Air World Türkiye Sayi11

TÜRKİYE

20 TL • EKİM-KASIM-ARALIK 2019 / SAYI:11 • www.airworldturkiye.com.tr

SEKTÖREL DERGİ

JEOTERMAL KUYULARDA HAVALI SONDAJ TEKNİĞİNİN KULLANIMI

6-7-8

Kasım 2019 CONGRESIUM

KOMPRESÖRLERDE SOĞUTMA SİSTEMİ

ADİL ÖZDEMİR

BUĞRA AYDIN

KOMPRESÖRLERDE ENDÜSTRİYEL IoT (IIoT) TEKNOLOJİSİ

SERVO MOTORLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

GÖRHAN ATAMER

M.CAHİT ŞEN

KOMPRESÖR SONRASI BASINÇLI HAVA HATLARININ DİZAYNI VE ENERJİ TASARRUFU BÜLENT BULUT

SPONSOR

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde

a

lg .da ww

standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

w

om n.c

a kir

“Sen hep yanımızdasın”

HABER

Anadolu yakasının kompresör merkezi: EKS Kompresör Eyüp Sultan Mah. Mehmet Akif Cad. Yadigar Sok. A Blok 54-57 Sancaktepe / İstanbul E-mail: info@ekskompresor.com - Hızlı Servis: 0216 308 81 38

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 1

HABER

İÇİNDEKİLER 20

12 12

TEKNOLOJİ ODAKLI SANAYİ HAMLESİ PROGRAMI BAŞVURULARA AÇILDI

14

BAKAN PEKCAN: İHRACATIMIZI ARTIRMAK VE TABANA YAYMAK YÖNÜNDE ÇALIŞACAĞIZ

18

TİM BAŞKANI GÜLLE: İHRACAT

ANA PLANI'NI, AİLEMİZE YÖN VERECEK BİR MANİFESTO OLARAK GÖRÜYORUZ

KAPLARIN DENETLENMESİNDE 20 BASINÇLI GÖZLER SANAYİ BAKANLIĞI'NDA

26

JEOTERMAL KUYULARDA HAVALI

SONDAJ TEKNİĞİNİN KULLANIMI ADİL ÖZDEMİR

36

KOMPRESÖRLERDE ENDÜSTRİYEL IoT (IIoT) TEKNOLOJİSİ GÖRHAN ATAMER

SOĞUTMA SİSTEMİ 42 KOMPRESÖRLERDE TASARIMI / BUĞRA AYDIN

SONRASI BASINÇLI 50 KOMPRESÖR HAVA HATLARININ DİZAYNI VE

ENERJİ TASARRUFU / BÜLENT BULUT

2 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

FAZLA ÜLKEYE 56 "120'DEN KOMPRESÖRLERİMİZİ İHRAÇ ETMEKTEYİZ"

ÖZEN TÜJÜMET RÖPORTAJ

58 "SADECE FİYAT ODAKLI ÜRÜN YAPMADIK" EMRE TÜJÜMET RÖPORTAJ

GELECEĞE TAŞIYACAK 66 "FİRMAMIZI STRATEJİLER ÜRETİYORUZ" NURİ KARA RÖPORTAJ

İÇERİĞİNDEKİ SUYU 72 BİYOGAZ UZAKLAŞTIRMAK İÇİN NEM TUTUCU TASARIMI MURAT ŞAHİN / MUSTAFA VATANSEVER

82 KOMPRESÖRLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ TOSHİMİCHİ TAKETOMİ / ŞABAN YILMAZ

ENDÜSTRİSİNDE BASINÇLI 92 GIDA HAVA KALİTESİ/ YUSUF İLHAN

94 SATICILARI BATIRAN 9 YANLIŞ İNANÇ BARAN ŞİMŞEK

97 HAVA DİYAFRAMLI POMPALAR ÖMER YETKİNER

MOTORLARDA ENERJİ 98 SERVO VERİMLİLİĞİ M.CAHİT ŞEN

HABER

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 3

HABER

Editörden TÜRKİYE

İmtiyaz Sahibi Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı, Reklam Hizmetleri Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU hukuk müşaviri Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu Kolejli İş İnsanları Derneği (KİD) Başkanı Yayın İdare Merkezi İvedik OSB 1468.Cad. KA-CL İş Merkezi No:165/59 Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 Yayın Komisyonu Murat TÜYLÜOĞLU - Tüylüoğlu Blower Mehmet KARSLI - Makina Mühendisi Baran ŞİMŞEK - Satış Eğitmeni Prof. Dr. İlkay ÇAKIR - Giresun Ünv. Öğr. Üyesi Yusuf İLHAN - Festo - Proje Mühendisi İlker AKÇAY - Yüksek Uçak Mühendisi- Delta Filtre Selçuk AKÇAY - Enkosan Kompresör Alper YILDIZ - Maxdryer Makine Emre TAVMAN - Makine Mühendisi-Dinamik Motor Zülfikar TUFAN - Üzümcü Medikal Mustafa USLU - Makina Müh. - Revindus Mühendislik Bülent BULUT - Çimento Fabrikaları Enerji

Verimliliği Uzmanı Gökay ÇOMOĞLU - Enerji Verimliliği Uzmanı/

VAT Enerji -Genel Müd. Yrd. Baskı ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.

30. Cadde 538. Sokak No.: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95 E-mail: hakan@ankamat.com.tr Reklam ve Abonelik İletişim murat@airworldturkiye.com.tr (0543) 217 71 71 ISSN No.: 2564-6540 Basım Tarihi: 05.10.2019 Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın Üç Ayda Bir Yayınlanır Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.

Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.

www.seyad.org.tr

ÜYESİDİR.

4 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Paraya değil probleme odaklanmak Sayın okurlar, dergimizi üç yıla yakın bir süredir çıkartıyoruz. Bu dergiyi planlarken ilk hedefim maddi kazanımlardan önce sektöre farklı bir bakış açısı sunmaktı. Birçok şirket para kazanmak amacıyla harekete geçer ve başarısızlıkla yüzleşmeleri çok uzun sürmez.

Direkt parayı hedeflemek başarısızlığın yol haritasıdır. Para insanlara değer katmayı gerektirir. İnsanlara değer katmak ise problemlerini çözmek ile mümkündür. Yani para kazanmak için paraya değil probleme odaklanmalıdır insan. Problemi çözen ve insanlara sunanlardır paranın gerçek sahipleri.

Mesela Apple’ın odaklandığı problem; Bilgisayarlar karmaşık, çirkin, pahalı, sezgisel değil ve yalnızca büyük şirketlerdeki bilim insanları tarafından kullanılıyor. Herkese açık olmalı.

Google’un odaklandığı problem; Dünyanın bilgisi düzensiz ve ulaşılamaz durumda. Bilgiyi düzenleyip evrensel olarak ulaşılabilir yapmalıyız.

Tesla’nın odaklandığı problem; Benzinli arabalar dünyayı kirletiyor. Elektrikli araçlara ihtiyaç var.

Amazon’un odaklandığı problem; Online alışveriş çok yavaş ve satıcılar güven vermiyor.

Güvenilir satıcıları müşteri ile buluşturmalı ve hızlı kargo kolaylığı sağlamalıyız.

Dünyanın en değerli firmaları paraya değil probleme odaklanmışlardır. Çünkü ne kadar büyük bir problemi çözerseniz uzun vadede o kadar fazla para kazanırsınız.

Herkes gibi ben de yıllarca sadece para kazanmaya odaklandım. Çevrem, "Kurumsal bir firmada çalışmalı, kredi çekip ev ve araba almalısın, 30 yıl kredi ödemelisin" diyordu. Türkiye devi birçok firma ile görüştüm. Çünkü herkes aynı fikirde ise yanlış olmamalı diye düşünüyor ve bana biçilen rolü oynuyordum. Başarı denen şeyin kurumsal bir firmada saygın bir pozisyonda sabah 9 akşam 5 çalışmak ve kredi ödemek olduğunu kabul etmem bekleniyordu. Fakat doğru olmayan şeyler vardı. Kitaplar okuyor ve araştırmalar yapıyordum. Yaratılışın kaostan nasıl harika bir düzen kurduğunu fakat insanın düzenden kaos inşa ettiğini görebiliyordum.

Dünya devi firmaları incelemiş ve paraya odaklanmanın başarısızlıktan başka hiçbir şey getirmeyeceğini anlamıştım. Probleme odaklanma fikri beni büyülemişti. Çünkü hiçbir ofise, lokasyona, dile, mesaiye bağlı olmadan insanın olduğu her yerde problem vardı. Yapmam gereken kendime uygun sektör ve problemi seçmekti. Basınçlı hava sektörüne girdim ve şirketlerin yeni müşteri kazanma stratejilerine ihtiyaçları olduğunu gördüm. Bu dergiyi çıkartarak müşterilerin basınçlı hava ile ilgili problemlerini çözmek, onlara bilgi vermek, bu vasıta ile dergimize katkı sunan firmalara yeni müşteri kazandırmayı hedef seçtim. Kesinlikle paraya değil probleme ve çözüme, dolayısıyla insana değer katmaya konsantre oldum.

46 yaşıma geldiğimde 3 yıldır çıkan dergimle Türkiye’nin en saygın basınçlı hava firmalarında tarafsız duruşumla saygınlık kazandım. Çünkü dediğim gibi beni bu noktaya taşıyan insanlara değer katma fikriydi.

Sayın okurlar özellikle sanayicilerin son dönemde yüksek sesle dile getirdiği konular var ve özellikle gittiğim yerlerde bunların dile getirilmesini rica ediyorlar. 2019 yılının ilk 9 ayında gerek kendi sektörümüz olan basınçlı hava makinaları üreticileri, gerekse ülke sanayimiz için imalatta gerileme yaşadığımız bir dönemi geride bıraktık. Sanayi üretimimiz düşüyor ve sanayicinin sırtındaki yük gün geçtikçe artıyor. Bugün terörü yenmek için de sanayiciye ihtiyacımız var, maden çıkartmak için de, döviz için de sanayiciye ihtiyacımız var. Gelin görünki sanayici ağır vergiler, artan hammadde fiyatları ve enerjiye üst üste gelen zamlar nedeniyle yatırım yapmak yerine dövizde kalmayı, risk almamayı seçiyor. Bunun ülkemize vereceği zararı sanayicinin anlatması yerine, birilerinin bu cesur ve vatansever insanları dinlemesi gerekiyor. Sayın Sanayi Bakanımızın özellikle basınçlı hava sektörünün temsilcileri ile biraraya gelip sorunları dinlemesi sektör adına umut verici olabilir. Bakanlığın talebi doğrultusunda böyle bir organizasyonu AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak üstlenmeye de hazırız.

2019 yılında tüm sektör için birçok konuyu ele aldık. Bazı meslektaşlarımızın dergiye bakışı hala değişmedi ve istediğimiz noktaya maalesef gelmedi. 2020 yılında sektörel yayın yapan AIR WORLD TÜRKİYE için vereceğiniz destekler önemli, dergimiz sesiniz olmaya ve tarafsız kalarak sektörün tamamını kapsayan bir dergi olma hedefinden asla taviz vermeyecek. 2019 yılının bu son günlerinde tüm sektöre saygı ve selamlarımı iletiyorum. 2020'de duamız tüm yılları unutturacak verimli bir iş hayatları olması yönünde.

Saygılarımla

Murat ALİŞİROĞLU murat@airworldturkiye.com.tr

HABER

TCP/IP & HTTP MQTT Protokolü TLS & SSL MODBUS RTU MODBUS ASCII RS485 Bulut Tabanlı İzleme Yazılımı Yaygın kullanılan kontrol

yükte ve boşta çalışma, alarmlar, uyarılar,

programlanan aralıklarda GSM: 0543

456 15 36

www.kompro.net

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 5

HABER

8 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

HABER

TEKNOLOJİ ODAKLI SANAYİ HAMLESİ PROGRAMI BAŞVURULARA AÇILDI Bakan Varank, makine sektörü ile başlayan programı açıkladı: • Ülkemizde benzeri daha önce uygulanmamış yenilikçi bir program • Kendi fırsatımızı kendimiz oluşturacağız • Reel sektörün yatırım ve istihdam iştahı artacak

12 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

Varank, “Türkiye’de yerleşik olmak kaydıyla, tüm yabancı yatırımcıları da programımıza davet ediyoruz" dedi.

S

anayi ve Teknoloji Bakanlığı, uyguladığı teşviklerde yeni bir aşamaya geçti. Ar-Ge, Ür-Ge ve yatırım desteklerini uçtan uca bir sistemle kurgulayan Bakanlık, hem üreticinin hem de alıcının aynı anda teşvik edilmesini öngören Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’nı çağrıya açtı. İlk etapta makine sektörü ile başlayan programı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank açıkladı. Programın bir benzerinin Türkiye’de daha önce uygulanmadığının altını çizen Bakan Varank, “Teknolojinin bu denli hızlı geliştiği bir dönemde, fırsatlardan en iyi şekilde faydalanacak, hatta kendi fırsatımızı kendimiz oluşturacağız. Ortaya koyduğumuz bu çaba, reel sektörün yatırım ve istihdam iştahını artıracak.” dedi.

50 MİLYON LİRANIN ÜSTÜ PROJE BAZLI Yüksek katma değerli ürünlerin yerli imkân ve kabiliyetlerle üretimini amaçlayan Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı çağrıya açıldı. Odak sektörlerdeki öncelikli ürünlerin destekleneceği programın ilk uygulaması makine sektörüyle başladı. Program kapsamında Ar-Ge, Ür-Ge ve yatırım destekleri uçtan uca bir sistemle etkin bir şekilde yönetilecek, alıcı ve üretici aynı anda teşvik edilecek. Program ile desteklenecek yatırımlar, stratejik yatırım teşviklerinden faydalanacak.

Yatırım tutarının 50 milyon lirayı aşması durumundaysa, proje bazlı teşvik sistemi devreye girecek.

VİZYONER VE YENİLİKÇİ Programı açıklayan Bakan Varank, katma değerli üretimi artırmak için önemli bir adımı hayata geçirdiklerini belirterek, “Programın amacı, dış ticarette rekabet gücümüzün zayıf olduğu ya da dış ticaret açığı verdiğimiz ürünlerde yerli üretim kapasitesinin geliştirilmesi. Bir diğer amacımız da; gelecekte hızlı bir talep artışına sahne olacak ileri teknolojili ürünlerde öncü ülkeler arasında yer almak. Teknolojinin bu denli hızlı geliştiği bir dönemde, fırsatlardan en iyi şekilde faydalanacak hatta kendi fırsatımızı kendimiz oluşturacağız. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, ülkemizde benzeri daha önce uygulanmamış oldukça vizyoner ve yenilikçi bir program. İlk çağrımızda makine

sektörüne yönelik başvuruları alacağız.” dedi.

YABANCI YATIRIMCILARA DAVET Başvuruların dış yatırımcılara da açık olduğunun altını çizen Varank, “Türkiye’de yerleşik olmak kaydıyla, tüm yabancı yatırımcıları da programımıza davet ediyoruz. Programa ilişkin olarak sanayicilerimize yönelik bilgilendirme faaliyetlerimize hız kazandıracağız.

Kalkınma Ajanslarımız, illerinde makine sektörü alanında faaliyet gösteren firmalarla iletişime geçecek. Ben de il ziyaretleri kanalıyla, üretici ve yatırımcılarımızla bir araya gelecek ve programın sunduğu avantajlar hakkında bilgiler vereceğim. Bu vizyoner program için bakanlığımızın tüm kaynaklarını seferber ettik. Ortaya koyduğumuz çabanın reel sektörün yatırım iştahını daha da artıracağını ve istihdama da çok olumlu yansımaları olacağını düşünüyorum.” diye konuştu.

İKİ AŞAMALI BAŞVURU Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’na başvurular, internet sitesi olan http://www.hamle.gov. tr adresi üzerinden çevrim içi olarak alınacak. Program başvuruları, ön başvuru ve kesin başvuru olmak üzere iki aşamada olacak. Başvurusu yapılan projenin Ar-Ge ihtiyacı varsa, bunun da başvuru kapsamında sunulması istenecek.

22 KASIM’A KADAR ÖN BAŞVURU 4 Ekim – 22 Kasım arasındaki ön başvuruda alınan bilgi ve belgeler detaylı bir incelemeye tabi tutulacak.

Yatırım tutarı 10 milyon liranın üzerinde olan ve üretmeyi hedeflediği ürün Öncelikli Ürün listesinde yer alan projelerin kesin başvuru yapması istenecek. Kesin başvurular 12 Kasım ile 13 Aralık tarihleri arasında alınacak. Kesin başvuru sürecinde Ar-Ge ihtiyacı bulunan firmalar, TÜBİTAK desteklerine yönlendirilecek. Projenin niteliğine göre yatırımcılar KOSGEB destekleri, stratejik yatırım veya proje bazlı teşviklere başvuru konusunda bilgilendirilecek. Ayrıca firmaların, proje detaylarını içeren Proje Fizibilitesi Raporu’nu da elektronik olarak program portalına yüklemesi talep edilecek. Kesin başvuru tarihinden sonra, değerlendirme süreçleri başlatılacak.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 13

HABER

Bakan Pekcan: "İhracatımızı artırmak ve tabana yaymak yönünde çalışacağız" 14 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

"KOBİ'lerin pazara giriş ve markalaşma desteklerine ihtiyacı var"

T

ürkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) arasında, TİM Dış Ticaret Kompleksi'nde "Yurtdışı Pazar Destek Programı İş Birliği İmza Töreni" yapıldı.

Pekcan, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın da katılımıyla düzenlenen törende yaptığı konuşmada, Türkiye'nin KOBİ ağırlıklı bir ekonomi olduğunu, istihdamın yüzde 74’ünü, üretilen katma değerin yüzde 54’ünü ve ihracatın da yüzde 56’sını KOBİ'lerin oluşturduğunu dile getirdi.

Ekonomideki önemi göz önüne aldığımızda KOBİ'lerin çok daha fazla ihracatçı olmaları için el birliğiyle çalıştıklarını aktaran Pekcan, bakanlığın da bu konuda çok destek sağladığını ifade etti.

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, "Milli Seferberlik anlayışı içerisinde hep beraber ihracatımızı artırmak ve tabana yaymak yönünde çalışacağız." dedi.

Türkiye'deki KOBİ’lerin genellikle doğrudan ihracatçı olmadıklarını belirten Bakan Pekcan, "Doğrudan ihracatçı olan KOBİ’lerimiz daha düşük teknoloji yoğunluklu ihracat yapıyorlar. Ülkemizin rekabet gücünün artırılması, yenilik ve girişimciliğin geliştirilmesi, istihdamın artırılması ve ülkemizin ihracatının yükseltilmesi için KOBİ’lerimizin verimlilik artışı, büyüme, kurumsallaşma ve uluslararası rekabet gücünün artırılması, pazara giriş ve markalaşma desteklerine ihtiyacı var." diye konuştu.

Bakanlığın bu bilinçle KOBİ’lere yönelik desteklerini gözden geçirdiğini, yapılandırdığını ve artırdığını anlatan Pekcan, şöyle devam etti: "Bu yıl 1,7 milyar dolar ihracat desteği verdik. Bizim bütçemiz 3,7 milyar dolar. Biz davet ediyoruz, duyurular yapıyoruz, 'Gelin kullanın' diyoruz, desteklerimizi anlatıyoruz.

Bu iş birliğinin ben bunun için de çok

faydalı olacağına inanıyorum. Sayın Cumhurbaşkanımızın vizyonuyla 11.

Kalkınma Planı’nda ihracata dayalı büyüme ve kalkınma hedefleniyor.

Dolayısıyla Milli Seferberlik anlayışı içerisinde hep beraber ihracatımızı artırmak ve tabana yaymak yönünde çalışacağız. Bu konuda TİM’in çok güzel çalışmaları var. Yine TİM ve TOBB iş birliğiyle İhracat Destek Ofis’lerini 81 ile yaymayı düşünüyoruz bakanlık destekli olarak. Bunun dışında ihracat eğitimleri veriyoruz. Kadın ve genç girişimcileri ihracatçı yapmak üzere kadın ve genç girişimci network'ü ve bir web platformu planlıyoruz onları birleştirmek için. Aynı zamanda melek yatırımcılarla onları birleştirmek için de bir web platformu kurmayı amaçlıyoruz."

"Daha çok teknoloji odaklı ihracata odaklanıyoruz"

Ticaret Bakanı Pekcan, bunun

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 15

HABER

"ABD ekonomisinin çok büyük miktardaki siparişleri için bir araya gelmeye ihtiyaç var" dışında KOBİ’lere yönelik destekleri artırdıklarını, aynı zamanda esnafı da ihracatçı yapmak için mevzuatta değişiklik yapmaya çalıştıklarını ifade ederek, "İhracatı tabana yaymak için neler yapabiliriz, daha çok teknoloji odaklı ihracatı nasıl özendirebiliriz bunun üzerinde duruyoruz." diye konuştu.

Bunun dışında ihracatçı olmayan firmaları ihracatçı kılmak adına "mikro firmalar" bazında da bir çalışma başlattıklarına değinen Pekcan, bunun ilk aşamada 3 ilde başladığını ve bu yıl içerisinde 16 ilde daha başlamasının hedeflendiğini dile getirdi.

Bu firmalarla birebir görüşmeler gerçekleştirdiklerine dikkati çeken Pekcan, "Bu firmaların neden ihracatçı olmadığını ve ihracatçı olmak için neye ihtiyacı olduğunu bakanlık olarak özel firma bazında kurgulamaya çalışıyoruz. Şu anda il il ziyaret gerçekleştiriyor İhracat Genel Müdürlüğümüz ve bunların geri dönüşlerini alıyoruz. Ayrıca yeni pazarlara girişle ilgili de ürün bazında pazar araştırmaları yapıp 16 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

yine ihracatçı birliklerimizle bunları da paylaşıyoruz." dedi.

Bakan Pekcan, Türkiye'nin ticaret savaşlarını da fırsata çevirmek için çalışmalar yaptığını belirterek, şunları kaydetti: "Tabii uzun vadede ticaret savaşlarının kimseye faydası yok ama bizim bu günümüz koşullarını fırsata nasıl çevirebiliriz bir taraftan da bunun üzerine odaklanıyoruz.

Ve Sayın Bakan’ın da altını çizdiği üzere Türkiye ekonomisi daha çok küçük girişimcilerden oluşuyor.

Ama ABD ekonomisinin çok büyük miktardaki siparişleri için bir araya gelmeye ihtiyaç var. Dolayısıyla bizim artık KOSGEB olarak, TİM, TOBB olarak bu firmalarımızı da bir araya getirerek ölçek ekonomisini tanıştırıp büyük ölçekli ortak üretebilir hale getirmemiz gerekiyor. Bu iş birliği çok önemli artık birbirimizin rakibi değil uluslararası alanda ülkemizin önünü açacak iş birliği yapmamız gerekiyor.

Bu yönde de KOSGEB’in, TİM’in, TOBB’un birlikte çalışması bence çok önem kazanıyor."

Eximbank'ın KOBİ'lere destekleri Bakan Ruhsar Pekcan, Türk Eximbank’ın da KOBİ’lere yönelik desteklerini artırdığını dile getirdi.

Geçen yıl bu desteklerden 11 bin 500 KOBİ'nin faydalandığı bilgisini paylaşan Pekcan, sözlerini şöyle tamamladı: "Bu yıl 12 bin 500 KOBİ faydalandı ve hedefimiz de 15 bin KOBİ’nin bu desteklerden yararlanması. Türkiye’deki ihracat kredilerini yüzde 53’ünü tek başına Eximbank veriyor. Ve yapılan toplam ihracatın yüzde 26’sını Eximbank finanse etmiş, bunu da yüzde 29’a çıkarmayı hedefliyoruz. Bu sene 48,4 milyar dolarlık bir ihracat kredisi vermeyi planlıyoruz. İnşallah hedefimiz bunu da 70 milyar dolara çıkarmak. Ayrıca Eximbank ihracatçı KOBİ’lerimize TL bazında yüzde 11,65 faiz oranıyla da kredi veriyor. Orta yüksek ve yüksek teknoloji ürünü ihraç eden firmalarımız için de aynı oranda kredi vermeye devam edeceğiz."

HABER

TİM Başkanı Gülle:

“İhracat Ana Planı'nı, ailemize yön verecek bir manifesto olarak görüyoruz” TİM Başkanı İsmail Gülle, 2023 ve 2030 ihracat hedeflerine giden yolda ihracatçıların, İhracat Ana Planı gibi bir pusulaya da ihtiyaç duyduklarını belirterek, “İhracat Ana Planı'nı, Bakanlığımızın, Hükümetimizin bizler için yürürlüğe koyduğu bir plandan öte, bizzat kendi kılavuzumuz, ailemize yön verecek bir manifesto olarak görüyoruz.

18 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

İ

hracatçılarımızın 223 ülke ve bölgede ülkemizi en iyi şekilde temsil ettiğine değinen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, 1923 yılında ilk defa 51 milyon dolar ile kayıt altına almaya başladığımız ihracatımızın bugün, emin adımlarla 200 milyar dolara yürüdüğünü kaydetti.

Gülle, sözlerine şöyle devam etti: “Bugün ihracatımızın ulaştığı hacim, küresel gelişmelerin seyrine rağmen yüzümüzü güldürse de; 2023 ve 2030 ihracat hedeflerimize giden yolda, bugün Sayın Bakanımızın açıkladığı İhracat Ana Planı gibi bir pusulaya da ihtiyacımız var. İhracatçımıza yön veren, böyle bir ana planın, ihracatımıza ilişkin yerel ve küresel tüm çalışmalara kılavuzluk edeceğine, ihracatçılarımızın hedefe giden yolda önlerini sonuna kadar açacağına ve destekleyeceğine inancımız tamdır.

TİM olarak, İhracatçı Birliklerimiz ile planın hazırlık sürecinde iki ortak akıl toplantısı, geniş katılımlı bir İhracat Stratejisi çalıştayı ve çok sayıda teknik toplantı gerçekleştirdik. 27 ihracatçı sektörümüzden, detaylı öneri ve talep topladık, tüm bu bilgileri,

Bakanlığımızın değerlendirmelerine sunduk. İhracatçılar olarak, İhracat Ana Planı'nı, Bakanlığımızın, hükümetimizin bizler için yürürlüğe koyduğu bir plandan öte, bizzat kendi kılavuzumuz, ailemize yön verecek bir manifesto olarak görüyoruz. İhracat Ana Planı'nda temel noktaları vurgulanacak ve ihracat ekosisteminin güçlendirilmesine yönelik hedef ve eylemlere işaret edecek maddelerin, mikro detaylarına da ağırlık vererek, ihracatımızı kısa vadede çok daha başarılı noktalara ulaştırmamız mümkün.”

“İhracat Ana Planı, oluşturacağımız stratejik yol haritasının yol göstericisi olacaktır”

Ana Plan'ın çizdiği yol haritasına sadık kalarak, mutlaka her sektör için bir strateji ve eylem planı oluşturacak, genellemeden kaçınarak sektörlerimizin yapılarına uygun yol haritaları belirleyeceklerine dikkat çeken Gülle, Bakanlığımız ile koordineli bir şekilde oluşturacakları eylem planlarını yalın, uygulanabilir ve sürdürülebilir bir formatta hazırlayacaklarını ifade etti. Her eylem planı için bir sonuçlandırılma takvimi oluşturarak, bu takvimleri ve eylemleri en ince detaylarına kadar takip edeceklerinin altını çizen Gülle, “Cumhuriyet tarihinde ilk kez açıklanan İhracat Ana Planı, kalkınma planlarındaki ihracat hedeflerinin gerçekleşmesi, hatta aşılması adına mihenk taşı olacaktır.

85 bin ihracatçımız adına ifade etmek isterim ki; İhracat Ana Planı, yeni pazarlara, yeni ürünlere, yeni yaklaşımlara yönelik oluşturacağımız stratejik yol haritasının yol göstericisi olacaktır. Bu çerçevede, Türkiye İhracatçılar Meclisi olarak, İhracatçı Birliklerimiz ile, Sayın Bakanımızca açıklanacak İhracat Ana Planı'nın, başarıyla hayata geçmesi noktasında, Bakanlığımız ile koordinasyon içerisinde, dünyanın her noktasında sahadaki uygulama sorumluluğunu üstlendiğimize, Sayın Bakanımız ve kamuoyu huzurunda söz veriyoruz” diye konuştu.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 19

HABER

hangi hava tankı? n Ucuz, güvensiz ve kısa vadede değişmesi gereken AD2000 standardına göre aldığınız CE'li hava tankları mı?

ÖZEL HABER

Murat Alişiroğlu

Firmalar bilinçli ya da bilinçsiz olarak AD2000 WO standardını kullarak sözde CE'li üretim yaptığını beyan eder ama müşteriler bunu bilmez, bilmemekte de haklılardır. Çünkü işi ehline vererek kaliteli iş veya hizmet talep eder, bu tankın CE belgelendirmesi girip girmediği konusunda telaşı yoktur bu nedenle herşeyin yolunda gittiğini bilir. Fakat AD2000 WO belgelendirmesi kesinlikle CE kapsamına girmez bunu açıkca belirtmek gerekir.

20 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

n Güvenli ve uzun vadede yıllık bakımları yapılarak sorun çıkarmayan EN 13445 standardına göre aldığınız CE'li hava tankları mı?

HABER Değişen nedir?

Avrupa standartlarının ve yönetmeliklerinin uyumlaştırılmasından dolayı 1999'da bazı önemli değişiklikler meydana geldi. 29 Mayıs 2002'de sona eren bir geçiş döneminden sonra, EN 13445-3 ve EN 1591 Avrupa standartları önceki DIN standartlarını ve ADMerkblaetter'e göre yapılan hesapların yerini aldı.

Yapmanız gereken ne?

PED'e uygun bir ulusal yönetmelik kullanmak mümkündür. Alman basınçlı kap birliği, AD 2000 adlı 97/23 / EC Basınçlı Ekipmanlar Direktifine uygun bir düzenleme yayınladı .

Genel olarak, uyumlaştırılmış Avrupa Standardı DIN EN 13445, ateşsiz basınçlı kaplar için kullanılabilir. Bu standardın son sürümü Mayıs 2002'den bu yana uygulanmaktadır. Bu standarda göre tasarım yapmak, tüm Avrupa'da müşterilere sahipseniz bir avantajdır.

Her iki yönetmelik, DIN EN 13445 ve AD 2000, yalnızca biraz ayrıntılı olarak farklılık gösteren bağımsız konseptlerdir. DIN EN 13445'e göre tasarım yapan üretici, Avrupa pazarında basınçlı kaplar veya basınçlı kap parçalarının teklifinde yardımcı olur. Dezavantajı, bu düzenlemenin, yüksek kalite standartları nedeniyle üretimde daha yüksek maliyetlere yol açmasıdır. AD 2000'e göre basınçlı kaplar tasarlamak üreticinin daha rekabetçi bir fiyata basınçlı kaplar sunmasını sağlayabilir.

Her iki standartda CE kapsam aralığındadır.

Yalnız dikkat edilmesi gereken AD2000 standardıdır.

AD2000 standardı ikiye ayrılmaktadır.

1. AD2000 WO (imalat yeterlilik standardı) 2. AD2000 HP0 (CE kapsamı) Firmalar bilinçli ya da bilinçsiz olarak AD2000 WO standardını kullarak sözde CE'li üretim yaptığını beyan eder ama müşteriler bunu bilmez, bilmemekte de haklılardır. Çünkü işi ehline vererek kaliteli iş veya hizmet talep eder, bu tankın CE belgelendirmesi girip girmediği konusunda telaşı yoktur bu nedenle herşeyin yolunda gittiğini bilir. Fakat AD2000 WO belgelendirmesi kesinlikle CE kapsamına girmez bunu açıkca belirtmek gerekir. Diğer bir dalı olan AD2000 HP0 ise CE kapsamına girmektedir ve çoğu firma bu standardı kullanmaz.

Oysa EN 13445 serisi standartlarını kullanılarak yapılan ve CE alınan tanklar daha güvenli ve daha güncel bir uygulamadır.

AD2000 standardında kullanılan malzeme açısından herhangi bir engel ya da kısıtlayıcı kalite gereksinimi bulunmamaktadır. Örnek olarak S235JR(st37 olarak bilinen), S355JR(st52 olarak bilinen) yapı çeliği kullanılarak bile basınçlı hava tankı yapılmasına izin verir. Görüyorsunuz bu bahsedilen çelik kaliteli yapı çeliğidir. Yapı çeliğinin basınçlı kap imalatında nasıl yeri olabilir?

Oysa EN13445 standardı kesinlikle P serisi(P265GHP355GH vb) kalite çelikleri yani yüksek sıcaklığa ve basınca dayanımlı çelik kullanılmasını koşul sunar. P harfi basınçlı kap çeliği, G alaşımsız, H harfi ise yüksek sıcaklığa dayanıklı olduğunu belirtir.

Her halükarda EN 13445 standardı, AD2000'ne göre daha emniyetli ve daha sağlam adımlarla işin yürümesini sağlamaktadır. Maliyetten kaçıp piyasa ile rekabet için AD2000 standardına yönelinmiştir fakat kendi güvenliğimiz bence ve herkesçe de maliyetten veya rekabetten daha önemlidir.

Unutmayınız!

AD2000 CE'li yapılan tankların kullanım ömrü; ön görülen ortalama 5 yıldır.

Oysa ki EN13445'e göre CE'li yapılan tankların kullanım ömrü; ön görülen ortalama 10 yıldır. Alın size maliyet, alın size daha uygun fiyata karşılık daha güvenli tank...

Son olarak basınçlı hava tankları imalat sonucu imalatçı firma tarafından su ile hidrostatik teste tabi tutulur, bu belge 1 yıl geçerlidir. Sonraki yıllarda ise her yıl tarafsız bir kuruluş veya MMO odasını çağırarak basınç testine tabi tutulması yönetmelik ve kanunlarla zorunlu hale getirilmiştir.

Yıllık, tanklarınızın basınç testine tabi tutulmasını lütfen sağlayınız. Olması gerektiği ve zorunlu olduğu için...

Karar sizin, ucuz ve güvensiz, kısa vadede değişmesi gereken AD2000 standardına göre aldığınız CE'li hava tankları mı?

Yoksa, güvenli ve uzun vadede yıllık bakımları yapılarak sorun çıkarmayan EN 13445 standardına göre aldığınız CE'li hava tankları mıdır?

