ελληνισμός 2017/3

ελληνισμός

MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 BUDAPEST, Vécsey u. 5.

Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

–G

ÁN

GY

AR

GJ

MA

A

Ιανουάριος • Φεβρουάριος • Μάρτιος 2017

ÖRÖ

G BARÁ

G Á TS

L

«ΤΑ ΕΛΛΗΝΟ-ΟΥΓΓΡΙΚΑ ΙΔΕΩΔΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 1821 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» A MAGYAR ÉS GÖRÖG SZABADSÁG- ÉS SPORTESZMÉNYEK 1821-TŐL NAPJAINKIG

1

Συνέδριο για τα „Ελληνο-Ουγγρικά ιδεώδη Ελευθερίας και Αθλητισμού από το 1821 έως σήμερα” Με επιτυχία διοργανώθηκε στις 9 Μαρτίου στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο από την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ) και το Ινστιτούτο Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας το Συνέδριο με τίτλο: «Τα ελληνο-ουγγρικά ιδεώδη ελευθερίας και αθλητισμού από το 1821 έως σήμερα». Στην κατάμεστη Ανω Αίθουσα του Ουγγρικού Κοινοβουλίου, πλήθος ομογενών αλλά και Ούγγρων παραβρέθηκαν στο Συνέδριο το οποίο τίμησε με την παρουσία της η Υπουργός Αθλητισμού της Ουγγαρίας κα. Δρ. Tünde Szabó, ο Σύμβουλος του Αναπληρωτή Πρωθυπουργού Zsolt Semjén, κ. Zoltán Csallóközi, ο Πρύτανης του Πανεπιστήμιου Σωματικής Αγωγής της Βουδάπεστης κ. Δρ Lajos Mocsai, ο Ελληνας Πρόξενος κ,Λουκάς Τσώκος και άλλοι επίσημοι από τον χώρο της πολιτικής, του πολιτισμού και του αθλητισμού. Ενδιαφέρον παρουσίασαν οι διαλέξεις του Δρ István Kertész, Πανεπιστημιακού καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας με τίτλο «Αυτό συνέβη στην Αρχαία Ολυμπία» καθώς επίσης και του Δρ György Antal Diószegi – νομικου, ερευνητή των ελληνο-ουγγρικών σχέσεων με τίτλο : «Ο πόθος για Ελευθερία και οι επιδράσεις του απελευθερωτικού αγώνα του 1821 στις ελληνο-ουγγρικές σχέσεις». Ο Δρ Lajos Szabó, Δ/ντής του Ουγγρικού Μουσείου Αθλητισμού και Ολυμπιακών Αγώνων στη διάλεξή του αναφέρθηκε στο έργο του επιφανή Έλληνα Αθλητή, Καλλιτέχνη και Δημιουργού της παλιάς ελληνικής παροικίας Μάννου Μιλτιάδη με τίτλο : «Ο αθλητής με το ελληνικό όνομα και την ουγγρική καρδιά». Ο Δρ László Horváth, Δ/ντής του Κολλεγίου «Eötvös József» του Πανεπιστημίου ELTE της Βουδαπέστης τόνισε μεταξύ άλλων την σημασία του Ολυμπιακού Πνεύματος μέσα από την

2

| Τα νέα μας | Híreink

διαχρονική παρουσία των Ολυμπιακών Αγώνων στη διάλεξή του με τίτλο : «Ολυμπία, βήμα των ιδανικών της Οικουμένης και του Ελληνισμού». Με μεγάλο ενδιαφέρον το κοινό του Συνεδρίου άκουσε την διάλεξη του Κώστα Χριστοδούλου, Καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών και Προϊστάμενου Διοικητικών Υπυρεσιών της ΑΕΟΥ για τις ελληνοουγγρικές αθλητικές σχέσεις από το 1932 έως σήμερα. Η Δρ Melinda Bíró, Καθηγήτρια Παιδαγωγικής της Ανώτατης Σχολής «Eszterházy Károly» της πόλης Eger αναφέρθηκε στο Ολυμπιακό Κίνημα και την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη νεότερη εποχή. Ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ουγγαρίας Γεώργιος Κουκουμτζής τίμησε με το «Σπαθί των Αγωνιστών του 1821» σημαντικές προσωπικότητες για τις δραστηριότητές τους και την προσφορά τους στις ελληνο-ουγγρικές σχέσεις. Από ελληνικής πλευράς συμμετείχε ο κ. Δρ Διονύσιος Γάγγας, Διευθυντής της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας . Στη διάλεξή του έκανε μια ιστορική αναδρομή και έναν απολογισμό στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα, τονίζοντας την μεγάλη σημασία των ΟΑ στην βελτίωση των έργων υποδομής της ελληνικής πρωτεύουσας και γενικά όλης της χώρας. Ανδρέας Οικονόμου

Szabadság- és a sporteszmények – konferencia a Parlamentben A magyar és görög szabadság- és sporteszmények 1821-től napjainkig Március 9-én immár második sikeres konferenciáját szervezte a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata (MGOÖ) és a Magyarországi Görögök Kutatóintézete (MGKI) az Országház Felsőházi üléstermében. Az első konferenciát 2016. október 19én az ezeréves magyar-görög kapcsolatrendszer, míg a mostanit a két nép szabadságeszméje és az olimpiai mozgalom, illetve a sport területén található közös kapcsolódási pontok bemutatásának szentelték a szervezők.

A konferenciát Csallóközi Zoltán, Semjén Zsolt miniszterelnök-helyettes, a konferencia fővédnökének főtanácsadója, illetve dr. Szabó Tünde, az EMMI sportért felelős államtitkára köszöntötték.

Az első két előadásban dr. Kertész István ókortörténész és dr.

Horváth László, az Eötvös József Collegium igazgatója mutatták be az ókori olimpiai játékok létrejöttének körülményeit, illetve azok legfontosabb mozzanatait egészen a Római Birodalom koráig. Dr. Bíró Melinda, az egri Eszterházy Károly Egyetem docense az újkori olimpiai játékok megszületésének motivációit és a mozgalom legfontosabb személyiségeit mutatta be. A magyar és a görög nép szabadságvágyáról, az 1821-es görög szabadságharc magyar résztvevőiről, illetve az 1848-49-es magyar forradalom és szabadságharc görög szereplőiről dr. Diószegi György Antal görögségkutató érdekfeszítő előadásából szerezhetett fontos új információkat a konferencia hallgatósága. A magyar forradalommal és szabadságharccal összefüggésben gróf Batthyány Ádám Boldizsár, a Batthyány-család legifjabb képviselője mutatta be családjának a hazáért és a békéért tett erőfeszítéseit.

közlekedési hálózatok (metrók, villamos stb.) és egyéb létesítmények.

A konferencia zárásaként a 2004. évi Athéni Olimpia szervezőbizottsága alelnökének, a magyar származású Szymiczek Mártonnak az üzenetét olvasta fel a konferencia moderátora, dr. Topuzidisz Dimitrisz. Szymiczek úgy véli, a görögországi olimpia is bebizonyította, hogy kis országok is képesek sikeres olimpiát rendezni, erre egyébként a hellén államon kívül csak Finnország volt képes.

Zárógondolatként elhangzott: habár az újkori olimpiai játékok tíz legsikeresebb állama között van Magyarország, s habár a Nemzetközi Olimpiai Bizottság alapító tagja, 1896 óta többször is elesett a rendezés lehetőségétől. Ugyan a 2024-es olimpia rendezési jogát sem fogja megkapni Budapest, de ettől függetlenül abban mindenki biztos lehet, hogy a rendezési szándék mindig motoszkálni fog a magyarok gondolataiban, a lelkesedés nem fog mérséklődni, hiszen e cél az újkori olimpiai játékok 1896-os indulásától jelen van a magyar társadalomban. Αgárdi B. Szpirosz

Az első részt követően Kukumzisz Georgiosz, az MGOÖ elnöke az 1821-es görög szabadságharc díszkardjával tüntetett ki a görög-magyar kapcsolatok ápolásáért jelentős tevékenységet kifejtő személyeket. A jelentős díjat Soltész Miklós, az EMMI egyházi, nemzetiségi és civil társadalmi kapcsolatokért felelős államtitkára, Csallóközi Zoltán, Semjén Zsolt miniszterelnök-helyettes főtanácsadója, dr. Mocsai Lajos professzor, a Testnevelési Egyetem rektora és dr. Diószegi György Antal művelődéskutató kapták.

A konferencia második részében Dr. Szabó Lajos, a Magyar Olimpiai és Sportmúzeum igazgatója Manno Miltiades, a “görög nevű, magyar szívű sportember” életútját mutatta be. Fontos statisztikai adatokkal, az Egészségügyi Világszervezet kutatási eredményeivel alátámasztott előadást hallhattak a résztvevők dr.

Mocsai Lajos professzortól, a Testnevelési Egyetem (TE) rektorától, aki előadásában rá kívánt mutatni arra is, hogy a sportba invesztált befektetések az egészségmegőrzés révén óriási megtérülést jelentenek egy társadalom számára. Ezt a gondolatot folytatta Győrfi János, a TE stratégiai főtanácsadója is, aki az ókori olimpiai játékok szakrális jellegén keresztül kívánta bemutatni a sportnak a lélekre gyakorolt pozitív hatását. Hristodoulou Konstantinos bölcsész, újgörög nyelvtanár a magyar-görög sportkapcsolatokat tekintette át az 1930-as évektől napjainkig, bemutatván olyan sportolókat és edzőket, akik görögként Magyarországon vagy magyarként Görögországban értek el sikereket. Végezetül dr. Dioniszisz Gangasz, a Nemzetközi Olimpiai Akadémia igazgatója a 2004-es Athéni Olimpia szervezőbizottsági tagja vázolta a tizenhárom évvel ezelőtti görög szervezésű olimpia hozadékát. Előadásában rácáfolt azokra az általa populistának nevezett kijelentésekre, miszerint Görögországot az olimpia juttatta a jelenlegi katasztrofális gazdasági helyzetbe, hiszen, mint elhangzott, az egyes becslések szerint 600 milliárd eurónyi adóssághalmazhoz képest eltörpül az olimpiára fordított 2,5, populista politikusok által 20 milliárd euróra taksált kiadás, míg az ország infrastruktúrájában a mai napig óriási fejlődést eredményeztek a játékok kapcsán megszületett autópályák, új

Τα νέα μας | Híreink | 3

 4

 5

Ο πόθος της ελευθερίας και η επίδραση του 1821 στην Ουγγαρία Dr. György Antal Diószegi, ερευνητής πολιτισμού Η 25η Μαρτίου είναι εθνική γιορτή στην Ελλάδα. Το 1821 ανήμερα του Ευαγγελισμού στην Μονή της Αγίας Λαύρας υψώθηκε το λάβαρο της επανάστασης. Αναφορικά με τους παραλληλισμούς ανάμεσα στην ουγγρική και την ελληνική ιστορία θα πρέπει να τονίσουμε, ότι οι δύο λαοί εορτάζουν την εθνική τους ανεξαρτησία τον ίδιο μήνα. Αξίζει να γίνουν ευρύτερα γνωστά τα εξαιρετικής σημασίας ιστορικά γεγονότα, τα οποία αποδεικνύουν ότι στα ελληνικά πεδία μάχης αγωνίστηκαν ηρωικά και Ούγγροι πολεμιστές για την ελευθερία του ελληνικού έθνους. Επίσης, στις 15 Μαρτίου, εθνική γιορτή των Ούγγρων αξίζει να θυμόμαστε ότι κατά τη διάρκεια της Ουγγρικής Επανάστασης του 1948-49 διάφορα μέλη των ελληνικών εμπορικών οικογενειών της Ουγγαρίας αγωνίστηκαν για την ουγγρική ανεξαρτησία. Πρόκειται για μια θρυλική φιλία. Εδώ να αναφερθούμε σε ένα άρθρο της γαλλόφωνης ελληνικής εφημερίδας «Chroniques Heleniques» από τις 12 Μαρτίου 1824, σύμφωνα με το οποίο «το ουγγρικό έθνος ενθουσιάστηκε εξαιρετικά με τις ειδήσεις για τις επιτυχίες της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ ο κόμης László Festetich στο ουγγρικό κοινοβούλιο εκφώνησε ενθουσιαστικό λόγο υπέρ της Ελλάδας». (1) Αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό γεγονός οτι το 19ο αιώνα ένας Ούγγρος αριστοκράτης στην ουγγρική βουλή υπερασπίζεται την ελληνική υπόθεση. Πρέπει να λάβουμε υπόψη, ότι η εισήγηση αυτή εκφωνήθηκε σε μια εποχή όταν το ουγγρικό έθνος βρισκόταν ακόμη υπό ξένο ζυγό.Η συμπάθεια της ουγγρικής κοινής γνώμης απέναντι στον αγώνα των Ελλήνων επέφερε σαν αποτέλεσμα μ. ά. και τον φιλελληνισμό, λαμπρό υπόδειγμα του οποίου αποτελεί και η στάση του μεγάλου κόμη István Széchenyi.«Ο Széchenyi επισκέπτηκε την Ελλάδα λίγο πριν ξεσπάσει ο Αγώνας του ’21, και έβλεπε με πίκρα την καταπίεση που ασκούσαν οι Τούρκοι στον ελληνικό λαό, ενώ παράλληλα εντυπωσιάστηκε από την ελληνική ιστορία, τη μυθολογία και την τέχνη. Πήγε στην Πάτρα, την Χίο, το Μεσολόγγι και σε διάφορα άλλα μέρη που κατά τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης αναφέρονταν συχνά από τον ευρωπαϊκό τύπο, πέρασε κι από τον Όλυμπο και την Ακρόπολη. Όπως και ο υπόδουλος ελληνισμός, έτσι κι ο Széchenyi άντλησε δύναμη και θάρρος από την μεγαλειώδη Αθήνα και τη Σπάρτη, από τους τάφους του Αχιλλέως και του Θεμιστοκλέους, από την μνήμη του Μέγα Αλέξανδρουν και τη θέα των πεδίων μάχης των Θερμοπυλών και του Μαραθώνα. Την υπόθεση του ελληνικού λαού έφερε ακόμη πιο κοντά στην ψυχή του κόμη η επίσκεψή του το καλοκαίρι του 1821 στα νότια σύνορα της Τρανσυλβανίας, κοντά στα οποία διαδραματίστηκαν οι τελευταίες αιματηρές σκηνές του κινήματος της Μολδοβλαχίας. Είδε τους χιλιάδες πρόσφυγες να περνούν στα εδάφη της Αυστροουγγαρίας μέσω των στενών Vöröstoronyi και Törcsvári. Οι αυστριακοί έκλεισαν τα σύνορα, το αίμα των Ελλήνων επαναστατών που εγκλωβίστηκαν εκεί και σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους ούτε που είχε ξεραθεί ακόμη». Τα δραματικά και αιματηρά γεγονότα της μακρόχρονης Ελληνικής Επανάστασης ράγισαν και την καρδιά του κόμη, κυρίως η πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου, κέντρου της Επανάστασης με τους ηρωικούς υπερασπιστές του: «Μεσολόγγι! Χριστιανοί δέχονται τις επιθέσεις των Τούρκων, και δεν βρέθηκε ούτε ένα χριστιανικό κράτος να τους υποστηρίξει! Αδέλφια που τους εγκαταλείπουν τα αδέλφια τους!» φώναξε ο κόμης. Στο ημερολόγιό του αναφέρθηκε και στον Υψηλάντη ο οποίος κατέφυγε επίσης στην Τρανσυλβανία. «Με την ανεξαρτησία της Ελλάδος ο Széchenyi χάρηκε μαζί με το Ελληνικό Έθνος και την φιλελληνική κοινή γνώμη της Ευρώπης.» (2) Τα έθνη που αγαπούν την ελευθερία ήταν πάντα συμπονετικά προς τους άλλους λαούς. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει λοιπόν ότι πολλοί Ούγγροι έλαβαν μέρος στον Αγώνα των Ελλήνων. (3) Από το έτος 1821 το καφενείο Paradicsom στην Πέστη έγινε στέκι αλληλεγγύης υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης, εδώ άρχισαν Έλληνες φοιτητές να διοργανώνουν την Ελληνο-Ουγγρική Λεγεώνα. Ούγγροι

6

| Τα νέα μας | Híreink

σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Πέστης μυήθηκαν επίσης στην Λεγεώνα. Η νικηφόρα Ελληνική Επανάσταση ενάντια στους Τούρκους αποτελεί καλό παράδειγμα δύο λαών που μοιράζονται τον πόθο της ελευθερίας, όπως και η συμμετοχή των Ούγγρων φιλελλήνων για την επίτευξη του ιερού στόχου αυτού, πολλοί από τους οποίους βρήκαν μαρτυρικό θάνατο: στις 16 Ιουλίου 1822 ο ήρωας της Ουγγρικής Επανάστασης λοχαγός Dessewffy και ο εθελοντής Bóti έπεσαν μαχόμενοι κοντά στο Μεσολόγγι. Ο Kristóf Laszky – τιμάται ως ήρωας στην Ελλάδα έως και σήμερα – με τους άνδρες του βρήκαν μαρτυρικό θάνατο ως μέλη του Ιερού Λόχου στις 6 Μαΐου 1827 στην μάχη του Κόλλια. (4) Η εφημερίδα Magyar Lapszemle στις 6 Μαΐου 1930 αναφέρει: «Στην ελληνική επανάσταση βρήκαν μαρτυρικό θάνατο και Ούγγροι πολεμιστές», γεγονός που δείχνει ότι η ουγγρική κοινή γνώμη της εποχής εκείνης στάθηκε σύσσωμα δίπλα στους Έλληνες! Η γνώση της ιστορίας και η καλλιέργεια της συλλογικής μνήμης αποτελούν ιερό καθήκον όλων των γενεών. Το κοινό πεπρωμένο που βίωσαν κάποτε δύο λαοί (κατά την διάρκεια εκατοντάδων ή ακόμα και χιλιάδων χρόνων), τα ιστορικά γεγονότα και οι διαδικασίες που τους συνδέουν πρέπει να παραδίδονται από γενεά σε γενεά, γιατί αποτελούν τους πραγματικούς συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στους ανθρώπους και τις χώρες! Η πραγματική ιστορία παραμένει ζωντανή στο παρόν και το μέλλον, πράγμα που αποδεικνύει και η εξής είδηση από τις 8 Μαΐου 1931: «Στην Αθήνα πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου προς τιμήν των πεσόντων Ούγγρων εθελοντών της Επανάστασης του 1821, από τον Ελληνο-Ουγγρικό Πολιτιστικό Σύλλογο». Στην εκδήλωση την ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υπουργός Άμυνας, εναρκτήριο λόγο εκφώνησε ο Δήμαρχος Αθηνών. Ο ελληνικός τύπος επαίνησε την εκδήλωση: σύμφωνα με την Πρωία «Η Ελλάδα συνδέεται με την Ουγγαρία με σχέσεις φιλίας που ανάγονται στον Μεσαίωνα. Όταν οι Έλληνες αποφάσισαν να αποκτήσουν την ανεξαρτησία, τα τέκνα της Ουγγαρίας δεν άργησαν να χύσουν το αίμα τους για την Ελλάδα και να αγιάσουν την ελληνο-ουγγρική φιλία».Το Ελεύθερον Βήμα ανέφερε ότι «Το μνημείο αυτό αποτελεί στήλη των φιλελλήνων Ούγγρων». Η Βραδινή τόνισε: «Στην καρδιά της Ευρώπης ζει ένας λαός, με απαράμιλλη ζωτικότητα και πόθο για τη λευτεριά, που τα παιδιά του αγωνίστηκαν και πέθαναν για την ελληνική ανεξαρτησία».Την νίκη εόρτασε και η ελληνική κοινότητα της Ουγγαρίας, γεγονός στο οποίο αναφέρθηκε και το Ουγγρικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΜΤΙ) στις 24 Μαρτίου 1930: «Με αφορμή των 100 ετών ανεξαρτησίας της Ελλάδος η ελληνική πρεσβεία της Βουδαπέστης στις 25 Μαρτίου και ώρα 11 διοργανώνει θεία λειτουργία στον ελληνορθόδοξο ναό της πλατείας Petőfi, στην οποία θα παραβρεθούν όλα τα στελέχη της πρεσβείας καθώς και μέλη της ελληνικής κοινότητας». Στις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους το ΜΤΙ μετέφερε είδηση από την Αθήνα: «Η επιτροπή που είναι υπεύθυνη για την προετοιμασία των πανηγυρικών εορτασμών στην Ελλάδα οφείλει να ερευνήσει τα ελληνικά αρχεία για να προσδιοριστεί η ταυτότητα των Ούγγρων ηρώων του Αγώνα του ’21». Ο στόχος αυτός δεν παύει να είναι επίκαιρος ακόμη και σήμερα! Ελπίζω χάρη στο έργο Ούγγρων και Ελλήνων ερευνητών έως το 2021 να κυκλοφορήσει ένας κοινός τόμος για την ευρωπαϊκής εμβέλειας Ελληνική Επανάσταση, με τους Έλληνες και Ούγγρους ήρωες που συμμετείχαν σ’ αυτήν. Τον Σεπτέμβριο του 2003 ο Ferenc Mádl, Πρόεδρος της Ουγγρικής Δημοκρατίας πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Στον λόγο που εκφώνησε στο δείπνο προς τιμήν του τόνισε ότι «Το παράδειγμα της Ελληνικής Επανάστασης στάθηκε επίσης καταλύτης για τον ουγγρικό απελευθερωτικό αγώνα, ενώ και διάφοροι Ούγγροι έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ελλάδας». (5)

Αναφορικά με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης είναι σημαντικό, ότι 75 χρόνια μετά, το 1896 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι τότε ο αγώνας για την ελευθερία στην Ελλάδα δεν είχε λήξει ακόμη. Ηρωικός οπλαρχηγός των μαχών στα Σέρβια της Κοζάνης (1878-96) υπήρξε ο «καπετάν Παπάς», ο Παπαδήμος (το πραγματικό του επώνυμο μαρτυρεί η επιγραφή μιας φωτογραφίας στο τοπικό μουσείο). Βρήκε μαρτυρικό θάνατο μαχόμενος για την ανεξαρτησία της Ελλάδαςτην 21η Αυγούστου 1896, την ίδια χρονιά που πραγματοποιήθηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, γεγονός εξαιρετικκής σημασίας για την παγκόσμια ιστορία. Σε ένα εκκλησάκι έξω από τα Σέρβια βρίσκεται μια αναμνηστική πλάκα, που μαρτυρεί ότι ο δήμος της Κοζάνης απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1912, και όπου αναφέρεται και το όνομα ενός Παπαδήμα, καπετάνιου πεζικού, ο οποίος πέθανε στις 9 Οκτωβρίου 1912 κατά τις μάχες στην περιοχή. Σχετικά με το επώνυμο Παπαδήμος/Παπαδήμας/ Papademosz θα πρέπει να αναφερθούμε σε άλλον έναν Έλληνα αγωνιστή από τον 17ο αιώνα. Ο Έλληνας πρόγονός μου Χάρης Παπαδήμος από τα Σέρβια Κοζάνης εγκαταστάθηκε στο Τόκαϊ της Ουγγαρίας. Ο γιος του Εμμανουήλ στην Ουγγαρία πολέμησε ενάντια στους Τούρκους, και ως αναγνώριση του ηρωισμού του ο βασιλιάς του απένειμε τίτλο ουγγρικής ευγενείας.

Πηγές: (1) MTI 31 Μαρτίου 1930. (2) Csetri Elek: Széchenyi István szabadságfelfogása. In. Egyed Ákos- Csetri Elek – Péter György – Somai József: Széchenyi és Erdély. Kolozsvár, 2002. σελ. 65-67. (3) MTI 31 Μαρτίου 1930(4) Földi Pál: Különleges alakulatok a magyar hadszervezetben. Debrecen, 2003. σελ.194. | Berkó István – Gyalókay – Pilch Jenő – Markó Árpád: A magyar katona vitézségének ezer éve. Τόμ. I–II. Βουδαπέστη 1933,σελ. 466-467. | Ödön Füves: Az 1821. évi görög szabadságharc és Magyarország. In.: Századok 1973. σελ. 107-111. (5) Magyar Külpolitikai Évkönyv. 2003. Έκδοση του Υπουγρείου Εξωτερικών Ουγγαρίας. Επιμ: Torda Endréné, υπεύθυνη Αρχείων Υπ. Εξ. Βουδαπέστη 2003, σελ.321, 322

dr. Diószegi György Antal művelődéskutató:

Szabadságvágy és a görög 1821-es szabadságharc hatása Magyarországra Március 25. a görög nemzeti ünnep napja: a Szent Lavra monostorban a görög szabadsághősök e napon bontottak zászlót a nemzeti függetlenségért 1821-ben. A magyarság és a görögség közötti történelmi párhuzamok körében fontos utalnom arra, hogy e két nemzet számára minden év márciusa a szabadság és a nemzeti függetlenség ünnepének időszaka. Indokolt közismertté tenni azokat a történelmi tényeket, melyek révén nyilvánvalóvá válik, hogy milyen nagy jelentősége van annak, hogy az 1821-ben megkezdett görög szabadságharc csataterein magyar vitézek is küzdöttek hősiesen a görög nemzet szabadságáért.

