De Vlaamse Schrijnwerker 2024-03 by Embuild

Vlaamse Schrijnwerker

Driemaandelijks vakblad

Uitgave van Embuild Connect Kunstlaan 20, 1000 Brussel

Afgiftekantoor Gent X Post P409635

Vakbeurs en netwerkevent voor schrijnwerkers, schilders, stukadoors, tegelzetters en parketplaatsers.

15 OKT 2024 dagvandeafwerking.be

U wil kijken, ontmoeten en bijleren?

Geen betere gelegenheid dan een vakbeurs en netwerkevent om alle nieuwe trends en technieken op het vlak van interieur en afwerking te ontdekken.

Voor wie is het?

Alle professionals die bezig zijn met afwerking. Van plaatser tot ontwerper.

organisatie:

Toon je producten en diensten aan een publiek van vakmensen

Waar is het te doen?

In de ruime hallen van de Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden, van 9u30 tot 19u00.

Wat valt er precies te beleven?

Er zijn ruim 140 standen en een demotent.

En je geniet er van een gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

Meer informatie voor dit unieke evenement via www.dagvandeafwerking.be.

initiatief van:

14 ● Verschuivende dakopstanden

Bij gebouwen in houtskelet ontstaan soms scheuren in de buitengevelisolatie door een verschuivende dakopstand.

20 ● Digitalisering

Ardis levert software die de productie bij keuken- en interieurbouwers op punt zet.

32 ● Dag van de Afwerking

De grootste vakbeurs voor schrijnwerkers en andere afwerkingsberoepen komt er weer aan.

5 ● Edito

Door Willy Simoens

6 ● Prikbord

Verschuiven van dakopstanden

16 ● Vervorming en/of scheurvorming in ETICS en gevelmetselwerk als gevolg van verschuiving van dakopstand

18 ● “Goede afspraken met ontwerper en ruwbouwaannemer kunnen veel ellende voorkomen”

20 ● Het verschuiven van de dakopstand van platte daken geïsoleerd met PU-platen

Embuild Vlaamse Schrijnwerkers

Kunstlaan 20, 1000 Brussel

Tel: +32 (0)2 545 57 10

Fax: +32 (0)2 545 58 59 www.vlaamseschrijnwerkers.be

Verantwoordelijke Uitgever

Filip Coveliers

Kunstlaan 20, 1000 Brussel filip.coveliers@embuild.be

24 ● Digitalisering in de praktijk De productiesoftware van ARDIS laat keuken- en interieurbouwers hun operatoren en machines optimaal inzetten

26 ● Levenslang leren “Dankzij ‘lerende netwerken’ zorgen we ervoor dat we de boot niet missen.”

28 ● Vennootschapsrecht Nieuw register voor werkende vennoten en helpers

30 ● Veiligheid en gezondheid Één jaar na invoering verplichte opleiding diisocyanaten blijkt maatregel nog steeds weinig bekend bij aannemers

Administratie en redactie

Bram Schittecatte

Tel: 02/545 59 47; Fax: 02/545 58 59 bram.schittecatte@embuild.be

Advertentieverantwoordelijke

Steve Caufriez

Tel.: +32 (0)2 545 57 25

GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@embuild.be

32 ● Productnieuws

“De transportmiddelen van Deltarack besparen ons enorm veel tijd”

Dag van de Afwerking

34 ● Dag van de Afwerking 2024 pakt uit met unieke demonstraties en nuttige technische informatie voor de vakman

35 ● Beursplan

38 ● Exposanten dag van de Afwerking

32 ● Sectornieuws

Eindhoven wil grootste houten gebouw van Europa bouwen

Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Drukwerk Graphius

DuoHM hollewandplug.

Eén plug, vele plaatmaterialen.

BEZOEK ONS OP STAND 34

De ideale oplossing voor betrouwbare bevestigingen in holle wanden! Met slechts één pluglengte dekt de DuoHM alle gangbare bouwpaneeldiktes af, wat zorgt voor een flexibele en kostenefficiënte toepassing in diverse plaatmaterialen. Dankzij de twee-

componententechnologie biedt de DuoHM een stabiele bevestiging, zelfs bij zware belasting. Het innovatieve ontwerp elimineert de noodzaak voor extra instelgereedschap, waardoor de installatietijd tot 50% wordt verminderd in vergelijking met conventio-

nele paneelpluggen. De metrische binnendraad maakt het mogelijk om de schroef meerdere keren los- en vast te draaien. Bovendien is de smalle plugrand onzichtbaar achter het aanbouwdeel, wat zorgt voor een esthetisch aantrekkelijke afwerking.

DuoHM

Wie niet mee is, is gezien

BWilly Simoens

Voorzitter Embuild Vlaamse Schrijnwerkers

este collega, Het najaar is traditioneel het seizoen van de beurzen. Met Embuild Connect organiseren we de Dag van de Afwerking, een gezellige beurs waar heel veel aandacht gaat naar demonstraties en regels van goed vakmanschap. Zo zijn er dit jaar demonstraties over de aansluiting van ETICS op schrijnwerk, het verdrijven en correct opmeten van houten trappen en over de veroudering van coatings op houten schrijnwerk. Allemaal thema’s waar je als schrijnwerker vroeg of laat mee geconfronteerd wordt. Met deze demonstraties willen we de mensen uit het vak de correcte werkwijzen bijbrengen. Mis deze kans dus zeker niet!

In onze sector is Prowood wellicht de bekendste beurs. Uiteraard zijn wij met Embuild Vlaamse Schrijnwerkers aanwezig op deze zelfverklaarde hoogmis van de houtverwerkende industrie, maar ik vind het ook voor mezelf ook belangrijk om er langs te gaan. Op zo’n beurs leer je namelijk altijd nieuwe producten, materialen of diensten kennen en je ontmoet er telkens interessante mensen. Beurzen zijn een ideale manier om als vakman mee te gaan met je tijd.

Want als aannemer is het geen sinecure om op de hoogte te blijven van alle veranderingen. Er duiken constant nieuwe bouwmaterialen- en technieken op, maar dat geldt zeker ook nieuwe regelgevingen. Verderop in dit blad kan u al lezen over de nieuwe regels voor werkende vennoten en helpers, en in de komende maanden komt er nog een golf aan nieuwe regelgeving op ons af.

Houd dus zeker en vast ook deze en andere publicaties van Embuild in de gaten om op de hoogte te blijven!

Collegiale groet,

Exclusief bezoek aan Rockfon Wijnegem – Ontdek de kunst van akoestiek!

Embuild Connect nodigt de leden van Embuild Vlaamse Schrijnwerkers op 31 oktober 2024 uit voor een uniek en inspirerend bezoek aan Rockfon Wijnegem, de thuisbasis van de productie van Chicago Metallic-oplossingen die wereldwijd worden toegepast. Tijdens deze exclusieve rondleiding ontdek je hoe een rol ruwstaal omgetoverd wordt tot duurzame, flexibele ophangsystemen in wit of kleur.

Naast deze boeiende kijk achter de schermen zal Buildwise een toelichting geven over akoestiek. In deze uiteenzetting wordt de problematiek van de luchtgeluidisolatie en contactgeluidisolatie bij scheidingswanden, verlaagde plafonds en verhoogde vloeren toegelicht en worden oplossingen

aangereikt. Daarnaast wordt de aandacht gevestigd op de flan kerende transmissie en het omloopgeluid bij verlaagde plafonds en verhoogde vloeren. Ook leer je er hoe je het akoestisch klimaat kan verbeteren met behulp van verlaagde plafonds.

PROGRAMMA

● 15U30 Verwelkoming

● 16U00 Presentatie Buildwise –Akoestiek bij scheidingswanden, verlaagde plafonds en verhoogde vloeren (Arne Dijckmans)

● 17U00 Presentatie Rockfon –Akoestische oplossingen in de praktijk (Steven De Bondt)

● 17U30 Koven voor indirecte verlichting

● 19U30 Hapje, drankje en netwerkmoment

Inschrijven voor 25 oktober via bovenstaande QR-code.

In Memoriam PRIKBORD

Embuild Vlaamse Schrijnwerkers meldt met grote verslagenheid en droefenis het overlijden van:

Frans Lamoen

Geboren in Aartselaar op 2 januari 1947

Overleden in het UZA in Edegem op 28 juni 2024

Echtgenoot van Greta Van Dyck

Oud lid van Embuild Vlaamse Schrijnwerkers

Oud secretaris-Generaal van Embuild Vlaamse Schrijnwerkers

Oud penningmeester van Embuild Vlaamse Schrijnwerkers

Gilbert Waelkens

Geboren in Bissegem op 21 januari 1940

Overleden in Gullegem op 15 juni 2024

Echtgenoot van Jeannine Desplentere

Oprichter en zaakvoeder van BVBA Waelgi

Oud-bestuurder Embuild West-Vlaamse Schrijnwerkers

Oud-voorzitter West-Vlaamse Houtproef

Marcel Decleir

Geboren in Roeselare op 7 mei 1930

Overleden in Izegem op 23 augustus 2024

Echtgenoot van Monica Schockaert (+2022)

Afgevaardigd bestuurder afdeling Timmer- en Schrijnwerk Confederatie Bouw Roeselare

Ere-jurylid VTI Houtbewerking

Gouden medaille Orde Koning Leopold II

VEILIGHEID EN GEZONDHEID

Digitaal beeldwoordenboek voor de hout- en meubelsector

De Provincie WestVlaanderen lanceerde afgelopen zomer nieuwe woordenboeken in de bestaande FACT vertaalapp. Het bestaande beeldwoordenboek werd nu ook uitgebreid met het jargon uit de houten meubelsector.

FACT staat voor ‘First Aid Communication Tool’. De app wil het communiceren met anderstaligen op de werkvloer gemakkelijker maken. Bijzonder handig is dat de app niet alleen vertalingen bevat van werkgerelateerde termen. Bij technische woorden is er bovendien ook telkens een korte uitleg voorzien én beeld- en audiomateriaal om te

verduidelijken waarover het gaat. Dat maakt de app ook bruikbaar voor analfabeten, of mensen die ons westers (Latijns) schrift niet kunnen lezen. Met de FACT-app kunnen gebruikers zowel hun moedertaal als de gewenste doeltaal instellen, wat de communicatie op de werkvloer aanzienlijk zal verbeteren.

FACT vertaalt Nederlandse termen naar de 11 talen die het meest door vluchtelingen in ons land gesproken worden: Nederlands, Frans, Engels, Spaans, Roemeens, Pools, Arabisch, Farsi Dari, Pashto, Somalisch en Oekraïens. De app bevat woordenlijsten voor een reeks sectoren, die opgesteld worden met het sectorfonds van die branche en de lesgevers van de VDAB die opleidingen geven voor dat beroep.

Over de samenstelling van die woordenlijsten wordt telkens grondig nagedacht. De mensen achter de app maken er ook een erezaak van om steeds te zorgen voor kwaliteitsvolle vertalingen in alle 11 talen. Omdat sommige van de gebruikte woorden typisch Belgisch zijn, kan het gebeuren dat niet alle talen een eigen woord hebben voor dat voorwerp of begrip. In dat geval geeft de FACT-app ook een beschrijving.

Meer dan 400 termen

Het beeldwoordenboek van FACT bevat meer dan 400 zorgvuldig geselecteerde termen, verdeeld over 7 categorieën: handelingen, materialen, gereedschap en machines, onderdelen van machines, afgewerkte producten, planlezen en begrippen.

De FACT-app bevatte eerder al woordenlijsten voor de land- en tuinbouw, metaalindustrie en schoonmaaksector, maar daar komen nu dus ook

de meubel- en houtsector bij. In de houten meubelsector kan de app een handig hulpmiddel zijn om anderstaligen te ondersteunen. In een sector die steeds op zoek is naar extra werkkrachten, zijn anderstaligen immers altijd welkom.

Gratis en offline te gebruiken

De FACT-app is gratis te downloaden via de Play Store en App Store en is volledig advertentievrij. Een groot voordeel van deze tool is dat hij offline te gebruiken is. Scan onderstaande QR-code en test de FACT-app zelf even uit.

Partners

De ontwikkeling van de FACT-app is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen verschillende partners, waaronder de Provincie West-Vlaanderen, VDAB, POM West-Vlaanderen, Le FOREM en vele anderen. Het project wordt gesteund door de Provincie West-Vlaanderen, VDAB, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en de Waalse Regio.

Met FACT heeft de houten meubelsector nu een krachtig hulpmiddel in handen om de communicatie te verbeteren en de integratie van anderstalige werknemers te bevorderen.

