Champion nr4 2014 by EMILDESIGN

9 772353 186007

04 >

ISSN 2353-186X indeks: 400440

Ch a m p i o n

AP O N RT Y SPECJALNE

nr 4 (paêdziernik – grudzieƒ 2014) | ISSN 2353-186X| cena 12.00 zł (w tym 8% VAT)

sport and more

NHL NFL MLB

JESTEŚ LEGENDĄ, CZŁOWIEKU Vince Lombardi za życia zapracował na nieśmiertelność

DZIEŃ WARTY MILIARDY SUPER BOWL, CZYLI ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI W ŚRODKU ZIMY

DUNK IT MARGO Katarzyna Dydek pisze o siostrze 22 przysmaki Ameryki Kowalczyk biega Stoch skacze Radwańska gra o miliony

MG ARCIN

ORTAT

BĄDŹ PRZYWÓDCĄ, A NIE UCZNIEM

Forma, która olśniewa. Nowa Klasa CLS Coupé i Shooting Brake. Są samochody, od których bije prawdziwy blask. Właśnie taka jest nowa Klasa CLS. Aktywne reflektory światłowodowe MULTIBEAM LED (opcja wyposażenia) to element, który nadaje styl całej sylwetce samochodu. Dzięki nim CLS Coupé i CLS Shooting Brake kolejny raz stają się ikonami designu. To arcydzieła motoryzacji: luksusowe, drapieżne, nieodparcie piękne.

A Daimler Brand

www.mercedes-benz.pl

Klasa CLS 220 BlueTEC w wersji Coupé i Shooting Brake w ofercie Lease&Drive Basic dla przedsiębiorców: rata miesięczna – 3499 PLN netto, wpłata własna – 10%, okres umowy – 48 miesięcy, przebieg całkowity – 80 000 km. Oferta Mercedes-Benz Leasing Polska Sp. z o.o.

Klasa CLS Coupé 220 BlueTEC – zużycie paliwa (średnio) – 4,7 l/100 km, emisja CO2 (średnio) – 122 g/km. Klasa CLS Shooting Brake 220 BlueTEC – zużycie paliwa (średnio) – 4,9 l/100 km, emisja CO2 (średnio) – 127 g/km.

/ 24-39 /

warm-up

26 CZY WIESZ, ŻE EWELINA KOBRYN JEST PIERWSZĄ POLKĄ, KTÓRA W SWOJEJ BIŻUTERII BĘDZIE MIAŁA PIERŚCIEŃ ZA TYTUŁ MISTRZYNI WNBA?

32 CZY WIESZ, ŻE POLAK Z RZESZOWA DZIĘKI GRZE W FUTBOL AMERYKAŃSKI ZOSTAŁ WSPÓŁLOKATOREM ROCKEFELERA?

38 CZY WIESZ, ŻE W EPOCE GŁĘBOKIEGO KOMUNIZMU W POLSCE WYSTĄPIŁO OŚMIU FANTASTYCZNYCH GRACZY NBA, Z KTÓRYCH KAŻDY TRAFIŁ PÓŹNIEJ DO „GALERII SŁAWY”?

/ 40-142 /

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 12 /

42 BĄDŹ PRZYWÓDCĄ, A NIE UCZNIEM Rozmowa z Marcinem Gortatem

/ 40-142 /

inside the game

60-67

84-91

104-111

122-129

RAPORT

WIELKIE

/ 14 /

LIGI

56 CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

AMERYKI

M JAK MILIARDER

4 LIPCA W ŚRODKU ZIMY

Kiedy Michael Jordan przychodził w 1984 roku do NBA, kontrakty reklamowe koszykarzy z firmami sprzedającymi obuwie sportowe opiewały na kilka, czasem kilkanaście milionów dolarów

Super Bowl dawno temu stał się czymś więcej niż meczem futbolowym. To część kultury, jak indyk na Święto Dziękczynienia czy lampki na Boże Narodzenie

98 JESTEŚ LEGENDĄ, CZŁOWIEKU Ma swoją oficjalną stronę internetową, po kilka kont na Facebooku i Twitterze, regularnie uaktualnianych o nowe wpisy. Nieźle jak na człowieka, który zmarł w 1970 roku

/ 131-173 /

agenda / time out

132 tenisistka, która zwycięży w turnieju, nie przegrywając żadnego pojedynku, wyjedzie z Chin bogatsza o ponad dwa miliony dolarów. Jakie zawodniczki mają w tym roku szansę na tak wysoką premię

148 13 SZCZĘŚLIWA

Aż w 13 miastach występują zespoły każdej z czterech głównych lig USA: NBA, NFL, MLB i NHL. Brać, wybierać, decydować – na bilety nie żałować, chciałoby się rzecz i ruszyć w podróż za Ocean. Trzy mecze w jednym tygodniu i jednym mieście to jak najbardziej możliwe tej jesieni. Przedstawiamy kalendarium kibica – podróżnika

S Z C Z Ę Ś L I W A

POKAZAĆ PAZUR W MIEŚCIE LWA

SK IE GO

➪

100 TYS. kucharz 20-30 TYS. osobisty masażysta

100-200 TYS. inwestycje ryzykowne – np. w restauracje, kluby

DO LA RA

300 TYS. inwestycje w akcje, obligacje itp.

START

50 TYS. ochrona 200 TYS. raty kredytu hipotecznego

250 TYS. prowizja dla agenta

I N JA IE 5K W Z M Y W A L DA R N Ć IO AM W ER YK A AŃ Ć

PO TĘ DZ E

170 WYMYŚLIĆ TRAMPKI Koniec kariery i co dalej? Okazuje się, że wcale nie musi być nudno w „drugim życiu”

100-200 TYS. urządzanie domu

CZ YL IO

100-200 TYS. jedzenie, ubrania

20-50 TYS. czynsze/komorne

/ 16 /

i S. iec a) TY dz m 00 na ik je 0-1 enty odn m w ali li za ś (je 1

100 TYS. biżuteria

250-400 TYS. opłaty menedżerskie

czyli o potędze amerykańskiego dolara

S. TY dy 0 ho 10 moc sa

50 TYS. wino, kobiety i śpiew

K w to z W wy na ra am sok s n m cze ery oś ie m ze ag j s ka ci 5 a sw sta azyn tany ńsk mil rzy o oje wie d śre ich ion ro do nie la m dn lig ów czn ch , n ęż ie. ac do ym od a c cz A h ta la k y. o z yzn me kie rów on aw „G ryk z . tra kc od Q ań aro ie nic ” o sk bk i to y w pu i yd blik ają ow ał

30-75 TYS. ubezpieczenia

JAK WYDAĆ 5 MLN I NIE ZWARIOWAĆ

50-150 TYS. wydatki na rodzinę

161

2,5 MLN podatki (w niektórych stanach ta suma może być mniejsza, bo nie wszędzie są podatki stanowe)

S. i TY tk 0 yda 25 e w n in

/ 174-193/

extra time

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

176

178

PENETRACJA W TRUMNIE

DUNK IT MARGO! Katarzyna Dydek pisze o siostrze

180

Andrzej Pągowski w stylu amerykańskim

Wojciech Michałowicz pisze felieton

RACING, MAMY TO WE KRWI HERO

Photo © Arnaud Childeric / Kalice.fr

Stworzenie sprzętu, który wygrywa w Pucharze Świata i daje radość nam wszystkim – to jest wyzwanie! Udało się! Oto HERO! Narty HERO ELITE z technologią Prop Tech są szybkie, stabilne ale i bardzo przyjazne. Buty HERO WORLD CUP z Sensor Inside zapewniają doskonałą kontrolę. Synergia nart i butów pozwala poczuć się jak bohater, jednym słowem: HERO

ANOTHERBESTDAY

HERO WORLDCUP SI 130

HERO ELITE LT

WWW.PMSPORT.COM.PL WWW.ROSSIGNOL.PL

JOSEPH JOSEPH

AUERHAHN

COOL GEAR

VACU VIN

UMBRA

IRIS BARCELONA

JAMIE OLIVER

MORE THAN STORE

BUGATTI

HOME & LIFESTYLE

sport and more

/ 22 /

Ch a m p i o n

Tworzą z nami JUSTYNA PRZYBYTEK dziennikarka „Dziennika Zachodniego” specjalizujàca si´ w tematyce społecznej GRZEGORZ MIECUGOW jeden z najbardziej znanych polskich dziennikarzy radiowych, telewizyjnych i prasowych

OLGIERD KWIATKOWSKI przez lata sportowà rzeczywistoÊç opisywał dla „Gazety Wyborczej”, teraz wolny strzelec

ROBERT BŁO¡SKI przez wiele lat dziennikarz „Gazety Wyborczej”, dla której opisywał najwi´ksze sportowe imprezy, jak igrzyska olimpijskie czy mistrzostwa Êwiata w piłce no˝nej. Od lutego pisze dla „Przeglàdu Sportowego”

WILL RICHARDSON amerykaƒski pisarz, reporter, muzyk, filmowiec i fotograf od lat mieszkajàcy w Polsce. Pisał dla ponad stu wydawców z całego Êwiata, m.in. dla „Variety”, „Billborda”, „Playboya”, „Maxima”, „CKM”, „Marie Claire” i „Poland Monthly”

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

MICHAŁ KIEDROWSKI sam o sobie pisze, ˝e słynie z zainteresowaƒ, które wykraczajà daleko poza najpopularniejsze sporty Êwiata. Na co dzieƒ pracuje w serwisie sport.pl

KATARZYNA DYDEK polska koszykarka, mistrzyni Europy z 1999 roku. Obecnie trener koszykówki. Siostra Małgorzaty Dydek

MARTA WOJTALA znana fotograf młodego pokolenia, która na swoim koncie ma sesje z takimi gwiazdami sportu jak Mike Tyson czy bracia Kliczko MICHAŁ RUTKOWSKI współtwórca bloga „Supergigant”

PAWEŁ FLESZAR freelancer, były dziennikarz „Tempa” i „Przeglàdu Sportowego”, a tak˝e miesi´cznika Futbol.pl

PIOTR METZ jeden z najbardziej znanych muzycznych dziennikarzy radiowych w Polsce RAFAŁ BRYNDAL satyryk, dziennikarz radiowy, autor sztuk teatralnych

ANDRZEJ PÑGOWSKI jeden z najbardziej znanych polskich grafików i plakacistów MICHAŁ MICOR dziennikarz od lat zwiàzany z katowickim „Sportem” OLGA PRZYBYŁOWICZ dziennikarka Polskiej Agencji Prasowej, dla której od lat opisuje wydarzenia na koszykarskich parkietach ANDRZEJ KULASEK dziennikarz i redaktor Sport.pl. Fan ligi NHL

ŁUKASZ ˚UREK specjalizujàcy si´ w tematach piłki no˝nej dziennikarz katowickiego „Sportu”

RAFAŁ MUSIOŁ czołowy Êlàski dziennikarz sportowy, od ponad 20 lat zwiàzany z „Trybunà Âlàskà” i „Dziennikiem Zachodnim”, gdzie obecnie jest zast´pcà szefa działu sportowego

WOJCIECH MICHAŁOWICZ obecnie dziennikarz i komentator NC+. Od dwóch dekad w kolejnych stacjach telewizyjnych komentował wydarzenia na koszykarskich parkietach

HENRYK SAWKA znakomity rysownik. Tworzy nieprzerwanie od 33 lat. Laureat najbardziej presti˝owych nagród: „Złotej Szpilki” i „Złotego Medalu Satyrykonu”. Nie stroni od sportu – miłoÊnik tenisa i jeêdziectwa

List w butelce z Ameryki

Podró˝e kształcà, prawda? Małgorzata Ziemba i Grzegorz Mikuła wydawcy

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Stoimy nad brzegiem Oceanu. Po drugiej stronie Atlantyku. Kontynent przemierzony szlakiem najwi´kszych amerykaƒskich lig. Âlemy dobre i złe wiadomoÊci. Zaczniemy od tych drugich – zazwyczaj wszyscy tak wolà. Ciekawe dlaczego? Ameryka ju˝ odkryta – Krzysztof Kolumb załatwił spraw´ 522 lata temu, wi´c nie wsiadajcie na Santa Maria 2. Trenerska legenda, Vince Lombardi miał racj´ – jedynym miejscem, w którym nagroda przychodzi przed pracà, jest słownik. Reklamy przed Super Bowl 2015 znów b´dà najdro˝sze na Êwiecie – i znów nie zobaczymy tam ˝adnej polskiej marki. Nie b´dziemy drugà Amerykà – nie wierzcie słowom polityków. Ulubione przekàski amerykaƒskich kibiców – popcorn, hot-dog, chipsy i hamburger – wcià˝ nie sà fit. A teraz czas na dobre wiadomoÊci. Zazwyczaj wszyscy wolà ich słuchaç po złych. Ciekawe dlaczego? W Ameryce wszystko jest mo˝liwe – mo˝na byç sàsiadem Rockefelera, wypiç kaw´ z legendarnym trenerem Chicago Bulls i LA Lakers Philem Jacksonem lub wymyÊliç trampki, w których chodzi cały Êwiat. W Ameryce polski sportowiec mo˝e dojÊç na szczyt – Marcin Gortat właÊnie podpisał w Waszyngtonie kontrakt wart 60 milionów dolarów, a Ewelina Kobryn si´gn´ła po mistrzostwo kobiecej NBA. Wystarczy podró˝ do jednego z trzynastu amerykaƒskich miast, aby – nie ruszajàc si´ poza jego granice – zobaczyç na ˝ywo mecz koszykówki, hokeja, baseballa i futbolu (oczywiÊcie amerykaƒskiego). Amerykaƒski model dobrze działajàcego przedsi´biorstwa sportowego wyglàda jak wzorzec z Sevres – trzeba tylko po niego si´gnàç. NBA, NHL, MLB i NFL wysyłajà w Êwiat jasny przekaz – podstawà wszystkiego jest równoÊç szans. Ameryka jest miejscem, w którym mo˝na spełniç swój sen – nawet, jeÊli pierwszy raz uderzało si´ w baseballowà piłk´ w Rybniku.

/ 23 /

Kochani,

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 24 /

Kibice w NBA nie mają prawa nudzić się na trybunach – nie tylko w Miami

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

warm up / 25 /

Getty images

warm up

Czy wiesz, ˝e Ewelina Kobryn jest pierwszà Polkà, która w swojej bi˝uterii b´dzie miała pierÊcieƒ za tytuł mistrzyni WNBA? tekst: Olga Przybyłowicz

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 26 /

Getty images

32-letnia Kobryn jest czwartà Polkà w historii wyst´pujàcà na parkietach WNBA (powstałej w 1997 roku), ale pierwszà, która si´gn´ła po mistrzostwo w tej presti˝owej rywalizacji najlepszych koszykarek globu. Po dwóch latach w dru˝ynie Storm (2011 i 2012) Kobryn zmieniła nadmorski klimat szmaragdowego Seattle nad Pacyfikiem na pustynnà i goràcà Arizon´ i Phoenix. Trafiła do zespołu naszpikowanego gwiazdami, majàcego w składzie m.in. trzykrotnà mistrzyni´ olimpijskà (2004, 2008, 2012), pićiokrotnà mistrzyni´ Euroligi i dwukrotnà mistrzyni´ WNBA Dian´ Taurasi. Zawodniczki Mercury jak burza przeszły sezon zasadniczy, ustanawiajàc rekord zwyci´stw (29/34). W play -off tak˝e były nie do zatrzymania, a w wielkim finale rozgromiły koszykarki Chicago Sky wygrywajàc seri´ 3-0. Polska Êrodkowa właÊnie w ostatnim spotkaniu finału błysn´ła formà, zast´pujàc Brittney Griner, która doznała urazu oka. Z Polkà na boisku dru˝yna z Arizony wygrała jeden z kluczowych fragmentów meczu ró˝nicà 16 punktów. Âwi´towanie sukcesu było podzielone na dwie cz´Êci. Pierwsza odsłona to uroczystoÊç jeszcze w Chicago, tu˝ po finałowym spotkaniu. Druga w Phoenix. Kobryn ju˝ uwierzyła w to, ˝e jest mistrzynià WNBA, co kilkanaÊcie godzin po finale było dla niej wydarzeniem niemal˝e bajkowym, ale cały czas czeka na… mistrzowski pierÊcieƒ. I b´dzie si´ jeszcze musiała uzbroiç w cierpliwoÊç przez… kilka miesićy. – Po meczu w Chicago była uroczysta kolacja-bankiet w jednej z tamtejszych restauracji. Potem, po dwóch dniach, feta w Phoenix. PrzyjechałyÊmy pod US Airways Center w limuzynie hummera. W hali siedziałyÊmy na podium-scenie, a ka˝da zawodniczka była osobno przedstawiana. PrezentowałyÊmy puchar za zwyci´stwo, ale pierÊcieniem nie mog´ si´ jeszcze pochwaliç. One sà specjalnie grawerowane i wrćzane koszykarkom przed kolejnym sezonem – zdradza kulisy fety Polka. Kobryn na szans´ dłu˝szego wyst´pu w dru˝ynie Phoenix w wa˝nym spotkaniu, takà jakà dostała w meczu numer 3 finału, czekała praktycznie kilka miesićy. W sezonie zasadniczym grała mniej ni˝ w poprzednich latach w Seattle – w 20 meczach Êrednia zdobycz to 1,6 pkt w ciàgu niespełna siedmiu minut sp´dzanych na parkiecie.

– Z powodu kontuzji pauzowałam trzy tygodnie, co utrudniło mi ponowne „wejÊcie” do zespołu po powrocie z Polski z meczów reprezentacji. Nasza australijska trenerka Sandy Brondello postawiła na pierwszà piàtk´, którà grała prawie przez cały sezon. Tym bardziej ciesz´ si´

z takiego zwieƒczenia sezonu. Mistrzostwo z Phoenix ma dla mnie szczególny smak – inny ni˝ wygrane z klubowymi zespołami w Polsce czy Rosji, a nawet w Eurolidze. Kole˝anki – Amerykanki te˝ bardzo cenià tytuł mistrzowski w WNBA. MyÊl´, ˝e na równi z me-

FINAŁ EWELINY KOBRYN 2014

Mecz 1: 5 min, 4 pkt, 0 zbiórek, 0 bloków, Mecz 2: 12 min, 5 pkt, 3 zbiórki, 1 blok, Mecz 3: 25 min, 8 pkt, 8 zbiórek, 3 bloki

dalami igrzysk czy mistrzostw Êwiata. Majà inny stosunek do mistrzostwa WNBA, bo tu jest dwanaÊcie równych, silnych dru˝yn. Nikt nie wie, jak uło˝y si´ rywalizacja, kto b´dzie miał kłopoty z kontuzjami, a kto przejdzie sezon – tak ja my w tym roku – bez „strat” ludz-

9 PYTAŃ

szykarki globu, reprezentantki kilkudziesićiu paƒstw – opowiada Kobryn. – OczywiÊcie nie zwalnia to z obowiàzku pami´tania zagrywek taktycznych. Próbowałam policzyç zagrywki Mercury. Gdy doszłam do osiemdziesićiu, powiedziałam pass. Nie sà trudne, ale pami´taç trzeba „numerki” lub nazwy. Koncentracja musi byç na najwy˝szym poziomie. Czasami zdarzało si´ jednak, ˝e nie patrzyłyÊmy na naszà rozgrywajàcà, która pokazywała nam co mamy graç. Rozwiàzania układały si´ same na boisku. WidziałyÊmy i intuicyjne czułyÊmy, jakimi akcjami przychodziło nam najłatwiej zdobywanie punktów – twierdzi Kobryn. – ˚ycie w Phoenix i Jekaterynburgu to dwa ró˝ne Êwiaty. Koszykarka musi si´ do nich dostosowaç, ale potrafi to robiç. – Grajàc w lidze rosyjskiej mam wićej wolnego czasu w trakcie sezonu, pomi´dzy meczami, w ciàgu dnia ni˝ w lidze WNBA. W Jekaterynburgu nie ma jednak na co tej wolnoÊci spo˝ytkowaç. W USA sà du˝o wi´ksze mo˝liwoÊci poznania czegoÊ, ale po prostu… brak czasu. Amerykanie sà tak˝e zdecydowanie bardziej otwarci, ciekawi ni˝ mieszkaƒcy Jekaterynburgu. Na zakupach, ulicy ludzie zagadujà cz´sto mówiàc: JesteÊ tak wysoka, na pewno masz coÊ wspólnego z uprawianiem sportu. Tak˝e podró˝ujàc ludzie rozpoznawali nas na lotniskach, prosili o wspólne zdjćie z zespołem, zbierali autografy. Nie tylko dlatego ch´tnie wróc´ do Ameryki – dodaje polska mistrzyni ligi WNBA. Ch

/ 27 /

Mecz 1: Phoenix Mercury – Chicago Sky 83:62 Mecz 2: Phoenix Mercury – Chicago Sky 97:68 Mecz 3: Phoenix Mercury – Chicago Sky 87:82

kich. Na mistrzostwa czy igrzyska Amerykanki zawsze jadà jako faworytki i robià po prostu to, czego od nich oczekuje opinia publiczna. W lidze WNBA wszystko jest niewiadomà i wszystko trzeba sobie wywalczyç z wi´kszym trudem ni˝ w zmaganiach reprezentacyjnych, a emocji dostarcza wewn´trzna rywalizacja najlepszych Amerykanek. 32-letnia Êrodkowa przyznaje, ˝e bycie rezerwowà w zespole naszpikowanym gwiazdami oraz czekanie na swojà kolej nie jest łatwe, ale ka˝da sytuacja i na parkiecie, i poza nim hartuje jà. – Musisz cały czas utrzymywaç form´, a wić trenowaç wićej indywidualnie, ni˝ kole˝anki grajàce w pierwszej piàtce. Sytuacja w minionym sezonie nauczyła mnie odpornoÊci psychicznej. Tego, ˝e warto cierpliwie czekaç na właÊciwy moment i wierzyç w swoje umiej´tnoÊci i szcz´Êcie – przyznaje Kobryn. Polska mistrzyni WNBA widzi pewne ró˝nice mi´dzy amerykaƒskà ligà, a rozgrywkami klubowymi na Starym Kontynencie, mi´dzy klubem Mercury, a UMMC Jekaterynburg. Przyznaje, ˝e nie sà jednak tak du˝e, jak mo˝na by si´ spodziewaç. Byç mo˝e za sprawà trenerów, bo jak si´ mówi pół ˝artem pół serio, wszystko zostaje w rodzinie. Sandy Brondello jest w ekipie UMMC asystentkà niemieckiego szkoleniowca Olafa Lange. Prywatnie jest… jego ˝onà i matkà dwójki dzieci. Lange z kolei nieformalnie doradzał Sandy podczas walki o mistrzostwo WNBA i w całym sezonie zasadniczym. – Brondello i Lange to pasjonaci koszykówki, znakomici fachowcy, osoby bardzo konkretne i perfekcyjne w tym co robià. Przekazujà proste i jasne komunikaty. Sandy jako kobieta robi to mo˝na delikatniej… – Êmieje si´ Kobryn. – Na parkiecie ró˝nica mi´dzy europejskà koszykówkà, a WNBA to intensywnoÊç gier. Czasami w USA grałyÊmy cztery spotkania w tygodniu lub szeÊç w ciàgu dziesićiu dni. W Polsce czy w Rosji trzy mecze w tygodniu to było maksimum. W czasie finałów WNBA na treningi nie było tak naprawd´ czasu, bo terminarz był strasznie napi´ty. Powód to mistrzostwa Êwiata koszykarek, które rozpocz´ły si´ 27 wrzeÊnia w Stambule. Gdy walczyłyÊmy o mistrzostwo to miałyÊmy jedynie treningi rzutowe w dniu meczu koƒczone obowiàzkowymi spotkaniami z mediami i oczywiÊcie odprawy merytoryczne, trwajàce do godziny. Te ostatnie to bardzo szczegółowe ustalenia nie tyle naszej taktyki, co przeglàd video zagrywek przeciwnika, pokazanie najsilniejszych stron ka˝dej rywalki. To bardzo szczegółowe analizy, choç podobnie jest w UMMC. W lidze WNBA taktyka w ofensywie opiera si´ przede wszystkim na grze „jeden na jeden”. Zawodniczki sà Êwietnie wyszkolone. W WNBA wyst´pujà najlepsze ko-

DYDEK WCIĄŻ KRÓLUJE

Przed Eweliną Kobryn występowały w WNBA: Małgorzata Dydek (Utah Starzz/San Antonio Silver Stars 19982004; Connecticut Sun 2005-2007; Los Angeles Sparks 2008), Krystyna Szymańska-Lara (Utah Starzz, 1999) i Agnieszka Bibrzycka (San Antonio Silver Stars, 2004, 2006). Najbliżej mistrzostwa była nieżyjąca Margo Dydek, która w WNBA spędziła 10 sezonów. W 2005 roku podpisała kontrakt z Connecticut Sun. Dydek dotarła do finału w 2005 roku, ale wraz z koleżankami musiała uznać wyższość Sacramento Monarchs (1-3). Do Dydek należał do czerwca tego roku rekord WNBA w liczbie bloków w meczu – 10. Poprawiła go występująca razem z Kobryn w Phoenix Mercury Brittney Griner – 11. Dydek nadal zajmuje pierwsze miejsce w historii WNBA w liczbie zablokowanych rzutów rywalek w karierze – 877.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

FINAŁ WNBA 2014

warm up

Czy wiesz, ˝e Sebastian Janikowski rozpoczàł właÊnie swój pi´tnasty sezon w NFL i wcià˝ jest jedynym Polakiem w tej lidze? tekst: Łukasz ˚urek

PREMIERA SEZON 2000/01. Debiut w NFL zaliczył

FESTIWAL PUDEŁ SEZON 2005/06. Czwarty raz z rz´du rozegrał

3 wrzeÊnia 2000 roku (zwyci´stwo 9:6 nad San Diego Chargers). Od razu stał si´ w zespole niezastàpiony. Choç o optymalnà form´ nawet si´ nie otarł, okazał si´ najwartoÊciowszym graczem Raiders, zdobywajàc w sezonie 112 punktów.

wszystkie spotkania sezonu. Po raz pierwszy w karierze zaliczył dwa pudła w jednym meczu przy strzałach z pola. W trzech pierwszych spotkaniach zmarnował cztery takie próby, czyli tyle samo ile w całym wczeÊniejszym sezonie. Raiders znów okazali si´ najsłabsi w dywizji.

/ 28 /

KUTERNOGA SEZON 2001/02. Zmagał si´ z urazem stopy,

ale uzbierał tylko punkt mniej ni˝ w poprzednim sezonie. Zaliczył 82-procentowà skutecznoÊç, jeÊli chodzi o statystyk´ field goal (trzy punkty przyznawane, gdy piłka przeleci mi´dzy słupkami i nad poprzeczkà bezpoÊrednio po kopni´ciu). Jego zespół ukoƒczył rozgrywki na półfinale Konferencji AFC. WIELKI FINAŁ! SEZON 2002/03. Nareszcie uporał si´ z kon-

tuzjà stopy i po raz pierwszy nie opuÊcił ˝adnego spotkania. Jego dru˝yna okazała si´ bezkonkurencyjna zarówno w Dywizji Zachodniej, jak i w całej Konferencji AFC. Dotarła a˝ do Super Bowl. Taki zaszczyt spotkał Janikowskiego jedyny jak dotàd raz – w wielkim finale sezonu wystàpił 26 stycznia 2003 roku w San Diego (pora˝ka 21:48 z Tampa Bay Buccaneers). Rozgrywki zakoƒczył jako najlepszy specjalista od touchbacków (odło˝eƒ).

szy sezon od 44 lat. Okazali si´ najgorszà ekipà rozgrywek, wygrywajàc zaledwie dwie potyczki. Do poziomu demonstrowanego przez partnerów dostosował si´ Janikowski. Zdobył tylko 70 punktów, co oznaczało najsłabszy wynik w jego profesjonalnej przygodzie z futbolem amerykaƒskim. CENTYMETRY OD HISTORII SEZON 2007/08. W meczu z Houston Texans

otarł si´ o rekord w długoÊci field goala. Piłka uderzona z odległoÊci 64 jardów trafiła jednak w słupek bramki. W tym samym cyklu rozgrywkowym zanotował najlepsze osiàgni´cie osobiste – zdobył 16 punktów w jednym meczu, przypominajàc wszystkim o swej absolutnie dominujàcej roli w zespole. NAJSKUTECZNIEJSZY W HISTORII SEZON 2008/09. Zapisał si´ w kronikach

dywizji. Mimo ˝e tym razem wskaênik skutecznoÊci jego strzałów wyniósł 88 procent, wylegitymował si´ najsłabszym wówczas dorobkiem w karierze – w sumie zdobył tylko 94 punkty. W potyczce z Chicago Bears zdobył jednak cztery field gole w jednej kwarcie, czym wyrównał rekord ligi.

strzałem z 76 jardów. Próba uderzenia z najdalszej odległoÊci w historii NFL zakoƒczyła si´ jednak niepowodzeniem. Rekord ligi i tak w tym sezonie ustanowił, tyle ˝e nieco inny. W koƒcówce meczu z New York Nets zdobył field gola z 57 jardów, co w dogrywce nie udało si´ nikomu wczeÊniej. Zdobywajàc 865. punkt dla Raiders, stał si´ najskuteczniejszym zawodnikiem tego klubu w historii.

NAJLEPSZY Z NAJSŁABSZYCH SEZON 2004/05. Jego zespół zajàł ostatnie

LUKRATYWNY KONTRAKT SEZON 2009/10. Kolejny rekord, tym razem

miejsce w dywizji, a on po raz drugi w karierze nie wykorzystał podwy˝szenia. Zanotował jednak a˝ 89,3 proc. skutecznoÊci strzałów na bramk´ (na lepszy wynik czekał całe pi´ç lat). Po raz czwarty przekroczył granic´ 100 punktów.

osobisty – u schyłku roku oddał skuteczne uderzenie z odległoÊci 61 jardów w meczu z Cleveland Browns. Wyczynu tego dokonał w bardzo trudnych warunkach atmosferycznych, przy silnym, zmiennym wietrze i padajàcym Êniegu. W wyjazdowym spotkaniu z Kansas Ci-

KRYZYS I REKORD SEZON 2003/04. Raiders nie wyszli ze swojej

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

KALIBER 44 SEZON 2006/07. Dla „Korsarzy” był to najsłab-

ty Chiefs zdobył swój 1000. punkt w NFL. Wkrótce potem podpisał nowà, czteroletnià umow´ z Raiders – opiewajàcà na 16 mln dolarów. Był to najwy˝szy kontrakt kopacza w dziejach NFL. ATAK PÓŁWIECZA SEZON 2010/11. Istniejàcy od 50 lat „Korsa-

rze” ustanowili rekord klubu pod wzgl´dem liczby zdobytych punktów, pokonujàc na wyjeêdzie Denver Broncos 59:11. W du˝ej mierze przyczynił si´ do tego Janikowski, który zaliczył w tym starciu 11 „oczek”. Do tego momentu najwy˝sza zdobycz zespołu liczyła 52 punkty. W MECZU GWIAZD SEZON 2011/12. Na dzieƒ dobry wyrównał re-

kord NFL, w potyczce z Denver Broncos zdobywajàc field goala z odległoÊci 63 jardów. Co ciekawe, na przedmeczowej rozgrzewce uderzył celnie z 70 jardów! Niedługo potem pobił rekord ligi, nale˝àcy do legendarnego Mortena Andersena, zaliczajàc osiem field goali w jednym spotkaniu z co najmniej 55 jardów. W starciu z Chicago Bears zdobył z kolei 19 punktów (najlepsze osiàgni´cie osobiste). W głosowaniu kibiców po raz pierwszy w karierze został wybrany do meczu gwiazd (Pro Bowl), w którym zaliczył osiem podwy˝szeƒ – i to kolejny rekord w jego kolekcji. DOMINATOR SEZON 2012/13. JeÊli chodzi o podwy˝szenia,

właÊnie w tym sezonie okazał si´ najlepszy w historii klubu – przekraczajàc barier´ 395 udanych prób. Zaliczył 200. wyst´p w sezonie zasadniczym NFL. W meczu z Kansas City Chiefs zdobył wszystkie punkty dla swojego zespołu (15:0). ZAMIAST POŻEGNANIA SEZON 2013/14. Sezon bez historii. Dru˝yna

znów zakoƒczyła batali´ na fazie zasadniczej. Janikowski przedłu˝ył kontrakt z klubem o kolejnych pi´ç sezonów. Ma ju˝ 36 lat, ale na sportowà emerytur´ si´ nie wybiera. Nadal twierdzi, ˝e jego marzeniem jest wygranie ligi w barwach Oakland Raiders. Zamierza kopaç nawet po 40. roku ˝ycia. Ch

jako zawodnik Florida State University dwukrotnie (1998 i 1999) zdobył Lou Groza Award – nagrodę dla najlepszego kickera w USA.

SEBASTIAN JANIKOWSKI Kiedy w wieku 22 lat zaczynał przygodę z NFL, na pewno nie przypuszczał, że na topie utrzyma się tak długo. We wrześniu rozpoczął swój 15. sezon w najlepszej na świecie lidze futbolu amerykańskiego. To jedyny Polak w NFL. I żywa legenda Oakland Raiders. W srebrno-czarnym uniformie zdobył już ponad 1,5 tysiąca punktów, ciesząc się mianem najskuteczniejszego zawodnika w historii klubu. Przez 14 lat opuścił tylko cztery spotkania swojej drużyny – wszystkie z powodu niedyspozycji zdrowotnej. W tym zespole zaczynał wielką karierę i tu chce ją zakończyć. Koniecznie z tytułem mistrzowskim, na który „Korsarze” czekają od 1983 roku. Zanim śladami swego ojca wyemigrował z Wałbrzycha do USA, próbował sił w piłce nożnej. Występował nawet w kadrze Polski, w kategorii U-17. Już na amerykańskiej ziemi szybko wytłumaczono mu jednak, że potężne uderzenie lewą nogą może lepiej wykorzystać, bawiąc się inną piłką – bardziej jajowatą. Nie od razu, ale pozwolił się przekonać. Najpierw dał się poznać jako niegrzeczny chłopiec, który poza stadionem z niebywałą gracją wchodzi w konflikt z prawem. Potem jednak głośno o nim było już tylko z powodu wybryków czysto sportowych...

nosi cztery przydomki: „Lightning Feet” (StopaBłyskawica), „Sea Bass” (Okoń), „Polish Cannon” (Polska Armata) i najpopularniejszy – „The Polish Hammer” (Polski Młot).

/ 29 /

dla uhonorowania taty Henryka gra z „11” na koszulce. Z takim numerem jego ojciec występował jako piłkarz w Górniku Wałbrzych, Stali Mielec i Cracovii.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

9 PYTAŃ

Getty images

przystępując do bieżącego sezonu, był posiadaczem w sumie 8 rekordów NFL. Ten najbardziej prestiżowy dla kopacza to najdłuższy field goal (63 jardy). Przoduje na liście niedoścignionych wraz z trzema innymi graczami.

warm up

Historia chłopaka, który z Rybnika trafił do Nowego Jorku, czyli czy wiesz, jak Strzałka Jankesem został?

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 30 /

tekst: Rafał Musioł

The New York Yankees have signed left-hander Artur Strzałka to a seven-year minor league contract. He is the first player ever born and developed in Poland to get a contract with a MLB organization. Ten komunikat, wydany przez klub b´dàcy jednà z najwi´kszych amerykaƒskich ikon sportu i popkultury, ma wag´ historycznà. Oznaczał bowiem, ˝e legendarni Jankesi postanowili zatrudniç pierwszego w historii Major League Baseball zawodnika, którzy urodził si´, wychował i wyszkolił w Polsce. 18-letni rybniczanin właÊnie spełnia najwi´ksze marzenie swojego ˝ycia, które, jak sam przyznaje, jest całkowicie podporzàdkowane właÊnie baseballowi. Co jednak nie przeszkodziło mu w zdaniu matury w liceum w klasie o profilu biologiczno-chemicznym, a za Ocean wyruszył dopiero po otrzymaniu Êwiadectwa dojrzałoÊci, co było zresztà jednym z warunków kontraktu. Teraz czekajà go egzaminy sportowe, i to te z najwy˝szej półki. – On nie widział Êwiata poza baseballem. Ju˝ od dawna mówił, ˝e jego celem jest gra w MLB i konsekwentnie zmierzał do tego, by go osiàgnàç – opowiada Jerzy Strzałka, tata Êwie˝o upieczonego nowojorczyka i byłego miotacza Silesii Rybnik. – OczywiÊcie, ˝e z ˝onà pomagaliÊmy mu w miar´ mo˝liwoÊci, ale gdybym powiedział, ˝e byłem pewny, ˝e dopnie swego, troch´ bym poszedł za daleko – dodaje ze Êmiechem. Jak si´ zostaje Jankesem? To doÊç proste, wystarczy byç jednym z najlepszych w kraju, zostaç wytypowanym do wyjazdu na obóz organizowany dla pochodzàcych z całej Europy kandydatów do gry w lidze amerykaƒskiej, tam wpaÊç w oko skautom zza Oceanu, przejÊç odpowiednie testy, zaliczyç obóz z nowà dru˝ynà i odlecieç daleko od domu. – Miałem 15 lat, gdy po raz pierwszy trafiłem do „50” najlepszych młodych zawodników w Europie. Wszystko si´ rozstrzygn´ło jednak w zaskakujàcy sposób. Otrzymałem wiadomoÊç od trenera Przemysława Palucha, ˝e skauci Yankees zapraszajà mnie na testy do Pragi. Niestety, mój szkoleniowiec nie mógł ze mnà jechaç, wi´c zawieêli mnie rodzice. MyÊlałem, ˝e to grupowy sprawdzian, a okazało si´, ˝e jestem tam sam – wspomina Artur Strzałka. – Pooglàdali jak rzucam, coÊ pomierzyli, coÊ ponotowali, a po godzinie przedstawili propozycj´ kontraktu. Moi rodzice chcieli jednak, ˝ebym troch´ ochłonàł i wróciliÊmy do domu. Dopiero wtedy zapadła decyzja, ˝e podpisujemy, a ja podskoczyłem z radoÊci. A wszystko zacz´ło si´ od… gazetki szkolnej w podstawówce. To w niej Artur przeczytał o naborze do Ataku Boguszowice.

– Fajnie to wszystko brzmiało, wi´c postanowiłem spróbowaç. Okazało si´, ˝e to strzał

w dziesiàtk´ – mówi baseballista Yankees, który wkrótce od tamtego momentu rzucił tenis. – Piłka dobrze le˝ała mi w r´ce, mecze dajà adrenalin´. Poczułem si´ na swoim miejscu, a po szkole podstawowej przeszedłem do Silesii. Na treningi najpierw wozili go rodzice, po-

z taką prędkością leci piłka rzucona przez Artura Strzałkę

Jego spokojnego charakteru nie widaç jednak na boisku. Młody Polak, który ma za sobà wyst´py w juniorskiej reprezentacji kraju, rzuca piłkà z pr´dkoÊcià 150 kilometrów na godzin´. W dodatku lewà, co dodatkowo podnosi jego wartoÊç. – Lewa r´ka daje specyficznà rotacj´, dlatego rzucajàcy nià zawodnicy sà tak poszukiwani. Chciałbym rzucaç jeszcze szybciej, mo˝e pobiç rekord Êwiata, który wynosi 105 mil na godzin´. Musz´ te˝ popracowaç nad kontrolà piłki, celnoÊcià rzutu, ale wszystko przyjdzie z czasem – zapewnia Artur. Na razie trenuje z grupà rookies. Ciekawostkà jest fakt, ˝e b´dàc zawodnikiem Yankees mo˝na nie widzieç Nowego Jorku. – Moja grupa trenuje na Dominikanie, gdzie Jankesi majà oÊrodek z czterema boiskami. Sp´dzamy tam czas od stycznia do sierpnia, trenujàc dwa razy dziennie od 5.30 do 16.00 – opowiada rybniczanin. W Stanach byłem tylko na Florydzie, gdzie zabrano nas na mecz Tampa Bay z Bostonem. WłaÊnie w tym stanie trenujà i grajà dwie „Êrednie” grupy. ˚eby znaleêç si´ w samym Nowym Jorku, trzeba trafiç do pierwszej dru˝yny. Mama Gra˝yna nie ukrywa dumy z syna. A czy bała si´ puÊciç go samego na inny kontynent? – Rozmawiamy przez telefon i internet, b´dziemy si´ odwiedzaç, Êwiat jest nieco mniejszy ni˝ był kiedyÊ. Ale jasne, ˝e si´ t´skni – przyznaje mama. – Ja te˝ t´skni´, ale treningi pozwalajà o tym troch´ zapomnieç. Zresztà po szesnastej faktycznie sporo czasu poÊwi´cam na rozmowy z rodzinà – potwierdza Artur, któremu brakuje te˝ domowej kuchni. Tym bardziej, ˝e baseballiÊci nie stosujà ˝adnej diety. W Silesii Rybnik sukces Artura podziałał na wyobraêni´ jego kolegów. Sà ju˝ nawet kandydaci, by pójÊç w jego Êlady. W przeciwieƒstwie do piłki no˝nej w baseballu małe kluby nie otrzymujà ekwiwalentu za wyszkolenie zawodników. Działacze liczà jednak, ˝e Jankesi pomogà im w remoncie budynku gospodarczego, a mo˝e nawet ofiarujà nieco sprz´tu. Ch

9 PYTAŃ

ROZMOWA Z RYSZARDEM CHROMIKIEM, PREZESEM POLSKIEGO ZWIĄZKU BASEBALLU I SOFTBALLU Jaka jest obecnie siła polskiego baseballu? Najwi´ksze nadzieje pokładamy w kadetach, którzy właÊnie awansowali do pierwszej grupy europejskiej. Chcemy z tych chłopaków utworzyç „szpic´” tego sportu, sprowadziç amerykaƒskich trenerów i konsultantów i stwarzaç im okazj´ do jak najcz´stszych kontaktów mi´dzynarodowych. Na to potrzeba jednak pieni´dzy, o które walczymy, ale o które nie jest łatwo, bo wcià˝ pozostajemy sportem niszowym. Jakie pieniądze ma pan do dyspozycji jako prezes związku? Bud˝et wynosi około 200 tysi´cy złotych rocznie. To niewielka kwota, zwłaszcza w kontekÊcie wspomnianych planów. Dlatego naszà nadziej´ pokładamy w igrzyskach olimpijskich. W igrzyskach? Przecież baseball został z nich wykreślony. Stało si´ tak na skutek nacisków Anglików, którzy nie chcieli budowaç boisk na Londyn 2012, bo baseball jest u nich sportem jeszcze mniej popularnym ni˝ u nas. Ale w 2020 roku olimpiad´ b´dzie goÊciła Japonia, a ona ju˝ prowadzi intensywne starania o przywrócenie baseballu i softballu, bo to dla nich jedna z narodowych dyscyplin.

/ 31 /

150km/h

A co my mamy z tym wspólnego? Bo jeÊli Japonii si´ uda, baseball znów b´dzie sportem olimpijskim, PKOl si´ nami zainteresuje, dostanie odnas szczegółowy projekt działaƒ zmierzajàcych dostartu naigrzyskach ib´dzie szansa napozyskanie wi´kszych pieni´dzy. Żeby jednak wystartować w Tokio 2020 trzeba… Awansowaç seniorskà reprezentacjà do pierwszej grupy europejskiej i znaleêç si´ – prawdopodobnie – w dwójce lub trójce jej najlepszych dru˝yn. I to właÊnie b´dzie celem obecnych kadetów. Przed nimi jednak du˝o pracy, ci 15-16-latkowie trenujà w najlepszym przypadku od oÊmiu do dziesićiu lat, tymczasem w Stanach zaczynajà trzylatki, a potem mogà kontynuowaç treningi na ka˝dym etapie nauki w szkołach. Może u nas też da się wprowadzić baseball do szkół w regionach, gdzie jest najpopularniejszy? ChcielibyÊmy, aby tak si´ stało, ale nie jest to sprawa prosta. Na razie staramy si´ wić mocno promowaç w mediach społecznoÊciowych, bo zale˝y nam na masowoÊci. Tak pod wzgl´dem uprawiania baseballu, jak i gromadzenia wokół niego sympatyków oraz sponsorów. Mamy ju˝ pierwsze optymistyczne sygnały: słyszałem o studentach, którzy grajà w baseball, a tak˝e odbudowujà mod´ na… palanta! Na waszym wizerunku chyba nieco ciążą potoczne skojarzenia z kijem baseballowym. Prosz´ pana, w baseball gra si´ nie kijem, a pałkà. To jedna z tych kwestii, które zawsze poruszam, opowiadajàc o naszym sporcie. Z tymi skojarzeniami, o których pan mówi, nie mamy nic wspólnego. Prosz´ przyjÊç kiedyÊ na mecz, samemu spróbowaç zagraç, a zapewniam, ˝e zamieni si´ to w hobby, a mo˝e nawet w coÊ wićej.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

tem doje˝d˝ał na motorze. Imponował nie tylko pracowitoÊcià, ale i nieÊmiałoÊcià. To zresztà zostało mu do dziÊ. Bywa, ˝e w czasie wywiadów zaczyna si´… rumieniç. W Jankesach dobre wychowanie to jednak zaleta. – Tam si´ nie toleruje niegrzecznych chłopców, trzeba si´ schludnie ubieraç i codziennie goliç – przyznawał ze Êmiechem w jednym z wywiadów. – To, ˝e jestem jedynym Polakiem, nie robi oczywiÊcie na nikim wra˝enia, no mo˝e poza tym, ˝e wielu trenerów i pracowników klubu twierdzi, ˝e ich babcie i dziadkowie pochodzili z Polski – dodaje teraz ze Êmiechem.

Czy baseball ma szans´ zostaç sportem olimpijskim?

warm up

Czy wiesz, ˝e Polak z Rzeszowa dzi´ki grze w futbol amerykaƒski został współlokatorem Rockefelera? Wspomnieƒ wysłuchał: Grzegorz Kalinowski

/ 32 /

TO MOŻE SIĘ WYDAWAĆ DZIWNE, ALE DLA RODZINY CZŁOWIEKA, KTÓRY URODZIŁ SIĘ W RZESZOWIE A WYCHOWAŁ W STRZYŻOWIE, WYJAZD DO USA BYŁ POWROTEM. Moja mama urodziła si´ w Stanach Zjednoczonych i miała obywatelstwo, ale jako dziecko znalazła si´ w Polsce. Babcia nie mogła wytrzymaç z dziadkiem i w latach dwudziestych uciekła w rodzinne strony. Po czterdziestu latach sytuacja si´ odwróciła. Najpierw wyemigrował ojciec, a po dwóch latach Êciàgnàł nas. Nie było kłopotu, bo mama była obywatelkà USA. To był niewiarygodny przeskok, w 1963 roku tu˝ po kryzysie kubaƒskim trafiliÊmy zza ˚elaznej Kurtyny na drugà stron´ Atlantyku. WysiedliÊmy z Batorego w Kanadzie i zobaczyliÊmy zupełnie inny Êwiat. Domy, ubrania, bogactwo, no i te skrzydlate Cadillaki! W Nowym Jorku trafiłem do szkoły publicznej, do innej nie mogłem pójÊç, rodziców nie było na to staç. Po zwykłej szkole miałem szans´ na zdobycie jakiegoÊ konkretnego zawodu, ale na pewno nie studia wy˝sze. O tym nawet nie myÊlałem, sàdziłem, ˝e zostan´ elektrykiem, taki był mój wybór. Cieszyłem si´ z tego, ˝e mog´ z polskimi chłopakami graç w piłk´ no˝nà. GraliÊmy z Irlandczykami, Włochami i innymi mniejszoÊciami. Amerykanie w soccer nie grali. Szybko uczyłem si´ angielskiego, ale w szkole nie byłem pilnym uczniem. Uczyłem si´ niewiele, ale to było w sam raz. To czego nauczyłem si´ w Polsce sprawiało, ˝e nie musiałem si´ specjalnie wysilaç. W Ameryce jakoÊç nauczania objawia si´ dopiero w szkołach high school i na studiach. Nigdy bym si´ o tym nie przekonał, gdyby nie sport.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

DO AMERYKI PRZYJECHAŁEM NIE TYLKO Z SOLIDNĄ WIEDZĄ, ALE I PRZYGOTOWANIEM SPORTOWYM. W STRZYŻOWIE, W MIEJSCOWEJ SZKOLE I KLUBIE WISŁOK STRZYŻÓW GRAŁEM W PIŁKĘ, BIEGAŁEM PO BIEŻNI I NA NARTACH. BYŁA TAM NAWET SKOCZNIA NARCIARSKA, A NA MIEJSCOWYM CMENTARZU ĆWICZYLIŚMY RZUTY OSZCZEPEM. To wszystko przez Winnetou, te˝ chcieliÊmy rzucaç jak on! I właÊnie dzi´ki oszczepowi zostałem zauwa˝ony przez ludzi z katolickiej szkoły. Skàd wezm´ 500 dolarów na czesne? Nie martw si´, załatwimy to. I załatwili, bo chcieli mieç u siebie dobrego sportowca i ucznia. Chcesz byç elektrykiem? Nie ma sprawy! Ale ta szkoła dawała znacznie wi´cej, to była St. Francis Prep. Prep, od preaparatory czyli szkoły, która przygotowuje ucznia do studiów. Uczyłem si´ dobrze, miałem wysokà Êrednià, miałem na wszystko wi´cej czasu, bo ta szkoła była na przeciwko naszego domu, a do poprzedniej publicznej musiałem ponad godzin´ jeêdziç kolejkà. Stałem si´ znanym sportowcem, startowałem we wszystkich mo˝liwych konkurencjach i szło mi bardo dobrze. Reprezentowałem szkoł´ nawet w koszykówce, dzi´ki temu spotkałem na parkiecie chłopka z konkurencyjnej szkoły. Nazywał si´ wtedy Ferdinand Lewis Alcintor. Nikt kogo warto pa-

mi´taç, chyba ˝e si´ zna jego obecne nazwisko – Kareem Abdul-Jabbar. W koszykówce kariery nie zrobiłem, ale za to w footballu... Na treningu kopnàłem w piłk´ i z miejsca zostałem kopaczem. Zrobiłem to inaczej ni˝ oni, po europejsku, podbiciem z nabiegiem z boku, a oni kopali z czuba. Mieli nawet takie specjalne buty jak narciarskie ze Êci´tym czubkiem, Êmiesznie kopali, na pewno nie tak skutecznie jak ja. Wzi´li mnie, a póêniej gdy trener zorientował si´, ˝e tak˝e szybko biegam, chciał ˝ebym równie˝ zdobywał punkty z przyło˝enia. Pierwszej próby si´ bałem, bo widziałem tych poGetty images t´˝nych obroƒców, musiałem wić im uciec. Udało si´! W szkolnych rozgrywkach zdobywałem wić punkty z przyło˝enia, a nast´pnie dokładałem jeszcze punkt z kopnićia. Dzi´ki temu punktowałem lepiej ni˝ inni. Zrobiło si´ o mnie głoÊno, bo szedłem na rekord sezonu. Pisały o tym gazety, bo dodatkowo sensacjà było to, ˝e rekord ma pobiç chłopak zza ˚elaznej Kurtyny. Stałem si´ chyba najpopularniejszym uczniem nie tylko w Nowym Jorku, ale i w całych Stanach. Przed ostatnim meczem rozgrywek brakowało mi siedmiu punktów. Napićie było ogromne, wyszedłem na boisko i... zdobyłem 34 punkty! Mój rekord szkolnych rozgrywek w Nowym Jorku – 164 punkty – chyba nigdy nie zostanie pobity. Stałem si´ sławny i po zakoƒczeniu szkoły dostałem a˝ 78 zaproszeƒ od najlepszych amerykaƒskich uniwersytetów. Pytał pan o anegdotk´ o tym, ˝e Rockefeler wezwał moich rodziców. To ładna bajka, ale tylko bajka, za to rzeczywistoÊç jest ciekawsza. Jeden miliarder, by przekonaç mnie do wyboru jego ulubionej uczelni, zaprosił rodziców do Metropolitan Opera na Aid´, a jak si´ dowiedział, ˝e ojciec jest myÊliwym, to zabrał go na polowanie na antylopy. Miałem spotkanie z generałem, bohaterem z Wietnamu, który zachwalał mi West Point, a do Ha-

CHŁOPAK Z BIEDNEJ EMIGRANCKIEJ RODZINY TRAFIŁ DO ELITY. BO ABSOLWENCI HARVARDU TO ELITA, STAJESZ SIĘ JEJ CZĘŚCIĄ, MASZ WEJŚCIA I ZNAJOMOŚCI.

/ 33 /

rvardu osobiÊcie rekrutował mnie Robert Kennedy. Najpierw dzwonił, a póêniej, podczas kampanii wyborczej gubernator „tak przypadkiem” odwiedził naszà szkoł´ i przy okazji porozmawiał ze mnà. To była typowa „ustawka”, bo za Kennedym kroczył słynny dziennikarz Jimmy Breslin. To nie Kennedy jednak zdecydował o tym, ˝e wybrałem Harvard. Ja sam odwiedziłem kilkanaÊcie ró˝nych miejsc i tam mi si´ najbardziej podobało. Harvard dawał najwi´ksze mo˝liwoÊci, to najbogatsza uczelnia na Êwiecie! (Majàtek Harvardu wynosi 32,5 mld dolarów – przyp. GK). Ich staç na to, by dokładaç do nauki wyró˝niajàcych si´, ale pochodzàcych z biedniejszych domów studentów. Majà szeroko otwarte bramy dla tych, którzy majà talent, lecz nie majà pieni´dzy. Mój współlokator z pewnoÊcià do takich nie nale˝ał! ˚eby podkreÊliç egalitaryzm uczelni, zakwaterowano mnie w pokoju z Rockefelerem. Grałem oczywiÊcie w dru˝ynie futbolowej i pobiłem wiele lekkoatletycznych rekordów. Niestety nie wszystko si´ udało, przegrałem kwalifikacje olimpijskie w rzucie oszczepem. Miałem trzeci wynik w USA, a zajàłem dopiero czwarte miejsce. Liczono, ˝e w zespole futbolowym b´d´ grał tak, jak w Nowym Jorku, ale po pierwszym roku skaleczyłem si´ w stop´ gwoêdziem. Od rdzy wdała si´ infekcja i nie biegałem ju˝ tak szybko jak kiedyÊ, mimo wszystko nale˝ałem do czołowych sportowców uczelni. Studentem te˝ byłem niezłym. Wybrałem ekonomi´ i specjalizowałem si´ w tematyce Europy Wschodniej. Interesował mnie handel, to chciałem robiç po studiach.

RYSZARD SZARO (1948) wychowanek Wisłoka Strzyżów, absolwent Harvardu i drugi Polak w NFL, w której zaliczył pięć sezonów. W zespole New Orleans Saints rozegrał 43 mecze zdobywając 37 goli z gry oraz 82 gole z tak zwanego podwyższenia. Na zakończenie kariery zaliczył też występ w nowojorskich Jets. Jego życie to doskonała ilustracja tego czym jest American Dream zrealizowany poprzez sport i jednocześnie odpowiedź na to „jak to się robi w Ameryce”.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

Okazało si´ jednak, ˝e moja przygoda była dopiero w połowie. Cztery lata nauki mi wystarczyły, nie chciałem robiç MBA, chciałem podró˝owaç i robiç pieniàdze. Pomógł sport i Harvard. PolecieliÊmy na zawody do Pary˝a, to był mój ostatni epizod studiów. Miasto spodobało mi si´, a jeszcze bardziej to, ˝e nie było tam komisji poborowej. Nie miałem zamiaru lecieç do Wietnamu, wić udałem si´ do klubu, w którym spotykajà si´ absolwenci Harvardu i tam szybko załatwiono mi prac´. Zacz´ło si´, po dwóch latach zarabiałem około 50 tysićy dolarów rocznie. (Ârednia wysokoÊç zarobków w USA wynosiła wtedy 13 tys. dolarów – przyp. GK). To było to co chciałem robiç, latałem do Azji i zarabiałem. To był Êwietny start i bardzo mi si´ ta praca podobała, ale po pewnym czasie podró˝e mnie zmćzyły, a ja doszedłem do wniosku, ˝e skoro ktoÊ zarabia na mnie miliony, to ja powinienem dostaç podwy˝k´. Mieszkałem wtedy w Bostonie i dowiedziałem si´, ˝e do miejscowej dru˝yny NFL trafiło dwóch Anglików. To był poczàtek mody na soccer style kicker. PomyÊlałem sobie, dlaczego nie ja? Wziàłem urlop z pracy i postawiłem wszystko na jednà szal´, w wieku 27 lat zdecydowałem, ˝e zagram w lidze futbolu amerykaƒskiego. Było za póêno na testy i udział w przedsezonowym campie, wić poszedłem do tzw. klubu farmerskiego. Pierwszy zespół latał samolotem, a my jeêdziliÊmy autokarem i graliÊmy za kanapki. Najwa˝niejsza była szansa awansu. Doczekałem si´, ale nie w Bostonie. Agent znalazł mi klub w Nowym Orleanie. Kopacz zawalił im dwa mecze i było wiadomo, ˝e po kolejnym b´dà szukali nowego. Stało si´. W wieku 27 lat podpisałem kontrakt i zostałem drugim po urodzonym w Opolu Chesterze Markolu Polakiem w NFL. Robiłem to, co lubiłem, a za pierwszy sezon dostałem 100 tysićy. Było bogaty i wesoło. Nie wydawałem na auta i wille. Chciałem byç wolny, jeêdziłem taksówkami, apartamenty wynajmowałem, a o˝eniłem si´ dopiero po pi´çdziesiàtce. Sezon w NFL jest krótki, wić wolny czas sp´dzało si´ w Kalifornii, bawiliÊmy si´, znały nas wszystkie gwiazdy. To inna epoka, gdy po meczu ktoÊ był potłuczony to dostawał kokain´. Wielu graczy przez rozrywkowy tryb ˝ycia wylatywało z orbity. Mnie załatwiła kontuzja pachwiny, ale udało mi si´ jeszcze dostaç anga˝ na jeden mecz w New York Jets. Tak wymyÊlił mój agent, dzi´ki temu przeskoczyłem próg emerytalny. Od paru lat mam zwykłà „cywilnà” emerytur´, a t´ futbolowà mam od 45 roku ˝ycia. Dwa lata temu była rewaloryzacja, NFL doło˝yła nam po 560 dolarów miesićznie. Co jakiÊ czas robi´ jednak jakieÊ interesy, bo kompilacja Harvard – NFL jest piorunujàca. Ostatnio wpadłem na nowy pomysł i szukałem partnerów, zajrzałem wić do listy absolwentów z moich czasów i okazało si´, ˝e znalazłem. Ja nie wszystkich pami´tam, ale za to mnie znajà wszyscy. ˚eby zrealizowaç amerykaƒski sen, trzeba byç odwa˝nym, pracowitym i mieç troch´ szcz´Êcia. Trzeba te˝ podejmowaç ryzyko, bo cały czas jest si´ na rozstajach, nie mo˝na si´ baç wyboru drogi i nie mo˝na si´ zniechćaç brakiem pieni´dzy. Stale powtarzam, ˝e wićej jest pieni´dzy, które szukajà pomysłów ni˝ na odwrót. Młodzi ludzie z Polski, którzy chcà si´ uczyç i uprawiaç sport majà wielkie mo˝liwoÊci, amerykaƒskie szkoły stojà przed nimi otworem, trzeba tylko chcieç i spróbowaç. Tam nie przegapià ˝adnego talentu. Ch

9 PYTAŃ

Getty images

warm up

Czy wiesz, ˝e Krzysztofa Oliw´ i Mariusza Czerkawskiego ró˝ni wszystko, dosłownie wszystko? tekst: Olgierd Kwiatkowski

Getty images

KRZYSZTOF OLIWA W NHL

442 rozegranych spotkań

19 28 bramek

/ 34 /

asyst

1494

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

minuty kar

Łàczyła ich gra w NHL, ale dzieliło wszystko – wychowanie, kariera, styl gry, podejÊcie do ˝ycia. O przeszłoÊci dobrze mówi te˝ obecna sytuacja obu hokeistów, którzy jako jedyni Polacy błysn´li w NHL. Mariusz Czerkawski jest do dziÊ wzi´tym celebrytà, Krzysztof Oliwa ukrywa si´ przed polskim wymiarem sprawiedliwoÊci. Rzadko spotyka si´ a˝ tak wyraziste przeciwieƒstwa i to niemal w ka˝dym aspekcie ˝yciowym. Oliwa jest i był człowiekiem, sportowcem twardym jak lód, którego nie ukruszyły ˝adne niepowodzenia i ciosy ˝yciowe, a przyjmował ich sporo. Dzi´ki temu uporowi jako jedyny Polak zdobył Puchar Stanleya, ale nieraz popadał i popada w kłopoty. Czerkawski to niemal wzór sportowych cnót, w ka˝dym razie m´˝czyzna, który twardo stàpa po lodzie, du˝o bardziej elastyczny w dà˝eniu do celu. Cz´sto si´ słyszy, ˝e z tego powodu nie zrobił w NHL takiej kariery, na jakà go było rzeczywiÊcie staç.