Március 15-én, a magyarság nemzeti ünnepén pedig arról is fontos megemlékeznünk, hogy az 1848-49-es magyar szabadságharc során a magyarországi görög kereskedőcsaládok bátor tagjai rántottak kardot a magyar nemzeti függetlenségért. Fegyverbarátság volt ez a javából! Érdemes itt felidéznem a „Chroniques Heleniques francia nyelvű görög lap 1824. március 12-i számának egyik cikkét”, amely „beszámolt arról, hogy a magyar nemzet nagy lelkesedéssel fogadta a görög szabadságharc sikereiről érkező híreket és hogy Festetich László gróf lelkes beszédet mondott a magyar parlamentben Görögország mellett”. (1) Nagy jelentőségű adalék ez a reformkor világából: egy főnemes a magyar országgyűlésben a görög szabadságharc támogatásának fontosságát hangsúlyozza. Gondoljunk csak bele: azon a Magyarországon került sor erre a felszólalásra, amikor a magyar nemzet nem volt szabad és nem volt független! Az 1821-ben megkezdett görög szabadságharc iránt érzett magyar rokonszenv értékvilágából kiemelkedő jelen-

tőségűek azok az adalékok, amelyek gróf Széchenyi István filhellén voltának egyetemes értékét mutatják föl mindannyiunk számára! „Széchenyi a szabadságharc előestéjén járt Hellász földjén, elkeseredetten szemlélte a törökök basáskodását és a görög nép elnyomását, egyben csodálattal adózott a görög történelem, mitológia és művészet előtt. Megfordult Patraszban, Khioszban és Misszolonghiban, számos olyan helyen, amelyeknek nevét a görög szabadságharc nyolc esztendeje alatt gyakorta visszhangozta az európai sajtó, látta az Olimposzt és az Akropoliszt. Éppúgy, mint az elnyomástól sújtott görög népbe, Széchenyibe is erőt és öntudatot öntött a nagyszerű Athén és Spárta, Akhilleusz és Themisztoklész sírja, Nagy Sándor emléke, a hősi thermopülei és a győztes marathóni csatatér látványa. Még jobban Széchenyi lelkéhez közelítette a görög nép ügyét, hogy … 1821 nyarán Erdély déli határvidékeire utazott, melytől nem messze a havasalföldi mozgalom utolsó, véres jelenetei zajlottak: a Vöröstoronyi- és Törcsvári-szorosokon keresztül menekültek ezrei lépték át a határt s az osztrák határzár miatt kintrekedt és török által lemészárolt görög felkelők vére jóformán fel sem száradt.” A „görög szabadságharc hosszú és véres története, drámai jelenetei ismételten felkavarták” Széchenyit is. „Különösen legendássá vált a görög főhadiszállásul szolgált, hosszasan és hősiesen védelmezett Misszolonghi ostroma”: „Misszolonghi! – Keresztények védekeznek törökök ellen és egyetlen keresztény állam sem támogatja őket – testvérek, akik testvéreiket cserben hagyják…” – kiált fel.”. Széchenyi a naplójában írt „Ipszilantiról, aki maga is Erdély

Τα νέα μας | Híreink | 7

földjére menekült”. A „görög függetlenség elnyerésekor Széchenyi együtt örült Hellasz népével és a rokonszenvező európai közvéleménnyel”. (2) A szabadságszerető népek mindig is rokonszenvvel viseltettek egymás iránt a történelem folyamán! A fentiek nyomán nem meglepő, hogy az 1821-ben megkezdett „görög szabadságharcban sok magyar is részt vett”. (3) 1821-től a pesti Paradicsom kávéház volt a görög szabadságharc melletti rokonszenv tüntetések színhelye: a görög diákok is itt kezdték szervezni a Görög–Magyar Légiót. A pesti egyetemen szintén a diákok között indult meg a Görög Diáklégió létrehozatalának megszervezése. Jó XIX. századi példa a két nép hasonló szabadságeszményt valló érzületközösségére a görögségnek a törökök elleni győztes szabadságharca, ahol több magyar szabadságharcos is harcolt e szent célért görög földön. Többen is életüket áldozták a görögség szabadságáért. 1822. július 16-án a szabadsághős Dessewffy főhadnagy és Bóti önkéntesek együtt estek el a petai csatatéren (Misszolongi vára közelében). A görögök által ma is hősként tisztelt Laszky Kristóf és harcostársai pedig a filhellén sereg „Szent Csapat” nevet viselő egységében harcolva 1827. május 6-án haltak hősi halált a Kolliasz-hegyfoknál vívott csatában. (4) A Magyar Lapszemle 1930. május 6-án a következő híradást jelentette meg: „A görög szabadságharcban magyar mártírok is áldozták életüket a görög függetlenségért.”. E közlemény is érzékelteti, hogy a görög szabadságharc idején a magyar közvélemény egyöntetűen a görögök mellé állt! A történelmi tudat ápolása minden nemzedék méltó tapasztalatőrző feladata: az évszázadokon (sokszor évezredeken) átívelő, a méltó eseményekre és folyamatokra való (a megemlékezések révén) nemzedékről nemzedékre újra megélt és átörökített múltbeli sorsközösségi élmények az igazi kapcsok az emberek és az országok között! Az igaz múlt tovább él a jelenben és jövőben: a következő híradás ezt igen méltón igazolja. Az MTI 1931. május 8-án ezt tette közzé: „Athénben a napokban ment végbe a Görög-Magyar Kulturális Liga által az 1821-1829. évi görög szabadságharcban elesett magyar önkéntesek emlékére emelt emlékmű leleplezése.”. Az ünnepélyes leleplezésen a görög kormányt a hadügyminiszter képviselte, és az athéni polgármester is mondott üdvözlő beszédet: a korabeli görög lapok méltatták ezt a méltó megemlékezést. A „Proia” szerint „Görögországot a barátság oly szálai fűzik Magyarországhoz, melyek a középkorig nyúlnak vissza. Mikor a görögök elhatározták szabadságuk kivívását, a magyar nép fiai siettek vérüket ajánlani fel Görögországnak és megszentelni a görög-magyar barátságot.” Az „Eleftheron” azt írta, hogy ez „az emlékmű a görögbarát magyarok emlékoszlopa”. A „Vradini” kiemelte, hogy „Európa szívében él egy nép, melynek vitalitása és szabadságszeretete példa nélkül áll a világban, s melynek gyermekei érdek nélkül harcoltak és estek el a görög szabadságért”. A győzedelmes görög szabadságharcról a magyarországi görögök sem feledkeztek meg, és ez kitűnik az

MTI 1930. március 24-én közzétett híradásából is: „A görög állam függetlenségének 100. évfordulója alkalmából a budapesti görög követség március 25-én délelőtt 11 órakor a Petőfi-téri görög keleti templomban görög nyelvű istentiszteletet tart. Az istentiszteleten a budapesti görög követség testületileg jelenik meg és részt vesznek rajta a görög kolónia tagjai is.”. Az MTI 1930. március 31. napján közölte a következő, Athénból érkezett hírt, mely szerint fontos lenne, hogy „a görögországi jubileumi ünnepségeket előkészítő bizottság a görög levéltárakban kutatásokat végezne a görög szabadságharc magyar hősei neveinek megállapítása érdekében”. Ma is időszerű ez a célkitűzés! Bízom abban, hogy magyar és görög kutatók munkája révén 2021-re megszületik egy közös kötet a görög szabadságharc európai léptékű jelentőségéről és az abban vitézül harcoló görög és magyar hősökről. 2003 szeptemberében Magyarország köztársasági elnöke, Mádl Ferenc görögországi hivatalos látogatáson vett részt, ahol a tiszteletére adott díszvacsorán a pohárköszöntőjében ezt fogalmazta meg: „Megtermékenyítően hatott a XIX. századi görög forradalmárok példája is a magyar szabadságharc eszméire; és fordítva: magyarok is életüket adták a görög szabadságért és függetlenségért.”.

(5) A görög szabadságharc 1821-ben sorra került megindítása kapcsán fontos, hogy 75 esztendővel később, 1896-ban került sor az első újkori olimpiára Athénban (április 6-15. között). Itt fontos utalnom arra, hogy szabadságküzdelmek még ekkor is folytak Görögországban. A Kozani közelében fekvő görög város, Szervia 1878-1896 között harcoló görög szabadsághőse volt „Papasz kapitány”, akinek eredeti családneve (e város helytörténeti kiállításán látható kép alatt olvasható görög felirat szerint) Papadimosz volt: e görög szabadsághős 1896. augusztus 21-én esett el a görög nemzet függetlenségéért. Hősi halált halt abban az évben, mely esztendő az első újkori olimpia rendkívül jelentős eseményéről közismert az egész világon. A görög Szervia városának határában egy kicsiny görög templom falán lévő emléktábla emlékeztet minden arra járó utazót, hogy Kozani városa és térsége 1912-ben nyerte vissza a függetlenségét: itt a görög felirat rögzíti Papadimasz gyalogsági parancsnok nevét, aki 1912. október 9-én halt itt hősi halált a görög nemzet szabadságáért folytatott harc során. A görög Papadimosz/Papadimasz/Papademosz-családnév okán még egy XVII. századi görög vitézt indokolt megemlítenem! A görögországi Szerviából származó tokaji görög ősöm, Charisz Papademosz fia, Emánuel Magyarországon harcolt a törökök ellen, melynek elimeréseként a magyar királytól 1690ben magyar nemességet kapott.

Források: (1) MTI 1930. március 31.; (2) Csetri Elek: Széchenyi István szabadságfelfogása. In. Egyed Ákos- Csetri Elek – Péter György – Somai József: Széchenyi és Erdély. Kolozsvár, 2002. 65., 66., 67. o.; (3) MTI 1930. március 31.; (4) Földi Pál: Különleges alakulatok a magyar hadszervezetben. Debrecen, 2003. 194. o.; Berkó István – Gyalókay – Pilch Jenő – Markó Árpád: A magyar katona vitézségének ezer éve. I–II. kötet Bp., 1933. 466-467. o.; Füves Ödön: Az 1821. évi görög szabadságharc és Magyarország. In.: Századok 1973. 107-111. o.; (5) Magyar Külpolitikai Évkönyv. 2003. Összeállította a Külügyminisztérium. Szerkesztette: Külügyminisztérium Dokumentációs Főosztály Torda Endréné. Bp., 2003. 321., 322. o.

8

| Τα νέα μας | Híreink

Συμπερασματικές σκέψεις, μετά το Συνέδριο στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο, για τα ελληνο-ουγγρικά ιδεώδη ελευθερίας και αθλητισμού από το 1821 έως σήμερα Ο πανεπιστημιακός Dr. István Kertész παρουσίασε την Ολυμπία, «κάλλιστο τόπο της Ελλάδος». Οι Ολυμπιακοί Αγώνες «φύτρωσαν» στο εύφορο έδαφος της αρχαίας λατρείας της γονιμότητας και της θανατολατρείας. Από την ομιλία του κ. καθηγητή γνωρίσαμε την μεγάλη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι στην καθαρότητα των Αγώνων, η οποία συνέβαλε στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση της ελληνικής συνείδησης. Το Ολυμπιακό Κίνημα υπήρξε παράγων ενωτικός για τον αρχαίο κόσμο, την «Οικουμένη». Χάρη στις κατακτήσεις του Μέγα Αλέξανδρου και των Ρωμαίων η ελληνική πνευματική και υλική κληρονομιά έγινε γνωστή σε όλον τον κόσμο.

του που έλαβαν ενεργό ρόλο στον αγώνα για την ανεξαρτησία και την πρόοδο της Ουγγαρίας. Είναι γνωστό ότι η οικογένεια έχει προσφέρει μεγάλο αριθμό αξιόλογων προσωπικοτήτων στην χώρα, όπως τον Lajos Batthyány, πρωθυπουργό της πρώτης ανεξάρτητης ουγγρικής κυβέρνησης. Ο πιο νέος ομιλητής του συνεδρίου μας ήταν ο δισέγγονος του László Batthyány-Strattmann, ο οποίος έγινε γνωστός ως «γιατρός των φτωχών». Τα μέλη της οικογένειας αυτής εκτός από την ιστορία διέπρεψαν και στον χώρο του αθλητισμού και του πολιτισμού. Δεν είναι τυχαίος λοιπόν ο τίτλος της διάλεξης: Fidelitate et Fortitudine, δηλαδή Μετά πίστεως και θάρρους.

Το 1990 στο Τόκιο ελήφθη η απόφαση για την χώρα διεξαγωγής των Αγώνων του 1996. Η χρονιά αυτή θα είχε συμβολική σημασία για την Ελλάδα, η «Χρυσή Ολυμπιάδα» όμως πραγματοποιήθηκε τελικά στην Ατλάντα. Δύο χρόνια πριν την απόφαση (1988) Έλληνες διανοούμενοι και ερευνητές διοργάνωσαν διεθνές συνέδριο, το υλικό του οποίου παρουσιάστηκε σε έναν τόμο από τον Κρητικό καθηγητή κ. Μίνωα Κοκολάκη, με επίκεντρο τις πνευματικές δραστηριότητες που συνόδευαν τους αρχαίους Αγώνες, που παρουσιάζονται σε αρχαία κείμενα. Ο κ. László Horváth, διευθυντής του Eötvös Collegium στην διάλεξή του βασιζόμενος στα κείμενα αυτά αναφέρθηκε στο ελληνικό ιδεώδες της ελευθερίας. «Η Ολυμπία υπήρξε σπουδαιότατο σημείο συνάντησης των Ελλήνων» όπου συγκεντρώνονταν καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, επιστήμονες και συγγραφείς να μοιραστούν τις σκέψεις τους με το κοινό. Υπήρξε έντονη πνευματική ζωή την Ολυμπία. Πλήθος τραγουδιστών, ποιητών, ρήτορων και φιλόσοφων ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλον. Ο κ. Horváth αναφέρθηκε στο παράδειγμα του Πλούταρχου, ο οποίος ρητόρεψε στην Ολυμπία τον βίο του Δημοσθένους, ενώ ο Λουκιανός σε έργο του μνημόνευσε την συμμετοχή του Ηροδότου στους Αγώνες: αντί να ταξιδέψει όλη την Ελλάδα πήγε στην Ολυμπία να παρουσιάσει τα έργα του ενώπιον όλου του ελληνισμού, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Το ελληνικό ιδεώδες της ελευθερίας συνδεόταν με τρόπο φυσικό με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, πράγμα που υποδεικνύει και η παράσταση των τριών μεγάλων ρητόρων, Γοργία, Λυσία και Ισοκράτους. Η ομιλίες τους επικεντρώνονταν κυρίως στην δράση εναντίον των τυράννων, στην ένωση των Ελλήνων. Έχουμε βάσιμους λόγους λοιπόν να λέμε: η Ολυμπία ήταν ο άμβωνας της ελευθερίας.

Ο dr. Lajos Szabó μας παρουσίασε τον πολυμαθή Μιλτιάδη Μάννο, εξαιρετικό και πολύπλευρο αθλητή. Γνώριζε καλά των πρώτο Ούγγρο ολυμπιονίκη, Alfréd Hajós, κυρίως από τα γήπεδα ποδοσφαίρου. Ο Μάννου – ή όπως τον αποκαλούσαν τότε: Μίλτι – υπήρξε εξαιρετικός ποδοσφαιριστής, κολυμβητής, πυγμάχος, κωπηλάτης, αθλητής στίβου, ακόμη και τέσσερις φορές πρωταθλητής παγοδρομίας. Αποφοίτησε μ. ά. την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, ως ταλαντούχος καλλιτέχνης ήταν γνωστός κυρίως για τα υψηλού επιπέδου έργα του (αφίσες, γελοιογραφίες, κλπ.), τα πιο γνωστά από τα οποία αναφέρονται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φιλοτέχνησε και διάφορα αγάλματα που βρίσκονται σε δημοσίους χώρους: τον «Δρομέα» στο Αθλητικό Πανεπιστήμιο, τον «Αετό» μπροστά στο γήπεδο της ομάδας Φερεντσβάρος, ή την «Πάλη» που απέσπασε διάφορα βραβεία. Έλαβε μέρος και στον Μεγάλο Πόλεμο, για τον ηρωισμό του δε, του απονεμήθηκε υψηλό στρατιωτικό παράσημο. Ο Μιλτιάδης Μάννος υπήρξε ο «Καλύτερος αθλητής ως καλλιτέχνης, και ο καλύτερος καλλιτέχνης ως αθλητής».

Η καθηγήτρια Dr. Melinda Bíró αναφορικά με την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων υπογράμμισε τις αξίες και τα αθλητικά ιδεώδη που έγιναν γνωστά παγκοσμίως αλλά και στην Ουγγαρία χάρη στο έργο του Γάλλου Κουμπερτέν και του Ούγγρου Ferenc Kemény. Πρόκειται για την φιλοσοφία ζωής του αθλητισμού, τον Ολυμπισμό, την ευγενή άμιλλα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τις θυσίες, με λίγα λόγια για τα ιδεώδη της ειρήνης και της ελευθερίας, γιατί όπως είχε πει και ο Βαρώνος Κουμπερτέν «Η ειρήνη είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά ενός καλύτερου κόσμου, η οποία δημιουργείται μόνο από καλύτερους ανθρώπους, και οι καλοί άνθρωποι σχηματίζονται μόνο με τις δοκιμασίες των ευγενών αγώνων.» .Ο Ferenc Kemény ήταν επίσης πρωτοπόρος διδάσκαλος που αγωνιζόταν για τις αξίες που αντιπροσωπεύει ο αθλητισμός, όπως τον πατριωτισμό, την ελευθερία, την ευγενή άμιλλα, τον σεβασμό προς τον αντίπαλο, κ.ο.κ. Από την διάλεξή του μάθαμε ότι για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων είχαν γίνει προσπάθειες και πολύ πριν τους πρώτους σύγχρονους, κι έως τον 19ο αιώνα διάφοροι εξαιρετικοί άνθρωποι του πνεύματος ασχολούνταν ήδη σοβαρά με το σύγχρονο Ολυμπιακό Ιδεώδες, όπως π.χ. και οι Ούγγροι István Széchenyi, Dániel Berzsenyi, ο γλωσσολόγος Sámuel Molnár και φυσικά ο Ferenc Kemény. Ο απόγονος της οικογένειας Batthyány, ο κόμης Ádám Boldizsár Batthyány μας παρουσίασε την ένδοξη ιστορία των προγόνων

Ο Győrfi János, Ανώτερος Σύμβουλος Στρατηγικής του Αθλητικού Πανεπιστημίου ανέλυσε την σχέση αθλητισμού-πνευματικότητας. Συνέκρινε την θρησκευτική πτυχή των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων με τις εμπειρίες από τον σημερινό «παγκοσμιοποιημένο» κόσμο όπου επικρατεί έλλειψη της άθλησης. Υπό την πίεση των όλο και μεγαλύτερων απαιτήσεων έχουμε απομακρυνθεί από τα αρχαία ελληνικά ιδεώδη, είπε, πράγμα που αποτελεί και από μόνο του τεράστια ηθική και παιδαγωγική απώλεια. Ο χαμός του σημείου αναφοράς αποδυναμώνει τον άνθρωπο, που ζει ούτως ή άλλως σε πλήρη αβεβαιότητα σ’ αυτόν τον εκτροχιασμένο κόσμο. Σημαντική πλευρά του αθλητισμού είναι ο αλληλοσεβασμός, ο σεβασμός της διαφορετικότητας, της σκέψης, και αποτελεί βασικό στοιχείο του η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών, προσφέρει ισχυρά κίνητρα και συμβάλλει στην βελτίωση του επιπέδου ζωής. Είναι μέρος του πολιτισμού. Ο ομιλητής ανέφερε ωραία παραδείγματα για την σχέση πνευματικότητας και αθλητισμού. Ο Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών και συνάμα προϊστάμενος της Υπηρεσίας της ΑΕΟΥ, έκανε μια επισκόπηση των ελληνο-ουγγρικών αθλητικών σχέσεων από τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου 1936 έως την «Αθήνα 2004». Επέλεξε ένα αρκετά δύσκολο θέμα. Αναφέρθηκε λεπτομερώς στον σημαντικό ρόλο των ποδοσφαιριστών και προπονητών που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στα πρωταθλήματα των δύο χωρών, καθώς και τις διμερείς αθλητικές σχέσεις. Τόνισε κυρίως το έργο του Όττο Σίμιτσεκ, και την άσβηστη αξία του στο ουγγρικό, το ελληνικό και το διεθνές Ολυμπιακό Κίνημα. Με βάση την διάλεξη του μπορούμε να πούμε ότι οι πιο έντονες σχέσεις απαντώνται στον χώρο του ποδοσφαίρου. Μεγάλος αριθμός ταλαντούχων Ούγγρων παιχτών και προπονητών έχουν πάρει μεταγραφή στην Ελλάδα, όπως οι Márton Bukovi, Jenő Csaknády, Ferenc Puskás, Gyula Lóránt, Dezső Bundzsák. Ο ομιλητής ανέφερε και αρκετούς παίκτες, όπως τους Lajos Détári, Νίκο Γιούτσο, Παναγιώτη Κερμανίδη, Παναγιώτη Παπαδημητρίου κ.ά. Αρκετοί εκπρόσωποι άλλων αθλημάτων πήγαν επίσης στην

Τα νέα μας | Híreink | 9

Ελλάδα, όπως οι υδατοσφαιριστές Zoltán Kásás και Péter Rusorán, οι ξιφομάχοι (Ζήσης Μπαμπανάσης, Σιδηροπούλου Νίκη, Κατερίνα Πάρτιτς), αθλητές στίβου, σκακιστές και πυγμαχιστές. Ο Διονύσιος Γάγγας, διευθυντής της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας μας ενημέρωσε για τις οικονομικές πτυχές των Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» στην πολύ καλά τεκμηριωμένη την ομιλία του. Πρώτα απ’ όλα επισήμανε, ότι η διοργάνωση υπήρξε μια απο τις καλλίτερες που έχουν γίνει στα 120 χρόνια ζωής του σύγχρονου Ολυμπιακού Κινήματος. Κατά τη διάρκεια των Αγώνων η προσοχή του κόσμου στράφηκε προς την Ελλάδα, τα διεθνή ΜΜΕ είχαν εκφράσει απαξιωτικές και δριμύτατες κριτικές σε όλες τις φάσεις της προετοιμασίας της διοργάνωσης, ειδικά όσον αφορά το ζήτημα της ασφάλειας. Μετά την λήξη των Αγώνων σημειώθηκε ριζική αλλαγή, και οι Times ζήτησαν επισήμως συγγνώμη από την Αθήνα. Ο ομιλητής

παρουσίασε το πώς βίωσαν τα ολυμπιακά γεγονότα οι Έλληνες: ένιωσαν η Ελλάδα να έχει ανυψωθεί ηθικά και πνευματικά, πράγμα που υποστήριξαν και οι ξένοι επισκέπτες. Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος όμως από την λήξη των Αγώνων και οι σειρήνες του λαϊκισμού και της ατεκμηρίωτης προπαγάνδας θόλωσαν την εικόνα της επιτυχίας. Στο δεύτερο μέρος της διάλεξής του ο κ. Γάγγας τεκμηρίωσε με αρχεία και στοιχεία τα κέρδη που επέφεραν οι Αγώνες της Αθήνας, όχι μόνο από υλικής απόψεως. Η βαθιά κρίση που βιώνει σήμερα η Ελλάδα απαιτεί ακόμα περισσότερο την πιστή και αντικειμενική εξέταση της επίδρασης και των αποτελεσμάτων των Ολυμπιακών «Αθήνα 2004». Αρχιμήδης Σιδηρόπουλος Διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας

A KONFERENCIA ZÁRÓGONDOLATAI A Magyar Országgyűlés Felső Házában tartottuk „A magyar és görög szabadság- és sporteszmények 1821-től napjainkig” című konferenciát. Az alábbiakban röviden beszámolunk a konferencia eseményeiről.

Dr. Kertész István professzor Olimpiáról, Hellász legszebb helyéről tudósította a konferenciát. Az egykori olimpiai termékenységi és halotti kultusz talaján emelkedtek magasra a sportversenyek, az olimpiai játékok. A professzor előadásából megismertük, mily nagy hangsúlyt fektettek az akkori szervezők az olimpiai játékok tisztaságára, s hogy ezek a tiszta versenyek nagyban hozzájárultak a görög öntudat, a görög közösségi tudat kialakulásához és erősödéséhez. Az egész olimpiai mozgalom az antik világ integráló tényezőjévé vált (oikumené). A görög-hellén szellemi és anyagi értékek Európa-szerte ismertté váltak Nagy Sándor és a rómaiak hódításai révén.

1990-ben Tokióban döntöttek az 1996-os olimpiai játékok helyszínéről. Ennek szimbolikus jelentősége volt, ill. lett volna, de nem Athén kapta az aranyolimpiát, hanem Atlanta. A döntés előtt két évvel (1988) nemzetközi konferenciát szerveztek görög értelmiségiek és kutatók. A konferencia anyagát közreadó kötetében Minos Kokolakis, a krétai születésű egyetemi tanár ismertette az ókori irodalmi adatokat, amelyek az olimpiai versenyeket kísérő szellemi tevékenységekre vonatkoztak. Horváth László, az Eötvös Collegium igazgatója előadásában többek közt erre a gyűjteményre támaszkodva egészítette ki, ill. emelte ki a görög szabadságeszmény gondolatkörét. „Olimpia a görögök legnevezetesebb gyülekező-helye volt”, amelyet művészek, tudósok, filozófusok, írók kerestek fel, hogy előadják gondolataikat. Olimpiában élénk szellemi élet folyt. Az ide sereglett énekmondók, költők, szónokok, filozófusok előadásaikkal vetélkedtek egymással. Horváth László Plutarchos példáját említette, aki Démosthenésről szóló életrajzot adott elő Olympiában. Lukianos meg Hérodotos írt művében örökítette meg a filozófus olimpiai szereplését. Hogy Hérodotosnak ne kelljen bejárnia egész Hellászt, elment Olimpiába, ott gyülekezett az egész görög hon: és itt adta elő műveit. Nagy sikere is lett. A görögség szabadságeszménye természetesen kapcsolódott az olimpiai játékokhoz. A görögség szabadságeszményének kifejezéséhez kapcsolódott a három szónok olimpiai fellépésével: Gorgias, Lysias és Isokratés. Beszédeik a zsarnok elleni fellépésről, a görögök összefogásáról szóltak. Joggal mondhatjuk tehát: Olimpia maga volt a szabadság szószéke.