Prowood 2024 in het teken van digitalisering en duurzaamheid

De houtverwerkende industrie evolueert continu, en dat laat zich ook voelen in het aanbod van exposanten en activiteiten op Prowood, de driejaarlijkse hoogmis van de houtverwerkende industrie in België. Prowood probeert dit jaar in te spelen op de laatste trends en ontwikkelingen in de sector en tracht de bezoeker een staalkaart voor te schotelen van wat er reilt en zeilt in de wereld van het hout.

Wie Prowood zegt, denkt vaak aan de grote houtbewerkingsmachines en die zullen ook dit jaar weer prominent aanwezig zijn in Hal 1 van de beurs, maar Prowood heeft veel meer te bieden dan enkel machines.

Zo tracht Prowood ook nieuwe markten te bedienen. In het huidige klimaat, waar duurzaamheid het kernwoord is in de bouw, wint houtbouw steeds meer aan belang. Prowood pikt hierop in door houtbouwers niet alleen te verwelkomen op de beurs, maar ook uit te pakken met een eigen ‘Dag van de houtbouwer’ op woensdag 23 oktober.

De parketzone bleek tijdens de vorige editie een schot in de roos en wordt daarom nu fors uitgebreid. Ook fabrikanten van werkkledij komen aan bod, met zelfs een heus modedefilé van werkkledij.

Efficiëntie, automatisering en digitalisering

De houtverwerkende industrie heeft moeilijke jaren achter de rug, met de covidcrisis, een materialencrisis en een energiecrisis die kort op elkaar volgden. Voeg daar nog de hoge rente aan toe en dan is het niet meer dan logisch dat veel schrijnwerkers, keukenbouwers en meubelbedrijven elke euro twee keer omdraaien vooraleer ze een grote investering aangaan. Prowood besteedt daarom tijdens deze editie extra aandacht aan efficiëntie,

automatisering en digitalisering. Een modern machinepark draait immers op software en tal van softwarefabrikanten bieden toepassingen die met deze software aan de slag gaan aan om het productieproces, de werkplanning of de organisatie van het bedrijf te optimaliseren en efficiëntiewinsten te boeken.

Ook de informatiesessie over de impact van AI op de houtverwerkende industrie zal ongetwijfeld veel geïnteresseerden lokken.

Praktisch

Prowood vindt plaats van zondag 20 oktober tot en met donderdag 24 oktober, met een nocturne op dinsdagavond. Plaats van het gebeuren is tra-

ditiegetrouw Flanders Expo in Gent.

Na het bouwverlof hadden al 230 exposanten toegezegd en mogelijk komen daar nog enkele bij. Daarmee wordt de achtste editie meteen ook een recordeditie. Nooit eerder mocht Prowood zoveel exposanten verwelkomen.

Embuild Connect is uiteraard ook van de partij met onze beroepsverenigingen van schrijnwerkers en parketplaatsers. Alle schrijnwerkers, interieurbouwers en andere houtbewerkers zijn van harte welkom op onze stand in Hal 1, vlakbij de ingang.

Lancering van Duurzaam Schrijnwerk 2.0

In de bouwsector wordt er steeds meer gekeken naar duurzaamheid en circulariteit. Dat is ook zo voor ramen, deuren en gevelsystemen, of ze nu zijn gemaakt uit hout, aluminium, PVC of staal.

Maar het is belangrijk om de kwaliteit van het schrijnwerkelement of gevelsysteem daarbij niet uit het oog te verliezen. Het certificaat ‘Duurzaam Schrijnwerk’ combineert als één van de eerste hoogwaardige technische kwaliteit met milieu- en sociale aspecten. De certificatie houdt ook rekening met de volledige levenscyclus van het schrijnwerk.

Duurzaam Schrijnwerk 2.0 is een herziene en uitgebreide versie van een vorig certificeringsprogramma dat de inspanningen van de buitenschrijnwerksector op het gebied van duurzaamheid erkent en stimuleert. Het biedt een gestructureerde en transparante manier om duurzame praktijken te bevorderen en te certificeren.

Duurzaam Schrijnwerk

1.0

Enkele jaren geleden werd het label Duurzaam Schrijnwerk geïntroduceerd. In de eerste fase werd, in overleg met betrokken stakeholders, een Duurzaamheidsverklaring opgesteld conform de internationale norm ISO 26000 voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Deze verklaring gaf inzicht in de reeds geleverde inspanningen van constructeurs van buitenschrijnwerk op bedrijfsniveau en bood een overzicht van de stand van zaken binnen de sector.

Duurzaam Schrijnwerk

2.0

In de volgende fase evolueerde ‘Duur-

zaam schrijnwerk’ van een bedrijfscertificaat naar een productcertificaat en werden de inspanningen op het vlak van duurzaamheid op een eenduidige manier geëvalueerd. In overleg met alle stakeholders, waaronder constructeurs, systeemleveranciers, opdrachtgevers, voorschrijvers, aannemers, kennisinstellingen, non-profitorganisaties en vertegenwoordigers van de overheid, werd een puntensysteem ontwikkeld. Dit systeem bestaat uit zeven thema’s en drie duurzaamheidsniveaus: brons, zilver en goud.

De nieuwe versie van het reglement Duurzaam Schrijnwerk 2.0 werd aanvaard door de stakeholders tijdens een uitgebreid stakeholdersoverleg begin 2024.

Twee belangrijke aspecten

Duurzaam schrijnwerk wordt gedefinieerd door twee kernaspecten:

Durability: Een product dat gedurende een zo lang mogelijke levensduur zijn functie op kwalitatieve wijze vervult.

Sustainability: Een product dat op een milieuvriendelijke en sociale wijze tot stand komt en hergebruikt en/ of gerecycleerd kan worden.

Durability

BCCA test en bewaakt de prestaties en gebruiksgeschiktheid van alle componenten van buitenschrijnwerk. Via de Technische Goedkeuring (ATG) worden alle elementen en systeemprestaties van het schrijnwerksysteem beoordeeld, inclusief profielen, hang- en sluitwerk, dichtingen en afwerking. Ook de prestaties van beglazing worden via productcertificatie BENOR

meegenomen. Daarnaast wordt de eindkwaliteit van het buitenschrijnwerk bewaakt door controle op ontwerp en productie bij de constructeur.

Sustainability

De duurzaamheid van het product wordt beoordeeld op basis van de impact op milieu en maatschappij in alle stappen van de waardeketen. Voor constructeurs gebeurt dit op basis van duidelijke, praktijkgerichte criteria, terwijl leveranciers een high-level beoordeling ondergaan (managementsysteem-benadering). Bestaande labels zoals C2C, ASI, VinylPlus en PEFC kunnen als bewijsmiddel dienen voor geleverde duurzaamheidsinspanningen.

Stappen om het certificaat te verwerven

Het proces om het certificaat te verkrijgen omvat:

1 Opleiding: Basisprincipes van Duurzaam Ondernemen en uitleg over de productcertificatie.

2 Kwaliteitsaudit: Beoordeling van alle technische aspecten van het ontwerp en de productie van buitenschrijnwerkelementen.

3 Duurzaamheidsaudit: Beoordeling van alle milieu- en sociale aspecten door gebruik van een handige checklist van criteria gespreid over 7 thema’s.

Voorschrijven

De productcertificatie ‘Duurzaam Schrijnwerk’ is erkend door het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling (FIDO) en opgenomen in hun ‘Gids voor duurzaam aankopen’. Het certificaat is zo ontworpen dat het zowel door publieke als door private

PRIKBORD

opdrachtgevers kan voorgeschreven worden in het lastenboek. Door de integratie van de verschillende duurzaamheidsaspecten wordt het werk voor voorschrijvers vereenvoudigd.

Voordelen voor de sector

Het productcertificaat ondersteunt en stimuleert alle betrokken partijen in de sector buitenschrijnwerk in hun streven naar een zo duurzaam mogelijk product. In de praktijk leveren heel wat bedrijven reeds een heleboel inspanningen. Het certificaat ‘Duurzaam Schrijnwerk’ valoriseert de inspanningen van individuele partijen

OPLEIDINGEN

en maakt deze op betrouwbare wijze zichtbaar voor opdrachtgevers, voorschrijvers en medewerkers. Daarnaast bereidt het hen ook beter voor op toekomstige (Europese) regelgeving.

Volgende stappen

De maatschappelijke eisen evolueren voortdurend, beïnvloed door het maatschappelijk draagvlak, veranderende (Europese) regelgeving en de mogelijkheden van de sector. Het certificatiereglement voor ‘Duurzaam Schrijnwerk’ zal zich aanpassen aan deze evoluties, telkens als dit nodig is, in overleg met alle betrokken stakeholders om actueel te blijven.

Betrokkenheid van stakeholders

Stakeholders die betrokken willen worden bij de verdere ontwikkelingen van de productcertificatie ‘Duurzaam Schrijnwerk’ kunnen hun contactgegevens doorgeven aan mail@bcca. be. Meer informatie is te vinden op www.duurzaamschrijnwerk.be.

CONTACTGEGEVENS

BCCA vzw Hermeslaan, 9 1831 Diegem T: 02/238 24 11 mail@bcca.be

In de loop van september en begin oktober 2024 zullen in samenwerking met verschillende federaties (Embuild, Fac) en systeemleveranciers opleidingen worden georganiseerd. Geïnteresseerd constructeur kunnen zich melden via de website www.duurzaamschrijnwerk.be of via g.heylen@bcca.be en zullen zo op de hoogte worden gebracht van de verschillende opleidingsmomenten.

CE-markering van ramen en buitendeuren Preview van de applicatie

17u30 - 20u00

16.10.2024

Syntra Midden-Vlaanderen, Sint-Niklaas

23.10.2024

Embuild, Diepenbeek

27.11.2024

Syntra West, Kortrijk

CE-markering ramen en buitendeuren

Vensters en buitendeuren zijn onderworpen aan de Europese geharmoniseerde norm EN 14351-1 in het kader van de Europese Bouwproductenverordening (BPV) die aanleiding geeft tot het aanbrengen van de CE-Markering. Binnen de sector heerst er verwarring m.b.t. de na te komen verplichtingen in het kader van de BPV. Om de sector te ondersteunen heeft de FOD Economie een gids uitgebracht met informatie over het aanbrengen van de CE-markering en het opstellen van de vereiste ondersteunende documenten in overeenstemming met de BPV.

Deze infosessie zal aanvullende praktische informatie verschaffen op deze gids door het verduidelijken van de te doorlopen praktische stappen om te komen tot de CE-markering van ramen en buitendeuren in he kader van de BPV.

Preview applicatie U4Wood

Om schrijnwerkers die hun eigen houten raamprofielen fabriceren te ondersteunen bij het bepalen van de Uw waarden van hun houten vensters, zowel in het kader van de EPB regelgeving als in het kader van de CE-markering van vensters, heeft Buildwise een eerste ‘interne’ preview versie van de software tool U4Wood ontwikkeld. Deze zal worden gedemonstreerd als aankondiging van de 1ste officiële versie welke op het einde van dit jaar zal worden verwacht.

Programma

17u00 : Ontvangst

17u30 : CE-markering ramen en buitendeuren

CE-markering ramen en buitendeuren

C. Cornu - Buildwise

18u30 : Pauze met broodjes

19u00 : Nieuwe applicatie U4Wood

Preview U4Wood

E. Kinnaert - Buildwise

Informatie

Buildwise Division Customer Experience

Tinne Vangheel

Tel. 02/716.42.11 cursus@buildwise.be

Doelgroep

Schrijnwerkers, plaatsers en fabrikanten van ramen en buiten en voorschrijvers/architecten.

Plaats

16 oktober 2024

Syntra Midden-Vlaanderen

Campus Sint-Niklaas Hogekouter 1 9100 SINT-NIKLAAS

23 oktober 2024

Embuild Limburg Bouwcampus, Wetenschapspark 33 3590 DIEPENBEEK

27 november 2024

Syntra West Doorniksesteenweg 220 8500 KORTRIJK

Inschrijving

De deelname is gratis, maar inschrijving is verplicht en kan tot 1 week voor aanvang van de sessie. Het aantal plaatsen is beperkt. Inschrijven via de website www.buildwise.be (rubriek ‘Agenda’).

