ΕΤΟΣ: 18ο ‘Εκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
ELLINIZMOSZ ORSZÁGOS
MAGYARORSZÁGI ÖNKORMÁNYZATÁNAK
GÖRÖGÖK KIADVÁNYA
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ 27/10/2012 10,00 π.μ. κατάθεση στεφάνων (Vizafogó, Budapest, XIII. Népfürdő u., Duna-part) 7,00 μ.μ. εορταστική βραδιά προς τιμήν του ΟΧΙ (Πολιτιστικό Κέντρο József Attila, 1131 Budapest, József Attila tér 4.) Με εγκάρδιους χαιρετισμούς Το Προεδρείο ΑΕΟΥ
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012
750 FT 3€
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας και η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 13ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης σας προσκαλεί στον εορτασμό προς τιμήν της 72ης επετείου του ιστορικού ΟΧΙ, που θα πραγματοποιηθεί στις 27 Οκτωβρίου 2012, μέρα Σάββατο και ώρα 19,00 στο Πολιτιστικό Κέντρο József Attila (1131 Budapest, József Attila tér 4.) Στο πολιτιστικό πρόγραμμα συμμετέχουν: Οι μαθητές του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών, η χορωδία «Καρυάτιδες», τα χορευτικά συγκροτήματα «Ελληνισμός» και «Χελιδονάκι», η Γιαννούλα Στεφανίδου και ο Γιώργος Κολλάτος Μετά το πολιτιστικό μέρος της εκδήλωσης θα ακολουθήσει διασκέδαση μέχρι τις πρωινές ώρες με την συμμετοχή Ελλήνων μουσικών της Ουγγαρίας και της ορχήστρας από την Ελλάδα «Κοντραμπατζήδες» Μετά τη λήξη του προγράμματος η είσοδος είναι 500 Ft. Στις 27 Οκτωβρίου, μέρα Σάββατο και ώρα 10,00 στο Μνημείο Αντίστασης της οδού Vizafogó (Budapest, XIII. Népfürdő u., Duna-part) θα καταθέσουμε στεφάνι για να τιμήσουμε τους νεκρούς μας των εθνοαπελευθερωτικών αγώνων.
MEGHÍVÓ A Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata, a Magyarországi Görögök Kulturális Egyesülete és a XIII. ker. Görög Nemzetiségi Önkormányzat sok szeretettel meghívja Önt és kedves családját a Görög Ellenállás 72. évfordulója alkalmából 2012. október 27-én, szombaton 19,00 órától a József Attila Művelődési Központban (1131 Budapest, József Attila tér 4.) tartandó megemlékezésünkre. Az ünnepi műsorban közreműködnek: A 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola tanulói, a „Kariatidák” kórusa, αz „Ellinismos” és a „Helidonaki” táncegyüttesek, Stefanidu Janula és Kollátosz Jorgosz. A programot reggelig tartó vigassággal zárjuk, magyarországi görög zenészek és a görögországi „Kontrabatzides” zenekar részvételével. A belépő a műsor után 500 Ft. Október 27-én, szombaton, délelőtt 10,00 órakor, koszorúzási ünnepséget tartunk a Vizafogó utcai Mártírok Emlékműnél (Budapest, XIII. Népfürdő u., Duna-part) tisztelegve a görög ellenállási mozgalomban elesettek, illetve a Magyarországon elhunyt görög ellenállók emléke előtt.
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Επέτειος Στην 71η επέτειο της Ιδρυσης του ΕΑΜ (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου) Του Θανάση Ζιανού
Α
ν και πέρασαν 71 ολόκληρα χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ στην Αθήνα στις 27 Σεπτεμβρίου 1941, το έργο και οι αγώνες του ΕΑΜ υπέρ της πατρίδας θα ζει αιώνια στην ψυχή και στην συνείδηση του λαού μας. Η ίδρυση του ΕΑΜ αντήχησε στο σκλαβωμένο λαό μας σαν ιερό σάλπισμα για εθνικό ξεσηκωμό. Για πρώτη φορά στην ιστορία της πατρίδας μας πραγματοποιήθηκε μια τόσο πλατιά ενότητα του λαού μας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα προσήλθαν στις γραμμές του πάνω από δυόμισι εκατομμύρια μέλη, μετατρέποντάς το στην πιο δυναμική, πολιτική και στρατιωτική ψυχή της Εθνικής Αντίστασης. «ΕΑΜ, ΕΑΜ, φωνή λαού, που φτάνει ως τ’ άστρα τ’ ουρανού» έγραψε ο μεγάλος λαϊκός ποιητής Βασίλης Ρώτας. Η φωνή του ΕΑΜ ακούγονταν σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας μας. Ο ελληνικός λαός στο ΕΑΜ βρήκε την έκφραση, την τιμή και την υπερηφάνειά του. Ήταν η νέα Φιλική Εταιρεία που ξαναζωντάνεψε τους θρύλους της επανάστασης του 1821. Ενσάρκωσε τις πιο ηρωικές παραδόσεις. Κατόρθωσε να οργανώσει και να καθοδηγήσει ένα τεράστιο αντιστασιακό μήνυμα που θαύμαζε όλος ο κόσμος. Δημιούργησε τον θρυλικό ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), ο οποίος έδωσε πάνω από 600 μάχες με τον εχθρό, προξενώντας απώλειες 39 χιλιάδες νεκρούς και 22 χιλιάδες αιχμαλώτους. Απελευθέρωσε τα τρία τέταρτα της Ελλάδας, και απασχολούσε περίπου μισό εκατομμύριο στρατιώτες κατοχής που τόσο τους χρειάζονταν στο ανατολικό μέτωπο. Σημαντική ήταν και η συμβολή του ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) που δημιουργήθηκε το 1943, διέθετε 100 σκάφη και περισσότερους από 1200 μαχητές και αξιωματικούς. Το ΕΑΜ δημιούργησε τη Λαϊκή Δικαιοσύνη, την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), το Εθνικό Συμβούλιο των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού, το ΕΑΜ. Άνοιξε το δρόμο για την λαοκρατική αναγέννηση της μεταπολεμικής Ελλάδας, που θα πραγματοποιούνταν αν δεν μεσολαβούσε η αγγλική επέμβαση που με την ωμή βία κατέστειλε το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα. Το κράτος που εγκαταστάθηκε
μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας, καταδίκασε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, τους οδήγησε αλυσοδεμένους στις φυλακές και σε εξορίες, στα εκτελεστικά αποσπάσματα. Έγινε κάτι το τρομερό, τερατώδες – μοναδικό στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Αντίστασης. Οι δοσίλογοι και οι συνεργάτες των κατακτητών να ανακηρύσσονται ήρωες της Εθνικής Αντίστασης, να καταλαμβάνουν ανώτερες θέσεις στον
κρατικό μηχανισμό, να τους στήνουν ακόμη και αγάλματα. Ενώ οι πραγματικοί ήρωες και πρωτεργάτες της Εθνικής Αντίστασης διώχτηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και εξοντώθηκαν. Τα επακόλουθα είναι γνωστά, φασιστική τρομοκρατία, εμφύλιος σπαραγμός, που προξένησαν στο λαό μας ανυπολόγιστες ανθρώπινες υλικές και ηθικές ζημιές, μεταξύ άλλων και την πολιτική προσφυγιά. Τα ιδανικά και τα οράματα του ΕΑΜ και σήμερα ακόμη φωτίζουν και εμπνέουν το λαό μας, τις νέες γενιές στον αγώνα τους για την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα τους, που όλο και πιο ξετσίπωτα ποδοπατούνται. Η δική μας γενιά που έλαχε να πάρει μέρος στους αγώνες της Εθνικής Αντίστασης, είμαστε περήφανοι για την συμμετοχή μας στις αντιστασιακές οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΛΑΝ-ΕΠΟΝ-ΚΚΕ. Τιμή και δόξα στους αγωνιστές και αγωνίστριες του θρυλικού ΕΑΜ.
3
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Τα νέα μας
του Λαοκράτη Κοράνη
Αγαπητοί Αναγνώστες Μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς άρχισε να γίνεται πιο έντονη και η δράση της κοινότητάς μας . Στις 25/09 παραβρεθήκαμε στην συνεδρίαση του συλλόγου μας, όπου και πάλι η συζήτηση κορυφώθηκε πάνω στο θέμα του Οίκου του Ελληνισμού, καθώς ακούστηκαν βαριές κατηγορίες κατά του προεδρείου του Δ.Σ. της Αυτοδιοίκησης, πως τρία χρόνια δεν γίνεται τίποτα . Θέλω να ενημερώσω τους αναγνώστες πως η αγορά του ακινήτου ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2009, τον Οκτώβριο, άμεσως τον επόμενο χρόνο τον Γενάρη του 2010 εκχώρισε η αυτοδιοίκηση 4.5 εκ. για την στεγανοποίηση του κτιρίου και μέχρι τις 30 Μαρτίου 2012 ξοδεύτηκαν 46 εκατομμύρια φιορίνια. Το Μάιο αναμενόταν η προκήρυξη διαγωνισμού, δήλωσαν συμμετοχή 8 διαγωνιζόμενοι, δυστυχώς με παρέμβαση τελευταίας στιγμής ακυρώθηκε ο διαγωνισμός. Μετά το καλοκαίρι, στις 4 Σεπτεμβρίου με τον ίδιο τρόπο ακυρώνεται ξανά ο διαγωνισμός. Στις 18 Οκτώβρη μπαίνει πάλι το θέμα στην ημερήσια διάταξη.
Θέλω να διαβεβαιώσω τους αναγνώστες πως πολλές συζητήσεις γίνονται εκτός Δ.Σ. για μεταβίβαση της υψηλής κυριότητας του ακινήτου, μα μόνο τώρα στην συνεδρίαση του Δ.Σ. στις 18 Οκτώβρη βάση της απόφασης του προέδρου του συλλόγου, περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη προς συζήτηση. Στις 29/09 τιμήσαμε την ημέρα του ερχομού των Ελλήνων στην αναγκαστική προσφυγιά. Στο χώρο των αποθηκών του καπνεργοστασίου, εμείς οι πολιτικοί πρόσφυγες κατοικήσαμε από το 1950 μέχρι το 1963 και 1968, όχι μόνον χωρίς υπηκοότητα αλλά με αφαιρεμένη την ιθαγένεια ακόμα και από τα νεογέννητα, αλλά όσο μας μισούσε το αστικό κράτος του βασιλιά, τόσο μεγαλύτερη ήταν η φροντίδα τον δασκάλων μας να αγαπούμε την πατρίδα μας και μορφές της όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Μπελογιάννης...Η ημέρα που ορίστηκε για την μνήμη δεν είναι καθόλου τυχαία: 27 Σεπτεμβρίου ιδρύθηκε το ΕΑΜ με το οποίο ριζώθηκε μες την καρδιά μας ο δίκαιος αγώνας των γονέων μας που συνεχίστηκε με τον ΔΣΕ, για μια Ελλάδα ελεύθερη και ανεξάρτητη.
MEGHÍVÓ A Szervezeti és Működési Szabályzat 15. § (1) pontja értelmében a Közgyűlés rendes ülését 2012. október 18. csütörtök 17,30 órára összehívom, és kérem szíves megjelenését Az ülés helye: MGOÖ könyvtára (1054 Budapest, Vécsey u. 5.) 1.) A MGOÖ 2012. évi első félévi költségvetési beszámolója és az előirányzat- módosítás előterjesztése Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előkészítésért felelős: Sianos Tamás elnökhelyettes Előadó: Nagy Mónika gazdasági vezető Az előterjesztést előzetesen megtárgyalja a Pénzügyi Bizottság 2.) Október 28-i Nemzeti Ünnepünk költségvetésének módosítása Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előkészítésért felelős: Kollátosz Jorgosz elnökhelyettes Előadó: Kollátosz Jorgosz elnökhelyettes 3.) A 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola beszámolója a 2012-2013-as tanévkezdésről Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előadó: Dr. Szabó Kálmánné igazgató Az előterjesztést előzetesen megtárgyalja az Oktatási és Kulturális Bizottság 4.) A Nikosz Beloiannisz Általános Iskola beszámolója a 2012-2013-as tanévkezdésről Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előadó: Kósáné Hujber Katalin igazgató Az előterjesztést előzetesen megtárgyalja az Oktatási és Kulturális Bizottság
4
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Τα νέα μας 5.) A Börzsöny utcai ingatlan kiviteli terveiről szóló közbeszerzési pályázat kiírása Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előkészítésért felelős: Jogi Bizottság Előadó: Jogi Bizottság elnöke 6.) A MGOÖ Börzsöny utcai ingatlanának tulajdonjogi helyzete, különös tekintettel a nemzeti vagyonról szóló törvényben foglaltakra. Előterjesztő: Koranisz Laokratisz elnök Előkészítésért felelős: Jogi Bizottság Előadó: Miliosz Nikolett, a Jogi Bizottság elnöke Budapest, 2012. október 4. Kérem a testületi tagokat, a bizottságokat, hogy a napirendi pontokra vonatkozó előterjesztéseket 5 napon belül küldjék meg az önkormányzat irodájába. Koranisz Laokratisz elnök
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Αγαπητοί Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες, Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 11ου Διαμερίσματος της Βουδαπέστης και η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 12ου Διαμερίσματος της Βουδαπέστης σας προσκαλούν να γιορτάσουμε μαζί οικογενειακώς την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Στη γιορτή μας θα πραγματοποιηθεί και μουσική βραδιά. Είσοδος ελεύθερη! Ημερομηνία: 26. Οκτωβρίου 2012. Ώρα: 20.00 - 23.00 Τόπος: MOM Πολιτιστικό Κέντρο| 1124 Βουδαπέστη | οδός Τσουρς «Csörsz» 18.
MEGHÍVÓ Kedves Honfitársaim! A XI. Kerületi Görög Önkormányzat és a XΙI. Kerületi Görög Önkormányzat szeretettel meghívja önt és kedves családját, hogy együtt ünnepeljük meg nemzeti ünnepünket, az 1940-es történelmi „OXI”-t. Belépés ingyenes! Időpont: 2012. Október 26. 20:00 - 23:00 óra Helyszín: MOM Kulturális Központ | 1124 Budapest | Csörsz u. 18.
5
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Τα νέα μας
EMBERI ERŐFORRÁSOK MINISZTÉRIUMA EGYHÁZI, NEMZETISÉGI ÉS CIVIL TÁRSADALMI KAPCSOLATOKÉRT FELELŐS ÁLLAMTITKÁRSÁG
Felhívás Nemzetiségekért Díj jelölésre Az Emberi Erőforrások Minisztériumának Egyházi, Nemzetiségi és Civil Társadalmi Kapcsolatokért Felelős Államtitkársága felhívást tesz közzé a 2012. évi Nemzetiségekért Díj jelölésére. A Nemzetiségekért Díj elismerésében a magyarországi nemzetiségek érdekében a nemzetiségi közéletben, az oktatásban, a kultúrában, az egyházi életben, a tudományban, a tömegtájékoztatásban, a gazdasági önszerveződés területén példaértékű tevékenységet végző személyek, szervezetek és nemzetiségi önkormányzatok részesülhetnek. Az állami elismerés átadására 2012-ben a Nemzetiségek Napjáról (december 18.) történő megemlékezés kiemelt eseményeként kerül sor. A 2012. évi díjazottakra vonatkozó adatokkal és részletes indoklással ellátott javaslatokat a http://www.kormany.hu/hu/dok?source=8&type=407#!DocumentBrowse oldalon található adatlapon 2012. október 31-éig lehet eljuttatni az Emberi Erőforrások Minisztériumának Egyházi, Nemzetiségi és Civil Társadalmi Kapcsolatokért Felelős Államtitkárságának postai címére (1884 Budapest, Pf. 1.) egyúttal a titkarsag.nf@emmi.gov.hu e-mail címére is. A Nemzetiségekért Díj odaítélése a 2/2012. (VIII. 9.) ME rendelet alapján történik. Budapest, 2012. október 5.