BASINÇLI KAPLARIN DENETLENMESİNDE GÖZLER SANAYİ BAKANLIĞI'NDA “Son yıllarda ortaya çıkan sertifika kargaşası nedeniyle uygun teçhizat ve malzemesi tekniğe uygun olmayan ürünlerle üretilen basınçlı kaplarda büyük felaketler yaşamamak için acil eylem planı devreye girmelidir. Bundan sonra üretilecek tanklar ile bundan önce üretilmiş basınçlı hava tanklarının tamamı için milli bir seferberlik ilan edilmelidir. Özellikle; kullanılan malzeme, imal tarihi, sertifikalar, yıllık periyodik bakımlar firmanın İSG uzmanlarının insiyatifine bırakılmamalıdır. 10 yıl ömrü olan tankı firma 20 yıl kullanıp hurdacıya veriyor, orada ise boyanıp ikinci el olarak satılan bu tanklar şehrin ortasında kalan sanayi alanlarında patlamaya hazır bomba gibi bekliyor.

Bizi bekleyen bu büyük felaketi Sayın Sanayi Bakanımız Mustafa VARANK bey durdurabilir.Sayın bakanımızın emri olursa sektörde bu konuda uzman değerli isimleri ile brifing vermeye hazırız. Bu tür kazalar olmasın diye elimizi değil, gövdemizi taşın altına koymaya hazırız”

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 21

HABER

Basınçlı kapların dizaynı ve bilinmesi gereken standartlar

A

UĞUR KARALİ Makine & Kaynak Mühendisi URT Mühendislik Basınçlı Kaplar LTD. ŞTİ.

IR WORLD TÜRKİYE dergisinin gündeme getirdiği bu konu ülkemiz açısından hayati önem taşıyan, insanlarımızın hayatını doğrudan etkileyen öneme sahiptir. Basınçlı kap imalatında yaşanan rekabet ile aslında son kullanıcıların basınçlı kapta yaşanan rekabette; ucuz hava tankı almak yerine standarta uygun hava tankı için üreticiden fiyat alması gerekir.

Burada önemli olan basınçlı kapların nasıl dizayn edildiği ve standartların bilinmesi gerekir.

Basınçlı kaplarların dizaynı

Genel olarak ülkemizde ve dünyada basınçlı kaplar tanımlamamız gereken hava tankları konusunda EN 13445, AD 2000, ASME SEC IV, EN 286-1 gibi basınçlı kap dizayn standartları mevcuttur.

AB direktifinde bize emniyet ve yönetmelikleri konusunda en uygun

22 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Ad 2000 ve EN 13445 Türkiye’de kulanılan dizayn standartıdır.

EN 13445 standartına göre üretim yapan kurum ve kuruluşlar AD 2000’e göre imalat yapan kuruluşlardan maddi anlamda daha fazla bedel öder, emniyet kurallarına daha özen gösteririr, malzeme kullanımı EN 13445 standartında daha kurallıdır, P serisi basınçlı kap çeliği kulanım zorunluluğu vardır. olan ve ülkemizin basınçlı kaplar direktifine bağımlılık kazandıran yönetmelik EN 13445 standardıdır.

Basınçlı kaplar yönetmeliğine de en uyumlu standarttır. Bu standart, yönetmeliğin bize sunduğu malzeme bulunurluğu AB direktiflerine uyumumuzdan dolayı kolay temin edilebilir durumdadır.

ASME SEC IV dizayn standartı, Amerika makina mühendisleri odasının yayınlamış olduğu; ortalama 3 yılda bir yenilenen bir standarttır. Şartları diğer standartlara göre biraz daha ağırdır.

Bu dizayn standartının yönetmeliğin Türkiye piyasasında bizi zorlayan tarafı malzeme bulunurluğudur.

Sürecin diğer yönetmeliklere göre ağır işlemesi, kullanılan malzemenin nadir malzeme olmasıdır.

Alman AD 2000 basınçlı kaplar ve diğer basınçlı ekipmanlar için pratik bir koddur. Kazanlar ve basınçlı kaplar konusunda uzmanlaşmış çok sayıda Alman derneği ve kurumu içeren Alman Basınçlı Gemi Birliği tarafından hazırlanmıştır.

AD 2000 düzenlemesi Avrupa

HABER PED 2014/68 / AB'ye de tam olarak uyar. Bu nedenle, Alman AD 2000 kural ve düzenlemelerinin zorunlu olarak uygulanmasıyla üreticiler, bu özel onay çerçevesinde AB direktifinin gerekliliğini yerine getirebilirler.

• PED 2014/68 / EU Ekinde madde ışığı üreticilerin onaylanması Ek I, 4.3 ve AD 2000 W0: Kapsanan ürünler: Basınçlı ekipman yapımında kullanılan levha, dövme, tüp, döküm vb. gibi temel malzemeler.

• AD 2000 HP0 / ISO 3834 uyarınca ekipman imalatçılarının QMS onayları: Kapsanan ürünler: Basınçlı kaplar / tanklar, ısı değiştiriciler, reaktörler, kolonlar, mermiler vb. ISO 3834 ayrıca yapısal / diğer uygulamalar için kaynak atölyelerini de kapsar. Faydası: Ekipman üreticileri, ürünlerini Avrupa ülkelerine / Almanya'ya ihraç etmek isteyen üreticiler.

• AD-2000 / HP0 – Basınçlı kap ve basınçlı sistem parçaları üreticilerinin belgelendirilmesi • Ad 2000 HPO bizi ilgilendiren tarafıdır.

• Her iki yönetmelik, DIN EN 13445 ve AD 2000, sadece biraz ayrıntılı olarak farklılık gösteren bağımsız konseptlerdir. DIN EN 13445'e göre tasarım yapan üretici, Avrupa pazarında basınçlı kaplar veya basınçlı kap parçalarının teklifinde yardımcı olur. Dezavantajı, bu düzenlemenin, yüksek kalite standartları nedeniyle üretimde daha yüksek maliyetlere yol açmasıdır. AD 2000'e göre basınçlı kaplar tasarlamak üreticinin daha rekabetçi bir fiyata basınçlı kaplar sunmasını sağlayabilir.

PED'e göre uygulama için uyumlaştırılmış standartlar kullanılır: • EN 13445 - Basınçlı kaplar • EN 12952 - Su borulu kazanlar • EN 12953 - Silindirik kazanlar • EN 13480 - Metal borular Ekipmanı ADM'ye göre uygularken, aşağıdakileri içeren AD 2000 Merkblatt kullanılır: • TRB - basınçlı kaplar • TRD - buhar kazanları (V8-B R 501 L ile tamamlanmış üretim ve testler için) • HP100 R - metal boru

PED ve ADM arasındaki temel farklar • Hesaplama, duvar kalınlığı vb.

Hesaplamanın temel gereklilikleriyle tamamen aynıdır, uyumlaştırılmış ürün standartlarına göre, PED için ayrıntılı parçaların (ADM serisi “B” ve

özel durumlar “S”) hesaplanmasında farklılık gösterir.

• PED malzemesi tamamen farklıdır. Uygulanabilir malzemelerin listesi standartlara göre belirlenir: • EN 13445-2 • EN 13480-2 • EN 12952-2 • EN 12953-2 ADM'ye göre malzeme Ek AD 2000 Merkblatt'da belirtilmiştir.

• Grubun üreticisinin yetkilendirilmesi (yetkinliği), su borulu kazanlar için standart şartların (çok detaylı) belirlenmesini sağlar, diğer düzenlemeler için bu daha serbest formüle edilir • Kaynak işlemi (kaynakçılar, kaynak süpervizörü, kaynak prosedürleri, proses onayı, kaynak planı) ADM'de PED'den ve uyumlu basınçlı ekipman standartlarından tamamen dönüştürülür.

Ek olarak, ADM burada kaynakçıların çalışma testlerini (HP5 / 1) gerektirir, ancak ADM'deki malzeme farklılıklarını kullanması gerekir.

• Ekipmanın imalatında, EN standartlarına göre malzemeler için kazanlar, basınçlı kaplar ve borular için harmonize edilmiş standartlarda, ısıl işlem gereksinimleri tam ve kesin olarak belirtilmiştir.

ADM'de, HPO malzemelerinin ısıl işlem gereksinimleri daha serbest bir şekilde tanımlanmıştır.

• NDT test aralıkları, ürünler için ADM ve PED + 'da (Harmonize Standard) farklıdır - PED'e göre kazanlar, basınçlı kaplar ve borular ve harmonize ürün standartları, her ürün için kesin ısıl işlem parametreleri aralıkları belirler ADM ürünleri için, ısıl işlem aralıkları aşağıdakiler için ayarlanır: • HPO kapları • Kazanlar VGBR 500 L • HPO 100 R boru tesisatı • Tahribatsız muayeneler: • Gemiler • Test panoları •HPO tarafından ADM'de.

PED'e göre uyumlaştırılmış ürün standartları kapsamında gerçekleştirilmektedir: • EN 13445-4, 5 • EN 12952-5, 6 • EN 12953-4, 5 • EN 13480-4, 5 Ad 2000 ve EN 13445 Türkiye’de kulanılan dizayn standartıdır. EN 13445 standartına göre üretim yapan

kurum ve kuruluşlar AD 2000’e göre imalat yapan kuruluşlardan maddi anlamda daha fazla bedel öder, emniyet kurallarına daha özen gösteririr, malzeme kullanımı EN 13445 standartında daha kurallıdır, P serisi basınçlı kap çeliği kulanım zorunluluğu vardır.

• Isıl işlem durumları EN 13445 standartında daha ağırdır.

• Bu sebeple bir tank maliyeti EN 13445 üretim yapan firmada daha ağırdır.

• Her sistemin bir maliyeti olduğundan ürünlerde daha pahalıdır.

• Günümüzde artan rekabet koşullarından dolayı AD 2000 kulanımı yaygınlık göstermektedir.

• Artık resmi kuruluşlar bir bir EN 13445 standartını şartnamelerinde zorunlu kılmaya başlamıştır. Gereğide daha emniyetli sanayi ve daha az iş kazalarıdır.

• Defayetle üzerinde durduğumuz bir konu daha vardır ki basınçlı hava tanklarının 10 yılda bir değiştirlmesi gerektiğiyle ilgilidir. Bize her mecradan “Böyle bir yönetmelik var mıdır?” diye sorular gelmektedir. Bununla ilgili bir yönetmelik yoktur. Tek yönetmelik insana, ülkemize verdiğimiz değerdir.

• Aslından standartlardan bunu çıkarmamız mümkün. Sandartlar ömür/yıl denilen bir hesapla basınçlı kap üreticileri, yani bizler bir ömür-yıl hesabı yaparız korozyon paylarıyla ilgili genel itibariyle 10 yıl gibi bir rakamla hesaplanır.

• Kompresör, kurutucu, hava tankı ve filitre olmak üzere 4 sınıfta nitelendirirsek; 1- En tehlikeli ve ebatta en büyük yer tutan hava tankları neredeyse filitre fiyatlarından bile bazı zamanlar ucuz kaldığı gözlemlenmektedir.

2- Buda sadece üretici değil tüketicinin de yapılan işi basit görmesi, değersizleştirmesiyle aşırı rekabetin vermiş olduğu kaçışlarla basınçlı hava sektörünün en tehlikeli parçasını ehemniyetsiz üreticilerin elinde bir bombadan farksız satışa sunulmaktadır.

3-Türkiye Basınçlı kaplar sektörünün bir parçası olarak bizler kendi yönetmliğimizi, kendi iklim şartlarımıza, kendi kullanım alanlarımıza göre düzenlemeliyiz.

4-Avrupa basınçlı kaplar yönetmeliğini olduğu gibi yayınlıyarak Avrupadaki modern tesisler göz önünde alınarak oluşturulduğunu unutmamalıyız.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 23

TEKNİK MAKALE

JEOTERMAL KUYULARDA HAVALI SONDAJ TEKNİĞİNİN KULLANIMI Adİl ÖZDEMİR

Jeoloji ve Jeofizik Mühendisleri Derneği (JEODER) Başkanı adilozdemir2000@yahoo.com

26 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Havalı sondaj, matkap tarafından öğütülen formasyona ait tanelerin, sondaj sıvısı yerine kuyu tabanına gönderilen basınçlı hava ile kuyu boşluğundan dışarıya çıkartıldığı, yani kuyu içi temizleme işleminin hava ile yapıldığı sondaj yöntemidir.

TEKNİK MAKALE

H

avalı sondaj yöntemi, bünyesinde çeşitli tipleri bulundurmakla birlikte en yaygın uygulama alanı bulunan türü kuyudibi tabancası ile yapılan havalı sondajdır. Takımın en alt kısmında yeralan kuyudibi tabancasının darbe ve baskı(yük) altında, düşük hızda döndürülerek ucunda bulunan tabanca matkabının dişleri ile formasyonu parçalaması sonucunda oluşan formasyon kırıntılarının hava aracılığıyla kuyu dışarısına atılması işlemine kuyu dibi tabancası ile havalı sondaj denilmektedir. Bu yöntemde, darbe ile parçalama işlemi egemen olup, ilerleme darbe ve dönme aracılığı ile sağlanmaktadır. Kuyudibi tabancası ile havalı sondaj yöntemi genellikle zor, çok zor ve aşırı zor delinebilen formasyonlarda soğuk veya sıcaksu kuyusu açılması amacıyla kullanılmaktadır.

Sıcak ve soğuk su sondajlarında, düşük permeabiliteli seviyelerin delinmesi sırasında ince çatlaklar sondaj çamuru ile tıkanabilmektedir. Suyla delinirken bile bu çatlaklar zarar görebilmektedir. Bu seviyelerin havalı sondaj ile geçilmesi üretim performansını artırmaktadır. Diğer yandan her türlü sondajda kaçaklı zonların geçilmesinde çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Genellikle kaçakların kapatılarak dolaşımın sağlanmaya çalışılmakta, bu durum sondaj maliyetini önemli ölçüde artırmaktadır. Çamur dolaşımlı sondaj için tasarlanmış olan kulelere havalı sondaj yapabilme imkanı sağlamak için şu elemanlar ilave edilmelidir;

1. Kompresör

2. Kuyudibi tabancası

3. Tabanca matkabı

4. Enjeksiyon pompası ve tankı Bu yazıda, havalı sondaj tekniğinin özellikleri, bileşenleri ve jeotermal sondaj kuyularında uygulanması konusu işlenmiştir.

Jeotermal sondajlarda, düşük permeabiliteli seviyelerin delinmesi sırasında ince çatlaklar sondaj çamuru ile tıkanabilmektedir. Suyla delinirken bile bu çatlaklar zarar görebilmektedir. Bu seviyelerin havalı sondaj ile geçilmesi üretim performansını artırmaktadır.

Diğer yandan her türlü sondajda kaçaklı zonların geçilmesinde çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır.

Genellikle kaçaklar kapatılarak dolaşım sağlanmaya çalışılmakta, bu durum zaman sarfiyatı ve kaçak kontrol malzemeleri kullanılması sebebiyle sondaj maliyetini önemli ölçüde artırmaktadır. Ayrıca, rezervuar seviyelerinin derinlerde bulunduğu

jeotermal sahalarda orta sert, sert ve aşırı sert örtü formasyonların hızlı bir şekilde delinmesi amacıyla da havalı sondaj tekniği tercih edilmelidir. Çünkü bu örtü formasyonlar, genellikle yüksek aşındırıcılık özelliğine sahip olup matkap aşınması ve sarfiyatı en üst seviyededir. Havalı sondajda ise dönme işlemi ikincil bir işlev ve çok düşük devirde olduğu için matkap aşınması az ve matkap ömrü uzundur. Dolayısıyla, ekonomiktir. Çatlaklı, mağaralı, boşluklu orta sert, sert ve çok sert formasyonlar çamurlu döner sondaj yöntemi ile delinirken, dolaşım kayıpları (kaçak) olmaktadır.

Bu kaçak sebebiyle ilerleme hızları azalır. İlerlemeye dolaşım sağlanmadan devam edilmeye çalışılması durumunda ise matkap kesintileri kuyu dışarısına atılamadığı için takım sıkışma ve bu kesintilerin rezervuar seviyelerini tıkama riskleri ortaya çıkar.

Bu dolaşım kaybı sebebiyle, sondaja çamurlu sistem ile devam etmek olanaksızlaşır. Dolayısıyla, bu tür formasyonların bulunduğu arazilerde havalı sondaj tekniği kullanılarak sondaj yapmak en uygun yöntemdir. Havalı sondaj tekniği ile bu tür arazilerde sondaj yapmak daha kolay olmaktadır. Havalı sondaj tekniği kullanılarak, döner sondaj yöntemi ile delinmesi uzun süren masif, kırıklı ve mağaralı formasyonlarda ilerleme hızlarını artırıp, kuyuyu daha kısa sürede bitirmek olasıdır. Döner çamurlu sondaj yöntemi ile delinmesi 1-2 ay süren bir kuyu, havalı sondaj tekniği ile 2-3 gün gibi bir sürede delinebilmektedir. Havalı sondaj, döner-darbeli sondaj, kuyudibi tabancalı havalı sondaj, dipten darbeli sondaj yöntemi olarak da bilinmektedir.

Havalı sondajın çamurlu sondaja oranla bazı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Bunlar (Tuğran, 1999);

Avantajları • • • • • • • • •

Üretim zonlarına verilen zarar minimumdur Kaçak problemi ortadan kalkmaktadır Üretim zonlarının potansiyeli daha doğru olarak analiz edilebilmektedir Sondaj hızı yüksektir Matkap ömrü uzundur Sert formasyonların delinmesinde daha etkindir Kuyular daha düzgün ve dik açılabilmektedir Çevreye zararı az ve çalışma ortamı temizdir Maliyetleri düşüktür

Dezavantajları •

Rezervuar basınç kontrolu minimum

8

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 27

TEKNİK MAKALE • •

düzeydedir Kuyu duvarlarına uygulanan basınç yok denecek kadar azdır Su girişlerinde hava ile devam etme zorlaşır

2. HAVALI SONDAJ TEKNİĞİ

Havalı sondaj yöntemi, bünyesinde çeşitli tipleri bulundurmakla birlikte en yaygın uygulama alanı bulunan türü kuyudibi tabancası ile yapılan havalı sondajdır. Takımın en alt kısmında yeralan kuyudibi tabancasının darbe ve baskı (yük) altında, düşük hızda döndürülerek ucunda bulunan tabanca matkabının dişleri ile formasyonu parçalaması sonucunda oluşan formasyon kırıntılarının hava aracılığıyla kuyu dışarısına atılması işlemine kuyu dibi tabancası ile havalı sondaj denilmektedir (Şekil 1 ve 3).

Bu yöntemde, darbe ile parçalama işlemi egemen olup, ilerleme darbe ve dönme aracılığı ile sağlanmaktadır (Şekil 1). Kuyudibi tabancası ile havalı sondaj yöntemi genellikle normal, zor, çok zor ve aşırı zor delinebilen (orta sert, sert, çok sert, aşırı sert) formasyonlarda soğuk veya sıcaksu kuyusu açılması amacıyla kullanılmaktadır (Özdemir, 2006b). Şekil 1. Kuyudibi tabancası kullanılarak yapılan havalı sondajın sembolik gösterimi (Reedrill, 2005)

Çamur dolaşımlı sondaj için tasarlanmış olan kulelere havalı sondaj yapabilme imkanı sağlamak için şu elemanlar ilave edilmelidir; 1. Kompresör 2. Kuyudibi tabancası 3. Tabanca matkabı 4. Enjeksiyon pompası ve tankı Havalı sondaj çalışmalarında, havanın kırıntı taşıma gücünü artırmak amacıyla sisteme köpük enjeksiyonu da yapılmaktadır. Şekil 2’de havalı sondajın bileşenleri ve sistem şeması verilmiştir.

Şekil 3. Havalı sondaj uygulama modeli (Akpınar, 1999)

3. HAVALI SİSTEM BİLEŞENLERİ VE ÖZELLİKLERİ 3.1. KUYUDİBİ TABANCASI

Yöntemin en önemli elemanı olan kuyudibi tabancası, aslında bir silindir içerisine yerleştirilmiş tek pistonlama düzeneğidir (Şekil 4). Pistonun her iki yüzeyine sıra ile basınçlı hava uygulanır. Subap mekanizmaları ile düzenlenen bu hava akımı, pistonun büyük bir hızla yukarı aşağı hareketine neden olur. Takım askıda iken darbe subabı açık kaldığı için, gelen hava doğrudan dışarıya çıkar ve darbe hareketi oluşmaz. Kuyudibi tabancaları 7-24 bar basınç ile çalışmaktadır. Bu basınç değerlerinde, formasyona dakikada 600-1600 darbe ile vurmakta ve formasyonu parçalamaktadır. Değişik çaplı kuyularda kullanılmak üzere farklı çaplarda imal edilmektedir.

Şekil 4. Kuyudibi tabancası ve bileşenleri (Atlas Copco, 2006)

3.2. TABANCA MATKABI Şekil 2. Havalı sondaj bileşenleri ve sistem şeması (Ingersoll Rand, 2005)

Kuyudibi tabancasına bağlanan, ucunda tungsten karbür dişlerin bulunduğu matkaptır. Değişik yüz ve diş tasarımlarına sahiptir (Şekil 5).

8 28 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

TÜRKİYE GENELİNDE BAYİLİKLER VERİLECEKTİR.

TEKNİK MAKALE

Şekil 5. Kuyudibi tabancası matkaplarının yapısı, değişik yüz ve diş tasarımları (Halco, 2006)

İçbükey (Concave) Matkap Çok sert ve aşındırıcı formasyonlar dışında her formasyonda kullanılabilir. En popüler matkap yüzü tasarımıdır.

Avantajları; iyi ilerleme hızı, iyi kuyu sapma kontrolü, çatlaklı kayalarda dayanıklılık Dezavantajları; çap kesici uçlarında daha fazla aşınma, diğer tasarımlara göre kesici uçları taşlamak daha güçtür.

Düz Yüzlü (Flat Face) Matkap Her tür formasyonda kullanılabilir. Özellikle sert ve aşındırıcı formasyonlarda iyidir.

Avantajları; güçlü tasarım, sert ve aşındırıcı çelik aşınmasına iyi direnç, iyi ilerleme hızı, taşlaması kolay Dezavantajları; çatlaklı kayalarda kuyu sapması Dışbükey (Convex) Matkap Orta sert formasyonlarda kullanılırlar. Bu tip, diğer tiplere göre daha yeni bir tasarım olup, daha popülerdir.

Avantajları; çok iyi ilerleme hızı, iyi kuyu sapması kontrolü, büyük kesintiler alma ve iyi kuyu temizliği, çelik aşınmasına çok iyi direnç gösterir.

Dezavantajları; taşlamak zordur, daha sert formasyonlarda çap kesici uçları daha çabuk aşınır.

Ortası Çukur (Drop Center) Matkap En iyi verim orta sert formasyonlarda sağlanır.

Avantajları; merkezindeki derin oluk sayesinde çok düzgün kuyular açılmasına olanak sağlar, iyi ilerleme hızı Dezavantajları; ortasındaki derin oluk nedeniyle diğer tasarımlar kadar dayanıklı değildir.

Tarama Matkabı; Küçük çaplı matkapla açılan kuyuyu genişletmek için kullanılan matkaptır.

3.3. KÖPÜK POMPASI

Havalı sondaj yönteminde, kompresör tarafında kuyuya basılan havanın kırıntı taşıma gücünü artırmak amacıyla kuyuya köpük enjeksiyonu yapılmaktadır. Bu köpük kuyuya 3 pistonlu, basıncı kullanılan kompresörün basıncından daha yüksek ve genellikle 90 lt/dk debili bir pompa ile basılmaktadır. Bu pompa sondaj makinası üzerine monte edilmektedir (Şekil 6).

Şekil 6. Havalı sondaj çalışmasında kullanılan enjeksiyon sisteminin bileşenleri (Halco, 2006) 30 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

3.4. KOMPRESÖR

Havalı sondajda, çamur pompasının yerini kompresör almaktadır. Kompresör, kuyu dibi tabancasının çalıştırılması ve kuyu tabanında delme sonrası oluşan kırıntıların kuyu dışarısına atılması için kullanılan ekipmandır (Şekil 7). Havalı sondaj çalışmalarında kullanılan kompresörler, genellikle vidalı, iki kademeli, yağ soğutmalı, 12-25 bar ve 700-2000 CFM değerlerindedir.

Kompresör seyyar olabileceği gibi makina üzerine de monte edilebilmektedir. Genellikle seyyardır.

Şekil 7. Havalı sondaj çalışmalarında kullanılan bir kompresörün parçaları ve genel çalışma prensibi (Atlas Copco, 2006’dan değiştirilerek alınmıştır)

Havalı sondaj çalışmasının derinliğini kuyu içerisinde oluşacak su sütunu belirlemektedir. Yani; kuyuda yeraltısuyu arttıkça havalı sondaj güçleşmektedir. Belirli bir derinlikten sonra tek bir kompresör ile sondaj yapmak güçleşir. İki veya daha fazla kompresör kullanılarak havalı sondaj yapmak mümkündür (Şekil 8). Bu durumda, maliyet artışları olur.

8

TEKNİK MAKALE

Şekil 8. Havalı sondaj derinliğini sınırlayan parametre ve iki farklı özellikteki kompresörlerün birbirine bağlanarak sistemin derinlik kapasitesinin artırılması (Halco, 2006)

4. ÖRNEK BİR UYGULAMA; YG-2 JEOTERMAL GRADYAN KUYUSU 4.1. ÇALIŞMANIN AMACI

Yozgat il merkezi civarında kayaçların sıcaklık gradyan değerlerini ve alanın olası jeotermal potansiyelini ortaya çıkarmaktır (Şimşek vd., 2005). Bu amaçla, 550 +/- 100 m derinliğinde YG-2 Gradyan kuyusunun açılması planlanmıştır. Çalışma alanı, Yozgat il merkezi ve yakın dolayında 1/25.000 ölçekli Yozgat İ33 b3 ve b4 paftaları içinde yer almaktadır (Şekil 9).

Şekil 10. YG-2 jeotermal gradyan kuyusu muhtemel sondaj logu (Şimşek vd., 2005)

Şekil 9. YG-2 Gradyan kuyusu yer bulduru haritası (Şimşek vd., 2005)

4.2. SONDAJ TEKNİĞİ 4.2.1. DELİNECEK FORMASYONLAR VE KUYU TASARIMI

Şimşek vd. (2005) tarafından yapılan çalışmada, YG-2 gradyan kuyusunun muhtemel sondaj logu hazırlanmıştır (Şekil 10). Şekil 11’de kuyu ve boru tasarımı verilmiştir.

Şekil 11. YG-2 gradyan kuyusu boru tasarımı (Şimşek vd., 2005)

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 31

TEKNİK MAKALE 4.2.1. SONDAJ YÖNTEMİ SEÇİMİ

Şimşek vd. (2005) tarafından hazırlanan muhtemel sondaj logu baz alınarak çeşitli derinliklerde kullanılan sondaj yöntemleri ve seçilme kriterleri Çizelge 1’de verilmiştir. Çizelge 1. YG-2 gradyan kuyusunda kullanılan sondaj yöntemleri ve ilişkili açıklamalar (Özdemir, 2006a) Kuyu Derinliği (m)

Kuyu Çapı (inç)

Sondaj Yöntemi

Açıklama

17 1/2

Düz Hava Dolaşımlı Sondaj

Kuyu çapının geniş olması ve elde bu çapta tabanca matkabı bulunmaması nedeniyle bu kısmın hava soğutmalı üç konili matkapla delinmesi düşümülmüştür.

0-20

20 →

8 5/8

Kuyudibi Tabancalı Hava Dolaşımlı Sondaj

Rezervuar seviyesinin oldukça derin ve örtü birimlerin oldukça sert olması ve yüzeyorta seviyelerinde yüksek basınç ve sıcaklık değerlerinin beklenilmemesi nedeni ile havalı sondaj tekniğinin kullanılmasına, havalı sondaj çalışmasını sınırlayıcı şartlar oluşması durumunda çamurlu rotari yöntemle sondaja devam edilmesine karar verilmiştir.

4.2.2. KULLLANILAN EKİPMANLAR

Çalışmada yerli imalat, 1500 metre kapasiteli Fatih marka kamyona monteli sondaj makinası, Atlas Copco XRVS 466 serisi 25 bar çalışma basınçlı ve 27 m3/dk debili kompresör, 4 ½” çaplı tijler, 17 ½ hava soğutmalı üç konili matkap, Ingersoll Rand DHD 380 serisi 8” kuyudibi tabancası, 8 5/8” kuyudibi tabancası matkabı ve diğer havalı sondaj bileşenleri (köpük pompası, köpük vb.) kullanılmıştır (Özdemir, 2006a).

4.2.3. İLERLEME HIZI

Sert örtü birimlerinde, 42 saat çalışma sonucunda 467 m ilerleme sağlanmıştır. Çalışma 24 saat aralıksız olarak sürdürülmüştür. İlerleme hızı, 10.6 m/saat’tir. İlerleme hızının yoğun kış şartları, sondaj personelinin havalı sondaj çalışmasını ilk defa uygulaması ve sondajın su sütunu 32 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

altında yapılması nedeniyle düşük olduğu düşünülmektedir. Çünkü, üretici firmanın bu tür sert birimlerde öne sürdüğü ilerleme hızı değerleri (kuyuda su sütunu olmaması durumunda), 21.6 m/saat’tir (Özdemir, 2006).

4.2.4. HAVALI SONDAJIN SONLANDIRILMASI

Kuyuda 132 metreden itibaren soğuksu girişi olmuştur.

Bu seviyelerin kuyu danışmanları tarafından kapatılması uygun görülmemesi sebebiyle havalı sondaja kuyudaki su sütunu altında devam edilmiştir. Bu sütunu altında 467 metreye kadar ilerlenmiş ve bu derinlikten sonra kuyudaki su sütununu kompresörün kaldıramaması nedeniyle havalı sondaja son verilerek çamur dolaşımlı sondaja geçilmiştir. Kuyu çamurlu sondaj yöntemi ile tamamlanmıştır (Özdemir, 2006a).

5. SONUÇ ve ÖNERİLER

1. Havalı sondaj tekniği, çamurlu rotari sisteme oranla, ilerleme hızının yüksek olması sebebiyle ekonomik bir yöntemdir.

2. Havalı sondaj tekniği, özellikle orta sert, sert, çok sert ve aşırı sert formasyonların kısa sürede delinmesi için geliştirilmiştir.

3. Çamurlu sistem makine veya kulelerini, birkaç ekipman ilavesi ile havalı sondaj yapabilir duruma getirebilmek mümkündür.

4. Rezervuar seviyelerin derin, düşük-orta sıcaklıklı, üretimin ikincil yöntemlerle yapıldığı jeotermal sahalarda, sert örtü seviyelerin delinmesi amacıyla kullanılması önemli zamansal ve ekonomik katkılar sağlamaktadır.

5. Havalı sistemle ilerlenirken devamlı sıcaklık (çamur ve kuyu içi sıcaklığı) ölçülerek rezarvuar kayacın 30-40 m üzerine kadar ilerlenmeli ve daha sonra mutlaka rotary çamurlu sisteme geçilmelidir.

6. Yüksek basınçların beklendiği jeotermal kuyularda, havalı sondaj tekniğinin kullanılabilirliği üzerine çalışmaların yapılması gerekmektedir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR Akpınar, K., 1999. Su Kuyularının Açılması, İşletilmesi, Çıkan Sorunlar ve Çözümleri. Ankara. 700 s.

ATLAS COPCO, 2006; XRVS 466 Taşınabilir Kompresör Kullanım Kılavuzu. 97 s. (Yayımlanmamış) HALCO,2006; A’dan Z’ye Havalı Sondaj. www.halco.com INGERSOLLRAND,2005; Teknik Broşür, 4 s. www.atlascopco.com Özdemir, A., 2006a. YG-2 Jeotermal Gradyan Kuyusu (Merkez/ Yozgat) Sondaj Çalışmaları Ön Raporu. 12 s. (Yayımlanmamış) Özdemir, A., 2006b. Su ve jeotermal sondaj çalışmalarında formasyon kaynaklı bazı ilerleme güçlükleri ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar.59. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Bildiri Özleri Kitabı, s. 429 REEDRILL, 2005. Teknik Broşürleri. www.reedrill.com Tuğran, M., 1999. Havalı Sondaj Yapmamak Tutuculuk Mu? MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 1999/1-2. s. 22-23 Şimşek, Ş., vd., 2005. YG-2 Gradyan Sondaj Kuyusunda Yapılan Jeolojik-Hidrojeolojik-Sondaj ve Test Çalışmalarına İlişkin Danışmanlık Raporu. 55 s. (Yayımlanmamış)

TEKNİK MAKALE

KOMPRESÖRLERDE ENDÜSTRİYEL IoT (IIoT) TEKNOLOJİSİ Görhan Atamer Elektrik Elektronik Mühendisi Dalgakıran Makine

“IoT” yani Nesnelerin Interneti (Internet of Things) hayatımıza yeni giren bir teknolojik kavramlardan biri. Peki nedir IoT? Birbirlerini algılayan ve birbirleriyle iletişime geçebilen akıllı nesnelerin arasındaki bağlantı teknolojisi olarak tanımlayabiliriz IoT’yi. Bu teknoloji, çeşitli algılayıcı cihazlar (sensörler) kullanarak bize yaşadığımız çevredeki (ev, ofis, fabrika, şehir vb.) neredeyse bütün olayları izleme ve bilgi toplama olanağı sağlar.

36 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

TEKNİK MAKALE

I

oT teknolojisinin üretim ile ilgili endüstriyel sistemlerde kullanılması için “Endüstriyel IoT (IIoT)” kavramı ortaya çıkmıştır.

Ortamdaki algılayıcı cihazlardan ve veri terminallerinden gelen eşzamanlı ve sürekli veriler, internet üzerinde sanal bir makine üzerine, yani en çok kullanılan adıyla Bulut’a (cloud) aktarılır. Endüstri ve IoT’nin birleştirilmesi ile üretimde kullanılan akıllı cihazlar, insan hatasını en aza indirgeyerek bilginin karar destek sistemleri tarafından eşzamanlı olarak değerlendirilmesini sağlıyor.

Sensör teknolojisinin hızla gelişmesiyle birlikte, üretim sistemlerinin en önemli makinelerinden olan kompresörlere de endüstriyel IoT teknolojisinin uygulanması günümüzde bir gereklilik haline gelmiştir.

Kompresörlerde kullanılmaya başlanan bu teknoloji ile ürün kalitesinin arttırılması, maliyetlerin azaltılması, rekabetçi ürünler yaratılması ve daha yüksek verim alma gibi olumlu etkilerin arttırılması hedeflenir.

Endüstriyel IoT Teknolojisi

IoT kavramı gelişmesini büyük ölçüde algılayıcı cihazlardaki (sensörlerdeki) gelişimlere borçludur. Çeşitli teknolojiler kullanan algılayıcı cihazlar ile çevremizdeki hemen hemen bütün olayları ve ortam koşullarını izlemek mümkün olmaktadır. Algılayıcılardan elde edilen tüm verileri (Big Data) saklayabilmek için büyük kapasiteli depolama platformlarına, ham veriyi analiz edebilen yazılımlara ve kullanıcı ile ara yüz görevi görecek web servislerine ihtiyaç vardır. Bu sebeple IOT, genel kullanıma açık Bulut (Cloud) servislerine ihtiyaç duymaktadır.

