ελληνισμός 2013/11

Έ

ελληνισμός MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 BUDAPEST, Vécsey u. 5

Έ κδοση

της Αυτοδιοίκησης

Ελλήνων Ουγγαρίας

το

ς

19

ο

Νοέμβριος 2013

ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟ Év végi közmeghallgatás 2013.12.14.

Μελέτη Ελληνισμού

Ουγγαρίας

Interjúk

Csehy Zoltán Ziszidisz Nikosz

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Περιεχόμενα

Επέτειος Πολυτεχνείο

4

Πολιτιστική Ατζέντα

Πολιτιστικη Ατζέντα

Πρόγραμμα Δεκεμβρίου 2013 Programajánló 2013. december

Ελληνικά Τετράδια του Σεγκεντ Συναυλία κλασικής μουσικής

11

Πρόσωπα/ Arcok

Καβάφης,ο Οικουμενικός Συνέντευξη με τον Csehy Zoltán

Πάρκο περιπέτειας

Δρόμοι

10 12 16 17 18 20 Σκονάκι

Εορτασμός του ιστορικού ΟΧΙ

Εκδρομή

Λογοτεχνική Βραδιά για τον Καζαντζάκη

Szivárványország

Ziszidisz Nikosz

27 24 22 Φόρος Τιμής

Κész József Γιώργος Οικονόμου

Κοινωνιολογική μελέτη για τον Ελληνισμό της Ουγγαρίας

Görög Borok

Οι γιορτές μας

8

Οι ρίζες μας

14

Όλος ο κόσμος μια Ελλάδα Ohrid Szent György ereklyéje Veszprémben

Οι γιορτές μας

Εορτασμός της 73ης επετείου του ιστορικού ΟΧΙ

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

40η επέτειος του Πολυτεχνείου του Θανάση Ζιανού Με αφορμή την 4Οη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, το προεδρείο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας οργάνωσε και πραγματοποίησε στις 17 Νοεμβρίου αντιφασιστική εκδήλωση στο Πολιτιστικό Κέντρο Νεολαίας του 13ου διαμερίσματος Βουδαπέστης. Νωρίς το απόγευμα άρχισαν να συγκεντρώνονται οι συμπατριώτες μας που ήρθαν για να τιμήσουμε όλοι μαζί την ιστορική αυτή επέτειο, αρχή της κατάρρευσης της επταετούς μισητής φασιστικής δικτατορίας των συνταγματαρχών Παπαδόπουλου, Παττακού, Ιωαννίδη και των υπολοίπων. Η αίθουσα γέμισε από μέλη της κοινότητάς μας, ανάμεσα στους παρευρισκόμενους ήταν και ο υπεύθυνος του γραφείου Τύπου της ελληνικής πρεσβείας στην Ουγγαρία, κ.Νικόλαος Βλαχάκης. Στην σκηνή ένα πανό με το σύνθημα “Τον φασισμό, βαθιά κατάλαβέ το, δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον”, στην διπλανή οθόνη προβάλονταν εικόνες της Ε.Α. και του Πολυτεχνείου, αλλά και βίντεο σχετικά με την εγκληματική δράση της φασιστικής Χρυσής Αυγής.

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Σώμα Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Διευθύνων Σύμβουλος Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης Αρχισυνταξία: Αυγουροπούλου Βούλα Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Καρύδης Γιάννης Συντακτική επιτροπή: Φαρατζής Βίκτωρ, Κολλάτος Γιώργος, Καρύδης Γιάννης Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

ELLINIZMOSZ

Η εξαίρετη παρουσιάστρια του προγράμματος της εκδήλωσης κ.Πηνελόπη Μόκκα -δασκάλα ελληνικών στο Μίσκολτς- ανέφερε μεταξύ άλλων: “Μαζευτήκαμε σήμερα εδώ για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τον ηρωικό αγώνα των φοιτητών ενάντια στη φασιστική δικτατορία του Παπαδόπουλου και της παρέας του, κυρίως όμως να προβληματιστούμε για όσα συμβαίνουν στις μέρες μας. Σήμερα παραποιείται η ιστορία”. Για το ιστορικό του Πολυτεχνείου μίλησαν εν συντομία ο Νίκος Βλαχάκης, ο Βίκτωρ Φαρατζής εκ μέρους της Λέσχης φίλων και οπαδών ΚΚΕ Ουγγαρίας, ενώ ακούστηκε και η παρέμβαση της Ένωσης Κυπρίων φοιτητών Ουγγαρίας. Το πολιτιστικό-καλλιτεχνικό πρόγραμμα παρουσίασαν μαθητές των ελληνικών σχολείων, η χορωδία Ρωμιοσύνη και οι μουσικοί Χρήστος Φουντανέλας στο μπουζούκι, Γκάμπορ Σμουκ στο ακκορντεόν και Τάμας Σμουκ στην κιθάρα. Επίσης τραγούδησαν οι Έντιτ Βένγκρινιακ και Βασίλης Χαχόπουλος. Όλοι τους ήταν αξιοθαύμαστοι,τα παιδιά απέδωσαν άριστα τα ποιήματά τους, συγκινηθήκαμε... Τέτοιου είδους εκδηλώσεις με βαθύ πολιτικό περιεχόμενο, που τελικά σπάνια οργανώνονται στην κοινότητά μας, δυναμώνουν την πίστη μας να συνεχίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις τον αγώνα εναντίον των νεοφασιστικών μορφωμάτων που όλο και ξαναγεννιούνται στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.

A M.G.O.Ö. kiadványa Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz Főszerkesztő: Avgouropoulou Voula Kreatív Igazgató: Karydis Ioannis Szerkesztőbizottság: Faratzis Viktor, Kollatosz Jorgosz, Karydis Ioannis Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277

e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Copycat kft.

ISSN: 1786-0989

3

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Επέτειος

Το λαϊκό κίνημα στη δικτατορία και ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου

«Γελιέται οικτρά όποιος νομίζει ότι μπορεί να παίζει με τη φωτιά. Και είναι ηφαίστειο που βράζει το πάθος του λαού για λευτεριά, δημοκρατία, ανεξαρτησία και κοινωνική πρόοδο. Το μίσος που έχει ενσταλαχτεί στις καρδιές των Ελλήνων πατριωτών κατά της φασιστικής τυραννίας και των πατρώνων της, κοχλάζει και προμηνάει τρομερές εκρήξεις. Οι άνανδροι αιμοσταγείς τύραννοι και τα αφεντικά τους οι αμερικανοΝΑΤΟικοί ιμπεριαλιστές, για να κάμψουν και να φοβίσουν τον αδάμαστο λαό μας, έστρεψαν με μανία τα πυροβόλα των τανκς του ΝΑΤΟ προς τα γυμνά λαϊκά στήθη και διέταξαν, ΠΥΡ! Επεσαν 10άδες νεκροί και τραυματίες. Βάφτηκε το Πολυτεχνείο - προπύργιο της Λευτεριάς - και οι δρόμοι της Αθήνας με το αίμα των παιδιών του λαού μας». (Παράνομος «Ριζοσπάστης», Δεκέμβρης 1973). Ο ξεσηκωμός στο Πολυτεχνείο, το Νοέμβρη του 1973, αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός, ορόσημο της λαϊκής πάλης, σε μια από τις δύσκολες περιόδους της νεότερης ιστορίας του λαϊκού μας κινήματος. Στον λαϊκό αυτό ξεσηκωμό, μαζί με το σύνθημα «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία», προβλήθηκαν και τα συνθήματα - στόχοι «Κάτω η χούντα», «Εξω οι ΗΠΑ και το NATO». Επομένως, είχε μήνυμα πολιτικό, ανατρεπτικό, αντιαμερικανικό, αντι-ιμπεριαλιστικό. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου δεν ήταν μόνο φοιτητικός, αλλά εκφράστηκε η σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το εργατικό κίνημα. Το χρονικό των τριών ημερών της κατάληψης έχει τη δική του ιστορία. Μετά το κλείσιμο των φοιτητών στο Πολυτεχνείο, στην κατάληψη έρχονται και συμμετέχουν μαθητές κι εργαζόμενοι (οικοδόμοι, ιδιωτικοί υπάλληλοι κ.ά.). Και οργανώνεται η κατάληψη, με μοίρασμα προκηρύξεων, τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού, ακούγονται παντού αντιαμερικανικά και αντιχουντικά συνθήματα. Οι συγκεντρωμένοι μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο είναι χιλιάδες. Στις 16 Νοέμβρη το απόγευμα η αστυνομία αρχίζει να χτυπάει άγρια τις μαζικές λαϊκές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας και γύρω από το Πολυτεχνείο όπου έχουν κινητοποιηθεί οι οικοδόμοι, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, άλλοι κλάδοι εργαζομένων, αγρότες από τα Μέγαρα. Η άνοδος του εργατικού κινήματος ήταν, συγκριτικά με τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, σημαντική. Το δυνάμωμα του φοιτητικού κινήματος «πατούσε» πάνω στον λαϊκό παράγοντα, στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος. Στην ουσία, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτό. Η ανάπτυξη των δυνάμεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη.

4

Επιπλέον, η κρίση του χουντικού καθεστώτος γίνεται όλο και πιο βαθιά και επιταχύνεται από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70 και ιδιαίτερα την περίοδο 1972-73. Μια σειρά από διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις εντείνουν την κρίση και την παράλληλη άνοδο της αντιδικτατορικής πάλης. Για τον καπιταλισμό, εκείνη η περίοδος ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Η οικονομική κρίση (που τότε από τους αστούς οικονομολόγους ονομαζόταν «πετρελαϊκή κρίση») μόλις είχε ξεσπάσει, αγγίζοντας και τη χώρα. Οι σκανδαλώδεις συμβάσεις της χούντας με μονοπώλια γίνονται απροκάλυπτες και γνωστές στο λαό. Παράλληλα, όμως, η αντιαμερικάνικη, αντιιμπεριαλιστική συνείδηση λαού και νεολαίας βαθαίνει ακόμη περισσότερο από τις επεμβάσεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα τής, με αμερικάνικη επέμβαση, επιβολής χούντας στη Χιλή, και η ανατροπή της κυβέρνησης της «Λαϊκής Ενότητας» του Σ. Αλιέντε. Η αγανάκτηση του λαού στρέφεται τόσο ενάντια στον ιμπεριαλισμό, όσο και στη χούντα με τον ελλιμενισμό του 6ου Αμερικάνικου Στόλου στο Φάληρο και στην Ελευσίνα. Από την άλλη, θετική επίδραση ασκούσαν στο λαό οι σοσιαλιστικές χώρες, η πάλη του βιετναμέζικου λαού ενάντια στους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές, καθώς και η άνοδος του εργατικού κινήματος των καπιταλιστικών χωρών. Η απομόνωση του χουντικού καθεστώτος διευρυνόταν.

Το 1973 βρίσκει το φοιτητικό κίνημα σε μια κρίσιμη καμπή του. Η χούντα οργανώνει επίθεση εναντίον του. Το Γενάρη δημοσιεύει το λεγόμενο «καταστατικό χάρτη» της Ανώτατης Παιδείας, με τον οποίο θέλει να κάμψει τους φοιτητές. Παρά το μπαράζ διώξεων, που έχει εξαπολύσει η χούντα, στις 14 Φλεβάρη, με τη συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο, μπαίνουμε σε μια ανώτερη φάση των αγώνων, με κορυφαία στιγμή την κατάληψη της Νομικής στις 21-22 Φλεβάρη, η οποία και λήγει με μαζική διαδήλωση στους δρόμους της Αθήνας. Το Μάρτη, νέες καταλήψεις στην Ιατρική και ξανά στη Νομική. Οι κινητοποιήσεις απλώνονται και σε άλλες πόλεις, Θεσσαλονίκη, Πάτρα. Στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, το φοιτητικό κίνημα διαθέτει περισσότερα περιθώρια ζύμωσης, νόμιμης ή μισονόμιμης δράσης. Έτσι φτάσαμε στον ξεσηκωμό του Νοέμβρη. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, ως κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα, προετοιμάστηκε σε ό,τι αφορά τα αιτήματα, τα συνθήματα, τους στόχους πάλης, σε όλους τους προηγούμενους αγώνες του λαού. Την Πέμπτη, 15 Νοέμβρη, και την Παρασκευή, 16 Νοέμβρη, χιλιάδες εργαζομένων κατεβαίνουν στο Πολυτεχνείο. Με πρωτοβουλία της ΚΟΑ του ΚΚΕ, που από το πρωί της Πέμπτης ρίχτηκε στη μάχη του καλέσματος των εργαζομένων, οι γύρω δρόμοι γεμίζουν με κόσμο. Η κατάληψη αποκτά

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Επέτειος χαρακτηριστικά παλλαϊκού ξεσηκωμού. Την Πέμπτη, ο κόσμος που αρχίζει να συγκεντρώνεται στους γύρω δρόμους συγκρούεται με την αστυνομία, η οποία τους εμποδίζει να ενωθούν με τους φοιτητές. Με την ενεργητική συμμετοχή της ΚΝΕ, μαθητές μόλις σχολούν πηγαίνουν στο χώρο. Την Παρασκευή, η μαχητικότητα του λαού, με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, ανεβαίνει. Διαδηλώσεις με πολλές χιλιάδες κατεβαίνουν από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και από την Πατησίων και συγκλίνουν στο Πολυτεχνείο. Το πιο οργανωμένο κομμάτι είναι των οικοδόμων, αλλά συμμετέχουν και ιδιωτικοί υπάλληλοι και πολλοί νέοι και μαθητές. Υπολογίζεται να είναι σε κινητοποίηση γύρω στις 150.000 λαού. Η αστυνομία εντείνει τις επιθέσεις με δακρυγόνα, κλομπ και σφαίρες. Αλλά το ηθικό του λαού δεν κάμπτεται. Οι διαδηλωτές διαλύονται και ξανασυγκεντρώνονται. Γεγονός που δείχνει ότι η χούντα καταλαβαίνει και φοβάται την εργατική, τη λαϊκή συμμετοχή στην ανατρεπτική ενάντιά της πάλη. Ηταν τότε που έγειρε η πλάστιγγα στην απόφαση για ένοπλη επέμβαση.

δουλειά των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ, στις οποίες στρατεύθηκαν αρκετά παιδιά που δεν ήταν γνωστά, άρχισαν να δημιουργούνται και μισονόμιμες οργανώσεις και έτσι φούντωνε η αντιδικτατορική πάλη. Και έχει μεγάλη σημασία εδώ η πρωτοβουλία και ευρηματικότητα των στελεχών και μελών που κινούνται σε αυτές τις συνθήκες. Επιβεβαιώθηκε ότι κανένας μηχανισμός δεν είναι παντοδύναμος και αιώνιος, όσο και αν εμφανίζεται έτσι. Κάθε αντιδραστικός μηχανισμός είναι ευάλωτος, βιώνει τις βαθιές αντιφάσεις του, κάθε μορφή της εξουσίας, της δικτατορίας του κεφαλαίου είναι ιστορικά πεπερασμένη. Πολύ περισσότερο όταν υφίσταται την πίεση της λαϊκής πάλης. Αυτό είναι το τελικό συμπέρασμα. Καμιά θυσία δεν πάει χαμένη.