Dr. Bíró Melinda egyetemi docens az újkori olimpiák megszületése kapcsán rámutatott azokra az értékekre, sporteszményekre, melyek a francia Coubertin báró és többek közt a magyar

10 | Τα νέα μας | Híreink

Kemény Ferenc munkássága révén váltak ismertté az egész világon és természetesen Magyarországon is. A sport életfilozófiájáról, az olimpizmusról van szó, a nemes erőfeszítésekről, az emberi méltóságról, az áldozatvállalásról, egyszóval a szabadság- és béke-eszményről, mert miként Coubertin báró mondta: „A béke csak egy jobb világ eredménye lehet, a jobb világot csak jobb egyének hozhatják létre, a jobb egyéneket pedig csak a nemes küzdelmek próbái formálhatják ki”. Kemény Ferenc is pedagógusként a sport értékeinek elterjesztéséért harcolt, úgy mint hazaszeretet, szabadság, becsületes küzdelem, az ellenfél és a bírák tisztelete stb.). Az előadásból megtudhattuk, hogy az újkori olimpiai eszme feltámasztására már jóval az első olimpiai játékok megrendezése előtt történtek kísérletek, s mire eljutunk a 19. századig már több kiváló gondolkodó foglalkozott komolyan az olimpia eszméjének újkori megvalósításával, a magyarok közül Széchenyi István, Berzsenyi Dániel, a nyelvész Molnár Sámuel és természetesen Kemény Ferenc.

A Batthyány-család leszármazottja, gróf Batthyány Ádám Boldizsár bemutatta nekünk dicső elődeit, akik tevékenyen vettek részt a haza függetlenségéért és „üdvösségéért” vívott küzdelemben. Köztudott, hogy számos hírességet adott a Batthyány-család a hazának, kiemelkedik közülük Batthyány Lajos, az első független magyar kormány mártír miniszterelnöke. Konferenciánk legifjabb előadója Batthyány-Strattmann Lászlónak a dédunokája. Batthyány-Strattmann László a „szegények orvosaként” vált ismertté. Ez a család nemcsak történelmi hősöket adott az országnak. A kultúrában és a sportban is jeleskedtek.

Nem véletlenül kapta hát a mai előadás a Fidelitate et Fortitudine, azaz a Hűséggel és bátorsággal címet.

Dr. Szabó Lajos előadásából megismerhetük, ki volt Manno Miltiadesz. Polihisztor a javából. Kiváló és sokoldalú sportember. Hajós Alfréddal, az első magyar olimpiai bajnokkal jól ismerték egymást, elsősorban a futballpályáról. Manno – vagy ahogyan akkor becézték: Milti – kitűnő labdarúgó volt (a magyar bajnokságban két alkalommal gólkirály), ám úszónak, ökölvívónak, evezősnek, atlétának is kiváló volt. És négyszeres magyar gyorskorcsolya bajnok. Emellett elvégezte a müncheni képzőművészeti akadémiát. Sokoldalú művészként is ismerték: plakátokat, grafikákat, karikatúrákat készített magas fokon. Leghíresebbek karikatúrái az első világháborúról szólnak. Köztéri szobrai is ismertek: a Rövidtávfutó rajtja a Testnevelési Egyetemen, Turul szobor a Fradi pálya előtt, vagy az ezüstérmes Birkózók c. szobor. Manno részt vett a Nagy Háborúban, hősiességéért megkapta a Károly csapatkeresztet. Művészként a legnagyobb sportoló, sportolóként a legnagyobb művész volt a görög magyar, Manno Miltiadész.

Győrfi János, a Testnevelési Egyetem Rektori Hivatalának stratégiai főtanácsadója előadásában a sport és a szakralitás kapcsolatát elemezte. Összevetette az ókori olimpiai játékok vallási felfogását (rítus) és gyakorlatát a mai globális világ, a sporttól gyakran elidegenedett tapasztalataival. Az egyre nagyobb teljesítmények kényszere miatt eltávolodtunk az ókori görög eszménytől – mondta – ami már önmagában is nagy erkölcsi és pedagógiai veszteséget jelent. Az igazodási pont elvesztése pedig elbizonytalanítja az embert, aki amúgy is teljes bizonytalanságban él ebben a teljesen felborult világban. A sport fontos eszménye az egymás hitének, gondolkodásának a tisztelete, ugyanakkor fontos értéke az is, hogy egyenlő esélyeket biztosít, motiváló tényező, hozzájárul az életminőség javulásához. A sport a kultúra része. A sport és a szakralitás kapcsolatára szép példákat mondott az előadó.

Hristodoulou Konstantinos, az MGOÖ hivatalának vezetője a magyar-görög sportkapcsolatokat tekintette át 1936-tól, a berlini olimpiától 2004-ig, az athéni olimpiáig. Nem kis feladatra vállalkozott. Elemzésében részletesen kitért a labdarúgásnak a két ország bajnokságaiban jelentős szerepet játszott sportolóira és edzőire s az egymást kölcsönösen segítő kapcsolatokra.

Kiemelte mindenekelőtt Ottó Szymiczek munkásságát, akinek elévülhetetlenek az érdemei a magyar, a görög és a nemzetközi olimpiai és sportmozgalomban is. Az előadás alapján mondhatjuk, a labdarúgásban mutathatók ki a legélénkebb kapcsolatok.

Egy sor tehetséges, kiváló labdarúgó és edző került ki innen Görögországba: Bukovi Márton, Csaknády Jenő, Puskás Öcsi, Lóránt Gyula, Bundzsák Dezső kiváló edzői eredményekkel. A játékosok közül is kiemelt néhányat az előadó: Détári Lajost, Nikosz Jucsoszt, Papadimitriu Panagiotist és másokat. De egyéb sportágakban is találunk Magyarországról odakerült sportolókat, edzőket és játékosokat, például a vízilabdázó Kásás Zoltánt és Rusorán Pétert, vagy vívókat (Babanaszisz Ziszisz, Szidiropoulou Niki, Partics Katalin, Iliász Nikolász), továbbá tornászokat, sakkozókat, ökölvívókat.

Dionissios Gangas, a Nemzetközi Olimpiai Akadémia igazgatója az athéni olimpiai játékok gazdasági eredményeiről számolt be - kellőképpen dokumentálva szavait! Mindenekelőtt megállapította, hogy az athéni játékok az utóbbi 120 éves olimpiai mozgalomnak legsikeresebb szervezése volt. A játékok során a világ figyelme Görögországra irányult. A nemzetközi média azonban méltatlanul és éles hangú kritikát fogalmazott meg már jóval a játékok megkezdése előtt, lejáratva és ez által kedvezőtlen színben tüntetve fel a görögországi olimpiát, különösen, ami a biztonságot illeti. A játékok befejezése után jött a nagy váltás: a The Times bocsánatot kért Athéntől. Az előadó érzékletesen mutatta be, hogyan élték át az olimpiai eseményeket a görög emberek: azt érezték, Görögország erkölcsileg és lelkileg felemelkedett, ezt a külföldi vendégek is sugallták. Úgy érezte mindenki: Hellászt naggyá tették. Ám egyetlen év sem telt el, máris felhangzottak a szirénhangok, hogy a görög nemzetet ismét lerántsák. És elhomályosítottak mindent. Dionissios Gangas előadásának második felében adatokkal, dokumentumokkal támasztotta alá, hogy milyen hozadékai voltak az athéni olimpiának, nemcsak anyagi szempontból. Az ország mai mély krízise még inkább megköveteli az athéni olimpiai játékok hatásának, eredményeinek hiteles történetét.

Szidiropulosz Archimédesz a Magyarországi Görögök Kutatóintézetének igazgatója

Τα νέα μας | Híreink | 11

Εορτασμός της εθνικής επετείου της 25 ης Μαρτίου 1821 Το Σάββατο 25 Μαρτίου με λαμπρότητα γιόρτασαν και φέτος οι Έλληνες της Ουγγαρίας την επέτειο της 25ης Μαρτίου της διπλής μας Εθνικής Εορτής, της Επανάστασης του 1821 και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που οργανώθηκε από τις Αυτοδιοικήσεις Ελλήνων Ουγγαρίας και Βουδαπέστης. Χορηγοί της εκδήλωσης ήταν το Υπουργείο Ανθρωπίνων Πόρων, ο Δήμος του 13 ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης, η Ελληνική Αυτοδιοίκηση του 13 ου Διαμερίσματος καθώς και η Ελληνική Αυτοδιοίκηση του 16 ου Διαμερίσματος Το πρωϊ πραγματοποιήθηκε Θεία Λειτουργία και εν συνεχεία Δοξολογία για την Εθνική Εορτή στο παρεκκλήσιο των Αγίων Ιερόθεου και Στεφάνου από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αυστρίας και Εξαρχο Ουγγαρίας κ.Αρσένιο. Στις 12 και 30 το μεσημέρι ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο της Πλατείας Petőfi μπροστά από την παραδοσιακή, ιστορική Ελληνική Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκτός από τον Πρόεδρο της Α.Ε.ΟΥ κ.Γιώργο Κουκουμτζή, το Προεδρείο, τους εκπροσώπους των Ελληνικών Αυτοδιοικήσεων στην Ουγγαρία και το Χωριό Μπελογιάννη, τους ιθύνοντες του Ελληνικού Σχολείου «Μανώλης Γλέζος» τις εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρέσβυς της Ελλάδας στην Ουγγαρία κ. Δημήτρης Λέτσιος, ο Έλληνας Πρόξενος κ.Λουκάς Τσώκος, καθώς και το υπόλοιπο προσωπικό της Ελληνικής Πρεσβείας στη Βουδαπέστη με άλλους επισήμους από τον ελληνο-ουγγρικό χώρο. Στην βραδινή εκδήλωση στο πολιτιστικό κέντρο Radnóti Miklós (RaM) ξεχώρισε το καλό πρόγραμμα των μαθητών του Ελληνικού Σχολείου «Μανώλης Γλέζος» υπό την εποπτεία της Διευθύντριας κας Χριστίνας Πάρτιτς. Ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου ήταν η συμμετοχή της σοπράνο τραγουδίστριας της όπερας Κλειώς Μυτηλιναίου με την διακριτική μουσική συνοδεία του Βασίλη Αγγελίδη. Πολύ καλή η σκηνική παρουσία και η εμφάνιση της

12 | Τα νέα μας | Híreink

Χορωδίας Καρυάτιδες, του χορευτικού συγκροτήματος Χελιδονάκι ενώ εντυπωσιακή ήταν η παρουσίαση του συγκροτήματος Ελληνισμός με τις καινούργιες ενδυμασίες. Σημαντική επίσης η προσφορά του χοροδιδάσκαλου Γιώργου Αντωνόπουλου και των μουσικών του. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε το χορευτικό συγκρότημα με τους μαθητές ελληνικών σχολείων από την Πάτρα στα πλαίσια του προγράμματος «Κινούμαστε Χορεύοντας και Περπατώντας», «Λαβύρινθος». Αξέχαστες οι ακροβατικές φιγούρες των πολύ καλά καταρτισμένων νεαρών χορευτών, Την παράσταση ωστόσο έκλεψε η 91χρονή θεία Κίτσα, η θρυλική Γερακίνα, όπως την αποκαλούν φίλοι και συνοδοιπόροι από τα παλιά. Η κα Κυριακή Κουκουμτζή τραγούδησε παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια σκορπώντας συγκίνηση και χαρά στο κοινό που την αποθέωσε. Με την ευκαιρία των γενεθλίων της, ευχόμαστε ολόψυχα στην θεία Κίτσα χρόνια πολλά με υγεία να τα εκατοστήσει. Στην εκδήλωση της ελληνικής παροικίας το Σάββατο για την Εθνική Εορτή της 25ης Μαρτίου, η συμμετοχή του κόσμου ήταν αρκετά μεγάλη. Μετά την λήξη του πολιτιστικού προγράμματος προσφέρθηκαν εδέσματα, ο μπουφές ήταν δωρεάν. Το γλέντι κράτησε μέχρι αργά το βράδυ. Αξίζει πράγματι ένα μεγάλο ευχαριστώ και στην Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης κα Σταματούλα Αρβανιτίδου και τα υπόλοιπα μέλη του σώματος της Αυτοδιοίκησης που οργάνωσαν και διεκπεραίωσαν την εκδήλώση καθώς και σε όλους όσους συνέβαλαν εθελοντικά στην υλοποίηση και φέτος του εορτασμού της Εθνικής μας Γιορτής. Ανδρέας Οικονόμου

 13

A nemzetiségi ombudsmanhelyettes közleménye Görögország nemzeti ünnepe alkalmából A több mint ezeréves magyar-görög kapcsolatok valamint a hazánk területén megtelepedett görögök és magyarok sok évszázadnyi békés és egymás kultúráját gazdagító együttélése számos, megemlékezésre érdemes kapcsolódási pontot és történelmi eseményt kínál. A magyarság már a honfoglalást megelőzően kapcsolatba került Bizánccal és a görög egyházi kultúra hatása végigkíséri hazánk középkori történetét, amit mindennél jobban illusztrálnak Szent Koronánk görög hatásokat tükröző elemei. A görög népesség megtelepedése Magyarországon évszázadokon keresztül változó intenzitással zajlott, melyből kiemelkedett az Oszmán Birodalom hódításai következtében érkezők betelepülése, illetve a XX. század közepén a katonai diktatúra elől Magyarországra menekülő, majd itt új hazára találó görög családok befogadása.

ünneplik nemzeti függetlenségüket: március 25-e a törökök ellen vívott nemzeti szabadságharc kezdetének ünnepe. A korabeli Magyarországon is kibontakozó filhellén mozgalom hatására a görög szabadságharcban számos magyar önkéntes is harcolt és adta életét Görögország szabadságáért, csakúgy, mint az 184849-es magyar szabadságharcot támogató és abban résztvevő magyarországi görögök, mint például a honvédtábornoki rangot elért Kiss Pál.

Görögország nemzeti ünnepéről megemlékezve így gondoljunk mindazokra a hősökre, akik a két nép barátságát építve és az elnyomás elleni közös küzdelmét segítve szolgálták a görög és a magyar szabadság és függetlenség ügyét!

Összeköti népeink sorsát az is, hogy mind a görög, mind pedig a magyar nemzet különösen szabadságszeretőnek vallja magát, és a nemzeti függetlenségért vívott XIX. századi küzdelmeink sok hasonlóságot mutatnak. Akárcsak mi, a görögök is márciusban

14

Szalayné Sándor Erzsébet Prof. HC egyetemi tanár, ombudsmanhelyettes

 15

Από τα ιστορικά τραγούδια της διπλής εορτής της Άνοιξης Από τα ιστορικά τραγούδια της διπλής εορτής της Άνοιξης Τῇ ὑπερμάχῷ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ πόλις σου, Θεοτόκε, ἀλλ› ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοί, Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε. ( Το Προοίμιο του Ακάθιστου Ύμνου) Σ’ Εσένα Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό, μ’ ευγνωμοσύνη η Πόλη σου αποδίδει τη νίκη. Και σου αναπέμπει θερμές ευχαριστίες, επειδή (με τη δική σου επέμβαση) λυτρωθήκαμε απ’ τις συμφορές. Εσύ όμως που η δύναμή σου είναι ακατανίκητη, ελευθέρωσε κι εμένα από κάθε είδους κινδύνους, για να σου αναφωνώ: Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε. (Το Προοίμιο στην ομιλούμενη ελληνική)

Ο Ακάθιστος Ύμνος που ψάλλεται σε όλους τους Ιερούς Ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής,θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας και της ελληνικής λογοτεχνίας. Το γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Ο Ύμνος έχει συνδεθεί με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων της αυτοκρατορίας. Το πιο γνωστό ιστορικό γεγονός είναι εκείνο του 626, όταν ο αυτοκράτορας έκανε εκστρατεία με τα βυζαντινά στρατεύματα εναντίον των Περσών και η Βασιλεύουσα πολιορκήθηκε από τους Αβάρους. Ο πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε το λαό στην αντίσταση.Τότε ξέσπασε ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θαύμα της Παναγίας, καθώς σήκωσε τέτοια τρικυμία που ο εχθρικός στόλος καταστράφηκε και η Πόλη σώθηκε. Η λαϊκή μούσα εξιστορεί τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα στα τραγούδια της. Ένα από τα παλιότερα ιστορικά δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στις αλλεπάλληλες αλώσεις και καταστροφές των πόλεων της βυζαντινής αυτοκρατορίας θεωρείται:

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ (1453) Σημαίνει ο Θιος, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια, σημαίνει κ’ η αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι, με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξηνταδυό καμπάναις, κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος. Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης, κι’ απ’ την πολλή την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολόνναις. Να μπούνε ‚ς το χερουβικό και νά βγη ο βασιλέας, φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι’ άπ’ αρχαγγέλου στόμα. „Πάψετε το χερουβικό κι’ ας χαμηλώσουν τ’ άγια, παπάδες πάρτε τα γιερά, και σεις κεριά σβηστήτε, γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψη. Μόν στείλτε λόγο ‚ς τη Φραγκιά, νάρτουνε τρία καράβια, το ‘να να πάρη το σταυρό και τάλλο το βαγγέλιο, το τρίτο, το καλύτερο, την άγια τράπεζα μας, μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας την μαγαρίσουν”. Η Δέσποινα ταράχτηκε, κ’ εδάκρυσαν οι εικόνες. „Σώπασε, κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζης, πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά σας είναι. Ο Αθανάσιος Διάκος ήταν ένας από τους Έλληνες πρωταγωνιστές της Επανάστασης. Στις 24 Απριλίου 1821 ο Διάκος βρήκε φρικτό μαρτυρικό θάνατο. Οι Τούρκοι τον παλούκωσαν ζωντανό. Η μνήμη του Διάκου πέρασε στο θρύλο και έγινε περισσότερο κτήμα του λαού παρά της ιστορίας.Ο θρύλος του καταγράφηκε και σε δημοτικά τραγούδια όπως αυτό που διηγείται τον ηρωισμό του και την αιχμαλωσία του στη μάχη της Αλαμάνας, το οποίο αρχίζει με τα ενθαρρυντικά λόγια προς τα παλληκάρια του: «Καρδιά, παιδιά μου, φώναξε, παιδιά, μη φοβηθείτε Ανδρεία ωσάν Έλληνες, ωσάν Γραικοί σταθείτε». …. Κ΄ έπεσ΄ ο Διάκος ζωντανός εις των εχθρών τα χέρια.

- «Γίνεσαι Τούρκος Διάκο μου, τη πίστι σου ν΄ αλλάξεις; Να προσκυνάς εις το τζαμί, την εκκλησιά ν΄ αφήσεις»:…

- «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θέλ΄ αποθάνω».... Τον Διάκο τότε πήρανε και στο σουβλί τον βάλαν. Ολόρθο τον εστήσανε κι αυτός χαμογελούσε. «Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει τώρα π΄ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζ΄ η γη χορτάρι»….

Ευαγγελία Τσαρούχα Η άλωση της Αντριανούπολης (1361) Ταηδόνια της Ανατολής και τα πουλιά της Δύσης κλαίγουν αργά, κλαίγουν ταχιά, κλαίγουν το μεσημέρι, κλαίγουν την Αντριανόπολη την πολυκρουσεμένη, οπού τήνε κρουσέψανε τοις τρεις γιορταίς του χρόνου, του Χριστουγέννου για κηρί, και του Βαγιού για βάγια, και της Λαμπρής την Κυριακή για το Χριστός ανέστη. Πολυάρθμοι θρήνοι γράφτηκαν για την άλωση της Κωνσταντινούπολης, διακρίνονται όμως τα δημοτικά τραγούδια γιατί συντάθηκαν ευθύς μετά την καταστροφή και εκφράζουν με απλότητα τα συναισθήματα του λαού.

16 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 17

Επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη και στην Φλώρινα Μετά από πρωτοβουλία του Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας κ.Γιώργου Κουκουμτζή 14 με 19 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη με δύο λεωφορεία ένα από την Βουδαπέστη και ένα από το Χωριό Μπελογιάννη σε Φλώρινα και Θεσσαλονίκη. Αρκετοί συμπατριώτες μας προτίμησαν να ταξιδέψουν αεροπορικώς μέχρι την Θεσσαλονίκη και άλλοι με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι Έλληνες της Ουγγαρίας σε μια ιδιαίτερα συγκινητικά φορτισμένη εκδήλωση κατέθεσαν στεφάνια τιμώντας την μνήμη των περίπου χιλίων μαχητών και μαχητριών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) που έπεσαν στην μάχη της Φλώρινας τον Φεβρουάριο του 1949. Εβδομήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την ίδρυση του ιστορικού Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και το Μνημείο της Φλώρινας αποτελεί ένα αντάξιο δείγμα της προσφοράς και της μεγάλης θυσίας των νεκρών του ΔΣΕ. Αξίζει να σταθούμε στο γεγονός ότι στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο ομαδικός τάφος δεσπόζουν οι φιγούρες των γλυπτών από τα ίδια τα εκμαγεία του μνημειώδους έργου του μεγάλου μας δημιουργού Μέμου Μακρή που είναι αφιερωμένο στα θύματα του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν της Αυστρίας και αποτελεί σημαντική και ευγενική προσφορά της Κλειώς Μακρή κόρης του διεθνούς φήμης γλύπτη μας. Στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή το βράδυ 17 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε το καθιερωμένο ετήσιο αντάμωμα των Ελλήνων της Ουγγαρίας. Ζεστές και ανθρώπινες στιγμές πλημμύρισαν την όλη εκδήλωση που ήταν πολύ καλά οργανωμένη και έγινε στο Κέντρο συνεστιάσεων «Μάνθος» στην Πολίχνη Θεσσαλονίκης. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος την Ανοιξη ξύπνησαν έντονα οι μνήμες από το παρελθόν και ο

18 | Τα νέα μας | Híreink

νόστος καλά κρατεί. Οι Έλληνες της Ουγγαρίας είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν συγγενείς, παλιούς συντρόφους, φίλους, συμμαθητές ζώντας για άλλη μια φορά από κοντά υπέροχα συναισθήματα με τις στιγμές να κυλούν και την διάθεση τους να δυναμώνει μέσα από τους χορούς και τα τραγούδια που διήρκεσαν μέχρι το πρωϊ. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του Ούγγρος Πρέσβυς στην Αθήνα κ. Ερικ Χάουπτ, ο οποίος στην εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στους παραδοσιακούς στενούς δεσμούς φιλίας που συνδέουν τους δύο λαούς και στην μεγάλη σημασία της περαιτέρω σύσφιξης και ενδυνάμωσης των ελληνο-ουγγρικών σχέσεων. Εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας απεύθυνε χαιρετισμό ο εκπρόσωπος επικοινωνίας κ.Δημήτρης Τοπουζίδης.ο οποίος παρουσίασε και το πρόγραμμα της εκδήλωσης ενημερώνοντας τους παρευρισκομένους με τον ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο που τον διακρίνει για τις τελευταίες εξελίξεις και τα νέα της Ελληνικής Κοινότητας μας στην Ουγγαρία. Αξίζει επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους εργάσθηκαν εδώ και μήνες για την επίτευξη του ταξιδιού το οποίο από κάθε άποψη ήταν άρτια οργανωμένο. Κατά γενική ομολογία η φετινή συνάντηση της Θεσσαλονίκης ικανοποίησε ακόμη και τον πιο δύστροπο συμπατριώτη μας και στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι όταν οι Έλληνες βάλουν από κοινού έναν στόχο τον επιτυγχάνουν με το παραπάνω. Ανδρέας Οικονόμου

Τα νέα μας | Híreink | 19

20 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 21

22 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 23

Αγία Θεοφάνια Εορτασμός των Θεοφανίων

Στις 22 Ιανουαρίου με ξεχωριστή επιτυχία, πλούσιο πολιτιστικό και καλλιτεχνικό πρόγραμμα, πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη η εκδήλωση για τον εορτασμό των Αγίων Θεοφανίων, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αυστρίας και Εξάρχου Ουγγαρίας κ.κ. Αρσενίου συμπαραστατουμένου από τον Μητροπολίτη Αντώνιο της Εκκλησίας της Βουλγαρίας συνοδευομένων υπό των κληρικών της Εξαρχίας Ουγγαρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Βουλγαρίας εν Ουγγαρία. Εκτός από τον Πρόεδρο της Α.Ε.ΟΥ κ.Γιώργο Κουκουμτζη, ο οποίος σύμφωνα με το έθιμο έκοψε την παραδοσιακή βασιλόπιτα, την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία τους ο Πρέσβυς της Ελλάδας κ.Δημήτρης Λέτσιος, ο Έλληνας Πρόξενος κ.Λουκάς Τσώκος και άλλοι επίσημοι. Εκατοντάδες Ελλήνων επιβιβάσθηκαν το πρωϊ της Κυριακής στο πλοίο „Zsófia”, το οποίο φιλοξένησε. αγκυροβολημένο την εκδήλωση στις όχθες του Δούναβη από την πλευρά της Πέστης Σύμφωνα με το έθιμο έμπροσθεν του παραδουνάβιου Ελληνικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη κατάδυση του Τιμίου Σταυρού και ο Αγιασμός των Υδάτων του Δούναβη χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αυστρίας καί Εξάρχου Ουγγαρίας κ.κ. Αρσενίου. Στην εκδήλωση στο πλοίο ξεχωριστό πρόγραμμα παρουσίασε το εκλεκτό μουσικό συγκρότημα του Σαράντη Ματζουράκη, οι μαθητές του Ελληνικού Σχολείου «Νίκος Μπελογιάννης», το χορευτικό συγκρότημα „Ελληνισμός” τα παιδιά από το „Χελιδονάκι” καθώς και η χορωδία „Καρυάτιδες”. Την οργάνωση της όλης εκδήλωσης είχαν η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας καθώς και η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων της Βουδαπέστης, ενώ έτυχε και της υποστήριξης του Ουγγρικού Υπουργείου Ανθρωπίνων Πόρων. Αξίζει πράγματι ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους συνέβαλαν εθελοντικά στην υλοποίηση μιας τόσο σπουδαίας εκδήλωσης με μεγάλη συμμετοχή κόσμου. Για την προετοιμασία της όλης εκδήλωσης και την παρασκευή των πλούσιων εδεσμάτων που προσφέρθηκαν, εργάσθηκαν ήδη από το προηγούμενο βράδυ πολλά άτομα, τα οποία ευχαριστούμε ιδιαιτέρως.