Annulering

Iedere annulering van deelname moet schriftelijk gemeld worden vóór aanvang van de sessie cursus@buildwise.be

VERSCHUIVEN VAN DAKOPSTANDEN

Vervorming en/of scheurvorming in ETICS en gevelmetselwerk als gevolg van verschuiving van dakopstand

Sinds enkele jaren duiken regelmatig schadegevallen op bij woningen waarvan het platte dak geïsoleerd was met PU-isolatieplaten. Als gevolg van een verschuiving van de dakopstand naar de buitenzijde ontstaan scheuren in de buitengevelisolatie (ETICS) en/of wordt het metsel- en voegwerk naar buiten gedrukt. Een vervelende zaak, want de klachten komen steeds bij de aannemer van de afwerking terecht, terwijl de oorzaak van deze problemen in de ontwerpen ruwbouwfase ligt.

Buildwise (het voormalige WTCB) werd de voorbije jaren regelmatig gecontacteerd voor problemen met verschuivende dakopstanden (zie uitgebreid artikel op volgende pagina’s). Uit onderzoek van Buildwise bleek dat sommige PU-platen kunnen uitzetten wanneer ze in aanraking komen met vocht. Het is de uitzetting van deze PU-platen die de dakopstanden kan wegduwen. Het gaat dan vooral om dakopstanden in cellenbeton die geplaatst zijn in een vol mortelbed. De vervormingen en/of scheuren die ontstaan in het gevelmetselwerk en de ETICS-buitenbepleistering zijn dan

het gevolg van de verschuiving van de dakopstand.

Vocht buitensluiten

Aangezien de problemen steeds ontstaan bij bevochtiging van de PU-platen, raadt Buildwise aan om extra aandacht te besteden aan het beperken van de bevochtiging van deze platen. Dat kan door een dampscherm te gebruiken en te zorgen voor een perfecte afdichting en tijdens de plaatsing van de isolatie blootstelling aan regen, dauw,… zo veel mogelijk te vermijden. Maar elke mogelijke bevochtiging uitsluiten is helaas onhaalbaar.

Overige aanbevelingen

Om problemen met het verschuiven van de dakopstanden te voorkomen, raadt Buildwise verder ook aan om te kiezen voor een dakopstand uit één geheel of een dakopstand die mechanisch verankerd is in de dakvloer. Is dit niet mogelijk, dan zou men moeten kiezen voor een ander isolatiemateriaal, en geen PU-platen om deze problemen te vermijden.

Wil de ontwerper toch werken met een dakopstand van cellenbetonblokken én met PU/PIR-platen, dan moet de ruwbouwaannemer de onderste cellenbetonsteen plaatsen met een geschikte mortel waaraan een toeslagstof (hechtingsverbeteraar) toegevoegd wordt om de sterkte van de verbinding met de ondergrond te verbeteren. Deze wordt vervolgens in de dakvloer verankerd.

Er zijn specifieke cellenbetonblokken op de markt verkrijgbaar die voorzien zijn van een uitsparing waardoor de wachtstaven van de betonnen draagvloer gestoken kunnen worden om de verankering tot stand te brengen, of waardoor de cellenbetonblokken met staven chemisch verankerd kunnen worden in/aan de betonplaat. Deze uitsparingen kunnen ten slotte opgegoten worden met beton.

Een duidelijke scheur in de gevelbepleistering, maar de oorzaak ligt niet in de pleisterwerken.

TOEPASSINGEN:

- Daktimmer

- Houtskeletbouw

- Carports

- Industriële gebouwen

- Agrarische gebouwen

CONTACTEER ONS :

T.: +32 (0)80 28 01 70 info@hoffmann-trade.be

Atzerath 34, B-4780 St.Vith

MATERIALEN : - Gelijmd gelamelleerd hout, afwerking met lazuur op aanvraag

- Massief constructiehout (KMH)

- KVH

- Impregnatie door drenking en autoclaaf (klasse 2 en 3)

www.hoffmann-trade.be

DIENSTEN:

- Technisch ontwerp met auto-CAD

- Lasermeting op de werf

- Geautomatiseerde bewerking op Hundegger K2i en Speedcut

- Montageplannen

- Levering op uw werf

“Goede afspraken met ontwerper en ruwbouwaannemer kunnen

veel ellende voorkomen”

De problemen met het verschuiven van dakopstanden worden vooral zichtbaar in het metsel- of voegwerk of in de buitengevelisolatie. “De ontevreden bouwheren komen dus altijd aankloppen bij de aannemers uit de afwerkingsfase, terwijl zij geen schuld hebben aan deze pathologieën,” legt Embuild Connect-directeur Dirk Van Kerckhove uit. “Daarom willen wij onze leden bewust maken van deze problematiek, zodat ze in overleg kunnen gaan met de ontwerper en de ruwbouwaannemer en deze problemen kunnen voorkomen.

Wanneer een dakopstand verschuift door de druk van uitzettende PU-isolatieplaten, dan wordt dit meestal niet opgemerkt aan de dakopstand zelf. De gevolgen worden vooral zichtbaar in de buitenbepleistering die scheurt, door vervormingen in het metselwerk, of door metselvoegen die los komen. En dus is het niet verwonderlijk dat ontevreden bouwheren naar de aannemer van de afwerking stappen.

“Dat is zeker begrijpelijk, maar het is wel zeer vervelend voor onze aannemers,” aldus Dirk Van Kerckhove, directeur van Embuild Connect, de federatie van daken afwerkingsberoepen binnen Embuild.

“De voeger of de aannemer van de bezettingswerken treft hier namelijk geen schuld. De problemen ontstaan immers in de ontwerpen ruwbouwfase. Toch zijn het meestal de aannemers van de afwerking die met de vinger gewezen worden. En wanneer duidelijk wordt dat de verschuiving van de dakopstand het gevolg is van het uitzetten van de PU-isolatie, zien we vaak dat ook de aannemer van de dichtingswerker mee in het bad gesleurd wordt, maar doorgaans is ook hij niet verantwoordelijk voor de schade.”

In de gevelpleistering is de verschuiving van de dakopstand merkbaar afgetekend.

Belang van kennis

“Net omdat het meestal de aannemers van de bezettingswerken, de voegers of de daken dichtingswerkers zijn die geconfronteerd worden met een ontevreden bouwheer, vinden wij het heel belangrijk om onze mensen te informeren, zodat ze op de hoogte zijn van deze problematiek en weten hoe de vork aan de steel zit. Dan kunnen zij aan de ontevreden klant uitleggen wat er aan de hand is, en dat de schuld wellicht niet ligt bij de uitvoering van hun werken.

Maar zeker even belangrijk is dat de aannemers de situatie kennen, zodat de alarmbellen afgaan wanneer ze betrokken worden bij een project waar er

PU-isolatieplaten gaan gebruikt worden in combinatie met een dakopstand van cellenbetonblokken. In dat geval moet je als aannemer zo snel mogelijk rond de tafel gaan zitten met de ontwerper en/of de ruwbouwaannemer om dit soort schadegevallen te voorkomen.”

Overleg en coördinatie

Wanneer de voeger, bezetter of dakwerker ter plaatse komt op een dak waar PU-isolatie zal geplaatst worden, dan kan hij hooguit zien of de dakopstand in cellenbeton uitgevoerd is. Maar of de dakopstand mechanisch verankerd is, welke mortel er gebruikt is en of er al dan niet een hechtingsverbeteraar gebruikt is,…

Dat zijn zaken die met het blote oog niet vast te stellen zijn.

“Daarom raden wij met Embuild Connect de aannemers aan om in dergelijk gevallen steeds contact op te nemen met de ontwerper en/of de aannemer van de ruwbouwwerken. Zij kunnen dan meer uitleg verschaffen over de exacte uitvoering van de dakopstand. En wanneer blijkt dat de uitvoering van de dakopstand in cellenbeton niet verzoenbaar is met het gebruik van PU-dakisolatieplaten, dan kunnen alle partijen samen naar een andere oplossing zoeken. In dat geval kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor dak isolatie op basis van minerale wol in plaats van PU.”

Ook risico bij houtskelet?

Het probleem blijft bovendien niet be-

perkt tot dakopstanden in cellenbeton.

“Recent werden we ook op de hoogte gebracht van gelijkaardige problemen bij een gebouw in houtskelet,” vult adjunct-directeur Lawrence Steen aan. “Daar was eveneens de dakopstand naar buiten geduwd. Ook deze houten dakopstand was onvoldoende verankerd aan de houten dakvloer. En ook in deze case was PU-isolatie gebruikt.

Over deze situatie is momenteel nog minder geweten, maar het is iets wat we samen met de deskundigen van Buildwise nauwgezet in de gaten houden. In afwachting van de definitieve bevindingen van Buildwise zou ik de aannemers wel op het hart drukken om alle normen en voorschriften nauwgezet na te leven wanneer ze PU-dakisolatie plaatsen op een gebouw in houtskelet.”

VEILIG BOUWEN:

EERST DENKEN, EN DAN DOEN!

Duidelijk zichtbare verschuiving van deze gemetselde dakopstand.

Het verschuiven van de dakopstand van platte daken geïsoleerd met PU-platen

Platte daken worden vaak geïsoleerd met platen uit polyurethaan (PU). Sinds enkele jaren stellen we bij deze daken een verschuiving van de dakopstand naar de buitenzijde vast, een pathologie die vervorming of scheurvorming veroorzaakt in het ETICS of in het gevelmetselwerk. Hoewel we bepaalde oorzaken reeds konden identificeren, zoals de uitzetting van de platen door bevochtiging, zijn we momenteel nog niet in de mogelijkheid om te verklaren waarom dit verschijnsel zich enkel bij sommige PU-platen voordoet.

Problematiek

Tussen 2017 en 2021 werden er bij Buildwise ongeveer vijftig gevallen van een verschuiving van de dakopstanden naar de buitenzijde gemeld (zie afbeelding 1). Deze gevallen betreffen recente eengezinswoningen (vaak 3 tot 5 jaar oud) met daken met uiteenlopende dakopbouwen en verschillende bevestigingswijzen die geïsoleerd zijn met PU-platen van diverse merken. Meestal worden deze platen in twee lagen aangebracht en zijn ze bekleed met een gemineraliseerd glasvlies. Het dampscherm is doorgaans bitumineus of bestaat uit een polyethyleenfolie. De gevel is gewoonlijk voorzien van een ETICS of is opgebouwd als een spouwmuur. In het merendeel van de gevallen wordt de dakopstand uitgevoerd met cellenbetonblokken of, in sommige gevallen, met bakstenen, snelbouwstenen of sandwichpanelen.

Studie

Op vraag van de Technische Comités ‘Dichtingswerken’ en ‘Plafonneer-, voegen gevelwerken’ werd er een

1 Scheurvorming in het ETICS door het verschuiven van de dakopstand.

studie uitgevoerd om dit verschijnsel (spanningen en vervormingen) te begrijpen en te kwantificeren, de mechanische sterkte van de dakopstanden te meten en preventieve maatregelen voor te stellen.

Onderzoek van informatie uit

onze buurlanden

Op basis van de geraadpleegde referentiedocumenten en contactpersonen is gebleken dat:

● er vaak dimensionale schommelingen optreden in de PU-platen. Deze zouden te wijten zijn aan vocht en dat is de reden waarom er proeven onder bepaalde temperatuur- en/of vochtigheidsvoorwaarden uitgevoerd worden. Het probleem van het verschuiven van de dakopstanden lijkt echter niet gekend te zijn

● het uitvoeren van de dakopstand door de plaatsing van cellenbetonblokken in een vol mortelbed op de dakvloer, een techniek is die in onze buurlanden veel minder courant toegepast wordt dan in België. De dakopstanden zijn eerder opgebouwd uit gewapend beton dat één geheel vormt met de ondergrond of uit betonblokken of andere materialen die voldoende in de ondergrond verankerd zijn.

Proeven op PU-platen en metselwerk

Uit de door ons uitgevoerde proeven bleek dat er uitzettingen of drukspanningen ontstonden ten gevolge van een opgelegde (versnelde) bevochtiging van de platen. Platen van verschillende soorten en merken werden getest. Of het nu ging om nieuwe pla-

2 Betonnen opstand die één geheel vormt met de dakvloer.

De krachten die uitgeoefend werden per strekkende meter isolatieplaat werden op verschillende manieren gekwantificeerd. Dit was ook het geval voor de hechting aan de ondergrond van de met mortel geplaatste cellenbetonblokken. Een niet-exhaustieve controle heeft bevestigd dat de toevoeging van een hechtingsverbeteraar aan de mortel zorgde voor een hogere sterkte. De gemeten waarden zijn beter dan de tabelwaarden in de norm, behalve bij het gebruik van een metselmortel zonder hechtingsverbeteraar met een traditioneel (niet-hydrofoob) cellenbeton. We raden aan om in alle gevallen een mortel te gebruiken waarvan de hechting met de gebruikte blokken en met de ondergrond gevalideerd werd. Bij de schadegevallen hebben we opgemerkt dat er soms een breuk optreedt in het cellenbeton, ongeacht het wel of niet gebruiken van een hechtingsverbeteraar.

ten of platen die ontnomen werden bij schadegevallen, het is onmogelijk te verklaren waarom deze vervormingen zich uitsluitend bij bepaalde platen voordeden.