OJCIEC I OJCZYM Czerkawski nie mógł narzekaç na rodzinne szcz´Êcie. Bez wsparcia rodziców, a zwłaszcza ojca nie zagrałby nigdy w NHL. Tata kierował od poczàtku jego karierà, był pierwszym trenerem (choç nie umiał nawet jeêdziç na ły˝wach), ale przede wszystkim doradcà, w koƒcu menad˝erem. Mariusza Czerkawskiego cz´sto ten układ denerwował, czuł nadmiernà presj´. Ojciec potrafił jeêdziç na mecze wyjazdowe syna prywatnym samochodem, zawsze pilnował, by wczeÊnie wracał do domu. Ale ta nadopiekuƒczoÊç miała sens, w koƒcu przyniosła sukces. To rodzina zdecydowała, ˝e 19-letni Mariusz wyemigruje do Szwecji, by zagraç w Djurgardens IF. FormalnoÊci załatwiał ojciec. Krzysztof Oliwa nazywa si´ naprawd´ Krzysztof Grabowski. Hokeista przybrał nazwisko swojego ojczyma, biologiczny ojciec wyrzekł si´ go, gdy miał 13 lat. WczeÊniej jedyny polski zdobywca Pucharu Stanleya prze˝ył w rodzinnym domu gehenn´. Ojciec – wiecznie pijany – zn´cał si´ nad dzieckiem psychicznie i fizycznie. Pozbawiony rodzinnego szcz´Êcia i perspektyw Krzysztof wczeÊnie rozpoczàł zawodowe ˝ycie. Uczył si´ w szkole zawodowej, równoczeÊnie pracował w kopalni. Przez trzy lata trzy razy w tygodniu budził si´ o czwartej rano, by dojechaç na szóstà rano do pracy. Po niej był trening i lekcje. Hokej całkowicie zmienił jego ˝ycie, choç nikt nigdy za niego tego nie zaplanował, jak u Czerkawskiego. DROGA DO NHL Droga Czerkawskiego do najlepszej hokejowej ligi Êwiata wiodła przez Szwecj´. Sp´dził tam trzy sezony. W drugoligowym Hammarby,

MARIUSZ CZERKAWSKI W NHL

9 PYTAŃ

Getty images

787 223 227

rozegranych spotkań

bramek

asyst

292

TECHNIK I ZABIJAKA Obaj do dziÊ sà najsłynniejszymi Polakami wyst´pujàcymi w NHL. Czerkawski rozegrał 745 spotkaƒ w sezonie zasadniczym i 42 w play offach, w pi´ciu klubach: Boston Bruins, Edmonton Oilers, New York

UWIELBIANY I ŚCIGANY Po zakoƒczeniu kariery obaj wrócili do Polski. Czerkawski stał si´ ulubieƒcem mediów. Pracował nawet w telewizji. W ka˝dym razie ustatkował si´. Po rozwodzie ze znanà aktorkà Izabellà Scorupcco, zwiàzał si´ z byłà wicemiss Polski Emilià Raszyƒskà. Próbował sił w biznesie, ale zało˝ona wspólnie z Jackiem Wszołà sieç klubów fitness Gymnasion, padła. Działa w Polskim Zwiàzku Hokeja na Lodzie. Przez moment wspólnie z Oliwà. Obaj chcieli postawiç prze˝ywajàcà w kraju kryzys dyscyplin´ na nogi. Zabijaka z NHL w planach odbudowy hokeja w Polsce ju˝ nie uczestniczy. Po zakoƒczeniu kariery nie uciekł od dawnego trybu ˝ycia – pełnego skandali, konfliktów z prawem. Pobił si´ nawet na zgrupowaniu kadry z młodszymi kolegami. Jedna partnerka wyrzuciła go z domu, inna zło˝yła doniesienie o pobicie. On sam uciekł z kraju. Âcigany jest listem goƒczym za wyłudzenie kredytu. ˚ycie obu zawodników dobrze oddaje ich status w NHL. Jeden grał, drugi bił. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

do którego został wypo˝yczony z Djurgardens, zdobył 93 punkty w 45 meczach w jednym sezonie. Jako pierwszy zawodnik w historii zagrał w meczu gwiazd jako zawodnik ni˝szej ligi szwedzkiej. Nauczył si´ podstaw profesjonalizmu. Poznał nowy Êwiat, w którym za wszelkà cen´ chciał pozostaç. Poszedł jednak krok dalej. Od dawna obserwowany przez trenerów Boston Bruins dostał – jeszcze w Hammarby – zaproszenie na testy i mecze towarzyskie. Po roku został zawodnikiem „Niedêwiadków”. Wszystko odbyło si´ bez wi´kszego stresu, płynnie. W wieku 22 lat zadebiutował w NHL. Oliwa, aby dostaç si´ do tej ligi, wywa˝ał zamkni´te drzwi. Po krótkim pobycie w Szwajcarii wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Nie miał tam niczego. Zamiatał ulice, pracował na parkingu. W Êwi´ta Bo˝ego Narodzenia nocował na ulicy, bo rodzina, która go przyj´ła, musiała podjàç goÊci. Po pół roku wyjechał na Floryd´ na obóz dla zawodników pragnàcych si´ dostaç do NHL. To była szkoła przetrwania. Oliwa przetrwał. Dostawał zaproszenia do klubów amatorskich i półamatorskich współpracujàcych z NHL. Grał w nich przez kilka lat. W koƒcu trafił do New Jersey Devils. Dopiàł swego. Zagrał pierwszy mecz w lidze w wieku 22 lat. Jak Czerkawski.

Islanders, Montreal Canadiens i Toronto Maple Leafs. Raz zagrał w meczu gwiazd. Cudownie jeêdził na ły˝wach, imponował technikà, miał „mi´kki nadgarstek”, co pozwalało zaskakiwaç bramkarzy niespodziewanymi strzałami. Niekiedy brakowało mu jednak siły fizycznej pozwalajàcej lepiej przetrwaç fizycznà gr´ bez pardonu. Oliwa miał jej a˝ za du˝o i jà w pełni wykorzystał. Na lodzie pełnił rol´ „Enforcera” – goryla, ochroniarza. Pilnował wi´c gwiazd: Mario Lemieux, Jaromira Jagra i wielu innych. Ka˝dy, kto wszedł mu w drog´, musiał stanàç do walki. Stoczył w NHL blisko 400 bójek. Na ławce kar przebywał Êrednio przez cztery minuty na mecz. Zyskał przydomek „polski zabijaka”, „polski młot”. Bywało te˝, ˝e strzelał bramki. Uzbierało si´ 19 przez dziewi´ç sezonów. Paradoksalnie to ten zabijaka, a nie elegancki Czerkawski doczekał si´ najwi´kszego wyró˝nienia w NHL – si´gnàł po Puchar Stanleya.

/ 35 /

minuty kar

warm up

Czy wiesz, jak toczà si´ koszykarskie losy pierwszego Polaka w NBA, Cezarego Trybaƒskiego? tekst: Olga Przybyłowicz

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 36 /

PAP

W lipcu 2002 roku, 23-letni Trybaƒski podpisał cie – NBA. Mogłem spełniç wielniebotyczny jak na polskie realia trzyletni konkie ˝yciowe marzenie. Jako natrakt w wysokoÊci 4,8 mln dolarów. Trafił stolatek p´dziłem ze szkoły prodo miasta Elvisa Presleya Memphis w stanie sto do domu, by zdà˝yç na proTennessee, do klubu Grizzlies. Nie znał j´zyka gram telewizyjny poÊwićony angielskiego, nie miał doÊwiadczenia, nie wierozgrywkom NBA. Był nadawany dział, co oznacza gra w zagranicznym klubie, w polskiej telewizji wczesnym dru˝ynie NBA. Jednym słowem ˝ycie rzuciło go popołudniem, co zmuszało mnie od razu na gł´bokà wod´. Niemal˝e 12 lat póêdo sprintów. Wpadałem spocony niej, w lipcu tego roku podpisał dwuletni kondo domu – wspomina Trybaƒski. trakt z pierwszoligowà Legià Warszawa, kluZadebiutował w zespole Membem, w którym stawiał pierwsze koszykarskie phis 15 listopada 2002 roku kroki. B´dzie grał, tak jak na poczàtku kariery, w meczu przeciwko Minnesota z numerem 12 na koszulce. Projekt „Legia” zaTimberwolves. W pierwszym sekłada awans do ekstraklasy na 100-lecie, czyli zonie przebywał na parkiecie w 2016 roku oraz powołanie akademii koszykarw 15 spotkaniach, w sumie 86 skiej. W obydwu przedsi´wzićiach Trybaƒski ma mieç znaczàcy udział. Getty images – NBA to było moje marzenie, choç w maju, gdy skoƒczył mi si´ kontrakt z zespołem z Pruszkowa, nawet nie zakładałem w najÊmielszych snach, ˝e tam trafi´. Byłem pewien tylko tego, ˝e aby si´ rozwijaç, musz´ wyjechaç. Trenerzy przede wszystkim stawiali na doÊwiadczonych zawodników, a młodzi siedzieli na ławie. Chciałem graç. W tym czasie mój Getty images agent Mark Termini sondował mo˝liwoÊci znalezienia dla mnie silnego klubu europejskiego. ˚ycie uło˝yło si´ jednak inaczej, zupełnie niespodziewanie dla minut. Jego doromnie. Dzi´ki ci´˝kiej bek to 14 punkpracy i uczestniczetów, 14 zbiórek, 6 bloków i 13 niu w wielu otwarfauli. Grizzlies wygrali 29 spotych treningach Êród 82 meczów i zaj´li przedw USA zwróciłem ostatnie miejsce w Midwest Diuwag´ a˝ dziewićiu vision. Niespełna rok póêniej (1 skautów dru˝yn paêdziernika) przeszedł do PhoNBA. Po długim naenix Suns, by po rozegraniu zamyÊle i analizie ofert ledwie czterech meczów przezdecydowałem si´ nieÊç si´ do New York Knicks. na wybór Memphis Grizzlies. W zespole wyst´W czerwcu 2008 roku trafił do Chicago Bulls, powało wówczas wielu ciekawych, perspektyale nie zdołał wywalczyç miejsca w składzie. wicznych graczy, od których mogłem si´ bardzo Przez dwa sezony wyst´pował na zapleczu wiele nauczyç. NBA – D League w zespole Tulsa 66ers. W maW ten sposób znalazłem si´ w samym Êrodku ju 2006 roku podpisał kontrakt z Toronto Rapnajwi´kszej sportowej machiny na Êwietors i przepracował obóz przygotowawczy, ale

ostatecznie tu˝ przed rozpoczćiem rozgrywek okazało si´, ˝e nie znalazł si´ w 15-osobowym składzie. W Stanach Zjednoczonych przeszedł nie tylko prawdziwà szkoł´ koszykówki, ale i ˝ycia. – To był totalny szok. Gram przeciw Michaelowi Jordanowi, na siłowni spotykam si´ z Shaquillem O’Nealem. Gdy po raz pierwszy zobaczyłem na trybunach dwadzieÊcia tysićy widzów – oniemiałem. To było coÊ niesamowitego. W polskiej lidze kilka tysićy ludzi to była du˝a frekwencja. To, co chyba najbardziej zapadło mi w pami´ç to mecz przeciwko Washington Wizards. Legendarny „Air Jordan” rzucił Grizzlies 45 punktów i to jedynie w trzech

Który Polak mo˝e pójÊç w Ameryce Êladami Mariusza Czerkawskiego, Sebastiana Janikowskiego, czy Marcina Gortata i spełniç swój amerykaƒski sen?

NHL Na razie polskich nast´pców Czerkawskiego i Oliwy w NHL nie widaç. Hokej w Polsce ma si´ coraz gorzej. – W naszym hokeju jest par´ ciekawych chłopców. Sà choçby Bartosz Jeziorski, Rafał Podlipni, Piotr Ciechanowski, czy starszy od nich Aron Chmielewski, który miał ju˝ okazj´ graç w reprezentacji Polski. ˚eby dostali szans´ gry w NHL, muszà byç jednak draftowani. Aby z kolei to si´ stało, muszà zostaç zauwa˝eni przez skautów zza oceanu. Najlepiej, gdyby pokazali si´ na arenie mi´dzynarodowej, w mistrzostwach Êwiata. Tylko w ten sposób mogà si´ przebiç. Nie przypominam sobie, by skauci z USA czy Kanady przyjechali na mecze ligowe do Polski – wyjaÊnia Czerkawski, którego skauci „wyłowili” w mistrzostwach Europy juniorów, gdy został najlepiej punktujàcym graczem oraz wybrany został najbardziej wartoÊciowym zawodnikiem zawodów. – Droga do NHL wiedzie przez dobrà gr´ na arenie mi´dzynarodowej – akcentuje Czerkawski. NFL Polacy majà małe szanse na podbój ligi futbolu amerykaƒskiego. – Dla zawodników w sile wieku z Polskiej Ligi Futbolu Amerykaƒskiego szanse na dostanie si´ do NFL sà prawie ˝adne – rozwiewa wàtpliwoÊci J´drzej St´szewski, prezes Polskiej Ligi Futbolu Amerykaƒskiego. – Nie ma mo˝liwoÊci, by ktoÊ został zauwa˝ony i si´ przebił – tłumaczy. Zdaniem St´szewskiego najpewniejsza droga do NFL wiedzie przez nauk´ w szkole Êredniej bàdê college'u. – W Stanach Zjednoczonych w futbol grajà ju˝ pi´ciolatki i aby si´ przebiç, najlepiej wyjechaç na nauk´ do USA, do college'u, a jeszcze lepiej do szkoły Êredniej. Czym wczeÊniej si´ zacznie graç, tym lepiej – twierdzi szef PLFA. Kryteria? – Podstawà jest znajomoÊç j´zyka angielskiego. Trzeba oczywiÊcie te˝ coÊ pokazaç. Byç dobrym i ci´˝ko pracowaç, by si´ cały czas doskonaliç – odpowiada St´szewski.

NBA Najwi´ksza nadzieja na kolejne gwiazdy za oceanem w koszykarzach. W 2010 roku reprezentacja Polski koszykarzy do lat 17 zdobyła w Hamburgu wicemistrzostwo Êwiata. Liderami tamtej dru˝yny byli Mateusz Ponitka i Przemysław Karnowski. Obaj talent majà ogromny, a fachowcy nie majà wàtpliwoÊci, ˝e powinni spróbowaç swoich sił w NBA. Karnowski ma znakomite warunki fizyczne. Mierzy a˝ 214 cm. Od kilku lat gra za oceanem, w lidze akademickiej NCAA w ekipie Gonzaga Bulldogs. Z roku na rok radzi sobie coraz lepiej. Schudł, nabrał muskulatury. Jest sprawniejszy. Wywalczył miejsce w pierwszej piàtce swojej dru˝yny i jest coraz bli˝ej draftu do NBA. W tym roku jeszcze si´ na to nie zdecydował, ale za rok... Sam koszykarz spokojnie podchodzi do swoich wyst´pów wÊród najlepszych. – Jeszcze za szybko na takie pytania. Jako gracz NCAA mam absolutny zakaz kontaktu z agentami i trenerami dru˝yn NBA. Teraz koncentruj´ si´ na reprezentacji, wracam do USA i nadal b´d´ si´ uczył. Jeszcze dwa lata na uczelni przede mnà. JeÊli wczeÊniej pojawi si´ opcja NBA, to wtedy b´d´ si´ dopiero nad tym zastanawiał – twierdzi. Innà drog´ wybrał Ponitka. Nie wyjechał na studia do USA. Został w Europie, gra w Telenet Ostenda. Nie oznacza to, ˝e zrezygnował z NBA. Chce graç za oceanem. Od dwóch lat zastanawia si´ nad przystàpieniem do draftu. W tym roku nawet si´ do niego zgłosił, ale tu˝ przed rozpocz´ciem wycofał swojà kandydatur´. – Pozostanie w drafcie nie miało sensu, bo nie dostałem nawet okazji pokazaç si´ klubom NBA. Miałem lecieç do USA 7 czerwca, w planach były indywidualne treningi, ale sezon w lidze belgijskiej si´ przedłu˝ył. SkoƒczyliÊmy 9 czerwca, a ja do 16 czerwca musiałem si´ okreÊliç, czy zostaj´ czy wycofuj´ swoje zgłoszenie. Dlatego zdecydowałem, ˝e rezygnuj´ – tłumaczy powody wycofania swojej kandydatury koszykarz. – Ale za rok na pewno spróbuj´ – deklaruje. Ch

/ 37 /

tekst: Michał Micor

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

kwartach. Gdy powiedziałem kiedyÊ Penny Hardaway’owi, koledze z Phoenix Suns, ˝e miałem nad łó˝kiem plakat z jego zdjćiem, nie mógł uwierzyç. Ciesz´ si´, ˝e z kilkoma koszykarzami, szczególnie z czasów gry w Memphis, udaje mi si´ nadal utrzymywaç konGetty images takty – z Hiszpanem Pau Gasolem, czy Shanem Battierem, mistrzem NBA – zdradził Trybaƒski, który ostatecznie w 2010 roku zdecydował si´ powróciç na stałe na europejskie parkiety. Podpisał kontrakt z czeskim zespołem NH Ostrava. – Chciałem zostaç w NBA, ale w pewnym momencie musiałem podjàç decyzj´ najlepszà pod wzgl´dem sportowym. Tym była dla mnie Europa. Koszykówka sprawia mi przyjemnoÊç i b´d´ grał tak długo, jak b´d´ czerpał z tego co robi´ satysfakcj´. To dla mnie jest wa˝niejsze. O wiele bardziej Istotne ni˝ zarobki czy presti˝ – deklaruje. Tu˝ przed powrotem do Polski, w ubiegłym roku była pierwsza liga litewska. Do Dzukija Olita Êciàgnàł go prezes klubu… Tomas Pacesas, były mistrz Polski i trener wielokrotnego mistrza kraju Prokomu Trefla Sopot (potem Asseco Prokom Gdynia). Gdy nabawił si´ kontuzji pleców, a w finale rozgrywek, w meczu o awans do litewskiej ekstraklasy doznał urazu ˝eber, mógł liczyç na wsparcie najbli˝szych: rodziców i ˝ony Joanny. MyÊlał o zakoƒczeniu kariery, ale rodzice, którym zawdzićza bardzo wiele, a szczególnie ˝ona, dodawali mu otuchy. To właÊnie Joanna, którà poznał ponad 10 lat temu w Nowym Jorku, jest jego najwi´kszym „motywatorem” i kibicem. Mimo spotkania „drugiej połówki” w Nowym Jorku, najwi´kszym sentymentem w USA darzy nie metropoli´, a Phoenix. Wybudował w Arizonie dom. WłaÊnie tam najcz´Êciej i najch´tniej przygotowuje si´ do sezonu i tu˝ przed jego rozpoczćiem przylatuje do Europy. W Polsce mieszka w Łomiankach, niedaleko domu rodziców. Do polskiej ekstraklasy wrócił po 12 latach przerwy w ubiegłym sezonie. Tauron Basket Lig´ rozpoczàł w Polpharmie Starogard Gd., a zakoƒczył w AZS Koszalin. W tym pierwszym zespole miał Êrednio 8,3 punktu i 6,3 zbiórki. Potem doznał kontuzji i grał mniej. Ku zaskoczeniu mediów i kibiców w lipcu podpisał dwuletnià umow´ z pierwszoligowà Legià Warszawa. Ch

9 PYTAŃ

Getty images

warm up PAP

WIELKA ÓSEMKA WIELKIEGO TRENERA Do Polski przyjechało ośmiu koszykarzy pod wodzą ARNOLDA „REDA” AUERBACHA, który w 1980 roku został uznany za najlepszego trenera NBA wszechczasów. Prowadząc Boston Celtics zdobył 9 tytułów mistrzowskich (w 1957 r. i latach 1959-1966). Jego rekord pobił Phil Jackson, który w 2010 roku uzbierał 11 tytułów. BOB COUSY, rozgrywający, sześciokrotny mistrz NBA w barwach Celtics. MVP sezonu 1956/57.

/ 38 /

BILL RUSSELL, center, jedenastokrotny mistrz NBA w barwach Celtics, w tym dwukrotnie jako grający trener (był pierwszym czarnoskórym trenerem w historii ligi). Pięciokrotny MVP NBA. Drugi na liście rekordzistów w liczbie zbiórek w karierze. Dwukrotny mistrz NCAA, mistrz olimpijski w 1956 r. OSCAR ROBERTSON, rozgrywający, mistrz NBA w 1971 r. w barwach Milwaukee Bucks, MVP sezonu 1963/64. Jedyny zawodnik w historii ligi, który w sezonie (1961/62) zanotował statystyki na poziomie triple-double: 30,8 punktów, 12,5 zbiórek i 11,4 asyst. Mistrz olimpijski w 1960 r., trzykrotny król strzelców NCAA (1958-60). JERRY LUCAS, skrzydłowy lub center, mistrz NBA w 1973 r. w barwach New York Knicks. Zwycięzca klasyfikacji najskuteczniejszych w rzutach z gry w sezonie 1963/64. Mistrz olimpijski i mistrz NCAA w 1960 r. BOB PETTIT, silny skrzydłowy, mistrz NBA w sezonie 1957/58 w barwach St. Louis Hawks. Trzykrotny finalista ligi, dwukrotny król strzelców (1956 i 1959 r.). Pierwszy zawodnik w historii ligi, który zdobył 20 000 punktów. TOM HEINSOHN, skrzydłowy lub center, ośmiokrotny mistrz NBA jako zawodnik w barwach Boston Celtics. Później trener Celtów, zdobywca dwóch tytułów w latach 1974 i 1976, a w 1973 roku wybrany najlepszym trenerem ligi.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

K. C. JONES, obrońca, ośmiokrotny mistrz NBA jako zawodnik w barwach Boston Celtics. Mistrz NCAA w latach 1955 i 1956, mistrz olimpijski 1956. Jako trener Celtów dwukrotny mistrz NBA w 1984 i 1986 r. TOM GOLA, obrońca lub niski skrzydłowy, mistrz NBA w 1956 r. w barwach Philadelphia Warriors. Mistrz NCAA i najlepszy zawodnik roku rozgrywek akademickich w 1954 r.

9 PYTAŃ

Czy wiesz, ˝e w epoce gł´bokiego komunizmu w Polsce wystàpiło oÊmiu fantastycznych graczy NBA, z których ka˝dy trafił póêniej do „Galerii Sławy”?

a przybysze z USA pokonali bez problemu pi´ç polskich klubów: Legi´ i AZS AWF Warszawa, Wisł´ Kraków, Âlàsk Wrocław i Wybrze˝e Gdaƒsk. Najni˝szy wymiar kary otrzymali legioniÊci (20 punktów straty), najgorzej potraktowano Wisł´ (70:117). Sà dwie wersje, jak doszło do tego tournée. Pomysł miał powstaç w Departamencie Stanu USA lub te˝ podsunàł go sam prezydent Lyndon Johnson. Celem miało byç poprawienie wizerunku amerykaƒskiego basketu, po tym jak rok wczeÊniej na mistrzostwach Êwiata reprezentacja kraju nie stan´ła na podium, a szerzej – promocja USA. Wyprawa nosiła nazw´ 1964 U. S. State Department European Tour, a wbrew niej zespół poza Polskà, Rumu-

POTAŃCÓWKA ZA DWA AUTOGRAFY

W Krakowie amerykańscy koszykarze odwiedzili jedno z najbardziej kultowych miejsc tamtych czasów, studencki klub „Pod Jaszczurami”. Wejście umożliwił im ówczesny student Wyższej Szkoły Rolniczej, Jerzy Kalinka – klubowy bramkarz. – Pewnego wieczoru zobaczyłem, że przed wejściem, wśród ludzi, dla których nie ma już biletów, wyróżniają się bardzo wysocy mężczyźni. Jeden to Jerry Lucas, drugiego nie pamiętam, był to bodaj Tom Gola. Dobrze mówiłem po angielsku, poszedłem spytać, co ich tu sprowadza. Chcieli kupić bilety, których już nie było – odpowiedziałem, że mogą wejść, są mile widziani. Lucas próbował się jakoś odwdzięczyć i dał mi autografy na dwóch banknotach funtowych, którymi chciał płacić wcześniej za bilety. Koszykarze zostali rozpoznani, ludzie popatrywali na nich ciekawie, ale nie zrobiło się zbiegowisko. Posiedzieli dłuższą chwilę, wypili piwo, czy wino, posłuchali muzyki. A autografy się rozeszły „po cenie” banknotów, bo pojechałem po kilku latach na Zachód i wydałem te dwa funty – wspominał, zmarły niedawno, Kalinka.

Na szóstej stronie za winietà „Proletariusze wszystkich krajów łàczcie si´” dziennikarze nie ukrywali zachwytu: „Koncert wirtuozów koszykówki”, „Popis amerykaƒskich koszykarzy”, „Lepiej ju˝ graç nie mo˝na”. Kiedy ekipa All Stars pojechała do Krakowa, porównywano jà do Haarlem Globetrotters, którzy zawitali tu kilka lat wczeÊniej: „Tam były cyrkowe sztuczki, a tu prawdziwa arcymistrzowska koszykówka”. „Koszykówka w ich wydaniu to perfekcja, to pi´kno zespołowych i indywidualnych poczynaƒ” – w dalszej perspektywie były wyniki,

nià i Jugosławià odwiedził równie˝ Egipt. W ciàgu pi´ciu tygodni zaliczył 21 meczów, wszystkie wygrał. Geneza tej wyprawy ma tak˝e polskie wàtki, gdy˝ na przełomie 1963/64 roku trzy miesiàce w Stanach Zjednoczonych sp´dził selekcjoner naszej reprezentacji, Witold Zagórski. Wyjazd był nagrodà za srebrny medal, jaki „Biało-Czerwoni” wywalczyli w mistrzostwach Europy. Pod jego wodzà reprezentacja prze˝ywała okres historycznej prosperity, poza wspomnianym, najwi´kszym sukcesem, stawała na najni˝szym

stopniu podium dwóch kolejnych ME, a w 1967 r. zaj´ła piàte miejsce w mistrzostwach Êwiata. Za oceanem Zagórski przyglàdał si´ zajćiom dru˝yn uniwersyteckich, zaw´drował te˝ na Harward, który koszykarsko był słaby, ale tamtejszy trener, Will Wilson dobrze znał Reda Auerbacha, prowadzàcego Boston Celtics. I tak jednego z najbardziej utytułowanych szkoleniowców w dziejach poznał równie˝ Zagórski, a podczas jednej z wielu pogaw´dek miał rzuciç: „A mo˝e byÊcie si´ zebrali i przyjechali do nas na par´ meczów?”. Zebrali si´ w ósemk´, z której ka˝dy trafił póêniej do „Galerii Sławy”, a pićiu z nich zostało wybranych do grona pi´çdziesićiu najlepszych koszykarzy w historii NBA na jej półwiecze. Pokazali, jak technika mo˝e iÊç w parze z siłà i sprawnoÊcià, ˝e wysoki wzrost nie musi upoÊledzaç tych cech, ˝e piłk´ do kosza mo˝na nie tylko wrzucaç, ale i wkładaç, ˝e najefektowniejszà, bez straty skutecznoÊci, formà obrony jest „czapa” (nie miała w Polsce wówczas swojej nazwy, opisywano jà jako: „wychwytywanie tu˝ przed koszem strzelonej przez przeciwnika piłki”). Amerykanie nie zetkn´li si´ zbyt mocno z komunistycznà rzeczywistoÊcià, choç o niektórych jej aspektach musieli słyszeç. Inaczej Auerbach, jego asystent Buddy LeRoux i Cousy nie wymyÊliliby ˝artu, jaki ten pierwszy opisywał póêniej w swoich wspomnieniach, a rozgrywajàcy w wywiadzie dla gazety „Bennington Banner”. Namówili oni polskiego trenera, aby wraz z kolegà ubrali prochowce i udali, ˝e aresztujà Toma Heinsohna. Dopadli go w pokoju Jerry Lucasa i Toma Goli, pokazali trefnà odznak´ i powiedzieli: „Heinsohn. Ty idziesz. Bierz paszport. JesteÊ aresztowany. Mamy pytania”. Protestujàcy Heinsohn został poprowadzony korytarzem, nast´pnie wprowadzony do restauracji i posadzony przy stole. „Czekaj tutaj” – nakazali. Heinsohn zorientował si´, ˝e jest wkrćany dopiero wtedy, gdy wyjrzał przez okno i zobaczył zwijajàcych si´ ze Êmiechu trzech dowcipnisiów. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

„JesteÊmy w obecnym składzie najsilniejszà dru˝ynà, na jakà staç Stany Zjednoczone” – stwierdził po wylàdowaniu na Ok´ciu w maju 1964 roku Bob Cousy. Genialny rozgrywajàcy jedynej w historii reprezentacji NBA, jaka przyjechała do Polski, aby zmierzyç si´ z naszymi zespołami. WłaÊciwie nie wiadomo, co jest dziwniejsze. Czy fakt, ˝e od zało˝enia NBA w 1946 r. jej delegacja zjawiła si´ u nas akurat w doÊç ponurej epoce Gomułkowskiej? Czy to, jak wizyt´ profesjonalnych zawodników, symboli zachodniego kapitalizmu, opisywała „Trybuna Ludu”, organ KC PZPR, kierowany przez Leona Kasmana, jednego z najbardziej fanatycznych komunistycznych propagandystów.

/ 39 /

tekst: Paweł Fleszar

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 40 /

Szatnia Toronto Maple Leafs przed meczem z Detroit Red Wings

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 41 /

inside the game

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 42 /

Ch inside the game

COVER STORY / 43 /

BĄDŹ PRZYWÓDCĄ, ROZMOWA Z MARCINEM GORTATEM rozmawiał: Grzegorz Miecugow zdj´cia: Marta Wojtal

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

A NIE UCZNIEM

inside the game

/ 44 /

Marcin w ka˝dej sytuacji stara si´ pokazaç mi, jak si´ walczy. Nawet podczas treningu rzutowego podpowiada – tu si´ ustaw, tak postaw nogi. Du˝o czerpi´ z tych lekcji

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Przemysław Karnowski, koszykarz reprezentacji Polski

ówisz Marcin Gortat – myÊlisz 60 milionów dolarów za przedłu˝enie kontraktu z Waszyngton Wizards. I niby nie jesteÊ w bł´dzie, a jednak jesteÊ. Bo te 60 milionów to wycinek, a nie definicja polskiej gwiazdy w najlepszej koszykarskiej lidze Êwiata. Spełnianie swojego

Nie wiedziałam, czego mog´ si´ spodziewaç jadàc na sesj´ z Marcinem. Troch´ si´ bałam, a okazało si´, ˝e to strasznie fajna postaç. Jest wyluzowany i szybko odnalazł si´ w klimacie sesji w takiej konwencji pół˝artem, półserio Marta Wojtal, fotograf

amerykaƒskiego snu Gortat rozpoczàł wiele lat temu. Mo˝e na poczàtku nawet nie był to sen amerykaƒski, bo czy na osiedlu w łódzkich Bałutach mo˝na wyÊniç sobie gr´ rami´ w rami´ z najwi´kszymi gwiazdami NBA… ? Jak Martin Luther King Gortat miał jednak marzenie i konsekwentnie je realizował. Najpierw w Polsce, potem w Europie, wreszcie w Ameryce. Bo w Ameryce, gdy połàczy si´ prac´, konsekwencj´, wiar´, determinacje, cierpliwoÊç wszystko jest mo˝liwe. Nawet polskie pierogi, którymi w studiu telewizyjnym zajada si´ legendarny Shaquille O’Neal. Mówisz Marcin Gortat – myÊlisz wielki koszykarz z dzieckiem na ramionach wkładajàcym piłk´ do kosza. I niby nie jesteÊ w bł´dzie, a jednak jesteÊ. Bo ta scena to tylko wycinek, a nie definicja działaƒ

COVER STORY wywiad / 45 /

Rozmowa z Marcinem Gortatem była prze˝yciem. To koszykarz Êwiatowego formatu. Młody człowiek, który ma bardzo dobrze poukładane w głowie. To człowiek – przedsi´biorstwo

Joakim Noah, Êrodkowy Chicago Bulls

Grzegorz Miecugow, dziennikarz

30-letniego gracza w Polsce. Gortat prowadzi latem wielkie campy dla dzieci, w czasie których trenuje z adeptami basketu i inspiruje do spełniania marzeƒ. Organizuje charytatywne show, którego punktem kulminacyjnym jest mecz zespołu Gortata z dru˝ynà Wojska Polskiego. Spotyka si´ ze sponsorami fundacji MG13. Ârodkowy Waszyngton Wizards to dzisiaj człowiek – instytucja. Mówisz Marcin Gortat – myÊlisz człowiek, który wylał sobie betoniark´ zimnej wody z lodem na głow´ w ramach Ice Bucket Challenge (nagranie powstało w czasie sesji dla naszego magazynu). I niby nie jesteÊ w bł´dzie, a jednak jesteÊ. Bo ta scena to tylko kilkanaÊcie sekund z jego pobytu w kraju. Latem zawitał m.in. na bieg Usaina Bolta w czasie memoriału

Kamili Skolimowskiej, oglàdał Super Mecz i piłkarzy Realu Madryt na Stadionie Narodowym, kibicował swoim kolegom z reprezentacji w czasie meczu eliminacji do Mistrzostw Europy. Znalazł te˝ czas dla przyjaciół i bliskich. Bo Gortat Polsk´ kocha i nie odcina si´ od korzeni. I dlatego nie jest łatwo umówiç si´ z Marcinem. Podobnie jak on mieliÊmy jednak amerykaƒskie marzenie i podobnie jak jemu udało nam si´ je spełniç. Najpierw przed obiektywem w Łodzi stanàł wyluzowany człowiek, z poczuciem humoru, dystansem do samego siebie, w mig łapiàcy kontakt z otoczeniem i potrafiàcy puÊciç do niego oko… A potem był wywiad w salonie VIP na warszawskim Ok´ciu. I tutaj było ju˝ troch´ powa˝niej…

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Marcin Gortat to bardzo dobry gracz. Jest utalentowanym zawodnikiem, potrafi zrobiç ró˝nic´ w grze zespołu. Umie zdobywaç punkty na wiele sposobów, gra twardo, fizycznie, zbiera, walczy w obronie, Êwietnie blokuje

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 46 /

Niestety prawda jest taka, ˝e tata nie jest osobà wylewnà, i prawda jest te˝ taka, ˝e widział mnie mo˝e dwa razy grajàcego w reprezentacji Polski. Nigdy nie widział mnie w meczu w NBA

COVER STORY

Dokąd lecisz? Do domku, czyli do Orlando na Florydzie. Mam tam du˝y dom, w którym troch´ odpoczn´, a potem polec´ do Waszyngtonu, bo zaczyna si´ sezon. Czyli mówiąc, że lecisz do domu, mówisz o Ameryce. No troch´ tak, a to z tego wzgl´du, ˝e dzisiaj Ameryka daje mi w zasadzie wszystko. Prac´, szans´ rozwoju, mo˝liwoÊç realizowania marzeƒ. I to wszystko na najwy˝szym poziomie. Dlatego niestety jeszcze przez długie lata b´d´ to miejsce nazywał domem. Dlaczego niestety? Niestety, poniewa˝ chciałbym, ˝eby to wszystko było w Polsce. Czyli, ˝eby w naszym kraju były takie warunki ˝ycia jak w Ameryce, ˝eby było takie Êrodowisko, w którym teraz tam mieszkam i ˝yj´, ˝eby była troch´ inna mentalnoÊç, ˝eby inaczej byli postrzegani ludzie ambitni, walczàcy i dà˝àcy do sukcesu.

Miałeś wtedy dwadzieścia lat. Znałeś język angielski? Znałem, bardzo dobrze znałem i to chyba był ten du˝y plus, który sprawił, ˝e oprócz tego, ˝e si´ dogadywałem, to mogłem sam poznawaç Ameryk´. Zawsze byłem ciekaw nowych miejsc i zawsze byłem samotnikiem, dlatego potrafiłem sam lataç po całym Orlando: po klubach, restauracjach, parkach i szukałem ciekawych miejsc. Pierwszego dnia, kiedy postawiłem stop´ w Orlando, powiedziałem – tutaj kiedyÊ mógłbym graç, tu bym si´ na pewno odnalazł.

/ 47 /

Pamiętasz swoje pierwsze spotkanie ze Stanami Zjednoczonymi? Pami´tam, bo to było prawdziwe zderzenie. Było to dziesi´ç lat temu. Zostałem zaproszony przez dru˝yn´ Orlando Magic na miesi´czne treningi, przygotowanie do ligi letniej. I musz´ powiedzieç, ˝e było to coÊ niesamowitego – mieszkaç na Florydzie, w hotelu skàd miałem dojazd do hali w dziesi´ç minut, byç pomi´dzy Amerykanami, trenowaç regularnie. To było coÊ niesamowitego, fantastyczne prze˝ycie.

I tak było. Trzy lata póêniej podpisałem kontrakt.

Dla ludzi mojego rocznika nazwisko Gortat nie jest obce, kibicowałem Twojemu tacie, który był świetnym bokserem i dwukrotnym medalistą olimpijskim. Jak Twój ojciec przyjmuje Cię dzisiaj? MyÊl´, ˝e gdzieÊ gł´boko w sobie na pewno jest z mojego powodu szcz´Êliwy. Niestety prawda jest taka, ˝e tata nie jest osobà wylewnà, i prawda jest te˝ taka, ˝e widział mnie mo˝e dwa razy grajàcego w reprezentacji Polski. Nigdy nie widział mnie w meczu w NBA.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Czyli lądujesz w tym Orlando, lądujesz na Florydzie i myślisz „ale tu jest fajnie, ale tu mi się podoba, tu mógłbym mieszkać, tu mógłbym żyć”? Nic Ci nie przeszkadzało, nic Cię nie denerwowało? Nic mnie nie denerwowało. KtoÊ mógłby powiedzieç – jesteÊ daleko od przyjaciół, daleko od rodziny, wi´c musi ci byç nielekko. Ale ja tam byłem po to, ˝eby realizowaç swoje marzenia i to takie marzenia, które mogły zagwarantowaç mi byt, na poziomie pozwalajàcym sprowadziç i rodzin´, i przyjaciół. Orlando idealnie do mnie pasuje. Mówi si´, ˝e Orlando jest takim miejscem wypoczynkowym, turystycznym i raczej dla ludzi starszych, którzy odpoczywajà sobie od wielkich miast takich jak Nowy Jork, Los Angeles czy Miami. Mnie jednak, chocia˝ przecie˝ jestem młody, akurat takie Orlando odpowiada.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 48 /

Ch inside the game

Ilu ludzi zatrudniasz? Niedawno to liczyłem i wyszło mi, ˝e zatrudniam czternastu ludzi. Sà to menad˝erowie marketingowi, agenci sportowi, asystenci, ludzie od PR i osoby prowadzàce moje strony internetowe. Sà te˝ jeszcze moi partnerzy biznesowi, którzy sprawdzajà dla mnie ró˝nego rodzaju inwestycje oferowane poprzez ró˝ne dziwne osoby. Czyli ktoś mówi tak – Marcin, mam dla Ciebie propozycję, zróbmy to i to i wtedy Ty mówisz do jakiegoś swojego współpracownika – przyjrzyj się temu? Tak to mniej wi´cej wyglàda. Zazwyczaj ponad pi´çdziesiàt procent tych ofert odpada na dzieƒ dobry. I ja si´ nawet o nich nie dowiaduj´, bo moi współpracownicy znajà mnie wystarczajàco dobrze, by wiedzieç, ˝e mnie to nie zainteresuje, bo to nie pokrywa si´ z moimi celami – i nie chodzi tu nawet o zysk.

W Polsce jesteś bardzo rozpoznawalny. Zresztą wszędzie jesteś rozpoznawalny. Przeszkadza Ci to? Nie da si´ ukryç, ˝e jestem z daleka widoczny. Mam w koƒcu te dwieÊcie trzynaÊcie centymetrów. KiedyÊ wstydziłem si´ mojego wzrostu, a dzisiaj chodz´ dumny, wyprostowany, poniewa˝ ten wzrost dał mi wszystko, sprawił, ˝e jestem tym, kim jestem. DziÊ, gdybym mógł, to bym jeszcze kilka centymetrów sobie doło˝ył. Nie da si´ ukryç, ˝e moja rozpoznawalnoÊç w Polsce jest dla mnie mćzàca. Sà momenty, kiedy naprawd´ chciałbym zało˝yç czapk´ niewidk´, albo zaciàgnàç kaptur na głow´ i spokojnie siedzieç w restauracji pomi´dzy setkà ludzi. Bo to nie jest tak, ˝e ja przyje˝d˝am do jakiegoÊ hotelu, czy do restauracji dla rozrywki. Zazwyczaj jestem tam na spotkaniach biznesowych, albo z powodu jakichÊ innych istotnych dla mnie spraw. I gdy ktoÊ podchodzi i mówi, ˝e nie chce przeszkadzaç, ale właÊnie to robi, to jest to dla mnie niezrozumiałe. Miałem niedawno takà sytuacj´, ˝e podjechałem do hotelu, w którym trwało wesele. Jeden z weselników zrobił sobie ze mnà zdjćie. Poprosiłem, ˝eby nikomu o mnie nie mówił i ka˝dy pójdzie w swojà stron´. Tymczasem on wraca na to wesele i krzyczy do wszystkich, ˝e Gortat jest przed klubem i wybiega sto pi´çdziesiàt osób. Naprawd´ jest to niewygodne. Mimo wszystko staram si´ nie odmawiaç proÊbom o autografy i zdjćia.

Ludzie pewnie myÊlà, ˝e gdy ktoÊ ma pieniàdze, to kupuje samoloty i lata nimi nie wiadomo gdzie. Ja wol´ Polsk´, a gdy ju˝ tu jestem, to jad´ do Sopotu, Krakowa, Łodzi czy do Warszawy

Kto cię nauczył żyć w biznesie? MyÊl´, ˝e ˝ycie, ˝ycie w specjalnym Êrodowisku. Niemal ka˝dego dnia spotykam weteranów NBA, ró˝nych ludzi biznesu. Tak jest w Stanach i tak było wczeÊniej, gdy grałem w Niemczech. To sà setki kontaktów i mnóstwo doÊwiadczeƒ. MyÊl´, ˝e to powoduje, ˝e marka Marcin Gortat z roku na rok si´ rozwija. Mówiłem, ˝e zatrudniam czternaÊcie osób, ale gdyby policzyç te˝ szkoł´, która jest podpi´ta pod mojà fundacj´ to wyjdzie na to, ˝e zatrudniam ponad sto osób. Mam trzydzieÊci lat, a szkoła jest od trzech lat, czyli mo˝na powiedzieç, ˝e w wieku dwudziestu siedmiu lat zatrudniałem grubo ponad sto osób. Nie jest łatwo ˝yç ze ÊwiadomoÊcià, ˝e je˝eli si´ potkn´ to te ponad sto osób mo˝e straciç prac´. Ale dziÊ z dumà mog´ powiedzieç, ˝e nie jesteÊmy Êredniakami, jesteÊmy du˝à markà i ciàgle roÊniemy. To jest odpowiedzialnoÊç i za to płaci si´ pewnà cen´, na przykład cierpi na tym moja rodzina i moi najbli˝si przyjaciele. Gdy mówiłeś o szkole, to się uśmiechnąłeś, gdy mówiłeś o zyskach z biznesów, to tego uśmiechu nie było. Co jest zatem dla Ciebie miarą sukcesu? MyÊl´, ˝e spełnianie rzeczy, które „krćà” człowieka. Mnie na przykład krći to, ˝eby byç jednym z najlepszych koszykarzy na Êwiecie i krći mnie to, ˝eby byç dominujàcym zawodnikiem w meczu. Ale tak˝e krći mnie to, ˝e mog´ pójÊç do szkoły i zbudowaç dzieciakom całà sal´ od podstaw. ˚e mog´ spotkaç si´ z setkà dzieci na campie, porozmawiaç z nimi, poodbijaç piłk´. To nie jest tylko dawanie, bo ja te˝ czerpi´ z tego energi´ do działania. Wiem, ˝e sà dzieci, które nie Êpià trzy dni przed campem, bo sà tak podekscytowane, ˝e przyjadà pograç z Marcinem Gortatem. Sà dzieciaki, które przez cały tydzieƒ pastujà buty, ˝eby te były dobrze przygotowane na trening ze mnà. I to jest coÊ, co mnie

COVER STORY

A drobne rzeczy sprawiają Ci przyjemność? OczywiÊcie, sà dni, kiedy id´ do salonu kupiç sobie nowe Porsche. Ale to nie jest cz´ste, no powiedzmy, ˝e zdarza si´ raz na pi´ç lat. Cz´Êciej wpadam do sklepu, ˝eby kupiç nowà gr´ na Play Station. Ludzie pewnie myÊlà, ˝e gdy ktoÊ ma pieniàdze, to kupuje samoloty i lata nimi nie wiadomo gdzie. Ja wol´ Polsk´, a gdy ju˝ tu jestem, to jad´ do Sopotu, Krakowa, Łodzi czy do Warszawy. Nie ciàgnie mnie na Karaiby czy te˝ na wyspy Bahamy.

Powiedziałeś, że chciałbyś być jeszcze wyższy. Ale to nie tylko centymetry decydują o sukcesie. No nie, oczywiÊcie, ˝e nie. Chodziłem do szkoły sportowej imienia Eugeniusza Lokajskiego, miałem dwie godziny wychowania fizycznego dziennie, ci´˝ko pracowałem od samego poczàtku, regularnie biegałem sztafety, biegałem przez płotki, skakałem w dal, skakałem wzwy˝, rzucałem oszczepem i pchałem kulà. No i miałem mam´ siatkark´ a tat´ boksera. Czyli miałem doskonałe geny, ale pilnowanie tego, by si´

/ 49 /

Czy dzisiaj Marcin Gortat to nie tylko człowiek, ale i firma? Mo˝na tak powiedzieç, tak myÊl´, ˝e jestem takà małà korporacjà.

motywuje, nakr´ca. Widz´ z jakà zaci´toÊcià dzieci trenujà na treningach, cz´sto tylko dlatego, ˝e na coÊ im zwróciłem uwag´. To jest ogromna odpowiedzialnoÊç. Czasami w NBA czuj´, ˝e jestem u kresu moich mo˝liwoÊci i jest mi naprawd´ ci´˝ko, ale wtedy przypominam sobie, ˝e te dzieci te˝ mogłyby powiedzieç, ˝e si´ załamujà, a jednak trenujà, starajà si´. Takie myÊli dodajà mi energii. A pieniàdze? OczywiÊcie, ˝e te˝ sà miarà sukcesu. Ludzie czasem mówià, ˝e pieniàdze szcz´Êcia nie dajà. Ale to nieprawda, pieniàdze szcz´Êcie dajà, tylko trzeba wiedzieç, jak je wykorzystaç.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Nie ma telewizora? Ma, w telewizji mnie oglàda, ale wolałbym, ˝eby przyszedł na mecz, ˝eby na ˝ywo mnie zobaczył w akcji. Niestety tata jest dziÊ człowiekiem zm´czonym: sportem, ˝yciem i bardzo trudno jest go wyciàgnàç z domu.

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 50 /

Zawsze byłem uparty, chciałem byç jeszcze lepszy, chciałem dominowaç tak˝e wtedy, gdy wyjechałem z Łodzi

COVER STORY

rozwijaç, zale˝y do rodziców i opiekunów tylko do pewnego wieku. Zawsze byłem uparty, chciałem byç jeszcze lepszy, chciałem dominowaç tak˝e wtedy, gdy wyjechałem z Łodzi. Trenowałem z najlepszymi trenerami w NBA, którzy mówili mi, jak trzeba si´ rozwijaç – nie tylko szkoliç prawà r´k´, ale tak˝e szkoliç lewà r´k´, pracowaç nad rzutem z dystansu, pracowaç nad kozłem lewà i prawà r´kà, nauczyç si´ skakaç nie tylko z jednej nogi, ale tak˝e z dwóch nóg, wzmocniç nie tylko gór´, czyli mieç fajne bicepsy, tricepsy na pla˝´, ale tak˝e mieç silne nogi, które pomogà przepchnàç kogoÊ pod koszem. RównoczeÊnie uczyłem si´, jak si´ odpowiednio zachowywaç poza parkietem, jak wiàzaç krawat, od którego widelca zaczàç jedzenie, kiedy siedzimy przy stole z kimÊ wa˝nym, jak odłamaç kawałek chleba, ˝eby na przykład przy prezydencie nie zrobiç sobie wstydu. Cały czas te˝ szlifowałem angielski. To był cały oÊmioletni proces, który zresztà jeszcze trwa.

Uważałeś, że jesteś niedoceniany? Tak. I działacze zrozumieli, ˝e albo trzeba dla mnie znaleêç miejsce w składzie, albo trzeba mnie po prostu sprzedaç i tak si´ te˝ stało. Podobnie było w reprezentacji Polski. Trener, który Êciàgnàł mnie z ŁKS do Kolonii, rok, czy dwa lata póêniej został trenerem reprezentacji Polski. W du˝ej mierze dostał t´ posad´ dzi´ki mojej rekomendacji. No a potem było tak, ˝e dla reprezentacji zrezygnowałem z wakacji, ale na boisku jestem dwie, trzy, cztery czy pi´ç minut.

/ 51 /

Miałeś chwile załamania, gdy zaczynałeś grać w NBA i spędzałeś średnio zaledwie dwie minuty na parkiecie? Był taki moment załamania w Orlando, w trzecim roku mojego grania, kiedy tak naprawd´ podpisałem kontrakt i czułem to, ˝e mógłbym zaczàç byç zawodnikiem, który mo˝e graç w pierwszej piàtce. Zaczàłem wtedy głoÊno mówiç, ˝e chc´ graç dłu˝ej, i chyba wtedy do działaczy i trenerów dotarło to, ˝e zaczynam si´ buntowaç.

Utrata wakacji to taka wysoka cena? To nie chodzi o wakacje, podczas których mogłem odpoczywaç. Straciłem wakacje, podczas których mogłem szkoliç si´ indywidualnie w domu i poprawiaç jakieÊ mankamenty. I to był gwóêdê do trumny mojej gry w tamtej reprezentacji. Powiedziałem, ˝e sorry, skoro nie jestem najlepszy, to nie b´d´ przyje˝d˝ał, bo dla mnie jest to strata czasu. Nie lubi´ jak ktoÊ si´ ze mnà umawia, a potem nie dotrzymuje umowy. I to te˝ był taki moment załamania jak w Orlando, ale mam wokół siebie ludzi, którzy szybko potrafià mnie postawiç do pionu.

W jakim sensie funkcjonować lepiej? MyÊl´, ˝e czas najwy˝szy przestaç patrzeç na ludzi dookoła, a skoncentrowaç si´ na samym sobie. W Polsce niestety ciàgle jest tak, ˝e je˝eli ktoÊ osiàgnie sukces, to si´ go pokazuje palcami i obgaduje. Szuka si´ dziury w całym i spekuluje w jaki, oczywiÊcie nieuczciwy sposób on do tego sukcesu doszedł.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Jesteś w Polsce bardzo często, ale mieszkasz tam, więc masz na nasz kraj spojrzenie z pewnego dystansu. Czy my się zmieniamy? MyÊl´, ˝e idziemy powolutku do przodu. Ja wyjechałem z Polski dwanaÊcie lat temu. Cztery lata byłem w Niemczech, ósmy rok zaczynam w Stanach. I zapraszam ró˝nych amerykaƒskich znajomych do Polski, bo uwa˝am, ˝e nie mamy si´ czego wstydziç. Nie pr´dko b´dziemy mieli takie autostrady, czy takie restauracje jakie sà w Ameryce, ale naprawd´ nie mamy powodu do wstydu, rozwijamy si´. Ale niewa˝ne kto b´dzie w Polsce rzàdził, niewa˝ne ilu Gortatów b´dzie grało w NBA, ale nie przeskoczymy do wy˝szej ligi, je˝eli ludzie nie zacznà funkcjonowaç troszeczk´ lepiej. Ka˝dy t´ zmian´ powinien rozpoczàç od siebie.

inside the game

Zawiść? ZawiÊç i ciàgłe narzekanie. Gdybym miał takà drogà podà˝aç, tak jak dzisiaj wi´kszoÊç ludzi w Polsce, to bym w ˝yciu nie dostał si´ do miejsca, w którym jestem. Nie patrz na to kto jest przed tobà, tylko zrób coÊ ze sobà, popraw swoje umiej´tnoÊci, ˝eby przeskoczyç t´ osob´, która jest przed tobà. Nauczyłem si´ tego za granicà. W du˝ej mierze nauczył mnie tego mój mentor Sasza Obradovic. A kto to jest Sasza Obradovic? To były zawodnik reprezentacji Serbii i mój trener w Niemczech.

/ 52 /

Acha, to stąd Twoja znajomość serbskiego. Tak, stàd. To Sasza mnie nauczył, by zaczynaç od siebie. KiedyÊ si´ Êmiałem, ˝e gdybym startował w wyborach prezydenckich to moim hasłem byłoby – „Skoncentruj si´ na sobie. Zacznij od siebie. Przestaƒ narzekaç. Musisz iÊç na dwanaÊcie godzin do pracy, to zmieƒ to tak, ˝ebyÊ poszedł na cztery godziny i ˝ebyÊ mógł z tego utrzymaç rodzin´”. Trochę długie hasło. Fakt, mo˝e przydałoby si´ krótsze, ale sens byłby właÊnie taki. Dzisiaj ludzie mówià z zazdroÊcià, ˝e Gortat zarabia dwanaÊcie „baniek” rocznie, szeÊçdziesiàt milionów dolarów w pi´ç lat i ˝e sodówka uderzyła mu do głowy. A je˝eli ktoÊ pracuje za tysiàc osiemset złotych i w koƒcu zmienia prac´ i zaczyna zarabiaç dwa razy tyle, to czy to mnie uprawnia do tego, ˝e mog´ powiedzieç, ˝e mu sodówka uderza do głowy, albo, ˝e jest gwiazdorkiem? Je˝eli ktoÊ chce poprawiç jakoÊç swojego ˝ycia, to po prostu ma do tego prawo.

Masz trzydzieści lat, jak na sportowca to jest to już wiek dojrzały, pograsz jeszcze pięć lat – na tyle podpisałeś kontrakt w Waszyngtonie – i przejdziesz na emeryturę jako ciągle młody człowiek. Przed tobą będzie jeszcze pięćdziesiąt-sześćdziesiąt lat życia. No miejmy nadziej´. Masz plan na dojrzałość i na starość? Wiesz co ze sobą zrobisz, gdy już nie będziesz ciężko trenował, a w koszykówkę zagrasz od czasu do czasu? My, zawodnicy NBA, jesteÊmy przygotowywani do tego, ˝eby po zakoƒczeniu kariery wejÊç w nowà rol´. Na przykład zostaç trenerem, czy komentatorem, ale jesteÊmy tak˝e przygotowywani do tego, by nie wpaÊç w depresj´ po tym, gdy nagle przestaniemy staç w Êwietle reflektorów. Bo musimy sobie zdawaç spraw´ z tego, ˝e nagle te Êwiatła zgasnà, nagle zostaniemy w domu i nikt do nas nie zadzwoni. To trudny moment, bo mo˝e si´ okazaç, ˝e nie masz celu w ˝yciu. Ale ja buduj´ mark´ Marcin Gortat i dlatego tworz´ fundacj´ Marcina Gortata, ˝eby mieç t´ satysfakcj´, ˝e jak zakoƒcz´ karier´, to b´d´ miał mnóstwo ró˝nego rodzaju wyjÊç. Dzisiaj, prosz´ mi wierzyç, w jednym miesiàcu myÊl´ sobie, ˝e chciałbym byç prezydentem, w drugim miesiàcu myÊl´ sobie, ˝e chciałbym byç trenerem od przygotowania fizycznego i od siłowni w NBA, potem wpada mi do głowy, ˝e chciałbym si´ zajmowaç tylko pracà charytatywnà, potem znowu wpada mi do głowy, ˝e chciałbym mieç trójk´-czwórk´ dzieci i zajmowaç si´ tylko rodzinà.

Skoncentruj si´ na sobie. Zacznij od siebie. Przestaƒ narzekaç. Musisz iÊç na 12 godzin do pracy, to zmieƒ to tak, ˝ebyÊ poszedł na 4 godziny i ˝ebyÊ mógł z tego utrzymaç rodzin´

A miałeś kiedyś poczucie, że polskość Cię jakoś obciąża? MyÊl´, ˝e w Amerykanach jest coÊ takiego, ˝e oni uwa˝ajà, ˝e je˝eli nie jesteÊ Amerykaninem, to jesteÊ słabszy. Oni tego oczywiÊcie nigdy nie powiedzà, ale to si´ da wyczuç. Tyle, ˝e w wielkich biznesach takie przekonanie nie ma sensu. W korporacjach, na przykład w NBA najlepiej jest post´powaç według zasady – nie interesuje nas skàd ty jesteÊ, interesuje nas to, co potrafisz. Do tego nie nawalaj i zrób to, co do Ciebie nale˝y. Troch´ przejaskrawiajàc i wbijajàc kij w mrowisko postawmy pytanie, czy je˝eli jest chłopak, który ma problem alkoholowy, dzieƒ w dzieƒ imprezuje, niszczy sobie ˝ycie, ale wychodzi na mecz i rzuca po 20-30 punktów, to czy klub powinien go zmuszaç by przestał balowaç? A je˝eli przestanie i straci form´, bo zacznie ˝yç w nie swoim stylu... Wracajàc do pytania – tak sà w Stanach ludzie gorzej postrzegani na starcie w zwiàzku z tym skàd pochodzà, ale na koniec dnia ci, którzy zarzàdzajà wielkimi przedsi´wzi´ciami, managerowie, właÊciciele klubów, potrafià oceniç czy ktoÊ wnosi coÊ do zespołu, czy wzbogaca zespół na przykład o nowà kultur´ i finalnie tylko to si´ liczy. CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

reprezentowaç nasz kraj poza parkietem. Z drugiej strony, gdy jestem w Polsce to musz´ dobrze reprezentowaç NBA. Od osiemnastego roku ˝ycia zaczàłem płaciç rachunki za siebie i kupowaç chleb za zarobione przez siebie pieniàdze. ˚ycie i wszystkie ksià˝ki, które przeczytałem, nauczyło mnie zasady – „be a leader, do not be a follower”, czyli „bàdê przywódcà, a nie jego uczniem”.

Afiszujesz się swoją polskością. Na jednej ręce masz czarną opaskę z napisem „Polish machine”, a na drugiej „Polish pride”. Czujesz się ambasadorem naszego kraju? Jak najbardziej. Czuj´ si´ ambasadorem, czuj´ si´ osobà, która skupia na sobie czterdzieÊci milionów par oczu. Jestem jedynym Polakiem w NBA i musz´ nie tylko graç dobrze, ale musz´ te˝ dobrze

Sto pomysłów na godzinę. Tak, sto pomysłów na godzin´. Tak jak zawsze byłem szaleƒcem na parkiecie, potrafiłem graç i biegaç do upadłego, tak teraz mam w głowie mnóstwo pomysłów i planów rzeczy, które chciałbym robiç. Czasem zastanawiam si´ czy w ogóle starczy mi czasu na to wszystko. Du˝o rzeczy chciałbym zmieniç, a zaczn´ od zmiany we własnym mieÊcie. Zmian we własnym mieście w Polsce, czy tam? W Polsce. Czyli jednak twój dom jest w Polsce. Tak, tam jest dom, w którym teraz mieszkam. Ale Stany majà tylu swoich bohaterów i sportowców, ˝e ja tam nie jestem potrzebny. A tu jesteś potrzebny. MyÊl´, ˝e tu jest mnóstwo rzeczy do zrobienia, i ˝e mog´ mieç z tego mnóstwo satysfakcji. Ch

COVER paraolimpiada STORY / 53 / CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

ADRESY: Łańcuchy, przywieszki – Nanu/nanufashion. pl | pierścień/pierścień runiczny – Robert Jaworski/pracownia autorska | bransoletki rzemykowe – Nanu/nanufashion. pl | czapka z daszkiem – Nervous Strong Company/nervous. com. pl | futro: salon Andrzej Jedynak, al. Jerozolimskie 23 | słuchawki: Bang&Olufsen, ul. Limanowskiego 11, Warszawa | spinka przy fularze – Nanu/nanufashion. pl | fular – Małgorzata Trzaskowska | imiona psow: Coco i Nygus. Za pomoc w realizacji sesji specjalne podziękowania dla MONOPOLIS w Łodzi za użyczeniu lokalizacji

inside the game

HEJ, HEJ TAK GRA / 54 /

GORTAT W NBA 1 MARCA 2008 MARCIN GORTAT ZOSTAŁ TRZECIM POLAKIEM, KTÓRY ZAGRAŁ W MECZU NBA. TRZECIM, ALE JAK SIĘ OKAZUJE JAK DOTYCHCZAS JEDYNYM, KTÓRY NA NAJBARDZIEJ „WYMAGAJĄCYM PARKIECIE ŚWIATA” ZADOMOWIŁ SIĘ NA DOBRE. OBECNIE POLAK JEST JEDNYM Z FILARÓW STOŁECZNEJ DRUŻYNY WASHINGTON WIZARDS, A Z KAŻDYM KOLEJNYM SEZONEM JEGO MECZOWE STATYSTYKI SĄ CORAZ BARDZIEJ IMPONUJĄCE

57 CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

z takim numerem w drugiej rundzie draftu w 2005 roku Marcin został wybrany przez Phoenix Suns

136 168

głosów zebrał gdy znalazł się w 2012 roku na oficjalnej liście koszykarzy nominowanych do udziału w All Star Game. Ostatecznie nie wystąpił w Meczu Gwiazd, ale był to znak, że środowisko docenia jego grę

SEZON

(2007-2011)

(2011-2013)

(2013-2014)

MECZE SEZON REGULARNY

175

MECZE SEZON REGULARNY

MECZE W PLAY OFF

PIERWSZA „5” SEZON REGULARNY

182

MECZE SEZON REGULARNY

MECZE W PLAY OFF

PIERWSZA „5” SEZON REGULARNY

139

PIERWSZA „5” W PLAY OFF

1 ŚREDNIA PUNKTÓW

MECZE W PLAY OFF

PIERWSZA „5” SEZON REGULARNY

PIERWSZA „5” W PLAY OFF

ŚREDNIA BLOKÓW

ŚREDNIA PUNKTÓW

COVER STORY

SEZON

ŚREDNIA BLOKÓW

11 ŚREDNIA PUNKTÓW

ŚREDNIA BLOKÓW

ŚREDNIA ZBIÓREK

4,1

ŚREDNIA ASYST

ŚREDNIA ZBIÓREK

ŚREDNIA ASYST

ŚREDNIA ZBIÓREK

ŚREDNIA ASYST

/ 55 /

3,52 0,76 13,26 1,46 13,16 1,46 0,28 9,27 1,02 9,52 1,67

ŚREDNIA MINUT

12,89

30,91

33,01

REKORD PUNKTÓW

REKORD ZBIÓREK

REKORD BLOKÓW

przeciwko Toronto Raptors (27.02.2014)

przeciwko Denver Nuggets (10.03.2011)

przeciwko Charlotte Bobcats (07.11.2012)

przeciwko Indiana Pacers (13.05.2014)

przeciwko Miami Heat (10.03.2014)

DOLARÓW OTRZYMA MARCIN ZA PIĘĆ LAT GRY W BARWACH WASHINGTON WIZARDS. KONTRAKT PODPISANO W LIPCU 2014 ROKU

mln

2014-15

2015-16

2016-17

2017-18

2018-19

10,400,000

11,200,000

12,000,000

12,740,000

13,500,000

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

przeciwko Milwaukee Bucks (13.04.2009)

inside the game

RAPORT

/ 56 /

WIELKIE

LIGI

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

AMERYKI NFL, NHL, NBA I MLB – TO LIGI OPARTE NA TEJ SAMEJ FILOZOFII ZAWODOWEGO SPORTU. LIGI MAJĄ DAWAĆ RADOŚĆ KIBICOM, A KAŻDY – NAWET NAJMNIEJSZY KLUB – MA MIEĆ MOŻLIWOŚĆ ZBUDOWANIA DRUŻYNY NA MIARĘ MISTRZOSTWA. PROSTE? PROSTE. ALE JAK TO DZIAŁA I Z CZEGO SKŁADA SIĘ MISTERNA UKŁADANKA ŁĄCZĄCA WIELKI SPORT I WIELKI BIZNES

3 / 57 /

104-111

60-67

RAPORT

84-91

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

122-129

inside the game

RAPORT

WIELKIE

LIGI AMERYKI

60-67

84-91

104-111

122-129

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 58 /

tekst: Michał Kiedrowski

Bez licencji ani rusz Wszystkie ligi Big 4 to zamkni´te zrzeszenia właÊcicieli dru˝yn. W Big 4 nie mo˝na ani z ligi spaÊç ani do niej awansowaç. Nie mo˝na te˝ sobie zało˝yç dru˝yny i dołàczyç do ligi jak u nas do piłkarskiej klasy C, a nast´pnie piàç si´ w hierarchii na sam szczyt. Owszem ka˝da liga z Big 4, od czasu do czasu, przyjmuje nowych członków, ale odbywa si´ to na zasadzie udzielenia licencji. Wszystko działa bliêniaczo podobnie do innych wielkich biznesów – np. do sieci barów szybkiej obsługi, gdzie przedsi´biorcy dzier˝awià mark´, dzielà si´ wiedzà, wspierajà marketingowo, ale w zamian oczekujà podziału zyskiem. I tak jak w przypadku barów szybkiej obsługi, jeÊli lokal nie spełnia standardów sieci, mo˝e zostaç właÊcicielowi odebrany i sprzedany komuÊ innemu, albo przeniesiony w inne miejsce, jeÊli nie przynosi zysków. I nie ma tutaj sentymentów. W 2014 r. NBA zmusiła Donalda Sterlinga do sprzeda˝y Los Angeles Clippers za jego rasistowskie wypowiedzi. W 2008 r. z Seattle do Oklahomy przeniesiony został zespół Supersonics, który dzisiaj nazywa si´ Oklahoma City Thunder. Każdemu (prawie) po równo W ka˝dej lidze Big 4 bardzo du˝a cz´Êç wpływów dzielona jest po równo mi´dzy wszystkie dru˝yny. Dotyczy to kontraktów, które zawiera liga na ogólnokrajowe transmisje telewizyjne, umów reklamowych oraz licencji na sprzedawanie produktów z logo ligi lub poszczególnych dru˝yn. We wszystkich ligach Big 4 sà mechanizmy, które dodatkowo wyrównujà szanse, przez swoiste „opodatkowanie” przynoszàcych najwi´ksze zyski dru˝yn. Pieniàdze z „podatku” dzielone sà mi´dzy zespoły przynoszàce najmniejsze zyski. Wszystko po to, aby nie dochodziło do podziału na bardzo bogatych i bardzo biednych i tym samym do zachwiania sportowej równowagi sił.