Ανδρέας Οικονόμου

24 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 25

Τα φώτα και ο φωτισμός ήτοι τα μηνύματα των τριών ιεραρχών Ευαγγελία Τσαρούχα Τα φωτα κι ο φωτισμοσ - ητοι τα μηνυματα των τριων ιεραρχων Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει πολλούς μεγάλους Ιεράρχες. Ξεχωριστά όμως γιορτάζει τρεις: Τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο Θεολόγο (Ναζιανζινό) και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Καθένας έχει τη δική του γιορτή, αλλά και τους τρεις μαζί τους γιορτάζουμε στις 30 Ιανουαρίου,- η ημέρα αυτή καθιερώθηκε από τον Αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ τον Κομνηνό, στα μέσα του 11ου αιώνα - για τα πολλά κοινά γνωρίσματά τους: Αφιέρωσαν τη ζωή τους στους φτωχούς συνανθρώπους τους και στους δυστυχισμένους. Ήταν και οι τρεις σοφοί. Αγάπησαν τα γράμματα και τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων. Το 1842 το πανεπιστήμιο Αθηνών καθιέρωσε την εορτή των Τριών Ιεραρχών ως ημέρα αφιερωμένη στην παιδεία και τα γράμματα.. Από τα κείμενα του Μέγα Βασιλείου τα πιο σημαντικά είναι εκείνα όπου προσπαθεί τη γεφύρωση μεταξύ χριστιανικής και κλασσικής παιδείας, όπως στην Ομιλία του: «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων» όπου με τα ακόλουθα σοφά λόγια παροτρύνει τους νέους: «Όπως οι μέλισσες διαλέγουν το νέκταρ από τα λουλούδια, έτσι κι εσείς να διαλέγετε αυτά που διαβάζετε. Να κρατάτε τα καλά και τα ωφέλιμα.» Για τον Άγιο Βασίλειο οι μαθητές του Δημοτικού της ομογένειάς μας διαβάζουν στο βιβλίο της καθηγήτριας του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών, Αντιγόνης Σάμπο Νάγκι : Λαογνωσία για τα παιδιά του Δημοτικού. Η ΜΑΓΙΑ. Το επόμενο έργο ήταν το σύγγραμμα της Αντιγόνης Σάμπο Νάγκι: ΤΕΣΣΕΡΑ ΑΔΕΡΦΙΑ - Οι γιορτές των τεσσάρων εποχών στο λαϊκό ημερολόγιο, όπου γράφει για τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις και τις γιορτές των τεσσάρων εποχών, εμπλουτίζοντας τα με διάφορα λαογραφικά κείμενα, διασκεδάζοντας τον αναγνώστη με σατιρικά δημοτικά τραγούδια και ανέκδοτα, όπως στο κεφάλαιο του Χειμώνα: «Με τα Φώτα γίνεται το κλείσιμο του Δωδεκαημέρου. Βασική τελετουργία της γιορτής είναι ο αγιασμός των υδάτων. Ο μικρός αγιασμός γίνεται την παραμονή των Φώτων. Ύστερα ο παπάς με την αγιαστούρα του και μερικά κλωνιά βασιλικού παίρνει σβάρνα τα σπίτια κι αγιάζει και φωτίζει. Έτσι έκανε και ο παπάς σ’ ένα χωριό της Ακαρνανίας στο ανέκδοτο που ακολουθεί. Μια παραμονή των Φώτων πήρε ο παπάς κι ένα παιδί κοντά του και βγήκε γύρω στο χωριό με την αγιαστούρα του. Το παιδί κρατούσε το καλάθι για τα’ αυγά κι άλλα φιλέματα και το τσουκάλι με τον αγιασμό. Μπαίνουν σ’ ένα σπίτι και βλέπει ο παπάς λαχταριστά λουκάνικα κρεμασμένα κι άντερα χοιρινά περασμένα στις βέργες κι άρχισαν να τρέχουν τα σάλια του. Έλα όμως που ντρεπόταν να ζητήσει, κι η νοικοκυρά ούτε έδειχνε διάθεση να τον φιλέψει. Σκέφτηκε πως άλλος τρόπος δεν υπήρχε παρά να βουτήξει κανένα το παιδί, ο Γιάννης, κι αρχίζει να του δίνει μήνυμα ψαλτικά, ώστε να μην καταλάβει τίποτε η νοικοκυρά. Εν Ιορδάνη βλέπω αντερολουκανίκα, άπλωσε, βρε Γιάννη, και βάλ’ το στη μανίκα! Μα ο Γιάννης δεν αποφασίζει, γιατί φοβάται και του απαντάει, ψαλτικά κι αυτός: Όχι, βρε παππούλη, γιατί θα μας δούνε και θα πάρουν ξύλο και θα μας βαρούνε! Έτσι ο παππάς ο καψερός δε γεύτηκε τα λουκάνικα και του ‘μεινε μόνο η κολασμάρα…» Όπως βλέπετε στα ελληνικά κανάλια της τηλεοράσεως, ο με-

26 | Τα νέα μας | Híreink

γάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα των Φώτων, όποτε πρωί πρωί γίνεται η τελετή της κατάδυσης του σταυρού στη θάλασσα, στο ποτάμι ή και σε δεξαμενή. Πριν μερικά χρόνια καθιερώθηκε να γίνεται ο μεγάλος αγιασμός των υδάτων και στην Ουγγαρία από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Αυστρίας, Έξαρχο Ουγγαρίας και Μεσευρώπης. Βέβαια ο αγιασμός του Δούναβη στη Βουδαπέστη δε γίνεται πάντα, για διάφορους λόγους, ανήμερα των Φώτων. Αυτό δεν έχει σημασία, σημασία έχει το γεγονός της διατήρησης της παράδοσης του αγιασμού των υδάτων, καθώς και της διατήρησης της κοπής της βασιλόπιτας στους συλλόγους, αυτοδιοικήσεις και στα σχολεία της κοινότητάς μας, ενώ στις εκκλησίες και στα σπίτια η κοπή της βασιλόπιτας γίνεται την Πρωτοχρονιά, την ημέρα του Αγίου Βασιλείου. Ο Mέγας Βασίλειος γεννήθηκε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας το 329 μΧ. Σπούδασε Ρητορική, Γραμματική, Αστρονομία, Φιλοσοφία, Ιατρική και Γεωμετρία. Διακρίθηκε για την αφοσίωση του στην ορθόδοξη πίστη μας αλλά και για το πλούσιο φιλανθρωπικό του έργο, μοιράζοντας όλη την περιουσία του στους φτωχούς. Ίδρυσε τη Βασιλειάδα, ένα πολύ μεγάλο φιλανθρωπικό ίδρυμα, που περιλάμβανε νοσοκομεία, ορφανοτροφείο, ξενώνες, γηροκομείο και είχε σκοπό τη δωρεάν περίθαλψη όσων είχαν ανάγκη. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου το 379 και η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του κάθε πρώτη του Γενάρη.

Στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς αναφέρεται συχνά ο Αη- Βασίλης ως πεζοπόρος που έφερνε στους ανθρώπους την καλή τύχη και την ευλογία του. Άγιος Βασίλης έρχεται, από την Καισαρεία, βαστάει εικόνα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι. Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε: -Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθε κατεβαίνεις; -Από τη μάνα μ’ έρχομαι και στο σχολειό πηγαίνω, να μάθω τ’ Άγια γράμματα και τ’ Άγιο Ευαγγέλιο. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας το 329 μΧ. και σπούδασε στα καλύτερα σχολεία της εποχής του. Μετά τις σπουδές του έμεινε για δέκα χρόνια στη Αθήνα διδάσκοντας ρητορική. Αργότερα πήγε στον Πόντο, όπου συνάντησε το φίλο του Βασίλειο και έμεινε μαζί του. Με τα φλογερά του κηρύγματα έκανε αρκετούς Αρειανούς να πιστέψουν στη σωστή διδασκαλία. Έτσι οι χριστιανοί τον ονόμασαν θεολόγο. Πέθανε στις 25 του Γενάρη το 391, σε ένα ερημικό μέρος, όπου ασκήθηκε στην προσευχή, τη νηστεία και τη μελέτη. Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του στις 25 του Γενάρη. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας. Σπούδασε Ρητορική και θεολογία και μετά έζησε σε διάφορα μοναστήρια. Έγραψε πολλά βιβλία καθώς και την κυριακάτικη λειτουργία της εκκλησίας μας. Εκφωνούσε ωραίους θρησκευτικούς λόγους. Ο κόσμος έλεγε χαρακτηριστικά ότι από το στόμα του « έρεε χρυσός » και έτσι ονομάστηκε Χρυσόστομος. Εξορίστηκε στον Πόντο και μετά στην Αρμενία, όπου και πέθανε εξασθενημένος σε ηλικία 62 χρονών. Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του στις 13 Νοεμβρίου.

Η Γιορτή των Τριών Ιεραρχών - Γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων. Όσο ζούσαν, οι Τρεις Ιεράρχες μελετούσαν και καλλιεργούσαν το πνεύμα. Γνώριζαν και εκλαϊκευαν τα αρχαία έργα. Ήταν μεγάλοι δάσκαλοι που μας άφησαν πολλές πολύτιμες συμβουλές. Αυτό που τόνισαν και οι τρεις τους περισσότερο απ’ όλα ήταν η μεγάλη σημασία που έχει να διαβάζει κανείς και να είναι μορφωμένος. Μιλώντας για το καθήκον των γονιών ο Μέγας Βασίλειος είπε: «Οι γονείς που έφεραν στον κόσμο τα παιδιά τους πρέπει να φροντίζουν ώστε αυτά να μορφώνονται.» Ενώ ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος πρόσθεσε: «Οι γονείς που δε φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών τους θεωρούνται φονιάδες. Γιατί η μόρφωση είναι εκείνη που θα καλλιεργήσει την ψυχή του παιδιού.» Βέβαια, ξέρανε πολύ καλά ότι είναι δύσκολος ο δρόμος προς τη γνώση. Όσο δύσκολος όμως κι αν είναι, αξίζει να τον ακολουθήσουμε. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να γίνουμε ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ρωτάει: «Πες μου, ποιος έμαθε γράμματα χωρίς κόπο και πολύ διάβασμα;» Η απάντηση στην ερώτηση του είναι φυσικά: ‚κανείς’. Όλοι ξέρουμε ότι μερικές φορές το διάβασμα είναι δύσκολο και ίσως βαρετό. Αλλά ο Γρηγόριος ο Θεολόγος εξηγεί: «Στολίστε τις ψυχές των παιδιών με την κατάλληλη μόρφωση κι όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν.»

Τα νέα μας | Híreink | 27

Vízkereszt, avagy a három egyházatya üzenete A 11. század közepe óta az ortodox egyház január 30-án három egyházatyára emlékezik egyszerre: Nagy Szent Vaszílioszra (Szent Vazul), Grigoriosz Nazianziénoszra (Szent Gergely) és Ioannisz Hriszosztomoszra (Aranyszájú Szent János), bár mindháromnak van külön ünnepnapja is. E három Nagy Szent Egyházatya írásaiban valósult meg az ókori filozófia, tudomány és irodalom keresztény szellemben való felhasználása. 1842-ben az Athéni Egyetem a görög oktatás és műveltség napjává nyilvánította a Három Egyházatya ünnepét.

A Nagy Szent Vaszíliosz által unokaöccseihez intézett buzdító beszédben többek közt ilyen bölcs intelmeket olvashatunk: „Ahogy a méhek gyűjtik a virágoktól a nektárt, úgy válogassatok ti is olvasnivalóitokat. Azt tartsátok meg, ami szép és hasznos.”

Szent Vaszílioszról sokat olvashatnak a diákok Nagyné Szabó Antigoné (a Manolisz Glezosz 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola tanára): Görög népismeret 1-4. osztály részére című, 2003-ban megjelent tankönyvében.

Ugyancsak érdekességek olvashatók a NÉGY TESTVÉR – Négy évszak ünnepei a népi kalendáriumban című könyvben, amelyet szintén Nagyné Szabó Antigoné tanárnő írt.

A könyv a négy évszak népszokásairól, hiedelmeiről, dalairól, anekdotáiról és ünnepélyeiről szól. A Tél című fejezetben például - többek közt - ezt olvashatjuk: „A Dodekaímero (12 napos) záróakkordja Vízkereszt, vagyis Krisztus megkeresztelésének az ünnepe. Görögül a Fények ünnepének (ta Fóta) is nevezik, mivel az első keresztények gyertyát tartottak kezükben a szertartás alatt. Január ötödikén a pap körbejárja a falut és egy bazsalikom ágacskával hinti szét a szentelt vizet a házakban. Ezt a szolgálatot a falusiak általában valamilyen jó falattal szokták meghálálni. Egy kis akarnaniai faluban történt, hogy a háziasszony semmiféle hajlandóságot nem mutatott rá, hogy megajándékozza a papot, akinek pedig összefutott a szájában a nyál látván a karácsonyi disznóvágásból származó kívánatos hurkákat és kolbászokat. Kérni viszont szégyellt volna, így hát kicsit módosítva az ünnepi tropáriont, megpróbált titkon jelt adni a mellette álló ministránsgyereknek:

„A Jordán folyóban,… finom kolbász, hurka

Tégy be egyet, Jánisz a kabátujjadba…”

A gyerek azonban habozott, mert tartott tőle, hogy a háziak rajtakapják, s ezért így folytatta a dalt:

„Nem merem megtenni, a háziak meglátnak.

Botot ragadnak, s kiebrudalnának!” Így aztán a pap kénytelen volt lemondani az illatozó finomságokról!…”

Szent Vaszíliosz 329-ben született a kappadókiai Keszariában, és 379 január elsején hunyt el. A legtöbb újévi kálanda Szent Vaszíliosz nevéhez és alakjához kapcsolódik, aki szegény vándorként járja az országokat botjára támaszkodva. Íme egy változat, Vértessy Dezső 1913-ban kiadott fordításában:

„Itt van már szent Vaszílisz, jő Vaszílisz már is.

Íróvessző, papiros, tinta, kalamáris…

Papirosra Vaszílisz a betűit rótta, „Írástudó Vaszílisz, hogy szól ez a nóta?” „A nótához nem értek, nosza, itt egy kréta!”

Vesszejével magyaráz: „ez az alfa, béta”.

Szent Vaszílisz vesszeje zöldül, sarjad, éled, Száraz vessző újra él, visszajő az élet.

Friss lombot hajt, az ágon fürjék szálldogálnak, Menedéket nyújt a lomb egy vadgalamb párnak.”

Ma már mindenki látja a TV-ben, hogy január 6-án történik a leglátványosabb megmozdulás: a vizek megszentelése.

Pár évvel ezelőtt lett hagyományos szertartás a Duna vizének megszentelése Budapesten is, amely esemény egybeesik közösségünk újévi vaszilopita-vágásával. Így közösségünk tanulói újévi és vízkereszttel kapcsolatos köszöntőket énekelnek nekünk, még ha január végén történik is az esemény. Nem baj, hiszen a hónap végén van a Három Egyházatya és az oktatás ünnepe.

Caruha Vangelio

Ékesítsétek fel a

gyermekek lelkét a megfelelő

műveltséggel,

és minden más magától jön...”

28 | Τα νέα μας | Híreink

Nazianzi Szent Gergely (Grigóriosz) teológus 329-ben született. Irodalmi hagyatékának tekintélyes részét teszik ki híres beszédei. Programjához tartozott a keresztény sírepigramma megteremtése. Vallásos himnuszai időmértékes versekben íródtak, anakreóni mértékben, a könnyed bordalok és szerelmes versek kedvelt antik versformájában.

Ezekben életének eseményeiről, vívódásairól és konfliktusairól vall.

Aranyszájú Szent János 339-ben született a szíriai Antiohiában. Őt tartották a legnagyobb keresztény szónoknak a bizánciak. Aranyszájú Szent János hitt abban, hogy a keresztény erkölcsöt megalkuvás nélkül érvényesíteni lehet az életben. Hirdette, hogy a gazdagok kötelessége fölkarolni a szegényeket, és elítélte az előkelők felháborító fényűzését. Íme, a Három Szentatya néhány bölcs intelme:

Szent Vaszíliosz: „A szülőknek, akik világra hozták gyermekeiket, gondoskodniuk kell gyermekeik műveltségéről.”

Aranyszájú Szent János: „Azok a szülők, akik nem gondoskodnak gyermekeik műveltségéről, gyilkosok. Mert a műveltség az, amely kiműveli a gyermek lelkét.” - Majd hozzáteszi: ”Tudsz valakit, aki írástudó lett sok tanulás és fáradság nélkül? Senkit.

Mindnyájan tudjuk, hogy a tanulás néha nehéz dolog, és lehet unalmas is.”

Szent Gergely Theológus: „Ékesítsétek fel a gyermekek lelkét a megfelelő műveltséggel, és minden más magától jön...”

Τα νέα μας | Híreink | 29

Σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ της ουγγρικής κυβέρνησης και της Εξαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου στην Ουγγαρία Λίγες ημέρες πριν τα Χριστούγεννα (9.12) υπογράφηκε μεταξύ της Ιεράς Μητροπόλεως Αυστρίας και Εξαρχίας της Ουγγαρίας και της ουγγρικής κυβέρνησης, Σύμφωνο συνεργασίας με σκοπό την προώθηση της πνευματικής, κοινωνικής, αλλά και πολιτιστικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας η ουγγρική κυβέρνηση πρόκειται να παραχωρήσει, στην Εξαρχία του Οικουμενικού Θρόνου το κτήριο της οδού Múzeum utca 11, στo oποίο θα στεγαστούν οι εγκαταστάσεις της Εξαρχίας και θα διαμορφωθεί ανάλογος χώρος για τις ἀνάγκες των πιστών. Επίσης στο κτήριο αυτό προβλέπεται να στεγαστούν η Πατριαχική Ακαδημία, το Ελληνικό Σχολείο, αλλά και το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης. Τέλος, στο κτήριο αυτό θα λειτουργήσει και Ξενώνας φιλοξενίας. Η νέα έδρα της Εξαρχίας φιλοδοξεί γενικότερα να αποτελέσει χώρο ανάπτυξης του διαλόγου και πολιτιστικό κέντρο συνάντησης όλων των ανθρώπων..

O Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αυστρίας και Εξαρχος Ουγγαρίας κ. Αρσένιος, κατά την διάρκεια της υπογραφής της συμφωνίας, ευχαρίστησε την ουγγρική κυβέρνηση και ιδιαιτέρως τον Πρωθυπουργό κ. Viktor Orbán, αλλά και τον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό κ. Zsolt Semjén για την πολύτιμη υποστήριξη και βοήθεια τους απο τις απαρχές των συνομιλιών αυτών μεταξύ των δύο πλευρών.

30 | Τα νέα μας | Híreink

Ο ίδιος ευχαρίστησε επίσης τον υπεύθυνο Υπουργό Ανθρωπίνων Πόρων κ. Zoltán Balog και τον αρμόδιο Υφυπουργό για θέματα εκκλησιών και εθνικοτήτων κ. Miklós Soltész για την συνεργασία τους στην προσπάθεια υλοποίησης το σχεδίου αυτού, το οποίο κατέστη τελικώς πραγματικότητα. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στις πολύχρονες και πολύ στενές σχέσεις της Εκκλησίας μας με την Ουγγαρία και στους αγώνες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την υπεράσπιση των χριστιανικών ριζών της Ευρώπης, αλλά και για την προώθηση μιας αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών με την έννοια μιας κοινωνίας του συνείναι ανεξαρτήτως θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων. Στο πλαίσιο αυτών των αγώνων το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει συνεισφέρει ουκ ολίγα και στην προάσπιση της διασφάλισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στην Ουγγαρία. Ο Ούγγρος Υπουργός Ανθρωπίνων Πόρων κ. Zoltan Balog στην αντιφώνηση του, εξέφρασε την αισιοδοξία του σε ότι αφορά τα αποτελέσματα της συνεργασίας αυτής, αλλά και την βεβαιότητα του ότι η νέα έδρα της Εξαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου θα συνεισφέρει αναμφίβολα εκ νέου στην υπεράσπιση των χριστιανικών αξιών στην Ευρώπη. Τόνισε επίσης, ότι η έδρα αυτή θα καταστεί συνάμα και κέντρο ώθησης για την περαιτέρω κοινωνική συνοχή του ουγγρικού έθνους, καθώς και συνάντησης όλων των ανθρώπων. Ανδρέας Οικονόμου

Απονομή Χρυσού Σταυρού Αξίας από την Ιερά Μητρόπολη Αυστρίας και Εξαρχία της Ουγγαρίας Την Τρίτη 7 Μαρτίου ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αυστρίας και Εξαρχος Ουγγαρίας κ. Αρσένιος απένειμε στη Βουδαπέστη κατά την διάρκεια εκδήλωσης στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο τον «Χρυσούν Σταυρόν Αξίας της Ιεράς Μητροπόλεως Αυστρίας» μετά του σχετικού Διπλώματος στον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό της Ουγγαρίας κ. Zsolt Semjén και στον Υπουργό Ανθρωπίνων Πόρων κ. Zoltán Balog. Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του εξήρε ιδιαιτέρως το χριστιανικό ύφος και ήθος των δυο ανδρών, οι οποίοι διακρίθηκαν για την σημαντική προσφορά τους στον άνθρωπο και στην κοινωνία γενικότερα αποσπώντας με τον τρόπο αυτό τις ευχαριστίες του Μητροπολίτη μας, ο οποίος δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο γεγονός της καθοριστικῆς συνδρομής των δυο ανδρῶν στην εξεύρεση χώρου κατάλληλου να στεγάσει την έδρα της Εξαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου στη Βουδαπέστη. Αλλωστε τον Οικουμενικό Θρόνο και την Ουγγαρία συνδέουν παλαιοί καί στενοί δεσμοί φιλίας, αρχής γενομένης από την εποχή τοῦ Α΄ Επισκόπου Ουγγαρίας, του Αγίου Ιερόθεου που απεστάλη από την Πόλη κατά τον 11ο αιώνα, ἰδιαιτέρως όμως απο του έτους 1995 και εφεξής με την ευκαιρία της επισήμου σναγνωρίσης της πρώτης με τις ενέργειες του μακαριστού πρώην Μητροπολίτη Αυστρίας Μιχαήλ Στάϊκου. Και επί των ημερών μας, συνέχισε ο Σεβασμιώτατος, βιώνουμε ενα κλίμα συμπαράστασης και καλής θελήσεως από την πλευρά της Πολιτείας.

Στην αντιφώνησή τους οι δύο άνδρες ευχαρίστησαν από καρδίας τον Σεβασμιώτατο για την ιδιαίτερη αυτή τιμή στό πρόσωπό τους, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι η κρηπίς της προσφοράς στήν κοινωνία ἔχει απαραίτητα τις απαρχές της στον χριστιανικό βίο. Ακόμη, επεσήμαναν την σπουδαιότητα της παρουσίας του Οικουμενικού Θρόνου στην πατρίδα τους στα πλαίσια της συνεργασίας και του διαλόγου των δύο πλευρών, καθώς και την στενή φιλία που τους συνδέει με το πρόσωπο της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, τον Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικό Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο. Τέλος, σημείωσαν οτι η εν λόγῳ διάκριση ισοδυναμεί και με την συνέχιση της διακονίας τους με την ίδια υπευθυνότητα και στο μέλλον, δηλαδή του κηρύγματος της αγάπης του Θεού στον κόσμο. Η τελετή της απονομής έκλεισε με την δεξίωση που ακολούθησε.

Ανδρέας

Τα νέα μας | Híreink | 31

Το μπουζούκι του Παναγιώτη Βάρλα στολίζει το Λαογραφικό Μουσείο της Βουδαπέστης Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους και οι Έλληνες μπουζουξήδες της Ουγγαρίας που έπαιξαν υπό την διεύθυνση του Ανδρέα Λεχούδη, ενώ ξεχωριστή επιτυχία σημείωσε και το πρόγραμμα που παρουσίασε το διάσημο ουγγρικό συγκρότημα Ράικο με την πολύ πετυχημένη συνοδεία μπουζουκιού από τον Σαράντη Ματζουράκη. Αξίζει να σημειώσουμε ότι πρωτοπόρος στο είδος ο Σαράντης είχε ήδη παρουσιάσει για πρώτη φορά στη Βουδαπέστη το 1999 την αρμονική συνύπαρξη βιολιού και μπουζουκιού στο κατάμεστο Μεγαρο Duna Palota παρουσιάζοντας τους «Ουγγρικούς χορούς» έργα Μπραμς, Μότσαρτ, Κάρμεν σε συνεργασία με τον ελληνικής καταγωγής μουσικοσυνθέτη Ζόλταν Κόλοναϊ. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε μια επίσης αξιόλογη βραδιά στο Vigado το 2001 με την συμμετοχή της τραγουδίστριας της Όπερας, Ολυμπίας Χρήστου. Στη Βουδαπέστη προς τιμή του Παναγιώτη Βάρλα έπαιξαν κατά αλφαβητική σειρά οι : Αγγελίδης Βασίλης, Αραμπατζής Γιάννης, Λαζαρίδης Ιορδάνης. Λεχούδης Ανδρέας, Μαντζουράκης Σαράντης, Μπόρι Βαρβάρα Σάμπο, Σερταρίδης Γιάννης, Σιδηρόπουλος Βασίλης, Τοπαλίδης Κώστας και Τσερταρίδης Βασίλης.