Endüstride IoT ile otomasyon sistemlerinin birlikte kullanılmasının birçok önemli avantajı vardır. Azalan sensör ve internet maliyetleri ile IoT’nin endüstriye uygulanması, fabrikalara ilk başta yüksek maliyetli gibi gözükse de, uzun dönemde büyük oranda tasarruf sağlayacaktır. Endüstriyel IoT (IIoT) teknolojisinin endüstriye en büyük etkileri; bağlantı, verimlilik, ölçeklendirilebilirlik, zaman ve maliyet tasarrufunu büyük ölçüde arttırabilecek olmasıdır. IIoT, fabrikaların tam olarak üretim işlemlerinin anlaşılmasına, işletmelerin verimliliğini arttırmaya ve operasyonel maliyetlerin azaltmasına olanak verecek verilerin edinilmesine yardımcı olur.

Akıllı makinelerden elde edilen veriler, fırsat ve riskleri belirleyerek işletmelerin potansiyelinin analiz edilmesine olanak tanır.

IIoT uyumlu makineler, SCADA, M2M ve diğer amaçlarla üretilen üretim yürütme sistemleri de dahil olmak üzere önemli miktarda eski işlem teknolojisi (OT-Operations Technologies) olan bir ortamda birlikte bulunabilir. Bu sistemlerde çözümler, çeşitli protokolleri ve veri setlerini entegre etmeli, desteklemeli ve bu üretim sistemleri ile güvenilir bir şekilde çalışmalıdır. Aynı zamanda, büyük öneme sahip olan kurumsal kaynak planlaması sistemleriyle (ERP) de entegre olmalıdır.

Kompresörlerde Endüstriyel IoT

Endüstriyel uygulamaların olmazsa olmaz makinelerinin başında kompresörler gelir. Kompresörler küçük işletmelerden enerji santrallerine kadar çok geniş iş alanlarında kullanılır. Ortalama bir işyerinin %10-30 arasındaki elektrik enerji maliyeti kompresörlerden kaynaklanmaktadır.

Kompresörlerin mali giderlerinin ortalama %77’sini elektrik maliyetleri oluşturur. Bunun sonucu olarak da, verimsiz çalışan kompresörler işletme maliyetlerini arttırır. Bu sebeple kompresörlerin verimliliği gözlem altında tutulmalı, verim kayıpları fark edilmelidir.

Başta artan verimlilik olmak üzere endüstriyel IoT teknolojisinin kompresörler ile birlikte kullanılmasının birçok önemli avantajı vardır. Kompresörlerden toplanan tüm veriler (Big Data) veri analizi ile kullanıldığında işletmelerin kompresörlerini nasıl daha verimli kullanacaklarını anlamalarına yardımcı olur.

IoT teknolojisine sahip kompresörler ağ üzerinden birbirleriyle ve diğer makinelerle otomatik iletişim kurarak üretimi kontrol altında tutar ve insan (operatör) katkısını en az düzeye indirir. Üretimde bulunan kompresörlerde oluşabilecek yıpranma, aşınma ve arıza durumları ile ilgili bilgiler dünyanın herhangi bir yerinden eşzamanlı olarak alınabilir.

Veriler internet üzerinden tüm mobil cihazlara

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 37

TEKNİK MAKALE

KONTROLÖR VE SÜRÜCÜLER

ETHERNET VEYA GSM GATEWAY

SENSÖRLER VE ÖLÇÜM CİHAZLARI

aktarılabildiği için mobil cihazlar ile de kolaylıkla üretim verilerine ulaşmak mümkündür.

Fabrika ve operasyonel süreçlerde üretimi durduran planlanmamış duruşlar özellikle seri üretim gerçekleştiren firmalarda ciddi üretim kayıplarına ve buna bağlı olarak da maliyet artışına sebep olmaktadır. Bu maliyetler, IoT teknolojisi yardımıyla uygulanan kestirimci bakımlar sayesinde en aza indirgenebilir. Kestirimci bakım, izlenen makinelerden veri alarak, arıza henüz gerçekleşmeden bakımın doğru ve yeterli bir biçimde yapılmasını sağlar.

Kompresörlerde yağ analizi, titreşim ölçümü, basınç, sıcaklık ve enerji değişim analizleri gibi uygulamalarla arızalar ortaya çıkmadan engellenebilir. İşletmeler için kestirimci bakım, makine ömürlerinde ve proses kalitesinde artış, duruş sürelerinde azalma, çalışan maliyetlerinin azalması, enerji tasarrufunda artış, bakım maliyetlerinde azalma, üretimde artış gibi birçok faydaya olanak sağlar. Üretimde kullanılan ekipmanların ihtiyaçlarını karşılayan kompresörlerin, operatörler tarafından gerçek zamanlı izlenmesi olarak büyük önem taşır. Durum izlemesi ve veri kaydı yapılırken kompresörde bulunan kontrolör ve sürücülerden endüstriyel haberleşme portları kullanılarak Gateway adı verilen cihazlara gerçek zamanlı veri akışı sağlanır. Kompresör üzerinde bulunan mevcut sensörler dışında enerji analizörü, debimetre, titreşim sensörleri gibi harici ölçüm cihazlarından da Gatewayler yardımı ile Bulut servislerine veri akışı yapılır.

Bulut servislerinde saklanan “Big Data” veri analizleri yapılarak kompresörlerin işletme maliyetleri içerisindeki

38 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

durumunun açık şekilde anlaşılmasını sağlar. İşletme maliyetleri için önem arz eden toplam ekipman etkinliği (OEE: Overall Equipment Effectiveness), onarıma kadar geçen süre (MTTR: Mean Time To Repair), arızalar arasında geçen süre (MTBF: Mean Time Between Failure) vb. bilgiler endütriyel IOT uygulamaları ile hesaplanarak işletmelere durum raporu halinde sunulabilir.

Teknolojinin gelişimi ve işletmelerin artan ihtiyaçları ile endüstriyel IoT sistemleri gelişerek devam edecektir.

Tüm bu gelişmeler kompresör sektöründe de kalitenin arttırılması, enerji verimliliği, performans, rekabetçi ürünlerin yaratılması gibi konularda olumlu etkiler yaratacaktır.

Sonuç

Endüstriyel IoT ile kompresörlerden erişilen ve depolanan veri, aynı şekilde üretimle ilgili endüstriyel sistemlerden aktarılabilecek gerekli verileri de toplayacak ve işletmedeki bilgi sistemi içinde kullanabilecektir.

Ortamdaki algılayıcı cihazlardan ve üretimdeki veri terminallerinden gelen, gerçek zamanlı ve sürekli veri akışı, merkezi bir noktada veya farklı Bulut hizmetleri tarafından verilen depolama, veri tabanı, uygulama hizmetleri gibi işlevlerle Bilgi Sistemleri tarafından kullanılmaya hazır hale getirilmektedir. Üretimde kullanılan akıllı cihazlar, insan hatasını en aza indirerek, gerçek zamanlı bilginin karar destek sistemleri tarafından değerlendirilmesini sağlayacaktır. “IIoT” kullanımı içindeki endüstriyel sektörler, Bulut bilişim sağlayıcıları, akıllı cihaz üreticileri, yazılımcılar ve son kullanıcı gibi paydaşların birlikte hareket ederek bu yeni teknolojiyi daha ileri götüreceği beklenmektedir.

Enerjiyi güce dönüştüren

performans

HABER

Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS

Q Series Blowers Flows up to 6200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -920 mbar g

TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.

40 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

www.ruutblower.com

HABER

Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler

H Series Blowers Flows up to 8200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -500 mbar g

Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41 ruutblower@ruutblower.com

MAKALE

Kompresörlerde Soğutma Sistemi Tasarımı Buğra AYDIN Satış Mühendisi AKG Termoteknik Sistemler

Bu yazımızda, doğru ısıl ve mekanik tasarıma sahip yağ ve hava radyatörleri ile birlikte, doğru fan, motor seçiminin yanında davlumbaz tasarımlarının önemini açıklamak istiyoruz.

Kompresör içerisinde sıkıştırılan havada, basınç yükselmesiyle birlikte sıcaklık artışı da meydana gelmektedir. Isınan bu havanın tek veya çift kademeli olacak şekilde soğutulması gerekmektedir.

Hava soğutmaya ek olarak yağ ile çalışan kompresörlerde, vidanın çalışması esnasında ısınan yağın da soğutulması gerekmektedir.

42 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

MAKALE

K

ompresörün çalışması sırasında ısınan havanın ve yağın uygun şekilde şartlandırılması, kompresörün verimliliğinin yanında ileride doğabilecek arıza ve bakım maliyetlerini azaltmak adına büyük önem taşımaktadır. Soğutucular tasarlanırken en önemli husus, ortam ve kullanım şartlarını doğru analiz etmek, soğutucuya girecek havanın ve yağın teknik bilgilerini doğru hesaplamaktır.

Soğutucuların Proje Hesabı ve Sistem Tasarımı Kompresörler için hava soğutucusu hesaplanırken soğutucuya giren havanın debisi, sıcaklığı ve bu bilgilerin hangi ortam şartında verildiği, ayrıca çalışma basıncı ve dış ortam sıcaklığı bilgilerinin doğruluğu, düzgün ve verimli çalışan bir soğutma sistemi seçimi için çok önemlidir. Hava, sıkıştırılabilen bir akışkan olduğu için soğutucuya girecek debinin, hacimsel debi yerine kütlesel debi olarak hesaplanması çok önemlidir. Hava sıkıştırıldığı zaman basıncı artar, sıcaklığı yükselir ve birim hacimdeki nem miktarı, içerisinde bulunan nemden dolayı artar.

Bu yüzden hesaplamaları yaparken hava soğutucular için kütlesel debi değerini kullanmalıyız.

Doğru debi bilgisinin yanında akışkanın karakteristiğini etkileyen hava ve yağ çalışma sıcaklıkları, mekanik tasarımın doğru yapılabilmesi için maksimum çalışma basıncı ve soğutucu boyutlarını en çok etkileyen unsurlardan biri olan kompresörün çalışacağı maksimum dış ortam sıcaklığı büyük önem arz eder.

Hava soğutmalı kompresör soğutma sistemlerinde, soğutma havasının debisi ana belirleyici faktörlerden birisidir. Bu da bizi diğer bir önemli konuya, yani ihtiyacımız olan hava debisine göre uygun fan seçimine götürmektedir. Sistemde belirleyici noktalardan birisi de doğru soğutucu tasarımı ile birlikte uygun fanı

seçmektir. Soğutma sistemi tasarlarken amacımız; kompresörün verimli olarak çalışabilmesi için gerekli olan soğutma değerlerine, yeterli bir soğutma yüzeyi, uygun motor gücü ve ses seviyesi ile ulaşmak olduğu için, fan seçimini soğutucu tasarımı sırasında yapmak daha doğru olacaktır. Bu sayede soğutucu yüzey alanını ve derinliğini en makul seviyede tutup, maliyet iyileştirmesi de sağlanabilmektedir. Seçim yapılırken, nispeten daha az basınç düşümü olan sistemlerde, aksiyal fan ve alternatif akım ile çalışan (AC) motor kombinasyonu ya da daha verimli çalışan ancak maliyetleri daha yüksek olan EC motor-fan sistemleri tercih edilebilir.

Soğutucu hesabı sırasında; fan, fan motoru, davlumbaz ve soğutucular bir bütün halinde incelenmelidir. Sistemi bir bütün olarak ele alırsak, kompresör içinde soğutma sistemine ayrılacak hacmin büyüklüğü (yüzey alanı ve derinlik) ve fan için ayrılan güç tüketim sınırı, tasarımı şekillendirecek iki ana unsur olacaktır. Az güç tüketen ve verimli bir soğutma sistemi tasarımında, ön petek yüzey alanını (genişlik ve yükseklik) maksimum seviyeye çıkarıp, soğutucuların derinliğini olabildiğince azaltmak etkili bir tasarımdır.

Soğutucu derinliğinin az olması, fanın yenmesi gereken statik basıncı da azaltacağı için güç tüketimi daha az olacaktır. Yüksek basınç kaybı (statik basınç) olan sistemlerde ise, kompresör tasarımını da göz önünde bulundurarak radyal fanlar tercih edilebilir.

Eğer kompresör tasarımında, ön yüzey alanı olarak soğutucular için yeterli alan ayrılamıyorsa, soğutucuların derinliği arttırılabilir. Ancak bu sistemler, artan soğutucu derinliği ve dolayısıyla daha yüksek maliyet ve bununla birlikte statik basıncın artmasıyla birlikte daha yüksek motor gücü ihtiyacını beraberinde getirecektir.

Diğer bir problemse, soğutucu yüzeyinden geçen havanın hızı ve fan devrinin artmasına bağlı olarak yükselen ses seviyesidir. Özetle, mümkün olduğunca ince ve petek yüzey alanı geniş bir soğutucu seçimi bizi daha verimli bir sisteme götürecektir.

Soğutucu tasarımı ve üretimi yapan firmalar, en uygun türbülatör (soğutulacak akışkanın geçtiği mikrokanallar) ve soğutma hava fini seçimi yaparak en uygun ölçüleri belirlemelidir. Bu seçimler kapsamlı bilgisayar programları sayesinde yapılabilmektedir.

Fan seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli husus ise fanın çalışma yönüdür.

Tasarım yapılırken fanın radyatöre doğru “üfleme” ya da radyatörden “emiş” yapacağı önceden belirlenerek hesaplama yapılmalıdır. Eğer üfleme yapacak bir fan seçildiyse, fan kanat yüzeyi ile petekler arası mesafe çok önemlidir. İdeal mesafe fanın tek bir kanat uzunluğu kadardır. Bu mesafe azaldıkça sistem verimi bir miktar düşer. Eğer emiş

8

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 43

MAKALE Soğutma havası fini Cooling air fin

Yağ / Sıkıştırılmış hava fini Turbulator / Microchannel

yapacak bir fan seçildiyse, kanat yüzeyi ve petekler arasında fanın tek bir kanadının ½’si oranında mesafe bırakmak, soğutucunun bazı bölgelerindeki türbülansları engelleyecek ve verimi arttıracaktır. Bu mesafe önceden belirlenip, sistem baştan buna göre tasarlanırsa ortaya çıkabilecek problemler önlenebilir.

Tasarımda ebatsal problem varsa minimum 100-120 mm bırakılmalıdır.

Fan seçiminin yanında doğru davlumbaz tasarımı ve fanın davlumbaz dairesine (ring) yerleşimi de önemlidir. Davlumbazdan beklentimiz fan devredeyken hava akışını düzenleyip verimsiz bölge ve yoğun türbülans oluşumunu engellemesi yönündedir. Davlumbaz içinde oluşacak yoğun türbülans, basınç kaybının artmasına ve soğutma kapasitesinin düşmesine neden olabilir. Bunun yanında, fanın üfleme ya da emiş yapma sistemine göre, fanın davlumbaz içinde veya dışında kalması gereken kısımları (immersion / imersiyon) farklı olmalıdır. Uygun mesafe, tasarım esnasında soğutma sistemi tedarikçisi veya fan firması ile görüşülerek belirlenmelidir. Bu mesafe fanın çalışma şekli, fanın arkasındaki dirençler ve fan ringine şekline göre değişiklik göstermektedir. İdeali emici fanlar için %70 ring içinde, %30 dışında, üfleyici fanlar için %50’si ring içinde, %50’si ring dışında olacak şekildedir.

Soğutucuların Mekanik Tasarımı

Kompresörleri yüksek basınçlarda çalışan kapalı kap sistemleri olarak düşündüğümüzde, soğutucu tasarımı ve üretiminin mekanik açıdan uygunluğu büyük önem taşımaktadır. Doğru tasarım, soğutucularda uzun ömür sağlayacak ve ileride doğacak bakım ve onarım maliyetlerini en aza indirecektir. Kompresörler için kullanılan soğutucular, genellikle alüminyumdan oluşan,

44 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

uygun yapı ve yüzey şekillerine sahip, mikrochannel ısı değiştiricilerinin, iki yüzeyi lehimli plakaların ve profillerin yüksek sıcaklık altında atmosfer kontrollü fırınlarda oksijenden arındırılmış şekilde lehimlenmesi ile üretilir.

Mekanik tasarım yapılırken en önemli kısım projenin gereği olan basınç ve sıcaklığın doğruluğudur. Basınç ve sıcaklık yükseldikçe lehim miktarı yüksek, ısı değişikliğine dayanıklı plakalar ve bu yüksek basınç ve ısıya uygun profiller kullanılmalıdır.

Bunun yanında, özellikle “yüksek basınç kompresörlerinde” kullanılan hava soğutucularda, kazan derinliği ve kaynak yapısı büyük önem kazanmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, soğutucu giriş ve çıkış portlarında basıncın daha yüksek olduğu noktaları kuvvetlendirmek ve yüksek sıcaklık farkıyla beraber oluşacak yoğun termal stresi önleyecek malzemeler kullanmaktır.

Doğru Soğutma Sistemi

Soğutucular bir kompresörün düzgün ve verimli bir şekilde çalışmaya devam edebilmesi için en önemli devre elemanlarındandır.

Bu gibi yüksek basınçla çalışan sistemlerde iyi değerlendirmeden, numerik analiz ve testleri yapılmadan uygulanacak uygulamalarla, ileride istenmeyen problemlerle karşılaşılacağı gibi, bu problemler yüksek servis maliyetlerine ve son kullanıcı mağduriyetlerine neden olabilmektedir.

Herhangi bir probleme neden olmadan uzun süre çalışacak bir soğutma sistemi için, projedeki isterler iyi analiz edilmeli ve soğutucular, fan ve motor seçimiyle ile birlikte bir bütün olarak tasarlanmalıdır.

AIR POWER Türkiye Gazetesi

Enkosan Kompresör Atlas Copco ile gücüne güç kattı!

Y

aklaşık 20 senedir yüksek basınç ve vidalı kompresör satışı ve satış sonrası hizmeti veren sektörün önde gelen isimlerinden olan Enkosan Kompresör bünyesine Atlas Copco yetkili distiribütörlüğü katarak yolunda emin adımlar atmaya devam ediyor.

Enkosan Kompresör Genel Müdürü olarak görevini başarıyla sürdüren Selçuk AKÇAY bu yeni adımla beraber adını dünya çapında duyurmuş Atlas Copco markasının avrupa yakasının yetkili distiribütörü olarak aileye katılmaktan gurur duyduğunu belirtti. Görünen o ki Enkosan Kompresör hızla büyümeye devam edecek.

Lupamat Kompresör’den Bursa’da seminer

Sektörün köklü ve lider firmalarından Lupamat Kompresör tarafından Bursa Hilton otelinde düzenlenen Enerji Verimliliği ve Endüstri 4.0 semineri yoğun bir katılımla tamamlandı. Bölge bayilerinin ve müşterilerinin yoğun katılımı ile gerçekleşen seminerde Nihat Dirin ve Can Dirin misafirleri karşılayarak tek tek ilgilendi. Seminer toplu olarak günün anısına hatıra fotoğrafı çektirilmesi ile sona erdi.

46 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

F Cad. No:30 - Ataşehir - İSTANBUL / TURKEY

AIR POWER Türkiye Gazetesi

Divriği Erdemir Madencilik’te Basınçlı Hava Eğitimi

S

ivas Divriği Erdemir Madencilik A.Ş.’de Bil-tek Eğitim firmasının düzenlediği “Endüstride Basınçlı Hava Kompresörleri ve Pnömatik Sistemler” ile “Kompresör Teknolojisi temel prensipleri, enerji verimliliği, havanın niteliklendirilmesi, vidalı kompresörler için işletmelerde arıza ve bakım uygulamaları eğitimi Makine Yüksek Mühendisi M.Cahit Şen tarafından verildi.

Verilen eğitimle; Tesiste bulunan basınçlı hava kompresörleri teknolojisinin temel prensiplerinin ilgili personellere öğretilerek, basınçlı hava kompresörlerinin üretiminden kaynaklı farklılıkların izah edilmesi ve tesise alınacak kompresörlerin seçiminin doğru yapılabilmesi için nelere bakılması gerektiğinin uygulamalı olarak anlatıldı.

Ayrıca günümüzün en yüksek kullanım oranına sahip olan vidalı kompresör teknolojisi detaylı olarak personelle paylaşıldı. Enerji verimliliği için kontrol sistemleri, kompresör tesisi dizaynı ve havanın niteliklendirilmesi (su-yağ ve tozdan arındırılması) için gerekli ekipmanların öğrenilmesi hedeflendi.

Verilen eğitim sonunda katılımcılar; • Genel olarak basınçlı hava teknolojilerinin temel ilkelerini öğrendi.

• Kompresör seçiminin doğru yapılabilmesi için yeterli bilgilere sahip oldu.

• Kompresörün periyodik olarak kontrol edilmesi

48 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

gereken noktaları ile ilgili bilgi sahibi oldu.

• Günümüzün en önemli maliyet düşürücü noktalarından olan enerji tasarrufu ve verimliliği ile ilgili yapmaları gerekenleri öğrendiler.

• Kompresörlerin otomasyonu ve bundan kaynaklı avantajlarını öğrendiler.

• Basınçlı havanın niteliklendirilmesi su, yağ ve toz partiküllerinden arındırılması ile ilgili gerekli olan ekipmanlar hakkında bilgi sahibi oldu.

• İdeal bir kompresör dairesinin nasıl olması gerektiği konusunda bilgi sahibi oldu diyerek kurumlarda eğitime bunan sonra daha da fazla zaman ayıracaklarını dile getirdi.

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

ww

w.d

alg

akir an.

com

i n e isi

YR Ser A

Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.

Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır. www.eccoair.com.tr

AIR POWER Türkiye Gazetesi

IBG Serisi Darbe Üfleme Etkili Hava Tabancası İle Enerji Tasarrufu

H

ava tüketimlerinin fabrika içerisindeki büyük bir bölümü üfleme uygulamalarında kullanılmaktadır. Bu üfleme uygulamalarında önlem alınmadığı takdirde ciddi anlamda hava tüketim maliyetleri oluşabilmektedir. Özellikle direk hortumdan yapılan üflemeler orifis çapı büyük olan nozüllerden yapılan üflemeler ve verimsiz hava tabancaları bu duruma örnek olarak verilebilir.

Hava tabancaları üfleme uygulamaları açısından 2 farklı sınıfta toplanabilir.

1. İşlenmiş parçaları kurutmak, üst-baş temizlemek, farklı nozüller kullanarak noktasal basınç veya debi gerektiren üfleme uygulamaları vb. için. Bahsedilen örneklerdeki durumlar için standart hava tabancaları kullanılmaktadır.

2. Yapışan talaşların, tozların kısa sürede ve az tüketim oluşturarak temizlenmesi ve uzaklaştırılması için ise SMC’nin sunduğu IBG serisi darbe üfleme etkili yüksek enerji tasarrufuna sahip hava tabancası önerilmektedir.

Böylece aynı işin %90’lara varan oranlarda tasarruflu bir şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olacaktır. Aşağıda IBG serisi darbe üfleme etkili yüksek enerji tasarrufuna sahip hava tabancası ve uygulama örneği gösterilmektedir.

Standart hava tabancası, uzaklaştırılması zor olan yapışmış talaşları, ucundaki nozül ile bağlantılı olarak, örneğin 5 sn. sürede uzaklaştırdığı varsayılırsa. Aynı iş, IBG serisi hava tabancasıyla sadece 3 atışla yapılabilmesi %90’lara varan oranda enerji tasarrufu yapılmasına olanak tanır.

Bu hava tabancası (IBG) dahili tanklı iç yapısı sayesinde verdiği etki basıncını standart hava tabancalarının verdiği anlık etki basıncından hemen hemen 3 kat daha fazla verebilmektedirler.

Bu ürünün, dahili akış ayarlı modeli de mevcuttur.

Böylece temizlenecek veya uzaklaştırılacak ürünün statik sürtünme özelliğine göre (ör; ıslak veya yapışkan yüzeyde bulunan talaşlar) anlık tepe basıncı ve sonrasında (basılı tutulduğu taktirde) üfleme debisi arttırılıp azaltılabilir. Bu

durum, optimum seviyede hava tüketmemize olanak tanır.

Bas-bırak şeklinde kısa süreli tetiklemelerde (40 ms. sürede) yüksek etkili tepe basıncı elde edilebilmektedir.

Sonrasında, basılı tutulduğu taktirde daha düşük etkili basınçla, üflemeye devam edebilmektedirler.

IBG serisi hava tabancasının ucuna farklı tip nozüller takılabilmektedir. Bu nozüllerin tasarımları bu tabancanın üfleme karakteristiğini ciddi anlamda etkilemektedir.

1- Piyasada bulunan veya SMC’nin sunduğu KN serisi erkek dişli 1/4” nozüller kullanıldığında; Bu tip nozüller kullanıldığında, tabancaya bas-bırak şeklinde basıldığında, darbe etkili üfleme özelliği ciddi oranda azalmaktadır. Fakat tabancaya basılı tutularak üfleme yapıldığında standart hava tabancalarıyla benzer üfleme etkisine sahiptirler.

2- IBG1 serisi bar tipi uzun nozül (50-100-150 veya 300 mm) kullanıldığında; IBG1 serisi bu nozül, hava tabancasının darbe etki özelliğini azalmamakta olup, daha noktasal etki istenen ve ulaşılması zor olan bölgelerde avantaj sağlayabilmektedir. Fakat bu durumda da basılı tutularak çalıştırılmasından ziyade, bas-bırak şeklinde çalıştırılması önerilmektedir.

Dünyanın pnömatikte önde gelen uzmanı SMC 700.000‘den fazla varyasyona sahip 12.000‘in üzerinde temel ürün sunmaktadır.

SMC, tüm otomasyon endüstrilerini kapsayan çeşitli müşteri tabanına sahiptir. Daha fazla bilgi için lütfen www.smc.eu sitesini ziyaret edin.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 49

TEKNİK MAKALE

Kompresör Sonrası Basınçlı Hava Hatlarının Dizaynı ve Enerji tasarrufu BÜLENT BULUT

Bakım Onarım Müdürü Lİmak Çİmento

Basınçlı havanın kullanıldığı yerlerde kompresör, kurutucu, hava tankının kompresör odasına ilk kurulumu ile birlikte basınçlı hava hatları mevcut ünitelere ve hava tüketim noktalarına çekilmekte.

Daha sonra ilave kapasite artışları sonrası kompresör odalarına yeni kompresörler konulmakta. Gerektiğinde kompresör odası yeniden dizayn edilmekte ama maliyetlerin yüksek olması nedeniyle basınçlı hava hatları ihmal edilmektedir.

50 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Kompresör enerji etüdlerinde; n Kompresör çalışma basınç değerleri n Kompresör yükte –boşta çalışması n Kompresörlerde sürücü olup olmadığı n Kompresör hava kurutucusunun gazlı-kimyasal olup olmadığı, n Kompresör oda dizaynı-oda içi hava tesisatı n Kompresör-kurutucu, hat filtreleri-hava tankı arasındaki basınç düşümleri n Kaçak hava tüketimleri n Kompresör havalandırılması ile çalışmalar yapılmakta.

Ama basınçlı havanın kompresör odasından çıktıktan sonrası için proje, enerji verimlilik analizlerinin de yapılması göz ardı edildiğinden konumuzu basınçlı hava hatlarının seçimi ve dizaynına ayırdık.

TEKNİK MAKALE

Yeni veya yeniden düzenlenen bir tesiste basınçlı hava sisteminin boru yerleşimi, elektrik, su, buhar bağlantılarından önce planlanmalıdır. Aksi taktirde ana boru şebekesinin diğer boru şebekeleri ve enerji bağlantıları ile çakışmaması için dolambaçlı yapılması gerekir ki bu da basınç kayıplarının artmasına yol açar.

Hava hatlarının projelendirilmesinde hava hatlarında açığa çıkacak olan suyun atılması için 1:100 oranında bir eğim vermek gerekmektedir. Hava tahliye noktalarında ve hat yukarı çıkış noktalarına hava kondenstopları konmalı ve meydana gelen su dışarı alınmalıdır. Drenaj noktaları arasındaki mesafe en fazla 30 m olmalıdır. Önceden belirtildiği gibi bir dağıtım sistemini eğer mümkünse ana hat ringi şeklinde düzenlemek iyi bir düşüncedir. Bu düşünce tarzı ana hatlardaki hava hızının daha düşük olmasına yardım edecektir ki bu şekilde basınç düşmesinin ve nemlenmenin mümkün olduğu kadar önüne geçilmiş olur. Eğer daha sonra sisteme başka bir tali hat ilave edilirse hava iki ayrı yönden çekilmiş olacağından hızdaki artış aşağıya çekilmiş olur.

6m/s hız için:

2

Q= (p + l ) x d 212

Burada: Q = Debi, l/s P = Gösterge (efektif) basınca, bar d = Boru iç çapı, mm

V= 1273*Q/(P+1)*D2

V= Hava akış hızı m/sn Q= Serbest hava debisi lt/sn P= Hava basıncı bar D= Boru iç çapı mm Kabul edilebilinir basınç düşüşünün 0,1 -0,2 bar veya daha düşük tutulması,hızın 6m/sn civarında tutacak boru çapları sağlar.

Optimum basınç düşümleri: • Ana hat ∆p=0.03 bar • Branşman hatları ∆p=0.03 bar • Enstrüman bağl. ∆p=0.04 bar Toplam maks.:

0,1 bar

1-Boru içindeki hava hızına göre tayin

Şekil:1 Basınçlı hava dağıtım şeması

Kompresör sonrası hava hattının gerektiğinden düşük çapta seçilmesi ile boru içindeki hava hızı yükseleceğinden basınç kayıpları meydana gelecek ve son kullanım noktasında gerekli basıncın sağlanması için kompresör yüksek basınçta çalıştırılacak ve daha fazla güç harcayacaktır.

Boru çapının gerektiğinden büyük olmasında da yatırım maliyetleri artacaktır.

Hava hattı şebekelerinde çok büyük basınç kaybı olursa bunun nedeni borulardaki kalıntılardır.Bu kalıntılar hava ile sürüklenerek borunun kesitini daraltıp hava geçişini zorlaştırırlar.

Amacımız geri kazanılamayan basınç düşümlerini asgariye indirmektir.Bu nedenle basınçlı hava sistemleri uygulanabilir en düşük basınçta çalıştırılmalıdır.

Bu nedenle hava ana dağıtım hatlarındaki hava hızı 6-7,5 m/sn arasında kabul edilir.Branşman hızları da 9m/sn aşmamalıdır.Aşırı hız ayrıca,boru içindeki nem ve pas atıklarını dağıtım sistemindeki boşaltma yerlerinin ilerisine itilmesine neden olur,ekipmanlara zarar verir.

Buna göre de boru çap tayini için aşağıdaki formül kullanılır.

Tablo:1 Boru çaplarına göre basınçlı hava kapasitesi (dm3/sn)

Tablo:2 Çelik borudan yapılmış boru hattı için debi değeri lt/sn

Tablo:3 Dış ortamdan alınan serbest hava hacmi (dm3/sn) ile basınçlı hava hacmi arasındaki bağlantı

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51

TEKNİK MAKALE

Sıkıştırma oranı = Serbest hava hacmi

Basınçı hava hacmi

Bir örnek verecek olur isek; 7 bar basınçta ki bir kompresör 27m3/dk kapasitesinde olsun, kompresörden çıkan hava hattının çapını hesaplayalım.

Q:27m3/dk=27*1000/60=450dm3/sn 7 bar hava basıncında Q:450/7,91=56,89dm3/sn (Tablo-3) bulunur ve 6m/sn hava hızı ile tablo-1 den DN 125 boru seçilmiş olur.

2-Basınç kaybına göre hava borusu çap tayini

Basınçlı hava hatlarının uzun olmasıyla hava hatlarının hıza göre seçilmesinde basınç kayıpları istenilen değerden yüksek seçilmiş olabilir. Bu nedenle hatlardaki basınç kayılarının hesaplanarak çap seçiminin kontrol edilmesi gerekmektedir.

Boru içerisindeki basınç kaybı hava hızının karesiyle doğru orantılıdır. Hava hızı arttıkça borudaki basınç kaybı, artış oranının karesi oranında artar.

Yüksek hava hızları yoğuşmayı arttırıcı bir etkendir.

Hava kalitesini etkiler.

1.85 ∆P = 1.6x108x V xL

d5xP

Şekil:2 Borulardaki basınç kaybı abak yardımıyla bulunabilinir

Örnekleme yapacak olursak;

125 metre uzunlugundaki basınçlı hava hattında,basınç kayıplarının 200mbar’ı geçmemesive hava basıncının 7 bar ve serbest hava hacminin 450lt/ sn kabul idlerek hava hattının çapını hesaplayalım.

Birim boru uzunlugundaki basınç kaybı 300/125=2,4mbar/mt

∆P= Basınç düşümü (bar) V = Serbest hava debisi (m3/s = L/sx1000) L = Boru uzunluğu (metre) d = Boru iç çapı (mm) P = Giriş basıncı (bar, efektif)

Hava boru uzunluğu 125 metre ve Serbest hava hacmi 450lt/sn işaretlenerek referans doğrusu ile birleştirilir. Basınç düşüm değei ile çalışma basıncı işaretlenip referans doğrusu ile birleştirilir,kesişme noktası birleştirilir.Heiki referans noktası birleştirilerek boru çapı bulunur,burada boru çapı DN 80 bulunur.

Basınç kaybı miktarı,boru içindeki havanın hızına bağlıdır. Çeşitli Devre Elemanları İçin Eşdeğer Boru Uzunlukları (m) Nominal Boru Çapı (mm)

Devre Elemanları

15

20

25

32

40

50

65

80

100

125

Dirsek

0,26

0,37

0,49

0,67

0,76

1,07

1,37

1,83

2,44

3,20

900 lik dirsek

0,15

0,18

0,24

0,38

0,46

0,61

0,76

0,91

1,20

1,52

Dönüş dirseği

0,46

0,61

0,76

1,07

1,20

1,68

1,98

2,60

3,66

4,88

Küresel valf

0,76

1,07

1,37

1,98

2,44

3,36

3,96

5,18

7,32

9,45

Sürgülü valf

0,107

0,14

0,18

0,27

0,32

0,40

0,49

0,64

0,91

1,20

Normal

0,12

0,18

0,24

0,38

0,40

0,52

0,67

0,85

1,20

1,52

Tablo:4 Boru üzerinde bulunan ekipmanların basınç kaybının boru uzunluğu karşılıkları

Basınçlı hava hatlarında galvanizli boru yerine

8 52 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

* Klasik kompresör teknolojilerine göre % 35‘e varan enerji tasarrufu * CLASS ZERO % 100 yağsız basınçlı hava * Tekstilden demir çeliğe endüstrinin tüm sektörlerine yönelik özel çözümler * Uzatılmış bakım periyotlarıyla minumum duruş maksimum performans * Uygun servis maliyetleri

HABER MAKALE airnet hava borularının kullanımı ile; Yüksek başlangıç sürtünme katsayısı, yüksek başlangıç basınç düşümü sürekli artar.

