6 - PERSOONLIJK
De mythische persoonlijkheidstest van Rorschach Gina Verhagen - Wat zie jij in de tekeningen van Rorschach? Twee dansende beren? Een vliegende vleermuis? Een vechtende slang of toch iets compleet anders? Deze tien abstracte tekeningen, die veel weghebben van inktvlekken, zullen de meeste mensen wel kennen. Ze zijn namelijk onderdeel van de beroemde en beruchte Rorschachtest, een van de meest populaire en oudste psychologische testen. De meesten van deze afbeeldingen zijn in zwart-wit, maar sommige ook in kleur. Het is zeer confronterend: elk antwoord zegt iets over jou – ook als je geen antwoord geeft.
D
e tekeningen werden in 1921 geïntroduceerd door de Zwitserse psychiater Hermann Rorschach. Hij was gefascineerd door het feit dat iedereen een visuele perceptie heeft. Deze fascinatie bracht hem tijdens zijn studie geneeskunde tot het bestuderen van de zintuigen. Hij leerde dat alle zintuigen sterk met elkaar zijn verbonden en dat onze manier van waarnemen niet alleen een simpel proces van registratie is, maar veel ingewikkelder is dan dat. Daarna ging Hermann bij een Zwitserse psychiatrische inrichting werken en hier ontwierp hij zijn inkttekeningen (meer nog dan de tien die nu standaard gebruikt worden). Deze zouden hem helpen meer inzicht te krijgen in het ingewikkelde proces van visuele perceptie. Aan duizenden mensen, psychiatrische patiënten en niet-patiënten, stelde Rorschach de vraag: wat zie je in deze EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 7
inkttekeningen? Het ging Rorschach niet om wat elke persoon precies meende te zien in de tekeningen, maar meer om de gekozen benadering tot de tekeningen. Op welke delen van de tekeningen focuste men zich? Bewogen de afbeeldingen? Waren de tekeningen met kleur afleidend, of juist niet? Het draaide allemaal om de manier waarop een persoon diens eigen visuele perceptie benaderde. Langzaam begon Hermann een coderingssysteem te ontwerpen waarmee hij alle reacties tot de tekeningen kon registeren. Het werd een systeem dat de duizenden soorten interpretaties die proefpersonen gaven kon reduceren tot een paar overkoepelende manieren van interpretatie. Zo bedacht hij verschillende soorten testnemers: de creatieve en fantasierijke, de detailgerichte, de grote waarnemers en de flexibele deelnemers, die in staat zijn hun benadering elke keer aan te passen. De ver-
