür. Enerji verimliliğini maksimize edebilmek ve bunun sonucunda düşen maliyetlerle rekabet gücünü artırabilmek için tüm sistemin verimliliğini artırmak gerekir. Başlangıç aşamasında doğru sistem tasarımı ve kullanım aşamasında da bakım-onarım hayati önem arz etmektedir.

Kaynakça: www.mmo.org.tr • www.dalgakiran.com www.lupamat.com • www.deltaticaret.com.tr

HABER

TÜRK

İYE’d

e İLK

TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 61

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

DEMİR KOMPRESÖR’DEN okul birincilerine tablet

IHI DALGAKIRAN İspanya’yı feth etti Türkiye’nin ilk ve tek turbo konpresör üreticisi IHI DALGAKIRAN, ITMA Barcelona Tekstil ve Konfeksiyon Makineleri Fuarı’nda yerini aldı.

Tekstilden demir çeliğe, gıdadan otomotive sanayinin her sektörüne enerji verimli turbo kompresörleriyle hizmet veren IHI DALGAKIRAN, ilk defa katıldığı İTMA fuarında katılımcılardan yoğun ilgi topladı. Sergilediği TRE ve T2A serisi turbo kompresörleri ziyaretçilerden tam not aldı. 25 m3/dk ile 360 m3/dk aralığında 2MW’a kadar Dilovası’ndaki tesislerinde turbo kompresör üretimi yapan IHI DALGAKIRAN, enerji verimliliğinde öncü çözümleriyle hava enerjisindeki mevcut tüketimlerde büyük bir tasarruf sağlıyor. Türkiye’nin ilk ve tek turbo kompresör ARGE merkezi IHI DAlGAKIRAN, yerlileştirme oranını %65’e çıkardı. Yedek parçada da yerlileştirmeyi hedefleyen IHI DALGAKIRAN, rekabetçi servis yedek parça fiyatları ve Japon TÜrk mühendislerden oluşan uzman kadrosuyla turbo kompresörleriyle Türkiye’yi uluslararası alanda başarıyla temsil ediyor.

İstanbul’da faaliyet gösteren Demir kompresör’ün sahibi Serkan Kaya’nın Sektörde son iki yıldır artan Sosyal sorumluluk projeleri kapsamında eğitime katkı amacıyla Sancaktepe bölgesinde belirledikleri 3 okulun biricilerine Tablet hediye etti.

“Sektörde her firmanın bir hayali var fakat benim hayalim okuyanlara destek olmak” diyen Kaya “Vereceğimiz bu tarz küçük hediyelerin okullarda öğrenciler arasında motivasyonu arttırıcı etkisi olacağını düşünüyorum ve önümüzdeki sene okul sayısınıda arttırarak bu uygulamaya devam edeceğiz” dedi.

AAG Makine'den Konya’da üç ilkokula kütüphane İstanbul’da yaşayan Karapınarlılar memleketlerinde kütüphane oluşturdu. İstanbul Karapınarlılar Derneği (Istkarder) ile İstanbul’da yaşayan AAG Makine basınçlı Hava sistemleri Sanayi Tic Ltd Şti Genel Müdürü İlhan Cantürk Müdür Yardımcısı eşi İlknur Cantürk tarafından kazandırılan kütüphanen açılışına Belediye Başkanı Mehmet Yaka, İlçe Milli Eğitim Müdürü Sami Sağdıç ile öğrenciler katıldı.

Okul Müdürü Umut Kara, Eğitim

faaliyetleri klasik öğrenme metodundan çıkıp bambaşka bir eğitim ortamlarının çıkması sorunlu hale gelmiştir.

Eğitime yapılan bu önemli destek için çok teşekkür ediyoruz” dedi.

AAG Makine basınçlı Hava sistemleri Sanayi Tic LTd Şti Genel Müdürü İlknur Cantürk, babasının çok zor şartlarda büyüdüğünü ve ona faydalı olmak için eğitime destek verdiklerini belirterek şunları ifade etti. “Türkiye genelinde 25 okula destek verdik.

62 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Bu defada kendi memleketimiz de kütüphane oluşmasına vesile oluyoruz.

Bundan mutlu oluyoruz. Eğitimde yaptığımız destekle öğrencilerimizin hayatına dokunmuş olacağız. Sizler bizim geleceğimizsiniz. İnşallah nice Mehmet Akifler çıkar okulumuzdan.

Sizlerin elde edeceği eğimle bizler onur duyarız” memleketimizin insanları deriz. Burada olmaktan mutlu oldum.

Bundan sonrada burada olmaya devam edeceğiz. 5 sene buradayız."

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

Mann+Hummel, StarBox Serisi hava/yağ filtrelerini pazara sunuyor Temiz hava, enerji ve kaynak verimliliği, düşük işletme maliyetleri ve dijital bileşenler ile öngörülen bakım. Bunlar, filtrasyon uzmanı MANN + HUMMEL tarafından sunulan yeni teknolojilerin sunduğu avantajlardan bazıları.

E

ndüstriyel işletmedeki gelişmelerin odağı filtreleme, sistem yetkinliği ve dünya çapındaki müşterilere yakınlıktır.

StarBoxXT ve StarBox2, kompresörlerin hava / yağ ayrımı için MANN+ HUMMEL'ın yeni ürünüdür. Bu yeni filtre seri temiz basınçlı hava sağlar ve aynı zamanda tesislerin enerji tüketimini azaltır.

Yeni seri; n Üstün ayırma verimliliği için StarBoxXT ve n Özellikle düşük basınç düşüşü için StarBox² Her iki filtre, Değişken Hız Sürücülü (VSD) kompresörlerde bile tüm çalışma alanı boyunca avantajlarını mümkün kılmak amacıyla geniş bir akış aralığı için tasarlanmıştır.

StarBoxXT yeni standart serisidir.

Farklı çalışma aralıklarında istikrarlı ve güvenilir bir fonksiyon sağlar, aynı zamanda yaklaşık % 30 oranında yağ tüketimini azaltır. Değişken tahrikli enerji tasarruflu kompresörler de en iyi şekilde desteklenir.

MANN + HUMMEL güvenli bir bakım için yeni bir sızdırmazlık konsepti geliştirmiştir. Sızdırmazlık

StarBox² alçak basınç düşüşü için tasarlanmıştır

yüzeylerinin sonradan sızıntı ile çizilmesi veya filtre değişimi sırasında sızdırmazlık elemanlarının kesilmesi tasarım tarafından hariç tutulur. Yeni StarBoxXT serisi doğrudan mevcut kompresörlerde kullanılabilir ve tüm avantajlarıyla hemen çalışmaya hazırdır.

Yenilikçi StarBox2, enerji tüketimi ile ilgili belirleyici avantajlar sunuyor.

MANN + HUMMEL özellikle sabit ve hareketli kompresörler için yaklaşık 55 kilowatt performansa kadar döner filtre serisi geliştirmiştir.

StarBox 2 güç tüketimini azaltmak için yönetirken güvenilir sıkıştırılmış havadan yağı ayırır. Bu, StarBox2'nin

64 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

% 25 daha düşük bir basınç kaybına sahip diğer çevirmeli ayırıcılara kıyasla etkilemesini sağlar. Bu, bağlantı alanındaki akış özelliklerinde bir iyileşme ve yeni bir sızdırmazlık konsepti ile mümkün olmaktadır.

Aynı zamanda montaj güvenliğini arttırılmıştır.

HABER AIR POWER Türkiye Gazetesi

Boge, SOLIDscrew vidalı kompresörü piyasaya sürdü

MGT Filtre, “En Çok Filtre İhracatı Yapan Firmalar” arasında MGT Filtre dünyanın farklı bölgelerine gerçekleştirdiği ihracatıyla 2018 yılında da “En Çok Hava Temizleyiciler-Filtreler İhracatı Yapan Firma” dalında 2.lik ödülünü kazandı

İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği (İSİB), 2018 yılında başarılı üyelerini düzenlenen bir törenle ödüllendirdi. Ödül töreni Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle, İSİB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Şanal, TİM Başkan Vekilleri Zeki Poyraz, İbrahim Pektaş ve çok sayıda iklimlendirme sanayicisinin katılımı ile gerçekleşti. Törende 17 kategoride ihracat başarısı gösteren firmalara ödülleri verildi. MGT Filtre “En Çok Filtre İhracatı Yapan Firmalar” kategorisinde yine en başarılı firmalar arasında yerini aldı. Son 7 yıldır bu sıralamada yer alan MGT Filtre’nin Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Töngüt En Çok Filtre İhracatı Yapan Firmalar kategorisinde 2.lik ödülünü TİM Başkanı İsmail Gülle, İSİB Başkanı Mehmet Şanal ve İSİB Başkanı Yardımcısı Zeki Poyraz’ın elinden aldı.

MGT Filtre’nin 7. Kez En Çok Filtre İhracatı Yapan Firmalar kategorisinde yer almasıyla ilgili kısa bir açıklama yapan MGT Filtre Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Töngüt; “İklimlendirme sektörü son yıllarda ihracatta önemli başarılara imza atıyor. 2009 yılından bugüne iklimlendirme sektörü ihracatına baktığımızda 2,6 milyar dolardan 4,5 milyar dolara, ihracatçı sayısının da 8 bin 400’den 15 bin’e çıktığını görüyoruz. Ülkemize değer katan firmalar arasında yer almak bize büyük gurur veriyor. MGT Filtre ürettiği temiz hava filtrelerini başta Avrupa ülkeleri olmak üzere Ortadoğu da dâhil toplamda 70 ülkeye ihraç ediyor. Biz bu başarının sürdürülebilir olması için büyük çaba harcıyoruz. Modern tesislerimizde, otomasyon ve robotik teknoloji yatırımlarımıza devam ediyoruz.” açıklamasında bulundu.

Boge Kompresörleri, 21 ila 89 (cfm) debisine ihtiyaç duyan otomotiv ve hafif sanayi operasyonlarını hedefleyen yeni nesil bir yağ yağlamalı kompresör SOLIDscrew'i piyasaya sürdü.

Gardner Denver'ın CompAir yağsız ultima kompresör yelpazesini genişletiyor Gardner Denver, proses suyu için ısı geri kazanımı sağlayan ilk hava soğutmalı yağsız kompresör olduğu iddia edilen Ultima teknolojisinin yeni bir hava soğutmalı versiyonunu piyasaya sürdü.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65

MAKALE

Verimli kompresör, verimli sistem demek mi?

Mustafa USLU

Makine Yüksek Mühendisi Revindus Müh. San. Ve Tic. A.Ş. info@revindus.com

Enerji verimliliği konulu yazılarda, konuşmalarda veya satış esnasında kompresör imalatçıları/satış temsilcileri aşağıdakilere benzer söylemler ile karşımıza çıkar: • “Kompresörümüz birim güç tüketiminde daha fazla debi üretir.”

• “Değişken devirli/invertörlü kompresör aldığınız için enerji tasarrufu yapacaksınız.”

• “Kapasiteniz yetersiz, bunlar yerine bir adet invertörlü büyük kompresör verelim, daha az enerji ile daha fazla tasarruf edin.”

Bu söylemler kendi içlerinde oldukça doğru ve tutarlıdır. Kompresör imalatçıları/satış temsilcileri olaya kompresör verimliliği ile bakarlar hep. Hatta yakın zamanda denk geldiğimiz Enerji Bakanlığı tarafından onaylı bir verimlilik artırıcı projede (VAP) kıstaslardan birisi birim m³/ dak üretmek için kaç kW (kW/m³/ dak) güç harcaması gerektiğiydi.

Spesifik Güç olarak da bilinen bu değer, rekabetin her geçen gün daha da zorlaştığı günümüz koşullarında kompresör imalatçılarının en çok kafa yorduğu konular arasına girmiştir.

Hatta konu ile ilgili komiteler kurulmuş belirli aşamalar kaydedilmiştir.

66 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

MAKALE

A

maç bellidir, sadece fiyat odaklı satın almalar yerine, kompresör ömrü boyunca enerji tüketiminin toplam maliyete (yatırım+bakım+servis+enerji) oranının %75-80 olduğunu dile getirip, daha verimli kompresör alarak, satın alan firmanın aslında orta ve uzun vadede oldukça tasarruf edebileceğini göstermek.

Belirtilen ve bu yazı boyunca vurgulanan rakamlar, yüzdeler ve oranlar tipik değerler olup kompresör imalatçılarına, tasarımlara göre farklılık gösterecektir.

analiz ve raporlama yazılımları, simülasyonlar ile sistem optimizasyonu gerçekleştirilerek en iyi çözüm elde edilebilmektedir. Bunu yapabilmek için de tabi ki uzun süreli ölçümler ile sistemin profili ve davranışının çıkarılması, analizi, maliyetlerin çıkarılması, kullanılacak yeni ekipmanların simülasyonlar vb araçlar yardımı ile doğru seçimi gibi araçlar kullanılmalıdır.

Kompresörler ve verimlilikleri ile ilgili birçok yazı bulunmakta, eminiz bu dergide de devamları gelecektir. Bu konuda biraz daha farklı konulara değinerek farklı bir göz ve yaklaşımla kompresörleri değerlendirelim.

İnvertörlü Kompresörler

Şekil – 1: Kompresör operasyon maliyet dağılımı

Bahsi geçen verimlilik artırıcı projede bakanlık/ danışmanlar sahaya gelip, kompresörü yüke çıkararak tam kapasitede ürettiği debiyi ve bu esnada çektiği gücü ölçerek oranlamış ve bu değere ulaşmıştır. İlk etapta yapılan uygulama doğru görünmekte, kriter olarak algılanan değere ulaşıp ulaşılmadığı tespit edilmektedir. Kullanılan ölçüm aletlerinin hassasiyeti, uygunluğu ve/veya test tekniğinin doğruluğu mevcut yazımızın konusu olmadığı için değinilmeyecektir.

Asıl dikkat çekmek istediğimiz nokta şudur: Kompresörünüz enerji anlamında verimli, ya sisteminiz? Seçilen/kullanılan kompresör, hat tasarımlarınız verimlilik anlamında ne kadar doğru?

Kompresör imalatçıları, kompresör paketlerinde birim tüketimden daha fazla debi elde etmek için iyileştirmeler, basınç düşümünde azaltmaları, daha verimli vidalar ve motor takımları kullanmakta, direkt akuple ve VSD/invertörlü tipler ile farklı tüketimlerde daha verimli olacak sistemi kurgulamaya çalışmaktadır. Haklı olarak bu kapsamda tanıtım ve sunumlar yapmakta, verimliliklerini kanıtlamakta ve bir adım öne geçmektedir. Buradaki tek eksik nokta, seçilen verimli kompresörün sisteme uygunluğunun tartışılmasıdır. Genelde firmalar sahada birkaç saat veya gün ölçüm yapıp pik noktaları tespit edip uygun ürünü önerme yoluna gitmektedir. Bir noktaya kadar yapılan bu işlem doğru olsa da aslında sistemin tamamının verimi göz önünde bulundurularak doğru sistem tasarımını gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Bunu da tabi ki tecrübe ile belirli noktalara kadar yapılabilse de günümüz teknolojisi kullanılarak

İnvertörlü kompresörlerin yaygınlaşması verimlilik anlamında oldukça fark yaratmıştır. Farklı yükte çalışabilen, güç tüketimini kapasiteye göre ayarlayabilen invertörlü kompresörler birçok imalat tesisi için enerji tasarrufunda ön plana çıkmıştır. Fakat bu kompresörleri hep en iyi göstermek sadece bazı problemleri göz ardı etmek olacaktır. Farklı açılardan handikaplarına bakalım: •

•

•

Belirli devir altına düşmemesi gereken bu sistemler, hatta hava göndermese dahi belirli bir tüketim gerçekleştirmektedir. Yani tüketim durduğunda makine kendini durdurana kadar tam kapasitesinin yaklaşık %40-50’si kadar güç tüketimi gerçekleştirecektir. İlaveten, bahsi geçen kompresör performans kriteri (spesifik güç) her devirde aynı değildir.

Vidalar bir nokta (bir debi/basınç) için en iyi verimde tasarlanmış olup bu noktanın altında veya üzerinde verimsizleşmeye başlar. Bu nedenle genelde invertörlü kompresör imalatçıları %7585 civarı yükte verimi yüksek olan nokta için kompresör tasarımı yapar. Dolayısıyla invertörlü kompersörünüz var ve sürekli tam kapasite çalışıyorsa aslında yük/boş çalışan aynı sisteme göre daha fazla enerji tüketiyor olabilir.

Belki enerji verimliliğine dolaylı etkisi vardır fakat düşük devirlerde hatta yağ gelmesi (separatör tank tasarımı ile ilgili), yağda su yoğuşma sonucu renk ve özellik değişmesi yaşanabilir.

Yük/Boş Kompresörler

En yaygın kullanılan tipte kompresörlerdir. Set basıncına ulaştığında kompresör kendini boşa alıp (emiş klapesini kapatıp) güç tüketimini yaklaşık %5070 mertebesine indirebilen sonra basınç düştüğünde tekrar tam kapasiteye geçer. Genelde tam kapasite kullanılması dışında tercih edilmez. Literatürde “BaseLine/Taban” kompresör olarak seçilme sebepleri de budur. Handikaplarına bakacak olursak:

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67

MAKALE

• •

Değişken debi tüketimlerine cevap vermede gecikir ve verimsizliğin temel sebebi olabilir.

Yanlış basınç ayarlanması özellikle çok sayıda kompresörün aynı hatta bastığı durumlarda “çatışma” adı verilen gereksiz devreye girip çıkması, diğer kompresörleri de devreye almaya sebep olabilir ki bu da verimsizliği tetikler.

Şekil – 2: İnvertörlü – Yük/Boş Kompresör Karşılaştırılması

Yukarıdaki şekilden de anlaşılacağı üzere, invertörlü kompresörler en iyi %60-80 yükte çalıştığında performans gösterebilirken sabit devirli yük/boş kompresörler tam kapasitede en iyi verime sahiptir. Her ne kadar invertörlü kompresörler geniş bir kontrol aralığına yayılsa da verimli oldukları alan sınırlıdır. Bu nedenle invertörlü kompresör kullanıcılarının panellerinden kompresörlerinin toplam çalışma saatinin % kaçını bu bantta gerçekleştirmiş kontrol etmelerinde fayda var.

Tasarım ve imalatçıya göre değişiklik gösterebilen bu grafikler ideal şartlar göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.