Sonuç olarak; Fabrikaların, tesislerin kompresör sonrası basınçlı hava hatlarını projelendirmesi gerekmektedir. Kompresörleri enerji etüd yaparken basınçlı hava hatlarını da son kullanım noktasındaki tüketim kapasitesine göre, tesisat projelerini enerji verimliliği açısından kontrol etmemiz ile enerji tüketiminin azaltılmasına büyük katkı sunacaktır.

Burada kompresör, kurutucu, hat filtreleri, fittingsler, borulama boyunca basınç düşümünün önemli olduğu gözükmektedir. Devamlı suretle basınç düşümününün izlenmesi ve kayıt altına alınarak meydana gelecek diferansiyel basınç farklarında yerinde müdahaleler yaparak enerji tüketimini kontrol altına alınabilinir.

Aşağıdaki tablolarda Örnek olarak basınçlı hava hattının ring ve direk çekilen hatlarında 40m3/dk kapasitesindeki bir kompresörün boru uzunluğu 200 metre ve boru çapının 4’’, 5’’ ve 6’’ seçilmesi ile kullanılan az miktardaki fittings elemanlarına göre hava tüketim maliyetleri verilmiştir. Tesislerimizde Mevcut hava hattı galerilerinde bu çalışmayı yaptığımızda basınç kayıplarının arttığını, buna bağlı olarak da enerji maliyetlerimizin arttığına şahit olacağız.

En uygun basınçlı hava hattının ring olarak çekilmesi gerektiği hesaplarda görülmektedir, ayrıca hava hattını ring olarak değilde direk çektiğimizde 3,5 kat kadar tüketim maliyeti gözükmektedir. Uygun boru seçilmesinde basınç düşümü azaldığından dolayı enerji tüketim maliyetleri de azalmaktadır.

54 ››AIR AIRWORLD WORLDTÜRKİYE TÜRKİYE//EKİM-KASIM-ARALIK EKİM-KASIM-ARALIK2019 2019

HABER

Özen Tüjümet

"120'den fazla ülkeye kompresörlerimizi ihraç etmekteyiz" Özen Tüjümet, Aydın Trafo'nun kurucusu olan babası Veli Tüjümet'in vefatından sonra abisi Özden Tüjümet ile işleri geliştirdiler. Şimdilerde büyük oğlu Emre Tüjümet 3. nesil olarak Aydın Trafo'yu başarılı bir şekilde yönetmeye devam ediyor.

Veli Tüjümet 56 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Özden Tüjümet

RÖORTAJ n Merhaba Özen Bey, Özen Tüjümet kimdir? Kısaca bahsedebilir misiniz?

1953 yılının şubat ayında İzmir Armutlu'da dünyaya gelmişim. İzmir Atatürk lisesi ağırlıklı fen bölümünden sonra Dokuz Eylül İşletme Fakültesi'nden mezun oldum.

Tabiki esas olan işimizdi, üniversiteye devam ederken yoğun bir tempoda babamın atölyesinde çalışırdım. 1978 yılında evlendim. 1984 yılında asteğmen olarak vatani görevimi tamamladım. Emre, Aslı ve Engin adında üç evladımız oldu. Şimdilerde de 5 torunumuz var. n Ülke sanayimiz için olmazsa olmaz hava kompresörleri imalatında sektör lideri firmalarımızdan AYDIN TRAFO'nun ilk kuruluş yıllarından başlayarak markanın önemli tarihsel gelişmeler nelerdir?

Rahmetli babam Veli Tüjümet sanat okulu elektrik öğretmeniydi, 1967 yılında istifa ederek serbest hayata atıldı. O yıllarda Türkiye'de ilk olarak elektrikli kaynak makinaları üretimine başladı. 1978 yılında hava kompresörleri üretimine başladık. 2012 yılında Alkın Kompresör firmasını satın alarak yolumuza devam ettik. 120 den fazla ülkeye kompresörlerimizi ihraç etmekteyiz. Dört yıl önce Amerika'da yapılandık. Orada kendimize ait firmamızı kurduk. Bugünlerde meyvelerini toplamaya başladık. Sırada İngiltere var. Tüm gelişmiş ülkelere ürünlerimizi satabiliyoruz. n Bu süreçte sizi heyecanlandıran en önemli gelişme ne oldu?

Bu süreçte beni en çok hecanlandıran olay Alkın kompresörün alınması olmuştur. Birde Amerika'da katıldığımız fuarda Nasa görevlisinin bizim kompresörümüzü tercih edip satın almaları olmuştur. n Bu sektöre neden ilgi duydunuz?

Sizi bu mesleğe yönlendiren neydi?

Ben çocukluğumdan beri makinalara bilhassa motorlara karşı çok ilgi duyardım. Babamın sanat okulu öğretmeni olması da benim bu ilgimi artırdı. Çocukluğumda bit pazarlarına gider hurda parçalar, makinalar alır onları babamın atölyesinde parçalatır nasıl yapıldıklarını incelerdim. Kompresöre olan ilgim buradan geliyor olabilir. n Alkın Kompresörü almanızın sizin açınızdan önemi neydi? Alkın Kompresör'ün dünya genelindeki başarısı ve savunma sanayiye dönük çalışmalarında hedeflerinize ulaşabildiniz mi?

Alkın kompresör'ü almam tamamen spontane olarak gelişen ve iki gün sonunda neticelenen bir olaydı. Eski

“ABD'de katıldığımız fuarda NASA, ALKIN kompresörün yüksek basınç kompresörünü satın aldı” sahibi beni ziyarete gemişti bana "alırmısınız" diye teklifte bulundu.

Ben de ertesi gün kendilerini ziyarete geleceğimi orada görüşebileceğimizi söyledim. Birgün sonra anlaştık ve el sıkıştık. Çok çabuk karar verdim. Çünkü bizim ürün çeşitliliğinin devamı niteliğinde bir ürün yelpazesi vardı.

Bunun için şu anda ürün çeşitliliği açısından dünyada sayılı firmalardan biriyiz diyebilirim. n Ülkemizde firmaların birçoğu kurucusunun iş hayatı ile sınırlı kalıyor.

Aydın Trafo kuruluşunda 2. veya 3. nesili hesaplamış mıydı?

Aydın Trafo'yu rahmetli babam Veli Tüjümet kurmuştu. Abim ve ben geliştirdik. Şimdilerde artık üçüncü kuşak iş başında. Büyük oğlum Emre Aydın Trafo'yu başarılı bir şekilde yönetiyor. Kızım Alkın kompresör'de bana destek oluyor. Küçük oğlum Engin ise yurdışında okuyarak yüksek makine mühendisi oldu. Büyük bir holdingin İngiltere’deki bir şirketinde üst düzey yönetici konumunda çalışmakta. O da önümüzdeki yıl içinde artık ülkemize dönerek bizlere katılacak. İnşallah gücümüze güç katacak. n Aydın Trafo’nun yönetimini 3.nesile bırakıyorsunuz. Yapmayı çok isteyipte yapamadığınız ama oğlunuzun yapmasını istediğiniz bir hayaliniz var mı?

Tabiki hepimizin hayatında ileriye dönük planları vardır. Ama bazı şeyler nasip kısmet işi, bizler elimizden geldiğince çalışıp gayret edeceğiz.

Hayalim iki farklı yerde olan üretim tesisimizi tek ve büyük, modern bir yerde toplamak. İnşallah beş altı yıl içinde bunu gerçekleştirebiliriz. n Sektörde bazen kulaktan dolma bilgiler gerçekmiş gibi dolaşıyor.

Bunlardan biri de pistonlu kompresör satışında pazar lideri, marka bilinirliğinde ilk üçte olan Aydın Trafo markasının bir dünya devi kompresör firması tarafından alınmak istendiği fakat sizin tarafınızdan satılmadığı yönünde. AIR WORLD TÜRKİYE dergisi

olarak bunu birinci ağızdan duyurmak isteriz. Yerli kompresör firmamız Aydın Trafo'nun satılacağı dedikoduları doğru mudur?

Piyasalarda bazen dedikodular malesef oluyor. Bana "hayırlısı olsun Aydın Trafo'yu satmışsınız" diyenler bile oldu. Benim haberim yok bu iş nasıl olmuş diye gülüştüğümüz oldu. Biz dahada büyümeyi hedefliyoruz. Belki ileride üçüncü dördüncü firmalarımızda olur. n Ülkemizde kompresör üretimi ile ilgili üretici enflasyonu olduğu gözlenmekte. Sektörde standart dışı ve kalite belgesiz üretim yapan onlarca firma olduğu da biliniyor. Öyleki bunlar 3-5 kişi ile üretim yapıp, garanti dışı 100 Euro kâr ederek piyasayı bozarken, diğer taraftan 600-700 işçi çalıştıran firmalar iş yapamaz duruma geliyor.

MİB bünyesindeki komite bu konuda çok uğraş verdi. Sert kurallar koyuldu fakat sahada bir düzelme olmadı. Bu nedenle üretici gün geçtikçe zora düştü.

Sektörün önde gelen isimlerinden birisi olarak Sanayi bakanımız Sayın Mustafa Varank ile karşılaşsanız bu konuda reçete olarak neyi dile getirirdiniz?

Sektör sizce bu sıkıntıdan nasıl kurtulabilir?

Bu sorduğunuz soru senelerdir hep konuşulur sorulur, ama netice malesef değişmiyor. Sırf kalite sorunu olmuyor devletimizin vergi kaybı da oluyor.

Sigortasız veya eksik gün ve miktar gösterilerek çalıştırılan işçiler nedeniyle de SGK’nın kaybıda çok oluyor. Siz herşeyi tam ve doğru yaptığınızda fiyat avantajı sağlayamıyorsunuz. Biz geçen yılda en fazla vergi ödeyen ikinci kompresör üreticisi durumundayız.

Firma olarak anlamsız rekabet içinde olmamaya azami gayret gösteriyoruz.

Kâr işin devamı için şarttır. Bizde kâr etmeden iş yapmayız. Ben bu sorunun sanayi bakanlığımız tarafından masaya yatırılarak çözümlenebileceği kanısındayım. Bu yüzden kendi işimizi en iyi şekilde nasıl yapabiliriz ve daha verimli üretebiliriz ona bakıyoruz.

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 57

RÖPORTAJ

Emre Tüjümet

"Sadece fiyat odaklı ürün yapmadık" Makinelerimizi devamlı irdeliyor, müşterilerimizin ihtiyaçları doğrultusunda geliştiriyoruz. Hedefimiz, kalitesiyle fark yaratmış bir marka olarak yurtiçi ve yurtdışında daha iyi noktalara gelmek.

58 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

S

adece makineyi satmak veya kurmak değil, asıl makine kurulduktan sonra gerekli hizmeti sağlayarak, arızaların oluşmaması temel prensibimiz diyen Aydın Trafo'nun Genel Müdürü Emre Tüjümet ile aile hayatından iş hayatına ve sektörün sorunlarına kadar birçok konuda samimi bir sohbet gerçekleştirdik. n Emre bey merhaba, Emre Tüjümet kimdir, bize kısaca bahsedebilir misiniz.?

1981 İzmir doğumluyum. Lise öğrenimimi İzmir Özel Türk Koleji'nde tamamladıktan sonra, İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme – İktisat bölümünü bitirdim. Üniversiteyi bitirdikten sonra aile şirketimiz olan Aydın Trafo’da çalışmaya başladım. 2007 yılında evlendim, isimleri Ela ve Berke olan bir kız bir de oğlan çocuk sahibiyim. 2005 yılında üniversiteyi bitirdikten sonra aile şirketimiz olan Aydın Trafo'da çalışmaya başladım, 2008 yılına kadar farklı pozisyonlarda görev aldım. 2008 -2010 yılı arasında Genel Md. Yard. 2010 yılından bugüne dek ise Genel Müdürlük görevini yürütmekteyim.

Analitik düşünme şansı sunuyor"

n Sanayici bir ailede büyümenin avantajı ve dezavantajları mutlaka vardır. Küçükken bu mesleği yapmak ister miydiniz? Farklı bir meslek hayaliniz oldu mu?

Sanayici bir ailede büyümenin dezavantajı olduğunu düşünmüyorum.

Belki birtakım şeyleri ben normal yorumladığım için olabilir. Farklı bir gözle bakılırsa dezavantajları gözlemlenebilir belki ama kendi açımdan dezavantajları olduğunu düşünmüyorum. Tabi bazı sanayici ailelerde ebeveynlerin, özellikle babanın aktif işte olması dolayısıyla da çocuklarına hiç vakit ayıramadığı söylenir ancak biz sanayici bir aileden gelmemize rağmen böyle bir dezavantajımız olmadı. Babam, ailenin diğer büyükleri gibi çok yoğun çalışırdı ancak işten kalan diğer zamanlarda da bizimle ilgilenmeyi asla ihmal etmezdi. Avantajlarına gelirsek, tabi ben çok avantajı olduğunu düşünüyorum. Özellikle sanayici bir ailede büyüdüğünüz zaman aile büyüklerinizin, duygusal kararlar değil mantıksal kararlar verdiklerine şahit oluyor ve siz de küçük yaşta bunları gözlemleme şansına sahip oluyorsunuz.

Bu aslında size küçük yaşta analitik düşünme, daha doğru ve iyi bir gözlemci olma şansını sunuyor. Bu avantajları doğru kullanmaya her zaman gayret etmişimdir. Bu çok önemli bir avan-

RÖPORTAJ

Küçük yaşta işin içerisinde olmak, iş hayatını gözlemlemek, işin temelinden başlamak, işi özümsemek muazzam önemli avantajlar. Sonradan birtakım şeylerin kazanılması ile küçük yaşta bunları öğrenip refleks olarak ortaya çıkması çok farklı durumlar. Sizin ve bir sonraki neslin bu vesileyle şirkete bağlanmasını da pozitif yönde etkiliyor. Sahip olduğum avantajı ben çocuklarıma da aktarmak istiyorum. taj, kişinin sadece iş hayatında değil, hayatın her aşamasında çevreye karşı duyarlı, ilgili ve algılarının açık olması çevresine sadece boş gözlerle değil, ilgili meraklı ve sorgulayıcı gözlerle bakması çok çok önemli. Diğer meslekler için bir şey söyleyemeyeceğim ancak çevremdeki diğer sanayici arkadaşlarımda da aynı durum olduğunu gözlemleyebiliyorum.

Küçük yaşlardan itibaren yaz aylarında işe gitmeye başladım. Bu zorlayıcı bir tutum olarak çıkmadı karşıma.

Keza zorlayıcı tutumlar her zaman ters etki yaratır insanda. Kaldı ki bireyler büyüdüklerinde kararlarını kendileri veriyorlar, hiç kimse bu konuda baskı kurmuyor ama küçük yaşta işin içerisinde olmak, iş hayatını gözlemlemek, işin temelinden başlamak, işi özümsemek muazzam önemli avantajlar. Sonradan birtakım şeylerin kazanılması ile küçük yaşta bunları öğrenip refleks olarak ortaya çıkması çok farklı durumlar.

Sizin ve bir sonraki neslin bu vesileyle şirkete bağlanmasını da pozitif yönde etkiliyor. Sahip olduğum avantajı ben çocuklarıma da aktarmak istiyorum.

Bahsettiğim gibi 7 yaşında bir kızım, 5 yaşında bir oğlum var. Bu yaşta onları arada bir fabrikaya getirmeye başladım.

Benim buradaki amacım onların ileride sanayici olması değil ama tabii ki de bu kadar emek veriyoruz, gönlümüzden geçen onların bu işe devam etmesi ama tabili onları bu konuda zorlayamayız.

Yapacakları başka işler vesilesiyle, bizim iki nesil de yaptığımız işleri onlar bir nesilde ikiye katlarlar, bilemeyiz. O yüzden kendi kararlarını vermek zorundalar ama onları şirkete getirmemin sebebi hem şirkette neyin nasıl yapıldığını göstermeye çalışmak hemde yakın çevremizdeki sanayici arkadaşlarımızın, dostlarımızın fabrikalarını gezdirip, günlük hayatta kullandıkları ürünlerin nasıl üretildiğini bilmelerini sağlamak.

Küçükken farklı bir meslek hayalim var mıydı sorununa gelirsek. Tabii ki insan küçükken, yaşının verdiği ölçüde o dönem neyi seviyorsa veya örnek aldığı birisi ne iş yapıyorsa onu yapmak istiyor. Belli bir yaşa kadar olan bu isteklerin çok gerçekçi olmadığını düşünüyorum. Örnek vermek gerekirse, oğlum Berke kayağa başladı başka bir sanayici arkadaşımın oğluyla çok iyi arkadaşlar ve birlikte 5 yaşında kayak yapıyorlar ve kayak öğretmeni olmayı düşünüyorlar. İleride biz onlara ne kadar ısrar edersek, git kayak öğretmeni ol desek de olmayacaklarını biliyorum.

O yüzden belli bir yaşa kadar meslekler çocuklarda oturmuyor. Ne yapmak istediğini bilmesi için, o mesleğin ne olduğunu bilmesi lazım ve bunu düşünebilecek bir yaşa gelmiş olması lazım.

Ben tabii sanayicilerle yetiştiğim için, kendimi belki daha güvende hissettiğim için ve/veya en iyi bildiğim ve hakim olduğum iş olduğunu düşündüğüm 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 59

RÖPORTAJ için aile işimiz dışında bir iş yapmayı hiç düşünmedim. Bugünde bu işi çok severek yapıyorum. n Babanız Özen Tüjümet’ten önemli bir görev almak sizin açınızdan zor mu kolay mı oldu? İş hayatına başladığım yıllardan itibaren babam ve amcam ile beraber çalıştık. Dedemin yaşının büyük olmasından dolayı onun aktif rolü olmadı.

O yüzden bunu sadece babam olarak değil, amcam ve babam olarak cevaplamak istiyorum çünkü doğru aileler ve aile işletmelerinde amca ile babanın ayrımı olmuyor. Hem amcam hem babam bana görev ve sorumluluk vermekten hiç kaçınmadılar, birtakım görevlerin içine itmeyi sevdiler. Bu konuda çok şanslıyım, hiçbir zaman tutucu davranmadılar. Geçmişte, birçok süreçde bu şekilde ilerledi. Erken yaşta şirkette genel müdür olmamın da en büyük etkisinin bunlar olduğunu düşünüyorum. Şirkette görev ve sorumluluk vermeleri kolay oldu ancak asıl zorluk bundan sonraki süreçte başladı. Çok büyük emeklerle kurulup bugünlere getirilmiş olan şirketimizde, işlerin, en iyi ve en mükemmel şekilde yapılmasını arzu ediyorlardı.

Ancak o zamanlarda en büyük eksiğim tecrübemdi. Daha doğru bakabilmeniz, daha doğru yapabilmeniz için iş hayatında belli bir tecrübe edinmeniz gerekiyor. Bu öğrenme, tecrübe süreci benim için çok zorlu geçti. Zaman zaman belki onlara kızdım, onlar da bana kızdılar.

Ancak, belli bir zaman geçtikten sonra onların bana neden kızdığını biraz daha iyi yorumlayabiliyorum. Çevremdeki aile şirketlerini de gözlemlediğimde bu geçiş sürecinde bu tarz zorlukların yaşandığına şahit oldum. O yüzden bunu yadırgamadım, üstesinden gelmek için daha çok çalışıp kendimi göstermeye çalıştım.

"Müşterimize nasıl daha fazla katma değer sağlarız onu düşünmemiz gerekir"

n Emre bey eğitiminiz nedir?

Sektöre eğitiminizden dolayı ne gibi katkılar sunmayı hedefliyorsunuz?

Bu zor bir soru! İşletme – İktisat mezunuyum. Bu konuyu daha önce hiç düşünmemiştim. Ancak direk olarak değil de endirek olarak sektörümüz için yaptığımız çalışmalar var. Bizim gibi eski firmaların hepsinin yapması gerektiği gibi, son kullanıcıları bilinçlendirmek.

Son kullanıcıları ne kadar bilgilendirirsek, rekabetin kalitesini arttırır, rekabeti

60 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

fiyattan uzaklaştırırız. Fiyattan uzaklaştırıp da kârımızı arttırmaya çalışmak değil amaç. Müşteriye doğru ürünü vermek ve sonrasında olması gereken hizmeti sunmak. Doğru ürünü vermek için nasıl daha ucuza üretirim değil, müşterimize nasıl daha fazla katma değer sağlarız onu düşünmemiz gerekir. Eğer ki bunu müşteri talep ederse, o zaman sektörümüze katkıda bulunabilmişiz demektir. Bu şekilde Türkiye’de üretilen kompresörlerin kalitelerini artmasını sağlar, işini iyi yapanların hak ettiği değerleri bulmasına ortam yaratabilmiş oluruz.

"İlk önce ülke olarak hedeflerimizi belirlemeliyiz"

n Ülkemizdeki kompresör sektörü hakkında ne düşünüyorsunuz? Ülkemizde gereğinden fazla kompresör üreticisinin olduğu, sadece bizim ülkemizde bilinen değil, Türkiye’ye yakın coğrafyadaki birçok ülkede maalesef bilinen bir gerçek. Bu yüzden yurtdışı piyasasında karşılaştığımız markaların birçoğuyla yurtiçinde karşılaşmıyoruz çünkü herkes Türkiye pazarının aşırı rekabetçi bir pazar olduğunu düşünüyor. Kesinlikle aşırı rekabetçi bir pazarın içerisindeyiz. Rekabet güzeldir, firmaları ileriye taşır tabii doğru bir rekabet olduğu sürece. Ancak ülkemizde sadece kompresör piyasasında değil diğer piyasalarda da maalesef durum böyle. Fiyat üzerine, daha ucuzunu üretmek üzere kurulmuş bir rekabet var. Kompresör piyasasında çok uzun zamandır aktif olup çizgilerinde ödün vermeyip, hızlı veya yavaş büyüyen eski firmalar var. Bunlar dışında kısa ve orta vadede kurulan firmalar var. Bu firmaların bazıları kapanmak zorunda kalıyor, kapanmayanlar da firma ünvanını değiştirmek zorunda kalıyor, en başarılı olanı ise kurulduğu günki durumunu koruyor. Bu çok önemli bir gösterge. İlk önce ülke olarak hedeflerimizi belirlemeliyiz. Hedefimiz, yıl içerisinde ülkede kaç tane firma kurulduğu mu, yoksa sektörel anlamda üretimin nereye gittiğini mi sorgulamak olmalı. Firma kurup kapamanın en kolay olduğu ülkelerden birindeyiz maalesef.

Firmaların maliyet hesaplamayı çok iyi bilmesi gerekiyor, bunu layıkıyla yapmayan firmalar hem kendilerine hem de sektörde uzun zamandan beri faal olan firmalara zarar veriyorlar. Herkes üretici olmak zorunda değil, çok iyi servis veren, mühendislik hizmeti veren veya çok başarılı satışlar yapan firma olabilirler. Bu anlamda çok güzel örnek-

lerimiz de var. Eğer sektörümüz böyle şekillenebilir ise hem örnek bir sektör hem de katma değerli bir sektör haline gelebilir. Aksi durumda sektörümüzün geleceğini iyi görmüyorum. n Vidalı ve Pistonlu Kompresörlerde AIR WORLD TÜRKİYE dergisinin iki yıl üst üste yaptığı ankette en bilinen markalar sıralamasında 3.lüğünüzü koruyorsunuz. Ülke sıralamasında hedefleriniz nelerdir? Kompresör dışındaki üretimlerinizden de bahsedebilir misiniz?

Aydın Trafo markası altında kompresör dışında basınçlı yıkama makineleri üretimimiz var. 2004 yılında basınçlı yıkama makinelerinin üretimine başladık. Ancak bu pazarda çok iddiamız yok çünkü basınçlı yıkama makineleri tamamen fiyat odaklı üretim yapan bir sektör. Her şehirde onlarca yıkama makinesi üretimi yapan firmalar var. Biz burada nasıl çalışıyoruz, kâr marjımızı minimumda tutup fiyat rekabetinin içinde kalmaya çalışarak arıza yapmayacak makineler üretiyoruz. Bizim tüm üretimlerimiz için felsefemiz budur.

Biz her yaptığımız ürünü kendimize, yakın bir dostumuza üretiyormuş gibi kesinlikle mahcup olmayacağımız tasarımlarda ürünler üretiyoruz. Gerçekten kalite anlamında yıkama makinelerinde en üst seviyede makine üreten firmayız.

Adet sıralamasına bakarsanız, ilk firma olmadığımızı rahatlıkla söyleyebilirim çünkü yüksek adet satım yapan firmaların ürettiği ürünleri biz asla üretmeyiz.

Biz hiçbir zaman sadece fiyat odaklı ürün yapmadık. Tabi ki de fiyat performans dengesi çok önemli. Ancak kaliteli olmadıktan sonra fiyatın ne olduğunun bizim için hiçbir önemi yok. Kendi fabrikamıza yaptığımız alımlarımızda da, yatırımlarımızda da, özel hayatımızda da buna dikkat ederiz. Asla kalitesiz mal almayız ve satmayız.

Pistonlu kompresörlerde kalitemiz ve adetimizle piyasada lider markayız demekte bir sakınca görmüyorum. Çünkü uzun yıllardır böyle. Pistonlu kompresörlerdeki hedefimiz, üretim verimliliğimizi arttırarak mümkün olduğunca maliyetimizi aşağıya çekmek ve yurtdışında Pazar payımızı arttırmak.

Vidalı kompresör için ise, her zaman hedefimiz daha verimli ve daha uzun ömürlü kompresörler yapmak oldu ve böyle de olacak. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki yerli ve yabancı markaları dahil ederek, şu an ürettiğimiz bazı ürünler piyasadaki en verimli ürünler.

Makinelerimizi devamlı irdeliyor, müş-

HABER

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 61

RÖPORTAJ terilerimizin ihtiyaçları doğrultusunda geliştiriyoruz. Hedefimiz, kalitesiyle fark yaratmış bir marka olarak yurtiçi ve yurtdışında daha iyi noktalara gelmek.

Hedeflerimizden bir diğeri de sürdürülebilir büyüme ile devam etmek. O sebeple şirket içi ve dışı eğitimler bizim için çok önemli. Şu an eğitim dökümanlarının hazırlanması, hazır dökümanların geliştirilmesi ile ilgili önemli bir mühendis kadrosu kurduk. Bu departmanımızda şirket çalışanlarımıza ve dış paydaşlarımıza eğitim verilmesi üzerine gerekli tüm dökümanları ve eğitimci personelleri hazırlıyoruz. n Dünya’da Endüstri 4.0 ve akıllı makinelar konuşulurken Aydın Trafo’nun Endüstri 4.0 ile ilgili yatırımları olduğunu duyuyoruz. Okurlarımız’a bu konuda bilgi verebilir misiniz?

Endüstri 4.0 denince, genel piyasada yorumlanan ile asıl Endüstri 4.0 biraz farklı. Birçok kişi Endüstri 4.0 dan bahsederken, henüz endüstride bulunduğumuz yer neresi onu irdelemeli.

Endüstri 4.0 bugün ulaşılabilecek bir şey değil, bu kesin ve net. Almanya’nın hedefi endüstri 4.0’ı 20 yıl sonra kullanabilir hale gelmek. Bugün biz Endütri 4.0 ‘a uygun makineler yapıyoruz demek doğru değil. Biz sadece Endüstri 4.0'a geçebilmek için gerekli altyapıların neler olduğunu tespit edip biraz daha Endüstri 4.0'a yaklaşmaya çalışıyoruz.

Türkiye’de sadece kompresör sektörü olarak değil, tüm endüstrileri düşündüğümüz zaman, buna tamamıyla hazır olan bir firma olduğunu düşünmüyorum. Bununla ilgili büyük firmaların yaptığı uygulamaları da takip ediyorum. Bu, uzun zaman alacak meşakatli bir yolculuk. Sabredip, üzerinde çalışmak lazım. Kompresör sektöründe Endüstri 4.0 dediğimiz zaman makinanın kendi kararlarını vererek, kendini her koşula göre optimize etmesi, geçmiş çalışma performanslarını tarih ve saat bazlı saklaması, saklanan bu dataların irdelenmesiyle dönemsel olarak firmanın nasıl hava tüketim eğrisi olduğunu, geçmiş datalarından çıkartarak önündeki dönemi öngörmesi dönemsel olarak bir artış varsa bunu fark edebilmesi ve ihtiyaç gerçekleşmeden optimizasyonun sağlanması, benzeri ve türevi işlevlerin kazandırılması olarak biraz daha global bir şekilde özetleyebiliriz. Bizim şu anda yaptığımız çalışma makinemizin datalarını izlenebilir hale getirmek. Burada farklı endüstrilerden çalışma performanslarını toplayaraktan 62 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

sektörlere özel optimizasyonun sağlanması da mümkün. Burada makineden alabildiğimiz tüm bilgileri bir havuzda toplamayı hedefliyoruz. Buna Sanayi 4.0 da big data deniyor. Sonrasında data mining denilen dataların doğru bir şekilde işlenmesi ve bunların işlenmesi sonucunda uygulamalara özel optimal makinelerin hazırlanması. Tabi bunların hepsi 4.0 a hazırlık çünkü bunların hepsinin oturmuş olup makinelerin artık kendi kendini yönetebiliyor ve bütün öngörüleri yapabiliyor olması gerekiyor. İşimizin geleceğinde bu olduğu için bu uzun yolculuğa sabırla ve planlı bir şekilde devam edeceğiz.

Sıfır arıza hedefiyle yola çıkıp, minimum arızalar yaşanmasını sağlamak hedef n Üreticilere, kullanıcılara, zaman ve para kaybettiren en temel problemlerden birisi tekrarlayan kompresör arızalarıdır. Aydın Trafo olarak kompresörlerinizin arıza sıklığı nedir? Bu konuda ne gibi önlemler alıyorsunuz?

Firmalar tekrarlanan arızaları varsa bile bunu dile getirmek istemez diye düşünüyorum. O yüzden bu konuya şu açıdan yaklaşmak istiyorum. Bizim için tekrarlanan arızanın tamını nedir ben önce onu belirteceğim. Aynı arıza farklı makinelerde ya da aynı makinelerde ikinci kez yaşanmışsa bizim için bu arıza tekrarlanan arızadır. Öncelikle buna yaklaşımımız bu şekilde olur. Daha sonra biz bu arızaları iki türe ayırıyoruz.

Birincisi üretimden kaynaklı arızalar ikincisi ise kullanım şartları ve ortam koşullardan kaynaklanan arızalar. Yaşanan arızanın neden kaynaklandığını çok doğru tespit etmek lazım. Eğer ki bu üretimden kaynaklanan bir arıza ise çok acil müdahale edilmesi gereken bir durum var demektir. Tabi üretimde de bu arızaların oluşmaması için aldığımız tedbirler var. Bu tedbirler; öncelikle malzemelerimizin giriş kalite kontrolü ile başlar. Aynı tedarikçiyle aynı ürün üzerine uzun zamandır çalışıyor olsanız bile, tedarikçinin yaptığı hatalardan ürettiğiniz makinenin etkilenmemesi için giriş kalite kontrolünüzü çok iyi yapmanız lazım. Gelen ürünlerin aynı kalite standartında olduğundan emin olmanız gerekiyor. Bu bizim birinci kuralımız. İkinci kuralımız ise montaj personelimizin eğitilmesi; montajı yapan arkadaşımız, malzemeyi çok iyi tanımalı. Malzemenin nasıl montaj edileceği, yanlış montajların nelere sebebiyet vereceği ile ilgili yoğun eği-

timler vererek, çalışanlarımızın bilincini arttırarak da hataları minimuma indirmek. Tabii ki hedeflenen bunlar ancak sıfır arıza maalesef mümkün değil. Bu sadece bizim sektörümüz için değil tüm sektörler için geçerli. Milyon dolarlar harcanıp ARGE çalışmaları yapılıp uzaya gönderilen araçlarda dahi arızalar meydana geliyor. Sıfır arıza hedefiyle yola çıkıp, minimum arızalar yaşanmasını sağlamak hedef. Diğer arıza türü ise; çalışma koşullarından kaynaklanan arızalar. Bu konuda her firmanın çalışma prensibi farklı olabiliyor. Bazı firmaların ihtiyaçları acil olduğu için ön tespit yapma şansımız olmadan makine taleplerine cevap vermek zorunda kalıyoruz. Bu gibi durumlarda ürün doğru seçilmediyse orada makinenin arıza yapmaması için kurulduktan bir süre sonra makinenin yanına gidip gözlemlenmesi gerekmektedir. Eğer ürün uygun değilse mümkün olduğunca optimize edip, hem işletmenin maliyetini minimize etmek hem de makinenin sağlıklı çalışmasını sağlamak gerekir.

Bunun dışında dış ortamların etkileri sıcaklık, elektrik tesisatı kontrolü gibi birçok etken var. Bunların uygun ve doğru olması lazım ki makine sağlıklı çalışsın. Ayrıca bunu sadece fabrikadaki personelimizle yapmamız mümkün de-

RÖPORTAJ

"Hedefimiz ülke sayısı değil, mevcut çalıştığımız ülkelerdeki pazar payımızı arttırmak."

ğil. O yüzden sahada, bünyemizde veya haricen, markamızı daha ileriye taşımak için çalışan teknik arkadaşlarımızı, hazırladığımız eğitimler ile daha bilgili kılmaya çalışıyoruz. Sadece makineyi satmak veya kurmak değil asıl makine kurulduktan sonra gerekli hizmeti sağlayarak, arızaların oluşmaması temel prensibimiz. n Sektörün son dönemde büyük eksikliği hizmet içi eğitimde Aydın Trafo olarak ciddi çalışmalar yaptığınızı biliyoruz. Bunlardan kısaca bahsedebilir misiniz?

Hizmet içi eğitim bizim olmazsa olmazımız çünkü o bizim geleceğimiz.