Αντιδράσεις στο χωριό Μπελογιάννης Ένταση προκάλεσε η απόφαση του τοπικού συμβουλίου του χωριού Μπελογιάννης στις αρχές του μήνα, να απομακρυνθεί η αναμνηστική πλάκα για τους σοβιετικούς στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους κατά την απελευθέρωση της Ουγγαρίας από τους Γερμανούς το 1945. Η πρόταση έγινε από τον Κρίστιαν Μπένε και το συμβούλιο με 4 ψήφους υπέρ, 1 κατά και 2 απόντες, ψήφισε υπέρ της μεταφοράς του σοβιετικού μνημείου στην αναμνηστική συλλογή του χωριού και την τοποθέτηση, στη θέση του, της πλάκας προς τιμήν της εξέγερσης του 1956 που μέχρι τώρα βρισκόταν στο Δημαρχείο. Όταν έγινε γνωστή η απόφαση, αρκετοί κάτοικοι αντέδρασαν, λέγοντας πως το συγκεκριμένο μνημείο είναι συνδεδεμένο με την ιστορία του χωριού καθώς οι παππούδες και οι πατεράδες τους το τοποθέτησαν εκεί και δεν μπορεί να λαμβάνεται μια τέτοια απόφαση χωρίς να τους συμβουλευτούν. Ο δήμαρχος του χωριού κ.Κώστας Παπαλέξης πρότεινε τη σύγκληση καινούριου συμβουλίου τις επόμενες μέρες όπου θα ξανασυζητούσαν το θέμα, καθώς θεώρησε ότι
6
μάλλον πάρθηκε βιαστικά μια τέτοια σημαντική απόφαση χωρίς να ληφθεί υπόψη η σημασία του μνημείου για αρκετές από τις οικογένειες του χωριού. Πράγματι, στις 11 Οκτωβρίου το συμβούλιο, παρουσία κατοίκων, καταψήφισε την προηγούμενη απόφαση και ενέκρινε τελικά την παραμονή του μνημείου ως έχει. Β. Αυγουροπούλου
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Τα νέα μας Πρόσκληση για την γιορτή του Πολυτεχνείου
Προς όλους τους ενδιαφερόμενους Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων
Τιμάμε την μέρα του Πολυτεχνείου. Τιμάμε μια ακόμη ηρωική στιγμή των αγώνων του Ελληνικού λαού. Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012 Ώρα:18.00 στην οδό Baross 41, 1ος όροφος Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας
Τ
Ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των Ελλήνων του εξωτερικού, που εισάγονται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
α αποτελέσματα των εισαγομένων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Ελληνοπαίδων του εξωτερικού ανακοινώθηκαν στις αρχές του μήνα. Τα ονόματα είναι διαθέσιμα για τους ενδιαφερόμενους από το διαδίκτυο (στην ιστοσελίδα του ΥΠΑΙΘΠΑ, http://results. minedu.gov.gr). Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να πληροφορούνται ονομαστικά τα αποτελέσματα, καθώς και την αναλυτική βαθμολογία, εφόσον πληκτρολογήσουν τον εξαψήφιο κωδικό τους αριθμό και τους
τέσσερις αρχικούς χαρακτήρες (επώνυμο- όνομα- πατρώνυμο- μητρώνυμο).
Πρόγραμμα World of Difference
Vodafone (in Greece and another 21 countries) provides one year’s salary for 5 applicants yearly to work at a not-for-profit organisation of their choice. Το Vodafone World of Difference, για τρίτη συνεχή χρονιά, δίνει την ευκαιρία φέτος σε πέντε άτομα να αφιερώσουν έναν ολόκληρο χρόνο για να κάνουν τη «διαφορά» σε έναν κοινωφελή μη κερδοσκοπικό οργανισμό της επιλογής τους και να αμειφθούν για αυτό. Το Vodafone World of Difference ξεκίνησε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2010 έχοντας μέχρι σήμερα αναδείξει 9 νικητές που εργάστηκαν στο μη κερδοσκοπικό οργανισμό της επιλογής τους σε περιοχές σε όλη την Ελλάδα, όπως Αθήνα, Κομοτηνή, Μυτιλήνη, Πάτρα, Πάρο και Πρέσπες. Οι υποψήφιοι μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή από την 1η Οκτωβρίου μέχρι και τις 11 Νοεμβρίου 2012. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στο: Vodafone World of Difference. Για την Ελλάδα στη διεύθυνση http://www.vodafone.gr/portal/client/cms/ viewCmsPage.action?pageId=10011 Στο προηγούμενο τεύχος η νεκρολογία της Φ.Παπαδοπούλου γράφτηκε από την Σοφία Ακριτίδου και όχι από την Vengrinyák Edit όπως εκ παραδρομής γράφτηκε. Ζητούμε συγνώμη για το λάθος.
Σας ενημερώνουμε ότι η εφημερίδα μας εκδίδεται σε μηνιαία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι και Οργανώσεις Ελλήνων της Ουγγαρίας.Για την επίτευξη αυτού του σκοπού παρακαλείστε να στέλνετε τα άρθρα και τις ανακοινώσεις σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση της εφημερίδας: ellinismos@ hotmail.com . Είμαστε πρόθυμοι για μια στενή συνεργασία μαζί σας! – Στείλτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις ή τις προτάσεις σας. – Ενημερώστε μας για τις δραστηριότητες του Οργανισμού ή της Αυτοδιοίκησής σας,ή της επιχείρησής σας (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κλπ ) – Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί τους ανταποκριτές και τους αρθρογράφους της εφημερίδας μας να αποστέλλουν τα άρθρα και τις ανταποκρίσεις τους στο όνομα της Βούλας Αυγουροπούλου. Επίσης σας ενημερώνουμε ότι η ύλη της εφημερίδας κλείνει την 1η του μηνός. Όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν την άποψη του συγγραφέα.Ο κάθε αρθρογράφος είναι υπεύθυνος για το περιέχομενο του γραπτού που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας έχει όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώσεις ορθογραφίας,ύφους και σύνταξης. Η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Minden, az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét fejezi ki. Minden cikkíró maga felelős a megjelent cikk tartalmáért. Szerkesztőségünknek azonban joga van helyesírási és mondattani javításokat végezni. Az ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága
7
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Πρόσωπα Μιχάλης Πατσέας “η μουσική είναι το καλύτερο φάρμακο για την ψυχική μας υγεία” Συνέντευξη με τον πρόεδρο της Διεθνούς Εταιρείας Kodály (i.k.s.) της Νόρας Γιαννακάκη
„Πουθενά στον κόσμο δεν είναι τόσο πλήρης η μουσική πυραμίδα όσο στην Ουγγαρία”
– ”Η μουσική είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας. Είναι θεραπευτική, ισορροπεί τον άνθρωπο, βάζει σε τάξη το μυαλό και τα αισθήματά του μ’ έναν τρόπο αυτόματο, μη λογικό”
8
– Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με την Ουγγαρία; – Το 1984, όταν συμμετείχα στο Διεθνές Σεμινάριο Kodály στο Κέτσκεμετ της Ουγγαρίας. Ήμουν ένας 22χρονος φοιτητής της Νομικής και της μουσικής και ο τότε δάσκαλός μου Βαλεντίνος Πατρικίδης, που αγαπούσε πολύ τα παιδαγωγικά, με παρότρυνε να τον ακολουθήσω, παρότι το όραμά μου ήταν η σύνθεση και η διεύθυνση ορχήστρας και όχι η διδασκαλία. – Τι ήταν αυτό που σας κράτησε στην Ουγγαρία; – Ήταν πολλά: Μου άρεσε πολύ το Ινστιτούτο Kodály στο Κέτσκεμετ, ενθουσιάστηκα με τον διευθυντή του, μαέστρο Πέτερ Έρντεϊ, τον οποίο επέλεξα για δάσκαλό μου, γνώρισα κι αγάπησα μια Ουγγαρέζα, την Kati, η οποία πέντε χρόνια αργότερα έγινε η γυναίκα μου... Ακόμα κι όταν σπούδαζα σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας στην Ακαδημία της Βιέννης, ταξίδευα πολύ συχνά στην Ουγγαρία. Είχα καταλάβει ότι παρότι η Αυστρία προσέφερε υψηλού επαγγελματικού επιπέδου μουσική, η Ουγγαρία είχε μια πληρέστερη μουσική ζωή. Βλέπετε, το επαγγελματικό μουσικό επίπεδο στην Ευρώπη είναι υψηλό, υπάρχουν και παράδοση και χρήματα. Αυτό είναι η κορυφή της μουσικής πυραμίδας. Η μέση της είναι οι καλοί ερασιτέχνες και τα καλά ερασιτεχνικά σύνολα. Η βάση της είναι το κοινό. Πουθενά στον κόσμο δεν είναι τόσο πλήρης η μουσική αυτή πυραμίδα όσο στην Ουγγαρία. – Ποιος είναι ο λόγος αυτής της επιτυχίας; – Το μυστικό της επιτυχίας στην Ουγγαρία είναι ότι ο Kodály κατάφερε να πείσει την κοινωνία και την πολιτεία ότι ένας πραγματικός μουσικός πολιτισμός ξεκινάει από την παιδεία. Ότι η γενική μουσική παιδεία πρέπει να βασίζεται στην μουσική πράξη, στο τραγούδι, τη μουσική ανάγνωση και γραφή. – Είχατε επαφές με τους Έλληνες της Ουγγαρίας κατά τη διάρκεια των σπουδών σας; – Είχα φιλική σχέση με τις λίγες οικογένειες Ελλήνων γύρω από το Κέτσκεμετ και είχα την χαρά να δώσω συναυλίες Βυζαντινής Μουσικής στις Ελληνικές εκκλησίες του Κέτσκεμετ, του Σέντες και της Βουδαπέστης. Η τελευταία οργανώθηκε από τον άξιο τότε Πρέσβη της Ελλάδας κύριο Καλπαδάκη.
Σε αυτήν γνωρίστηκα και συνδέθηκα με ζεστή φιλία με τον μέγιστο γλύπτη της Ελλάδας και της Ουγγαρίας, τον αείμνηστο Μέμο Μακρή. Υπήρξαμε ιδρυτικά μέλη του «Ουγγρο-Ελληνικού συλλόγου φιλίας» ο οποίος όμως διαλύθηκε κατά την μεταπολίτευση της Ουγγαρίας. – Από μικρός είχατε ενδιαφέρον για τη μουσική; – Στο σπίτι μου πάντα αγαπούσαμε τη μουσική. Από 10 χρονών ξεκίνησα μαθήματα πιάνου και σολφέζ αλλά δεν ήταν προτεραιότητα για μένα. Παρά ταύτα, στο δημοτικό εγώ διηύθυνα τη χορωδία του σχολείου. Ήμουν πάντα καλλιτεχνική φύση, ήθελα να γίνω ποιητής ή συγγραφέας. Όμως σπούδασα Νομική στο Πανεπιστήμιο και τελικά έγινα μουσικός! – Τί είναι η μουσική και γιατί υπάρχει; – Είναι μια από τις καλές τέχνες, το «πολυτελές» αποτέλεσμα κάποιων άλλων δραστηριοτήτων μας. Η μουσική δεν ξέρουμε από που ξεκινάει, είναι πολύ παλιά. Ένα παιδί όταν γεννιέται και παράγει ήχους προσπαθεί να επικοινωνήσει αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν οι ήχοι αυτοί είναι μουσική ή ομιλία. Από την δεκαετία του ‚80, όταν υποστηρίχτηκε από τον Howard Gardner η θεωρία των Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης (Multiple Intelligences) γνωρίζουμε ότι ένας από τους 8-9 βασικούς τύπους νοημοσύνης (ευφυΐας) είναι η Μουσική. Αυτή καταλαμβάνει έναν ξεχωριστό χώρο στον εγκέφαλο, ανάμεσα στις άλλες ευφυΐες οι οποίες είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας ως όντα. Η μουσική γιατί υπάρχει εκεί; Μα γιατί είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας. Είναι θεραπευτική, ισορροπεί τον άνθρωπο, βάζει σε τάξη το μυαλό και τα αισθήματά του μ’ έναν τρόπο αυτόματο, μη λογικό. Μας φέρνει γαλήνη και θετική ενέργεια παρακάμπτοντας λογικές και λεκτικές λειτουργίες. Είναι το καλύτερο φάρμακο για την ψυχική μας υγεία. – Σε θεσμικό επίπεδο τι ρόλο επιτελεί η μουσική; – Η ύπαρξή της για όλους τους λόγους που προαναφέραμε είναι σημαντική. Ο Kodály έκανε μεγάλη τομή ανυψώνοντας το μάθημα της μουσικής στα σχολεία ως πρωτεύον. Σύμφωνα με έρευνα που έχει γίνει από το 1970 (Barkószi & Pléh, 1982) τα παιδιά που ασχολούνται συστηματικά με τη μουσική παρουσιάζουν καλύτερες επι-
Οκτώβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Πρόσωπα δόσεις σε όλους σχεδόν τους υπόλοιπους τομείς: κοινωνικοποίηση, έκφραση, δημιουργικότητα, ακόμα και απόδοση στα άλλα μαθήματα. Στην ελληνική κοινωνία το μάθημα είναι ακόμα σχετικά υποβαθμισμένο, έχουν γίνει όμως πολλά βήματα τα τελευταία 20 χρόνια. Στην Ελλάδα εδώ και περισσότερο από ένα αιώνα, φορείς της μουσικής παιδείας είναι κυρίως τα ωδεία, περισσότερα από 600, από τα οποία ένα μόνο κρατικό, λίγα δημοτικά και η μεγάλη πλειοψηφία ιδιωτικά. Το επίπεδο του καθενός από αυτά ποικίλει και εξαρτάται από το όραμα του ιδρυτή του αλλά κυρίως από την ποιότητα των δασκάλων του. Τιμώ τους συναδέλφους που ανοίγουν σχολές ή ωδεία σε απομακρυσμένες περιοχές και δίνουν τη δυνατότητα στα Ελληνόπουλα να μάθουν μουσική καλύπτοντας το κενό που αφήνει η πολιτεία. – Τι σας κινητοποίησε να ανοίξετε το Ωδείο Κόνταϊ πριν από 22 χρόνια; – Κατά το τελευταίο έτος σπουδών μου στην Ουγγαρία, κι έχοντας σαν όραμα την εφαρμογή του Μουσικοπαιδαγωγικού Συστήματος Kodály, κατάλαβα ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολο να κινητοποιήσω άμεσα το ελληνικό δημόσιο προς αυτή την κατεύθυνση. Καθώς ήθελα να δώσω ένα παράδειγμα του τι μπορεί να κάνει το σύστημα Kodály, με την οικονομική υποστήριξη της μητέρας μου ίδρυσα αυτό το ιδιωτικό ωδείο, χωρίς να εξαρτώμαι από κάποιον άλλο. Με τη βοήθεια του Συστήματος Kodály και του εξαιρετικού διδακτικού μας προσωπικού, το Ωδείο Κόνταλυ έγινε ένα από τα καλύτερα και πιο γνωστά στην Ελλάδα. Διάσημοι καθηγητές δίδαξαν και διδάσκουν εδώ, και περισσότεροι από 90 σημαντικοί επαγγελματίες μουσικοί αποφοίτησαν από αυτό. Οφείλω να επισημάνω ότι εκτός από τις παραδοσιακές ωδειακές δραστηριότητες (διδασκαλία μουσικών οργάνων, τραγουδιού και θεωρητικών) το Ωδείο Κόνταϊ πρωτοπορεί προσφέροντας επαγγελματική εκπαίδευση σε Μουσικοπαιδαγωγούς, αναγνωρισμένο δίπλωμα Διεύθυνσης Χορωδίας, τμήματα Μουσικής Προπαιδείας για παιδιά από 0 έως εννέα ετών, συνεδρίες μουσικοθεραπείας αλλά και παιδαγωγική ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά και γονείς. – Ποιο είναι το όνειρό σας για το Ωδείο Κόνταϊ; – Θέλω να διατηρήσω την οικονομική του αυτοδυναμία, να κάνουμε ακόμα περισσότερα σεμινάρια και συναυλίες για να δείξουμε τη δουλειά μας σε περισσότερο κόσμο. Ονειρεύομαι να δυναμώσουν τα μουσικά μας σύνολα, ορχήστρες και χορωδίες. Τέλος ονειρεύομαι να μπορέσω να διαδώσω ακόμα περισσότερο το Σύστημα Kodály ιδρύοντας παραρτήματα του ωδείου Κόνταϊ και σε πιο μακρινές περιοχές. – Απ’ το 2011 είστε πρόεδρος της Διεθνούς
Εταιρείας Kodály. – Η International Kodály Society ιδρύθηκε το 1975 με στόχο να συντονίσει την διεθνή διάδοση του Μουσικοπαιδαγωγικού Συστήματος Kodály, αλλά και να φέρνει κοντά όλους τους ανθρώπους που εμπνέονται απ’ τον Kodály ως προσωπικότητα, συνθέτη, μουσικολόγο και μουσικοπαιδαγωγό. Η iks δραστηριοποιείται σε 34 χώρες και έχει Αναγνωρισμένες Εθνικές Εταιρείες (Affiliated National Organizations) σε 16 χώρες, μεταξύ των οποίων και την Ελληνική Εταιρεία Κόνταϊ. Συνάδελφοι απ’ όλο τον κόσμο με τίμησαν με την ψήφο τους και για τέσσερα χρόνια θα πασχίσω να τους δικαιώσω. – Τι ονειρεύεστε ως πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Kodály; – Θέλω από θέση κύρους να επισημαίνω διαρκώς τη σημασία της μουσικής στην παιδεία και την κοινωνία. Να προβάλλω τη σημασία των αυθεντικών ιδεών του Kodály, καθώς ό,τι έχει πει, εξακολουθεί να είναι επίκαιρο. Να πείθω τους πολίτες και τους πολιτικούς ότι ο πολιτισμός είναι βαθύτατη ανάγκη, ότι χωρίς αυτόν όλα τα υπόλοιπα προβλήματα οξύνονται. Να υπενθυμίζω ότι η τέχνη είναι η σημαντικότερη διαδικασία για τον εξανθρωπισμό του θηρίου μέσα μας. – Πόσο συχνά πηγαίνετε στην Ουγγαρία; – Όσο πιο τακτικά μπορώ. Πηγαίνω τόσο για να επισκεφτώ τους συγγενείς και τους φίλους μου, όσο και για τις υποχρεώσεις μου ως προέδρου της i.k.s. Ταυτόχρονα, καθώς από το 1991 μέχρι σήμερα είμαι προσκεκλημένος καθηγητής στο Διεθνές Σεμινάριο Kodály του Κέτσκεμετ, έρχομαι και γι’ αυτόν τον λόγο κάθε δεύτερο καλοκαίρι.Tον Νοέμβρη του 2011, πήγα στη Βουδαπέστη για τα «νέα» εγκαίνια του Μουσείου Kodály, στο Kodály Körönd. – Η Ελλάδα και η Ουγγαρία είναι εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι σημαίνει αυτό για σας; – Είμαστε δύο μεσαίου μεγέθους χώρες, ανάδελφες, οι οποίες πρέπει να βρουν τη θέση που τους αξίζει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πολιτικές μας ηγεσίες, αντί να προσκολλούνται σε κάποιες από τις μεγάλες χώρες και αντί να γίνονται η περιφέρειά τους και οι επαίτες τους, θα έπρεπε να επιδιώξουν μια οριζόντια δικτύωση. Να δημιουργήσουν μια ισχυρή ομάδα «μεσαίου μεγέθους χωρών» και θεσμούς ικανούς να εξισορροπήσουν τη δύναμη των μεγάλων χωρών στην ΕΕ. Δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Είμαι φανατικός ευρωπαϊστής, ξέρω ότι η ένωση έχει κάποιο τίμημα, αλλά η Ευρώπη δεν έχει άλλη δυνατότητα επιβίωσης. Μέσα από συμβιβασμούς αλλά θέτοντας στόχους και αναζητώντας συμμάχους, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία πρέπει να θέσουν τη δική τους σφραγίδα στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
– ”Ονειρεύομαι να μπορέσω να διαδώσω ακόμα περισσότερο το Σύστημα Kodály ιδρύοντας παραρτήματα του ωδείου Κόνταϊ και σε πιο μακρινές περιοχές”
– “Μέσα από συμβιβασμούς αλλά θέτοντας στόχους και αναζητώντας συμμάχους, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία πρέπει να θέσουν τη δική τους σφραγίδα στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι”
9
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Πολιτιστική ατζέντα
Π Ρ ΟΤΑ Σ Ε Ι Σ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΜΟΥΣΙΚΗ Μύδρος • Παρασκευή 9 Νοεμβρίου στο Ζορμπά (Bp 6ο διαμ. οδός Podmaniczky 18) • Σάββατο 10 Νοεμβρίου, ώρα: 18.00 στο Πολιτιστικό Κέντρο József Attila του Φέρεντσβαρος ( Bp 9ο διαμ. οδός Toronyház 3/b) • Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, ώρα: 20.00 στο Πνευματικό Κέντρο KMO του Kispest (Bp.1191, οδός Teleki 2) • Σάββατο 17 Νοεμβρίου, ώρα: 19.00 στο Helyőrségi Klub του Έγκερ (Έγκερ, οδός Kossuth Lajos 12) • Παρασκευή 23 Νοεμβρίου στο Ζορμπά • Σάββατο 24 Νοεμβρίου, ώρα: 17.00 στο Pécs εστιατόριο Delta (πλατεία Indóház 2) • www.mydros.hu Γ.Στεφανίδου & ορχήστρα • Σάββατο 10 Νοεμβρίου, ώρα: 18.00 στο Πολιτιστικό Κέντρο του Τάταμπανια KPVDSZ (λεωφόρος Kós Károly 17/a) • www.janula.hu Φανάρι • Κάθε Πέμπτη του Νοέμβρη, ώρα: 19.00 στο Γυράδικο (Bp 3ο διαμ. γωνία Pünkösdfürdő & Királyok) Ζευς • Κάθε Κυριακή του Νοέμβρη στο Γυράδικο, ώρα: 13.00 • www.zeus.hu Συρτός • Κάθε Κυριακή του Νοέμβρη, ώρα:18.00 στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ομπούντα (Bp. 3ο διαμ. οδός San Marco 81) • Κάθε δεύτερη Παρασκευή του Νοέμβρη από τις 23:00 στην ταβέρνα Διόνυσος (Bp. 5ο διαμ. Belgrád rkp. 16) • www.sirtos.hu Θέατρο Παπαδημητρίου Αθηνά • Τετάρτη 7 & Τρίτη 13 Νοεμβρίου, ώρα:19.00 „Τροία” στο RAM Colloseum. • Πέμπτη 10 Νοεμβρίου „Honfoglalás” στο RAM Colosseum (Bp.13ο διαμ. οδός Kárpát 23) • 28-29-30 Νοεμβρίου, ώρα: 10.00 Μπελάδες του Δάσους(παιδική μουσική παράσταση) στην Οπερέττα (Bp 5ο διαμ. οδός Nagymező)
10
Διάφορα Οι Καρυάτιδες διοργανώνουν Πειραϊκές Βραδιές • Δευτέρα 7 Νοεμβρίου, ώρα: 17.00 στο Váci Utca Center Irodaház (Bp. 5ο διαμ. οδός Váci 80, κοντά στην πλατεία Fővám ) „Αρχαίοι δρόμοι, αρχαίοι ταξιδευτές” - Ομιλητής: Sándor Tibor, ιστορικός Ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα • Πέμπτη 1η Νοεμβρίου, ώρα: 12.00 στο κανάλι M1 „Ρόντο”. Επανάληψη από το Duna TV στις 00.00 • Πέμπτη 15 Νοεμβρίου, ώρα: 12.25 στο M1. „Ρόντο”. Επανάληψη από το DUNA TV τα μεσάνυχτα • Πέμπτη 29 Νοεμβρίου, ώρα: 12.25 στο M1 „Ρόντο”. Επανάληψη από το DUNA TV τα μεσάνυχτα • Κάθε Πέμπτη του Νοέμβρη ώρα: 13.00 στο MR4 ραδιοφωνικό πρόγραμμα ελληνικής γλώσσας. Επανάληψη κάθε Σάββατο στις 00:01 (στα μεσαία 873 ή 1188 khz.) Εκκλησία Παρεκκλήσι Αγ.Ιεροθέου & Στεφάνου, Εξαρχία Ουγγαρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κων/λεως (Bp. 5ο διαμ. οδός Váci 55. I. 1ος όροφος) www.patriarchatus.hu • Κάθε Τετάρτη στις 18.00 Παράκληση • Κάθε Σάββατο στις 18.00 Εσπερινός • Κάθε Κυριακή ώρα: 10.00 Θεία Λειτουργία • Τρίτη 20 Νοεμβρίου, ώρα:18.00 Εσπερινός • Τετάρτη 21 Νοεμβρίου, ώρα: 8πμ Θ.Λειτουργία – Τα Εισόδια της Θεοτόκου • Παρασκευή 30 Νοεμβρίου, ώρα: 8πμ Θ.Λειτουργία -Εορτασμός Αγ.Ανδρέα Μουσική Σχολή • Ξεκίνησαν τα μαθήματα μουσικής στην έδρα της Α.Ε.ΟΥ.( Bp.5ο διαμ. οδός Vécsey 5) Εγγραφές κάθε Σάββατο 09:00-14:00. Διδάσκονται: μπουζούκι, κιθάρα, πιάνο, τραγούδι, κλαρινέτο, τουμπερλέκι
Επικοινωνία Γ.Στεφανίδου τηλ.: +36 70 312 0783 e-mail: stefaniduj&@gmail.com
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Πολιτιστική ατζέντα
MAGYAR NYELVŰ PROGRAMAJÁNLÓ 2012. NOVEMBER Zene Mydros • November 9., péntek - Zorbas (Budapest, VI. kerület, Podmaniczky utca 18.) • November 10., szombat, 18:00 óra – Ferencváros, József Attila Lkt. (Budapest IX. kerület, Toronyház utca 3/b.) • November 16., péntek, 20:00 óra - Kispest KMO Művelődési Ház (1191 Budapest, Teleki utca 2.) • November 17., szombat, 19:00 óra - Egri Helyőrségi Klub (Eger Kossuth Lajos utca 12.) • November 23., péntek - Zorbas • November 24., szombat, 17:00 óra - Pécs Delta Étterem (Indóház tér 2.) • www.mydros.hu Stefanidu Janula és zenekara • November 10., szombat, 18:00 óra – Tatabánya, KPVDSZ Művelődési Ház (Kós Károly út 17/a) • www.janula.hu Fanari • November, minden csütörtök, 19:00 - Gyradiko (Budapest, III. kerület, Pünkösdfürdő és Királyok útja sarok.) Zeus • November, minden vasárnap, 13:00 - Gyradiko• www.zeus.hu Sirtos • November, minden vasárnap, 18:00 óra - Óbudai Kulturális Központ (Budapest, III. kerület, San Marco utca 81.) • November, minden második péntek, 23:00 órától - Dionysos Taverna (Budapest, V. kerület, Belgrád rkp. 16.) • www.sirtos.hu Színház Papadimitriu Athina Színház • November 7., szerda, nov. 13., kedd, 19:00 óra „Trója” RAM Colosseumban. • November 10., csütörtök, Honfoglalás a RAM Colosseumban (Budapest, XIII kerület, Kárpát utca 23.) • November 28., szerda, 29., csütörtök, 30., péntek, 10:00 óra - Erdei Kalamajka (zenés gyermekműsor) Operett Színház (Budapest, V. kerület, Nagymező utca.) Egyéb Kariatidák rendezésében Pireuszi esték • November 7., hétfő, 17:00 óra, Váci utca, Center
Irodaház (a Fővám térhez van közel- Budapest, V. kerület, Váci utca 80.). Előadó: Sándor Tibor történész - Ókori utak,ókori utazók. TV, Rádió görög nyelvű adásai • November 1., csütörtök, 12:00 óra, az M1 Rondó című műsora. Ismétlés nov. 2., péntek Duna TV 00.00 óra • November 15., csütörtök, 12:25 óra, az M1 Rondó című műsora. Ismétlés nov. 16., péntek 00:00, DUNA TV. • November 29., csütörtök, 12:25, M1, Rondó, ismétlés nov. 30., péntek, 00:00 óra, DUNA TV. • November, minden csütörtök, 13:00, az MR4 rádióban hallható a görög nyelvű műsor. Ismétlés minden szombaton 00:01-kor. (Középhullámon a 873 vagy 1188 khz.) Egyház Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchatus Magyarországi Exarhátusának Szent Hierotheosz és Szent István kápolnája (Budapest, V. kerület, Váci utca 55., I. emelet 1.) www.patriarchatus.hu • November, minden szerda, 18:00 óra - Parakliszi • November, minden szombat, 18:00 óra - Alkonyati szolgálat • November, minden vasárnap, 9:00 óra - Hajnali szolgálat, és 10:00 óra - Isteni Liturgia • November 20., kedd, 18:00 óra - Alkonyati Szolgálat • November 21., szerda, 8:00 óra - Isteni Liturgia • November 30., péntek, 8:00 óra - Szent András Apostol ünnepe Zeneiskola • Újra indul a zeneoktatás a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzat székhelyén: Budapest, V. kerület, Vécsey utca 5. Jelentkezni lehet minden szombaton 9:00-14:00 óráig a következő tantárgyakra: buzuki, zongora, gitár, ének, tuberleki
Kapcsolattartó Stefanidu Janula tel.: +36 70 31 20 783 e-mail: stefaniduj@gmail.com
11
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Δρόμοι / Utak
������������ Athén
Miliosz Kati írása
Kedves Honfitársaim!