Bakımlar ve Takip

Bu konuya değinmemek olmazdı. En doğru seçilmiş kompresör ve basınçlı hava sistemi bile rutin bakımları yapılmadan optimum seviyelere ulaşamamaktadır. Kompresörlere ayrı bir sayaç takılmadığından hep göz ardı edilse de, aslında aldığınız ilk günden bu yana ne kadar farklı güç tükettiğini görseniz bakım konusunu bir kere daha gündeme getirirdiniz. Kirli ortamda sadece birkaç ay içerisinde tüketmesi gerektiğinden %20 fazla enerji tüketen kompresörlerden birisi şu an sizin imalathanenizde çalışıyor olabilir. Saatlere dayalı periyodik bakımlar her ne kadar verimliliğinizi artırsa da, çalışma şartlarınıza göre saat odaklı bakımlar yeterli gelmiyor olabilir. Sistemiz kurulduktan sonra sürekli takip edilmeli, enerji kaybı maliyetleri ölçülerek bakım ile kıyaslanmalı, maliyetler bakım masrafından fazla olmaya başladığı an derhal gerçekleştirilmelidir.

68 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Sistem Seçimi

Bu yazımızın amacı aslında kompresör farklılıklarını incelemek değil, bu farklılıkların sisteme olan etkisini göstermekti. Çünkü yukarıda dile getirdiğimiz verimlilik artırıcı projedeki kompresör verimli gibi görünse de acaba sistem içerisinde verimliliği neydi? Daha doğrusu sistemin spesifik gücü (kW/Nm³/dak) kompresörünki ile uyumlu muydu? Yapılan ölçüm sonuçlarını paylaşmamız mümkün olmasa da şunu belirtmek isteriz. Sisteme yanlış entegre edilmiş verimli kompresörünüz aslında enerji tasarrufundan çok kayıplara sebep vermeye başlamış olabilir. Doğru sistem nasıl seçilmelidir?

1. Öncelikle çoklu kompresör sistemlerinde uzun süren kayıtlar alınıp analiz edilmeli, sistem davranışı tayin edilmelidir.

2. Kompresörlerin çalışma düzeni (set değerlerini, çalışma sırasını) manuel veya otomasyon/ MasterController ile optimize edilmelidir.

3. Bazen bir tank ve otomasyon vanası ile çözebileceğiniz (patlaç operasyonları vb) durumlar için hemen kompresör yatırımına gitmeyin. Bunu yapmanızı söyleyen tedarikçiniz ile alternatif çözüm olup olmayacağını tartışın. Çözüm bulunamıyorsa bir uzmana daha danışın.

4. Kompresör tedarikçinize, alacağınız kompresörün “Kontrol Boşluğu/Control Gap” durumuna sebep olup olmayacağını sorun. Cevapları direkt “Olmaz” veya dürüstçe “O ne demek” olursa tekrar değerlendirmek için kendinize ve tedarikçinize zaman tanıyın.

5. Büyük her zaman iyi değildir. Sisteminize uygun kompresörden çok daha büyük almak genelde enerji tüketiminizi artırır. Bunun yerine kaskat denilen çoklu kompresör çalışma sistemini seçerseniz vardiyalar arası, mesai durumunda veya tam kapasitede daha uygun çalışacak sistemi elde etmiş olabilirsiniz.

6. Yukarıda bahsedilen kompresörlerin kendilerine özgü avantaj ve handikapları göz önünde bulundurularak doğru seçimi ve kombinasyonunu yaparak en iyi sisteme ulaşabilirsiniz.

7. Basınçlı hava değerli bir enerji kaynağıdır.

Optimum verimde kullanabilmek için sürekli takip edilmeli, gerektiğinde maliyetler yükselmeden bakımları yapılmalıdır.

Elimizden geldiğince farklı konulara değindiğimiz bu yazımızın sistem seçiminizde, mevcut sisteminizi gözden geçirmenizde faydası olacağı kanaatindeyiz. İçeriği tamamen özgün olup aldığımız eğitimler ve tecrübelerimize dayanarak oluşturulmuştur. Konu ile ilgili görüş ve sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

MAKALE

VİDALI KOMPRESÖRLERDE YAĞ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Sedat ERMİŞ SNC OIL MADENİ YAĞLARI AR&GE SORUMLUSU

70 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

MAKALE

Mekanik enerjiyi pnömatik enerjiye dönüştüren makinelere kompresör denir.

Mekanik hareketin sağlanabilmesi için enerji gereklidir. Bu enerjinin kaynağı elektrik enerjisi ve fosil yakıtlardan elde edilen kimyasal enerjidir. Küreselleşen ekonomi ve artan rekabet, işletmeleri verimli çalışmaya zorlamaktadır.

V

erimlilik güvenlik ve gerekliliklerden taviz vermeksizin; aynı kalitedeki ürünün birim maliyetinin azaltılmasıdır. Enerji verimliliği birim maliyetin azaltılmasında en temel etmendir.

Vidalı Kompresör

Şekil 1 Vidalı Kompresör Kesiti ( Sol-Yandan, Sağ-Üstten )

Vidalı kompresörde; kompresör İçerisinde birbirine senkron iki tane vida bulunmaktadır.

Vida dişleri birbirinin tersi yönde şekilde gösterildiği gibi döndüğünde, Kompresör girişinden giren hava vida dişleri ile silindir iç yüzeyi arasında hapsedilir ve sonrasında basınç bölmesine gönderilir. Vidalar hareket ederken kendi aralarında ve silindir iç yüzeyinde sürtünme yapmadıklarından aşınma gerçekleşmez. Vidalar yağlanmadığından sıkıştırılan gaza yağ artıklarının da karışma tehlikesi yoktur. Hava kaçakları çok küçük miktarlardadır. Vidalı kompresörlerin devirleri yüksektir. Küçük ve yüksek basınç ve debilerde kullanılabilinir. Kapasiteleri 200 – 15000 m3/h arasında değişir.

Basınçlı hava sistemleri Avrupa endüstriyel elektrik kullanımının %10 luk kısmını oluşturmaktadır. Bu nedenle basınçlı hava sistemlerinde enerji maliyetinin düşürülmesi gayet önemlidir.

Avrupa Birliği ülkelerinin basınçlı hava sistemlerinde ekonomik ve teknik açıdan uygulanabilir tasarruf miktarı %32,9’dur.

Bu tasarrufun büyük miktarı sistemdeki kaçakların önlenmesi ve kompresörün verimli şekilde çalıştırılmasına dayanmaktadır.

Kullanılan yağın önemi

Vidalı kompresörlerde kullanılan yağ sızdırmazlık elemanlarıyla uyumlu olmalıdır.

Sızdırmazlık elemanlarının sertleşmesi ya da gevşemesi sistemdeki hava kaçaklarının oluşmasında önemli rol oynar. Kullanılan yağ sızdırmazlık elemanlarıyla uyum göstermeli oluşabilecek hava kaçaklarının önüne geçilmelidir.

Vidalı kompresörlerde kullanılan yağ antioksidan özellik göstermelidir. Bilindiği üzere kompresörler mekanik hareketle havayı sıkıştıran aletlerdir. Mekanik aksam ya da parçalarındaki paslanmalar, cihazın yeterli sürede istenen basınca ulaşamamasına, buda gereksiz enerji tüketimi ve bakım masrafına neden olur. Kullanılan yağın antioksidan olması sızdırmazlık elemanlarının kullanım süresini de uzatır.

Vidalı kompresörde kullanılan yağ demülsiye olmalıdır. Kullanılan yağ havada oluşan nem kaynaklı sudan ne kadar hızlı ayrılabilirse kompresörün içindeki metal aksama su o kadar az temas eder. Buda hem sızdırmazlık elamanlarındaki su kaynaklı aşınmayı hem de metal aksamın paslanmasını o kadar azaltır.

Vidalı kompresörde yağın en önemli görevlerinden biride sistemde oluşan ısıyı uzaklaştırmaktır. Sistemde mekanik parçaların sürtünmesi ve atmosfer gazının sıkıştırılması sonucu oluşan ısının uzaklaştırılması ya da oluşabilecek ısınmanın önlenmesi enerjide tasarruf sağlar. Yapılan çalışmalarda; kompresör ısısında meydana gelen 10°C ‘lik bir azalmanın, basınçlı hava elde etmek için kullanılan enerji miktarında % 3,3 oranında bir azalma sağladığı tespit edilmiştir.

SONUÇ Bu çalışmada kompresör için kullanılan yağ ile enerji tüketimi arasındaki bağlantı değerlendirilmiştir. Kompresör için kullanılan yağ yukarıda belirtilen şartları sağlaması durumunda % 20 lere varan enerji verimliliği potansiyeli olduğu tespit edilmiştir.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 71

TEKNİK MAKALE

LAZER KESİMDE GAZ SEÇİMİ CENGİZ ATEŞ Penta Gaz Sistemleri Yüksek Kimya Mühendisi

Metallerin kesimi için odaklanmış lazer ışını kullanılarak malzemenin eritilmesi yada kimyasal olarak yapısının bozulması sağlanır. Bu esnada yardımcı bir gaz kullanılarak eriyen metal ortamdan uzaklaştırılır; yardımcı gaz olarak oksijen kullanıldığında material kimyasal olarak reaksiyona girerek ilave ısı enejisi açığa çıkar. Oksijen gazı ile yapılan kesimlerde, kesim yüzeyinde oluşan oksit tabakanın nedeni budur.

72 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

TEKNİK MAKALE Yardımcı gazın seçimi kesim kalınlığına ve malzemeye göre yapılır.

Lazer Kesimde Kullanılan Gazlar Oksijen Hafif Çelik

•

Azot •

Alüminyum

•

Titanyum Çeliği

Kalın malzemeler (5–8 mm)

Argon

•

Paslanmaz Çelik

n Azotlu kesimlerde temiz ve oksidasyonsuz bir yüzey elde edersiniz. n Azotlu kesimlerde gaz tüketimi çok daha yüksektir. n Azotlu kesim oksijenden daha yavaştır. n Azotlu kesimlerde gaz tüketimi oksijene göre kat kat yüksektir.

Çok kalın malzemeler (8–25 mm ve üstü)

•

* Normalde azot gazı metal dışı malzemelerinn kesiminde kullanılır.

Azot ve oksijen lazer kesimde en yaygın kullanılan gazlardır, bunun dışında titanium çeliği gibi özel malzemelerin kesiminde argon kullanılır.

Kalın hafif çelik malzemelerin kesiminde düşük basınçlarda dahi oksijen ile azot gazına göre daha düşük gaz sarfiyatı ile daha hızlı kesim yapmak mümkündür.

Buna karşılık azot gazı ile özellikle ince mazlemelerin kesiminde oksijene göre iki-üç kat daha hızlı kesim yapmak mümkündür. İlaveten azot ile kesim malzeme yüzeyinde oksidasyonu engellediği için çok daha temiz bir kesim yüzeyi elde edilmesine imkan sağlarken; kaynak ve elektrostatik boya gibi operasyonlar için ikincil işlemleri ortadan kaldırır

Hafif çelik kesiminde yardımcı gaz seçimi

Daha güçlü lazer kesim makinalarının üretimi ile birlikte, hızlı kesmin getirdiği avantajlar nedeniyle azot gazı ile kesim geleneksel oksijen gazı ile kesimin yerini almaktadır.

Kesim hızı dışında hafif çeliklerin azot ile kesimi temiz ve oksidasyonsuz bir kesim yüzeyi sağlarken; yüksek hat basınçları ve yüksek azot gazı tüketimi gerektirir.

Yardımcı gaz seçimi malzeme kalınlığı ve lazer gücüne bağlıdır Aşağıdaki yardımcı gaz seçim kılavuzu hafif çeliklerin lazer kesim için referans alınabilir.

n Oksijenden gelen ekstra enerji son derece kritiktir ve gereklidir. n Azot kesimlerinde yüksek lazer gücü ve azot debisi gerekir. n High powers (>5 kW) required

Kesim Hızı/Kalınlık Grafiği

5.2kW lazer ile hafif çelik kesiminde yardımcı gazın etkisi.

Gaz tüketimi / Kalınlık Grafiği

İnce Malzemeler (<3 mm)

n Azot ile Oksijenden 2-3 kat daha hızlı kesim yapabilirsiniz n Azot gazı basıncı ve tüketimi oksijene gore daha fazladır. n (>4 kW) Lazer Kesim tezgahlarında azot ile plazma kesim yapma imkanının olur; bu durumda daha düşük azot basıncı tüketimi ile kesim yapabilirsiniz.

Orta Kalınlıkta Malzemeler (3–5 mm)

n Oksijen ve azot için kesim hızları birbirine yakındır.

5.2kW lazer ile hafif çelik kesiminde yardımcı gazın etkisi.

Lazer gücü arttıkça yüksek basınçlarda hafif çeliklerin azotla kesim kalınlığı da artmaktadır. Genel bilgilere ek olarak lazer üreticisi ile görüşülmesi kesim hızı, kalitesi ve hedeflenen kesim maliyetleri açısından faydalı olacaktır.

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 73

TEKNİK MAKALE

Doğru Koşullar

Malzeme Kaynaklı Hatalar

Yukarıdaki örnek kesim 8 mm hafif çelik kesimidir. n Pürüzsüz, hafif bir oksit tabakaya sahip kare kesim yüzeyi

Yaygın Hatalar

Etki Curuf (oksijen ve azot kesimi) Problem

Çözüm

Eriyen metalin yeterince atılamaması

Hızı düşürün

Yüksek Kesim Hızı- kavisli sürükle çizgiler Düşük basınç- kavisli sürekli çizgiler

Basıncı arttırın

Düşük Güç

Lazer gücünü arttırın

Odaklama Sorunu

Lensleri kontrol edin

Düşük nozul çapı

Nozul çapını arttırın

Etki Kesim kenarında yanma (oksijen kesimi) Problem

Çözüm

Polarizasyon sorunu

Kontrol edin gerekirse değiştirin

Hasarlı Faz Geciktirici Işın Merkezleme

Nozul merkezine ayarlayın

74 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Yukarıdaki örnek kesim düşük kaliteli hafif çeliğin oksijen kesiminde karşılaşılabilecek sorunu temsil eder.

Azot Saflığından Kaynaklanan Hatalar

1- Nitrogen, 1% oxygen

2- 0.1% oxygen – cut edge oxidised

3- 100 ppm oxygen

4- 25 ppm oxygen

n Paslanmaz malzemenin kesim yüzeyinde 3 numaralı örnekte olduğu gibi 100 ppm oksijen (99,99 % Azot saflığı) oksidasyona bağlı sararma gözlenir. n Azot kesimlerinde 99 % Azot saflığında pürüzlü yüzey gözlenir (1 numaralı Kesim örneği) Yukarıdaki genel bilgiler ışığında kesimi yapılacak malzemeye göre hem kalite hem kapasite hedeflerine göre optimum seçenek işletmeler tarafından belirlenmelidir.

Açık olarak görünen o ki; lazer kesim makinalarının gücü arttıkça artan kesim hızından kaynaklanan avantajları nedeniyle azot kesim yaygınlaşacaktır. İşletmelerin azot tüketimi konusunda ortaya çıkan ilave maliyetler tüm dünyada kullanımı yaygınlaşan azot jeneratörleri ile minumuma indirilecektir. %99,9999 ‘a varan saflıklarda Azot gazı kullanımı ile paslanmaz kesimde mükemmel kesim yüzeyine, hafif çeliklerde ise yüksek kesim hızı ve kaliteli kesim yüzeyine ulaşmak mümkün olacaktır.

REF: AU : IPRM 2007 : Section 5 : Fabrication GAses

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 75

HABER

Dünya devi FNA S.p.A

FInI Compressors markası ile Türkiye’de Merkezi İtalya Torino’da bulunan ve 1948 den beri basınçlı hava sektöründe söz sahibi olan köklü bir kuruluş.

76 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Zola Predosa (BO) - Italy

E

ndüstriyel kullanım, profesyonel kullanım ve bireysel kullanım için ürünler üreten International Group FNA, uluslararası alanda tanınan ve takdir gören markaları sayesinde dünya pazarında lider bir hava kompresörü üreticisi olarak yer almaktadır.

Merkezi Torino'da (İtalya) bulunan FNA Grubu, her gün 8,500 pistonlu kompresör ve yılda 9,500 vidalı kompresör ürettiği İtalya, Fransa ve Çin'deki üretim tesislerinde yaklaşık 1,500 çalışanı istihdam etmektedir.

Grup cirosunun % 88'i dünya çapında 120 ülkeye yapılan ihracatla sağlanmaktadır.

DEĞERLERİ

FNA, 1948'den beri sadece basınçlı havaya adanmış iki kuşaktan, üç aileden doğan bir İtalyan Grubunun konsolide deneyim ve liderliğinin bir sonucudur. Bilgi - kalite, yenilikçilik ve "özelleştirilmiş" müşteri hizmetleri, yaratıcılık, dinamizm, entegre ve esnek üretim süreçleri: bunlar, tecrübeli ve nitelikli, pazar yorumlayabilen Avrupa düzeyindeki bir yöneticiler ekibini kullanan güçlü FNA noktalarıdır. Ürün ve hizmetlerini geliştirmek, dağıtmak konusunda müşteri ihtiyaçları tam olarak karşılayabilmektedir.

FNA, dünya çapında stratejik olarak Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da bulunan 4 üretim tesisi ve 12 dağıtım merkezi tarafından dünya çapında tasarlanan, üretilen ve dağıtılan geniş bir yelpazedeki kaliteli ürünlerin geliştirilmesiyle liderliğini pekiştirmiştir.

FNA, 0.5 ila 20 HP güce sahip pistonlu kompresörleri ve endüstriyel kullanım için olan, tamamen İtalya'da 2,2 ila 315 kW arasında üretilen vidalı kompresörleri içeren geniş ve eksiksiz çözüm yelpazesiyle pazarda liderdir.

MARKALAR

• FINI •NU AIR •POWER SYSTEM •SHAMAL •CHINOOK •DARI •FSN •MEDICAIR

HABER

60 Yılı aşkın tecrübe: FINI Profesyonel ve endüstriyel basınçlı hava alanında dünyadaki en önemli şirketlerden biridir. Kalite ve profesyonellik ile eşanlamlı olan FINI, alternatif piston kompresörleri alanındaki sadece en kapsamlı serilerden birini işaret etmekle kalmaz, aynı zamanda hem profesyonel kullanıcıların hem de ileri düzeydeki hobilerin ihtiyaçlarını karşılar, ancak her şeyden önce endüstri alanındaki referans markalarından biridir. Dünya çapında basınçlı hava. Tamamen İtalya'da üretilen FINI döner vidalı kompresörler, büyük endüstrilerde ağır iş kullanımına adanmıştır ve enerji tasarruflu çözümleri için pazarda öne çıkmaktadır.

60 yılı aşkın tecrübesi, 1500 çalışanı ve beş üretim tesisi ile FINI, basınçlı hava sektöründe dünya lideridir.

Yüksek kalite standartları, yenilikçi ürünlerin sürekli araştırılması, Ar-Ge'ye devam eden yatırım ve müşterilerin ihtiyaçlarına özel önem verilmesi, FINI ve ürünlerinin her zaman göze çarptığı değerlerdir. Dünya çapında her gün 120 ülkede 10 milyon kompresör üretim süreçlerini işletmek ve basınçlı hava konusunda endüstrilerden ve profesyonellerden gelen çeşitli ihtiyaçları karşılamaktadır.