«Μπουζούκια και βιολιά πάνω από τον παγωμένο Δούναβη» Mεγάλη επιτυχία σημείωσε στο Λαογραφικό Μουσείο Βουδαπέστης την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου η εκδήλωση προς τιμή του ‘Ελληνα οργανοποιού Παναγιώτη Βάρλα με την συμβολική και ευγενική χειρονομία του Μουσείου να συμπεριλάβει στην συλλογή του ως έκθεμα του μηνός Ιανουαρίου το μπουζούκι. Ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Γιώργος Κουκουμτζής τίμησε τον Παναγιώτη Βάρλα για την προσφορά του με ένα ξεχωριστό δίπλωμα και μια τιμητική πλακέτα όπου αναφέρεται : «Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας εκφράζει δημοσίως την αναγνώρισή της, και τις θερμές ευχαριστίες της στον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΑΡΛΑ οργανοποιό, αρχιμάστορα, ο οποίος με τις δραστηριότητες του συνέβαλε τα μέγιστα στην περαιτέρω διάδοση του ελληνικού πνεύματος, διαφυλάσσοντας πιστά τις πολιτιστικές αξίες, τις παραδόσεις ενδυναμώνοντας, διαμέσου των γενεών, την διαμόρφωση της εθνικής μας ταυτότητας τόσο στην Ουγγαρία όσο και στα άλλα μέρη του Κόσμου όπου διαβιούν Έλληνες». Η ιστορία και η παράδοση συνεχίσθηκε στη Βουδαπέστη μετά από τις επίπονες αλλά καρποφόρες προσπάθειες του Αντιπροέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας για θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, Βασίλη Αγγελίδη και το «Μπουζούκι του Μάστορα» πέρασε στην ιστορία διαγράφοντας την δική του ξεχωριστή τροχιά μέσα από μια πανηγυρική τελετή που πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα επίσημων τελετών του Λαογραφικού Μουσείου.

32 | Τα νέα μας | Híreink

Ο Έλληνας οργανοποιός Παναγιώτης Βαρλάς την τελευταία φορά που επισκέφθηκε την Ουγγαρία ήταν στα μέσα Ιουνίου του 2015 συμμετέχοντας στο Συνέδριο με τίτλο «Μοντέλα συνύπαρξης – Ιστορική εμπειρία και παράδοση: η ένταξη των εθνικοτήτων στο Λεκανοπέδιο των Καρπαθίων» με την συμμετοχή των 13 αναγνωρισμένων εθνικών μειονοτήτων που ζουν στην Ουγγαρία – μεταξύ αυτών και της ελληνικής. Ο Διευθυντής του Λαογραφικού Μουσείου Lajos Kemecsi στον εναρκτήριο λόγο του αναφέρθηκε στην μεγάλη σημασία του εθνικού μας συμβόλου όπως αποκάλεσε το μπουζούκι τονίζοντας επίσης και την εξέχουσα σημασία που παίζει στην πολιτιστική ζωή της Ελληνικής Κοινότητας μας στην Ουγγαρία. Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών Ουγγαρίας Αρχιμήδης Σιδηρόπουλος αναφέρθηκε στην διαχρονική ιστορία του μουσικού οργάνου πραγματοποιώντας ιδιαίτερη μνεία στο αυθεντικό ρεμπέτικο τραγούδι, στα δημοτικά τραγούδια αλλά και στις μουσικές παραδόσεις που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το μπουζούκι και τις ανεξίτηλες μνήμες από τον Πόντο, την Κωνσταντινούπολη, και την Σμύρνη. Ο ίδιος αναφέρθηκε ξεχωριστά στην συμβολή των Μάρκου Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη και Μανώλη Χιώτη στην διαμόρφωση της ιστορίας του μπουζουκιού, χωρίς να παραλείψει να αναφερθεί και στις ιστορικές γειτονιές του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου που αποτέλεσαν ισχυρές φυσικές έδρες του οργάνου. Ο Έλληνας οργανοποιός είχε επισκεφθεί την Ουγγαρία και το 2008 προσφέροντας για εκπαιδευτικούς σκοπούς δύο όργανα στο Μειονοτικό Μουσικό Σχολείο που λειτουργεί υπό την αιγίδα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας.

Η επίσημη παράδοση των οργάνων είχε γίνει στο „Ιδρυμα Ουγγρικού Πολιτισμού-Οίκος Παραδόσεω픨 με αφορμή τα 60 χρόνια από την ίδρυση του. Στη συνέχεια ο Παναγιώτης Βάρλας είχε παρουσιάσει την δουλειά του και μέρος του τρόπου κατασκευής των οργάνων του σε έκθεση με τίτλο : „Τα πρόσωπα της Ελλάδας”, που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Ουγγρικού Λαογραφικού Μουσείου.

O Παναγιώτης Βάρλας μετά τον στρατό, άνοιξε το πρώτο του οργανοποιείο στην οδό Κωλέττη 7 στα Εξάρχεια. Στην απόφαση αυτή τον οδηγούν, ο σεβασμός και η αγάπη του για την κλασσική μουσική, τον χορό, την φωνητική, την παραγωγή ποιοτικών ήχων άλλα και το κύριο υλικό της δουλειάς, το ξύλο. Ο δημιουργός έχοντας ως βάση την πολύ σκληρή δουλειά και τις υψηλού επιπέδου γνώσεις στον τομέα της εργασίας του και ότι έχει σχέση με αυτόν προσεγγίζει με απεριόριστη ευαισθησία και με τον καλύτερο τρόπο την τέχνη του. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διάσημοι Έλληνες σολίστ μπουζουκιού, κατά παραγγελία ζήτησαν απο τον Παναγιώτη Βάρλα να τους κατασκευάσει το μπουζούκι τους. Αναφέρουμε μερικούς από αυτούς: Γιώργος Ζαμπέτας,Χρήστος Νικολόπουλος, Θανάσης Πολυκανδριώτης, Γιώργος Νταλάρας, Λάκης Λαφτσής, Γιάννης Μωραϊτης κ.α.

Ανδρέας Οικονόμου

Τα νέα μας | Híreink | 33

Εναλλακτική πρόταση ως μοχλός διεκδίκησης και ενότητας Είναι γεγονός ότι το εσωτερικό μέτωπο είναι κατακερματισμένο. Και αχρείαστα έχουμε οδηγηθεί σε μια επικίνδυνη κατάσταση όπου δρομολογείται πολυμερής διάσκεψη χωρίς να έχει υπάρξει κατάληξη σε διάφορα σημαντικά θέματα όπως το εδαφικό και η διακυβέρνηση. Υπενθυμίζεται ότι η πάγια ελληνοκυπριακή θέση ήταν ότι μια διεθνής διάσκεψη θα επικεντρωνόταν αποκλειστικά σε θέματα ασφάλειας και εφαρμογής της λύσης που θα είχε προηγουμένως συμφωνηθεί. Εκ των πραγμάτων θα υπάρξουν διλήμματα και εκβιασμοί σε μια τέτοια διάσκεψη.

παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα το ουσιαστικό πρόβλημα είναι οι υπερβολικές τουρκικές απαιτήσεις, οι οποίες αρκετές φορές παραπέμπουν σε όρους παράδοσης. Αξιολογώντας τις κατηγορίες εναντίον του Αναπληρωτή Καθηγητή Α. Συρίγου με αφορμή την πρόσφατη ομιλία του στο μνημόσυνο του πρώην Προέδρου Τ. Παπαδόπουλου αισθάνθηκα ότι επιχειρείται μια ιδεολογική τρομοκρατία. Και όμως η ομιλία του Α. Σύριγου ήταν τεκμηριωμένη. Και δεν με εκπλήττει η θέση του ότι η απειλή για προσάρτηση των κατεχομένων δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε αποδοχή ενός Σχεδίου που να καταργεί την Κυπριακή Δημοκρατία. Ας μην λιθοβολούμε όσους διατυπώνουν πραγματικότητες, όσο σκληρές και να είναι. Άλλωστε ο Α. Σύριγος αξιολόγησετις εν λόγω σκληρές πραγματικότητες, δεν τις δημιούργησε. Είτε κάποιος διαφωνεί συμφωνεί μαζί του είτε διαφωνεί είναι θετικό το ότι τοποθετήθηκε με παρρησία στα διλήμματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Στη σημερινή συγκυρία τυχόν κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας στα πλαίσια μιας αμφίβολου περιεχομένου λύσης με την προσδοκία θετικών εξελίξεων και τον τερματισμό της κατοχής θα αποτελέσει επικίνδυνη και μη αναστρέψιμη ενέργεια. Προσθέτω επίσης ότι το σημερινό άναρχο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον δεν προσφέρεται για πειραματισμούς. Είναι πολύ σημαντικό να αποφευχθεί ο εθνικός διχασμός. Αλλά αυτόδεν επιτυγχάνεται με αφορισμούς. Την απαλλαγή της Κύπρου από τα δεινά της κατοχής επιθυμούν όλοι οι Ελληνοκύπριοι και πολλοί Τουρκοκύπριοι. Όμως αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με ψευδαισθήσεις ούτε και με πολιτικές που δοκιμάσθηκαν και απέτυχαν. Θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός στην αντίθετη άποψη. Και μέσα από τον διάλογο, τις θέσεις και τις αντιθέσεις, να καταλήγουμε σε δημιουργικές συνθέσεις.

Επιπρόσθετα, δεν είναι μόνο το περιεχόμενο μιας ενδεχόμενης συμφωνίας Αναστασιάδη-Ακιντζί το οποίο ως κατάληξη θα οδηγήσει και πάλιν στα ίδια διλήμματα όπως το 2004. Είναι και η πεποίθηση που ορισμένες φορές αγγίζει τα όρια της εμμονής ότι μια λύση στα πλαίσια που συζητείται σήμερα θα οδηγήσει σε βελτίωση του statusquo και σε θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Αυτό το αφήγημα δεν τεκμηριώνεται. Αντίθετα έχουν κατατεθεί επιχειρήματα (ακόμα και από μέλη των ομάδων εργασίας που διόρισε ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης) τα οποία δεν μπορούν να αγνοηθούν, όπως είναι το μείζον ζήτημα της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οικονομικές προοπτικές αλλά και οχρόνος που θα απαιτηθεί για την προσαρμογή ή εφαρμογή διαφόρωνζητημάτων. Το χειρότερο από όλα είναι ότι δεν διεξάγεται ένας ουσιαστικός διάλογος. Αντίθετα υπάρχουν αφορισμοί. Έτσι, στα πλαίσια αυτά, κατηγορούνται ως «διχοτομιστές» οι εκφράζοντες αμφιβολίες και οι αντιτιθέμενοι στη φιλοσοφία Ανάν. Και τούτο

34 | Τα νέα μας | Híreink

Έχει ήδη κατατεθεί πριν λίγες μέρες εναλλακτική πρόταση (βλέπε Κείμενο Πολιτικής του Ανδρέα Θεοφάνους, Σωτήρη Κάττου και Κωνσταντίνου Μαυροειδή με τίτλο «Η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και η Εναλλακτική Πρόταση», Δεκέμβριος 2016, 4/2016). Δεν μπορεί πλέον να προβάλλεται η θέση ότι ενώ γίνεται κριτική δεν υπάρχουν άλλες προτάσεις. Υπάρχουν και δημιουργούν ελπίδα για το αύριο. Και οι ιδέες που κατατίθενται μπορούν να οδηγήσουν αφ’ ενός σε μια πραγματικά διεκδικητική πολιτική και αφ’ ετέρου να διασφαλίσουν την εθνική ενότητα καθώς είναι δυνατό να στηριχθούν από ένα πλειοψηφικό ρεύμα. Ο πολιτικός κόσμος θα πρέπει επιτέλους να αφουγκρασθεί την κοινωνία και να αξιολογήσει δημιουργικά τον επιστημονικό λόγο. Χωρίς παρωπίδες. Και, ασφαλώς, χωρίς αφορισμούς. Ανδρέας Θεοφάνους

* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.

Új alternatíva az egyesített Ciprushoz vezető úton Közismert tény, hogy Cipruson a belpolitikában széthúzás tapasztalható. Kár volt eljutnunk ehhez a veszélyes helyzethez, ahol a többoldalú tárgyalások nem tudtak megnyugtató eredményeket hozni olyan kritikus témákban sem, mint a kormányzati- vagy a földkérdés. Emlékeztetőül: a ciprusi görög álláspont szerint egy nemzetközi konferenciának kizárólag a szigetország biztonsági kérdéseivel, valamint egy előzőleg elfogadott megoldás végrehajtásával kellene foglalkozni. A valóságban tehát egy ilyen találkozót dilemmák hosszú sora és kényszerhelyzetek fognak fémjelezni.

hogy a szenvedések, melyeket a megszállás okoz, végre megszűnhessenek, viszont ezt lehetetlen elérni tévhitekkel és olyan politikával, amely a gyakorlatban rég megbukott. Tanuljuk meg tisztelni az eltérő látásmódokat, és jussunk végre közös nevezőre, konstruktívan, a párbeszéd, az érvek és ellenérvek talaján.

Néhány napja bemutatásra került egy alternatív megoldási javaslat (lásd Andreasz Theofanusz, Szotirisz Kattosz és Konsztandinosz Mavroidisz anyagát „A kétzónás, két

Ráadásul itt nemcsak arról van szó, hogy Anasztasziadisz és Akıncı esetleges megállapodása végső soron ugyanazokhoz a dilemmákhoz fog vezetni, mint a 2004-es szerződés. Veszélyes – és olykor a makacsság határát súrolja – az a meggyőződés is, mely szerint a mai formában zajló megbeszélések hatására majd javulni fog a status quo és pozitív gazdasági eredmények fognak születni.

Ez a megközelítés minden alapot nélkülöz; olyan ellenérvek hangzottak már el (még az Anasztasziadisz elnök úr által életre hívott munkacsoport egyes tagjai részéről is), amelyeket nem lehet figyelmen kívül hagyni.

Ezek a legégetőbb problémákat érintik, mint például a Ciprusi Köztársaság államformájának kérdése, a gazdasági kilátások vagy az egyéb kihívásokhoz való alkalmazkodáshoz szükséges idő kérdése is.

A legrosszabb a lényegi párbeszéd hiánya.

Helyette megbélyegzés („egyesítés-ellenesek”) és vádló megjegyzések jutnak osztályrészül mindazoknak, akik kifejezésre merik juttatni kétségeiket, ellenérzéseiket az Annan-féle filozófia irányába. Mindez annak ellenére történik, hogy tudjuk, a valódi problémát a török fél túlzott – sokszor kiszolgáltatott helyzetet teremtő – igényei jelentik.

Miután megvizsgáltam a vádakat, melyekkel A. Szirigosz professzor urat illetik beszéde óta, amit a közelmúltban elhunyt ciprusi elnök, T. Papadopulosz temetésén mondott, rájöttem, hogy egy ideológiai terrorizmus folyik ellene. Szirigosz professzor beszéde igenis tényszerű és megalapozott volt. Nem lepett meg, hogy úgy véli: a megszállt területek visszacsatolása és az ezzel való fenyegetés miatt nem kell, hogy automatikusan egy olyan tervezetet fogadjunk el, melynek hatására megszűnik a Ciprusi Köztársaság. Nem szabad megköveznünk azokat, akik a valóságot próbálják bemutatni, bármilyen kemény is legyen az. Egyébként az említett problémákat Szirigosz úr csak értékelte, és nem ő okozta azokat. Akár egyetértünk vele, akár nem, pozitív fejlemény, hogy keményen fogalmazott az országunkat foglalkoztató dilemmákkal kapcsolatban. A fennálló viszonyok között végzetes és jóvátehetetlen hiba lenne, ha hagynánk összeomlani a Ciprusi Köztársaságot egy olyan kétes megoldás kedvéért, amitől hiába várunk pozitív változásokat és a megszállás befejezését. Hozzáteszem, a manapság helyi és nemzetközi szinten is tapasztalható szabályozatlanság nem kedvez a kísérletezéseknek.

Rendkívül fontos elkerülnünk a nemzet megosztottságát. Ám megbélyegzésekkel ez lehetetlen. Minden ciprusi görög – és egyúttal sok török szigetlakó is – szívből kívánja,

közösségen alapuló szövetségi állam és az alternatív javaslat” címmel, 2016 decemberében). Így tehát már tarthatatlan az az álláspont, hogy nem léteznek alternatívák. Igenis léteznek, és reményt keltőek a jövőre nézve. A különféle forgatókönyvek alkalmasak arra, hogy megalapozzanak egy valóban határozott fellépést mutató politikát, és biztosítsák a nemzeti egységet, mivel a többség támogatását élvezik. A politikai színtérnek pedig végre oda kell figyelnie a polgárokra, és konstruktívan figyelembe vennie a tudományos érvelést. Szemellenzők és – természetesen – megbélyegzés nélkül.

Andreas Theofanous * Andreas Theofanous a Nicosiai Egyetem gazdaságpolitikaprofesszora és az Európai és Nemzetközi Tanulmányi Központ igazgatója.

Τα νέα μας | Híreink | 35

Αποχαιρετώντας τον παλιό χρόνο στο ΑCTOR

Επιτυχία σημείωσε και φέτος η εορταστική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου στο ξενοδοχείο Actor για τον αποχαιρετισμό της χρονιάς που μας πέρασε. Επρόκειτο για μια πετυχημένη πρωτοβουλία του Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Γιώργου Κουκουμτζή. Ωραίες και ανθρώπινες στιγμές έζησαν πολλοί συμπατριώτες μας που παραβρέθηκαν στην εκδήλώση έχοντας την ευκαιρία να συνομιλήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις δοκιμάζοντας τα εδέσματα που τους προσφέρθηκαν, ενώ όλοι οι παρευρισκόμενοι συνταξιούχοι πήραν από ένα χριστουγεννιάτικό δώρο. Στο πολιτιστικό πρόγραμμα που ακολούθησε συμμετείχαν το χορευτικό συγκρότημα Ελληνισμός, η χορωδία Καρυάτιδες και οι Έλληνες μουσικοί Σαράντης Ματζουράκης και Βασίλης Αγγελίδης με τα μπουζούκια τους. Η όλη εκδήλώση έτυχε της υποστήριξης του Ουγγρικού Υπουργείου Ανθρωπίνων Πόρων, ενώ θα πρέπει να τονίσουμε επίσης και την μεγάλη συμβολή της κας Σταματούλας Αρβανιτίδου Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Βουδαπέστης.

(α.οικ)

36 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 37

Ενας μικρός μάγος στο κέντρο της Βουδαπέστης Εδώ και πολλά χρόνια στο κέντρο της Βουδαπέστης διατηρεί κατάστημα κομμωτικής ο Βασίλης Παπάς. Θεωρείται σήμερα όχι μόνο στην Ουγγαρία αλλά και διεθνώς ένας από τους καλύτερους μέτρ κομμωτικής. Οι ειδικές βιτρίνες πίσω από τις ελληνικές «κορινθιακές» κολώνες και οι αστραφτεροί καθρέπτες του μαγαζιού του θυμίζουν περισσότερο ελληνικό μουσείο παρά κομμωτήριο. Ο επισκέπτης λοιπόν έχει την ευκαιρία να δει από κοντά τους επαίνους, τα βραβεία, τα ουγγρικά και διεθνή διπλώματα αλλά και τις αναγνωρίσεις επώνυμων ξένων εταιριών ειδών κομμωτικής που εκτίθενται στo μαγαζί του. Δάσκαλος στο είδος ο Βασίλης «Δόκτωρ» και «Μέστερ» όπως τον αποκαλούν οι συνάδελφοι του, περνούν καθημερινά από τα χέρια του διάσημες προσωπικότητες από τον χώρο του κινηματογράφου, του θεάτρου, της όπερας και του καλλιτεχνικού κόσμου. Ενας πραγματικός μάγος θα λέγαμε στο κέντρο της Βουδαπέστης που είναι ικανός μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας να μετατρέψει με την απαράμιλλη τέχνη του την κόμμωση κάθε πελάτισσάς του που θα του το ζητήσει κάνοντας την πραγματική καλλονή. Όπως ο ίδιος μου εκμυστηρεύεται για πρώτη φορά κέρδισε χρυσό μετάλλιο σε διαγωνισμό κομμωτικής το 1972 και την πρώτη διεθνή αναγνώριση τον ίδιο χρόνο στο «Διαγωνισμό Φιλίας». Ο Βασίλης Παπάς, επικεφαλής της ομάδας της WELLA Ουγγαρίας συμμετείχε από το 1990 σε όλες τις επιδείξεις της εταιρείας, σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις. Σύντομα έγινε καθηγητής και εξεταστής κομμωτικής για όλη την Ουγγαρία. Παράλληλα, το ελληνικά διακοσμημένο κομμωτήριο του έγινε το στέκι των καλλιτεχνικών παραγόντων.

38 | Τα νέα μας | Híreink

Όπως μας ανέφερε ο Βασίλης η ελληνική κοινότητα στην Βουδαπέστη είναι στενά συνδεδεμένη με τις ρίζες της κρατώντας τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις. Ο ίδιος στον ελεύθερο χρόνο του συμμετέχει στις εκδηλώσεις της Ελληνικής Κοινότητας και επισκέπτεται τις μεγάλες εκδηλώσεις προς τιμήν των εθνικών εορτών. Είναι αγαπητός στους συμπατριώτες μας που τον αναγνωρίζουν για το έργο του και είναι πολύ περήφανοι γι’ αυτόν. Ο Βασίλης διακρίνεται για το εξαίρετο ήθος του την απλοϊκότητα του και παρά τις δόξες και τις τιμές πίσω από τα πολύχρωμα φώτα της δημοσιότητες βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος. Πολύ σημαντικό θεωρείται επίσης το γεγονός ότι τιμήθηκε για το έργο του το 2006 με το ανώτατο κρατικό βραβείο για την πολυετή του προσφορά στην υψηλή τέχνη της κομμωτικής που αυτός εκπροσωπεί σε διεθνές επίπεδο. Τυχεροί ήταν όσοι από εμάς είχαν την τιμή να προσκληθούν και να βρίσκόνται στην τιμητική εκδήλωση για τα 35 χρόνια προσφοράς του Βασίλη Παπά από την WELLA Hungary που πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο RAM COLLOSEUM της Βουδαπέστης στις αρχές Δεκεμβρίου του 2015.

H Wella Ουγγαρίας τίμησε τον Έλληνα Δρ. της Κομμωτικής, Βασίλη Παπά για την προσφορά του και τις διακρίσεις του στην κομμωτική η αναγνώριση του στην Ουγγρική κοινωνία είναι μεγάλη και έχει τιμηθεί για την προσφορά του και από το Ουγγρικό κράτος (α.οικ.)

Τα νέα μας | Híreink | 39

FECSKETÁNC - 1996-2016 1996 márciusában kezdődött minden, a fecskék érkeztével, ezért is lett a nevünk „Helidonaki”, azaz kisfecske. A görögök számára a fecske jelenti a tavaszt és az új kezdetét. S mi újak voltunk a magunk nemében…

Mint egy család, olyanok vagyunk, az idősebb táncosok segítik a kisebbeket, akik figyelik őket, s megpróbálnak utánozni, ellesni egy mozdulatot, s türelmetlenül várják, mikor táncolhatnak a nagyokkal együtt.

Jól emlékszem, amikor a görög iskolában meghirdettük, hogy tánchoz kedvet érző gyerekeket várunk, még jómagam sem gondoltam, hogy idővel ilyen sokan leszünk, hiszen az első próbát még 6 gyerekkel tartottam. Később folyamatosan jöttek kicsik-nagyok, s végül 1996. június 1-jén közel 40 táncossal bemutatkoztunk az Ilios táncegyüttes „Panigiri” rendezvényén.

Akkor persze még igen kezdetleges volt minden, tele nehézségekkel, de annál nagyobb lelkesedéssel mindannyiunk részéről. És elindult valami…

A 20 éves jubileumi est szervezésekor fontos volt számunkra ez az egység. Az egykori táncosok és a jelenlegiek izgatottan, mégis összhangban készültek a műsorra heteken át. Kicsik és nagyok, gyerekek a szüleikkel együtt egy színpadon…

Feledhetetlen élmény mindannyiunk számára!

Az elmúlt két évtized során számos bemutatón bizonyították kicsik és nagyok tudásuk fejlődését. Sok helyre jutottunk el Görögországban és Európa más országaiban, rengeteg élmény, történet kapcsolódik az utazásokhoz. A saját készítésű videofelvételeket lejátszva eszünkbe jutnak a régen elfelejtett örömteli, tréfás, vagy netán olykor-olykor szomorkás pillanatok, amelyek egy-egy út természetes velejárói.

A fényképek és amatőr videofelvételek azonban nemcsak azt árulják el, hogy hol jártunk, hanem arról is tanúskodnak, hogy az eltelt évek alatt mennyien jöttek-mentek. 20 év alatt közel 200 kisfecske ropta a táncot. Van, aki a kezdetek óta tagja az együttesnek, vannak, akik az évek során kapcsolódtak be, s vannak, akik időközben elmentek. A baráti kapcsolatok azonban nem szakadtak meg, és ez az egyik legfontosabb eredménye az együttesnek.

40 | Τα νέα μας | Híreink

Köszönjük mindenkinek, aki eljött és velünk együtt ünnepelt!

Továbbá köszönjük mindenkinek, aki részt vett az est megszervezésében, anyagi támogatásában.

A zenészek Görögországból: Jorgos Antonopoulos, Koula Panagiotopoulou, az Ellinismos és Ilios táncegyüttesek, Szertaridisz Janisz, Szertaridu Eleftheria, Sidiropoulos Vasilis és még hosszan sorolhatnánk a neveket, akik nemcsak most, de az eltelt évek során mellettünk álltak és segítették munkánkat.