Για τα περί Πολυτεχνείου» Η κλιμάκωση της πάλης Η κλιμάκωση της αντιδικτατορικής πάλης συμβαδίζει με την ανασυγκρότηση του Κόμματος και της ΚΝΕ. Αρχισαν οι διάφορες αγωνιστικές δραστηριότητες να παίρνουν μαζική μορφή, ώσπου έφτασαν στο Πολυτεχνείο και τελικά στην πτώση της χούντας σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Το καθοριστικό είναι η ασίγαστη λαϊκή πάλη. Με την κήρυξη του πραξικοπήματος δεν υπήρξε καμιά αντίδραση. Μόνο ορισμένες αυθόρμητες και περιορισμένες αντιδράσεις σημειώθηκαν την ημέρα εκείνη. Αργότερα ο αγώνας οργανώθηκε, κλιμακώθηκε και συνέβαλε στην κατάρρευση της χούντας. Είναι βέβαιο ότι αν υπήρχε προετοιμασία και σχέδιο θα έβρισκε ανταπόκριση στο λαό και τη νεολαία. Και όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, η οργανωμένη αντίσταση θα είχε αντανάκλαση και μέσα στο στρατό και σε μια μερίδα αξιωματικών. Δεν υπήρχε σχέδιο και προετοιμασία γιατί στην ουσία δεν υπήρχε ΚΚΕ. Οχι μόνο επειδή ήταν παράνομο, αλλά κυρίως γιατί δεν είχε οργανωμένη δύναμη. Κομμουνιστές υπήρχαν, οργανώσεις της ΕΔΑ υπήρχαν, αλλά δεν ήταν κομμουνιστικές. Το ΚΚΕ είχε διαλύσει τις οργανώσεις του από το 1958. Ηταν ένα μεγάλο ολίσθημα γι’ αυτό και χαρακτηρίστηκε αργότερα ως θεμελιακό λάθος. Στον αντιδικτατορικό αγώνα είχε σημασία ο παράνομος Τύπος, οι προκηρύξεις, διάφορα έντυπα υλικά, αλλά και η μαζική έκφραση αντίστασης που απαιτεί ιδιαίτερες μεθόδους δουλειάς, καλό συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δουλειά. Αποτέλεσμα αυτής της γραμμής ήταν και οι πρώτες φοιτητικές συνελεύσεις, οι πρώτοι εργατικοί αγώνες. Ολα αυτά δεν έγιναν αυθόρμητα, έγιναν με την πρωτοπόρα

«γενιάς

του

Εχει σημασία να σημειώσουμε ότι οι υπεραπλουστεύσεις περί γενιάς που «χάθηκε», που «πρόδωσε» ή που «φταίει» δεν έχουν βάση. Γιατί πολύ απλά, η λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου» (όπως και κάθε άλλη, εξάλλου) δεν είναι ενιαία, δεν έχει ενιαία πολιτικά χαρακτηριστικά. Το γεγονός ότι μια γενιά σημαδεύτηκε από έναν ξεσηκωμό του λαού και της νεολαίας και βαφτίστηκε από αυτόν, δε σημαίνει ότι αποκτά ενιαία πολιτική ταυτότητα! Πόσο μάλλον που ούτε καν τότε, την περίοδο του αντιδικτατορικού αγώνα και της κορύφωσής του, δεν είχε ως «γενιά» μία κοινή πολιτική κατεύθυνση και στόχους, αλλά στους κόλπους αυτού του αγώνα αναπτύσσονταν έντονη ιδεολογική και πολιτική διαπάλη. Συνήθως, μιλούν για «γενιά του Πολυτεχνείου» και η σκέψη κάνει συνειρμούς με συγκεκριμένα γνωστά πρόσωπα που είχαν συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα, την οποία «εξαργύρωσαν» ποικιλοτρόπως, ως έδειξε η μετέπειτα «πολιτική καριέρα τους». Είναι προφανές ότι αυτό δεν χαρακτηρίζει μια ολόκληρη γενιά. Το ΚΚΕ, στον αντίποδα όλων των παραπάνω, ούτε τη δεκαετία του ‘70 ούτε σήμερα έχει αυταπάτες. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι αλλάζει η σχέση εκμετάλλευσης, με την αλλαγή μορφής του αστικού πολιτικού συστήματος, αλλαγή μορφής διακυβέρνησης, που επιλέγει σε κάθε ιστορική φάση να χρησιμοποιήσει η αστική εξουσία. Γι’ αυτό και βάζουμε στο στόχαστρο αυτή την ίδια την αστική εξουσία, ανεξάρτητα από τις μεταμορφώσεις της, όσο σκληρές ή ηπιότερες κι αν είναι αυτές. Αυτό είναι και το νόημα του Πολυτεχνείου για την εργατική τάξη και το λαό σήμερα. Πάλη για την εργατική, τη λαϊκή εξουσία.

Πηγή: Ριζοσπάστης, για την αντιγραφή: Λέσχη φίλων και οπαδών ΚΚΕ

5

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Τα νέα μας MGOÖ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

MEGHÍVÓ

Αγαπητοί Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες,

Kedves Honfitársaink, szeretettel meghívjuk Önöket a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata év végi közmeghallgatására, melynek időpontja és helyszíne:

2013. december 14. szombat, 14:00 h Angyalföldi Gyermek- és Ifjúsági Ház (1138 Budapest, Dagály u. 15/a)

Szeretnénk tájékoztatni Önöket a görög közösség aktuális ügyeiről.

A jelenlétükkel megtisztelnek bennünket.

Sianos Tamás Elnökhelyettes

Koranisz Laokratisz Elnök

Σας προσκαλούμε στην ετήσια δημόσια ακρόαση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013 και ώρα 14,00 στο Angyalföldi Gyermek és Ifjúsági Ház (1138 Budapest, Dagály u. 15/a) Σκοπός είναι να ενημερωθείτε και με τiς παρεμβάσεις σας να συμβάλλετε στην πιο αποτελεσματική δουλειά της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας. Μετά από την δημόσια ακρόαση θα προσφέρουμε ένα μικρό γεύμαγια τους συνταξιούχους μας. Λαοκράτης Κοράνης Πρόεδρος

Kollátosz Jorgosz Elnökhelyettes

Αθανάσιος Σιανός Αντιπρόεδρος

Γεώργιος Κολλάτος Αντιπρόεδρος

MGK

KÖZLEMÉNY

ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΗ

Kedves Honfitársaim!

Αγαπητοί συμπατριώτες,

Bizonyára többen értesültetek már arról, hogy 2011-ben a Magyarországi Görögök Kutatóintézete kezdeményezésére egy a magyarországi görögség egészére kiterjedő, több évre tervezett átfogó kutatás indult. 2012-ben többen is részesei lehetettek az életútinterjúk készítésének, amelynek első eredményei már meg is jelentek az Identitások határán című kötetben. A kötet bemutatójára az ELTE BTK Görög Tanszék Újgörög Munkacsoportja és a Magyarországi Görögök Kutatóintézete közös szervezésében 2013. november 13-án került sor, amelyet sok honfitársunk tisztelt meg jelenlétével.

A kutatás tovább folytatódik. Egyrészt sok egyéb interjút tervezünk még elkészíteni, másrészt innen továbblépve, a következő lépcsőben egy, a budapesti görögségre kiterjedő kérdőíves vizsgálatot szeretnénk lebonyolítani. Ehhez kérjük segítségeteket! Terveink szerint a lekérdezés első szakasza 2014. január közepén kezdődne. Munkatársaink igyekezni fognak szinte minden budapesti görögöt a lakásán megkeresni.

Kérek ezért mindenkit, hogy a Titeket lakásotokon felkereső kérdezőbiztosokkal együttműködve járuljatok hozzá ahhoz, hogy a magunk, de talán még inkább a felcseperedő újabb és újabb magyarországi görög generációk számára a lehető legteljesebb és leghitelesebb módon örökíthessük meg a polgárháború következtében Magyarországra került görögök és leszármazottaik életét.

Όπως πολλοί από εσάς ήδη γνωρίζετε, με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας το 2011 ξεκίνησε μια αναλυτική, πολύχρονη έρευνα που αφορά το σύνολο του Ελληνισμού της Ουγγαρίας. Το 2012 διάφοροι από εσάς δώσατε συνεντεύξεις, αποτελέσματα των οποίων έχουν ήδη κυκλοφορήσει στον τόμο με τίτλο «Μεταξύ δύο ταυτοτήτων». Η παρουσίαση του έργου αυτού πραγματοποιήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2013 σε συνεργασία του Τμήματος Νεοελληνικών του Πανεπιστημίου Eötvös Loránd Βουδαπέστης και του Ινστιτούτου Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, στην οποία μας τίμησαν με την παρουσία τους και πολλοί συμπατριώτες και συμπατριώτισσές μας. Η έρευνα συνεχίζεται. Αφενός σχεδιάζουμε να κάνουμε και διάφορες άλλες συνεντεύξεις, στο δεύτερο στάδιο όμως θα θέλαμε να πραγματοποιήσουμε μια έρευνα με ερωτηματολόγια που αφορά τον Ελληνισμό της Βουδαπέστης, για την οποία και ζητάμε την πολύτιμη βοήθειά σας. Η πρώτη φάση θα ξεκινήσει στα μέσα Ιανουαρίου 2014. Οι συνεργάτες μας θα προσπαθήσουν να επισκεφτούν σχεδόν κάθε Έλληνα της Βουδαπέστης στην οικία του, γι’ αυτό σας παρακαλώ να συνεργαστείτε με τους εκπροσώπους μας και να συμβάλλετε έτσι στο να καταγραφεί η ιστορία των Ελλήνων και των απογόνων τους που βρέθηκαν στην Ουγγαρία λόγω του Εμφυλίου Πολέμου με τον πιο πλήρη και αξιόπιστο τρόπο, για εμάς αλλά και τις μεταγενέστερες γενιές Ελλήνων της Ουγγαρίας.

Fokasz Nikosz igazgató Magyarországi Görögök Kutatóintézet

Νίκος Φωκάς Διευθυντής Ινστιτούτου Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας

6

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Προς όλους τους ενδιαφερόμενους Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων Σας ενημερώνουμε ότι το περιοδικό μας εκδίδεται σε μηνιαία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι και Οργανώσεις Ελλήνων της Ουγγαρίας.Για την επίτευξη αυτού του σκοπού παρακαλείστε να στέλνετε τα άρθρα και τις ανακοινώσεις σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση του περιοδικού:

ellinismos@hotmail.com Είμαστε πρόθυμοι για μια στενή συνεργασία μαζί σας!

– Στείλτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις ή τις προτάσεις σας.

– Ενημερώστε μας για τις δραστηριότητες του Οργανισμού ή της Αυτοδιοίκησής σας,ή της επιχείρησής σας (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κλπ ) – Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί τους ανταποκριτές και τους αρθρογράφους του περιοδικού μας να αποστέλλουν τα άρθρα και τις ανταποκρίσεις τους στο όνομα της Βούλας Αυγουροπούλου. Επίσης σας ενημερώνουμε ότι η ύλη του περιοδικού κλείνει την 1η του μηνός. Όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν την άποψη του συγγραφέα.Ο κάθε αρθρογράφος είναι υπεύθυνος για το περιέχομενο του γραπτού που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας έχει όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώσεις ορθογραφίας,ύφους και σύνταξης. Η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Minden, az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét fejezi ki. Minden cikkíró maga felelős a megjelent cikk tartalmáért.

Szerkesztőségünknek azonban joga van helyesírási és mondattani javításokat végezni.

Az ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága

Tα νέα μας ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

MEGHÍVÓ

Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 10ου Διαμερίσματος με πολλή αγάπη προσκαλεί εσάς και τα παιδιά σας

A Kőbányai Görög Kisebbségi Önkormányzat Képviselő-Testülete szeretettel meghívja Önt és kedves gyermekét

το Σάββατο στις 7 Δεκεμβρίου 2013, και ώρα 10.30 στη γιορτή του Άγιου Βασίλη. Την εκδήλωση ανοίγει ο Γεώργιος Κολλάτος, Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 10ου Διαμερίσματος, απευθύνει σύντομο χαιρετισμό ο Λαοκράτης Κοράνης, Πρόεδρος της ΑΕΟΥ.

Τόπος: Ελληνική Λέσχη του 10ουΔιαμερίσματος (1104 Budapest, Kada utca 120.)

2013. december 7-én szombaton 10:30-kor tartandó MIKULÁS ÜNNEPSÉGRE Az ünnepséget megnyitja: Kollátosz Jorgosz, elnök Köszöntőt mond: Koranisz Laokratisz MGOÖ elnöke

A rendezvény helyszíne: Görög Klub helyisége (1104, Budapest, Kada utca 120.)

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης : Δημόσια ακρόαση 2013 Ποιήματα ελληνικά και ουγγρικά για τον Αη-Βασίλη Μουσικό πρόγραμμα για τα μικρά παιδιά Με την παρουσία σας θα μας τιμήσετε ιδιαίτερα

A rendezvény programja: Közmeghallgatás 2013 Magyar-görög Mikulás versek Zenés műsor a gyerekeknek Mikulás bácsi meglepetése Jelenlétére és pontos megjelenésére feltétlenül számítunk

Η εκδήλωση χορηγείται από την Πολιτιστική και Αθλητική Επιτροπή του Διοικητικού Σώματος του Δήμου Kőbánya, του 10ου Διαμερίσματος της Βουδαπέστης

A rendezvényt támogatja: Budapest Főváros X. kerület Kőbányai Önkormányzat Képviselő-testülete, Kulturális, Oktatási és Sport Bizottság

KÖZLEMÉNY

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Tájékoztatjuk Önöket, hogy megkezdődtek a „Halottaink, 1948-1998” –című könyv újrakiadásának munkálatai. Ebben a kiadványban első ízben jelent meg a megboldogult honfitársunk, Siulász Kosztasz által összegyűjtött névsor. Halálának tízedik évfordulója alkalmából, az ő emléke előtt is tisztelegve jelenik meg újra a könyv, mely az eddig elhunyt honfitársaink névsorát tartalmazza. Az új kiadás felöleli a második magyarországi görög diaszpóra teljes időszakát, 1948-tól 2013-ig. Eme megtisztelő feladat lebonyolítását

Σας γνωστοποιούμε ότι ξεκίνησε η εργασία για την επανέκδοση του βιβλίου “ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΜΑΣ, 1948-1998” στο οποίο για πρώτη φορά εκδόθηκε ονομαστικός κατάλογος από τον μακαρίτη συμπατριώτη μας Κώστα Σιούλα. Στη μνήμη του, και καθώς συμπληρώνονται 10 χρόνια από το θάνατό του, θα επανεκδοθεί βιβλίο με τον ονομαστικό κατάλογο των μέχρι σήμερα αποθανόντων συμπατριωτών μας. Η καινούρια έκδοση θα συμπεριλαμβάνει όλη την περίοδο της δεύτερης διασποράς των Ελλήνων Ουγγαρίας από το 1948 έως το 2013. Την τιμητική αυτή εργασία ανέλαβαν να κάνουν η Βαγγελιώ Σιούλα τηλ.375 4332, κινητό: 0 6 30 213 3910 και η Σοφία Ακριτίδου τηλ. 291 6885, κινητό: 06 30 906 2534, e-mail: sofiaakritidou1938@gmail.com. Παράκλησή μας προς όλους τους συμπατριώτες μας είναι: όσοι γνωρίζετε συγκεκριμένα στοιχεία για οποιουσδήποτε συμπατριώτες μας οι οποίοι απεβίωσαν και το γεγονός δεν γράφτηκε στο μηνιαίο περιοδικό μας Ελληνισμός, να ειδοποιήσετε τις συντάκτριες στα παραπάνω τηλέφωνα ή στα κεντρικά μας γραφεία (τηλ. 302 7275, e-mail: grtitkar@t-online.hu). Σημείωση: Η ανακοίνωση αυτή αφορά και αυτούς που χρόνια ολόληρα έζησαν στην προσφυγιά και η τέφρα τους μεταφέρθηκε στην Ελλάδα ή επαναπατρίστηκαν και απεβίωσαν εκεί.

Βαγγελιώ Σιούλα Σοφία Ακριτίδου

Siula Vangelio

06-1-375-4332, mobil: 06-30-213-3910 és Akritidu Szófia 06-1-291-68-85, mobil: 06-30-906-2534, e-mail: sofiaakritidou1938@gmail.com vállalták.

A következő kéréssel fordulunk minden kedves magyarországi görög felé: amennyiben tudomásuk van olyan honfitársunkról, akinek elhunyta nem került közlésre az Ellinismos folyóiratunk hasábjain, kérjük, jelezze azt a fenti elérhetőségek valamelyikén a két szerkesztőnő, illetve az Országos Önkormányzat felé tel: 06-1-302-7275, e-mail: grtitkar@t-online.hu.

Megjegyzés: a felhívás azokra is vonatkozik, akiknek hamvait az emigrációban töltött évek után Görögországba szállították, illetve azokra, akik repatriálásukat követően hunytak el ott.

Siula Vangelio

Akritidu Szófia

7

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Arcok

Kavafisz, az egyetemes Interjú Csehy Zoltánnal

Csehy Zoltán

Az ELTE BTK Görög Tanszékének Újgörög Munkacsoportja irodalmi estet szervezett a 2013-as Nemzetközi Kavafisz Év alkalmából. A tanszékvezető Dr. Solti Dóra adjunktus által moderált esten mi más is lett volna a téma, mint Konsztantinosz Kavafisz – irodalmárok, rajongók, tanárok, diákok voltak jelen, olvastak fel költeményeket, elemezték a Kavafisz életét, pályáját, költészetét.

Felszólalt Dr. Déri Balázs Kavafisz-fordító, többek közt az Alexandria örök című kötet szerkesztője és Dr. Csehy Zoltán műfordító, egyetemi tanár, költő is. Utóbbit kérdeztük Kavafiszról.

-Mennyire ismert Kavafisz Magyarországon? Volt-e bármikor jelentősebb kultusza?