Podatek od luksusu Zachowaç równowag´ sił pomagajà tak˝e salary cap i salary floor, czyli ograniczenie górnego i dolnego pułapu zarobków zawodników. Salary okreÊlane sà kwotowo w odniesieniu do całego zespołu. W Big 4 funkcjonujà ró˝ne rozwiàzania. W NFL i NHL obowiàzuje twarde salary cap, czyli taki limit, którego praktycznie nie mo˝na przekraczaç, chyba ˝e w przypadku długotrwałej kontuzji gracza. W NBA obowiàzuje mi´kkie salary cap, w którym na okreÊlonych warunkach dru˝yna mo˝e limit przekroczyç, ale tylko nieznacznie. W MLB nie ma salary cap, ale jest podatek od luksusu. Zespół, który wydaje na zarobki powy˝ej limitu, płaci podatek. W ostatnich dwóch sezonach obcià˝one były nim tylko dwa zespoły Los Angeles Dodgers i New York Yankees. Za pogwałcenie salary cap kary sà surowe. Dru˝yna mo˝e zapłaciç nawet 5 mln dolarów grzywny, straciç prawo wyboru w drafcie, kontrakty z zawodnikami, albo punkty w tabeli. Salary floor, czyli dolny limit wynagrodzeƒ obowiàzuje w NHL i NFL. Za zani˝anie płacy zawodników kary sà równie surowa jak za przepłacanie.

W NBA tzw. no-trade clause (klauzula zabraniajàca wymiany bez zgody zawodnika) dotyczy graczy, którzy wyst´pujà w klubie co najmniej od 4 lat i od 8 lat w lidze (oba warunki trzeba spełniaç). W MLB o takà klauzul´ mogà si´ upomnieç gracze, którzy co najmniej 5 lat grajà w jednym klubie i 10 lat w lidze.

Agent teoretycznie wolny Wolny agent w amerykaƒskim sporcie to zawodnik, któremu koƒczy si´ kontrakt. Teoretycznie taki gracz mo˝e negocjowaç kontrakt z kim chce i za ile chce. Sà jednak pewne ograniczenia. W NBA wolny agent musi zostaç w starym klubie, jeÊli on zaoferuje mu taki sam kontrakt, jaki wynegocjował z nowà dru˝ynà. W MLB wolnym agentem mo˝e byç zawodnik, który co najmniej 6 lat grał w lidze. W NFL zespół mo˝e zatrzymaç zawodnika, któremu koƒczy si´ kontrakt, ale musi zaproponowaç mu bardzo wysoki kontrakt – albo na poziomie Êredniej pi´ciu najlepiej opłacanych zawodników na jego pozycji lub 120 procent poprzedniej pensji. Wybór jednej z tych dwóch opcji zale˝y od tego, przy której kwota dla zawodnika jest wy˝sza. Generalnie wolnym agentem byç nie jest êle.

Nabór, czyli zastrzyk Dru˝yny w Big 4 uzupełniajà skład na dwa sposoby – jeden to podpisanie kontraktu z wolnym agentem, drugi przez pozyskanie młodego gracza w drafcie. Nabór w ka˝dej lidze wyglàda nieco inaczej. W MLB do draftu muszà si´ zgłosiç tylko zawodnicy z USA, Kanady i Portoryko. BaseballiÊci z innych krajów od razu majà statut wolnych agentów. W NBA i NHL do naboru zgłaszajà si´ gracze z całego Êwiata, którzy wczeÊniej nie grali w tych ligach. Najwi´ksze znacznie draft ma w NBA i NFL, bo gracze w nim pozyskani od razu mogà zmieniç oblicze dru˝yny. Mniejsze znaczenie ma w NHL, a najmniejsze w MLB, bo młodzi zawodnicy bardzo rzadko grajà na poziomie, który kwalifikowałby ich od razu do gry w zawodowej lidze. Wi´kszoÊç pierwsze lata kariery sp´dza w ni˝szych ligach. Ró˝ne sà te˝ rozwiàzania, jeÊli chodzi o wiek zawodnika, który mo˝e byç wybrany. W NHL wystarczy ukoƒczone 18 lat, a w NBA – ukoƒczone 19 lat w roku przed draftem (dotyczy zawodników z USA). W NFL mo˝na si´ zgłosiç do naboru dopiero trzy lata po ukoƒczeniu szkoły Êredniej. Młodzi zawodnicy, którzy zostali wybrani w drafcie, ale nie majà jeszcze umiej´tnoÊci by graç w najwy˝szych ligach w hokeja i baseball, odsyłani sà na tzw. farmy – zawodowe dru˝yny, które grajà w ni˝szych ligach. Dla NHL bezpoÊrednim zapleczem jest American Hockey League, a dla MLB – International League i Pacific Coast League. W MLB jeden klub mo˝e mieç nawet siedem dru˝yny w ni˝szych ligach, w których grajà jego rozwijajàcy si´ gracze.

Handel wymienny W Big 4 mi´dzy klubami zawodników ani si´ nie kupuje, ani nie sprzedaje. To reguła, od której czasem zdarzajà si´ wyjàtki (głównie w MLB). JeÊli dru˝yna chce zmieniç skład w trakcie sezonu lub tu˝ przed nim dokonuje wymian z innymi dru˝ynami. Niekoniecznie trzeba wymieniç zawodnika za zawodnika. Czasami graczy wymienia si´ za wybory w drafcie. Gracze zazwyczaj nie majà nic do gadania, jeÊli chodzi o zmian´ klubu. Ich kontrakt po prostu przechodzi na innego pracodawc´. I od tego sà jednak wyjàtki.

Uniwersytet ważny i nieważny Najwi´kszym êródłem nowych graczy dla NBA i NFL sà ligi akademickiej. NCAA w koszykówce i futbolu sà w USA bardzo popularne i stojà na wysokim poziomie. Co roku koƒczà w nich gr´ setki zawodników, którzy od razu mogà wzmocniç dru˝yny zawodowe. Inaczej jest w NHL i MLB. Rozgrywki akademickie w tych sportach majà marginalne znaczenie. Najbardziej utalentowani nastolatkowie w ogóle w nich nie grajà, bo wczeÊnie podpisujà zawodowe kontrakty – ju˝ po szkole Êredniej.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 59 /

inside the game

RAPORT

1 LIGI AMERYKI

WIELKIE

60-67

tekst: Michał Kiedrowski

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 60 /

MLB

to najstarsza zawodowa liga Êwiata, która gra do dziÊ, i której poczàtki si´gajà roku 1876. To właÊnie na niej wzorowali si´ Anglicy, gdy w 1888 roku powołali do ˝ycia swojà piłkarskà ekstraklas´. Ligi zawodowe w baseballu istniały w USA i wczeÊniej, ale nie potrafiły utrzymywaç dyscypliny wÊród klubów. Zało˝ona w 1876 r. National League miała byç inna. DoÊç walkowerów i niedotrzymanych terminów na koniec sezonu, doÊç dyktatu zawodników, którzy jak pasikoniki przeskakiwali z klubu do klubu. National League miała byç centralnie zarzàdzana, skupiaç dru˝yny tylko z wielkich miast i płaciç zawodnikom wi´cej ni˝ gdzie indziej. Nie obyło si´ bez trudnoÊci. Cz´Êç zespołów została z ligi wyrzucona, cz´Êç zbankrutowała. Zast´powały je inne. Liga w ka˝dym sezonie miała osiem dru˝yn. Baseball był wtedy troch´ innym sportem ni˝ teraz – du˝o bardziej brutalnym. Zawodnicy nie nosili ˝adnych ochraniaczy czy kasków, wi´c ka˝de uderzenie twardà piłkà było bolesne, a ka˝de starcie przy bazie podnosiło poziom emocji. Walki na pi´Êci mi´dzy zawodnikami, s´dziami, a nawet widzami były na porzàdku dziennym. W 1894 r. bójka, która wybuchła mi´dzy Tommy’m Tuckerem z Boston Beaneaters i Johnem McGrawem z Baltimore Orioles skoƒczyła si´ po˝arem, który strawił a˝ 170 budynków w Bostonie. Awantura zacz´ła si´ w trzeciej rundzie (inning) meczu. Do szarpiàcych si´ kolegów dołàczyli pozostali zawodnicy. Widzowie zacz´li rzucaç na boisko butelki po piwie. Wkrótce bójka wybuchła te˝ na trybunach. Gdy ktoÊ rzucił zapalonà zapałk´, poczàtkowo nikt nie zwracał uwagi na mały tlàcy si´ ogieniek, dopóki płomienie nie ogarn´ły du˝ej cz´Êci trybun. Kibice uciekli, a ogieƒ si´gnàł sàsiednich budynków. Setki mieszkaƒców Bostonu pozostały bez dachu nad głowà. W 1901 r. wyzwanie National League rzuciła dwójka biznesmenów Ban Johnson i Charles

NIE KIJEM GO, TO PAŁKĄ

30 WALECZNYCH DRUŻYN AMERICAN LEAGUE American League East Baltimore Orioles Boston Red Sox New York Yankees Tampa Bay Rays Toronto Blue Jays American League Central Chicago White Sox Cleveland Indians Detroit Tigers Kansas City Royals Minnesota Twins American League West Los Angeles Angels Oakland Athletics Seattle Mariners Texas Rangers Houston Astros

W baseballu kluczowa jest rywalizacja między pałkarzem a miotaczem. Miotacz podaje piłkę tak, aby pałkarz nie mógł jej odbić. Piłka teoretycznie powinna mieścić się w tzw. strike zone, czyli prostokącie ograniczonym po bokach liniami wyrysowanymi przy bazie domowej. Od góry strike zone ograniczona jest napisem przebiegającym przez pierś zawodnika z nazwą drużyny, od dołu jego kolanami. Jeśli pałkarz nie trafi w piłkę prawidłowo rzuconą lub po prostu wykona bezskuteczny zamach, sędzia zalicza mu błąd – tzw. strike. Gdy miotacz rzuci piłkę poza strike zone, a pałkarz nie wykona zamachu, sędzia zalicza błąd miotaczowi – tzw. ball. Gdy pałkarz popełni trzeci błąd, wypada z gry. Gdy miotacz popełni czwarty błąd, pałkarz dostaje pierwszą bazę za darmo. Jeśli pałkarz odbije piłkę, ale ta poleci w nieważne pole, popełnia tzw. faul – traktowany jak strike. Jeśli pałkarz odbije piłkę przed siebie w ważne pole gry, może biec do bazy. Rywale mogą go wyeliminować na trzy sposoby. Podając piłkę na pierwszą bazę zanim dobiegnie do niej pałkarz; łapiąc piłkę w powietrzu zanim dotknie ona ziemi; dotykając zawodnika między bazami ręką z piłką w dłoni (rękawicy). Pałkarz zdobywa punkt, gdy obiegnie wszystkie bazy, dotykając każdej z nich. Jeśli pałkarzowi uda się wybić piłkę poza boisko, ale w ważne pole – zdobywa prawo do bezpiecznego biegu do bazy domowej (home run). Jeśli pałkarzowi po prawidłowym wybiciu piłki grozi wyeliminowanie, może zostać na bazie, do której dobiegł i dotykając jej jest bezpieczny. Wtedy do pałki podchodzi jego kolega z drużyny. Gdy on odbije piłkę, zawodnik, który był wcześniej na bazie może kontynuować bieg do kolejnych. Nierzadko zdarza się, że wszystkie trzy bazy są obsadzone. Wtedy po tzw. home runie drużyna może zdobyć cztery punkty. Runda (inning) kończy się, gdy trzech pałkarzy zostanie wyeliminowanych z gry. W meczu rozgrywa się 9 rund, w których raz jedna, raz druga drużyna jest w ataku. W MLB jeśli po 9 rundzie jest remis, gra się do skutku, aby wyłonić zwycięzcę. Najdłuższy mecz w MLB trwał 26 rund.

OD MIOTACZA DO PAŁKARZA, CZYLI POZYCJE NA BOISKU 1 Miotacz (pitcher) – wprowadza piłkę do gry. Rzuca ją do łapacza w taki sposób, aby nie odbił jej pałkarz. Wymagana jest umiejętność bardzo mocnego rzucania i oczywiście celnego. Stosuje się kombinację piłek szybkich i podkręconych. Podstawowy miotacz tzw. starter rzuca średnio ok. 100 rzutów. Każdy zespół ma więc pięciu lub sześciu starterów, którzy zmieniają się co mecz. Zmęczonego startera w czasie meczu zastępuje tzw. reliever, który zazwyczaj gra jedną rundę lub krócej. 2 Łapacz (catcher) – łapie piłkę podawaną przez miotacza. Jest szefem obrony. To on dyktuje miotaczowi, jaką piłkę ma rzucić, pokazując mu palcami umówione wcześniej sygnały. Dlatego często miotacze naklejają na paznokcie odblaskowe naklejki. Catcher musi mieć silne nogi, bo większość meczu spędza kucając w ciężkich ochraniaczach. Musi też umieć celnie rzucać, gdy podaje do bazy, którą chce ukraść przeciwnik. 3 Pierwszobazowy – broni pierwszej bazy. Musi być skoncentrowany i dobrze łapać piłkę, bo do niego rzucają najczęściej koledzy, gdy rywalom uda się odbić piłkę. 4

Drugobazowy – broni drugiej bazy i prawego zapola przy krótkich piłkach.

5 Łącznik (short stoper) – broni lewego zapola i przestrzeni między bazami. Musi być wysoki, aby łapać górne piłki i szybki.

6 Trzeciobazowy – broni trzeciej bazy. Ze wszystkich bazowych, to on musi mieć najsilniejszy rzut, gdy bowiem pałkarz uderzy piłkę w jego kierunku, musi podać ją na najdalszym dystansie do pierwszej bazy. 7 Lewozapolowy – broni lewego zapola. Musi być szybki, by dogonić lecącą piłkę i skoczny. Musi też dobrze rzucać na dużą odległość, by podać piłkę zawodnikom na bazach. Środkowozapolowy – broni środkowego zapola. Musi być szybki, by dogonić lecącą piłkę i skoczny. Musi też dobrze rzucać na dużą odległość, by podać piłkę zawodnikom na bazach. Najczęściej to on jest szefem zapolowych.

235,2

MLN

dolarów przeznaczają na pensje swoich zawodników Los Angeles Dodgers. To najwyższa pula w lidze. Na drugim końcu są Houston Astros – 44,5 mln dolarów na zespół

8 Prawozapolowy – broni prawego zapola. Musi być szybki, by dogonić lecącą piłkę i skoczny. Musi też dobrze rzucać na dużą odległość, by podać piłkę zawodnikom na bazach. 7 9 Pałkarz – jego zadaniem jest odbić piłkę i dobiec do bazy. Przy jednym uderzeniu może zdobyć jedną, dwie, trzy lub cztery bazy. Musi znaleźć się na bazie zanim jego rywale dostarczą tam piłkę. Każdy zawodnik drużyny atakującej po kolei zajmuje miejsce pałkarza. Gdy pałkarz znajdzie się na bazie zostaje biegaczem. W końcowych rundach (inning) meczu trenerzy decydują się czasem na zmianę zawodnika na zdobytej bazie. Wchodzi wtedy na boisko tzw. pinch runner. Zawodnik, który szybko biega i daje większą nadzieję na zdobycie punktu.

druga baza

4 5 6

3 1

trzecia baza 27,43 m odległość między bazami

pierwsza baza

baza domowa

9 2

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

NATIONAL LEAGUE National League East Atlanta Braves Miami Marlins New York Mets Philadelphia Phillies Washington Nationals National League Central Chicago Cubs Cincinnati Reds Milwaukee Brewers Pittsburgh Pirates St. Louis Cardinals National League West Arizona Diamondbacks Colorado Rockies Los Angeles Dodgers San Diego Padres San Francisco Giants

O CO W TYM WSZYSTKIM CHODZI?

MAJOR LEAGUE BASEBALL

BASEBALL W USA BYŁ TYM, CZYM PIŁKA NOŻNA W EUROPIE – PIERWSZYM SPORTEM DRUŻYNOWYM, KTÓRY MOGLI UPRAWIAĆ, I KTÓRYM MOGLI PASJONOWAĆ SIĘ ROBOTNICY W WIELKICH MIASTACH. DLATEGO JUŻ W LATACH 60. DZIEWIĘTNASTEGO WIEKU NAZWANY ZOSTAŁ NARODOWĄ ROZRYWKĄ AMERYKANÓW. CO PRAWDA STO LAT PÓŹNIEJ – W KOŃCU LAT 70. – STRACIŁ SWOJĄ POZYCJĘ NA RZECZ FUTBOLU AMERYKAŃSKIEGO, A W ERZE JORDANA SPADŁ NAWET NA TRZECIE MIEJSCE, TO W OSTATNICH LATACH ODZYSKAŁ DRUGĄ POZYCJĘ I WCIĄŻ PRZYCIĄGA DZIESIĄTKI MILIONÓW KIBICÓW W AMERYCE

/ 61 /

ZOSTAŃ EKSPERTEM

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 62 /

CZTERECH Z PIĘCIU NAJLEPIEJ OPŁACANYCH ZAWODNIKÓW MLB URODZIŁO SIĘ POZA USA. MIGUEL CABRERA POCHODZI Z WENEZUELI, ROBINSON CANO I ALBERT PUJOLS Z DOMINIKANY, JOEY VOTTO Z KANADY. TYLKO ALEX RODRIGUEZ URODZIŁ SIĘ W USA W NOWYM JORKU. OBOJE JEGO RODZICE SĄ DOMINIKAŃCZYKAMI

Comiskey. Widzieli oni, ˝e NL traci kibiców przez awantury na boisku i trybunach. Dlatego w swojej lidze przez zmian´ przepisów podnieÊli autorytet s´dziego. Arbiter miał mo˝liwoÊç wyrzuciç z boiska ka˝dego zawodnika, który si´ awanturował. Johnson i Comiskey rozpocz´li te˝ wojn´ z National League o zawodników. GłoÊnym echem odbił si´ transfer najlepszego wówczas baseballisty Napa Lajoie. W 1901 r. zerwał on kontrakt z Philadeplhia Phillies i przeszedł do Philadelphia Athletics w American League. Dostał 6 tys. dolarów rocznej pensji. Sum´ wówczas astronomicznà. Maksymalne wynagrodzenie dla zawodnika National League wynosiło wtedy 2,4 tys. dolarów. Phillies walczyli jednak o swojego zawodnika

w sàdzie. W rezultacie za zerwanie kontraktu Lajoie nie mógł graç w baseball na terenie stanu Pensylwania. Wtedy przeniósł si´ do Cleveland. W 1903 r. wojna mi´dzy American i National League dobiegła koƒca. Obie ligi zawarły porozumienie, by nie odbieraç sobie nawzajem zawodników i utràciç ewentualnà konkurencj´. Powołano te˝ do ˝ycia World Series – finały, w których zwyci´zca American League mierzy si´ ze zwyci´zcà National League. Dominujàcej pozycji MLB w Êwiecie baseballa nie zaszkodził nawet najwi´kszy skandal, gdy w 1919 r. grupa zawodników Chicago White Sox przegrała na zamówienie nowojorskiego gangstera Arnolda Rothsteina finały

z Cincinnati Reds. Ówczesny komisarz ligi Mountain Landis do˝ywotnio zdyskwalifikował oÊmiu podejrzanych. Podejrzanych, bo w sàdzie wszyscy zostali uniewinnieni. W czasie procesu Shoeless Joe Jackson i Eddie Cicotte, którzy wczeÊniej ze szczegółami opowiedzieli o spisku, odwołali swoje zeznania. Stenogramy z przesłuchaƒ w czasie Êledztwa znikły natomiast w tajemniczych okolicznoÊciach. Landis, choç sam był s´dzià sàdu najwy˝szego uznał, ˝e litera prawa do niczego go nie zobowiàzuje. Wa˝niejsza dla niego była ochrona dobrego imienia ligi. Cicotte, Jackson, Oscar „Happy” Flesch, Arnold „Chick” Gandil, Fred McMullin, Charles „Swede” Risberg, Claude „Lefty” Williams, George „Buck” Weaver nigdy ju˝ nie zagrali w MLB. Ten ostatni nie wziàł co prawda udziału w ustawianiu meczów, ale komisarz ligi ukarał go za to, ˝e choç wiedział o spisku, to cały czas siedział cicho. W 1988 r. powstał film na kanwie tej historii, znany u nas pod tytułem „Spisek oÊmiu”. Na szcz´Êcie dla MLB rozbłysła w tamtych czasach gwiazda Babe Rutha – zawodnika, którego do dziÊ uwa˝a si´ za najwspanialszego baseballist´ w historii. W 1919 r. Ruth za˝àdał 100-procentowej podwy˝ki od swojego ówczesnego klubu – Boston Red Sox. Chciał zarabiaç na miar´ swojego talentu – 20 tys. dolarów. Tyle co najlepsi wówczas baseballiÊci. Spotkał si´ z odmowà i został sprzedany do New York Yankees. WłaÊciciel klubu Harry Frazee – promotor teatralny, który cierpiał na chroniczny brak gotówki, oddał swojego najlepszego zawodnika za 100 tys. dolarów (najlepsi wtedy piłkarze przechodzili z klubu do klubu za co najwy˝ej çwierç takiej sumy) w gotówce i po˝yczk´ 350 tys. Za samo podpisanie kontraktu Ruth dostał 20 tys. dolarów. Nowojorczykom inwestycja zdecydowanie si´ opłaciła. Bambino – jak go

820

MAJOR LEAGUE BASEBALL

Getty images

meczów z rzędu przy wyprzedanych wszystkich biletach zagrali baseballiści Boston Red Sox. Seria trwała 10 lat – do kwietnia 2013 roku. W niektórych sezonach bostończycy mieli stadion wypełniony w 104 procentach. Bierze się to stąd, że w USA jako frekwencję podaje się liczbę sprzedanych biletów. Czasem klub sprzedaje bilet dwa razy na to samo miejsce. Dzieje się tak, gdy np. właściciel karnetu na sezon poinformuje, że nie przyjdzie na mecz. Za taką informację kibic może oczekiwać od klubu zniżek na kolejny sezon lub gadżety

Getty images

ZOSTAŃ EKSPERTEM

/ 63 /

MAJOR BASEBALL LEAGUE Składa się z dwóch lig – National League (NL) i American League (AL). Różnią się one nie tylko nazwą, ale i przepisami. Najważniejsza różnica dotyczy miotacza. W NL musi on występować również jako pałkarz. W American League zastępuje go tzw. designated hitter, czyli zawodnik, który w czasie meczu występuje tylko jako pałkarz. Gdy drużyna gra w obronie, nie ma go na boisku. W każdej lidze występuje po 15 zespołów podzielonych na trzy grupy zwane dywizjami: East, Central i West. 29 drużyn MLB ma swoje siedziby w USA, jedna – w Kanadzie.

BUDŻET I ZASADY FINANSOWANIA Średnie przychody klubu MLB wynoszą 237 mln dolarów. Różnice między drużynami są jednak duże. New York Yankees mają bowiem przychody na poziomie 470 mln dolarów, na drugim biegunie są natomiast Miami Marlins, do kasy których wpływa o 300 mln mniej. Jeśli klub wydaje na pensje zawodników ponad 189 mln dolarów na sezon, to nadwyżka jest obciążona tzw. podatkiem od luksusu, który rozdzielany jest między najbiedniejsze kluby. Każdy klub przekazuje do wspólnej kasy 34 procent ze swoich lokalnych przychodów (czyli zyski z meczów, wpłaty od lokalnych sponsorów i regionalnych transmisji telewizyjnych). Ta kwota dzielona jest potem po równo na wszystkie drużyny. Po równo dzielone są też kwoty z ogólnokrajowych kontraktów telewizyjnych. Ważnym źródłem dochodów dla klubów są też licencje na sprzedaż posiłków i napojów na stadionie oraz miejsc parkingowych. Na stadionie Red Sox piwo kosztuje 7 dolarów 75 centów, hot-dog 5 dolarów, a miejsce parkingowe 27 dolarów. Na Yankees ceny jedzenia są niższe (6 dolarów piwo, 3 dolary hot-dog), ale parkowanie droższe – 35 dolarów.

NAJWYŻSZE TRWAJĄCE KONTRAKTY W MLB (W MLN DOLARÓW) Miguel Cabrera (Detroit Tigers) Alex Rodriguez (New York Yankees) Robinson Cano (Seattle Mariners) Albert Pujols (Los Angeles Angels) Joey Votto (Cincinnati Reds)

292 mln 275 mln 240 mln 240 mln 225 mln

(2014-2023) (2008-2017) (2014-2023) (2012-2021) (2014-2023)

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

UMOWA ZBIOROWA Wszystkie sprawy ligi uregulowane są w umowie zbiorowej z zawodnikami. Określa ona długość sezonu, liczbę meczów, liczbę spotkań tzw. przedsezonowych, kary za przekroczenia regulaminu, liczbę i rodzaj kontroli dopingowych, listę zakazanych i dozwolonych substancji wspomagających, minimalne wynagrodzenie zawodnika, sposób rozstrzygania sporów między zawodnikami i klubami. Umowa jest bardzo szczegółowa. Określa nawet sposób zakwaterowania i podróży zawodników na mecz i diety, jakie przysługują zawodnikom w czasie przejazdu. Umowa zbiorowa zawierana jest na pięć lat. W latach 90. brak zgody właścicieli z zawodnikami doprowadził do dwóch strajków zawodników. W 1994 r. nie wyłoniono z tego powodu mistrza. Obecne porozumienie wygasa w grudniu 2016 r.

inside the game Getty images

MLD

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 64 /

dolarów rocznego przychodu osiąga liga MLB. Pod tym względem jest druga na świecie. Numerem jeden jest NFL

nazywano – przyciàgał na trybuny tysiàce nowych kibiców. By sprostaç zapotrzebowaniu na bilety Yankees w 1923 r. przenieÊli si´ na nowy stadion – du˝o wi´kszy (58 tys. miejsc), a obiekt nazwano „domem, który zbudował Babe Ruth”. Przez 15 kolejnych sezonów Bambino był najlepiej zarabiajàcym sportowcem w USA, nie liczàc bokserów. Gdy w 1930 r. podpisał kontrakt na 80 tys. dolarów i miał zarabiaç o 5 tys. wi´cej ni˝ ówczesny prezydent USA, Herbert Hoover, powiedział: – Ostatni rok miałem lepszy ni˝ on. Ile on miał home runów? WłaÊnie rekordy w liczbie wybitych home runów stanowiły o wielkiej popularnoÊci Rutha. W 1919 r. w jednym sezonie wybił ich 29, a potem ten rezultat poprawiał jeszcze cztery razy. W 1920 – 54, w 1921 – 59, a w 1927 – 50. Gdy koƒczył karier´, miał ich w sumie na koncie 714. Wtedy rekord uwa˝any był za nie do pobicia na wieki. Nast´pny w tej klasyfikacji Lou Gehrig miał 378 home runów. Trzeci – Rogers Hornsby – 300. Dopiero 39 lat póêniej wynik Rutha pobił ciemnoskóry Hank Aaron. Zanim jednak Hank Aaron mógł wystàpiç w MLB, musiało dojÊç do rewolucji rasowej. Do 1947 r. w MLB działało bowiem nieformalne porozumienie mi´dzy właÊcicielami klubów, ˝e nie zatrudnià nigdy czarnoskórego gracza. Baseball na najwy˝szym poziomie miał byç tylko dla białych. Afroamerykanie, którzy byli wcale nie gorszymi graczami, mogli graç tylko w swoich

tzw. Negro Leagues – du˝o gorzej zorganizowanych i du˝o gorzej opłacanych ni˝ MLB. Segregacja rasowa obowiàzywała nawet w ni˝szych ligach zawodowych w USA. Czarni gracze przeciwko białym mogli graç tylko za granicà – w Meksyku, na Kubie czy Portoryko. Kres tej niesprawiedliwoÊci poło˝ył dopiero Branch Rickey, który zatrudnił jako pierwszy czarnoskórego gracza – Jackiego Robinsona. Przed podpisaniem kontraktu właÊciciel Brooklyn Dodgers zapytał baseballist´: – „Wiem, ˝e jesteÊ dobry. Ale musz´ wiedzieç, czy jesteÊ wystarczajàco odporny?” Robinson odpowiedział: – „Szuka pan Murzyna, który boi si´ oddaç białemu?”. – „Szukam zawodnika, który ma jaja, by nie oddaç, który b´dzie grał nie zwa˝ajàc, co b´dzie si´ działo dookoła. Nie mamy armii do obrony. Mało kto jest po naszej stronie. ˚aden właÊciciel klubu, ˝aden s´dzia, mo˝e kilku dziennikarzy. Mam obawy, ˝e wielu kibiców b´dzie wrogo nastawionych. Wygramy tylko, gdy przekonamy Êwiat, ˝e wziàłem do zespołu Êwietnego gracza i d˝entelmena” – stwierdził Rickey. Nawet cz´Êç kolegów z zespołu była wrogo nastawionych do Robinsona. Musiał ich przywołaç do porzàdku mened˝er dru˝yny Leo Durocher: – „Nie obchodzi mnie, czy ten chłopak jest ˝ółty, czarny, czy w paski jak jakaÊ pieprzona zebra. Jestem mened˝erem zespołu i mówi´, ˝e Jackie gra. Wi´cej jeszcze. Mówi´, ˝e on mo˝e zrobiç z nas bogaczy. A jeÊli ˝aden z was nie zna si´ na pieniàdzach, to sprzedam was wszystkich.”

Na boisku Robinson wyzywany był z ka˝dej strony. Nazywali go czarnuchem, małpà, kazali wracaç do zbierania bawełny, albo do d˝ungli. W St. Louis zawodnicy grozili, ˝e zastrajkujà, jeÊli b´d´ mieli graç przeciw Robinsonowi. Interweniował komisarz ligi Happy Chandler. Ogłosił, ˝e ka˝dy zawodnik, który odmówi gry, zostanie zawieszony. Rywale wić grali, plujàc mu pod nogi, rzucajàc piłk´ tak, aby w niego trafiç, faulujàc przy zdobywaniu bazy bez obawy, ˝e s´dzia ich ukarze. Wielokrotnie gro˝ono mu Êmiercià. W wielu restauracjach czy hotelach, w których goÊcił jego zespół, odmawiano mu obsługi. W innych znowu był pierwszym czarnym, którego przyj´to. Robinson zniósł presj´, nie ulàkł si´ gróêb, nie zwa˝ał na ˝adne obelgi, grał Êwietnie. W pierwszym roku zdobył nagrod´ dla najlepszego debiutanta. W 1949 r. został wybrany na najlepszego zawodnika ligi. W 1955 r. wygrał z dru˝ynà World Series – po raz pierwszy w historii klubu. W kolejnych latach coraz wićej dru˝yn zacz´ło zatrudniaç czarnoskórych graczy. W latach 60. i 70. czarnoskórzy gracze stanowili ju˝ 26 procent zawodników MLB. Byli te˝ najwi´kszymi gwiazdami jak Willie Mays – najlepszy zawodnik National League na przełomie lat 50. i 60. czy Hank Aaron, który w 1974 pobił legendarny rekord Babe Rutha. Najbardziej znanym na Êwiecie zespołem MLB sà New York Yankees. DziÊ to nie tylko klub, ale całe przedsi´biorstwo, które wraz ze spółkami towarzyszàcymi warte jest ponad 5 miliardów dolarów. Cacuszko zrobił z Yankees George Steinbrenner. Kupił klub w 1973 r. za zaledwie 8,8 mln dolarów, gdy Jankesi w niczym nie przypominali dru˝yny dominujàcej w lidze, jak w czasach Babe Rutha, czy potem Mickey’ego Mantle’a. Steinbrenner wiedział, ˝e w Nowym Jorku tylko gwiazdorski zespół przyciàgnie ludzi na trybuny. Nigdy wić nie ˝ałował pieni´dzy na zawodników. Niemal co sezon Jankesi zatrudniali najbardziej wartoÊciowych wolnych agentów – czyli zawodników bez kontraktów, którzy w Nowym Jorku mogli

OD 2006 ROKU CO CZTERY LATA ODBYWA SIĘ TURNIEJ WORLD BASEBALL CLASSIC UZNAWANY ZA NAJWAŻNIEJSZE BASEBALLOWE MISTRZOSTWA ŚWIATA. BIORĄ W NIM UDZIAŁ ZAWODNICY MLB. DO TEJ PORY ROZEGRANO TRZY TURNIEJE. DWA RAZY WYGRYWALI JAPOŃCZYCY – RAZ W FINALE POKONALI KUBĘ, RAZ – KOREĘ PŁD. OSTATNI TURNIEJ WYGRAŁA DOMINIKANA, KTÓRA W FINALE OKAZAŁA SIĘ LEPSZA OD PORTORYKO. DRUŻYNIE USA TYLKO RAZ UDAŁO SIĘ ZAGRAĆ W PÓŁFINALE Getty images

10 OSTATNICH ZWYCIĘZCÓW WORLD SERIES Boston Red Sox Chicago White Sox St. Louis Cardinals Boston Red Sox Philadelphia Phillies New York Yankees San Francisco Giants St. Louis Cardinals San Francisco Giants Boston Red Sox

St. Louis Cardinals Houston Astros Detroit Tigers Colorado Rockies Tampa Bay Rays Philadelphia Phillies Texas Rangers Texas Rangers Detroit Tigers St. Louis Cardinals

4-0 4-0 4-1 4-0 4-1 4-2 4-1 4-3 4-0 4-2

/ 65 /

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

MAJOR LEAGUE BASEBALL

Getty images

ZOSTAŃ EKSPERTEM

BILETY Najdroższe bilety na mecze MLB są w Bostonie i Nowym Jorku. By obejrzeć Red Sox, trzeba zapłacić średnio 52,32 dolary (tzw. bilety premium kosztują średnio 176 dolarów.). Na Yankees wejściówka to średnio 51,55 dolarów, (miejsca premium 305,39 dolarów.). Najtańsze bilety mają San Diego Padres (średnia 16,37) i Arizona Diamondbacks (17,98). Średnia dla całej ligi to 27,93 dolarów na mecz. To oczywiście średnie z sezonu zasadniczego. Na play off ceny są wyższe.

SEZON ZASADNICZY Sezon zasadniczy zaczyna się na początku kwietnia i trwa do końca września czyli 183 dni. Każdy zespół gra w tym czasie po 162 mecze, które trwają 3-4 godziny. Dwie drużyny spotykają się w seriach. Najczęściej po trzy mecze dzień po dniu. Rzadziej zdarza się dwa lub cztery mecze dzień po dniu. Czasami, choć bardzo rzadko, rozgrywane są dwa mecze jednego dnia. Wówczas pierwszy rozpoczyna się o 12:30, drugi zaś o 19:00.

PLAY OFF Do fazy play off awansuje po pięć zespołów z każdej ligi. Obie oddzielnie wyłaniają swojego mistrza. Ukoronowaniem sezonu są tzw. World Series, gdzie mistrz American League gra z mistrzem National League. W finałach gra się do czterech zwycięstw. Co roku na początku lipca między zespołami American League i National League rozgrywany jest mecz gwiazd. To pokazowe spotkanie ma jednak ważną sportową stawkę. Zwycięska liga zapewnia swojemu mistrzowi przewagę boiska w World Series.

MLD

dolarów za Los Angeles Dodgers w 2012 r. zapłaciła grupa biznesmenów, na której czele stanął znany były koszykarz Magic Johnson. To najwyższa suma, jaką kiedykolwiek zapłacono za sportowy zespół

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

PRAWA TELEWIZYJNE Obecnie mecze MLB pokazywane są w trzech stacjach – Fox, TBS, ESPN. Umowy z tego tytułu dają lidze 1,55 miliarda dolarów rocznie. Kluby zawierają też umowy z lokalnymi stacjami. Ich wartość jest jednak bardzo różna od ok. 250 mln do 10 mln za sezon. Jeśli jednak mecz pokazuje stacja ogólnokrajowa, to regionalna telewizja nie pokazuje ich na żywo. Wszystkie mecze MLB można też oglądać w internecie wnosząc opłatę 150 dolarów za sezon – na żywo i z odtworzenia. Ograniczenia dotyczą tylko widzów w Ameryce. Nie mogą oglądać na żywo tych spotkań, które są dostępne w telewizji na ich terenie.

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 66 /

Getty images

liczyç na wi´ksze pieniàdze ni˝ gdzie indziej. Wymagania te˝ były wi´ksze ni˝ gdzie indziej. Steinbrenner ju˝ po pierwszym meczu swojej nowej dru˝yny w 1973 r. nakazał czterem graczom... Êciàç zbyt długi włosy. W 1991 r. takie ˝àdanie doprowadziło do konfliktu z najlepszym zawodnikiem Donem Mattingly’m. Ura˝ony gwiazdor odmówił wykonania polecenia i został zesłany na ławk´ rezerwowych. Potem za˝àdał transferu. Jeszcze gorzej potraktował Steinbrenner Dave’a Winfielda, którego chciał si´ pozbyç z klubu. Nie mógł go jednak zwolniç, bo wtedy musiałby wypłaciç mu cały kontrakt na kolejne 5 lat. WłaÊciciel Jankesów zapłacił wi´c 40 tys. dolarów nielegalnemu bukmacherowi Howie’emu Spirze, by znalazł coÊ obcià˝ajàcego Winfielda. Za ten post´pek Steinbrenner został do˝ywotnio zdyskwalifikowany jako prezes klubu. Kara została zawieszona po dwóch latach. I choç Yankees nie grajà co roku w play off, to ich dominujàcej pozycji nie zagra˝a w lidze nikt. Na jednym meczu na swoim stadionie zarabiajà ok. 4 mln dolarów. Wynaj´cie lo˝y na Yankee Stadium na cały sezon to 600-800 tys. dolarów, a najlepsze miejsca w pierwszym rz´dzie kosztujà 2600 dolarów za mecz. Tak drogich biletów nie ma nigdzie na Êwiecie. Drugim legendarnym zespołem MLB sà Boston Red Sox. Ich mecz z Yankees nazywane sà przez Amerykanów „najwi´kszà

rywalizacjà w sporcie”. Przed sprzedaniem Babe Rutha to Red Sox byli dominatorami w lidze. Potem dotkn´ła ich „klàtwa Bambino”. Przez 86 lat nie mogli wygraç mistrzostwa. Yankees zdobyli w tym czasie 26 tytułów. Zła karma skoƒczyła si´ w 2004 i to w niezwykle efektowny sposób. W walce o mistrzostwo American League pokonali New York Yankees 4:3 w siedmiomeczowej serii. Rywale wygrali trzy pierwsze mecze, a w czwartym prowadzili ju˝ 4:3 w dziewiàtej (ostatniej) rundzie, ale przegrali 4:6 po trzech rundach dodatkowych. Kolejne trzy mecze wygrali Red Sox. Jako pierwszy zespół w historii amerykaƒskich lig zawodowych wygrali siedmiomeczowà seri´, choç przegrali trzy pierwsze mecze. Na zachodnim wybrze˝u Yankees rzucili wyzwanie Los Angeles Dodgers. Klub kupiony przez grup´ inwestorów, którym przewodzi Magic Johnson – słynny koszykarz, buduje w Kalifornii wielkà dru˝yn´. Ju˝ w tym roku Dodgers przeÊcign´li wszystkich jako zespół, który wydaje najwi´cej na pensje swoich zawodników (235 mln wobec 203 mln Yankees). Staç ich. Nieprzerwany strumieƒ pieni´dzy b´dzie do nich płynàł przez co najmniej 25 lat. Tyle lat b´dzie trwał ich kontrakt z lokalnà telewizjà Time Warner. W zamian dostanà 7 mld dolarów. Ârednio liczàc – 280 mln dolarów za sezon. PopularnoÊci MLB niewiele zaszkodziła

dopingowa afera, która wybuchła kilka lat temu. Przez lata utrzymywano, ˝e baseballowi doping nie grozi, bo w tej dyscyplinie sportu ani siła, ani wytrzymałoÊç nie decydujà o klasie zawodnika. Szokiem było wi´c, gdy po anonimowych badaniach w 2003 r. okazało si´, ˝e 103 zawodników spoÊród 1200 przebadanych, za˝ywało doping. Od tego momentu liga pod naciskiem opinii publicznej zacz´ła walk´ z tym procederem. Kar´ za doping poniósł te˝ najlepszy baseballista XXI wieku – Alex Rodriguez z New York Yankees. Został on skazany na 162 meczów zawieszenia (czyli cały sezon 2014) za korzystanie z usług kliniki Biogenesis, która pod przykrywkà leczenia chorób starczych rozpowszechniała Êrodki dopingowe. Władze MLB kupiły za 125 tys. dolarów dokumentacj´ klientów kliniki. WÊród nich było trzynastu zawodników MLB. Dwunastu poddało si´ karze i dostali 50 meczów zawieszenia. Rodriguez zaprzeczał dowodom. W koƒcu jednak poddał si´ karze, gdy obie strony – liga i zawodnik – poprosiły o niezale˝ny arbitra˝. Co ciekawe Rodriguez, choç zawieszony, wcià˝ zarabiał. Kara dotyczyła bowiem tylko zawieszenia na mecze (162), ale oprócz nich zawodnicy majà jeszcze w sezonie 21 dni niemeczowych. W zwiàzku z tym A-Rod – jak go nazywajà kibice – dostał w tym sezonie 2,8 mln dolarów – 11 procent nale˝nej mu pensji z tytułu kontraktu (25 mln dol.). Ch

WŁADZE LIGI Na czele ligi stoi komisarz, którego wybierają właściciele klubów. Za kandydaturą musi być co najmniej 24 spośród 30. Oni też mogą odwołać komisarza. Szef ligi nie ma kadencji. Obecnie tę funkcję pełni Bud Selig (na stanowisku od 1992 r.), ale już wiadomo, że w przyszłym roku zostanie zastąpiony przez Roba Manfreda. Do zadań komisarza należy bieżące prowadzenie spraw ligi – zawieranie umów na transmisje telewizyjne, negocjacje ze sponsorami, rozmowy ze związkiem zawodowym zawodników, sędziów i personelem ligi. Zebranie właścicieli ligi decyduje nie tylko o powołaniu komisarza, ale także o zmianach w przepisach i rozszerzeniu ligi. Jeśli ktoś chce kupić klub lub przenieść swój zespół do innego miasta, również musi uzyskać zgodę wszystkich właścicieli. Ostatni klub, który zmienił miasto to Milwaukee Brewers (do 1969 r. Seattle Pilots). Obecnie drużyna Oakland Athletics chce się przenieść do San Jose, nie uzyskała jednak jeszcze akceptacji reszty ligi.

SPONSORZY Liga ma kilkunastu sponsorów. M.in. browary Anheuser-Busch, Bank of America, Bayer, Ford, General Motors (Chevrolet), Gatorade, Microsoft, Nike, Pepsi-Cola, Samsung, T-Mobile, Gillette, Head & Shoulders, MasterCard, Taco Bell. Każdy klub ma też swoich regionalnych sponsorów. Zawodnicy zawierają indywidualne kontrakty reklamowe. Są one zazwyczaj dużo niższe niż w przypadku gwiazd NBA, bo MLB to liga, która nie ma wielu kibiców w reszcie świata.

MLN

MAJOR LEAGUE BASEBALL

ZOSTAŃ EKSPERTEM

Dominikana liczy sobie 9 mln mieszkańców. Wśród graczy MLB zawodników urodzonych w tym kraju jest jednak niemal 10 procent (83 wśród 853). Drugą najliczniejszą „obcą” nacją w lidze są Wenezuelczycy (59), a trzecią Kuba (19). Wszyscy Kubańczycy, którzy grają w MLB to uciekinierzy z wyspy. Władze komunistycznego kraju nie godzą się bowiem, by zawodnicy z ich kraju grali w zawodowych ligach w USA. Wśród graczy tzw. minor leagues baseballiści z Dominikany stanowią aż 25 procent

Getty images

/ 67 /

KLUBY MLB JAKO JEDYNE Z CZTERECH NAJWIĘKSZYCH LIG PŁACĄ W GOTÓWCE ZA TRANSFERY. DOTYCZY TO ZAWODNIKÓW Z LIGI JAPOŃSKIEJ. OFICJALNIE TO KWOTA, KTÓRĄ KLUB Z AMERYKI PŁACI ZA PRAWO DO NEGOCJACJI Z ZAWODNIKIEM. NAJDROŻSZYM W HISTORII GRACZEM BYŁ YU DARVISH, ZA KTÓREGO TEXAS RANGERS ZAPŁACILI 51,7 MLN DOLARÓW

480 TYS.

WIELKIE

LIGI AMERYKI

60-67

84-91

104-111

122-129

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

dolarów czyli pensję minimalną zarabiał w 2012 roku Mike Trout. W tym samym sezonie zapolowy Los Angeles Angels zajął drugie miejsce w plebiscycie na najlepszego zawodnika American League. W następnym sezonie dostał podwyżkę – 150 tys. dolarów. Dopiero od 2015 r. Trout będzie zarabiał tak, jak najlepsi zawodnicy ligi – za sześć lat gry zarobi 144,5 mln dolarów. Takie zaniżenie płacy zawodnika umożliwiają przepisy MLB. Klub, który pozyska zawodnika w drafcie, ma do niego prawa przez pięć lat, jeśli włączy go do pierwszego zespołu. Angels wzięli Trouta w drafcie 2009. Do 2014 r. mogli mu płacić jedynie minimum obowiązujące w lidze. Takie przepisy chronią kluby przed przepłacaniem młodych zawodników

RAPORT

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 68 /

Ch inside the game

WIELKI KLUB / 69 /

Pałanie nienawiścią do New York Yankees jest czymś na wskroś amerykańskim, jak pizza na grubym cieście, samotne matki czy oszukiwanie fiskusa na podatku dochodowym

IMPERIUM ZŁA studium przypadku

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

tekst: Will Roderick Richardson

inside the game

Getty images

/ 70 /

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

„YANKEES SĄ DO DUPY!” – ŚPIEWAJĄ KIBICE DRUŻYN PRZECIWNYCH NA STADIONACH CAŁEJ AMERYKI. SZCZEGÓLNIE W BOSTONIE, GDZIE SWOJĄ SIEDZIBĘ MA DRUŻYNA RED SOX – ODWIECZNY WRÓG „JANKESÓW” – NIENAWIŚĆ DO NOWOJORSKIEJ DRUŻYNY MA TU TRADYCJĘ NIEMAL TAK DŁUGĄ, JAK SAM BASEBALL Ten przedpotopowy antagonizm koncentruje si´ przede wszystkim na postaci George’a Hermana Rutha – najlepszego baseballisty wszechczasów i pierwszej super-gwiazdy amerykaƒskich sportów dru˝ynowych. Ja osobiÊcie, b´dàc zagorzałym fanem dru˝yny Atlanta Braves, nie uwa˝am

wcale, ˝eby współczeÊni Yankees byli „do dupy”. Grajà w lidze American League, podczas gdy Atlanta Braves biorà udział w rozgrywkach National League. Dlatego w ogóle mi nie przeszkadzajà. MyÊl´ o nich raczej jak o dzieciach Szatana. JeÊli jesteÊ fanem baseballa, prze˝yłeÊ to ju˝ wczeÊniej. Jak powracajàcy koszmar. Yankees zawsze wygrywajà. No, mo˝e prawie zawsze. Ale zawsze wyglàda to tak, jakby mieli wygraç. Majà w swoim dorobku 27 tytułów mistrzowskich mi´dzynarodowych rozgrywek World Series. Zajmujàca w tym rankingu drugie miejsce dru˝yna St. Louis Cardinals ma takich tytułów 11. Boston wygrywał 7 razy. Ale nawet Yankees nie zawsze wygrywajà. W 2003 roku Florida Marlins – jeden z najwi´kszych przegranych zespołów w historii World Series – pokonali Imperium Zła w jednej z najbardziej nieprawdopodobnych serii rozgrywek na tym szczeblu. Dawid wygrał z Goliatem, prawdziwym Goliatem Êwiata baseballu. Na poparcie tych słów przytoczmy kilka liczb: w sezonie 1998 Jankesi wygrali 125 meczów, w tym play offy i finał World Series, przyçmiewajàc nawet dokonania słynnej ekipy Rutha o nazwie Murderer’s Row, siejàcej postrach w latach dwudziestych XX wieku. Jak to okreÊlił Bill Martin, były gracz Yankees, a w latach siedemdziesiàtych mened˝er tej dru˝yny: „Wszystko wyglàda lepiej, kiedy wygrywasz. Dziewczyny sà ładniejsze, cygara smakujà lepiej. Nawet drzewa wydajà si´ bardziej zielone”. To prawda. Ale jak zacz´ło si´ to całe denerwujàce wygrywanie? Pełzajàce (niczym Mothra, po˝erajàca wszystko dookoła japoƒska monstrualna gàsienica i wróg Godzilli) Imperium Zła powstało ponad sto lat temu. Zanim bracia Wright po raz pierwszy wzbili si´ w powietrze.

WIELKI KLUB Zanim z taÊmy produkcyjnej w fabryce zjechał pierwszy Ford T. Zanim koƒca dobiegła Wojna Koƒczàca Wszystkie Wojny. Dru˝yna powstała w 1901 roku – razem z całà American League. Baltimore Orioles byli jednà z oÊmiu pierwszych dru˝yn w lidze; po dwóch latach zespół zastàpiony został przez spółk´ działajàcà na zasadzie franczyzy, z siedzibà w Nowym Jorku, która w 1913 roku przyj´ła nazw´ Yankees. Dru˝yna zacz´ła rzàdziç baseballem (i w efekcie zapisała si´ złotymi zgłoskami na kartach historii tej dyscypliny sportu) z iÊcie totalitarnà hegemonià w latach dwudziestych, kiedy jeden człowiek – pierwsza super-gwiazda amerykaƒskiego sportu – odkrył na nowo baseball i uczynił dru˝yn´ Yankees synonimem „Amerykaƒskiej rozrywki”. Ten zawodnik był obdarzony tak wielkim talentem, ˝e oryginalny stadion Yankees w Bronxie został ochrzczony mianem: Dom, Który Zbudował Ruth. „Wal´ na sto procent albo nie trafiam na sto procent. Chc´ ˝yç pełnià ˝ycia” – powiedział kiedyÊ George Herman „Babe” Ruth. Byç mo˝e nie był on najlepszym sportowcem w historii Ameryki. Warto wspomnieç tutaj takie nazwiska, jak Michael Jordan czy Muhammad Ali. Ale bez wàtpienia pozostaje najwi´kszym baseballistà wszech czasów. I dokonał tego bez ˝adnych Êrodków wspomagajàcych.

BO RUTH SAM W SOBIE BYŁ NATURALNYM DOPINGIEM. PRAWDZIWYM OGIEREM. NIKT INNY NIE UDERZAŁ PIŁKI TAK SKUTECZNIE, JAK ON. BYŁ ZNANY Z TEGO, ŻE PRZED KAŻDYM MECZEM POŻERAŁ WIELKIE ILOŚCI HOT-DOGÓW I WYPIJAŁ KILKA KUFLI PIWA. I NAJWYRAŹNIEJ RZADKO SYPIAŁ

/ 71 /

Nazwijmy rzecz po imieniu. Nigdy nie miałem co do tego ˝adnych wàtpliwoÊci. New York Yankees to zło. Kiedy mówimy o fanach baseballu, wyró˝niamy dwa ich typy: tych, którzy kochajà Yankees, i całà reszt´. A cała reszta nienawidzi Yankees. Nie ma nikogo pomi´dzy, w pół drogi. Cokolwiek nie zrobiliby Yankees, sà złem wcielonym. Nie musicie mi wierzyç na słowo. Zapoznajcie si´ z wykładnià prawa. W ubiegłym roku komisja s´dziowska z zakresu prawa handlowego wzi´ła stron´ Yankees w sporze z pewnà firmà handlowà, która chciała posłu˝yç si´ hasłem „Imperium Zła” w reklamie swoich strojów sportowych. S´dziowie orzekli: „Najkrócej rzecz bioràc, istniejà zapisy wskazujàce na to, i˝ w baseballu jest tylko jedno Imperium Zła – i sà nim New York Yankees. Dlatego uznajemy, ˝e dru˝yna ta ma pełne prawo do stosowania tego okreÊlenia w charakterze zastrze˝onego znaku towarowego... we wszystkim, co dotyczy futbolu amerykaƒskiego”.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 72 /

inside the game

Jeden z jego kolegów z dru˝yny przyznał kiedyÊ: „W sumie nigdy nie mieszkałem z Ruthem. Zawsze dzieliłem pokój z jego walizkà”. Wytràcony z równowagi przez celowo rozpraszajàcych go kibiców, Ruth kilka razy szturmował trybuny. W latach 1914-1935 „Babe” zrewolucjonizował gr´ w baseball. Pozyskany z konkurencyjnej dru˝yny Red Sox w 1920 roku za 100 tysi´cy dolarów (dzisiejszà wartoÊç tej transakcji szacuje si´ na 1 mln 200 tys. dolarów) był najdro˝szym graczem w ówczesnej historii baseballa. Wspomniana transakcja sp´dzała sen z powiek fanom dru˝yny z Bostonu przez prawie sto lat. Mimo ˝e okreÊlenie „Klàtwa Bambino” weszło w ˝ycie dopiero po ponad pi´çdziesi´ciu latach, bardzo szybko dało si´ zauwa˝yç dramatycznà zmian´, jeÊli chodzi o losy byłej i aktualnej dru˝yny Rutha. W latach 19201964 Yankees zdobyli 29 mistrzostw American League oraz 20 tytułów mistrza World Series. Red Sox mogli si´ pochwaliç odpowiednio 1 tytułem American League i ani jednym mistrzostwem World Series. Przed zmianà barw klubowych – przez szeÊç sezonów – Ruth był wyÊmienitym miotaczem. Nigdy nawet nie myÊlał o odbijaniu. Lecz krótko po tym, jak w Nowym Jorku zmienił pozycj´ na zapole, stał si´ najlepszym pałkarzem w tej grze, popularyzujàc zaliczanie wszystkich baz, dzi´ki jednemu, wybitnie długiemu uderzeniu, jakiego Êwiat nigdy wczeÊniej nie widział. W trakcie swojej trwajàcej 21 lat kariery Ruth zaliczył 714 home runów, co jak na tamte czasy było oszałamiajàcym wynikiem, z równie imponujàcà Êrednià wynoszàcà 342. Ruth zakoƒczył karier´ jako niekwestionowany rekordzista niemal we wszystkich ligowych statystykach. W 1969 roku (w setnà rocznic´ powstania baseballu) zyskał miano najlepszego baseballisty w historii tego sportu. W latach dwudziestych Ruth i najlepszy zawodnik grajàcy na bazie – Gehrig wchodzili w skład owianej legendà nowojorskiej ekipy Murderer’s Row. Razem poprowadzili „Jankesów” do ówczesnego rekordu American League – 110 zwyci´stw, zakoƒczonych zdo-

byciem mistrzostwa World Series w 1927 roku. Kolejny triumf przyszedł w 1933 roku i zacz´ło to przybieraç postaç pewnego nieuchronnie powtarzalnego schematu. W latach 1936-1939 Yankees nie oddali ani jednego mistrzowskiego tytułu World Series. Mieli w swoim składzie Gehriga (˚elaznego Konia, który nie opuÊcił ˝adnego meczu i zmarł na stwardnienie zanikowe boczne) i grajàcego w zapolu Joe DiMaggio (m´˝a Marilyn Monroe), który zdobywał punkty w 56 meczach z rz´du w mistrzowskim dla Nowojorczyków sezonie 1941. W latach 1949-1953 Yankees ustanowili ligowy rekord, zdobywajàc pi´ç mistrzostw z rz´du. Potem, w dziewi´ciu z kolejnych jedenastu lat, brali udział w rozgrywkach World Series. Wielkimi zawodnikami lat pi´çdziesiàtych i szeÊçdziesiàtych byli: Mickey Mantle, Yogi Berra i Whitey Ford. Po zakoƒczeniu przez nich kariery rozpocz´ła si´ era relatywnego spadku formy nowojorskiej dru˝yny. Yankees awansowali do World Series czterokrotnie w latach 1976-1981, dwukrotnie si´gajàc po najwy˝sze trofeum – w 1977 i 1978 roku. Na kolejny tytuł musieli czekaç a˝ do 1996 roku, rehabilitujàc si´ nast´pnie trzema mistrzostwami z rz´du w latach 1998-2000. Có˝ wi´c czyni „Jankesów” tak wyjàtkowymi? Forsa, skarbie.

W 2014 ROKU MAGAZYN „FORBES” SKLASYFIKOWAŁ NEW YORK YANKEES NA CZWARTYM MIEJSCU W RANKINGU NAJDROŻSZYCH ZESPOŁÓW SPORTOWYCH NA ŚWIECIE, PO REALU MADRID Z HISZPAŃSKIEJ LA LIGI, MANCHESTERZE UNITED Z PREMIER LEAGUE I BARCELONIE Z LA LIGI. WARTOŚĆ DRUŻYNY OSZACOWANO NA 2,5 MLD DOLARÓW

Nowojorczycy wygrywajà wić w nowoczesny sposób – pieni´dzmi. „Wydajà wićej kasy, ni˝ wszyscy pozostali” – mówi mój przyjaciel Kerht, niegdyÊ dziennikarz, a obecnie wydawca, który choç pochodzi z Indiany, przez całe ˝ycie kibicował Jankesom. „Poza tym, zawsze mieli Êwietnych zawodników i mened˝erów. George Steinbrenner (słynny właÊciciel Yankees z czasów ery post-wietnamskiej – przyp. red.) był kompletnym wariatem, który wydawał wićej kasy ni˝ ktokolwiek”. George Steinbrenner kupił dru˝yn´ w 1973 roku i regularnie inwestował w nowe talenty, korzystajàc z usług zewn´trznej agencji, która pozyskiwała dla niego najlepszych graczy. Baseball to jedyny sport ligowy, w którym nie obowiàzuje tzw. salary cap, czyli ograniczenie, jeÊli chodzi o maksymalnà liczb´ pieni´dzy, którà dany klub mo˝e przeznaczyç na zakup zawodników. Steinbrenner zarabiał pieniàdze z Yankees, którzy zawsze mieli Êwietnych graczy, a jednoczeÊnie wykłócał si´ bez przerwy ze swoimi mened˝erami i zawodnikami. Był zawodowym intrygantem. A do tego szalonym? I to jeszcze jak! Szalonym i przebiegłym jak lis. To on powołał do ˝ycia pierwszy program sportowy w sieci kablowej o zasi´gu ogólnokrajowym. Telewizja transmitowała mecze Yankees w całych Stanach Zjednoczonych. Ted Turner, nazywany „Ustami Południa”, zrobił póêniej to samo z zespołem Atlanta Braves, nazywajàc ich „Dru˝ynà Ameryki” i doprowadzajàc tym fanów Nowojorczyków do szewskiej pasji. I bardzo dobrze. W tym miejscu droga rozwidla si´ na dwa pasy: Ulica MiłoÊci i Aleja NienawiÊci. Nienawidziç „Jankesów” jest łatwo.