Uit de vergelijking van onze proefresultaten blijkt dat de krachten die veroorzaakt worden door de uitzetting van een bevochtigde PU-plaat van dezelfde grootteorde kunnen zijn als de sterkte van de dakopstand. Vooral gezien het feit dat deze krachten nog vele malen groter kunnen zijn, doordat aanliggende, los geplaatste platen en/of platen die geplaatst werden in meerdere lagen samen vervormen.

Conclusies en aanbevelingen in het geval van een isolatie met PU-platen

Aangezien het aangetoond is dat de PU-platen onder invloed van vocht kunnen uitzetten en de dakopstanden kunnen wegduwen en het voor ons momenteel onmogelijk is om te voorspellen of een plaat onderhevig zal zijn aan dit verschijnsel of niet:

• moet men nog meer aandacht besteden aan het beperken van een bevochtiging van dergelijke platen (gebruik van droge materialen, juiste keuze en uitvoering van de

3 Opstand uit cellenbeton die mechanisch verankerd is in de dakvloer.

Opstand uit cellenbeton die mechanisch verankerd is in de

afdichting en van het dampscherm). Omdat het onrealistisch is om elke bevochtiging uit te sluiten, moeten de hierna vermelde aanbevelingen ook toegepast worden

• moet men opteren voor PUplaten waarvan de eigenschappen beproefd werden voor dit gebruik. Hoewel er ook bij dergelijke platen schade vastgesteld werd, biedt dit meer zekerheid.

stand. Vooral gezien het feit dat deze krachten nog vele malen groter kunnen zijn, doordat aanliggende, los geplaatste platen en/of platen die geplaatst werden in meerdere lagen samen vervormen.

Als de fabrikant van de PU-isolatie de stabiliteit van zijn platen niet kan garanderen, is het aan te raden dat de ontwerper bepaalt welke bijkomende maatregelen er genomen moeten worden. Zo zal deze bij voorkeur kiezen voor een opstand uit één geheel of een opstand die mechanisch verankerd wordt in de dakvloer (zie afbeeldingen 2 en 3). Indien dit niet voorzien is, zal men moeten opteren voor een andere oplossing, zoals de keuze voor een ander isolatiemateriaal dat toepasbaar is op platte daken of het aanbrengen van een soepele voeg langs de omtrek van de PU-isolatielaag. Bij deze laatste oplossing is het evenwel moeilijk om de afdichting correct uit te voeren op een kritieke plaats die sterk onderhevig is aan windbelasting, en dit kan dus risico’s met zich meebrengen voor de afdichting van het bouwwerk.

Conclusies en aanbevelingen in het geval van een isolatie met PU-platen

de stabiliteit van zijn platen niet kan garanderen, is het aan te raden dat de ontwerper bepaalt welke bijkomende maatregelen er genomen moeten worden. Zo zal deze bij voorkeur kiezen voor een opstand uit één geheel of een opstand die mechanisch verankerd wordt in de dakvloer (zie afbeeldingen 2 en 3). Indien dit niet voorzien is, zal men moeten opteren voor een andere oplossing, zoals de keuze voor een ander isolatiemateriaal dat toepasbaar is op platte daken of het aanbrengen van een soepele voeg langs de omtrek van de PU-isolatielaag. Bij deze laatste oplossing is het evenwel moeilijk om de afdichting correct uit te voeren op een kritieke plaats die sterk onderhevig is aan windbelasting, en dit kan dus risico’s met zich meebrengen voor de afdichting van het bouwwerk.

Bij opstanden van cellenbetonblokken zal de ruwbouwaannemer steeds een aangepaste mortel moeten gebruiken of een geschikte hechtingsverbeteraar aan de mortel moeten toevoegen om de sterkte van de verbinding met de ondergrond te verbeteren. Voordat hij start met zijn werkzaamheden, zal de dichtingswerker moeten controleren of de dakopstand niet losgekomen is van de ondergrond.

Bij een verankering van de dakopstand (de meest aangewezen oplossing), is het niet nodig om een soepele strook te voorzien, behalve als de fabrikant van de isolatie niet kan garanderen dat de vervormingen beperkt zullen blijven om andere problemen in het dakoppervlak te voorkomen.

● moet men nog meer aandacht besteden aan het beperken van een bevochtiging van dergelijke platen (gebruik van droge materialen, juiste keuze en uitvoering van de afdichting en van het dampscherm). Omdat het onrealistisch is om elke bevochtiging uit te sluiten, moeten de hierna vermelde aanbevelingen ook toegepast worden

WTCB-Contact maart-april 2022 | 11

● moet men opteren voor PU-platen waarvan de eigenschappen beproefd werden voor dit gebruik. Hoewel er ook bij dergelijke platen schade vastgesteld werd, biedt dit meer zekerheid.

Als de fabrikant van de PU-isolatie

E. Noirfalisse, ir., laboratoriumhoofd, laboratorium ‘Isolatie, dichting en daken’, Buildwise

E. Mahieu, ing., afdelingshoofd, afdeling ‘Technisch advies en consultancy’, Buildwise

S. Mertens, dr. ir. projectleider, laboratorium ‘Bouwmaterialen’, Buildwise

Bron: Buildwise Magazine maart 2022

Betonnen opstand die één geheel vormt met de dakvloer.

dakvloer.

DIGITALISERING IN DE PRAKTIJK

De productiesoftware van ARDIS laat keuken- en interieurbouwers hun operatoren en machines optimaal inzetten

‘Digitalisering’. Het is een woord waar je vaak mee om de oren geslagen wordt, maar voor veel schrijnwerkers, interieurof keukenbouwers is het een begrip dat mijlenver van hun leefwereld af staat. Bij het OostVlaamse ARDIS zijn ze er echter rotsvast van overtuigd dat er ook in onze sector enorme efficiënte- en rendementswinsten te boeken vallen door te digitaliseren. Ook voor kleine bedrijven!

“ARDIS is eigenlijk begonnen als een leverancier van optimalisatiesofware voor plaatversnijding en dat blijft tot op vandaag een van onze basisproducten,” legt ARDIS-CEO Bern De Lille uit.

“Vooraleer ze de onderdelen van een meubelstuk beginnen uit te zagen of nesten, tekenen veel schrijnwerkers hun zaagplannen eerst uit op papier. Wij hebben hiervoor een gespecialiseerde optimalisatiesoft ware die dit veel sneller en efficiënter kan dan zelfs de meest ervaren schrijnwerker. Simpel gezegd: wanneer je een project manueel uittekent, dan ga je uitkomen op 10 platen, maar als je onze soft ware

het werk laat doen, ga je wellicht maar 9 platen nodig hebben.

Voor bijvoorbeeld keukenbouwers, die jaarlijks voor honderdduizend euro’s of meer aan platen verwerken, betekent die 1% uiteraard een enorme besparing! Maar ook voor kleinere bedrijven kan een besparing van enkele duizenden euro’s op jaarbasis al snel een groot verschil betekenen.

Onze optimalisatiesoft ware maakt ook labels aan om op de stukken te kleven, zodat je alles kan traceren. De volgende operator weet dan ook meteen wat er met het stuk moet gebeuren, … Die duidelijkheid levert een enorme efficiëntiewinst op voor bedrijven. Er is geen ploegbaas nodig die constant iedereen aanstuurt, je verliest niet voor iedere bewerking enkele minuten met het zoeken van het stuk, ... Dankzij de labels kunnen alle operatoren in het atelier autonoom werken en weten ze exact wat de volgende stappen zijn die ze moeten nemen.”

Oplossingen op maat, met standaard software ARDIS levert productiviteitsverhogende oplossingen voor alle plaatverwerkende bedrijven, van kleine familiale schrijnwerkerijen, tot de grote geïndustrialiseerde keukenbouwers.

“We bieden oplossingen op maat aan voor elk type bedrijf,” vervolgt Bern De Lille. “En bij kleine en middelgrote ondernemingen gaat dat dan in eerste instantie om soft ware die het bestaande personeel en het aanwezige machinepark efficiënter aanstuurt.

Een tweede makkelijk te implementeren oplossing die we naast de nestingsoft ware vaak aanbieden, is bijvoorbeeld een restenbeheersysteem. Dat levert 8 à 10 % meer rendement op. We helpen de bedrijven ook met het archiveren en efficiënt benutten van hun reststukken via een barcodesysteem. De optimalisatiesoft ware kent deze stukken ook en zal ze automatisch selecteren voor werkstukken van een geschikte grootte.

ARDIS tracht elke tussenstap van het productieproces te optimaliseren.

Wanneer je in een ongeordend magazijn op zoek moet naar een rest van een plaat waaruit je nog een klein stuk zou kunnen zagen en je bent enkele minuten bezig met de zoektocht naar dat stuk, dan kost de tijd die je verliest met het zoeken meer geld dan de winst die je boekt door een overschot te gebruiken. Maar met ons systeem vind je snel het passende reststuk, kan je zelfs reststukken reserveren en zo win je zowel op het vlak van tijd als qua materialenverbruik.

Een ander voorbeeld van een manier waarmee we kleinere bedrijven kunnen helpen is het volgende. We zien vaak dat keukenbouwers en interieurbedrijven een stuk ontwerpen in hun CAD/CAM pakket, maar dat er dan nog kleine, manuele aanpassingen moeten gebeuren wanneer ze het stuk op de CNC leggen. Bijvoorbeeld omdat hun CAD/CAM pakket meer gericht is op de verkoop en wel mooie renders geeft , maar geen perfecte ontwerptekeningen.

Die kleine aanpassingen kosten het bedrijf handenvol geld, want de operator wordt betaald, en de CNC wordt niet benut. Vaak kunnen ze ook niet helemaal vlot overweg met de CNC. Mocht je de kostprijs van al die manuele aanpassingen over de duur van een jaar gaan becijferen, dan zou je achterovervallen van de reële kost ervan. Met onze soft ware verloopt dat proces wel feilloos en maximaliseer je het rendement van de CNC én de operator.

Al onze soft wareoplossingen zijn bovendien modulair, ze kunnen aan el-

kaar geschakeld worden en samen het potentieel van de mensen en de machines optimaliseren. En vaak groeien wij mee met onze klanten. Het gebeurt geregeld dat ze als klein bedrijf bij ons komen aankloppen voor een optimalisatiesoft ware, maar naarmate het bedrijf groeit, nemen ze dan meer en meer andere oplossingen erbij.”

Samenspel tussen mens en machine

“Heel onze visie is erop gericht om de inzet van mensen en machines in het bedrijf te optimaliseren”, vervolgt CEO Bern De Lille. “België heeft een enorm hoge loonkost, dus moeten bedrijven hun personeel zo efficiënt mogelijk inzetten. Wanneer operatoren veel tijd verliezen met het zoeken naar onderdelen of nog bruikbare resten van platen, of wanneer ze constant heen en weer moeten lopen door het atelier, dan is dat niet efficiënt! En dat gaat ten koste van de marges van het bedrijf.

En uiteraard zijn ook machines waanzinnig duur! Om rendabel te zijn, moeten ze dus zo veel mogelijk uren draaien op een dag. Als zaakvoerder moet je dus vermijden dat een machine stilligt doordat de operator bezig is met andere zaken.

Onze sofware-oplossingen zijn erop gezicht om die inzet van mensen en machines te optimaliseren. Dat begint bij een zo efficiënt mogelijk gebruik van grondstoffen en plaatmaterialen, maar het gaat veel verder. We trachten de volledige workflow en alle werkprocessen te optimaliseren en overal kleine winsten te boeken.

Als schrijnwerker denk je vanuit het meubel en ga je bijvoorbeeld alle onderdelen van één project maken, vooraleer je aan een volgend project begint. Maar bedrijven die onze software gebruiken, stoppen gewoon al hun ontwerptekeningen en opdrachten in de computer en die berekent dan de meest efficiënte volgorde, afhankelijk van de beschikbare werknemers en machines. Vaak kom je dan op een heel andere volgorde uit, maar die wel de machines zo efficiënt mogelijk laat draaien, waardoor je aan het eind van de dag heel wat tijd bespaard hebt.