Mivel a középiskolai tananyag része, bízom benne, hogy széles körben ismert költőóriásról van szó. Kavafisz költészetét gyakorlatilag attól a perctől kezdve, hogy nyelvünkön is megszólalt az irodalmi élet kitüntetett figyelemmel kezelte, recepciója pedig folytonosnak mondható. Ennek friss lendületet adott a 2006-os esztendő, amikor két jelentős Kavafisz-vállalkozás is megjelent, ráadásul egymással versengve, egymást erősítve, s ez nem csak a szerző életművét gazdagította, hanem a magyar műfordításról való vitákat is megélénkítette. A két kötet kritikai visszhangja szinte példátlanul erősnek bizonyult. Kis körben, irodalmi berkekben akár a kultusz is megkockáztatható: Kavafisz nyelve a magyar irodalom egyik széles körben elterjedt irodalmi köznyelvévé vált, s ennél többet „idegen” költő aligha érhet el. Többen követik őt, mint maguk is hinnék.

-Mi foghat meg Kavafiszban egy olvasót? Miben áll világirodalmi értéke?

Kavafisz több szempontból unikális: végtelenül tiszta vonalvezetésű, költői képekkel nem vagy alig terhelt szövegei keresetlen tökéletességükkel hatnak. Gyakorta nem tesz mást, mint ráirányítja a figyelmet egy-egy antik vagy bizánci szöveghelyre, és felmutatja annak páratlan szépségét: ez a technika a történelmet is olyan epikus folyamként láttatja, melyet a nagy lírai pillanatok irányítanak, csak észre kell venni őket.

Kavafisz a határhelyzetek, a kulturális krízishelyzetek, a perem és a centrum közti differencia költője: a létszorongatottságot a krízis kellős közepén érzékelteti, s ez a kiélezettség olyan intenzív, hogy könnyen magával ragadja az olvasót. És hát ott az anekdotikus szerkesztésmód is: ezt az ókorból is jól ismert technikát gyakran alkalmazza, hogy pontosan a jól szerkesztett történet révén analizáljon egy emberi, történelmi vagy éppen nyelvi krízist. A szerelmi költészete szintén példa nélkül álló: az érzelmek nosztalgikus pőreségét tárja fel, a szépségkultusz elképesztő egyszerűséggel társul, az érzelmek úgy misztifikálódnak, hogy nem válnak se közhelyessé, se patetikussá.

Ezt az érzésvilágot Joachim Sartorius fogalmazta meg a legszebben, hadd álljon itt Nádas Péter fordításában: „A költemény vágyam sakkhúzásaihoz /keres helyet. / Nyíltan nem teheti./

8

Magyarázkodnia nincs miért”.

-Milyen sajátosságait lehet kiemelni? Milyen viszonyban áll a görög nyelvi tradícióval?

A magyar irodalom viszonylatában egészen szokatlan jelenség Kavafisz: a nagy Nyugat-generációval egy időben alkot, és semelyikhez sem hasonlítható. A szabadvers olyan speciálisan kimunkált, keresetlen változatát hozza létre, melyre a magyar irodalomban csak jóval később lehetne példát találni. A magyar irodalomban a szabadverset a gondolatok túlzsúfolt burjánzásának vetették alá, vagy az avantgárd kísérletek „áldozatául” esett, esetleg (bizarr módon!) a rakoncátlankodó női lélek irodalmi formájának tartották. De hogy egy lényegében neoklasszicista esztétika szabad versben szólaljon meg, az fel sem merült. Kavafisz ráadásul a mesterséges szépben is hisz, az ember által megalkotott szépségben, legyen az bármilyen ügyetlen a kozmikus rendben tükröződő szépséghez viszonyítva.

Költészetének e manierista vonása szintén példátlan. A görög nyelvi tradícióval való viszonyt nálam rátermettebb filológusnak illene megítélni: nyelvezete nyilván ékszerészi módon ötvözi az ógörög, a bizánci és a modern nyelvi elemeket, elképesztően izgalmas lehet egy ilyen gazdag, folyamatos nyelvi terepen munkálkodni, épp ezért megsokszorozódnak azok a poétikai aspektusok, melyek más nyelven visszaadhatatlanok.

-Mi a helyzet a magyar költők, fordítók Kavafisz-játékaival, -átirataival? Miért születtek, születhettek ezek, és mennyire befolyásolták a Kavafisz-fordításokat?

Kovács András Ferenc hatalmas és bámulatos dimenziókkal rendelkező lírai panoptikumában Kavafiszt jelentőségteljes hely illeti meg: Hazatérés Hellászból című kötete a Kavafisz-átiratok címet viseli. E kötetben helyet kaptak a magyarul korábban nem olvasható versek átköltései, illetve a Két athéni füzet című opusz, melyek ősforrás nélküli, azaz fiktív Kavafisz-versek. E szövegek közt számos bravúrdarab van. Az Alexandria örök című kötet Déri Balázs csodálatos munkája, melyben viszont a filológiai vasakarat uralkodik: Vas István, Somlyó György, Papp Árpád klasszikus magyarításai mellé felsorakozik csaknem a teljes költői életmű. Déri saját verseiben is erőteljes Kavafisz hatása, de Vas, Somlyó, Faludy György, Tandori Dezső, Nádasdy Ádám, Krusovszky Dénes szövegein éppúgy nyomot hagyott, mint Nádas Péter vagy Spiró György regényírói művészetén, hogy csak néhány neve említsek. Átköltés, fordítás, parafrázis – egymáshoz viszonyítva radikális fogalmak lehetnek, de ha az irodalmi nyereség felől nézzük, egymást erősítő jelenségekről van szó. A köztük lévő feszültségből fakadó vita mozgásban tartja a kultikus tárgyból használati eszközzé váló életművet.

-Mi vész el óhatatlanul egy Kavafisz-fordításban?

A legutóbbi két nagy ívű Kavafisz-vállalkozásról Dunajcsik Mátyás fogalmazott a legplasztikusabban, amikor Déri fordításait a festetlen antik szobrok klasszikus dísztelenségéhez hasonlította, míg Kovács András Ferenc szövegeit hol élményparkhoz, hol a „Las Vegas-i Caesar’s Palace nevű kaszinó- és szállodakomplexum antikvitásképének víziójához”. Ebből is látszik, hogy a magyar Kavafiszból még mindig hiányzik valami.

Van még mit tenni: az igazi Kavafisz csak görögül létezik, de a fordítói-átköltői impulzusok sokasága már ma képes arra, hogy a sokféleségből ki-ki maga is kirakhassa a saját Kavafisz-képét.

-Köszönöm szépen!

Dercsényi Avgouropoulou Voula

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Καβάφης, ο οικουμενικός

Πρόσωπα 1

Συνέντευξη με τον Csehy Zoltán

Φιλολογική βραδιά αφιερωμένη στον Κ.Π.Καβάφη διοργάνωσε η έδρα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Εötvös Lóránt με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου ποιητή. Στην εκδήλωση, που συντόνισε η διεύθυντρια της έδρας Dr.Solti Dóra κι έγινε στα πλαίσια του εορτασμού του Έτους Καβάφη σε όλο τον κόσμο, μίλησε ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ELTE και μεταφραστής του Καβάφη στα ουγγρικά, Dr.Déri Balázs με θέμα «Η αιώνια Αλεξάνδρεια και η εμπειρία της στη σύγχρονη ουγγρική λογοτεχνία» και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μπρατισλάβα, μεταφραστής και ποιητής, Dr.Chehy Zoltán στον οποίο είχαμε την ευκαιρία να θέσουμε κάποια ερωτήματα σχετικά με τον αλεξανδρινό ποιητή και την επίδρασή του στα ουγγρικά γράμματα.

-Κατά πόσο είναι γνωστός ο Καβάφης στην Ουγγαρία; Υπάρχουν λάτρεις της ποίησής του; Εφόσον ο Καβάφης αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης των λυκείων, πιστεύω πως είναι ευρύτερα γνωστός αυτός ο ποιητήςγίγαντας. Από τότε που τα έργα του μεταφράζονται και στα ουγγρικά, βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο της προσοχής των λογοτεχνικών κύκλων της χώρας μας. Το έτος 2006 ήταν ιδιαίτερα σημαντικό διότι κυκλοφόρησαν δύο σημαντικοί τόμοι με έργα του Καβάφη, σε συναγωνισμό αλλά και ταυτόχρονα ενίσχυαν ο ένας τον άλλον, αφενός εμπλουτίζοντας έτσι το έργο ζωής του ποιητή, αφετέρου ξαναζωντάνεψαν και οι συζητήσεις περί των μεταφράσεών του στα ουγγρικά. Τα δύο έργα γνώρισαν ασυνήθιστα έντονη απήχηση από τους κριτικούς, καθώς μπορούμε να πούμε επίσης ότι σε στενούς λογοτεχνικούς κύκλους έγιναν και της μόδας: το ύφος του Καβάφη κατέστη μία από τις λογοτεχνικές γλώσσες με ευρεία χρήση στην Ουγγαρία, πράγμα που σπάνια κατορθώνουν ξένοι ποιητές. Έχει περισσότερους οπαδούς απ’ ό, τι θα νομίζατε.

-Με ποιον τρόπο μας συναρπάζει ο Καβάφης; Ποια η θέση του στην παγκόσμια λογοτεχνία; Η μοναδικότητά του έχει πολλές διαστάσεις: τα κείμενά του, που χαρακτηρίζονται από διάφανες περιγραφές και δεν περιλαμβάνουν πολλές εικόνες, μας εντυπωσιάζουν με την τελειότητά τους. Πολλές φορές απλά τραβά την προσοχή μας σε αρχαία ή βυζαντινά κείμενα και αναδεικνύει την μοναδική ομορφιά τους. Με την μέθοδο αυτή, η ιστορία παρουσιάζεται ως ένας επικός ποταμός που κατευθύνεται από τις μεγάλες λυρικές στιγμές, που αρκεί να τις αντιληφθούμε μόνο. Ο Καβάφης είναι ποιητής των κρίσιμων καταστάσεων του πολιτισμού, της διαφοράς μεταξύ κέντρου και περιθωρίου. Απεικονίζει την δεινοπαθούσα ύπαρξη στο επίκεντρο της κρίσης και αυτή η αυξημένη ένταση συναρπάζει εύκολα τον αναγνώστη. Έχουμε μάλιστα και την αφηγηματική απεικόνιση, μια τεχνική από την αρχαιότητα, που την χρησιμοποιεί συχνά, ώστε να αναλύει μια κρίση ανθρώπινη, ιστορική ή και γλωσσική, μέσω της άρτια δομημένης ιστορίας. Η ερωτική του ποίηση είναι επίσης πρωτοφανής: φανερώνει με νοσταλγία την γυμνή ψυχή, η λατρεία της ομορφιάς συνδέεται με εξαιρετική απλότητα, τα συναισθήματα παίρνουν μια διάσταση μυστηρίου χωρίς κοινοτοπίες ή υπερβολικές συγκινήσεις. Αυτό το συναισθηματικό κλίμα περιγράφεται και από τον Joachim Sartorius ως εξής: «Το ποίημα ψάχνει θέση για τις σκακιστικές κινήσεις του πόθου μου. Φανερά δε γίνεται. Δεν έχει να δικαιολογείται για τίποτα».

-Ποια χαρακτηριστικά του θα ξεχωρίζατε και ποια η σχέση του με την παράδοση της ελληνικής γλώσσας; Ο Καβάφης είναι ένα ασυνήθιστο φαινόμενο στην ουγγρική λογοτεχνία. Είναι συνομίληκος της ουγγρικής «γενιάς του περιοδικού Nyugat» αλλά διαφέρει απ’ όλους. Δημιουργεί μια

άψογη, μοναδική και λεπτοδουλεμένη εκδοχή του ελεύθερου στίχου, η οποία στην ουγγρική ποίηση απαντάται πολύ αργότερα μόνο. Οι Ούγγροι ποιητές εξέθεσαν τον ελεύθερο στίχο σε υπερβολική χρήση των σκέψεων ή σε πειράματα της Αβανγκάρντ, ακόμα τον θεωρούσαν και ως λογοτεχνική μορφή της ατίθασης γυναικείας ψυχής. Ούτε που έτυχε να σκεφτεί κανείς μια νεοκλασικιστική αισθητική να εκδηλωθεί σε ελεύθερο στίχο. Ο Καβάφης επιπλέον πιστεύει και στην τεχνητή ομορφιά, φτιαγμένη από τον άνθρωπο, κι ας είναι αδέξιος σε σύγκριση με την ομορφιά της τάξης του σύμπαντος. Αυτή η μανιεριστική πτυχή της ποίησής του είναι επίσης πρωτοφανής. Την σχέση του ωστόσο με την ελληνική γλωσσική παράδοση έπρεπε να κρίνει ένας πιο αρμόδιος φιλόλογος. Στην γλώσσα του, λες και ήταν χρυσοχόος, «συγκεραίνει» αρχαία, μεσαιωνικά και νέα ελληνικά στοιχεία, και σίγουρα θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να εργαστεί κανείς πάνω σ’ αυτόν τον γλωσσικό θησαυρό, όπου υπάρχουν άφθονα ειδικά ποιητικά μέσα, τα οποία δεν αποδίδονται σε άλλες γλώσσες.

-Τι συμβαίνει με τα «Καβαφοπαίγνια» των Ούγγρων ποιητών και μεταφραστών; Που οφείλεται η εμφάνισή τους και κατά πόσο επηρέασαν τις μεταφράσεις των έργων του Καβάφη; Ο Καβάφης έχει ξεχωριστή θέση στο θαυμάσιο και τεραστίων διαστάσεων Πάνθεο των λυρικών του Ferenc András Kovács, ο οποίος εξέδωσε τον τόμο «Επιστροφή από την Ελλάς – Έργα του Καβάφη». Το βιβλίο περιλαμβάνει ποιήματα που δεν είχαν μεταφραστεί ακόμη στα ουγγρικά, καθώς και το καλλιτέχνημα «Δύο αθηναϊκά φυλλάδια» με ποιήματα εμπνευσμένα από το ύφος του Καβάφη. Αρκετά από αυτά είναι έξοχα έργα. Ο τόμος «Η αιώνια Αλεξάνδρεια» πάλι του Balázs Déri χαρακτηρίζεται από επιστημονική εμμονή, διότι δίπλα στις κλασικές μεταφράσεις των István Vas, György Somlyó, Árpád Papp αναφέρεται και σχεδόν ολόκληρο το έργο ζωής του μεγάλου Αλεξανδρινού. Ο Καβάφης άσκησε μεγάλη επίδραση και στα έργα του Déri, όπως επίσης στην ποίηση των Vas, Somlyó, György Faludy, Dezső Tandori, Ádám Nádasdy, Dénes Krusovszky καθώς και στο συγγραφικό έργο των Péter Nádas ή György Spiró, για να αναφέρω μόνο μερικούς. Διασκευή, μετάφραση, παράφραση: φαινομενικά ίσως να μας φανούν όροι ριζοσπαστικοί, αν σκεφτούμε όμως το λογοτεχνικό κέρδος που φέρνουν, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για φαινόμενα αλληλοενισχυόμενα. Χάρη στη διαμάχη, που πηγάζει από την ένταση ανάμεσα στους όρους αυτούς, το έργο ζωής του Καβάφη βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, που από αντικείμενο λατρείας εξελίχθηκε σε εργαλείο.

-Ποια πράγματα χάνονται αναπόφευκτα όταν μεταφράζονται τα έργα του Καβάφη; Σχετικά με τα δύο μεγαλόπνοα έργα για τον Καβάφη που προαναφέρθηκαν, ο Mátyás Dunajcsik έγραψε χαρακτηριστικά, ότι οι μεταφράσεις του Déri θυμίζουν την κλασική απλότητα των άχρωμων αρχαίων αγαλμάτων, ενώ τα κείμενα του Ferenc András Kovács μοιάζουν με λούνα παρκ ή τις κλασικιστικές εικόνες του ξενοδοχείου και καζίνου Caesar’s Palace του Λας Βέγκας. Απ’ αυτά διαφαίνεται ότι μέχρι στιγμής κάτι λείπει από τον «ουγγρικό Καβάφη». Δουλειά υπάρχει ακόμα, εφόσον ο αληθινός Καβάφης υπάρχει μόνο στην ελληνική γλώσσα, αλλά με το πλήθος εμπνεύσεων στον χώρο της μετάφρασης ή της διασκευής στις μέρες μας καθίσταται δυνατό από την μεγάλη ποικιλία ο καθένας να διαλέξει στοιχεία και να σχηματίσει την δική του εικόνα για τον Καβάφη.