CHAMPION ///// lipiec - wrzesieĆ&#x2019; 2014

/ 73 /

WIELKI KLUB

Getty images

Getty images PAP

inside the game

Getty images

/ 74 /

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

Wersja Franka Sinatry jest tradycyjnie grana po meczach zakoƒczonych zwyci´stwami,

z tych krajów nie został zaproszony do rozgrywek World Series – mogà w nich uczestniczyç wyłàcznie w charakterze widzów). Poza tym, wyjÊcie na mecz Yankees to cholernie druga impreza. Ârednia cena biletu wynosi 60 dolarów – zdecydowanie za du˝o na kieszeƒ amerykaƒskiego szarego zjadacza chleba. Jankesów mo˝na nienawidziç tak˝e z powodu zdrajców z waszych miast, którzy kibicujà im ze wzgl´du na tradycj´ (twój ojciec i jego ojciec te˝ nienawidzili Yankees), lub choçby dlatego, ˝e sà to potencjalni mistrzowie, majà najlepsze stroje i czapki,

a tak˝e najdłu˝szà list´ legendarnych graczy i zdobytych mistrzowskich tytułów. Dobra, a teraz weêcie gł´boki oddech. To mo˝e byç prawdziwa bomba! Istnieje mnóstwo powodów, ˝eby kochaç New York Yankees. Wi´kszoÊç z nich stanowià zawodnicy. Co za skład! Moim osobistym faworytem jest Yogi Berra – najbardziej kochany gracz w historii baseballu. Był tak zabawny, ˝e jego imieniem nazwano nawet postaç z kreskówki – tak jest, misia Yogi! Najwi´kszy łapacz w historii tego sportu grał w barwach nowojorskiej dru˝yny w latach 1946-1965. To jeden z czterech zawodników, którzy majà w swoim dorobku trzykrotny tytuł Najlepszego Gracza (MVP) American League. Jako zawodnik, trener i mened˝er Berra pojawił si´ w 21 sezonach World Series, wygrywajàc 13 z nich. W 1972 roku został wybrany do baseballowej Galerii Sław. Ale Yogi Berra zasłynàł tak˝e dzi´ki swoim licznym powiedzonkom i malpropizmom – zamierzonym lub nie. Pod tym wzgl´dem mógłby rywalizowaç tylko z Samuelem Goldwynem, potentatem w bran˝y filmowej, o palm´ pierwszeƒstwa w czystej, niczym niezmàconej wesołoÊci.

/ 75 /

WIELKI KLUB

KOLEJNĄ PIOSENKĄ CZĘSTO ŁĄCZONĄ Z TYM ZESPOŁEM JEST „NEW YORK, NEW YORK” – NIEWINNA PRZYŚPIEWKA, Z KTÓREJ PŁYNIE NASTĘPUJĄCY MORAŁ: „JEŻELI NIE MIESZKASZ W NOWYM JORKU, TO TWOJE ŻYCIE JEST POZBAWIONE SENSU”

za to gdy Yankees przegrywajà, torturujà swoich fanów wersjà Lizy Minnelli. W trakcie piàtego inningu ekipa techniczna wykonuje swoje obowiàzki przy dêwi´kach „Y. M. C. A.”, zaÊ podczas ósmego inningu gra byç mo˝e najbardziej bezczelna piosenka w historii muzyki popularnej „Cotton-Eyed Joe”, która swojà głupotà dorównuje tylko „Living Next Door To Alice”. Jakby tego było jeszcze mało, ˝eby doprowadziç ci´ na skraj obł´du, organiÊcie zdarzy si´ równie˝ zagraç motyw przewodni z „Greka Zorby”, przy akompaniamencie radoÊnie klaszczàcych widzów. Mo˝na tak˝e nienawidziç Jankesów za ich snobistycznà, wyniosłà postaw´, którà dorównujà dawnym, iÊcie królewskim potentatom, rzàdzàcym amerykaƒskà prowincjà (w baseball grajà m.in. w Ameryce Łaciƒskiej, Japonii, Korei i Australii, ale ˝aden

„BASEBALL TO W 90% GRA UMYSŁOWA. DRUGA POŁOWA TO ZMAGANIA FIZYCZNE.” „ZAWSZE CHODŹ NA POGRZEBY INNYCH LUDZI. W PRZECIWNYM RAZIE ONI NIE PRZYJDĄ NA TWÓJ.” „TAK NAPRAWDĘ TO NIE POWIEDZIAŁEM TEGO WSZYSTKIEGO, CO POWIEDZIAŁEM.” „GDYBY ŚWIAT BYŁBY IDEALNY, TO W OGÓLE BY GO NIE BYŁO.” I mój ulubiony cytat: „Nic si´ nie koƒczy, dopóki si´ nie skoƒczy” (tak jak i ten artykuł). Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Mike Royko, publicysta „Chicago Tribune”, stwierdził kiedyÊ: „Pałanie nienawiÊcià do Yankees jest czymÊ na wskroÊ amerykaƒskim, jak pizza na grubym cieÊcie, samotne matki czy oszukiwanie fiskusa na podatku dochodowym”. Jankesów mo˝na nienawidziç z powodu ich listy płac, która na poczàtku sezonu 2014 wyniosła około 240 milionów dolarów, co daje im drugie miejsce wÊród wszystkich amerykaƒskich dru˝yn sportowych. Gdy przeÊledzimy całà filozofi´ Yankees, od czasu pozyskania do dru˝yny Rutha, oka˝e si´ ona bardzo prosta: kupmy tego goÊcia, po prostu go kupmy. A jeÊli si´ nie sprawdzi, zapłaçmy mu, ˝eby sobie poszedł i kupmy jeszcze lepszego. Aby było sprawiedliwie dodajmy – w ostatnich dwóch czy trzech latach Los Angeles Dodgers wydał wi´cej od Nowojorczyków, rozniecajàc na nowo ogieƒ dawnej rywalizacji, majàcej swoje korzenie w latach pi´çdziesiàtych XX wieku, kiedy Dodgers grali w Brooklynie. Mo˝na nienawidziç Yankees tak˝e z powodu muzyki, którà lubià. Tekst pieÊni bojowej Nowojorczyków – jednego z najbardziej działajàcych na nerwy utworów zwiàzanych kiedykolwiek z dru˝ynà sportowà – jest prosty. Oto nadchodzà Yankees Inni nauczà si´ baç Yankees Wszyscy wiedzà, ˝e oni grajà, by wygraç, Bo to sà New York Yankees

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 76 /

Ch inside the game

MJ ak

iliarder

WIELKI GRACZ

Tekst: Michał Rutkowski CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Kiedy Michael Jordan przychodził w 1984 roku do NBA, kontrakty reklamowe koszykarzy z firmami sprzedającymi obuwie sportowe opiewały na kilka, czasem kilkanaście milionów dolarów. Rekordzista – Kareem AbdulJabbar dostawał 100 tysięcy rocznie. Tylko jedenastu koszykarzy zarabiało wtedy ponad milion dolarów rocznie. Najwięcej, 2,5 miliona dolarów za sezon, dostawał Magic Johnson, drugi w tym rankingu był oczywiście Larry Bird – 1,8 miliona. Najmniej – 60 tysięcy – dostawał niejaki Mike Evans z Denver Nuggets. Pierwszy kontrakt Michaela Jordana gwarantował mu „tylko” 550 tysięcy za pierwszy sezon gry w Chicago. Potem było już znacznie lepiej. Dwa ostatnie kontrakty Jordana to już 30 i 33 miliony dolarów za sezon

/ 77 /

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 78 /

inside the game

W czerwcu 2014 roku magazyn Forbes ogłosił, ˝e po zwi´kszeniu o 9 punktów procentowych udziałów w Charlotte Hornets Michael Jordan stał si´ pierwszym miliarderem wÊród byłych zawodników NBA. Najbogatszym sportowcem Êwiata był ju˝ wczeÊniej. 11 lat temu, po przygodzie z Washington Wizards, Jordan ostatecznie zakoƒczył swojà koszykarskà karier´, ale wcià˝ zarabia ponad 90 milionów dolarów rocznie, znacznie wi´cej ni˝ w czasach, kiedy grał w koszykówk´, wi´cej ni˝ jakikolwiek inny aktywny sportowiec, za wyjàtkiem boksera, Floyda Mayweathera Juniora. Wszystko to głównie dzi´ki umowom z Nike, ale przecie˝ Michael ma kontrakty reklamowe równie˝ z innymi firmami – Gatorade, Hanes, Upper Deck, 2K Sports, Novant Health i Five Star Fragrances. Jest właÊcicielem siedmiu restauracji, komisu samochodowego, no i posiada 89% udziałów we wspomnianych Charlotte Hornets. Ale poczàtki kariery Michaela Jordana w NBA nie zapowiadały a˝ tak wielkiego sukcesu biznesowego. Liga znajdowała si´ wtedy w kryzysie PR-owym, hale Êwieciły pustkami, stacje telewizyjne nie były zainteresowane transmisjami i zadowalały si´ transmisjami z odtworzenia, a problemy wizerunkowe odstraszały potencjalnych sponsorów. Jordan trafił do Chicago Bulls, klubu fatalnie zarzàdzanego, b´dàcego wówczas poÊmiewiskiem ligi, wyl´garnià skandali narkotykowych i hazardowych, co roku wymieniajàcego trenerów i mened˝erów. Ale miał szcz´Êcie, bo na jego drodze ˝yciowej pojawił si´ wielki marketingowy wizjoner, niejaki Sonny Vaccaro, który współpracował wtedy z Nike. Vaccaro zapami´tał Michaela z finału rozgrywek uniwersyteckich NCAA w 1982, kiedy debiutant z Karoliny Północnej zapewnił zwyci´skim rzutem swoim Tar Heels zwyci´stwo nad Georgetown. WymyÊlił sobie, ˝e charyzmatyczny i widowiskowy młody zawodnik, który potrafi lataç, mo˝e uczyniç z Nike pot´g´ marketingowà. Na parkietach NBA rzàdziły wówczas Converse i Adidas. Bud˝et marketin-

CZY WIECIE, ŻE MICHAEL JORDAN… jest jedynym debiutantem w historii NBA, który liderował swojej drużynie w czterech kategoriach (punkty, zbiórki, asysty, przechwyty) jest najstarszym koszykarzem, który był najlepszym strzelcem w NBA (w sezonie 1997/98 miał 35 lat i 61 dni) jest najstarszym człowiekiem, który rzucił ponad 50 punktów w meczu (38 lat i 315 dni, 51 punktów z New Orleans Hornets) ma na swoim koncie najwięcej meczów w play offach, w których zdobył ponad 20 punktów (173) zdobywał średnio w karierze najwięcej punktów w historii NBA (30,12 punktów na mecz) jest pierwszym koszykarzem w historii, który zaliczył podczas Meczu Gwiazd triple double został wybrany największym sportowcem Ameryki Północnej XX wieku wg stacji telewizyjnej ESPN

gowy Nike wynosił dwa i pół miliona dolarów i szefowie firmy planowali – tak jak zwykle – rozdzieliç go pomi´dzy kilku młodych obiecujàcych zawodników. Ale Vaccaro upierał si´, ˝eby zainwestowaç wszystko w jednego człowieka. W Michaela Jordana. Chciał zbudowaç wokół niego całà mark´, całà lini´ produktów i podpisaç z nim umow´, na mocy której Jordan b´dzie miał 25-procentowy udział w zyskach z ka˝dej sprzedanej pary butów. Razem z agentem Michaela, Davidem Falkiem, wymyÊlili sobie, ˝e b´dà budowaç wizerunek Michaela w odmienny sposób, ni˝ to miało miejsce w przypadku innych koszykarzy, którzy byli zazwyczaj przedstawiani jako członkowie dru˝yny. Jordan miał byç prezentowany indywidualnie, jak tenisista. Falk próbował równolegle negocjowaç z Conversem i Adidasem, ale nie było szans, ˝eby konserwatywnie zarzàdzane firmy mogły zaoferowaç Jordanowi podobne warunki do Nike. Kiedy Falk wymyÊlił nazw´ Air Jordan, wszyscy z miejsca si´ w niej zakochali. Pozostawał jeszcze jeden, drobny problem. Do całego pomysłu trzeba było przekonaç samego zainteresowanego. Na studiach Michael grał w Conversach, ale najbardziej lubił Adidasa, który oferował wtedy najładniejsze dresy i najbardziej wygodne buty. Jordan miał 21 lat i interesowała go przede wszystkim gra w koszykówk´, a nie jakieÊ wyrafinowane relacje i kontrakty biznesowe. Kiedy Vaccaro i Nike roztaczali przed nim niesamowite perspektywy i opowiadali, jak to stworzà buty specjalnie dla niego, buty, jakich nie b´dzie miał nikt inny, Michael w ogóle nie chciał ich słuchaç. Dopytywał si´ tylko, czy kupià mu samochód. Kiedy w koƒcu miało dojÊç do ostatecznych negocjacji i podpisania kontraktu, Jordan zadzwonił do rodziców i powiedział, ˝e nie zamierza lecieç na drugi koniec Stanów. Był zm´czony po zdobyciu złotego medalu igrzysk olimpijskich w Los Angeles i chciał odpoczàç. Na szcz´Êcie na stra˝y interesów biznesowych syna stała matka, pani Deloris Jordan, która zmusiła syna, ˝eby pojawił si´

REKORDY

MICHAELA

1 2 14 6 3 6 1 5 10 10 9 3

WIELKI GRACZ

Getty images

tytuł mistrza NCAA

tytułów mistrza NBA

nagród MVP Finałów NBA

występów w Meczu Gwiazd

nagrody MVP Meczu Gwiazd

nagroda dla Najlepszego Obrońcy

/ 79 /

złote medale olimpijskie

nagród MVP

razy wybierany do pierwszej piątki NBA

tytułów króla strzelców

1 nagroda dla najlepszego debiutanta

2 zwycięstwa w Konkursie Slam Dunków

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

tytuły króla przechwytów

razy wybierany do pierwszej piątki najlepszych obrońców

inside the game

MJ M ak

ądrości

/ 80 /

OGRANICZENIA SĄ CZĘSTO, PODOBNIE JAK OBAWY, TYLKO ILUZJĄ

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

NIEKTÓRZY TEGO PRAGNĄ, INNI MAJĄ NA TO NADZIEJĘ, A JESZCZE INNI PO PROSTU TO ROBIĄ

TALENTEM WYGRYWA SIĘ MECZE, ALE PRACĄ ZESPOŁOWĄ I INTELIGENCJĄ WYGRYWA SIĘ MISTRZOSTWA

WIELKI GRACZ

Getty images

MOGĘ ZAAKCEPTOWAĆ PORAŻKĘ, KAŻDY PONOSI PORAŻKI. ALE NIGDY NIE ZAAKCEPTUJĘ TEGO, ŻE SIĘ NIE PODEJMUJE PRÓBY

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 81 /

SPUDŁOWAŁEM W KARIERZE PONAD 9000 RZUTÓW. PRZEGRAŁEM PRAWIE 300 MECZÓW. 26 RAZY KOLEDZY MI ZAUFALI I ODDAWAŁEM DECYDUJĄCY RZUT, ALE SPUDŁOWAŁEM. PRZEZ CAŁE ŻYCIE PONOSIŁEM JEDNĄ PORAŻKĘ ZA DRUGĄ. I DLATEGO ODNIOSŁEM SUKCES

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 82 /

inside the game

na lotnisku. Projekt czarno-czerwonych butów Air Jordan w ogóle mu si´ nie spodobał, bo – jak powiedział kontrahentom z Nike – czerwieƒ to kolor diabła. No i wcià˝ dopytywał o to, kiedy dostanie obiecany samochód. Lody udało si´ przełamaç dopiero wtedy, gdy Vaccaro wyciàgnàł z kieszeni ˝elaêniaka Lamborghini i powiedział Jordanowi, ˝e po podpisaniu kontraktu b´dzie mógł sobie kupiç taki samochód, jaki zechce. Potem jeszcze pokazali mu wideo monta˝ z jego najlepszych akcji z Karoliny Północnej. Ale to mama, Deloris Jordan, musiała przekonywaç Michaela, ˝e propozycja jest w jego najlepszym interesie. I to ona namówiła go do podpisania pićioletniego kontraktu, za 500 tysićy dolarów rocznie. Kiedy Nike wypuÊciło pierwszy czarno-czerwony model Air Jordanów, komisarz NBA, David Stern, szybko go zakazał. DziÊ pewnie trudno sobie to wyobraziç, ale przepisy NBA zakładały wówczas, ˝e buty do gry w lidze majà byç białe. Jordan miał płaciç po 5 tysićy dolarów za ka˝dym razem, kiedy pojawi si´ na parkiecie w Air Jordanach. Szefowie Nike ch´tnie skorzystali z tej niekonwencjonalnej formy promocji, Jordan zakładał buty, a Nike płaciło grzywn´, wydajàc oficjalne oÊwiadczenie: „15 wrzeÊnia Nike stworzyło rewolucyjne buty koszykarskie. 18 paêdziernika NBA ich zakazało. Na szcz´Êcie NBA nie jest w stanie zakazaç wam ich noszenia”. Tak si´ zacz´ło, a poniewa˝ Michael codziennie szybował w gór´ na parkiecie, równie szybko szybowała w gór´ sprzeda˝ butów. W ciàgu pierwszych trzech lat sprzeda˝ Air Jordanów przyniosła Nike 150 milionów dolarów. A poniewa˝ zgodnie z pierwotnà umowà, Michael miał swój udział w ka˝dej sprzedanej parze, to i on stał si´ bardzo bogatym człowiekiem. Od tamtych rozmów min´ło ponad 30 lat, a młodzi chłopcy wcià˝ chcà graç, biegaç i chodziç w Jordanach. Z badaƒ firmy SportsOneSource wynika, ˝e Jordan Brand ma 58% udziałów w rynku obuwia koszykar-

CZY WIECIE, ŻE MICHAEL JORDAN… jest jedynym czterdziestolatkiem, który rzucił ponad 40 punktów w meczu rzucił ponad 10 punktów w 866 meczach z rzędu (od 1986 do 2001 roku) zdobywał średnio w karierze najwięcej punktów w historii NBA podczas play offów (33,4 punktów na mecz) jest jedynym koszykarzem w historii, który podczas finałów zdobywał średnio ponad 40 punktów (41 w 1993 roku, z Phoenix) kiedy się rozwodził, zapłacił Juanicie Vanoy, z którą ma trójkę dzieci, 168 milionów dolarów w ubiegłym roku ożenił się po raz drugi, z modelką Yvette Prieto, a w lutym urodziły im się dwie córki bliźniaczki – Victoria i Ysabel

skiego w Stanach. Na drugim miejscu jest Nike – 34%. Dalej Adidas – 5,5%, Reebok – 1,4% i Under Armour 0,7%. Ci ostatni próbowali ostatnio pozyskaç od Nike jednà z najwi´kszych gwiazd współczesnej koszykówki – Kevina Duranta. Ostatecznie licytacj´ wygrało Nike – Durant zarobi w ciàgu najbli˝szych 10 lat 300 milionów dolarów. Có˝, w Êwiecie butów do koszykówki mieliÊmy w ciàgu ostatniego 30-lecia do czynienia z hiperinflacjà. W lutym tego roku miała miejsce premiera kolejnego modelu Air Jordanów. Sprzeda˝ w ciàgu pierwszego dnia wyniosła 35 milionów dolarów. Dla porównania – sprzeda˝ Adidasów sygnowanych przez Derricka Rose’a przez cały 2013 rok wyniosła 40 milionów. Rekordzistà pod wzgl´dem sprzeda˝y wÊród aktywnych koszykarzy jest oczywiÊcie LeBron James – 300 milionów dolarów rocznie. Roczna sprzeda˝ Jordanów (zarówno najnowszych modeli, jak i modeli retro) to… 2,25 miliarda. Drugim najwa˝niejszym przedsi´wzićiem biznesowym Jordana, a jednoczeÊnie tym, które uczyniło z niego miliardera, sà Charlotte Hornets. I choç krytycy b´dà zwracali uwag´ na słabe wyniki klubu, któremu dopiero w tym roku udało si´ awansowaç do play offów, to z punktu widzenia inwestycji Michael znowu trafił w dziesiàtk´. W 2010 roku wykupił pakiet wi´kszoÊciowy i stał si´ głównym właÊcicielem dru˝yny. Wycena klubu opiewała wówczas na 175 milionów dolarów. W tym roku, po pićiu latach strat, klub zaczàł wygrywaç i przyniósł wreszcie zysk operacyjny w wysokoÊci 7 milionów dolarów. Forbes wycenia go dziÊ na 410 milionów dolarów, ale skoro Milwaukee Bucks udało si´ w kwietniu sprzedaç za 550 milionów, a właÊciciel Dallas Mavericks, Mark Cuban, uwa˝a, ˝e po podpisaniu nowego kontraktu telewizyjnego, w ciàgu dziesićiu lat ka˝dy klub w NBA b´dzie wart co najmniej miliard, to oznacza, ˝e Michael Jordan b´dzie wkrótce jeszcze bogatszym człowiekiem. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 83 /

WIELKI GRACZ

Getty images

inside the game

RAPORT

WIELKIE

LIGI

84-91

AMERYKI

Tekst: Michał Rutkowski

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 84 /

NBA

rozpocz´ła swojà histori´ od spotkania pomi´dzy Toronto Huskies i New York Knickerbockers, rozegranego 1 listopada 1946 roku. Knicks wygrali 68:66. Pierwsze tytuły mistrzowskie BAA zdobywali Philadelphia Warriors, Baltimore Bullets i Minneapolis Lakers. Po fuzji BAA z NBL liga liczyła 17 dru˝yn. NBA nie zawsze była tak popularna jak w czasach Michaela Jordana, czy LeBrona Jamesa, kluby znajdujàce si´ w mniejszych miastach bankrutowały i z czasem grajàcych w niej zespołów robiło si´ coraz mniej. W sezonie 1953/54 liga zmalała do zaledwie 9 dru˝yn. Pierwszà dynastià, seryjnie zdobywajàcà tytuły mistrzowskie, byli prowadzeni przez George’a Mikana Minneapolis Lakers, którzy w latach 19491954 zdobyli pi´ç tytułów mistrzów NBA. Najbardziej utytułowanym koszykarzem w historii jest Bill Russell, który w latach 1957-69 poprowadził Boston Celtics do a˝ 11 tytułów mistrzowskich w ciàgu 13 sezonów (w tym do 8 tytułów z rz´du). DziÊ trudno to sobie wyobraziç, ale na poczàtku w NBA grali tylko biali zawodnicy. Pierwszym nie białym koszykarzem, który dołàczył do NBA, był Wataru Misaka, który w sezonie 1947-48 trzykrotnie zagrał dla New York Knicks. Pierwszym czarnoskórym zawodnikiem w NBA był Harold Hunter, który w 1950 roku podpisał kontrakt z Washington Capitols. Ostatecznie Hunter został zwolniony i nie zagrał ani jednego meczu w lidze, ale jeszcze w tym samym sezonie w NBA zagrali pierwsi Afroamerykanie – Chuck Cooper w Celtics, Nathaniel Clifton w Knicks i Earl Lloyd w Capitols. W 1967 roku powstała konkurencyjna dla NBA liga American Basketball Association (ABA), z ni˝szymi finansowo barierami wejÊcia, co było szczególnie istotne z punktu widzenia mniejszych miast. Przez kilka lat dwie organizacje toczyły ze sobà wojny o pozyskanie

LUDZIE POTRAFIĄ LATAĆ

ZOSTAŃ EKSPERTEM O CO W TYM WSZYSTKIM CHODZI W NBA mecze trwają po 48 minut i są podzielone na 4 kwarty po 12 minut (w Europie 40 minut, 4 razy po 10 minut). Zasady gry są proste – chodzi o to, żeby rzucić przeciwnikowi do kosza jak najwięcej punktów, jednocześnie zapobiegając zdobywaniu punktów przez rywala. Wygrywa oczywiście ta drużyna, która po 48 minutach ma na swoim koncie więcej punktów. Jeśli jest remis, zarządzana jest pięciominutowa dogrywka, jeśli i ona nie przyniesie rozstrzygnięcia, to ewentualnie kolejne (aż do skutku). Kosze są umieszczone na wysokości 305 cm. Punkty zdobywa się na 3 sposoby: rzutem wolnym po przewinieniu przeciwnika (1 punkt), rzutem z akcji (2 punkty) lub rzutem za 3 punkty (jeśli zostanie oddany z odległości większej niż 7 metrów i 24 centymetry). Drużyna ma 24 sekundy na rozegranie akcji. Oryginalna koszykówka wyglądała nieco inaczej – nie wolno było kozłować, dunkować, nie było rzutów za 3, nie było ograniczenia, jeśli chodzi o czas rozegrania akcji, wolno było blokować piłkę opadającą do kosza. Z czasem przepisy gry w koszykówkę ewoluowały.

NATIONAL BASKETBALL ASSOCIATION

W 1891 ROKU 30-LETNI JAMES NAISMITH UCZYŁ WF-U W SZKOLE W SPRINGFIELD W STANIE MASSACHUSETTS. BYŁA SUROWA ZIMA, SZKOLNI PODOPIECZNI PANA NAISMITHA MUSIELI ĆWICZYĆ W SALI GIMNASTYCZNEJ, NUDZIŁO IM SIĘ I NIECHĘTNIE WYKONYWALI POLECENIA NAUCZYCIELI. KIEROWNIK SZKOŁY DS. WYCHOWANIA FIZYCZNEGO, LUTHER GULICK, POPROSIŁ NAISMITHA, ŻEBY TEN WYMYŚLIŁ IM JAKIEŚ SPORTOWE ZAJĘCIE. 2 TYGODNIE PÓŹNIEJ NARODZIŁA SIĘ KOSZYKÓWKA, TROCHĘ INNA OD TEJ, KTÓRĄ ZNAMY DZISIAJ, BO W PIERWSZYM MECZU STANĘŁY NAPRZECIWKO SIEBIE DRUŻYNY 9-OSOBOWE I GRANO ZWYKŁĄ PIŁKĄ FUTBOLOWĄ. ALE NAJWAŻNIEJSZE NIE ZMIENIŁO SIĘ DO DZISIAJ. W KOSZYKÓWCE NADAL CHODZI O TO, ŻEBY WRZUCIĆ PIŁKĘ DO KOSZA DRUŻYNY PRZECIWNEJ. PONAD 50 LAT PÓŹNIEJ, 6 CZERWCA 1946 ROKU, POWSTAŁA AMERYKAŃSKA PROFESJONALNA LIGA KOSZYKÓWKI, BASKETBALL ASSOCIATION OF AMERICA (BAA), KTÓRA PO KOLEJNYCH 3 LATACH, 3 SIERPNIA 1949 ROKU, POŁĄCZYŁA SIĘ Z KONKURENCYJNĄ, ZAŁOŻONĄ JESZCZE W LATACH 30., NATIONAL BASKETBALL LEAGUE (NBL), PRZYBIERAJĄC NAZWĘ NATIONAL BASKETBALL ASSOCIATION (NBA)

Getty images

KONFERENCJA WSCHODNIA Atlantic Division Boston Celtics Brooklyn Nets New York Knicks Philadelphia 76ers Toronto Raptors Central Division Chicago Bulls Cleveland Cavaliers Detroit Pistons Indiana Pacers Milwaukee Bucks Southeast Division Atlanta Hawks Charlotte Hornets Miami Heat Orlando Magic Washington Wizards

/ 85 /

WSCHÓD KONTRA ZACHÓD KONFERENCJA ZACHODNIA Northwest Division Denver Nuggets Minnesota Timberwolves Oklahoma City Thunder Portland Trail Blazers Utah Jazz Pacific Division Golden State Warriors Los Angeles Clippers Los Angeles Lakers Phoenix Suns Sacramento Kings Southwest Division Dallas Mavericks Houston Rockets Memphis Grizzlies New Orleans Pelicans San Antonio Spurs

OD ROZGRYWAJĄCEGO DO ŚRODKOWEGO CZYLI POZYCJE NA BOISKU

5 4

NAJWYŻSZE TRWAJĄCE ROCZNE KONTRAKTY W NBA (W MLN DOLARÓW) Kobe Bryant (Los Angeles Lakers) Amare Stoudemire (New York Knicks) Joe Johnson (Brooklyn Nets) Carmelo Anthony (New York Knicks) Dwight Howard (Houston Rockets)

23,500 mln 23,410 mln 23,180 mln 22,458 mln 21,436 mln

KONTRAKT KOBE BRYANTA ZA SEZON 2013/2014 TO AŻ 423 ŚREDNIE KONTRAKTY ZA SEZON 2013/2014 ZAWODNICZEK KOBIECEJ NBA!

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

1 Rozgrywający – point guard. Najczęściej najniższy zawodnik w drużynie. Specjalista od asyst i przechwytów. 2 Rzucający obrońca – shooting guard. Po pierwsze i najważniejsze musi umieć zdobywać punkty rzutami z dystansu, ale nie tylko. 3 Niski skrzydłowy – small forward. Teoretycznie najbardziej wszechstronny w zespole. Ma za zadanie wspieranie zarówno niższych jak i wyższych graczy. 4 Silny skrzydłowy – power forward. Musi zarówno walczyć w obronie pod tablicami (zbiórki, bloki) jak i w ataku (punkty zdobywane spod kosza). 5 Środkowy – center. Najczęściej najwyższy w zespole. Powinien umieć rządzić pod koszem zarówno w ataku jak i w obronie.

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 86 /

Getty images

najlepszych zawodników i najlepszych s´dziów. Do NBA trafił mi´dzy innymi Kareem AbdulJabbar, ale ówczesny król strzelców ligi, Rick Barry, przeniósł si´ do ABA, podobnie jak wielka gwiazda lat 70., Julius Erving. ABA szukała te˝ innych sposobów na odró˝nienie si´ od NBA, wymyÊlajàc mi´dzy innymi Mecz Gwiazd i konkurs slam dunków. W 1976 roku doszło do fuzji obu struktur i nowa, zło˝ona z 22 klubów NBA, zacz´ła przypominaç lig´, którà znamy dzisiaj. Jednak pod koniec lat 70. wizerunek ligi targanej przez finansowe, obyczajowe i narkotykowe skandale był fatalny. Telewizje nie chciały transmitowaç meczów NBA, a hale podczas spotkaƒ Êwieciły pustkami. NBA znajdowała si´ na skraju bankructwa. Przełom nastàpił w 1979, kiedy Boston Celtics i Los Angeles Lakers wybrali w drafcie debiutantów, Larry’ego Birda i Magica Johnsona, co rozpocz´ło bodaj najwspanialszà rywalizacj´ w historii NBA. 5 lat póêniej w NBA pojawił si´ Michael Jordan. W 1992 roku najwi´ksze gwiazdy NBA (Bird, Magic, Jordan i 9 innych) po raz pierwszy w historii zagrały w reprezentacji olimpijskiej. Dream Team si´gnàł po złoto podczas igrzysk w Barcelonie, bo˝yszcza Ameryki stały si´ bo˝yszczami całego Êwiata, a popularnoÊç NBA przekroczyła Ocean Atlantycki. DziÊ w NBA gra wielu koszykarzy z zagranicy, niektórzy

z nich (Dirk Nowitzki, Steve Nash, Tony Parker, Manu Ginobili) prowadzili swoje dru˝yny do tytułów mistrzowskich, albo zdobywali nagrody MVP. Do historii przeszły tak˝e wielkie dynastie, wielkie rywalizacje... MINNEAPOLIS LAKERS GEORGE’A MIKANA – 5 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH 1949–1954. Historia Lakers

rozpocz´ła si´ w 1947 roku, kiedy dwójka biznesmenów z Minnesoty wykupiła za 15 tysi´cy dolarów bankrutujàcà dru˝yn´ ligi NBL Detroit Gems i przeniosła jà do Minneapolis. Inspiracjà dla nazwy Lakers (Jeziorowcy) był fakt, ˝e Minnesot´ nazywa si´ czasami Krainà 10 Tysi´cy Jezior. Lakers

7 STYCZNIA 2003 ROKU KOBE BRYANT Z LAKERS TRAFIŁ 12 RAZY ZA 3 PUNKTY PODCZAS MECZU Z SEATTLE SUPERSONICS 17 GRUDNIA 2001 ROKU ANTOINE WALKER Z BOSTONU W MECZU Z PHILADELPHIĄ ODDAŁ 11 RZUTÓW ZA 3 PUNKTY. NIE TRAFIŁ ANI RAZU

wybrali w drafcie z numerem pierwszym centra, George’a Mikana. Ju˝ w pierwszym sezonie (w 1948 roku) prowadzeni przez Mikana Lakers zdobyli tytuł mistrzów NBL, a rok póêniej, po przejÊciu do ligi BAA kontynuowali mistrzowskà seri´, zdobywajàc tytuły w 1949 i 1950 roku, a potem 3 kolejne po roku przerwy. Oprócz Mikana gwiazdami tamtych Lakers byli Vern Mikkelsen, Jim Pollard, Slater Martin i Clyde Lovellette. BOSTON CELTICS BILLA RUSSELLA – 11 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH 1957-1969. Celtics powstali

w 1946 roku, jako jeden z zespołów BAA, ale z poczàtku wi´kszych sukcesów nie odnosili. W 1950 roku ich trenerem został Red Auerbach, który rozpoczàł budow´ mistrzowskiego składu, ukoronowanà podczas draftu w 1956 roku, kiedy wybrał trzech póêniejszych członków Galerii Sław NBA, centra Billa Russella, obroƒc´ K. C. Jonesa i skrzydłowego Toma Heinsohna. Gwiazdami tamtych Celtics byli równie˝ Bob Cousy, John Havlicek i Sam Jones. W latach 1957-66 Celtics zdobyli 9 z 10 tytułów mistrzowskich, wygrywajàc mistrzostwo NBA 8 razy z rz´du (z czego szeÊciokrotnie w rywalizacji z Los Angeles Lakers, prowadzonymi przez Jerry’ego Westa i Elgina Baylora). Trwajàca wtedy rywalizacja pomi´dzy Russellem

zdobył 2 marca 1962 roku Wilt Chamberlain w meczu Philadelphia Warriors – New York Knicks. Chamberlain (216 centymetrów wzrostu), nazywany Szczudło, dwukrotny (raz z Philadelphia 76ers, raz z Los Angeles Lakers) był mistrzem NBA. 4-krotny MVP, raz MVP Finałów, 13-krotny uczestnik Meczu Gwiazd (MVP w 1960 roku), 7-krotnie wybierany do pierwszej piątki NBA, 7-krotny król strzelców, 11-krotny król zbiórek (drugi przydomek Król Tablic), lider wszech czasów pod względem ilości zbiórek. Twierdził, że uprawiał seks z ponad 20 tysiącami kobiet. Zmarł na serce w 1999 roku

SEZON ZASADNICZY Rozpoczyna się na przełomie października i listopada i trwa mniej więcej do połowy kwietnia. Każda drużyna rozgrywa podczas jego trwania 82 mecze (41 u siebie, 41 na wyjeździe). W lutym sezon jest na kilka dni przerywany na Weekend Gwiazd, podczas którego rozgrywane są Celebrity Game (mecz z udziałem byłych zawodników NBA, WNBA, celebrytów i gwiazd innych dyscyplin sportowych), Rising Stars Challenge (mecz pierwszoroczniaków z drugoroczniakami), Slam Dunk Contest (konkurs wsadów), Three Point Shootout (konkurs rzutów za 3), Skills Challenge (konkurs sprawności rozgrywających, polegający na kozłowaniu, podawaniu i rzucaniu do kosza), Shooting Stars (konkurs celności rzutów, w którym biorą udział trzyosobowe drużyny złożone z aktualnie grającego w NBA zawodnika, byłego zawodnika i zawodniczki WNBA). Kulminacją Weekendu Gwiazd jest oczywiście niedzielny Mecz Gwiazd Wschód – Zachód, rozgrywany pomiędzy najlepszymi zawodnikami obu konferencji. PLAY OFF Pod koniec kwietnia rozpoczynają się play offy NBA, do których awansuje po osiem najlepszych w sezonie zasadniczym drużyn z każdej konferencji. Play offy są w każdej rundzie rozgrywane do 4 zwycięstw, a przegrywający odpada. Podczas play offów wyłaniani są mistrzowie Konferencji Wschodniej i Zachodniej, którzy w czerwcu rozgrywają pomiędzy sobą wielkie Finały NBA. Zwycięzcy finałów otrzymują Puchar Mistrzowski Larry’ego O’Briena i są nieoficjalnie nazywani mistrzami świata. WŁADZE Ligą zarządza Komisarz NBA, wybierany przez właścicieli poszczególnych klubów. Pierwszym Komisarzem był Maurice Podoloff (1946-63), prawnik, który negocjował fuzję lig BAA i NBL. Podoloff jest też ojcem chrzestnym zasad, które do dziś funkcjonują w NBA, między innymi draftu zawodników uniwersyteckich (z 1947 roku), 24-sekundowego czasu na rozegranie akcji (1954), czy pierwszego kontraktu telewizyjnego (1954). Jego imieniem została uhonorowana nagroda MVP. Po Podoloffie ligą zarządzali Walter Kennedy (1963-75, trudne lata zmagań z kryzysem, konkurencji z ligą ABA i zmniejszeniem się liczby klubów do dziewięciu), Larry O’Brien (1975-84, prace nad połączeniem NBA z ABA, duży kontrakt telewizyjny ze stacją CBS, ale jednocześnie problemy wizerunkowe ligi wynikające z afer hazardowych i narkotykowych, imieniem O’Briena uhonorowano Puchar przyznawany mistrzom NBA) i David Stern (1984-2014). Od niespełna roku Komisarzem jest Adam Silver, który już musiał się zmagać z wielkim kryzysem wizerunkowym, po ujawnieniu rasistowskich wypowiedzi byłego już właściciela Los Angeles Clippers, Donalda Sterlinga.

10 OSTATNICH WIELKICH FINAŁÓW 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

San Antonio Spurs Miami Heat San Antonio Spurs Boston Celtics Los Angeles Lakers Los Angeles Lakers Dallas Mavericks Miami Heat Miami Heat San Antonio Spurs

Detroit Pistons Dallas Mavericks Cleveland Cavaliers Los Angeles Lakers Orlando Magic Boston Celtics Miami Heat Oklahoma City Thunder San Antonio Spurs Miami Heat

4-3 4-2 4-0 4-2 4-1 4-3 4-2 4-1 4-3 4-1

LEGENDY I GWIAZDY NBA BILL RUSSELL – center (208 centymetrów wzrostu), 11-krotny mistrz NBA z Boston Celtics, największa gwiazda lat 60. 12-krotny uczestnik Meczu Gwiazd (raz wybrany tam MVP), 5-krotny MVP ligi, 3-krotnie wybierany do pierwszej piątki NBA, 8-krotnie do drugiej piątki NBA, 4-krotny lider NBA w zbiórkach, mistrz olimpijski z 1956 roku. Jeden z dwóch (obok Wilta Chamberlaina) koszykarzy w historii NBA, który zebrał ponad 50 piłek w jednym meczu. Pierwszy czarnoskóry trener w NBA, dwukrotnie zdobywał w tej roli tytuł mistrzowski. GEORGE MIKAN – biały center (208 centymetrów wzrostu), pierwsza wielka gwiazda ligi, 5-krotny mistrz BAA / NBA z Mineeapolis Lakers (wcześniej 2-krotny mistrz ligi NBL), nazywany Mr. Basketball. Przed pojawieniem się Mikana uważano, że tak wysocy zawodnicy nie mają szans być dobrymi koszykarzami, z uwagi na ograniczoną (w porównaniu z niższymi graczami) mobilność. 4-krotny uczestnik Meczu Gwiazd (raz wybrany MVP), 6-krotnie wybierany do pierwszej piątki BAA / NBA. 3-krotny król strzelców (1949-51), raz lider NBA w zbiórkach (1953). Pierwszy członek koszykarskiej Galerii Sław, specjalista od rzutów hakiem, jego styl gry spowodował kilka zmian w przepisach koszykówki (przepis o goaltending, wprowadzenie czasu na rozegranie akcji). Zmarł na cukrzycę w 2005 roku.

/ 87 /

ZOSTAŃ EKSPERTEM

Getty images

NATIONAL BASKETBALL ASSOCIATION

PUNKTÓW

JOHN HAVLICEK – niski skrzydłowy (196 centymetrów wzrostu), 8-krotny mistrz NBA z Boston Celtics, MVP Finałów w 1974 roku, 13-krotny uczestnik Meczu Gwiazd, 4-krotnie wybierany do pierwszej, 7-krotnie do drugiej piątki NBA, 5-krotnie wybierany do piątki najlepszych obrońców. Najlepszy strzelec w historii Boston Celtics, ojciec terminu „steal”, którym do dziś określa się przechwyt (w siódmym meczu finałów konferencji z Philadelphią dokonał przechwytu, rozemocjonowany komentator krzyczał „Havlicek steals the ball” – „Havlicek ukradł piłkę”, termin „steal” się przyjął i jest stosowany do dziś w oficjalnych statystykach meczowych). OSCAR ROBERTSON – rozgrywający (196 centymetrów wzrostu), zdobywca tytułu mistrza NBA z Milwaukee Bucks (1971), jedyny zawodnik w historii NBA, który miał w pojedynczym sezonie średnie statystyki na poziomie triple double (w sezonie 1961-62, w Cincinnati Royals – 30,8 punktów, 12,5 zbiórek, 11,4 asyst), uznawany za jednego z najwszechstronniejszych koszykarzy w historii. 12-krotny uczestnik Meczu Gwiazd, 3-krotny MVP Meczu Gwiazd, MVP NBA w 1964 roku, 9-krotnie wybierany do pierwszej piątki NBA, 6-krotny lider klasyfikacji najlepiej podających, mistrz olimpijski w 1960 roku.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

100

inside the game Getty images

REKORDZISTĄ POD WZGLĘDEM ŚREDNIEJ LICZBY ASYST JEST MAGIC JOHNSON – 11,2 NA MECZ

Finałów. Magic opowiadał, ˝e zawsze kiedy NBA ogłaszała terminarz na nadchodzàcy sezon, on zaznaczał tam kółkiem mecze z Celtics, ˝e widział te 2 mecze i pozostałych 80. Celtics albo Lakers grali w ka˝dym z finałów rozgrywanych w latach 80. Trzykrotnie dochodziło do bezpoÊredniej rywalizacji – 2 razy wygrywał Magic, raz Bird. Lakers zdobyli wtedy w sumie 5 tytułów mistrzowskich, Celtics 3. Widowiskowy styl Lakers nazywany był Showtime, a oprócz Jabbara i Magica współtworzyli go James Worthy, Michael Cooper, Byron Scott i AC Green.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 88 /

CHICAGO BULLS MICHAELA JORDANA – 6 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH 1991-1998. Latem 1984 roku

i Wiltem Chamberlainem jest uwa˝ana za jednà z najwspanialszych w historii NBA. Prowadzeni przez Russella Cetics wygrali 7 z 8 finałów przeciwko dru˝ynom Chamberlaina.

Angeles Lakers, trzykrotnie si´gajàc po tytuł.

BOSTON CELTICS LARRY’EGO BIRDA – 3 TYTUŁY MISTRZOWSKIE W LATACH 19811986. W 1976 Red Auerbach wybrał w drafcie

sezonu 1979-80 nowym właÊcicielem Lakers został deweloper z Santa Monica, Doktor Jerry Buss. Rzut monety zdecydował o tym, ˝e to Lakers, nie Chicago Bulls, wybierali z numerem 1. Wybrali Êwie˝o upieczonego mistrza uniwersyteckiego NCAA, rozgrywajàcego Earvina Magica Johnsona z Uniwersytetu Michigan State. Ju˝ w pierwszym sezonie Magic utworzył fantastyczny duet z centrem, Kareemem Abdul-Jabbarem, a kiedy ten w finale z Philadelphià doznał kontuzji, to w jednym z meczów Magic zastàpił go na pozycji centra i zdobywajàc 42 punkty, 15 zbiórek i 7 asyst, poprowadził dru˝yn´ do zwyci´stwa, a sam – jako debiutant – zdobył nagrod´ MVP

z szóstkà Larry’ego Birda, choç wiedział, ˝e ten planuje pozostaç na uczelni jeszcze przez rok. Bird rzeczywiÊcie trafił do Celtics dopiero rok póêniej, poprowadził ich do Finału Konferencji, a Auerbach kontynuował kompletowanie mistrzowskiego składu. Z Detroit pozyskał M. L. Carra, z Warriors centra Roberta Parisha i wybór w drafcie, który okazał si´ byç Kevinem McHale’em. Razem z weteranem Cedrikiem Maxwellem stworzyli dru˝yn´, która przez wi´kszoÊç lat 80. toczyła zaci´te pojedynki z prowadzonymi przez Magica Johnsona Los

LOS ANGELES LAKERS MAGICA JOHNSONA – 5 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH 1980-1988. Przed rozpocz´ciem

Chicago Bulls wybrali w drafcie Michaela Jordana. Ju˝ w pierwszym sezonie Jordan zaczàł biç wszelkie rekordy strzeleckie dru˝yny i co roku wprowadzał jà do play offów. Do historii przeszły jego legendarne pojedynki z Boston Celtics (w jednym z meczów rzucił 69 punktów, a Larry Bird powiedział po meczu, ˝e widział dziÊ Boga przebranego za Michaela Jordana), z Cleveland Cavaliers (niesamowity zwyci´ski The Shot na zakoƒczenie decydujàcego piàtego meczu w 1989 roku), ale przede wszystkim ci´˝ka i twarda rywalizacja z brutalnymi Bad Boys z Detroit Pistons, którzy w latach 1988-90 trzy razy z rz´du eliminowali Byki z play offów. Zemsta dokonała si´ w 1991 roku, Bulls wygrali z Pistons do zera i rozpocz´li niepodzielne panowanie w NBA w latach 90., przerwane tylko na 2 lata, kiedy Jordan postanowił zrobiç sobie przerw´ od koszykówki. Partnerem Jordana we wszystkich latach mistrzowskich był Scottie Pippen, a innymi gwiazdami Bulls byli wtedy mi´dzy innymi Horace Grant (1991-93), Dennis Rodman i Toni Kukoc (1996-98). LOS ANGELES LAKERS KOBE BRYANTA – 5 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH 2000-2010. Latem 1996 roku

Lakers oddali do Charlotte Hornets doÊwiadczonego centra, Vlade Divaca, ˝eby móc wybraç z numerem 13 w drafcie nieopierzonego 17-letniego młokosa, Kobe Bryanta. Równolegle Lakers podkupili z Orlando najlepszego centra w NBA, Shaquille’a O’Neala, a z 24. numerem w drafcie wybrali rozgrywajàcego, Dereka

wynosi skuteczność rzutów wolnych wykonywanych przez Steve’a Nasha (Los Angeles Lakers)

ZOSTAŃ EKSPERTEM PRAWA TELEWIZYJNE Aktualna umowa na prawa do transmisji telewizyjnych meczów NBA wygaśnie w 2016 roku. Prawa znajdują się w posiadaniu trzech ogólnokrajowych amerykańskich stacji telewizyjnych. ESPN pokazuje 73 mecze sezonu zasadniczego, najczęściej środowe i dwa piątkowe, czasami również niedzielne oraz mecze playoffów, w tym jeden z Finałów Konferencji. TNT pokazuje 52 mecze sezonu zasadniczego, zazwyczaj dwa mecze czwartkowe, Weekend Gwiazd, do 40 meczów playoffów, w tym jeden z Finałów Konferencji. ABC pokazuje tylko 15 meczów sezonu zasadniczego, w tym 2 szlagiery rozgrywane w pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia, 9 meczów playoffów (najczęściej niedzielnych) oraz Finały NBA. Walt Disney Company (właściciel ESPN i ABC) płaci za prawa 485 milionów dolarów rocznie. Turner Broadcasting (właściciel TNT) – 445 milionów dolarów rocznie. NBA planuje te przychody w ramach nowego kontraktu, który zostanie podpisany w 2016 roku podwoić. Poza tym mecze transmituje będąca własnością ligi stacja NBA TV (głównie w soboty, poniedziałki i wtorki) oraz niektóre stacje lokalne. Wszystkie mecze można też obejrzeć na żywo w internecie, po wykupieniu rocznego abonamentu NBA League Pass za 479,99 zł (lub miesięcznie za 56,99 zł). W Polsce mecze ligi NBA transmituje stacja nc+. PRZYCHODY Roczne przychody NBA przekraczają 5 miliardów dolarów. Przeciętny klub wart jest średnio 634 miliony dolarów (o 25% więcej niż rok wcześniej). Wartość wszystkich 30 drużyn wynosi w sumie 19 miliardów dolarów (dla porównania – w 1984 roku, kiedy do NBA przychodził Michael Jordan, 23 drużyny były warte w sumie 400 milionów). Najbardziej wartościowym klubem NBA są New York Knicks – wartość 1,4 miliarda dolarów (o 27% więcej, niż rok wcześniej), roczne przychody – 287 milionów, zysk – 96 milionów. Tuż za nimi (wartość 1,35 miliarda, wzrost o 35%) znajdują się Los Angeles Lakers, którzy legitymują się najwyższymi rocznymi przychodami – 295 milionów, zysk – 66 milionów. Trzecim najdroższym klubem są Chicago Bulls – wartość 1 miliard dolarów (wzrost o 25%), zysk 52 miliony. Najtańsze kluby w NBA to Milwaukee Bucks (405 milionów), Charlotte Bobcats (410 milionów) i New Orleans Pelicans (420 milionów), ale nawet ich wartość wzrosła o 24-30%.

Getty images

NAJWIĘCEJ PUNKTÓW W HISTORII ZDOBYŁ KAREEM ABDUL-JABBAR (38.387)

JULIUS ERVING – niski skrzydłowy (201 centymetrów wzrostu), nazywany Doktor J, prekursor nowoczesnego „fruwającego” stylu gry w koszykówkę, raz zdobył z Philadelphia 76ers tytuł mistrza NBA, dwukrotnie wygrywał ligę ABA (w barwach New York Nets, przed fuzją w 1976 roku był największą gwiazdą w historii ABA).

45,4%

rzutów za 3 punkty trafiał w karierze Steve Kerr, co jest rekordem NBA

LEBRON JAMES – niski skrzydłowy Cleveland Cavaliers i Miami Heat, 203 centymetry wzrostu, dwukrotny mistrz NBA (z Miami Heat), dwukrotny MVP Finałów, 10 występów w Meczu Gwiazd, jeden tytuł króla strzelców (2008), 8 razy wybierany do pierwszej piątki NBA, 5 razy do pierwszej piątki najlepszych obrońców. 4 razy wybierany MVP sezonu zasadniczego. Trzykrotny medalista olimpijski (brąz w 2004 roku w Atenach, złoto w 2008 roku w Pekinie i w 2012 roku w Londynie). Latem tego roku powrócił do Cleveland, ciąg dalszy nastąpi.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

A NAJWIĘCEJ ZBIÓREK (23.924) MA WILT CHAMBERLAIN

KOBE BRYANT – rzucający obrońca Los Angeles Lakers, numer 24, pseudonim Czarna Mamba, pięciokrotny mistrz NBA, dwukrotny MVP finałów, raz wybrany na MVP sezonu zasadniczego. 16 razy wybierany do Meczu Gwiazd, 4 razy zdobywał nagrodę dla MVP Meczu Gwiazd, 11 razy wybierany do pierwszej piątki NBA, 9 razy do pierwszej piątki najlepszych obrońców. 2 razy zdobywał tytuł króla strzelców, raz wygrał Konkurs Slam Dunków podczas Weekendu Gwiazd. Dwukrotny mistrz olimpijski.

TIM DUNCAN – silny skrzydłowy i center San Antonio Spurs, 211 centymetrów wzrostu, pięciokrotny mistrz NBA, 2 razy wybierany na MVP sezonu zasadniczego, 3-krotnie na MVP Finałów. 14 razy grał w Meczu Gwiazd, raz zdobywając nagrodę MVP. 10 razy wybierany do pierwszej piątki NBA, 8 razy – do pierwszej piątki najlepszych obrońców. Brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Atenach w 2004 roku.

JOHN STOCKTON MA NA SWOIM KONCIE NAJWIĘCEJ ASYST (15.806) I PRZECHWYTÓW (3.265) HAKEEM OLAJUWON MA NAJWIĘCEJ BLOKÓW (3.830)

JERRY WEST – rozgrywający (188 centymetrów wzrostu), mistrz NBA z 1972 roku z Los Angeles Lakers, pseudonim Mr. Clutch, człowiek, którego sylwetka została uwieczniona w logotypie NBA. 9 razy grał w Finałach NBA, jest jedynym koszykarzem w historii, który zdobył nagrodę MVP Finałów, choć jego drużyna przegrała. 14 razy grał w Meczu Gwiazd, raz zostając wybranym MVP. 10-krotnie wybierany do pierwszej piątki NBA, 4-krotnie do piątki najlepszych obrońców. Król strzelców NBA w 1970 roku, król asyst w 1972. Mistrz olimpijski z Rzymu w 1960 roku. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował w Los Angeles Lakers jako szkoleniowiec, dyrektor generalny i prezes. Jest uznawany za twórcę mistrzowskich składów Lakers z lat 80-tych i początku XX. wieku.

NATIONAL BASKETBALL ASSOCIATION

/ 89 /

90,42

Getty images

inside the game Getty images

CZY WIESZ, ŻE TIM DUNCAN URODZIŁ SIĘ NA WYSPACH DZIEWICZYCH NALEŻĄCYCH DO STANÓW ZJEDNOCZONYCH I DO DZISIAJ JEST WCIĄŻ REKORDZISTĄ WYSPY NA 50 I 100 METRÓW STYLEM DOWOLNYM. DUNCAN STRACIŁ MOTYWACJĘ DO PŁYWANIA, GDY HURAGAN HUGO W 1989 ROKU ZNISZCZYŁ JEDYNY NA WYSPIE PEŁNOWYMIAROWY BASEN

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 90 /

1999-2014. Najlepszym, co mogło si´

Fishera. Pierwsze 3 lata wielkich sukcesów nie przyniosły, ale kiedy latem 1999 roku do dru˝yny dołàczył były trener Michaela Jordana, Phil Jackson, Lakers na 3 lata totalnie zdominowali NBA, si´gajàc po 3 tytuły mistrzowskie z rz´du (2000, 2001, 2002). Niestety, wraz z pasmem sukcesów narastał konflikt pomi´dzy dwoma samcami alfa, Kobe i Shaqiem, czego efektem były pora˝ki w play offach w kolejnych latach, kłótnie i wzajemne oskar˝enia rozgrywane za poÊrednictwem mediów, zakoƒczone w koƒcu odejÊciem trenera Phila Jacksona i sprzedaniem Shaqa

do Miami. Lakers na kilka lat stali si´ dru˝ynà przeci´tnà, ale mistrzowski skład udało si´ odbudowaç pod wodzà Bryanta i powracajàcego na krzesło trenerskie Jacksona. W 2008 roku Lakers przegrali jeszcze w finale z Boston Celtics, ale rok póêniej pokonali w finale Orlando, a w 2010 roku zrewan˝owali si´ w siedmiu meczach Bostonowi. Gwiazdami nowych Lakers byli oprócz Bryanta Pau Gasol, Trevor Ariza, Ron Artest i znowu Derek Fisher. SAN ANTONIO SPURS TIMA DUNCANA – 5 TYTUŁÓW MISTRZOWSKICH W LATACH

przytrafiç San Antonio Spurs w sezonie 1996-97 było zamieszanie na ławce trenerskiej i kontuzje, które wyeliminowały z gry dwie najwi´ksze gwiazdy dru˝yny – Davida Robinsona i Seana Elliotta. Spurs zakoƒczyli sezon z najgorszym bilansem w historii, ale wygrali loteri´ draftowà i mogli wybraç z jedynkà Tima Duncana. Od tego czasu Spurs co roku sà w czołówce NBA, ich skład ewoluuje, ale oni wcià˝ sà wymieniani wÊród faworytów. Po swój pierwszy tytuł si´gn´li w 1999 roku, prowadzeni przez Twin Towers – Duncana i Robinsona, w skróconym przez lokaut sezonie, pokonujàc w finale New York Knicks. Cztery lata póêniej nowy skład, z Duncanem, koƒczàcym karier´ Robinsonem, ale równie˝ z młodziutkim Tonym Parkerem i Manu Ginobilim, Brucem Bowenem i Stephenem Jacksonem, najpierw przełamali dominacj´ Los Angeles Lakers, a potem w finale pokonali New Jersey Nets. W 2005 roku Spurs znowu awansowali do wielkiego finału, a ich rywalami byli broniàcy tytułu Detroit Pistons. Wygrali w siedmiu meczach. Kolejny tytuł Spurs zdobyli w 2007 roku, pokonujàc do zera prowadzonych przez młodego LeBrona Jamesa Cleveland Cavaliers. Potem dziennikarze co roku odsyłali starszych panów na emerytur´, ale oni udowadniali, ˝e mo˝e ju˝ szron na głowie, mo˝e ju˝ nie to zdrowie, ale w sercu ciàgle maj. W 2013 roku po fantastycznym pojedynku ulegli Miami Heat LeBrona Jamesa, ale rok póêniej w fantastycznym stylu im si´ zrewan˝owali. Trzon dru˝yny stanowià nadal Duncan, Parker i Ginobili, ale do głosu dochodzà młodsi zawodnicy, ze zdobywcà nagrody MVP Finałów, Kawhi Leonardem na czele. A prawdziwà gwiazdà dru˝yny jest jej trener i mened˝er, architekt mistrzowskich składów, Gregg Popovich. Ch

spotkania rozegrał z kolei AC Green (LA Lakers, Phoenix Suns, Dallas Mavericks, Miami Heat) w latach 1986-2001

3 KWIETNIA 1999 ROKU KENDALL GILL Z NEW JERSEY ZALICZYŁ 11 PRZECHWYTÓW W MECZU Z MIAMI 8 GRUDNIA 2000 ROKU SHAQUILLE O’NEAL Z LAKERS ODDAŁ 11 RZUTÓW WOLNYCH, NIE TRAFIAJĄC ANI RAZU

ZOSTAŃ EKSPERTEM WIDOWNIA Najchętniej oglądanym klubem w NBA są Chicago Bulls, na których mecze rozgrywane u siebie przychodziło w ubiegłym sezonie średnio 21 716 widzów. Na kolejnych miejscach znajdują się Dallas Mavericks (19 950), New York Knicks (19 812), Miami Heat (19 781) i Portland Trail Blazers (19 746). Najniższą frekwencję na trybunach mają Milwaukee Bucks (13 487) i Philadelphia 76ers (13 869). Średnio na mecze NBA przychodzi 17 407 widzów. SPONSORZY Według raportu IEG Sponsorship Report w ubiegłym sezonie umowy sponsorskie przyniosły NBA przychody w sumie w wysokości 679 milionów dolarów (wzrost o 5,7%, głównie dzięki pojawieniu się nowych graczy – Samsunga, Diageo, Foot Lockera i Kumho Tires). Najwięksi sponsorzy NBA to dziś browar Anheuser–Busch, towarzystwo ubezpieczeniowe State Farm, Gatorade, Millercoors, Adidas, Coca Cola, Spalding, Kia, McDonald’s i Pepsi Cola. Największe branże sponsorujące NBA to ubezpieczenia, motoryzacja, piwo i banki. BILETY Największy wydatek to wizyta w hali Madison Square Garden na meczu New York Knicks – bilet normalnej kategorii kosztuje tam średnio 123,22 dolary. Średnio 100 dolarów (dokładnie 100,25) trzeba również wydać na bilet na mecz Los Angeles Lakers. Średnia cena biletu na mecz NBA to 50,99 dolarów. Najtańsze są wizyty w halach Charlotte Bobcats (29,27), Memphis Grizzlies (29,49), New Orleans Hornets (29,85). Ale jeśli chodzi o bilety sprzedawane „z drugiej ręki”, to najdroższe są bilety na mecze Oklahoma City Thunder (średnia cena wynosi aż 185 dolarów, pewnie dlatego, że od lutego 2011 roku Thunder wyprzedali wszystkie mecze), przed New York Knicks (159) i Miami Heat (150).

EARVIN JOHNSON – rozgrywający (206 centymetrów wzrostu) Los Angeles Lakers, numer 32, 5-krotny Mistrz NBA, 3-krotny zdobywca nagrody MVP sezonu zasadniczego, 3-krotny MVP finałów, pseudonim Magic. 12 razy grał w Meczu Gwiazd, 2 razy zdobywając nagrodę MVP tego meczu. 9-krotnie wybierany do najlepszej piątki NBA, 4 razy najlepszy w klasyfikacji na najlepiej podających, 2 razy najlepszy w NBA w przechwytach, raz najlepszy pod względem skuteczności z rzutów wolnych. Jego kariera sportowa została nagle przerwana w 1991 roku po wykryciu wirusa HIV. MICHAEL JORDAN – rzucający obrońca, (198 centymetrów wzrostu), numer 23, pseudonim Air, His Airness, MJ, Michael, najwybitniejszy sportowiec w historii, który w Championie ma swoje własne strony (78-87). SHAQUILLE O’NEAL – center Orlando Magic, Los Angeles Lakers, Miami Heat, Phoenix Suns, Cleveland Cavaliers i Boston Celtics, (216 centymetrów wzrostu), pseudonim Shaq, 4 razy (3-krotnie z Lakers, raz z Heat) zdobywał mistrzostwo NBA, 3 razy wybierany MVP Finałów, raz MVP sezonu zasadniczego. 15 razy grał w Meczu Gwiazd (3-krotnie wybierany MVP), 2 razy zdobywał tytuł króla strzelców NBA, 10 razy wygrywał w klasyfikacji skuteczności rzutów z gry. 8 razy wybierany do najlepszej piątki NBA. KAREEM ABDUL–JABBAR – center (218 centymetrów wzrostu), 6-krotny (raz w Milwaukee Bucks, 5 razy w Los Angeles Lakers) mistrz NBA (2 tytuły MVP finałów), najlepszy strzelec w historii ligi. 19 razy grał w Meczu Gwiazd NBA, rekordzista NBA pod względem liczby zdobytych punktów, 6-krotny MVP sezonu zasadniczego, 10-krotnie wybierany do pierwszej piątki NBA, 5-krotnie do pierwszej piątki najlepszych obrońców, 2 razy zdobywał tytuł króla strzelców, raz był królem zbiórek, 4 razy – królem bloków, raz wygrał klasyfikację skuteczności rzutów z gry. Nazywał się Lew Alcindor, ale podczas studiów przeszedł na islam i zmienił nazwisko.