„az európai kultúra egyik bölcsője mindent megtesz, hogy emlékeit megőrizve minduntalan ámulatba ejtse az idelátogatót”
12
Eddigi megszokott, magyar határokon belül tett túráinkat most hosszabb utakra cseréljük, és görög hazánkba látogatunk majd el hónapról hónapra. A jó idő és a nyári szabadság közeledtével bizonyára már sokan elkezdték törni a fejüket a következő megcélzandó desztináción, amely még felfedezésre vár. Ebben szeretnék egy kis segítséget nyújtani, mind az odajutás, mind az ott fellelhető csodák, mind a hasznos tippek tükrében. A fürdőruhákat és strandlabdákat ugyan most egy időre a szekrény mélyére tesszük, de csüggedni nem sok okunk van, a városlátogatásra ugyanis az ősz a legideálisabb évszak! Nem elég, hogy kellemes időben, a nagy melegtől megkímélve róhatjuk az utcákat és a műemlékeket, a fák ezer színben pompázva teljesen más hangulatot kölcsönöznek a településnek. Vétek lenne ezt kihagyni, éppen ezért invitállak most titeket a világ egyik leggyönyörűbb és kincsekben leggazdagabb városába, a görög hon központjába, Athénba! A fővárosba látogatva minduntalan az öröklét szó jut eszembe. A több ezer éves múlttal rendelkező Athén nem véletlenül számít a világ egyik leglátogatottabb úti céljának; az európai kultúra egyik bölcsője mindent megtesz, hogy emlékeit megőrizve minduntalan ámulatba ejtse az idelátogatót. Sokan, mielőtt ellátogatnának az UNESCO világörökségnek nyilvánított Akropoliszra, előbb tiszteletüket teszik az Új Akropolisz Múzeumban, hogy magukba szívjanak minden tudást, ami csak az ókori csodáról szükségeltetik. Már ide belépve konstatálhatjuk, hogy a fellegvár eredeti maradványai nem is kerülhettek volna jobb helyre. Az eredeti márvány oszlopok, a Kariatidák és számtalan egyéb kincs számára felépített múzeum minden érzékünket igyekszik kielégíteni; felső szintjén étterem várja az éhes turistákat, legfelül pedig egy 360 fokos panorámát biztosító, üveggel borított, zárt erkélyre érünk, mely a város minden irányába teljes látképet biztosít. Az itt szerzett tudással felvértezve keljünk útra a magaslat irányába, gyűrjük
le a régi, itt-ott kopott márványlépcsőket, hódítsuk meg az Akropoliszt! A fellegváron található a Pallasz Athéné tiszteletére emelt templom, a Parthenon, mely annak ellenére, hogy sajnos évek óta restaurálás alatt áll, nem veszített fényéből. Ma is méltóságteljesen magasodik hatalmas fehér márványoszlopaival, az Erektheionnal az oldalán, melynek oszlopsorát a híres Kariatidák alkotják. Innen a magasból tökéletes szögben tárul elénk Dioniszosz színháza, valamint az Agora, ami sok száz évvel ezelőtt a pezsgő élet központja volt. Ma ugyan már csak a régen itt álló épületek nyomai fedezhetőek fel, az elérhető kiadványokkal és a képzelőerőnkkel viszont könnyen magunk elé képzelhetjük az ókori atmoszférát! Athénban sétánk során oly sokszor, pár lépéssel évszázados utat teszünk meg. Bizonyíték erre a modern házak által körülölelt Hadrianusz császár könyvtára is. Az egykor számtalan lejegyzett gondolatnak helyet adó épület mégis teljesen természetesen foglalja el helyét a maga dicső valójában, a jelen forgatagában. Hogy a kultúra iránti igényünket teljesen kielégítsük, látogassunk el a Nemzeti Régészeti Múzeumba, és tekintsük meg a világ legnagyobb görög művészeti gyűjteményét! Ennyi séta után pihenjünk egy kicsit a természet lágy ölén, a Nemzeti Kertben, ahol nem csak mesés, egzotikus növényekkel, de különleges állatokkal is találkozhatunk. A szökőkutakkal tarkított kis paradicsom garantáltan kilépést biztosít a nyüzsgő és zajos nagyvárosi forgatagból, és feltöltődve hagy útnak indulni következő állomásunkra, a Parlament elé. Az őrségváltást viszonylag könnyű elkapni, hiszen minden órában sor kerül rá. Aki azonban vasárnap a fővárosban tartózkodik, ne hagyja ki a 11 órakor kezdődő különleges ceremóniát! Az oly mozdulatlanul strázsáló őrök, az evzonok kiválasztása szigorú kritériumok alapján történik; a kemény kiképzésen áteső katonák magassága minimum 1,86 m kell, hogy legyen. Őket fényképezve vessünk pillantást a Parlament falán található írásra is: „…és üresen maradt egy ágy, az ismeretleneknek megvetve. A kiemelkedő embereknek eltemetésére minden hely érdemes.” Innen kicsit tovább sétálva,
Οκτώβριος 2012 • ΈΤΟΣ: 18°
Δρόμοι / Utak
Akropolisz az elnöki palota előtt is őrökbe futhatunk; a rendért itt is ők felelnek. Aki úgy érzi, szeretné a sétát lerövidíteni, pattanjon metróra, és egy-kettő az Athéni Trilógiánál találja magát, melyet a Nemzeti Egyetem, a Nemzeti Könyvtár és az Akadémia alkot. A sportrajongók minden bizonnyal szívesen tesznek egy rövid kitérőt az olimpiai stadionok felé. Az első újkori olimpia színhelye, a Kallimarmaro Stadion, melyet Márványstadion néven is emlegetnek, mégpedig azért, mert teljes egészében a Pendelikon-hegységből származó fehér márványból készítették. Aki a közelmúlt olimpiai érzését szeretné feleleveníteni, metrótávolságon belül elérheti a 2004-es játékoknak otthont adó komplexumot. Ha már tömegközlekedés, akkor ne sajnáljuk az időt a Pireuszig, hiszen ide is könnyedén eljuthatunk! A hatalmas utasszállító hajók sokasága különösen este, kivilágítva nyújt elbűvölő látványt. Valahogy az ember hajlamos itt felejteni magát.
Pedig sok mindent tartogat még nekünk Athén! Ilyen a Plaka, a város bevásárló-negyede, ahol az eltöltött idő és pénzköltés egyenes arányban nő. De hogy ne csak ez maradjon meg emlékezetünkben erről a részről, induljunk el az Akropolisz irányába! Felfelé haladva az utcák egyre szűkebbek lesznek, majd átcsöppenünk egy teljesen más világba, a fehér utcák és házacskák kavalkádjába. A látvány képeslapra illő.
„Hogy a kultúra iránti igényünket teljesen kielégítsük, látogassunk el a Nemzeti Régészeti Múzeumba, és tekintsük meg a világ legnagyobb görög művészeti gyűjteményét!”
Monasztiraki Mi is lenne jobb zárás, mint egy rendkívül finom vacsora elköltése a Monasztiraki téren, a kivilágított Akropolisszal a háttérben?
Akropolisz múzeum
Remélem, mindenki egyetért velem: a nyár elmúltával sem szabad, hogy utazókedvünk lankadjon. Minden évszaknak megvan a saját varázsa, csak hagyjuk magunkat elvarázsolni általa! Utazzunk együtt legközelebb is!
13
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Σκονάκι Mαθήματα τηλεκπαίδευσης στην Ελληνική ως Ξένη Γλώσσα
Σ
τις 26 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η τελευταία συνάντηση του Προγράμματος ΓΛΩΣΣΑ στο 12-τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών. Τα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος παρουσίασε η Νόρα Γιαννακάκη, συντονίστρια και ερευνήτρια του προγράμματος ΓΛΩΣΣΑ στην Ουγγαρία.
Η πλατφόρμα του προγράμματος ανοίγει για τους προχωρημένους μαθητές και τους διδάσκοντες της Ελληνικής στο τέλος της χρονιάς. Όπως γνωρίζετε ήδη, η σειρά μαθημάτων του προγράμματος ΓΛΩΣΣΑ δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Σχεδίου «ΓΛΩΣΣΑ-Τα Ελληνικά ως όχημα για την Προώθηση της Γλωσσικής Ποικιλομορφίας» το οποίο υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2009-2012). Τα μαθήματα απευθύνονται σε σπουδαστές επιπέδων Γ1 και Γ2, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Γλωσσών. Έχουν στόχο να αναπτύξουν
14
όλες τις γλωσσικές δεξιότητες, δηλαδή την κατανόηση και παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου, να προσφέρουν γνώσεις σχετικά με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα καθώς και να υποστηρίξουν μερικώς όσους από τους εκπαιδευόμενους θέλουν να δώσουν εξετάσεις για το επίσημο Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας. Ο σημαντικότερος όμως στόχος είναι να δοθούν οι δυνατότητες στους εκπαιδευόμενους να ανοίξουν διόδους επικοινωνίας μεταξύ τους και με τους διδάσκοντες, ώστε να πάρουν στα χέρια τους τη μάθησή τους και να συνεισφέρουν στην περαιτέρω εξέλιξη της διαδικτυακής εκμάθησης ξένων γλωσσών και ειδικότερα της ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Εννοούμε με όλη του τη σημασία τον όρο Ανοικτή Μάθηση, που συνοδεύει κάθε προσπάθεια Ηλεκτρονικής εξ αποστάσεως Μάθησης. Το διδακτικό υλικό σχεδιάστηκε από τους καθηγητές του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού (Ιφιγένεια Γεωργιάδου, Χριστιάνα Κατσαρού, Γιώργο Τράπαλη). Στην επεξεργασία του διδακτικού υλικού συνεισέφεραν με την εμπειρία τους όλοι οι εμπλεκόμενοι στο Σχέδιο καθηγητές: από το Κρατικό Σχολείο Γλωσσών της Μαδρίτης ο Ηλίας Δανέλλης και ο Leandro Garcia, από το Ελληνικό Κέντρο του Μιλάνο η Πέλα Γορανίτου, από το 12-τάξιο Ελληνικό Σχολείο Ουγγαρίας η Nora Janakakisz/Νόρα Γιαννακάκη, από το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Brno Τσεχίας η Simone Sumelidu, η Hana Babincova και Dita Vorechovska, από το Ινστιτούτο MarieHaps του Βελγίου η Ασημίνα Καραμπεροπούλου.
ΟκτώβριΟς 2012 • ΈτΟς: 18°
Σκονάκι Προτεινόμενα προγράμματα & δραστηριότητες για παιδιά G������ro�r�m�� Μουσική Παράσταση „Pa�lá�”(Σοφίτα) στο Θέατρο Víg – „Pa�lá�” musical a Vígszínházban (Budapest, XIII. kerület, Szent István krt. 14., Telefon: 329-23-40) November 2. péntek 19:00 óra. November 12. hétfő 19:00 óra November 18. vasárnap 11:00 óra November 25. vasárnap 11:00 óra Κουκλοθέατρο “Η κοκκινοσκουφίτσα & ο λύκος” – „P�ro�k� é� � f��ka�” a Bábszínházban (Budapest, VI. kerület, Andrássy út 69., Telefon: 342-27-02) November 9. péntek 18:00 óra November 23. péntek 18:00 óra Χοροί για παιδιά – „G������ t�n�h��” a Hagyományok Házában (Budapest, I. kerület, Corvin tér 8., Telefon: 225-60-86) Κάθε Παρασκευή του Νοέμβρη / Novemberben minden pénteken 17:00-18:30-ig. „Ελάτε να παίξουμε γνωστούς χαρακτήρες άλλων εποχών” – „G����� Ját����� �é�� k�r�� i���� ������l�����” (Mátyás király, Hét vezér, Várak, Csaták) Magyar Nemzeti Galéria Budavári Palota A-B-C épület (Budapest, I. kerület, Szent György tér 2., Telefon: 201-90-82, 439-74-36) November 10. szombat, 11:00-14:00 óra. Találkozási pont: C épület információs pult Γ. Στεφανίδου
Το διάβασμα μπορεί να είναι ψυχαγωγία! Ο Μικρός Αναγνώστης είναι ο διαδικτυακός κόμβος του ΕΚΕΒΙ για παιδιά όλων των ηλικιών και μας προσκαλεί να διασκεδάσουμε με βιβλία και γνώσεις με τρόπο ευφάνταστο και δημιουργικό! Μεταξύ άλλων, αυτό τον μήνα οκτώ γνωστοί συγγραφείς στέλνουν το μήνυμά τους σε εσάς τα παιδιά, καθένας μέσα από το προσωπικό τους ύφος, γράφοντας από ένα γράμμα όπου μοιράζονται τα μυστικά τους. Σας προτρέπω να τα ανακαλύψετε! (επιλογή: Το θέμα του μήνα) Μπορείτε επίσης να ενημερωθείτε για ενδιαφέρουσες προτάσεις, να βρείτε χρήσιμες πληροφορίες και συνδέσμους (για γονείς και δασκάλους επίσης χρήσιμο), να παίξετε παιχνίδια ή να εξερευνήσετε ένα θέμα. Τα μικρότερα παιδιά μπορούν να ακούσουν την αφήγηση μιας ιστορίας -υπάρχει μεγάλη ποικιλία βιβλίων και παραμυθιών- και ταυτόχρονα να ξεφυλλίσουν το εικονικό βιβλίο (στην επιλογή: Να σου πώ μια ιστορία). Όλα αυτά στη διεύθυνση: www.mikrosanagnostis.gr Καλή διασκέδαση παιδιά! Β. Αυγουροπούλου
15
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Σκονάκι Εκπαιδευτική σύμπραξη «SOS» για την ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων
Ξ
εκίνησε το διεθνές πρόγραμμα „SOS” με την συμμετοχή επτά ευρωπαϊκών οργανισμών το Σεπτέμβριο 2012. Μεταξύ των δύο οργανισμών που συμμετέχουν από την Ουγγαρία είναι και το 12τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στα πλαίσια της δια βίου μάθησης και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκοπός της εκπαιδευτικής μας σύμπραξης είναι η υποστήρηξη κινητικότητας των εκπαιδευτικών και η δημιουργία εργαλείων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων συμπεριφοράς. Τα εργαλεία αυτά θα είναι τα αποτελέσματα μιας διετούς έρευνας για τις επικοινωνιακές δεξιότητες. Πστεύουμε ότι τα μελλοντικά αποτελέσματα θα είναι πολύ χρήσιμα για όλους όσους επιδιώκουν να βρούν ποιοτική απασχόληση στην αγορά εργασίας. Οι φωτογραφίες είναι από την 1η διεθνή συνάντηση του προγράμματος „SOS”, το οποίο φιλοξένησε το σχολείο μας στην έδρα του στη Βουδαπέστη.
Ν.Γιαννακάκη
Βραβείο στο Μουσείο της Ακρόπολης Το Μουσείο Ακρόπολης βραβεύθηκε με το Keck Award 2012, από το International Institute for Conservation (IIC) στη Βιέννη για πρωτοποριακή συντήρηση και αποκατάσταση των Καρυατίδων της νότιας πρόστασης του Ερεχθείου, με τη χρήση τεχνολογίας λέιζερ. Η επιτυχία του Μουσείου της Ακρόπολης ήταν ότι έφερε τους επισκέπτες του σε άμεση επαφή με τη διαδικασία καθαρισμού που μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει να περιορίζεται σε κλειστά για το κοινό εργαστήρια. Από τον Δεκέμβριο του 2010 τουλάχιστον δυο εκατομμύρια επισκέπτες παρακολούθησαν τις εργασίες των συντηρητών βλέποντας όλα τα στάδια «θεραπείας» των Καρυάτιδων με την πρωτοποριακή τεχνική λέιζερ που αναπτύχθηκε για τον συγκεκριμένο σκοπό από το Μουσείο Ακρόπολης και το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας Κρήτης (ΙΗΔΛ-ΙΤΕ).