-Σας ευχαριστώ πολύ! (μετάφραση από τα ουγγρικά: Β.Στεφόπουλος) Βούλα Αυγουροπούλου

9

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Πολιτιστική ατζέντα Παρουσίαση βιβλίου 13/12/2013

Ελληνικά τετράδια του Σέγκεντ, 7ο τεύχος “Κεφάλαια νεότερης ελληνικής ιστορίας” είναι ο τίτλος του βιβλίου που θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση που διοργανώνουν από κοινού οι Αυτοδιοικήσεις Ελλήνων του 11ου και 12ου διαμερίσματος την Τρίτη 13 Δεκεμβρίου στις 18.ΟΟ στην αίθουσα Jókai Mór του Πολιτιστικού Κέντρου ΜΟΜ (Bp. 1124, Csörsz u.18.). Την παρουσίαση θα κάνει ο δρ. Balogh Ádám, συγγραφέας του βιβλίου και ο Αλέξανδρος Πούρος, πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Σέγκεντ. Η παρουσίαση θα γίνει στην ουγγρική γλώσσα και στο τέλος θα ακολουθήσουν ερωτήσεις. Το βιβλίο „Fejezetek Görögország újkori történetéből” έχει ως θέμα τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, από την επανάσταση του 1821 έως τις μέρες μας, και γράφτηκε από τον νεαρό ιστορικό και διδάσκοντα στο Πανεπιστήμιο Σέγκεντ, Dr. Balogh Ádám. Το έργο περουσιάζει τους σημαντικότερους σταθμούς της ελληνικής ιστορίας καθώς πλησιάζει με θάρρος και ευαίσθητα θέματα, όπως εκείνο του μακεδονικού ζητήματος, του εμφυλίου και των μεταναστών.

O παρών τόμος είναι μέρος της συνολικότερης εκδοτικής δραστηριότητας της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Σέγκεντ και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων νομού Τσόγγραντ, που απ' το 2Ο11 εκδίδουν βιβλία πάνω σε θέματα ιστορίας και διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στη διεύθυνση:

info@szegedigorogok.hu

Reményt a Gyermekeknek Közhasznú Egyesület Συναυλία κλασικής μουσικής Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2013

Ο Ουγγρικός Οργανισμός “Reményt a Gyermekeknek Közhasznú Egyesület”, ο οποίος προστατεύει και υπερασπίζεται τα δικαιώματα των παιδιών στην Ουγγαρία και βρίσκεται σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό HFC “Hope For Children” UNCRC Policy Center, διοργανώνει μία φιλανθρωπική συναυλία κλασικής μουσικής την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου στις 7μμ στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Η συναυλία ονομάζεται “Children’s rights in Melody” και πραγματοποιείται με αφορμή την παγκόσμια μέρα για τα δικαιώματα του Παιδιού. Σολίστ στο πιάνο είναι η Κύπρια φοιτήτρια Σταυρούλα Θωμά, η οποία σπουδάζει στην Ακαδημία Λιστ ενώ έχει πραγματοποιήσει και ολοκληρώσει τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές της πάνω στη μουσική στην Αγγλία. Η Σταυρούλα Θωμά θα ερμηνεύσει σπουδαία κομμάτια γνωστών ευρωπαίων συνθετών, όπως Clementi, Bartók, Schumann, Debussy οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τα παιδιά ή έγραψαν κομμάτια μουσικής και για παιδαγωγικούς σκοπούς. Η συναυλία έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής και Κυπριακής Πρεσβείας.

10

Σταυρούλα Θωμά

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Πολιτιστική ατζέντα ZENE Mydros - www.mydros.hu

PROGRAMAJÁNLÓ 2013. december

GYEREKPROGRAMOK

12. 06. péntek 19:00 Kispest KMO (Bp. 19. kerület, Teleki utca 50.)

12. 13. péntek 20:00 Zorbas Taverna (Bp.1605, Podmaniczky utca 18.)

12. 14. szombat 18:00 József Attila lakótelepi közösségi ház (Bp. 9. kerület, Toronyház utca 3/b) 12. 29. szombat 20:00 Balkán Pezsgő”, FMH (1119 Bp. Fehérvári út 4.)

12. 14. szombat 10:00-11:30 Vidám, zenés családi program,

Fanari

a Nyugati pályaudvartól a Vasúttörténeti parkba.

12. minden csütörtök 19:00 Gyradiko (Bp. 3. kerület, Békásmegyer) Pünkösdfürdő és Királyok útja sarok.

12. minden szombat 19:00 Estia étterem (Bp. 13. kerület, Victor Hugo utca 35.)

Zeus - www.zeus.hu 12. minden vasárnap 13:00, Gyradiko

Akropolis Compania

www.akropoliskompania.hu 12. 07. szombat 19:00, Mikulás ünnep, Csokonai Művelődési Központ (Bp.1153, Eötvös utca 64.)

Lambropoulou Alexandra & Balkán Trió 12. 06. péntek 19:00, Szentendre (Vasvári Pál utca 6.)

12. 13 és 20. péntek 19:00 Estia étterem (Bp. XIII. kerület, Viktor Hugo utca 35.)

Palio Buzuki 12. 07. szombat 19:00 Színész díjkiosztó ünnepség, Hungaria Hotel (Bp. 1074, Rákóczi út 90. Keletinél)

Syrtos - www.syrtos.hu 12. minden vasárnap 17:00 Óbudai Kulturális Központ (Bp. 1032, San Marco utca 81.)

12. pénteki napokon (változó) 22:00 Dionysos Taverna (Bp. 1056, Belgrád Rkp. 16.).

Asztalfoglalás: 318-12-22 Mantzourakis - www.sarantismantzourakis.hu

EGYÉB

Palinta Klub a Garay Centerben (Bp. 1076, Garay tér 20.)

12. 10. vasárnap 11:00 Alma Együttes koncertje.

Munkácsi Mihály Művelődési Ház (2045 Törökbálint, Munkácsi M. utca 83.). Telefon 06-23/-999-250 12. 29. vasárnap 10:00 Alma Együttes koncertje, Pólus Filmszínház (Bp. 1152, Szentmihályi út 131.)

12. 06. péntek 09:30-13:30 Télapó Expressz, Ünnepi díszbe öltözött gőzmozdonnyal utazhatnak a gyerekek 12.14. szombat 10:00-11:00 Szamóca kiskertész foglalkozás a Füvészkertben (növényültetés).

(Bp. 1083 Illés utca 25.) telefon: 314-05-35

EGYHÁZ

Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchatus Magyarországi Exarhátusának Szent Hierotheosz és Szent István kápolnája Budapest, V. ker., Váci utca 55., I. emelet 1. www.patriarchatus.hu 12. 06. péntek 08:00, Isteni Liturgia 12. 24. kedd 09:00, Királyi imaórák.

12.24. kedd 22:00, Virrasztás. Karácsony előestje.

12. 25. szerda 10:00, Az Úr születése Isteni Liturgia 12. 26. csütörtök 09:00, Istenszülő főünnepe Isteni Liturgia.

TV, RÁDIÓ GÖRÖG NYELVŰ ADÁSAI 12. 12. csütörtök, 12:29, M1, Rondó.

12. 13 péntek, 06:30, ismétlés, Duna TV 12. 26. csütörtök, 12:29, M1, Rondó.

12. 29. péntek 06:30, ismétlés, Duna TV 12. minden csütörtök, 13:00-13:30, MR4 rádióban hallható a görög nyelvű műsor. Minden szombaton ismétlés 00:01 (Középhullámon a 873 vagy 1188 khz.)

TÁNC Ilios

12 29. szombat „Balkán Pezsgő”, FMH ( Bp. 1119, Fehérvári út 4.)

Helidonaki 12. 07.szombat 17:00, Lipták Villa, Zeg-zug Ifjúsági ház, (Bp. Hermina út 3.)

12.08. vasárnap 18:00, Békásmegyeri Közösségi Ház (Bp. 3. kerület, Csobánka tér 2.)

Kariatidák

12. 14. szerda 17:00, A Pireuszi esték, kávéházi beszélgetések. „Az idő, a karma és a gének”. Előadó: Lantos Lyka Antal 12. 08. vasárnap 18:00 Békásmegyeri Közösségi Ház, (Bp. III. kerület, Csobánka tér 2.)

Kapcsolattartó: Stefanidu Janula tel.: +36 70 31 20 783 e-mail: stefaniduj@gmail.com

11

HATÁRTALANUL

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Miliosz Katalin írása

Görög borok

A legtöbben ha Görögországra gondolnak, égszínkék tengert, napfényt, vakítóan fehér házakat, több ezer éves ókori emlékeket látnak maguk előtt. Nem véletlenül lettek ezek az ország védjegyei, messze földről utaznak ide évente turisták milliói, hogy nyári vakációjukat ebben az idilli Hellászban töltsék.

Előző hónapban szebbnél szebb és elegánsabbnál elegánsabb éttermeket látogattunk meg, ahol világszínvonalú kiszolgálással és pompával társulnak a tradicionális és hamisítatlan görög ízek. És ha már elindultunk ezen a kulináris útvonalon, folytassuk utazásunkat az ízek és zamatok világába!

Ahogy a mondás is tartja, minden napszaknak megvan a saját itala. Valahogy így van ez a hangulattal is, ám ha egy jól kiválasztott pohár bor mellett döntünk, nagyot biztos, hogy nem tévedünk.

Mint oly sok minden Görögországban, a szőlőtermesztés és a borkészítés is hosszú évezredekre nyúlik vissza, amikor is az otthoni fogyasztás kereskedelemmé nőtte ki magát, maga Hippokratész pedig receptre írta a nedűt pácienseinek. Ma már 7 nagyobb régiót különítünk el az országban, mely mindegyike a rengeteg napfénynek és gondoskodásnak köszönhetően bőséges és kiváló terméssel hálálja meg a törődést.

Ha az éttermek, tavernák itallapján leggyakrabban szereplő borokat kéne felsorolni, a Retsina és a Mavrodafni mindenképpen köztük lenne. Mindkét ital nevéhez illetve készítéséhez legenda fűződik, mely valóságalapja ma már a múlt homályába vész. Míg az előbbi ízét régebben a ki nem száradt hordók gyantájának összekeveredésével magyarázták, mára kiderült, hogy ez nem is áll olyan messze az igazságtól. A már az ókorban is kedvelt italt amforákban tárolták, melyek tetejét gyantával rögzítették, így az akarva – de leginkább - akaratlanul összekeveredett a folyadékkal, létrehozva ezt a sajátságos ízt, melyet sokan kissé elutasítóan fogadnak az első pár korty után. Valóban, a kissé fanyar, kesernyés terpentin íz nem mindennapi élmény, de éppen ez teszi különlegessé és rendkívül népszerűvé.

Megfelelő hőmérsékleten és kitűnő mediterrán ételek társaságában izgalmas ízvilágban lehet részünk.

A másodikként emlegetett Mavrodafni 52% hasonló nevű és 48% korinthoszi fekete mazsolaszőlőből készül. A 3 szakaszos érlelés során tölgyfahordóban, rozsdamentes tartályokban és üvegben tárolják. Az első szakasz hosszúsága miatt íze a túlérett gyümölcsre és csokoládéra emlékeztet, édessége miatt aperitifként, illetve desszertborként tálalják. Elnevezése egy Thesszáliában letelepedett német

12

szőlőbirtokos lányához kötődik, aki a saját maga által telepített szőlőfajtát csodaszép lányáról, Daphnéról nevezte el. Érdemes azonban naprakésznek lenni, lépést tartani az újdonságokkal és nyomon követni a méltán több díjat nyert palackokat. Aki igazi ínyencségre vágyik, és alkalma nyílik rá, mindenképpen kóstolja meg a 2012-es Semeli Mantinia Nasiakost, melyet az amerikai sajtó a világ legjobb 10 bora közé sorolt be. Ez a száraz fehérbor az egyetlen görög a listán, ám igen előkelő minősítéssel: háromból három csillagot kapott. „Ragyogó, gyümölcsös bor az érett gyümölcsök aromájával, a nap ízét kölcsönözve annak” – jellemezték a legnagyobb amerikai lapok újságírói, hozzátéve: „minden korty mosolyra derít”. Az igen kedvelt, erős karakterű nedű leginkább pikáns halételekhez, és tenger gyümölcseihez ajánlott. A sok nemzetközi elismerés importot eredményezett; ma már Angliában, az USA-ban, Kanadában, Németországban, Kínában és Skandináviában is beszerezhető.

Ahogy a fenti példa is mutatja, a görög bortermelők azon vannak, hogy a hellén termékek a lehető legnagyobb népszerűségnek örvendjenek. Ehhez rengeteg minden adott: 300-féle honos szőlőfajta, kedvező klíma és megfelelő talaj.

A tavaly már nyolcadik alkalommal megrendezésre kerülő Asztali borok világversenyén a Gaia Borászat három aranyat vihetett haza, csakúgy, mint a Lyrarakis, Estate Argyros és a Domaine Gerovassiliou.

Az Estate Agryros borászat ezüstérmet nyert Atlantis Santorini borával, mely fehér, vörös és rosé sorozatával könnyen bárki kedvencévé válhat. A fehérbort kristálytiszta színe, domináns citrus íze teszi csábítóvá, az Asyrtico relatív magas savtartalma pedig egyszerre frissességet és karakán határozottságot kölcsönöz neki.

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Utak/Δρόμοι

A vörösbor szerelmeseinek kihagyhatatlan a már oly sokszor jutalmazott Gaia Borászat Nemea vörösbora, mely sötét, már-már feketébe átcsapó bordó színe complex aromákat rejt, melyről azt tartják, megéri türelmesnek lenni; igazán fantasztikus ízeket a legalább tíz éves palackok kibontásával kóstolhatunk. Fogyasszuk vadhúsok és fűszeres ételek mellé, hogy karaktere igazán előjöjjön.

A már rengeteg megmérettetésen indult és érmet szerzett Lyrarakis Borászat Rosé Idyllje intenzív színével, kivételes gyümölcsös aromájával, határozott, ugyanakkor kifinomult ízvilágával ejti rabul az érzékeket.

A Domaine Gerovassiliou borászat késői szüretelésű Malagousia bora az édesszájúak kedvence. A három éves érlelés eredményeképp aranyszínű, aromákban rendkívül gazdag, sárgabarack, körte és mangó ízkavalkáddal csalogatja egy következő pohárra a fogyasztót.

A lista végtelen, hiszen évről-évre rengeteg verseny és megmérettetés ösztönzi a borászokat, hogy az előzőnél is jobb, finomabb és kiválóbb borral álljanak a bírák elé. Határ csak a csillagos ég!

Ha utunk a közeljövőben nem vezet Görögország felé, ne csüggedjünk, Magyarországon is beszerezhetjük az eredeti görög ízeket és termékeket, sok szuper- és hipermarket tart készleten görög borokat. A nagyobb borszaküzletekbe betérve pedig szinte biztos, hogy rátalálunk egy-két hellén eredetű nedűre. Egészségetekre! Στην υγειά σας!