Onze soft ware is bovendien flexibel en dynamisch. Is er snel een nieuwe kastdeur nodig, omdat de plaatsers er één hebben beschadigd op de werf? Dan geeft de soft ware dat stuk voorrang.

Voor de operatoren geeft dit bovendien ook duidelijkheid. Nu gebeurt het nog vaak dat twee werkvoorbereiders aan de mouw van een operator komen trekken. En allebei vinden ze dat hun opdracht het meest dringend is. Met het gebruik van onze soft ware vermijd je die conflicten. De soft ware bepaalt de meest efficiënte werkvolgorde en de operator kan eenvoudigweg op scherm of tablet volgen wat zijn volgende opdracht is. Zijn takenlijst is op elk moment up-to-date.

Ons systeem is een schoolvoorbeeld van hoe digitalisering de ondernemingen helpt om hun mensen en machines op een efficiëntere manier in te zetten en zo een hogere productiviteit en rentabiliteit te behalen. Ik geloof heel hard dat dit de manier van werken van de toekomst is. Veel Belgische bedrijven, ook de kleinere, kunnen nog enorme winsten boeken op het vlak van inzet van mens en middelen. Dat maakt je onderneming rendabeler, zorgt voor grotere marges en bereidt je voor op de toekomst.”

Meer

weten? www.ardis.be

De operatoren krijgen via een tweede scherm instructies die altijd up-to-date zijn

Joris Vanmalcot van interieurbedrijf Silva:

“Dankzij het PERFORM softwarepakket van ARDIS produceren we 15 à 20 % meer met dezelfde mensen”

“Wij zijn al 20 jaar klant bij ARDIS,” vertelt Joris Vanmalcot van de Zaventemse interieurbouwer Silva. “Mijn vader stond destijds nog aan het hoofd van de zaak en hij heeft toen geïnvesteerd in de ARDIS OPTIMIZER software. De voorbije jaren is onze firma echter enorm gegroeid. Er zijn heel wat mensen bijgekomen en zo is langzaam het besef beginnen groeien dat het tijd was voor de volgende stap om onze productie beter te kunnen opvolgen en aan te sturen. Zo ben ik uitgekomen op het ARDIS PERFORM pakket, dat nu al onze computergedreven machines aanstuurt.”

“Wij zijn al 20 jaar klant bij ARDIS,” vertelt Joris Vanmalcot van de Zaventemse interieurbouwer Silva. “Mijn vader stond destijds nog aan het hoofd van de zaak en hij heeft toen geïnvesteerd in de ARDIS OPTIMIZER soft ware. De voorbije jaren is onze fi rma echter enorm gegroeid. Er zijn heel wat mensen bijgekomen en zo is langzaam het besef beginnen groeien dat het tijd was voor de volgende stap om onze productie beter te kunnen opvolgen en aan te sturen. Zo ben ik uitgekomen op het ARDIS PERFORM pakket, dat nu al onze computergedreven machines aanstuurt.”

“Wanneer een bedrijf wat groter wordt en er meer mensen in dienst komen, bots je vaker op je beperkingen”, vervolgt de Zaventemse interieurbouwer. “In iets minder dan 10 jaar explodeerde ons personeelsbestand van 5 naar 30 personen en dan kan je als zaakvoerder onmogelijk nog alles perfect opvolgen. Zeker niet wanneer

er kleine verschuivingen zijn in de planning.

Stel: de planning moet aangepast worden omdat er een dringend stuk moet gemaakt worden, en dus moet je bij verschillende werkposten langs gaan om iedereen op de hoogte te brengen. Of de plaatsingsploeg belt om te melden dat een stuk ontbreekt. Dat wordt op een Post-It genoteerd, die nadien verloren gaat,… Het zijn situaties die heel veel schrijnwerkers wel herkennen, denk ik. En vroeger ging er heel wat tijd verloren met die alledaagse bijsturingen.

Nu zijn alle machines gekoppeld aan de PERFORM soft ware van ARDIS. Wanneer er een dringend stuk nodig is, dan zien alle operatoren dat meteen, van de zager, over de afplakker tot de mensen in de spuiterij. Bij een dringende bestelling wordt de volledige takenlijst van alle machines meteen bijgewerkt en alle operatoren zijn automatisch op de hoogte. Daarmee winnen we heel wat tijd.

Een ander voorbeeld: een klant belt met de vraag hoe het staat met zijn bestelling. Vroeger moesten we dan bij alle posten langsgaan om te peilen naar de stand van zaken. Nu zien we dat meteen, met één druk op de knop. Je behoudt zo veel beter het overzicht over het volledige productieproces.”

Takenlijst op scherm

“We gebruiken de ARDIS PERFORM soft ware nu anderhalf jaar. De eerste dagen was het wat wennen. Iedereen had namelijk zijn eigen manier van werken en toen we met de PERFORM soft ware aan de slag gingen, besliste het computerprogramma plots voor iedereen wat er moest gebeuren. Maar na enkele dagen zagen alle collega’s reeds het nut ervan in.

We hebben alle computergestuurde machines, inclusief de lakkerij, voorzien van een tweede scherm, waarop de werkplanning staat die door de

soft ware up-to-date gehouden wordt. Iedereen weet dus op elk moment wat hij moet doen, er gaat minder tijd verloren aan mensen die vragen komen stellen in het kantoor of aan het zoeken naar stukken. Ik schat dat onze productiviteit 15 à 20% hoger ligt sinds we met het systeem werken. Met evenveel mensen als voorheen!

Wij maken hier high-end interieurs op maat. Dat betekent dat nooit twee opdrachten dezelfde zijn. In zo’n omgeving is structuur cruciaal, en de PERFORM soft ware van ARDIS heeft voor veel meer structuur gezorgd in onze productie. Er is geen onduidelijkheid meer, het computerprogramma bepaalt wat er moet gebeuren, waardoor we meer werk gedaan krijgen in dezelfde tijd en een stuk efficiënter geworden zijn dan voordien.”

Meer weten? www.silva.be

ALTIJD MEE, PRO EN PRIVÉ

Je bent je eigen baas en je werkt elke dag hard voor je klanten. Je verwacht terecht ook het beste van je partners. Bij Federale Verzekering zetten we ons al meer dan 100 jaar in voor ondernemers zoals jij. We beschermen kostbare en onmisbare machines, maar ook je aansprakelijkheid. Een aanvullend pensioen?

Daar hebben we de oplossingen voor. En natuurlijk ben je niet enkel ondernemer. We beschermen dan ook je gezinswoning en je familie... en we zorgen voor het spaarpotje voor je oogappel!

Federale Verzekering. Altijd mee, pro en privé. Meer info op federale.be

Raadpleeg altijd de algemene voorwaarden alsook de financiële en technische infofiches voor je intekent op een product leven. Federale Verzekering – V.U: Tom De Troch – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel - www.federale.be - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen - Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen - Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV - RPR Brussel BTW BE

0408.183.324/BE 0403.257.506.

Alle computergestuurde machines zijn gekoppeld aan de ARDIS-software.

DIGITALISERING IN DE PRAKTIJK

“Dankzij ‘lerende netwerken’ zorgen we ervoor dat we de boot niet missen.”

Ramen Dexters uit Nieuwerkerken trekt voluit de kaart van automatisering en Leanproductie. Dat leidde tot mooie resultaten dwong het bedrijf zelfs om te verhuizen naar een nieuwe locatie, omdat ze snel groeiden. In het maken van ramen kruipt heel wat handwerk, wat in combinatie met de hoge loonkost in België niet vanzelfsprekend is. Efficiënt te werk gaan is dus absoluut noodzakelijk. Hoe deden ze dit en wat zette het in gang?

Wendy en Roel zijn actieve deelnemers bij heel wat trajecten van Embuild. Via Embuild Limburg volgden ze twee lerende netwerken van Topics: één over Lean en één over robotisering en automatisering. Het doel? De werking van hun bedrijf efficiënter maken. Iets waar ze heel goed in slaagden.

Op de lerende netwerken van Topics

komen heel wat aannemers af. “Het is interessant om te horen waar aannemers mee bezig zijn en waar ze naartoe willen. Het is belangrijk dat wij als onderaannemer de boot niet missen”, zegt Wendy. “Het is een pluspunt dat andere deelnemers ook in de bouwsector zitten. Zo herken je elkaar echt in de knelpunten en oplossingen”, vult Roel aan.

Lean in de praktijk

Ze gingen zelfs nog iets verder: ze schakelden Ad Dane, een spreker uit het lerend netwerk LeaRn, in om de principes uit te werken binnen Ramen Dexters.

Zo keek Ad mee naar de opstelling van de machines, vroegen ze input aan de werknemers en voerden op basis daarvan aanpassingen uit, die ze na zes maanden nog eens evalueerden. Daarnaast gaf Ad hen het gouden advies om kosten te beperken: “De klant

LERENDE NETWERKEN…. QUÉ?

betaalt voor kwalitatieve ramen, niet om een vrachtwagen in te laden. Die kosten moeten met de Lean-aanpak zo veel mogelijk beperkt blijven”, herhalen Wendy en Roel.

De lerende netwerken leidden tot het aanvragen van een groeisubsidie bij VLAIO. Hiermee konden ze een nieuwe werkneemster aanwerven, die veel kennis van automatisering meebracht uit haar vorige ervaring. Het bedrijf begon uit de voegen te barsten en verhuisde naar een groter atelier, dat ze volledig volgens de Lean-principes inrichtten. In het nieuwe atelier was er plaats voor een nieuwe CNC-machine zodat ze de productieverhoging aankonden. Een sterke groei van het bedrijf dus!

Blijvend verbeteren

Daar houdt het nog niet op, Ramen Dexters heeft plannen voor de toekomst. Lean gaat natuurlijk gepaard

Een lerend netwerk is een vorm van collegiaal leren, waar gewerkt wordt in een vaste groep van 15 à 25 deelnemers, gedurende 4 sessies, rond een gezamenlijk thema. In een lerend netwerk wordt doelbewust kennis en ervaringen uitgewisseld over een bepaald kennisgebied.

Je kan tijdens de verschillende sessies rekenen op de praktische adviezen van collega’s uit de sector, de experten uit kennisinstellingen en andere externe stakeholders.

Dankzij doorgedreven interactie leer je van de expertise van andere deelnemers.

met blijvend verbeteren. Dat begrijpen Wendy en Roel heel goed. Zo zetten ze de puntjes op de i met Sharepoint, een online platform van Microsoft 365. Alle documenten worden zo digitaal bewaard. Daarnaast stapten ze af van een planning in Excel en implementeerden ze een planningsmodule van het ORBID-soft warepakket. Hierdoor is het gemakkelijker na te gaan of alle materialen er zijn om de productie op te starten. Een efficiënte stap vooruit!

Ook het stockbeheer verbeteren staat op de planning. Nu vewrloopt dit nog redelijk manueel. Een saaie en tijdrovende job, want wie met ramen werkt, heeft veel kleine items nodig. Hiervoor is de volgende stap dus automatiseren. Zo kruipt er ook hier weer heel wat minder tijd en energie in. Ramen Dexters zette al grote stappen en blijft nu niet stil staan. “Lean is geen eenmalige gebeurtenis, het is een continu proces dat steeds moet worden bijgestuurd en geoptimaliseerd”, zegt Wendy. Ramen Dexters is dan ook een goed voorbeeld van succes als je dit idee helemaal verweeft in je DNA.

Topics Vlaanderen organiseert tussen september en juni lerende netwerken en studiedagen over allerlei innovatieve onderwerpen. Op topics-vlaanderen.bevlaanderen.be vind je alle updates over de opkomende trajecten.

voor bouw, schrijnwerk en interieur

VENNOOTSCHAPSRECHT

Nieuw register voor werkende vennoten en helpers

Voor vennootschappen en zelfstandigen die werken in onroerende staat uitvoeren trad deze zomer een belangrijke wijziging in werking. Het gaat voornamelijk om bedrijven uit de bouwen de schoonmaaksector, maar ook de bedrijven uit andere sectoren die werken in onroerende staat uitvoeren, zoals de elektrotechnische sector, vallen onder de verplichting. Zij moeten sinds 1 juli 2024 hun werkende vennoten en helpers inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) via de toepassing My Enterprise en de gegevens van deze werkende vennoten en helpers up-to-date houden.