Πρόταση:Ψηφιακή βόλτα στο Μουσείο της Ακρόπολης
Περιηγηθείτε στα εκθέματα του Μουσείου της Ακρόπολης ψηφιακά μέσα από τον ιστότοπο http://www.googleartproject.com/collection/acropolis-museum/
16
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Σκονάκι Στη Βουλή των Εφήβων
Τ
ο περασμένο καλοκαίρι εκλέχθηκα να εκπροσωπήσω με την έκθεσή μου το 12τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών Ουγγαρίας στη Βουλή των Εφήβων. Έτσι στα τέλη Αυγούστου ταξίδεψα στην Αθήνα για να πάρω μέρος σε μία από τις μεγαλύτερες εμπειρίες της ζωής μου. Οι συνεδριάσεις γίνονταν στο Κοινοβούλιο όπου όποιος ήθελε μπορούσε να πάρει το λόγο. Εγώ ήμουν στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και το θέμα μας ήταν ο ρατσισμός. Στις συνεδριάσεις γνώρισα πολλές και διαφορετικές απόψεις των εφήβων βουλευτών που με έκαναν να καταλάβω κάπως καλύτερα πώς είναι η ζωή
των συνομηλίκων μου στην Ελλάδα, τί προβλήματα και δυσκολίες αντιμετωπίζουν. Στο πρόγραμμα περιλαμβανόταν επίσκεψη στο Μουσείο της Ακρόπολης και στον Παρθενώνα με πλήρη ξενάγηση. Παρακολουθήσαμε ακόμα και μια θεατρική παράσταση αρχαίας τραγωδίας. Μας έδωσαν τη δυνατότητα να γνωρίσουμε από κοντά την τέχνη της πατρίδας μας. Μέσα σε αυτές τις τέσσερις μέρες γνώρισα ελληνόπουλα απ’ όλο τον κόσμο. Από τον Καναδά, την Αμερική, τη Νότια Αφρική και φυσικά από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Έκανα φιλίες με παιδιά που ακόμα και τώρα έχω καθημερινή επικοινωνία μέσω του διαδικτύου. Μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των 320 εφήβων και να πώ πως ήταν μια εμπειρία ζωής που δεν θα ξεχάσουμε. Συνιστώ σε όλα τα ελληνόπουλα της Ουγγαρίας να πάρουν μέρος γιατί θα τους μείνει αξέχαστο και θα είναι τιμή τους να εκπροσωπήσουν τους Έλληνες της Ουγγαρίας στη Βουλή της Ελλάδας. Ευγενία Στρατή
Οι επιτυχόντες στις εξετάσεις Eλληνομάθειας 2012
Σας ανακοινώνουμε ότι οι μαθητές του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών που πέρασαν με επιτυχία στις εξετάσεις της Ελληνομάθειας τον Μάιο του 2012 είναι οι εξής: Επίπεδο: A2 RIETHMÜLLER ESZTER MARKU TÍMEA VASZILIKI Επίπεδο: B1 JUHÁSZ IMRÉNÉ Επίπεδο: B2 ΚΟΥΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ KLENK EVA ALEXIA KOSZTOPULU ESZTER Επίπεδο: Γ1 FÁBRY TÍMΕΑ όπως δημοσιεύθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας - Εξετάσεις Πιστοποίησης Ελληνομάθειας / Βουδαπέστη 2012. Ευχόμαστε συγχαρητήρια στους μαθητές μας και σας ενημερώνουμε ότι και φέτος λειτουργούν τμήματα προετοιμασίας για τη νέα σχολική χρονιά στο σχολείο μας. Θεοδοσία Χατζηευγενάκη
εκπαιδευτικός
Στοΐλοβα Μαρία
υπεύθυνη εξετάσεων ελληνομάθειας
17
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Ελληνικά μνημεία στο Tihany του Dr. Diószegi György Antal
Η
Εξέχουσας σημασίας ανάμεσα στα σπήλαια εκκλησιαστικού χαρακτήρα έχουν τα μοναστικά κελιά κα ι αίθουσες της χερσονήσου Tokaj τα οποία χτίστηκαν ανάμεσα στα 10471055 και κατοικο ύ ν τα ν από Έλληνες μοναχούς του Τάγματος Αγίου Βασιλείου.
18
Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 13ου διαμερίσματος Βουδαπέστης στις 15 Σεπτεμβρίου 2012 πραγματοποίησε μια επιτυχημένη εκδρομή στη βόρεια όχθη της λίμνης Μπάλατον (πόλεις Keszthely, Szigliget, Tihany, Balatonfüred). Σχετικά με την βόλτα μας στην έπαυλη Festetics πρέπει να αναφέρουμε ότι σύζυγος του Έλληνα Sándor Nákó (1785-1848) ήταν η Terézia Festetics, (17871873, κόρη των ευγενών Ignác Festetics και Batthyány Franciska). Ανάμεσα στα αμέτρητα αξιοθέατα της εκδρομής μας η χερσόνησος Tihany παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον όσον αφορά τη μελέτη των πρώιμων ελληνοουγγρικών σχέσεων. Τoν 11ο αιώνα ο βασιλιάς Ανδρέας Α’ ίδρυσε δύο μοναστήρια, εκείνα του Tihany και του Visegrád. Ο γιος του ορθόδοξου Vazul (Βασίλειος, τυφλώθηκε από την βασίλισσα Gizella Bajor) ο Ανδρέας Α’ ίδρυσε το «μοναστήρι-σπήλαιο των μοναχών του Tihany». (1) Ο Ελληνορθόδοξος Χριστιανισμός είχε ρίζες και στην Ουγγαρία, διότι σύμφωνα με το Μοναστικό Τάγμα Αγίου Βασιλείου του Μέγα (με έδρα το Máriapócs) «βυζαντινοί μοναχοί εμφανίστηκαν στη χώρα ήδη πριν τον βασιλέα Άγιο Στέφανο». «Ο ίδιος εγκατέστησε Ελληνίδες μοναχές με την ίδρυση μοναστηρίου στην κοιλάδα Veszprém» (2), σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το Tihany. Οι σκαλισμένες σε βράχους αίθουσες και κελιά κτίστηκαν με την εμφάνιση βυζαντινών μοναχών ανάμεσα στο 1047 και 1055. Στο Tihany και στο Visegrád σύμφωνα με την θέληση και τα σχέδια του βασιλιά Ανδρέα εγκαταστάθηκαν επίσης ελληνορθόδοξοι μοναχοί. (3) Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο Bulcsú, άρχοντας της Υπερδουναβίας (Δυτ. Ουγγαρία) το 948 ασπάστηκε τον χριστιανισμό στην Κωνσταντινούπολη, με ανάδοχο τον αυτοκράτορα. Στην εποχή του η ελληνική ορθοδοξία κέρδισε έδαφος σε ολόκληρους τους νομούς Somogy και Veszprém. (4) Η
Άγαλμα του βασιλιά Ανδρέα Α’ και της ορθόδοξης βασίλισσας Αναστασίας στο Tihany
αρχική ονομασία του Tihany ήταν Πέτρα, και στις κοιλότητες των βράχων αρχικά ζούσαν ορθόδοξοι ερημίτες. (5) Τα σπήλαια του Tihany λειτουργούσαν ως κελιά ελληνορθόδοξων μοναχών. (6) Ο Dr. Ferenc Zákony στο έργο Tihany και περίχωρα (1965) γράφει ως εξής: «Τα σπήλαια αυτά είναι παρόμοια με τα μοναστήρια του Αγίου Όρους στην Ελλάδα». Στην ανατολική πλευρά του προχώματος στον ωοειδές λόφο Óvár του Tihany, ανάμεσα στον 11ο -14ο αιώνα στην βουνοπλαγιά ζούσαν έλληνες μοναχοί του βυζαντινού τυπικού, οι οποίοι κατέφθασαν τον 11ο αιώνα στην εποχή του βασιλιά Ανδρέα Α’. «Στο μαλακό πέτρωμα ήταν σκαλισμένο ολόκληρο σύστημα από σπήλαια, μυστικές κατοικίες των ερημιτών».(7) Στα σπήλαια αυτά κατασκεύασαν τα κελιά, τα παρεκκλήσια και την τραπεζαρία τους κατά τον Μεσαίωνα. Πρόκειται για μια σχετικά άθικτη μοναστική αποικία, μοναδική σε όλη την Κεντρική Ευρώπη.
Οκτώβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα Ο Miklós Komjáthy για το πλαστό ιδρυτικό έγγραφο του Tihany δήλωσε ως εξής: «Το εξέτασα αναλυτικά καθώς επανέλαβα αρκετές φορές τη διαδικασία με λάμπα χαλαζία. Διαπίστωσα ότι η καφετιά απόχρωση και οι ρυτίδες στην επιφάνεια δεν οφείλονται σε σκόπιμη, τεχνητή γήρανση (γνωμάτευση του Erdélyi): κάποτε είχε άλλο κείμενο το οποίο όμως αφαιρέθηκε με τρίψιμο ή ξύσιμο. Δεν καταφέραμε κι ούτε πρόκειται ποτέ κατά τη γνώμη μου να διαλευκανθεί το περιεχόμενο και η ηλικία του αρχικού κειμένου, που απομακρύνθηκε τον 15ο αιώνα με σκοπό την πλαστογράφηση. Ωστόσο έχω την εντύπωση ότι – κρίνοντας από τα απομεινάρια των γραμμάτων – πρόκειται για ελληνόγλωσσο κείμενο.» (8) Εξέχουσας σημασίας ανάμεσα στα σπήλαια εκκλησιαστικού χαρακτήρα έχουν τα μοναστικά κελιά και αίθουσες της χερσονήσου Tokaj. Σύμφωνα με τον εγκυκλοπαιδογράφο József Csemegi, κτίστηκαν ανάμεσα στα 1047-1055 και κατοικούνταν από Έλληνες μοναχούς του Τάγματος Αγίου Βασιλείου. Ως πρότυπα είχαν τα πρώιμα μοναστήρια-σπήλαια του Αγίου Όρους. (9) Ο Rudolf Szentgyörgyi στο έργο του Ελληνικά τοπωνύμια στο ιδρυτικό έγγραφο του Tihany διατυπώνει ότι «είναι πολύ πιθανό ότι το μοναστήρι των Βασιλητών στο Tihany ιδρύθηκε άμεσα από βυζαντινούς Έλληνες, καθώς η κατοικία των κάποτε ορθόδοξων μοναχών απόκτησε αρχικά όνομα ελληνικό, και ότι οι αρχαιολογικές έρευνες στην χερσόνησο Tihany απέδειξαν ξεκάθαρα ότι εκεί κάποτε – ακόμα πριν την ίδρυση από τον Ανδρέα Α’ – ζούσαν ελληνορθόδοξοι (Βασιλίτες) μοναχοί». Γράφει επίσης ότι «στο ιδρυτικό έγγραφο της μονής του Tihany εντοπίζονται επίσης ελληνικής προέλευσης τοπωνύμια». Το όνομα της χερσονήσου της λίμνης Μπάλατον προέρχεται από το «Tichon (Tihon - Tyihon)». Το πρωτότυπο ελληνικό είναι Τύχων, και αναφέρεται στον πολιούχο άγιο, προστάτη του ορθοδόξου μοναστηρίου, που ιδρύθηκε από έλληνες μοναχούς μακριά από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ονομάστηκε έτσι σύμφωνα με την πολιτική του Βυζαντίου που ασκούσε κατά τον 10ο αιώνα. Η “επίσημη” ελληνική ονομασία ήταν ασφαλώς «Ιερά Μονή Αγίου Τύχωνος». Κατά την πρώιμη εποχή του χριστιανισμού το όνομα
Τύχων ήταν ευρύτατα διαδεδομένο, έτσι λεγόταν μεταξύ άλλων και ο επίσκοπος της Ταμασού στην Κύπρο, ο οποίος υπήρξε ένας από τους συμμετέχοντες της Οικουμενικής Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη το 381 μ. Χ. (10) Σχετικά με τους Έλληνες καλογέρους του Tihany είναι σημαντική μαρτυρία κι ένα έπος με τον ήρωα Pál Kinizsi: ο Zsigmond Szendrey στον τόμο Ethnographia (1926, σελ. 132-133) γράφει ότι «το συγκεκριμένο έργο μιλάει μεταξύ άλλων για τον πατέρα και την Ελληνίδα μητέρα του Kinizsi». Στη συλλογή μύθων του János Majláth αναφέρεται ότι «Οι νέοι παντρεύτηκαν στην Γραικία», και επίσης ότι ο Ούγγρος πολεμιστής γυρίζοντας από το Βυζάντιο στην Ουγγαρία έπεσε θύμα των Τούρκων. Η Ελληνίδα μόλις το άκουσε παράτησε τη γενέτειρά της για να γίνει καλόγρια στην «ελληνορθόδοξη γυναικεία μονή», που ίδρυσε ακόμα ο βασιλιάς Άγιος Στέφανος. Αναμφίβολα πρόκειται για το μοναστήρι της κοιλάδας Veszprém. Μια φορά όμως η Ελληνίδα μαθαίνει ότι ο άντρας της έμεινε ζωντανός, και αργότερα συναντιούνται στο Tihany. Μία από της εθνογραφικές μαρτυρίες της περιοχής, «το σπήλαιο της Ελληνοπούλας» ίσως αναφέρεται στο ίδιο γεγονός. Μην έχοντας άλλη επιλογή το αντρόγυνο ήθελε να περάσει το Μπάλατον, πνίγηκαν όμως στην τρικυμώδη λίμνη. Το παιδί τους σώθηκε από τον καλύτερο φίλο του πατέρα και το πήρε μαζί του στο Kinizs του νομού Abaúj. (11) Ένα νεότερο στοιχείο για τις ελληνικές σχέσεις του Tihany είναι ότι «το 1645 ο ελληνικής καταγωγής δομινικανός επίσκοπος Jáczint Macripodari έγινε ηγούμενος της μονής». (12) Σημαντικό στοιχείο για την περιοχή του Μπάλατον είναι ότι η βούλα του βασιλιά Ίμρε από το 1204 νομιμοποιεί τη λειτουργία μιας κοινής ελληνολατινικής μονής στο Sümeg. (13) Λόγω της εκδρομής μας στη λίμνη αξίζει να αναφερθεί και μία είδηση του Ουγρικού Πρακτορείου Ειδήσεων από το 1934: «Ο πρίγκιπας Χέντρικ της Ολλανδίας σήμερα ταξίδεψε στο Μπάλατον, … Μετά το μεσημεριανό ο πρίγκιπας με την ακολουθία του συνέχισαν στο Balatonföldvár, και στην επιστροφή επισκέφτηκε τον Döme Lyka στο Pázmánd.» (14) απόδοση από τα ουγγρικά: Β.Στεφόπουλος
Πηγές: (1) Komjáthy Miklós: A tihanyi apátság alapítólevelének problémái. Levéltári Közlemények, 26. 1955. 2. 40.| Korai magyar történeti lexikon (9-14. század). Bp., 1994. 110 | (2) Nagy Szent Bazil Rend. Máriapócsi Tájékoztató Tábla. Lejegyezve: 2010 október. (3) Komjáthy Miklós: A tihanyi apátság alapítólevelének problémái. Levéltári Közlemények. 26. 1955. 2. 41. | (4) Görög szertartású katholikus egyháztörténelem középfokú iskolák számára és magánhasználatra. Dr. Vargha Géza nyomán írta Dr. Kiss Andor. Bp., 1932. 52. | (5) Timkó Imre: A latin és görög szertartású kereszténység együttélése Szent István uralkodásának idejébe (XI. század). In.: Vigilia. 1970 november. 729. | (6) Balaton. Επιμέλεια Szalontay Gyuláné. Bp., 1990. 6-7. (7) Passuth László – Gyökér László: Tihany. Bp., 1967. 7. – 25-26. (8) Komjáthy Miklós: A tihanyi apátság alapítólevelének problémái. In.: Levéltári Közlemények, 26. 1955. 2. 47. | A hamis oklevél: Pannonhalmi ltár. Tihany. Fasc. 1. nr. 2.(9) Bakó Ferenc: Bükki barlanglakások. Borsodi Kismonográfiák 3. Miskolc, 1977. 51. (10) www. c3.hu/~magyarnyelv/10-4/ szentgyorgyi_104.pdf (11) Ujváry Zoltán: Görög anya szülte Kinizsi Pál. In.: Ethnica. VIII. 2006. évfolyam 3. szám 108. (12) Döry Ferenc: Erdélyi László: A pannonhalmi SzentBenedek-rend története. X. kötet. A tihanyi apátság története. Első korszak. Az apátság önállósága. 10551701. In.: Katolikus Szemle 24. 1910. 2. szám. 226. (13) Németh Th. István: A keleti keresztény egyház fajmagyarok között az őshazától napjainkig. Bp., 1939. 2. (14) MTI Napi hírek. Napi tudósítások. 1934. május 22. kedd. 29.