13

Εορτασμός 73ης επετείου του ιστορικού

ΟΧΙ

Γ. Κολλάτος, Γ. Δελληγιάννης, Γ. Ράπτης

Σ. Οικονόμου με τη μαθήτρια της

Αριάδνη Χόρβατ Το χορευτικό Χελιδονάκι Η ορχήστρα του Γιώργου Δελληγιάννη Το χορευτικό Χελιδονάκι

14

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Περιστέρα Γώγου

Λ. Κοράνης, Πρόεδρος ΑΕΟΥ

Τα παιδιά του νηπιαγωγείου με τη δασκάλα τους

Δ. Γιαννακάκης, Πρέσβης

Μητροπολίτης Αρσένιος

Μαθητές του 12τάξιου σχολείου

Μαθήτριες του 12τάξιου σχολείου Οι χορωδία Καρυάτιδες

15

Οι ρίζες μας

Κοινωνιολογική μελέτη για τον Ελληνισμό της Ουγγαρίας

Τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των στρατηγικών ενσωμάτωσης της ελληνικής μειονότητας που έρχεται από μία νοτιοευρωπαϊκή μεσογειακή χώρα σε μία κεντροευρωπαϊκή παραδουνάβια, στα τέλη του 1940, εξαιτίας του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, εξετάζει η δίγλωσση κοινωνιολογική μελέτη «Μεταξύ δύο ταυτοτήτων - Κοινοτική ζωή και στρατηγικές Ενσωμάτωσης των Ελλήνων της Ουγγαρίας 1949-2012» που παρουσιάστηκε στο κατάμεστο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Eötvös Lóránt της Βουδαπέστης. Τη μελέτη επιμελήθηκε ο καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου ELTE, Νίκος Φωκάς, σε συνεργασία με τους κοινωνιολόγους Barna Ildikó, Gregor Anikó, Koltai Júlia, Ligeti Anna Sara, Mikes Hanna και Szilágyi Sára. Η παρουσίασή της, σε μορφή βιβλίου από τις εκδόσεις «Új Mandátum» έγινε από τον κοινωνικό ψυχολόγο Bodor Péter και τον σύμβουλο Τύπου της ελληνικής πρεσβείας στην Ουγγαρία, Νίκο Βλαχάκη, ενώ την εκδήλωση, που διοργανώθηκε από την Έδρα Νεοελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, συντόνισε η διευθύντρια της Έδρας Νεοελληνικής Γλώσσας, Ντόρα Σόλτι. Στον χαιρετισμό του ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Ουγγαρία, Δημήτρης Γιαννακάκης, συνεχάρη τον καθηγητή Νίκο Φωκά για αυτή την πρωτοβουλία, τονίζοντας τη σημασία περαιτέρω έρευνας και συνεργασίας της Έδρας και του Ιδρύματος Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, με σκοπό την ανάδειξη και γνώση της ζωής της ελληνικής μειονότητας. Η μελέτη, η οποία στηρίζεται στη μέθοδο της «ποιοτικής ανάλυσης», στη βάση συνεντεύξεων μελών της δεύτερης και τρίτης γενιάς Ελλήνων, εξετάζει τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των στρατηγικών ενσωμάτωσης της ελληνικής μειονότητας, όταν στα τέλη του 1940, εξαιτίας του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, είχαν φθάσει στην Ουγγαρία περίπου 6.500 ως 9.000 Έλληνες, καθώς και τις βασικές αντιθέσεις που ανακύπτουν από μία τέτοια διαδικασία δεδομένης της αγροτικής καταγωγής τους. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, ο κ. Μπόντορ αναφέρθηκε στα κυριότερα συμπεράσματα των διαφόρων κεφαλαίων του βιβλίου, επισημαίνοντας πως το πεδίο έρευνας είναι μεγάλο και υπάρχει η δυνατότητα συνέχισής της, εμπλουτίζοντας με αυτό τον τρόπο τη γνώση της ουγγρικής κοινωνίας μέσα από τη ματιά των Ελλήνων της Ουγγαρίας. Εξάλλου, ο κ. Βλαχάκης μίλησε για το θεωρητικό μοντέλο της έρευνας, το οποίο στηρίζεται στις επεξεργασίες των GordonΒerry περί «πολιτιστικής αφομοίωσης», περιγράφοντας την προσαρμογή των μειονοτικών ομάδων στην κοινωνία της πλειονότητας ως διαδικασία, η πρόοδος της οποίας πραγματοποιείται, τόσο στο επίπεδο των ατόμων, όσο και στο επίπεδο των ομάδων. Ο ίδιος σημείωσε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση των Ελλήνων κινείται μεταξύ ενσωμάτωσης- αφομοίωσης και όχι του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ τόνισε τη σημασία μηχανισμών κοινωνικοποίησης, όπως αυτό του βιομηχανικού συμπλέγματος του «Ντοχάνιγκιαρ» όπου έγινε η πρώτη εγκατάσταση των πολιτικών προσφύγων, του μειονοτικού σχολείου «Μανώλης Γλέζος» αλλά και του ελληνικού χωριού «Μπελογιάννης», νότια της Βουδαπέστης. Επίσης, αναφέρθηκε στη σημασία μελέτης των εκατέρωθεν εθνικών στερεοτύπων Ελλήνων- Ούγγρων αλλά και την ανάγκη περαιτέρω αξιοποίησης των αρχείων της εφημερίδας «Λαϊκός Αγώνας» και των ελληνόφωνων εκπομπών του Ραδιοφωνικού Σταθμού Βουδαπέστης.

16

Β.Μικ.

Οι ομιλητές Ν. Βλαχάκης, Π. Μπόντορ με την Ντ. Σόλτι Ν. Φωκάς

Δ. Γιαννακάκης, Πρέσβης

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Οι γιορτές μας

Ο εορτασμός της 73ης επετείου του ιστορικού ΟΧΙ του Θανάση Ζιανού Στις 26 Οκτωβρίου 2Ο13 οι Έλληνες της Ουγγαρίας γιόρτασαν και φέτος μεγαλόπρεπα την 73η επέτειο του ιστορικού ΟΧΙ του λαού μας και της Εθνικής Αντίστασης κατά των ξένων κατακτητών και των συνεργατών τους. Την οργάνωση της γιορτής που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Radnóti Miklós, ανέλαβαν η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, ο Σύλλογος Ελληνικής Νεολαίας Ουγγαρίας και η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 13ου διαμερίσματος Βουδαπέστης.

Γ. Κολλάτος, Γ. Δελληγιάννης, Γ. Ράπτης

Η μεγάλη αίθουσα γέμισε από κόσμο, συμπατριώτες μας από την πρωτεύουσα αλλά και από ολόκληρη την Ουγγαρία που ήρθαν να γιορτάσουμε όλοι μαζί την ιστορική αυτή επέτειο. Μεταξύ αυτών ήταν και μερικοί αγωνιστές και αγωνίστριες της ένδοξης Εθνικής μας Αντίστασης που πολέμησαν τους Γερμανούς και ΙταλοΒουλγάρους φασίστες και τους συνεργάτες τους. Τη γιορτή τίμησαν με την παρουσία τους ο Αντιδήμαρχος του 13ου διαμερίσματος Βουδαπέστης, κ.Hiszékeny Dezső, ο Πρέσβης της Ελλάδος στην Ουγγαρία κ.Δημήτρης Γιαννακάκης, με τους συνεργάτες του, Γ. Σταματέκο και Ν.Βλαχάκη, ο νέος Πρέσβης της Κύπρου, κ.Αντώνης Θεοχάρους, ο Μητροπολίτης Αυστρίας, Έξαρχος Ουγγαρίας και Μεσευρώπης, Αρσένιος Καρδαμάκης, ο πρωτοπρεσβύτερος Ιωσήφ Κάλοτα, ο πρόεδρος της ΑΕΟΥ, Λαοκράτης Κοράνης, μαζί με του αντιπροέδρους Θ.Σιανό και Γ.Κολλάτο, ο υπεύθυνος της Λέσχης φίλων και οπαδών του ΚΚΕ Β. Φαρατζής, ο πρόεδρος της Ελληνικής Νεολαίας Ουγγαρίας, Σοφοκλής Νικάκης, η πρόεδρος της ΑΕ του 13ου διαμερίσματος, Ελευθερία Θωμαΐδου, ο πρόεδρος της ΑΕ του Ζούγκλο, Δημ. Μπεκιάρης, η αντιπρόεδρος της ΑΕΒ, Ειρήνη Μποζώνα, ο πρόεδρος της ΠΣΕΟΥ, Γ. Κουκουμτζής, η πρόεδρος της ΑΕ Τάταμπανια, Ν.Κουκουμτζή κ.α. Η εξαίρετη εκφωνήτρια της βραδιάς, Αριάδνη Χόρβατ, άνοιξε τη γιορτή χαιρετώντας τους παρευρισκόμενους και ξεχωριστά τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης που ήταν παρόντες στη γιορτή. Στη συνέχεια η χορωδία Καρυάτιδες τραγούδησε τους εθνικούς ύμνους Ελλάδας και Ουγγαρίας. Ακολούθως, ο Λ.Κοράνης ανεβαίνοντας στο βήμα, αφού πρώτα χαιρέτησε όλους τους προσκεκλημένους, με θερμά λόγια χαιρέτησε τους αντιστασιακούς που ήταν παρόντες στην εκδήλωση και εν συντομία αναφέρθηκε στους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας εναντίον των κατακτητών, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣΕΠΟΝ, με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές που καθοδηγούσαν αυτές τις οργανώσεις, και αγκάλιαζαν τότε την συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας. Σύντομο χαιρετισμό απηύθηναν ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Αρσένιος και ο Πρέσβης κ.Γιαννακάκης. Εκ μέρους του

Πολιτιστικου Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας για το ιστορικό της επετείου του ΟΧΙ και της Εθνικής Αντίστασης μίλησε η Περιστέρα Γώγου, μέλος του προεδρείου, η οποία μίλησε πιο εκτεταμένα σχετικά με τους αγώνες του λαού μας, τις τεράστιες θυσίες του που πρόσφερε για τη λευτεριά, την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία του έθνους μας τονίζοντας την υποχρέωση που έχουμε να περάσουμε στα παιδιά μας το μήνυμα πως όταν ένας λαός είναι οργανωμένος και αποφασισμένος να παλέψει, τότε γίνεται παντοδύναμος. Το πολιτιστικό πρόγραμμα παρουσίασαν οι μαθητές του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών, τα παιδιά του νηπιαγωγείου, η χορωδία Καρυάτιδες, τα χορευτικά συγκροτήματα Ελληνισμός και Χελιδονάκι, με αποκορύφωμα την ορχήστρα του Γιώργου Δεληγιάννη. Οι μαθητές απήγγειλαν ποιήματα του Ρίτσου και Ελύτη και τραγούδησαν Θεοδωράκη, ενώ τα μικρά της προσχολικής απασχόλησης ήταν πολύ χαριτωμένα κάποια φορώντας παραδοσιακές ενδυμασίες και ανεμίζοντας σημαίες που τα ίδια είχαν φτιάξει. Οι Καρυάτιδες είπαν τρία τραγούδια κι εντυπωσίασαν ιδιαίτερα με τις “Γυναίκες ηπειρώτισσες” όπου υπήρχε ταυτόχρονη προβολή εικόνων σε μεγάλη οθόνη. Το Χελιδονάκι και ο Ελληνισμός με λεβεντιά και χάρη χόρεψαν και μας εντυπωσίασαν όπως πάντα. Ο αγαπητός Γιώργος Δεληγιάννης, δημοφιλής οργανοπαίχτης του κλαρίνου γνωστός και στην Ελλάδα και στην Ουγγαρία, παιδί πολιτικών προσφύγων, μας κατενθουσίασε με τη μουσική και τα τραγούδια του. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε η εμφάνιση στην σκηνή των τριών μουσικών με το κλαρίνο, του πρεσβύτερου Γιάννη Ράπτη, του καλεσμένου μας Γιώργου Δεληγιάννη και του νεότερου Γιώργου Κολλάτου και συγκινηθήκαμε με το άκουσμα του ηπειρώτικου τραγουδιού “Ξενιτεμένο μου πουλί”. Στη συνέχεια μαζί με την ορχήστρα ξεκίνησε το γλέντι, η Μαρία Δεληγιάννη στο

Το Χορευτικό Ελληνισμός

τραγούδι, ο Μιχάλης Μαντέλας, βιολί και τραγούδι, ο Χρήστος Παρασκευάς στο ούτι και ο Χρήστος Καράκης στα κρουστά. Τους συγχαίρουμε και τους ευχόμαστε παραπέρα μελλοντικές επιτυχίες στο έργο τους και καλή υγεία! Η ορχήστρα του Γ.Δεληγιάννη και το Παλιό Μπουζούκι κράτησαν μουσική συντροφιά σε όσους έμειναν μέχρι αργά το βράδυ. Όπως πάντα, έτσι και τώρα υπήρχε πλούσιος μπουφές με πολλά και νόστιμα φαγητά και ποτά. Θα θέλαμε να συγχαρούμε τους οργανωτές της γιορτής και όλους όσους συμβάλανε στην πραγματοποίησή της. Να αναφέρω τον Βασίλη Σιδηρόπουλο για την προσφορά του να παρέχει διαμονή και φαγητό στα μέλη της ορχήστρας Δεληγιάννη κατά την παραμονή τους στη Βουδαπέστη. Έτσι τίμησαν οι Έλληνες της Ουγγαρίας την ιστορική επέτειο του Όχι και της Εθνικής Αντίστασης.

17

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Σκονάκι

Λογοτεχνική βραδιά για τον Καζαντζάκη

Από αριστερά: Ο πρόξενος Γ. Σταματέκος, μαθητές του 12τάξιου σχολείου με τη δασκάλα τους Θ.Χατζηευγενάκη που είχε και την επιμέλεια της εκδήλωσης, η πρόεδρος του 2ου διαμερίσματος Π. Τσαφαρίδου, Σοφία Πιπιτσούλη και Σοφία Οικονόμου που διάβασαν αποσπάσματα, και ο υπεύθυνος του γραφείου τύπου της ελληνικής πρεσβείας, Ν.Βλαχάκης

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα αλλά και με αφορμή τη συμπλήρωση 130 χρόνων από τη γέννηση του Ν.Καζαντζάκη, η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 2ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης διοργάνωσε λογοτεχνική βραδιά με τη συνεργασία του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών, όπου ακούστηκαν αποσπάσματα από έργα του μεγάλου συγγραφέα και έγινε σύντομη αναφορά στη ζωή και το έργο του. Στην εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στη Βιβλιοθήκη Ξένων Γλωσσών, παραβρέθηκαν ο πρόξενος της ελληνικής πρεσβείας κ.Ιωάννης Σταματέκος με τον σύμβουλο του γραφείου τύπου κ. Νικόλαο Βλαχάκη, η διευθύντρια της έδρας νεοελληνικών σπουδών του πανεπιστημίου Eötvös Lóránt κ. Ντόρα Σόλτι, η φιλόλογος και τέως διευθύντρια του 12τάξιου σχολείου ελληνικών κ.Ευαγγελία Τσαρούχα, ο πρόεδρος της ΑΕΒ κ.Γιώργος Τζιτζής, ο εμπορικός ακόλουθος της πρεσβείας κ.Μιχαλόπουλος, φοιτητές και μέλη της ομογενειακής κοινότητας. Την εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό της η Πολυξένη Τσαφαρίδου, πρόεδρος του 2ου διαμερίσματος, βραβεύοντας στη συνέχεια τους μαθητές Έφη Αργυροπούλου, Λητώ Πετκάρη και Λάμπρο Μιχαλόπουλο οι οποίοι πέρασαν επιτυχώς τις εξετάσεις ελληνομάθειας απονέμοντάς τους το πιστοποιητικό επιπέδου Γ1 και από ένα βιβλίο επιπέδου Γ2 για προχωρημένους μαθητές, προσφορά του διαδικτυακού προγράμματος ΓΛΩΣΣΑ. Ακολούθως, οι ίδιοι μαθητές μαζί με την Φαίδρα Νικολαΐδου και τις παιδαγωγούς Σοφία Οικονόμου και Σοφία Πιπιτσούλη, διάβασαν και στις δύο γλώσσες αποσπάσματα από τη ζωή και το έργο του κρητικού συγγραφέα. Την επιμέλεια των κειμένων είχε η εκπαιδευτικός του σχολείου, Θεοδοσία Χατζηευγενάκη και την μετάφραση επιμελήθηκε ο Τάμας Γκλάσερ.

Βούλα Αυγουροπούλου

ΧΩΡΙΣ ΣΧΟΛΙΑ Στην Ουγγαρία τα έργα του Νίκου Καζαντζάκη είχαν και έχουν ακόμη μεγάλη απήχηση και επίδραση. Ο καθηγητής της Ενιαίας Ελληνικής Έδρας και Λογοτεχνίας Κάλμαν Σαμπό έγραψε μονογραφία για τη μυθιστορηματική τέχνη του Καζαντζάκη, οι Fodor-Bach-Presser συνέθεσαν μπαλέτο από το “Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” που παρουσιάστηκε στην ΄Οπερα με τον τίτλο : A próba, μεταφραστές του μυθιστορήματος οι Kálmán Szabó - Papp Árpád, στο “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται” βασίζεται η όπερα του Szokolay Sándor: Ecce homo. Μεταφραστής του έργου ο Rubin Péter. Αποσπάσματα από την “Αναφορά στο Γκρέκο” δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1967 στο περιοδικό Nagy Világ, με εισαγωγή και μετάφραση της Szőllősy Klára, η οποία μετέφρασε και όλο το έργο. Το περιοδικό Καφενείο της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας δημοσίευσε το πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος Αδελφοφάδες σε μετάφραση της Αντιγόνης Σαμπό, και ούτω καθεξής.

Ευαγγελία Τσαρούχα

18

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Σκονάκι Νίκος Καζαντζάκης, ο ασυμβίβαστος...

