HET VERHAAL ACHTER HET POPULAIRSTE SPEELGOED OOIT

door Koen van Raaij

Blokje voor blokje je bouwwerk in elkaar zetten. Urenlang puzzelen en in het boekje met de handleiding gluren: veel mensen zullen als kind met lego hebben gebouwd. Ikzelf heb meerdere dozen vol met gebouwen, auto’s en poppetjes en ben hier nog steeds aan gehecht. Tijdens de feestdagen kreeg ik altijd nieuwe bouwpakketten, net zoals vele andere kinderen. Daarom is lego (voor mij) onlosmakelijk verbonden met de feestdagen en familie. Sinds 2017 is de LEGO group de grootste speelgoedproducent ter wereld, een enorme prestatie van het Deense familiebedrijf. Hoe kan het dat zo’n kleine onderneming uit Denemarken, opgericht door een timmerman, is uitgegroeid tot een van de belangrijkste spelers op de mondiale speelgoedmarkt?

In 1915 kocht de timmerman Ole Kirk Cristiansen een houtbewerkingswinkel in Billund, Denemarken. Hij bouwde daar houten meubilair voor de boeren en mensen in de omgeving. Nadat zijn jongste zonen per ongeluk zijn werkplaats in brand hadden gestoken, bedacht Cristiansen plannen om het te herbouwen, maar een stuk groter dan voorheen. De Grote Depressie van de jaren 30 gooide echter roet in het eten en Cristiansen begon in die tijd miniatuurversies te maken van zijn producten voor inspiratie bij zijn ontwerpen. De laddertjes en bordjes die hij in miniatuurversie had nagemaakt, brachten hem op het idee om speelgoed te gaan maken. Zo begon in 1932 dus de officiële productie van houten speelgoed, naast nog steeds het meubilair. Vanaf dat moment was het dus een officieel bedrijf, de naam lego volgde in 1934. De naam lego kan in het Deens vrij worden vertaald naar ‘goed spelen’. Door puur toeval betekent het woord in het Latijns ‘ik bouw’.

In de vroege jaren 30 ging ook Godtfred Cristiansen, zoon van Ole, actief in het bedrijf werken. Vader en zoon gingen zich meer richten op de productie van alleen speelgoed. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een nieuw materiaal op de markt dat snel aan populariteit won: plastic. Ole Cristiansen had na een tijd een spuitmachine gekocht waarmee hij speelgoed van plastic kon maken. Zo produceerde hij bijvoorbeeld een vrachtwagen die je uit elkaar kon halen. Al snel werden de eerste legostenen ontworpen, met nopjes aan de bovenkant en een holle onderkant. Pas in 1958 werden de legostenen uitgebracht die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden. Ole Christiansen overleed in datzelfde jaar, maar kon dus nog net de nieuwste lego meemaken.

Het bedrijf groeide enorm vanaf 1959, waar zoon Godtfred nu aan het roer stond. Na wederom een brand was bijna al het houten speelgoed verloren gegaan en het bedrijf stapte volledig over op plas- tic. Er kwam een speciale groep van medewerkers die zich richtten op het bedenken van nieuwe lego sets. In 1960 telde het bedrijf al 450 medewerkers en dit groeide gestaag in de jaren daarna. Er werden steeds meer sets ontworpen en het bekende lego treinsysteem kwam zelfs uit. Het hoogtepunt van de jaren 60 voor het bedrijf was de opening van het allereerste Legoland-park in Billund (1968). Dit zorgde voor veel extra populariteit voor lego en er werden meer dan 18 miljoen legosets verkocht in 1968. Voor kleine kinderen kwam in 1969 Duplo uit, vele malen groter dan lego zodat het geen gevaar vormt voor jonge kinderen. In de jaren 70 breidde het bedrijf zich wederom verder uit met meer personeel, een fabriek in Amerika en de introductie van de bekende lego minifiguren. In 1972 nam Kjeld Kirk Kristiansen (andere achternaam door fout in zijn geboorteakte) deel aan het bestuur van het bedrijf. Als kleinzoon van Ole en zoon van Godtfred, zat lego in zijn bloed en in 1979 werd hij de eerste president (CEO) van lego. Vanaf zijn benoeming tot ongeveer 1996 bereikte het bedrijf zijn hoogtepunt aan populariteit. Er verschenen in die jaren vele nieuwe sets en verbeteringen van oude series, alsook, een tweede generatie treinsystemen, de lego Technic series, nieuwe fabrieken en bouwwedstrijden voor legoliefhebbers. met niet veel variatie. Nadat ze bijna failliet waren gegaan in de beginjaren van de 21e eeuw gooide lego het roer wederom om. De focus kwam meer te liggen op samenwerkingen met onder meer bekende (film) franchises als Star Wars en Harry Potter. Er kwamen weer nieuwe sets met veel kleine onderdelen, zodat het ‘zelf bouwen’ weer de belangrijkste prioriteit werd. Lego was terug en weer razend populair!

Achter de legosteentjes waar kinderen tegenwoordig mee spelen, ligt dus een zeer rijke geschiedenis.

Nadat zijn jongste zonen per ongeluk zijn werkplaats in brand hadden gestoken, bedacht Cristiansen plannen om het te herbouwen, maar een stuk groter dan voorheen.

Een overgang van hout naar plastic, financiële problemen en de opkomst van internet en games: lego heeft het allemaal doorstaan. De familie Cristiansen is nog steeds verbonden aan het bedrijf, na ruim 90 jaar lego. Het is knap, maar vooral ook erg mooi om te zien dat het bedrijf in deze moderne tijd toch de grootste speelgoedproducent ter wereld is. Het kan kloppen dat schermen en social media veel populairder zijn dan vroeger, maar geef je kind een legoset van zijn of haar favoriete tv-serie en alles is goed!

Eind jaren 90 ging het echter mis voor lego: de komst van de spelcomputer kaapte veel klanten weg. Als reactie daarop ging lego op zeer brede schaal allemaal nieuwe, hippe producten uitbrengen. Deze vielen echter totaal niet in de smaak en het bedrijf werd bestempeld als oud en saai. Lego stond inmiddels bekend om zijn blokjes die je op elkaar kon stapelen,