Voor de werkende vennoten en helpers die al actief waren vóór de inwerkingtreding van deze nieuwe verplichting, is een overgangsperiode gepland. De inschrijving bij de KBO moet in hun geval wel vóór 31 december 2024 gebeuren.

Waarom?

Het register dient als een controlemiddel om misbruiken van het sociaal statuut van zelfstandige via frauduleuze vennootschapsstructuren te bestrijden. Meer bepaald wil de wetgever hiermee voorkomen misbruik te maken van het statuut van een werkend vennoot of van diens helper voor de uitvoering van arbeidsprestaties.

Voor wie?

VENNOOTSCHAPPEN

De verplichting geldt voor vennootschappen die:

● onroerende werkzaamheden uitvoeren, zoals bedoeld in artikel 30bis, § 1, 1°, a), van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders en; ● een of meer werkende vennoten hebben.

ZELFSTANDIGEN ACTIEF ALS NATUURLIJKE PERSOON

De verplichting geldt voor zelfstandigen die actief zijn als natuurlijke persoon en die:

BELANGRIJK! Deze verplichting staat los van de verplichting van de werkende vennoot of de helper om

zich bij een socialeverzekeringsfonds aan te sluiten.

Wie moet er bij de KBO ingeschreven worden?

De vennootschappen en zelfstandigen zijn verplicht de inschrijving bij de KBO in orde te brengen voor:

Iedere werkend vennoot, dat wil zeggen iedere houder van minstens één aandeel in een vennootschap, die in België persoonlijk een reële activiteit uitoefent binnen die vennootschap zonder dat hij, voor deze activiteit, aangegeven wordt in het stelsel van de loontrekkenden op het ogenblik waarop deze activiteit wordt uitgeoefend.

OPGELET! Dit geldt ook voor werkende vennoten die de rol van mandataris en werkend vennoot binnen dezelfde vennootschap cumuleren.

Iedere helper, dat wil zeggen ieder persoon die in België een zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep bijstaat of vervangt, zonder tegenover hem door een arbeidsovereenkomst te zijn verbonden.

Er geldt een uitzondering voor de volgende personen. Zij vallen niet onder deze inschrijvingsverplichting: ● ongehuwde helpers jonger dan 20 jaar, ● toevallige helpers, ● meewerkende echtgenoten.

Welke gegevens?

De volgende gegevens over de werkende vennoten moeten worden meegegeven:

● Rijksregisternummer of bis-nummer van de werkend vennoot;

● Begindatum en, indien van toepassing, einddatum van de activiteit als werkend vennoot binnen de vennootschap.

Voor helpers moet de volgende informatie worden meegedeeld:

● Rijksregisternummer of bis-nummer van de helper;

● Begindatum, en indien van toepassing, einddatum van de activiteit als helper.

Wanneer?

De inschrijving bij de KBO moet gebeuren vóór de aanvang van de activiteiten als werkend vennoot binnen de vennootschap of als helper bij de zelfstandige die actief is als natuurlijke persoon (de geholpene).

Bij stopzetting van de activiteit moeten de gegevens die bij de KBO zijn ingeschreven, worden bijgewerkt binnen de vijft ien dagen volgend op de einddatum van deze activiteit.

Hoe ?

De vennootschappen en zelfstandigen moeten hun werkende vennoten en helpers online inschrijven via: https://myenterprise.be/my_enterprise

Aannemers die hierover vragen hebben, of hulp willen bij de registratie, nemen hiervoor best contact op met hun lokale Embuild-vereniging.

Sancties als voor nietnaleving?

Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) staat in voor de controle van de naleving van deze nieuwe verplichting. Bij niet-naleving van de inschrijvingsverplichting of bij fou-

tieve inschrijving, riskeert de vennootschap of de geholpene een administratieve geldboete van 500 tot 4.000 euro per vastgestelde inbreuk. Voor begin 2025 zal geen enkele sanctie toegepast worden.

Geldt er al een inhoudingsplicht voor sociale schulden van zelfstandigen?

De wet heeft ook een inhoudingsplicht voor sociale schulden van zelfstandigen ingevoerd. Als in een onderneming die werken in onroerende staat uitvoert zelfstandigen actief zijn die schulden hebben wat hun sociale bijdragen betreft , zal deze onderneming met inhoudingsplicht worden aangeduid in een databank. Deze databank zal echter pas op een later ogenblik operationeel worden. De verplichting om ze te consulteren en desgevallend een inhouding toe te passen bij de betaling van de factuur, treedt dus nog niet onmiddellijk in werking (volgens onze info pas ten vroegste begin 2026).

VEILIGHEID EN GEZONDHEID

Één jaar na invoering verplichte opleiding diisocyanaten blijkt maatregel nog steeds weinig bekend bij aannemers

Alle werknemers die met diisocyanaten werken, moeten sinds 24 augustus 2023 kunnen aantonen dat ze een opleiding gevolgd hebben over het veilig omgaan met deze producten. Goed één jaar na de inwerkingtreding van deze maatregel blijkt dat veel aannemers nog niet in orde zijn met deze verplichting, of zelfs niet eens op de hoogte zijn van het bestaan ervan. Wie deze opleiding nog niet gevolgd heeft, maakt daar dus best snel werk van!

Misschien heb je op verpakkingen van lijmen, harde of flexibele isolatieschuimen, afdichtingsmaterialen, coatings, kitten,… al de volgende boodschap zien staan: “Per 24 augustus 2023 moet voor industrieel of beroepsmatig gebruik een passende opleiding zijn voltooid”.

Deze boodschap is aangebracht op alle producten die diisocyanaten bevatten. Dat is een groep chemische stoffen die heel breed toegepast wordt. Traditioneel wordt een onderscheid gemaakt tussen “aromatische diisocyanaten” (zoals MDI en TDI) en “alifatische diisocyanaten” (zoals HDI, HMDI en IPDI).

Wanneer een diisocyanaat samengebracht wordt met een polyol of polyeter, vindt een chemische reactie plaats, waardoor polyurethaan ontstaat. En die naam klinkt bij veel mensen wellicht vertrouwd in de oren.

Veilig?

Diisocyanaten zijn veilig wanneer je er op de juiste manier mee werkt, maar ze zijn niet geheel onschadelijk.

Eerst en vooral is het belangrijk om te weten dat diisocyanaten niet voorkomen in afgewerkte producten. Ze worden enkel gebruikt als reactieve chemicaliën om een drogings- of uithardingsreactie op gang te brengen.

De diisocyanaten reageren met een polyol om zo een polyurethaan te vormen. De Diisocyanaten worden

tijdens die reactie volledig opgebruikt. Je treft diisocyanaten dus wel aan in PU-producten als PU-lijmen, dichtingsmiddelen en schuimen; allemaal producten die nog moeten uitharden.

Bij het gebruik ervan neem je best de nodige voorzorgmaatregelen, want diisocyanaten hebben namelijk allergische eigenschappen en sommige zijn ook toxisch. Wie er gedurende lange tijd mee in contact komt en niet de nodige voorzorgmaatregelen neemt, maakt kans om overgevoeligheid of sensibilisatie te ontwikkelen.

Wie gesensibiliseerd is, kan telkens wanneer hij opnieuw in contact komt met de stof (zelfs in zeer lage concentraties) een hevige allergische reactie vertonen met ademhalingsgevolgen (bijvoorbeeld astma).

Door de werknemers die met deze producten werken te verplichten een opleiding te volgen, hoopt men het aantal gevallen van beroepsastma terug te dringen. Volgens schatting zou men zo tot 3.000 gevallen van beroepsastma per jaar in de Europese Unie kunnen voorkomen.

Verplichte opleiding

De Europese verordening 2020/1149/ EU verplicht dat professionele en industriële gebruikers van diisocyanaten als stoffen, of in mengsels waar hun concentratie gelijk aan of groter is dan 0,1 gewichtsprocent, een opleiding met succes moeten beëindigen voor 24 augustus 2023.

Deze opleiding, die ook online mag worden georganiseerd, omvat instructies over het onder controle houden van de blootstelling aan diisocyanaten via de huid en de luchtwegen op de werkplek. De verplichte opleiding staat los van de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling of andere risicobeheersmaatregelen die gelden in ons land.

De opleiding moet worden gegeven door een expert in veilig en gezond werken op de werkplek. Werkgevers moeten registreren welke opleiding hun werknemers hebben gevolgd. Het trainingsniveau hangt af van het blootstellingsrisico. Er zijn 3 trainingsniveaus: het basisniveau, middelhoog niveau en hoogste niveau.

Op het einde van iedere training krijgt men een bewijsstuk van de ge-

volgde opleiding. De opleiding moet ten minste om de vijf jaar vernieuwd worden. Ondernemingen (zoals PIR/ PUR-spuiters, schilders, parketplaatsers,…) moeten hun personeel dus tijdig de opleiding laten volgen.

Waar opleiding volgen?

De meeste lokale Embuild-afdelingen bieden deze opleiding aan. Via onze website vind je een overzicht van alle opleidingen, met de data en locaties.

Preventie

Uiteraard is het volgen van een opleiding slechts één van de maatregelen die je kan nemen om medewerkers te beschermen tegen de mogelijke gevolgen van diisocyanaten. Andere mogelijke stappen zijn:

● blootstelling voorkomen: bestaan er geen alternatieve producten die geen diisocyanaten bevatten?

● technische maatregelen: zoals bijvoorbeeld een afscherming (afgesloten spuitcabines) of ventilatie en afzuiging

● organisatorische maatregelen: zorg voor jobrotatie bij de werkzaamheden waarbij medewerkers worden blootgesteld

● persoonlijke beschermingsmiddelen: zoals handschoenen, beschermende kleding en ademhalingsbescherming

weten? www.embuild.be/nl/ opleidingen

Aanbrengen

de bovenzijde

Meer

“De transportmiddelen van Deltarack besparen ons enorm veel tijd”

Het Belgische Deltarack produceert slimme transportkarren voor de plaatverwerkende industrie. Een van de tevreden klanten van Deltarack is schrijnwerkerij Thys-Zedreno uit Kapellen. “We winnen een hoop tijd dankzij die karren, we hebben ook minder beschadigde stukken en we moeten ons veel minder vaak bukken dan vroeger. Voor een bedrijf als het onze, dat hoofdzakelijk met plaatmaterialen werkt, zijn die karren ongelofelijk handig,” aldus zaakvoerder Tom Thys.

Thys-Zedreno maakt hoofdzakelijk kasten op maat. “Wij doen heel veel keukens en dressings, maar ook slaapkamerkasten en badkamermeubelen met plaatmaterialen en fineer. We ontwerpen en produceren alles hier in ons atelier in Kapellen, met onze ploeg van drie man. We zijn dus dagelijks met plaatmaterialen in de weer. Iedere week gaat hier één grote maatkeuken de deur uit.

Via het bedrijf naast ons ben ik in contact gekomen met de transportkarren van Deltarack. Ik zag meteen het potentieel in van de karren en heb er mij ook enkele aangeschaft. En het is niet bij één kar gebleven. Intussen heb ik al een 15-tal gewone transportkarren en twee van de nieuwe borstelkarren.”

Polyvalent transportmiddel

Bij Thys-Zedreno gebruiken ze de karren op verschillende manieren, zowel in het atelier als voor transport naar de werven of naar klanten die bestellingen geplaatst hebben bij hen.

“Uiteraard gebruiken we de klassieke transportkarren met het A-frame vaak voor het transport van kasten naar de klant. Vroeger legden de we afgewerkte stukken op Europaletten, maar dat had enkele nadelen. Je moest steeds een heftruck gebruiken om de paletten te verplaatsen, wat tijdrovend was, en je moest je altijd diep bukken om de platen van de palet te tillen. Bovendien

hadden we ook regelmatig beschadigingen tijdens het transport. Wanneer je hard in de remmen moest, ging zo’n palet schuiven en dan had je stukken.

Met de transportkarren van Deltarack hebben we dat niet meer. Ze staan stevig rechtop in de bestelwagen of op de aanhangwagen, en wanneer je de wielen blokkeert, bewegen ze niet meer. Gewoon wat plasticfolie errond tijdens het transport en je weet dat de platen in perfecte conditie zullen aankomen op de werf. Doordat we de stukken zo efficiënt kunnen schikken op de tansportkarren, kunnen we nu makkelijk een volledige een volledige keuken meenemen naar de werf. Een paar transportkarren in de bestelwaren, nog enkele in de aanhangwagen en de hele keuken is mee! En door de handige wielen rollen we ze rechtstreeks de bestelwagen in, er is geen heftruck meer nodig. Bovendien kunnen we de platen

nu ook veel makkelijker optillen, doordat ze rechtop gestapeld worden.