Geleceğimizi köklü ve sağlam hale getirebilmek için eğitimlere çok önem veriyoruz. Peki bunu nasıl yapıyoruz? Öncelikle bir eğitim kadrosu kurduk. Bu eğitim kadrosuna temel ve özet başlangıç eğitimlerini verecek şirket içi eğitimcilerimizi belirledik. Eğitimcilerimiz temel eğitimi verdikten sonra, sistematik bir şekilde yeni ekip arkadaşlarımızın kendilerinin başrolde oldukları eğitim sürecimiz başlıyor. Bu uzun ve kapsamlı bir süreç. Bu sürecin içinde şirket içindeki tecrübeli personelimiz, tedarikçilerimiz, profesyonel eğitmenler ve üniversiteler yer alıyor. Sürekli eğitimler neticesinde hem şirketin geleceği

için ekip arkadaşı yetiştirmiş oluyoruz, hem bu arkadaşlarımızın hazırladıkları eğitim dökümanları ile dış paydaşlarımıza daha iyi bir bilgilendirme sağlamış oluyoruz. Eğitim süresinin sonlarına gelindiğinde ise saha pratikliğiyle de bu bilgilerini uzmanlıklara dönüştürmeyi planlıyoruz. Umuyoruz ki önümüzdeki dönemde görev alacak yönetici arkadaşlarımız da bu departmandan yetişeceklerdir. n Aydın Trafo olarak farklı bir ürün imalatı hedefiniz var mı?

Portföyümüze farklı bir çeşit imalatı eklemeyi düşünmüyoruz. Bu anlamdaki tek hedefimiz üretimini yapmadığımız kompresörleri ürün yelpazemize katmak. Kısa ve orta vadede bu anlamda hedefimizde 2 adet ürün var. Bunlardan birincisi seyyar kompresör çeşitleri, bunun üzerine ARGE çalışmamız devam etmektedir. İkincisi ise yağsız hava üretiminde çeşitlilik yaratmak. Bunların yanı sıra testleri tamamlanmış, orta basınç diyebileceğimiz 15-20 bar basınç aralığındaki vidalı kompresörler çok yakında kataloglarımızda yerini alacak. Önümüzdeki dönemlerde çıkacak bu ürünlerle ilgili de sizleri bilgilendirmek isteriz ayrıca. n Aydın Trafo markası an itibariyle kaç ülkeye ihraç edildi? Yurt dışında farklı bir yapılanma planınız var mı?

Hedefimiz ülke sayısı değil, mevcut çalıştığımız ülkelerdeki pazar payımızı arttırmak. Varlığımızı güçlendirmek için son 1.5 - 2 yıldır izlediğimiz bir politika var. Bizim için stratejik noktalarda montaj hatları kuruyoruz. Bunun bize ihracatta faydalı olacağını düşünüyoruz. Bu uygulamamızı ilk olarak Cezayir de başlattık. Oradaki iş ortağımızla beraber fabrikamızda montajımızı yapıp Cezayir pazarına bu ürünleri sunuyoruz. Cezayir’de başladığımız bu projede Avrupa’da şuan artık sonuna geldiğimiz, fizibilitelerini tamamladığımız bütün rakamsal çalışmalarını yaptığımız bir noktamız var. Şu an yeni başlayan Ortadoğu’da bir montaj hattımız var, bunların da eğitim süreçleri tamamlandı, ilk partiler üretildi. Burada da yerel bir güç olmak üzere yola çıktık. Montaj hattımızın olduğu mevcut ve komşu pazarlarda pazar payımızı arttırmak hedefimiz ki bu hedeflerin doğru adımlar ile ilerlediğini görebiliyoruz. Yerel olmanın verdiği birçok avantajı da kullanıyoruz.

Bunu biraz daha potansiyeli yüksek olan Pazar ve bölgelerde uygulamayı tercih ediyoruz. Kısa sürede gelişen bir uygulama değil bu, çok emek verilen bir uygulama. Ancak bizi çok farklı yerlere taşıyacağına inanıyoruz. Buradaki iş ortaklarımızla yaptığımız toplantılarda aldığımız geri dönüşler bizim geleceğe umutla bakmamızı sağlıyor. n Ülke ekonomisinin inişli çıkışlı durumu malum. Yönetime geldikten sonra özellikle satış kanadını önemli isimler ile güçlendirdiniz. Merak ettiğim yönetimi babanızdan aldıktan sonra sizin dahil olupta çeki ödenmeyen bir satış veya zarar ettiğiniz bir durum oldu mu? Bu sizi nasıl etkiledi?

Maalesef iş hayatında sıfır kayıpla iş yapmak mümkün olmayabilir. Tabi ki ödemesini alamadığımız satışlarımız var, son 3 senenin ortalamasına baktığımız zaman senelik olarak bu oran bizim ciromuzun yaklaşık olarak % 0,7 sine tekabül etmektedir. Bu evet sıfır değil ama tolare edilebilir bir rakam olarak görüyorum. Bu oranın 0 olması için çaba gösteriyoruz ama batak vermeme hedefinin bizim için bir tehdit olmasını da asla istemiyoruz. Bu bataklarımızın (tahsil edemediklerimizin) de bir sebebi var bunun en önemli sebeplerinden bir tanesi ödeme güçlüğünde olan müşterimizin ödemesi için elimizden gelen bütün esnekliği hem zaman olarak hem imkan olarak kendisine sunmamız.

Bazen olumlu yaklaşımların da zararını görüyoruz. Hem ailemizden gördüklerimize istinaden, hem de şirketimizin prensiplerine uygun olarak bu uygulamayı devam ettiriyoruz. n Yaptığınız işlerde veya alacağınız kararlarda babanızın manevi desteğini alıyor musunuz? Mesala hangi konularda onu ararsınız?

Babamın desteği benim için çok önemli. Hem verilen kararlarda hem işin manevi tarafında onun desteğini her zaman hissetmek isterim. Ancak her konuda onu rahatsız etmem. Çünkü Alkın Kompresör’ün tüm süreçlerinden sorumlu ve üzerinde önemli bir yük var.

Belli aralıklarla bir araya gelip dönemi değerlendirip uzun vadedeki kararlarımızı kabaca görüşüyoruz, iş planlarımızı geliştiriyoruz. Böylece hem aile şirketi olmanın avantajlarını yaşarken, hem de onun önemli tecrübelerinden de faydalanmış oluyorum.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 63

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

CS Instruments Türkiye’de

B

asınçlı hava ve gazlar için ölçüm cihazları alanında faaliyet gösteren CS Instruments firması Türkiye ofisini açtı. Uzun yıllardır Türkiye sanayisi ile yakın bağlar kuran CS Instruments Türkiye’de basınçlı hava gazlarda ölçüm çözümleri alanında artık yerinden destek verecek.

Tüm Ar-Ge, üretim ve kalibrasyon süreçlerini Almanya’dan yürüten firma; Avusturya, İsviçre, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda ve Güney Afrika’dan sonra Türkiye’de de kendi iştiraki ile yola devam etme kararı aldı.

Basınçlı havada debi, nem, basınç, kaçak tespiti ve hava kalitesi ve enerji ölçüm çözümleri alanında tüm ürün gamıyla hizmet verecek İstanbul Ofisinin Genel Müdürü olarak Yusuf İlhan atandı.

Kendilerine başarılar diliyoruz.

Atlas Copco Medikal Gaz Tedarikçisi MGES Inc.'i satın aldı

Atlas Copco, tıbbi gaz sistemlerinin dağıtımı ve servisi de dahil olmak üzere tıbbi gaz çözümleri servis sağlayıcısı MGES Inc.'in işletme varlıklarını satın aldı. Şirket, Houston, Texas merkezli ve Houston San Antonio bölgesine hizmet vermekte. Şirket tıbbi hava sistemleri, vakum sistemleri, boru hattı ekipmanları ve laboratuar ekipmanları içeren küçük borulu tıbbi gaz ekipmanı kurulumları müşterilerine sunuyor.

Kompresör Tekniği Ticaret Bölgesi Başkanı Vagner Rego, “Satın alma bize, Houston ve San Antonio, Teksas bölgesindeki sağlık ve laboratuvar müşterilerimize yerel desteğimizi genişletme olanağı veriyor” dedi. “ABD'deki en hızlı büyüyen bölgelerden birinde doğrudan satışları ve hizmetleri arttırmamızı sağlıyor”dedi.

Satın alma fiyatı, Atlas Copco'nun piyasa kapitalizasyonuna göre açıklanmadı, Kompresör Tekniği İş Alanındaki Medikal Gaz Çözümleri Bölümünün bir parçası olan BeaconMedaes LLC'ye entegre edilecek.

64 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Yusuf İlhan kimdir?

İstanbul Teknik ) Üniversitesi (İTÜ iği sl di en Makine Müh olan u un ez bölümü m lı nç sı ba , an İlh Yusuf E H D hava sektörüne ik kn Te e Endüstriyel‘d ak ar ol si di en üh Servis M da o‘ başlamıştır. Fest arak ol si di en üh M e oj Pr nemde dö ı görev yaptığ erji en da va ha basınçlı i er verimliliği projel lül Ey r. tü üş tm rü yü le riy ba iti 2019 tarihi ts en m CS Instru Genel Türkiye ofisinin reve gö Müdürü olarak . başlamıştır

Festo'dan yeni ürün

Festo, petrol ve gaz dahil olmak üzere zorlu proses endüstrisi ortamları için PCRP filtre regülatörünü tanıttı.

PCRP filtre regülatör serisi aşındırıcı tüm zorlu şartlara karşı daha dayanıklı olarak imal edildi. Festo’nun yeni filtre reğülatörü geniş bir sıcaklık aralığında sorunsuz çalışırken, yüksek debilerde güvenilir basınç kontrolü sunar. PCRP düzenleyiciler ayrıca hepsi bir arada düzenleyici ve filtre alanı tasarrufu sağlayan bir tasarıma sahiptir.

Zorlu proses endüstrisi ortamları için Festo PCRP filtre regülatörü.

Gücünüze Güç Katar...

Speedair is a trade mark of

ÖZTAŞ KOMPRESÖR SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. İkitelli O.S.B. Triko Center 9 M Blok No : 14 Başakşehir - İSTANBUL / TR Tel :+90 212 486 32 71 - Fax : +90 212 486 32 74 E-mail : info@speedair.com.tr

www.speedair.com.tr

Gücünüze Güç Katar...

ÖZTAŞ KOMPRESÖR SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. İkitelli O.S.B. Triko Center 9 M Blok No : 14 Başakşehir - İSTANBUL / TR Tel :+90 212 486 32 71 - Fax : +90 212 486 32 74 E-mail : info@speedair.com.tr

www.speedair.com.tr

Speedair is a trade mark of

HABER AIR POWER Türkiye Gazetesi

Volkswagen Türkiye kuruldu!

Volkswagen Türkiye’ye ilişkin nihai kararını verdi ve Volkswagen Turkey Otomotiv Sanayi A.Ş. şirketini resmen kurdu.

Volkswagen’in kurduğu şirketin sermayesi 943.5 milyon lira olarak belirlendi. Şirket Manisa merkezli olarak kuruldu. Şirketin Türkiye’ye 1.4 milyar euro yatırım yapması bekleniyor Türkiye’de üretim yapmayı planlayan Volkswagen, bugün Ticaret Sicil Gazetesinden yer alan ilana göre, Volkswagen Turkey Otomotiv Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi kurdu.

Ticaret Sicil Gazetesindeki ilana göre, Manisa merkezli şirketin sermayesi 943,5 milyon TL olarak belirlendi.

Türkiye’ye yapılacak yatırım miktarının ise 1.4 milyar euro olması bekleniyor. Şirket otomobil, kamyon ve her nevi motorlu araç ve nakil vasıtalarının tasarımı, imalatı ve montajı, bunların parçalarının ve komponentlerinin tasarımı, üretimi ve montajı ile tüm bu ürünlerin satışı, ithalatı ve ihracı başta olmak üzere bu konularla ilgili tüm diğer faaliyetleri yürütmek amacıyla kuruldu.

Leybold, DRYVAC Serisi Kuru Vidalı Vakum Pompası Serisine bir yenisini ekledi Leybold, endüstriyel kuru vakum pompası portföyüne en son eklenen ürününün DRYVAC DV 200 ve DV 300 olduğunu açıkladı. Bu pompa boyutları, halihazırda mevcut olan DRYVAC 450, 650 & 1200 ürün yelpazesini tamamlıyor ve daha küçük boyutlar gerektiren uygulamalar için aynı kullanıcı avantajlarını sunuyor.

Leybold’tan yapılan açıklamada ; “Bu kuru sıkıştırma vidalı tip vakum pompası serisi, akıllı üretimin yeni dönemi için tasarlandığı, akıllı özellik ve işlevlerle donatılmış olan tüm DRYVAC modelleri, enerji verimliliği, dayanıklılık ve geleceğe hazır ağ entegrasyonu için rakiplerine göre ciddi bir kıyasalama sunacaktır” denildi.

Gelecekte hazır bağlantı ve ağ oluşturma

Leybold adına yapılan açıklamada “Yeni vakum pompalarının Fieldbus ve PLC uyumluluğu, gerçek zamanlı iletişim ve kontrol için ağdaki diğer cihazlara bağlantı kolaylığı sunmakta, Doğrudan kontrol, bir bilgisayar veya el cihazı ile de mümkündür” denildi.

Ayrıca Ethernet / IP, ProfiNet, Profibus ve EtherCAT için protokol desteği isteğe bağlı kartlarla kolayca pompalara enteğre edilebilmektedir Özellikleri • Hermetik olarak kapatılmış vidalı vakum pompası • Akıllı yerleşik frekans dönüştürücü sayesinde basit mekanik ve elektriksel entegrasyon • G / Ç ve RS485 arayüzü için

Bir Leybold DRYVAC 200 Kuru Vidalı Vakum Pompası

pompanın dışındaki fiş bağlantıları • Sıcaklık, egzoz basıncı ve güç tüketimi izlemesinin entegre koruma fonksiyonları • Kompakt tasarım sayesinde az yer kaplama • Optimize edilmiş rotor geometrisi ve IE3 verimlilik sınıfı ile yenilikçi motor tasarımı sayesinde düşük enerji tüketimi • Toz girişine toleranslı • Mükemmel su buharı performansı • Yüksek emme basınçlarında da yüksek pompalama hızı • IP54 koruma seviyesi • Süper dayanıklı GGG40'tan yapılmıştır 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65

RÖPORTAJ

"FİRMAMIZI GELECEĞE taşıyacak stratejiLER üretiyoruz"

a r a K ri

u N

"İlk hedefimiz markalaşmaktı, sonra uluslararası olmak, şimdi de çekinmeden söylüyoruz hedefimiz sektörümüzde dünya çapında ilk 5’e girmek"

66 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

RÖPORTAJ

D

ergimiz Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu, Dalgakıran Kompresör'ün dünya pazarındaki hedefi, Türkiyedeki ekonomik politikaların sektöre etkileri ve büyümenin yolunu açacak atılımlarla ile ilgili merak edilen birçok konuyu sektörün duayeni Nuri Kara ile konuştu. n Nuri Bey Merhaba, sektörün büyük bir kısmı sizi yakınen tanıyor fakat dergimizin ulaştığı kişiler için sizi tanıyabilir miyiz? Nuri Kara kimdir?

Nuri Kara Karadeniz’in kıyısından gelmiş, meslek olarak karadenizli olması vesilesi ile Gemi İnşaa Mühendisliği'ni seçmiş birisi ama okuldan mezun olduktan sonra bir süre tekne bakım onarım, gemi bakım onarımı işlemi yaptıktan sonra, (Bunun bana daha sonrasında çok önemli faydası oldu) bu sektöre girdim. n Sizin Dalgakıran öncesi bir Atlas Copco tecrübeniz var değil mi?

Benim aslında bu sektördeki ilk okulum Hamamcıoğlu. n Hamamcıoğlunu bilmiyorduk Evet çok şey öğrendiğim, gerek sektörel, gerekse teorik olarak çok şey öğrendiğim güzel bir okuldu benim için. Sonrasında 1993’te Atlas Copco’ya geçtim. Orada da uluslararası firma deneyimini daha geniş çaplı öğrendim. 1995 başında da Dalgakıran’a geldim. n Atlas Copco’nun o dönemde sektör lideri olduğunu göz önüne alırsak neden Dalgakıran'ı seçtiniz?

Yani o dönem için zor bir karar değil mi? Dalgakıran ile sizi buluşturan neydi? Ailenin karadenizli olmasının bir etkisi oldu mu?

Yok, Yok, Atlas Copco içinde o dönemki çalışma ortamı bana uymadı demek daha doğru olur. O dönemde yine Atlas Copco'dan ayrılmış bir

arkadaşımız Dalgakıran’ın satış pozisyonunda bir satış mühendisine ihtiyaç olduğunu ilettiğinde geldik görüştük, hedef ve fikirlerimiz uyuştu. n Yani Nuri Kara satıştan mı başladı Dalgakıran Kompresör'e?

Evet, Dalgakıran’da önünüz hep açıktır. Yani sürekli hatada inat etmiyorsanız, dürüstseniz, fikirlerinizi dile getirmekten çekinmiyorsanız önünüz açıktır. Ben hep söylüyorum Dalgakıran bir aile şirketidir. Yani bu yalnızca sermaye olarak bir aile şirketi değil, çalışanı ile sahadaki iş ortaklarıyla, bayileriyle, partnerlerimizle, ürün aldığımız insanlarla yani tedarikçilerimizle biz bir aileyiz. Bunuda Dalgakıran’ın içinde kaldığınızda hissediyorsunuz. n Sayın Nuri bey Dalgakıran'da 1.nesil ile çalıştınız mı?

Aslında 1. nesille yani sayın Ömer Dalgakıran ile aktif olarak çalışmadım. Yani ben geldiğimde vardı ama aktif olarak değil.

n 2. nesille çalıştınız. Peki Adnan Bey ile nasıl başladı?

Adnan bey 1989’da geliyor. Yani 1989’da askerden sonra kardeşi Ayhan bey ile birlikte tamamen yönetimi alıyor. Sonrasında atılımlarını başlatıyor. 1991’de vidalı kompresör üretimine başlıyorlar. n Fabrika İmes’teki şu anki olduğu yerde miydi o zaman?

Pistonlu üretimi Topkapı’da devam ediyor, vidalı üretimi İmes’te başlıyor. Sonrasında biz 1995’te firma belli bir seviyeye geldiğinde geldik. Burada Ömer beyin yapmış olduğu birşey var. Ömer bey şirketin temellerini sağlam atmış. n Eli Sopalı bir yönetici miydi?

Firmada eli sopalı bir büyüğümüzü görmedik.

Karşısındakinin fikirlerine her zaman değer vermiş, karşısındaki insanı dinlemiş, kendi fikirlerini oluşturmasını, üretmesini teşvik etmiş, bunun en güzel örneğini kendi çocuklarında görüyoruz. Şirketi

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67

RÖPORTAJ

"Büyümenin bir diğer yolu da pazarı satın almaktır. Atlas Copco’nun yaptığı gibi inorganik büyümedir." sağlam ve güvenilir temeller üzerine oturtmuş. n O dönemin şartlarında mı?

Evet o dönemin şartlarında.

Birileri ayda 200-300 pistonlu kompresör üretirken kendisi 40-50 adet üretmiş ama piyasada "bu işi yaparsa Ömer Dalgakıran yapar" güvenini oluşturmuş. "Bu işi çözerse Ömer Dalgakıran çözer" güvenini oluşturmuş. Sağlam bir isim bırakmış, dolayısıyla sağlam bir imaj bırakmış.

Adnan Bey de geldiğinde Ayhan Bey ile beraber şirketi büyütmeyi hedeflemişler ve adım adım bu hedefe doğru ilerlemişler. 1991’de vidalı kompresör imalatına başlanmış, 1994’ten sonra şirketin organize olup kadroyu genişletme, yeni kadrolar oluşturma daha yaygın hale gelme çalışmaları başlıyor. 1995 yılı başında ben geldim. n Sizin hedefleriniz ile Dalgakıran'ın hedefleri uydu mu birbirine? Neleri yapmak istediniz ve yaptınız?

Aynen, hedeflerimiz uydu. İlk hedefimiz markalaşmaktı, sonra uluslararası olmak, şimdide çekinmeden söylüyoruz hedefimiz sektörümüzde dünya çapında ilk 5’e girmek. Bu ilk 5’e girme hedefimizden vazgeçmiyoruz, vazgeçmeyeceğizde.

Bunun için yatırımlarımızı yapıyoruz.

Senin de bildiğin gibi 50 bin m2'lik fabrikamız bitmek üzere. İnce işleri yapılıyor. Elektrik işleri bitti, mekanik tesisat bitti, ısıtma bitti, son zemin betonları atılıyor son bölmeler yapılıyor. n Nuri bey, 2019 yılının ilk 10 ayında yurt içi piyasalar sıkıntılıydı.

Sanayi üretimi ve yatırımları önceki senelere göre azaldı. Seçim sonrası özellikle şu dönemde birazda olsa açıldı fakat istenilen seviyede değil.

Bu sizde sıkıntı yaratmıyor mu?

Ciddi bir fabrika yatırımınız var çünkü?

68 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Yurt içinde piyasalar düzelmeye başlıyor olsada, yurt dışında biz çok yoğun gidiyoruz. Satış ciromuzun yaklaşık % 65‘i ihracattan geliyor.

Bu yaklaşık 20 yıllık emeğimizin sonucu. Bu nedenle iç piyasada yılın ilk yarısındaki daralma satış- üretim açısından bizde fazla etki yaratmadı. n Buradaki tüm ekip yeni fabrikaya mı geçecek Nuri bey? İdari kadrolor biraz daha geç gidecek ama üretim ile ilgili tüm kadrolar yıl başında orada olacak

"Bizde herkes her konuyla ilgili fikrini beyan edebilir" n Nuri Kara’ya bağlı bir ekip var mı, ekibin sayısı, yada sorumlu olduğunuz kişi sayısı, sorumlu olduğunuz işler nelerdir?

Dalgakıran’da böyle bir şey yok.

Ben şu anda 5 ülkede görev yapan 850 kişiden sorumluyum.

Aynı şey fabrika girişinde görev yapan güvenlikçi arkadaşımız içinde geçerlidir.

Bizde herkes her konuyla ilgili fikrini beyan edebilir. Doğru soru sormanın, doğru itiraz etmenin, merak etmenin değerli olduğuna inanıyoruz. Gelen arkadaşlarımıza tavsiye o oluyor.

1- Merak edin, herşeyi herşeyiyle merak edin.

2- Dinlemeyi bilin ve soru sormaktan çekinmeyin. Doğru soru sorun. n Size bağlı çalışanların önünü açıyorsunuz. Örneğin Yakup Tüfekçi beyin IHI ile ilgili başlattığı süreç ve sonrası. Uzun yıllara dayanan kontak kurma, sonuçlandırma ve o işten sorumlu olma süreci. Bu beni çok etkilemişti ilk kendisinden dinlediğimde.

8 sene Murat bey. Adamlar sizi ilk kontak ile beraber 8 sene izledik dedi.

Bu Yakup Bey'in takibi ile devam etti. n Yakup Bey'in yılmadan bu işi takip etmesi ve sonuçlandırması. Özellikle Adnan Bey'in ve sizin buna desteğiniz çok önemli bir süreç. Özellikle bazı şirketlerde yöneticilerin alttan gelen birini kendisinden ilerde görmek istememesi gibi bir rahatsızlığı olabiliyor. Bu konuda sizin düşünceniz nedir?

Büyümek istiyorsanız, büyüyecekseniz birileri sizi geçecek.

Birileri sizin önünüzde olacak.

Dalgakıran'ın dört tane yurt dışında şirketi var. Buna önümüzdeki dönemde yenileride eklenecek.

Kendi organizasyonlarına, satış şirketlerine, beni geçecek birilerini yetiştiremiyorsam, koyamıyorsam, önünü engelliyorsam o şirketleri nasıl kuracağım ve nasıl yöneteceğim. Biz Rusya’yı kurduğumuzda fakülteden yeni mezun olmuş 22 yaşındaki bir gence teslim ettik ve bugün 40 milyon dolarlık bir şirket haline getirdi o genç burayı. Düşünün 22 yaşında okuldan yeni mezun olmuş bir arkadaş, kuruluşunu o yaptı, büyütmesini o yaptı. Keza Ukranya’yı sektörde 2-3 sene tecrübesi olan 24-25 yaşındaki bir arkadaşa teslim ettik. Şu anda Ukrayna’da 30-40 milyon dolarlık bir şirket haline geldi. Yani biz o insanların önünü açmazsak nasıl yöneteceğiz o şirketleri. Bugün Yakup bey IHI’da Dalgakıran'ı temsil ediyor. Orası hızla büyüyor. Oradaki hedefimiz kısa vadede 100 milyon dolarlara ulaşmak. Yani bir 5 ile 10 yıl içersinde 100 milyon dolara ulaşmak orda’ki hedefimiz. Biz bunların önünü açmıyor olsak ne ile yöneteceğiz. Her tarafa nasıl yetişeceğiz. n Nuri Bey konu büyümeye gelmişken Dalgakıran'ın büyüme

HABER

"Türkiye’ye bakıp iş yaparsanız hiçbirşey yapamazsınız. Yaptığınız işi dünya geneli için yapmalısınız." konusunda farklı bir yol izlemesi gerekmez mi global rakiplerine bakarak? Mesela satınalma yolu?

Büyümenin bir diğer yolu da pazarı satın almaktır. Atlas Copco’nun yaptığı gibi inorganik büyümedir. İngersall’un yaptığı gibi. Biz de onları yapacağız. Aşağıdan hızla büyüyen rakiplerimize baktığımızda onlarda aynısını yapıyor. ELGİ’si, FUSHENG’i, bunlarda satın alarak büyüyor. Bir tek KAESER var organik ağırlıklı büyüyen, oda bir yerden sonra ileri gidemiyor. Şimdi ise oda birşeyleri satın alıyor. Yeni bir iş kolu satın aldı şu anda. n Nuri Bey tam konunun üstüne geldik, burada AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak bize sizinle ilgili gelen duyumları sormak isterim. Dalgakıran'ın Türkiye’de satın alacağı firma var mı? bir ara böyle bir söylenti vardı.

Yok, yok öyle bir şey yok. Bundan sonra alırsak artık know-how satın alırız. Büyümenin bundan sonraki yolu; pazarı satın alarak inorganik büyüme. Biz de bunu yapacağız.

Fakat kısa vadeli önceliğimiz bu olmadığından biz bunların bu güne kadar çok fazla üzerine düşmedik. n 25 yıllık bir birliktelik olunca Sayın Adnan Dalgakıran’ı sormadan edemeyeceğiz. Adnan Bey nasıl biridir? Zor bir 25 yıl mıydı?

Adnan Bey lider bir karakterdir.

Bulunduğu ortamlarda doğal olarak liderliğini kabül ettiren bir karakterdir. Buğüne kadar benim en rahat çalıştığım iki adamdan birisidir.

Ben bir şey önerdiğimde; “Dene Nuri bey” dedi her seferinde. Bunun sonucunda bazen doğru sonuçlar elde ettik, bazen yanlış sonuçlar elde ettik ama elde ettiğimiz doğrular bizi çok daha ileriye götürdü. Aynı şeyi başka arkadaşlardan da gelen

şeylerin hepsini hiç, "Olmaz yahu bu böyle değil" diye kestirip atmadı. Önerisi olan kişiyi sonuna kadar desteklemiştir. Ama ne zaman ters tepki verir derseniz; 1. Hatanızı itiraz edip, ısrar edip kabül etmiyorsanız, 2. Dürüstlüğünüzü kaybediyorsanız ki en önemli noktasıda budur.

Dürüstlük! Hatanızı kabül ediyorsanız sorun değil fakat bir şekilde saklamaya çalışırsanız dürüst olmazsınız. O zaman Adnan Beyin tepkisi daha sert olur. n Bazen Dalgakıran'ın İK bölümünün ilanlarını görüyoruz.

Personel alımı nasıl olur? Doğru insan ve doğru yönetici adayı için sizin ve Adnan beyin devreye girdiği oluyor mu? Kriter nedir Dalgakıran için?

Dalgakıran’ın buna yönelik güzel bir İK yapılanması var. İşin niteliğine uygun kriterleri belirlenmiş durumda. Bunun dışında dışarıdan da kişisel analiz desteği alıyoruz. Bizler ancak üst düzey yönetici görevlendirmelerinde son görüşmelere katılıyoruz. Nihai kararın oluşturulmasına katkı vermeye çalışıyoruz. n Şimdi ciddi bir yatırımınız var. 50 bin m2’lik yeni fabrika, IHI ile yapılan yatırım. 850 kişilik ciddi sayıda bir ekip var. Her ne kadar %65 ihracaat ağırlıklı geliriniz olsada uykularınızın kaçtığı zaman oluyor mu? Genel olarak yatırımlarınıza bakanlar belki geniş pencereden bakmadığı için yorumlar yapıyordur. Mesela Döviz cinsi kredi kullanıyorlar vs. gibi konuşmalar oluyor, size de geliyordur sanırım..

Bu bizede soruluyor, döviz cinsi

kredi alıyorum ama benim gelirimin tamamına yakını zaten döviz olarak geliyor yurt dışından. Yani size 100 bin Euro kredi aldıysanız, 100 bin Euroluk da döviz geliriniz varsa ortada ne var bunu anlatamadık konuşanlara. Daha iyi şartlarda kredi bulursanız alırsınız biz global bir firmayız bu nedenle bu konulara Türkiye’deki gibi bakamayız. Önemli olan hesapsız kitapsız boyunu birkaç kat aşan işe kalkmamaktır.

Diğer soruya gelince Murat bey, Şimdi şöyle düşünün Türkiye’ye bakıp iş yaparsanız hiçbirşey yapamazsınız. Yaptığınız işi dünya geneli için yapmalısınız.

Biz bunu ilk İtalyanlarda gördük. İtalyanlar piyasaya çıktıklarında öyle bir fiyatla çıktılarki, herkesi silip süpürüyorlardı. "Ya bunlar bu maliyete nasıl yaparlar" diyorsun kompanentte, bitmiş üründe vs. "nasıl verir" diyorsun. Adam diyorki ”Kardeşim ben şu anda 10 bin tane satıyorum. Bu 10 bin adette zarar edeceğim. Ama benim buradaki hedefim 20 bin satmak. 20 bin adet sattığımda ise şu kadar kâr elde edeceğim. Yani benim bunu bütün dünyaya satmam lazım. Aynı şeyi şuan Çinlilerde yapıyor. Kendi pazarlarının dışına doğru çıkmaya bakıyorlar. Şirket satın alıyorlar Avrupa’da, Amerika’da. Yabancılar bunu böyle yapıyor. Türkiye’ye bakarak yaptığınızda zaten pazar belli. Yıllık 9 bin-10 bin adet arası bir makine satarsanız bütün hepsini satarsınız, oda iyi dönemde. Ama bu pazarda 30 tane oyuncu var.

Yerlisi yabancısı 30 tane oyuncu var. Şimdi ufak tefek, Uzakdoğu’dan getirip satanları saymıyorum. Bu 30 oyuncudan ne kadarının pazarını alırsınız siz? n Bunlara karşı nasıl bir önlem olmalı, ne yapmak gerekir? Ayrıca

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 69

RÖPORTAJ

"Türkiye’deki ekonomik durumun açılacağına inancım yüksek."

MİB üyesisiniz bu konu için MİB'de komite uğraştı ama sonuç alınamadı, uygulamada sanırım sıkıntı var.

Standartizasyon ve o standartizasyonun denetlenmesi.

Biz burada birşeyi yanlış yapıyoruz.

Almanya’da ben hatalı bir şey yaparsam beni ilk önce rakibim şikayet eder. Ama Türkiye’de aman Allahın garibanı ekmeğinden olmasın mantığı varya, delikanlılığımız varya, bu yanlış.

"Bu bir süreç işi" n Dalgakıran Globalleştikçe bu vida konusunu kendi bünyesinde çözmeyecek mi? Böyle bir atılım planınız var mı? Ya da bir vida üretim planınız var mı? Ya da bir vida üreticisini satınalacak mısınız?

Her ikiside olabilir, bu bir yatırım işi. Bu bir süreç işi. Bir yere gelecek zaten bunu stratejik olarak yapmamız gerekecek. Siz bir yere geldiğinizde adamın üretiminin yarısını alır konuma geleceksiniz.

Bu sizin içinde, onun içinde riskli olacak. O üretiminin yarısını size bağlamış olacak, ben bütün herşeyimle ona bağlanmış olacağım.

Adamın üretiminin yarısını alıyorsan, adamda bir sıkıntı olduğu anda teslim sürelerinde sıkıntı olacak. Biz o noktadayız. Yoksa vidayı üretmekten çok daha ucuza bulabiliyorsun. n Tüm Bu yatırımlarınızı göz önüne aldığınızda Ekonomi politikaları Dalgakıran'ı nasıl etkiliyor? Siz Türkiye’de buna nasıl önlem alıyorsunuz. Özellikle Adnan Beyin yöneticisi olarak başında bulunduğu MAKFED ve diğer sivil Toplum Kuruluşları adına yaptığı konuşmaları da dikkatle takip eden birisi olarak sormak istiyorum.

Dalgakıran sıkıntıları nasıl absorbe ediyor?

Dünya çapında çalışmayı

70 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

hedefledik. Yurt içinin oranının yurt dışı oranını daha da düşürme hedefi güdüyoruz. Burada yurt içinde adetsel veya cirosal olarak bir artış olmayacak, orası’da artacak ama yurt dışı daha çok artacak. Türkiye'nin cironun içindeki payı düşecek sadece.

Türkiye’nin payıda bizim ciromuz içinde %10’lar seviyesine düşecek.

Ama bu biz Türkiye’de küçüleceğiz anlamında değil.

"Türkiye’nin geleceğinden karamsar değilim" n Sizce Türkiye’de piyasalar düzelecek mi? Çünkü tüm sektörlere makine veren bir sektör olarak bunu en iyi algılayan basınçlı hava sektörü oluyor değil mi?

Türkiye’deki ekonomik durumun açılacağına benim inancım yüksek. Çünkü son dönemde yapılan uygulamalara baktığımızda Türkiye’nin doğru yolu en azından görüyor olduğunu biliyorsunuz.

Bir dönem biz inşaat ile geldik. Bu inşaatı yaparkende bize geri dönüşü olacak inşaatlarla değil, konutla vs. ile yaptık. Ama Türkiye konutla bir yere gidemeyeceğini bir yerde tıkanacağını gördü. Bunun yanında devletin açıkladığı öncelikli sanayiler var şu anda. Sanayi yatırımı teşvikleri var. Savunma sanayi, makine sektörü, teknolojik yatırımlar, en azından bunların görülmesi önemli, uygulamanında bir süre sonra geleceğine inanıyorum. Türkiye’nin geleceğinden karamsar değilim.

Bizim açımızdan bir ayağımızın yurt dışında güçlü olması vesilesi ile bu süreçleri daha rahat atlatıyorsunuz. Çünkü dünyada şu anda bir büyüme trendi devam ediyor. Türkiye bu konuda biraz ayrışıyor. O nedenle bizim açımızdan daha az etkileyici yurt içi. n Dalgakıran’da 1., 2. nesil

derken 3.nesil ile çalışacak görünüyorsunuz, emekli olacak mısınız? Hedefiniz nedir?