„Δεν ελπίζω τίποτα... Δε φοβούμαι τίποτα ... είμαι λέφτερος.” „Nem remélek semmit…Nem félek semmitől…szabad vagyok.” Νίκος Καζαντζάκης, ένας οδοιπόρος της ανθρώπινης σκέψης, που προσπαθεί σε ολόκληρη τη ζωή του να ανακαλύψει, να συνθέσει, να αποσυνθέσει την ανθρώπινη μοίρα. Προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζει τον κόσμο και να πάρουμε γεύση της κοσμοαντίληψης που έχει διαμορφώσει, να απολαύσουμε κομμάτια ανθολογήματα που μας άρεσαν περισσότερο και μας φαίνονται περισσότερο σημαδιακά στο έργο του συγγραφέα, να προβληματιστούμε... Θεοδοσία Χατζηευγενάκη

„Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι, δεν αντέχουν, ο άνθρωπος αντέχει” „A kő, a vas, az acél nem bírja, az ember kibírja.” Προσωπικά μου αρέσει πολύ ο Νίκος Καζαντζάκης γιατί, όπως συζητήσαμε και στην τάξη, ήταν ένας μεγάλος λογοπλάστης, σαν τον Όμηρο, δηλαδή δημιουργούσε καινούργιες λέξεις. Επίσης μου έκανε εντύπωση που ο Καζαντζάκης παρέμεινε δραστήριος και γεμάτος ενέργεια, χωρίς να σπαταλά το χρόνο του, αλλά αντίθετα, γράφοντας ποιήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια, ταξιδιωτικά, επηρεασμένος από τα γεγονότα της εποχής του, τα οποία ήταν διαρκώς μεταβαλλόμενα. Και για να ολοκληρώσω αυτή την άποψη, θα ήθελα να τονίσω τα ακόλουθα λόγια του Καζαντζάκη: «φτάσε όπου δεν μπορείς», που με εξέπληξαν ευχάριστα και με έκαναν να συνειδητοποιήσω, πως αν έχω θέληση μπορώ να προοδεύσω. Λάμπρος Μιχαλόπουλος

„Αυτό θα πει άνθρωπος: να πονάς, ν’ αδικιέσαι, να παλεύεις και να μην το βάνεις κάτω!” „Ilyen az ember! Gyötrődik, igazságtalanságtól szenved, küzd, de nem adja föl!” Ο Νίκος Καζαντζάκης έβλεπε τον κόσμο με μια διαφορετική όψη. Μέσα από τα αποσπάσματά του αντιλαμβανόμαστε πως πρόκειται για έναν αισιόδοξο και όλο θέληση για ζωή άνθρωπο. Σαν φιλόσοφος είχε αναφέρει πολύ σοφές κουβέντες που όμως τις απέδωσε σαν απλός άνθρωπος που νιώθει την φύση και αντιλαμβάνεται το τι συμβαίνει στον κόσμο. Οι κουβέντες του έδιναν, δίνουν και θα δίνουν θέληση για ζωή και δύναμη για την πραγματοποίηση των ονείρων. Η αγάπη του για την Ελλάδα ήταν πολύ μεγάλη κι ακόμα μεγαλύτερη για την Κρήτη. Μπορούμε να πούμε πως αγαπούσε την ανθρωπότητα αλλά ήταν λίγο δύσπιστος με τους ανθρώπους. Ο Καζαντζάκης προσπαθούσε πάντα να μας μεταδίδει την φιλοσοφία μέσα από τον λυρισμό. ‘Έφη Αργυροπούλου

„Μια αστραπή η ζωή μας, μα προλαβαίνουμε.” „Egy villámlás az életünk…mégis van időnk mindenre.”

Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ο θάνατος του Καζαντζάκη, και ο τρόπος που αντιμετώπιζε τα πράγματα στην ζωή! Ο τρόπος σκέψης του. Δεν φοβόταν τον θάνατο και την ζωή και ζούσε όπως ήθελε κάθε στιγμή της ζωής του. Δεν ήθελε να χάνει άσκοπα τον χρόνο του. Πριν πεθάνει τελείωσε κάποια πολύ μεγάλα έργα του, κάτι που με έκανε να σκεφτώ πολύ για το πόση δύναμη είχε μέσα του αυτός ο άνθρωπος. Επίσης ο τρόπος γραφής του είναι πολύ ιδιαίτερος και ξεχωριστός και αυτό κάνει τα έργα του ακόμα πιο ενδιαφέροντα. Κατάφερε να φτιάξει έναν δικό του μοναδικό κόσμο. Φρόντιζε να συμβαδίζει ο τρόπος ζωής του με τον τρόπο σκέψης του, με τις ιδέες του. Σε κάθε έργο του περνάει σημαντικά μηνύματα. Μηνύματα ζωής. Ο Καζαντζάκης είναι διαφορετικός, μοναδικός λογοτέχνης και για αυτό τον λόγο τον αγάπησα τόσο και άγγιξε την καρδιά μου! Λητώ Πετκάρη

„Όσο ζούμε μιαν ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας, καταλαβαίνουμε ξαφνικά -και κάποτε με κατάπληξη- πόσο σταθήκαμε ευτυχισμένοι.” „Amíg átéljük a boldogságot, nehezen érezzük meg, de ha már elmúlt és visszatekintünk, hirtelen megértjük – olykor elcsodálkozva – , milyen boldogok voltunk.”

Ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν ένας πάρα πολύ σοφός άνθρωπος, συγγραφέας από την Κρήτη. Διατύπωσε φιλοσοφίκές σκέψεις αι με εντυπωσίασε ο τρόπος που έβλεπε τον κόσμο και αντιμετώπιζε τα προβλήματα της ζωής. Φαίδρα Νικολαίδου

19

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα

A XI. századi Ohrid Szent György-ereklyéje Veszprémben Dr. György Antal Diószegi A VIII. és a II. kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzatok 2013. október 5. napjára Veszprémbe és Tihanyba kiválóan sikerült honismereti kirándulást szerveztek. Veszprémben a keleti kereszténység ezer éves múltra tekint vissza. E város kiemelkedő jelentőségű helyszíne a X-XI. századi magyar-görög műveltségi kapcsolatrendszernek, hiszen ezer évvel ezelőtt a magyar koronázási palást a veszprémvölgyi görög apácamonostorban készült el. (A monostor szó a görög monasztérion, azaz remetelak szóból származik.) Budapest VII. kerületében, a Rózsák tere 10. szám alatt lévő görög katolikus templom jobb oldalfalán látható egy nagy méretű, látványos falfestmény, mely a magyar királyok koronázási palástjának a veszprémvölgyi görög apácamonostorban való elkészültét ábrázolja. Közismert, hogy napjainkban e palást félkör alakú: megítélésem szerint elkészültekor teljes kört formázott, és ekként Nap-jelképként is a tökéletesség értelmét hordozta; csakúgy mint az országalma, melynek aranygömbje ugyanezt a jelképiséget fogalmazza meg.

Komjáthy Miklós írt arról, hogy a veszprémvölgyi monostort Géza alapította a felesége, Sarolt számára: Moravcsik Gyula szerint az alapítólevél „frazeológiája a bizánci egyházi terminológia ismeretét tükrözi vissza”, vagyis, „aki ezt az oklevelet írta, jól ismerte a bizánci egyházi nyelvet”. Fehér Géza szerint az alapítólevél átokformulája azért lényeges, mert „ugyanez a formula zárja az Athos-hegyi Zographos monostornak 980. augusztus 18-án kelt” oklevelét. Ezen „források adatai szépen illeszkednek a veszprémvölgyi apácamonostor Géza-kori alapításának tény-komplexusába, nagymértékben valószínűsítik, hogy a monostort valóban Géza alapította, s az alapítás tényéről szóló oklevelet is ő bocsátotta ki”. (1) Dr. Szarka János diósgyőri görög katolikus parókus azt fogalmazta meg egy könyvében Veszprém egyházi jogi státusáról, hogy „az érseki monostor titulus a Veszprémi (görög) Érsekség monostoraként értendő”: Font Márta szerint „Veszprém első püspöke görög rítusú volt”. (2) A Magyar Szent Korona egyik görög feliratos zománcképén is ábrázolt görög katonaszent, Szent György számos emléke jelen van Veszprém történetében, és ezek a korabeli magyar-görög kapcsolatokkal, valamint Szent Imre herceg sorsával is összefüggenek. A Magyar Katolikus Lexikon ezt rögzíti: „veszprémi Szent György-kápolna: Veszprém legkorábbi építészeti emléke

20

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα (…) egyterű körkápolna, rotunda volt, félkörívesen záródó szentéllyel”. E körkápolnát „Szent István 1016 és 1018 közötti bizánci szövetségével lehet összefüggésbe hozni”, melynek „során Bazileosz bizánci császár első királyunknak adta azt a … Szent György-ereklyét, amit addig Ohrid érseki székhelyén őriztek”. A Szent György körkápolna a középkorban híres búcsújáró hely volt, hiszen itt őrizték Szent György fejereklyéjét.

(A Várpalotához közel fekvő ösküi körtemplom (rotunda) szintén e korszakból való.) Veszprémben élt Géza fejedelem özvegye, Sarolt, és itt töltötte ifjú korát fia, Imre herceg is.

Az 1109-1112 között keletkezett Szent Imre legenda is említi e kápolnát: „egy éjjel, hogy imádkozni titkon, csak egy szolgája kíséretében a régi és ódon egyházba mene, mely Veszprém városában Krisztus legdrágább vértanúja, György tiszteletére van építve” .

Bálint Sándor ezt írta: a „veszprémi Szent György-kápolna a sárkány ölő lovagnak talán a legősibb hazai szentélye, amely állítólag még a X. századból származik”; és Szent Imre legendájában olvasható, hogy „fogadalmát egy szolgája jelenlétében Veszprém vára legősibb, Györgynek szentelt egyházában tette le”. (3)

A veszprémi Szent György-körkápolna napjainkban: ereklyéje Ohridból került ide a görög császár ajándékaként.

A fenti Ohrid-Veszprém kapcsolat okán indokolt az alábbi adalékokra is utalni. A Magyar Katolikus Lexikon ezt rögzítette: „Achrida, Achriden (Ohrid, Makedónia): egykori érsekség Epirus novus provinciában”. A Magyar Katolikus Lexikon ezt is írja „Bodony, Bodanen, Bodonien, Bödön (2000: Vidin” kapcsán: „egykori püspökség, 1020: Achrida” egyházához tartozott. A fenti adatok azért fontosak, mert az erdélyi Gyula vezér Bodonyban vette fel a görög keresztséget, és ő hozta magával Erdélybe Hierotheosz görög térítőpüspököt: Szent István király az erdélyi Gyula vezér unokája volt. „Hierotheosz keresztelte meg Zombor gyula nővérét, Saroltot, Géza nagyfejedelem feleségét, és egyesek szerint talán Gézát is.” (4) Bodony kapcsán utalnék arra, hogy megítélésem szerint itt lehetett a magyar Bod/Bot/Both/Bud/But/Buth-nemzetség területe: e délvidéki város magyar neve és e nemzetség neve erre utal. E nemzetség nevét több jelentős magyar személyiség is viseli! Egy 1193. évi oklevélben szerepel „Bot bihari

ispán” neve. (5) Hunyadi János édesapja Buthi Vajk volt.

Both János Nándorfehérvár egyik kapitánya volt 1521-ben. Az Ohrid-Bodony kapcsolat okán indokolt az alábbi adalékokra is utalni! Alexiosz görög császár leánya, Anna Komnena közismert XII. századi munkájában „az Achrida körül lakó magyarokról is emlékezik, kik atyja hadseregében” harcoltak a görögökkel közös hadban egyesülve a közös ellenség ellen. Itt fontos arra utalni, hogy a „Balkán-félsziget magyar telepeseinek püspöke a thessaloniki érsek alatt állott”. (6) „Hazai okmányainkban az Achrida vagy Ochrida város- és területnév néhányszor fordul elő. így a Wenzel Gusztáv által kiadott „Árpádkori új Okmánytár” VIII. kötetében egy János nevű achridai érsek említtetik, még a X-dik század végéről”: „ugyanezen kötetben Theophylactus achridai patriarcháról is történik említés, ki a gondjaira bizott egyházakat okmányilag kimutathatólag egész 1118-ig kormányozta”, és „ugyanezen kötetben ochridai püspökökről is van szó”. A fenti adatok a „magyarok achridai telepe” történetével összefüggenek. (7) Megítélésem szerint az ohridi magyar adatok összefüggenek Ungrovlachia magyar-görög kapcsolatrendszerével, melyek tekintetében különösen a görög szertartású magyarokra vonatkozó adatok a legfontosabbak. Az „Ohrid-tó környéki monostorok” kapcsán fontos, hogy a „XI-XIII. században Kis-Ázsiából elvándorolt görögök” is megtelepedtek itt. (8) Ohrid érseksége alá tartozott a barancsi püspökség is: Barancs volt magyar és görög kézen is a XII. században. A Morava völgyében található Barancs városában a Konstantinápolyba tartó magyar kereskedők is megálltak. (9) A Magyar Katolikus Lexikon ezt írja az ún. „veszprémi Gizellakápolna” igazi nevéről, és görög vonatkozású emlékeiről: az egykori palotakápolna „eredeti védőszentje nem ismeretes”, és amikor „a 18. században először említik, Szent György-, vagy Szent Imre - kápolnának nevezik”, és e szentély egyik zárókövén egy „bizánci módon áldásra emelt kezet” láthatunk.

A Veszprémben nevelkedett Szent Margit legendájában ez olvasható: „Olimpiádesz asszony vala Szent Margit asszonynak dajkája, nevelője és mestere”. Olimpiádesz asszonynak a neve is görög. Dr. Szarka János rögzítette, hogy Pray György jezsuita történész írt arról, hogy Szent Margit „görög apáca volt”. Egyesek szerint Kun László magyar király, azaz „IV. László alatt a veszprémi kanonoki testület áttért a görög szertartásra”. (10) Tihany kapcsán arra fontos utalni, hogy a „görögkeleti barátok monostora volt” itt, amit Szent Miklós tiszteletére szenteltek.

Dornyay Béla és Vigyázó János ezt rögzítették a tihanyi barátlakásokról: a „legészakibb, nagy üreg volt a templom, belsejében a görögkeleti templomokat jellemző ikonosztáz felismerhető”. (11) „Az Óvár keleti oldalában, a sziklafalban a XI.-XIV. század között ortodox görög szertartású remeték vájták ki celláikat, kápolnájukat és ebédlőtermüket keleti típusú lavra-rendszer szerint. Ez a Kárpát-medencében, sőt Közép-Európában az egyetlen, aránylag épségben maradt remetetelep, helyi neve barátlakások.” (12) Lavra (Λαύρα) a legnagyobb, legjelentősebb monostorok elnevezése: közvetlenül a pátriárka felügyelete alá tartozik. Nagy Lavra 969-től az Athosz-hegy.

Források: (1) Komjáthy Miklós: A veszprémvölgyi alapítólevél kibocsátójáról. In.: Levéltári Közlemények, 42. 1971. 1. 46. o.; (2) Dr. Szarka János: A rotunda öröksége. 2. A görög rítus nyomai a középkorban Sárospatakon és vonzáskörzetében. Miskolc, 2010. 21. o.; (3) Bálint Sándor: Szent György kultuszának maradványai a hazai néphagyományban. In.: Ethnographia. A Magyar Néprajzi Társaság értesítője. 85. évfolyam, Budapest, 1974. 214. o.; (4) Dr. Szántó Konrád: A katolikus egyház története. I. kötet. Bp., 1983. 310. o.; (5) Réfi Oszkó Magdolna: Iratfajták, irattípusok (Levéltári módszertani füzetek 6. 1988. 182. o; (6) Gróf Kuun Géza: Adalékok a keleti nyelvek, irodalmak és utazások történetéhez. Hazai történetünkre s nemzeti irodalmunkra való vonatkozással. Első rész folyt. In.: Keresztény Magvető. 28. évfolyam. 1. füzet. 1893. január-február. 15. o. (7) Gróf Kuun Géza: Adalékok … 16. o.; (8) Puskely Mária: Kétezer év szentjei. II. kötet. L-ZS. Bp., 1998. 1246. o.; (9) Korai magyar történeti lexikon.

(9-14. század). Főszerkesztő Kristó Gyula. Bp., 1994. 82. o.; (10) Dr. Szarka János: A rotunda öröksége. 2. A görög rítus nyomai a középkorban Sárospatakon és vonzáskörzetében. Miskolc, 2010. 10. o.; (11) Dornyay Béla- Vigyázó János: Balaton és környékének részletes kalauza. Nemzeti Könyvtár 3. Bp., 2012. 189. o.; (12) www.tihany.hu/‎ - letöltve 2013. szeptember 2.

21

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Ziszidisz Nikosz „Az a legfontosabb cél, hogy ez a ház elkészüljön” A Görögség Házáról már volt szó korábban és valószínűleg sokszor lesz is még, ám jelen interjú aktualitását az indokolja, hogy a történet igazi mérföldkőhöz érkezett: az Etna Kft. megnyerte a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata által kiírt pályázatot, s a hosszas várakozás és az állagmegóvási munkálatok után végre elkezdődhet a tervek kivitelezése.