We maken ook regelmatig kasten op vraag van andere schrijnwerkers. Wanneer zij hun meubels hier komen ophalen, dan duwen we een transportkar met alle afgewerkte platen erop gewoon in hun bestelwagen. Snel en handig!

De karren zijn slim ontworpen, ze zijn voorzien van wielen van heel goede kwaliteit en wij stapelen er soms 600 à 700 kg platen op. Ze kunnen dus wel wat hebben. Voor het transport van platen besparen ze ons enorm veel tijd.”

Sorteren op borstelkar

Bij Thys-Zedreno gebruiken ze sinds dit jaar ook de nieuwe borstelkarren van Deltarack, waarbij de platen rechtop staan zoals in een boekenkast. De

Met de borstelkar heb je snel toegang tot iedere plaat. De zachte borstels houden de platen netjes op hun plaats.

Met de klassieke transportkar kan je platen op een snelle en handige manier vervoeren.

karren zijn uitgerust met zachte borstels die de platen stevig op hun plaats houden en ervoor zorgen dat ze nooit over elkaar kunnen schuren.

“Die karren gebruiken we vooral om afgewerkte platen te ordenen, dan vind je meteen elk stuk snel terug. Ze zijn ook zeer handig ook om verlijmde stukken een weekendje te laten uitdrogen. Door de manier waarop platen op deze karren geordend zijn, kan je steeds aan elk stuk en behoud je makkelijk het overzicht.”

Mond-aan-mondreclame

Bij Thys-Zedreno zijn ze erg lovend over de karren van Deltarack. “Het gebruiksgemak is de grootste troef en we stellen vast dat andere collega’s dat ook opmerken. Verschillende schrijnwerkers die bij ons maatkasten bestellen, hebben intussen ook al één of meerdere karren besteld bij Deltarack. De mond-aan-mondreclame doet dus haar werk.

Bovendien denkt Deltarack ook mee met ons. Vroeger schreven wij onze

Je kan de karren zelf samenstellen volgens je eigen behoeften. Ze worden vervolgens als zelfbouwpakket geleverd.

naam met een viltstift op de kar wanneer we ze uitleenden aan een collega. Maar sinds enige tijd voorzien ze nu ook de mogelijkheid om je bedrijfsnaam op de karren te laten drukken. Dat maakt altijd een professionelere indruk wanneer je bij de klant aankomt en we merken dat dat op prijs gesteld wordt.”

www.deltarack.com

Kennis maken met de producten van Deltarack? Deltarack is dit najaar ook aanwezig op Prowood.

Borstelkar

Bezoek ons aan stand 1340 op 20-24 oktober

Voorkom schade door borstels langs elke zijde.

toegang - 32 slots

Extra efficient doormiddel van directe toegang tot 32 slots.

Transport Transport door middel van pompwagen, heftruck of wielenset.

DAG VAN DE AFWERKING / BEURSNIEUWS

Dag van de Afwerking 2024 pakt uit met unieke demonstraties en nuttige technische informatie voor de vakman

De Dag van de Afwerking wil meer zijn dan een traditionele beurs. We willen er een echte belevingsbeurs van maken, waar bezoekers niet alleen contacten kunnen leggen met vertegenwoordigers van fabrikanten, maar we willen er de vakmensen ook prikkelen met demonstraties uit hun vakgebied en nu ige technische informatie, op maat van de aannemer.

De organisatie van de Dag van de Afwerking heeft daarom een partnerschap gesloten met kenniscentrum Buildwise (het vroegere WTCB). De experts van Buildwise zullen doorheen de Dag van de Afwerking met praktische demonstraties en inhoudelijke seminaries ervoor zorgen dat de bezoekers nuttige kennis kunnen opdoen tijdens hun beursbezoek.). Gedurende de hele dag zal Buildwise demonstraties verzorgen, waarbij de bezoekers kunnen bijleren over actuele onderwerpen die voor iedere vakman relevant zijn:

● AANSLUITING VAN ETICS OP SCHRIJNWERK:

De aansluiting van ETICS met schrijnwerk zorgt vaak voor kopzorgen, zowel bij de uitvoerders van ETICS als bij de schrijn-

werker. Er ontstaan dan ook heel vaak waterdichtheidsproblemen. Dilatatie van de dorpel, verborgen afwatering van het raam, screen of rolluiken en het gebruik van afdichtingsprofielen maken het nadien vaak een moeilijke opgave om de waterdichtheid te waarborgen. De bezoekers krijgen tijdens deze demonstratie praktische tips over hoe ze voor een goede, waterdichte aansluiting kunnen zorgen.

● VERDRIJVING EN OPMETING VAN HOUTEN TRAPPEN:

Op deze demonstratiestand tonen we een model van een correct verdreven houten kwartdraaitrap en demonstreren we aan de hand van video’s de verschillende courante verdrijvingsmethodes.

● NIEUWE PRODUCTIVITEITSVERHOGENDE TECHNIEKEN: Verbeterde spuitsystemen, ondersteuning door exoskeletten en digitale meettools. De voorbije jaren zag de schildersstiel heel wat technologische ontwikkelingen die kunnen helpen om de productiviteit van een schildersbedrijf te verhogen.

● VOCHTMETINGEN:

Veel afwerkingsberoepen moeten het vochtgehalte meten van de ondergrond waarop ze gaan werken. In deze praktische demonstratie leer je hoe je het juiste instrument gebruikt voor elk type ondergrond en wat de meest geschikte techniek is om de vochtigheidsgraad te bepalen. Een essentiële vaardigheid voor elke vakman!

● WATERDICHTE AANSLUITING

VAN DOUCHEBAKKEN:

Bij de aansluiting van een douchebak op de betegelde muren van de douche zijn vele elementen van belang: een water werende cementering, afdichtingsstroken en flexibele voegen. In deze demonstratie leert de vakman alle elementen en aansluitdetails volgens de regels van goed vakmanschap uit te voeren.

Schrijnwerkers, schilders, stukadoors, tegelzetters of parketplaatsers: voor alle afwerkingsbe-

roepen valt er wel iets bij te leren! Dat geldt ook voor de inhoudelijke, gebalde seminaries (20 minuten) die gedurende de dag zullen plaatsvinden. Zo zullen de deskundigen van Buildwise toelichting geven bij de nieuwe Technische Voorlichtingen over de aansluiting van ETICS op schrijnwerk en hout skeletbouw, die in de loop van dit jaar verschijnen. Er zijn ook infosessies over vochtmetingen en een sessie die dieper ingaat op de waterdichtheid van douches.

We hopen op deze manier de bezoekers relevante technische informatie te

bieden op een manier die aanspreekt: praktisch, compact en to-the-point! Maar het hoeft niet altijd serieus te zijn. Sectorfonds Constructiv zal ook op de beurs aanwezig zijn met verschillende simulatoren. Bezoekers kunnen in deze 3D-simulatoren uitproberen hoe goed ze overweg kunnen met een torenkraan, graafmachine of bulldozer. Pret gegarandeerd!

Meer weten? www.dagvandeafwerking.be

DAG VAN DE AFWERKING

Ontdek hier enkele van de aanwezige exposanten

Altrex

Waar reguliere huishoudtrappen vaak ongeschikt zijn voor professioneel gebruik en zware industriële trappen te log zijn, komt de Nimba perfect tot haar recht.

Uniek aan deze trap zijn de treden met een diepte van wel 110 millimeter. Hierdoor geniet je van extra veel stacomfort op iedere trede. Niet alleen de treden, maar ook de voeten zijn extra groot en voorzien van een anti-slipprofiel. Dit zorgt ervoor dat de trap veel grip heeft , zelfs op gladde of zachte ondergronden. Ook op het gebied van gebruiksgemak onderscheidt de Nimba zich. De trap is licht in gewicht en de tooltray bovenop is voorzien van diverse uitsparingen voor gereedschap, zodat je dit altijd bij de hand hebt. Met de geïntegreerde emmerhaak heb je ook altijd je emmer binnen handbereik. Klaar met de klus? Opgevouwen heeft de Nimba een opbergdiepte van slechts 15 centimeter en is dus ook nog eens gemakkelijk op te bergen en te vervoeren. Al deze eigenschappen zorgen ervoor dat de Nimba onder andere perfect is voor facilitaire diensten en professionals in de schoonmaakbranche, maar ook voor bijvoorbeeld het gebruik in winkels en horeca. Overal waar een comfortabele, handige en lichtgewicht professionele trap gewenst is. www.altrex.be

Arlu

Met het Xperta schuifdeurbeslag haal je de universele update in huis die zowel bruikbaar is in combinatie met houten deurpanelen van 40, 44, 50 of 54 mm dik als met glazen deurpanelen van 8, 10 of 12 mm dik. Het Xperta schuifdeurbeslag kan deuren aan tot 100 kg en is ook beschikbaar in een variant voor symmetrische of telescopische deuren. Het 40 mm brede, universele en van afsluitstukken voorziene loopprofiel kan je subtiel ophangen in combinatie met een muurprofiel. De ‘manual-‘ of ‘auto-fi x’ophanging is compact en onzichtbaar. De rollers, stoppers of softclose onderdelen zijn steeds vlot bereikbaar via een ESSI-module. Dat geldt ook voor de inbouwvariant van het Xperta loopprofiel. Een nieuwe – dubbele – softclose module die bestaat uit 1 rollichaam dat in 2 richtingen werkt, maakt het voortaan trouwens mogelijk om ook smallere deuren (tot minimum 600 mm) in beide richtingen zacht te laten sluiten. www.arlu.be

Auxivo

Auxivo is een exoskeletbedrijf dat tracht om het leven van mensen te verbeteren door middel van innovatieve en toegankelijke exoskeletten.

Auxivo AG werd in 2019 opgericht als een spin-off van het Rehabilitation Engineering Lab aan de ETH Zürich. ETH heeft een lange traditie in onderzoek naar exoskeletten en draagbare robotica. Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek is altijd geweest om te bepalen hoe draagbare exoskeletten moeten worden ontworpen om de juiste ondersteuning te bieden, zonder de gebruikers te hinderen bij hun werk. Ons werk bij Auxivo is gebaseerd op jarenlange expertise en kennis op het gebied van exoskeletontwikkeling en -onderzoek, evenals op onze eigen technologie die we de afgelopen jaren hebben ontwikkeld.

www.auxivo.com

Bouwsoft

Maak kennis met Visma Bouwsoft . Een gebruiksvriendelijk allin-one soft warepakket om jouw volledige administratie mee uit te voeren, van het eerste contact met jouw klant tot de laatste factuur. Dankzij de connectie met leveranciers als Verhelst, Deschacht, Defrancq, Rexel enz…, zijn jouw prijslijsten steeds up-to date en maak je nog sneller offertes en facturen aan.

De voordelen van Visma Bouwsoft :

• Werk 33% sneller

• All-in-one soft warepakket

• Geconnecteerd met jouw partners en leveranciers

• Altijd bij de hand dankzij de app (desktop, tablet, mobiel)

• Modulair systeem: betaal enkel wat jij nodig hebt

• (planning, tijdregistratie, werkbonnen, betalingsherinneringen, koppeling boekhoudpakketten en leveranciers, stockbeheer,…)

• Topservice na verkoop (lesgevers op maat, helpdesk begeleiding)

Benieuwd naar alle functies van Visma Bouwsoft of wil je graag een gratis demo? Ontmoet ons op Belgian Roof Day, Dag van de Afwerking, Install Day of Digital construction. www.bouwsoft .be/info

FRAMETEC

Uitrollen, plaatsen, en klaar. Zo eenvoudig kan het zijn. FRAMETEC, het nieuwste isolatieproduct binnen de URSA TERRA glaswolfamilie, past perfect in het plaatje van prefab modulair bouwen met houten staalskeletbouw. Dit met het oog op duur-

zaamheid en efficiëntiewinst. En dat vertaalt zich in meer m² glaswol per pallet, minder transport en CO2uitstoot, plaatsbesparing in het magazijn en op de werf, tijds- en efficiëntiewinst voor de plaatser.