RAPORT

Getty images

ZASTAŁ NBA DREWNIANĄ, A ZOSTAWIŁ MUROWANĄ DAVID STERN – amerykański prawnik, człowiek, który zastał NBA drewnianą, a zostawił murowaną. Wieloletni (od 1984 do 2014 roku) komisarz NBA. Wyciągnął NBA z wielkiego kryzysu wizerunkowo – finansowego, wyprowadził ją poza Wielką Wodę i uczynił z niej maszynkę do zarabiania pieniędzy. W 2014 roku ustąpił miejsca Adamowi Silverowi.

NATIONAL BASKETBALL ASSOCIATION

1192

30 GRUDNIA 1990 ROKU SCOTT SKILES Z ORLANDO ZALICZYŁ W MECZU Z DENVER 30 ASYST

/ 91 /

meczów w NBA rozegrał Robert Parish (Golden State Warriors, Boston Celtics, Charlotte Hornets, Chicago Bulls). Zajęło mu to 21 lat

LARRY BIRD – niski skrzydłowy (206 centymetrów wzrostu) Boston Celtics, numer 33, trzykrotny mistrz NBA, 2 razy wybierany na MVP Finałów, 3 razy wybierany na MVP sezonu zasadniczego, pseudonim Legenda. 12 razy grał w Meczu Gwiazd, raz został wybrany MVP tego meczu. 9 razy wybierany do pierwszej piątki NBA. 3-krotnie wygrywał Konkurs Rzutów za 3 punkty odbywający się podczas Weekendu Gwiazd. 4-krotnie wygrywał klasyfikację najskuteczniejszych egzekutorów rzutów wolnych. Członek pierwszego Dream Teamu, z którym w 1992 roku zdobył Mistrzostwo Olimpijskie. Jako trener wprowadził w 2000 roku Indiana Pacers do finału NBA, 2 lata wcześniej otrzymał nagrodę Trenera Roku. W 2012 roku otrzymał nagrodę Menedżera Roku w NBA.

WIELKIE

LIGI AMERYKI

60-67

84-91

104-111

122-129

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

1611

9 LISTOPADA 1989 ROKU DALE ELLIS SPĘDZIŁ NA PARKIECIE 69 MINUT W MECZU SEATTLE SUPERSONICS Z MILWAUKEE BUCKS

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 92 /

Ch inside the game

w środku zimy

WIELKI FINAŁ

„Super Bowl dawno temu stał si´ czymÊ wi´cej ni˝ meczem futbolowym. To cz´Êç naszej kultury, jak indyk na Âwi´to Dzi´kczynienia czy lampki na Bo˝e Narodzenie. I tak samo jak oba te Êwi´ta – poza swoim wewn´trznym wymiarem – ma tak˝e znaczenie dla naszej gospodarki”. Słowa Boba Schieffera, znanego w USA dziennikarza, od 1963 r. zwiàzanego z telewizjà CBS, najlepiej oddajà, czym dla Ameryki jest Super Bowl. W Europie trudno to mo˝e zrozumieç, bo nie mamy wydarzenia sportowego, które rokrocznie wzbudzałoby tak olbrzymie zainteresowanie. Nawet rozgrywane co cztery lata finały piłkarskich mistrzostw Êwiata nie majà takiego przeło˝enia na ˝ycie społeczne, jak jeden Super Bowl w Ameryce. DZIEŃ JEDZENIA

JeÊli chodzi o wspomniany przez Schieffera ekonomiczny wymiar Super Bowl, to oblicza si´, ˝e przy okazji meczu statystyczny jego oglàdacz wydaje 68,27 dolara. W sumie daje w skali całego kraju 12,3 miliarda dolarów. Najwićej z tego przypada na jedzenie. W ˝adnym innym dniu Pizza Hut i inne tego typu restauracje nie dostarczajà do domów wićej sztuk pizzy. Po Âwićie Dzi´kczynienia to drugi w roku dzieƒ, w którym Amerykanie jedzà najwićej. Pod tym wzgl´dem Super Bowl przebija nawet Bo˝e Narodzenie. Samego piwa mieszkaƒcy USA wypijajà tego dnia 50 milionów skrzynek. Niektórzy nazywajà dzieƒ Super Bowl nieoficjalnym Êwi´tem narodowym – „zimowym czwartym lipca” – nawiàzujàc do oficjalnego Dnia NiepodległoÊci.

/ 93 /

LIPCA

Tekst: Michał Kiedrowski

DZIEŃ REKLAMY

Jednak w tym dniu najwićej mówi si´ nie o cenach pizzy i telewizorów, ale o tym, ile trzeba zapłaciç za 30 sekund reklamy przy meczowej transmisji. W ubiegłym roku Êrednia cena si´gn´ła 4 milionów. A ˝e przy okazji futbolowego meczu mo˝na nadaç reklam kilkadziesiàt (ok. 60), to stacja transmitujàca mecz, zarabia tego dnia na spotach nawet 240 mln dolarów. Przy takiej sumie nikt si´ nie dziwi, ˝e w USA najpopularniejsza dyscyplina sportowa nie znika z otwartej anteny jak w Europie piłka no˝na, która stała si´ domenà stacji kodowanych. Super Bowl ma takà wartoÊç ekonomicznà i wizerunkowà dla telewizyjnych nadawców, ˝e stacje postanowiły dzieliç si´ tym meczem. Z trzech ogólnokrajowych amerykaƒskich telewizji otwartych, które majà kontrakty z NFL na transmisje rozgrywek – co roku inna pokazuje Super Bowl: w 2015 r. b´dzie to NBC, w 2016 – CBS, a w 2017 – Fox. I choç od kilku lat ekonomiÊci wiodà spór, czy horrendalne ceny reklam przy okazji Super Bowl sà naprawd´ uzasadnione, to najwi´ksze firmy w Ameryce, nie majà wàtpliwoÊci, ˝e muszà pokazaç si´ przy okazji meczu. Niektóre z nich czas reklamowy majà zaklepany na wiele lat naprzód. Co wićej, właÊnie na ten dzieƒ przygotowujà premierowe reklamy, które majà zapaÊç widzom w pami´ç. Jest to bowiem jedyny dzieƒ w roku, w którym telewidzowie chcà oglàdaç reklamy. Badania potwierdziły, ˝e co najmniej 100 mln osób w czasie spotów ani nie przełàcza kanału, ani nie wychodzi z pomieszczenia, w którym oglàda mecz. Co wićej jest grupa osób, mo˝e nawet doÊç spora, która oglà-

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

inside the game

/ 94 /

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

WSZYSTKO CO CHCESZ WIEDZIEĆ O SUPER BOWL, A BOISZ SIĘ ZAPYTAĆ • Odbywa się zazwyczaj w pierwszą niedzielę lutego. • Spotykają się w nim mistrzowie dwóch części NFL – National Football Conference i American Football Conference. • NFL wybiera gospodarza meczu na co najmniej cztery lata wcześniej. W 2015 r. Super Bowl zostanie

rozegrany w Phoenix, w 2016 w Santa Clara (Kalifornia), w 2017 w Houston, a w 2018 w Minneapolis. • Zwycięzca dostaje trofeum Vince’a Lombardiego. Wykonane jest ono przez jubilerów firmy Tiffany&Co. Ma 53 cm wysokości i nominalną wartość 25 tys. dolarów. Vince Lombardi był

słynnym trenerem zespołu Green Bay Packers, który wygrał dwa pierwsze Super Bowl (1967, 1968). • Zawodnicy nie dostają premii za zdobycie trofeum od swoich klubów. Wypłaca im je NFL. To uzgodniony w umowie zbiorowej procent od wpływów z meczu. W tym roku zawodnicy zwycięskiego zespołu zarobili

po 92 tys. dolarów, a pokonani 46 tys. dolarów. • Każdy z pracowników zwycięskiego klubu – tzn. zawodnicy, trenerzy, asystenci trenerów, menedżer, dyrektor sportowy aż po właściciela drużyny – dostają pamiątkowe pierścienie. W sumie NFL zleca wykonanie 150 sztuk. Nominalna cena

pierścienia to 5 tys. dolarów. • Ostatni Super Bowl transmitowany był w 180 krajach. • Rokrocznie Super Bowl jest najbardziej oglądanym telewizyjnym programem w amerykańskiej telewizji. Rekord wszechczasów padł w 2012 r., gdy New York Giants pokonali w Indianapolis New England Patriots.

Mecz oglądało średnio 111,3 mln widzów, a co najmniej fragment meczu przyciągnął przed ekrany 166,8 mln widzów. • Nie tylko w USA Super Bowl bije rekordy oglądalności. Przynajmniej fragment tegorocznego Super Bowl oglądało 18 mln Kanadyjczyków. • Bilety na ostatni Super Bowl

DZIEŃ TELEWIZORA

Super Bowl to tak˝e gratka dla sprzedawców telewizorów. Marketingowcy obliczyli, ˝e co szósty odbiornik sprzedany w ciàgu roku kupowany jest właÊnie z okazji Super Bowl. Du˝à popularnoÊcià cieszà si´ wtedy zwłaszcza modele najnowszej generacji. Przy okazji meczu organizuje si´ bowiem Super Bowl Party. Gospodarz domu wykorzystuje je, by pochwaliç si´ zakupem nowego telewizora.

WIELKI FINAŁ

da mecz właÊnie po to, by potem oceniaç reklamy. Co roku najwi´ksze serwisy informacyjne w USA urzàdzajà galerie ze wszystkim spotami i głosowaniem na najlepszy z nich. Niektóre reklamy nadane przy okazji Super Bowl zyskały status kultowych. Tak było choçby z reklamà „1984” komputerów Apple Macintosh, która na ogólnokrajowej antenie została po raz pierwszy nadana w trzeciej kwarcie Super Bowl XVIII (Los Angeles Raiders – Washington Redskins 38:9 w 1984 r.). Ten spot, wyre˝yserowany przez słynnego Ridleya Scotta, zgarnàł mnóstwo presti˝owych nagród, a w 2007 r. został uznany najlepszà reklamówkà na czterdziestolecie Super Bowl. Kultowà została te˝ reklama coca-coli z 1980 r., w której gracz Pittsburgh Steelers Joe Greene – czterokrotny mistrz NFL – daje małemu chłopcu swojà koszulk´ za to, ˝e ten pocz´stował go coca-colà. Reklama stała si´ tak popularna, ˝e w 1981 roku nakr´cono na jej motywach godzinny film telewizyjny pod tytułem: „The Steeler and the Pittsburgh Kid”. Reklamowe eldorado w NFL zacz´ło si´ ju˝ we wczesnych latach 70., gdy Super Bowl zaczàł rokrocznie Êciàgaç przed ekrany rekordowà widowni´. Dla telewizji NFL zmieniła nawet przepisy. JeÊli w meczu nie ma doÊç przerw, wynikajàcych z przebiegu gry, to s´dzia zarzàdza dodatkowe dla telewizji.

/ 95 /

Getty images

DZIEŃ PODRÓŻY

Innym zwyczajem sà podró˝e do miasta gospodarza Super Bowl. W tym roku do Nowego Jorku i New Jersey, by byç blisko wielkiego wydarzenia przybyło 400 tys. ludzi, choç MetLife Stadium w East Rutherford mógł pomieÊciç tylko 83 tysiàce, a zima w NYC to turystycznie martwy sezon. Dla lokalnej gospodarki oznaczało to wzrost przychodów o dodatkowe 600 mln dolarów.

kosztowały od 500 do 2600 dolarów. Na rynku wtórnym, na którym w USA bilety można legalnie odsprzedawać, ich ceny rosły trzy lub czterokrotnie. Najdroższe sprzedawano po 27 tys. dolarów. Największą sensację w mediach wzbudziła cena luksusowej loży (bilety, catering i alkohole wliczone w cenę), która doszła

do miliona dolarów. Taką lożę na cały sezon New York Giants można kupić za 350 tys. dolarów. • Dopiero trzeci mecz o mistrzostwo w futbolu amerykańskim nosił nazwę Super Bowl. Wcześniej był to „AFL-NFL World Championship Game”. Na pomysł zmiany nazwy wpadł właściciel Kansas City Chiefs, Lamar Hunt, gdy jego dzieci bawiły się wysoko odbijającą

się gumową piłką, która nazywała się „Super Ball”. Słowo „bowl” było natomiast nawiązaniem do finałów ligi uniwersyteckiej, nazwanych w ten sposób od stadionu w Pasadenie – Rose Bowl, gdzie taki finał odbył się po raz pierwszy w 1923 r. Od 1969 r. do nazwy dodaje się także rzymską cyfrę na oznaczenie kolejności.

Tradycjà Super Bowl jest koncert w przerwie meczu. Poczàtkowo były to show specjalnie przygotowane na t´ okazj´ przez orkiestry studenckie (tzw. marching bands) i zespoły taneczne. W latach 90. w przerwie Super Bowl zacz´ły jednak wyst´powaç gwiazdy Êwiatowej klasy. Wszyscy artyÊci na Super Bowl wyst´pujà za darmo. Co wi´cej ostatnio NFL wysłała do agentów gwiazd zapytanie, ile byliby w stanie zapłaciç za to, by ich artyÊci zagrali w przerwie najwa˝niejszego meczu Ameryki. Jednym z powodów był na pewno fakt, ˝e ten wyst´p daje artystom niesamowity wzrost sprzeda˝y płyt. Bruno Mars, który wystàpił w 2014 roku w tygodniu przed Super Bowl sprzedał 15 tys. płyt, a w ciàgu siedmiu dni po meczu – 40 tys. notujàc wzrost o 164 procent. Szefowie NFL doszli wi´c do wniosku, ˝e liga te˝ powinna mieç coÊ z tego. Propozycja została wy-

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

DZIEŃ MUZYKI

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 96 /

inside the game

KARTY HISTORII… Pierwszy Super Bowl został rozegrany w styczniu 1967 i był on ukoronowaniem zakończenia wojny między dwoma ligami futbolu amerykańskiego – American Football League i National Football League. Ta druga przez lata utrącała wszelką konkurencję. W końcu jednak w 1966 r. jej szefowie uznali, że w Ameryce jest dość miejsca na dwie futbolowe ligi. Prawdę mówiąc, nie mieli wielkiego wyboru. AFL dzięki kontraktowi z telewizją NBC z 1960 r. zdobyła szeroką popularność w USA i była dochodowa. Wojna na książeczki czekowe i pozwy sądowe, którą ze sobą przez 6 lat ligi prowadziły, wyniszczała obie strony. Dlatego pokój był jedynym dobrym rozwiązaniem. W 1966 r. na mocy międzyligowego porozumienia postanowiono rozgrywać co roku mecz między mistrzem AFL i mistrzem NFL. Pierwsze takie spotkanie miało miejsce w Los Angeles jako „AFL-NFL World Championship Game”. Szumna nazwa nie była jednak wystarczająca, by zapełnić mieszczący niemal 100 tysięcy widzów stadion Memorial Coliseum. Jedna trzecia miejsc pozostała wolna. Rzecz, która nigdy potem się nie zdarzyła. Każdy kolejny Super Bowl odbywał się przy widowni wypełnionej do ostatniego miejsca. Pierwszy Super Bowl był pełen emocji. Każdy z mistrzów Green Bay Packers i Kansas City Chiefs, chciał udowodnić, że futbol w ich lidze jest lepszy. – Gramy ten mecz dla wszystkich drużyn AFL, dla wszystkich zawodników, dla trenerów i sędziów – mówił przed meczem Hank Stram, trener Chiefs. Między sobą rywalizowały też telewizje. Mecz pokazywały bowiem jednocześnie i CBS i NBC. Obu sieciom zależało, aby to ich transmisję obejrzało więcej widzów. Ostatecznie na boisku wygrali Green Bay Packers 35:10, a przed ekranami NBC, która zgromadziła niemal 27 mln widzów, wobec 25 oglądających mecz w CBS. To właśnie wtedy narodził się pomysł, aby stacje posiadające prawa do transmisji meczów lig futbolowych pokazywały finał naprzemiennie. Mecz okazał się telewizyjnym sukcesem. Jeszcze nigdy w USA widowisko sportowe nie było oglądane przez taką wielką liczbę Amerykanów. Ale co ciekawe, zapis wideo ze spotkania nie dotrwał do naszych czasów. W latach 60. telewizje używały taśm wielokrotnego użytku i Super Bowl został zastąpiony innym programem. Rok później przeciwnikiem Green Bay Packers w finale byli Oakland Raiders. Lombardi do meczu przystępował już z dużą pewnością siebie. Do swoich zawodników przemówił tymi słowami: – Radzę wam nie przegrać z tą ligą Myszki Mikie (tak w NFL nazywano pogardliwie AFL – przyp. red.). To byłaby hańba, kompletna hańba. I zawodnicy Green Bay Packers znów wygrali. Po raz drugi wysoko (33:14). Po dwóch tak znacznych zwycięstwach mistrza NFL w trzecim w historii meczu mało kto odważył się stawiać na New York Jets, którzy mieli się spotkać z Baltimore Colts. Zapowiedzi rozgrywającego nowojorczyków Joe Namatha, który po zwycięstwie w meczu o mistrzostwo AFL powiedział: „Wygramy Super Bowl, gwarantuję to” – odbierano jako bufonadę i arogancję. Tymczasem słowa Namatha spełniły się. Jets wygrali 16:7. To nieoczekiwane zwycięstwo dodało magii Super Bowl. Okazało się, że w tym meczu nie ma faworytów i wszystko jest możliwe. Z roku na rok zaczęła rosnąć telewizyjna oglądalność i ceny za reklamy.

Êmiana i skrytykowana w amerykaƒskich mediach, ale to nie znaczy, ˝e ju˝ wkrótce nie dojdzie do tego, ˝e artyÊci – szczególnie ci spoza Êwiatowego topu – b´dà chcieli dzi´ki Super Bowl zaistnieç i zgodzà si´ za to zapłaciç.

WIELKI FINAŁ

Getty images

Z wyst´pami w przerwie meczu zwiàzany jest jeden z najwi´kszych skandali w historii amerykaƒskiej telewizji. W 2004 roku milionom widzów ukazała si´ na ekranach naga pierÊ Janet Jackson. Spowodował to jej partner na scenie Justin Timberlake, który jednym szarpnićiem odpiàł napy w skórzanym stroju piosenkarki. Ameryka zawrzała z oburzenia. W telewizji CBS, która wtedy pokazywała mecz, odebrano 200 tysićy telefonów z protestami. Federalna Komisja Komunikacji (amerykaƒski odpowiednik polskiej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji) protestów odebrała pół miliona i ostatecznie ukarała stacj´ 550 tysiàcami dolarów grzywny. Kolejne Super Bowl były ju˝ pokazywane z kilkusekundowym opóênieniem, aby uniknàç podobnych historii. Kara nie była dla CBS zbyt dotkliwa. 10 sekund reklamy podczas tamtego Super Bowl kosztowało wićej ni˝ grzywna. W 2012 r. skandal wywołała natomiast brytyjska wokalistka M.I.A, która towarzyszyła na scenie Madonnie. Podczas gdy główna gwiazda Êpiewała swój przebój Give Me All Your Luvin’, ona pokazała w kierunku kamery wyciàgni´ty Êrodkowy palec. Na ˝ywo mało kto to zauwa˝ył, ale sprawa została rozdmuchana w social mediach. NFL za˝àdała od artystki 1,5 mln dolarów odszkodowania za złamanie umowy i straty moralne. Ostatecznie doszło do ugody, o czym w sierpniu poinformowały media w USA. Ani NFL ani agent wokalistki nie ujawnili warunków porozumienia.

/ 97 /

DZIEŃ SKANDALI

DZIEŃ HYMNU

Artystów o Êwiatowej sławie NFL anga˝uje te˝ do odÊpiewania hymnu na poczàtek meczu. To wielkie wyzwanie. Utarło si´ ju˝, ˝e ka˝da wokalistka czy wokalista stara si´ wykonaç „The Star-Spangled Banner” w niepowtarzalny sposób. – Nigdy w ˝yciu nie czułam si´ tak zdenerwowana jak podczas Êpiewania hymnu na Super Bowl – wyznała Kelly Clarkson, która wystàpiła podczas Super Bowl w 2012 r. Mo˝na jà zrozumieç po tym, co spotkało rok wczeÊniej Christin´ Augiler´, która pomyliła słowa i stała si´ obiektem kpin.

WyjàtkowoÊç Super Bowl w amerykaƒskim sporcie polega na tym, ˝e to jedyna spoÊród popularnych dyscyplin, w której o tytule decyduje tylko jeden mecz. W NHL, MLB czy NBA dru˝yny w finałach grajà nawet siedem meczów. W futbolu amerykaƒskim ka˝dy mecz w playoff to gra o wszystko. Dla zawodników ten tytuł jest tym wa˝niejszy, ˝e kariera trwa w NFL du˝o krócej ni˝ w innych sportach. Ârednio ledwie trzy i pół roku. Owszem, sà gwiazdy, które grajà w lidze i po kilkanaÊcie sezonów, ale to wyjàtki. Znakomita wi´kszoÊç o Super Bowl mo˝e zawalczyç raz w ˝yciu. – Nie ma w sporcie wi´kszej ró˝nicy ni˝ mi´dzy zwyci´zcà i przegranym w Super Bowl – powiedział John Madden, jeden z najsłynniejszych trenerów futbolowych w USA, a póêniej komentator sportowy, który swoim nazwiskiem firmuje najbardziej znanà gr´ wideo o NFL. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

DZIEŃ SPORTU

/ 98 /

inside the game

Jesteś legendą, czlowieku Ma swoją oficjalną stronę internetową, po kilka kont na Facebooku i Twitterze, regularnie uaktualnianych o nowe wpisy. Nieźle jak na człowieka, który zmarł w 1970 roku. Zmarł? Nie, to słowo tu nie pasuje. Bo w Ameryce Vince Lombardi zapracował na nieśmiertelność

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

tekst: Przemysław Franczak

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 99 /

WIELKI TRENER

Getty images

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 100 /

Getty images

Jeśli wygrana nie jest wszystkim, to po co wydawać tysiące dolarów na tablice z wynikami?

Napisaç, ˝e Vincent Thomas Lombardi jako trener Green Bay Packers pićiokrotnie zdobył mistrzostwo NFL oraz wygrał dwa pierwsze Super Bowl, a dziÊ najwa˝niejsze sportowe amerykaƒskie trofeum nazywane jest jego imieniem, to nie napisaç o nim nic. To tylko sucha statystyka. Kim wić był? Troch´ trenerem, troch´ geniuszem, troch´ zwykłym pobo˝nym Amerykaninem, troch´ facetem po przejÊciach, troch´ filozofem. Jako ten ostatni dorobił si´ zresztà pokaênego zbioru cytatów, które dziÊ majà status prawd objawionych i krà˝à po internecie, a niejeden wylàdował w formie tatua˝u na przedramieniu lub łydce u amerykaƒskich sportowców. „Nie jest wa˝ne, czy zostaniesz powalony. Wa˝ne, czy si´ podniesiesz”. „Im ci´˝ej trenujesz, tym trudniej ci si´ poddaç”. „Jedynym miejscem, gdzie nagroda przychodzi przed pracà jest słownik”. „Pora˝ka jest gorsza ni˝ Êmierç, bo z pora˝kà trzeba ˝yç”. „JeÊli wygrana nie jest wszystkim, to po wydawaç tysiàce dolarów na tablice z wynikami?”. „Kiedy raz si´ poddasz, wejdzie ci to w nawyk”. KtoÊ mógłby powiedzieç: o, to troch´ jak nasz Kazimierz Górski albo Hubert Wagner. Charyzma. Sukces. Legenda. Wszystko si´ zgadza, tyle ˝e jest to legenda o wiele lepiej piel´gnowana – bo w takim amerykaƒskim stylu. Lombardi jest otaczany kultem, niczym nie˝yjàcy guru wyznawców koÊcioła futbolu amerykaƒskiego. PoÊwićono mu osiem ksià˝ek, niedawno wystawiono o nim sztuk´ na Broadwayu (gra go w niej Dan Lauria, znany z roli głowy rodziny Arnoldów z serialu „Cudowne lata”), w koƒcu za jego histori´ zabiera si´ Hollywood. W przygotowaniu sà dwie du˝e produkcje: w jednej w roli głównej ma wystàpiç John Travolta, co wzbudza sporo kontrowersji u fanów Lombardiego, tym bardziej, ˝e słynny – acz o doÊç charakterystycznej urodzie – aktor zastàpił w obsadzie Roberta de Niro. W drugim filmie pierwszy plan ma nale˝eç do Eda Harrisa – patrzàc na archiwalne zdjćia Lombardiego to chyba wybór najlepszy z mo˝liwych. Fakt, ˝e losy uznawanego za najlepszego w historii futbolu amerykaƒskiego szkoleniowca nie doczekały si´ wczeÊniej porzàdnej ekranizacji – nie liczàc telewizyjnego filmu sprzed lat, z Ernestem Borgninem w roli głównej – jest doÊç zaskakujàcy, ale chyba łatwo go wytłumaczyç. Otó˝ Vince Lombardi w amerykaƒskim kinie obecny był cały czas; jako inspiracja. Re˝yserowany przez Olivera Stone’a „Any given sunday” (w Polsce dystrubuowany pod tytułem „M´ska gra”) jeden z najlepszych filmów w dziejach traktujàcy o sporcie, zaczyna si´ słynnym cytatem: „Wierz´ gł´boko, ˝e najwi´kszym i najcenniejszym osiàgnićiem człowieka

Szkoła bez futbolu amerykańskiego stoi w niebezpieczeństwie zdegenerowania się w średniowieczną czytelnię jednà z najwi´kszych pot´g, o której potem b´dzie si´ mówiç przez lata. Bajka, prawda? Tyle ˝e ta wydarzyła si´ naprawd´. Scena pierwsza – dzieciństwo. Brooklyn, lata 20. Mały Vincent jest najstarszym z pi´ciorga rodzeƒstwa. Rodzice to drugie pokolenie włoskich emigrantów z okolic Salerno. Troskliwi, doÊç zamo˝ni. Ojciec jest rzeênikiem, razem z bratem prowadzà dobrze prosperujàcà masarni´; Wielki Kryzys przetrwajà niemal bez szwanku. Vincent uczy si´ w sklepie ojca ci´˝kiej pracy, ale perspektywa bycia rzeênikiem nie budzi w nim entuzjazmu. Scena druga – powołanie i sport. Vincent gra na ulicy w baseball i futbol, do którego próbuje zniech´caç go mama, w obawie, ˝e syn zrobi sobie krzywd´. Vincent nie słucha, sport jest dla niego niemal wszystkim. Chodzi na mecze Dodgersów, Yankees i Giants. Ale planów ze sportem na razie nie wià˝e. Idzie do katolickiego li-

WIELKI TRENER

ceum, coÊ na kształt seminarium. Vincent planuje zostaç ksi´dzem. Wiara zawsze była dla niego na pierwszym miejscu. Lata póêniej powie: „MyÊl tylko o trzech rzeczach: Bogu, rodzinie i Green Bay Packers. WłaÊnie w tej kolejnoÊci”. Scena trzecia – zmiana planów. Po trzech latach Vicent rozmyÊla si´. Nie chce byç ju˝ ksi´dzem, chce graç w futbol. Ostatni rok nauki zalicza w innej placówce. W szkolnej dru˝ynie gra jako running back. Chwalà go, ˝e jest silny, agresywny. Dostaje sportowe stypendium na uniwersytecie Fordham. Tu przejdzie do historii jak cz´Êç słynnej formacji ofensywnej nazywanej „Siedem bloków granitu”. Scena czwarta – trener po godzinach. Po ukoƒczeniu studiów zastanawia si´ nad przyszłoÊcià. Dyplom zrobił na kierunku biznesowym, ale czuje, ˝e nie ma do tego drygu. Zaczyna studiowaç prawo – krótko i bez pasji, przez rok pracuje jako

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

sà chwile, gdy poÊwićiwszy si´ jakiejÊ sprawie, le˝y wyczerpany na polu bitwy. I zwyci´ski”. To zdanie pochodzi z przemowy, którà zawodnicy Green Bay Packers usłyszeli od swojego trenera przed meczem o Super Bowl 14 stycznia 1968 roku. Było w niej o wiele wićej pami´tnych zdaƒ. „Zwyci´˝anie to nawyk. Niestety, przegrywanie te˝”. „Nie uznaj´ drugiego miejsca. W mojej grze jest tylko jedno miejsce, pierwsze miejsce”. No wić jeÊli widzieliÊcie kiedyÊ w kinie sceny z płomiennymi przemowami trenerów, które zmieniajà przegranych w zwyci´zców, mo˝ecie byç pewni, ˝e swojà cegiełk´ doło˝ył do tego właÊnie Lombardi. Zresztà jego ˝ycie to w ogóle klasyczny scenariusz na produkcj´, którà zaliczylibyÊmy do kategorii „amerykaƒski film sportowy”. Wszystko działo si´ u niego według schematu: do dru˝yny, która ma za sobà najgorszy okres w historii, przychodzi mało znany trener i wkrótce – dzi´ki talentom organizacyjnym, szkoleniowym i krasomówczym – tworzy

/ 101 /

Getty images

inside the game

/ 102 /

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

U mnie nie ma graczy bialych lub czarnych, są tylko zieloni Packers chemik. Gdy ma 26 lat oÊwiadcza si´ swojej ukochanej – Marie Planitz, ale jej ojciec zgadza si´ na Êlub pod warunkiem, ˝e Vincent b´dzie miał stałà prac´. Propozycja z St. Cecilia, katolickiego liceum, spada Vincentowi jak z nieba. Pracy ma du˝o. Uczy fizyki, chemii, łaciny, do tego trenuje szkolnà dru˝yn´ koszykówki i pomaga przy zespole futbolowym. „Szkoła bez futbolu amerykaƒskiego stoi w niebezpieczeƒstwie zdegenerowania si´ w Êredniowiecznà czytelni´” – powie póêniej. Codziennie uczestniczy w mszy Êwi´tej. Z Marie ˝enià si´ w 1940 roku. Kobieta traci pierwszà cià˝´, wpada w depresj´, du˝o pije. Wychodzi z kryzysu, rodzi Vincentowi syna i córk´. On ze swoim autorytarnym charakterem nie jest łatwym partnerem. Scena piąta – wyższy poziom. Lombardi w 1947 roku wraca do Fordham jako asystent trenera futbolowej dru˝yny, potem w takiej roli pracuje w słynnym West Point. W 1954 roku zo-

staje trenerem formacji ofensywnej w New York Giants. Nadal nie jest na pierwszym planie, ale w 1956 roku z Gigantami poznaje smak zwyci´stwa w NFL. Scena szósta – kino. 1953 rok. Na ekrany wchodzi film „Trouble Along The Way” z Johnem Waynem. Król westernu wypowiada w nim takie zdanie: „Winning isn't everything, it's the only thing!” („Wygrywanie to nie jest najwa˝niejsza rzecz, to jedyna rzecz”). Lombardi kiedyÊ powtórzy je zawodnikom i do kanonu wejdzie jako jego złota myÊl. Niewàtpliwie był jednak autorem wszystkich pozostałych głoÊnych cytatów. Scena siódma – Green Bay. Packers majà za sobà najgorszy sezon w historii. Trener Ray McLean odchodzi, a szef klubu Dominic Olejniczak proponuje kandydatur´ Lombardiego. – A kto to do cholery jest Lombardi?! – py-

tajà go ze zdziwieniem członkowie zarzàdu. Przedstawia si´ od razu. Kiedy przyjechał do klubu, na wst´pie zaznaczył: „Chc´ byç dobrze zrozumiany: ja tutaj rzàdz´”. Dostaje od razu dwa etaty: trenera i generalnego mened˝era. Był 1959 rok. Lombardi w wieku 45 lat obejmuje swojà pierwszà samodzielnà posad´. MyÊl przyÊwieca mu prosta: „Zwyci´˝ajà ludzie, którzy współpracujà; niewa˝ne czy chodzi o gr´ obrony, czy problemy współczesnego społeczeƒstwa”. Scena ósma – droga do chwały. Lombardi na pierwszym spotkaniu z zawodnikami spoglàda im gł´boko w oczy i mówi: „Nigdy nie byłem w dru˝ynie przegranych i nie mam zamiaru byç”. Jest perfekcjonistà, prowadzi wyczerpujàce treningi, potrafi godzinami omawiaç nowe, wymyÊlone przez siebie zagrywki, a od zawodników wymagaç maksymalnego poÊwi´cenia. Mawia, ˝e „ró˝nicà mi´dzy człowie-

kiem sukcesu, a pozostałymi nie jest brak siły, nie brak wiedzy, lecz brak woli”. Nawiasem mówiàc, innowacje wprowadza nie tylko w grze – pod koniec swojej pracy w Green Bay ka˝e zainstowalaç podgrzewanie murawy, w tamtych czasach absolutnà nowoÊç, ˝eby boisko nie zamarzało zimà. Efekty jego uporu i konsekwencji przychodzà szybko – ju˝ po pierwszym roku swojej pracy z Packers odbiera nagrod´ dla trenera roku.

Napisy końcowe. No, mo˝e przed nimi pojawiç si´ powinien jeszcze jeden cytat. „Kilka razy dziennie przychodzi mi do głowy taka myÊl, ˝e zawodowy futbol to gra dla szaleƒców, a ja jestem jednym z nich”. Ch

Jedynym miejscem, gdzie nagroda przychodzi przed pracą jest slownik

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Scena dziesiąta – koniec. Lato 1970 roku, Vincent trafia do szpitala, diagnoza – złoÊliwy rak jelita grubego. KilkanaÊcie dni przed Êmiercià dostaje bukiet kwiatów, na załàczonej karteczce widzi skreÊlonych kilka zdaƒ. „JesteÊ dla nas wielkim trenerem i wielkà indywidualnoÊcià. Stowarzyszenie graczy NFL”. Umiera 3 wrzeÊnia. Na wieÊç o tym prezydent USA Richard Nixon miał wypowiedzieç takie zdanie: „To człowiek, który w tych czasach moralnej słaboÊci, w jakiej zdaje si´ znajdowaç nasz kraj, czasach przyzwolenia na wszystko, gł´boko poÊwi´cał si´ rodzinie i hołdował takim wartoÊciom jak dyscplina i siła”.

/ 103 /

Scena dziewiąta – dynastia. „Powiedziałbym, ˝e wartoÊç ˝ycia ka˝dego człowieka jest miarà jego zaanga˝owania w dà˝eniu do doskonałoÊci i zwyci´stwa – niewa˝ne, czy dotyczy to futbolu, biznesu, polityki, rzàdu lub tego, czym zajmuje si´ ka˝dy z was” – z jego słów wyłania si´ obraz człowieka obsesyjnie skupionego na pracy i dyscyplinie. Nie toleruje leserów, krzywo patrzy na tych, którzy domagajà si´ podwy˝ek, uznajàc, ˝e za bardzo skupiajà si´ na pieniàdzach. Uchodzi za surowego, ale sprawiedliwego. Walczy z rasowymi uprzedzeniami w NFL. „U mnie nie ma graczy białych lub czarnych, sà tylko zieloni Packers”. Tworzy jednà z najwspanialszych dynastii – tak w USA okreÊlajà dominacj´ jednego zespołu przez dłu˝szy czas – w historii amerykaƒskiego sportu. Zawodnikom mówi tak: „Siedz´ w futbolu całe ˝ycie, panowie, i nie jestem pewien, czy mam jakieÊ szczególne kwalifikacje do robienia czegoÊ innego. Poza tym uwa˝am, ˝e to wspaniała gra, gra o wielu aspektach, i sàdz´, ˝e reprezentuje najlepsze atrybuty naszego kraju: odwag´, wytrzymałoÊç i prac´ zespołowà”.

WIELKI TRENER

Getty images

inside the game

RAPORT

3 LIGI AMERYKI

WIELKIE

104-111

tekst: Michał Kiedrowski

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 104 /

NFL

w przeciwieƒstwie do baseballa, futbol amerykaƒski bardzo długo nie miał zawodowej ligi z prawdziwego zdarzenia. Owszem, rozgrywki dru˝yn uniwersyteckich przyciàgały na stadiony tysiàce kibiców, ale rywalizacja dru˝yn zawodowych była mało popularna. Pierwsze ligi zamykały si´ po roku lub dwóch. Dłu˝ej prze˝yły jedynie regionalne rozgrywki w Ohio i to one dały poczàtek NFL. Gwiazdà w Ohio był najsłynniejszy sportowiec indiaƒskiego pochodzenia Jim Thorpe. Ten sam, który w 1912 r. zdobył dwa złote medale podczas igrzysk olimpijskich w Sztokholmie. Został ich póêniej pozbawiony, bo odkryto, ˝e wczeÊniej grał za pieniàdze w baseball. Jako zawodowiec nie miał prawa startowaç na igrzyskach w ˝adnym sporcie. Takie były wtedy przepisy. Medale przywrócono dopiero poÊmiertnie, tylko dlatego, ˝e Mi´dzynarodowy Komitet Olimpijski przyznał si´ do bł´du. Protest w sprawie Amerykanina wpłynàł bowiem ju˝ po regulaminowym terminie i nie powinien byç rozpatrzony. W USA Thorpe nieÊmiertelnà sław´ zdobył nie z powodu lekkoatletyki, ale swoich futbolowych dokonaƒ. Furor´ zrobił ju˝ w lidze akademickiej. Jesienià 1911 r. jego dru˝yna – Carlisle – pokonała uwa˝any za najlepszy w kraju zespół Uniwersytetu Harvarda 18:15, a wszystkie punkty zdobył Thorpe. Do historii przeszedł te˝ jego wyst´p przeciwko teamowi akademii wojskowej West Point. Carlisle wygrało 27:6, a Thorpe zdobył 21 punktów. W przeciwnej dru˝ynie w obronie grał póêniejszych prezydent Stanów Zjednoczonych Dwight D. Eisenhower. W jednym ze starç z Thorpe’em doznał on kontuzji. Futbolowà karier´ Indianin kontynuował w Canton Bulldogs w Ohio League. W 1915 r. zespół płacił mu astronomicznà jak na owe czasy sum´ 250 dolarów za mecz. W ciàgu trzech tygodni Thorpe mógł wi´c zarobiç tyle,

KURA ZNOSZĄCA ZŁOTE PIŁKI

O CO W TYM WSZYSTKIM CHODZI? Futbol amerykański to gra, w której chodzi o zdobywanie terenu. Można tego dokonać, albo biegnąc z piłką, albo podaniem do przodu do wychodzącego na pozycję zawodnika. Drużyna, która jest w ataku, ma cztery próby, by przejść 10 jardów. Jeśli jej się to nie uda, to musi oddać piłkę w miejscu zakończenia akcji. Zazwyczaj więc w czwartej próbie zespół, który jest blisko pola punktowego rywala decyduje się na strzał na bramkę (tzw. field goal, celny warty jest 3 punkty). Gdy ta odległość jest zbyt duża, drużyna decyduje się na odkopnięcie piłki na połowę rywala (tzw. punt). Jeśli w czterech próbach zespołowi uda się przejść z piłką 10 jardów, ma kolejne cztery próby. Jeśli zawodnik drużyny atakującej wbiegnie z piłką na pole punktowe rywali, albo złapie podanie na polu punktowym rywali, zespół zalicza tzw. przyłożenie (warte sześć punktów). Po przyłożeniu zespół, który je zdobył, ma dwie możliwości tzw. podwyższenia – albo za 1 punkt za celny strzał na bramkę z odległości trzech jardów od pola punktowego, albo za 2 punkty, gdy zakończy przyłożeniem akcję zaczętą 2 jardy od pola punktowego rywali. Z tej drugiej możliwości korzystają przeważnie drużyny, które przegrywają w tym momencie dwoma lub pięcioma punktami. Podwyższenie za 1 punkt w NFL wykonywane jest skutecznie w 99 procentach przypadków, podwyższenie za 2 punkty w ok. 50 procentach. Punkty może zdobywać też zespół, który jest w obronie. Ma dwie możliwości, albo po przejęciu piłki straconej przez drużynę atakującą i wbiegnięcie z nią na pole punktowe rywali (przyłożenie za 6 punktów), albo przez tzw. safety (za 2 punkty), gdy zatrzymają akcję rywala na jego polu punktowym. Każda akcja zaczyna się tzw. snapem, czyli podaniem do tyłu przez centra. Kończy się, gdy piłka jest martwa – tzn. dotknie ziemi, wyjdzie za linię boiska lub zawodnik, który ją posiada dotknie kolanem boiska. Wyjątkiem od tej reguły jest tzw. fumble – gdy zawodnik posiadający piłkę upuści ją przez przypadek na murawę, wtedy można grać dalej. Wygrywa drużyna, która zdobędzie więcej punktów. Zespół liczy 46 zawodników – na boisku gra jedenastu, ale formacja ofensywna i defensywna to całkiem inna drużyna. Zmian można dokonywać cały czas. Zawodnicy za przewinienia karani są utratą zdobytych jardów. Celny strzał na bramkę (w kształcie litery H) jest wtedy, gdy piłkarz przeleci pomiędzy słupami nad poprzeczką.

32 TWARDE DRUŻYNY American Football Conference East New England Patriots Miami Dolphins New York Jets Buffalo Bills North Cincinnati Bengals Pittsburgh Steelers Baltimore Ravens Cleveland Browns South Indianapolis Colts Houston Texans Tennessee Titans Jacksonville Jaguars West Kansas City Chiefs Denver Broncos San Diego Chargers Oakland Raiders

National Football Conference East Philadelphia Eagles Dallas Cowboys Washington Redskins New York Giants North Detroit Lions Chicago Bears Green Bay Packers Minnesota Vikings South New Orleans Saints Tampa Bay Buccaneers Carolina Panthers Atlanta Falcons West St. Louis Rams San Francisco 49ers Seattle Seahawks Arizona Cardinals

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE kartka z...

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE TO NAJBOGATSZA LIGA NA ŚWIECIE. JEJ ROCZNE PRZYCHODY TO 9,5 MILIARDA DOLARÓW. ŻADNE INNE ROZGRYWKI NA ŚWIECIE NIE MAJĄ TEŻ TAK WYSOKIEJ ŚREDNIEJ LICZBY KIBICÓW NA STADIONACH – 68,3 TYS. NA JEDEN MECZ. WŚRÓD AMERYKANÓW NFL TO NAJPOPULARNIEJSZE ROZGRYWKI SPORTOWE. SĄ NUMEREM JEDEN DLA 35 PROCENT BADANYCH, NA TRZECIM MIEJSCU – ZA BASEBALLOWĄ MLB – W TYM SONDAŻU JEST FUTBOL UNIWERSYTECKI

/ 105 /

ZOSTAŃ EKSPERTEM

DO ATAKU, DO OBRONY I DO ZADAŃ SPECJALNYCH Formacja ofensywna Formacja defensywna 1 Lina ofensywna – wszyscy zawodnicy linii ofensywnej mają podwójne zadanie. Mają 1 Defensive tackle – zadaniem linii defensywnej jest zatrzymanie akcji rywala. Mogą to z jednej strony ochronić quarterbacka przed atakami rywala i zrobić wyrwę w obronie zrobić przez powalenie quarterbacka z piłką (tzw. sack), przez zablokowanie podania, rywala, by mógł przez nią przebiec running back. Muszą chronić także quarterbacka albo też przez powstrzymanie biegu running backa. Defensywni liniowi to potężni od tzw. ślepej strony czyli od ataku z kierunku, w którym zawodnik z piłką nie patrzy. zawodnicy, mają zazwyczaj po 150 kg wagi. 2 Defensive End – ich zadaniem jest przede wszystkim zatrzymać akcje biegowe rywala, Jeśli się spóźnią, narażają swojego rozgrywającego nie tylko na stratę piłki, ale także lub na krótszych dystansach na poważną kontuzję. Zawodnicy w tej linii ważą skrzydłowych. Jeśli nierzadko po 150 kg. 4 4 2 Tight End – zawodnik uzupełniający linię ofensywną, quarterback nie spieszy się który ma podwójne zadania. W pierwszej fazie akcji z oddaniem piłki i do tego ma zatrzymać obrońcę, który chce zaatakować opuści tzw. kieszeń tworzoną 2 3 przez zawodników linii rozgrywającego, a w drugiej fazie wyjść na pozycję, ofensywnej, to zadaniem aby odebrać podanie. Zawodnicy na tej pozycji muszą 2 1 defensive enda jest dopaść być z jednej strony silni, a z drugiej strony dość 5 1 rozgrywającego. Szybszy szybcy, by wybiec na pozycję. Zazwyczaj odbierają 1 z dwóch defensive endów podania na kilka, kilkanaście jardów. 1 3 5 5 C B 3 3 Quarterback – rozgrywający. Centralna postać zajmuje tzw. ślepą stronę 1 1 5 rozgrywającego. na boisku. On dostaje zazwyczaj piłkę od centra i decyduje o rozegraniu akcji. Piłkę może podać 3 Linebacker – stoją tuż za linią 2 1 defensywną. Spełniają do tyłu, do running backa, by tamten przebiegając różnorodne zadania – bronią przed defensywę rywala przesunął akcję do przodu, 3 przed akcjami biegowymi może też podać piłkę do przodu do skrzydłowych lub 10 20 30 40 50 40 30 20 10 rywala, kryją skrzydłowych, tight enda. Czasem zdarza się, że rozgrywający 4 4 próbują przechwycić lub decyduje się na samotną akcję, przebiegając przez przeciąć podania. linię defensywną rywala. A 4 Cornerback – jego zadaniem 4 Wide receiver zaczyna grę przy linii bocznej boiska. jest krycie skrzydłowych, by nie zdołali odebrać piłki. Muszą być szybcy i sprawni. Przebiega na stronę rywala po ustalonej wcześniej z rozgrywającym ścieżce Czasami udaje im się przejąć podanie. (za każdym razem może być inna). Może zostać na skrzydle, ale może też pobiec 5 Safety – ostatnia instancja obrony. do środka. Jego zadaniem jest odebrać podanie od quarterbacka i zdobyć potem biegiem jak najwięcej jardów lub przyłożenie. Skrzydłowi muszą być szybcy i sprawni. 5 Running back – zaczyna akcję za quarterbackiem. Dostaje od niego piłkę i próbuje POZYCJE SPECJALNE z nią przebiec przez linię defensywną rywala, aby zdobyć jak najwięcej jardów. A Kicker – wchodzi na boisko, by wykonać strzał na bramkę (field goal lub podwyższenie) Running back jest zazwyczaj niski, ale dobrze zbudowany. Musi mocno stać B Punter – wchodzi na boisko, gdy trzeba odkopnąć piłkę daleko w pole rywala. na nogach i mieć siłę przepchnąć wyższych i cięższych rywali. Jeśli akcja ma być rozegrana podaniem do przodu, running back zostaje do obrony rozgrywającego. C Punt returner – zawodnik, który odbiera piłkę odkopniętą przez rywala (tzw. punt)

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 106 /

JIM THORPE CZYLI NAJSŁYNNIEJSZY SPORTOWIEC INDIAŃSKIEGO POCHODZENIA. W 1912 R. ZDOBYŁ DWA ZŁOTE MEDALE PODCZAS IGRZYSK OLIMPIJSKICH W SZTOKHOLMIE W PIĘCIOBOJU I DZIESIĘCIOBOJU. ZOSTAŁ ICH JEDNAK PÓŹNIEJ POZBAWIONY, GDY ODKRYTO, ŻE WCZEŚNIEJ GRAŁ ZA PIENIĄDZE W BASEBALL. JAKO ZAWODOWIEC NIE MIAŁ BOWIEM PRAWA STARTOWAĆ NA IGRZYSKACH W ŻADNYM SPORCIE. THORPE NIEŚMIERTELNĄ SŁAWĘ ZDOBYŁ JEDNAK NIE Z POWODU LEKKOATLETYKI, ALE SWOICH FUTBOLOWYCH DOKONAŃ

ile wynosił wtedy roczny dochód przeci´tnej amerykaƒskiej rodziny. W 1920 r. dru˝yny z Ohio League i New York Pro Football League utworzyły ogólnokrajowà zawodowà lig´ futbolu. W 1922 r. przyj´ła ona nazw´ National Football League. Na czele rozgrywek jako ich prezydent stanàł Thorpe, który jednoczeÊnie był trenerem i zawodnikiem. Karier´ zakoƒczył w 1928 r. w wieku 41 lat. Jego Canton Bulldogs tylko przez sezon grali w NFL, bo póêniej zbankrutowali – za du˝o płacili zawodnikom. Wczesne rozgrywki futbolowej ligi nie budziły takich zachwytów jak teraz. Dru˝yny cz´sto nie dotrzymywały terminów. Niektóre grały 20 meczów w sezonie, a inne raptem trzy, cztery. Panował ogólny bałagan. Bardzo du˝a była te˝ rotacja dru˝yn. W rekordowym 1926 r. z ligi znikło 13 dru˝yn, a na ich miejsce

pojawiło si´ pi´ç nowych. Liga okrzepła dopiero w latach 30. W 1932 r. po raz pierwszy o tytule zdecydował finał (wczeÊniej liczył si´ wi´kszy procent zwyci´stw ze wszystkich meczów) – Chicago Bears pokonali na swoim stadionie Portsmouth Spartans 9:0, a historyczne wydarzenie oglàdało 11 tysi´cy widzów. A˝ do 1960 r. wszelkie próby stworzenia konkurencji dla NFL koƒczyły si´ niepowodzeniem. Po jednym czy dwóch sezonach ligi koƒczyły działalnoÊç. Zmienił to dopiero Foolish Club. Takà nazw´ nadała sobie nieformalna grupa biznesmenów, która bezskutecznie próbowała kupiç klub w NFL a˝ w koƒcu zdecydowała si´ utworzyç swojà lig´. Na ich czele stan´li magnaci naftowi z Teksasu Lamar Hunt i Bud Adams. W roku 1960 rozpocz´ła rozgrywki American Football

League. W pierwszym sezonie grało w niej osiem zespołów. Liga okazała si´ prawdziwà konkurencjà, której NFL nie mogła ju˝ zlekcewa˝yç. WłaÊciciele klubów AFL rzucili si´ co prawda na gł´bokà wod´ ryzykujàc miliony dolarów, ale ich przedsi´wzićie okazało si´ sukcesem. Wcale nie byli głupcami. W 1960 r. podpisali pićioletni kontrakt z telewizjà ABC na transmisj´ spotkaƒ. Dzi´ki temu od razu ich dru˝yny stały si´ dochodowe. NFL pierwszy kontrakt telewizyjny podpisała dopiero rok póêniej. Jak powa˝nà konkurencjà dla starej NFL była AFL okazało si´ w 1965 r., gdy jeden z najwi´kszych talentów ligi akademickiej – rozgrywajàcy Joe Namath podpisał kontrakt nie z St. Louis Cardinals, którzy wygrali go w drafcie NFL, a z New York Jets z AFL. Nowojorczycy dali mu umow´ na 427 tys. dolarów na trzy lata. Wtedy to był rekordowy kontrakt w amerykaƒskim sporcie. Nawet Willie Mays, najwi´ksza ówczesna gwiazda Major League Baseball, zarabiał mniej – 105 tys. dolarów za sezon. WłaÊciciele dru˝yn z obu lig zrozumieli w koƒcu, ˝e rywalizacja o zawodników mo˝e nakrćiç spiral´ wynagrodzeƒ na poziom groêny dla rentownoÊci interesu. Dlatego doszło do porozumienia. Ligi przestały ze sobà konkurowaç, a w styczniu 1967 r. rozegrano pierwszy Super Bowl – mecz mi´dzy mistrzami NFL i AFL. Do oficjalnego połàczenia lig doszło w 1970 r. WczeÊniej – w 1959 r. – doszło do kluczowej w historii NFL zmiany. W paêdzierniku tamtego roku ówczesny komisarz ligi – Bert

TYS.

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE kartka z...

106

nazwisk liczy lista osób, które oczekują na kupienie karnetu na sezon Green Bay Packers. Jest to jedyny klub w NFL, który należy do kibiców. Działa zarejestrowany jako organizacja non profit. I choć Green Bay to najmniejsze miasto w USA (105 tys. mieszkańców) z zawodową drużyną w najważniejszych ligach, to ma rzesze kibiców. Biorąc pod uwagę, że posiadacze całosezonowych biletów w ponad 90 procentach odnawiają je na kolejny, to średni czas oczekiwania wynosi 30 lat. Od 1960 r. Packers sprzedają wszystkie bilety na swoje mecze Getty images

ZOSTAŃ EKSPERTEM

JAK DOŁĄCZYĆ DO NFL? Miastami, które mają największe szanse, by mieć wkrótce drużynę w najbogatszej lidze świata, są Los Angeles i Londyn. Ostatnią drużyną, która została przyjęta do NFL są Houston Texans. Stało się to w 1999 r., gdy miliarder Robert McNair zaoferował innym właścicielom 700 mln dolarów za przyjęcie do ligi. Oferta została przyjęta jednogłośnie. W wiosną 2000 r. ruszyły prace przy budowie nowego stadionu na 69,5 tys. miejsc, a już 8 września 2002 Texans rozegrali swój pierwszy mecz w NFL podejmując Dallas Cowboys.

BARDZO POWAŻNE KŁOPOTY Z PRAWEM MIAŁO KILKA WIELKICH GWIAZD NFL. O. J. SIMPSON – RUNNING BACK Z BUFFALO BILLS BYŁ OSKARŻONY O ZAMORDOWANIE ŻONY I JEJ ZNAJOMEGO W 1994. UWOLNIONO GO OD ZARZUTÓW, ALE W PROCESIE CYWILNYM UZNANO GO ZA WINNEGO I ZASĄDZONO NA KORZYŚĆ OFIAR OGROMNE ODSZKODOWANIA (33 MLN DOLARÓW). W 2007 R. ZA NAPAD Z BRONIĄ W RĘKU NA HANDLARZA PAMIĄTKAMI SPORTOWYMI W LAS VEGAS SĄD SKAZAŁ SIMPSONA NA 33 LATA WIĘZIENIA

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

SEZON ZASADNICZY Sezon zasadniczy trwa tylko 17 tygodni. Każda drużyna rozgrywa w tym czasie 16 meczów, a jeden tydzień ma wolny. Mecze rozgrywane są w czwartek (jeden, ale nie co tydzień), niedzielę (zdecydowana większość meczów) i poniedziałek (zazwyczaj jedno spotkanie co tydzień, tylko na początek sezonu dwa). Jedynie w końcu roku NFL może grać w sobotę. Przez większość sezonu ten dzień tygodnia zarezerwowany jest dla ligi uniwersyteckiej. Z kolei piątek to dzień, w którym mecze swoje rozgrywają drużyny szkół średnich. NFL też nie rozgrywa wtedy swoich meczów, aby nie tworzyć konkurencji. Każdy zespół gra po dwa mecze z trzema innymi drużynami ze swojej grupy (dywizji), z pozostałych 10 meczów – 6 gra z zespołami ze swojej konferencji, a 4 – z drużynami z drugiej konferencji. W rezultacie – z niektórymi drużynami gra raz na trzy lub cztery lata.

/ 107 /

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE Podzielona jest na dwie części – American Conference i National Conference. Podział ma uzasadnienie historyczne. Do 1970 r. oficjalnie istniały dwie odrębne ligi – National Football League i American Football League. Każda tzw. konferencja składa się z czterech grup po cztery zespoły podzielonych z grubsza według kryteriów geograficznych na Wschód, Zachód, Północ, Południe. Z grubsza, bo np. Dallas Cowboys z Teksasu grają z drużynami ze wschodniego wybrzeża – New York Giants, Philadelphia Eagles i Washington Redskins. Z kolei drużyna Indianapolis Colts z amerykańskiego środkowego wschodu występuje w południowej AFC z Tennessee Titans, Jacksonville Jaguars i Houston Texans. NFL przy podziale na grupy brała pod uwagę nie tylko geografię, ale i historię – chciała zachować najbardziej rozpalające emocje kibiców rywalizacje. Wszystkie 32 zespoły NFL występują w USA. Pomysły utworzenia drużyny w Kanadzie wywołał protesty z obu stron granicy. Kanadyjczycy mają bowiem swój futbol – kanadyjski i swoją Canadian Football League. Inwazja NFL na północ mocno by podkopała finansowe podstawy CFL. Między NFL i CFL istnieje niepisana umowa o niewchodzeniu sobie w drogę. Jeśli NFL zdecyduje się, by mieć zespół poza USA, to pierwszą kandydaturą będzie Londyn. Co roku w stolicy Wielkiej Brytanii na stadionie Wembley odbywają się trzy mecze sezonu zasadniczego.

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 108 /

KOMISARZ LIGI W LATACH 60TYCH PETE ROZELLE’A BYŁ POMYSŁODAWCĄ POWOŁANIA NFL PROPERTIES CZYLI MARKETINGOWEJ CZĘŚCI LIGI. TO SPÓŁKA CÓRKA, KTÓRA ZAJMUJE SIĘ ZAWIERANIEM KOMERCYJNYCH UMÓW NA WYKORZYSTYWANIE LOGO LIGI ORAZ WSZYSTKICH JEJ ZESPOŁÓW. MODEL BIZNESOWY WYPRACOWANY PRZEZ ROZELLE’A SKOPIOWAŁY PÓŹNIEJ INNE ZAWODOWE LIGI W USA - MLB, NBA I NHL

Bell – wybrał si´ na mecz Philadelphia Eagles – Pittsburgh Steelers. Lekarze odradzali mu takie rozrywki ze wzgl´du na przebyty wczeÊniej zawał. Bell odpowiedział na to: „Wol´ umrzeç na futbolowym stadionie ni˝ we własnym łó˝ku”. I wykrakał. Podczas emocjonujàcej koƒcówki Bell doznał ataku serca i zmarł na trybunach. Zastàpił go Pete Rozelle, który w przeciwieƒstwie do poprzednika lepiej rozumiał wyzwania nowych czasów. Bell nie doceniał rozwoju telewizji, a Rozelle widział w niej szans´. W 1960 r. przekonał wszystkich szefów klubów do podpisania wspólnej umowy telewizyjnej i do podziału po równo wpływów z tego tytułu. WczeÊniej właÊciciele dru˝yn obawiali si´, ˝e transmisje negatywnie wpłynà na liczb´ widzów na stadionie. Ale si´ mylili. Okazało si´, ˝e futbol w telewizji wypada Êwietnie. W dodatku cz´ste przerwy w grze sà idealne, by nadawaç w ich czasie spoty reklamowe. Pomysł, by wszystkie pieniàdze z praw telewizyjnych i marketingowych dzieliç po równo na wszystkie dru˝yny, spowodował, ˝e liga była bardziej wyrównana ni˝ baseballowa. Nawet kluby z biedniejszych regionów kraju – jak Green Bay Packers – były w stanie zbudowaç dru˝yn´, która mogła włàczyç si´ do walki o mistrzostwo.

Na mocy pierwszej umowy telewizyjnej ze stacjà CBS z 1961 r. ka˝da dru˝yna NFL dostawała 332 tys. dolarów na dzieƒ dobry. Wtedy to było wi´cej ni˝ kwoty przeznaczane na zarobki zawodników. Krótko mówiàc na starcie sezonu, niezale˝nie od frekwencji na stadionie, ka˝dy właÊciciel miał pewnoÊç, ˝e jego zespół przyniesie mu zysk. Innym pomysłem Rozelle’a było powołanie do ˝ycia spółki córki ligi – NFL Properties. To marketingowa gałàê NFL. Zajmuje si´ ona zawieraniem komercyjnych umów na wykorzystywanie logo ligi oraz wszystkich jej zespołów. Zajmuje si´ te˝ sprzedawaniem koszulek i innych produktów dla kibiców. Zyski z NFL Properties dzielone sà po równo na wszystkie zespoły. To oznacza, ˝e jeÊli ktoÊ kupuje dziÊ koszulk´ Peytona Manninga, to ka˝dy dolar zysku z niej dzielony jest na 32 cz´Êci – dla ka˝dego zespołu NFL. Model biznesowy wypracowany przez Rozelle’a skopiowały inne zawodowe ligi w USA – MLB, NBA i NHL. Dzi´ki transmisjom telewizyjnym NFL stała si´ w latach 70. sportem numer jeden w USA i do dziÊ mecze futbolu amerykaƒskiego sà najch´tniej oglàdanymi programami w telewizji. W TOP 10 telewizyjnych hitów ubiegłego roku dziewi´ç pozycji zajmował futbol amerykaƒski. Tylko oskarowej gali udało si´ wcisnàç na szóste miejsce. Dwa lata

temu osiem pierwszych miejsc nale˝ało do NFL, a na dziewiàtym była transmisja z otwarcia igrzysk olimpijskich, a na dziesiàtym – rozdanie nagród Grammy. Mecze futbolu sà łakomym kàskiem dla telewizji, bo ich oglàdalnoÊç nie spada, a co wi´cej widzowie chcà je oglàdaç przede wszystkim na ˝ywo. To nie jest serial, który mo˝na sobie nagraç i obejrzeç w bardziej odpowiedniej porze, omijajàc przy tym reklamy. Z meczem tak si´ nie da. Dlatego ka˝dy mecz sezonu zasadniczego NFL ma niemal dwa razy lepszà oglàdalnoÊç w telewizji ni˝ nadawane w prime-time’ie seriale telewizyjne czy widowiska w typie „Idol”. Od 2007 r. ceny reklam nadawanych przy okazji meczów NFL wzrosły o 27 procent. Teraz kosztujà Êrednio 347 tys. dolarów za 30 sekund. W tym samym czasie – z powodu kryzysu – ceny spotów nadawanych w prime-time’ie przy programach niesportowych spadły o 14 procent. Najpopularniejszym zespołem NFL sà Dallas Cowboys. Ich popularnoÊç zacz´ła si´ w latach 70., gdy gwiazdorska dru˝yna prowadzona przez rozgrywajàcego Rogera Staubacha niemal rok w rok grała w play off. Kowboje byli te˝ pierwszà dru˝ynà, która miała profesjonalny team cheerleaderek. Zawodnicy Cowboys byli sławni nie tylko z powodu dokonaƒ na boisku, ale tak˝e z racji pozaboiskowych ekscesów. Takiej aury dodał im film „North Dallas Forty” z Nickiem Nolte w roli głównej. Scenariusz został oparty na ksià˝ce byłego zawodnika Cowboys Petera Genta. Film pokazywał dru˝yn´ futbolowà od Êrodka – nie tylko ci´˝kie treningi, ale te˝ szalone imprezy z morzem alkoholu, tłumem panienek lekkich obyczajów i narkotykami.