AZ EST FŐTÁMOGATÓJA: Emberi Erőforrások Minisztériuma - Emberi Erőforrás Támogatáskezelő.

Ilektra Agárdi

Τα νέα μας | Híreink | 41

A láthatatlan színek festője Február 3-án pénteken megnyílt Papageorgiu Andrea festőművész A megszokás szépsége című tárlata a XII. kerületi Lívia-villában (1121 Budapest, Költő u. 1/a). A kiállítást Weiner Sennyey Tibor író nyitotta meg, buzukin közreműködött Angelidisz Vaszilisz a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának görög örökségért felelős elnökhelyettese. „Papageorgiu Andrea nem képeket fest, hanem a fényben úszó színeket festi. A fényben a színt, ami rejtőzik, titkolózik, elbújik előlünk. Fény- és színfestő nő ő, aki ezt elrejti, eltitkolja, elbújtatja képeiben, s amikor megbabonázva nézzük egy-egy festményét, amikor különös hangulatával magával ragad ahogy mondani szokták, akkor valójában semmi más nem történik, mint előbúvik képeiből a fény, melyeket ő gondosan beléjük rejtett, kiárad, s szemünkön keresztül belénk költözik, hogy aztán most már mi rejtsük, mi titkoljuk, mi bújtassuk az ő fényét.» Weiner Sennyey Tibor A tárlat az elmúlt három év munkáit mutatja be. Az első terembe lépve olajfestményeket tekinthetünk meg, ezek Andrea legkiforrottabb munkái. Sajátos látásmódja, a képeken megjelenő erős kontrasztok és különleges színhatások adják a festmények karakterét. Ezeket az alkotásokat nemcsak látni, hanem érezni is kell. Olyan kortárs alkotó ő aki a közérthetőség határmezsgyéjéről nem szívesen mozdul el, mégis tud újat mondani. Témaválasztásában a szépet és jót keresi, színes, megfoghatatlan és egyedi pillanatokat csillant fel.

A második teremben akvarelleket és airbrush technikával készült lírai alkotásokat láthatunk. A könnyedségükkel ragadnak magukkal ezek az alkotások. Állandó elem a fa, a minket körülvevő épített környezet és természetesen az ember ezek között elfoglalt helye. Egészen hétköznapi témákat is megjelenít, ilyen például a néhány évvel ezelőtti árvíz a Lánchídnál, egy lakóház udvara, ágas-bogas fák. Mind-mind történeteket mesélnek ezek a képek, a néző saját történeteit is beleszőve a kiválasztott jelenetekbe. Kompozíciói pontosan megkomponáltak, tudatosak. A kiválasztott pillanatot teszi örökérvényűvé.

Papageorgiu Andrea 2007-ben diplomázott a Magyar Képzőművészeti Egyetem festõ szakán. A Vásárhelyi Őszi Tárlaton számos díjat kapott. A legfrissebb ezek közül 2016-ban a Magyar Mûvészeti Akadémia Képzőművészeti Tagozatának díja. Több galériával is együtt dolgozik. Festményei a Líviavilla impozáns környezetében lenyűgözõ hatást érnek el. A klasszicista épület, a fényviszonyok, a festmények intenzív színhatása a térben igazi élményt adnak, különösen most, hogy a februári megnyitó idején hó és jég borította a Lívia-villa kertjét, így belépve a kiállítótérbe méginkább egy színes, különös világba csöppenünk. A képeken a kerület tájai is megjelenek, például a Városmajor című festményen.

A kiállítás megtekinthető február 28-ig, előre egyeztetett időpontban, telefon: 200 8713.

Fábry Tímea, M.A. Master of Arts, a kiállítás kurátora

42 | Τα νέα μας | Híreink

Hírek December 9-én „Nyár a télben” címmel szervezett kiállítást a Kecskeméti Görög Nemzetiségi Önkormányzat (KGNÖ) Jorgos Meis világhírű görög fotóművész képeiből a Karol Wojtyla Barátság Központban. Az esemény megnyitóján Agárdi Bendegúz Szpírosz, a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának (MGOÖ) általános elnökhelyettese köszöntötte a vendégeket. Örömét fejezte ki, hogy a kecskeméti görög önkormányzat munkájának köszönhetően a város görögséghez kötődő lakosai egyre inkább egymásra találnak. Hangsúlyozta a közösséghez tartozás fontosságát, legyen az nemzetiségi, felekezeti vagy más alapon szerveződő közösség. Mint mondta, nehéz élethelyzetekben a közösség ereje óriási támaszt nyújthat az egyénnek. A városban a görögség nagy múlttal rendelkezik, önkormányzata mégis csak 2014 óta működik településen. A város görögségének szimbóluma a Szentháromság görög ortodox templom, mely anyaegyházának a Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchátust ismeri el. Fehér Dezső, a KGNÖ elnökhelyettese rövid köszöntőjét követően Lévai Jánosné, Kecskemét Megyei Jogú Város Önkormányzatának képviselője tájékoztatta a megjelenteket, hogy a város önkormányzata a többi felekezethez hasonlóan együttműködési megállapodást kíván kötni a Szentháromság görög ortodox egyházközséggel is. A köszöntőket követően Borisz atya mondott áldást a kiállításra.

A Váci Görög Nemzetiségi Önkormányzat (VGNÖ) az év utolsó szakaszában két jelentős koncertet szervezett a zenekedvelőknek. Mindkét eseménynek óriási sikere volt a hallgatóság körében.

A november 27-i estet a rembetiko nagy mestere, Jorgosz Zambetasz zeneszerző (1925-1992) emlékének szentelték.

Az est házigazdája Sarantis Mantzourakis buzukiművész, a VGNÖ elnöke, az MGOÖ kulturális elnökhelyettese volt.

Vendégművészként közreműködtek: Virágh Lavínia, Smuk Gábor, Smuk Tamás, Sztefopulosz Alekosz.

A másik zenei kuriózum december 11-én várta az érdeklődőket: Manosz Hatzidakisz görög zeneszerző „Mona Lisa mosolya” című zeneművét Sarantis Mantzourakis buzukiművész a Váci Szimfonikus Zenekar közreműködésével mutatta be. A zenekart Farkas Pál vezényelte.

December 9-én tartotta a Mikulás-ünnepséggel egybekötött évzáró rendezvényét az Érdi Görög Nemzetiségi Önkormányzat. A Kariatidák kórusa énekelt a karácsonyi ünnepkörhöz tartozó dalokat énekelt, míg a 12 napos ünnepi időszakról Bakirtzi Kalliopi tartott érdekes előadást. Az eseményt megtisztelte jelenlétével Angelidisz Vaszilisz, az MGOÖ görög örökségért felelős elnökhelyettese is.

December 4-én a Debreceni Görög Nemzetiségi Önkormányzat tartott évzáró rendezvényt, amelyen a Mikulás-ajándékok mellett Angelidisz Vaszilisz, az MGOÖ görög örökségért felelős elnökhelyettese tartott előadást a görög ábécé betűinek jelentéséről.

2016. december 17-én ünnepelte az Egri Görög Önkormányzat Görög Szeretet Ünnepét, ahol a közmeghallgatás után a görög ünnepkörhöz tartozó hagyományok megismerésén túl görög finomságokkal, görög tánctanítással és görög zenével várták az érdeklődőket. Az ünnepségen sor került az Egri Görög Önkormányzat által alapított „Görögország – Ahogy én látom” pályázatsorozat 7. részének eredményhirdetésére is. A rajzpályázaton Heves megye óvodásai, valamint általános iskoláinak diákjai vehettek részt nemzetiséghez való hovatartozásra tekintet nélkül, a szervezők 39 gyermek művét

díjazták, akik rajzaikat egy kiállítás keretében láthatták viszont a rendezvényen. Az est létrejöttét Eger Város Önkormányzata és az Emberi Erőforrás Támogatáskezelő támogatta.

December 20-án a Szentendrei Görög Nemzetiségi Önkormányzat tartotta közmeghallgatással egybekötött évzáró rendezvényét a történelmi belváros egyik kulturális központjában. Sommer Julianna elnök beszámolt az önkormányzat 2016. évi tevékenységéről, amelyben külön kiemelte, hogy sikerült rendszeres időközönként görög táncházat szervezni Szentendrén. Hangsúlyozta a Manolisz Glezosz Görög Nyelvoktató Iskola szentendrei tagozatának fontosságát is; a tagozat nemcsak a szentendrei görög származású gyerekeknek nyújt lehetőséget az anyanyelv elsajátítására, de vannak tanulók Leányfaluról, Csobánkáról és Budakalászról is. Az önkormányzat tavaly is részt vett az Ister Napok rendezvényen, júniusban pedig egy tanácskozáson látta vendégül a görög nemzetiségi önkormányzatok és társadalmi szervezetek tisztségviselőit a a Városháza műemlék épületében.

A közmeghallgatást követően Bakirtzi Kalliopé tartott nagyon érdekes néprajzi előadást a karácsonyi ünnepi időszakról. Érdekesség, hogy egy régi szentendrei görög származású család padlásáról előkerült egy görög nyelvű ikon és egy eredeti kendő, amelyre az ortodox esküvőkön a jegygyűrűket helyezték. Ezen tárgyakat is megtekinthették a néprajzi kiállítás keretében.

A rendezvény zárásaként az Akropolisz Compania zenéjére búcsúztatták az Óévet a szentendrei görögök és barátaik.

MEGHÍVÓ Pais István filozófiatörténész, nyugalmazott egyetemi docens háromrészes előadás-sorozatot tart a Görögség Házában a XVIII. Kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzat és a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata együttműködésében. A történész „A csodálatos antik világ”, „Hódolat a múlt bölcselőinek”, illetve a „A Biblia igazi világa” címmel már tartott előadás-sorozatot a pestszentlőrinci Kondor Béla Közösségi Házban. Az általa írott könyvek („Ember és Vallás”, „A görög filozófia”, „A filozófia története”, „Bibliai érdekességek, történetek, aforizmák”, „Antik bölcsek, gondolatok, aforizmák”) alapvető művek a hazai irodalomban.

A varázslatos görög szellem (előadás-sorozat) 1. Az ókori görög szellem időszerűsége.

Március 17. péntek, 17 óra 2. Ógörög humor, ógörög szerelem Április 14. péntek 17 óra 3. A humanista - racionális, ógörög bölcselet Május 12. péntek, 17 óra Bevezetőt mond: Topalidisz Kosztasz, a XVIII. Kerületi GNÖ képviselője Közreműködik: Topalidisz Kosztasz buzuki, Szaniszló Piroska ének Az előadások helyszíne: a Görögség Háza - Budapest IX., Börzsöny u. 2.

Agárdi Bendegúz Szpírosz

Τα νέα μας | Híreink | 43

14 ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Το συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ΠΕΑΕΑΔΣΕ, πραγματοποιήθηκε στις 10-11/12/2016 στην Αθήνα. Πήραν μέρος 350 αντιπρόσωποι εκλεγμένοι από διάφορα παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.. Στην έναρξη του συνεδρίου παραβρέθηκε και χαιρέτησε εκ μέρους της Κ.Ε του ΚΚΕ, ο σύντροφος Νίκος Σοφιανός μέλος του Π.Γ. της Κ.Ε του ΚΚΕ Απηύθυναν επίσης χαιρετισμό αρκετοί εκπρόσωποι όπως του, ΠΑΜΕ, ΕΕΔΥΕ, Συνταξιούχοι του ΙΚΑ, του Εθνικού Συμβουλίου για τις Γερμανικές αποζημιώσεις, από το Σπίτι του Αγωνιστή, το Σύλλογο Φίλων μνήμης Διαμαντή, και άλλοι αρκετοί φορείς, χαιρετιστήριο μήνυμα έστειλε και η FIR. Θεωρώ πολύ τυχερό τον εαυτό μου, που μού δόθηκε η ευκαιρία να πάρω μέρος στο 14ο Συνέδριο της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, αντιπροσωπεύοντας το νεοσύστατο παράρτημα μας, που ιδρύθηκε στις 20/11/2016 στη Βουδαπέστη, και να μεταφέρω το χαιρετισμό και τις ευχές όλων μας για την επιτυχία των εργασιών του Συνεδρίου. Το Συνέδριο ήτανε πολύ καλά οργανωμένο, άρχισε και τελείωσε στον προκαθορισμένο χρόνο.Ολοι οι ομιλητές σεβάστηκαν τον χρόνο ομιλίας Το κλίμα ήτανε αδερφικό, έγινε μια πλατιά ανταλλαγή εμπειριών, όλοι οι ομιλητές αναφέρθηκαν στις αδυναμίες και τις επιτυχίες τους των παραρτημάτων. Πολλοί ομιλητές ανέφεραν ότι επισκέπτονται διάφορα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και αν τους επιτρέψει η διεύθυνση μιλάνε στα παιδιά, για την Κατοχή, και τον Εμφύλιο Τα παιδιά δείχνουν υπομονή και παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τούς ομιλητές Δυστυχώς, όπως ανέφεραν μερικοί ομιλητές, τα παιδιά, αλλά και αρκετοί εκπαιδευτικοί δεν έχουν ιδέα τι θα πει Κατοχή, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΑΕΤΟΠΟΥΛΑ, και ΔΣΕ.

44 | Τα νέα μας | Híreink

Οι αστικές Κυβερνήσεις παραχάραξαν και παραχαράσουν την Ιστορία του Λαού μας. Η διαπίστωση όλων είναι να δυναμώσουμε τον αγώνα για τα ιδανικά του Λαού μας, να συμπαραστεκόμαστε στον αγώνα που διεξάγει η Ευρωκοινοβουλευτική ομάδα του ΚΚΕ στο Κοινοβούλιο της Ε.Ε, για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις, διότι η Κυβέρνηση και τα άλλα αστικά Κόμματα δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Διαπιστώθηκε ακόμη ότι πρέπει να γίνει μια πιο μεγάλη ηλικιακή ανανέωση. Τώρα, μπορεί να εγγραφούν Απόγονοι και Φίλοι των Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Οι διαπιστώσεις αυτές ισχύουν και για εμάς Όσοι θέλετε να τιμήσετε τους αγώνες των Παππούδων και των Γονέων σας, που κάνανε το πάν για τα ιδανικά τους και το καλό της Πατρίδας, μπορείτε να εγγραφείτε στην ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.Ουγγαρίας. Πάρτε ένα από τά παρακάτω τηλέφωνα. Γώγου Περιστέρα σταθερό 36-1-419-0712 Μπακιρτζή Αρετή σταθερό 36-1-218-1284 Κιν 36-30-202-5869

Αρετή Σκεύη-Μπακιρτζή

2ος Διαγωνισμός Απαγγελίας Ταξιδεύοντας με τους ποιητές μας Γέμισε η έδρα του σχολείου μας από παιδιά την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου που πήραν μέρος στον 2ο κατά σειρά Διαγωνισμό Απαγγελίας που οργάνωσε το Σχολείο «Μ.Γλέζος» με αφορμή, φέτος, την ημέρα ελληνοφωνίας όπως έχει καθιερωθεί η 9η Φεβρουαρίου, επέτειος του θανάτου του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Οι μαθητές μας, μικροί και μεγάλοι, μας ταξίδεψαν με στίχους του Ρίτσου, Ελύτη, Βρεττάκου, Λειβαδίτη, Δροσίνη, Καβάφη, Σολωμού δημιουργώντας μια ωραία ατμόσφαιρα στη μεγάλη μας παρέα.

Ήταν μεγάλη μας χαρά να έχουμε και παιδιά από το Μίσκολτς και το Tác που πήραν μέρος στην εκδήλωση για πρώτη φορά φέτος μέσω skype. Στο τέλος οι συμμετέχοντες πήραν από ένα δωράκι μαζί με το αναμνηστικό δίπλωμα. Να θυμίσουμε πως πέρσι ο Διαγωνισμός είχε γίνει με αφορμή την επέτειο 50 χρόνων διδασκαλίας ελληνικών στο Ζούγκλο και έκτοτε η οργάνωσή του αποτελεί μέρος του ετήσιου προγράμματος του σχολείου μας. Β.Αυγουροπούλου

45

Τα 25 χρόνια λειτουργίας γιόρτασε η Κεντρική Αγορά της Βουδαπέστης Nagybani Στις 22 Σεπτεμβρίου η Κεντρική Αγορά της Βουδαπέστης γιόρτασε τα 25 χρόνια λειτουργίας της. Μετά από πρόσκληση των σχετικών φορέων το περιοδικό «ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» ήταν εκεί για να καλύψει το σημαντικό αυτό γεγονός μια και η συγκεκριμένη Αγορά αποτελεί πραγματικό εμπορικό «πυρήνα ζωής» για πολλές ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται είτε στην Ουγγαρία είτε στην Ελλάδα. Στην εποχή της κρίσης η Αγορά Nagybani συνεχίζει να δίνει λύσεις προσφέροντας εργασία και δυνατότητες συνεργασίας σε πολλές ελληνικές εταιρείες και αγροτικούς συνεταιρισμούς. Μεταξύ των κυριότερων Ελλήνων επιχειρηματιών της Αγοράς συγκαταλέγονται ο Σπύρος Γκέρτσος με τον γιο του Βασίλη, η οικογένεια του Αγγελου Συμεωνίδη, ο Γιώργος Χρήστου και ο γιος του Γκάμπορ, ο Χάρης Χριστοδούλου και ο Γιώργος Παπαβραμίδης που συνεχίζει να συνεργάζεται με τους εμπόρους της αγοράς. Οι Ελληνες επιχειρηματίες δίνοντας το καλό παράδειγμα συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητες των ελληνικών αυτοδιοικήσεων στην Ουγγαρία υποστηρίζοντας ως χορηγοί τις κατά τόπους ελληνικές εκδηλώσεις και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο τους αξίζει δημοσίως ένα θερμό ευχαριστώ. Στην ομιλία του ο Ούγγρος Υφυπουργός Γεωργίας Ρόμπερτ Ζίγκο αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στα τελευταία στατιστικά στοιχεία που αποδεικνύουν εμπράκτως την καρποφόρα συνεργασία μεταξύ ουγγρικών αγροτικών επιχειρήσεων και αρμοδίων κυβερνητικών φορέων σε ότι αφορά το ισχύον σύστημα επιδοτήσεων που έχει ως βάση την παραγωγικότητα. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η αγορά από το ρωσικό εμπάργκο οι σχέσεις της κυβέρνησης με τους παραγωγούς σημειώνουν βελτίωση. Ενώ το ουγγρικό σύστημα επιδότησης των μικρομεσαίων αγροτικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών άρχισε να αποδίδει καρπούς. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλε και ο σχετικός Νόμος, «ΗUNGARIKUM» που αφορά «στην προστασία και στην αποκλειστικότητα» συγκεκριμένων ουγγρικών προϊόντων. Ο Αντιδήμαρχος Βουδαπέστης Γκάμπορ Μπάγντι χαιρέτισε την εκδήλωση επισημαίνοντας τον μεγάλο ρόλο της Αγοράς τα τελευταία 25 χρόνια στην οικονομική και εμπορική ζωή του τόπου. Σε δηλώσεις του στο περιοδικό μας ο Ζόλταν Χάζι, Διευθυντής της Νάγκιμπανυ τόνισε μεταξύ άλλων την σημασία του ρόλου των ελληνικών εταιρειών στην περαιτέρω προώθηση των οικονομικών και εμπορικών συναλλαγών. Όπως μας ανέφερε χαρακτηριστικά οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι πολύ καλές, φιλικές και όπως αποδεικνύουν τα στατιστικά στοιχεία η χώρα μας αποτελεί έναν βασικό πυρήνα συνεργασίας στην 25 χρονη ιστορία της Αγοράς. Τα ελληνικά χρώματα στην εκδήλωση εκπροσώπησαν η κα Μάρθα Πολιτίδου και η κα Αγάπη Γκέρτσου ανταλλάσσοντας απόψεις με ουγγρικούς φορείς, προβάλλοντας και υποστηρίζοντας τα ελληνικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Ανδρέας Οικονόμου

46 | Τα νέα μας | Híreink

Τα νέα μας | Híreink | 47

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΜΠΟΥΛΚΕΣ Στις 14 Μαρτίου λίγο πριν την δύση του ηλίου η αποστολή της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας με τον Πρόεδρο Γιώργο Κουκουμτζή, τον Αντιπρόεδρο Σπύρο Αγκάρντι το μέλος του προεδρείου Χρήστο Χατζηγιάννη και τον υπογράφοντα το άρθρο αρχισυντάκτη του Περιοδικού Ελληνισμός, Ανδρέα Οικονόμου φθάνει στο Μπούλκες (σημερινή ονομασία Μάγκλιτς). Αν και είχε προγραμματισθεί ότι τα δυο λεωφορεία που είχαν ξεκινήσει από την Βουδαπέστη το ίδιο μεσημέρι με κατεύθυνση την Φλώρινα και στη συνέχεια την Θεσσαλονίκη -για να δώσουν το παρόν στο καθιερωμένο ετήσιο αντάμωμα των Ελλήνων της Ουγγαρίας - θα σταματούσαν στο Μπούλκες (Μάγκλιτς) η καθυστέρηση στα ουγγρο-σερβικά σύνορα και η δύση του ήλιου το κατέστησαν πολύ δύσκολο. Τρία τέταρτα πριν βραδιάσει η δικιά μας παρέα με το αυτοκίνητο του Προέδρου φτάνει στον προορισμό της, αφού διασχίζει με μεγάλη ταχύτητα την οδική αρτηρία που οδηγεί στο χωριό αυτό της Βοϊβοντίνας που βρίσκεται περίπου 30 χιλιόμετρα από το Νόβισαντ. Υπάρχουν ακόμη εδώ Ελληνες ; Διερωτηθήκαμε όλοι μας Εύλογη η απορία μας φθάνοντας στην άκρη, ενός χωριού με γερμανική όψη και βλέποντας την μεγάλη προτεσταντική εκκλησία να ξεπροβάλλει. Ρίχνοντας μια πρώτη ματιά στο γραφικό νεκροταφείο με την Ορθόδοξη Εκκλησία ανακαλύπτουμε έναν ελληνικό τάφο που ανήκει στην οικογένεια του Γιάννη Σκουτέλη. Οι σκέψεις μας αναπολούν στο παρελθόν γιατί το τι πράγματι έγινε στο Μπούλκες αφότου εγκατάσθηκαν την άνοιξη του 1945 μερικές χιλιάδες Ελλήνων κομμουνιστών και τι ήταν αυτό που τους οδήγησε στην αλληλοεξόντωση. Σύμφωνα με το ιστορικό το 1945 η ηγεσία του ΚΚΕ μετά την ήττα στα Δεκεμβριανά και την συμφωνία της Βάρκιζας στέλνει, κατόπιν συμφωνίας με τον Τίτο, χιλιάδες στελέχη και μέλη του κόμματος με τις οικογένειές τους στη τότε Γιουγκοσλαβία και συγκεκριμένα στο Μπούλκες.

48 | Τα νέα μας | Híreink

Για να γλιτώσουν από τη «λευκή τρομοκρατία» της Ακροδεξιάς, σύμφωνα με την επίσημη κομματική εκδοχή, ή, για την «άλλη πλευρά», να εκπαιδευτούν για τον «δεύτερο γύρο», τον Εμφύλιο δηλαδή+, που θα άρχιζε σε λίγο... Εκεί λοιπόν, οι Ελληνες κομμουνιστές θα βρεθούν σ’ έναν επίγειο παράδεισο, το Μπούλκες, ένα χωριό στο οποίο κατοικούσαν Γερμανοί, οι οποίοι το εγκατέλειψαν ή εκδιώχθηκαν ως συνεργάτες των ναζί με την απελευθέρωση της Γιουγκοσλαβίας. Λόγω της δύσης του ηλίου το οδοιπορικό μας δυστυχώς ολοκληρώθηκε σύντομα και απότομα μέσα στις μπερδεμένες σκέψεις και τους συλλογισμούς μας. Τον μόνο που κατορθώσαμε να βρούμε με την βοήθεια της «θέας τύχης» ρωτώντας σε έναν καφενέ ήταν ένας απόγονος της οικογένειας Σκουτέλη. Ο εξηντάρης Φραγκίσκος μας δέχθηκε ολόψυχα και φιλικά χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις Δεν προχωρήσαμε σε επι μέρους πολιτικές συζητήσεις και αναλύσεις, ανανεώνοντας το ραντεβού μας για μια μελλοντική συνάντηση. αυτή την φορά τις πρωϊνές ώρες ευελπιστώντας ότι ο φωτεινός ήλιος θα διαλευκάνει την κατάσταση... Στα πλαίσια της πολιτικής που ακολουθεί η ΑΕΟΥ επιθυμεί να εκφράσει προς τις σερβικές αρχές του Μάγκλιτς την ευγνωμοσύνη της για την βοήθεια που παρείχαν στους Ελληνες που βρέθηκαν εκεί τα δύσκολα εκείνα χρόνια. Με αποκλειστικό γνώμονα την αλληλεγγύη, την φιλία την και την συμπαράσταση στις δύσκολές εκείνες μέρες, έξω από πολιτικές σκοπιμότητες, η ΑΕΟΥ επιθυμεί να τοποθετήσει ένα μνημείο σε ένα κεντρικό σημείο του χωριού σε ένδειξη αναγνώρισης της βοήθειας του αδελφικού σερβικού λαού.

BULKESZI ZARÁNDOKLAT Március 14-én, nem sokkal napnyugta előtt a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának (MGOÖ) küldöttsége Kukumzisz Jorgosz elnök, Agárdi B. Szpírosz elnökhelyettes, Hadzijanisz Hrisztosz testületi tag és Oikonomou Andreas, az Ellinismos újság főszerkesztője – megérkezett a vajdasági Bulkeszi településre. (A falu mai szerb elnevezése Maglić, a magyarországi görögök fülének pedig a Bulkesz név cseng ismerősen. ) A Magyarországról repatriált görögök thesszaloniki éves találkozójára, illetve a florinai emlékmű koszorúzására Budapestről indult két autóbusz programjába ugyan betervezték a bulkeszi kitérőt, a magyar-szerb határon történt késlekedés és a korai napnyugta nem tették lehetővé a település megtekintését.