Kalite, dayanıklılık ve güvenilirlikle eşanlamlı olan FINI, yalnızca en eksiksiz hava kompresör yelpazesinden birine sahip değildir, aynı zamanda endüstriyel basınçlı hava alanında standart ayar yapan bir firmadır.

Fini, Arnika Company distribütörlüğünde Türkiye pazarında yenilikçi teknolojisi ve tecrübesi ile basınçlı hava sektörüne hizmet vermektedir.

VİDA TEKNOLOJİSİ

Yağ enjekte edilmiş ve yağsız döner vidalı kompresörler 2,2 ila 315 kW arasındadır.

20 yılı aşkın bir süredir vidalı pompalama üniteleri ve vidalı

kompresörler için tüm ana bileşenleri üretiyor. Tüm üretim sürecini İtalyan fabrikalarında gerçekleştirmektedir.

Yüksek kalite standardını sağlayan gelişmiş kontrol cihazlarıyla donatılmış gelişmiş robotik takım tezgâhları sayesinde tamamen entegredir.

Tüm parçalar piyasaya sürülmeden önce % 100 test edilmiştir. Özellikle vida üniteleri montajdan sonra ayrı ayrı test ediliyor ve daha sonra tüm makineye takıldığında tekrar test ediliyor. Her bir elemanın performansı, çalışma izlenebilirliğine tam olarak izin vererek çalışma veri tabanına kaydediliyor.

Pistonlu Kompresör

1948'den beri, Grup tesislerinde pistonlu kompresörler üretilmektedir.

65 yıldan fazla bir süredir kazanılan deneyim, şirketi her yıl satılan 2.000.000'den fazla ünite ile dünyanın en büyük pistonlu kompresör üreticisi haline getirmiştir. Kaliteli malzemelerin sürekli kullanımı ve aşağıdaki tasarım ilkeleri firmanın 123 ülkede başarısının kaynağıdır: Valfler: fabrikalarımızda tasarlanmış ve üretilmiştir, yüksek hacimli hava dağıtımını garanti eder. Havalandırma fanları, volanlar ve özel konveyörler, her pompalama ünitesinin ömrü boyunca mükemmel havalandırma sağlar.

Silindir üretimi: özel tezgâhlar, piyasadaki en düşük yağ tüketimine sahip bir silindir yüzeyini garanti eder İşleme: Kompresörün tüm kritik parçaları, fabrikalarımızda yüksek kalite standardı sağlamaya ve tüm üretim sürecinin sürekli izlenmesine yönelik makine aletleri ve robotlarla üretilir.

Elektrikli motor: doğrudan koaksiyel tahrikli tüm kompresörlerde - düşük güç ve yüksek başlangıç noktasına sahip özel motorların gerekli olduğu yerlerde - elektrik motoru fabrikalarımızdaki uzman personel tarafından doğrudan sarılır, üretilir ve monte edilir.

Shanghai - China

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 77

Robassomero (TO) - Italy

HABER

Çin, Dünya Ekonomisine Büyük Zarar Vermesi Beklenen

Devasa Borcu Nasıl Biriktirdi?

8 Çin'in 200 beri krizinden rak aşamalı ola ın sın borçlanma zi ali detaylı an

1980'lerde Çin ekonomisinde ihracatın önemi arttı

2000'lere kadar ihracat odaklı bir ekonomi olan çin ekonomisi 2000'li yıllarda çok büyük bir ihracat ülkesine dönüştü. yıllara göre Çin'in ihracatı; 1995- 200 milyar dolar 2000- 360 milyar dolar 2005- 926 milyar dolar 2010- 1.075 milyar dolar 2015- 2.037 milyar dolar Çin'in cari fazlası ise yıllara göre şöyle gerçekleşmiş; 1995- 15 milyar dolar 2000- 21 milyar dolar 2005- 133 milyar dolar 2010- 238 milyar dolar 2015- 305 milyar dolar 2007 yılında Çin'in cari fazlasının milli hasılasına oranı yüzde 10'nun bile üstüne çıktı; bu rakamların bir diğer önemli yanı ise şu: çin'in ticaret fazlasının çok büyük kısmı abd ile olan ticareti sayesindedir; örneğin üstte rakamını verdiğim 2015 yılında Çin'in sadece ABD'ye cari fazlası 400 milyar dolara yakın, yani o yıl çin ABD dışındaki dünyaya cari açık vermiştir, son yıllarda Çin'in cari fazlasının yüzde 80-yüzde 120'si hep ABD'e karşı olmuş.

Peki Çin bu cari fazlayı nasıl elde etti?

Aşama aşama işlem ve etkileri şöyle; (Çin'in ticaret fazlasını ABD üzerinden anlatmak daha kolay o yüzden ABD üzerinden örnekledim zaten Çin cari fazlasının neredeyse tamamını ABD üzerinden sağlıyor/ sağladı.)

Aşama-1: Çin, ABD'e 10 ürün sattı (dolar aldı), 8 ürün aldı (yuan sattı). bu sayede çin para kazandı (refah), ABD ise ucuz maliyet ile ürüne ulaştı (refah, düşük enflasyon). yani iki tarafın da fayda gördüğü bir ilişki ile ticaret başladı. Piyasadaki en temel kural şudur: "Çok olan ürün değer kaybeder, az olan ürün değer kazanır." Bu ilişkide piyasada devamlı yuan azalıp dolar

artmalıydı ve tabii ki yuan değer kazanmalıydı. yuan değer kazandıkça da Çin, ABD'ye ucuz ürün satamayacaktı.

Aşama-2: Çin Merkez Bankası (PBOC) devreye girdi ve piyasada eksik olan Yuan'ı enjekte etti, sonra eli alışmaya başladı ve piyasanın ihtiyaç duyduğundan da çok piyasaya Yuan enjekte etmeye başladı (Yuan/Dolar 1980'den beri Çin'in cari fazlasına rağmen 4-5 kat değer kaybetti!). PBOC, piyasaya Yuan enjekte etmek için de piyasadan Dolar topladı. n PBOC'un elinde döviz birikti. n Çin halkı hak ettiği zenginliğe ulaşamadı ama ABD halkı ucuz ürüne ulaşmaya devam etti (refah). n Çin, piyasasında Yuan likiditesi arttı ve doğal olarak kredi imkanları kolaylaştı, ekonomik büyüme kuvvetlendi, borçluluk arttı. n ABD'nin cari açığı (borç) büyümeye başladı.

PBOC'un elinde döviz birikiyordu, ABD'nin ise borcu artıyordu; doğal olarak PBOC'un elindeki dövizler ABD tahvillerine aktı/akıyor. yani ABD'i borçlandıran durum aynı zamanda ABD'nin borçlarını da finanse etti/ediyor (finanse etti tam doğru ifade değilse en büyük finansör tabiri doğru olur).

Aşama-3: Çin, ABD'de (ve dünyada) bütün rakiplerini piyasa dışına itti, bu

78 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

arada devamlı olarak Yuan'ı devalüe etmek için piyasaya para basması sebebiyle Yuan değerlenmedi ama Çin'de, dolaşımdaki para ise devamlı olarak aşırı derecede arttı ve bu para da devamlı olarak krediye dönüştü.

Bugün 12 trilyonluk Çin ekonomisinde toplam borç 30 trilyonu aştı. şu an Çin ekonomisi son derece gevşek, piyasada bile bu borcu çeviremiyor ve bulabildikleri tek çözüm borcu daha da artıracak önlemler. Çin, kendi borca sürüklenirken ticaret ortaklarını da (ki özellikle ABD'yi) devamlı olarak cari açık vermek zorunda bıraktı ki, ABD'nin de cari açığı ve borçluluğu dönülmez noktalara gelmek üzere. O yüzden ABD, Çin ile sorunlu ticaret ilişkisini sonlandırmak istiyor. Çin ABD'ye inanılmaz şekilde bağımlı. yani Çin bu sorunlu ilişkide fedakarlık yapamaz.

ABD de mevcut sorunlu ilişkiyi devam ettiremez ama ABD'nin de Çin ile sorunlu ilişkisini düzeltebilme ihtimali şimdilik yok. özetle İki ülke de bir diğerinin uyuşturucusu gibi ne onunla yapabiliyor ne de onsuz ve sorunlu ilişki uzadıkça ilişkinin zararı da iki taraf için artıyor.

(ABD için gerekli olan her şey dünya için de geçerli)

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 79

HABER

KOMPRESÖR için TORK SOLENOİD VANALAR Solenoid Vanalar

T

ORK S81 Serisi Drain Solenoid Vanalar 2/2 yolllu, normalde kapalı ve pilot kumandalıdır. Basınçlı tanklardan otomatik olarak su tahliye etmekte kullanılmaktadır. İstek üzerine normalde açık olarak da üretilmektedir. Bekleme ve drenaj süresi tahliye edilen valfe bağlı timer ile ayarlanabilir.

Teknik Özellikler Uygulama : Ölçü : Basınç :

Kovan , Çekirdek : Gövde : Diyafram : Sıcaklık : Pozisyon : Bobin Gerilimi :

Koruma Sınıfı :

Hava , Su , Gaz 1/8"…1"" 0,5…16bar(Pilot kumandalı), 0…16 Bar (Direk çekmeli ) Paslanmaz Çelik Prinç NBR, istek üzerine EPDM .-10°C…80 °C Normalde Kapalı 230V, 110V, 48V, 24V, 12V AC; 110V, 48V, 24V, 12 V DC IP65 ve Exproof modeller

Buna ek olarak Türkiye temsilciliğini yaptığımız TORK- MAG Serisi drain valf, basınçlı tanklarda biriken suyu boşaltmakta kullanılıp, tamamen magnetik sistemle çalışmaktadır.

Basınçlı hava tankında biriken yoğuşan su tank içindeki flatörü yukarı kaldırır.

Flatör mıknatısı harekete geçirip valf çekirdeğini yukarı hareket ettirir.

Bu durumda açılan valfin 80 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

orifisinden yağuşan su tahliye olur.

Böylece su basınçlı hava ile birlikte tesisatta bağlı makina ve ekipmanlara zarar vermesi önlenir. Amaç suyu tahliye ederek ekipman, pnömatik cihazlar ve makinayı korozyondan korumaktır. Bu arada basınçlı havanın boş yere dışarı atılmasını önler.

TORK-MAG serisi drain valf sayesinde tank içindeki basınçlı hava su tahliyesi sırasında beraber tahliye olmaz ve enerji harcanarak elde edilen basınçlı hava ziyan olmaz. Üründen önce bir filtre, her türlü çapak ve partiküllerin cihaza zarar vermesini önlemek amaçlı önerilmektedir.

Teknik Özellikler

Max filtre kapasitesi: Max.drain kapasitesi:

Çalışma basınç aralığı: Vana tipi:

Valf orifisi: Vana contası: Giriş bağlantı ölçüsü:

Çıkış bağlantı ölçüsü: Giriş yüksekliği: Sıvı sıcaklığı: Ortam sıcaklığı: Gövde Malzemesi:

limitsiz 200 litre/saat kondens yapabilme özelliği 0 - 16 bar 2/2 yollu direk çekmeli solenoid vana 2 mm FPM 1/2″ (BSP veya NPT), 2giriş opsiyonel 1/8″ BSP 11 cm (tepe) ve 8.5 cm (taraf) 1 - 50 °C 1 - 50 °C Korozyana dayanıklı aluminyum

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

ww

w.d

alg

akir an.c om

i n e isi

YR Ser A

Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.

Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır. www.eccoair.com.tr

HABER

Medikal Hava Santrali Medikal Hava Santralı, hastanelerde medikal hava ve cerrahi hava ihtiyacını karşılamak için kullanılır

M

edikal ve cerrahi hava genelde ameliyathanelerde, yoğun bakım ünitelerinde, koroner yoğun bakım ünitelerinde, acil servislerde ve doğum salonları gibi yerlerde kullanılır. Hava santralının çalışma voltajı 380V-50/60 Hz dir Sistemin tüm elektrik tesisatı yürürlükteki IEE norm ve kurallarına uygun olarak tasarlanmalıdır. Medikal hava 4 bar özellikle solunumla ilgili uygulamalarda ve hava ile çalışan vantilatörlerde kullanılır. Cerrahi hava 7 bar ise ameliyathanelerde cerrahi aletlerin çalıştırılmasında kullanılır.

Sistemin çalışması

Hava santralında, havaya uygulanan proses, yüzeysel olarak şu şekildedir. Kompresörler tarafından emilen ortam havası yaklaşık 10 bar basınca kadar sıkıştırılır ve bu basınçta, bir hava tankına basılır. Tanktan çıkan hava, partikül ve su tutucu ön filtreden geçerek kurutucuya gelir. Kurutucuda, havanın nemi kimyasal bir metodla alınarak, hava kurutulur.

Kurutulmuş Hava filtre grubundan geçirilir, medikal havanın sağlaması gereken hava kalitesi limitlerine göre, yağı, nemi, partikül, toz ve diğer pislikleri alınır. Temizlenmiş, 7-9.5 bar basıncındaki havanın basıncı, kullanım ihtiyacına göre, 4 veya 7 bar basınca veya her iki basınca, regülasyon grubunda düşürülür ve hastanenin hava hattına verilir.

Medikal Hava Santralları Ekipmanları: 1-) Medikal Basınçlı Hava Kompresörleri 2-) Kurutucu 3-) Elektrik Kontrol Paneli 4-) 4-7 Bar Regülasyon Grubu 5-) Havayı solunabilir yapan Bakteri Filtre Grubu 6-) Basınçlı Hava Tankı 7-) Üniteler arası bağlantı elemanları

KİMYASAL TİP KURUTUCU

Kompresör tarfından üretilen sıkıştırılmış havayı normal nemlilik düzeyine çeken ve diğer parçaların sisteme girmesini engelleyen tüplerdir. Kurutucu elektrikle değil, kimyasal olarak çalışır. Elektrik sadece motorlu vanaların çalışmasında gereklidir. Kurutucu silindirinde kullanılan madde aktif nem tutucu kimyasal maddedir. Kurutucu rejenerasyon sistemine göre çalışır. Kurutulan havanın % 10-15'i rejenerasyon kolonundaki aktif nem tutucu kimyasal maddeyi kurutmakta

kullanılır. 50-100-150 ve 200 m3/h kapasiteli modelleri mevcuttur. Santralin kapasitesine göre duplex ve simplex olarak iki çeşittir.

HAVAYI SOLUNABİLİR YAPAN BAKTERİ FİLTRE GURUBU Sıkıştırılmış hava ihtiyacı karşılanırken, kurutucular ve filtreler sıkıştırılmış hava sistemini ve diğer parçaları kirlenmeye karşı korumakla görevlidir. 140 milyon çeşit kirle birlikte, endüstriyel bölgelerdeki kirli hava, hava sıkıştırma sistemleri için tehlike oluşturmaktadır. Sıkıştırma sistemleri tüm bu pislikler, yoğuşmuş sıvıyla birlikte boru sisteminde birikir ve aşındırıcı bir karışım haline gelir. Aletler ve cihazlar işlemez hale gelebilir, alınan hava pis olabilir, filtrelenen bu hava hasta tarafından solunabilir. Özellikle ISO 8573 Class 1.3.1 özelliğinde hastane tesisatına verilir.

4-7 BAR REGÜLASYON GRUBU

Kurutulmuş hava regülayon grubuna gelir ve gereken basınç seviyesine ulaşır. İstenilen yerlere 4 bar ve 7 bar olarak gönderilir. 4 bar hava bazı medikal aletleri kullanırken ve yoğun bakım ünitelerinde kullanılır. 7 bar hava ise bazı ameliyat aletlerinin kullanmada ve bazı pendant çeşitlerini hareket ettirmekte kullanılır.

BASINÇLI HAVA TANKI

Hava depoları çelikten yapılmaktadır. Genelde deponun 6 mm çevresi ve 8 mm konveks bölümü vardır. Deponun dayanabileceği maksimum basınç 18 Atm.'dir. Çalışma basıncı ise max. 10 Atm’dir. Cihaz BS 5169 standartlarına göre üretilmiş ve standartlarda belirtilen prosedürlere göre test edilmektedir. Tank kapasiteleri 300 ile 3000 lt arasında degişmektedir. Tank kapasitesi HTM 2022 standartına uygun olarak hesaplanan santral çıkış kapasitesinin 1 dakikada litre olarak yarısı kadar olmalıdır.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81

TEKNİK MAKALE

DOĞALGAZ BORU HATLARINDA KOMBİNE BASINÇLI HAVA KURUTUCUSU TASARIMI

Hüseyin USTA

Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü, Teknikokullar

82 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Azim Doğuş TUNCER Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Teknikokullar

Mustafa VATANSEVER

Tercih Isı Makinaları İmalat San. Ve Tic. Ltd. Şti., Ostim

HABER

B

oru hatlarında gaz sevkiyatı başlamadan önce iç yüzeyin kurutulması gerekmektedir.

Bu gereklilik ürüne ve kullanıma bağlı olarak değişmekle birlikte, boru hatlarında iç korozyon oluşmasını önlemek ve taşınacak üründe istenen nem özelliklerini karşılamak olarak sıralanabilir.

Kurutma sırasında boru içerisindeki sıvı ya da buhar haldeki suyun ve yabancı maddelerin uzaklaştırılması amaçlanmaktadır.

Bu çalışmada Doğalgaz boru hatlarının kurutulması için geliştirilen “Gaz soğutmalı ve ısı geri kazanım eşanjörlü, ısıtıcısız adsorpsiyonlu kombine basınçlı hava kurutucu” önerilmektedir.

Yapılan bu çalışmada, mevcut sistemlerdeki eksiklikler dikkate alınarak ve gerekli iyileştirmeler ile faydalı bir kombine basınçlı hava kurutucusu modeli tasarlanmıştır. Bu model tasarlanırken, hat kuruma süresini azaltan, enerji verimli ve uzun ömürlü olması hedefleri ön planda tutulmuştur. Bu sistemde ısı geri kazanım ünitesi bulunduğu için enerji verimliliği sağlanacaktır.

Kurutmanın ilk aşamasında soğutma ile bir miktar kuruyan hava daha fazla nem tutma özelliğine sahip olacaktır ve bu sayede kurutma süresi kısalacaktır.

Kurutma işlemi sadece doğalgaz için değil; etilen ve propilen gibi petrokimyasallar, karbon dioksit, etan vb. ürünler için de geçerlidir.

Basınçlı hava, normal atmosferik çevre havasından elde edilir ve su buharı halinde nem içeriğine sahiptir.

Hava içerisindeki su miktarı sıcaklıkla değişmektedir.

Hava ne kadar sıcaksa, o kadar fazla miktarda su buharı taşıyabilir. Havanın içerdiği nem kontrol edilmediğinde, bu nem basınçlı hava tesisatı içerisinde sıvılaşır ve birçok probleme neden olur. Bu problemlerden en önemlisi, atmosferden alınan havanın içindeki tozların ve kompresörden gelen yağın birleşmesiyle oluşan macundur. Oluşan bu macun, havalı el aletlerine zarar verebilmekte, contaları bozabilmekte, ölçme ve kontrol aletlerinin yanlış çalışmasına yol açabilmektedir[1].