S hogy ez mit is jelent pontosan, s mire lehet számítani a munkák végeztével, arról az Etna Kft. képviselőjével, Ziszidisz Nikosszal beszélgettünk.

dr. Miliosz Nikolett rovata

Elöljáróban annyit hadd jegyezzek meg: számomra mindig öröm egy ennyire optimista görög fiatallal beszélgetni.

Kérlek, mutasd be magad! Édesapám görög, édesanyám magyar származású, én pedig minden nációból igyekeztem azokat a vonásokat átvenni, amelyek biztosítékul szolgálnak arra, hogy emberileg jól működjek.

Két bátyám van, mindhárman építészek vagyunk. Alekosz bátyám négy évvel, Petrosz bátyám másfél évvel idősebb nálam. Alekosz kézügyességben, grafikában jeleskedik, Petrosz művészibb, tömegekben, rajzban, felületben gondolkodik, én pedig a kivitelezéssel foglalkozom. Általános iskolában is rajztagozatosok voltunk mind a hárman, én építőipari szakközépiskolát végeztem, majd az Ybl Miklós Főiskolát. Apu a céget 1991-ben alapította, s ez óriási előny volt számunkra, hiszen a gyakorlatban is el tudtuk sajátítani a szakmát.

Tehát született építész vagy?

Már egészen kicsi koromban is az építész volt a válaszom a „Mi leszel, ha nagy leszel?”kérdésre, nem is igazán gondoltam egyébre. Sosem próbálkoztam mással, mindig is a kreativitás volt számomra az első, ebben tudom kifejezni önmagam.

Szoktál rajzolgatni pusztán a saját örömödre is?

Sajnos ma már egyre kevesebbet, inkább akkor, ha valakinek ajándékot készítek. A legjobban kétoldalú filctollal szeretek dolgozni, ami már olyan hatást eredményez, mintha akvarell képet készítettem volna. Ma már sokkal jobban szeretem a térben megvalósuló dolgokat, szobrokat, térplasztikákat, nemrég készítettünk például egy 880 darab sörösüvegből álló térplasztikát a HelloBaby bár számára.

Az Etna Kft. nyert a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata által kiírt pályázaton. Mutasd be kérlek a céget! Édesapám 1991-ben hozta létre az Etna Kft-t, amely kezdetben javarészt felújításokkal, irodákkal, lakásokkal foglalkozott, ám ahogy mi, gyerekek egyre idősebbek lettünk, s a technika is fejlődött, egyre jobban bővült a tevékenységi körünk. Manapság már teljes körű szolgáltatást nyújtunk a tervezéstől kezdve a

22 22

kivitelezésig, bútorgyártásig, engedélyeztetésig, berendezésig, dekorálásig.

„Az emberek ne azt várják, hogy jelen ütem végére kacsalábon forgó palota áll majd a Börzsöny utcában” Milyen indíttatásból pályáztatok?

Görögökkel és görög önkormányzatokkal nem dolgoztunk még ezt megelőzően, s amint tudomást szereztünk a lehetőségről, úgy döntöttünk, élünk vele. Szerettünk volna a görögség körében is valamit letenni az asztalra.

Hogy néz ki most a Görögség Háza? Honnan indultok?

Ott vesszük át az épületet, hogy a homlokzati nyílászárók nagy része ki van cserélve, ezek alumínium nyílászárók, a bontások nagy része megvan, elkészült a tetőszigetelés is, viszont a tetőszigetelésről lejutó víz útja már nincs kitalálva, így az az első feladat, amit meg kell oldani, hogy az épületre ráeső csapadékot megfelelőképpen elvezessük. Ezután következik a színházterem, az előtér, valamint a vizes blokkok minimális felújítása. A gépészet és a villanyszerelés még tervezési fázisban van. Az a cél, hogy az épület használatba vehető legyen, ehhez kell vizes blokk, fűtés, megfelelő világítás, valamint a színháztermet is olyan állapotba kell hozni,hogy ott rendezvényeket lehessen tartani. Az utóbbi nehezebb kérdés a szinteltolódás miatt, valamint ebben az ütemben kialakításra kerül még egy könyvtárhelyiség is. Én azt javasoltam, azt kell először eldönteni, mire akarjuk ezt az épületet használni, hiszen évi két görög ünnep szerintem nem elegendő. Fontos, hogy ne úgy képzeljük el, hogy az első ütem elkészítése után egy teljesen kész színháztermet kapunk, az egyelőre teljesen üres lesz.

Véleményed szerint hogyan kellene kialakítani a továbbiakban az épületet? Én biztosan élnék az épületet körbevevő szép nagy térrel, hiszen abban is rengeteg a lehetőség, továbbá magát a színháztermet kellene olyan szintre felfejleszteni, hogy ott többféle

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Szivárványország előadás, est kerülhessen megrendezésre. Ki kellene használni az épületet télen-nyáron, nem is beszélve arról, hogy annak a rezsijét is ki kell termelni, s ahhoz, hogy az épület folyamatosan működőképes legyen, heti szinten kell az épületet használni.

Meglátásod szerint mennyi pénz kellene egy komplett Görögség Háza kialakításához, amely már tartalmazza a teljesen berendezett könyvtárat, iskolát, irodákat, próbatermeket, színháztermet?

Mindig azt szoktam válaszolni erre a kérdésre, hogy mit mondjak: amit hallani szeretnél vagy az igazságot. Az ezt követő meglepett kérdésre, hogy mit értek ezalatt, az a válaszom: gondolj egy összegre, s szorozd meg kettővel. Ennek az az oka, hogy amint elkezdődik az építkezés, és a megrendelő térben kezdi látni a dolgokat, egyre több ötlet kezd kibontakozni a fejében, amely mindig plusz anyagi ráfordítást igényel. Az az első, hogy a meglévő keretet kell számításba venni, emellett képezni kell egy tartalékkeretet, s ennek megfelelően kell felmérni a lehetőségeket. Sokszor hajlamosak elfelejteni azt az emberek, hogy az utólag támadt igényeket a beruházás anyagi vonzata is követni fogja. Fontos, hogy mik a céljaink, mekkora összeget tudunk rezsiként havonta kifizetni, de tudomásul kell vennünk,hogy ez az épület nem tud annyit,mint egy most épülő ház. Kompromisszumokat muszáj kötni, s nagyon fontos, hogy az emberek tisztában legyenek azzal,hogy a rendelkezésre álló keretösszegért mi jár. Nagyon fontos ezért a kommunikáció és a folyamatos felvilágosítás. Ez számomra azért könnyebb feladat, mert korábban a mi nevünkhöz kötődött a tv-ben folyó sorozat, az ÁlomÉpítők, ahol nekem többek között az volt a tisztem, hogy a televízió másik felén ülő nézővel megértessem, hogy az építkezés során mi hogyan történik. Az építészet nyelvét le kell fordítani a mindennapi élet nyelvére, ami azért is fontos, mert annak, amit mondunk, 6-7%-a a tartalom, 40-50% testbeszéd, a maradék pedig a hangszín, amit használsz. A legnagyobb siker minden építkezésnél annak elérése, hogy a két fél, az építész és az építtető is egy nyelvet beszéljen. Ha ők elbeszélnek egymás mellett, akkor nagyon nehéz lesz a munka. Mi a tiszta és egyértelmű kommunikációra törekszünk.

Nem mindenkinek adatik meg a lehetőség, hogy televíziós műsor állandó munkatársa legyen. Azok kedvéért, akik nem láttak egy részt sem, kérlek, mesélj arról, milyen típusú műsor az ÁlomÉpítők!

A produkció célja az volt, hogy nehéz helyzetben lévő családoknak segítsen, mégpedig úgy, hogy a házukat, lakásukat élhetőbbé, szebbé varázsolja, adott esetben pedig teljesen új otthonnal ajándékozza meg őket. Ebben a műsorban generálkivitelezőként vettem részt.

„Sajnos a közösségben sokan rosszat feltételeznek egymásról, ezen a szemléleten is változtatni kellene” Mi az Etna Kft. legfőbb hitvallása?

Számunkra az a legfontosabb cél, hogy ez a ház elkészüljön.

Mi ebben a projektben abszolút pártatlanul veszünk részt, tiszta lappal akarunk a munkának nekikezdeni, s hogy mennyi konfliktus lesz menet közben, azt nem tudom megjósolni, de megpróbálok majd minden helyzetet higgadtan kezelni. Nagyon fontos, hogy az emberek ne azt várják, hogy jelen ütem végére kacsalábon forgó palota áll majd a Börzsöny utcában, hisz a rendelkezésre álló összeg ahhoz képest kevés, hogy mennyit lehetne elkölteni erre a házra, ahhoz képest pedig sok, hogy milyen nehéz ezt a pénzt összegyűjteni. Én azt tudom

megmondani, mi mennyibe kerül, mit tartok jónak és szakmailag indokoltnak, de a végső döntést nyilván nem én fogom meghozni. Mi tisztán játszunk mindig mindent, nem csinálunk semmiből titkot, hiszen az egyenes út a legrövidebb út. Sajnos a közösségben sokan rosszat feltételeznek egymásról, ezen a szemléleten is változtatni kellene. Nem félek a Ház nyújtotta kihívástól, s nagyon reménykedem benne, hogy ezt az optimista szemléletet minél több emberre át tudjuk ragasztani. Én nem játszom olyan emberekkel, akik átvágnak.

„Azt kell először eldönteni mire akarjuk ezt az épületet használni, hiszen évi két görög ünnep szerintem nem elegendő” Ha nem kötnék a kezed anyagi korlátok, s minden döntést te hozhatnál meg, milyen lenne a Görögség Háza?

Amit személy szerint hiányolok: jobban kellene nyitni a magyarok felé is, hiszen édesanyám korábban egy másik hangulatról mesélt, mint amely most jellemzi a görög rendezvényeket. Több olyan nemzeti estet rendeznék, amely nem feltétlenül csak a görögöknek szól, hanem olyanoknak is, akik szeretnének megismerkedni ezzel a kultúrával, olyan átmeneti teret hoznék létre, ahol nemzetiségtől függetlenül bárki bekapcsolódhatna a hagyományaink szövevényébe. Ami még nagyon tetszik, az a Radnóti Miklós Művelődési Központnak a hidraulikus padlószerkezete, amelyben már rengeteg a lehetőség.

Számomra a Házban elhelyezkedő görög étterem, görög üzlet, görög büszkeségfal egyértelmű kellék. Azon is gondolkodnék, hogy ebben a házban minden itteni görög hagyjon valamilyen nyomot. Legyen ezenkívül könyvtár, egy olyan hely, ahol kutatni lehetne a görögséget, de nemcsak a görögöknek.

Milyen görög üzletre gondoltál?

Elsősorban az élelmiszer jut eszembe. Három dolog hiányzik számomra nagyon: a hagyományos fetasajt, az olívabogyó és a sós, nagy szemű szotyola. Ha csak ezt árulnák, akkor is keresett lenne a bolt. A hidraulika nagyon jó dolog, de a történelmi emlékhely számomra fontosabb. Itt gondolhatunk fizikai jelekre, de családfákra is, bármire, amely nyomot hagy rólunk a világban.

Visszatérő kérdésem hozzád is: hol vannak a görög fiatalok? Én harmadik generációs görög vagyok, és azt veszem észre, valamelyest ez azzal is jár, hogy a nemzeti öntudat is gyengül, ami nem feltétlenül baj, csak ismerni kell azt, hogy honnan származunk. Nemcsak görög rendezvényekre nem járnak a fiatalok, hanem máshová sem, hiszen a fiataloknak nagyon nehéz a helyzete manapság. A napi rohanás, a megélhetésért való küzdelem felemészti az energiákat Mi az, ami kimondottan görög vonás benned?

Amíg az októberi görög ünnepen ücsörögtem, pont ezen gondolkodtam, fel is támadt bennem a nemzeti öntudat, örömmel töltött el, hogy görögnek is születtem, onnan is származom. Ez a világ már egy modern világ, ahol a fiatalokat számos nemzet hatásai érik. Ami görög vonás bennem, hogy igyekszem mindig mindent a pozitív oldaláról megközelíteni, ahogyan magát a Görögség Háza projektet is, próbálom mindig a célt és a végeredményt látni magam előtt. Ennek a szellemében dolgozunk, de hiszem, nem is lehet másképp!

Köszönöm, hogy beszélgettünk.

23 23

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Φόρος τιμής

Κész József Αγαπητοί Συμπατριώτες, Με λύπη σας ενημερώνουμε πως αυτό τον μήνα αποχαιρετήσαμε τέσσερα μέλη της κοινότητάς μας.. Τον Γεώργιο Οικονόμου και την δασκάλα των πολιτικών προσφύγων και της τρίτης γενιάς, Κοτσίδου Αντωνία, πολιτική πρόσφυγας και η ίδια. Εκ μέρους του Σώματος της Αυτοδιοίκησης τους εκλιπόντες αποχαιρέτησε ο αντιπρόεδρος Κολλάτος Γεώργιος. Την ίδια μέρα και ώρα στο χωριό Μπελογιάννης αποχαιρετήσαμε τον Kész József, μέλος της τοπικής Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του χωριού Μπελογιάννης και μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας. Στην νεκρώσιμη τελετή τον επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Κοράνης Λαοκράτης, πρόεδρος της Α.Ε.ΟΥ. Αναφερόμενος στη δράση του Kész József, τόνισε ότι η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας και ο Σύλλογος είχε σε καθημερινή βάση στενή συνεργασία μαζί του. Είχε εκλεγεί στο αξίωμα του αντιπροέδρου την εθνικής μειονότητας του χωριού το 2011. Η δουλειά του ήταν αποτελεσματική και πολύ χρήσιμη και για τους κατοίκους του χωριού αλλά και για τον ελληνισμό της Ουγγαρίας. Σε αυτόν οφείλεται η επαναλειτουργία της βιβλιοθήκης του Σχολείου Μπελογιάννης και της φωτογραφικής έκθεσης στο Πνευματικό Κέντρο του χωριού. Ο Józsi δεν δεχόταν τις αδικίες εναντίον της oμογένειάς μας, για αυτό και ήταν ο πρώτος που σήκωσε την φωνή του και ενήργησε κάνοντας αναφορά για την υπεξαίρεση χρημάτων από το Ίδρυμα του Οίκου του Ελληνισμού. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα σήμερα η υπόθεση να βρίσκεται στα χέρια του εισαγγελέα με απαγγελία κατηγορητηρίου. Κάτι που δεν είχε την απαραίτητη πλειοψηφία να το πράξει το σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας. Καλέ μας Józsi, καλό σου ταξίδι και αιωνία η μνήμη σου. Τέλος, στις 22 Νοεμβρίου, στο κοιμητήριο του δέκατου διαμερίσματος αποχαιρετήσαμε τον Ευστρατιάδη Κώστα. Στην κηδεία του παραβρέθηκε εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης ο Γεώργιος Κολλάτος. Κοράνης Λαοκράτης Πρόεδρος της Α.Ε.ΟΥ.

Γεώργιος Οικονόμου (1934-2013) Αποχαιρετήσαμε τον Γιώργο Οικονόμου στις 14 Νοεμβρίου στη Βουδαπέστη Ήρθαμε σήμερα εδώ να αποχαιρετήσουμε τον αγαπημένο μας πατέρα, παππού, και όπως συνηθίζαμε να λέμε θείο Γιώργο. Ο συμπατριώτης μας Γιώργος Οικονόμου γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1934 στο χωριό Καστανή Ηπείρου που βρίσκεται κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Προερχόταν από φτωχή αγροτική οικογένεια. Οι γονείς του απόκτησαν τέσσερα παιδιά, ο Γιώργος ήταν ο μεγαλύτερος και ακολούθησαν η αδελφή του Βαρβάρα, ο Βασίλης και ο Λευτέρης. Το 1948 αναγκάστηκε να αφήσει το χωριό του σε ηλικία 14 χρονών. Για πρώτη φορά βρίσκεται στην Αλβανία και μετά καταλήγει στη Ουγγαρία. Μένει μαζί με όλα τα άλλα ελληνόπουλα σε παιδικούς σταθμούς. Με τον πατέρα του δεν ξανασυναντήθηκε, πέθανε στον εμφύλιο πόλεμο. Μακριά ήταν και από την μητέρα του, η οποία βρισκόταν στην Τασκιένδη. Με την γυναίκα την Αρχόνδα παντρεύτηκαν το 1952, και τέσσερα χρόνια αργότερα απόκτησαν την μοναχοκόρη τους την Ειρήνη. Τα πρώτα χρόνια η οικογένεια έζησε στο Dohánygyár και μετά μετακόμισαν το 1966 στο 10ο διαμέρισμα της Βουδαπέστης, στο Harmat utca lakótelep. Έβγαλε την σχολή μηχανικών αυτοκινήτων και δούλεψε ως μηχανικός μέχρι την συνταξιοδότησή του. Δυστυχώς το 1990 χάνει τη γυναίκα του. Μετά το θάνατο της γυναίκας του γνωρίζει την καινούρια σύντροφό του Μαρίκα, με την οποία έζησαν μαζί 23 χρόνια. Ήταν αγαπητό μέλος την ελληνικής κοινότητας, τον προσκαλούσαν παντού, και κρατούσε τακτικά την επαφή με τις άλλες ελληνικές οικογένειες. Συμμετείχε ενεργά σε κάθε εκδήλωση που ενίσχυε την ελληνική του συνείδηση. Ήταν ανοικτός στον έξω κόσμο. Αγαπούσε το σκάκι και να παρακολουθεί τους αγώνες με τον εγγονό του, για τον οποίο ήταν περήφανος. Ήταν αξιόπιστος, σοφός, κοινωνικός άνθρωπος. Το πρώτο για αυτόν ήταν πάντα η οικογένειά του. Δυστυχώς έφυγε από κοντά μας το πρωί της 4ης Νοεμβρίου. Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένεια και τους συγγενείς του και καταθέτω στεφάνι εκ μέρους των Αυτοδιοικήσεων Ελλήνων Ουγγαρίας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας, και εκ μέρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Kőbánya. Καλό σου ταξίδι σύντροφέ μας, Γιώργο! Αιώνια η μνήμη σου, αθάνατος. Γεώργιος Κολλάτος Αντιπρόεδρος Α. Ε. ΟΥ.