Az MGOÖ delegációja azonban háromnegyed órával napnyugta előtt az elnök autójával megérkezett az úticélhoz, az Újvidéktől (Novi Sad) mintegy 30 kilométerre található Maglić településre. Élnek még itt görögök? – tettük fel magunkban mindannyian a kérdést.

Jogos kétségeink akkor is megmaradtak, amikor megérkeztünk a településre, és megláttuk a német típusú épületeket és az elhagyatott evangélikus templomot.

Először a falu temetőjét tekintettük meg görögkeleti templomával, és fel is fedeztük Szkutelisz Jannisz családi sírboltját.

Gondolataink a múltba vándoroltak, hogy mi is történt valójában Bulkeszin, amikor 1945 tavaszán több ezer görög kommunista telepedett itt le, és mi vezetett a görögök egymás közötti konfliktusaihoz.

A Görög Kommunista Párt vezetése az előző évi decemberi események és a Varkizai Egyezmény után 1945-ben megállapodott Titóval, és több ezer aktivistát, illetve párttagot menekített családjukkal együtt az akkori Jugoszláviába,

konkrétan Bulkeszibe, hogy megóvja őket őket a szélsőjobb „fehér terrorjától”. Így hangzik a párt hivatalos verziója. A „másik oldal” megfogalmazása szerint viszont azért, hogy kiképzést kapjanak a „második menethez”, vagyis a Polgárháborúhoz, amely nem sokkal később el is kezdődött.

Tehát a görög kommunisták a Bulkeszinek hívott „Paradicsomban” találtak menedéket, egy olyan faluban, amelynek korábbi német nemzetiségű lakosait a nácikkal való kollaboráció vádja miatt teljes egészében kitelepítették Jugoszláviából.

A napnyugta miatt küldetésünknek meglehetősen hamar és hirtelen lett vége, zavarοdott gondolataink és töprengéseink nem múltak el. Az egyetlen, amit tehettünk, hogy „isteni segítséggel” megtaláltuk a település görög lakóját, a Szkuteliszcsalád leszármazottját, érdeklődvén utána a helyi vendéglátó egységben.

A hatvanas éveiben járó Frankiszkosz Szkutelisz szívélyesen fogadott minket, tabuk és előítéletek nélkül. Nem bonyolódtunk bele politikai vitákba és elemzésekbe, azokat egy későbbi, ezúttal a reggeli órákra időzített találkozásra hagyván, amikor a nappali fénynél kellemesebb lesz a környezet.

Az MGOÖ tervei között szerepel, hogy hivatalosan is kinyilvánítsa a szerb hatóságoknak a háláját azért a segítségért, amit az üldözött görög kommunisták kaptak azokban a nehéz években.

A szolidaritás, a barátság és a nehéz napokban nyújtott támogatás elismeréseként az MGOÖ szeretne egy emlékművet állítani a település központjában, elismervén ezzel a baráti szerb nép segítségét. a.oik

Τα νέα μας | Híreink | 49

Interjú Szymiczek Mártonnal „Magyarország elnyerhette volna a 2024-es olimpia rendezési jogát” Nagy örömmel „látjuk vendégül” a hazai görögség folyóiratának, az Ellinizmosz magazinnak a hasábjain Szymiczek Márton urat, a nagy Szymiczek Ottó fiát. Utóbbi 1904-ben született Magyarországon, és világhírű atlétikaedző volt. Kiváló eredménnyel diplomázott a budapesti Királyi Testnevelési Akadémián, tanulmányait pedig a Berlini Egyetem Atlétika szakán folytatta. Itt a kiváló görög testnevelő, Kleanthisz Paleologosz csoporttársa volt, ő vitte Szymiczeket 1929-ben Görögországba (Joannisz Keceasz, a Görög Olimpiai Bizottság tagja segítségével). Attól fogva egészen 1967-ig a görög válogatott első edzőjeként is tevékenykedett. Imádta a görögöket, Szymiczek neve évtizedeken át egyet jelentett a görög atlétika nemzetközi sikereivel. A görögországi Nemzetközi Olimpiai Akadémia dékánja és az Atlétikaedzők Nemzetközi Szövetségének elnöke is volt. Fáradhatatlanságának, vasfegyelmének, munkamániájának és maximalizmusának több generációnyi bajnokot köszönhet a görög atlétika.

Ellinizmosz (Oikonomou Andreas): Szymiczek úr, üdvözlöm Budapesten. Nagy megtiszteltetés, hogy időt szakított az Ellinizmosz magazin számára.

Szeretnék feltenni néhány kérdést édesapjával kapcsolatban. Kiváló személyiség volt, hatalmas, elvitathatatlan érdemeinek köszönhetően beszélhetünk ma egyáltalán görög sportéletről, melynek alapjait ő fektette le.

SzM: Nehéz az embernek Apáról beszélni, hisz nagy formátumú ember volt. Igen sok érzelmet hordoz a neve, még így, sok évvel a halála után is rengeteg minden emlékeztet rá. Imádta Görögországot, anyánkat… Mindezek ellenére nem szabad elfelejteni, hogy magyar volt, és sokat kesergett azon, hogy eleinte nem jöhetett haza Magyarországra. A nagymamámnak, aki itthon ragadt, sok gondja volt, elvették a házukat is. Apa igen erős egyéniség volt, kitörölhetetlen nyomot hagyott az oktatás, a sport és úgy általában az olimpiai hagyomány területein, főleg a görögországi Nemzetközi Olimpiai Akadémia dékánjaként és az Atlétikaedzők Nemzetközi Szövetségének elnökeként.

Persze sokszor féltékenyek voltunk, mert nem tudtuk, minket szeret-e jobban vagy az Akadémiát. Magyarországhoz fűződő kapcsolatait mindig is ápolta. Képzeljék el, jóval a halála után felhívott egy tizenöt fős magyar csoport, és arra kértek, látogassunk el együtt Apám sírjához, hogy kitűzzenek rá egy magyar zászlót. Nagyon váratlan és megható volt ennyi év elteltével. Mi, a gyermekei nagyon sajnáljuk, hogy – ki tudja mi okból – nem hagyta, hogy megtanuljunk magyarul. Eleinte, amíg Magyarország fel nem szabadult, biztosan szeretett volna megvédeni minket attól a keserűségtől, amit ő is átélt, hogy nem léphetünk hazánk területére.

Azt hiszem, annyi év után pedig már fontosabbnak tartotta más nyelvek elsajátítását, olyanokét, amelyek jobb jövőt biztosítanak nekünk. Nem is tudom, talán úgy gondolta, hogy nem vagyunk olyan okosak, hogy megtanuljuk a magyar nyelvet… (nevet).

Tegnap viszont, az Apa emlékére rendezett találkozón, a budapesti Testnevelési Egyetemen igen szomorú voltam, hogy nem

50 | Τα νέα μας | Híreink

értettem, mit mondtak róla.

A Szymiczek nevet legelőször tanáraimtól hallottam Athénban, a Koletti utcai általános iskolában a ’60-as évek végén, később pedig az első televíziós sportközvetítések alkalmával Jannisz Diakojannisz sportriportertől. Ezek az első élmények meghatározóak voltak, ennek köszönhetően egy igen pozitív képet alkottam róla. Nagy pillanat volt ezért a tegnapi rendezvény során, amikor a Testnevelési Egyetem rektora, Mocsai Lajos úr kilátásba helyezte az évente odaítélésre kerülő Szymiczek-díj megalapítását.

Ez különösen nagy megtiszteltetés az egész család számára.

Ahogy azt tegnap is említettem a rektor úrnak, úgy tervezzük, hogy a díj nyerteseit mi évről évre egy pénzbeli juttatással is honorálnánk. Az üzenetet tovább kell adnunk az elkövetkezendő generációknak: érdemes tehát életben tartanuk egy olyan ember emlékét, életművét, aki szenvedéllyel szentelte egész életét annak, amit tanult, és amit szeretett.

Tegnap Szymiczek Ottó jó barátja, Kleanthisz Paleologosz emléke előtt is tisztelegtünk, aki 1926 és 1931 között Budapesten tanult állami ösztöndíjjal, és szintén a Királyi Testnevelési Akadémia végzőse volt.

Kérem, meséljen valamit e két férfi barátságáról!

Nézze, Kleanthisz inkább tanár volt, de Apával közös volt bennük a sport és az olimpiai eszme iránti rajongásuk.

Egyébként meg kell említenem, hogy kiváló író is volt.

Emellett mindketten imádták a magyar nyelvet, amely a Testnevelési Akadémián eltöltött évekre és barátságukra emlékeztette őket. Ez a szenvedély sokak meglepetésére életük végéig kitartott, ráadásul – képzeljék – mindketten ugyanazon a napon mentek el örökre…

Szymiczek úr, mi a véleménye a 2024-es Olimpia Budapesten történő megrendezésének gondolatáról?

Tudom, hogy bár kicsi ország, Magyarországon igen nagy hagyománya van a sportnak és egy ilyen nagy kaliberű rendezvény az egész országot nagy büszkeséggel töltötte volna el, melynek előnyeit sok éven át élvezhették volna.

Nagyon köszönöm a beszélgetést!

Nagyon szívesen, én is köszönöm önöknek!

Andreas Oikonomou

===== (Σημ.Περιοδικού : Την συνέντευξη παραχώρησε ο κ.Σίμιτσεκ στον Ελληνισμό στις 21 Οκτωβρίου 2016)

Θανάσης Ζιανός (1927-2017) Σεβαστή και Πενθούσα Οικογένεια. Αγαπητοί Συμπατριώτες, Συμπατριώτισσες Ούγγροι φίλοι μας... Βαριά είναι η σημερινή μέρα, θρηνούμε έναν υπέροχο άνθρωπο, φίλο συναγωνιστή. σύντροφο τον Θανάση Ζιανό που απεβίωσε πρόσφατα στις 12 Ιανουαρίου. Επιτρέψτε μου να αποχαιρετίσω εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και Βουδαπέστης, των οποίων ο Θανάσης αποτέλεσε από το 1995 έως το 2007 ενεργό μέλος της Διοίκησής τους. Επίσης του 14ου Διαμερίσματος της Βουδαπέστης όπου διετέλεσε μέλος του Προεδρείου από το 1998 έως το 2010. Του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας, όπου στις αρχές της 10ετίας του 1950 προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Επιτροπή Διαφώτισης. Αργότερα για ένα διάστημα ήταν μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ανέλαβε υπεύθυνος Εκπολιτισμού. Το 1982 μαζί με άλλους Έλληνες συμπατριώτες πρωτοστάτησε στην δημιουργία του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρία. Για αρκετά χρόνια ήταν μέλος του Προεδρείου και Υπεύθυνος της Επιτροπής Πρόνοιας και Αλληλεγγύης. Εκλέχτηκε μέλος της Επιτροπής Ελέγχου του Συλλόγου μας και αργότερα πρόεδρος της. Τον αποχαιρετάνε οι Έλληνες και Ούγγροι αντιστασιακοί, ο Θανάσης από 1985 έως το 1996 δούλεψε δραστήρια στην Ενωση Ούγγρων Αντιστασιακών και Αντιφασιστών (MEASZ) ήταν γραμματέας του Τμήματος των Ελλήνων Αντιστασιακών. Για την αντιστασιακή του δράση το 2010 βραβεύθηκε με το βραβείο Ράντνοτι Μίκλος. Την περίοδο 1996 – 1998 διετέλεσε Αντιπρόεδρος του Συλλόγου. Τον αποχαιρετάνε η Ενωση Επαναπατρισθέντων Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στην Ελλάδα, η Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Απογόνων του Δημοκρατικού Στρατού, οι Πρόεδροι της σύντροφοι Γρηγόρης Φώτου και Χρήστος Τζιτζιλώνης παλιός φίλος του Θανάση. Η Λέσχη Φίλων και Οπαδών του ΚΚΕ και η οικογένεια μου. Για μένα ήταν μεγάλη τιμή να με θεωρεί ο Θανάσης έναν από τους καλύτερους φίλους του. Εκ μέρους όλων μας και με μεγάλο πόνο και θλίψη τον αποχαιρετώ και εκφράζω τα βαθιά συλλυπητήρια μας στην οικογένεια και σε όλους τους συγγενείς και φίλους του όπου και αν βρίσκονται. Ο Θανάσης γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1927 σε ένα μικρό χωριό στο κέντρο της περιοχής Χασίων στην Τρικοκιά Γρεβενών που παλαιότερα ονομάζονταν Τσαπουργιά. Όπως γράφει στο βιβλίο του «Μια ζωή σε δύο πατρίδες» : «ο πατέρας μου ήταν Μακεδόνας κατάγονταν από το χωριό Παλουριά Γρεβενών ενώ η μάνα μου η Θεσσαλιώτισσα από το χωριό Αγιόφυλλα – Καλαμπάκας. Και οι δυο γονείς μας ορφανέψανε σε μικρή ηλικία έτσι εμείς τα παιδιά δεν γνωρίσαμε ούτε παππούδες ούτε γιαγιάδες. Και αυτό το είχαμε παράπονο ζηλεύαμε τα άλλα

παιδιά που είχανε παππούδες και γιαγιάδες. Εγώ που ήμουν λίγο αρρωστιάρης η μάνα μου με θήλαζε έως τα τρία χρόνια. Μου δώσανε το όνομα Θανάση αλλά με φώναζαν όλοι Σιώκα Αυτό ήταν το χαϊδευτικό μου όνομα και έτσι με φώναζαν όλοι στο χωριό. Εγώ βέβαια δεν ήξερα γιατί με λέγανε Σιώκα και οχι Θανάση ή Θανασάκη Τελικά συνήθισα αυτό το όνομα, το οποίο δεν το άλλαζα με τίποτα....Όταν μεγάλωσα και διάβασα αρκετά βιβλία κάπου διάβασα πως το «σιώκα» στα αλβανικά θα πει σύντροφε. Αλήθεια τι ειρωνεία της τύχης λες να ήταν το όνομα συμβολικό και να μάντεψαν κάποτε πως θα γινόμουν σύντροφος.Τέλος πάντων ο Σιώκας σιγά-σιγά μεγάλωσε, έμεινε στη ζωή γιατί τότε εύκολα πέθαιναν τα παιδιά και από ασήμαντες αρρώστιες μιας και δεν υπήρχε καμία απολύτως ιατρική περίθαλψη. Αρκεί να σημειώσω πως η μάνα μας απέκτησε εννιά παιδιά και μείναμε μόνο τρία στη ζωή. Εγώ, ο Βαγγέλης ο μεγαλύτερος και ο Οδυσσέας ο μικρότερος».

O Οδυσσέας ζει στην Ελλάδα εξαιτίας λόγων υγείας δεν μπορεί να παραβρεθεί στην κηδεία. Ο Θανάσης το Δημοτικό Σχολείο το τελείωσε στο χωριό του με πολλές στερήσεις, μισοξυπόλητος και με ρούχα μπαλωμένα. Ήταν άριστος στα μαθήματα και στην διαγωγή τελείωσε το Δημοτικό με βαθμολογία «Λίαν Καλώς» 10. Ο εξαίρετος παιδαγωγός και πολύ καλός άνθρωπος ο δάσκαλος του Τριαντάφυλλος Ταλάρης που κατάγονταν από το Μέτσοβο – Ιωαννίνων έλεγε στο πατέρα του «Βασίλη καλό θα ήταν ο Σιώκας να προχωρήσει στις σπουδές». Αυτό όμως στάθηκε αδύνατο να γίνει εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης. Σαν μικρό παιδί βοηθούσε την οικογένεια του δουλεύοντας σαν τσοπάνος, όπως ο ίδιος γράφει στους ώμους του κουβάλησε πολλά κιλά κλαδιά με φύλα βελανιδιάς για να ταϊζουν τα γιδοπρόβατα, πολλά χρόνια τα κουβαλούσε μέσα στα χιόνια από 500 με 1000 μέτρα απόσταση. Ο ίδιος και άλλα παιδιά του χωριού μισοξυπόλητα με τσαρούχια περνούσαν ακόμη μέσα από ποτάμια και λάκκους με κρύο νερό το χειμώνα. Όλα αυτά λέει μας σκληραγωγούσαν γίναμε σκληροί άνθρωποι και ίσως αυτά να συντέλεσαν αργότερα όταν ήμασταν αντάρτες να αντέξουμε στις τεράστιες κακουχίες και απερίγραπτες δυσκολίες που περάσαμε στον ΔΣΕ, στα βουνά της Ηπείρου, του Γράμμου και του Βίτσι που έκανε πολύ κρύο. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ξέσπασε ο πόλεμος με την φασιστική Ιταλία. Ο Μουσολίνι, τα στρατεύματα του επιτέθηκαν ύπουλα και αιφνιδιαστικά στην πατρίδα μας. Θυμάμαι λέει ο Θανάσης η καμπάνα του χωριού χτυπούσε πένθιμα και δυνατά. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν στα μαγαζιά και στην Πλατεία του χωριού για να ακούσουν τι γίνεται. Πόλεμος, πόλεμος διαδόθηκε

51

αστραπιαία. Θα αντισταθούμε, θα πολεμήσουμε...λέγανε οι πιο ψύχραιμοι. Στην τριπλή φασιστική Κατοχή όλη η οικογένεια του Θανάση πήρε μέρος και αγωνίστηκε εναντίον των κατακτητών από τις γραμμές ΕΑΜ, ΕΠΟΝ και ΚΚΕ. Ο Θανάσης οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ τον Μάρτη του 1943 Μέλος του ΚΚΕ από το 1944. Μέλος του εφεδρικού ΕΛΑΣ από τις αρχές του 1944. Την διαμόρφωση και την διάπλαση του χαρακτήρα του την οφείλει στην συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση και στο ΔΣΕ αλλά και στο ΚΚΕ γιατί διαπαιδαγωγήθηκε στο πνεύμα της αγάπης της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας, της συμπόνιας για τον άνθρωπο στο πνεύμα της διεθνούς αλληλεγγύης των εργαζομένων. Σαν παρακαταθήκη μας διδάσκει σε όλους μας ότι «όλες τις ικανότητες που διαθέτει κάθε άνθρωπος, πνευματικές και σωματικές πρέπει να τις προσφέρει στο σύνολο, στην κοινωνία, τότε έχουν αξία και να μην τις κρατάει μόνο για τον εαυτό του». Να μην λυπόμαστε κόπους και ατομικές θυσίες προκειμένου να πετύχουμε κάτι που βοηθάει τον συνάνθρωπο και την κοινωνία. Η σεμνότητα, η απλότητα, η ειλικρίνεια ο αλληλοσεβασμός και η αλληλοεκτίμηση πρέπει να μας διακατέχει όλους. Αυτά τα χαρακτηριστικά φανήκανε στον Θανάση στην τεράστια δουλειά που έκανε για τις αναπηρικές συντάξεις και τον τομέα της πρόνοιας. Αξιος συνεργάτης που μοιράστηκε μαζί του όλο το φορτίο της εργασίας αυτής ήτανε ο Τσαμασιώτης Γιάννης. Πάρα πολύ μεγάλη ήταν η βοήθεια της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και Βουδαπέστης που εκείνον τον καιρό Πρόεδρος ήταν ο Γιώργος Τζιντζής και η Άννα Αλευρά. Επίσης ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας Κώστας Σιούλας και ο Πρόεδρος των Αντιστασιακών Βαγγέλης Μπενάτος βοήθησαν πολύ. Σε όλους σας είναι γνωστά τα γεγονότα που επικράτησαν μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας η επέμβαση των Άγγλων τα Δεκεμβριανά οι βαρβαρότητες των παρακρατικών οργανώσεων ο εμφύλιος πόλεμος. Στις 10 Αυγούστου 1946 αντάρτες ενός τρομοκρατικού αποσπάσματος συνέλαβαν τον Θανάση και τους φίλους του Γιάννη Μούσα και Γιάννη Κότα έξω από το χωριό σε ένα δάσος και τους ξυλοκόπησαν χωρίς κανένα λόγο, μόνο και μόνο επειδή ήτανε Επονίτες. Ετσι αναγκάσθηκε μετά από λίγες μέρες να καταφύγει στους αντάρτες. Υπηρέτησε στο ΔΣΕ από τον Αύγουστο του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949 ονομάστηκε ανθυπολοχαγός του ΔΣΕ πήρε μέρος σε πολλές μάχες στον Γράμμο και στο Βίτσι. Τραυματίσθηκε 3 φορές. Μετά την ήττα του ΔΣΕ ο Θανάσης εγκαταστάθηκε πολιτικός πρόσφυγας στην Λ.Δ της Ουγγαρίας Στο ποίημα του «Χωριό Μπελογιάννης» γράφει : Κατατρεγμένοι αγωνιστές φτάσαν στην Ουγγαρία γλυτώνοντας από τα πολλά δεινά του φασισμού μανία Νέοι και γέροι ήτανε γυναίκες και παιδιά αντάρτες λεβεντόκορμοι με χάρη και λεβεντιά Στην Ουγγαρία έφτασε με αεροπλάνο από τα Τίρανα βαριά τραυματισμένος από έκρηξη μιας βόμβας στην μάχη του Γράμμου. Η πίεση των αερίων της βόμβας ήταν τόσο δυνατή που τον πέταξε 2 με 3 μέτρα μακριά από το σημείο όπου εξερράγη. Χώματα και πετρίτσες μπήκαν στα μάτια του και κάτι μικρά βληματάκια στο μέτωπό του, τα αυτιά του βουϊζαν, δεν άκουγε σχεδόν τίποτα. Ο ίδιος νόμισε οτι τυφλώθηκε και κουφάθηκε. Απολύμανση έγινε στο Λίποτ και μετά μεταφορά στην Ουρολογική Κλινική του 8ου Διαμερίσματος. Μετά από θεραπεία δύο μηνών πήγε στο

52

Νοσοκομείο Bajor. Εκεί ήταν εκατοντάδες Ελληνες τραυματίες όλων των κατηγοριών. Το Νοσοκομείο αυτό το ουγγρικό κράτος το προσέφερε για τους Ελληνες μαζί με το προσωπικό του. Ούγγροι ασθενείς δεν υπήρχαν εκεί. Μετά την ανάρρωση του εστάλη από την κομματική οργάνωση στο Balatonfüred για να οργανώσει την εκεί δουλειά. Ως τα τέλη του Φθινοπώρου 1949 στην πόλη είχαν συγκεντρωθεί γύρω στα 500 άτομα γυναικόπαιδα και λίγοι αντάρτες. Τον Απρίλιο του 1950 έρχεται στη Βουδαπέστη και μένει στο Dohánygyar. Τοποθετήθηκε στο Εργοστάσιο Παραγωγής Αγροτικών Μηχανημάτων Rosmann gyar δούλεψε σαν ελεύθερος εργάτης φόρτωνε και κουβάλαγε σίδερα που χρειαζόνταν για τις μηχανές, βαριά και επικίνδυνη δουλειά. Αρχές Αυγούστου 1950 μετακινείται στο Κολέγιο «Παπαρήγα» και αργότερα στο Κολέγιο Ζαχαριάδης. Η κομματική οργάνωση τον στέλνει εκεί με σκοπό να οργανώνει τους νέους στην ΕΠΟΝ εκεί φοίτησαν 300-350 μαθητές όλοι νεαρά παιδιά 14 – 15 ετών. Εκείνον τον καιρό αποφοίτησε από διάφορες επαγγελματικές και τεχνικές σχολές, πήρε το δίπλωμα του τεχνίτη Εργαλοποιού του Ηλεκτροσυγκολλητή του Οξυγονοσυγκολλητή και του σχεδιαστή τεχνολογίας. Από το 1950 επί 39 χρόνια ως την συνταξιοδότηση του δούλεψε στο φημισμένο εργοστάσιο Ganz Villamosagi Muvek, 25 χρόνια ως απλός τεχνίτης και τα υπόλοιπα ως ομαδάρχης και εργοδηγός 45 Ούγγρων εργατών και εργατριών. Για την καλή του εργασία 5 φορές βραβεύτηκε με το μετάλλιο του «Διακεκριμένου Εργάτη» μια φορά με το δίπλωμα του «Σταχανοβίστα» μια φορά με το μετάλλιο του Υπουργείου Βαριάς Βιομηχανίας όταν με μετάθεση εργαζότανε για 3 χρόνια στην πολή Σταλινβάρος (νυν Ντουναουϊβάρος) και δύο χρόνια στο εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη Τίσαπαλκόνια που αργότερα πήρε την ονομασία Λένινβάρος (νυν Τίσαουϊβάρος). Το 1956 με απόφαση της οργάνωσης μετακόμισε στην πολή Σόλνοκ. Το 1951 παντρεύεται με την ουγγαρέζα Μπάρτα Μάρια αποχτάνε 3 παιδιά την Ευα, Ευαγγελία και τον Θανάση - Τόμι ζήσανε 21 χρόνια μαζί με πολλές χαρές και λύπες χωρίσανε με κοινή απόφαση το 1973. Όπως λέει ο Θανάσης «οι κόρες μας είναι παντρεμένες με Ελληνες και ο γιός μας με Ουγγαρέζα. Μας χάρισαν 5 χαριτωμένα εγγόνια. Δυστυχώς ο γιός μου πέθανε νεαρός το 1993 σε ηλικία 37 ετών». Το 1983 το Προεδρείο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας του απένειμε το κρατικό «Μετάλλιο Εργασίας».