19
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Szivárványország Miliosz Nikolett írása
H
ogy miért választottam ezt a címet? Nem is tudom. Talán ez a cím fejezi ki legjobban azt, amire akkor gondoltam, mikor a rovat ötlete megszületett a fejemben. Olyan emberekkel szeretnék ugyanis hónaprólhónapra beszélgetni, akik jelentős és meghatározó alakjai a magyarországi görögségnek, egyéniségükkel, tudásukkal, tehetségükkel, munkájukkal színesebbé teszik közvetlen környezetünket, s ezáltal az országot is, amelyben élünk. Nem szeretnék azonban szótlanul elmenni olyan honfitársaink mellett sem, akik valami érdekes, ám nem mindennapi dologgal foglalkoznak, hogy általuk a saját látókörünket is szélesíthessük, s megismerhessünk egyegy másik világot is. Ebben a hónapban rendhagyóan két beszélgetőtársam van: Bedécs Mária, a Csillagfalu Közhasznú Egyesület elnöke, és Székely Csaba, Csillagfalu ötletgazdája. Mindannyian álmodunk. Így van ez. Aztán akadnak, akik valóra is váltják őket, s egyszer csak megszületik valami nagyszerű. A Csillagfalu programmal először tavaszszal találkoztam, megálmodói akkor keresték fel először az Egri Görög Önkormányzatot, majd szeptemberben ismerkedtem meg a program két vezéralakjával, Marikával és Csabával. Két magyar emberről van szó, akik egyedülálló kezdeményezésbe vágták a fejszéjüket: egy olyan falut szeretnének létrehozni sok segítőjükkel együtt, ahol a 18-19. századi nemzetiségi néphagyományok elevenednek meg. De csakis az autentikusak. Gicscset, nem hagyományhűt nem kérnek, ahogy a nemzetiségektől pénzt sem. Ez volt Marika második mondata, mikor a programról beszélgettünk. A programnak, és a majdan megszülető falunak is Csillagfalu a neve. Mi is ez pontosan? Marika: A Heves megyében található Átányban szeretnénk megvalósítani ezt a programot, ahol első körben tizenkettő nemzetiségi, plusz egy magyar parasztházat szeretnénk felépíteni a 18-19. századi nemzetiségi hagyományoknak megfelelően. Ezeknek a parasztházaknak a berendezése is autentikus lesz, s a Csárdában is hagyományos népi ételek kerülnek fel az étlapra. Persze a falu nemzetiségi programjai is 100%-ban a hagyományok őrzéséről szólnak majd. Azt az egyszerű, de mégis csodálatos életvitelt szeretnénk visz-
20
szahozni, ami ebben a korban volt jellemző, úgy szoktam mondani, hogy kultúrtörténeti élményt szeretnénk adni az odalátogatóknak egész évben. Említetted, hogy a Heves megyei Átányban tervezitek megvalósítani a projektet, miért pont ott? Marika: A választás azért esett Átányra, mert egyrészt példátlan, ahogyan a falu néprajzát két néprajztudós, dr. Fél Edit és dr. Hoffer Tamás professzor feldolgozta, így a hagyományőrzés már évszázadok óta fontos a helyieknek, másrészt jó ok az is, hogy Átányban nincsenek nemzetiségek, így ez egy teljesen semleges terület. Nem azonnal találtunk rá, először Demjénben akartuk a tervünket megvalósítani, ott kaptunk volna egy egy hektáros területet. Én Átányból származom, ide hazajárok, s amikor próbaképpen lejöttünk a faluba, a polgármester olyan lenyűgözően mesélte el a falu történetét, s olyan jövőképet vázolt fel Csillagfalu számára, hogy azonnal éreztük, megtaláltuk, amit kerestünk. Csillagfalu elődje a „Szép házat, szebb hazát” program. Mi is volt ez, és hogy nőtt ki ebből a Csillagfalu projekt? Csaba: A „Szép házat, szebb hazát” program 2003-ban fogalmazódott meg bennem, szlogenje: „Építészeti hagyományaink felelevenítése és újraalkalmazása a gyakorlatban”. Arra próbál ösztönözni, hogy jelenjen meg a Magyarországon élő népcsoportokra jellemző építészeti stílus az új építésű családi házakon is. Ugyanis magával ragadott a gondolat, hogy régen nem házat, hanem otthont építettek az emberek. Ez a program azonban végül a fiókban maradt. 2006-2007 körül alakult ki bennem a „nemzetiségek faluja” gondolat, akkor szeretettem volna ezt megvalósítani, amikor Pécs lett Európa kulturális fővárosa, de sajnos az ötletem elutasításba ütközött. Marika ezen előzményeket ismerte, s szerette meg, s innentől már együtt dolgoztuk ki a terveket, a teljes Csillagfalu elképzelést. Ha jól tudom, mindketten magyar származásúak. Hogy születik meg olyan emberben a gondolat, aki származásában nem érintett, hogy ilyen fantasztikus lehetőséget biztosítson a nemzetiségeknek? Csaba: Egyrészt szeretnénk az Átányi néprajzot, és az itt összegyűjtött anyagot is népszerűsíteni. Átány az a falu, ahol az emberek úgy gondolkoznak, hogy minden olyan kultúrának, nemzetiségnek, népcsoportnak, akik büszkén ápolják a hagyományaikat, helyet kell adni. A másik dolog Édesapám múltja, aki az erdélyi székely-hadosztályban szolgált,
Οκτώβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Bedécs Mária és Székely Csaba
semmi bűnt nem követett ugyan el, mégis 20 év volt, mire újra hazatérhetett. Fontosnak tartom, hogy azért, mert voltak érdekek, amelyek háborúkat indukáltak, nép népet nem gyűlölhet. Édesanyám mindig azt mondta, hogy „legyen Magyarországon bármilyen politikai rendszer, én úgy neveltelek, hogy mindig szeresd a hazádat, a benne élő összes emberrel”. Akkor jöttem rá, hogy semmit nem tudunk a magyarországi nemzetiségek történelméről, népi kultúrájáról, holott van, akikkel már 100 éve élünk együtt. Dac, kíváncsiság, rácsodálkozás - összefoglalva ez hajtott. Gyönyörű neve van a programnak. Hogyan született? Csaba: Úgy gondoljuk, hogy Magyarország égboltján minden nemzetiség, népcsoport egy-egy csillag, s ezek a csillagok a magyar néprajzot hihetetlenül gazdagítják. Mi ezért állunk minden nemzetiséghez és népcsoporthoz a legnagyobb tisztelettel. Hogyan épül majd fel Csillagfalu? Csaba: Közvetlenül Átány mellett terül el az úgynevezett Régi Malom területe, ami ma még egy üres, egyhektáros terület, most folyik az előkészítése. Ezen a területen szeretnénk felépíteni Csillagfalut, első körben a Magyarországon elismert nemzetiségek parasztházai fognak felépülni, mindegyik az adott anyaországból hozott földön, ami nemzetiségenként 15-16 köbméter anyaföldet jelent. Ennek beszerzéséhez felvettük a kapcsolatot a nemzetiségek magyarországi nagykövetségeivel. Eger főépítésze dolgozik a terveken, azt szeretnénk, ha a csillag nemcsak a névben, de az elrendezésben is megmutatkozna. A bevezető út jobb oldalán kívülről egy pajta jellegű épület foglal majd helyet, amely mulatságoknak ad majd otthont, ennek a folytatása lesz a Csárda, baloldalon pedig a Fogadó és a Kocsma helyezkedik majd el, de minden a 18-19. századi stílusnak megfelelően épül majd fel. A bevezető út felett szeretnénk egy lugast kialakítani, amit télen ponyvával szeretnénk lefedni, hogy a hideg időben is lehessen ott sétálni, kukoricát pattogtatni, gesztenyét sütni. Ennek az útnak a végén van az átányi Bedécs-ház, ez lesz a magyar ház, e körül lesz még 2-3 épület, egyébként pedig a területet majdnem kör alakban veszik majd körül a nemzetiségi házak. Mi úgy fogalmaztunk: ahogy Magyarországot védték a nemzetiségek - mert mindig védték-, úgy veszik majd körül a nemzetiségek parasztházai a Bedécsházat, a szakrális közösségi térrel. Ezt a kifejezést Csomós
József református püspök ajánlotta. Azért szakrális közösségi tér, mert lenne itt egy imaház, ahol minden, a nemzetiségek országaiban uralkodó, jelenleg kilenc keresztény egyház kapna egy-egy szentélyt, így mindenki oda tud menni a saját népe szentélyéhez, Istenhez imádkozni. Marika: Csillagfalu területe ugyan jelenleg mindössze egy hektár, de vele szemben van egy 24 hektáros önkormányzati terület, amely otthont ad majd a nemzetiségi vásároknak, kulturális rendezvényeknek, de egy kemping kialakítása is a terveink között szerepel. A www.csillagfalu.hu oldalon olvastam, hogy ez a projekt nem állna meg itt, hanem van folytatása is, amelyben az összes többi, Magyarországon élő népcsoport parasztháza is felépülne a faluban… Csaba: Igen, ez a végső cél, hogy minden olyan népcsoport rendelkezzen egy-egy parasztházzal, amely Magyarország területén él, függetlenül a törvényi elismeréstől. Hogyan rendezik be a nemzetiségi parasztházakat? Csaba: Ezen házak autentikus berendezésében teljes mértékben a nemzetiségekre hagyatkozunk, csak az igazoltan néprajzi hagyományokra épülő berendezések kaphatnak a házakban helyet, amely darabokat újonnan gyártatunk majd le, de a régiek tökéletes másaként. Ha szalmazsák volt abban az időben a fekvőalkalmatosság, a házba is az kerül majd. Mivel ezek a házak majd szállásként funkcionálnak, így a 21. század alapigényei miatt egy-egy angolvécét, zuhanyzót és mosdót mindenképpen elhelyezünk bennük (majd az építész különleges feladata lesz, hogy úgy helyezze el, dugja el, vagy olyan ajtóval tegye megközelíthetővé ezeket, hogy ebbe a miliőbe beilleszkedjen). De nemcsak a parasztházak közvetítik majd a népi kultúrákat, hanem a Csárda is, ahol eredeti népi ételeket kóstolhatnak az idelátogatók, valamint a programkínálat is, amely kizárólag autentikus népi rendezvényekből áll majd. Fontosnak tartom hangsúlyozni, hogy nem mi szeretnénk a nemzetiségek kultúráját terjeszteni! Amit mi adni tudunk, az egy lehetőség, kapu szeretnénk lenni a Magyarországon élő nemzetiségek felé, hogy aki ide eljön, találkozzon a nemzetiségi hagyományokkal, és kedvet kaphat arra, hogy menjen például Görögországba, vagy Ukrajnába. A nemzetiségekkel kötendő együttműködésnek is ez a lényege, hogy nem pénzt kérünk, hanem azt szeretnénk, hogy segítsenek minket abban, hogy eldőljön, mi a hagyományos, mi az autentikus. Csillagfalu nem adhat otthont kamunak, kitalált, nem létező dolognak! Milyen programok kaphatnak itt helyet? Csaba: Szeretnénk megünnepelni a nemzeti ünnepeket, népi rendezvényeket is, természetesen az adott nemzetiség, és az adott anyaország engedélyével és részvételével, eljátszani a nemzetiségi himnuszt, felvonni a zászlókat. Nagyon fontos nekünk az anyaföld is, amelyre majd a parasztházak épülnek, hiszen azt szeretnénk, hogy Csillagfaluban 13 nemzetiség anyaföldje egyesüljön.
21
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα Kiállítássorozat is kapcsolódik Csillagfaluhoz, amely Átányban, a Civil Házban, a téli hónapokban pedig a Művelődési Házban kerül megrendezésre. Minden egyes kiállítás egyegy nemzetiséghez kötődik, és két-két hónapig tart. Szeptember 8-án kezdődött az első, a szerbek kiállítása. Úgy tervezzük, hogy az utolsó kiállítást követően kerül majd sor Csillagfalu megnyitására. Népi kultúrát bemutató kiállításokat viszont Csillagfaluban is tervezünk, rendszeresen. Mikor beszélgettünk, mindketten nagyon fontosnak tartották leszögezni, hogy nem pénzt kérnek. Mit takar az együttműködés? Csaba: Először mindenképpen az országos nemzetiségi önkormányzatokkal szeretnénk megkötni az együttműködési megállapodásokat. Ez az együttműködés semmiféle anyagi kötelezettséggel sem jár, azt szeretnénk, hogy abban segítsenek, hogy amit megvalósítani szeretnénk, 100%ig autentikus, hagyományos legyen, mind a kultúra, mind a gasztronómia, mind bármilyen más téren. Ez jelenthet fényképeket, forrásokat, rábólintást pl. arra, ha találunk mi magunk mondjuk egy receptet, hogy ez tényleg hagyományos görög étel. Mi dolgozunk, csak ők tudjanak róla. Ez biztosítja akkor azt, hogy autentikus, és hagyományőrző legyen az, ami Csillagfaluban történik. Hadd éljek itt egy görögségre jellemző példával, miközben felteszem a kérdést! Nálunk, görögöknél központi dolog a néptánc, amelyet sajnos bizonyos, táncházba járó csoportok olyannyira kifiguráznak, eltorzítanak, hogy a végeredmény már csak görög népzenére történő ugrálás, semmi több. Ha egy ilyen csoport próbálja meg eladni magát görög hagyományőrző tánccsoportként Csillagfaluban, mondhatja a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata, vagy bármelyik görög települési önkormányzat, hogy ők nem léphetnek fel, mert
nem a görög kultúra képviselői, hanem sokkal inkább torzítói? Csaba: Nagyon jó a példa! Az együttműködési megállapodásban mi magunk vállaljuk, hogy a nemzetiségekre bízzuk, hogy mi az autentikus, mi nem. Csillagfaluban nem jelenhet meg giccs, amelyre mondjuk bármelyik görög nemzetiségi önkormányzat azt mondja, hogy ez nem görög. Azt sem kérjük, hogy a nemzetiségi tánccsoportok, zenekarok ingyen lépjenek fel, minden itteni fellépés tiszteletdíjas lesz. De ugyanez a hagyományőrzés jellemzi a gasztronómiát is, minden receptnek igazolhatóan nemzetiséginek kell lennie. Óriási kihívás lesz Csillagfalu séfjének, hogy minden receptet eredetiségében készítsen el. Nem használhat fel a hozzávalókból se többet, se kevesebbet. Az eredetit szeretnénk bemutatni, hiszen Csillagfalu be is zárhatja kapuit, ha egyszer egy ilyen hibát elkövet! Ezeknek a csoportoknak nem szabad teret adni, a nemzetiségeknek pedig annál inkább! Marika: Kérnénk is mindenkit, aki tudna nekünk egy-egy recepttel, fényképpel, népi hagyománnyal segíteni, tegye meg! Természetesen minden ilyen hozzánk befutott dokumentum visszamegy a görög nemzetiségi önkormányzatokhoz, görög kulturális egyesületekhez, mintegy jóváhagyásra, pontosan azért, hogy ha bárki beküld egy jó, görögnek mondott, ám olyan receptet, amelynek a görög konyhához semmi köze, ezt kiszűrhessük. Csaba: Azt még hadd mondjam el, Marikával egyetértésben, hogy október lévén, úgy a magyarországi görögöket, mind a világ görögjeit, akik október 28-án ünneplik a nemzeti ünnepüket, szeretettel köszöntjük! Köszönöm, hogy beszélgettünk! További információ: www.csillagfalu.hu, bedecs.maria@csillagfalu.hu, szekely.csaba@csillagfalu.hu
Εν τάχει Homage C.D.Friedrich Τα εγκαίνια της ζωγραφικής έκθεσης του Γιώργου Τζώρτζωγλου στην πινακοθήκη του Δημαρχείου στο Σεντ Εντρέ έγιναν στις 9 Οκτωβρίου, παρουσία του Έλληνα Προξένου κ.Σταματέκου, του Δημάρχου του Σεντ Εντρέ Dr. Dietz Ferenc και του Προέρδου της ΑΕΟΥ κ.Κοράνη. Η έκθεση τιτλοφορείται “Homage C.D.Friedrich, avagy a szentendrei táj melankóliája” και θα είναι ανοικτή για το κοινό ώς τις 5 Νοεμβρίου, τις ώρες λειτουργίας του Δημαρχείου.