Aynı zamanda basınçlı hava içerisindeki su, kesintilere yol açarak üretim kayıplarının yaşanmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte bakım masrafları da artmaktadır. Basınçlı hava içerisindeki nem boyama

Saha Uygulaması

veya karıştırma, iletme, temizleme gibi ürün ile basınçlı havanın doğrudan temasını gerektiren durumlarda üründe kalite bozukluklarını ortaya çıkarabilmektedir.

Boru hatlarının da işletmeye alınmadan önce kurutulması gerekmektedir. Güvenli bir nakil işlemi için, boru hatlarının içerdiği yabancı maddeler ön kurutma işlemi ile uzaklaştırılmakta, ardından son kurutma işlemiyle de içerisindeki nem giderilmektedir. Doğalgaz boru hatları genellikle hidrat oluşumunu önlemek için daha az kurutulmaktadır. Hidrat oluşumunun, basınç düşürme istasyonları başta olmak üzere boru hattı sistemi elemanlarına (regülatörler, valfler vs.) ciddi derecede zarar verdiği bilinmektedir. Kurutma işlemi sadece doğalgaz için değil; etilen ve propilen gibi petrokimyasallar, karbon dioksit, etan vb. ürünler için de geçerlidir.

Bu çalışmada mevcut basınçlı kurutucular ve boru hattı kurutucularındaki eksiklikler dikkate alınmış ve buna göre önerilen sistemde bu eksikliklerin giderilmesi amaçlanmıştır. Türkiye’deki doğalgaz boru hatlarının kurutulmasına yönelik standartlara uygun bir tasarım yapılmış ve istenen çiylenme noktasına (-20 °C) ulaşılacağı öngörülmektedir.

Basınçlı hava kurutucuları hakkında birçok çalışma literatürde mevcuttur. G. Dui ve ark. [2], yaptıkları çalışmada kuru hava ile kurutmanın temel prensibini tartışmış, kurutma için matematiksel bir model oluşturmuş ve birincil su içeriği, doymuş havanın su içeriği, kuru hava akışı, kuru hava debisi gibi bazı faktörlerden kurutma verimi üzerindeki etkilerini analiz etmiştir. Carter ve Wyszynski [3], basınçlı havanın basınç dalgalanmalı adsorpsiyon ile kurutulmasına dair teorik ve deneysel bir çalışma gerçekleştirmiştir. Çalışmada, rejenerasyon amacıyla doymuş kolonu boşaltmak için daha düşük bir basınca kadar genleşmiş kurutulmuş havanın bi kısmı kullanılmıştır. Proses yarı kararlı duruma geldiğinde hacim oranının kuru hava nemi üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Y. Yin ve arkadaşlarının [4] önerdiği kurutucu model basınçlı hava modülü, basınçlı bir sıvı kurutucu nem alma cihazı, atmosfer basıncında çalışan sıvı kurutucu rejeneratör ve diğer yardımcı bileşenlerden oluşmaktadır. Sistemde basınçlı sıvı desikant (LiCl solüsyonu) kullanılmış olup, kurutucu rejenerasyonu

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 83

Teknik makale

için hava kompresöründen çıkan atık ısının kullanımı önerilmiştir. Belirtilen sistemdeki sıvı desikant teknolojisi atmosfer basıncında gerçekleşmektedir. Konsantre sıvı desikant maddenin yüzey buhar basıncının havadaki buharın kısmi basıncından düşük olması ile basınçlı hava nemden arındırılmaktadır. Y. Yin ve ark. [5] yaptığı çalışmada, aynı sistem için ısı ve kütle transfer katsayılarını da incelemişlerdir. Matematiksel model ve deneysel verilerden yola çıkılarak, basınçlı hava ile çözelti arasındaki ısı ve kütle transfer katsayılarının, hava basıncını, sıkıştırılmış hava hızını ve çözelti konsantrasyonunu arttırarak, çözelti sıcaklığının negatif olarak lineer olarak artmasıyla dikkate değer bir şekilde arttırıldığı sonucuna varılmıştır. Tasarım aşamasında, sistemin optimum olarak çalışmasını sağlamak için ısı ve kütle transfer katsayıları sağlanmıştır. S. Mousavi ve ark. [6] tarafından yapılan çalışmada, sabit ve değişken hız tahrikli kompresörleri içeren bir simülasyon modeli geliştirilmiş ve sistemin enerji tüketim dinamiğini ve önerilen modelin geçerliliğini göstermek için iki değişken hız ve bir sabit hızla çalışan kompresör içeren bir endüstriyel basınçlı hava kurutucu sistemi incelenmiştir.

Basınçlı hava sistemlerinin enerji verimliliği açısından incelendiği bu çalışmada, yapılan simülasyon modelinde kompresör öncelik belirleme analizi yapılmış ve enerji açısından en verimli dizi seçilmiştir. Son olarak, taban yükü sağlamaktan sorumlu kompresörün maksimum kapasitesinin değiştirilmesi yoluyla olası enerji verimliliği iyileştirmelerini incelenmiştir.

Boru hatlarının kurutulmasının pek çok yöntemi olmakla birlikte, bu yöntemler hakkında bir çok araştırma yapılmıştır. G. Schreurs ve ark. [7] boru hattı kurutma işleminde tapalar ile birlikte kullanılan jel sistemleri ile ilgili yaptıkları çalışmada, belirli bir uygulama için uygun jel seçimini ve bu malzemelerin işlevsel özelliklerini açıklamışlardır. Çalışmada uygun operasyon prosedürleri kullanıldığında uzun mesafeli (800 km) boru hatlarının ileri by-pass olmaksızın sudan arındırılabileceği belirtilmiştir. O. Uzu ve R. Napier [8] tarafından yapılan çalışmada boru hatlarının temizlenmesi, kurutulması ve devreye alınmasında oldukça etkili olan jel tapa teknolojisinin kullanımı hakkında bilgi verilmiş ve faydaları tartışılmıştır. Yapılan çalışmada petrol boru hatlarının temizlenmesini ele alınmış, geleneksel yöntemlere göre düşük maliyet ve kurutma süresi konusundaki avantajları açıklanmıştır.

M. R. Ashburner [9] yapmış olduğu çalışmada vakum kurutma kullanılan farklı vaka analizlerini incelemiş ve sonuçlarını tartışmıştır. Sonuçlara göre vakum kurutma yapılacak hatta direkt olarak köpük tapaların kullanılması, temizleme işleminin yerini tutmamaktadır. Vakumlu kurutma yapılacak hattın iyi bir şekilde temizlendiğinden emin olunmalıdır. Ayrıca düşük çiylenme noktaları elde edebilmek için sistemin iyi bir düşük basınç karakteristiğine sahip olması gerekmektedir. Y. A. Syed ve ark. [10] düşük çiylenme

84 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

noktasına sahip nemden arındırılmış hava kullanarak bir boru hattının kurutulmasını analitik ve nümerik olarak incelemişlerdir. Oluşturulan matematiksel model yardımıyla hattın kuruma süresi tahmin edilmiş ve iki çözüm karşılaştırılmıştır. Su film kalınlığı, kuru hava hacimsel debisi, kuru havanın çiylenme noktası sıcaklığı ve boru hattının uzunluğu değerlerinin boru hattı kurutulmasındaki önemi tartışılmıştır.

2. KURUTMANIN TERMODİNAMİĞİ Çiğlenme noktası, “atmosfer basıncında bir gazdan su buharının yoğunlaşmaya başladığı sıcaklık” olarak tanımlanabilir [11]. Bir petrokimyasal hattın -60 °C'lik bir çiğlenme noktasına kadar kurutulması alışılmadık bir durum değildir. Bir propilen boru hattı için çiğ noktası -50 °C civarındadır. Karbon dioksit boru hatları ise -40 °C çiğlenme noktasına kadar kurutulabilmektedir [12].

Doğalgaz boru hatları için -20 °C’lik çiğlenme noktası yeterli ve kabul edilebilir bir değerdir. Doğalgaz boru hatları genellikle hidrat oluşumunu önlemek için daha az kurutulmaktadır. Hidrat oluşumunun, basınç düşürme istasyonları başta olmak üzere boru hattı sistemi elemanlarına (regülatörler, valfler vs.) ciddi derecede zarar verdiği bilinmektedir. Doğalgaz boru hatlarının kurutulmasına ilişkin hesaplamalar aşağıdaki gibidir: D¡ (m) boru iç çapı D¡=Do - 2t

1000

(1)

eşitliği ile bulunabilmektedir. Burada Do (m) boru dış çapı, t (mm) ise boru et kalınlığıdır. Su film kalınlığı çıkarılmış boru iç çapı D¡-w (m), Eşitlik (2) ile hesaplanabilmektedir. T (µm), boru içerisindeki su film kalınlığıdır.

D¡-w= D¡ - 2T (2)

106 Vw (m) Boru hattındaki toplam su hacmi Eşitlik (3) bulunması ile mw (kg) toplam su kütlesi buna bağlı olarak Eşitlik (4) yardımı ile bulunabilir. Eşitlik (5)’te gösterilen Pa (kg/m3) ifadesi ise 5-50 °C arası sıcaklıktaki havanın yoğunluğudur. ta (°C) ortam veya boru yüzey sıcaklığı, L (m) ise boru hattı uzunluğudur.

Vw= π (D¡2 – D¡-w2) L (1000)

4

mw=(1000) Vw

pa=-0.0066 ta + 1.3029

(3) (4) (5)

Özgül nem, nemli havanın birim kütlesindeki su buharı miktarı olarak tanımlanmaktadır. ωa (g/kg) boru yüzey sıcaklığındaki havanın özgül nemi Eşitlik (6), ωd (g/kg) boruya üflenen kurutulmuş havanın özgül nemi

HABER

doğalgaz boru hattı kurutucusu

kombine kurutucu çıkış değerleri

ise Eşitlik (7) ile ifade edilmektedir. tdew (°C) boruya üflenen havanın çiğlenme sıcaklığıdır. Δω (g/kg) özgül nem farkı, Eşitlik (8) ile hesaplanabilmektedir.

(6) ωa=0.0447 ta2 – 0.761 ta + 10.28 (7) ωd=0.0021 tdew2 + 0.1508 tdew2 + 2.8509 (8) Δω= ωa – ωd Boruya üflenen havanın hacimsel debisi (m3) Va= pa ( π Di – w2 ) V (3600) (9)

4 eşitliği ile bulunabilmekte olup, buradaki V (m/s) değeri boru içerisindeki havanın hızıdır. Cd,a (kg/sa) kuru havanın nem alma kapasitesi Cd,a= (Va ) (Δω) 1000 (10) bağıntısı ile hesaplanmaktadır. Dh toplam kurutma zamanı saat cinsinden Eşitlik (11), gün cinsinden ise Eşitlik (12) yardımıyla bulunabilmektedir.

Dh= mw (11) Cd,a Dd= Dh

24

(12)

Kullanılacak desikant hacmi Vdes (m3) Eşitlik (13), desikant boru çapı Dbed (m) Eşitlik (14), desikant boru kesit alanı Abed (m2) Eşitlik (15) yardımı ile bulunabilmektedir. Eşitlik (13)’teki Cdes (%) değeri kullanılabilir desikant yüzdesidir.

Vdes = (Cd,a ) (100)

(Cdes)(Pdes)

0,333 ( V ) Dbed= des

π 2 Abed= π (Dbed )

4

(13)

(14) (15)

boru hattının çıkış değerleri

3. DOĞALGAZ BORU HATTI KURUTMA YÖNTEMLERİ Boru hatlarının kurutulmasında kullanılan yöntemler, malzemenin cinsine ve özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Bu yöntemler boru hattının durumuna ve gereksinimlerine göre seçilmelidir.

Doğalgaz boru hatlarının kurutma işleminde kullanılan en yaygın yöntemler bu bölümde verilmiştir.

3.1. Kuru Hava ile Kurutma İşlemi

Boru hatlarının inşasında, yapılan kaynak işlemleri sonrası hidrostatik testler yapılmaktadır. Bu işlem, yüksek basınçlı boru hatlarında hasara sebep olmaması için hattan gaz yerine su geçirilmesi ile gerçekleşir.

Testler sonucu boru hattı ıslak durumda olacak, aynı zamanda içerisinde istenmeyen yabancı maddeler (çamur gibi) bulunacaktır. Yapılan testleri, temizleme ve ön kurutma işlemi izlemektedir. Süper kuru hava ile kurutma işleminde, susuz hale getirildikten sonra boru hattında kalan serbest suyun tamamını emmek için kuru hava ile itilen tapalar (pig) kullanılır. Bu işlemin sonuna doğru tapalar, yerleştirilmeden önce ve çıkarıldıktan sonra boru hattından çıkarılan yabancı madde miktarını izlemek için tartılabilmektedirler. Hattı takip eden tapalar doğal olarak temiz kütlelerinden daha fazla kütleye sahip olacaklardır. Temizleme ve kurutma ilerledikçe tapa kütlesi orijinal kütlesine yaklaşacaktır.

Ancak hat içerisindeki su, ortam sıcaklığında buhar olarak kalacaktır [13]. Tapa rengi ve kütlesi temizleme ve ön kurutmanın nasıl ilerlediğini göstermektedir. Boru hattı temizleme ve kurutma işlemlerinde farklı tapa çeşitleri kullanılmaktadır. Köpük tapalar ön kurutma işlemi, fırça tapalar temizleme, iki yönlü tapalar partikülasyon, ölçüm tapaları ve elektronik tapalar da muayene amacıyla kullanılmaktadır[14]. Ön kurutma işleminden sonra ise kurutulmuş havanın hatta gönderilmesi ile son kurutma işlemi yapılmaktadır. Hattın belirtilen çiğlenme noktasına ne zaman kurutulduğunu belirlemek için çiğlenme

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 85

Teknik makale

noktası ölçümleri yapılmalıdır. Burada sıkışan herhangi bir serbest su çiğlenme noktası okumalarını etkileyebileceğinden, geçişlere, by-passlar ve vana gövdesi boşluklarına özel önem verilmesi gerekmektedir. Çıkış havası çiğlenme noktasının -20 °C’nin altında olması halinde kurutma işlemi tamamlanmış kabul edilmektedir. Kuru hava ile kurutma, hat devreye girmeden önce belirli bir süre kullanılmayacaksa iç korozyona karşı koruma sağlamaktadır.

Buna göre kurutma yapılırken, kurutmayı etkileyen su-film kalınlığı, ortam sıcaklığı, kuru hava akışı hacmi, çiylenme noktası ve kurutulan borunun uzunluğu parametreleri göz önünde bulundurulmalı, ayrıca çalışılan bu parametrelerin seçimi yalnızca kurutma süresini kısaltmaya dayalı olmamalı, maliyet faktörü de dikkate alınmalıdır. Doğalgaz boru hatlarında çiylenme noktası -35 ile -50 °C arasında ve her kurutma için boru hattı uzunluğu (kara boru hatları için) 100-200 km olarak tercih edilmelidir.

Kurutma işleminde dikkat edilecek önemli hususlardan bir tanesi ise hatta gönderilen havanın çok hızlı akması ve buna bağlı olarak kuru hava boru yüzeyindeki suyu absorbe edemeyecektir. Sonuçta hat çıkışında ölçülen çiylenme noktası düşük bir değer olarak ölçülecektir ve hat içerisinde sıvı halde su kalmadığı garanti edilemeyecektir. Bu nedenle hatta gönderilen havanın hızı optimal değerde tutulmalıdır.

3.2. Azot ile Kurutma İşlemi

Sıcak ve kuru hava kullanmak yerine azot gibi inert bir temizleme gazı kullanılabilmektedir.

Azot gazının çok kuru olması ve bu nedenle su emme kapasitesinin yüksek olması ve ayrıca atıl olması ve daha sonra patlayıcı veya yanıcı gazlar içeren boru hatları veya proses kapları hazırlamak için kullanılabilmesi, azot ile kurutmanın avantajlarındandır. Ancak bu yöntem kuru hava ile kurutma yöntemine göre daha pahalıdır.

3.3. Vakum ile Kurutma İşlemi

Bu yöntemde, boru hattı tamamen kapatılmıştır ve boru hattından hava çıkaran tekli bağlantı noktası, yüksek güçlü vakum sistemine bağlanmaktadır. Bir süre sonra, dengeli bir vakum seviyesi oluşacak, böylelikle çıkıştaki nem seviyesi hızlı bir şekilde azalmaktadır. Sıvı suyun buharlaştırılması ve ekstrakte edilmesi nedeniyle çiğlenme noktası seviyesi bir süre dengede kalacaktır. Tüm su çıkarıldığında ise çiğlenme noktası tekrar düşmektedir. Bu ise vakum temizleme ve kurutma işleminin bittiğini bize göstermektedir. Vakum kurutma işlemi basit bir yöntem olup, karmaşık, tapa kullanımına uygun olmayan, büyük miktarlarda su bulunan sistemlerde kullanıma uygundur. Kurutma prosesinin yavaş ilerlemesi bu yöntemin önemli dezavantajlarındandır. [15]

86 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Bu yöntemlerin dışında, metanol ile kurutma ve iç kum patlatma gibi yöntemler de bulunmaktadır.

Metanol kurutma işleminde, metanolün higroskopik etkisinden faydalanılmaktadır. Boru hattında kalan nem, hava ile hatta verilen metanol ile emilmektedir.

Metanol ile kurutma işlemi daha az tapa kullanımı gerektirir, bunun sonucunda daha az hat temizliği yapılmaktadır. Aynı zamanda metanolün pahalı olması nedeniyle genelde metanol-su karışımı kullanılmaktadır. Belirtilen yöntemlerden hiçbirini ideal yöntem olarak kabul etmemiz mümkün değildir.

Bu yöntemler boru hattı durum ve gereksinimlerine göre tercih edilmelidir. En az maliyetle kuru bir boru hattı elde etmek amacıyla iki ya da daha fazla yöntem kombine olarak kullanılabilmektedir. Ön kurutma ve temizlik işlemleri yapılmadan da boru hattını kurutmak mümkün olmakla birlikte, bunun için gereken zaman ve maliyet oldukça fazla olmaktadır.

5. ADSORPSİYONLU BASINÇLI HAVA KURUTUCULARI Adsorpsiyonlu basınçlı hava kurutucuları adsorpsiyon-taşınım prensibiyle çalışmaktadır.

Adsorpsiyon, akışkan halde çözünmüş bileşenlerin bir adsorbent (taşıyıcı) yüzeyine tutunması olayıdır.

Adsorbsiyonlu hava kurutucularda kurutulacak havadan su buharı alınmaktadır ve bu işlemde nem çeken (kurutucu) bir maddenin desikant yüzeyi kullanılmaktadır.