BUDŻET I ZASADY FINANSOWANIA Średnie przychody klubu z NFL to 300 mln dolarów rocznie. Ponad tę normę najmocniej wyrastają Dallas Cowboys, którzy notują przychody na poziomie 560 mln dolarów. To zresztą najbardziej dochodowy zespół sportowy na świecie. Według magazynu „Forbes” Kowboje przynoszą zysk operacyjny na poziomie 250 mln dolarów rocznie. „Najbiedniejsze” kluby NFL (Oakland Raiders, Minnesota Vikings, St Louis Rams) mają przychody na poziomie 230-240 mln dolarów rocznie. Wśród trzydziestu zespołów NFL nie ma takiego, który by nie przynosił zysku swoim właścicielom. Wszystkie pieniądze, które liga zarabia na transmisjach telewizyjnych i od sponsorów, dzielone są po równo na każdą z drużyn. Po równo dzielonych jest w sumie dwie trzecie przychodów ligi (6 miliardów dolarów). Do wspólnej kasy każdy zespół oddaje też 34 procent wpływów z biletów na swoje mecze. Potem i te pieniądze dzielone są po równo na wszystkie drużyny. W lidze obowiązuje salary cap. Wynosi 133 mln dolarów na zespół pięćdziesięciu trzech zawodników. Salary cap rozliczane jest w cyklu dwuletnim – tzn. że jeśli w jednym sezonie zespół miał zarobki niższe niż salary cap, to w następnym można tę różnicę wyrównać. Poza tym wyjątkiem nie ma żadnych innych rozwiązań, które pozwoliłyby płacić zawodnikom więcej niż wynosi salary cap. Średnie zarobki w NFL wynoszą ok. 2 mln dolarów i są najniższe spośród wszystkich czterech największych zawodowych lig USA. Najkrótsza jest też średnia długość kariery zawodnika NFL – wynosi zaledwie 3 i pół roku.

Zawodnik

kwota

okres

Jay Cutler (Chciago Bears) Joe Flacco (Baltimore Ravens) Colin Kaeprnick (San Francisco 49ers) Calvin Johnson (Detroit Tigers) Larry Fitzgerald (Arizona Cardinals) Aaron Rodgers (Green Bay Packers)

126,7 mln 120,6 mln 114 mln 113,45 mln 113 mln 110 mln

2014-20 2013-19 2015-21 2012-19 2011-18 2015-19

suma gwarantowana

54 mln 29 mln 61 mln 48,75 mln 27 mln 54 mln

W przeciwieństwie do MLB czy NBA tylko część kontraktów futbolistów jest gwarantowanych (czyli wypłacanych niezależnie od formy zawodnika). Dlatego częstym zwyczajem jest wypłacanie zawodnikowi tzw. bonusa za sam podpis pod umową. Dla przykładu pensja Colina Kaeprnicka za obecny sezon to jedynie 645 tys. dolarów. Rozgrywający San Francisco zarobi jednak w tym roku ponad 3,7 mln ponieważ dostanie przeszło 3 mln dolarów pierwszej raty bonusu (w sumie 12,3 mln dol.) za podpisanie nowej umowy. Jego nowy kontrakt będzie obowiązywał dopiero od następnego sezonu (2015). W przyszłym roku zarobi już ok. 17 mln rocznie razem z kolejną ratą bonusu. Tak samo jest w przypadku Aarona Rodgersa (bonus 33,25 mln dolarów), którego nowy kontrakt też będzie obowiązywał od 2015 r.

PAT TILLMAN GRAŁ JAKO SAFETY W ARIZONA CARDINALS. PO ZAMACHACH 11 WRZEŚNIA 2001 R. PORZUCIŁ FUTBOLOWĄ KARIERĘ I ZACIĄGNĄŁ SIĘ DO WOJSKA. SŁUŻYŁ W IRAKU I W AFGANISTANIE. ZGINĄŁ W AFGANISTANIE PRZYPADKOWO POSTRZELONY PRZEZ ŻOŁNIERZA ZE SWOJEGO ODDZIAŁU

BILETY Najdroższe bilety w NFL mają New England Patriots, którzy grają swoje mecze w Foxborough niedaleko Bostonu. Za bilet trzeba zapłacić tam średnio 118 dolarów. Patrioci mają też najdroższe bilety typu premium (na najlepsze miejsca) – około 570 dolarów. Dalej na liście najdroższych są stadiony w Dallas i Nowym Jorku. Średnie ceny dla meczów Cowboys, Giants i Jets to około 111 dolarów. Duże różnice są natomiast w cenach biletów premium. Giants sprzedają je średnio za 466 dolarów za sztukę, a Jets – choć grają na tym samym stadionie MetLife Stadium – niemal o 110 dolarów taniej. Najtańsze bilety na mecz mają Cleveland Browns – średnia 54 dolary i 20 centów, a za miejsca premium – 205 dolarów. Średnia dla całej ligi to 81 dolarów 54 centy na mecz. To oczywiście średnie z sezonu zasadniczego. Na play off ceny są wyższe. W Dallas również najwyższe są ceny napojów, jedzenia i parkingu: piwo kosztuje 8,5 dolara; hot-dog – 5,5 dolara; parking – 75 dolarów. SPONSORZY Sponsorzy zapewniają NFL miliard dolarów rocznie. Wpływy od nich rosną o ok. 5 procent rocznie. Najwięksi sponsorzy NFL: Gatorade, Visa, Campbell’s Soup, FedEx, Frito-Lay, General Motors, Mars Snackfood, Pepsi, Dairy Management Inc., Bridgestone, Procter & Gamble, Verizon, Barclays, Papa John’s, Castrol, Anheuser-Busch, Bose, Marriott, Xbox, Microsoft, Quaker, Lenovo, SAP, McDonald’s, NetApp. Drużyny mają też swoich sponsorów. Szczególnie popularne jest sprzedawanie praw do nazw stadionów. Na przykład stadion Dallas Cowboys nosi nazwę AT&T Stadium. Drużyna zarobi na tym 400 mln dolarów przez 20 lat. Tyle samo płaci firma MetLife za prawa do nazwy stadionu w Nowym Jorku, ale umowa będzie trwała 25 lat. Trzeci na tej liście jest Reliant Stadium w Houston – 310 mln przez 31 lat.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

NAJWYŻSZE TRWAJĄCE KONTRAKTY W NFL (W MLN DOLARÓW)

PRAWA TELEWIZYJNE W tym roku wchodzi w życie nowy kontrakt telewizyjny na pokazywanie meczów NFL w ogólnokrajowych stacjach otwartych w USA. Umowa jest warta niemal 28 miliardów dolarów przez dziewięć sezonów. Mecze są dzielone na pakiety między trzy stacje. Telewizja Fox płaci średnio 1,1 mld dolarów rocznie za pakiet niedzielnych meczów National Conference, CBS – miliard za pakiet meczów American Conference, a NBC – 950 mln dolarów za mecze nadawane w niedzielnym primetime’ie. Dodatkowo CBS płaci 275 mln dolarów rocznie za osiem meczów rozgrywanych w czwartki. Obok tych umów NFL ma kontrakty ze stacjami płatnymi. ESPN na pakiet poniedziałkowych meczów wydaje 1,9 miliarda dolarów rocznie (umowa wygasa w 2021 r.). Miliard dolarów rocznie płaci natomiast DirecTV, której abonenci za 300 dolarów mogą oglądać wszystkie niedzielne mecze NFL, ale z pewnymi ograniczeniami. Nie mogą oglądać tych spotkań, które na ich terenie nadaje inna stacja (Fox, CBS lub NBC). Przez internet można oglądać cały sezon NFL za 200 dolarów za pośrednictwem serwisu NFL.com i w aplikacji mobilnej NFL (na tablety i smartfony). Dostępne są wszystkie mecze na żywo i z odtworzenia, a także skróty. Amerykańscy klienci serwisu nie mogą oglądać na żywo meczów dostępnych w telewizji, ale w innych krajach to ograniczenie nie obowiązuje.

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE kartka z...

ZOSTAŃ EKSPERTEM

/ 109 /

Getty images

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 110 /

NA ROK ZAWIESZENIA SKAZANI ZOSTALI TRENER DRUŻYNY NEW ORLEANS SAINTS SEAN PAYTON I KORDYNATOR DEFENSYWY GREGG WILLIAMS ZA TO, ŻE W ICH DRUŻYNIE ZAWODNICY DOSTAWALI NAGRODY ZA ZROBIENIE KRZYWDY PRZECIWNIKOWI. ORGANIZATOREM PROCEDERU BYŁ WILLIAMS. ZAWODNICY ZRZUCALI SIĘ DO WSPÓLNEJ KASY RAZEM Z KOORDYNATOREM DEFENSYWY, A ON WYPŁACAŁ IM PÓŹNIEJ PREMIE. NAJWYŻSZĄ MÓGŁ UZYSKAĆ ZAWODNIK, KTÓRY DOPROWADZIŁ DO ZWIEZIENIA RYWALA Z BOISKA

I choç Cowboys nie wygrali Super Bowl od dwudziestu lat, a ostatnio do play off awansowali w 2009 r. to i tak sà liderami NFL na ka˝dym biznesowym polu – jeÊli chodzi o wartoÊç klubu, liczb´ kibiców na trybunach (Êrednia 88 tys. z 2013 r.), czy dochody od sponsorów. Najpopularniejszymi zawodnikami NFL sà z reguły rozgrywajàcy. DziÊ pierwszà piàtk´

stanowià: Johnny Manziel – debiutant, który zasłynà nie tylko Êwietnà grà w lidze akademickiej, ale tak˝e niekonwencjonalnymi zachowaniem poza boiskiem; Russell Wilson – quarterback ostatniego zwyci´zcy Super Bowl – Seattle Seahawks; Peyton Manning – chodzàca legenda ligi, który w 2013 r. w wieku 37 lat pobił dwa wa˝ne rekordy wszech czasów w sezonie

zasadniczym (55 podaƒ na przyło˝enie i 5477 jardów zdobytych podaniami). Doprowadził te˝ swój zespół do Super Bowl, ale finał okazał si´ jego wielkà kl´skà. Colin Kaepernick – to z kolei historia jak z Hollywood. Jego matka oddała go do adopcji, bo nie była w stanie samotnie go wychowaç. W 2012 r. zaczynał sezon jako rezerwowy San Francisco 49ers. Gdy kontuzji doznał pierwszy Alex Smith, Kaepernick udanie go zastàpił i wygryzł ze składu. Doprowadził 49ers do Super Bowl, który przegrali z Baltimore Ravens. Tom Brady – to inna chodzàca legenda NFL. Ma 37 lat – trzy razy wygrywał Super Bowl, dwa razy był MVP finału, dwa razy był MVP sezonu zasadniczego. W dziesi´ciu kolejnych sezonach (z wyjàtkiem 2008, gdy kontuzja wyeliminowała go z gry) wprowadzał swój zespół do play off. Zdarza si´ jednak, ˝e w rankingu najpopularniejszych przodujà gracze defensywni. Swoje pi´ç minut mieli np. Troy Polamalu z Pittsburgh Steelers czy Clay Matthews z Green Bay Packers. DziÊ na topie jest Richard Sherman z Seattle Seahawks. To znakomity conerback, czyli zawodnik odpowiadajàcy za krycie skrzydłowych rywala. Uznawany za najlepszego na swojej pozycji. W dodatku Êwietnie wypada w mediach, bo jest wygadany. O jego popularnoÊci najlepiej Êwiadczy fakt, ˝e jest na okładce najnowszego wydania najlepiej sprzedajàcej si´ gry wideo o NFL – „Madden NFL15”. Ch

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

New England Patriots Pittsburgh Steelers Indianapolis Colts New York Giants Pittsburgh Steelers New Orleans Saints Green Bay Packers New York Giants Baltimore Ravens Seattle Seahawks

Philadelphia Eagles Seattle Seahawks Chicago Bears New England Patriots Arizona Cardinals Indianapolis Colts Pittsburgh Steelers New England Patriots San Francisco 49ers Denver Broncos

24:21 21:10 29:17 17:14 27:23 31:17 31:25 21:17 34:31 43:8

ZOSTAŃ EKSPERTEM PLAY OFF Do play off awansuje po sześć drużyn z American Conference i National Conference. Są to wszyscy zwycięzcy grup i dwa zespoły z najlepszym bilansem ze wszystkich meczów (dostają one tzw. dzikie karty). Dwa najlepsze zespoły z każdej konferencji mają w pierwszym tygodniu play off wolne. AFC i NFC oddzielnie wyłaniają swoich mistrzów, którzy spotykają się potem w wielkim finale ligi zwanym Super Bowl. MECZ GWIAZD Co roku tydzień przed Super Bowl odbywa się na Hawajach tzw. Pro Bowl – mecz gwiazd NFL. Nie ma on takiej rangi jak w NBA czy MLB. Nie grają w nim zawodnicy, którzy przygotowują się do Super Bowl. Gra ma charakter pokazowy. WŁADZE LIGI Na czele ligi stoi komisarz. Wybierany jest przez właścicieli klubów. Aby wybór komisarza był ważny musi na niego zagłosować dwie trzecie właścicieli, albo przynajmniej osiemnastu, jeśli w głosowaniu bierze udział mniejsza liczba właścicieli od uprawnionej i dwie trzecie z nich to mniej niż 18. Komisarz ma bardzo szerokie uprawnienia. To on rozstrzyga spory między klubami, zawodnikami i trenerami. Zatrudnia pracowników ligi, on negocjuje kontrakty telewizyjne i ze sponsorami. Do jego zdań należy też orzekanie kar wobec zawodników, klubów i trenerów, innych pracowników klubów za przewinienia na boisku i poza nim. Za niektóre przewinienia (przede wszystkim ustawianie meczów, obstawianie swoich meczów itp.) ma prawo nawet dożywotnio wykluczać z ligi zawodników, sędziów, trenerów i innych pracowników klubów. Może również występować wobec właścicieli ligi z wnioskiem zamknięcie lub wykluczenie klubu. Obecnie funkcję komisarza ligi pełni Roger Goodell, który został wybrany na to stanowisko w 2006 r. Posada komisarza NFL to jedna z najhojniej opłacanych posad w amerykańskim sporcie. W ubiegłym roku Goodell zarobił 44,2 mln dolarów.

NATIONAL FOOTBALL LEAGUE kartka z...

2,3 MLD

dolarów wynosi wartość Dallas Cowboys, co daje im piąte miejsce na liście najdroższych drużyn świata

RAPORT

WIELKIE

LIGI

UMOWA ZBIOROWA Wszystkie sprawy ligi uregulowane są w umowie zbiorowej z zawodnikami. Obecna zawarta jest na najbliższych 10 lat – do 2021 r. Zawiera ona m.in. podział wpływów z ligi między zawodników i właścicieli klubów (futboliści mają dostawać co roku nie mniej niż 47 procent wpływów), minimalną pensję zawodników, zasady zawierania kontraktów. Określa też czas, w którym zawodnicy są do dyspozycji klubów – czyli np. liczbę treningów w pełnym wyposażeniu, datę rozpoczęcia przygotowań, liczbę meczów przedsezonowych i w sezonie zasadniczym. Zawiera też „paromierz” za przekroczenia regulaminu, listę niedozwolonych substancji i zasady badań antydopingowych. Podobnie jak w innych amerykańskich ligach NFL ma za sobą kilka sporów między zawodnikami i właścicielami klubów, które kończyły się strajkami lub lokautami. Ostatni lokaut miał miejsce w 2011 r., ale zakończył się przed rozpoczęciem sezonu.

AMERYKI

60-67

84-91

104-111

122-129

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

OSTATNICH 10 SUPER BOWL

BEZ ŻADNEJ ZAPOWIEDZI W CIĄGU JEDNEJ NOCY 29 MARCA 1984 R. CAŁY RUCHOMY MAJĄTEK BALTIMORE COLTS PRZEWIEZIONY ZOSTAŁ TIRAMI DO INDIANAPOLIS. NASTĘPNEGO DNIA WŁAŚCICIEL DRUŻYNY ROBERT IRSAY OGŁOSIŁ, ŻE JEGO ZESPÓŁ BĘDZIE GRAŁ NA NOWO WYBUDOWANYM ZADASZONYM STADIONIE HOOSIER DOME W INDIANIE. BIZNESMEN MIAŁ JUŻ DOŚĆ SPORÓW Z WŁADZAMI BALTIMORE O NOWY OBIEKT DLA KLUBU. PO OGŁOSZENIU PRZENIESIENIA DRUŻYNY DO INDIANAPOLIS NA ULICE MIASTA WYLEGŁO 20 TYSIĘCY LUDZI, BY ŚWIĘTOWAĆ TĘ DECYZJĘ. BALTIMORE ODZYSKAŁO MIEJSCE W NFL W BARDZO PODOBNY SPOSÓB JAK JĄ STRACIŁO. W 1996 R. PRZENIÓSŁ TAM SWÓJ KLUB Z CLEVELAND ART MODELL

/ 111 /

Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 112 /

Ch inside the game Getty images

ULUBIEŃCY

Ameryki

WIELCY I MŁODZI

Getty images

HYDRAULIK HOKEJOWYM FENOMENEM. EMIGRANT BASEBALLOWYM IDOLEM. CHŁOPAK Z DOBREGO DOMU GWIAZDĄ FUTBOLU JESZCZE PRZED PIERWSZYM ZAWODOWYM MECZEM. DO TEGO MŁODZI, GNIEWNI I BOGACI. AMERYKA KOCHA TAKIE HISTORIE. NIE SPOSÓB ICH NIE KOCHAĆ!

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 113 /

Getty images

inside the game

HYDRAULIK z Finlandii

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 114 /

tekst: Andrzej Kulasek

„Fiƒski nó˝ został wbity w rosyjskie hokejowe serce, a krew jeszcze nie przestała lecieç” – pisał dziennikarz „Sport Ekspressu” po pora˝ce Rosji z Finlandià 1:3 w çwierçfinale Igrzysk Olimpijskich w Soczi. – „Z koƒcowà syrenà umarło marzenie, którym ˝ył cały kraj”. „Sowieckij Sport” ubolewał, ˝e „rosyjski hokej został rozbity przez wielki, niebieski krzy˝. Taki, jaki widaç na fladze Finlandii (Rosjanki podczas turnieju kobiet te˝ przegrały z Finkami – przyp. red.). Ich hokeiÊci dusili rosyjskie ataki niczym wà˝ boa króliki, a fiƒski bramkarz odbijał wszystkie strzały naszych graczy”. Było ich w całym meczu 38. Jeden znalazł drog´ do siatki. Tylko w ostatniej tercji atakujàcy bez wytchnienia Rosjanie oddali 14 uderzeƒ na fiƒskà bramk´. Bez rezultatu. Wi´c jeÊli Rosjanie polegli od fiƒskiego no˝a, to jego r´kojeÊç trzymał z pewnoÊcià 26-letni wówczas Tuukka Rask. W finale Konferencji Wschodniej ubiegłego sezonu NHL Boston grał z Pittsburgh Penguins. „Pingwiny” były najskuteczniejszà ekipà sezonu – w 48 meczach sezonu zasadniczego strzeliły a˝ 165 goli. W play off gracze z Pensylwanii nie zwalniali tempa; w pierwszej rundzie (4:2 z NY Islanders) strzelili rywalom 25 goli, w drugiej (4:1 z Ottawa Senators) – 22. W sumie 47 bramek. Rekord NHL jeÊli chodzi o skutecznoÊç w dwóch pierwszych rundach. Ofensywny kwintet Crosby – Jewgienij Małkin – James Neal – Jarome Iginla – Pascal Dupuis w 11 meczach play off strzelił 28 goli i miał a˝ 64 punkty. W serii przeciwko Bostonowi Penguins zdobyli w sumie… dwa gole. Przegrali 0:4 i odpadli z rywalizacji o Puchar. Rask obronił 134 ze 136 oddanych przez nich strzałów! – Był doskonały. To on zrobił ró˝nic´ w tej serii – mówił trener Penguins Dan Bylsma. – To

Jaka jest najtrudniejsza, najważniejsza i wcale nie najlepiej opłacana pozycja w hokeju? Bramkarz. „60 minut piekła” – określił kiedyś swoją pozycję Glenn „Mr. Goalie” Hall, trzykrotnie wybierany najlepszym bramkarzem NHL. Kto teraz radzi sobie w tym piekle najlepiej? 27-letni Fin Tuukka Rask z Boston Bruins

nie tak, ˝e nie mieliÊmy okazji. MieliÊmy. I to sporo. W pierwszym meczu tylko w pierwszej tercji stworzyliÊmy ich 12! Ale on nie pozwolił si´ pokonaç. A mecz numer 3? Obronił ponad 50 strzałów (53, puÊcił jednego gola – przyp. red.). Wyjàtkowy, spektakularny – zachwycał si´ Bylsma. Draft 2005 roku zapowiadał si´ wyjàtkowo. Do wzi´cia był przecie˝ Sidney Crosby, namaszczony przez fachowców na nast´pc´ samego „The Great One” czyli Wayne’a Gretzky’ego. Pewne było, tak jak Êmierç i podatki, ˝e z numerem 1 wybiorà go Pittsburgh Penguins, którzy wygrali draftowe losowanie. Du˝o póêniej, bo z numerem 22 wybieraç mieli Boston Bruins, ale i oni mieli swoje plany. – Bardzo zale˝ało nam na Rasku – opowiadał Jeff Gorter, ówczesny szef skautów Bruins. Ale Fina sprzàtn´li im sprzed nosa Toronto Maple Leafs, którzy wybierali tu˝ przed Bruins. Skauci „Klonowych LiÊci” mieli nosa, ale zabrakło go mened˝erowi generalnemu Toronto, Johnowi Fergusonowi Jr. Rok wczeÊniej Toronto wybrali w drafcie 19-letniego Justina Pogge’a, który właÊnie zdobył MVP juniorskiej Western Hockey League, a na dodatek wywalczył Kanadà mistrzostwo Êwiata juniorów. Boston szukał młodego bramkarza, a w Leafs było o jednego za du˝o. „Zabiliby nas, gdybyÊmy oddali złotego medalist´ mistrzostw Êwiata” – miał powiedzieç współpracownikom Ferguson Jr. I zostawił Pogge’a oddajàc Bruins Raska. W przeciwnà stron´ pow´drował inny golkiper, doÊwiadczony Andrew Raycroft. – Czy coÊ jest z Raskiem nie tak?! – nie mógł uwierzyç Scott Bradley, jeden z działaczy Bruins. OkreÊlenie „wszystko z Raskiem w porzàdku” – ang. „There is nothing wrong with Rask” szybko stało si´ kuluarowym ˝artem. – Nigdy nie myÊlałem, ˝e zagramy przeciwko sobie. Ale

ciesz´ si´, ˝e wrócił. Tyle lat razem trenowaliÊmy… Czy b´d´ miał szans´ z nim pogadaç? Taaak, i mo˝e jeszcze uda nam si´ pobiç – ˝artował Rask przed meczem Bostonu z Florida Panthers 17 paêdziernika 2013. Czemu ten mecz był wyjàtkowy? Bo w bramce rywali miał stanàç Tim Thomas. Człowiek, który przez trzy lata był mentorem Raska w Bruins. Kiedy Fin opuszczał Europ´ i przybywał do Bostonu, w bramce Bruins rzàdził Tim Thomas, bramkarz, który po przygodach m.in. w ligach szwedzkiej i… fiƒskiej, wreszcie pokazywał klas´ w NHL. W kolejnych trzech sezonach dwukrotnie zdobywał Vezina Trophy dla najlepszego bramkarza ligi, a w 2011 roku doprowadził Bruins do finału Pucharu Stanleya, wygranego 4:3 z Vancouver Canucks, w du˝ej mierze dzi´ki jego Êwietnej postawie. – Kompletnie ró˝nià si´ mi´dzy sobà osobowoÊcià, ale myÊl´, ˝e sporo z zaanga˝owania Timmy’ego, jego chći bycia najlepszym przeszło na Tuukk´ – opowiadał Claude Julien, trener Bruins. – Timmy robił to dla nas przez tyle lat, ale mogłeÊ mieç nadziej´, ˝e Tuukka sporo przy nim skorzysta, nauczy si´ i kiedy nadejdzie odpowiedni moment, wykorzysta to… Wykorzystał. Jeszcze w sezonie 2009-10, kiedy Thomas złapał dołek formy, Rask zastàpił go w a˝ 45 meczach, notujàc Êwietne statystyki: Êrednia puszczonych goli 1,97, procent obronionych strzałów – 931. ˚aden bramkarz w lidze nie miał takich liczb. Dlatego kiedy Bruins odpadli w play off sezonu 2011-12 z Washington Capitals Thomas zapowiedział, ˝e chce zrobiç sobie rocznà przerw´ od grania i poÊwićiç ten czas rodzinie. Paniki w szeregach Bruins nie było. Kilka miesićy po ogłoszeniu decyzji Thomasa przedłu˝ono o rok kontrakt z Raskiem o wartoÊci 3,5 mln dolarów.

WIELCY I MŁODZI / 115 /

17 paêdziernika zarówno uczeƒ jak i mistrz wypadli bardzo dobrze. Thomas obronił a˝ 37 strzałów swych dawnych kolegów, Rask udanie interweniował 27-krotnie. – Jestem bramkarzem, bo tak mog´ utrzymaç rodzin´. Gdybym mógł to robiç w inny sposób, natychmiast rzuciłbym t´ robot´ – powiedział kiedyÊ Glenn Hall, przed laty bramkarz Detroit Red Wings, St. Louis Blues i Chicago Black Hawks. Bo ˝eby zostaç bramkarzem, trzeba byç troch´ szalonym. – Bronienie bramki to jak bycie celem na strzelnicy – to słowa innej legendy, Jacquesa Plante. Arturs Irbe porównał kiedyÊ zaj´cie hokejowego golkipera do pracy… sapera. Decyzja o tym, by stanàç mi´dzy słupkami, nie jest łatwa. Jak to było z Raskiem? – Byłem zbyt leniwy. Dlatego zostałem bramkarzem – powiedział kiedyÊ. Chocia˝, jak na praktycznego Fina przystało, rozwa˝ał te˝ inne drogi ˝yciowe. W szkole intensywnie uczył si´ zawodu… hydraulika. – Za dobrze mi nie szło. Całe szcz´Êcie, ˝e udało si´ z tym hokejem – ˝artował w wywiadach. Przeci´tny Fin kojarzy si´ nam z osobà cichà, zamkni´tà w sobie, traktujàcà innych (w tym i Finów) z rezerwà, by nie rzec nieufnoÊcià. Samotnik. – Mówi si´, ˝e jesteÊmy skryci? Mało „socjalni”? To pojedêcie do Finlandii, zwłaszcza do Helsinek. B´dà z tobà rozmawiaç, pytaç, czy nie potrzebujesz pomocy. Aha, no i musisz lubiç alkohol. Finowie mnóstwo pijà, uwielbiajà piwo. Jasne, w trakcie sezonu si´ powstrzymuj´, ale zawsze podczas letniej przerwy wracam do domu. Dni sà długie, to oznacza dodatkowych pi´ç-szeÊç godzin imprezowania – opowiadał dziennikarzowi magazynu „Esquire”. Spokojny Fin? Rask nie musi czekaç na lato, by pokazaç wcale nie łagodny temperament. KiedyÊ, w poczàtkach kariery za oceanem, grał w barwach Providence Bruins, farmerskiego klubu Bostonu wyst´pujàcego w lidze AHL, przeciwko Albany River Rats. Podczas serii rzutów karnych s´dzia uznał rywalom dwa gole. Rask miał zupełnie inne zdanie. WÊciekł si´. Tłukł kijem w poprzeczk´ bramki, potem złamał go o pleksiglasowà band´, wreszcie cisnàł w kierunku arbitra i wzburzony zszedł do szatni. JakoÊ nikt mu nie towarzyszył… W najbli˝szym sezonie Rask i jego Bruins b´dà nale˝eç do faworytów. A Fin swoje przygotowania prowadzi w niekonwencjonalny sposób, podczas meczu charytatywnego w Finlandii łapał kule armatnie wystrzelone z zabytkowej armaty ustawionej na niebieskiej linii. Udawane show? No pewnie, ale prawdà jest, ˝e aby pokonaç Raska, trzeba wytoczyç najci´˝sze działa. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

inside the game

KUBAŃSKI uciekinier

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 116 /

tekst: Michał Kiedrowski

Film o losach Puiga ma zamiar krćiç Brett Ratner. Re˝yser, który ma na swoim koncie nakrćenie m.in. trzech cz´Êci „Godzin szczytu”, „Czerwoengo Smoka” oraz „X-Men Ostatni Bastion”. Film o baseballiÊcie te˝ z pewnoÊcià b´dzie trzymał w napićiu. Pierwszy raz młody Puig chciał uciec, gdy z reprezentacjà Kuby grał towarzyski turniej w Holandii. Próbowali we dwóch z Gerardo Concepcionem. Jego koledze udało si´, ale on został zatrzymany. Za prób´ ucieczki Puig wyleciał z kadry narodowej. Został te˝ zawieszony w lidze. T´ drugà kar´ mu cofni´to pod warunkiem, ˝e zmieni si´ na lepsze. Nie zmienił si´. Znów spróbował. Za ka˝dym razem trafiał w rće policji, choç raz był ju˝ bardzo blisko. Trafił na statek pełen uciekinierów, ale wtedy pochwyciła go amerykaƒska stra˝ przybrze˝na. W zwiàzku z obowiàzujàcym w USA prawem nie mógł dostaç azylu politycznego. Wobec Kubaƒczyków amerykaƒskie słu˝by stosujà zasad´ tzw. mokrej i suchej stopy. Ka˝dy, kto zostaje pochwycony na morzu, zostaje odtransportowany do kraju. Ka˝dy, któremu uda si´ wylàdowaç na amerykaƒskiej ziemi, mo˝e prosiç o azyl polityczny. Amerykanie po przesłuchaniu odstawili Puiga i jego kompanów ucieczki do portu w Hawanie. Za ucieczkowà recydyw´ 20-letni Yasiel miał ju˝ wićej nie zagraç w baseball. Kubaƒczycy do˝ywotnio go zdyskwalifikowali. Dopiero wtedy pot´˝ny zapolowy nie miał nic do stracenia. Do kolejnej ucieczki namówił go Yunior Despaigne, były bokser, który ju˝ wczeÊniej był organizatorem nieudanych prób wyrwania si´ z Kuby. Obaj sportowcy poznali si´ w szkole sportowej. O ile jednak Puig był uwa˝any za niezwykły talent, to Despaigne nie rokował dobrze na przyszłoÊç i w wieku 24 lat jego kariera była ju˝ skoƒczona. Bokser miał obiecane 150 tysićy dolarów

Yasiel Puig ma dopiero 23 lata, a film o jego życiu już chcą kręcić w Hollywood. Cztery razy uciekał z Kuby, zanim z wyspy wywieźli go gangsterzy. Zapłacił za to ponad milion dolarów, choć na Kubie zarabiał ledwie 17 dolarów na miesiąc. W Los Angeles miał debiut marzenie i dziś jest jednym z najlepszych i najpopularniejszych zawodników Major League Baseball

od kubaƒskiego biznesmena z Miami Raula Pacheco za namówienie Puiga do ucieczki. To właÊnie Pacheco był organizatorem całej akcji. On uzyskał obietnic´ od baseballisty, ˝e ten podzieli si´ z nim pieni´dzmi za swój pierwszy kontrakt w MLB. On te˝ znalazł ludzi, którzy gotowi byli przerzuciç Puiga do Meksyku. To była ucieczka i dziwna, i straszna. W kwietniu 2012 r. czwórka młodych ludzi – Despaigne, Puig, dziewczyna baseballisty Yeny i kapłan popularnej na Kubie afroamerykaƒskiej religii Santerii wyruszyła z Cienfuegos ku Zatoce Âwiƒ, gdzie na umówionej pla˝y miała czekaç na nich łódê. Nad wyprawà zawisło jednak fatum. W miejscu, gdzie uciekinierzy mieli spotkaç si´ z przewodnikiem, który miał ich przeprowadziç przez bagna Cienaga de Zapata, było pełno mundurowych. Puig i jego kompania musieli jechaç 35 kilometrów dalej, by tam w koƒcu odnaleêç przewodnika. Tu˝ po nocnym spotkaniu namierzyła ich policja. Cała piàtka musiała uciekaç najpierw pla˝à, a potem wpadła w morze. Zanurzeni po szyje w wodzie stali si´ w ciemnoÊci niewidoczni dla funkcjonariuszy. Gdy policjanci latarkami Êwiecili po wodzie, poszukiwani nurkowali. W koƒcu poÊcig dał za wygranà, a Puig i spółka mogli ruszyç dalej. Pla˝à mogli podà˝aç jednak tylko nocà, a w dzieƒ musieli przedzieraç si´ przez mangrowe zaroÊla z dala od brzegu. W dodatku czas gonił. 30 godzin nie spali. Na umówionà pla˝´ dotarli wyczerpani i odwodnieni. A łodzi nie było. Po kilku godzinach oczekiwania uciekinierzy byli tak zrezygnowani, ˝e gotowi byli machaç do kubaƒskiej stra˝y przybrze˝nej, aby ich zabrała. Woleli trafiç do wi´zienia ni˝ umrzeç z wyczerpania. W koƒcu jednak przemytnicy przybyli i całà czwórk´ zabrali do Isla Mujeres niedaleko Cancun w Meksyku. Tu uciekinierzy byli pod władzà niejakiego Tomasito. Przemytnika kubaƒskiego pochodze-

nia, współpracujàcego z krwawym meksykaƒskim gangiem Los Zetas. Czwórki uciekinierów nikt nie pilnował, ale uciec te˝ nie mieli dokàd. Bez dokumentów i pieni´dzy meksykaƒskie władze z powrotem odesłały by ich na Kub´. W koƒcu zrobiło si´ nerwowo. Okazało si´, ˝e Pacheco nie mo˝e zapłaciç obiecanych 250 tys. dolarów za Puiga. Wtedy w spraw´ wmieszał si´ inny przemytnik i gangster, który chciał odkupiç od Tomasito prawa do Puiga – El Rubio. Tomasito za˝àdał 250 tys. dolarów, a El Rubio zaczàł działaç. Kontaktował si´ z ró˝nymi agentami sportowców w USA, aby zainteresowaç ich Puigiem. W koƒcu do Isla Mujeres przybył agent Jaime Torres, były prawnik z Chicago od lat zajmował si´ karierami kubaƒskich baseballistów. Przekonał Puiga i został jego mened˝erem. Widzàc zamieszanie wokół zawodnika Tomasito podniósł cen´. Za˝àdał 400 tys. dolarów. El Rubio zgodził si´, ale nie miał zamiaru płaciç. Zorganizował za to Puigowi ucieczk´. W nocy przerzucił baseballist´ i jego kompanów na lotnisko w Cancun. Skàd wszyscy odlecieli do miasta Meksyk. Wtedy zaczàł działaç Torres. Sprowadził do Meksyku przedstawicieli klubów z MLB. Dokładnie nie wiadomo ilu. Nie wszystkie si´ przyznały. Obok Dodgers, którzy podpisali potem kontrakt z Kubaƒczykiem, było to jeszcze co najmniej pi´ç dru˝yn: New York Yankees, Chicago Cubs, Chciago White Sox, Philadelphia Phillies i Atlanta Braves. Puig, który wtedy ju˝ ponad rok nie trenował, pokazywał tylko jak daleko i precyzyjnie mo˝e wybiç piłk´. W mi´dzyczasie El Rubio wyrobił zawodnikowi kart´ stałego pobytu w Meksyku. Co prawda Puig nie spełniał ˝adnego przewidzianego w prawie warunku jej przyznania, ale urz´dnicy przymkn´li oko.

WIELCY I MŁODZI / 117 /

Najwi´ksze wra˝enie Puig zrobił na przedstawicielach Dodgers. 28 czerwca 2012 r. Puig podpisał kontrakt, dzi´ki któremu zarobi 42 mln dolarów w ciàgu najbli˝szych siedmiu lat. Osiem milionów dostał za sam podpis na kontrakcie. Dzi´ki temu mógł wyrwaç si´ z Meksyku. W USA wiadomoÊç przyj´to z niedowierzaniem. Brito, równie˝ urodzony na Kubie w 1934 r., w rozmowach z amerykaƒskimi mediami zaprzeczył, jakoby miał si´ kontaktowaç w Meksyku z jakimiÊ gangsterami. – Rozmawiałem tylko z Puigiem i jego agentem Torresem. Nie chc´ wiedzieç, jak Yasiel wydostał si´ z Kuby. A nawet jeÊlibym wiedział, to nie powiem. Jedyne co mnie obchodzi, to czy ten chłopak jest na terytorium, gdzie mo˝emy podpisaç z nim kontrakt – podkreÊlał. W przypadku kubaƒskich baseballistów miejsce, gdzie podpisujà kontrakty, jest wa˝ne. Według wprowadzonego w 1961 r. przez prezydenta Dwighta Eisenhowera prawa ˝aden obywatel USA nie mo˝e prowadziç interesów na Kubie i z Kubaƒczykami, chyba ˝e sà oni uciekinierami z wyspy. Kilka dni póêniej El Rubio przerzucił Puiga na granic´ amerykaƒsko-meksykaƒskà w Reynosa. Baseballista spokojnie przeszedł przez most na Rio Grande ze swoim legalnym kubaƒskim dowodem osobistym w kieszeni. Po amerykaƒskiej stronie udał si´ do punktu imigracyjnego i poprosił o azyl polityczny. Kontrakt mógł zostaç sfinalizowany. Pierwsze miesiàce w USA Puig sp´dził w zespołach ni˝szych lig, współpracujàcych z Los Angeles Dodgers. Dopiero po roku od podpisania kontraktu trafił do składu Dodgers i wejÊcie do dru˝yny miał znakomite. W pierwszym meczu przeciwko San Diego Padres zaliczył dwa wybicia piłki; w drugim z tym samym przeciwnikiem – dwa home runy; w czwartym spotkaniu z Atlanta Braves zapisał na swoim koncie wielkiego szlema – uderzenie, po którym jego dru˝yna zdobyła cztery punkty, dzi´ki wszystkim obsadzonym bazom. Przed pojawieniem si´ Puiga w składzie, Dodgers zajmowali ostatnie miejsce w swojej dywizji. Po przybyciu Kubaƒczyka dru˝yna przeszła metamorfoz´. Zacz´ła marsz w gór´ tabeli. Przegrała dopiero w finale National League przeciwko St. Louis Cardinals. Nic dziwnego, ˝e Los Angeles od razu ogarn´ła Puigomania. Po miesiàcu gry Kubaƒczyk miał statystyki niemal identyczne jak na poczàtku kariery jedna z najwi´kszych gwiazd w historii baseballu – Joe DiMaggio. Puig nigdy nie opowiadał amerykaƒskiej prasie o swoich losach. To jeden z bardziej niedost´pnych zawodników MLB. Otwarty jest jedynie na kibiców. Zdobył ich serca nie tylko zaanga˝owaniem na boisku, dziesiàtkami home runów, ale tak˝e godzinami sp´dzonymi na składaniu autografów. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

inside the game

JOHNNY FOOTBALL

Nim Johnny Manziel zagrał w meczu NFL choćby minutę, jego koszulka stała się sprzedażowym hitem. Następnego dnia po tym, gdy Cleveland Browns wzięli go w drafcie, klub sprzedał kilka tysięcy dodatkowych karnetów na swoje mecze. Jeśli w ubiegłym roku klub z Ohio miał wypełnienie stadionu na poziomie 97 procent, to w tym sezonie dobije do 100

podbija Amerykę

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 118 /

tekst: Michał Kiedrowski

Jego zgłoszenie si´ do tegorocznego draftu wywołało w USA goràczk´ wÊród futbolowych fanów. Manziel wolał przejÊç na zawodowstwo ni˝ graç jeszcze rok w lidze akademickiej. Uciekł z niej przy pierwszej nadarzajàcej si´ okazji. W NFL istnieje bowiem ograniczenie, kontrakt mo˝e podpisaç zawodnik, który był co najmniej trzy lata w dru˝ynie uniwersyteckiej. W NCAA Manziel ju˝ si´ dusił. Nie dla niego gra wÊród biedaków, którzy rozglàdajà si´ po kàtach, gdy ktoÊ chce im daç choç dolara. On był ju˝ celebrytà i przyjacielem celebrytów. Jego kumplem został LeBron James, na koncerty zapraszali go Drake, JayZ i kilku innych raperów, na kaczki polował z Roberstonami – bohaterami popularnego w USA reality show „Duck Dynasty”. Plotkarskie serwisy robiły mu zdj´cia, gdy szalał w kasynach i raczył si´ szampanem, choç nie ukoƒczył jeszcze wymaganych w USA 21 lat. Prawa jednak nie złamał, bo według ustaw w Teksasie mógł piç, jeÊli byli przy tym obecni jego rodzice. Do kasyna przyszedł z mamà. Na Twitterze ma ju˝ ponad milion obserwujàcych. Ka˝da fotka z gwiazdami, którà wrzuca na profil, staje si´ natychmiast wiralem. Amerykaƒskie serwisy piszà o nim, ˝e jest Justinem Bieberem sportu, i ˝e jeszcze nigdy w historii sportowiec z ligi akademickiej nie był tak popularny. Na miano cudownego dziecka amerykaƒskiego sportu Manziel zapracował w 2012 r. w sezonie futbolu akademickiego. Jako pierwszy w historii tzw. freshman, czyli futbolista pierwszy sezon grajàcy w lidze akademickiej, zdobył nagrod´ dla najlepszego zawodnika – tzw. Heimsan Trophy. To najbardziej presti˝owe wyró˝nienie w akademickim sporcie. Swojà dru˝yn´ – Texas A&M Aggies – której nikt nie zaliczał do grona faworytów rozgrywek – poprowadził do jedenastu zwy-

ci´stw w trzynastu meczach w sezonie. Teksaƒczcy zostali sklasyfikowani na 5. miejscu w ogólnokrajowym rankingu na koniec roku. Szczególnie głoÊnym echem odbiły si´ w kraju trzy wydarzenia tamtego sezonu. Najpierw Manziel w spotkaniu z Arkansas pobił 43-letni rekord Archiego Manninga – ojca dwóch słynnych quarterbacków z NFL: Peytona i Elia – w liczbie jardów zdobytych przez rozgrywajàcego w jednym meczu. Zaliczył ich 557. Miesiàc póêniej ten wynik jeszcze poprawił w meczu z Auburn – uzyskał 576 jardów. Najwi´kszà sław´ przyniósł mu mecz z numerem jeden krajowego rankingu – Alabama Crimson Tide. W obecnoÊci 102 tysi´cy widzów na stadionie i milionów przed telewizorami (mecz był transmitowany przez ogólnokrajowà CBS) Manziel poprowadził swojà dru˝yn´ do zwyci´stwa 29:24. Ale nie rekordami rozgrzewał emocje kibiców Manziel. Wa˝niejszy był jego niekonwencjonalny styl gry. Na boisku nigdy nie było wiadomo, co zrobi. Umie bardzo celnie podawaç, ale nierzadko decyduje si´ na szalone akcje, w których sam biegiem zdobywa dziesiàtki jardów. W sezonie 2012 a˝ 21 przyło˝eƒ zdobył właÊnie w ten sposób. Fani Aggies nadali mu nieoficjalny przydomek Johnny Fucking Football – w skrócie JFF. W bardziej społecznie akceptowanej wersji Manziel nazywany jest ju˝ w całych Stanach Johnny Football. Wielkich osiàgni´ç mogło jednak nie byç. Na trzy miesiàce przed startem sezonu 2012 Johnny został zatrzymany na uniwersytecie za bójk´ i naruszenie porzàdku. Funkcjonariusz, który go aresztował zanotował, ˝e od zawodnika czuç było alkohol, mówił niewyraênie i jeszcze do tego pokazał fałszywe prawo jazdy. Lokal-

na prasa pisała ju˝, ˝e w ten sposób Manziel pogrzebał swoje szanse, aby byç podstawowym rozgrywajàcym dru˝yny. Trener Kevin Sumlin kilkakrotnie spotkał si´ z rodzicami zawodnika. Musiał wtedy dowiedzieç si´, jakim rozczarowaniem dla Johnny’ego był cały poprzedni rok, gdy był tzw. czerwonokoszulkowcem – zawodnikiem, który z zespołem mo˝e tylko trenowaç, a nie ma szans na gr´. Nie do tego był przyzwyczajony przez całe lata. Zawsze chciał graç pierwsze skrzypce. Gdy miał 2 lata, zaczàł odbijaç piłk´ do golfa. Jak miał 10, to wygrywał na dołkach z dorosłymi. W szkole podstawowej w baseballowej dru˝ynie wybijał home runa za home runem. A˝ w koƒcu wybił szyb´ w sàsiadujàcym z boiskiem budynku i szkoła zamontowała na koƒcu placu gry specjalnà czterometrowà siatk´, by piłka po uderzeniach Johnny’ego nie leciała w sinà dal. W szkole Êredniej był lokalnà gwiazdà futbolowà. Teksas, w którym si´ wychowywał, na punkcie tego sportu ma bzika. I chodzi nie tylko o ten futbol na najwy˝szym zawodowym poziomie. Stadiony zapełniajà si´ równie˝ na meczach dru˝yn szkolnych. Niektórzy kibice przeje˝d˝ali wiele kilometrów, aby zobaczyç w akcji niesamowitego dzieciaka z Tivy High School. A Manziel ju˝ w szkole Êredniej wyczyniał niesamowite rzeczy. Zdobywał po 500 jardów w meczu. Był jak ˝ywe srebro. Po treningach i szkole te˝ nie przestawał si´ ruszaç. W okolicach rodzinnego domu szedł łowiç ryby lub polowaç na kaczki. I w tym te˝ musiał byç najlepszy. – JeÊli ja złapałem wi´cej ryb ni˝ Johnny, nagle robił si´ bardzo cichy. Jak doje˝d˝aliÊmy do domu, to szedł do swojego pokoju i tyle go widzieliÊmy. Nie lubił przegrywaç – wspomina jego dziadek Jerry Loggins na łamach „Texas Monthly”. Magazyn z Austin

WIELCY I MŁODZI / 119 /

dowodzi, ˝e to dzi´ki rodzinnym genom Johnny wyrósł na takà gwiazd´. Prapradziadek futbolisty przybył w 1907 r. do Ameryki z terenów dzisiejszego Libanu. Jego syn – Bobby Joe – najpierw był bokserem. Nosił przydomek „Syrian Kid”. Potem był promotorem walk bokserski i zapaÊniczych, a w koƒcu zajàł si´ poszukiwaniem ropy naftowej i został bardzo bogatym człowiekiem. Rodzice Johnny’ego wyprowadzili si´ z rodzinnego matecznika we wschodnim Teksasie bardziej na zachód. Nie mieli nic przeciw rodzinie, ale woleli bardziej ˝yç na własnà r´k´. Do biednych te˝ nie nale˝à, choç prasa przeszacowała ich majàtek. Nie majà nic wspólnego z naftowym biznesem jak reszta rodziny. Johnny wielkiego majàtku dorobił si´ ju˝ szybciej ni˝ pradziadek. Co prawda jego czteroletni kontrakt z Cleveland Browns opiewa tylko na 8,25 mln dolarów, ale poza boiskiem Manziel zarobi du˝o wi´cej. Jego przydomek „Johnny Football” to zastrze˝ony znak towarowy. Nike ju˝ sprzedaje koszulki z tym napisem, bo podpisał wieloletnià umow´ z futbolistà. Johnny wystàpił ju˝ w reklamówkach dla Nissana, McDonald’sa i Snickersa. Podpisał te˝ kontrakt z producentem od˝ywek dla sportowców MusclePharm. Teraz Johnny ma cały Êwiat u swoich stóp i przed sobà tylko jedno zadanie. Swojà popularnoÊç musi ugruntowaç dobrà grà w NFL. Nie b´dzie mu łatwo. Zawodowy futbol to inny sport ni˝ w lidze akademickiej. W NFL jest o wiele mniej miejsca na spontanicznoÊç i szalone akcje. W dodatku Manziel musi uzbroiç si´ w cierpliwoÊç, a to nie jest jego mocna cecha. Browns uznali bowiem przed sezonem, ˝e lepiej dla nich b´dzie, jeÊli pierwszym rozgrywajàcym dru˝yny b´dzie na razie bardziej doÊwiadczony Brian Hoyer, chłopak z Ohio. Manziel dostanie szans´ tylko wtedy, gdy quarterback nr 1 si´ nie sprawdzi lub dozna kontuzji. W NFL czasem trzeba czekaç na swoje pi´ç minut bardzo długo. Sà tacy, których niepowodzenie Johnny’ego, mocno by ucieszyło. Obok wielkiej grupy wielbicieli ma te˝ spore grono tzw. hejterów. Czasem nienawiÊç i uwielbienie spotykajà si´ w jednej osobie. Najlepiej dał temu wyraz 76-letni były trener Barry Switzer, który powiedział w sportowym radiu CBS: – Nie lubi´ jego wygłupów. MyÊl´, ˝e to arogancki mały kutas. Ju˝ to kiedyÊ powiedziałem i b´d´ powtarzał. To rozpuszczony dzieciak. Wprawia w za˝enowanie siebie, swoich kolegów, trenera i cały klub. Pomimo to wszyscy b´dà go broniç. Wiem jak to działa, sp´dziłem w tym sporcie 40 lat. Z drugiej strony to najlepszy quarterback, jakiego kiedykolwiek widziałem w akademickim futbolu. Nikt tak nie panował nad grà jak on, nikt nie był a˝ tak dynamiczny. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

inside the game Getty images

Getty images

CZY WIESZ, ŻE... • Rask jest dopiero drugim fińskim bramkarzem, który wywalczył Puchar Stanleya (obok Antti Niemi z Chicago) • w czasie lockoutu w NHL grał w czeskim zespole HC Plzen • w maju 2014 Task został szczęśliwym tatą córeczki

TUKKAA RASK

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 120 /

Miejsce urodzenia: Savonlinnie (Finlandia) Data urodzenia: 10 marca 1987 roku Wzrost: 191 cm Waga: 84 kg Kluby NFL: Boston Bruins Kontrakt: 56 milionów dolarów za 8 lat

WIELCY I MŁODZI

Getty images

CZY WIESZ, ŻE... • wspólne zdjęcia Puiga i Kobe Bryanta opublikowane w lipcu na Instagramie zebrało 17 tysięcy polubień • po pierwszym tygodniu gry w MLB Puig został wybrany najlepszym graczem tygodnia w lidze • zaledwie po pięciu tygodniach gry w MLB koszulka Puiga została jedną z dziesięciu najlepiej sprzedających się w całej lidze

Miejsce urodzenia: Cienfuegos (Kuba) Data urodzenia: 7 grudnia 1990 r. Wzrost: 192 cm Waga: 106 kg Kluby NFL: Los Angeles Dogers Kontrakt: 42 miliony dolarów za 7 lat gry

• w 2014 roku Manziel został wybrany w 28 rundzie z numerem 837. w drafcie ligi MLB przez San Diego Padres • zadebiutował w NFL 14 września 2014 roku w meczu przeciwko New Orleans Saints • o jego kontrakcie z Nike, mówi się, że jest najwyższy jaki kiedykolwiek podpisał w lidze NFL „pierwszoroczniak” i obejmuje produkcję własnych koszulek z logo „Johnny Football”

JONATHAN PAUL MANZIEL

Miejsce urodzenia: Tyler, Texas (USA) Data urodzenia: 6 grudnia 1992 r. Wzrost: 183 cm Waga: 95 kg Kluby NFL: Cleveland Browns Kontrakt: 8,25 miliona dolarów za 4 lata, 4,318 miliona za podpisanie umowy, suma gwarantowana 6,702,625 miliona

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

YASIEL PUIG

/ 121 /

CZY WIESZ, ŻE…

inside the game

RAPORT

WIELKIE

4 LIGI AMERYKI

122-129

tekst: Andrzej Kulasek

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 122 /

NHL

za pierwszy oficjalny mecz w hali uwa˝a rozegrane 3 marca 1875 w Montrealu spotkanie dwóch dru˝yn studentów. A ju˝ w 1883 r. w Kingston w Ontario powstała pierwsza hokejowa liga. Dwa lata póêniej – Montreal City Hockey League, a rok potem Amateur Hockey Association of Canada (AHAC). Pierwsza zawodowa liga hokejowa powstała za to w Stanach Zjednoczonych – w 1904 roku w Houghton w stanie Michigan. Jej zało˝ycielem był Kanadyjczyk Jack „Doc” Gibson, hokeista i… dentysta. Gibson kilka lat wczeÊniej został wyrzucony z Ontario Hockey Association właÊnie za to, ˝e przyjàł pieniàdze za gr´. Burmistrz miasta Berlin wr´czył bowiem po złotej 10-dolarówce ka˝demu z członków Berlin Hockey Club za zwyci´stwo z Waterloo. OHA wykluczyło całà ekip´, choç Gibson chciał oddaç monet´. W IPHL płacono hokeistom za wykonywanie ich zawodu i nikt si´ na to nie oburzał. Zrozumienie i docenienie tego faktu zaj´ło Kanadyjczykom rok – choç w IPHL grały zespoły kanadyjskie. W 1905 roku powstała Manitoba Professional Hockey League, rok potem Eastern Canada Amateur Hockey Association (ECAHA), która mimo przymiotnika „amatorski” dopuszczała gr´ zawodowców. Zresztà „amatorski” szybko zniknàł z nazwy. W 1909 roku kilka dru˝yn zorganizowanych przy kopalniach srebra w Ontario, starało si´ o przyj´cie do ECHA. Po odrzuceniu podaƒ zdecydowały si´ zało˝yç własnà organizacj´ – National Hockey Association (NHA). Stàd do NHL był ju˝ tylko krok. Jednym z głównych graczy na hokejowej scenie był wówczas Eddie Livingstone, właÊciciel klubów z Toronto, m.in. Blueshirts. Seria spi´ç pomi´dzy nim a resztà szefów dru˝yn z NHA doprowadziła do spotkania przedstawicieli Montreal Canadiens, Montreal Wanderers, Ottawa Senators

KOŚCI MUSZĄ TRZESZCZEĆ

NATIONAL HOCKEY LEAGUE Dzieli się na dwie Konferencje – Wschodnią (Eastern Conference) i Zachodnią (Western Conference). Eastern składa się z dwóch Dywizji: Atlantyckiej (Atlantic Division) i Metropolitalnej (Metropolitan Division), Western stanowią Centralna (Central Division) i Pacyficzna (Pacific Division). W obu Dywizjach na Wschodzie jest po osiem drużyn, w Zachodnich – po siedem. Podział na dwie konferencje i cztery dywizje wprowadzono w 1974 roku, po dołączeniu do ligi Washington Capitals i Kansas City Scouts – wcześniej obowiązywał podział na Dywizję Wschodnią i Zachodnią. Tę pierwszą przemianowano na Konferencję Księcia Walii (Prince of Wales Conferency) z Dywizjami Adams i Norris, tę drugą na Konferencję Clarence’a Campbella (Clarence Campbell Conferency) z Dywizjami Patrick i Smythe. Początkowo w ramach dywizji nie obowiązywał ścisły klucz geograficzny, ale w 1993 roku znów dokonano reformy. Prince of Wales stała się Konferencją Wschodnią, z Dywizjami Północnowschodnią (Northeast) i Atlantycką, a Campbell – Zachodnią podzieloną na Dywizje Centralną i Pacyficzną. W 2013, po kolejnym przetasowaniu klubów, Northeast stała się Dywizją Metropolitalną. Spośród 30 drużyn grających obecnie w NHL siedem jest z Kanady, reszta z USA.

NATIONAL HOCKEY LEAGUE

ZOSTAŃ EKSPERTEM

NA LODOWISKACH USA I KANADY KONFERENCJA WSCHODNIA Atlantic Division Boston Bruins Buffalo Sabres Detroit Red Wings Florida Panthers Montreal Canadiens Ottawa Senators Tampa Bay Lightning Toronto Maple Leafs Metropolitan Division Carolina Hurricanes Columbus Blue Jackets New Jersey Devils New York Islander New York Rangers Philadelphia Flyers Pittsburgh Penguins Washington Capitals

KONFERENCJA ZACHODNIA Central Division Chicago Blackhawks Colorado Avalanche Dallas Stars Minnesota Wild Nashville Predators St. Louis Blues Winnipeg Jets Pacific Division Anaheim Ducks Arizona Coyotes Calgary Flames Edmonton Oilers Los Angeles Kings San Jose Sharks Vancouver Canucks

/ 123 /

HOKEJ, UKOCHANE DZIECKO I NAJWIĘKSZA PASJA KANADY, W USA DŁUGO POZOSTAWAŁ W CIENIU FUTBOLU AMERYKAŃSKIEGO, BASEBALLA I KOSZYKÓWKI. ROZWIJAŁ SIĘ I ZDOBYWAŁ FANÓW W EUROPIE, ALE CÓŻ Z TEGO, SKORO NIE BYŁO MOŻLIWOŚCI KONFRONTACJI NAJLEPSZYCH – NHL NA CZAS TRWANIA ZIMOWYCH IGRZYSK OLIMPIJSKICH NIE CHCIAŁA PRZERWAĆ ROZGRYWEK. PRZEPROWADZKA WAYNE’A GRETZKY’EGO, NAJLEPSZEGO ZAWODNIKA WSZECH CZASÓW, Z EDMONTON DO LOS ANGELES OTWORZYŁA JEDNAK DLA HOKEJA NAJWIĘKSZY AMERYKAŃSKI RYNEK – KALIFORNIĘ. TRYBUNY W LA, POTEM W SAN JOSE I ANAHEIM ZACZĘŁY SIĘ WYPEŁNIAĆ. SZEFOWIE LIGI POROZUMIELI SIĘ TEŻ Z MKOL-EM I OD 1998 ROKU NAJLEPSI NA ŚWIECIE MOGĄ WALCZYĆ O OLIMPIJSKIE MEDALE. FREKWENCJA NA HALACH NHL ROŚNIE OD LAT, PODOBNIE JAK ZYSKI, A LIGA CZUJE SIĘ NA TYLE MOCNA, ŻE PRZEBĄKUJE SIĘ O UTWORZENIU EUROPEJSKIEJ DYWIZJI

3 4 1

2 4 3

1 Bramkarz – musi dysponować zwinnością pantery, ale i ogromnym refleksem, bo krążek potrafi mknąć z prędkością ponad 170 km/h. 2 Obrońcy – zwykle dzielą się na defensywnych (stay-athome), skupiających się na zadaniach stricte obronnych i ofensywnych (offensive), którzy bardziej angażują się w atak, często wjeżdżają z krążkiem do tercji obronnej rywala, rozgrywając go lub uderzając na bramkę. 3 Center to niejako rozgrywający – oprócz umiejętności strzeleckich posiada też przegląd pola i potrafi dokładnie i niekonwencjonalnie dograć krążek koledze. 4 Skrzydłowi zwykle dysponują świetnym strzałem i szybko jeżdżą na łyżwach.

W NHL gra się czterema atakami i trzema parami obrońców. Dwa pierwsze ataki skupiają najlepszych, najlepiej punktujących graczy, czwarty – głównie graczy silnych fizycznie. Idealną sytuacją jest, gdy trzeci atak ma zarówno niezłych strzelców, jak i twardzieli nie stroniących od ciężkiej, fizycznej walki. Formacje do zadań specjalnych – inna, kiedy drużyna gra w przewadze (power-play unit) inna – gdy trzeba się bronić w osłabieniu (penalty-kill unit). Naturalnie zdarza się, że hokeiści posyłani na lód gdy drużyna gra w przewadze, pojawiają się też w przypadku, gdy jest osłabiona. Świetnymi defensorami, regularnie wstawianymi do gry w osłabieniu są np. Toews, Giroux, Paweł Dacjuk z Detroit Red Wings czy Patrice Bergeron z Boston Celtics – wszyscy to czołowi punktujący swoich ekip.