O Θανάσης Ζιανός ήταν κοινωνικός άνθρωπος αγαπούσε τον χορό, το τραγούδι, τραγουδούσε και χόρευε ωραία ιδιαίτερη αγάπη είχε για το διάβασμα, σκάκι, τάβλι, ήταν φίλαθλος ποδοσφαίρου. Τον Απρίλη του 1974 παντρεύτηκε την Ελένη Τρέντου ζήσανε μαζί 25 ολόκληρα χρόνια ευτυχισμένοι και αγαπημένοι, απόλυτα αρμονικά. Μετά από βαριά ασθένεια το 1999 στις 9 Μαϊου πεθαίνει η Ελένη αφήνοντας μεγάλο πόνο και θλίψη στην καρδιά του. Η μοναξιά τον στεναχωρούσε πάρα πολύ. Το σπίτι χωρίς νοικοκυρά είναι άδειο έλεγε. Το 2001 παντρεύεται με την Σιμιτσάκη Ελένη, αρχιτέκτονα και πρόσφυγα γίνανε ευτυχισμένοι. Ο Θανάσης από τότε που συνδέθηκε με το κίνημα πρόσφερε με ανιδιοτέλεια τις κοινωνικές του υπηρεσίες στην Ελληνική Κοινότητα της Ουγγαρίας καθώς και στους τόπους εργασίας του. Ανανέωνε συνεχώς τις γνώσεις του, αποφοίτησε και από πολιτικο-οικονομικές σχολές όπως την πεντάμηνη Κομματική Σχολή, την ετήσια Συνδικαλιστική Σχολή και το 1970 τελείωσε το Πανεπιστήμιο Λενισμού – Μαρξισμού. Από το 1952 ήταν μέλος του Ουγγρικού Σοσιαλιστικού Κομμάτος για 15 χρόνια ήταν Γραμματέας κομματικής Οργάνωσης Βάσης αργότερα μέλος της Επιτροπής του εργοστασίου Ganz Villamosagi Muvek στην συνέχεια οργανωτικός Γραμματέας έως την συνταξιοδότηση του. Διετέλεσε υπεύθυνος Σοσιαλιστικής μπριγάδας για 18 χρόνια. Στην πόλη Στάλινβαρος (σήμερα Ντουναουϊβάρος) όπου γεννηθήκανε και οι κόρες του ήταν μέλος της κομματικής οργάνωσης του Ηλεκτροεργοστασίου, τον εξέλεξαν γραμματέα της ‘Ενωσης Δημοκρατικής Νεολαίας (DISZ). Πρόσφατα από τον Πρόεδρο του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ουγγαρίας Τούρμερ Γκιούλα πήρε αναμνηστικό δίπλωμα για τα 70 χρόνια

δράσης στο Κομμουνιστικό Κίνημα. Επάξια εκπροσώπησε τους Ελληνες της Ουγγαρίας το 1997 τον Δεκέμβρη στην Α΄Τακτική Συνέλευση του Αποδήμου Ελληνισμού στην Θεσσαλονίκη προβάλλοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε τότε, υπηκοότητες αποζημιώσεις περιουσιών, επαναπατρισμού, προβλήματα αναπήρων πολέμου, συνταξιακά κ.α. Το 2006 στις 10 Δεκεμβρίου συμμετείχε με άλλους 3 συντρόφους από την Ουγγαρία Γιώργο Κολλάτο, Χαράλαμπο Παραστατίδη και Βασίλη Αγγελίδη στην πανελλήνια εκδήλώση που οργάνωσε η Κ.Ε του ΚΚΕ για τα 60 χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ. Το 2007 στις 3-4 Νοεμβρίου συμμετείχε στο 11ο Τακτικό Συνέδριο της Πανελληνίας Ενωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης σαν αντιπρόσωπος των Ελλήνων Αντιστασιακών Ουγγαρίας. Σε όλα τα χρόνια της προσφυγιάς έγραψε ανταποκρίσεις και άρθρα στον Ελληνικό Τύπο της Ουγγαρίας αλλά και σε περιοδικά στην Ελλάδα. Ξεφυλλίζοντας τον «Λαϊκό Αγώνα», το «Ενημερωτικό Δελτίο», το «Καφενείο» αλλά και τον «Ελληνισμό» παντού θα βρούμε το όνομα του. To 1989 εκδόθηκε το βιβλίο του με τίτλο «Δύσκολα Χρόνια 1940-1950» στην Αθήνα ξανατυπώθηκε το 1999 στην Φρανκφούρτη συμπληρωμένο με περισσότερα στοιχεία. Το 2003 μεταφράστηκε και εκδόθηκε στην ουγγρική γλώσσα. Το 2000 στην Αθήνα εκδόθηκε η μικρή «Συλλογή Απλών Ποιημάτων». Τα σεμνά αυτά ποιήματα τα αφιέρωσε ο Θανάσης στην μνήμη των γονιών του και σε όλους τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Το 2009 στη Βουδαπέστη εκδόθηκε το βιβλίο του «Μια ζωή σε δύο Πατρίδες», αναμνήσεις ενός πολιτικού πρόσφυγα. Το βιβλίο το αφιέρωσε πρώτα από όλα στους Ελληνες πολιτικούς πρόσφυγες που αναγκαστικά εγκατέλειψαν την αγαπημένη τους πατρίδα. Χιλιάδες από αυτούς μείνανε αιώνια στα ξένα χωρίς να προφτάσουν να ξαναδούν τα πατρικά τους χώματα και τα προσφιλή τους πρόσωπα.

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας Υπεύθυνος Έκδοσης: Κουκουμτζής Γεώργιος Αρχισυντάκτης : Οικονόμου Ανδρέας Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Σέλτνερ Λεβέντε Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Copycat kft. ISSN: 1786-0989 διόρθωση ουγγρ. κειμένου: Δρ. Νικολέττα Μίλιου, Σπύρος Μπ. Αγκάρντι μετάφραση : Βασίλης Στεφόπουλος φωτογραφίες : Μαρία Καραγιώργη

Ο Θανάσης σαν πατέρας τριών παιδιών, παππούς πέντε εγγονών και προπαππούς δύο δισέγγονων ήταν στοργικός πατέρας σε όλη την ζωή του. δούλεψε σκληρά να μεγαλώσει τα παιδιά του λάτρευε τα εγγόνια του και τα δισέγγονα του. Μαζί μας τον θρηνούν η αγαπητή σε Όλους μας η εξαίρετη σύζυγος του Ελένη οι κόρες του Εύα και Ευαγγελία οι γαμπροί του Τρύφωνας και Θανάσης η νύφη του Εύα, τα εγγόνια του Ιφιγένεια και ο σύζυγός της Γκάμπορ, η Ηλέκτρα, ο Δημήτρης, ο Γιάννης, η Αλεξάνδρα, ο Πέτρος. Τα δισέγγονα του Αλέξης και Γιάννης ο αδερφός του Οδυσσέας και η οικογένεια του, οι συγγενείς του από την Ελλάδα, Βέλγιο, Αυστρία Ουγγαρία η Ελληνική Ομογένεια Ουγγαρίας και οι φίλοι του οι Ούγγροι. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της φιλόξενης ουγγρικής γης, δεύτερης πατρίδας σου που σε λίγο θα σε σκεπάσει. (α.οικ.) Αιώνια η μνήμη σου Βουδαπέστη, 22 Γενάρη 2017

Θεόδωρος Σκεύης Επίτιμος Πρόεδρος Aυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας

ELLINIZMOSZ

Az MGOÖ kiadványa Kiadó: az MGOÖ Testülete Felelős kiadó: Kukumzisz Jorgosz Főszerkesztő: Οikonomou Andreas Grafika: www.aitosz.hu 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Copycat Kft. ISSN: 1786-0989 Korrektúra: dr. Miliosz Nikolett, Agárdi B. Szpírosz Fordítás: Sztefopulosz Vaszilisz Fotók: Karajorgis Maria

53

γράφει η Βαγγελιώ Τσαρουχά Καλό ταξίδι θείε Θανάση... Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΖΙΑΝΟΣ που απεβίωσε πρόσφατα – στις 12 Ιανουαρίου- ήταν ένα από τα πιο δραστήρια άτομα της κοινότητάς μας που γνώρισα ως τώρα. Συνεργαστήκαμε αρκετά χρόνια, πρώτα στον Πολιτιστικό Σύλλογο Ελλήνων Ουγγαρίας και μετά στην Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας. Τον βλέπω – σαν σήμερα - να σηκώνεται και να ανεβαίνει στη σκηνή του Πολιτιστικού Κέντρου Νέων στην οδό Νταγκάι, για να απαγγείλει κάποιο ποίημά του, να μιλήσει για τη δράση της ΕΠΟΝ, ή να περιμένει με υπομονή να διαβάσω κάποιο χειρόγραφό του και να πω τη γνώμη μου. Και η γνώμη μου ήταν και είναι ότι τα άρθρα που έγραφε στα περιοδικά μας και τα βιβλία του που εκδόθηκαν με τη βοήθεια της Αυτοδιοίκησης, έχουν μεγάλη αξία για την έρευνα της ζωής και της ιστορίας της Ομογένειας, γιατί είναι απαραίτητα ντοκουμέντα. Τα ονόματα και τα γεγονότα των βιβλίων του δεν είναι πλαστά, είναι αληθινά. Στη σελίδα 89 του βιβλίου του Θανάση Ζιανού ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940-1950 διαβάζουμε:

ο Οδυσσέας, ήταν μόλις 10 χρονών, εγώ 17 και ο μεγαλύτερός μας, ο Βαγγέλης, 22. Αυτός έγινε προστάτης μας. Οι δυο αδελφές μας, η Χρυσούλα και η Τασιούλα, ήταν παντρεμένες. Αλλά το μεγαλύτερο βάρος για τη δουλειά και για τη συντήρηση της οικογένειας έμεινε πάλι στους ώμους της μάνας. Ο εμφύλιος πόλεμος έφερε και σε μας πολλά βάσανα και πολλές μπόρες. Χάσαμε το βιος μας και το σπίτι μας. Αλλά το σπουδαιότερο, διέλυσε την οικογένειά μας. Φεύγοντας εγώ στο βουνό, έκλεισαν το μεγαλύτερο αδελφό μου στις φυλακές. Τη μ’να και το μικρότερο αδελφό μου σε στρατόπεδο, έξω από τα Τρίκαλα. Και έκαψαν το σπίτι μας, που το είχαμε χτίσει πριν από ένα χρόνο. Αλλά ας μη συνεχίσουμε. Άλλες οικογένειες υπόφεραν πολύ περισσότερα.

Εγώ εδώ αισθανόμουν ένα σφαγμό. Έναν πόνο στην καρδιά μου, για τη μάνα. Αισθανόμουν ένοχος που την άφησα. Στενοχωριόμουν φοβερά, όμως δεν το ‘λεγα σε κανέναν. Τώρα, όμως, ήθελα να τη δω οπωσδήποτε. Πήγα, βρήκα τον Καπετάνιο του συγκροτήματος, τον Κώστα Γαλάνη: «Σύντροφε Καπετάνιε», «Και τώρα φέρνω μπροστά μου τη του λέω, «θέλω για λίγο να επισκεφτώ συνάντησή μας (με το Θύμιο) εκεί, τη μάνα μου, έστω και για λίγα λεπτά. το Μάη του 1947, στο Γράμμο, με Θέλω να τη δω». Του εξήγησα ότι Τη μάλλινη φανέλα τη τη στρατιωτική τσάντα του και με το ήταν άρρωστη και ότι «δεν ξέρω πιστόλι του σταυρωτά στο στήθος τι γίνεται» Ο Γαλάνης κατανόησε: φορούσα 3 ολόκληρα χρόνια του. Εκεί που κουβεντιάζαμε, για μια «Πήγαινε», μου΄πε, «αλλά σε δυο στιγμή, έβγαλε ένα τετράδιο από την ώρες να γυρίσεις. Να συντομεύσεις, που υπηρετούσα στο Δ.Σ.Ε., τσάντα του, κάθισε σ’ έναν κορμό γιατί θα ΄χουμε ξανά πορεία. Και δώσ’ κομμένου δέντρου και άρχισε να της από μένα χαιρετίσματα». Η μάνα χειμώνα – καλοκαίρι, είχε σημειώνει κάτι. «Τι γράφεις, Θύμιο;» μου κατάγονταν από το ίδιο χωριό τον ρώτησα… «Σιώκα μου,» απαντάει, με το Γαλάνη, από το Αγιόφυλλο λιώσει πάνω μου, όμως «κάτι σημείωσα γι αυτή τη συνάντησή Καλαμπάκας, και γνωρίζονταν. Πήγα μας». «Ώστε γράφεις ημερολόγιο;» του λοιπόν στο χωριό σχεδόν τρέχοντας. σίγουρα με προφύλαξε από το λέω. «Ναι, Σιώκα. Κρατάω ημερολόγιο. Στα χωράφια, λίγο πριν φτάσω, Πιστεύω κάποτε να μας χρησιμεύσει. συνάντησα το μικρότερο αδερφό φοβερό κρύο στο Γράμμο και καλά θα ’ταν να γράφεις και συ, μου μου Οδυσσέα, που βοσκούσε τα λέει, να κρατάς το καθημερινό σου πρόβατά μας. Ήταν τότε 12 χρονών. στο Βίτσι». ημερολόγιο. Κάποτε θα δεις που θα Χαιρετιστήκαμε, είπαμε λίγα και μας χρειαστούν». «΄Εχεις δίκιο», του έφυγα για το χωριό. Πού να ήξερα, λέω. «Θα προσπαθήσω. Όμως για τότε, ότι και αυτόν θα τον συναντούσα την ώρα δεν διαθέτω ούτε τετράδιο, ούτε μολύβι». Κράτησα μετά από είκοσι ολόκληρα χρόνια και όχι στην Ελλάδα, αλλά στη όμως το λόγο μου αργότερα. Όταν με το συγχωριανό μου Γιάννη Βουδαπέστη, όπου ήρθε να με βρει. Φτάνοντας στο σπίτι μας, Μουσά βρεθήκαμε στο ίδιο τμήμα, αρχίσαμε να σημειώνουμε τα βρήκα τη μάνα μου στην αυλή. Μόλις με είδε με αγκάλιασε, με καθημερινά γεγονότα σε ένα τετράδιό μας.»... φίλησε και μπήκαμε μέσα στο δωμάτιο. Ω! τι στιγμές ήταν εκείνες! Ένα από τα ωραιότερα κεφάλαια του βιβλίου είναι εκείνο Πώς να τις ξεχάσεις; Μπροστά μου στέκονταν μια μάνα αδύνατη και άρρωστη.(…) Προσπάθησα να της δώσω κουράγιο και να που έχει τον τίτλο: Τελευταία συνάντηση με τη μάνα μου: μη στενοχωριέται για μένα. «Εγώ», της είπα, «είμαι εκεί με τα «Σε όλο το διάστημα που δρούσαμε στα Χάσια, δυο μόνο φορές άλλα παιδιά, με το Γιώργο, το Θύμιο, το Γιάννη» και ανέφερα όλα είδα τη μάνα μου και τα αδέλφια μου, κι αυτές στα πεταχτά. σχεδόν τα ονόματα των συγχωριανών μας που ήταν αντάρτες. Στα τέλη Οκτώβρη 1946, πηγαίνοντας το Συγκρότημά μας από «Είμαστε καλά και περνάμε καλά» και άλλα τέτοια.. «Τώρα, Κερασούλα για Κατάκαλη, σταμάτησε, να ξεκουραστούμε έξω όμως, μάννα, βιάζομαι. Πρέπει να γυρίσω στο συγκρότημά μου. από το χωριό, μέσα στο δάσος. Καθόμασταν σε κλαδιά και σε Ο Γαλάνης μου έδωσε μόνο δυο ώρες άδεια και σου στέλνει κορμούς δέντρων. Μερικοί έριξαν τις χλαίνες τους κάτω από τα χαιρετίσματα». Και, τότε, αφού είδε πως είμαι αμετάπιστος, πήγε δέντρα και ξάπλωσαν, για καλύτερη ξεκούραση, παρόλο που στο άλλο δωμάτιο και γύρισε κρατώντας μια μάλλινη φανέλα, που ο τόπος ήταν υγρός. Κάποιοι άρχισαν τα τραγούδια(…). Εγώ, είχε πλέξει η ίδια. «Αυτήν, παιδί μου, φόρεσε. Έρχεται χειμώνας. όμως, σκεφτόμουν τη μάνα μου. Δεν έβγαινε από το νου μου, Θα σε φυλάγει από κρύο. Θα σε συμβουλέψω και σε κάτι, παιδί από τη σκέψη μου, από την καρδιά μου. Κάτι προαισθάνομαν μου. Εσύ δεν υπηρέτησες στρατιώτης και δεν εκπαιδεύτηκες. πως δεν θα την ξαναδώ. Μήπως σκοτωθώ εγώ ή μήπως πεθάνει Γι αυτό να μην πας σαν ζουρλός στη μάχη, ούτε να περπατάς αυτή. Όπως σημείωσα παραπάνω, είχα μεγάλη αδυναμία στη όρθιος. Να κάνεις ό,τι ο Γιώργος, ο Κρανιάς. Αυτός είναι παλιός μάνα και μεγάλη αγάπη προς αυτή. Ήξερα τα βάσανά της και τις αντάρτης του ΕΛΑΣ και μεγαλύτερος από σένα. Έχει πείρα. Και ταλαιπωρίες της. Και αυτά με έκαναν να την αγαπώ περισσότερο. αφού είστε μια ομάδα να κάνεις και συ όπως ο Γιώργος. Να Από μικρή είχε μείνει ορφανή από γονείς. Την πήρε κοντά της η προσέχεις!»(…) Αυτές ήταν οι τελευταίες συμβουλές της μάνας μεγαλύτερη αδελφή της, που ήταν παντρεμένη. Στα 16 χρόνια μου. Λες και προαισθάνονταν ότι δεν θα με ξαναδεί. (…) Τη της, την πάντρεψαν και τη μάνα μου, όμως μετά 2-3 χρόνια μάλλινη φανέλα τη φορούσα 3 ολόκληρα χρόνια που υπηρετούσα έμεινε χήρα με ένα παιδί. Ξαναπαντρεύτηκε τον πατέρα μου, που στο Δ.Σ.Ε., χειμώνα – καλοκαίρι, είχε λιώσει πάνω μου, όμως ήταν κι αυτός χήρος, με δυο κόρες. Απόκτησε εννιά παιδιά, όμως σίγουρα με προφύλαξε από το φοβερό κρύο στο Γράμμο και στο τελικά μείναμε στη ζωή μόνο τρία αγόρια. Στο μεταξύ πεθαίνει και Βίτσι». ο πατέρας μου και ξαναμένει χήρα. Ο μικρότερος αδελφός μου,

54

Nyugodj békében, Thanászi!

THANÁSZISZ ZIANÓSZ, aki a napokban, 2017. január 12-én hunyt el, közösségünk egyik legaktívabb tagja volt. Éveken át dolgoztunk együtt, először a Magyarországi Görögök Kulturális Egyesületében, majd az Országos Görög Önkormányzatban.

Most is úgy látom magam előtt, mint amikor felállt és felment valamelyik versét elszavalni vagy az EPON ellenállási tevékenységéről beszélni a Dagály utcai Ifjúsági Ház színpadára, vagy amikor türelmesen végigvárta, amíg elolvasom valamelyik kéziratát, hogy elmondjam róla a véleményemet. A véleményem pedig az, hogy Thanászisz Zianósznak a folyóiratainkba írt cikkei és Önkormányzatunk segítségével megjelent könyvei igen értékes források a magyarországi görögség életének és történetének kutatásában. A műveiben szereplő személyek és események nem a képzelet szüleményei, hanem valóságosak. Thanászisz Zianósz: NEHÉZ ÉVEK, 1940-1950 című könyvében, melyet a szerző saját maga fordított, a 105. oldalon ezt olvashatjuk: „Most is élesen emlékszem találkozásunkra (Thímiosszal) ott a Grámmosz-hegy oldalán 1947 májusában. Láttam a katonai-térképtáskájával a vállán és pisztolyával a derekán.

Thimiosz nemsokára elővett a táskájából egy füzetet, leült egy fatönkre és jegyzetelni kezdett. „Mit írsz Thímiosz?” – kérdeztem tőle.

- „Valamit feljegyeztem a találkozásunkról, Sziókasz…” – „Szóval naplót írsz?” – „Igen, naplót írok. Azt hiszem, egyszer hasznomra lesz. Jó lenne, ha te is vezetnél egyet, és lejegyeznéd a napi eseményeket. Meglátod, egyszer még szükségünk lesz rá” – mondta Thímiosz. – „Igazad van. Igyekezni fogok, de egyelőre nincs se egy jegyzetfüzetem, se egy ceruzám”. – De azért betartottam a szavamat. Később, amikor a falumbeli Jánisz Muszásszal egy egységben szolgáltunk, közös naplót vezettünk a napi eseményekről…”.

A könyv egyik legszebb fejezete az 57. oldalon kezdődő „Utolsó találkozásom édesanyámmal” című fejezet:

„Az alatt az idő alatt, amikor Hásziában tevékenykedtünk, édesanyámat meg a testvéreimet kétszer láthattam, akkor is csak sebtében. 1946 október végén osztagunk Keraszúlából Katakáli felé haladva egy rövid pihenőt tartott az erdőben, a falu közelében. Néhányan leterítették a köpenyüket egy fa alá és ledőltek pihenni, jóllehet az erdei talaj igen nedves volt. Néhányan énekelni kezdtek (…) én anyámra gondoltam. Nem ment ki a fejemből, a gondolataimból, a szívemből. Az az előérzetem támadt, hogy már nem fogom többé látni. Talán én esem el, talán ő hal meg… Mint említettem, nagy gyengédséget és nagy szeretet éreztem iránta.

Tudtam a szenvedéseiről és hányatott sorsáról, ezért még jobban szerettem. Fiatalkorában elveszítette a szüleit, és egyik férjezett nővére vette magához. Tizenhat éves korában férjhez adták, de két – három év múlva meghalt a férje, és ott maradt özvegyen egy kislánnyal. Majd férjhez ment édesapámhoz, aki szintén özvegyember volt két kiskorú lánnyal. Kilenc gyereket szült, de végül csak hárman maradtunk életben. Később édesapám is meghalt, és megint özvegyen maradt. Akkor a legfiatalabb fivérem, Odisszeasz tízéves volt, én tizenhét és a legidősebb fivérem Vangelisz huszonkettő. Két nővérünk, Hriszúla és

Taszúla, már férjnél voltak. A legnagyobb teher a munkában és a család fenntartásában újra az édesanyámra hárult. A polgárháború a mi családunkra is sok szenvedést és megpróbáltatást hozott. De a legrosszabb az volt, hogy szétzilálta a családunkat.

Amikor elmentem partizánnak, a legidősebb fivéremet börtönbe zárták, édesanyámat és legkisebb fivéremet pedig elvitték egy katonai táborba, Trikala közelébe. Egy évvel korábban épített házunkat felgyújtották… Elveszítettünk minden vagyonunkat… De nem folytatom a panaszkodást, más családok még többet szenvedtek.

Most szorongást éreztem, fájt a szívem édesanyámért… Vétkesnek éreztem magam, hogy egyedül hagytam.

Nagyon szomorú voltam, de senkinek sem szóltam. Feltétlenül látni akartam. Jelentkeztem osztagunk kapitányánál, Kósztasz Galanisznál: „Kapitány elvtárs! Szeretném meglátogatni édesanyámat, akár pár percre is, de látni akarom.” Elmondtam, hogy beteg, és nem tudom, hogy van.

Galánisz megértette. „Menj! De két óra múlva itt legyél! Siess, mert tovább menetelünk, és add át üdvözletemet!” – Édesanyám és Galánisz egy helyről származtak, Agiófilo faluból, és jól ismerték egymást.

Elmentem tehát a falumba, majdnem futva. Mielőtt odaértem, kint a földeken találkoztam Odis�szeasz öcsimmel, aki a nyáját őrizte. Akkor még csak tizenkét éves volt. Üdvözöltünk egymást, beszélgettünk egy kis ideig, majd elindultam a faluba. El sem tudtam képzelni akkor, hogy öcsémmel is csak húsz év múlva fogunk újra találkozni, és nem Görögországban, hanem Budapesten, ahová eljön majd engem meglátogatni…

Mikor hazaértem, az udvarban találtam édesanyámat.

Amikor meglátott, megölelt, megcsókolt, majd bementünk a szobába. Ó, milyen pillanatok voltak azok! Nem lehet elfelejteni. Egy beteg, megtört asszony állt előttem, az édesanyám. (…) Igyekeztem megnyugtatni, hogy ne aggódjon miattam. – „ Együtt vagyok a többi fiúval, Jorgosszal, Thímiosszal, Jánisszal.” –És felsoroltam majdnem az összes falumbeli partizánt.. -„ Jól vagyunk, jól érezzük magunkat”, – és hasonlókat mondtam. – „Édesanyám, most sietek. Vissza kell mennem az osztagomhoz…, Galánisz kapitány csak két órát engedélyezett és üdvözöl téged.”

Amikor látta, hogy hajthatatlan vagyok, bement a másik szobába, és egy gyapjútrikóval tért vissza, amit ő kötött. „Ezt vedd fel fiam, jön a tél, és ez megvéd a hidegtől. És még valamit tanácsolok. Te nem szolgáltál a katonaságnál, nem vagy kiképezve. Ezért a harcok alatt vigyázz, ne légy meggondolatlan, ha lőnek, mindent úgy csinálj, ahogy Jórgosz Kraniász. Ő régi partizán, van tapasztalata, idősebb nálad, és ha már egy szakasznál szolgáltok, úgy tégy mindent, mint ő. Figyelj rá!”

Ezek voltak édesanyám utolsó szavai hozzám. Mintha érezte volna, hogy többi nem fog látni. Sajnos, nem is láttuk viszont egymást soha többi.(…) Az édesanyámtól kapott gyapjútrikót három évig viseltem… ameddig a Görög Demokratikus Hadseregben szolgáltam. Télen-, nyáron egyfolytában. Már foszladozott, de bizonyára megvédett a félelmetes hidegtől a Grámosz- és Vici-hegyekben.”

Caruha Vangelio

55

 56