Adsorbent madde olarak genellikle silika jel (SiO2), aktif alümina (Al2O2) ve moleküler elek (molecular sieve) maddeleri kullanılmaktadır. Silika jelin 1 gramının yüzey alanı 200-700 m² arasında değişmekte ve su buharı adsorpsiyon kapasitesi kendi ağırlığının %40’ı kadar olabilmektedir[16]. Özellikle havanın kirli olması durumu gibi özel koşullarda ise genellikle aktif alümina maddesi tercih edilmektedir.

5.1. Isıtıcısız Adsorbsiyonlu Basınçlı Hava Kurutucuları

Oldukça basit yapıda olan ısıtıcısız adsorbsiyonlu basınçlu hava kurutucularında; rejenerasyon havası, kurutulmuş olarak kurutma kolonundan çıkan basınçlı havanın bir miktarının basıncının düşürülmesi ile, rejenerasyon kolonuna verilerek elde edilmektedir.

Alt kısımdan giren basınçlı hava, sol taraftaki kurutma periyodunda olan kolona girmektedir ve bünyesindeki nemi adsorbanta bırakarak üst kısımdan çıkmaktadır. Bu havanın bir kısmı, ayar valfı ya da orifisten geçmekte, böylelikle basıncı düşmektedir. Basınçlı hava, rejenerasyon periyodunda bulunan sağdaki kolona üst kısımdan girmektedir. Adsorbantın içerisindeki nemi geri

HABER

piglerin çıkışı

alarak onu yeniden kurutmakta ve gelecek periyoda hazır hale getirmektedir. Nemlenmiş rejenerasyon havası, alt kısımdaki tahliye valfinden geçer ve bir susturu üzerinden atmosfere çıkmaktadır.

Bahsedilen periyotlar, 1,5-8 dakika arasında olabilmektedir. Bu çalışma şekli, basınç dalgalanmalı adsorpsiyon (pressure swing adsorption/PSA) olarak adlandırılmaktadır. Bu yöntemle -30 oC ile -40 oC arası çiğlenme sıcaklıkları elde edilebilmektedir. Bu tip kurutucular nispeten az hava tüketen sistemler için seçilmelidir. Şekil 1’de Isıtıcısız adsorpsiyonlu basınçlı hava kurutucusu çalışma şeması gösterilmektedir[1].

pig çıkışı

5.2. Isıtıcılı Adsorbsiyonlu Basınçlı Hava Kurutucuları

Bu tip kurutucular, kurutulmuş havanın bir miktarını ısıtarak ve düşük basınçta rejenerasyon için kullanırlar.

Rejenerasyon aralığı ihtiyaca göre 2 – 6 saat aralıklı, sıcaklığı +60ºC ile +150ºC arasında işletme yapılmaktadır.

Daha az havayı dışarıya attıklarından işletme maliyetini azaltırlar. Normal (ortalama) miktarda hava tüketen işletmeler için tavsiye edilmektedir[17]. Basınçlı hava kaybı daha azdır. Atmosferik çiylenme rejenerasyon seçimine bağlı olarak -40°C ile -80°C’ye ulaşılabilir.

5.3. İkincil (Sekonder) Hava ile Rejenerasyon Yapan Adsorpsiyonlu Kurutucular

Bu kurutucular rejenerasyon için, havayı ayrı bir alçak basınçlı kompresörden (blower) alıp, ısıtarak kullanırlar.

Bu tip kurutucularda, basınçlı hava kullanılmadığı için ve işletme kaybı da az olduğundan çok hava tüketen işletmelere tavsiye edilmektedir[17]. Atmosferik çiylenme rejenerasyon seçimine bağlı olarak -20°C ile -40°C’ye ulaşılabilir.

6. SİSTEM TASARIMI

Şekil 1. Isıtıcısız adsorpsiyonlu basınçlı hava kurutucusu çalışma şeması [1]

(1A : rejenerasyon devrindeki kolon, 1B: kurutma devrindeki kolon, 2 : üç yollu vana , E : basınçlı hava girişi, A : basınçlı hava çıkışı, 3 : adsorbantın nemini almış rejenerasyon havasının atmosfere boşaldığı (selenoid) valf, RA susturucu, 4 : orifis, 5 : otomatik kumanda panosu)

Kombine basınçlı hava kurutucuları, adsorpsiyonlu ve mekanik soğutmalı basınçlı hava kurutucularının bir kombinasyonudur. Seri üretimi azdır ve özel istekler doğrultusunda imal edilmektedir. Düşük çiğlenme noktaları elde etmek amacıyla tercih edilen kombine basınçlı hava kurutucuları, kuruluş ve işletme maliyetlerinde tasarruf sağlamaktadır. Önerilen basınçlı hava kurutucu sistem, doğalgaz hattı kurutulması amacıyla tasarlanmıştır. Bünyesinde 5 µm, 0,1 µm, 0,01 µm’lik üç adet filtre ve üç adet su seperatörü bulunmaktadır. Mekanik soğutmalı ve adsorpsiyonlu kurutucunun beraber kullanıldığı sistemin adsorpsiyon kurutucu çıkışına eklenen genleşme vanası sayesinde, adsorpsiyonlu kurutucudan çıkan basınçlı havanın basıncının düşürülmesi ile soğuma elde edilmektedir.

Soğutulan bu havanın da ısı geri kazanımda kullanılması

8 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 87

Teknik makale

amaçlanmaktadır. Aynı zamanda ısı geri kazanım eşanjöründen çıkan hava, boru hattına verilirken sıcaklığı yükselmiş ve genleştirilmiş halde olacağından doğalgaz boru hattından bünyesine daha çok nem alacaktır.

Genleşme vanası olmaması halinde karşıda bir yük olmayacak ve basınç 2-3 bar gibi düşük seviyelerde kalmaktadır. Bu da adsorpsiyon kurutucunun çalışmasına engel olmaktadır. Genleşme vanasının sisteme eklenmesi ile kurutucunun ideal işletme basınçlarında çalışması sağlanmaktadır. (Büyük hatlarda yaklaşık 24 bar, küçük-orta seviye için yaklaşık 10 bar) Sistemde, adsorbsiyon kurutucuya giren basınçlı havanın mümkün olduğunca nemi azaltılmış ve düşük sıcaklıkta olması amaçlanmaktadır. Bunlar verimi önemli oranda arttıracak parametrelerdir. Adsorpsiyonlu kurutucuya giren basınçlı havada sıvı halde su bulunmaması önemli bir husustur. Bunun yerine suyun buhar fazında olması istenmektedir. Önerilen model, bu tehlikenin önüne geçtiğinden kurutucunun çalışma performansı artmaktadır ve uzun ömürlülük sağlanmaktadır. Aynı zamanda desikant maddelerin ömrü uzamakta ve adsorpsiyon kurutucunun da kurutma kapasitesi artmaktadır. Bu amaçla, sisteme adsorpsiyon kurutucudan önce gaz soğutmalı bir kurutucu eklenmiştir. Isı geri kazanım ünitesi de sistemdeki gaz soğutmalı kurutucu kapasitesinin artması ve daha düşük çiğlenme noktalarına ulaşmasını sağlamaktadır. Şekil 2’de Gaz soğutmalı ve ısı geri kazanımlı, ısıtıcısız adsorpsiyonlu kombine basınçlı hava kurutucu sisteminin çalışma şeması gösterilmektedir.

7. SONUÇ

Yapılan bu çalışmada, doğalgaz boru hattının inşaat kısmı sonrasındaki kurutma kısmı ele alındığından, ilgilenilen parametreler buna bağlı olarak sınırlanmaktadır. Bu çalışmada, adsorpsiyonlu ve mekanik soğutmalı basınçlı hava kurutucularının bir kombinasyonu olan kombine basınçlı hava kurutucusu tasarlanmıştır. Seri üretimi az olan bu kurutucuların özellikleri, kurutma yapılacak sistemin istekleri doğrultusunda şekillenmekte ve imal edilmektedir.

Gaz soğutmalı ve ısı geri kazanımlı, ısıtıcısız adsorpsiyonlu kombine basınçlı hava kurutucu tasarımında, mevcut sistemlerdeki eksiklikler dikkate alınmış ve gerekli iyileştirmeler yapılarak faydalı bir kombine basınçlı hava kurutucusu modeli geliştirilmiştir. Önerilen sistemin başlıca avantajları ve benzerlerine göre üstünlükleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: •

•

•

• Şekil 2. Gaz soğutmalı ve ısı geri kazanım eşanjörlü, ısıtıcısız adsorpsiyonlu kombine basınçlı hava kurutucu

(1: Kompresör, 2: Aftercooler, 3A,3B,3C: Su seperatörü, 4A: Filtre (5 µm), 4B: Filtre (0,1 µm), 4C: Yağ filtresi (0,01 µm), 5:Isı geri kazanım eşanjörü, 6: Gaz soğutmalı eşanjör, 7: Soğutma devresi, 8: Isıtıcısız adsorpsiyonlu basınçlı hava kurutucu, 9: Manometre, 10: Genleşme vanası, 11: Boru hattı)

88 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Kurutmanın ilk aşamasında soğutmayla bir miktar kurutulan hava daha fazla nem tutma özelliğine sahip olacağından kuruma süresi kısalacaktır.

Kuruma süresinin kısalması ise enerji tüketiminin azalmasını sağlayacaktır. Önerilen sistemde mekanik soğutmalı ve adsorpsiyonlu kurutucuların beraber kullanılmaktadır. Kurutucu çıkışına yerleştirilen genleşme vanası sayesinde, adsorpsiyonlu kurutucudan çıkan basınçlı havanın basıncının düşürülmesiyle daha fazla soğuma sağlanmaktadır.

Ayrıca genleşme vanasının adsorpsiyon kurutucudan sonra sisteme dâhil edilmesi, tasarımı aynı amaçla kullanılan kurutuculardan ayıran önemli farklılıklardandır. Bununla birlikte, eklenen genleşme vanası sayesinde kurutucunun ideal işletme basınçlarında çalışması sağlanmaktadır.

Adsorpsiyonlu kurutucuya giren basınçlı havada sıvı halde su bulunmaması oldukça önemlidir.

Kurutucuya giren suyun buhar fazında olması istenmektedir. Önerilen sistem ile bu tehlikenin önüne geçilmekte, kurutucunun çalışma performansı artmakta ve sistemin uzun ömürlülüğü sağlanmaktadır. Aynı zamanda desikant maddelerin ömrü uzamakta ve adsorpsiyon kurutucunun kurutma kapasitesi arttırılmaktadır.

Sistemde, ısı geri kazanım ünitesinin bulunması, sistemdeki gaz soğutmalı kurutucunun kapasitesinin artmasını ve daha düşük çiylenme noktalarına ulaşılmasını sağlayacaktır.

Bu model tasarlanırken, hat kuruma süresinin azaltılması ve sistemin uzun ömürlü olması hedeflenmiştir. Sistem aynı zamanda düşük enerji tüketimi ve yüksek verimliliği sayesinde doğalgaz boru hattı kurutma işlemleri için tercih edilebilecek bir modeldir.

Teknik makale

SEMBOLLER (NOMENCLATURE) Abed T Cd,a ta Cdes tdew (°C) Dbed V Dd Va saat) Dh Vdes

: Desikant boru kesit alanı (m2) : Boru içerisindeki su film kalınlığı (μm) : Kuru havanın nem alma kapasitesi (kg/saat) : Ortam veya boru yüzey sıcaklığı (°C) : Kullanılabilir desikant yüzdesi (%) : Boruya üflenen havanın çiğlenme sıcaklığı : Desikant boru çapı (m) : Boru içerisindeki havanın hızı (m/s) : Toplam kurutma zamanı (gün) : Boruya üflenen havanın hacimsel debisi (m³/ : Toplam kurutma zamanı (saat) : Kullanılacak desikant hacmi(m³)

KAYNAKLAR (REFERENCES) [1] E. Ertaş, “Basınçlı Hava Kurutucular: Genel Tanıtım”, VII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, 2005, ss. 319-340 [2] G. Dui, B. Sun,Y. Zhao, “Dry Air Drying Used in Natural Gas Pipeline and Influencing Factors Analysis”, The International Conference on Pipelines and Trenchless Technology, ss. 591-597 ISBN:9780784410738, 2009 [3] J. W. Carter, M. L. Wyszynski, “The Pressure Swing Adsorption Drying of Compresseed Air”, Chemical Engineering Science, Vol. 38, 7, ss. 10931099, 0009-2509/83, 1983 [4] Y. Yin, B. Zheng, C. Yang, X. Zhang, “A proposed compressed air drying method using pressurized liquid desiccant and experimental verification”, Applied Energy 141 (2015) ss. 80–89

[5] Y. Yin, B. Zheng, T. Chen, B. Shao, X. Zhang, “Investigation on coupled heat and mass transfer coefficients between compressed air and liquid desiccant in a packed dryer”, International Journal of Heat and Mass Transfer 93 (2016) ss. 1218–1226 [6] S. Mousavi, S. Kara, B. Kornfeld, “Energy Efficiency of Compressed Air Systems”, Procedia CIRP 15 (2014) ss. 313 – 318

[7] G. Schreurs, P. Burman, S. Hamid,C. Falck, J. Maribu, C. Ashwell, “Development of Gel Systems for Pipeline Dewatering and Drying Applications”, 26th

D¡ : Boru iç çapı (m) : Boru hattındaki toplam su hacmi (m³) Vw D¡-w : Su film kalınlığı çıkarılmış boru iç çapı (m) Δω : Özgül nem farkı (gsu/kghava) : Boru dış çapı (m) Do : Boru yüzey sıcaklığındaki havanın özgül nemi ωa

(gsu/kghava) L : Boru hattı uzunluğu (m) : Boruya üflenen kurutulmuş havanın özgül ωd nemi (gsu/kghava) : Boru hattındaki toplam su kütlesi (kg) mw Pa : 5-50 °C arası sıcaklıktaki havanın yoğunluğu (kg/m³) t : Boru et kalınlığı (mm) : Desikant maddenin yoğunluğu (kg/m³) pdes

Offshore Technology Conference, ss.1-10, 1994

[8] O. Uzu, R. Napier, “Gel Pig Technology Applications in Pipeline Servicing”, 24th Society of Petroleum Engineers Nigeria Technical Conference and Exhibition, ss. 1-6, 2000 [9] M.R. Ashburner, “Commissioning of Gas Pipelines Using the Vacuum Drying Method”,19th Offshore Technology Conference, ss.1-12,1987

[10] Y.A. Syed, P. Gandhidasan, A. A. AlFarayedhi, “Pıpeline Drying Using Dehumidified Air With Low Dew Point Temperature”, Applied Thermal Engineering Vol. 18, No. 5, ss. 231-244, 1998 [11] J. Wallace, P. Hobbs, “Atmospheric Science: An Introductory Survey”, 2006, s.82 [12] E.W. McAllister, “Pipeline Rules of Thumb Handbook (Eighth Edition)”, 2014, ss. 173-185 [13] A.J. Barden, M.D. Powers, P. Karklis, “Evaluation of Pipeline-Drying Techniques”, The Pipeline Pigging Conference, 1996, s. 5 [14] D. Russell, “Pigging in Pipeline Precommissining”, Pigging Products and Services Association, 2005

[15] Pipeline Drying, “Application Notes”, Michell Instruments, 2009 [16] Alarko-Carrier, “Hava Koşullandırma”, Teknik Bülten, Sayı 19, 2007, s.1

[17] Tercih Isı, “Adsorpsiyon Kurutucular”, Teknik Döküman, http://www.tercihdryer.com

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89

RÖPORTAJ

"Ne olursa olsun üretmeliyiz" Basınçlı hava sektöründe 35 yıllık bir tecrübe, özellikle dizel kompresör ve Jenaratör kiralamada sektör lideri konuma gelmiş MC Kompresörün sahibesi değerli meseltaşımız Leyla Uyar Cantürk hanım ile sektördeki daralma, inşaat sektörüne ve geleceğe dair bir söyleşi yapmak istedik. Sağolsun Bursa’da bizi misafir etti.

Leyla Uyar Cantürk MC Kompresör Jeneratör Genel Müdürü

90 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

RÖPORTAJ

n Merhabalar Leyla hanım

Merhabalar Murat bey ve tüm AIR WORLD TÜRKİYE dergisinin değerli okurları. n Benim karşımda başarılı bir iş insanı, bir anne ve sosyal yönü çok güçlü bir kadın var, sektör olarak sizi tanıyor, takdir ediyor ve takip ediyoruz Leyla hanım. Çok teşekkürler

n Dergimizi ilk sayısından bu güne destekliyorsunuz.

Umarız sektörel bir dergi olarak güveninize layık olabiliyoruzdur.

Öncelikle Murat bey, sektöre öylesine değerli bir katkı sundunuzki, sektörde aslında canla baş ile çalışan ve sektöre hizmet edenleri bu dergi bize hatırlattı. İki yıldır yakından takip ediyorum ve gönülden destekliyorum derginizi.

Bizimde sesimizi duyuracağımız bir mecra nın olması ile aslında farkımıza vardı diğer firmalar ve sanayiciler. Sektörü bir araya getirdi, toparladı dergi. Burada sizinde sektörde olmanızın tabiki önemli bir katkısı var. Geçen süreçte AIR WORLD TÜRKİYE tarafsız yayıncılığı ile de herkese söz hakkı verdi. Bunu özellikle söylemek istedim. Çünkü dergicilik zor iş, nasıl baskılara maruz kaldığınızı az buçuk tahmin ediyorum. Siz lütfen benimsediğimiz dergimizi aynı çizğide çıkartmaya devam edin biz her türlü desteği vereceğiz. n Biz MC Kompresörü Dizel kompresör, jeneratör ağırlıklı olmak üzere elektrikli kompresör kiralama ve satış yapan bir firma olarak biliyoruz. Okurlarımızın bir çoğuda tanıyordur ama sizi tanımayan okurlarımız için tam olarak ne iş yaptığınızdan ve makine parkınızdan bahsedebilirmisiniz?

Murat bey biz dizel kompresör ve jeneratör kiralama konusunda Türkiye’de iyi bir yerdeyiz ve ciddi bir makine parkına sahipiz. Makine parkımızda ağrırlıklı olarak Atlas Copco, Compair ve Kaeser gibi seyyar dizel vidalı kompresörler ve bir çok markada jeneratörlerimiz bulunmaktadır. n Bu makinaları bölgesel mi kiralıyorsunuz? Bu makinaları kimlere kiralıyorsunuz diye sorsak?

Hayır, tüm Türkiye’ye kiralama hizmeti veriyoruz.

Kiralamalarımız özellikle kurumsal firmalara oluyor.