Lodowisko – podstawową różnicą są wymiary lodowiska. W NHL musi mieć ono 85 stóp szerokości i 200 stóp długości, czyli mierzyć ok. 26 m x ok. 70 m. Lodowisko w Europie jest szersze – ma ok. 30 m. To sprawia, że gracz ma więcej miejsca i trudniej jest go „upolować” bodiczkiem. W NHL przez mniej miejsca grać trzeba szybciej, dużo więcej jest też gry ciałem. Skład – kadra meczowa drużyn NHL może liczyć maksymalnie 18 graczy plus 2 bramkarzy, w Europie – 20 hokeistów plus 2 bramkarzy. Bramkarz – w NHL bramkarz nie może zagrywać krążka za linią bramkową poza polem w kształcie trapezu znajdującym się za bramką – reszta to zabroniona strefa gry. W hokeju europejskim może to zrobić, o ile nie przetrzymuje krążka dłużej niż 3 minuty. Uwolnienie – w NHL zabronione uwolnienie – wybicie krążka z własnej tercji za linię bramkową przeciwnika – odgwizdywane jest wówczas, gdy krążka pierwszy dotknie gracz drużyny przeciwnej. Według zasad IIHF sędzia przerywa grę, gdy tylko krążek przekroczy linię bramkową. Przy uwolnieniu gra cofana jest do tercji obronnej drużyny, która wybiła krążek. Od ostatniego sezonu NHL zmodyfikowała nieco przepis o uwolnieniu. Hokeiści mogą ścigać się po krążek wybity z tercji drużyny przeciwnej tylko do końca początku bulika (koło wznowień) – ma to zapobiec niebezpiecznym starciom przy bandach. Dogrywka – w sezonie zasadniczym w meczu, który po regulaminowym czasie zakończy się remisem, gra się 5-minutową dogrywkę. Jeśli ona nie przyniesie rozstrzygnięcia (wystarczy jeden gol) – strzela się karne (ten przepis obowiązuje od sezonu 2005/06). Seria to trzy karne, jeśli po nich nie ma zwycięzcy, strzela się karne na zmianę, po jednym. W play off karnych nie ma – w przypadku remisu gra się 20-minutową dogrywkę. Jeśli nie padnie w niej gol, gra się kolejna i tak do skutku. Rekord to mecz rozstrzygnięty w piątej dogrywce (były cztery takie przypadki). W dogrywce granej w regularnym sezonie drużyny grają w czteroosobowych składach, w play off – w kompletnym pięcioosobowym. W Europie dogrywka trwa 10 minut. Jeśli nie przyniesie rozstrzygnięcia, strzela się karne. Rzuty karne podczas meczu – w NHL wykonuje je faulowany zawodnik, w Europie wykonawcę wyznacza trener. Bójka – w NHL kara jest 5-minutowa. W Europie hokeista, który uczestniczył w bójce, jest wyrzucany z gry i otrzymuje karę meczu.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

NHL A HOKEJ NA ZASADACH IIHF (MIĘDZYNARODOWEJ FEDERACJI HOKEJA)

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 124 /

KIEDY GRACZ NHL USTRZELI HAT TRICKA, KIBICE RZUCAJĄ NA LÓD CZAPKI. PODOBNO ZWYCZAJ WZIĄŁ SIĘ STĄD, ŻE W LATACH 40. WŁAŚCICIEL JEDNEGO ZE SKLEPÓW Z MĘSKĄ GALANTERIĄ W TORONTO NAGRADZAŁ HOKEISTĘ, KTÓRY STRZELIŁ TRZY GOLE, KAPELUSZEM (ANG. HAT)

i Quebec Bulldogs w hotelu Windsor w Montrealu. Poniewa˝ przepisy NHA nie pozwalały wyrzuciç z niej Livingstone’a i jego dru˝yny, zdecydowano si´ zawiesiç lig´. W jej miejsce powołano National Hockey League – National w tej nazwie odnosiło si´ wyłàcznie do jednego paƒstwa – Kanady. Był 27 listopada 1917 roku. W pierwszym sezonie w rozgrywkach wzi´ły udział cztery dru˝yny: Canadiens, Wanderers (nie dokoƒczyli go po tym, jak spłon´ła ich hala), Senators i Toronto Hockey Club. Ta ostatnia ekipa zwyci´˝yła finałowy dwumecz z Canadiens (7:4, 3:4) i została pierwszym mistrzem NHL, a nast´pnie stan´ła do walki

o Puchar Stanleya, czyli najstarsze trofeum w zawodowym sporcie w Ameryce Północnej. I, rzecz prosta, starszym ni˝ sama NHL. Ufundował je w 1892 roku Frederick Arthur Stanley, brytyjski polityk i gubernator Kanady w latach 1888-1893, pasjonat hokeja, podobnie jak reszta jego rodziny. Puchar miał byç wr´czany najlepszej amatorskiej (sic!) dru˝ynie hokeja w Kanadzie. Pierwsza zdobyła go ekipa Montreal HC. Od 1915 roku PCHA i NHA uzgodniły, ˝e rywalizowali o niego b´dà mistrzowie obu lig. Potem miejsce NHA zaj´ła NHL, w latach 20. o puchar rywalizował te˝ mistrz Western Kanada Hockey League (WCHL). Od 1927 roku NHL jest jedynà

ligà, która walczy o Puchar Stanleya, od 1947 został on prawnie i oficjalnie uznany za trofeum dla zwyci´zcy ligi. Pierwszy mistrz NHL, Toronto musiał wi´c walczyç o „Stana” z triumfatorem Pacific Coast Hockey Association (PCHA), Vancouver Millionaires. Toronto wygrało trzy mecze rozegrane na zasadach NHL (ró˝nice dotyczyły m.in. liczby graczy – w NHL szeÊciu, w PCHA siedmiu i dozwolonego bàdê nie podawania krà˝ka do przodu – w NHL zezwolono na to dopiero w kolejnym sezonie), a Vancouver dwa zagrane zgodnie z przepisami PCHA. Puchar trafił wi´c do Toronto. Rok póêniej zwyci´zcy Pucharu Stanleya nie wyłoniono – finałowà seri´ przerwała bowiem epidemia grypy. W 1925 roku po raz ostatni trofeum wzniósł zespół nienale˝àcy do NHL – Victoria Cougars, mistrz WCHL. Trzy lata póêniej Êwi´towali Amerykanie. Dru˝yna z USA zdobyła ju˝ wczeÊniej Puchar Stanleya – w 1917 roku Seattle Metropolitans, ale to New York Rangers sà pierwszym amerykaƒskim mistrzem NHL. Rangers pokonali Montreal Maroons, choç finały rozegrano w Kanadzie (hala Madison Square Garden w Nowym Jorku była wówczas zaj´ta przez… cyrk). Nowojorczycy w drugim meczu stracili kontuzjowanego bramkarza, Lorne’a Chabota, ale Maroons nie pozwolili rywalom skorzystaç z rezerwowych. Jedna z legend ligi, 44-letni Lester Patrick – grajàcy trener NYR – powiedział wówczas do zawodników: „Panowie, nie zawiedêcie starego człowieka”. Rangers wygrali ten mecz i całà finałowà seri´ 3:2. Patrick został najstarszym zawodnikiem, który grał w finałach (w 2008 Chris Chelios z Detroit Red Wings liczył sobie 46 lat, ale ani razu nie wyjechał na lód). Wielki kryzys i II wojna Êwiatowa niemal zniszczyły lig´. Nie przetrwali Maroons, Senators (których nie uratowała przeprowadzka do St. Louis), Pittsburgh Pirates (te˝ po przeprowadzce,

SEZON ZASADNICZY Trwa od początku października aż do połowy kwietnia. Każda z drużyn rozgrywa w tym czasie 82 mecze, 41 na własnym lodzie i tyleż samo na wyjazdach. To w sumie 1230 spotkań. Kalendarz jest tak ułożony, że każda z drużyn spotyka się ze sobą co najmniej dwa razy (częstsze są mecze wewnątrz Konferencji, najczęstsze – wewnątrz Dywizji) i przynajmniej raz gra w każdej z hal. PLAY OFF Do fazy play off awansuje po osiem drużyn z każdej Konferencji. Po trzy czołowe ekipy z każdej z Dywizji kwalifikują się automatycznie, dwa pozostałe miejsca w każdej z Konferencji, tzw. „dzikie karty”, przypadają ekipom z najlepszym bilansem spośród reszty klubów. Drużyny grają ze sobą systemem 1 z 8, 2 z 7 itd. w ramach Konferencji. Każda seria play off toczy się do czterech wygranych meczów (formuła best-of-seven), przy czym wyżej rozstawiona drużyna ma przewagę własnego lodowiska – gra u siebie mecze nr 1, 2 i jeśli jest taka potrzeba – 5 i 7. W finale o Puchar Stanleya spotykają się mistrzowie Wschodniej i Zachodniej Konferencji. System finałowej rywalizacji jest identyczny jak w play off. LOKAUT Nadchodzący sezon 2014/15 będzie 98 w historii ligi, ale rozegranych zostało 97. W 2004 roku władze Ligi zmuszone zostały odwołać cały sezon, kiedy właściciele klubów nie dogadali się ze Związkiem Zawodowym Hokeistów (NHLPA) w sprawie nowej umowy zbiorowej, regulującej m.in. podział dochodów Ligi między właścicieli klubów a zawodników. Tak zwane lokauty (czyli niedopuszczenie pracowników do miejsca pracy) zdarzały się w NHL już wcześniej – w 1994, i później – w 2012 roku, ale żaden nie spowodował skasowania całego sezonu, a jedynie jego skrócenie. To zresztą jedyny taki przypadek w historii czterech głównych lig zawodowych Ameryki Północnej. Z kolei w 1992 r. hokeiści ogłosili strajk, domagając się m.in. zwiększenia bonusów za występy w meczach play off. Strajk zakończył się po 10 dniach podpisaniem porozumienia. Obecna umowa zbiorowa, podpisana w styczniu 2013 roku na 10 lat zakłada m.in. podział zysków pół na pół oraz ustanawia maksymalną długość indywidualnego kontraktu na 7 lat (8, jeśli klub przedłuża kontrakt ze swoim graczem).

LEMIEUX I GRETZKY TYLKO RAZ ZAGRALI W JEDNEJ DRUŻYNIE – W 1987 ROKU PODCZAS PAMIĘTNEGO PUCHARU KANADY, KIEDY REPREZENTACJA KANADY ZMIERZYŁA SIĘ ZE SŁYNNĄ EKIPĄ ZSRR, PROWADZONĄ PRZEZ WIKTORA TICHONOWA, Z „SUPERPIĄTKĄ” – MAKAROW, ŁARIONOW, KRUTOW, FIETISOW, KASATONOW – W SKŁADZIE. W FINAŁOWEJ SERII KANADA WYGRAŁA 2:1 (WSZYSTKIE MECZE KOŃCZYŁY SIĘ WYNIKIEM 6:5). W MECZU NR 2 LEMIEUX USTRZELIŁ HAT TRICKA, A GRETZKY ZALICZYŁ PIĘĆ ASYST. OBAJ MIELI UDZIAŁ W 30 PROC. GOLI STRZELONYCH PODCZAS CAŁEGO TURNIEJU PRZEZ EKIPĘ „KLONOWEGO LIŚCIA”

1,8

MLD

dolarów to wpływy z biletów na mecze rozgrywane przez New York Rangers w hali Medison Squer Garden podczas sezonu regularnego

NATIONAL HOCKEY LEAGUE / 125 /

ZOSTAŃ EKSPERTEM

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Getty images

inside the game Getty images

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 126 /

NAJWIĘCEJ GOLI W JEDNYM MECZU – SIEDEM – STRZELIŁ JOE MALONE 31 STYCZNIA 1920 ROKU DLA QUEBEC BULLDOGS W SPOTKANIU PRZECIWKO TORONTO ST. PATS

do Philadelphii), New York Americans. W sezonie 1942-43 w NHL zostało tylko szeÊç ekip: Rangers, Canadiens, Chicago Black Hawks (od 1986 r. Blackhawks), Boston Bruins, Detroit Red Wings i Toronto Maple Leafs. W tym składzie rozgrywki trwały a˝ do 1967 roku. To był czas wielkiej rywalizacji Canadiens i Leafs. Przez to çwierçwiecze ci pierwsi zdobyli Puchar Stanleya 10 razy (w tym rekordowe pi´ç razy z rz´du), Leafs – 9. Pi´ciokrotnie prowadził Leafs do triumfu trener Hap Day, trzy razy wygrywał z Canadiens Dick Irvin, wczeÊniej a˝ siedem razy pokonany w finałach jako coach… Leafs. Zresztà do niego nale˝y ligowy rekord 12 przegranych finałowych starç w NHL, choç i tak jest trzecim trenerem na liÊcie wszechczasów pod wzgl´dem wygranych meczów (za Alem Arbourem i Scottym Bowmanem). Rywalizacja Canadiens i Leafs to najsławniejsze starcie w NHL. O tym, ile

znaczy dla Kanadyjczyków opowiada m.in. nowela Rocha Carriera „Ohydny klonowy liÊç na lodzie” – historia chłopca, wielkiego fana Canadiens, a szczególnie ich gwiazdy, Maurice’a „Rocketa” Richarda, któremu matka przez pomyłk´ zamówiła w firmie wysyłkowej sweter… Toronto. Richard, zwany „Kometà” lub bardziej popularnie „Rakietà”, był ikonà Canadiens – kiedy został zawieszony za popchni´cie s´dziego podczas meczu, w zamieszkach wywołanych przez francuskoj´zycznych mieszkaƒców Quebeku brało udział ponad 20 tys. osób. Richard grał w Montrealu przez 18 sezonów, osiem razy wywalczył z nimi Puchar Stanleya. Był pierwszym graczem, który w sezonie strzelił 50 goli (w 50 meczach) i pierwszym, który w lidze strzelił ich 500. Nic dziwnego, ˝e jego imieniem nazwano nagrod´ Maurice Richard Trophy wr´czanà najlepszemu strzelcowi NHL w sezonie.

Z kolei najwi´kszà postacià „Klonowych LiÊci” był wówczas Conn Smythe, człowiek, któremu dru˝yna zawdzi´cza swojà nazw´. To on wykupił dru˝yn´ Toronto St. Patricks (która w 1917 jako Toronto HC zdobyła Puchar Stanleya), przemianował jà na Maple Leafs i wybudował legendarnà hal´ Maple Leafs Garden, w której hokeiÊci Toronto grali do 1999 r. Trzecim mocarzem tamtych czasów byli Detroit Red Wings. A wszystko za sprawà Gordy’ego Howe’a, szeÊciokrotnie najlepszego gracza ligi (MVP) i tyle samo razy najlepiej punktujàcego. Howe był tak wielkà postacià, ˝e zasłu˝ył sobie na przydomek „Pan Hokej” (jego ˝on´ nazywano „Pani Hokejowa”), a Detroit dorobiło si´ okreÊlenia „HockeyTown”. To od jego nazwiska pochodzi tak˝e słynny „hat trick Howe’a” – kiedy jeden zawodnik podczas meczu zaliczy gola, asyst´ i bójk´. Innà gwiazdà Detroit był w tym czasie bramkarz Terry Sawchuk. Jako ˝e bramkarze grali wówczas bez masek chroniàcych twarz, podczas całej kariery zało˝ono mu na twarz ponad 600 szwów. Do dziÊ dzier˝y rekord najwi´kszej liczby meczów z czystym kontem w NHL (103), a presti˝owy magazyn „The Hockey News” umieÊcił go na 9. miejscu najlepszych graczy w historii. W 1967 NHL, po 25 latach, otworzyła si´ na nowych członków. Coraz wi´kszà rol´ w sporcie odgrywała telewizja, z którà liga chciała nawiàzaç współprac´. Dlatego do NHL przyj´to szeÊç dru˝yn, wszystkie z USA – m.in. Los Angeles Kings, Philadelphia Flyers, Pittsburgh Penguins i St. Louis Blues. W 1975 NHL liczyła ju˝ 18 ekip. Od trzech lat działała ju˝ wtedy World Hockey Association, która próbowała rywalizowaç z nià o graczy i rynek. Nale˝àcy wówczas do WHA Winnipeg Jets podkupili tak Bobby’ego Hulla z Chicago Black Hawks, pierwszego hokeist´, który pobił rekord Richarda w liczbie strzelonych w sezonie goli (51 dla Hawks w sezonie 1965/66). WHA zdołała skusiç te˝ Howe’a. Nowa liga oferowała wielkie pieniàdze, ale cz´sto przepłacała graczy. To, a tak˝e niemo˝noÊç konkurowania z NHL pod wzgl´dem marki i popularnoÊci, doprowadziły WHA do upadku. W 1979 roku rozegrano ostatni mecz tej ligi. Ale i tak

WAYNE GRETZKY W JEDYNYM DRAFCIE, W KTÓRYM UCZESTNICZYŁ – DO JUNIORSKIEJ LIGI OHL W 1977 ROKU (ONTARIO HOCKEY LEAGUE, WÓWCZAS ZNANEJ JAKO ONTARIO MAJOR JUNIOR HOCKEY LEAGUE), WCALE NIE ZOSTAŁ WYBRANY Z 1. WYŻEJ WYCENIONO TOMA MCCARTHY’EGO I STEVE’A PETERSA. TEN DRUGI ZAGRAŁ W NHL… DWA MECZE

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Tampa Bay Lightning Calgary Flames sezon nie rozegrany z powodu lokautu Carolina Hurricanes Edmonton Oilers Anaheim Ducks Ottawa Senators Detroit Red Wings Pittsburgh Penguins Pittsburgh Penguins Detroit Red Wings Chicago Blackhawks Philadelphia Flyers Boston Bruins Vancouver Canucks Los Angeles Kings New Jersey Devils Chicago Blackhawks Boston Bruins Los Angeles Kings New York Rangers

4-3 4-3 4-1 4-2 4-3 4-2 4-3 4-2 4-2 4-1

hokeiści z tylu krajów zagrali w ostatnim sezonie w NHL: 509 Kanadyjczyków, 242 Amerykanów, 78 Szwedów, 37 Czechów, 34 Rosjan, 32 Finów, 14 Słowaków, 11 Szwajcarów, 8 Duńczyków, 6 Niemców, 3 Austriaków, po 2 Białorusinów, Francuzów i Łotyszy, Litwin, Norweg i Słoweniec.

/ 127 /

OSTATNICH 10 ZWYCIĘZCÓW PUCHARU STANLEYA

NATIONAL HOCKEY LEAGUE

Getty images

ZOSTAŃ EKSPERTEM

PRAWA TELEWIZYJNE Przed sezonem 2014/15 NHL podpisała nową umowę z kanadyjską grupą Rogers Media, która za prawo do pokazywania meczów w Kanadzie przez 12 sezonów zapłaciły 5,2 mld dolarów. Wcześniej ogólnokrajowe prawa telewizyjne należały do telewizji TSN, która w najbliższym sezonie będzie pokazywać mecze Winnipeg Jest, Toronto Maple Leafs i Ottawa Senators w kanałach regionalnych. Na rynku amerykańskim mecze NHL od 2011 roku pokazują należące do koncernu Comcast NBC oraz NBC Sports Network – 10-letnia umowa podpisana w 2011 roku, przyniosła Lidze prawie 2 mld dolarów. Wszystkie mecze NHL można też obejrzeć w internecie, po zakupie league-pass w cenie 75 dolarów (w poprzednim sezonie cena wynosiła 100 dolarów.) W Polsce mecze pokazywała też obecna w ofercie telewizji kablowych stacja ESPN America, która jednak zakończyła nadawanie w lipcu 2013 roku. WIDOWNIA Ubiegły sezon był znakomity pod względem frekwencji na trybunach NHL. Aż 13 z 30 drużyn grało mecze przy hali wypełnionej w 100 lub więcej proc. Najwyższą średnią mają Chicago Blackhawks – 22,623 widzów co stanowi 117 proc. pojemności hali. Dalej są Detroit Red Wings (22,149 i 110,4 proc.), Los Angeles Kings (19,017 i 107,6 proc.) i Vancouver Canucks (19,770 i 107,2 proc.). Najniższą frekwencję na trybunach mieli Phoenix Coyotes (od nowego sezonu Arizona Coyotes) – 13,775, ale i tak stanowiło to ponad 80 proc. miejsc na widowni.

ZDENO CHARA, NAJWYŻSZY HOKEISTA, JAKI KIEDYKOLWIEK GRAŁ W NHL (206 CM), JEST REKORDZISTĄ JEŚLI IDZIE O SIŁĘ STRZAŁU – UDERZONY PRZEZ NIEGO KRĄŻEK MKNĄŁ Z PRĘDKOŚCIĄ 175,5 KM NA GODZ. CHARA MA TEŻ INNY TALENT. JEST POLIGLOTĄ – MÓWI PO CZESKU, SŁOWACKU, POLSKU, SZWEDZKU, ROSYJSKU, NIEMIECKU I ANGIELSKU

1968

w tym roku otwarto Medison Squer Garden, co czyni z niej najstarszą obecnie wykorzystyaną halę w rozgrywkach NHL

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

WŁADZE Na czele ligi stoi Komisarz (do 1993 roku rządził nią Prezydent), którym od początku ustanowienia urzędu jest Gary Bettman. Wybierany jest większością głosów przez Radę Zarządzającą – każdy klub desygnuje do niej swojego przedstawiciela (zwykle jest nim właściciel) i dwóch zastępców. Komisarz m.in. negocjuje ze sponsorami i w sprawach praw telewizyjnych, jest rzecznikiem Ligi w kontaktach z mediami, ma decydujący głos przy zatrudnianiu przez Ligę pracowników i w rozmowach z sędziami. Do niego też należy wskazanie daty i miejsca zebrania Rady Zarządzającej. Ta zbiera się dwa razy w ciągu roku (w czerwcu i grudniu). Aprobuje ewentualne zmiany w przepisach, kupno, sprzedaż bądź przenosiny klubu do innego miasta oraz zatwierdza salary cap – czyli pułap wynagrodzeń.

inside the game

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 128 /

Getty images

zdà˝yła staç si´ sławna, gdy˝ tam do wielkiej kariery wystartował Wayne Gretzky. W 1978 roku podpisali z nim kontrakt Indianapolis Racers. Wayne miał wówczas 17 lat, a kluby NHL nie mogły podpisywaç kontraktów z graczami poni˝ej 20 roku ˝ycia. W WHA nie było takich ograniczeƒ. Stamtàd, po zaledwie oÊmiu meczach trafił do innej dru˝yny WHA, Edmonton Oilers. Racers byli tonàcym okr´tem, jeszcze w tym samym roku przestali istnieç. Oilers za Gretzky’ego i dwóch innych graczy zapłacili 850 tys. dol. (przelali ostatecznie tylko 700 tys. dol.) WłaÊciciel Oilers, Peter Pocklington zaoferował mu rekordowo długi, 10-letni kontrakt na sum´ 3 mln dolarów kanadyjskich. Gretzky grał w WHA rok. Zdà˝ył zgarnàç nagrod´ dla najlepszego debiutanta, doprowadziç Oilers do finału ligi i zostaç trzecim najskuteczniejszym graczem. Kiedy WHA przestała istnieç, a Oilers dołàczyli do NHL, z nimi Gretzky. Grał 21 sezonów, zdobył dla Oilers cztery Puchary Stanleya. Zagrał 1487 meczów w sezonie zasadniczym, strzelił 894 gole i miał 1963 asysty. W obu klasyfikacjach jest zdecydowanym liderem, nast´pny na liÊcie wszechczasów, Mark Messier ma prawie 1000 punktów mniej. Miał cztery sezony w karierze, w których zdobył co najmniej 200 punktów. Nikt inny tego nie dokonał – Mario Lemieux w jednym sezonie zaliczył 199 punktów. Tajemnica Gretzky’ego? „Niektórzy jadà za krà˝kiem. Ja jad´ tam, gdzie krà˝ek dopiero b´dzie” – powiedział kiedyÊ o sobie. Nie był ani specjalnie du˝y, ani specjalnie szybki. Po prostu czuł t´ gr´. Wcià˝ jest posiadaczem kilkudziesi´ciu rekordów w NHL. Przezwisko „Pan Hokej” było ju˝ zaj´te, ale dla Gretzky’ego wymyÊlono równie wyjàtkowe – „The Great One”, „Wspaniały”. Howe był jego idolem, ale numer 9, z którym grał, był ju˝ zaj´ty w juniorskiej dru˝ynie Saul Ste. Mary Greyhounds. Trener doradził mu wi´c, by wybrał 99. Kiedy Gretzky skoƒczył karier´, NHL zastrzegła jego numer – od tej pory nikt w lidze nie mo˝e go nosiç. Najsłynniejsza hokejowa rywalizacja, wspomniane starcie Leafs z Canadiens, nie jest oczywiÊcie jedynym punktem zapalnym w lidze. Wiele emocji wywołuje choçby „bitwa o Pensylwani´” mi´dzy Penguins i Flyers. A ostatni jej znaczàcy epizod miał miejsce w 2012 roku, podczas play off Konferencji Wschodniej. W meczu numer 6 rywalizacji, wygranej przez Flyers 4:2, było a˝ 309 minut kar. Nic dziwnego, bo jak skomentował kapitan Flyers, Claude Giroux: „My si´ po prostu nienawidzimy”.

W „bitwie o Nowy Jork” fani Rangers i Islanders zwykle przerzucajà si´ niezbyt wyszukanymi przyÊpiewkami – choç daleko im do stadionowych wulgaryzmów. Od 2001 roku ta nowojorska dru˝yna, która wygra wi´cej bezpoÊrednich meczów w sezonie regularnym, otrzymuje Nagrod´ Pata LaFontaine’a, byłej gwiazdy obu ekip. Przegrany ofiarowuje 50 tys. dolarów na cel charytatywny wskazany przez LaFontaine’a. Takich antagonizmów jest w NHL kilkadziesiàt i niejednokrotnie dotyczà zespołów, których ju˝ nie ma. Ale kibice w Quebecu wcià˝ pami´tajà „Masakr´ w Wielki Piàtek”, kiedy ich Nordiques bili si´ ponad 10 minut z Canadiens podczas play off 1984 roku, a fani Hartford Whalers wspominajà boje z Boston Bruins, kiedy głoÊno trzeszczały koÊci. NHL długo ignorowała Europ´. Pierwszym przedstawicielem Starego Kontynentu, który zawitał na tafle NHL był Szwed Ulf Sterner. 27 stycznia 1965 roku zadebiutował w New York Rangers. Zagrał zaledwie w czterech meczach. Drog´ Europejczyków do NHL utorowała jej… konkurencja. WHA, cierpiàca na brak zawodników, zacz´ła Êciàgaç graczy zza oceanu. Okazało si´, ˝e Europejczycy potrafià graç. Pierwszà wielkà europejskà gwiazdà NHL był Borje Salming, szwedzki obroƒca, który przez 16 sezonów grał w Toronto (rok w Detroit) i zdobył w sumie 787 punktów – co stanowi rekord wÊród obroƒców, którzy nigdy nie byli draftowani. Z wiadomych, zimnowojennych przyczyn NHL długo zamkni´ta była dla Czechów, Słowaków i zwłaszcza Rosjan. Jeden z najgenialniejszych

graczy w historii, bramkarz Władysław Tretiak był wybrany w drafcie przez Montreal Canadiens w 1983. Chciał wyjechaç, ale podobnie jak wielu innych nie dostał na to zgody. Po 1990 roku w NHL zaroiło si´ od gwiazd ze Starego Kontynentu : Czesi – Dominik Hasek i Jaromir Jagr, Rosjanie – Igor Łarionow, Siergiej Makarow czy Wiaczesław Fietisow, Fin Teemu Selanne czy Szwedzi – Nicklas Lidstroem i Peter Forsberg. DziÊ gwiazdami pierwszej wielkoÊci sà Aleksander Owieczkin, Jewgienij Małkin, Zdeno Chara czy Tuukka Rask. „The Great One” osierocił lig´ koƒczàc karier´ w 1999 roku. W NHL po meczu tradycyjnie wybiera si´ trzy gwiazdy spotkania. Ale w dwóch ostatnich wyst´pach Gretzky’ego na taflach ligi wszystkie trzy gwiazdy przypadły właÊnie „Wyjàtkowemu”. Luk´ po Gretzkym starano si´ zapełniç namaszczajàc najbardziej wyró˝niajàcych si´ graczy na jego nast´pc´. Trzech hokeistów rokowało na tyle dobrze, by nazwaç ich „The Next One”: Eric Lindros, John Tavares i Sidney Crosby. Z tej trójki najwi´kszym talentem jest ten ostatni, ale jeÊli chodzi o talent najbli˝ej Gretzky’ego – był inny Kanadyjczyk Mario Lemieux, wielka gwiazda Pittsburgh Penguins. Przez 17 sezonów był wierny „Pingwinom”, z którymi zdobył dwa Puchary Stanleya. Trzykrotnie wybierany był MVP ligi, szeÊç razy był jej najskuteczniejszym zawodnikiem. Za radà mened˝era grał z numerem 66 – oczywiÊcie chodziło o odwrócone 99. Wspaniałà karier´ skomplikowała ci´˝ka choroba – u Lemieux zdiagnozowano nowotwór. Po kilkuletniej przerwie wrócił na lód, by ostatecznie po˝egnaç si´ z nim w wieku 40 lat. „Nie da si´ zastàpiç graczy takich jak on” – powiedział Gretzky. Lemieux po zakoƒczeniu kariery kupił b´dàcych na skraju bankructwa Penguins. W 2009 roku, kiedy Pittsburgh znów si´gnàł po Puchar Stanleya, został pierwszym człowiekiem w historii, który si´gał po to trofeum jako gracz i jako właÊciciel klubu. W ostatnich latach w lidze trwa dominacja dru˝yn z Zachodu. Tam grajà aktualni mistrzowie, Los Angeles Kings (dwa tytuły w ostatnich trzech latach), prowadzeni przez charyzmatycznego szkoleniowca Darryla Suttera. Bardzo mocni sà St. Louis Blues, z innà trenerskà legendà na ławce, Kenem Hitchcockiem – najstarsza ekipa ligi (powstali w 1967 roku), która nigdy nie wygrała Pucharu Stanleya. Na Zachodzie grajà te˝ Anaheim Ducks, mistrzowie z 2007 roku oraz dy˝urnie wymieniani w gronie faworytów do zdobycia pucharu San Jose Sharks. Ale najwi´kszà siłà Zachodu sà Chicago Blackhawks, którzy wygrywali lig´ w 2010 i 2013 roku. Ch

PRZYCHODY Ostatni sezon przyniósł Lidze przychód 3,7 mld dolarów, co stanowi wzrost aż o 12 proc. w stosunku do pełnego sezonu (2011/12). Prognozy na najbliższy sezon są jeszcze lepsze – przychody mają sięgnąć 4 mld dolarów, także ze względu na wspomnianą nową umowę z kanadyjskim operatorem Rogers Media. Przeciętna wartość klubu NHL to 413 mln dolarów, to aż o 46 proc. więcej niż rok temu (dane Forbesa z końca 2013 roku). Najwartościowszą drużyną Ligi są Toronto Maple Leafs – 1 mln 150 mln dolarów, następnie finaliści ostatniego Pucharu Stanleya, New York Rangers – 850 mln dolarów i Montreal Canadiens – 750 mln dolarów. Te trzy kluby przynoszą także największe zyski. Roczny przychód Leafs to 142 mln dolarów przy zysku blisko 50 mln. Przychód Rangers wynosi 131 mln (zysk 27,3 mln dolarów) zaś Canadiens mają przychód wysokości 127 mln dolarów, a zysk – blisko 30 mln. Według danych Forbesa nie wszystkie drużyny wykazują zyski. Minnesota Wild, mimo stosunkowo wysokiego dochodu w wysokości 81 mln dolarów, jeśli chodzi o zysk – jest na minusie – 13,6 mln dolarów. Podobnie rzecz ma się z Phoenix (od nowego sezonu Arizona) Coyotes: przychód to 67 mln dolarów zysk 8,9 mln.

JAROMIR JAGR, KIEDY TRAFIŁ DO NHL, DOSKONALIŁ JĘZYK ANGIELSKI CZYTAJĄC PROGNOZĘ POGODY W ROZGŁOŚNI RADIOWEJ WDVE. BY OPANOWAĆ WIĘCEJ ANGIELSKICH SŁÓWEK GRAŁ TEŻ NAMIĘTNIE W SCRABBLE. AMERYKAŃSKA FIRMA KOMPUTEROWA TERASCALE COMPUTING SYSTEM WYPRODUKOWAŁA KIEDYŚ DROGI I SUPERSZYBKI KOMPUTER, NA CZEŚĆ JAGRA NAZWANY „JAROMIR”. INNY PRODUKT TEJ FIRMY NOSI NAZWĘ „LEMIEUX”

NATIONAL HOCKEY LEAGUE

ZOSTAŃ EKSPERTEM

Getty images

NAJWYŻSZE ROCZNE OBOWIĄZUJĄCE KONTRAKTY W NHL (W MLN DOLARÓW) Shea Weber, obrońca, Nashville Predators Sidney Crosby, napastnik, Pittsburgh Penguins Zach Parise, napastnik, Minnesota Wild Ryan Suter, obrońca, Minnesota Wild Henrik Lundqvist (Szwecja), bramkarz, New York Rangers,

183

z takim numerem w czasie draftu w 1974 roku menedżer Buffalo Sabres, Punch Imlach, wybrał japońskiego napastnika Taro Tsujimoto, centra Tokyo Katanas. Wszystko byłoby dobrze i Taro mógłby stać się pierwszym Japończykiem w NHL gdyby nie fakt, że… nie istniał. Imlach znużony długim draftem i związanymi z nim procedurami postanowił trochę zażartować. Władze ligi zdały sobie sprawę z żartu Imlacha dopiero kilka tygodni później. W oficjalnych dokumentach numer 183 z tego draftu figuruje jako „nieprawidłowy wybór”.

14 mln 12 mln 11 mln 11 mln 11 mln

RAPORT

WIELKIE

LIGI AMERYKI

60-67

84-91

104-111

122-129

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

BILETY Mecz NHL to niemały wydatek – drożej jest tylko na meczach futbolowej ligi NFL. Średnia cena biletu na mecz NHL w ostatnim sezonie wynosiła 61,62 dolarów. Najdrożej było na trybunach Air Kanada Center w Toronto – by zobaczyć „Klonowe Liście” trzeba było wysupłać średnio aż 122 dolary. Nieco taniej (w dolarach) płacili w Vancouver – 91,45, Winnipeg – 81,5, Edmonton – prawie 76 i kibice Rangersów w Nowym Jorku – blisko 75. Najmniej zdzierali z kibiców szefowie Dallas Stars (37,28) i Colorado Avalanche (40,62). Bilety Premium średnio kosztowały prawie 149 dolarów. Najwięcej na mecze New York Rangers – 319 dolarów. Jeśli doliczymy do tego najdroższe w lidze hot-dogi (6), prawie najdroższe piwo (8,75, więcej biorą tylko sąsiedzi zza miedzy, Islanders i Minnesota Wild – po 9,50), absolutnie najdroższe miejsce parkingowe (30), program meczowy (10) i klubową czapeczkę za 16 dolarów (ledwie, tu rekord dzierżą marketingowcy z San Jose Sharks i Chicago Blackhawks – 25 dolarów) to wyjdzie, że prawdziwy fan Rangers zostawi w klubowej kasie przy okazji jednego meczu ok. 145 dolarów. A większość drużyn już zapowiedziała podwyżki! Najlepiej udać się do wspomnianego Dallas, Denver (40,62) czy Ottawy (średnio 43,50 za bilet). Wprawdzie Kanadyjczycy wezmą więcej za bilet – średnio 43,50, za to program jest za darmo, piwo kosztuje tylko 5,50, a hot-dog 3,27.

/ 129 /

SPONSORZY Umowy sponsorskie m.in. z Reebokiem, Geico, Anheuser-Busch, Toyotą, Fordem, Coca-Colą, Pepsi i MillerCoors dały Lidze rekordowy przychód 409 mln dolarów – o blisko 5 proc. więcej w porównaniu z poprzednim sezonem. Rosnące zyski są możliwe m.in. dzięki nowym przedsięwzięciom NHL, jak choćby seria meczów na odkrytych lodowiskach, której sponsorem jest amerykański browar Coors.

✔ TRANSFERY LOTNISKOWE W CAŁEJ POLSCE ✔ VIP TRANSPORT ✔ OBSŁUGA LOGISTYCZNA KONFERENCJI I EVENTÓW ✔ SOLIDNOŚĆ I PUNKTUALNOŚĆ ✔ NOWOCZESNA FLOTA POJAZDÓW, W NAJWYŻSZYM STANDARDZIE BEZPIECZEŃSTWA ✔ WYKWALIFIKOWANI KIEROWCY ✔ WSPARCIE LOGISTYCZNE PRZEZ 24H NA DOBĘ

T: + 48 692 111 222 | E: info@transfer4you.pl | www.transfer4you.pl

4 4

listopada

WYŚCIG, KTÓRY ZATRZYMUJE AUSTRALIĘ

/ 131 /

POKAZAĆ PAZUR W MIEŚCIE LWA

22 22

listopada / 14

marca / 15

W LOCIE PO KOLEJNY SUKCES

29 15

listopada / 14

marca / 15

KLASYCZNA MISTRZYNI

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

października

PUCHAR ŚWIATA W BIEGACH NARCIARSKICH

października

PUCHAR ŚWIATA SKOKACH NARCIARSKICH

20 26

MELBOURNE CUP

CHAMPIONA

WTA FINALS

AGENDA

inside the game

/ 132 /

WTA FINALS

SINGAPORE INDOOR STADIUM

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

20 26

października

POKAZAĆ PAZUR W MIEŚCIE LWA TENISISTKA, KTÓRA ZWYCIĘŻY W TURNIEJU, NIE PRZEGRYWAJĄC ŻADNEGO POJEDYNKU, WYJEDZIE Z CHIN BOGATSZA O PONAD DWA MILIONY DOLARÓW. JAKIE ZAWODNICZKI MAJĄ W TYM ROKU SZANSĘ NA TAK WYSOKĄ PREMIĘ?

Getty images

SIMONA HALEP (RUMUNIA) Tegoroczne objawienie. Zawodniczka, która występując w najważniejszych turniejach od 2010 roku, w trzynastu podejściach wielkoszlemowych, nigdy nie wyszła poza drugą rundę. Już jednak ubiegłoroczny US Open pokazał, że ma duże możliwości – była w najlepszej szesnastce, ale dopiero ten sezon to rozkwit jej talentu. Rozpoczęła od ćwierćfinału w Australii, później był finał na kortach Rolanda Garrosa i półfinał Wimbledonu. I choć w kończącej sezon imprezie zagra pierwszy raz, to po tak znakomitym sezonie i wielu spotkaniach ze światową czołówk nie powinna jej zjeść debiutancka trema. PETRA KVITOVA (CZECHY) Tegoroczna mistrzyni Wimbledonu. W swojej kolekcji ma dwa wielkoszlemowe tytuły, oba wywalczone właśnie w Londynie. Czeszka przeplata znakomite występy z zupełnie nieudanymi. Optymizmem może napawać ją fakt, że gdy poprzednio przyjechała na WTA Finals po wygraniu Wimbledonu, to okazała się najlepsza.

EUGENIE BUCHARD (KANADA) Kolejna po Simonie Halep nowa twarz w pierwszej dziesiątce światowego tenisa. Kanadyjka gra mocny, ale przemyślany tenis. Dzięki temu pierwszy raz w karierze zagrała w wielkoszlemowym finale. Na kortach Wimbledonu wygrać jeszcze nie zdołała, ale udowodniła, że jej potencjał jest bardzo duży. W kończącej sezon imprezie zagra oczywiście po raz pierwszy.

SERENA WILLIAMS (USA) Główna faworytka każdego turnieju, w którym bierze udział. Bezapelacyjnie najlepsza zawodniczka ostatnich lat. Do Singapuru

AGNIESZKA RADWAŃSKA (POLSKA) To będzie już szóste podejście naszej tenisistki do turnieju kończącego sezon. W latach 20082009 Polka w tej rywalizacji występowała jako rezerwowa, rozgrywając wówczas po jednym spotkaniu. W 2010 nie udało się wystąpić, ale w trzech ostatnich sezonach była już pełnoprawną uczestniczką zmagań. Najlepszy wynik to rok 2012, kiedy Agnieszka awansowała do półfinału. W nim uległa późniejszej triumfatorce Amerykance Serenie Williams. Kończący się sezon nie jest najlepszym w karierze krakowianki, choć na swoim koncie ma półfinał Australian Open, finał prestiżowego

Tekst: Małgorzata Ziemba o będzie ostatni mocny akcent sezonu 2014. Tradycyjnie na zakończenie dziesięciomiesięcznych zmagań na kortach całego świata, osiem najlepszych zawodniczek będzie walczyć w WTA Finals zwanych nieoficjalnymi mistrzostwami świata. To obok czterech imprez wielkoszlemowych, najbardziej prestiżowy turniej w całym kalendarzu WTA. Pula nagród – aż 6,5 miliona dolarów. Rywalizacja toczy się w dwóch czteroosobowych grupach, co wyróżnia turniej na tle innych, następnie zaś rozgrywane są półfinały i finał. W Singapurze zagrają:

Dwa tygodnie po tym, jak sezon zakończą tenisistki, do ostatniego turnieju w roku 2014 przystąpią panowie. Ósemka najlepszych wystąpi w ATP Finals, które zostaną rozegrane w Londynie od 9 do16 listopada. Rywalizacja odbędzie się w hali O2, rozgrywki toczone będą tak jak w przypadku pań – w dwóch grupach, a pula nagród dla zawodników to 6 milionów dolarów, z czego 2 przypadną dla niepokonanego.

CZY WIESZ, ŻE… • Weteranem zmagań w kończącej sezon imprezie jest Roger Federer. Szwajcar już po raz trzynasty zakwalifikował się do finałów cyklu ATP. W Londynie powalczy o swój siódmy tytuł • W tym sezonie jako pierwszy awans do imprezy wywalczył Novak Djokovic. Stało się to już na początku lipca, gdy triumfował w Wimbledonie. Do Londynu Serb przyjedzie, by bronić tytułu sprzed roku • W Londynie tenisiści rywalizują od 2009 roku. Umowa na organizację ATP Finals w stolicy Wielkiej Brytanii wygasa w przyszłym roku / 133 /

MARIA SZARAPOWA (ROSJA) „Ruszam się jak krowa na lodzie” mówiła lata temu Maria Szarapowa, opisując swoją grę na kortach ziemnych. Trudno było wówczas z Rosjanką dyskutować i nikt pewnie nie przypuszczał, że Masza w przyszłości dwukrotnie wygra Roland Garros. W tym sezonie na kortach ziemnych nie miała sobie równych, wygrała trzy turnieje, w tym właśnie ten najważniejszy, paryski. I choć w drugiej części roku 2014 już tak nie błyszczała, to bez żadnych problemów zakwalifikowała się do Turnieju Mistrzyń. Jeżeli tylko nie będą dokuczały jej urazy, to będzie groźna.

GEM. SET. MISTRZ.

Indian Wells oraz cenne zwycięstwo w dużym turnieju w Montrealu. Przytrafiały się jej jednak porażki z niżej notowanymi rywalkami w początkowych fazach rywalizacji. Dobra postawa w Singapurze może sprawić, że najlepsza polska tenisistka zakończy rok 2014 na dużym plusie. CAROLINE WOZNIACKI (DANIA) Przez długi czas była liderką światowego rankingu (w sezonach od 2010 do 2012), choć mocno krytykowaną, że do tego nie potrafiła dołożyć wielkoszlemowego triumfu. Później przyszły lata nieco słabszej gry, a Dunka polskiego pochodzenia w 2012 roku nie awansowała nawet do kończącego sezon turnieju. W ubiegłym roku pełniła rolę rezerwowej, tym razem już bez problemów zakwalifikowała się do ósemki. A szczególna w tym zasługa świetnego występu podczas US Open, gdzie dotarła aż do finału. Uległa w nim co prawda Serenie Williams, ale wygląda na to, że urodziwa tenisistka znów jest na fali wznoszącej. ANA IVANOVIC (SERBIA) W swojej kolekcji ma to, o czym marzą wszystkie zawodniczki – wielkoszlemowy tytuł, była też liderką światowego rankingu. Wszystko to jednak działo się już kilka lat temu, bo w sezonie 2008. Wówczas też ostatni raz zagrała w imprezie kończącej sezon. W tym roku nie zaliczyła wielu spektakularnych wyników, ale nie zanotowała też wielu wpadek. Gdy ma dobry dzień, dzięki niezwykle mocnemu forhendowi może pokonać każdą przeciwniczkę. Ch

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

przyjedzie jako obrończyni tytułu – triumfowała w finałach WTA w sumie czterokrotnie. W tym sezonie zdobyła jeden wielkoszlemowy tytuł – US Open, co jak na standardy Amerykanki nie jest oszałamiającym osiągnięciem. I choć na dwa tygodnie przed rozpoczęciem rywalizacji w Singapurze musiała wycofać się z rywalizacji w Pekinie z powodu bólu kolana, to na pewno w tak ważnym turnieju będzie walczyć o pełną pulę.

inside the game

/ 134 /

MELBOURNE CUP

MELBOURNE

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

4 4

listopada

WYŚCIG, KTÓRY ZATRZYMUJE AUSTRALIĘ POCZĄTEK LISTOPADA TO POCZĄTEK AUSTRALIJSKIEGO LATA. OCZEKIWANIE NA CIEPŁE I SŁONECZNE DNI ZBIEGA SIĘ Z WYCZEKIWANIEM NA JEDNĄ Z NAJWIĘKSZYCH SPORTOWYCH IMPREZ W KRAJU. NA PIERWSZY WTOREK LISTOPADA Z ZAPARTYM TCHEM CZEKAJĄ BOWIEM NIE TYLKO MIŁOŚNICY WYŚCIGÓW KONNYCH. W TYM DNIU ODBYWA SIĘ W MELBOURNE NAJSŁYNNIEJSZA GONITWA KONI TRZYLETNICH I STARSZYCH, KTÓRE WALCZĄ O PRESTIŻOWE TROFEUM W BIEGU NA 2 MILE CZYLI 3200 METRÓW

Getty images

1876 w tym roku po raz pierwszy wręczono zwycięzcy złoty puchar, wcześniej wypłacano symboliczne nagrody pieniężne – 710 funtów i wręczano zegarek

3,16 min to rekord wyścigu należący od 1990 roku do konia Kingston Rule

175 tys. dolarów australijskich wart jest wręczany obecnie złoty puchar, który pokryty jest 18-karatowym złotem

dolarów australijskich, które dostaje zwycięzca Melbourne Cup dzielone jest w następujący sposób: 85 procent dla właściciela konia, 10 procent dla trenera, a 5 procent przypada dżokejowi

imo że Australia jako kraj ma niezbyt długie tradycje, to tradycje wyścigów koni są dłuższe niż w wielu innych miejscach. Nawet najstarsza polska gonitwa „Wielka Warszawska” odbyła się pierwszy raz aż 34 lata po pierwszym Melbourne Cup, który zainaugurowano w 1861 roku. Zgromadził on wówczas 4000 widzów. Premierową edycję wygrał koń Archer, który triumfował także w kolejnym roku. Uzyskał wówczas czas 3 minuty i 52 sekundy, co po dziś dzień pozostaje jednak najwolniejszym rezultatem. Wyścig bardzo szybko zyskiwał na popularności. Z każdym kolejnym rokiem przybywało fanów, rosła także pula nagród, która w roku 2014 sięgnęła 6,5 miliona dolarów australijskich, z czego połowa przypada dla zwycięzcy. Zainteresowanie gonitwą od wielu lat jest w Melbourne tak duże, że władze ogłosiły w tym okręgu dzień wolny. Jednak w całej Australii widoczne jest to, że przed godziną 15.00 (o tej porze rozgrywana jest główna gonitwa) biura i ulice pustoszeją. Bary i puby zaczynają pękać w szwach, wiele osób organizuje też na tę okoliczność imprezę w domy. Nieco ponad 3minutowy bieg dwudziestu czterech koni powoduje bowiem, że 20-milionowy kraj dosłownie wstrzymuje oddech. Nie przez przypadek o tym wydarzeniu mówi się „wyścig, który zatrzymuje Australię”. Cała impreza rozgrywana jest na torze Flemington przy ponad stutysięcznej widowni. Rekord frekwencji na trybunach padł w 2003 roku, gdy

gonitwę na żywo oglądało prawie 123 tysiące osób. Jednak nie tylko Australijczycy z zapartym tchem przyglądają się temu wydarzeniu. Szacuje się, że transmisję telewizyjną na całym świecie ogląda 650 milionów ludzi. W mediach australijskich już w poprzedzający imprezę piątek rozpoczyna się analizowanie szans poszczególnych koni, bo związane z wyścigiem zakłady stanowią jego integralną część. Szacuje się, że tego dnia wpływy z obstawiania wyniku przekraczają 200 milionów dolarów. W tym roku – 4 listopada – odbędzie się już 154. edycja tego uznawanego za najbardziej ekskluzywny koński wyścig na świecie. Dodatkowo odbędą się jeszcze inne, nieco mniej prestiżowe wyścigi, a łącznie wszystkie imprezy potrwają aż 8 dni. Wszystko rozpocznie się 1 listopada od Victoria Derby Day, by zakończyć się w niedzielę 8 listopada dniem rodzinnym. A poza wtorkową gonitwą, wiele emocji dostarczy także czwartkowy wyścig tylko dla pań – Oaks Stakes nazywany także Ladies Day. W przeszłości zdarzało się, że ilość widzów na tym wyścigu przewyższyła ilość widzów na Melbourne Cup. Melbourne Cup to wyzwanie nie tylko dla koni i dosiadających je dżokejów, ale również dla przybywających na imprezę pań. Nie zaprezentowanie się w najmodniejszej kreacji i obowiązkowo w butach na wysokim obcasie jest traktowane jako modowe przestępstwo. Niezbędnym atrybutem każdej eleganckiej damy jest kapelusz, bez którego na wyścig przyjść po prostu nie można. Ale dbanie o wygląd w tych dniach może się także opłacić. Dla najelegantszych przygotowane są bowiem nagrody. W konkursie Fashions On The Field pula nagród wynosi 400 tysięcy dolarów australijskich. Ch

CZY WIESZ, ŻE… • Melbourne Cup to wyścig z serii „handicap race”. Handicap oznacza wyrównywanie szans koni przez dokładanie im dodatkowej wagi. Wszystkie konie, które w okresie pół roku przed Melbourne Cup wygrały jakiś wyścig o puli nagród przewyższającej 550,000 dolarów, muszą mieć dodatkowe obciążenie. Minimalny ciężar dla konia to 49 kg. Zwycięzcą z największym dodatkowym ciężarem (65,5 kg) został koń Carbine w 1890 r. • Sheila Laxon w 2001 roku została oficjalnie pierwszą kobietą – trenerem, zwycięzcą w Melbourne Cup. Jednakże już w 1938 roku A. McDonald była trenerką zwycięskiego konia, w tamtych czasach kobiety nie mogły być oficjalnie trenerkami, więc w dokumentach figuruje jej mąż • Melbourne Carnival i Melbourne Cup, to tylko kulminacja Spring Racing Carnival, który trwa prawie 2 miesiące i obejmuje aż 25 wyścigów • W gonitwie ze względów bezpieczeństwa mogą brać udział 24 konie, choć w przeszłości zdarzało się, że startowało ich więcej. Rekord padł w 1890 roku, gdy na starcie stanęło 39 wierzchowców

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Tekst: Małgorzata Ziemba

/ 135 /

3,3 mln

inside the game

W LOCIE PO KOLEJNY SUKCES SCENA JEST JUŻ GOTOWA, POPISY ARTYSTÓW Z NARTAMI PRZYPIĘTYMI DO SZTYWNYCH BUTÓW MOŻNA ZACZYNAĆ! 22 LISTOPADA W NIEMIECKIM KLINGENTHAL WYSTARTUJE KOLEJNY SEZON PUCHARU ŚWIATA W SKOKACH NARCIARSKICH. POTRWA BITE CZTERY MIESIĄCE. KIBICÓW CZEKAJĄ EMOCJE W AŻ 37 KONKURSACH PŚ (5 DRUŻYNOWYCH, 32 INDYWIDUALNE) PLUS TRZY STARTY NA MŚ W FALUN. BĘDZIE SIĘ DZIAŁO!

/ 136 /

PAP

PUCHAR ŚWIATA W SKOKACH NARCIARSKICH

Tekst: Robert Błoƒski

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

22 22

listopada 2014

marca 2015

ak pięknie, jak poprzedniej zimy, na pewno nie będzie – z prostej przyczyny: nie ma igrzysk olimpijskich i Kamil Stoch nie zostanie podwójnym mistrzem olimpijskim. Ale za to w lutym, w szwedzkim Falun będzie bronił tytułu mistrza świata z 2013 roku z Predazzo. Oczy kibiców będą zwrócone też na drużynę, która z Włoch przywiozła pierwszy historyczny medal MŚ w kolorze brązowym. – Będziemy wyszykowani na każdy konkurs, nie zamierzamy wybierać ważnych i mniej ważnych. Zawody to zawody, zawsze trzeba skakać daleko. Tradycyjnie nie będę składał żadnych deklaracji, powtórzę to, co zwyczajowo mówię u progu

każdego sezonu: będę szczęśliwy, jeśli na koniec w Planicy zdobędziemy choćby o jeden punkt więcej niż w poprzednim sezonie – powiedział Łukasz Kruczek, trener kadry skoczków. Poprawić ubiegłoroczny wyczyn może być ciężko, choć wydaje się, że po szaleństwach z poprzedniej zimy dla zespołu Kruczka niemożliwe nie istnieje. W 33 konkursach sezonu 2013/14 punkty zdobywało dziewięciu biało-czerwonych Orłów. 3790 punktów to najlepszy wynik w historii polskiej drużyny. Najwięcej (1420) zdobył Kamil Stoch, który do dwóch złotych medali IO w Soczi dołożył pierwszą w życiu Kryształową Kulę za Puchar Świata. 27-letni skoczek z Zębu wygrał w poprzednim sezonie 6 z 28 konkursów indywidualnych. Na najwyższym podium stawali także jego koledzy: Krzysztof Biegun wygrał

• Na trenerskiej wieży w tym sezonie nie będzie wielu zmian. W Austrii Aleksandra Pointnera zastąpił Heinz Kuttin, który od 2004 roku do igrzysk olimpijskich w Turynie w 2006 r. prowadził reprezentację Polski z Adamem Małyszem. Do reprezentacji Czech, po dwóch latach wrócił austriacki trener Richard Schalert. Od kwietnia kadrę Finów prowadzi Kari Ylianttila, który w latach 2005-2010 pracował z Japończykami. Zastąpił Pekkę Niemelaę, który wyjechał szkolić tureckich skoczków. Rosjan poprowadzi Słoweniec Żupan. A Austriak Alexander Stoeckl przedłużył z norweską federacją kontrakt do 2018 r. Ma zarabiać 150 tys. euro za sezon. Premie zależą od wyników podopiecznych

/ 137 /

• Sport to jedno, ale życie toczy się swoimi torami. Skoczkowie układają sobie przyszłość – komentuje trener Kruczek. Na początku września Kamil Stoch znowu poleciał. Tak jak nigdy w życiu. W 31. Bazie Lotnictwa Taktycznego w poznańskich Krzesinach dwukrotny mistrz olimpijski fruwał samolotem F-16. Od lotników dostał kombinezon i specjalnie przygotowany hełm. Podczas igrzysk w Soczi Kamil skakał w kasku z biało-czerwoną szachownicą w hołdzie dla polskich pilotów. – Kilka miesięcy temu obiecałem, że jeśli Kamil zdobędzie złoto w Soczi, to należy mu się lot F-16. Wywalczył dwa – mówił gen. broni pilot Lech Majewski, dowódca generalny Rodzajów Sił Zbrojnych RP. Lotnictwo to pasja Kamila, ale do tej pory miał okazję latać tylko szybowcami i samolotami pasażerskimi. – To było spełnienie marzeń. Marzeń każdego chyba chłopca, który pragnie polecieć bojowym myśliwcem – mówił rozpromieniony Stoch. W powietrzu spędził prawie dwie godziny. Na wysokości 6000 metrów leciał z prędkością 1000 km/h. – Przy przeciążeniach ponad 5G można się poczuć słabo, miałem nudności – powiedział skoczek po opuszczeniu samolotu i dodał, że w trakcie lotu na kilka minut przejął stery

Z KAMILEM STOCHEM DWUKROTNYM MISTRZEM OLIMPIJSKIM I ZDOBYWCĄ PUCHARU ŚWIATA 2014 ROZMAWIA ROBERT BŁOŃSKI

Co słychać u dwukrotnego mistrza olimpijskiego z Soczi, mistrza świata z Predazzo z 2013 roku i zdobywcy Kryształowej Kuli za Puchar Świata w sezonie 2013/14? Dziękuję, wszystko w porządku. Powolutku przygotowywałem się do nowego sezonu. Po igrzyskach życie toczyło się dalej, jest trochę inaczej, bardziej intensywnie, ale dalej pracuję nad swoim rozwojem. Sportowym i życiowym. Nie chce mi się wierzyć, że życie toczyło się powolutku. Tak, jak gdyby między lutym 2013 roku, a lutym 2014 roku nic się nie wydarzyło. Trochę się działo, to prawda. Ale na skoczni. Zdaję sobie sprawę, że osiągnąłem wiele, ale wciąż nie czuję się spełniony jako sportowiec. Nie spocząłem na laurach i nie zamierzam odcinać kuponów. Wciąż zostało mi sporo do zrobienia na płaszczyźnie sportowej i prywatnej. Sukcesami się nie zachłysnąłem, nigdzie i do niczego mi się nie spieszy. Nie oglądam się wstecz, szukam nowych celów i motywacji. Pracuję ciężko, by dalej się realizować w skokach narciarskich czyli dyscyplinie, której poświęciłem większość życia. W dwanaście miesięcy zdobył pan to, na co niektórym nie starczyłoby nie tylko jednego życia, ale kilku. Medale i kryształy nie spadły mi z nieba. Nie pojawiłem się nagle na skoczni, nie przypiąłem nart i pofrunąłem dalej od wszystkich, bo byłem taki utalentowany. Na sukcesy pracowałem długo. Kosztowały mnie wiele wyrzeczeń, ale warto było. Droga do medali i sukcesów była długa, doświadczenie zdobywałem startując w większych i mniejszych zawodach. Bardzo mi to pomogło, bo nim zacząłem wygrywać, wiele razy przegrałem. Krótko mówiąc, nim nauczyłem się zwyciężać, potrafiłem z godnością przyjmować porażki. Uodporniłem się na wszystko. Dlatego zwycięstwa nie przewróciły mi w głowie.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

• Jeden z naszych najbardziej utalentowanych skoczków, 20-letni Klemens Murańka, został ojcem! „Jest zdrowy, waży 3,5 kg i mierzy 54 cm. Imię dostał po ojcu. Fajny, wesolutki i trochę płaczący chłopiec” – poinformował Murańka po narodzinach syna, Klemensa juniora. Na oficjalnym fanpage’u zamieścił zdjęcie, na którym trzyma dziecięce buciki, z dopiskiem „doczekałem się Klimka juniora”. 20 września w Spytkowicach ślub wziął 23-letni zakopiańczyk Jan Ziobro. Wybranką jest Andżelika Kowalczyk, która w 2011 roku została wybrana Miss Internautów Małopolski. Uroczystości zaślubin towarzyszyła ceremonia chrztu dziewięciomiesięcznej córki nowożeńców, Wiwiany

MISTRZ WCIĄŻ NIESPEŁNIONY PAP

CZY WIESZ, ŻE…

inside the game

14 km/h o tyle przekroczył prędkość norweski skoczek Anders Jacobsen i stracił prawo jazdy. W miejscu, gdzie było ograniczenie do 50 km/h jechał 64 km/h. Za wykroczenie dostał dwa punkty karne. Wcześniej miał już na koncie sześć, a według norweskich przepisów, po zebraniu ośmiu punktów w okresie trzech lat policja odbiera prawo jazdy na pół roku. Jacobsen otrzymał również mandat w wysokości około 1,5 tys. zł. – W okresie przygotowań do sezonu to dramatyczna kara – powiedział Jacobsen. – Mieszkam w oddalonym od skoczni w Holmenkollen o 63 kilometry Hoenefoss. Zamiast komfortowo poruszać się autem, jestem zmuszony jeździć pociągiem, a później, już w Oslo, komunikacją miejską z całym sprzętem treningowym

/ 138 /

28 w takim wieku karierę zakończył Austriak Thomas Morgenstern. Trzykrotny mistrz olimpijski, ośmiokrotny mistrz świata, dwukrotny mistrz świata w lotach, dwukrotny zdobywca Pucharu Świata 2007/2008 oraz 2010/2011, a także wycięzca 59. Turnieju Czterech Skoczni (sezon 2010/2011). Po dwóch bardzo groźnych upadkach w ubiegłym sezonie, Morgi postanowił, że czas zakończyć przygodę ze sportem

36 sezon Pucharu Świata w skokach narciarskich rozpocznie się 22 listopada 2014 na skoczni Vogtland Arena w niemieckim Klingenthal. Finałowy konkurs zostanie rozegrany 22 marca 2015 w słoweńskiej Planicy

inaugurację w Klingenthal i był, choć przez krótko, liderem PŚ. To był jeden z najbardziej szalonych konkursów sezonu, z powodu silnych podmuchów wiatru odbyła się ledwie jedna seria. Stoch nie zdobył punktu, a Austriak Gregor Schlierenzauer z Norwegiem Andersem Bardalem nie skoczyli w ogóle. Teraz ma być bezpieczniej – w okolicach progu pracownicy austriackiej firmy Alpina umieścili dwie siatki ograniczające podmuchy. W grudniu 2013 roku w szwajcarskim Engelbergu na najwyższym stopniu podium stanął Jan Ziobro.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

DROGA POLSKICH ZAWODNIKÓW DO KLINGENTHAL Była długa, ale wcale nie wyboista. Na przełomie kwietnia i maja wyjechali do Turcji na obóz wypoczynkowo-regeneracyjny. – Przez pierwszy tydzień było sporo plażowania, w drugim musieli już trochę ćwiczyć, żeby przygotować się do wejścia w sezon treningowy – opowiada Kruczek. Po wakacjach było treningowe skakanie na igielicie w Szczyrku, Wiśle oraz pojedyncze treningi w Zakopanem. W lipcu wyjechali na zgrupowanie do słoweńskiej Planicy, by trenować na nowych obiektach położonych w pobliżu słynnego mamuta Letalnica, który niemal co roku organizuje finał PŚ. Po Słowenii były starty w Letniej Grand Prix w Wiśle (drugie miejsce Piotra Żyły), Einsiedeln (drugie miejsce Żyły) oraz Courchevel (trzecie Stocha). – Odpuściliśmy sierpniowe konkursy LGP w Sapporo i wrześniowe skoki w Ałmatach. Zamiast lotu do Japonii, zawodnicy dostali

dziesięć dni luzu – mówi Kruczek. Po powrocie z wakacji poświęcili kilka dni na trening motoryczny tak, by przygotować się do konkursów Hinzenbach i Klingenthal, które czwartego października zakończyło Letnią GP. Wzorem lat ubiegłych, w październiku skoczkowie pojechali na tydzień na obóz do Turcji, by w cieple „naładować akumulatory” przed zimą. Przełom października i listopada to przynajmniej 12 dni treningów na skoczniach, które na rozbiegach mają lodowe tory czyli takie, po jakich jeździ się na nartach w PŚ. Przed samym startem w Klingenthal, wzorem ubiegłego roku, kadra ruszy na ostatni szlif do Oberstdorfu. A później już cztery miesiące dalekich lotów, emocji, walki o punkty i medale. W kalendarzu PŚ jest jeden nowy ośrodek: Niżny Tagił w okręgu swierdłowskim w Rosji. – Mówiąc obrazowo: Moskwa to dopiero połowa drogi – uśmiecha się Kruczek. Mapy google'a są precyzyjniejsze. Przejazd samochodem z Warszawy do Niżnego Tagiłu zajmie bite 40 godzin, bo to prawie 3100 km. – Znamy trochę szczegółów od nowego trenera rosyjskich skoczków, Słoweńca Matjaza Żupana oraz jego asystenta, a naszego dobrego kolegi z Czech Jakuba Jiroutka – opowiada Kruczek. – Niżny Tagił to nowy ośrodek narciarstwa klasycznego czyli jest tam wszystko do biegania i skakania na nartach. Niżny Tagił zastąpił w kalendarzu PŚ niemieckie Titisee-Neustadt, więcej zmian brak. – Bo i nie bardzo są terminy, by upchnąć nowe miejsca. Są stałe punkty sezonu czyli Engelberg przed świętami, Turniej Czterech Skoczni

Getty images

Jak pan zniósł pierwsze tygodnie po igrzyskach? Nie było ciężko. Z mediami jestem oswojony, dziennikarzy znam, nie pierwszy raz udzielałem wywiadów. Przez te wszystkie lata dojrzewałem do sukcesów i nauczyłem się również odmawiać. Otaczają mnie ludzie, którzy nie pozwolą, bym nagle stał się innym człowiekiem. Nie złamałem swoich zasad, nie poświęciłem czasu wolnego czy tego przeznaczonego na trening na sprawy odciągające mnie od sportu. Czego pan odmówił? Udziału w programach telewizyjnych, talk-show. To nie mój świat. Czasem nakręcenie krótkiego materiału wymagałoby wielu godzin. Dla mnie byłby to niepotrzebny stres. Obejrzał pan złote skoki z Soczi? Jeszcze nie, choć czasem miałem ochotę. Ale na youtubie ich nie znalazłem i skończyło się na chęciach. Wiem, że tata ma nagrane oba konkursy, ale jakoś nie było czasu i okazji. A trofea są w jakimś specjalnym miejscu? Leżą pudełkach i czekają na kolegów oraz koleżanki. Jeszcze nie skończyłem ze skakaniem. Na oglądanie i wspominanie przyjdzie czas. Na razie przede mną kolejny sezon w Pucharze Świata.