Βραβείο για τον Β.Αλεξάκη Με το Διεθνές Βραβείο Γαλλικής Γλώσσας 2012 τιμήθηκε ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης, το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ και θα απονεμηθεί επισήμως στις 9 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο της Εκθεσης Βιβλίου της Μπριβ. Το Βραβείο Γαλλικής Γλώσσας, θεσμοθετημένο από το 1986, αφορά το έργο λογοτεχνών, καλλιτεχνών και επιστημόνων που συνέβαλαν στο να αναδείξουν την ποιότητα και την ομορφιά της γαλλικής γλώσσας.
Σεμινάριο στο Ζάλτσμπουργκ (Salzburg Seminar) Αφορά στελέχη των πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών επιστημών. Σκοπός είναι η προώθηση της ανταλλαγής ιδεών σε ακαδημαϊκό και διαπολιτισμικό επίπεδο. Υποβολή αιτήσεων γίνεται όλο τον χρόνο. Το σεμινάριο είναι διάρκειας μίας εβδομάδας στο Ζάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Χορηγούνται περιορισμένες σε αριθμό υποτροφίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να επισκεφτεί την ιστοσελίδα http://www.salzburgglobal.org/current/calendar-b.cfm?year=2012
22
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα Διάλεξη για τον Νίκο Καζαντζάκη
Δ
ιάλεξη με θέμα «Η κοσμοπολιτική συνείδηση ως ηθική δέσμευση και η αλληγορία της περιπλάνησης στο Ν. Καζαντζάκη» πραγματοποίησε ο Σύμβουλος Τύπου και Επικοινωνίας της Ελληνικής Πρεσβείας στη Βουδαπέστη κ. Νίκος Βλαχάκης κατόπιν σχετικής πρόσκλησης της Έδρας Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου «Eötvös Loránd», στο πλαίσιο δραστηριοτήτων για την προώθηση του ελληνικού πολιτισμού και τη στήριξη των Εδρών Νεοελληνικών Σπουδών του εξωτερικού. Στην εισαγωγή της η Δ/ντρια του Τμήματος κι εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης Φίλων του Ν. Καζαντζάκη στην Ουγγαρία κ. Solti Dóra τόνισε ότι η εκδήλωση εντάσσεται επίσης στην προσπάθεια προβολής και προώθησης του έργου του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα τον οποίο το ουγγρικό κοινό εξακολουθεί να αγαπά, ενώ η εν λόγω εκδήλωση αποτελεί τιμή για τα 55 χρόνια από τον θάνατο του, τα οποία συμπληρώνονται φέτος τον Οκτώβριο.
Στην ομιλία του ο κ. Βλαχάκης υπογράμμισε ότι η έννοια «πολίτης του κόσμου» χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τους κυνικούς και στωικούς φιλοσόφους του 4ου και 3ου π.X. αι., αντανακλώντας το σκεπτικισμό αυτής της περιόδου προς την έννοια του πολίτη που ανήκε στενά στην πόλη-κράτος η οποία μέχρι την ελληνιστική περίοδο και τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου αποτελούσε την κυρίαρχη μορφή πολιτικής οργάνωσης του αρχαίου κόσμου. Η έννοια του «κόσμου» αναφέρεται όχι με την έννοια του πλανήτη, της γης, αλλά κυρίως με την έννοια του «σύμπαντος-κόσμου», άρα ο άνθρωπος ανήκε σ’ ένα ευρύτερο σύνολο νοηματοδοτήσεων απ’αυτό της στενής κοινότητας της πόλης του, ενώ ο κοσμοπολιτισμός σαν φιλοσοφικό ρεύμα επηρέασε αποφασιστικά τη σκέψη του Διαφωτισμού, όπως η περίπτωση του Βολταίρου, του Κάντ, του Ρουσώ κ.α. Υπάρχει συσχέτιση του κοσμοπολιτικού ήθους και της περιήγησης ως πνευματικής αναζήτησης του 18-19ου αιώνα από την αρχαιότητα ακόμη. Η περιήγηση είναι όμως μια περιπλάνηση σε τόπους, χώρες, ιστορία, ιδέες. Η περιπλάνηση λοιπόν αποτελεί μια εμπειρία αυτοπραγμάτωσης, η οποία προετοιμάζει και συμβολίζει τη λύτρωση καθώς προϋποθέτει μια φυσική και πνευματική περιπέτεια, ώστε δεν είναι παράξενο που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και τη φαντασία δημιουργών όλων των εποχών, από τον Όμηρο, τον Βιργίλιο έως τους σύγχρονους αμερικάνους μπητ-λογοτέχνες (road stories). H μεταφορική αναπαράσταση της ζωής ως «ταξιδιού» ή ως δρόμου ή η ταύτιση του ανθρώπου με την εικόνα του «περιπλανώμενου επί της γης», καθώς και τις πολλαπλές δοκιμασίες και εμπόδια του οδοιπορικού του, άσκησαν τεράστια έλξη σε συγγραφείς, ζωγράφους, συνθέτες κ.λ.π. Ο Ν. Καζα-
ντζάκης ενσάρκωσε με τον καλύτερο τρόπο το ιδανικό του «περιπλανώμενου ανθρώπου» (Hombre peregrino) ως περιπλάνηση σε μια τοπογραφία ηθικών επιλογών, διλημμάτων αλλά και του κόσμου των ιδεών που αναγνωρίζει και αποκωδικοποιεί σε κάθε χώρα που επισκέπτεται, μέσα από τα ταξιδιωτικά του έργα, τα οποία πραγματοποίησε ως ανταποκριτής ή απεσταλμένος Αθηναϊκών εφημερίδων. Η «Οδύσσειά» του που αποτελεί μια δυναμική επική σύνθεση, αποτελεί την κορύφωση αυτής της πνευματικής περιπέτειας και του ιδανικού του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα. Ο Friar αναφέρει την άποψη του Καθηγητή Ελληνικών του Δουβλίνου W.B Stanford ότι τόσο η Οδύσσεια του Καζαντζάκη όσο και αυτή του Τζοϋς αποτελούν «ασυνήθιστα συνεκτικά σύμβολα των σύγχρονων επιδιώξεων και της πολυπλοκότητας του σύγχρονου κόσμου 3.000 χρόνια μετά την αυθεντική ομηρική του εκδοχή». Έτσι στο ερώτημα γιατί πρέπει να διαβάζουμε σήμερα τον Καζαντζάκη, ο ομιλητής τόνισε ότι ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας, «αποτελώντας μια ανήσυχη συνείδηση της ευρωπαϊκής νεωτερικότητας και όχι απλά της νεοελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής, σηματοδοτεί και κατευθύνει με τον ιδανικότερο τρόπο αυτή την πρώιμη και πρωτοεμφανιζόμενη στον «αιώνα των άκρων» -όπως χαρακτηρίστηκε ο 20ος αιώνας από τον μεγάλο ιστορικό Χομπσμπάουμ- ηθική της δέσμευσης έναντι του κόσμου, αυτό που ορίστηκε με την έννοια του «κοσμοπολιτισμού». Ιδιαίτερα σήμερα τον καιρό της παγκοσμιότητας ο Νίκος Καζαντζάκης εκφράζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο, 55 χρόνια μετά το θάνατο του, τη βαθύτερη και ουσιαστικότερη πλευρά αυτής της ηθικής ως απώτερης ταύτισης του ανθρώπου με το σύμπαν» Στη εκδήλωση, τέλος, προβλήθηκε και το ντοκυμανταίρ «Ταξιδεύοντας Αγγλία του Ν. Καζαντζάκη» της Ειρήνης Μαραγκόζη, ενώ παρευρέθηκε ο Πρέσβυς της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Βάσσος Τσάμπερλεν, όπως επίσης την παρακολούθησαν εκτός από τους φοιτητές του τμήματος, εκπαιδευτικοί και αρκετοί ομογενείς της Βουδαπέστης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ουγγαρία έχουν μεταφραστεί τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα του Ν. Καζαντζάκη από τους Ούγγρους Ελληνιστές Árpad Papp, Kálmán Szabó και την Klára Szőllősy. Γ.Τ.Ε. Βουδαπέστης
23
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Στο ράφι Dr. Prokopp Mária művészettörténész, professor emeritus (ELTE BTK): Könyvismertetés. Dr. Diószegi György Antal: Ungrovlachia a Hunyadiak koráig. Magyarok és görögök a X–XV. században. Bp., 2011, 292 oldal.
A
kötet a X. századtól kezdve mutatja be a magyarok és görögök kapcsolatát a XVI. század elejéig, s kitekintést ad egyes családok történetén keresztül a XVII. századra is. A szerző behatóan ismeri a korszakra vonatkozó tudományos és népszerűsítő irodalmat egyaránt. Jogászi pontossággal utánanézett a forrásoknak is, a jegyzetekben az ezeket közlő tudós történészek műveire hivatkozik. A 44 fejezetből álló kötet biztosítja a téma világos tagolását, az olvasó eligazodását. A Bevezető gondolatok és az Alapvetések című fejezetekben utal bizonyos fogalmak feledésbe merült eredeti jelentésére. A görög szertartású magyarok középkori történetére és görög kapcsolataira mutat rá: erre tekintettel rögzíti, hogy a görög „romeios” szó (illetve latin megfelelője a „romanos” szó) a Kelet-Római Birodalom görög egyházába tartozó személyeket jelölte a X-XV. században. A kötet ennek értelmében tekinti át a görögök és a görög szertartású keresztény magyarok történetét. Felhívja a figyelmet a szerző a vlach szó eredeti „pásztor” jelentésére is. A Valachia szó elsősorban Havasalföldet jelölte, és a görögök ezt Ungrovlachia néven nevezték: a szerző e területet a görög szertartású magyarok által lakott Havasalföld és Kunország területeként értelmezi. Ungrovlachia szó szerinti jelentése Magyarpásztorföld, amely a Kárpátokon túli területeken élő, nagyállat-tartó magyarság által benépesített földet jelölte. A szerző a könyvében amellett foglal állást, hogy az Anonymus által említett blak/vlach nép azonos az ungrovlachok, vagyis a görög szertartású magyar pásztorok népével, akik a Kárpátokon túli területekről, Havasalföldről és Etelközből/Kunországból menekültek a Magyar Királyság területére, elsősorban Erdélybe. A kötet a X-XV. századi magyar és görög kapcsolatrendszert új megvilágításban tárja az olvasók elé. Új értelmet ad az ismert tényeknek, új összefüggéseket rögzít, melyeknek alapvető szempontja Ungrovlachia léte, a görög szertartású magyarok történetének alakulása, és a Hunyadiaknak a görög szertartású magyarságból való származtatása. Hangsúlyozza a középkori Ungrovlachia és Erdély határvédelmi szerepét, ami a Kárpátok mindkét oldalán kenézségek révén valósult meg: e kenézségi adatok (a fentiekkel egybevetve) összességükben egyértelműen az áttelepülő görög szertartású magyar betelepülőkre utalnak. Fontos része a könyvnek a vlachjog (ius valachiorum, pásztorjog) és a kenézjog (ius keneziale) intézményének bemutatása. A törökök XIV-XV. századi balkáni térnyerése változtatta
24
meg Ungrovlachia létét, társadalmi tagozódását! Hunyadi János kenéznemesítő tevékenységének jelentőségét a szerző abban látja, hogy a XV. századi magyar társadalom akként szőtte újra a magyar gyepűvidék (Ungrovlachia, Kunország) felfeslő szövetét, hogy az onnan érkező görög szertartású magyarságot hadrendbe és önigazgatási jellegű falurendszerbe szervezte: pásztoréletmódjuk és katonai erejük értékes határvédelmi lehetőséget és kötelezettséget jelentett a határbiztonságért felelős magyar nagybirtokosoknak, elsősorban a zászlósuraknak. A magyar állam területére érkező görög szertartású magyarok szervezetének elöljárói voltak a kenézek. A szerző szerint a familiaritás lényege a zászlósurak tevékenysége révén érthető meg igazán: a zászlósurak az országos főhivatalaik, birtokaik nagysága alapján, és familiárisaik száma révén a XIV. század első felétől bandériumot vezettek saját zászlaik alatt. Egy XV. századi görög eposz Hunyadi János magyar hadvezér 1444. évi várnai csatáját dicsőíti. Ő volt a görögség utolsó reménye a függetlenségük megőrzésében: 1452-ben az utolsó görög császár, Konsztantinosz Palailogosz „Neszebár alkirálya” címet adományozott a magyar Huniadesz részére. A könyv révén igazolódik, hogy a Kárpát-medencében és a Kárpátokon túl élő X-XV. századi magyarságnak és a görögségnek ezredéves történelmi kapcsolatrendszere egyszerre jelentett egyházi, diplomáciai, katonai és műveltségi kölcsönösséget. Végül a művészettörténet számára, főképpen a Magyar Királyság középkori művészetével foglalkozók számára, a kötet, a fentiek mellett, jól megvilágítja a XI-XIII. századi művészetünkben oly nagy jelentőségű bizánci stílus jelenlétének történeti hátterét.
ΟκτώβριΟς 2012 • EτΟς: 18°
Φόρος τιμής Papadopulosz Evangeloszné (1933 – 2012) Papadopulosz Evangeloszné (Papalexisz Kaliopi) 1933. június 26-án született a görögországi Lefki faluban. Szegény földműves szülőktől származott. Négyen voltak testvérek és ő volt a legidősebb így rá hárult a legtöbb teher. Az 1948-as görög polgárháború, mint nagyon sok családot, az ő családját sem kímélte, a család egyik része (édesapja, édesanyja és Mirka testvére) Lengyelországba menekült, Kaliopi, Olimpia, valamint Hrisztosz testvére Magyarországra kerültek. Sajnos nem volt elég a polgárháború gyötrelmeit elviselni, 1953-ban Lengyelországban meghalt édesapja, távol a családtól, majd édesanyja és leánytestvére Magyarországra érkezett és így egyesült a család. Kaliopi Budapesten, a Mirka Otthonba került és közben esztergályos szakmát szerzett. A Ganz Mávagban kezdett dolgozni. Barátságos közvetlen embernek ismerték, segítőkész, jóindulatú volt. Nyílt szívvel fordult az emberek felé szerették, becsülték, tisztelték őt a környezetében. Nagyon szerette a néptáncot, és mint néptáncos, rendszeres résztvevője volt a kulturális rendezvényeknek. 1952. december 2-án házasságot kötött Papadopulosz Evangelosszal, a Budapest VIII. kerületi polgármesteri hivatalban, és hamarosan megszületett leányuk, Eleni 1953-ban, majd Mária 1954-ben és Kosztandina 1957-ben. 1954-ben költöztek férjével és Eleni leányukkal Beloianniszba és itt kezdett dolgozni, a helyi Béke Mezőgazdasági Szövetkezetben, először növénytermesztésben, majd az állattenyésztésben. 37 évet dolgozott egészen addig, amíg nyugdíjba nem ment. Férjével együtt nagyon sokat dolgozott, hogy felnevelje lányait, nem kímélve sokszor az egészségét. Becsületes munkájáért egyszer kiváló állattenyésztői miniszteri és kétszer kiváló dolgozói kitüntetést kapott. Férjével együtt 60 éven át kitartottak egymás mellett, jóban, rosszban, harmóniában, szeretetben éltek, boldog, szép házasságban.