Rafineriler, yol, köprü, jeotermal sondaj, fiberoptik işlerinde ve fabrika gibi yerlere kiralama yapıyoruz. Ayrıca Türkiye’de çalışan ihale almış yabancı firmaların partneri olarak makinalarımızla yer almaktayız. Bunlara örnek olarak Osmangazi köprüsünde çalışan IHI, arıtmayı yapan passavant, İtalyan, İngiliz firmaların çözüm ortağı olarak yer almaktayız.

n Genel olarak sektörlerdeki özellikle inşaat sektöründeki durum ortada. Ülkemizin sıkıntılı olduğu bu son dönemde sektörümüzle ilgili pek çok paylaşımlar fikirler ortaya atılıyor. Sektörel analizler yapılıyor. Basınçlı hava sektöründe özellikle inşaat sektöründeki daralmadan en çok ve doğrudan etkilenen, sbasınçlı hava sektöründe dizel kompresör satışı ve kiralama yapan firmalar oldu.

Sizden bu konuda fikirlerinizi okurlarımızla paylaşmanızı rica etsek 35 yıllık çalışma hayatımda pek çok inişler çıkışlar gördüm. Pek çok hükümet, siyasi parti ve dönemler geçirdim. Hepsinin’de kendisine göre sıkıntıları zorlukları vardı. Şimdiki dönemde olduğu gibi…

Yaşadıgımız ekonomik sıkıntılar, daralmalar doğal olarak sektörümüze’de yansıyor. Pek çok sanayici, esnaf, iş insan’ının işletmesi fabrikası zor zamanlar geçiriyor.

Dolar ve euro’nun önlenemeyen yükselişi, piyasalar’ın daralması, ödemelerin yapılamaması, İnşaat sektörünün durma noktasına gelmesi, gibi nedenler’den dolayı bizim sektörümüzde ciddi bir şekilde etkileniyor. Geçmişten gelen yapısal sorunların birikerek çığ gibi büyümesi, biriken sorunlara anlık olarak çare bulunulmaya çalışılması, sorunları daha da büyütüyor. Çünkü imalat sanayinde 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 91

RÖPORTAJ

ülkemizin köklü bir yapısal reform ve radikal kararlara ihtiyacı vardır. Üreticinin sırtındaki yük o kadar fazla’ki, bu kararlar alınır ve doğru bir şekilde uygulanır ise çözüm sağlanacaktır. Ama geri dönüşler uzun dönemde olacaktır.

Yani hemen önlem alalım, hemen ekonomik göstergeler olumlu eğriye geçsin diye beklemek hayalcilikten öteye gitmeyecektır.

n Peki alınacak kararlar yeterlimi sizce. Sektör olarak ne yapmak, ülke olarak ne yapmak gerekli?

Ekonomimiz’de 2019 yılının ilk yarısında güven endeksinin istikrarın olmadığı görülüyor. İstikrarı sağlamamız için ülke olarak ÜRETMELİYİZ. Ve ne olursa olsun üretmeliyiz. Bunu sadece sanayi olarak düşünmeyin yada inşaat sektörü olarak düşünmeyin. Mesela Tarıma önem vermeliyiz. Tarım için teşvikler sağlanması hayati önem taşıyor. Tarımın canlanması diğer sektörlerinde canlanmasını sağlayacaktır. Bu bir çarktır. Çark dönerse ekonomi işler. Dolayısıyla bizim sektörümüzde canlanır. Çünkü herkes birbirine zincirleme bağlıdır. Herşeyimiz ile dışa bağımlılıktan kurtulmalıyız. Bu konuda bizler iş sahibi kişiler, sanayiciler elimizi taşın altına koyarak öncülük yapmalıyız. Hepimiz fedakarlık yapmalıyız. n MİB bünyesindeki komitemizin çalışmalarını nasıl değerlendiriyorusunuz?

Üreticilerimiz için bir çok sorundan bahsedebiliriz. Bu sorunların aşılması için MİB bünyesinde Sayın Aslı Saraçoğlu ve ekibinin, sektör temsilcilerinin çok değerli çalışmaları oldu. Birde benim sektörde çalışmalarını yakından takip ettiğim ve sektöre çok değerli katkılar sunan Adnan bey’e (Dalgakıran) Sektörde 35 yılı geride bırakan bir işletmeci olarak teşekkürü borç biliyorum. Derginizin verdiği “sektöre hizmet ödülleri” bu noktada çok doğru yerlere gitmişti. Bu insanlar özel insanlar ülkemiz için değerli insanlar. n Sektördeki üreticilerimizin size göre sorunları ve çözüm önerileriniz nedir?

92 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Murat bey üretimin’de kendine göre birçok problemi var. Kaliteli üretim, kalifiye eleman, zaman, maliyet pek çok bileşeni var. Ama bu ülke bizim ülkemiz. Bu fabrikalar bizim fabrikalarımız. İşletmelerimizi 3.cü ve 4.cü kuşaklara aktarabilmemiz ve sürdürebilirligini sağlayabilmemiz için bu zor dönemide milli birlik ve yerli malı ürünlere destekle hep birlikte aşacağız. Burada sakin, mantıklı, istikrarlı adımlar atarak gelecek nesile aktarımımızı yapıp, anılarımızda da bu yaşananlara gülümseyerek yer vermeliyiz. Bu günler geçecek ve sektörümüz dimdik ayakta kalacak. Bunu başaracağız. n Leyla hanım, sektöre yeni girenlere, gençlere ne söylemek istersiniz. 35 yıllık bir iş hayatı tecrübesi ile sizin görüşlerinizi almak isteriz.

Murat bey aslında konuşacak pek çok şey var.

Küçük ama bir o kadarda önemli bir noktaya değinmek isterim. Gençlerimize tutumlu olmalarını öğretmeliyiz. Çünkü biz iş bankası kumbaraları ile büyümüş bir nesiliz.

Gençlerimizin hızlı tüketim çağına alışmaları herseyi kolay elde etmelerı, parayıda, hayattaki zorluklarıda kolay kazanacaklarını zannetmelerine neden oluyor. Kazanmak hiç kolay değil. Ekonomik kararlar almak kolay değil. Heleki sürdürülebilirliği sağlamak hiç kolay değil. Gelecek nesillere bunları ögretmeliyiz’ki bizim gibi dalgalı ve riskli ekonomi ile başa çıkmayı öğrenebilsinler. Düştüklerınde tekrar ayağa kalkmayı bilsinler. Kaliteli işler yapabilsinler. n Çok teşekkür ederiz Leyla hanım, Çok içten ve samimi bir söyleşi oldu.Son olarak ne söylemek istersiniz.

Teşekkür ederim Murat bey sizin nezninizde MC Kompresör ve Jeneratör kiralama olarak tüm okurlara ve meslektaşlarımıza helalinden bol bereketli işler diliyorum.

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93

SATIŞ EĞİTİMİ

Müşterin İçin Ne Kadar mı Vazgeçilmezsin?

Baran Şİmşek

Satış Eğitmeni info@baransimsek.com

Baskı yaparak satma dönemi geride kaldı, bu zaten hep yanlıştı. Baskı müşterinin ürkmesine, gardını almasına ve geri çekilmesine neden olur!

Manipülasyon ve göz boyama ile satış geride kaldı, yine bu zaten hep yanlıştı. Çünkü müşteriler artık daha bilinçli ve çoğunlukla satın almadan satıcının foyası meydana çıkıyor. Şimdi değer sunmanın daha değerli olduğu bir zamanda yaşıyoruz.

94 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

SATIŞ EĞİTİMİ HABER

Günümüz müşterileri satıcılardan neler bekler?

K

imi müşteriler bilinçli olarak kimileri bilinçsiz olarak hareket ederler ancak tamamı, satıcılardan sadece ürün veya hizmet istemezler.

Müşteriler iyi bir satıcı bulduklarında ellerinden geldiği kadar değerlendirmek, faydalanmak isterler.

Hazırsan ilk soru sana geliyor

Müşterinin yanına ürün bilgisi vb. gibi internetten kolayca bulabileceği bilgilerle mi yoksa, işini, karlılığını, verimliliğini nasıl arttırabileceği, rekabette daha öne geçmesine katkı sağlayacak fikirler veya kimsenin sormadığı güçlü sorularla mı gidiyorsun?

Eğer müşterinin yanına ürün bilgisi veya internetten kolayca bulunabilecek şeylerle gitmek seni tercihinse, o zaman aynı müşterin karşısına yeni fikirlerle giden satıcılar tarafından alt edilmeye hazır olsan iyi edersen.

Eğer yaptığın işin tabiatı gereği doğru bir yol izlemene rağmen başka bir şey bulamıyorsan o zaman internet işini kapmış demektir. Yeni bir rota tayin etmek için pusulaya bakma zamanın gelmiş demektir.

Eğer müşterinin karşısına elinde sadece cevaplarla çıkmaya çalışıyorsan, bu durumda işi el yordamı ile götürmeye çalışıyorsun yani müşteri üzerinde yeterince çalışmadan görüşmeler gidiyorsun demektir. Ancak yerinde, müşteriye, işine, sektörüne, cevaplarını aradığı sorulara ilişkin yeni fikirlerle veya doğru güçlü sorularla gidiyorsan, işte o zaman müşterinin gerçekten etkileyebilecek ve senden satın almasını sağlayacak bir ortam oluşturma ihtimalini artırıyorsun demektir. İlerleyen teknoloji çalışkan, değişime adapte olabilen ve nitelikli satıcıların konumlarını güçlendiriyor, ancak hala fiyat veya ürün özellikleri ile satış yapmaya çalışmanları zor günler

bekliyor.

Müşteriler ürünlerin özelliklerini internetten öğrenebililer ancak bu ürün veya hizmetelrin o müşteriye ne gibi değerler katabileceğini ancak iyi satıcılardan öğrenebilirler.

Arada kaynama dönemi bitiyor!! İyi, nitelikli bir satıcı müşteriyi sadık olduğu markadan kendi sattığı markaya, ürüne çevirebilir. Hiç bir malipülasyon veya yanlış yönlendirme yapmadan.

Bugün nitelikli satıcılar, ürün veya hizmetten çok daha önemli!

Neden mi?

Çünkü, piyasalarda dolaşan bir diğerine muadil veya müşterini gözünde muadil gibi görünen onlarca ürün var ve müşterilerin bunlar arasında ne fark olduğunu bilmiyor.

Bu ürün veya hizmeti satın aldıktan sonra başına neler gelebileceğini kötü senaryoları açıkça söylemesede genellikle bilmiyor.

Müşterinin satıcıya ihtiyaç duyduğu noktalar işte tam burada gün yüzüne çıkıyor. İnsanlar ürünlerin teknik özelliklerini kataloğlardan yıllardır bulabiliyorlardı buna internette katıldı şimdi internetten de bulabilirler, youtube den videolarını izleyebilirler, ancak onların hayatlarındaki hangi noktayı tamamlayacağını bulmak için satıcılara ihtiyaç duyarlar. İşte örnek; Ahmet bey, şirketin satın alma departmanında yeni çalışmaya başlamış ve sizde makine üreticisi bir şirkette çalışıyorsunuz. Ahmet bey sizi görüşme için davet etti, elindeki teklifleri değerlendirdiğini sizin fiyatınızı yüksek kaldığını söylüyor.

Ahmet bey hakkında bildikleriniz; Makine alımı konusunda çok tecrübesi yok, şirketini çok seviyor ve bu şirkette kariyer yapmak istiyor.

Siz; Ahmet bey işinizi çok seviyorsunuz, dikkat edin “ucuz bir makine satın almak bu şirketteki kariyerinizi sonu olabilir.” diyerek dikkatini çekiyorsun.

Ahmet bey; Neden? Bilakis şirketim maliyetleri düşürdüğüm ve tasarruf sağladığım için benden memnun olur belkide beni ödüllendirir. Bunları yaptığım için mi beni işten atabilir diyorsunuz?

Siz; Evet! Şirketinizin elbette tasarruf yapmaya ihtiyacı var, peki mevcut müşterilerini korumaya, onlara iyi ve zamanında hizmet etmeye ve böylece rakiplere gitmelerine mani olmaya da ihtiyacı var mı sizce?

Ahmet bey; Evet! Tabi ki var, müşteri olmazsa şirketin bir anlamı kalmaz.

Siz; Peki, Ahmet bey Ucuz makine aldınız ve nasıl bir servis hizmeti verdiklerini dikkate almadınız diyelim.

Ancak servis hizmetleri etkin ve hızlı olmadığı için makine arıza yaptı ve bu arıza üretim sisteminde aksaklıklar meydana getirdiği için üretim yavaşladı. Şirketiniz için çok önemli, müşterinizin patronunuzun bilhassa üzerine titrediği bir müşterinin ürünleri zamanında teslim edilemedi. Müşteriniz de kendi müşterisine ürünleri teslim edemediği için sorun yaşadı.

Ardından, müşteriniz patronu arar ve aralarında hoş olmayan bir konuşma geçer ve şirketinizden alış veriş yapmayı sonlandırdığını söyler.

Sizce bundan sonra ne olur? Patron size dönüp firmaya ucuz bir makine alarak tasarruf sağladığınız için sizi tebrik mi eder yoksa işinize son mu verir? Şimdi Ahmet beyin satın alma kriterlerine yeni bir şey daha eklediniz, satın alma kriterlerine müdahale ettiniz, fotoğrafın karanlık bir yerini daha aydınlattınız.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 95

HABER

YURTİÇİ - YURTDIŞI

FUARLAR

YURTİÇİ Fuar Tarihi

Sektör

04.09.2019 07.09.2019

Gıda

06.09.2019 15.09.2019

Ticaret

11.09.2019 14.09.2019

Demir Çelik

Fuarın adı ve Açıklama Worldfood İstanbul 2019 : 27.Uluslararası Gıda Ürünleri ve Teknolojileri Fuarı İzmir Enternasyonal Fuarı : 88.İzmir Enternasyonal Fuarı Metal Expo Eurasia İstanbul : Demir, Çelik, Metal Ürünleri ve Üretim Teknolojileri Fuarı

18.09.2019 21.09.2019

Enerji Isı ve Hava- WE WORLD OF ENERGY : Enerji, Enerji Sistemleri, Teknolojileri ve landırma Ekipmanları Fuarı

19.09.2019 21.09.2019

Enerji Isı ve Hava- ENTECH : Çevre Teknolojileri, Yenilenebilir Enerji, Geri Dönüşüm landırma Fuarı

Yer ve Organizatör Tüyap Istanbul E Fuarcılık Izmir Kültürpark İZFAŞ İzmir Fuarcılık IFM - Yeşilköy SKY Fuarcılık İzmir - Gaziemir İZFAŞ İzmir IFM - Yeşilköy CNR Fuarcılık

YURTDIŞI Fuar Tarihi

Sektör

19.07.2019 21.07.2019

Gıda

21.08.2019 23.08.2019

Boya ve Kimyasal

29.08.2019 31.08.2019

Hırdavat

16.09.2019 21.09.2019

Fuarın adı ve Açıklama Food Processing & Packaging : 30. Malezya Uluslararası Gıda İşleme & Ambalaj Fuarı CIPPE 2019 : Uluslararası Petrol, Kimya teknoloji ve Ekipmanları Fuarı JAPAN DIY Homecenter Show : Hırdavat Fuarı

Makina ve Teknik Emo Hannover : Makina , Metal Işleme ve Teknoloji Fuari

17.09.2019 21.09.2019

Endüstriyel Ekipman

18.09.2019 21.09.2019

Ambalaj

CIIF : Cin Uluslararasi Endustri Fuari Pack & Print : 7.Paketleme ve Baskı Fuarı

96 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

Yer ve Organizatör KualaLumpur ES EVENT Sangay UFI Tokyo JAPAN DIY Hannover Hannover Messe Sangay Ciif Expo Bangkok Messe Düsseldorf Asia

AIRMASTER Basınçlı Hava Filtreleri

Rami Kışla Cd Ortaklar İş Mrkz No:72/28 Topçular-Eyüp-İstanbul Tel: 0212 674 72 03 E-posta: info@deltaticaret.com.tr Faks: 0212 674 72 31 Web sitesi: www.airmasterfilter.com

HABER

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97

HABER

OCAK 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ AYDIN

FİRMANIN ADI ADRESİ KİPER ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.

SEKTÖRÜ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi (JES)

117.018.729

KDV İstisnası,

4.000-DWT`luk Yangın Söndürme ve Tarama Gemisi{

94.316.197

KDV İstisnası,

Yatak odası mobil- 21.402.251 yaları , yemek odası mobilyaları ve oturma odası takımı mobilyaları

KOMPLE YENİ YATIRIM İSTANBUL

ADA DENİZCİLİK VE TERSANE İŞLETMECİLİĞİ ANONİM ŞİRKETİ

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

BURSA

MERAN OTOMOTİV MOBİLYA SAN.VE TİC.A.Ş.

MOBİLYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KONYA

VOLCAN METAL MADENCİLİK URANYUM VE TORYUM KDV İstisnası, SAN. VE TİC. İTHALAT İHRACAT CEVHERLERİ HARİÇ; A.Ş.

DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ

Çinko; oksitli

11.318.617

KDV İstisnası

Sıvı Oksijen ve Azot, Gaz Oksijen, Argon ve Azot

223.000.000

KDV İstisnası,

Demir veya çelikten yaylar ve yay yaprakları; bakır yaylar

21.180.459

KDV İstisnası,

Pik Döküm, Sfero Döküm

11.839.702

KDV İstisnası,

4.000-DWT`luk Yangın Söndürme ve Tarama Gemisi

94.316.197

KDV İstisnası,

Balık İşleme

13.768.879

KDV İstisnası,

Nazal Yıkama Kitleri, Burun ve Kulak Damlası, Ağız ve Burun Spreyi Nazal Aspiratör, Merhem Tablet ve Kapsüller

11.929.760

KOMPLE YENİ YATIRIM İZMİR

HABAŞ SINAİ VE TIBBİ GAZLAR İSTİHSAL ENDÜSTRİSİ.A.Ş

ANA KİMYASAL MADDELERİN İMALATI) TEVSİ

TEKİRDAĞ

KANGAROO DEMİR ÇELİK İMALAT DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KONYA

AKIŞOĞLU DÖKÜM SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

DEMİR VE ÇELİĞİN DÖKÜMÜ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ADA DENİZCİLİK VE TERSANE İŞLETMECİLİĞİ ANONİM ŞİRKETİ

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

MUĞLA

SÜRSAN SU ÜRN. SAN. VE TİC. A.Ş

ANKARA

ABFEN FARMA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

BALIK VE BALIK ÜRÜNLERİNİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI KOMPLE YENİ YATIRIM ECZACILIKTA VE TIPTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

98 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER YATIRIMIN YERİ KAHRAMANMARAŞ

FİRMANIN ADI ADRESİ ASTA LOJİSTİK YAPI TEKSTİL TİCARET VE SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

ALKOLSÜZ İÇECEK İMALATI, MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

MEMBA SUYU DOLUMU

45.000.000

KDV İstisnası,

Kasar {Ağartma} Kumaş Üzerine Baskı, Kumaş Apreleme hizmetleri

12.727.575

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi

16.161.050

KDV İstisnası,

9400- DWT luk Kuru 50.000.000 Yük Gemisi { NB:65} Tam Boy :140,90-m Genişlik : 17,00-m Derinlik : 6,80-m 9400 DWT

KDV İstisnası,

Hazır beton

19.120.000

KDV İstisnası,

KİLİTLİ BETON PARKE

16.600.000

KDV İstisnası,

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri

11.000.000

KDV İstisnası,

ASFALT ÜRETİMİ

18.095.000

KDV İstisnası,

Metal Malzemelerden Otomotiv Parçaları İmal Etmeye Mahsus Kalıplar

12.845.637

KDV İstisnası,

Jeotermal Sıcak su temini

69.072.662

KDV İstisnası,

Teleferik işletmeciliği

58.000.000

KDV İstisnası,

LİSANSLI DEPOCULUK

11.000.000

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKİRDAĞ

NERO TEKNİK TEKSTİL SANAYİİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TRABZON

İPEK ENERJİ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

MİŞA VAPUR ACENTELİĞİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

DİYARBAKIR

SURBETON İNŞAAT MADENCİLİK NAKLİYAT PETROL OTOMOTİV TURİZM SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

MALATYA

Tİ BET BETON SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM ÇİMENTO, KİREÇ VE ALÇI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KIRKLARELİ

MYSİLO TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK ANONİM ŞİRKETİ

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ

KARS

ÖZ YAPICILAR İNŞAAT TİCARET VE SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM BURSA

VİSİON MAKİNA KALIP ANONİM ŞİRKETİ

DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

SİS ENERJİ ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ

BUHAR VE SICAK SU ÜRETİMİ VE DAĞITIMI (SOĞUK ENERJİLER DAHİL) KOMPLE YENİ YATIRIM

SAKARYA

SAPANCA TELEFERİK İŞLETMECİLİK ANONİM ŞİRKETİ

DİĞER TARİFELİ KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM

ÇANAKKALE

MYSİLO TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK ANONİM ŞİRKETİ

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99

HABER YATIRIMIN YERİ UŞAK

FİRMANIN ADI ADRESİ EŞME KONSERVECİLİK GIDA VE TARIM ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ.

SEKTÖRÜ SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Konserve {Közlenmiş patlıcan ve biber}

11.115.000

KDV İstisnası,

SÜSPANSİYON KÖRÜĞÜ 120000 ADET/YIL

9.655.000

KDV İstisnası,

ASANSÖR KABİNİ ve KAPISI İMALATI

17.045.500

KDV İstisnası,

Bulgur

12.647.896

KDV İstisnası,

Demiryolu bakım ve iyileştirme hizmetleri

21.470.995

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {Biokütle

24.111.903

KDV İstisnası,

Demir veya çelikten demetlenmiş teller {toron}, halat ve kablolar, örme halatlar, bucurgat halatları Demir veya alaşımsız çelikten teller

26.987.555

KDV İstisnası,

Mermer

12.290.000

KDV İstisnası,

Standart ölçü kontrol mastarı {tampon,çatal,halka,vida vb.} Özel Mastarlar

18.661.326

KOMPLE YENİ YATIRIM BURSA

ARTITECH OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

DİYARBAKIR

DECOSAN ASANSÖR ANONİM ŞİRKETİ

KALDIRMA VE TAŞIMA TEÇHİZATI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ŞANLIURFA

PARLAK BULGUR VE TARIM ÜRÜNLERİ HAYVANCILIK İNŞAAT GIDA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI

ANKARA

TEKNİK RAYLI SİSTEMLER PEYZAJ İNŞAAT MÜHENDİSLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

DİĞER DESTEKLEYİCİ ULAŞTIRMA FAALİYETLERİ

BOLU

BOLU GÜÇ BİRLİĞİ ENERJİ YATIRIM ANONİM ŞİRKETİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI

KOCAELİ

YAZICI DEMİR ÇELİK SANAYİ VE TURİZM TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM DEMİR-ÇELİK ANA SANAYİİ KOMPLE YENİ YATIRIM

MERSİN

KOCAELİ

İLTAŞ İNŞAAT GIDA MADENCİLİK TEKSTİL ELEKTRONİK SAĞLIK İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

B.Y.S. DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI

UFUK KONTROL ARAÇLARI SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

ÖLÇME, KONTROL, TEST, SEYRÜSEFER V.B. AMAÇLI ALET VE CİHAZLARIN İMALATI (SANAYİDE KULLANILAN İŞLEM

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM BALIKESİR

BANVİT BANDIRMA VİTAMİNLİ YEM SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

MEZBAHACILIK; ETİN İŞKDV İstisnası, LENMESİ VE SAKLANMASI

Tavuk İşleme, Tavuk 19.671.089 Kesim

TEVSİ, MODERNİZASYON DENİZLİ

ABALIOĞLU YUMURTA VE BESİCİLİK ANONİM ŞİRKETİ

DİĞER HAYVANLARIN YETİŞTIRİLMESİ; BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ HAYVANSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİMİ ENTEGRASYON

100 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

KDV İstisnası,

Yumurta Yönlü Tavuk Yetiştiriciliği, KANATLI HAYVAN YEMİ ÜRETİMİ YUMURTA TASNİF VE PAKETLEME

24.352.018

HABER YATIRIMIN YERİ MANİSA

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

KOPARAN HAYVANCILIK TARIM SEBZE VE MEYVESANAYİ TİCARET İTHALAT İHLERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI RACAT LİMİTED ŞİRKETİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Badem işleme

13.090.000

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKİRDAĞ

ARI TEKSTİL TİCARET VE SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası,

TEKSTİL - BASKI {Rotasyon ve Dijital Baskı}

20.000.000

BURSA

SANKO TEKSTİL İŞLETMELERİ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TEKSTİL ELYAFININ HAZIRLANMASI VE İPLİK HALİNE GETİRİLMESİ; TEKSTİL DOKUMACILIĞI

KDV İstisnası,

Sentetik ve suni filament dokuma ipliğinden dokumalar

266.455.222

KDV İstisnası,

Harici kaynaklı elektrikli lokomotifler Kendinden hareketli demiryolu veya tramvay vagonları

152.758.480

KDV İstisnası,

İnsansız hava aracı {SİHA sistemi}

137.063.145

KDV İstisnası,

Metro ile şehir içi yolcu taşımacılığı

1.496.915.119

Yeniden değerlendirilmiş metal atık ve hurdalar

43.000.000

KDV İstisnası,

Muhtelif Kapasitelerde Endüstriyel Klima Sistemleri

19.423.203

KDV İstisnası,

Askeri ve Sivil Araçlar ve Platformlar için kablo takımı, , Elektronik Kontrol Paneli

19.626.241

KDV İstisnası,

Tarım Traktörü, Tarım Traktörü Motoru

25.921.369

ELEKTRONİK HARBE KARŞI KORUMALI MOBİL TİP DUAL JENERATÖR

16.795.676

TEVSİ BURSA

DURMAZLAR MAKİNA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

DEMİRYOLU VE TRAMVAY LOKOMOTİFLERİ İLE VAGONLARININ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

BAYKAR MAKİNA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

HAVA VE UZAY TAŞITLARI İMALATI MODERNİZASYON

İSTANBUL

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI

DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

İNTEGRAL METAL ANONİM ŞİRKETİ

METAL ATIK VE HURKDV İstisnası, DALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

GAZİANTEP

TÜFEKÇİ MAKİNE SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ANKARA

ME-GE TEKNİK ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

DİĞER GENEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI TEVSİ HAVA VE UZAY TAŞITLARI İMALATI TEVSİ, NAKİL

ANKARA

ERKUNT TRAKTÖR SANAYİİ ANONİM ŞİRKETİ

TARIM VE ORMAN MAKİNELERİ İMALATI MODERNİZASYON, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

SAKARYA

NERO ENDÜSTRİ SAVUNMA SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

KDV İstisnası, ELEKTRİK MOTORU, JENERATÖR VE TRANSFORMATÖRLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 101

HABER

ŞUBAT 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Yatırımın Yeri

Firmanın Adı

Yatırımın Konusu

Öngörülen Destek Unsurları

Kapasitesi

Sabit Yatırım

İSTANBUL

KOOİL TEKSTİL MAKİNA PARÇALARI TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİL, GİYİM EŞYASI VE DERİ İŞLEMEDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATI

KDV İstisnası,

Dokuma ve eğirme makinelerinin aksam ve parçaları

54.719.299

KDV İstisnası,

ÇİNKO KLİNKERİ KURŞUN KONSANTRESİ

180.230.625

KDV İstisnası,

SERVİS OPERASYON GEMİSİ

75.000.000

KDV İstisnası,

Plastikten diğer tüp, hortum, boru ve bağlantı elemanları

79.438.151

KDV İstisnası,

HAZIR BETON ÜRETİMİ

18.638.229

KDV İstisnası,

YONGA LEVHA ÜRETİMİ

10.293.034

KDV İstisnası,

kalay tozları Bakır tozları, bronz ve pirinç tozları

10.324.394

KDV İstisnası,

Çelik döküm {Döküm Parça Üretimi}

9.688.794

KDV İstisnası,

Canlı Su Ürünleri Nakliye Gemisi Kabuğu İnşası

16.668.214

KDV İstisnası,

Metal ısıl işlemleri {kaplama işlemleri hariç}

31.697.381

KOMPLE YENİ YATIRIM KAYSERİ

İPEK MOBİLYA İMALAT İTHALAT İHR.SAN.VE TİC. A.Ş

YALOVA

CEMRE MÜH. GEMİ-İNŞ. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ

NİĞDE

ARILI PLASTİK SANAYİİ ANONİM ŞİRKETİ

KAHRAMANMARAŞ

FERNAS İNŞAAT ANONİM ŞİRKETİ

DEMİR - ÇELİK DIŞINDAKİ ANA METAL SANAYİİ ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM ÇİMENTO VE ALÇI İLE SERTLEŞTİRİLMİŞ MADDELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BİLECİK

EFOR ENTEGRE AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TAHTA PLAKA İMALATI; KONTRPLAK, YONGA LEVHA, SUNTA, DİĞER PANO VE TAHTALARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

MICRON POWDER METALÜRJİ MÜHENDİSLİK SAN. VE TİC. LTD ŞTİ.

DEMİR - ÇELİK DIŞINDAKİ ANA METAL SANAYİİ KOMPLE YENİ YATIRIM

SAMSUN

EUROCAST DÖKÜM SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

DEMİR VE ÇELİĞİN DÖKÜMÜ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

KOCAELİ

ÇEKSAN GEMİ İNŞA ÇELİK KONSTRÜKSİYON SAN.VE TİC.A.Ş

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI

TERMOSAN ISIL İŞLEM SAN.VE TİC.A.Ş.

ÜCRET VEYA SÖZLEŞME ESASINA DAYALI OLARAK METALLERİN KAPLANMASI VE İŞLENMESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM 102 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER YATIRIMIN YERİ İZMİR

FİRMANIN ADI ADRESİ KURLAR DALGIÇ POMPA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

BUHAR KAZANI İMALATI, MERKEZİ KALORİFER KAZANLARI HARİÇ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

KÜTAHYA

MERTCAN TEKSTİL GIDA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI

İLKE AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

OLUKLU KARTON VE MUKAVVA İLE KAĞIT VE MUKAVVADAN YAPILAN AMBALAJLARIN İMALATI

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Kazanlara yardımcı üniteler; su buharı veya diğer buhar güç üniteleri için kondansörler

13.954.600

KDV İstisnası,

Muhtelif konfeksiyon ürünleri

11.356.393

KDV İstisnası,

Oluklu kağıt ve kar- 193.556.480 tondan kutu, koli ve muhafazalar

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Plastik parçaların imalatına yönelik hizmetler

13.619.807

KDV İstisnası,

Zeytin işleme

11.006.003

KOMPLE YENİ YATIRIM AĞRI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKİRDAĞ

ENKA PLASTİK VE KALIP SAPLASTİK ÜRÜNLERİ NAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ İMALATI

BALIKESİR

ANTGIDA GIDA TARIM TURİZM SEBZE VE MEYVEENERJİ VE DEMİR ÇELİK SANA- LERİN İŞLENMESİ VE Yİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ SAKLANMASI

TEVSİ

MODERNİZASYON ESKİŞEHİR

TEKNOPAL METAL PLASTİK VE KABLO SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI

KDV İstisnası,

Plastik parçaların imalatı

26.815.987

İZMİR

KARMA KAUÇUK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

METAL OLMAYAN ATIK VE KDV İstisnası, HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Lastik ve Kauçuk Geri Dönüşümü

12.770.000

KDV İstisnası,

Çelik Panel Radyatör İmalatı

119.798.199

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi

161.795.511

KDV İstisnası,

MUHTELİF KURUYEMİŞ KURUYEMİŞLİ

37.492.989

KDV İstisnası

Meyve çayları işleme ve paketleme Bitkisel çaylar işleme ve paketleme

27.196.244

KDV İstisnası,

Kabin Panelleri

14.567.087

TEVSİ

KOMPLE YENİ YATIRIM SAKARYA

SAKRA PANEL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TANK, SARNIÇ VE METAL MUHAFAZA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BİLECİK

SAFİR ENERJİ ÜRETİM YATIRIM VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

TADIM GIDA MADDELERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş

SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI TEVSİ, MODERNİZASYON

ANKARA

DOĞADAN GIDA ÜRN.SAN.VE PAZ.A.Ş

ANKARA

METÜ TASARIM LTD.ŞTİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI MODERNİZASYON B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI TEVSİ, NAKİL

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

BURSA

DÖKTAŞ DÖKÜMCÜLÜK TİCARET VE SAN.A.Ş.

MANİSA

SİS ENERJİ ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

DEMİR VE ÇELİĞİN DÖKÜMÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

MUHTELİF SEKTÖRLER İÇİN DÖKÜMDEN NİHAİ MAMUL ÜRETİMİ

114.069.910

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {JES}

164.022.883

KDV İstisnası,

Erkek veya erkek çocuk için gömlekler

10.382.457

KDV İstisnası,

SAVUNMA SANAYİNE YÖNELİK MUHTELİF TALAŞLI İMALAT

50.628.128

KDV İstisnası,

Krem şanti Puding Şekerli Vanilin Pasta Kreması Çikolatalı

11.106.650

KDV İstisnası,

Muhtelif kalıp ve fikstür

24.144.190

KDV İstisnası,

310 ml Standart Kartuş 280 ml Kartuş

33.291.129

MODERNİZASYON ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM MALATYA

AYSA İTH.İHR. SAN. TİC.LTD ŞTİ

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

SİLAH VE MÜHİMMAT M.M.S. SAVUNMA SANAYİ MAKİNA İMALAT TİCARET LİMİTED İMALATI ŞİRKETİ TEVSİ

SAMSUN

ASİL GIDA PAZARLAMA VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

BURSA

MAKSİMUM MAKİNE MODEL KALIP SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI TEVSİ

İSTANBUL

İZ BASKI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI TEVSİ

YOZGAT

POLAT AGRO TARIM ÜRÜNLERİ DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ LİSANSLI DEPOCULUK ANONİM ŞİRKETİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası,

Lisanslı Depolama Hizmetleri

18.190.000

İSTANBUL

KANAAT TRİKO KONFEKSİYON SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

KDV İstisnası,

Düz Örme

10.476.219

KDV İstisnası,

Diğer trikotaj ve tığ-işi kumaşlar Kazak, hırka, yelek, jarse {trikotaj - tığ işi}

17.251.435

KDV İstisnası,

Su dolumu 80000000 LİTRE/ YIL

9.657.797

KDV İstisnası,

26.359.058 VLF teknolojisi ile toprak altında gerçek zamanlı üç boyutlu görüntüleme yapabilecek metal ve boşluk tespit cihazı

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI TEVSİ

İSTANBUL

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜBUSE TEKSTİL VE İNŞAAT SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ RÜNLERİ İMALATI

KAYSERİ

ÖZKAN TARIM HAYVANCILIK SAN. VE TİC.LTD ŞTİ

TEVSİ ALKOLSÜZ İÇECEK İMALATI, MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ TEVSİ, MODERNİZASYON İSTANBUL

NOKTA MÜHENDİSLİK İNŞ. TİC. LTD. ŞTİ.

B.Y.S. ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT İMALATI ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

104 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER YATIRIMIN YERİ ANKARA

FİRMANIN ADI ADRESİ ULUSOY ELEKTRİK İMALAT TAAHHÜT VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

ELEKTRİK MOTORU, JEKDV İstisnası, NERATÖR VE TRANSFORMATÖRLERİN İMALATI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Diğer transformatörler Yağlı Tip Dağıtım Transformatörü

22.164.675

KDV İstisnası,

Silindir Kapağı 1785800 KG/YIL, Silindir Kapağı Parçaları 808200 KG/YIL

13.350.000

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {Biyokütle}

14.417.506

Kağıt Poşet

40.077.266

KDV İstisnası,

9x19 mm Mühimmatı { Mermi},62x51 mm Mühimmatı { Mermi}

22.156.972

KDV İstisnası,

Metal işleme makinelerinin aksam ve parçaları

49.099.123

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {Biyokütle }

9.920.858

KDV İstisnası,

Dokumaların boyanması

23.300.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Plastikten diğer tüp, hortum, boru ve bağlantı elemanları

12.150.000

KDV İstisnası,

MAKİNE HALISI

34.141.445

KDV İstisnası,

Kurşun ,Sülfürlü çinko , Bakır, Gümüş

11.436.283

TEVSİ KONYA

AHEN OTOMOTİV İÇ VE DIŞ TİCARET SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

ANKARA

ONAT ENERJİ YATIRIM ANONİM ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI TEVSİ ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

RİZE

PAKÇAYSAN POŞET AMBALAJ GIDA SAN.TİC.A.Ş.

KAĞIT HAMURU, KAĞIT KDV İstisnası, VE MUKAVVA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BALIKESİR

ZSR PATLAYICI SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI MODERNİZASYON, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

ESKİŞEHİR

BALAGUER ROLLS TURKEY MAKİNA SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

TAKIM TEZGAHLARI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

PADAŞ ENERJİ VE GÜBRE ÜRETİM TİCARET SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

DENİZLİ

URHAN BOYA TERBİYE TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM TEKSTİLİN APRELENMESİ TEVSİ

ANKARA

DÖKERLER DÖKÜM PLASTİK VE POLİETİLEN SAN. TİC.LTD ŞTİ.

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

GAZİANTEP

ÇANAKKALE

BELLATEX HALI TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

HALI VE KİLİM İMALATI

GPM PROJE GELİŞTİRME SAN. TİC. A.Ş.

B.Y.S. DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 105

HABER

MART 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ KOCAELİ

FİRMANIN ADI ADRESİ TAYANG MADENCİLİK PETROL SAN. TİC. A.Ş.