Biz bilgi birikimi arkadaşlara aktarıyoruz. Dalgakıran'da strateji üretiyoruz. Yol haritasını geleceğe taşıyacak stratejiyi üretiyoruz.

Benim işim bu; gözlem yapmak, yol göstermek. Bakın Nuri Kara’nın tek bir hedefi var: Burada olayım yada olmayayım, hedefim Dalgakıran'ın dediğim hedefe ulaşmasıdır. İlk 5’te olmak, burda olurum ama olmam bunu mutlaka bir gün göreceğim, Allah ömür verirse tabi. Globalde ilk 5’te olduğumuzu göreceğim bir gün.

Benim görmek istediğim şey budur.

Kısa vadede artık Dalgakıran'ın organik büyümeden inorganik büyümeye geçmesidir. n İnorganik büyüme dediğiniz için sorayım Nuri bey, burada bir firma ismi alsak mı, var mı bilinen bir firma ismi?

Yok öyle bir şey yok şu anda.

Zaman zaman çıkıyor böyle fırsatlar.

Ha bunu yurt içi olarak düşünmeyin.

Bu çok güçlü bir distribütör olabilir ülkesinde, vida üreticisi olabilir.

Atlas’ın Orcan’ı, Dost’u satın alması gibi. Bununla pazarı satın aldı. Bu şekilde de olabilir. Yani hep kompresör üreticisi olarak düşünmeyin. Avrupa’da, Amerika’da öyle distribütörler var ki! Türkiye’de birkaç firmayı hariç tutun onların dışındakilerin toplam cirosu o distribütörlerin cirosu kadar yoktur. n Dergi olarak tecrübeye, bilgi paylaşımına çok değer veriyoruz.

Bu röportajda verdiğiniz bilgiler, tecrübe çok önemliydi, çok teşekkür ediyorum Nuri Bey. Ben de teşekkür ederim. Air World Türkiye Dergisi vasıtasıyla tüm sektöre hayırlı, bereketli güzel günler dilerim.

MAKALE

BİYOGAZ İÇERİĞİNDEKİ SUYU UZAKLAŞTIRMAK İÇİN NEM TUTUCU TASARIMI Murat ŞAHİN

Ahi Evran Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü

Mustafa VATANSEVER Makine Mühendisi, Tercih Isı Makinaları Ltd. Şti., Ankara

Bu çalışmada, biyogaz yakıtlarındaki suyun uzaklaştırılması için nem tutucu tasarımı yapılmıştır. Su, biyogazın verimli yanmasında önemli bir parametredir. Nem tutucu, yanma odası sıcaklıkları üzerindeki etkisi nedeniyle biyogazdaki suyun etkisini en aza indirecek şekilde tasarlanmıştır.

Biyogaz içeriğindeki suyu ortadan kaldırmak için nem alıcı tasarımının bir başka önemli özelliği de yanma sonucu üretilen sera gazı miktarını en aza indirmesidir. Bu çalışma, yanma verimi ve çevre için biyogaz sistemleri için nem alıcı tasarımı yapmak amacıyla yapılmıştır.

72 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

MAKALE

D

ünyadaki artan enerji talebini karşılamak için, bilim adamları alternatif enerji kaynakları hakkında araştırma yapıyorlar. Alternatif enerji kaynaklarından biri olan biyogaz, ülkemiz için doğalgaza alternatif bir enerji kaynağı olarak görülmektedir.

Biyogaz kullanımına artan ilgi günümüzde önemini arttırmıştır. Atık sudan, belediye katı atıklarından, artıklardan ve biyokütlenin gazlaştırılmasından üretilen biyogaz, enerji üretiminde ısıtma sistemlerinde ve diğer kullanım yerleri için çok uygundur. Biyogaz, esas olarak metan ve karbondioksitten oluşmakta olup, üretim veya gazlaştırma yöntemlerine bağlı olarak az miktarda nitrojen, hidrojen sülfür ve oksijene sahiptir.

Biyogazdaki metan, doğal gazın ana bileşeni olarak yüksek miktarda enerjiye sahiptir. Bununla birlikte, diğer bileşenler yanıcı değildir.

Birçok bilim adamı, herhangi bir yanma sisteminde biyogazın yanmasını araştırmıştır. Örneğin, Adouane ve arkadaşları yakıta bağlı azottan kaynaklanan NOX emisyonlarının azaltılmasıyla ilgili deneysel bir çalışma yürütmüştür [1].

Bhoi ve Channiwala, değişken termal girdiler ve eşdeğerlik oranları ile yüksek miktarda azot içeren gaz ürünündeki emisyon özelliklerini ve eksenel alev sıcaklık dağılımlarını deneysel olarak araştırmıştır [2]. Somehsaraei ve arkadaşları, Mikro gaz türbinlerinde yakıt esnekliğini ve biyogazın performans analizini incelemişlerdir [3]. Yakıt valfleri ve kompresörde küçük değişiklikler yapıldığı zaman, Bu çalışmalara ek olarak, İlbaş ve Karyeyen, girdap sayısının hidrojen içeren yakıtların yanma özellikleri üzerindeki etkisini modellemiştir [4]. Hosseini ve arkadaşları, alevsiz yanma koşulları altında biyogazın yanma özelliklerini incelemişlerdir [5]. Murat ve arkadaşları biyogazdaki H2O içeriği ve H2S içeriğinin biyogazın yanma özellikleri üzerindeki etkisini araştırmıştır [6].

Biyogaz veya harmanlanmış yakıtların yanması ile ilgili daha önce bahsedilen çalışmalar bulunmamasına rağmen, H2O'nun biyogazın yanma özellikleri üzerindeki etkisi ile ilgili bir çalışma yoktur. Bu nedenle, bu çalışmada H2O'nun biyogazın yanma özellikleri üzerindeki etkileri sayısal olarak incelenmiştir.

2. KURUTMA METODLARI

Biyogaz üretimi işleminde biyogazın içinde su

oluşumu görülmektedir. Biyogazda oluşan suyu, biyogazın son kullanım (kompresör, türbin, brülör, biyogaz motoru, vb. gibi) işleminden önce alınması gerekmektedir. Bu nem uzaklaştırma işlemine biyogaz kurutma işlemi veya nem tutma işlemi denir.

Bu kurutma işlemi genelde mekanik yoğuşturma ve fiziksel emilim olarak iki yöntemle yapılır [7].

Bu çalışmada mekanik yoğuşturma yönetimi anlatılmıştır. Eğer nem tutma işlemi yapılmaz ise son kullanım işleminde yanma verimini düşürmektedir. (Şekil-1 de anlatılmaktadır.)

2.1.Mekanik yoğuşturma ile nem tutma

Biyogaz, reaktörde üretilip hidrojen sülfür (H2S) uzaklaştırma ünitesine geçer. Burada hidrojen sülfürden (H2S) arındırılan biyogaz, basıncı düşer ve son kullanım yerine gönderilmesi için basıncı blower ile artırılır. Blowerın çıkışında biyogazın sıcaklığı ortalama +65°C’ye ulaşır. Biyogaz soğutulduğu zaman su buharı ile aşırı doygun hale gelir. Biyogaz, +2°C sıcaklığa genellikle su-glikol soğutucu (chiller) ile indirildiğinde hacmi küçülür ve bağıl nemi artarak çiğlenme noktasına ulaşılır. Sonuç olarak gazdaki su yoğunlaşır. Yoğunlaşmış su bir seperatörde tutulur. Daha yüksek verimlilikte sonuç almak için seperatörler mikro gözeneklerle donatılabilir. Sudan ayrışan +2°C’deki biyogazın sıcaklığı, kullanım yerine göre istenilen sıcaklığa yükseltmek için ekonomizer denilen ısı değiştiriciye yöndendirilir.

Ekonomizer, kurutucuya giren yüksek sıcaklıktaki biyogazın sıcaklığını düşürerek soğutma gücüne ek fayda sağlamaktadır. Aynı zamanda da kurutucunun çıkış sıcaklığını yükseltmek için ek enerji ihtiyacını sağlamaktadır [7].

Şekil-1: Nem Tutma İşlemi Akış Şeması

3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA

Bu çalışmada, H2O içeriğinin, geleneksel bir brülördeki biyogaz yanmasının eksenel sıcaklık

8

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 73

MAKALE

dağılımı üzerindeki etkisi, Şekil 2'de gösterilmektedir.

Geleneksel brülörde H2O arttıkça biyogaz alev sıcaklığının düştüğü söylenebilir. Ayrıca, alevin konumunun teğetsel hava hızının artması nedeniyle brülörün akış yönünde aşağı doğru hareket ettiği görülebilir. Konvektif ve ışınımlı ısı transferleri nedeniyle sıcaklık seviyeleri tüm koşullar için yanma çıkışına doğru kademeli olarak düşer. H2O ve H2S içeriğinin biyogaz içerisindeki etkileri araştırıldı.

Biyogazdan H2O ve H2S içeriğinin yok edilmesinin yanma verimi ve çevre için olumlu sonuçlara sahip olacağı tespit edilmiştir [6].

önemli ölçüde etkilediği söylenebilir. Biyogazda H2O içeriğinin arttırılması CO emisyonlarını azaltır.

(a)

(a) Öngörülen ve ölçülen profiller

(b) Şekil-3: Farklı H2O içerikleri için öngörülen eksenel (a) CO (ppm) ve (b) CO2 (%) dağılımları

(b) Farklı H2O içerikleri için öngörülen profiller Şekil-2: Eksenel Sıcaklık Profilleri [6]

Eksenel pozisyonlarda biyogaz yanmasının CO emisyonları Şekil 3a'da verilmiştir. Şekil 3a'ya göre, H2O içeriğindeki değişimin CO emisyon dağılımını

Eksenel pozisyonlarda biyogaz yanmasının CO2 emisyonları Şekil 3b'de gösterilmektedir. Şekil 3b'ye göre, H2O arttıkça CO2 emisyonlarının arttığı söylenebilir. Teğetsel hava hızının etkisiyle bu durum daha iyi yakıt-hava karışımı açıklanabilir. Ayrıca, maksimum CO2 bölgesi, teğetsel hava hızının artması nedeniyle brülörün akış yönünde ilerler. Eksenel 0.3 m mesafeden sonra, tüm koşullar için CO2 emisyonu seviyeleri yakıcı çıkışına neredeyse aynıdır.

8

74 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

MAKALE

3. SONUÇLAR

Biyogazdaki değişken H2O içeriğinin biyogazın yanma davranışları üzerindeki etkilerini araştırmak için sayısal bir çalışma yapılmıştır. Sayısal tahminler, ileri modellenmelerden önce mevcut sıcaklık ölçümleriyle karşılaştırılmıştır. Çalışmadan aşağıdaki sonuçlar elde edildi: • Yakıcıda H2O azaldıkça biyogazın alev sıcaklığının arttığı ortaya çıkar.

• Alev bölgesinin pozisyonunun, H2O'daki değişiklik nedeniyle brülörün akış yönünde aşağı doğru hareket ettiği de söylenebilir.

• H2O miktarı arttıkça CO ve CO2 emisyonlarının önemli ölçüde değiştiği gösterilmiştir. Özellikle, daha iyi yakıthava karışımı sayesinde H2O artarken CO2 emisyonu azalır.

• Biyogazın yanma sıcaklık seviyelerinin biyogaza H2O eklendikçe azaldığı sonucuna varılabilir.

Bu çalışma, çeşitli H2O içeriğinin biyogaz yakıtları üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Biyogaz sistemlerinde H2O emiliminin bir sonucu olarak, yanma odası sıcaklıkları artmıştır. Biyogaz yakıtlarındaki H2O içeriği brülörde azaldıkça, biyogazın alev sıcaklığı artmıştır.

4. REFERENCES

[1] Adouane B, de Jong W, van Buijtenen JP, Vitteveen G, Fuel-NOx emissions reduction during the combustion of LCV gas in an air staged Winnox-TUD combustor, Appl Therm Engineering, 2010; 100:1034-1038.

[2] P. R. Bhoi and S. A. Channiwala, Emission characteristics and axial flame temperature distribution of producer gas fired premixed burner, Biomass and Bioenergy, Vol: 33, pp. 469-477, 2009.

[3] H. N. Somehsaraei, M. M. Majoumerda, P. Breuhausb, M. Assadia, Performance analysis of a biogas-fueled micro gas turbine using a validated thermodynamic model, Applied Thermal Engineering, Vol:66, 181-190,2014.

[4] M. İlbaş and S. Karyeyen, Effect of swirl number on combustion characteristics of hydrogen-containing fuels in a combustor, International Journal of Hydrogen Energy, Vol: 41, 7185-7191, 2016.

[5] S. E. Hosseini, G. Bagheri, M. A. Wahid, Numerical investigation of biogas flameless combustion, Energy Conversion and Management, Vol: 81, pp. 41-50, 2014. Thermal Engineering, Vol: 66, pp. 181-190, 2014.

[6] M. Sahin and M. Ilbas, Analysis of the effect of H20 content on combustion behaviours of a biogas fuel, International Journal of Hydrogen Energy, in proof (2019) [7] Mustafa Vatansever, Makine Mühendisi, Tercih Isı Seminer Notları, 2019

76 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 77

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

ALTINSU TEKSTİL SATIŞ ÖYKÜSÜ

E

komak Kompresör, 2018 yılı başında yenilenme çalışmalarının sonuçlarını almaya devam ediyor. Süregelen R&D çalışmaları ile özellikle enerji verimliliği artırılmış ürünler üretmek önceliğimizdir diyen Ekomak Kompresör Bölge Satış Müdürü Önder Toprak şunları kaydetti; "Mühendislik ekibimizin yoğun çalışması sonucunda, birim enerji maliyeti düşük ve yoğun çalışma temposu göz önüne alınarak yeniden dizayn edilmiş ürünler ile endüstride yeni bir açılım getirmek amaçlanıyor.

Bursa’da faaliyet gösteren ve tekstil sektörünün öncü firmalarından Altınsu Tekstil yeni yatırımları ile örnek oluşturmaya devam etmektedir. Sektör liderliğini ve üretim kapasitesini artırarak şampiyonlar liginde liderliğini korumak isteyen müşterimiz tamamen entegre ve dışarıya bağımlılığı ortadan kaldırılmış tesislerinde yeni ürünlerimizden 8 adet EKO132 CD VSD kompresörlerimizi kullanmaya başlamışlardır.

Müşterimiz ile yapılan istişareler sonucu santrifüj kompresör ile başlayan görüşmeler sonunda modüler ve değişken kapasitelere hızla uyum gösterecek yeni nesil seri ekipmanlarımızı tercih ettiler.

Birbirinden değerli rakiplerimiz arasından bizi tercih eden Altınsu Tekstil yetkililerine ve tüm çalışan arkadaşlara firmamıza olan güvenleri için bir kez daha teşekkür ediyoruz. Global krizin tüm dünyayı etkilediği bir dönemde böyle bir yatırım kararı alan ve kararlılıkla devam eden partnerimize başarılar diliyoruz.

Mühendislerimizin büyük özverisiyle ve profesyonel yaklaşımları ile üretilen yeni nesil kompresörlerimizle kalitemizden ödün vermeden, birbirinden yetenekli servis ekiplerimiz ve güçlü bayilerimizle “KALİTE İLE GELEN BAŞARI” mottomuzu hayata ve Türk Sanayisine daha uzun yıllar sunmaya devam edeceğiz."

78 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Bir Satış Hikayesi

HABER

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 79

HABERPOWER Türkiye Gazetesi AIR

Genç basketbolcular Cevahir Sönmez’in anısına sahaya çıktı SMC'den basınçlı hava sistemleri için yeni hava kurutucu Geçtiğimiz yıl trafik kazasında hayatını kaybeden 22 yaşındaki başarılı basketbolcu Cevahir Sönmez’in anısına düzenlenen turnuvanın şampiyonu Fenerbahçe Beko oldu.

G

eçtiğimiz yıl eylül ayında 22 yaşında kaybettiğimiz milli besketbolcu ve basınçlı hava sektörünün başarılı iş adamı Cevahir Sönmez anısına genç takımlar arasında düzenlenen basketbol turnuvası oynanan oyunlar ile son buldu.

Darüşşafaka Spor Klübü, geçtiğimiz yıl Eylül ayında elim bir trafik kazasında hayatını kaybeden genç milli takımın altyapısında da forma giyen 22 yaşındaki başarılı basketbolcu Cevahir Sönmez’in anısına turnuva düzenledi. 7-8 Eylül tarihlerinde Darüşşafaka Ayhan Şahenk Spor Salonu’nda düzenlenen “Cevahir Sönmez Gençler Turnuvası”na Galatasaray, Fenerbahçe, Tofaş ve Darüşşafaka basketbol takımları katıldı.

Takımlar sahaya “Cevahir Sönmez’i sevgiyle anıyoruz” pankartı ile çıkarken, salonun girişinde milli basketbolcu için lokma dağıtıldı. AIR WORLD TÜRKİYE dergisi muhabirinin takip ettiği, basınçlı hava sektöründen bir çok isim, Sönmez ailesinin dostları ve Cevahir sönmez’in arkadaşları olmak üzere turnuvayı çok sayıda kişi izledi.Cevahir Sönmez’in babası işadamı Hüseyin Sönmez ve Sarıyer Belediye Başkan Yardımcısı Sevim Koç turnuvayı izlemeye gelenlerle yakından ilgilenerek katılımcılara teşekkür ederek plaket verdi.

80 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Türkiye’de de satışa sunulan SMC’nin yeni hava kurutucusu müşteriye sunduğu farklı özellikleri ve yüksek performansı ile pazara hızlı bir giriş yaptı.

SMC’nin şık tasarımlı soğutucu akışkanlı yeni hava kurutucusunun geleneksel kurutucuların özelliklerine ek olarak kullanıcıya sunduğu özellikler; n Yüksek ortam sıcaklığına dayanıklıdır (Max. 45 C).

n Yüksek sıcaklıkta basınçlı havaya karşı dirençlidir (Max. 65 C) n Isı esanjörü ve sistemde yapılan iyileştirmeler ile %42’e kadar daha fazla debi sağlar. n Tozlu ortamlara karşı dayanıklı kolay sökülebilen toz filtresi standartlaştırılmıştır.

n Bakım göstergesi sayesinde kolay tespit imkanı.

n Kolay bakım için bütün elektrikli kompanentler panelin ön yüzüne alınmıştır.

n Otomatik tahliye mekanizması dışarıya alınarak, kavanozu güçlendirilmiş çift katmandan oluşturulmuştur. Her açıdan kolayca görülebilinir. n Otomatik tahliyeyi herhangi bir el aleti kullanmadan elle söküp takmak mümkündür.

HABER AIR POWER Türkiye Gazetesi

Yeni Kaeser FSG Serisi Yağsız Vidalı Kompresörler

K

aeser'in yeni tasarlanan FSG serisi yağsız vidalı kompresörleri şimdi i.HOC® (entegre sıkıştırma ısısı) kurutucuları ve IE4 sınıfı tahrik motorları ile pazarda boy göstermeye başladı. Hem sabit hızda hem de 250-450 hp arasındaki değişken frekanslı sürücüde mevcut olan bu güvenilir üniteler, olağanüstü enerji verimliliği ve hava kalitesi için bir dizi özelleştirilebilir seçenekte sunuyor.

Kaeser'in i.HOC kurutucuları, kurutucuyu yeniden tam kapasitede kullanmak için sıkıştırma ile üretilen ısıyı kullanan bir yapıya sahip, bu da kurutma işlemi sırasında herhangi bir ek enerji ihtiyacını ortadan kaldırıyor. Öyleki hava talebi değişse veya zorlu ortamlarda bile en üst verimllikte çalışıyor. Tam bir akış rejenerasyonu, ek bir patentli işlemle birlikte, -22 °F'ye kadar tam verimlilikte çalışıyor.

Yeni FSG i.HOC kompresörleri IE4 motora sahiptir.

İ.HOC yağsız kompresörler aynı zamanda dahili bir ısı geri kazanım seçeneğine sahiptir.

FSG üniteleri Sigma Control 2 ™ ile standart olarak sunulmaktadır.

Bu akıllı kontrol cihazı, tüm kurutma işlemini yönetirken, hava basıncındaki değişikliklere

otomatik olarak uyum sağlayarak tutarlı basınç çiğ noktalarını korur. Ek olarak, tesis kontrol / izleme sistemlerine ve Nesnelerin İnterneti'ne (IoT) sorunsuz entegrasyon için gelişmiş iletişim yeteneklerine sahip eşsiz kompresör kontrolü ve izlemesi sunar.

Savunma Sanayi'ne katkılarından dolayı Alkın Kompresör'e sertifika Alkın Kompresör Savunma Sanayisine yapmış olduğu katkılardan dolayı Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar tarafından sertifika verildi. Sertifikayı, firma adına Özen Tüjümet aldı.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Ankara Şubesi tarafından yerli ve milli savunma sanayisinin gelişimini desteklemek ve ihracat potansiyelini artırmak amacıyla düzenlenen 2'nci Uluslararası Askeri Radar ve Sınır Güvenliği Zirvesi, bakanlar, komutanlar ve çok sayıda davetlinin katılımıyla yapıldı. Hilton Garden Inn Ankara Oteli'nde düzenlenen

zirvenin açılışına, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da katıldı.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81

TEKNİK MAKALE

Kompresörlerde Enerji Verimliliği Toshİmİchİ Taketomİ Teknik Müdür IHI DALGAKIRAN

IHI DALGAKIRAN endüstrilerde kullanılan santrifüj teknolojili hava kompresörlerinin üreticisidir. Son zamanlardaki çevresel ve ekonomik tehditler, enerji verimliliğine uygun kompresör seçimini, kompresör tipi ve özelliklerine göre işletmeye en uygun kompresörün konumlandırılmasını ihtiyaçtan öteye zorunlu kılmaktadır.

Kompresörlerde enerji verimliliği ile ilgili olarak, optimum çalışma basıncı, uygun kompresör seçimi ve atık sıcak sudan efektif ısı geri dönüşümü tarif edilebilir.

82 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Şaban Yılmaz AR&GE Yöneticisi IHI DALGAKIRAN

TEKNİK MAKALE

B

asınçlı hava genel olarak kullanım kolaylığından dolayı çoğu üretim tesisinde istifade edilmektedir. Geniş üretim alanlarında, hava silindirlerinde, boyama proseslerinde, yıkama sonrası kurutma ve üfleme proseslerinde aktarılan bir güçtür. Kompresörlerin güç tüketimine göre fabrikadaki toplam enerji tüketiminin %10 ile %30 arasında değişmektedir.

Bu oranın verimsiz kompresör kullanımında %60’a kadar çıktığı analizler vardır.

2.Enerji Verimliliğinde ilk adım

Enerji verimliliğinde ilk adım yüksek verimli kompresör seçimi ile gerçekleşmektedir (Spesifik güç tüketimi). Kompresör verimliliğindeki zamana bağlı düşüşün engellenmesi, işletmenin çalışma grafiği, tesis koşulları, tesisatlardaki kayıp ve kaçaklar, makine tipi, ölçüleri, basınçlı hava içerisindeki yağ niceliği, bakım masrafları enerji verimliliği için incelenmesi gereken noktalardır.

2.1 Kurgulanan enerji tasarrufuna göre makinanın kapasitesine ve adedine karar verilmesi

Güç Tüketimi (kW/m3/min)

Genel olarak, kompresörler daha geniş kapasitelere ve daha yüksek verimliliklere sahiptirler (Spesifik güç tüketimleri). Şekil 1, de gösterildiği üzere, aynı tip kompresörlerde kapasiteyi 2 kat artırarak %5 ile %12 arasında gelişim gösterebilmektedir. Ek olarak bu gelişme motor ve sürücüsü tarafındaki verimliliklere de etki etmektedir.

Yağsız tip

Yağ Enjeksiyonlu

Motor Gücü (kW) Şekil 1. Güç tüketimi ve kompresör gücü

Bir diğer kapasiteyi etkileyen faktör ise kurulum yeridir. Bunu merkezi konumlandırma ve dağınık

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 83

TEKNİK MAKALE konumlandırma olarak kullanım alanına yakın olarak değerlendirilebilir. Merkezlenerek konumlandırılma, ölçüsel olarak büyük makine modelleri ve daha az makine kullanımı gerçekleşmesini sağlayabilir. Bu olay verimliliği %100 yükte iken en iyi seviyeye getirmektedir. Ancak, kullanıcının borulamayı daha uzun yapması tahliye edilen hava basıncının kaybedilmesine, borulardan sızıntı gerçekleşmesine sebebiyet verebilir. Eğer bu kapasite her bir kompresör için 0,49 Bar(g) Spesifik artan güç tüketim değerleri içerisinde ise genellikle merkezi yerleşim dağınık yerleşime göre daha tercih edilebilir. Kullanım düşük seviyede ise, tatil durumu vb, kompresörler ara ara yüke girmektedir. Bu durum altında spesifik güç tüketimi değerlendirilmelidir. Genel-amaç kullanımı için gerekli kompresör kapasitesi maksimum 2000 kW’dır. Talep üzerine daha yüksek kapasitelerde kompresör tasarımı ve üretimi gerçekleştirilebilir.

Sonuç olarak bu tipte olan makinaların diğer düşük kapasiteli makinalara kıyasla parçaların sevkiyatı da dahil olmak üzere yüksek maliyetlere ve servis hususunda yetersizliklere sebebiyet verebilir. Bu sebepten ötürü kullanımı daha az genel yetkiler gerekmektedir. Dağınık kurulum için genellikle daha küçük makinalar tercih edilmektedir. Kompresörler 100% yükte iken bile yetersiz spesifik güç tüketimi sergileyebilir fakat düşük miktarda borularda gerçekleşen basınç kayıpları avantajlı olabilir. Bir diğer avantajı her bir makine diğerinden bağımsız olarak kullanılmasıdır. Ancak makinaların toplam kurulum adedi arttıkça, karmaşık kurulum alanları, yatırım maliyetleri ve bakım maliyetleri kaçınılmaz bir şekilde artış göstermektedir.

Bir sefer makinanın konumlandırılmasını belirlemek için makine tipi ve büyüklüğü, ünite sayısı, maksimum ve minimum yük çeşitlilik büyüklüklerine göre belirlenmelidir.

2.2 Enerji tasarrufu (verimliliği) ve hava içerisindeki yağ miktarı

Eğer sıkıştırılmış hava yağ içeriyor ise bu demektir ki yağ enjeksiyonlu modeller tercih edilmiştir. Maliyet olarak daha düşüktürler (250 kW civarında) spesifik güç tüketimi de iyidir (Spesifik güç tüketimi %5 civarında yağsız kompresörlere nazaran daha iyidir.

Aynı tip ve aynı kademe sayısına sahip makinalar için). Eğer sıkıştırılmış temiz hava yağsız olarak ihtiyaç duyulmuş ise ya da atık suyun yağsız olarak temin edilmesi gerekiyorsa yağsız tipte vidalı kompresör seçimi gerçekleştirilmelidir. 150 kW üstü çoğu makina modelleri yağsız olarak üretilmektedir. (Şekil 2).

(%) Yağsız Pistonlu Modeller

Yağ enjeksiyonlu Pistonlu Modeller

Yağsız vidalı kompresör modelleri

Yağ enjeksiyonlu Vidalı Modeller

Turbo Kompresör Modelleri

Motor Gücü (kW) Şekil 2. Hava kompresörlerinin pazar payı

2.3 Enerji tasarrufu (verimliliği) ve servis maliyetleri

Güç tüketimi kadar, bakım maliyetleri de oldukça önem arz etmektedir. Çok az makina hala yüksek servis maliyetleri ile üretilmektedir. Genel kullanım amaçlı makineler arasında, 2 kademeli pistonlu makineler üzerinde en çok verimli ve iyi enerji tasarrufu sağlayan makinelerdir. Ancak yüksek basınçlı makinalar hariç, 100 kW üstü makinalar bakım maliyetlerinin yüksek olmasından dolayı, işletmeler tarafından tercih edilen bir kompresör tipi değildir. 250 kW üstü makinalar için, yağ enjeksiyonlu vidalı kompresör modelleri basınçlı hava verimliliğine sahiptirler. Yine yüksek servis maliyetleri nedeni ile işletmelerde kullanımı yaygın değildir.

Yağsız vidalı kompresörler de yüksek servis maliyetlerine sahiptirler. 250 kW üstü makinalar için, bakım gerektirmeyen yağsız turbo kompresörler tesisler de daha sık kullanılmaktadır. 125 kW’ a kadar olan modellerde ebat olarak küçülmeler meydana gelmiştir. Böylelikle daha az yer kaplayan ve yağsız basınçlı hava üreten turbo kompresörlerin pazar payında yükselen bir grafik oluşmuştur.

3.Sıkıştırma kademe sayısı

Şekil 3. Sıkıştırma proseslerini göstermektedir.

Bir kademede ki sıkıştırma yamuğun alanı olan P1 V1 V2 P2 çalışmanın tamamını betimlemektedir.

Eğer ki sıkıştırılan kademe sayısı 2 ye artırıldıkça, 1. kademe den sonra çıkan hava soğutucu tarafından soğutulduğunda, kompresör sirkülasyonu P1 V1Vm V'mV'2P2 P1 ve yaptığı iş miktarı düşer dörtgen içeresindeki Vm V'm V'2 bölgesi kadar kayıp oluşur.

7 Bar(g) çıkış basıncında bu iş bu iş miktarında %14,8 oranında azalmaya yol açar. Eğer sıkıştırma kademeleri iki kademeden üç kademeye çıkarılırsa ve ek olarak ara soğutucularda eklenir ise yapılan iş

8

84 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

TEKNİK MAKALE

oranında %4,7 daha düşüş sağlar.

4.1.2 Hava sızıntısını düşürme

Basınç P

Kademeli sıkıştırma ve ara soğutma ile elde edilen enerji tasarrufu

Borulardan, vidalardan ve flanşlardan oluşan kayıp: Le=a×S×P……………………(2)

S : Alan

P : Besleme basıncı (Mutlak)

a : Değişken Eğer 7 Bar (g) besleme basıncı 1 Bar (g) düşürüldüğünde, toplam sıkıştırma 7/8 oranındadır.

(Toplam sıkıştırma oranı %12,5 kadar düşmüştür.)

4.1.3 Hava tüketimini düşürme

Hacim V Şekil 3. Sıkıştırma Süreçleri

Eğer sıkıştırılan hava kademeleri arttırılırsa, basınç kaybı ara soğutucular ve borulardaki, şaft keçelerinden sızıntı geçişi, mekanik kayıplar gövde ve rulmanlardaki kayıplar artış gösterir. Bu sebep ile güç azaltılmasının kademe sayısının artışına göre bir limiti vardır. Genel-kullanım amaçlı kompresörler ile 7 Bar(g) çıkış basıncı, deplasmanlı tiplerde genellikle kademe sayısı bir veya iki kademe, turbo makinelerde 2 veya 3 kademedir.

4.Çıkış basıncı 4.1 İşletme basıncının düşmesinden kaynaklanan etkiler

İşletme basıncının düşmesinde, aşağıdaki enerji tasarrufu etkileri beklenebilir.

4.1.1 Şaft gücü tüketimini azaltma Teorik olarak, şaft gücü: Lth=Ps×Qs/6120×

Yerine

((PP ) m ‒1)/m….(1) d

s

m=(k-1)/(n×k)

Ps Qs Pd K n

Emiş sıcaklığı (mutlak) Emiş hava debisi Çıkış basıncı (mutlak) Özgül ısı kapasitesi Sıkıştırma kademe katsayısı

: : : : :

Eğer çıkış basıncı olan 7 Bar(g), 1 Bar(g)’ye kadar düşürülürse teorik olarak şaft gücü %7 azalır.

86 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Hava silindirleri içerisindeki toplam hava tüketimi: Q=b×P/T ………………………(3)

P : Servis basıncı (Mutlak)

T : Servis sıcaklığı (Mutlak)

b : Değişken faktör Eğer 6 Bar (g) servis basıncının 1 Bar (g) kadar düşmesi, hava tüketimini %16’ya kadar düşürmektedir.

4.2 İşletme basıncını düşürme metotları 4.2.1 Dar alanda fark basınç kontrolü

Yükte ve yüksüz durumdaki değişim sayısı fark basınçlarında değişime sebebiyet vermektedir.

Debide ki hacimsel düşüş ayrıca ek olarak eklenen alıcılar aracılığı ile artırılabilir. Bu sebeple yükte ve yüksüz durumu arasında değişim sayısı artmaksızın enerji tasarrufuna etki edebilir şekilde işletme basıncı düşümü gerçekleştirilebilir.

4.2.2 Basınç kaybının azaltılması geçiş dirençleri nedeni ile (1) Boru hattı direncinin azaltılması h=γ×L/D×V2/2g ………………….(4) L D V g γ Re

: : : : : :

Boru uzunluğu Boru çapı Akış hızı Yerçekimi ivmesi 0,3164/ Re0,25 Reynolds Sayısı

Bu sebeple daha geniş çaplı boru ve daha düşük akış hızı istenebilir (10 ve 20 m/s aralığında). Kesit alanında dik açılımlardan veya kasılmalardan

TEKNİK MAKALE

kaçınılmalıdır.

(2) Ekipman seçimi düşük basınç kaybı ile Son soğutucular

ısınır. Bu sebeple hava soğutucunun bulunduğu yerde ek olarak ayrı bir ısıtıcıya ihtiyaç duyulmamaktadır.

Hava ısı değiştiricileri

: Su akışını tüplere sağlar.

0,10 Bar(g) veya daha

az, referans olarak

Kurutucu boşaltma vanaları : Küresel veya kelebek vanalar 0, 20 Bar(g) veya

daha az, referans olarak Çek valfler ve

Flow metreler

Radyasyon Ara soğutucular

: Kelebek tipi

: Pitot tüpü ultrasonik tipi veya Karman vorteks tipi

5.Servis sıcaklığı sıkıştırılmış havanın Şekil 4. Isı değiştiricisi akış diyagramı

5.1 Hava tüketimini azaltma

Hava tüketimi bir hava silindirinin içerisinde : Q=b x P / T ……………………..(5)

P :Çalışma basıncı(Mutlak) T :Servis sıcaklığı (Mutlak) b :Değişken faktör Servis sıcaklığı c den 10°C kadar arttırılması hava hacmini %3 oranında arttırır ve hava tüketim aralığını düşürebilir.

5.2 Havayı ısıtma

Standart bir kompresör tarafından sıkıştırılan hava son soğutucular tarafından 40°C kadar soğutulur. Bu hava soğutucuların alt tarafında bulunan Kurutuculardan geçerek drenaj suyunu hava silindirlerinden ve diğer noktalardan akmasını engellemektedir. Kurutucu sistemlerde kullanılan soğutucular, sıkıştırılmış havayı 10°C ile 20 °C arasında soğutur ayrıca ısı değiştiricilerini 30°C kadar tahliyeden önce ısınıp tasarruf yapılmasına sebebiyet verir. Ayrıca bu ısınan 30 °C kadarlık sıcak hava buharını kullanabilmek de mümkündür. Şekil 4. Isı kazanım geçişini örnek olarak göstermektedir.