Optimalisering rollengtes

Het FRAMETEC-assortiment focust op geoptimaliseerde lengtes van de rollen en extra afmetingen. Dit betekent dat er meer isolatie wordt verpakt in één rol, wat zich vertaalt in meer m² glaswol per pallet, minder transport en CO2-uitstoot, plaatsbesparing in het magazijn en op de werf. Daarnaast heb je minder rollen isolatie nodig voor éénzelfde project. En er is miniem snijverlies dankzij de maatvoering. Kortom: tijdswinst en een hogere efficiëntie voor zowel plaatsers van prefab in houten staalbouw, tiny house bouwers en traditionele houtskeletbouwers die op de werf isoleren. www.ursa.be

Gyproc

Ontdek de Gyproc® ProMix Filler, de nieuwste aanwinst in het Gyproc® voegassortiment. Deze gebruiksklare, krimparme voegpasta garandeert een vlekkeloze afwerking van Gyproc® gipskartonplaten. Dankzij de lichtgewicht formulatie is de pasta eenvoudig aan te brengen en biedt hij een uitstekende vulling. Wil je de efficiëntie en kwaliteit zelf ervaren? Vraag nu jouw demo aan en ontdek wat de ProMix Filler voor jouw projecten kan betekenen.

www.gyproc.be

HPX

Voor een snelle en eenvoudige bevestiging van LED-profielen kiest u voor de Multi Tack montagetape! Met deze dubbelzijdige, extra sterke montagetape kunt u zowel binnen als buiten aan de sl ag, en dat op diverse ondergronden zoals gladde, ruwe en poreuze oppervlakken.

Spijkers of schroeven zijn niet langer nodig dankzij de Multi Tack tape. Deze weefsel versterkte tape zorgt voor een stevige hechting, zelfs op moeilijk te lijmen kunststoffen zoals PE en PP.

Of het nu gaat om het bevestigen van LED-profielen op muren, plafonds of andere oppervlakken, de Multi Tack montagetape biedt een betrouwbare oplossing die snel en gemakkelijk is aan te brengen.

www.hpx.eu

Provix

Sinds 2023 kan je bij Provix Ramen, een dochteronderneming van Toelevering Online, snel en simpel jouw ramen online bestellen. Dankzij de eenvoudige configurator krijgt u binnen enkele klikken niet alleen de prijs van uw ramen, maar ook de werktekeningen en de exacte levertijd. Dankzij een simpel en snel bestelproces, gecombineerd met voortdurende innovaties, kunnen we producten van hoge kwaliteit leveren en dit al vanaf 5 werkdagen geleverd. Zodra je een bestelling geplaatst hebt, gaan fabrieken meteen aan het werk om je raam of deur te maken. Elk product, van wel ke fabriek dan ook, is van uitstekende kwaliteit. Daar kun je op rekenen! We werken namelijk enkele samen met gecertificeerde en vooral Belgische fabrikanten. We ontwikkelen concrete plannen op basis van slimme systemen en innovaties, om zo het beste product te leveren. Bestellen bij Provix is super simpel en leveren gaat super snel. Op 5 minuten besteld, al vanaf 5 dagen geleverd!

www.provix-ramen.be

Semin

SEM WOOD is een pasta- of poedervuller voor de behandeling van kleine gaatjes en scheuren op alle houtsoorten binnen en buiten. Poeder kan ook gebroken hoeken repareren of ontbrekende onderdelen weer in elkaar zetten.

Het kan worden gecoat met alle soorten verven, vernissen en glazuren.

De applicatie wordt handmatig gedaan met een mes om te coaten of een spatel.

Het is 12 maanden houdbaar in originele verpakking zonder te worden geopend, beschermd tegen vorst en hoge temperaturen. Dit product krimpt weinig, droogt snel, draagt een goede lading en is gemakkelijk te schuren.

SEM WOOD-pasta is verkrijgbaar in een pot van 1 kg en een buis van 300 g. Het is klaar voor gebruik. De toepassingsdikte is maximaal 10 mm.

Het poeder is verkrijgbaar in dozen van 1 kg. De mildheidsgraad is 0,4L water per 1 kg.

Het mag niet worden aangebracht op natte oppervlakken. Het moet bedekt zijn met ruw hout en vooraf een primer aanbrengen. www.semin.be

Solid

Traditiegetrouw is de Dag van de Afwerking voor Solid hét moment om innovaties te lanceren. Ook dit jaar is dat het geval. Naast de gekende bestsellers - zoals de Vetro glazen deur en de Ferro stalen binnendeur – stelt Solid op 15 oktober hun eigen EI1 30 HPL-deur voor.

Op de stand van Solid (stand 92) zal je dé ideale inkomdeur kunnen bewonderen: - HPL-deur met overplakte kantlatten - Solid driepuntslot - spionoog

- valdorpel

- akoestisch rubber

- Solid DG60 deurpomp

- geïnstalleerd in een Rub berwood blokkader

Door het produceren van hun eigen HPL-deuren, wil Solid inspelen op de steeds toenemende vraag binnen de sector.

www.solidintl.com

TOUPRET

Ook dit jaar zal TOUPRET weer aanwezig zijn op de beurs Dag van de Afwerking.

Het is voor ons een gelegenheid om ons nieuwe houtassortiment te presenteren. Een uitgebreid assortiment met hoogwaardige 2-componenten reparatieproducten: Repar'Wood Express en Repar'Wood Extrem, evenals de terugkeer van onze MS Polymeer.

Tijdens de beurs demonstreren we ons assortiment airless producten. Een compleet en veelzijdig assortiment om aan uw behoeften te voldoen. De kwaliteit en afwerking zullen u zeker bevallen!

Airspray® Level: uitvlakpleister – speciaal airless

Airspray® Level & Finish: uitvlak- en afwerkpleister – speciaal airless

Airspray® Finish: afwerkpleister zelfegaliserend - speciaal airless

Joint & Finish / Joint & Finish Light : 2-in-1 : dunpleister en joint fi ller – toepassing : manueel of airless

TX®120 Project: lichtgewicht uitvlakpleister - speciaal voor grote projecten

Het Toupret team staat klaar om al uw vragen te beantwoorden. Kom ons bezoeken op stand 100! www.toupret.be

Tremco

Bij Tremco CPG leveren we toekomstgerichte oplossingen in de bouw. We combineren geavanceerde technologieën met een klantgerichte aanpak en jarenlange ervaring in gespecialiseerde vakgebieden om een goede service te bieden.

Ons uitgebreide assortiment, gaande van voegafdichtingen, verlijmingen en isolatie tot passieve brandbeveiliging maakt ons uniek in het oplossen van de complexe uitdagingen waarmee opdrachtgevers, architecten, aannemers en verwerkers tegenwoordig te maken hebben.

illbruck biedt perfecte afdichtings-, verlijmings- en isolatieoplossingen voor elke klus. Of het nu gaat om ramen, gevels, binnen of buiten, groot of klein. Betrouwbare kwaliteit, duurzaam en gecertificeerd voor een gezonde leefomgeving. Making It Perfect.

www.illbruck.com

SECTORNIEUWS

Eindhoven wil grootste houten gebouw van Europa bouwen

Een houten gebouw van 133 meter hoog? In het Nederlandse Eindhoven zijn ze ervan overtuigd dat het kan. Het zou meteen het grootste houten gebouw van Europa worden en een van de hoogste ter wereld. Het project krijgt dan ook de toepasselijke naam ‘The Dutch Mountains’.

Tegen 2030 wil men in de stationsbuurt van het Nederlandse Eindhoven een wolkenkrabber optrekken. Het gebouw zou bestaan uit twee torens,

van 133 en 96 meter hoog, die met elkaar worden verbonden door een gemeenschappelijk atrium. The Dutch Mountains zullen opgetrokken worden met Cross Laminated Timber (CLT). Betonnen kolommen moeten het gebouw de nodige draagkracht en stabiliteit geven.

Gigantisch project

Met een omvang van ruim 65.000 vierkante meter en een maximale hoogte van 133 meter wordt dit volgens de initiatiefnemers Urban Xchange, BLOC, Lingotto, de stad Eindhoven en architectenbureau Studio Marco Vermeulen het grootste hout-hybride gebouw ter wereld. In de torens worden 224 woningen, 54 shortstay appartementen, ruim 14.000 m² aan kantoren en een hotel met 221 kamers gerealiseerd. Het

gedeelde atrium aan de voet van de torens, moet als ‘huiskamer’ van de stad fungeren. Hierin komen horeca, wellness, een conferentiecentrum en een binnentuin die voor iedereen toegankelijk is.

Focus op ecologie

Door het gebruik van circa 9.500 m³ hout wordt ook permanent maar liefst 8.000 ton CO2 opgeslagen. The Dutch Mountains is daarmee een voorbeeldproject voor hoogbouw in ‘biobased materials’. Rondom de torens zal ook een nieuw park aangelegd worden. Door deze focus op ecologie moet het project een voorbeeld worden van de moderne manieren van bouwen en leven.

De oplevering is voorzien in 2030.

Embuild Afwerking heet voortaan

Embuild Afwerking heet voortaan Embuild Connect

CONNECT

Embuild Connect. Eén naam dus voor Vlaanderen, Franstalig en Duitstalig België. De naamsverandering gaat ook gepaard met een interne reorganisatie die moet toelaten om efficiënter te werken en de belangen van onze 4510 leden nog beter te dienen!

Embuild Connect verenigt de beroepsverenigingen van de dakwerkers (hellende en platte daken), schrijnwerkers, schilders, glazeniers, stukadoors en voegers, parketplaatsers en plaatsers van dekvloeren.

Koninklijke Klasse

Dit jaar kregen de Koninklijke Stallingen in Oostende een grondige renovatie. Het ideale product om deze koninklijke pracht te herstellen?

Onze nieuwste houtolie DuroGrit, natuurlijk!

De uv-bescherming van morgen voor jouw buitenomgeving.

Gepatenteerde FibreGrit Technologie

Bewezen 1-laagse technologie

De uv-bescherming van morgen

Sterke mechanische bescherming

Voor alle houtsoorten buitenshuis

De Vlaamse Schrijnwerker 2024-03

Vlaamse Schrijnwerker

15 OKT 2024 dagvandeafwerking.be

DuoHM hollewandplug.

Eén plug, vele plaatmaterialen.

Wie niet mee is, is gezien

Exclusief bezoek aan Rockfon Wijnegem – Ontdek de kunst van akoestiek!

In Memoriam PRIKBORD

VEILIGHEID EN GEZONDHEID

Digitaal beeldwoordenboek voor de hout- en meubelsector

Partners

Prowood 2024 in het teken van digitalisering en duurzaamheid

Praktisch

Lancering van Duurzaam Schrijnwerk 2.0

Duurzaam Schrijnwerk

Duurzaam Schrijnwerk

Twee belangrijke aspecten

Durability

Sustainability

Voorschrijven

Betrokkenheid van stakeholders

CE-markering van ramen en buitendeuren Preview van de applicatie

Programma

Doelgroep

Inschrijving

Annulering

Vervorming en/of scheurvorming in ETICS en gevelmetselwerk als gevolg van verschuiving van dakopstand

Vocht buitensluiten

Overige aanbevelingen

veel ellende voorkomen”

VEILIG BOUWEN:

Het verschuiven van de dakopstand van platte daken geïsoleerd met PU-platen

Problematiek

Studie

onze buurlanden

DIGITALISERING IN DE PRAKTIJK

De productiesoftware van ARDIS laat keuken- en interieurbouwers hun operatoren en machines optimaal inzetten

Samenspel tussen mens en machine

Joris Vanmalcot van interieurbedrijf Silva:

Takenlijst op scherm

ALTIJD MEE, PRO EN PRIVÉ

DIGITALISERING IN DE PRAKTIJK

LERENDE NETWERKEN…. QUÉ?

Nieuw register voor werkende vennoten en helpers

Één jaar na invoering verplichte opleiding diisocyanaten blijkt maatregel nog steeds weinig bekend bij aannemers

Veilig?

Verplichte opleiding

Preventie

“De transportmiddelen van Deltarack besparen ons enorm veel tijd”

Sorteren op borstelkar

Mond-aan-mondreclame

Borstelkar

DAG VAN DE AFWERKING / BEURSNIEUWS

Dag van de Afwerking 2024 pakt uit met unieke demonstraties en nuttige technische informatie voor de vakman

DAG VAN DE AFWERKING

Ontdek hier enkele van de aanwezige exposanten

Altrex

Arlu

Bouwsoft

FRAMETEC

Gyproc

HPX

Provix

Semin

Solid

TOUPRET

SECTORNIEUWS

Eindhoven wil grootste houten gebouw van Europa bouwen

Focus op ecologie

Embuild Afwerking heet voortaan Embuild Connect

CONNECT

Koninklijke Klasse

Articles inside