SEKTÖRÜ

İZOLE EDİLMİŞ TEL VE KABLO İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Fiber Optik Kablo

18.037.000

KDV İstisnası,

Motor Blok{4 ve 6 Silindirli Benzin ve Dizel} ve Döküm Kara Taşıtları Parçaları İmalatı L

57.958.695

KDV İstisnası,

Demir, çelik veya alüminyumdan kapılar, pencereler ve bunların çerçeveleri ile eşikleri

47.555.231

KDV İstisnası,

SERVİS OPERASYON GEMİSİ {NB 148

75.000.000

KDV İstisnası,

Lastik Emniyet Çemberi

31.000.000

KDV İstisnası,

Hidrolize Kolajen Peptid

22.351.122

KDV İstisnası,

PRİNA YAĞI

64.089.040

KDV İstisnası

İÇME SUYU DAĞITIMI 1.609.539.002

KDV İstisnası,

Plastik, Pet Atık Geri Kazanım Tesisi

30.312.998

KDV İstisnası,

Otomasyona dayalı serada bitkisel üretim

17.284.000

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {JES}

238.759.271

KDV İstisnası,

Her türlü madde için, hacmi 300 lt yi geçmeyen alüminyum depo, fıçı, varil, bidon, kutu v.b. kaplar

179.188.283

KOMPLE YENİ YATIRIM BURSA

DÖKTAŞ DÖKÜMCÜLÜK TİC.SAN. A.Ş

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI MODERNİZASYON

KOCAELİ

TANSA GÜVENLİK SİSTEMLERİ VE SAAT SANAYİ TİCARET A.Ş

METAL YAPI MALZEMELERİ İMALATI

YALOVA

CEMRE MÜHENDİSLİK GEMİ-İNŞAAT SANAYİ VE TİC.LTD.ŞTİ

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI

ELAZIĞ

EMA TEKNOLOJİ HİZMETLERİ ANONİM ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI

EDİRNE

SEL SANAYİ ÜRÜNLERİ TİCARET VE PAZARLAMA ANONİM ŞİRKETİ

B.Y.S. KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI

DOĞAL PRİNA ENERJİ YAĞ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

BİTKİSEL VE HAYVANSAL SIVI VE KATI YAĞ İMALATI

DENİZLİ

DENİZLİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DENİZLİ SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ {DESKİ}

GENEL KAMU HİZMETLERİ

GAZİANTEP

KÖKSAN PET VE PLASTİK AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM KOCAELİ

ROCKER YAPI KİMYASALLARI SANAYİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

SEBZE, BAHÇE VE KÜLTÜR BİTKİLERİ İLE FİDANLIK ÜRÜNLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

DENİZLİ

GREENECO ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

MERSİN

LION PAKETLEME ANONİM ŞİRKETİ

B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

106 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019 106 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

MANİSA

TEKNİK AGRO TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK A.Ş

İZMİR

GÜNEY TÜKETİM MALLARI TİCARET VE SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Tahıl ambarlama hizmetleri

21.000.000

KDV İstisnası,

BİTKİSEL RAFİNE YAĞI

34.530.000

KDV İstisnası,

KONSERVE BAKLİYAT VE ET ÜRÜNLERİ

29.413.296

KDV İstisnası,

Yeniden değerlendirilmiş metal atık ve hurdalar Yeniden değerlendirilmiş metal olmayan atık ve hurdalar

20.670.000

KDV İstisnası,

Uydu Modem üretimi {internet üzerinden DVB sistemi ile Televizyon yayıncılığı yapmak için}

23.000.000

KDV İstisnası,

Savunma Sanayine Yönelik Muhtelif Talaşlı İmalat

10.203.814

KDV İstisnası,

CAM KAVANOZDA SOSLAR

27.078.784

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi {Biyokütle}

138.344.918

KDV İstisnası,

Tahıl ambarlama hizmetleri {LİSANASLI DEPOCULIK}

18.220.000

KDV İstisnası,

BİTKİSEL KAPSÜL BİTKİ VE BİTKİ KARIŞIMLARI DOLUMU VE PAKETLEME

12.923.027

KDV İstisnası

Rakı imalatı

10.497.985

KDV İstisnası,

Rekombinant Aşı ve Proteinler İçin Hücre ve Proses Geliştirme Çalışmaları Kapsamında Ar-Ge Laboratuvarı

76.913.065

KOMPLE YENİ YATIRIM BİTKİSEL VE HAYVANSAL SIVI VE KATI YAĞ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM KOCAELİ

AMANA FOODS GIDA ÜRÜNLERİ A.Ş

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BİTLİS

ETAB ENERJİ MAKİNA İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

FG DİGİTAL TEKNOLOJİLER ELEKTRONİK YAZILIM GELİŞTİRME. SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.

RADYO VE TELEVİZYON VERİCİLERİ İLE TELEFON VE TELGRAF HATTI TEÇHİZATI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

RAMSA HAVA SAVUNMA SAN. LTD.ŞTİ.

SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

YOZGAT

SİDAŞ GIDA VE AMBALAJ SANAYİ TİC.A.Ş.

HATAY

TEMS BİOENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

KONYA

REKOLTE TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK ANONİM ŞİRKETİ

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

ANTİ NATUREL BESİN VE BİTKİSEL DESTEK ÜRÜNLER SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

MANİSA

GÜNEY ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER İMALAT KOMPLE YENİ YATIRIM ALKOLLÜ İÇECEKLERİN DAMITILMASI, ARITILMASI VE KARIŞTIRILMASI KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

NOBEL İLAÇ SANAYİİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ECZACILIKTA VE TIPTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ANKARA

ONAT ENERJİ YATIRIM ANONİM ŞİRKETİ

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

BURSA

SESTAŞ İPLİK TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

DENİZLİ

İBER KİMYA MAKİNA TEKSTİL HAYVANCILIK TARIM ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARETİ LİMİTED ŞİRKETİ

TEKSTİLİN APRELENMESİ

İPEK ZÜCCACİYE İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

YAPI MALZEMELERİ DIŞINDAKİ, ATEŞE DAYANIKLI OLMAYAN SERAMİK EŞYA İMALATI (ÇANAK, ÇÖMLEK, ÇİNİ, PORSE

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası,

Hayvansal Atık Geri Kazanımı{ Biyogaz, kompost ve organik gübre}

25.802.342

KDV İstisnası, ,

Elyaf ve dokuma ipliklerini boyama hizmetleri

12.200.000

KDV İstisnası,

İplik ve Kumaş Boyama

17.823.432

KDV İstisnası,

Seramikten mutfak, sofra eşyası, diğer ev ve tuvalet eşyaları {porselen veya çini olanlar hariç}

10.356.196

KDV İstisnası,

RASCHEL ÖRME KUMAŞLAR

23.493.926

KDV İstisnası, ,

muhtelif konfeksiyon ürünleri imalatı

12.371.528

KDV İstisnası,

SAVAŞ GEMİSİ

300.000.000

KDV İstisnası,

Elektrik enerjisi üretimi { KULLANILMIŞ DEMONTE VAZİYETTE 7*25 MW TREYLER MOBİL ELEKTRİK SANTRALİ}

315.309.902

KDV İstisnası,

GIDA KATKI MADDESİ HAZIRLANMASI VE PAKETLENMESİ

1.290.860.532

KDV İstisnası,

Muhtelif Enjektör {Şırınga}İmalatı

18.060.271

KDV İstisnası,

Isı Cam Üretimi

37.006.233

KDV İstisnası,

Plastikten plakalar, levhalar, filmler, folyo ve şeritler

11.669.660

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM BATMAN

GAMATEKS TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

BATMAN

GAMATEKS TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ANADOLU DENİZ İNŞAAT KIZAKLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ

ELEKTRİK ÜRETİMİ, İLETİMİ VE DAĞITIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

İZMİR

STERN INGREDIENTS TURKEY GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ GIDA MADDELERİ İMALATI TEVSİ, NAKİL

BOLU

KENAN DAŞDEMİR ŞAFAK MEDİKAL TIBBİ MALZ.İTH.İHR.

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ESKİŞEHİR

EUROPEN ENDÜSTRİ İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

CAM VE CAM ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

KÖSTER YAPI KİMYASALLARI İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

108 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019 108 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER YATIRIMIN YERİ ELAZIĞ

FİRMANIN ADI ADRESİ ELAZIĞ KONFEKSİYON SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

SEKTÖRÜ

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

ELVAN TEKSTİL BOYA APRE SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TEKSTİLİN APRELENMESİ

MUHTELİF KONFEKSİYON{sentetik kumaşlarla üretilmiş, dolgu malzemeli yelek , mont ve kaban.}

13.011.246

KDV İstisnası,

Dokumaların boyanması 2167000 KG/ YIL, 1712.0.04 - Dokuma üzerine baskı

10.543.867

KDV İstisnası,

Sfero dökümden işlenen parçalar ; bağlantı plakası.

26.060.247

KDV İstisnası

Altın Üretimi 8 TON/ YIL

1.640.037.798

MODERNİZASYON İZMİR

TOTOMAK MAKİNA VE YEDEK PARÇA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İML

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

KOMPLE YENİ YATIRIM TEKİRDAĞ

YATIRIMIN KAPASİTESİ

TEVSİ UŞAK

TÜPRAG METAL MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

URANYUM VE TORYUM CEVHERLERİ HARİÇ; DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ

KAYSERİ

DEDEMAN MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş

URANYUM VE TORYUM CEVHERLERİ HARİÇ; DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ

KDV İstisnası,

Sülfürlü kurşun-çinko - Kurşun-çinko; oksitli kurşun-çinko

79.502.183

İSTANBUL

ÇAĞRI MAKİNA ELEKTRİK TESİSAT ÇELİK İNŞ. TAAHHÜT SAN.TİC.LTD.ŞTİ.

DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI

KDV İstisnası,

Muhtelif çelik konstrüksiyon ürünleri

10.953.313

KDV İstisnası,

Özel Amaçlı Makinelerin aksam ve parçaları Metal Döküm Kalıpları

11.000.000

KDV İstisnası,

Muhtelif Konfeksiyon

25.011.000

KDV İstisnası,

MEMBA SUYU DOLUMU

8.590.000

KDV İstisnası

FREN SİSTEMLERİ PİSTON SIZDIRMAZLIK KÖRÜĞÜ

19.030.591

KDV İstisnası,

Motorlu taşıtların b.y.s. diğer parça ve aksesuarları

14.282.293

MODERNİZASYON

TEVSİ, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME MANİSA

MİKROTEK KALIP PLASTİK ENJEKSİYON İMALAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ADIYAMAN

SRTTEKS TEKSTİL İNŞAAT TAŞIMACILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI TEVSİ, NAKİL

KAHRAMANMARAŞ

KILÇIK KUYUMCULUK TARIM GIDA HAYVANCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

BURSA

FERKAN YEDEK PARÇA VE MAKİNA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

ALKOLSÜZ İÇECEK İMALATI, MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ KOMPLE YENİ YATIRIM MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

KOCAELİ

HAPPINESS OTO SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI MODERNİZASYON

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109 2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109

Vidalı Kompresör Hesapları ile ilgilİ

Formüller

V Dairenin (Boru veya Silindir İç Çaplarının) Kesit Alanı: A = (Pi*d2)/4 = mm2 Pi = 3.14159265 D = Çap (mm) –İç ÇapA = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı1 m2 = 100 dm2 = 10,000 cm2 = 1,000,000 mm2

v Borunun (Uzunluğuna göre) veya Silindirin (Yüksekliğine göre) Hacmi: V = A * h = mm3 A = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı, İç çapa göre hesaplanmış alanh = Borunun uzunluğu veya silindirin yüksekliği (mm) V = Hacim (mm3) 1 dm3 = 1 litre = 1,000,000 mm3 = 1000 cm3 = 0.001 m3

A = Akışa Dik Kesit Alanı (m2 ) 1 m3/s = 60 m3/dk = 1000 litre/saniye (L/s) 1 m3/dk = 1/60 m3/s = 1000 litre/dakika (L/dk) 1 m3/h = 60 m3/dk = 1000 litre/saat (L/h)

v Kasnak Çaplarına Göre (Yaklaşık) Motor ve Vida Devir Oranları: Dm = Motor Kasnağı Çapı ( mm) Dv = Vida Kasnağı Çapı (mm) nm = Motor Devir Sayısı (d/dk) nv = Vida Devir Sayısı (d/dk) i= Vida/Motor devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

1 m3 = 1000 dm3 = 1000 litre

v Dişlikutusu (GearBox) Dişlilerinin Diş Sayısına Göre Devir Oranı:

v Dairenin (veya Çemberin) Çevresi (çevresel uzunluk) = Pi*d

Dm = Çeviren (Hareket veren) dişlinin diş sayısı Dv = Çevrilen (Hareket alan) dişlinin diş sayısı

Pi= 3.14159265 d= Çap

nm = Çeviren dişlinin Devir sayısı (d/dk) nv = Çevrilen dişlinin DevirSayısı (d/dk)

Dairenin Belli Bir Sarma açısına göre çevresel uzunluk=(Pi*∝ * d)/360

i= Çevrilen/Çeviren devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

∝ = Sarma açısı (derece) => yarım daire için ∝ = 180º v Bir kesitten geçen (Boru içinden veya kanal içinden) geçen akışkanın hızı:

v Motor Gücünün kW, HP (Beygir Gücü), kcal/h olarak farklı ifadeleri:

v = Q / A = m/s

1 HP (metrik) = 75*9.80665 kg*m/sn2 = 735.5 Watt = 0.7355 kW

Q = Akışkanın debisi (m3/s)

1 kW = 1/0.7355 HP = 1.3596 HP

110 › AIR WORLD TÜRKİYE / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2019

HABER

Yaklaşık değerler: 1 HP (metrik, PS) = 736 Watt, 1 kW= 1.36 HP (metrik sistem) İngiliz/Amerikan sistemindeki HP'ye göre: 1 kW = 1.34 HP, 1 HP = 746 Watt

P2= Sonuç Basıncı V2= Sonuç Hacmi T2= Sonuç Sıcaklığı (Kelvin) Sabit Sıcaklıkta: V2= V1* (P1/P2) , P2= P1*(V1/V2)

1 kW = 860 kcal/h 1 kWh Enerji = 860 kcal ısı enerjisi (1 kWh elektrik enerjisi, 860 kcal’lik ısıya denktir.)

1 ºC = 273 K , 100 ºC = 373 K (Kelvin)

v Hız ile güç ve kuvvet ile basınç arasındaki bağlantılar:

Sabit Basınçta : V2 = V1*(T2/T1) , T2= T1*(V2/V1)

Güç = P = Kuvvet * Hız = F * v = Newton * m/s = Watt = 9.81 kg * m/s (9.80665) P = Güç (Watt) = 860 cal/h 1 kilogram kuvvet (kg) = 9.80665 Newton (N) (1 kg kütlenin dünyadaki ağırlığı = 1 kg kuvvet = kütle * yerçekimi ivmesi = 9.81 N) P = Güç (HP/PS metrik sistem) = 75 kg(kuvvet)*m/s = 75*9.80665 N*m/s = 735.5 Watt F = Kuvvet (Newton) = basınç * alan = p*A = (N/m2) * m2 1 bar = 100,000 N/m2 = 100 kN/m2 = 10 N/cm2 = 10/9.80665 kg/cm2 = 1.02 kg/ cm2 1 atmosfer = 1.013 bar (deniz seviyesinde) 1 atmosfer ~= 1 bar ~= 1 kg/ cm2 Efektif Basınç = Manometreden Okunan Basınç = Gerçek Basınç – Atmosfer Basıncı 1 atm = 0 bar (efektif) = 1 bar (mutlak) (Hassas hesaplarda 1 atm = 1 .013 bar)

v Sıkıştırılabilir akışkanların (gazların) hacmi ile basıncı arasındaki ilişki: P1*V1/T1 = P2*V2/T2 P1= Başlangıç Basıncı V1= Başlangıç Hacmi T1= Başlangıç Sıcaklığı (Kelvin)

-273 ºC = 0 K

P1*V1 = m*R*T1 P2*V2 = m*R*T2 m = kütle (kg, yoğunluk= m/V = deniz seviyesinde standard atmosfer 1.255 kg/m3) R = gaz sabiti (hava için 287 J/kgK) (P1*V1)/(P2*V2) = T1/T2

v Vidalı Kompresörün Serbest Hava Debisinin İfadesi (FAD):

FAD, kompresörün bastığı havanın emdiği havanın miktarı cinsinden ifadesidir. Yani 20 ºC referans emiş sıcaklığına göre, atmosfer basıncında, 1 dakikada emilen hava miktarı (hacim olarak); m3/dk (metreküp/dakika). Başkaca bir ifade yok ise, Kompresörün FAD değeri, kompresörün 1 dakikada bastığı havanın, 20 ºC’de, 1 atmosfer basınçta (0 bar efektif, 1-1.013 bar mutlak basınçta) kaplayacağı hacim anlamına gelir. Bununla birlikte, basınçlı hava aygıtlarının kapasitesi 0 ºC'yi referans alan Nm3/dk (normal metreküp/ dakika) cinsinden ifade edilebilmektedir. (Hava soğudukça kompresörün bastığı havanın kütlesi artar, ısındıkça azalır.

Kompresör çıkışındaki hava ısınmış olduğu için emdiğinden daha fazla hacime sahip olur. Burada asıl olan kompresörün emdiği hava miktarıdır, ki, aynı miktarı çıkışına taşıyarak, basar.) Gerçekte boru içinden geçen havanın miktarı, kompresörün FAD değerinin çalışma basıncının mutlak (barometre) değerine bölünmesiyle bulunan değerdir. (Örneğin: 8 m3/dk FAD değeri ölçülüyorsa, 7 bar efektif basınçta, bu kompresörün bastığı hava boru içinden 1 m3/dk olarak geçiyor demektir. Boru içindeki hava hızını hesaplarken bu durumu dikkate almak gerekir.)

NOT: “Debi” birim zamanda akış miktarı demektir.

2019 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 111

HABER TÜRKİYE

YILLIK 80TL

ABONELİK FORMU SUBSCRIBE FORM

ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18

(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................

Firma/Company*:.......................................................................................................................................................

Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................

Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................

murat@airworldturkiye.com.tr

Türkiye İş Bankası İvedik Bulvar Şubesi IBAN:

TR51 0006 400000143840027184

Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................

Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................

E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................

Adres/Address*:..........................................................................................................................................................

Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.

30 AĞUSTOS

ZAFER BAYRAMIMIZ KUTLU OLSUN TÜRKİYE

Murat Alişiroğlu

GELECEĞE HAZIRIZ EKOMAK KOMPRESÖR AİLESİ ŞİMDİ DAHA GÜÇLÜ, DAHA VERİMLİ, DAHA SESSİZ. Ekomak kompresörler yüksek performansı, yaygın servis ağı ve rekabetçi fiyatlarıyla daha verimli, daha sessiz ve daha güçlü.

www.ekomak.com.tr