20 °C kurutucu çıkışından geçen geçen hava ısınarak ısıtıcılar tarafından 60 °C sıcaklığına kadar ısıtılmaktadır. Hava sıcaklığı borulardaki ısıdan yayılan radyasyondan dolayı düşüş göstermektedir.

Bu sıcaklık düşümü en fazla 10 °C dolaylarında gözlemlenmektedir, sonrasında boru hattındaki sıcaklık 50°C olarak gözlemlenmektedir. Sıcaklığın 20°C den 50°C ye yükselmesi hacimsel olarak %10’a kadar artışa sebebiyet verir, ayrıca enerji tasarrufunda etkisi olmaktadır. Tekrar ısıtılan kurutucu maddesi, kurutucu maddenin ısıtılmaya başladığında nemi soğurmaya başladığında hava tarafından 15°C kadar

5.3 Kullanma notları • • •

Yukarıda bahsedilen durum, kompresördeki atık ısı kullanılmaz ise herhangi bir enerji tasarrufuna etkisi sağlamamaktadır.

Yağ enjeksiyonlu kompresör modellerinde, hava yağ içerebilir. Bu yağ ısı değiştiricilerinde yangına sebebiyet verme riskini taşıyabilir.

Kullanım noktalarındaki ekipmanların sıcaklığa karşı dayanımları kontrol edilmelidir.

6.Kompresör kapasite kontrol metotları 6.1 Yüksüz güç

Kompresör yüksüz (boşta) konumda çalıştığı zaman kullanılan gücü enerji tasarrufu boşa harcanarak imha edilen gücü değerlendirmek önemlidir. Bölüm 6.2 de yükte ve yüksüz olarak tarif edilen kapasite kontrolleri anlatılmaktadır. Kompresör yüksüz de iken, motor yükü de hafiftir. Bu sebep ile motor verimliliği %5 oranında kötüleşmektedir, bu sebeple durumun değerlendirilmesi gereklidir.

6.1.1 Pistonlu kompresörler

Kompresör yüksüz durumda çalışırken emme vanaları açık tutulur ve hava içeri alınır sonra hava alındığı yerden dışarı atılır. Genel olarak hava kompresör içerisinde sirküle olmaz. Boşaltmada kullanılan güç, emiş vanası tarafındaki sürtünme kayıpları ve pistonlardaki ve rulmanlardaki mekanik kayıplar tam yükte %10 kadar kabul edilir.

6.1.2 Yağ enjeksiyonlu vidalı kompresör

Boşta çalışma esnasında, emiş vanası yavaşça açık konumunu korur yağ seperatörlerinde bulunan

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 87

TEKNİK MAKALE basınç açık vana aracılığıyla atmosfere tahliyesi gerçekleşir. Bu sebeple emiş ve çıkış basıncı arasındaki oran azdır. Boştaki şaft gücü yükteki toplam gücün %25’i kadarıdır. (Yağ seperatöründen ayrılmadan ve atmosfere salınımından önceki bu güç oranı bazı kompresörlerde %70 oranındadır)

6.1.3 Yağsız vidalı kompresör Boşta çalışma esnasından emiş valfi yavaşça açılır.

Blow-off tahliye vanası çıkış tarafında tamamen açılır ve böylelikle hava atmosfere doğru ya da tekrardan emiş tarafına doğru tekrar salınır. Sıkıştırma oranı yükteki konumu ile hemen hemen aynıdır. 7 Bar(g) değerindeki çıkış basıncı için, bu oran ortalama 8’dir. Bu demek oluyor ki havanın 1/8 kadar miktarı boşaltma durumunda kullanılmaktadır. Toplam mekanik kayıplar ve yüküz durumdaki şaft gücünün toplam kaybı %20 civarındadır. Çıkış basıncı 6 Bar (g) için , boşaltma oranı da 8’dir ve mutlak şaft gücü sabit kalır. Bu durum tam yüke göre %21.5 oranındadır.

6.3 Otomatik on/off kontrolü Bu metot ile enerji verimliliği, çıkış tarafındaki basınç kontrol edilerek hava tüketimi düştüğünde kompresör durdurularak yapılır. Bu metot geniş makinalar için uygulanmaz çünkü motor yol vermelerinde belirli bir frekans limiti vardır.

6.4 Sabit çıkış basıncının kontrolü

Bu tarz bir kontrol gerçekleştiğinde hava akışı basınçlı hava talebi seviyesine kısılır. Kısılma limitinin altındaki basınçlı hava talebi durumunda, gereğinden fazla olan basınçlı hava tahliye edilir ve enerjinin boşa harcanması söz konusu olur. Bu metotlar kompresörden kompresöre farklılık göstermektedir.

Bu farklılıklar şöyle sıralanabilir;

6.4.1 Yağ enjeksiyonlu vidalı kompresör

Boşta çalışma esnasında emiş valfi, vidalı kompresörde de olduğu gibi yavaşça açılır, eş zamanlı olarak çıkış tarafındaki tahliye vanası tamamen açılmaktadır, bu yüzden hava atmosfere veya tekrar emiş tarafına yönlendirilmektedir. Sıkıştırma oranı hemen hemen yükteki çıkış sıkıştırma oranı ortalama 8’dir. 7 Bar (g). Bunun anlamı 1/8 oranındaki havayı çıkış için boşaltma durumunda kullanmaktır.

Boşaltma durumunda şaft gücündeki kayıplar (%17) civarındadır. Ancak dizayn çıkış basıncı 6 Bar(g), sıkıştırma oranı tam yüke göre 7’dir. Bu yüzden şaft gücü tam yüke göre %19 oranında artmaktadır.

Çıkış basıncı emiş tarafındaki emiş vanasının kısılması ile artar. Kelebek vanayı kısmak pahalı olmayan ve sık sık kullanılan bir metottur. Hatta hava akışı düştüğünde basınç değerleri artar, emiş tarafındaki basınç kaybı kadar düşer ve bu sebeple güç de azalır. Hava akışı %50 oranında düşse bile, şaft gücünün %15 kadar düşmesine sebebiyet vermektedir. Eğer sürgülü vana kısılma bölgesi (devrik bölgesi) içerisinde, güç efektif olarak azalmışsa, yani Hava kısılma bölgesinin içerisindeki alanda %50’lik kısmında bulunyorsa, şaft gücünün 37% kadar düşmesine sebebiyet vermektedir. Bu durum enerji tasarrufu için çok efektiftir. Fakat bu durum yüksek maliyetler sebebi ile yalnızca 150 kW üstü makinalarda uygulanabilir. Dönüş hızı kontrolü ideale yakın bir yöntemdir. Kontrolörler ucuz olmasının yanı sıra oldukça yaygın olan invertörler de aynı iş için kullanmaktadır.

6.2 Yükte ve yüksüz kontrolü

6.4.2 Yağsız vidalı kompresörler

6.1.4 Turbo Kompresör

Bu metot çoğu standart uygulamada kullanılmaktadır. Ne zaman hava tüketimi azalırsa, çıkış tarafında basınç artışı gerçekleşir. Kompresör boşaltma fonksiyonu bu basınç artışını ve çıkıştaki basınç değişimin tespit eder. Boştaki şaft gücü, bir önceki bölümde tarif edildiği şekilde güç sarfiyatı konuşulunca dikkate alınmalıdır. Kompresörler için kapasite kontrolü sıklığı, boşaltma şaft gücündeki genişlik kadardır. Sonuç olarak, enerji kayıpları büyüktür ve boşaltma ve yük arasındaki değişim, kullanım noktalarında önemli basınç dalgalanmalarına neden olur. Bu sebeple bu metot daha geniş makinalarda uygulanmaz. Enerji tasarrufu konusundaki hususlar 4.1 Bölümünde açıklandığı gibi basınç kontrolü ve uygun alıcı kapasite aralığını içermektedir.

88 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Aynı sebepten ötürü yukarıda tarif edildiği şekilde, emiş tarafının kısılması ile çıkış hava basınç artışının kontrolü gücün sert bir şekilde düşmesine sebep olur. Ek olarak çıkış sıcaklığı artması ve basıncın artış göstermesi yağ enjeksiyonlu modellere benzemeksizin en fazla %15 oranında artış sağlar. Bu sebeple bu metotlar nadir olarak kullanılır. Sürgülü vana kullanmak efektif olarak gücü düşürebilir.

Bununla birlikte, valf hareketi için hafif miktarda yağ ve havada bulunan belli miktarda yağ gereklidir. Bu metot da karşılaşılan sorunlardan ötürü çok fazla tercih edilmez. Yağ enjeksiyon modelleri gibi, dönüş hızı kontrolü ideale yakın bir kontrol sağlar.

Bununla birlikte, bu kontrol yönteminin kullanımı da bu tür makinelerde yaygın değildir.

TEKNİK MAKALE

6.4.3 Turbo kompresör

Hava emiş kılavuz vanası (IGV) emiş havasında girdap etkisi yaratmaktadır (Şekil 5). Bu metot 1. kademe tarafından yapılan işi düşürür. Bu ise Şekil 6’da kelebek vana karşılaştırılması ile gösterilmektedir.

Gösterilen şekilde, IGV metodu büyük bir enerji verimliliği etkisi yaratmaktadır. Bunun haricinde emiş sıcaklığı düştüğü zamanlarda etki daha fazla olabilir. Diğer bir metot ise emiş tarafındaki valfi kısmak yerine difüzör kısmak olarak geçekleştirilebilir.

Tasarım koşullarında düşük hava debisi surge (akış dalgalanması) oluşmasına sebebiyet verebilir. Düşük hava akımının difüzörlerden hava geçişi, geniş ve geçiş hızı çok fazladır. Difüzörlerdeki genişlik fazla olduğu için sıradan tasarımlarda, düşük hava akımları meydana gelirse hızda yavaşlama çok fazla olur. Difüzör tarafındaki hava akışındaki diklik yavaşlamayı önlemek için daraltılır. Bu özellik IGV’ den hava akışını %10 %15 kadar daha fazla tutar.

IGV Kapalı

IGV Açık

Şekil 5. Emiş kılavuz vanası

Emiş Kılavuz Vanası Kelebek Vanası Emiş Sıcaklığı Güç %

Çıkış hava basıncı emiş vanasının kısılması aracılığıyla artar. Kelebek vananın kısılması pahalı bir uygulamadır. Bu sebeple, çalışma noktasının performans eğrisi üzerinde düşük akış tarafı (yüksek basınç oran), basınç değeri deplasmanlı makinelere göre (örnek olarak vidalı tipler olabilir) çok fazla artış göstermez. Deplasmanlı kompresörlere göre, güç düşüşü daha fazla etki eder, aynı zamanda basınç artış oranı daha azdır. Kısılma (Devrik bölgesi) aralığı impeller (çarklar) karakteristiğine göre değişiklik göstermektedir ve genellikle 20% ve %40 aralığı kadardır. (impellerın yön açısı daha fazla veya çevresel hızı daha düşük olduğunda kısma aralığı daha da geniş olabilir). Hava akımı kısılma limitinden daha az olursa, hava tahliye havası ile atmosfere atılır veya kompresör çalışma konumu yüksüze alır.

Emiş Sıcaklığı Kapasite % Şekil 6. Hava Emiş kılavuz vanasının etkisi

Bununla birlikte şaft gücündeki düşüş daha azdır. Çok kademeli genel kullanım amaçlı kompresörlerde, bütün kademelere bu şekilde difüzörler konulmadıkça hiçbir etki olmayacaktır. Öte yandan konulursa, kanallardan geçiş esnasında, verimlilik %1’den daha az olsa da bir kayıp yaşanır bu da ek maliyet oluşturur.

Bu sebep ile tek kademeli düşük basınçlı kompresörler için bu senaryo çok sık kullanılan bir durum değildir.

Turbo kompresörlerde, eğer dönüş hızı düşer ise çıkış hızı da düşmektedir ayrıca talep edilen basınç değerlerine ulaşılamamaktadır. Bu sebeple vidalı kompresördeki gibi dönüş hızını ayarlama metodu kullanılamaz. Turbo kompresörler de bu sebeple surge basıncı kış koşullarında sıcaklık daha düşük olduğu için basınç değeri artar.

7.Kompresördeki atık ısı Teorik olarak şaft gücü: Lth= n ×R(T2—T1) ………………….(6) n-1 n R T1 T2

: : : :

Politropik index Gaz sabiti Emiş sıcaklığı Çıkış sıcaklığı

(6) numaralı denklem havadaki sıcaklık artışıyla kompresör tarafından tüketilen güç için gerekli denklemi gösterir. Sıkıştırma işi haricinde ısıtma prosesi esnasında tüm kayıp basınçlı hava ve yağlama prosesinde kaybedilir. Kalan güç sızıntı olarak hava buharının içerisinde kaybolur. Yaklaşık %95 kadarlık bir ısı miktarı soğutma suyunun yardımı ile atılır. Şekil 7’de soğutuculardaki soğuk su dönüşümü gözlemlenmektedir.

Borulama ve tesislerdeki diğer ekipmanlarda ki maliyetler artış gösterdiği için 500 kW üstü makinaların kullanılması için yatırım maliyetleri yüksek tutulur. Bu yüzden ihtiyaç duyulan ısı miktarı ile eşleşmese bile bu sıcak suyu yardımcı bir ısı kaynağı olarak kullanabilmek verimlilikte başarılı olma ihtimalini arttırmaktadır.

8 2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89

TEKNİK MAKALE

8.Sonuç Bu makalede enerji tasarrufu için hava kompresörlerine ait olan metotlar tarif edilmiştir.

(a) Olağan durum

Talep edilen durumlar • 500 kW üstü güçler • Sıcak su ihtiyacı • İyi ısı balansı

(b) Kışın sıcak su çevrim sistemi

İçin kullanılabilir · Oda ısıtması için sıcak su · Kazan için su beslemesi · Isı dengesi yararı Geri dönüşüm %95

(b) Tüm sezonlardaki sıcak su çevrimi su çevrim

İçin kullanılabilir · Kazan su beslemesi için · Oda soğutucularından ısı kaynağı (Soğutucu tipi absorbe etmesi için)

Geri dönüşüm %30--%50

Şekil 7 Soğutucu sistemlerde kullanılan akış diyagramı sıcak su çevrimi için

90 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

TÜRK

İYE’d

e İLK

TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 91

HABER MAKALE

Gıda Endüstrisinde Basınçlı Hava Kalitesi Yusuf İlhan CS Instruments Ölçüm Ekipmanları Tic. Ltd. Şti.

Hazır gıda tüketimi artan nüfus ve değişen hayat tarzı nedeniyle günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır.

Ancak söz konusu hızlı tüketim ürünlerinin tamamı endüstriyel tesislerde, yüksek hızlarla ve çok yüksek adetlerde üretilmektedir. Bu yolla üretilen paketli gıdalar soframızdaki besinin önemli bir bölümünü oluştururlar ve insan sağlığı açısında son derece kiritik öneme sahiptir.

92 ››AIR AIRWORLD WORLDTÜRKİYE TÜRKİYE//EKİM-KASIM-ARALIK EKİM-KASIM-ARALIK2019 2019

H

ACCP (Hazard Analysis & Critical Control Points) Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları anlamına gelen ve gıda üretiminde ürün güvenliğini garanti altına alan üretim düzenlemeleri bütünüdür. Gıda endüstrisinde üretim yapan şirketler, yaptıkları her şeyde HACCP yönetmeliklerine ve geçerli diğer yasalara uymak zorundadır. Bu nedenden dolayı tüm üretim ve paketleme sürecinde bir risk analizi yapılması gerekir.

Basınçlı hava gıda işletmelerinde genellikle potansiyel kirlilik kaynağı olarak görülmez, çünkü sadece aracı olduğu düşünülür, görünmez ve dikkat edilmezse kokusu da alınmaz. Ancak gıda mevzuatına tam olarak uymak için basınçlı hava sisteminin HACCP analizine dâhil edilmesi gerekir. Basınçlı havanın kullanıldığı her yerde, bu kritik bir kontrol noktası olarak sınıflandırılmalı ve ISO 8573-1'de tarif edilen basınçlı hava kalitesi sınıflarına göre uygun kalitede hava sağlamak için gerekli önlemler alınmalıdır.

Gıda endüstrisinde basınçlı hava, kullanım noktasına göre (gıdaya temas açısında) aşağıdaki kategorilerden ayrılabilir: • Temas Var: Gıda içeriği, ambalaj malzemeleri, saklama kapları veya üretim/paketleme makineleri ile doğrudan temas eden hava.

• Temas Yok: Gıda içeriği, ambalaj malzemeleri, saklama kapları veya üretim/paketleme makineleri ile asla temas etmeyen hava.

• Temas Riski Var: Gıda içeriği, ambalaj malzemeleri, saklama kapları veya üretim/paketleme makineleri ile temas etmemesi gereken, ancak temas etme potansiyeli olan hava. Örneğin paketleme makinesindeki pnömatik silindirlerin her hareketinde basınçlı havanın bir kısmı atmosfere egzoz edilir, yani gıda ürünü ile temas edebilir.

Bu kategorilere göre basınçlı havanın sağlaması gereken ISO 8573-1 hava kalitesi sınıfları tanımlanmıştır.

ISO 8573-1 hava kalitesi standardı basınçlı havada aşağıdaki kirleticileri tanımlar.

• Partikül Sayısı & Boyutu: Partiküller için saflık gereksinimleri, temas, temassız ve temassız yüksek risk için aynıdır. Her sınıflandırma için aynı miktarda partikül filtrelemesi gereklidir.

MAKALE

• Nem miktarı (Su Buharı): Su buharı için saflık gereksinimleri temasa dayalı ve temassız yüksek riskli su için aynıdır (Contact ve Non-Contact High Risk). Bu, -40° C veya daha düşük basınçlı çiğlenme noktası (PDP) anlamına gelir. Bu kurulukta basınçlı hava elde etmek için desikant (adsorbsiyonlu) kurutucularının kullanımı gerekir. Havanın kuruluk derecesi mikrobiyolojik üremeyi de yavaşlatacağı için gıda işletmelerinde havadaki nem miktarı önemlidir. Buna karşın gıdaya temas yoksa + 3 ° C basınçlı çiğlenme noktası, yeterli görülmektedir. Bu ise doğru çalışan ve yeterli boyutta seçilmiş bir soğutucu gazlı kurutucu ile elde edilebilir.

• Artık yağ: Basınçlı havadaki yağa (sıvı, aerosol olarak veya yağ buharı olarak) ilişkin olarak basınçlı havanın saflığına ilişkin şartlar, temas var / temas yok / temas riski var koşulları için pratik olarak aynıdır.

Ancak unutulmaması gereken kompresör imalatçılarının kullandığı yüksek dayanımlı sentetik yağlar, gıdayla temas için oldukça tehlikeli kimyasallardır. Kullanılan kompresör yağının “gıda uyumlu” olması bir tedbir olmakla birlikte riski tamamen ortadan kaldırmaz.

Bu koşullara ek olarak, uluslararası gıda üreticilerinin kendileri ve tedarikçileri için belirledikleri daha sıkı koşullar ve ilave normlar da olabilir.

Basınçlı hava sisteminde partikül, nem ve yağ miktarının sürekli ölçülmesi ve izlenmesi gıda endüstrisinde üretim yapan firmalarda riski kontrol altında tutmak için önemlidir. Bilindiği gibi risk “bir olayın olma ihtimali ile olduğu zaman ortaya çıkacak sonucun büyüklüğünün çarpımı” olarak tarif edilir. Gıda endüstrisinde üretim yapan firmaların üretimlerini riske atmaları, oldukça büyük sonuçlar doğuracağı için riski oldukça yüksektir.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93

SATIŞ EĞİTİMİ

Satıcıları Batıran

9

YANLIŞ

İnanç

Baran Şİmşek

Satış Eğitmeni info@baransimsek.com

Bu başlığı daha uzun atma şansım olsaydı eğer, şöyle olmasını isterdim.

“Düzeltilirse Satıcıların Satışlarını Uçuracak 9 Yanlış İnanç!”

94 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

SATIŞ EĞİTİMİ Evet neye inanıyorsunuz?

Hayır dini inancınızı sormuyorum. Bir satıcı olarak, satışla, müşteriyle, satıcıyla ve usta bir satıcı olabilme potansiyeli olan kendinizle ilgili temel inançlarınız neler?

Uyarı! Bakın satışla alakalı bir takım yanlış inançlar taşıyor ve daha kötüsü bu yanlış inançların etkisiyle oluşan davranışları satış yapmak için delice kullanıyorsanız, yanlış istikamette depar atıyorsunuz demektir! Doğru yolda ilerleyen kaplumbağa yanlış yolda koşan tavşanı alt eder.

Ayrıca doğru bir çizgide ve yönde olmanız ne kadar zeki olduğunuzdan veya ne kadar ‘aptalca ve çoğu satıcıları küçük düşüren satış tekniği veya taktiği’ bildiğinizden çok daha önemlidir.

‘Satış taktik’leri ve ‘satış teknik’leri kelimeleri ‘satıcı’ kelimesi ile yan yana geldiği zaman müşterini zihninde berbat bir çağrışım yapar! Şimdi satıcıların imajını berbat eden bu iki kelimeyi “satış teknikleri, satış taktikleri”ni ele almayı başka bir zamana bırakıyorum..

Satışta doğru bir çizgi ve yön tutturmak önce ‘satış’, müşteri ve satıcı ile ilgili doğru inançlara sahip olmakla başlar. Eğer aşağıda verilen listede yer alan yanlış inançlardan bir ya da bir kaçı sana da bulaştıysa, daha iyi bir satıcı olmak için atacağın ilk adım bu hatalı, çarpık, performans düşüren inançları ele alıp yerine doğru olanı koymaktan geçer.

Satıcıların performanslarını düşüren 9 yanlış inanç

• Satıcının ‘satışın gerçekleşmesinde pek bir tesiri yoktur veya vardır ancak çok azdır.’

• Satıcının ‘müşterinin alacağı kararları üzerinde bir etkisi yoktur.’

• Müşteri ‘sadece fiyata bakarak karar verir.’

Tek karar alma nedeni fiyattır veya başka bir sebep de yoktur.

• ‘Müşterilerin tamamı ne alacaklarını bilirler’ ve satıcının yardımına ihtiyaçları yoktur.

• ‘Müşteri sadakati’ diye bir şey yoktur, ‘müşteriler nankördür’, bu gün senden alır yarın rakip firmadan.

• Satışta ‘rekabet eşittir fiyat’ demektir.

• Karlılıkta, satışın daha karlı bir şekilde sonlanmasında satıcının bir etkisi yoktur.

• Müşteri bir defa reddetti mi bu artık almayacak demektir?

• ‘Satışın gücü diye bir şey yok’, satışın gücüne, etkisine inanmıyorum.

Ve işte en belalısı..

• Kaybettiğim satışların sorumlusu ya daha düşük fiyat vermeyen şirketim, ya en ucuz fiyatı istediği için müşterim ya da daha düşük fiyat veren rakibimdir. Bende bir sorun yok ben kusursuzum :) Liste buradakinden biraz daha uzun ancak en

önemlilerden bir kaçını burada seninle paylaştım. İşte gelmesinden korktuğun klişe soru geliyor...

Bunlar içerisinden hangisi veya hangileri sende de var?

Bu inançlarla zihni örülmüş bir satıcının kötü bir performans sergilemesi sence şaşırtıcı mı?

Bence değil!

Kilit soru: Satıcının inançları nelerini etkiler?

Bu güzel sözün ardından bu sözü satıcılar için daha da anlamlandıracak bir soru zinciri eklemeden olmaz.

Satış hayatından memnun değil misin?

O zaman dönüp ürettiğin sonuçlara bir bak, Sonuçlarından memnun değil misin? O zaman dönüp tutumuna bir bak, Tutumundan memnun değil misin?

O zaman dönüp satış felsefene yani çekirdek inancına bir bak.

“Felsefe tutumu, tutum davranışları, davranışlar sonuçları, sonuçlar hayat tarzını belirler. Jim Rohn İşte kilit yanıt: İnançlar davranışları etkiler, şekillendirir o zaman eğer davranışlarını ve davranışlarının ürettiği sonuçları düzeltmek istiyorsan önce inançlarından başlamalısın.

Satış eğitimlerinde yapılan en büyük yanlışlardan biri yanlış inançların üzerine çoğu aptalca olan satış tekniklerini ve satış taktiklerini bina etmektir. Şimdi satıcıların yanlış inançların yerine doğru inançlar yerleştirmekle ilgili bir örnek geliyor.

“Müşteri bir kez reddetti mi artık almayacak demektir?” bu yanlış inancın yerine “Bir satış ortalama yedinci hayırdan sonra gerçekleşir!” inancını yerleştirebilirseniz, satıcıyı reddedilme konusunda arkasında itmenize gerek kalmaz yeni inanç tutumu, davranışları ve sonuçları anında etkilemeye başlayacaktır. İnanç saat gibi çalışır ve çok güçlüdür!

Karamsarlığı dağıtan cümle: Eğer odaklanır yeniden ele alırsanız satışla ilgili inançlarınızı değiştirebilir, daha güçlü bir şekilde yeniden şekillendirebilirsiniz.

Değiştirilmesi en zor şey, kronik tembellik, kronik boşverci yaklaşım, kronik olumsuz ön yargılardır eğer bunlara takılmıyorsanız gerisi kolay.

Farkında olun ya da olmayın inançlar lehinize ve aleyhinize tutum, davranış ve sonuçlar üretmeye devam eder. Daha iyi bir satıcı olma oyun planınıza önce satışla ilgili inançlarınızdan başlayın.

Yanlış inançlar yanlış tutumlara, davranışlara ve sonuçlara neden olur. Doğru inançlar, doğru tutumlara, davranışlara ve sonuçlara neden olur!

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 95

EKİM/KASIM/ARALIK

FUARLAR

YURTİÇİ FUARLAR Fuar Tarihi 01.10.2019 07.10.2019

Sektör Denizcilik

Fuarın adı ve Açıklama Boat Show Eurasia: Tekne ve Tekne Ekipmanları, Broker Firmaları, Marin Aksesuaraları Fuarı

Yer ve Organizatör Viaport Marina Tuzla Via Fuarcılık

02.10.2019 05.10.2019

ISK - SODEX 2019: Uluslararası Isıtma, Soğutma, Klima, Enerji Isı ve HavaHavalandırma, Yalıtım, Pompa, Vana, Tesisat, Su Arıtma ve Güneş landırma Enerjisi Sistemleri Fuarı

Tuyap IST Hanmover Fairs Turkey

09.10.2019 12.10.2019

Maktek İzmir 2019: Takım Tezgahları, Metal İşleme Makineleri, Makina ve Teknik Kaynak, Kesme, Delme Teknolojileri, Kalite Kontrol, Test ve Ölçüm Cihazları Fuarı

Izmir Gaziemir Tüyap Fuar ve Fuarcılık

10.10.2019 12.10.2019

Makina ve Teknik

10.10.2019 12.10.2019

Otomotiv ve Yan Kompozit 2019 : 3.Türk ve Bölgesel Kompozit Sanayi Teknoloji ve Sanayii Uygulamaları Fuarı

23.10.2019 26.10.2019

Ambalaj

23.10.2019 26.10.2019

Madencilik

24.10.2019 27.10.2019

Gıda

25.10.2019 27.10.2019

Medikal

06.11.2019 09.11.2019

ALUEXPO 2019 : 6.Uluslararası Alüminyum Teknolojileri, Makine ve Ürünleri İhtisas Fuarı

IFM - Yeşilköy Hannover Messe Ankiros Fuarcılık Lütfi Kırdar - İST Sereks Fuarcılık

Avrasya Ambalaj 2019 : Ambalaj Makineleri, Üretim-Geri Dönüşüm Teknolojileri ve Sistemleri, Ürünleri, Tamamlayıcı Ürünler Fuarı

Tüyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

MINEX : 8.Madencilik, Doğal Kaynaklar ve Teknolojileri Fuarı

Izmir İZFAŞ İzmir Fuarcılık

Konya Gıda İşleme Fuarı : Gıda İşleme, İçecek Teknolojileri, Paketleme ve Lojistik

KTO Tüyap Konya Tüyap Konya

Greatist : Ağız ve Diş Sağlığı Cihaz ve Ekipmanları

Istanbul Cevahir Otel Vestiyer Akademi Eğitim

Makina ve Teknik

SANTEK 2019 : 6.Doğu Marmara Sanayi ve Teknoloji Fuarı

Kocaeli Belediyesi Tüyap Anadolu Fuarları

28.11.2019 01.12.2019

Makina ve Teknik

Sac İşleme Teknolojileri : Bursa 11.Sac İşleme Teknolojileri Fuarı

28.11.2019 30.11.2019

Plastik Kauçuk

Eurasian Composites Show : 4.Uluslararası Kompozit Sanayi Fuarı

IFM - Yeşilköy Artkim Fuarcılık

04.12.2019 07.12.2019

Plastik Kauçuk

Plast Eurasia İstanbul : 29.Uluslararası İstanbul Plastik Endüstrisi Fuarı

Tuyap IST Tüyap Tüm Fuarcılık

96 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

Bursa Tuyap Tüyap Bursa Fuarcılık

MAKALE

Hava Diyaframlı

Pompalar Ömer YETKİNER Çevre Mühendisi Proses Pompaları Satış Uzmanı

Hava diyaframlı pompalar, farklı yoğunluktaki akışkanların transferinde kullanılan endüstri sektörünün en bilinen akışkan transfer ürünleridir.

H

ava diyaframlı pompalar kompresörden aldığı basınçlı hava ile çalışmaktadır. Gelişen teknoloji ve oluşan ihtiyaçlar doğrultusunda elektrik motorlu diyaframlı pompa da üretilmektedir. Büyük çoğunlukla kimyasal transferi, boya, seramik çamuru, gıda ürünlerinde kullanılabilen bu pompalar kullanım alanı olarak da çok geniş bir alana hitap edebilmektedir. Hava diyaframlı pompalar belli bir mesafeden emiş yapabilme, kısa süreli kuruda çalışma özellikleri sebebiyle de endüstri sektöründe öne çıkan akışkan transfer ürünleri arasında yerini alabilmektedir.

Bu pompalar çalışma prensibi olarak 6-7 bar basınçlı hava ile çalışmaktadır. Emiş hattından akışkanı pompanın içerisine alan yapısıyla iki farklı kola ayırır. Daha sonra top yuvasının içine giren akışkan diyaframların hareketi ile yukarı doğru itilir. Üst manifold kısmındaki top yuvasından geçen akışkan basma hattından aktarılmak istenen yere itilir (ŞEMA-1).

ŞEMA-1: HAVA DİYAFRAMLI POMPA GENEL ÇALIŞMA PRENSİBİ

Dakikalık 900 litrelere kadar yükselen aktarım kapasitesi sebebiyle bu ürünler yüksek debileri çok kısa sürede aktarabilmektedir. Hava ile çalışabilmeleri sebebiyle bir nevi exproof sayılabilen bu pompalar elektriksel arızaları veya elektrik kaynaklı parlama ve patlama oluşumunu önlemiş olur. Bunun yanı sıra atex belgeli pompalar ile statik elektriklenmenin önüne geçip tam bir exproofluk sağlanmış olmaktadır. Bu pompaların bir başka avantajı da iki farklı akışkanı aktarabilmeleri, iki akışkanı karıştırıp aktarabilmeleri gibi farklı uygulamalara uyum sağlayabilmeleridir (ŞEMA-2).

ŞEMA-2: HAVA DİYAFRAMLI POMPA UYGULAMALARI

İşletme şartlarını göz önünde bulundurduğumuz da bu ürünlerin dezavantajları arasında sayılabilecek bir konu ise diyaframların hareketi ile lineer bir akış sağlanamamasıdır. Bu durumu önlemek adına basma hattına pulsasyon damperi takılarak pompadan çıkan akışkanın lineer bir şekilde aktarımı sağlanmış olur(ŞEMA-3). Bu pompalar düşük viskozitede ki akışkanlardan kıvamlı akışkanlara, agresif kimyasallardan hijyenik gıda akışkanlarına kadar çok geniş bir akışkan grubuna hitap etmektedir. Polipropilen, alüminyum, paslanmaz döküm, pvdf, hijyenik paslanmaz gibi gövde seçenekleri mevcut olan bu pompalar akışkanın cinsine göre bir çok seçenek hakkı sunabilmektedir. ŞEMA-3: PULSASYON DAMPERİ

Bütün bu avantajları göz önünde bulundurulduğunda endüstri sektörünün vazgeçilmezi olan hava diyaframlı pompalar işletme şartlarına en kolay uyum sağlayan ve akışkan transferlerinde en avantajlı olan pompalardır. Kurulum ve bakım aşamasında işletme kolaylığı sağlaması da bir başka dikkat çeken özelliktir.

Pompalar genellikle dişli bağlantılı olup emiş ve basma hattının sisteme uygun şekilde montajının yapılması ile hava bağlantı girişinden pompaya yeterli havanın verilmesi çalışma şartları için yeterlidir. Bütün bu kolaylıklar göz önünde bulundurulduğunda hava diyaframlı pompalar endüstri sektörünün en gözde ürünü olmaktadır.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97

MAKALE

SERVO MOTORLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ M. Cahİt Şen Makine Mühendisi Tamsan Kompresör

Servo -IPM-Interior Permanent Magnet-Motorlu hava kompresörleri, günümüz elektrik motorlarından farklılık göstermektedir. Permanent Magnet Motorlar SPM-Surface Permanent Magnet ve IPM-Interior Permanent Magnet olarak üretilmektedirler. SPM'lerde mıknatıslar rotor yüzeyinin üzerine konulmuştur. Bu nedenle rotor manyetik torku sadece mıknatıstan kullanır. IPM motorlarda ise mıknatıs rotorun içine yerleştirilmiştir.

Bu nedenle IPM motor manyetik torka ek olarak manyetik alana karşı oluşan direnci de tork kontrolü olarak kullanır.

Bunun sebebi, mıknatısların rotor içine yerleştirilmiş olmasıdır. Bu sayede yüksek tork ve yüksek enerji verimliliği sağlanır.

98 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

MAKALE

I

PM motorlu kompresörlerin önemli özelliklerinden biriside, sabit devirli kompresörlere nazaran vektör kontrolü sağlamasıdır. Geleneksel motorlarda akım kare dalgalar halinde olurken, IPM motorlarda vektör kontrolü voltajın rotorun konumuna (içerisindeki mıknatısların açısına) bağlı olarak sinüzoidal dalgalar halinde oluşumuna sebep olur. Buda motor akımının kontrolünü mümkün kılar. 2 tip tork kontrolü ve vektör kontrolü sayesinde, motorun yüksek hızda dönmeside herhangi bir soruna neden olmaz. Ayrıca IPM motorlarda, mıknatısların rotor içine yerleştirilmiş olması nedeniyle, merkezkaç kuvvetlerinin mıknatıslara zarar vermesi mümkün değildir. Bu bakımdan son derece emniyetlidir.