Három leánya mellett öt unokája: Vangélia, Sztavrosz, Deszpo, Tibor és Alexandrosz és két dédunokája: Periklész és Nikándrosz született, bearanyozva életét. Örömei mellett sajnos keserűség is érte életét, mert 1999ben szeretett édesanyját, majd 2011-ben szeretett fiútestvérét, Hrisztoszt veszítette el. Fájdalmát enyhítette, hogy családja mindig mellette volt és segítették őt, hogy átvészelje a nehézségeket. Lányai mellett nagyon szerette vejeit, Kosztaszt és Tibort, valamint unokáit és dédunokáit, akikért mindent megtett. Sok időt tölthetett az unokákkal Ők sokáig őrizhetik majd mosolyát, hangját az együtt töltött idők emlékeit, az együtt töltött nyarak élményét, a családi ünnepek hangulatát, mindazt, amit ő jelentett életükben. Szabadidejében otthon szívesen kertészkedett, kötött szép munkák kerültek ki a kezei alól, mindig szeretett főzni, sütni finom pitákat, családtagjainak, rokonainak és ismerőseinek. Mindig volt egy kedves mosolya, egy kedves szava, bárkivel is került kapcsolatba, szeretete végtelen volt és nem ismert lehetetlent, mindig kereste a megoldásokat. Az elsők között volt, aki kapcsolatba került az egyházzal, mert hitt az igazságban és a szeretetben, mindig részt vett az egyházi rendezvényeken. A halál sajnos őt is elragadta, a szíve augusztus 7-én dobbant utolsót. Az élet mindannyiunknak más és más sorsot tartogat, és az út végén dől el, hogyan használtuk fel az itt töltött időt. Ő tiszta szívvel fogadta mindazt a szépséget és örömet, amit az élet kínált, de elfogadta és méltósággal hordta végig azokat a terheket, amelyeket a sors (bőven) juttatott neki. Az élet kirótta feladatokat, szépeket és fájdalmasokat egyaránt becsülettel végezte. Hagyatékul életének fontos üzeneteit, szívének minden szeretetét, számára fontos emberi értékeket kaptunk tőle. Létével igazi elismerése valójában az, amit az itt maradottak emlékezetében hagyott s ez bizony nem kevés. Az ő élete most lezárult, de a hozzá közel állók őrzik őt tovább lépéseikben, döntéseikben, szép emlékeikben. Legyenek ezek, az emlékének a mai naptól mindannyiunk számára azok, amelyek a legkedvesebbek a szívünknek. Fájdalommal és kegyelettel búcsúznak tőle: Férje, lányai, vejei, testvérei, unokái, dédunokái. Rizojanisz Kosztasz
Magyarországi görögök között az első A Föld bármely szélességén vagy hosszúságán járjon az ember, görögökkel mindenütt találkozik. Az 1948-as görög polgárháború miatt szóródtak széjjel, messze a hazájuktól. Mindig is nagyra becsültem akaraterejüket, hogy tragikus körülmények között hazájukat elhagyni kényszerült görögök megtartották identitásukat, kultúrájukat egy idegen országban, Magyarországon.
Büszke vagyok édesapámra, Dr. Packosz Michaliszra, aki 11 évesen került Magyarországra és a görögökre jellemző akaraterővel küzdötte fel magát, állatorvosi diplomát szerzett. 1971-ben a Mezőgazdasági Minisztertől szakága kiváló dolgozója címet kapott, 1978-ban pedig a Magyar Népköztársaság Elnöki Tanácsa a Munkaérdemrend bronz fokozatával tüntette ki. Ez idáig nem egyedi eset, az, viszont, ami 2008-ban történt, igen: a Budapesti Fővárosi Állategészségügyi és Élelmiszerellenőrző állomás dolgozói emléktáblát avattak édesapám emlékére. Packosz Μónika
25
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Οι ρίζες μας Μάρθα Π. Γεωργίου
Ιστορική Μνήμη Στο αλβανικό έδαφος είχαμε μαζευτεί χιλιάδες αντάρτες. Τις βραδινές ώρες βαδίσαμε αρκετά, φτάσαμε σε κάτι μεγάλα λιβάδια και μόλις ξημέρωσε και βγήκε ο ήλιος έγινε χαμός, άλλοι κλαίγανε κι άλλοι γελούσαν..Το επόμενο βράδυ μας είπαν να παραδώσουμε τα όπλα. Οι αξιωματικοί και πολλά στελέχη δεν ήθελαν, προσπαθούσαν να κρύψουν τα πιστόλια τους και δακρύζοντας τα πετούσαν. Τη νύχτα φύγαμε, περπατούσαμε μέχρι τις πρωινές ώρες όταν ο σύνδεσμος μας λέει “γυρίστε πίσω, θα σκοτωθούμε όλοι μας”. Μας αντιλήφθηκαν και με το πυροβολικό έβαλαν, έβαλαν συνεχώς. Είχαμε μόνο ένα θύμα. Την άλλη μέρα μας καταχώρησαν σε διάφορους λόχους και τάγματα. Πολλοί αναχώρησαν για το Μπουρέλι, άλλοι μεταφέρθηκαν στο Πένσες και στο Ελμπασάν. Πάνω από 60 χιλιάδες κόσμος και οι μισοί από αυτούς τραυματίες. Είχαν γιομίσει τα νοσοκομεία της Αλβανίας από Έλληνες αντάρτες τραυματίες. Τεράστιες οι θυσίες του αλβανικού λαού για μας τους Έλληνες του Εμφυλίου, γι’ αυτό και τους ευγνωμονούμε με θρησκευτική ευλάβεια. Επίσκεψη στη γενέτειρά μου Ο Γράμμος είναι το θρυλικό βουνό της Ηπείρου που προσπάθησαν να τον πατήσουν ξένοι κατακτητές, όμως έσπασαν τα μούτρα τους. Ωστόσο, όπως λέει και ο λαός μας, εκεί στο Γράμμο “κάθε λιθάρι και καημός κάθε κλαρί και τάφος”. Η καταγωγή μου είναι απ’ την καρδιά του Γράμμου και γι’ αυτό είμαι περήφανη παρά τις μεγάλες ταλαιπωρίες και τα βάσανα που πέρασα. Το 2001 επισκέφθηκα το χωριό μου και οι συντοπίτες μου με συνόδεψαν σε ολόκληρο το Γράμμο. Ύστερα από 50 και πλέον έτη να περπατάς σ’αυτόν τον τόπο τον ηρωικό και να βλέπεις τις πέτρες που ίσως είναι ακόμα βαμμένες με το αίμα των καλύτερων τέκνων του ελληνικού λαού, σου θυμίζουν τους συντρόφους σου που έπεσαν στα πεδία των μαχών. Κι εκείνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι στη μνήμη τους ν’ ανάψει μια λαμπάδα. Έκλαψα για τον χαμό τόσων αγωνιστών. Έκλαψα διότι σε αυτά τα μέρη κανείς σήμερα δεν θυμάται ότι σε τούτον τον τόπο έγινε ο πιο φονικός πόλεμος, ο αδελφοκτόνος σπαραγμός, δεν “θυμούνται” ούτε οι κυβερνήσεις μας, ούτε οι πολιτικοί μας. Και τώρα επιστροφή στην Αλβανία όπου βρισκόμαστε με τα όπλα παραπόδας, όπως μας έλεγαν. Τότε ήμουν 14-15 χρονών κοριτσάκι. Ο λόχος μας πήγε στη Μοσχόπολη η οποία ήταν ακόμα κατεστραμμένη απ’ τον πόλεμο του 1940. Στο νοσοκομείο της πόλης υπήρχαν πολλοί τραυματίες αντάρτες. Εμείς ζούσαμε σε σκηνές και την ημέρα πηγαίναμε πάνω στο βουνό και κόβαμε ξύλα για το νοσοκομείο. Σ’αυτό το μέρος καθίσαμε περίπου ένα μήνα. Κάποτε η πόλη αυτή ήταν εμπορικό κέντρο της Αλβανίας. Διοικητής του λόχου μας ήταν ο Σταύρος απ’ το Επταχώρι. Τα περισσότερα μέλη του λόχου ήταν από τα μέρη μας, Ντένσκο και Αετομηλίτσα. Όλοι τους μας πρόσεχαν σαν να είμαστε παιδιά τους. Μετά από λίγο καιρό μας είπαν πως θα φύγουμε χωρίς να αναφέρουν τον προορισμό. Ένα πρωί, αφού περπατούσαμε μέρα-νύχτα, φτάσαμε στο Μπουγαρδέτσι, όπου βρίσκεται η λίμνη της Πρέσπας, τα δύο τρίτα της οποίας ανήκουν στην Αλβανία και το ένα τρίτο στην Ελλάδα. Σ’αυτό το μέρος ξημερώσαμε εκεί πάνω στο βουνό. Τότε ήρθε ο Βαγγέλης Μπαρτζώτας και μας χώρισαν σε ομάδα. Οι περισσότεροι πήγαν στο Μπουρέλι. Σ’αυτό το μέρος μείναμε μόνο δυο κοριτσάκια. Ύστερα από λίγη ώρα ήρθε ένας νεαρός που μιλούσε και ελληνικά και μας είπε ότι η αποστολή έφυγε για την Γερμανία. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και πήγαμε στην Κορυτσά, επειδή είχε δήθεν δουλειές όπως μας είπε και μας κλείδωσε σε κάτι χαμόσπιτα. Μόνο το πρωί ήρθε και μας πήρε και μας πήγε στο Ελμπασάν, σε κάτι προάστια της πόλης. Εκεί το νοσοκομείο ήταν γεμάτο από Έλληνες αντάρτες τραυματίες. Στο Ελμπασάν αντάμωσα με έναν συγχωριανό μου και μου
26
είπε πως τα γυναικόπαιδα από την Ήπειρο είναι εκεί, όμως την είδηση να μην την κοινοποιήσουμε σε κανέναν, δηλαδή να μην το μαρτυρήσουμε. Τότε πήγαμε στο γραφείο και ζητήσαμε να μας πάνε μέσα στην πόλη όπου βρίσκονταν και οι δικοί μας. Η απάντηση ήταν αρνητική διότι θα έπρεπε να μείνουμε σ’αυτό το μέρος για να βοηθήσουμε το νοσοκομείο. Όταν εμείς επιμέναμε τότε ο αρμόδιος στο γραφείο θύμωσε. Όμως φώναξε έναν αντάρτη λέγοντάς του να μας συνοδέψει μέσα στην πόλη, σ’εκείνο το μέρος όπου βρισκόταν η μισή Ήπειρος, με τη σκέψη πως εκεί θα βρω τη μανούλα μου. Αυτή είχε αιχμαλωτιστεί κι έμεινε στο Γράμμο, μα ζούσε. Σ’αυτό το μέρος μείναμε περίπου δυο βδομάδες. Ο αδερφός μου βρισκόταν στο Μπουρέλι όμως δεν με άφηναν να τον επισκεφτώ.Ένα βραδάκι ήρθε κάποιος και μου έφερε ένα σημείωμα που έγραφε ότι ο αδερφός μου θα φύγει χωρίς να ξέρει για που. Θα φύγουμε κι εμείς όμως άγνωστο που θα πάμε, επίσης έγραφε ότι σίγουρα θα ανταμώσουμε κάπου. Σας χαιρετάει ο Νίκος. Την ίδια μέρα μας πήγαν μέσα στο Ελμπασάν όπου ανταμώσαμε με πολλούς συγχωριανούς μας. Μόλις μας είδαν άρχισαν να κλαίνε διότι νόμιζαν πως κάπου είχαμε σκοτωθεί. Εδώ μείναμε περίπου δυο βδομάδες. Τη νύχτα καθόμασταν στο μπαλκόνι και βλέπαμε τα αυτοκίνητα γεμάτα από δικούς μας αντάρτες. Έφευγαν για τη Ρωσία. Την επομένη ήρθε ένας αντάρτης και μας είπε αύριο στις οκτώ το πρωί να είμαστε έτοιμοι για να φύγουμε. Πράγματι ήρθαν τα φορτηγά οχήματα και μας πήραν όλους. Εμείς τα κοριτσάκια μπήκαμε δίπλα στον οδηγό του αυτοκινήτου, ο οποίος ήξερε λίγα ελληνικά, χωρίς όμως να μας πει πού πάμε. Ύστερα από μερικές ώρες αντικρύσαμε μια πόλη, μα τα αυτοκίνητα δεν έμπαιναν στο κέντρο αλλά πήγαιναν συνεχώς στους παρακαμπτήριους δρόμους. Με βάση τις πινακίδες διαπιστώσαμε ότι πάμε στο λιμάνι του Δυρραχείου, όπου είδαμε και τη θάλασσα, χωρίς να μιλούμε. Το πλοίο ήταν πολύ κοντά στη στεριά κι έμοιαζε σαν ένα πελώριο κτήριο. Αφού φτάσαμε, κατεβήκαμε απ’ τα αυτοκίνητα αμέσως και μας ανέβασαν στο πλοίο με κάτι τρομερούς ανελκυστήρες. Ήταν πάρα πολύς κόσμος. Πολλές γριές επίσης που φώναζαν : “πού μας πάτε, γιατί δεν μας λέτε; Τί ταξίδι θα είναι αυτό;”. Ανεβήκαμε κι εμείς πάνω στο καράβι, όμως άργησε να βάλει μπρος διότι έρχονταν κι άλλα αυτοκίνητα με αντάρτες και γυναικόπαιδα. Ύστερα από μερικές ώρες σαλπάραμε, χωρίς να ξέρουμε πόσες χιλιάδες είμασταν πάνω σ’αυτό το υπερωκεάνιο. Υπήρχαν και πολλοί τραυματίες. Καθόμασταν ακόμα και δίπλα στα καζάνια του καραβιού για να χωρέσουμε όλοι. Το μεγαλύτερο μέρος των γυναικόπαιδων καταγόταν από την Ήπειρο καθώς κι από διάφορα μακεδονικά χωριά. Το καράβι έπλεε συνεχώς μέρα-νύχτα, όταν ένας ναυτεργάτης που ήξερε λίγες ελληνικές λέξεις, παρακάλεσε εμάς τα κορίτσια, αν θέλουμε, να βοηθήσουμε λίγο στην κουζίνα και να πηγαίνουμε φαγητό στους τραυματίες. Εμείς αμέσως δεχτήκαμε με χαρά κι αρχίσαμε να δουλεύουμε μέσα στην κουζίνα. Είμασταν καμιά δεκαριά απ’ τα χωριά της Κόνιτσας καθώς κι από τις Φιλιάτες. Κυρίως φροντίζαμε για τους τραυματίες που δυστυχώς όλο και περισσότεροι υπέκυπταν στα τραύματά τους. Μετά το θάνατό τους, τους τυλίγαμε σε κάτι κουβέρτες και τους ρίχναμε στη θάλασσα, χωρίς να κρατάει κάποιος τα προσωπικά τους στοιχεία. Ένα παλικάρι κλαίγοντας φώναζε ότι λυπάται πάρα πολύ να πεθάνει στο καράβι αφού δεν σκοτώθηκε στο Γράμμο. Θα με φάνε τα δελφίνια, έλεγε. Εμείς τα κοριτσάκια κλαίγαμε με λυγμούς. Το θέαμα αυτό ήταν όχι μόνο τραγικό αλλά και πάρα πολύ συγκινητικό. Πάνω στο πλοίο πέθαναν και πολλοί ηλικιωμένοι. Το ανθρώπινο αυτό δράμα δεν θα το ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου. (συνεχίζεται)
Εκδρομή της Αυτοδιοίκησης του Ζούγκλο στο Βίσεγκραντ
Βραδιά αναμνήσεων του Ντοχανγκιάρ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Διευθύνων Σύμβουλος της Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης Αρχισυνταξία: Βούλα Αυγουροπούλου Σελιδοποίηση: Lajos Németh Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Copycat kft. ISSN: 1786-0989
ELLINIZMOSZ
A M.G.O.Ö. kiadványa Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz Főszerkesztő: Voula Avgouropoulou Tördelő: Németh Lajos Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Copycat kft. ISSN: 1786-0989