24

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Hivatal Ένας χρόνος από το θάνατο του Χρόνη Μίσσιου

Θυμόμαστε τα γραπτά του Πιστεύω πως το πρόβλημα της ελευθερίας του ανθρώπου ξεκινάει από το σώμα του. Ίσον, άμα δεν έχεις το δικαίωμα να χρησιμοποιήσεις το σώμα σου όπως σου γουστάρει, τότε μπορεί να αρνείσαι ένα ανελεύθερο σύστημα, αλλά ταυτόχρονα να αναπαραγάγεις ένα νέο σύστημα καταπίεσης. Στο κάτω κάτω, ο μαρξισμός δε σκοπεύει απλώς σ’ ένα νέο σύστημα παραγωγής αγαθών ή σ’ ένα νέο σύστημα εξουσίας καλύτερο από το προηγούμενο, αλλά στην ευτυχία του ανθρώπου. Και η ευτυχία του ανθρώπου δε μπορεί να νοηθεί διαφορετικά, παρά μονάχα μες από την ελευθερία του σώματός του, μες από την ελευθερία της συμπεριφοράς του. Το’ριξα πάλι στην αμπελοφιλοσοφία, αλλά θέλω να σου πω πως το πρόβλημα της ευτυχίας του ανθρώπου μπορεί ν’ αρχίζει με ένα πιάτο φαΐ, αλλά ποτέ δεν τελειώνει εκεί. Και ένα και δύο και πολλά πιάτα φαγητό απέδειξε ότι μπορεί να προσφέρει ο καπιταλισμός. Νομίζω πως το πιο κρίσιμο πρόβλημα, για την εποχή μας τουλάχιστον, σχετικά με την ευτυχία του ανθρώπου είναι το πρόβλημα της ελευθερίας του, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, χωρίς εξαρτήσεις, όρους ή περιορισμούς. Η απελευθέρωσή του από κάθε μορφή εξουσίας, ιεραρχίας και αυθεντίας. Τελικά, πιστεύω πως το όραμα μιας μελλοντικής κοινωνίας που επαγγέλλεται την ευτυχία του ανθρώπου θα πρέπει να είναι μια κοινωνία, όπου η κοινωνική πρακτική και δραστηριότητα θα ισούται, θα εκφράζεται με το παιχνίδι. Μιας κοινωνίας που θα κάνει οίστρο της ζωής το φόβο του θανάτου… Θυμάσαι εκείνες τις νύχτες που μας μίλαγε ο Μιχάλης για την κομμουνιστική κοινωνία; Μας έλεγε πως τότε η δουλειά θα είναι παιχνίδι, θα είναι χαρά, θα είναι σπορ. Οι άνθρωποι δε θα δουλεύουν από ανάγκη για να ζήσουν, αλλά από την ανάγκη της χαράς, της δημιουργίας. Ο καθένας στο παιχνίδι του, στο άθλημά του… Τέλος, πώς έγιναν σήμερα τα πράγματα, μην το συζητάς, μόνο γι’ αυτά δεν κουβεντιάζουμε πια. Χέσ’ τα, θα στα πω άλλη φορά αυτά με λεπτομέρειες. Οίστρος της ζωής από το φόβο του θανάτου, από το βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου, Λόγου Χάριν, εκδ. Αρχείο Ηχογραφήσεων Λόγου Ο Χρόνης Μίσσιος γεννήθηκε στην Καβάλα το 1930, από γονείς καπνεργάτες, και έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στα Ποταμούδια, μια γειτονιά γεμάτη πρόσφυγες, καπνεργάτες από τη Θάσο και παράνομους κομμουνιστές κυνηγημένους από τη δικτατορία του Μεταξά. Αυτή την περίοδο, η οικογένειά του καταφεύγει στη Θεσσαλονίκη και ο Μίσσιος δουλεύει μικροπωλητής, με κασελάκι, στο λιμάνι. Το σχολείο το σταμάτησε στη δεύτερη τάξη του δημοτικού. Από τα Γιαννιτσά, όπου τον στέλνει ο Ερυθρός Σταυρός μαζί με άλλα παιδιά για να γλιτώσουν από την πείνα της Κατοχής, περνάει στους αντάρτες. Με την απελευθέρωση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και οργανώνεται στο Δημοκρατικό Στρατό Πόλεων. Το 1947 συλλαμβάνεται, βασανίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο. Έζησε εννιά μήνες περιμένοντας κάθε πρωί να τον εκτελέσουν και γλίτωσε το θάνατο χάρη σ’ ένα τυχαίο γεγονός. Έκτοτε, μέχρι και τον Αύγουστο του 1973 (αμνηστία του Παπαδόπουλου) περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε φυλακές και εξορίες, ως πολιτικός κρατούμενος. Εκεί μαθαίνει ανάγνωση και γραφή. Ένα «διάλειμμα» ελευθερίας, μεταξύ 1962 και 1967, τον βρίσκει στέλεχος της νεολαίας της ΕΔΑ, μέλος της πενταμελούς γραμματείας της Δ.Ν. Λαμπράκη και, στη συνέχεια, ιδρυτικό μέλος του ΠΑΜ. Το πρώτο του βιβλίο «Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς…»(Γράμματα, 1985) τον καθιέρωσε από τους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του ως συγγραφέα στη συνείδηση κριτικής και κοινού. Την ίδια ανταπόκριση βρήκε και το δεύτερο βιβλίο του «Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε;» (Γράμματα, 1988). «Κοσμοκαλόγερος», σαν τους ήρωες ορισμένων από τα βιβλία του, ο Χρόνης Μίσσιος έζησε τα τελευταία του χρόνια στο Καπανδρίτι, όπου και πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 2012.

Tisztelt Honfitársaink!

Tájékoztatni szeretnénk Önöket, hogy a 2013. november 21-ι rendes testületi ülésen a 21 fős képviselői testületből 10 képviselő jelent meg.

Jelenléti ív alapján:

Név

Tisztség

Koranisz Laokratisz

elnök

Kollátosz Jorgosz

elnökhelyettes

Sianos Tamás

elnökhelyettes

Bekiárisz Dimitrisz

képviselő

Dr. Szalimka Nafszika

képviselő

Kész Józsefné

képviselő

Kukumtzi Natasa

Pénzügyi Bizottság Elnöke

Nikolaidisz Nikosz

képviselő

Pancsosz Alexandra

képviselő

Szopkóné Papakosztandisz Eleni

Kulturális és Oktatási Bizottság Elnöke

Tanácskozási joggal jelen van: Dr. Topuzidisz Dimitrisz, mb. hivatalvezető Meghívott vendégek: Benkó Péter, belső ellenőr Halasi Márta, gazdasági vezető Szabóné Szalay Éva, pénztáros A távol maradt 11 főből öten nem jelezték, és nem mentették ki távolmaradásukat a testületi ülésről.

Megjegyzés: Az SZMSZ szerint a képviselő kötelessége a testületi üléseken való részvétel, ennek ellenére arra még nem volt példa, hogy a testület munkájában részt nem vevő, és arról igazolatlanul távol maradó képviselő a tiszteletdíját visszautalta volna.

A Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának bruttó 340 ezer forintjába került az, hogy 11 képviselő nem jelent meg a november 21-ei ülésen. Úgy véljük, hogy azoknak a testületi tagoknak, akik (az SZMSZ és a nemzetiségekről szóló törvény alapján) nem igazolják távolmaradásukat, le kéne mondaniuk az arra a hónapra járó tiszteletdíjukról, amely a Görögség Háza kivitelezésének munkálataira kerülne felhasználásra.

Természetesen az újság olvasóival közölni fogjuk, ha ennek megfelelően valamelyik képviselő lemondott a tiszteletdíjáról.

Ezt kívánja meg az esküjük.

Tisztelettel az MGOÖ Hivatala

25

Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

Διάφορα

ΔΩΡΕΑ

TÁMOGATÁS

Ο κύριος Grasmagier Ferenc József, ο οποίος από το 2011 ενισχύει με 10.000 φιορίνια κάθε χρόνο τις εργασίες για την ανακαίνιση του κτιρίου του Οίκου του Ελληνισμού, έτσι και φέτος προέβει στην αντίστοιχη δωρεά. Τον ευχαριστούμε για την συνεχή υποστήριξή του.

Grasmagier Ferenc József 2011 óta támogatja évi 10 000 forinttal a Börzsöny utca 2. számú ingatlan (Görögség Háza) felújítását, és az idén sem volt ez másként, amiért nagyon hálás a közösség. Köszönjük szépen a kitartó támogatását!

Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata

Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ

KÖSZÖNETNYILVÁNÍTÁS

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους όσους συμμετείχαν στην εθνική μας γιορτή, όπου με την βοήθεια, τη δουλειά και την υποστήριξή τους συμβάλανε στην ομαλή και επιτυχημένη πραγματοποίησή της:

Szeretném megköszönni mindenkinek a részvételét a görög nemzeti ünnepen, ahol a segítségükkel, munkájukkal és támogatásukkal hozzájárultak az ünnep zökkenőmentes és sikeres lebonyolításához:

-Την Ελευθερία Θωμαΐδου, Πρόεδρο, καθώς και το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 13ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης για την εξασφάλιση του χώρου και την οικονομική υποστήριξη -Την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 10ου και του 14ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης για την οικονομική υποστήριξη -Τη διευθύντρια Νόρα Γιαννακάκη, την δασκάλα Θεοδοσία Χατζηευγενάκη και όλους τους δασκάλους για την οργάνωση, σύνθεση του πολιτιστικού προγράμματος, καθώς και τους μαθητές του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών -Τη χορωδία «Καρυάτιδες» -Τα χορευτικά συγκροτήματα «Ελληνισμός» και «Χελιδονάκι» -Τον Γιώργο Δεληγιάννη και την ορχήστρα του από τη Ελλάδα -Τον Βασίλη Σιδηρόπουλο και το Ξενοδοχείο Όλυμπος.

Βουδαπέστη, 28 Oκτωβρίου 2013

Με εκτίμηση: Γεώργιος Κολλάτος Αντιπρόεδρος ΑΕΟΥ

-Az Angyalföldi Görög Nemzetiségi Önkormányzat elnöke, Eleftheria Thomaidou és testülete részére a helyszín biztosítása és az anyagi támogatás miatt -A Kőbányai és a Zuglói Görög Önkormányzatok anyagi támogatását -A 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola igazgatója Janakakisz Nóra és az iskola tanárnője, Chatzievgenaki Theodosia részére az iskolai műsor megszervezését, valamint az összes tanár és diák részére a műsorban való részvételt -A „Kariatidák” kórus részére -Az „Ellinismos” és a „Helidonaki” táncegyüttes részére -A Jorgosz Deligiannisz és zenekarának részvételét, -Szidiropulosz Vaszilisznak és az Olimposz Panziónak.

Budapest, 2013. október 28.

Tisztelettel Kollátosz Jorgosz Elnökhelyettes MGOÖ

Ευχαριστίες από την Ελλάδα Αγαπητέ Πρόεδρε Κοράνη Λαοκράτη και μέλη της Α.Ε.ΟΥ. Σας ευχαριστούμε για την πρόσκληση να συμμετέχουμε στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Α.Ε.ΟΥ., με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940 και κατά συνέπεια της Εθνικής Αντίστασης. Η φιλοξενία ήταν άριστη και όλα τα μέλη της ορχήστρας επέστρεψαν στην Ελλάδα με τις καλύτερες εντυπώσεις. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι συμβάλλαμε και εμείς στην επιτυχία της βραδιάς με το μουσικό μας πρόγραμμα και θα χαρούμε να συνεργαστούμε ξανά στο μέλλον. Επίσης ως επικεφαλής της ορχήστρας, θα ήθελα να επισημάνω την άψογη συνεργασία που είχα για διάστημα έξι μηνών με τον ακούραστο και ταλαντούχο μουσικό συνάδελφό μου, τον Γιώργο Κολλάτο, ο οποίος διαθέτει και οργανωτικές αρετές.

Σας ευχόμαστε δύναμη, πίστη και υγεία για την συνέχιση του δύσκολου έργου σας.

Εκ μέρους της ορχήστρας Γιώργος Δεληγιάννης

Köszönjük az SZJA 1% felajánlásokat!

A Magyarországi Görögök Kulturális Egyesület ezúton szeretne köszönetet mondani azoknak a magánszemélyeknek, akik 2012. évi személyi jövedelemadójuk 1%-ával támogatta a Syllogos munkáját.

26

Elnökség

Νοέμβριος 2013 • Έτος: 19°

Πάρκο περιπέτειας Στις φθινοπωρινές διακοπές οι μαθητές και οι γονείς του δημοτικού σχολείου Zuglói Hajós Alfréd πραγματοποίησαν ολοήμερη εκδρομή στο Budakeszi. Κατεβαίνοντας απ’ το λεωφορείο 22 περπατήσαμε μισή ωρίτσα μέχρι τον πρώτο προορισμό μας, το Πάρκο Περιπέτειας Erdei Kalóz. Οι δοκιμασίες ήταν προσιτές σ’ όλους τους μαθητές, μικρούς και μεγάλους, τολμηρούς και … λιγότερο τολμηρούς, αφού πρόκειται για διαφορετικές διαδρομές με κλιμακούμενο βαθμό δυσκολίας και ύψη. Τα παιδιά πρώτα πέρασαν από υποχρεωτική εκπαίδευση για τη χρήση του ειδικού εξοπλισμού, και ύστερα μπορούσαν να δοκιμάσουν και να απολαύσουν τις διάφορες διαδρομές. Αφού τα παιδιά πείνασαν από την έντονη γυμναστική και ο καιρός ήταν λίγο πιο κρύος από τις προηγούμενες μέρες, αποφασίσαμε να στήσουμε φωτιά για να ψήσουμε λουκάνικα και να ζεσταθούμε λιγάκι. Όλα τα παιδιά βάλθηκαν να μαζέψουν ξύλα για τη φωτιά και σουβλιά για τα λουκάνικα και ήταν μεγάλη η χαρά μας όταν μετά από αρκετές προσπάθειες επιτέλους καταφέραμε να ανάψουμε τη φωτιά. Τελικά ψήθηκαν και τα λουκάνικα και ευτυχώς κανείς μας δεν έμεινε νηστικός. Στο τέλος της εκδρομής μας επισκεφτήκαμε και τον μικρό ζωολογικό κήπο με τα κατοικίδια ζώα. Μικροί και μεγάλοι ευχαριστηθήκαμε από την εκδρομή που ήταν μια καλή ευκαιρία για τα παιδιά που στα μαθήματα Ελληνικών πηγαίνουν σε διάφορα τμήματα να κάνουν παρέα, ίσως και καινούριες φιλίες, και για τους γονείς να γνωριστούμε καλύτερα, να συζητήσουμε. Δηλαδή να γίνουμε μια φιλική παρέα. Σαν παιδαγωγός πιστεύω ότι μια τέτοια εκδρομή αποτελεί σπουδαίο μέσο κοινωνικής και περιβαλλοντικής αγωγής.

Χριστίνα Πάρτιτς

27

Η γιορτή του Πολυτεχνείου