Tüm bu artıları sayesinde elektrik motoru % 45'lere ● varan enerji verimliliği ve düşük torklarda dahi, çok düşük titreşimlere neden olmaktadır. Mıknatısların açısına bağlı olarak motor akımının kontrol edilebilmesi (Vektör kontrolü) motor ivmelenmesinin yumuşak ve tam ayarında durmasını mümkün kılar. Hava tüketimindeki anlık hızlı değişimlere, çok hızlı yanıt verebilir.

Aynı zamanda IE4 verimli motorlar olarak tasarlandıkları için, asenkron motorlara nazaran çok daha yüksek verimliliğe (% 96) ulaşmaktadır. Sistemin en önemli özelliği, mutlaka inverter (Frekans kontrolü) kullanılarak çalıştırılmasıdır. Bu sayede % 40-45 enerji verimliliği, asenkron motorlara nazaran taahhüt RULMANSIZ MOTOR TEKNOLOJİSİ edilmektedir.

RULMANSIZ MOTOR TEKNOLOJİSİ

için düşük devirlere kadar (% 20) ek soğutma ihtiyacı duymadan rahatlıkla düşebilmektedir. 2 tip tork kontrolü nedeniyle düşük devirlerde hiçbir olumsuzlukla karşılaşılmamaktadır. Ayrıca vida ünitesinde kullanılan rulmanlar izoleli olduğu için rulman ile ilgili arıza yaşanmamaktadır. Tüm bu avantajları sayesinde vida ünitesi ve elektrik motoruna 40 bin saat revizyon garantisi verilmektedir. Tamamen motor ve tasarım mükemmeliyeti nedeniyle kullanılan yedek parçalar standart olup asla yüksek yedekDEVİR parça ve bakım maliyeti talep DÜŞÜK VERİMLİLİĞİ edilmemektedir.

Düşük Devİr Verİmlİlİğİ

BASINÇ FARKI TASARRUFU BASINÇ FARKI TASARRUFU

Basınç Verimliliği (Pressure efficiency)

Basınç(Pressure) Bar

Zaman / Time Sütun C

İLK KALKIŞTAKİ DEMORAJ AKIMI SARFİYATI İLK KALKIŞTAKİ DEMORAJ AKIMI SARFİYATI İLK KALKIŞ ENERJİ VERİMİ (The first energy efficiency)

%100 de tam yük akımı (Full load current at 100%)

Yukarıdaki tasarımdan da görüleceği üzere, sistem güvenilirliğini ve kolay bakım ile ilgili iyileştirme sağlamak adına akıllı bir tasarım yapılmıştır. Vida ünitesi ve Servo -IPM- Motor arasında herhangi bir güç aktarma elemanı bulunmamaktadır. Vida ünitesine ait erkek rotor şaftı, aynı zamanda Servo-IPM-Motorunda şaftıdır. Bu sebeple güç aktarımı esnasında meydana gelen güç kayıpları önlenmiştir ve verimlilik maksimum seviyededir. Aynı zamanda şafta motorun arka kısmında manyetik alan sayesinde sürtünmesiz asılı kalmaktadır.Bu sayede de enerjiden tasarruf edilmiş ve ses seviyesi minimize edilmiştir.

Servo motor, tasarımı nedeniyle asenkron motorlara nazaran üçte bir yer kaplamaktadır. Ayrıca yukardaki tasarımdan görüldüğü üzere, motor ile vida ünitesi aynı şaftı kullandığı için, kompresör üreticilerinin makine üretiminde en çok yer kaplayan motor vida ünitesi arasındaki aktarım organları elimine edildiğinden, kompresörün içi kompakt ve bakım için, makina içerisinde oldukça rahat bir alan sağlamaktadır.

Motorun kendi yapısında soğutma kanalları olduğu

sn(sec) Sütun C

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99

HABER

100 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

HABER

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 101

HABER

Vidalı Kompresör Hesapları ile ilgilİ

Formüller

Dairenin (Boru veya Silindir İç Çaplarının) Kesit Alanı: A = (Pi*d2)/4 = mm2 Pi = 3.14159265 D = Çap (mm) –İç ÇapA = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı1 m2 = 100 dm2 = 10,000 cm2 = 1,000,000 mm2

Borunun (Uzunluğuna göre) veya Silindirin (Yüksekliğine göre) Hacmi: V = A * h = mm3 A = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı, İç çapa göre hesaplanmış alanh = Borunun uzunluğu veya silindirin yüksekliği (mm) V = Hacim (mm3) 1 dm3 = 1 litre = 1,000,000 mm3 = 1000 cm3 = 0.001 m3

A = Akışa Dik Kesit Alanı (m2 ) 1 m3/s = 60 m3/dk = 1000 litre/saniye (L/s) 1 m3/dk = 1/60 m3/s = 1000 litre/dakika (L/dk) 1 m3/h = 60 m3/dk = 1000 litre/saat (L/h)

Kasnak Çaplarına Göre (Yaklaşık) Motor ve Vida Devir Oranları: Dm = Motor Kasnağı Çapı ( mm) Dv = Vida Kasnağı Çapı (mm) nm = Motor Devir Sayısı (d/dk) nv = Vida Devir Sayısı (d/dk) i= Vida/Motor devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

1 m3 = 1000 dm3 = 1000 litre

Dişlikutusu (GearBox) Dişlilerinin Diş Sayısına Göre Devir Oranı:

v Dairenin (veya Çemberin) Çevresi (çevresel uzunluk) = Pi*d

Dm = Çeviren (Hareket veren) dişlinin diş sayısı Dv = Çevrilen (Hareket alan) dişlinin diş sayısı

Pi= 3.14159265 d= Çap

nm = Çeviren dişlinin Devir sayısı (d/dk) nv = Çevrilen dişlinin DevirSayısı (d/dk)

Dairenin Belli Bir Sarma açısına göre çevresel uzunluk=(Pi*∝ * d)/360

i= Çevrilen/Çeviren devir oranı = Dm/Dv nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)

∝ = Sarma açısı (derece) => yarım daire için ∝ = 180º

Motor Gücünün kW, HP (Beygir Gücü), kcal/h olarak farklı ifadeleri:

v Bir kesitten geçen (Boru içinden veya kanal içinden) geçen akışkanın hızı: v = Q / A = m/s Q = Akışkanın debisi (m3/s)

102 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

1 HP (metrik) = 75*9.80665 kg*m/sn2 = 735.5 Watt = 0.7355 kW 1 kW = 1/0.7355 HP = 1.3596 HP

HABER

Yaklaşık değerler: 1 HP (metrik, PS) = 736 Watt, 1 kW= 1.36 HP (metrik sistem) İngiliz/Amerikan sistemindeki HP'ye göre: 1 kW = 1.34 HP, 1 HP = 746 Watt

T1= Başlangıç Sıcaklığı (Kelvin) P2= Sonuç Basıncı V2= Sonuç Hacmi T2= Sonuç Sıcaklığı (Kelvin) Sabit Sıcaklıkta: V2= V1* (P1/P2) , P2= P1*(V1/V2)

1 kW = 860 kcal/h 1 kWh Enerji = 860 kcal ısı enerjisi (1 kWh elektrik enerjisi, 860 kcal’lik ısıya denktir.)

1 ºC = 273 K , 100 ºC = 373 K (Kelvin)

Hız ile güç ve kuvvet ile basınç arasındaki bağlantılar:

Sabit Basınçta : V2 = V1*(T2/T1) , T2= T1*(V2/V1)

Güç = P = Kuvvet * Hız = F * v = Newton * m/s = Watt = 9.81 kg * m/s (9.80665)

-273 ºC = 0 K

P1*V1 = m*R*T1 P2*V2 = m*R*T2

P = Güç (Watt) = 860 cal/h

m = kütle (kg, yoğunluk= m/V = deniz seviyesinde standard atmosfer 1.255 kg/m3)

1 kilogram kuvvet (kg) = 9.80665 Newton (N)

R = gaz sabiti (hava için 287 J/kgK)

(1 kg kütlenin dünyadaki ağırlığı = 1 kg kuvvet = kütle * yerçekimi ivmesi = 9.81 N)

(P1*V1)/(P2*V2) = T1/T2

P = Güç (HP/PS metrik sistem) = 75 kg(kuvvet)*m/s = 75*9.80665 N*m/s = 735.5 Watt F = Kuvvet (Newton) = basınç * alan = p*A = (N/m2) * m2 1 bar = 100,000 N/m2 = 100 kN/m2 = 10 N/cm2 = 10/9.80665 kg/cm2 = 1.02 kg/ cm2 1 atmosfer = 1.013 bar (deniz seviyesinde) 1 atmosfer ~= 1 bar ~= 1 kg/ cm2 Efektif Basınç = Manometreden Okunan Basınç = Gerçek Basınç – Atmosfer Basıncı 1 atm = 0 bar (efektif) = 1 bar (mutlak) (Hassas hesaplarda 1 atm = 1 .013 bar)

Sıkıştırılabilir akışkanların (gazların) hacmi ile basıncı arasındaki ilişki: P1*V1/T1 = P2*V2/T2 P1= Başlangıç Basıncı V1= Başlangıç Hacmi

Vidalı Kompresörün Serbest Hava Debisinin İfadesi (FAD):

FAD, kompresörün bastığı havanın emdiği havanın miktarı cinsinden ifadesidir. Yani 20 ºC referans emiş sıcaklığına göre, atmosfer basıncında, 1 dakikada emilen hava miktarı (hacim olarak); m3/dk (metreküp/dakika). Başkaca bir ifade yok ise, Kompresörün FAD değeri, kompresörün 1 dakikada bastığı havanın, 20 ºC’de, 1 atmosfer basınçta (0 bar efektif, 1-1.013 bar mutlak basınçta) kaplayacağı hacim anlamına gelir. Bununla birlikte, basınçlı hava aygıtlarının kapasitesi 0 ºC'yi referans alan Nm3/dk (normal metreküp/ dakika) cinsinden ifade edilebilmektedir. (Hava soğudukça kompresörün bastığı havanın kütlesi artar, ısındıkça azalır.

Kompresör çıkışındaki hava ısınmış olduğu için emdiğinden daha fazla hacime sahip olur. Burada asıl olan kompresörün emdiği hava miktarıdır, ki, aynı miktarı çıkışına taşıyarak, basar.) Gerçekte boru içinden geçen havanın miktarı, kompresörün FAD değerinin çalışma basıncının mutlak (barometre) değerine bölünmesiyle bulunan değerdir. (Örneğin: 8 m3/dk FAD değeri ölçülüyorsa, 7 bar efektif basınçta, bu kompresörün bastığı hava boru içinden 1 m3/dk olarak geçiyor demektir. Boru içindeki hava hızını hesaplarken bu durumu dikkate almak gerekir.)

NOT: “Debi” birim zamanda akış miktarı demektir.

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103

HABER

NİSAN 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

GAZİANTEP

TÖREN GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

KAKAO, ÇİKOLATA VE ŞEKERLEME İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Çikolata

30.000.000

DÜZCE

MASKOM PLASTİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

SİLİKON AMBALAJI İMALATI

15.800.000

ANKARA

PADAŞ ENERJİ VE GÜBRE ÜRT. TİC. SAN. A.Ş.

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

ATIKTAN BİYOGAZ, ATIKTAN GÜBRE {KATI VE SIVI}

18.307.026

KIRIKKALE

TMO-TOBB TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK SAN. VE TİC.A.Ş

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası,

lisanslı DepoculukTahıl ambarlama hizmetleri

31.550.000

ANKARA

SILA DAN.BİL.SAĞ İNŞ.SAN.VE TİC.A.Ş.

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Enjektör{Şırınga} İmalatı

30.000.000

YOZGAT

TMO-TOBB TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK SAN. VE TİC. A.Ş

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası,

Tahıl Depolama

14.720.000

ASTİN YÜZEY İŞLEM TEKNOLOJİLERİ SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.

METALLERİN KAPLANMASI VE İŞLENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

ANKARA

TTT SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş.

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Kan tüpü, cerrahi İğne İmalatı

21.000.000

KAYSERİ

TARLASAN PLASTİK SAN VE TİC.LTD. ŞTİ.

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası

Plastik Sandalye Plastik Masa Ayağı

16.014.251

DİYARBAKIR

ATLAS PANEL ÇATI VE CEPHE SİSTEMLERİ SAN.VE TİC.LTD. ŞTİ.

METAL YAPI MALZEMELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Metal prefabrik yapılar

12.087.200

İSTANBUL

KAPTANOĞLU KALIP HAZİN KAPTAN

DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

MUHTELİF PLASTİK ENJEKSİYON KALIBI

21.300.000

KIRKLARELİ

LEGEND KİMYA SAN.VE TİC.A.Ş.

B.Y.S. KİMYASAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

Gliserin

15.361.180

ORDU

İBİŞLER TEKSTİL SAN.VE DIŞ TİC. A.Ş

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Erkek veya erkek çocuk için dış giysiler

19.855.417

BURSA

WAFFEL MEYER TURKEY GIDA SAN. TİC.A.Ş

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Külah Üretimi

15.121.096

ANKARA

104 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

FIRIN ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Eloksal Kaplama, Çinko Kaplama Alodin Kaplama 10 Kadmiyum Kaplama

10.145.712

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

TEKİRDAĞ

ALEX MUTFAK ÜRÜNLERİ SAN. VE TİC. A.Ş

B.Y.S. METAL EŞYA İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

PASLANMAZ ÇELİKTEN EVYE, ASPİRATÖR, OCAK İMALATI

39.328.773

GAZİANTEP

SELMAGÜL SAĞLIK HİZMETLERİ SAN. VE TİC.LTD. ŞTİ.

DİĞER KAĞIT VE MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Bebek Bezi

44.125.000

İSTANBUL

ANADOLU DENİZ İNŞAAT KIZAKLARI SAN.VE TİC. A.Ş

GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

SAVAŞ GEMİSİ

312.000.000

AFYON

BOLVADİN YUMURTA TAVUKÇULUK HAYVANCILIK SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Yumurta yönlü tavuk yetiştiriciliği Yumurta tasnif ve paketleme

15.334.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

PVD KAPLAMA VE YÜZEY İŞLEMLERİ

15.796.527

KDV İstisnası

TIP MERKEZİ

10.283.600

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Elektronik Kart

35.195.293

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

FINDIK KIRMA VE PAKETLEME

37.745.399

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

-Tek ve Çift Kirişli Gezer Köprü Vinç

13.316.825

KDV İstisnası,

Demir, çelik veya alüminyumdan diğer yapılar, bunların aksamları, levha, çubuk, profil ve benzerlerinin üretimi

13.517.438

DİĞER HAYVANLARIN YETİŞTIRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

BURSA

PRIMUS COATING TURKEY KAPLAMA SAN. VE TİC. A.Ş

ÜCRET VEYA SÖZLEŞME ESASINA DAYALI OLARAK METALLERİN KAPLANMASI VE İŞLENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

TRABZON

KUZEY ÖZEL SAĞLIK HİZ. VE TİC. LTD. ŞTİ.

HASTANE HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

PROCESLA ELEKTRONİK SAN VE TİC.LTD.ŞTİ.

ELEKTRONİK VALF VE ELEKTRON TÜPLERİ İLE DİĞER ELEKTRONİK PARÇALARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

DÜZCE

ANKARA

AYCAN ENTEGRE GIDA A.Ş

BAŞAKSOY İNŞ. SAN.TİC.A.Ş.

SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI KOMPLE YENİ YATIRIM KALDIRMA VE TAŞIMA TEÇHİZATI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

SAMSUN

ÇOLAKOĞLU MÜH. MAK.SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

METAL YAPI MALZEMELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

Diğer kağıt ve kartonlar

İSTANBUL

CEMİL KURUMSAL AMBALAJ ÜRN.VE REKLAM SAN. TİC. A.Ş.

AMBALAJLAMA FAALİYETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

GAZİANTEP

SAMS SAĞLIKLI ALIŞVERİŞ MERKEZİ SAN.TİC.A.Ş.

ÖĞÜTÜLMÜŞ TAHIL ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Tahıl Patlağı Dolgulu Kahvaltılık Gevreği , Tahıl Gevreği

15.144.904

DÜZCE

NESAN TRİKO KONFEKSİYON SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ.

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Örme tüylü kumaşlar

13.041.999

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

32.614.121

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 105

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

İSTANBUL

SUA MAKİNA ETİKET SAN.DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.

ECZACILIKTA VE TIPTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

DENİZLİ

GAMATEKS TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

ÇÖZGÜLÜ RASCHEL ÖRME KUMAŞLAR

20.052.082

ANKARA

ASES HAVACILIK SERVİS VE DESTEK HİZ. A.Ş.

HAVA VE UZAY TAŞITLARI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Hava ve uzay taşıtlarının diğer aksam ve parçaları

27.699.894

KASTAMONU

ACACİA MADEN İŞLETMELERİ A.Ş.

URANYUM VE TORYUM CEVHERLERİ HARİÇ; DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ MODERNİZASYON

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Bakır

130.290.500

BURSA

MKP SÜT ÜRÜNLERİ SAN.VE TİC. A.Ş.

SÜT ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası,

SÜT İŞLEYEREK SÜT VE SÜT

17.489.626

KAYSERİ

TEXHONG TEXTİLE TURKEY TEKSTİL LTD.ŞTİ.

TEKSTİL ELYAFININ İPLİK HALİNE GETİRİLMESİ; KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Pamuk ipliği

105.000.000

İZMİR

DOĞAN METALURJİ MAK.VE İNŞ. TAAH. SAN.VE TİC. LTD. ŞTİ.

YÜKLEME BOŞALTMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası

VİNÇ HİZMETLERİ

22.130.322

AFYON

AFYON BORSA TARIM ÜRÜNLERİ LİSANSLI DEPOCULUK A.Ş.

DEPOLAMA VE AMBARLAMA HİZMETLERİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası

Lisanslı Depo

13.525.000

İSTANBUL

TARKETT ASPEN ZEMİN KAPLAMALARI TİC. A.Ş.

PLASTİK ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Vinilklorür polimerlerinden diğer yer, duvar veya tavan kaplamaları

64.749.000

GAZİANTEP

SELÇUK İPLİK SAN. VE TİC.A.Ş.

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

SELÜLOZİK ELYAF ÜRETİMİ

2.140.484.519

DİYARBAKIR

SOYLU MODA TEKSTİL SAN.VE DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Muhtelif Konfeksiyon Giyim Eşyası İmalatı

10.956.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Parfümler ve tuvalet sıvıları

23.047.200

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Linyit

300.000.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Şırıngalar, iğneler,kateterler, kanüller ve benzeri aletler; göz tıbbına ait diğer alet ve cihazlar

40.430.584

İSTANBUL

SELUZ KİMYA KOZMETİK TİC.VE SAN.A.Ş.

KÜTAHYA

BOZDAĞ KÖMÜR İŞLETME MADENCİLİK ENERJİ İNŞ.SAN. VE TİC.A.Ş.

İSTANBUL

GRAVITY HEALTH TECHNOLOGIES MED. SAN.VE TİC. A.Ş

106 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

KÜRK HARİÇ, GİYİM EŞYASI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM SABUN VE DETERJAN, TEMİZLİK VE CİLALAMA MADDELERİ; PARFÜM; KOZMETİK VE TUVALET MALZEMELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM LİNYİT MADENCİLİĞİ KOMPLE YENİ YATIRIM TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası

Yapışkan sargılar, katgütler ve benzeri maddeler; ilk yardım çantaları

18.350.000

HABER

MAYIS 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

ADANA

ADAMARİN SU ÜRÜNLERİ TARIM SAN.VE TİC A.Ş.

ÇANAKKALE

DOĞU BİGA MADENCİLİK SAN. VE TİC A.Ş.

SEKTÖRÜ

SEBZE, BAHÇE VE KÜLTÜR BİTKİLERİ İLE FİDANLIK ÜRÜNLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

KOCAELİ

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Otomasyona Dayalı Serada bitkisel yetiştiricilik

26.210.804

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Altın ve Gümüş Madenciliği Zenginleştirme

865.248.626

KDV İstisnası

Toz Yapı Kimyasalları

17.900.000

KDV İstisnası,

METAL ATIK VE HURDALARIN GERİ KAZANIMI ,

38.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Diğer trikotaj ve tığişi kumaşlar

15.000.000

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Giyim eşyası apreleme hizmetleri

11.823.285

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

KRİSTAL ŞEKER

262.905.994

KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti, ,

PVC profil kalıbı imalatı

12.915.048

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Tekerlekli motorluelektrikli taşıma araçları

14.789.950

MOTORLU KARA TAŞITLARI VE BUNLARIN MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Otomotiv İçin Kapı Menteşesi

27.300.200

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Pelet Zenginleştirme

23.549.137

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Örme tüylü kumaşlar

34.661.024

B.Y.S. DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM

ROCKER YAPI KİMYASALLARI SAN.TİC.A.Ş.

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

VAN

PANDA ALÜMİNYUM A.Ş.

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

ESTİNO İNŞ.SAN.VE TİC. A.Ş.

TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

TEKİRDAĞ

EREKS KONFEKSİYON SAN.VE TİC A.Ş.

AKSARAY

KESKİNKILIÇ GIDA SAN.VE TİC.A.Ş

İZMİR

AVE MÜH. MAK. İNŞ.TUR.SAN. VE TİC. A.Ş.

İSTANBUL

BURSA

YUKİ ENDÜSTRİYEL MAK.VE MOTOR SAN.A.Ş.

ROLLPANEL YALITIM VE İNŞ.MLZ. SAN.TİC.A.Ş.

TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM ŞEKER İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM MOTOSİKLET İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM MERSİN

ELAZIĞ

KARUN MADENCİLİK İTH.VE İHR.A.Ş

SAKA KUMAŞ ÖRME TEKSTİL İNŞ.SAN. DIŞ TİC.A.Ş

DEMİR CEVHERİ MADENCİLİĞİ KOMPLE YENİ YATIRIM TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107

HABER YATIRIMIN YERİ

AMASYA

FİRMANIN ADI ADRESİ

KUANTUM CAM SAN. VE TİC.A.Ş

SEKTÖRÜ

CAM VE CAM ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ADANA

İBRAHİM DAĞCI DAĞCIOĞLU PERAKENDE BAHARAT

SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

BURSA

KOCAELİ

ELAZIĞ

SAKARYA

ANKARA

ISPARTA

MERSİN

KAHRAMANMARAŞ

YALOVA

ANKARA

MICRON POWDER METALÜRJİ MÜH. SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ

MAVİTEC GIDA MAK. VE GERİ DÖNÜŞÜM SİST. EKİPMANLARI SAN.VE TİC. A.Ş

ER-AY DİNAMO KÖMÜRLERİ SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

SAKA KUMAŞ ÖRME TEKSTİL İNŞ. SAN. DIŞ TİC.A.Ş

GARANTİ GİYİM KOMPOZİT TEKNOLOJİLERİ SAN.VE TİC.A.Ş.

EKOVAR ÇEVRE GRUP GERİ DÖNÜŞÜM ATIK DEP. İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. A.Ş

BEJ MERMER MAD. SAN.VE DIŞ TİC.A.Ş.

AKY TEKN.MAK.REK.SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.

ELİF İPLİK TEKSTİL OTO.İNŞ.SAN VE TİC.LTD.ŞTİ.

TERSAN TERSANECİLİK SAN.VE TİC A.Ş.

HERMETAL MAK.YED.PAR.SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ.

108 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

METALURJİ MAKİNELERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM GIDA, İÇECEK VE TÜTÜN İŞLEYEN MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM FIRIN ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM METAL ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER GENEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM TRİKOTAJ (ÖRME) ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM GEMİ YAPIMI VE ONARIMI KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Lamine camlar

13.760.625

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Salça Üretimi

10.452.600

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Metalürji makinelerinin İmalati

10.423.915

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

RENDERİNG SOĞUTMA BUNKERİ YAĞ PRESİ MAMÜL DEĞİRMENİ KONVEYÖR

11.803.681

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Hasta Yatağı ve Dişçi Koltuğu için motor, Dinamo Marş ve Şarj Kömürleri Dinamo Sinter Burcu,

13.696.563

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Dokumaların boyanması

355.708.292

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

DONUK BÖREK DONDURULMUŞ TOST EKMEĞİ, DONDURURMUŞ BAGET SANDVİÇ EKMEĞİ, GEVREK

62.773.708

KDV İstisnası

Yeniden değerlendirilmiş metal atık ve hurdalar

14.051.000

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Mermer Blok

13.000.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Tohumların, hububatın ve kuru baklagillerin temizlenmesine, ayrılmasına ve ayıklanmasına yönelik makineler

14.406.500

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Yuvarlak örme

14.700.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti

Balıkçılık Yardımcı Gemisi

231.518.444

KDV İstisnası ,Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Makina sanayi için muhtelif aksam ve parçalar B.y.s. özel amaçlı makineler

12.097.099

KOMPLE YENİ YATIRIM KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

HABER YATIRIMIN YERİ

ANTALYA

FİRMANIN ADI ADRESİ

ÖNCEL KLİMA VE PETROL ÜRN. İNŞ.SAN.TUR. TİC. LTD. ŞTİ.

SEKTÖRÜ

SEBZE, BAHÇE VE KÜLTÜR BİTKİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

KOCAELİ

ELEKTRİK DAĞITIM VE KONTROL CİHAZLARI İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

AYDIN

BLUE SKY MAKİNA VE MERMER SAN.TİC. LTD.ŞTİ.

B.Y.S. DİĞER MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM

TEKİRDAĞ

LİNO FRANKO KOMPOZİT A.Ş.

B.Y.S. METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

HAMİD HAVACILIK LTD. ŞTİ.

HAVA VE UZAY TAŞITLARI İML.

Otomasyona dayalı serada bitkisel yetiştiricilik 140.000 M2

20.207.700

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Alçak gerilim elektrik panosu

81.188.150

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Mermer Levha

12.606.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Kompozit malzeme

68.000.000

KDV İstisnası

Uçak Teçhizatı ve Bağlama Ekipmanları

24.705.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Dokuma Kumaş

51.541.679

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Plastik Enjeksiyon Makineleri ile Şekillendirilmiş Beyaz Eşya Plastik Parçaları

29.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Su Dolumu

33.510.290

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Temperli Düz Cam Üretimi

41.880.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Savunma sanayi için muhtelif Aksam ve yedek parça

16.681.835

Gümrük Vergisi Muafiyeti, Faiz Desteği

BLOK MERMER

19.567.500

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Mermer Blok

15.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Alüminyumdan profil ve

59.169.750

KOMPLE YENİ YATIRIM BURSA

MANİSA

SEMBOL BOYA APRE BASKI SAN. VE TİC.A.Ş.

GES PLASTİK SAN.VE.TİC.A.Ş.

TEKSTİL ELYAFININ HAZIRLANMASI KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. EV ALETLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ŞANLIURFA

ESKİŞEHİR

ANKARA

ISPARTA

ANTALYA

KOCAELİ

ATMANOĞLU SU VE SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ PAKETLEME VE AMBALAJLAMA SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.

EUROPEN END. İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş

PROMEC MEKANİK ARGE MÜH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

ASELMAK MADEN İNŞ. SAN.VE TİC. LTD ŞTİ.

ALARA MAD. MERMER SAN. VE TİC.LTD. ŞTİ.

ASEN METAL END. ÜRN. SAN.VE TİC. LTD. ŞTİ.

ALKOLSÜZ İÇECEK İMALATI, MADEN VE MEMBA SULARI ÜRETİMİ KOMPLE YENİ YATIRIM CAM VE CAM ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAK. İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM DEMİR - ÇELİK DIŞINDAKİ ANA METAL SANAYİİ KOMPLE YENİ YATIRIM

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

KOMPLE YENİ YATIRIM EAE ELEKTRİK ASANSÖR END. İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş

YATIRIMIN KAPASİTESİ

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109

HABER

HAZİRAN 2019 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

KÜTAHYA

FİRMANIN ADI ADRESİ

ERCAN CAM MOZAİK MAD. SAN.VE TİC. LTD ŞTİ.

SEKTÖRÜ

BOYA, VERNİK V.B. KAPLAYICI MADDELER İLE MATBAA MÜREKKEBİ VE MACUN İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

ADIYAMAN

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

13.620.409

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ PET , PP VE PE GRANÜL

11.291.922

KDV İstisnası

KAN SERUM,İDRAR SERUM TORBASI ÜRETİMİ SET HALİNDE

24.805.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 6 Yıl, Vergi İndirimi %70, YKO %30, KDV İstisnası, Faiz Desteği

STRENAKRİLİK POLİMER AKRİLİK POLİMER EMÜLSİYONLARI, SENTETİK KIVAMLAŞTIRICILAR

13.100.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Linyit Üretimi

1.061.617.724

ECZACILIKTA VE TIPTA KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İMALATI

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Besiyer üretimi

12.400.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Kağıt veya kartondan etiketler Kendinden Yapışkanlı Etiket kağıdı Kağıt veya kartondan etiketler

74.000.000

KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti,

Mermer Blok

15.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

OTOMATİK SİLAH MEKANİZMA BAŞI OTOMATİK SİLAH ATEŞLEME İĞNESİ, OTOMATİK SİLAH MEKANİZMA

26.356.000

METAL OLMAYAN ATIK VE HURDALARIN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

AS KAPAK KALIP AMBALAJ MAK. SAN. VE TİC.LTD. ŞTİ.

TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

TEKİRDAĞ

AKRİPOL KİMYA SAN. TİC.LTD. ŞTİ.

ANA KİMYASAL MADDELERİN İMALATI (KİMYASAL GÜBRE VE AZOTLU BİLEŞİKLER HARİÇ) KOMPLE YENİ YATIRIM

MANİSA

ANKARA

FERNAS İNŞ. A.Ş

ALKİM SAĞLIK HİZ.SAN.VE TİC. LTD. ŞTİ.

SABİT YATIRIM (TL)

HAM FİRİT İMALATI, MİKRONİZE FİRİT İMALATI VAKUMLU SERAMİK ÇAMURU İMALATI

KOMPLE YENİ YATIRIM

KÖSEMEN GERİ DÖNÜŞÜM SAN. VE TİC.LTD. ŞTİ.

YATIRIMIN KAPASİTESİ

LİNYİT MADENCİLİĞİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

TEKİRDAĞ

FRİMPEKS KİMYA VE ETİKET SAN. TİC.A.Ş.

DİĞER KAĞIT VE MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KONYA

KIRIKKALE

TEKNOMER MADENCİLİK İNŞ.

TİC.LTD. ŞTİ.

ORSAV ORDU SAVUNMA SAN. YAT. A.Ş

110 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2019

KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM SİLAH VE MÜHİMMAT İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

HABER YATIRIMIN YERİ

KÜTAHYA

FİRMANIN ADI ADRESİ

ANT PORSELEN SAN.VE TİC. A.Ş

SEKTÖRÜ

YAPI MALZEMELERİ DIŞINDAKİ, ATEŞE DAYANIKLI OLMAYAN SERAMİK EŞYA İMALATI

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Porselen veya çini mutfak ve sofra eşyası ile diğer ev ve tuvalet eşyaları

38.580.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası,

Antimon İstihracı

10.172.815

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

OTOMOTİV SANAYİ KAUÇUKTAN ve PLASTİKTEN MAMUL PARÇALAR

17.231.127

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Mermer Blok

16.162.253

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Lamine Cam

22.650.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Kumaş Boyama Kumaş Baskı

31.867.705

KDV İstisnası

Bebek kuvözü Bebek transport kuvözü Yenidoğan radyant ısıtıcı Yenidoğan fototerapi cihazı, Oksijen hava karıştırıcı, T parçalı resusitasyon cihazı

53.810.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

OYUNCAK

9.837.047

, Gümrük Vergisi Muafiyeti, KDV İstisnası

Elektrikli Süpürgenin Muhtelif Plastik Parçaları İmalatı

13.537.775

KDV İstisnası

muhtelif çelik ve sac dilimleme, kesme, ebadlama işlemleri, sac panel imalatı

36.028.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

KÜTAHYA

ÜÇ YILDIZ ANTİMON MAD. İTH. İHR. SAN. VE TİC. A.Ş.

URANYUM VE TORYUM CEVHERLERİ HARİÇ; DEMİR DIŞINDA KALAN METAL CEVHERLERİ MADENCİLİĞİ KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

GÜLHAN YEDEK PARÇA İML. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

MOTORLU KARA TAŞITLARININ MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA VE AKSESUARLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

KARAMAN

DÜZCE

SERRA MERMER SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.

OKAN CAM SAN. VE TİC. A.Ş

KUM, KİL VE TAŞOCAKÇILIĞI KOMPLE YENİ YATIRIM CAM VE CAM ÜRÜNLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

BURSA

ANKARA

HARDEM TEKSTİL SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ

GMS MEDİKAL A.Ş

TEKSTİLİN APRELENMESİ KOMPLE YENİ YATIRIM TIBBİ VE CERRAHİ TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK ARAÇLARIN İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM

ŞANLIURFA

İZMİR

KOCAELİ

PRESTİJ OYUNCAK : MEHMET KARAMAN

İLKİM MAKİNA KALIP PLASTİK FIRÇA SAN. VE TİC.A.Ş.

MEGA ARDENİZ ÇELİK ENDÜSTRİ İÇ VE DIŞ TİC. LTD. ŞTİ.

OYUN VE OYUNCAK İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM B.Y.S. EV ALETLERİ İMALATI KOMPLE YENİ YATIRIM DEMİR-ÇELİK ANA SANAYİİ KOMPLE YENİ YATIRIM

2019 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 111

TÜRKİYE

YILLIK 80TL

ABONELİK FORMU SUBSCRIBE FORM

ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18

(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................

Firma/Company*:.......................................................................................................................................................

Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................

Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................

murat@airworldturkiye.com.tr

Türkiye İş Bankası İvedik Bulvar Şubesi IBAN:

TR51 0006 400000143840027184

Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................

Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................

E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................

Adres/Address*:..........................................................................................................................................................

Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.

EKİM CUMHURİYET BAYRAMI

KUTLU OLSUN TÜRKİYE

Murat Alişiroğlu

GELECEĞE HAZIRIZ EKOMAK KOMPRESÖR AİLESİ ŞİMDİ DAHA GÜÇLÜ, DAHA VERİMLİ, DAHA SESSİZ. Ekomak kompresörler yüksek performansı, yaygın servis ağı ve rekabetçi fiyatlarıyla daha verimli, daha sessiz ve daha güçlü.

www.ekomak.com.tr