De kunst van de zon

Theresa van Spanje, de dochter van de Spaanse vorst Filips IV. Ze kregen zes kinderen samen, waarvan er maar een van de kinderen, Dauphin Lodewijk, de kinderjaren overleefde. Tussen Lodewijk en Maria was er geen echte liefde. Lodewijk had hierdoor veel affaires. Tijdens een affaire met Louise de La Valliere kreeg Lodewijk twee kinderen. Daarna kreeg Lodewijk een affaire met Athenais de Montespan, Catharine Charlotte de Gramont, Bonne de Pons d’Heudicourt en meer. Tijdens zijn affaire met Madame de Montespan, die uitbloeide tot een relatie, kreeg hij zeven kinderen. Deze kinderen werden voor het hof verborgen en werden opgevoed in een klooster. Na het overlijden van Lodewijks vrouw Maria Theresa stapten Lodewijk en Madame de Montespan in het huwelijksbootje.

In de zeventiende eeuw realiseerden steeds meer landen zich dat Frankrijk te veel macht had. Door deze stijgende macht en het veroorzaken van de negenjarige oorlog in 1688, keerden steeds meer landen zich tegen Frankrijk. In 1700 probeerde Lodewijk zijn kleinzoon op de Spaanse troon te zetten, dit luidde in 1701 het begin van de Spaanse successieoorlog in, die duurde tot 1713. Het lot keerde zich tegen Lodewijk.

Op 1 september 1715, vier dagen voor zijn zesenzeventigste verjaardag, overleed Lodewijk XIV. Hij werd opgevolgd door zijn achterkleinzoon Lodewijk XV die op dat moment ook vijf jaar oud was. Dus Frankrijk was nog niet van de Lodewijken af.d

lAuren hermAnS – De zonsondergang is misschien wel een van de meest gefotografeerde fenomenen. Hoewel het Engelse gezegde ‘to capture something in a photograph’ luidt, blijft echter de vraag bestaan of je de zonsondergang zo wel echt kunt vangen. Het betreft immers een dynamisch verschijnsel, dat nooit hetzelfde oogt of stilstaat. Een foto van de zonsondergang toont dan wel een vast beeld ervan, maar het vangt de zonsondergang niet als een geheel; niet het gevoel noch de warmte of dat hier vanuit kan gaan. En waar een redelijk vaststaand medium als fotografie zijn beperking heeft, kan ‘de kunst’ – in al haar abstracte vormen en concepten – een mogelijke oplossing bieden. Zoals bijvoorbeeld Sarah van Sonsbeeck’s Moment of Bliss.

Van Sonsbeeck’s Moment of Bliss verleidt ons met de mogelijkheid dat wij vast zouden kunnen houden aan het gelukzalige moment van een zonsondergang. Het werk bestaat uit een podium lamp met daarin een rood-filter die de rode gloed van een zonsondergang projecteer. Oorspronkelijk was het werk in opdracht van het Amsterdamse uitvaartmuseum Tot Zover gemaakt om een sprankje hoop, een lichtpuntje te creëren in moeilijke tijden. Bij die specifieke lichtinstallatie werd de zonsondergang niet in zijn geheel geprojecteerd, maar als door de ramen van het museum. Van Sonsbeeck noemt zichzelf een immateriële architect; zij bouwt niet met steen of hout maar met licht om zo het ongrijpbare en vluchtige te vangen, of eerder, na te bootsen. De interesse van de kunstenaar in architectuur is niet totaal toevallig; Van Sonsbeeck studeerde bouwkunde aan de TU in Delft voordat zij begon aan haar kunstopleiding aan de Gerrit Rietveld academie. Haar achtergrond in archi-

tectuur vormt vaak een basis voor haar werk. Van Sonsbeeck is echter veel meer geïnteresseerd in de immateriële aspecten van architectuur dan in het gebouw zelf. Een bouwwerk is namelijk onveranderbaar: je ziet altijd hetzelfde. Dat wat een gebouw een ziel geeft zijn zaken als het uitzicht vanaf een raam, de geur of temperatuur van een ruimte en de lichtinval: precies die dingen die vaak over het hoofd worden gezien en die de architectuur niet in de hand heeft. Zo benoemt de kunstenaar dat zij het juist fijn vindt als mensen niet doorhebben dat haar lichtinstallatie een kunstwerk is, en er (daarom) doorheen lopen. Met name het licht aspect binnen de architectuur is iets dat Van Sonsbeeck inspireert. Voor haar persoonlijk geldt licht als het belangrijkste deel van de ‘mentale architectuur’ en iets wat ontzettend veel geluk kan voortbrengen. Vandaar dat Moment of Bliss oorspronkelijk bedoeld was als een troost- en hoopgevend werk binnen de nogal treurige setting van het uitvaartmuseum. Door het naar binnen halen van de zonsondergang, onderzoekt Van Sonsbeeck de dunne lijn tussen het interieur en exterieur. Zij laat de kijker nadenken over hoe deze zich tot elkaar verhouden. Aan de ene kant wordt het fenomeen dat zich enkel buiten afspeelt, binnen artificieel gecreëerd, om zo de privé ruimte te betwisten en uit te breiden. Anderzijds onthult ze de onwenselijkheid van het scenario dat hiermee gecreëerd wordt, om het exterieur zo binnen het interieur na te bootsen dat men volledig afgezonderd kan zijn van de buitenwereld. Een ander werk dat experimenteert met het fenomeen van de zonsondergang of zonsopgang vangen is Segment of a sunrise van kunstenaarscollectief Troika. Dit kunstwerk is

gemaakt van een 2,4 meter hoge transparante ‘doos’ die aan de voor- en achterkant bekleed is met fotografisch transparante film, met ieder een andere kleurverloop. Waar de twee films elkaar overlappen ontstaat een nieuw kleurenveld. Door de uit elkaar gezette plaatsing van de films en de combinatie die de twee samen vormen, wordt het tweedimensionale medium uitgebreid tot een driedimensionaal kleur veranderend object. Het werk is gemaakt naar aanleiding van een grootschalige installatie van Troika’s Borrowed Light bij the Barbican in Londen in 2018, een 12 meter lange rol van fotografische film die constant in beweging was, waardoor conceptueel gezien een oneindige lus van de zonsondergang en zonsopgang gecreëerd werd. Troika begrijpt dat het fenomeen van het opkomen en onOorspronkelijk was het werk in opdracht van het Amsterdamse uitvaartmuseum gemaakt. dergaan van de zon geen statisch beeld is en vertaalt dit concept naar kunstwerken. In tegenstelling tot Van Sonsbeecks werk willen zij het fenomeen van de zonsondergang niet letterlijk vangen en binnen de leefwereld van de toeschouwer halen, maar erkennen zij de fluïde staat van de zonsondergang en vertalen zij dit op hun eigen conceptuele manier naar hun kunstwerken. Ben je helemaal warm gelopen voor deze kunstwerken en zou je ze graag in het echt willen bewonderen? Dat kan! Beide werken worden op dit moment getoond bij Galerie Ron Mandos, op de Prinsengracht in Amsterdam. De tentoonstelling Mirrors / Mirages is te bezoeken van 5 juni – 10 juli 2021. d