Na kogo oddałby pan swój głos w plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca 2014 roku? Dobre pytanie, ale nie wiem. Od kandydatów może rozboleć głowa. Mam nadzieję, że moja skromna osoba znajdzie się w zacnym gronie, ale o wszystkim zadecydują kibice. Mają do wyboru, do koloru: od zimy, przez wiosnę do lata i pięknej jesieni. Skoczkowie, panczeniści, lekkoatleci, siatkarze, kolarze – piękna sprawa. Bardzo się cieszę każdym jednym sukcesem polskiego sportowca. Jeśli tylko mogę, oglądam w telewizji i z serca im kibicuję. Dla mnie to jedna z najlepszych form odstresowania się. Ruszy pan na skocznię przekonany, że już nikomu niczego nie musi udowadniać? Nigdy niczego nie musiałem. Nikt nie zaciągnął mnie siłą na skocznię, nikt nie kazał poświęcać skokom życia. Sam tego chciałem, sam się w to wkręciłem, wyznaczyłem cele i do nich dążyłem. Na igrzyska do Soczi jechałem po dwóch pucharowych zwycięstwach w Willingen, ale nie myślałem „muszę wygrać za wszelką cenę”. Chciałem oddać jak najlepsze skoki i zobaczyć, jak to się skończy. Skończyło się pięknie, ale każdy wynik przyjąłbym z godnością. Teraz też nie będę jeździł tylko po zwycięstwa. Oczywiście nie zamierzam tylko startować, ale walczyć o jak najlepsze miejsce. Mistrzostwa olimpijskie to także wiele niespodziewanych nagród i spełnionych marzeń. Każdy chciałby polecieć myśliwcem F-16? To było niesamowite. Już same emocje towarzyszące przygotowaniom były niesamowite. Lot? Nie do opisania. Podziwiam pilotów, to są naprawdę elitarne jednostki. Miałem ułamek ich badań i już wiem, że na pilota myśliwca niestety się nie nadaję. Mam za słaby wzrok. Z chmur wracamy na ziemię – lutowe Mistrzostwa Świata w Falun to najważniejsza impreza sezonu 2014/15? Dla kibiców na pewno, w końcu będziemy walczyć o medale. Dla mnie jedna z wielu imprez, do której będę przygotowywał się z takim samym zaangażowaniem jak do każdej innej. Skakałem w Falun przed igrzyskami i mogę powiedzieć, że z dużą skocznią się zakolegowałem. Niby nowy obiekt, ale profilem przypomina starsze obiekty. Z progu wychodzi się wysoko nad zeskok i w powietrzu, w trakcie lotu, można dużo stracić, ale i wiele zyskać. Mnie to odpowiada. To nie jest płaski lot tuż nad ziemią. Był pan zaskoczony, że Thomas Morgenstern skończył karierę? Nie była to jakaś niespodzianka. Austriak dawał do zrozumienia, że tak może się stać. Szanuję go jako sportowca i człowieka, niezwykle pozytywna, uśmiechnięta osoba. To, że skończył, nie znaczy, że nie będzie z kim rywalizować: Gregor Schlierenzauer, Anders Bardal, Severin Freund, Peter Prevc i jeszcze na pewno jakieś młode wilki. Liczę, że któryś z kolegów wskoczy do ścisłej czołówki. W naszej dyscyplinie nie ma miejsca na pustkę i nudę.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

na przełomie roku, Zakopane w styczniu, Turniej Nordycki w marcu i finał w Planicy. Kandydatów jest wielu, ale kalendarza nie da się rozciągnąć – mówi Kruczek. Polscy kibice zobaczą kolorową karawanę skoczków 15 stycznie na skoczni im. Adama Małysza w Wiśle-Malince oraz 17 i 18 na Wielkiej Krokwi w Zakopanem. W sezonie poolimpijskim wielkich rewolucji w sprzęcie nie ma. Kto co miał najlepszego, „sprzedawał” na igrzyskach – kontynuuje Kruczek. Nie znaczy to, że wszystko będzie jak było. W pierwszych trzech konkursach Letniej GP testowano nową formułę rozgrywania zawodów. – Zdała egzamin, ale zimą według tych zasad zostanie rozegranych tylko pięć konkursów w lotach – mówi Kruczek. Na końcowy rezultat zawodnika ma się składać suma trzech, a nie dwóch skoków. Do not z serii konkursowych ma być dodawana ocena za skok z kwalifikacji. – I to jeszcze nie byłoby skomplikowane dla kibica, który i tak ma mętlik w głowie widząc przeliczniki za wiatr – mówi Kruczek. Do tej pory w pierwszej serii konkursowej startowało się 50 skoczków, którzy przebrnęli kwalifikacje. Do drugiej awansowało 30. Według nowych reguł kwalifikacje przebrnie 48. W pierwszej serii konkursowej zostaną podzieleni na cztery 12-osobowe grupy. Awans uzyska po sześciu najlepszych z każdej grupy. W rundzie finałowej będzie więc 24 skoczków. Na notę łączną złożą się wyniki trzech serii. – Im więcej skoków, tym mniej przypadku, a więcej sprawiedliwości – mówi Kruczek. – Niestety, kwalifikacje są najczęściej dzień przed konkursem i rozbijanie zawodów na dwa dni mija się z celem. Jeśli skakać trzy razy, to tylko jednego dnia. Na mamutach łatwiej rozbić zawody, w takiej formule są rozgrywane np. MŚ w lotach. Ch

/ 139 /

A w nim trzydzieści siedem konkursów plus trzy na mistrzostwach świata w Falun. Końska dawka. Ja się cieszę. Będzie wiele okazji, by się wykazać. Jak będzie? Czas pokaże. Wciąż się rozwijam, a skoki to dyscyplina, w której nigdy nie osiągnie się doskonałości. Niemal zawsze jest coś do poprawy.

inside the game

/ 140 /

PUCHAR ŚWIATA W BIEGACH NARCIARSKICH

Tekst: Małgorzata Ziemba

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

29 15

listopada 2014

marca 2015

o będzie już czternasty sezon Justyny Kowalczyk w Pucharze Świata. I choć polska mistrzyni przez długi czas sugerowała, że po igrzyskach olimpijskich w Soczi odłoży zapewne narty do szafy, to okazało się, że życie czasami pisze dla nas inne scenariusze. A więc w ostatni weekend listopada podopieczna Aleksandra Wierietielnego stanie na starcie kolejnych zawodów o Puchar Świata. I choć ostatni raz w poważnej rywalizacji brała udział w czasie igrzysk w Rosji, to w fińskim Kuusamo będzie jedną z głównych faworytek do wygranej. Na początku kwietnia mistrzyni olimpijska zapowiedziała, że przedłuża starty o jeszcze jeden sezon. A celem nadrzędnym będą lutowe mistrzostwa świata w Falun i złoty medal w biegu stylem klasycznym. Początkowo przygotowania do startów miało rozpocząć sierpniowe zgrupowanie w Nowej Zelandii, ale ostatecznie już w czerwcu Justyna trenowała w Austrii. Od tej pory nie ma żadnej taryfy ulgowej. Trzy tygodnie na zgrupowaniu, a następnie tydzień odpoczynku i tak przez całe lato i jesień. W międzyczasie była jeszcze obroniona z wyróżnieniem praca doktorska na krakowskim AWF-ie. Justyna dokładnie przeanalizowała w niej obciążenia

treningowe swoje oraz koleżanek z kadry PZN przed igrzyskami olimpijskimi w Vancouver, podczas których zdobyła trzy medale olimpijskie. Do długoletniej praktyki dołożyła więc obecnie bardzo szczegółową wiedzę teoretyczną. Na pewno ten fakt nie będzie decydujący podczas rywalizacji na trasie, ale pod wrażeniem tego naukowego wyczynu są rywalki Justyny z biegowych tras. A tymi, z którymi polskiej biegaczce przyjdzie walczyć, najczęściej będą oczywiście Norweżki. Ta nacja już od lat dominuje w kobiecych biegach, a to, że głównymi gwiazdami tej drużyny ponownie będą Marit Bjoergen i Therese Johaug – nikogo nie zaskoczy. Groźna będzie też Heidi Weng, która już w minionym sezonie „popsuła” trochę krwi bardziej doświadczonym koleżankom. Każda z wyżej wymienionej trójki będzie miała swoje cele i coś do udowodnienia dlatego też i poziom rywalizacji, który z roku na rok jest wyższy i tym razem nie spadnie. W minionych latach kroku Norweżkom, przede wszystkim w biegach na dystansach dotrzymywała jedynie Justyna. W sprincie, przede wszystkim stylem dowolnym, rządziła jeszcze Amerykanka Kikkan Randall. Jak zawsze liczyć się mogą Finki i Rosjanki, ale też w sporcie wytrzymałościowym jakim są biegi narciarskie dziwnym byłoby, gdyby do rywalizacji o najwyższe cele włączył się ktoś zupełnie nieznany.

Getty images

WYZWANIA JUSTYNY KOWALCZYK NA SEZON 2014/15 WYSTARTOWAĆ WE WSZYSTKICH BIEGACH PŚ Taka historia jeszcze się w karierze Justyny nie zdarzyła, ale w tym sezonie taki jest właśnie plan. Starty, starty i jeszcze raz starty. Trener Aleksander Wierietielny nie od dziś powtarza, że żaden trening nie zastąpi rywalizacji na najwyższym poziomie. W tym sezonie, by zaliczyć wszystkie pucharowe trzeba będzie pobiec 28 razy – 26 indywidualnie, a także raz w sztafecie i raz w sprincie drużynowym.

ZOSTAĆ PO RAZ SZÓSTY NAJLEPSZYM SPORTOWCEM POLSKI W PLEBISCYCIE TVP I PS Justyna Kowalczyk to od lat królowa serc kibiców w Polsce. Nie bez powodu wygrywa się pięciokrotnie z rzędu tytuł najlepszego sportowca Polski. Kibice doceniają fantastycznie wyniki sportowe, a także szczerość Justyny, która niezależnie od sytuacji pozostaje sobą. I choć po tak pełnym sukcesów sportowych 2014 roku wybrać tego najlepszego będzie bardzo trudno, to Justyna na pewno jest w ścisłym gronie faworytów do tytułu.

/ 141 /

ODZYSKAĆ TYTUŁ KRÓLOWEJ TOUR DE SKI Prawie dekadę temu w świat biegów narciarskich wkroczyły imprezy etapowe. Najtrudniejszą z nich organizuje się na przełomie starego i nowego roku. Na trasach w Niemczech, Szwajcarii i Włoszech rozgrywanych jest około dziesięciu biegów. Różne dystanse, różne techniki i bardzo mało czasu na regenerację. Justyna Kowalczyk w takich warunkach czuje się znakomicie. I choć wszystko kończy się wyczerpującą wspinaczką pod alpejski szczyt w Val di Fiemme we Włoszech, to Justyna w Tour de Ski startować lubi. Nic dziwnego, skoro jest najbardziej utytułowaną zawodniczką historii tej imprezy, gdyż triumfowała aż czterokrotnie. Od sezonu 2009/10 aż do 2012/13 okazywała się najlepsza. W ubiegłym sezonie, choć miała wielką szansę na powtórkę sukcesu, nie stanęła na starcie protestując przeciwko niesprawiedliwemu rozkładowi biegów (zaburzone proporcje biegów stylem dowolnym i klasycznym). Justyna straciła więc koronę królowej Tour de Ski na rzecz Therese Johaug, ale w tej edycji na pewno powalczy o powrót na tron.

PRZESUNĄĆ SIĘ NA TRZECIĄ POZYCJĘ W KLASYFIKACJI WSZECHCZASÓW MIEJSC NA PODIUM W PUCHARZE ŚWIATA Na tej liście wyzwań dla Justyny to stosunkowo najprostsze zadanie. Naszej biegaczce potrzeba bowiem ledwie trzech miejsc w czołowej trójce zawodów pucharowych, by zrównać się z Włoszką Stefanią Belmondo, która w czasie swojej kariery 66 razy stawała na podium zawodów o PŚ. Justyna zrobiła to 63 razy, z czego aż 30 znalazła się na najwyższym stopniu podium.

GŁÓWNE AKTORKI POPRZEDNICH RYWALIZACJI W PUCHARZE ŚWIATA I TYM RAZEM POWINNY BYĆ PIERWSZOPLANOWYMI POSTACIAMI

To pewien paradoks, że najlepsza zawodniczka minionych lat w stylu klasycznym nie ma na swoim koncie złotego medalu światowego czempionatu w tej właśnie specjalności. Kilkakrotnie do szczęścia zabrakło bardzo niewiele. W czasie mistrzostw w Oslo w 2011 roku na dystansie 10 km jeszcze na kilkaset metrów przed metą Justyna była złotą medalistką, ale na mecie lepsza okazała się… Marit Bjoergen, której w wykrzesaniu z siebie ostatnich sił pomogła biegnąca przed nią Włoszka Marianna Longa. Dwa lata później we włoskim Val di Fiemme Justyna była faworytką do tytułu w sztafecie, ale pechowy upadek w finale pokrzyżował plany. Na 30 km natomiast nieco zawiodło smarowanie nart. I tak na tytuł mistrzowski w stylu klasycznym czekamy do Falun.

WYWALCZYĆ MEDAL W SZTAFECIE SPRINTERSKIEJ W FALUN Na wiosnę do teamu Justyny Kowalczyk, prowadzonego przez Aleksandra Wierietielnego, dołączyła Sylwia Jaśkowiec. Ta utalentowana zawodniczka, której w rozwoju kariery przeszkodziła kontuzja, chce rozwinąć skrzydła, trenując z bardziej utytułowaną koleżanką. A że potencjał w tym duecie jest duży, dziewczyny udowodniły w czasie igrzysk olimpijskich w Soczi, gdy startując pierwszy raz wspólnie w Team Sprincie wywalczyły piątą pozycją. Nie można też zapominać, że w tamtym biegu Justyna Kowalczyk występowała ze złamaną kością w lewej stopie. Teraz, jeżeli obu będzie dopisywało zdrowie, a za sobą będą miały też wspólne treningi i doświadczenia, można liczyć na miejsce medalowe.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

KLASYCZNA MISTRZYNI

ZOSTAĆ MISTRZYNIĄ ŚWIATA W STYLU KLASYCZNYM

inside the game Getty images

2 w tym sezonie dwukrotnie zawodniczki i zawodnicy będą startować w imprezach etapowych. Pierwsza trzydniowa zaplanowana została w Lillehammer w grudniu, druga to tradycyjnie Tour de Ski

7 z tylu etapów będzie się składał Tour de Ski 2014/15. Rozpocznie się 3 stycznia w Niemczech, zakończy zaś 9 dni później we Włoszech

12 / 142 /

tyle dni potrwa rywalizacja podczas najważniejszej imprezy sezonu – Mistrzostw Świata w szwedzkim Falun, które odbędą się w dniach 18 luty – 1 marzec 2015

15tys. franków szwajcarskich otrzymują zwycięzcy poszczególnych biegów w Pucharze Świata

CZY WIESZ, ŻE…

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

• Puchar Świata w biegach narciarskich organizowany jest od sezonu 1973/74 dla mężczyzn, a dla kobiet od sezonu 1978/79. Pierwszym zdobywcą Pucharu Świata został Norweg Ivar Formo, a wśród kobiet reprezentantka ZSRR – Galina Kułakowa. Najbardziej utytułowanymi zawodnikami w Pucharze Świata w biegach narciarskich są: Norweg Bjarn Dĺhlie (6 zwycięstw w klasyfikacji generalnej PŚ) i Szwed Gunde Svan (5 zwycięstw). Wśród pań najwięcej Kryształowych Kul ma Rosjanka Jelena Välbe (5), Polka Justyna Kowalczyk oraz Norweżka Bente Skari po 4 zwycięstwa wśród kobiet. Polka wraz z reprezentantką Finlandii Marjo Matikainen jako jedyne wygrywały trzykrotnie z rzędu. • Na narciarskich trasach nie zobaczymy już zawodniczki z Finalndii o nazwisku Krista Lähteenmäki. Zawodniczka, która w lecie wyszła za mąż, będzie występowała jako Krista Pärmäkoski. To jedna z tych zawodniczek, których talent jeszcze nie do końca ujawnił się, ale może stać się to w każdej chwili

Myślimy – Justyna Kowalczyk, myślimy – styl klasyczny. Polka to wybitna specjalistka od tej techniki. W ubiegłym sezonie nie zaliczyła wygranej w zaledwie jednym z sześciu biegów tą techniką, w których brała udział. W tym jednym zaś startowała tuż po tym, gdy pęknięciu uległa kość w lewej stopie, co zresztą spowodowało rezygnację ze startów po igrzyskach w Soczi. Teraz po tamtym urazie pozostały już tylko wspomnienia. A Justyna wraz z całą swoją drużyną jest gotowa do podjęcia kolejnych wyzwań. W czasie tego sezonu Justyna będzie na pewno szczególnie obserwowana zarówno przez całe rzesze kibice, jak i wszystkich uczestników pucharowej karuzeli. A wszystko po tym, jak na wiosnę przyznała się do stanów depresyjnych. Okazało się, że sukces sportowy to nie zawsze znaczy szczęśliwe życie.

Zawodniczka stawiła jednak czoła problemom i jak sama przyznaje – idzie ku lepszemu. Paradoksalnie receptą na problemy okazał się sport. W tym sezonie oczy kibiców biegów narciarskich będą zwrócone także na Sylwię Jaśkowiec. Ta dwukrotna młodzieżowa mistrzyni świata, w poprzednim sezonie kilkukrotnie pokazała się ze znakomitej strony na zawodach Pucharu Świata. Pierwszy raz w karierze stanęła na podium w takiej rywalizacji, zajmując 3. miejsce w prologu Tour de Ski. Następnie otarła się o podium podczas sprintu w Szklarskiej Porębie. W tym roku trenuje pod okiem Aleksandra Wierietielnego. Jak współpraca z tak doświadczonym szkoleniowcem i u boku Justyny Kowalczyk wpłynie na 28-latkę z Myślenic, przekonamy się już niedługo. Ch

PRENUMERATA

60 % zniżki na prenumeratę Championa

24 ZŁOTE za 4 wydania + 5 wydanie gratis! Wpłaty za prenumeratę prosimy kierować, podając w tytule przelewu adres do wysyłki. Sport and more spółka z o. o. Ul. Kamienna 21 lok. 316 31-403 Kraków Alior Bank 51 2490 0005 0000 4530 8412 6003

4/2014

nr 4 (paêdziernik – grudzieƒ 2014) | ISSN 2353-186X| cena 12.00 zł (w tym 8% VAT)

WŁADCY TARTANU MAJEWSKI, WŁODARCZYK, MAŁACHOWSKI, ROGOWSKA, LIĆWINKO, FAJDEK w grafikach Tomasza Sadurskiego

KRÓLOWA JEST TYLKO JEDNA

Nie będziemy mieć drugiej lekkoatletki tak wielkiej jak Irena Szewińska

04 >

zadzwoń aby umówić się na prezentację lub osobisty pokaz w miejscu instalacji systemu

doskonałość dźwięku czeka również na ciebie.

ISSN 2353-186X

> 30

System audio STEINWAY LYNDGDORF na zawsze zmieni sposób w jaki doświadczasz muzyki.

Szewińska wielkiej jak Irena drugiej lekkoatletki tak Nie będziemy mieć

dźwięku do pomieszczenia. Room Perfect jest jednym z najbardziej innowacyjnych patentów w historii akustyki. firmę STEINWAY LYNGDORF. Zaprojektowany z u yciem technologii ROOM PERFECT, która dostosowuje system Bohaterem 4 okładki CHAMPIONA jest MODEL D, jeden z najdoskonalszych systemów audio opracowany przez

JEDNA JEST TYLKO KRÓLOWA

DŹWIĘKU DOSKONAŁEGO W TOWARZYSTWIE

w grafikach Tomasza Sadurskiego

LIĆWINKO, FAJDEK MAŁACHOWSKI, ROGOWSKA, MAJEWSKI, WŁODARCZYK,

OKLADKA_nr4_2014_CHAMPION_1_2014 04.10.2014 16:45 Strona 1

4102/4

n o i p m a Ch

)TAV %8 myt w( łz 00.21 anec |X681-3532 NSSI | )4102 ƒeizdurg – kinreizdêap( 4 rn

BO SPORT MA WIELE TWARZY sport and more

NHL NFL MLB

JESTEŚ LEGENDĄ, CZŁOWIEKU Vince Lombardi za życia zapracował na nieśmiertelność

DZIEŃ WARTY MILIARDY SUPER BOWL, CZYLI ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOSCI W ŚRODKU ZIMY

Ewelina Kobryn pierwsza polska mistrzyni WNBA Mariusz Czerkawski kontra Krzysztof Oliwa DUNK IT MARGO Katarzyna Dydek pisze o siostrze

M MG G ARCIN

ORTAT

BĄDŹ PRZYWÓDCĄ, A NIE UCZNIEM BĄDŹ PRZYWÓDCĄ, A NIE UCZNIEM

n o i p m a Ch

ARCIN

ORTAT

sport and more

pisze o siostrze Katarzyna Dydek DUNK IT MARGO Krzysztof Oliwa kontra Mariusz Czerkawski mistrzyni WNBA pierwsza polska Ewelina Kobryn W ŚRODKU ZIMY ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOSCI SUPER BOWL, CZYLI

MILIARDY DZIEŃ WARTY nieśmiertelność życia zapracował na Vince Lombardi za

CZŁOWIEKU LEGENDĄ, JESTEŚ

A OP ENL AJCEPS Y TR

)TAV %8 myt w( łz 00.21 anec |X681-3532 NSSI | )4102 ƒeisezrw – ceipil( 3 rn

TARTANU WŁADCY

pokonać poznać, polubić, biegów, które musisz

n o prenumerata@champion.media.pl,itel. +48 666 549 988 p m a Ch 96

> 40

o mistrzostwo świata Siatkarze grają

MOŻLIWOŚCI? LUDZKICH GRANICE GDZIE LEŻĄ

044004 :skedni

www.synergysound.pl wyłączny dostawca: synergy sound; warszawa | +48 501260260 |

LEWIS CARL VS

Jedzie Tour de Pologne

indeks: 400440

wyłączny dostawca: synergy sound; warszawa | +48 501260260 | www.synergysound.pl

sport and more

doskonałość dźwięku czeka również na ciebie.

zadzwoń aby umówić się na prezentację lub osobisty pokaz w miejscu instalacji systemu

erom dna trops

ekstraklasa Rusza piłkarska

03 >

USAIN BOLT BOLT USAIN

VS CARL LEWIS

Rusza piłkarska ekstraklasa

ISSN 2353-186X

GDZIE LEŻĄ GRANICE LUDZKICH MOŻLIWOŚCI?

indeks: 400440

Jedzie Tour de Pologne

9 772353 186007

Gotowi na wszystko

Siatkarze grają o mistrzostwo świata

044004 :skedni

A&R LEWANDOWSCY

02 >

System audio STEINWAY LYNDGDORF na zawsze zmieni sposób w jaki doświadczasz muzyki.

Ch a m p i o n 9 772353 186007

W TOWARZYSTWIE DŹWIĘKU DOSKONAŁEGO

Bohaterem 4 okładki CHAMPIONA jest MODEL D, jeden z najdoskonalszych systemów audio opracowany przez firmę STEINWAY LYNGDORF. Zaprojektowany z u yciem technologii ROOM PERFECT, która dostosowuje system dźwięku do pomieszczenia. Room Perfect jest jednym z najbardziej innowacyjnych patentów w historii akustyki.

sport and more

700681 353277 9

Ch a m p i o n

X681-3532 NSSI

nr 3 (lipiec – wrzesieƒ 2014) | ISSN 2353-186X| cena 12.00 zł (w tym 8% VAT)

Z WIZYTĄ W GARAŻU CRISTIANO RONALDO 19 wspaniałych maszyn

96 biegów, które musisz poznać, polubić, pokonać

700681 353277 9

Eksperci wybrali

Wiemy, kto pracuje na sukces mistrzów świata

sport and more

X681-3532 NSSI

PIŁKARZ IDEALNY

REPREZENTACJA HISZPANII OD KUCHNI

ISSN 2353-186X

ZBIGNIEW BONIEK Pochwała męskiej przyjaźni

rzeczy, które kibic mundialu kocha, lubi, pamięta

indeks: 400440

01 >

Można nie kochać Króla sport and more

JUSTYNA KOWALCZYK r

Ch a m p i o n PELE

ISSN 2353-186X

POD FLAGĄ BIAŁO-CZERWONĄ

sport and more

9 772353 186007

2/2014

POKÓJ POLSKO-RUSKI

nr 2 (maj – lipiec 2014) | ISSN 2353-186X| cena 12.00 zł (w tym 8% VAT)

Ch a m p i o n

RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ, O ZIMIE

9 772353 186007

w nosi 15 PLN, a owię

217

Ch a m p i o n

AP OR EN TY S PECJALN

nr 1(styczeƒ – marzec 2014) | ISSN 2353-186X| cena 15.90 zł (w tym 8% VAT)

CHAMPION_nr3_2014_CHAMPION_1_2014 16.07.2014 21:36 Strona 1

sport and more

4 NFL MLB NHL

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 144 /

Cheerleaderki Dallas Cowboys robią na boisku równie wiele zamieszania, jak zawodnicy

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

time out / 145 /

Getty images

Ch Ch

time out

NA MARGINESIE

Zamrożone konto Około 155 mln dolarów, które zarobił w ciągu 14 lat w NBA, przepuścił Allen Iverson. Do tego trzeba doliczyć kilkadziesiąt milionów za kontrakty reklamowe. Koszykarz nie jest jeszcze bankrutem, bo ma specjalny fundusz, z którego dostaje milion rocznie i konto z 32 milionami, których nie może ruszyć przed 55. rokiem życia.

/ 146 /

Dom pod młotek Za 30 milionów dolarów sprzedał w ubiegłym roku swój dom w Miami Beach na Florydzie Alex Rodriguez, do niedawna najbogatszy baseballista MLB. Dom ma 1845 metrów kwadratowych, dziewięć sypialni, jedenaście łazienek, siłownię, saunę, pokój rekreacyjny ze stołem do bilarda (pomieszczenie ma 278 metrów kwadratowych), domowe kino, garderobę, taras na dachu i oczywiście basen. Dom położony jest nad brzegiem morza i ma marinę do cumowania jachtu. Baseballista kupił dom w 2010 r. za 7,4 mln dolarów. Mniej więcej tyle samo włożył w jego remont i przystosowanie do swoich potrzeb.

Multi tata Travis Henry, były znakomity futbolista, ma jedenaścioro dzieci z dziesięcioma różnymi kobietami. Same alimenty, które musi płacić to 170 tys. dolarów rocznie. Póki grał w futbol, nie miał z tym problemów, ale w 2008 r. został zawieszony za doping. Akurat był to pierwszy rok jego nowego kontraktu, wartego 22,5 mln za pięć lat, z Denver Broncos. Drużyna zwolniła go, a on przestał płacić. Miał też inne kłopoty. Amerykańska agencja antynarkotykowa oskarżyła go o sfinansowanie przemytu kokainy. Dostał trzy lata więzienia. Wyszedł na wolność w 2009 r.

Czarodziej finansów

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Magic Johnson to jeden z przykładów zawodowych sportowców, który udało się nie tylko nie stracić fortuny, a jeszcze ją powiększyć. Grał w NBA na przełomie lat 80. i 90., gdy zawodnicy nie zarabiali tak gigantycznych pieniędzy jak teraz. Jego najwyższe roczne zarobki wyniosły 3,1 mln dolarów. Po zakończeniu kariery zajął się biznesem. Dziś jego majątek szacuje się na 500 mln dolarów, a firma, którą prowadzi – Magic Johnson Enterprises – warta jest dwa razy więcej.

KINO | KSIĄŻKA | GRY | MUZYKA

NAJBARDZIEJ WYCZEKIWANYCH PREMIER JESIENI

1. LEONARD COHEN „POPULAR PROBLEMS” Legendarny kanadyjski bard wydaje swój trzynasty album po zaledwie dwuletniej przerwie od „Old Ideas”. Znów pociekną łzy. 2. JESSIE WARE „TOUGH LOVE” Niemal w przededniu trzydziestych urodzin brytyjskiej wokalistki, która dwa lata temu błysnęła oryginalnym popowym albumem „Devotion”, ukaże się jej drugi, nie mniej przebojowy krążek. 3. FOO FIGHTERS „SONIC HIGHWAYS” Giganci rocka bronią gitarowego bastionu. „Sonic Highways” to tylko osiem piosenek, ale możemy być pewni, że będą chciały zniszczyć nam słuch. 4. „ZAGINIONA DZIEWCZYNA”, REŻ. DAVID FINCHER Reżyser „Dziewczyny z tatuażem” bierze na ruszt historię mężczyzny podejrzewanego o porwanie swojej żony. W roli głównej przyszły Batman, czyli Ben Affleck. 5. „BRUD”, REŻ. JON S. BAIRD Tłusta jak smażony baton adaptacja powieści Irvine’a Welsha o uzależnionym od seksu i narkotyków policjancie (świetny James McAvoy) bezpardonowo torującym sobie drogę do awansu.

6. „INTERSTELLAR”, REŻ. CHRISTOPHER NOLAN Spektakularny film science-fiction od reżysera ostatnich Batmanów oparty na najnowszych teoriach naukowych. Ojciec dwojga dzieci wyrusza w kosmos, aby ocalić ludzkość. 7. ETGAR KERET „SIEDEM DOBRYCH LAT” Nowy zbiór opowiadań popularnego izraelskiego pisarza to tradycyjna wyprawa w świat egzystencjalnego absurdu i nonsensu, który nigdzie jak u Kereta, nie jest tak poruszający i zabawny jednocześnie. 8. ROBERT HARRIS „OFICER I SZPIEG” Na podstawie powieści popularnego brytyjskiego pisarza, opowiadającej o sprawie Dreyfussa, Roman Polański planuje nakręcić swój najnowszy film. 9. JOHN TOLAND „HITLER. REPORTAŻ BIOGRAFICZNY” Uważana z jedną z najbardziej kompletnych i nowatorskich biografii Adolfa Hitlera, napisana przez laureata Nagrody Pultizera. 10. FIFA 2015 Kultowa seria gier piłkarskich powraca jak zwykle jesienią. Dwudziesta druga część to jeszcze więcej realizmu, emocji i zarwanych nocy przed komputerami i konsolami.

JEDEN Z NAJBARDZIEJ PRZEBIEGŁYCH NAPASTNIKÓW W HISTORII PIŁKI NOŻNEJ PRZEZ 15 SEZONÓW ZAAPLIKOWAŁ RYWALOM REALU 323 BRAMKI…

BRAD PITT ZA STERAMI CZOŁGU, KTÓRY WZBUDZA POSTRACH W NIEMIECKICH SZEREGACH

Przejmująca historia życia i kariery ikony klubu z Madrytu i reprezentacji Hiszpanii. Wspomnienia Raula, jego rodziny, a także tych, którzy mieli zaszczyt go spotkać na swojej drodze – Vincente del Bosque, Fabio Capello, Rafael Benitez, Emilio Butragueno, Fernando Hierro, Zinedine Zidane, Ronaldo, Iker Casillas, Roberto Carlos, Luis Figo, Sergio Ramos, David Beckham i wielu innych. Kiedyś, gdy mówiło się „Real Madryt”, myślało się „Raúl González” – Raúl Madryt. To książka o żywej legendzie, może największym piłkarzu Królewskich w historii. Lektura obowiązkowa! Mateusz Wojtylak, RealMadryt.pl

W swoim najnowszym filmie reżyser David Ayer, znany z pisania mocnych scenariuszy, w których sceny akcji uzupełniają ciekawie zarysowane ludzkie dramaty, pokazuje losy weterana II wojny światowej, Dona „Wardaddy'ego” Colliera, do którego plutonu dołącza grany przez Logana Lermana Norman Ellison, młody i bardzo jeszcze naiwny mężczyzna, który jest kompletnie nieprzygotowany do wojny. „Furia”, podobnie jak napisane przez Ayera „Dzień próby” i „Szybcy i wściekli”, zagłębia się przede wszystkim w więzi łączące głównych bohaterów.

W AMERYKAŃSKIM SPORCIE NIE MA MIEJSCA NA POMYŁKI ARBITRÓW. WSZYSTKO ODBYWA SIĘ POD CZUJNYM OKIEM KAMER, BO NA SZALI LEŻĄ WIELKIE PIENIĄDZE

TIME OUT

Getty images

TO JESZCZE RAZ

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

ZAGRAJMY

Amerykanie od zawsze słynęli z nowoczesnych rozwiązań w sporcie. Rozwijająca się popularność wielu dyscyplin sprawiała, że trzeba było udoskonalić sędziowanie i wyeliminować częste błędy arbitrów. Wszelkie kontrowersje osłabiają bowiem popularność danego sportu, dostarczają niepotrzebnych emocji, a potężne budżety i miliony widzów przed telewizorami wymagają sprawiedliwych rozstrzygnięć. Wiele nowatorskich pomysłów w USA sprawiło, że projekty te zaczęły zalecać światowe federacje. Technologie nie zastąpią człowieka, ale dają szansę tak wspomóc ludzkie zmysły, by uniknąć zbędnych sporów. W NHL od dawna stosowany jest specjalny system powtórek. Biorąc pod uwagę fakt, że krążek porusza się w czasie gry z ogromną prędkością, pomysł analizy wideo nie był zaskoczeniem. Sędziowie prowadzący spotkanie mogą tam w dowolnej chwili skorzystać z pomocy specjalnego sędziego technicznego znajdującego się w hali meczowej, a jego pracę wspierają dodatkowo sędziowie śledzący przebieg spotkania w centralnym studio w Toronto (znanym jako „War Room”). Pomagają oni rozstrzygnąć, czy padł gol i czy został on zdobyty w zgodzie z przepisami. Jednak to nie hokej był prekursorem wykorzystania powtórek wideo w pracy sędziów. Po raz pierwszy zaczęto je regularnie stosować w lidze futbolu amerykańskiego NFL – już od 1986 r. Trener każdego zespołu dwukrotnie ma prawo do wykorzystania podczas meczu tzw. „challenge” (a jeśli dwa pierwsze były zasadne, przysługuje mu trzeci). Aby zgłosić chęć powtórki, trener rzuca na boisko czerwoną flagę. Sędzia ma wówczas 60 sekund na obejrzenie materiału. Sędzia główny prosi o pomoc technicznego, a następnie ogłasza decyzję przez mikrofon tak, aby usłyszeli go wszyscy widzowie na trybunach. Podobnie sprawa wygląda w lidze baseballu MLB, gdzie przekaz z meczu ogląda w ligowym studio w Nowym Jorku specjalnie wyznaczony sędzia. W razie jakichkolwiek wątpliwości wysyła on materiał do sędziego technicznego na stadionie, aby ten przekazał decyzję do sędziego głównego. W najpopularniejszej na świecie lidze koszykówki NBA system powtórek stosuje się od 2002 roku. Umożliwia on m.in. sprawdzenie przekroczenia przez zawodnika linii rzutu (czy rzut jest za 2 czy 3 punkty), a także do ustalenia, czy gracz oddający rzut w momencie sygnału dźwiękowego na koniec kwarty zmieścił się w czasie. Materiał wideo pozwala też wychwycić wszelkie niesportowe zachowania zawodników. Kamera pozostaje nieubłagana podczas nawet najlepszej gry aktorskiej zawodników.

/ 147 /

Tekst: Jakub Jelonek

Ch Ch

time out

DYJSKIM ARIUM KANA KRAJU, YM KALEND M JEST W NASZ JEDYNE MIASTO W TY I NHL . TO E W NBA, MLB WYJĄTKIEM YNY GRAJĄC UŻ DR A M KTÓRE tors Ottawa Sena aple Leafs – NHL Toronto M 15 Yankees 5 kwiecień 20 Blue Jays – NY MLB Toronto 15 6 kwiecień 20 ptors – Orlando Magic Ra NBA Toronto 15 10 kwiecień 20

TORONTO

CHICAG O POŁOŻO N MIASTO E NAD JEZIOR E W USTĘPU USA POD WZ M MICHIGAN G JE TYLK O NOW LĘDEM ZALUD ANGELE EMU JO NIENIA S RKOWI I LOS NBA Ch ic 14 grud ago Bulls – Mia n mi Heat NFL Chicia 2014 15 grud ago Bears – Ne n w Orlean s Saints NHL Chicia 2014 16 grud ago Blackhawk nia 2014 s – Minn esota W ild

PHOENIX STOLICA I JEDNOCZEŚNIE NAJWIĘKSZE MIASTO AMERYKAŃSKIEGO STANU ARIZONA, SZÓSTE POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI MIASTO W STANACH ZJEDNOCZONYCH NBA Phoenix Suns – LA Lakers 4 listopad 2014 NHL Phoenix Coyotes – Anahaim Ducks 7 listopad 2014 NFL Phoenix Cardinals – St. Louis Rams 9 listopad 2014

żdej ją zespoły ka ach występu NBA, NFL, MLB : Aż w 13 miast SA U lety nie ównych lig z czterech gł dować – na bi ybierać, decy ruszyć w podróż w , ać Br L. H N i zi ałoby się rzec ym miejscu żałować, chci ich w jedn tk ys sz W . an za Oce nie sposób. baczyć jednak tym roku i tygodniu zo w n gry kończą sezo gdy wrócą do Baseballiści olu ździernika, a tb pa fu y 29 oł ej sp ni ze óź najp czywać będą iu po dn od go , ty 15 ym 20 wiosną mecze w jedn sieni. zy Tr . go ie sk amerykań ożliwe tej je najbardziej m żnika to jednak jak kalendarium kibica-podró y m ia w ta ds Prze iast w wyborze m i pomagamy

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 148 /

S Z C Z Ę Ś L I W A BOSTON MIASTO ZA ŁOŻONE W JEST JEDN 1630 ROK YM Z NAJS U ZJEDNOC TARSZYCH ZONYCH. W STANA OBECNIE NAJWAŻN PEŁNI ROLĘ CH IEJSZEGO OŚRODKA W KRAJU, SZ W 50 UNIWER TYM REGIONIE DZI KOLENIOWEGO AŁA SYTETÓW I COLLEGE' ÓW NHL Boston 15 listopad Bruins – Carolina Hur 20 ricanes NFL Boston 14 16 listopad Patriots – Indianapol is Colts NBA Bosto2014 n 17 listopad Celtics – Phoenix Su ns 2014

LAT JEDEN DETROIT ZEZ WIELE NKRUT. PR W Ó DK O MIASTO BA ŚR EJSZYCH O Y KRYZYS Z NAJWAŻNI JNYCH, ALE GLOBALN CY IASTO M 13 20 MOTORYZA A OJE I 18 LIPC ZROBIŁ SW UPADŁOŚĆ OGŁOSIŁO s gland Patriot ons – New En NFL Detroit Li14 tors 23 listopad 20 d Wings – Ottawa Sena Re NHL Detroit 14 s 24 listopad 20 ons – Milwaukee Buck Pist NBA Detroit 14 25 listopad 20

DENVER JEST OKREŚLANE MIANEM „MIASTA NA WYSOKOŚCI MILI” (LEŻY NA WYSOKOŚCI 1609 M N.P.M.) POŁOŻONE NA RÓWNINIE U PODNÓŻA GÓR SKALISTYCH, JEST NAJMNIEJSZYM Z TYCH, KTÓRE GOSZCZĄ WSZYSTKIE CZTERY LIGI

DALLAS ZNANE NA CAŁYM ŚWIECIE CANTRUM WYDOBYCIA ROPY. OBECNIE PEŁNI ROLĘ CORAZ WAŻNIEJSZEGO OŚRODKA BIZNESOWEGO

NFL Denver Broncos – Buffalo Bills 7 grudnia 2014 NBA Denver Nuggets – Toronto Raptors 8 grudnia 2014 NHL Colorado Analanches – Winnipeg Jets 11 grudnia 2014

NFL Dallas Cowboys – Philadelphia Eagles 27 listopad 2014 NHL Dallas Stars – Colorodo Avalanche 28 listopad 2014 NBA Dallas Mavericks – Philadelphia 76ers 29 listopad 2014

WASZYNGTON DUŻE YBA JEDYNE TAK STOLICA USA. I CH R. Z DRAPACZY CHMU BE STO MIA E ŻN I WA SIĘ TUTAJ IAMI UTRZYMUJE EN TAL US Z NIE ZGOD DOWĘ TYLKO NISKĄ ZABU Clippers ards – Los Angeles NBA Washington Wiz 12 grudzień 2014 htnin pitals – Tampa by Lig NHL Washington Ca 4 201 eń dzi 13 gru Giants dskins – New York NFL Washington Re 4 201 eń dzi 14 gru

ATLANTA ANA Z WIELE LAT ZN ATLANTA PRZE JAKO CENTRUM KIM ST ZY WS PRZEDE POLITYKI SKIEJ KULTURY, AFROAMERYKAŃ A RUCHU NA RZECZ PRAW BK I BIZNESU, KOLE RODZIN MARTINA AZ MIEJSCE NA CZŁOWIEKA OR CZAS ZNANA I UG DŁ . PRZEZ LUTHERA KINGA A” KK RNA ME BYŁA JAKO „CZA ns – Tampa Bay NFL Atlanta Falco 14 20 9 listopad ks s – New York Nic NBA Atlanta Hawk 14 20 ad 10 listop Wild ers – Minnesota NHL Atlanta Trash 14 20 ad 11 listop

NOWY JO R NAJWIĘK K S W USA. A ZE I NAJBARDZIE LE TAKŻ J E JEDNO ZALUDNIONE M ZNANYC IASTO ZN H ZA JEDE MIAST NA CAŁYM AJBARDZIEJ N Ś MIĘDZYN Z NAJWAŻNIEJSZ WIECIE. UWAŻA NE A Y FINANSÓ RODOWYCH OŚ CH RO W, KULTU RY, SZTU DKÓW W KWES TIACH KI I NAUK I NHL New Yo 6 grudnia rk Rangers – Det roit Red W 2 NFL New 014 ings Yo 7 grudnia rk Giants – Tenes see Titan 2014 s NBA New York Nets 10 grudn – Chicag ia 2014 o Bulls

TIME OUT

CO TAM JEST?

WILL RODERICK RICHARDSON

amerykański pisarz, reporter, muzyk, filmowiec i fotograf

NESOTA, LIS TANU MIN MINEAPO MIASTO S RZEKĄ MISSISIPI ZE S K IĘ JW NA NNĄ E NAD SŁY POŁOŻON redators Nashville P sota Wild – ne in M L NH 2014 Dolphins 20 grudnia ta Vikings – Miami so es in M L NF Cavaliers 2014 Clevelend rwolves – 21 grudnia be m Ti ta so NBA Minne2014 23 grudnia

MIAMI JEDEN Z OŚROD NAJWAŻNIEJS ZY K ZNAJDU ÓW FINANSOW CH AMERYKA ŃS Y JE SIĘ N MIĘDZY AJWIĘK CH. W CENTRU KICH N S M MIAS TA STANAC ARODOWYCH ZE SKUPISKO B H ZJED NOCZO ANKÓW W CA ŁYCH NYCH NHL Mia m 11 listop i Panthers – Sa ad n Jose S harks NFL Mia 2014 m 12 listop i Dolphins – De ad 2014 nver Bro ncos NBA Mia m 14 listop i Heat – Atlanta ad 2014 Hawks

/ 149 /

NBA Philadelphia 76e rs – New York Nets 26 listopad 2014 NFL Philadelphia Ea gles – Dallas Cowb oys 27 listopad 2014 NHL Philadelphia Fly ers – NY Rangers 28 listopad 2014

VANCOUVER „Mój dziadek przez wiele lat prowadził restaurację w Vancouver” – opowiada Harold. „Byłby szczęśliwy, wiedząc, że w 2010 roku miasto to było gospodarzem Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Tutaj wszystko kręci się wokół sportu. Ludzie całymi dniami zjeżdżają na nartach ze szczytu Grouse Mountain, surfują na plaży Wreck Beach i spacerują po Parku Stanleya. Vancouver ma do zaoferowania mnóstwo atrakcji kulturalnych, między innymi muzea i targowiska na wolnym powietrzu. To młode miasto, otoczone górami i plażami, z modną atmosferą ekskluzywnych butików i bogatą ofertą dla miłośników dobrego jedzenia. Nie bez powodu mówi się o nim „Hollywood Północy”. Można tu chodzić po górach, pływać kajakami, uprawiać rafting i narciarstwo. W Vancouver mamy ponad 17 kilometrów plaż. A do tego wiele wspaniałych miejsc na robienie zakupów, stołowanie się na mieście oraz życie nocne”. MONTREAL Miastem rodzinnym Harolda jest Montreal, najstarszy rywal Toronto. Dlaczego? Haroldowi podoba się jego mieszany, francusko-angielski klimat. „Obok nowoczesnych drapaczy chmur stoją XVII-wieczne budynki Starego Montrealu. Język angielski miesza się na ulicach z obco brzmiącym francuskim. Boulevard Saint-Laurent to znana na całym świecie dzielnica handlowa i popularne miejsce imprez. Mieszkam niedaleko stamtąd. Jeżeli odwiedzasz Montreal zimą, możesz uciec przed zgiełkiem miasta do centrów handlowych i muzeów Podziemnego Miasta. TORONTO „To taki kanadyjski Nowy Jork” – twierdzi Harold. To tutaj znajduje się druga najwyższa wolnostojąca wieża. Tutaj też mieści się drugi największy podziemny kompleks handlowy. Wreszcie, tutaj znajdziemy najdłuższą ulicę w całej Kanadzie. Bycie „dużym” w Kanadzie to duża sprawa – szczególnie tutaj, w piątym pod względem wielkości mieście Ameryki Północnej. „Żeby obejrzeć panoramę całego miasta, najlepiej wybrać się na szczyt wieżowca CN Tower” – radzi Harold. Można się stąd przekonać, jak atrakcyjne jest to miasto, i to na wiele sposobów: ponad połowę dwuipółmilionowej metropolii stanowią imigranci, mieszkający w swoich „narodowych” dzielnicach: Greektown, Little Italy, Koreatown, Roncesvalles Village, Little India i Chinatown. Spróbujcie lokalnego piwa w historycznej dzielnicy gorzelniczej. Wybierzcie się na mecz ligi baseballu, hokeja albo koszykówki. Popłyńcie promem z nabrzeża Queens Quay na wyspy Toronto Islands, albo przeznaczcie cały dzień na wycieczkę nad wodospad Niagara, około 115 kilometrów od granicy ze Stanami Zjednoczonymi. W Kanadzie ludzie szaleją na punkcie dwóch legendarnych drużyn: Montreal Canadiens i Toronto Maple Leafs. Do grona kanadyjskich zespołów dołączyły później kolejne: Vancouver Canucks, Calgary Flames, Edmonton Oilers, Ottawa Senators i Winnipeg Jets, wzmacniając kanadyjską ekspansję w tej dyscyplinie sportu. Oddajmy znów głos Haroldowi: „Hokej to nasz sport narodowy, na każdym poziomie. W Kanadzie nie mieszka tylu ludzi, żebyśmy mogli kibicować tak wielu ligom sportowym, jak w Stanach Zjednoczonych. Ale kochamy nasz hokej” – mówi Harold von Kursk.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

FILADELFIA TO DO TEGO MIA STA PRZENIESIONO Z NOWEGO JORK U STOLICĘ USA W 1790 ROKU. NAJWAŻNIEJSZYM OŚ W KRAJU BYŁO JED RODKIEM POLITYCZNYM NAK TYLKO PRZE Z DZIESIĘĆ LAT, DO CZASU PR ZENIESIENIA STOL ICY DO WASZYNGTON U

iedy Amerykanie myślą o kanadyjskim sporcie, pierwsze pytanie, które przychodzi im do głowy brzmi: „Co tam jest?”. Nie dajcie się jednak zwieść pozorom – nasi kuzyni z północy naprawdę mają sport. Nazywa się hokej. Kanadyjczycy nie mają żadnej drużyny w futbolowej lidze NFL, ale już MLB u nich jest. Pozwólcie, że zacytuję mojego przyjaciela i pisarza, mieszkającego w Montrealu Harolda von Kursk: „Trzeba Kanadyjczykom oddać honor i wspomnieć, że mają jeden zespół baseballowy”. Mowa o Toronto Blue Jays. No dobra, więc wspominam o nich. Co więcej, to cholernie dobra drużyna, jak na to wyjątkowo chłodne miasto. W 1993 roku wygrali rozgrywki World Series, pokonując w finale – niech to diabli! – moich ukochanych Atlanta Braves. Harold nie znosi Blue Jays. Od dziecka kibicował drużynie Montreal Expos, która w 2005 roku przeniosła się do Waszyngtonu, zmieniając nazwę na Nationals. Poproszony o wymienienie najlepszych pod względem sportowym miast Kanady, Harold wymienił trzy: kosmopolityczne i piękne Toronto i Montreal, dorzucając do tego jeszcze Vancouver.

time out

5 najlepszych scen sportowych

/ 150 /

1. TRENING W ROCKYM. Jedna z najsłynniejszych sekwencji w historii kina. Nawet jeśli ktoś nie oglądał Rockiego to ten fragment filmu kojarzy. W tle rozbrzmiewa piosenka Eye of the tiger. Inspiracja nie tylko dla sportowców, ale dla wszystkich, którzy chcą coś w życiu osiągnąć. 2. PRZEMOWA ALA PACINO. Męska gra. Polscy trenerzy powinni ją znać na pamięć. Pacino gra trenera Miami Sharks. Przed najważniejszym meczem musi natchnąć zawodników do zwycięstwa. „Albo zwyciężymy jako zespół albo zginiemy jako jednostki. Taki jest futbol”, mówi z pasją. 3. MECZ USA – ZSRR w filmie Cud w Lake Placid. Rok 1980. Zimowa Olimpiada w Lake Placid. W finałowym meczu rozgrywek hokejowych USA pokonują ZSRR. Grany przez Kurta Russella trener płacze w tunelu prowadzącym na lodowisko. Z offu słyszymy jego głos: ci młodzi zawodnicy dali swojemu narodowi nie tylko marzenia, ale też wiarę w zwycięstwo.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

4. GRA W KOSZYKÓWKĘ w Locie nad kukułczym gniazdem. Najdziwniejszy mecz koszykówki w historii kina. Jack Nicholson gra w kosza siedząc na ramionach pacjenta szpitala psychiatrycznego. Wcześniej uczy grać swojego przyjaciela Wielkiego Wodza. Bez skutku. Pacjent, na którym siedzi Nicholson, szybko się męczy i mecz musi zostać przerwany. 5. FINAŁOWY WYŚCIG w filmie Niepokonany Seabiscuit. Film oparty na faktach. Seabiscuit w latach trzydziestych był niepokonanym koniem wyścigowym. Dosiadał go John Polard, którego gra Tobey Maguire. W ostatniej scenie widzimy, jak wygrywa prestiżowe zawody. Zwolnione tempo pozwala docenić piękno wyścigów konnych.

W HOLLYWOODZKICH FILMACH O SPORCIE PRAWIE ZAWSZE CHODZI O COŚ WIĘCEJ. CZY JEST TO ROCKY, WŚCIEKŁY BYK CZY MĘSKA GRA, SPORT JEST TYLKO PRETEKSTEM DO MÓWIENIA O WAŻNYCH SPRAWACH. PATETYCZNIE I Z ROZMACHEM. TAKI JEST SPORTOWOFILMOWY AMERICAN DREAM Tekst: Leszek ˚ukowski 1. MISTRZOWSKI RZUT (1986) Mało znany w Polsce film o koszykówce. Jest rok 1954. Do małej miejscowości w stanie Indiana przyjeżdża trener koszykówki. Jest małomówny i tajemniczy, ale na koszykówce zna się jak mało kto. Zaczyna trenować słabą miejscową drużynę. Postanawia doprowadzić ją do mistrzowskiego poziomu. Trenera zagrał Gene Hackman. W rolę jego asystenta alkoholika wcielił się Dennis Hopper. Za tę rolę był nominowany do Oscara. Scenariusz oparto na faktach. Amerykańscy krytycy uważają Mistrzowski rzut za jeden z najlepszych sportowych filmów, jaki kiedykolwiek powstał. Kopia filmu znajduje się w bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych jako ważne dzieło z punktu widzenia kultury i historii sportu. 2. BYKI Z DURHAM (1988) „Moją religią jest baseball” mówi główna bohaterka filmu grana przez Susan Sarandon. Tak mogłoby powtórzyć za nią kilka milionów Amerykanów. O tym najpopularniejszym w Stanach sporcie opowiada film Byki z Durham. Tytuł jest jednocześnie nazwą drugoligowej drużyny baseballowej. Jej dwaj gwiazdorzy grani przez Kevina Costnera i Tima Robinsa rywalizują ze sobą na boisku i w życiu prywatnym. Walczą o względy pięknej Annie, maskotki zespołu granej przez Sarandon. Reżyser Ron Shelton sam w młodości był zawodowym graczem. W filmie jest scena, która powstała chyba z myślą o polskim widzu nierozumiejącym niuansów baseballu. Jeden z trenerów mówi do swoich zawodników: to prosta gra. Rzucasz piłkę. Odbijasz piłkę. Łapiesz piłkę. 3. PUMPING IRON (1977) Film dokumentalny. Kultowe dzieło dla fanów kulturystyki. Miał olbrzymie znaczenie dla rozwoju tej dyscypliny w Stanach Zjednoczonych. Amerykanie byli zafascynowani głównym bohaterem filmu, pewnym bardzo ambitnym trzydziestolatkiem o egzotycznie brzmiącym nazwisku: Schwarzenegger. Arnolda obserwujemy podczas przygotowań do konkursu Mister Universe. Film pokazuje, jak wiele determinacji i wysiłku wymaga od sportowca kulturystyka. Kamera towarzyszy młodemu kulturyście podczas morderczych treningów. Widzimy, jak budzą się w nim ambicje aktorskie. Po premierze filmu tysiące ludzi w Stanach ruszyło do siłowni. Film pokazał, że kulturystyka może być prawdziwym sportem. Tylko, że prawdziwa walka odwrotnie niż

w innych dyscyplinach, nie odbywa się w dniu zawodów, ale wiele miesięcy wcześniej, podczas ekstremalnie ciężkich treningów. 4. ROCKY (1976) Wstyd nie znać. Idealny przykład filmu sportowego, w którym jest wszystko: pasja, rywalizacja, miłość, przyjaźń, walka i zwycięstwo. Scenariusz napisał Sylvester Stallone. Producenci chcieli go kupić za 350 tysięcy dolarów. Stallone, który miał wtedy na koncie niecałe 100 dolarów i musiał sprzedać psa, bo nie stać go było na karmienie go, nie zgodził się. Powiedział, że sprzeda scenariusz pod jednym warunkiem: on zagra główną rolę. Dalsza część historii jest znana. Olbrzymi sukces filmu. Stallone zostaje mega gwiazdą. Rocky staje się jedną z najbardziej popularnych postaci popkultury. Powstaje jeszcze Getty images

w kt óryc h

ekonomistę, absolwenta Harvardu. Przed przyjściem Beane’a zawodnicy byli oceniani „na oko”. Swój system wprowadził w życie po długiej batalii z konserwatywnymi trenerami. Drużyna zaczęła wygrywać. I to tak skutecznie, że w jednym sezonie wygrała 20 kolejnych meczów. Moneyball w 2012 roku otrzymał pięć nominacji do Oscara, w tym dla najlepszego filmu.

6. KOLOR PIENIĘDZY (1986) Film, który udowadnia, że gra w bilard może być emocjonującym sportem. Nic dziwnego, kiedy za kamerą staje Martin Scorsese, a główne role grają Tom Cruise i Paul Newman. Cruise to młody, zdolny bilardzista grający w podrzędnych barach. Newman to dawny bilardowy mistrz. Postanawia nauczyć młodego wszystkich swoich sztuczek. Po pewnym czasie dochodzi między nimi do konfliktu. Na turnieju w Atlantic City grają przeciwko sobie. Wygrywa Newman. Zwycięzcą był nie tylko w filmie. W 1987 roku za swoją rolę otrzymał Oscara. Cruise wszystkie swoje zagrania w filmie wykonał sam. Po tej roli mógł wystąpić w profesjonalnym turnieju. Kiedy Kolor pieniędzy był na amerykańskich ekranach, w Stanach znacznie wzrosła sprzedaż stołów bilardowych. 7. WŚCIEKŁY BYK (1980) Historia legendy amerykańskiego boksu Jake La Motty. Ten film można streścić w kliku słowach: od pucybuta do milionera i znowu do pucybuta. La Motta w 1949 roku był mistrzem świata wagi średniej. W życiu prywatnym daleko mu było do klasy mistrza. Nie mógł sobie poradzić z zazdrością o swoją piękną żonę. Do tego stopnia, że pobił rodzonego brata, bo podejrzewał go o romans. Boksera zagrał Robert De Niro. W jego brata wcielił się Joe Pesci. De Niro do filmu przygotowywał się, trenując jak prawdziwy pięściarz. Dla żartu zgłosił

rząd zi sp ort 8. ALI (2001) Biografia boksera wszechczasów. W jego rolę wcielił się Will Smith. Film pokazuje wszystkie ważne momenty z życia wielkiego mistrza. Zdobycie złota na olimpiadzie w Rzymie w 1960 roku. Pierwsze mistrzostwo świata jeszcze jako Casius Clay. Słynna, druga walka z Tonym Listonem, którego znokautował w drugiej minucie. Przejście na muzułmanizm i przyjęcie nazwiska Muhammad Ali. Odmowa służby wojskowej. Trudny powrót do boksu. Walki z Joe Frazierem i Georgem Foremanem. Film jest hołdem złożonym mistrzowi. Pokazuje, że pod maską prawdziwego fightera i showmana krył się wyjątkowo wrażliwy człowiek. Obowiązkowa pozycja dla wszystkich fanów boksu. 9. MĘSKA GRA (1999) Futbol amerykański bez cenzury, według Oliviera Stone’a. 162 minuty sportowych emocji. Tytuł idealnie oddaje treść filmu. Głównym bohaterem jest charyzmatyczny trener Tony D’Amato, grany przez Ala Pacino. Reżyser nie otrzymał zgody NFL na wykorzystanie ich loga. Dlatego Pacino prowadzi fikcyjną drużynę Miami Sharks. I musi sobie radzić z problemami na każdym kroku. Niesforni zawodnicy, presja ze strony właścicieli drużyny, kłopoty osobiste. Akcja filmu dzieje się w oszałamiającym tempie. Tak jak mecz futbolu amerykańskiego. Jest głośno, szybko, brutalnie. Trener nie przebiera w słowach. Krytycy skrupulatnie wyliczyli, że słowo „fuck” pada tu 117 razy. W filmie wykorzystano 3 tysiące ujęć. „Męska gra” jest uważana za jeden z najlepszych filmów w historii dotyczących futbolu amerykańskiego.

TIME OUT

time out

9 FILMÓW

KULTOWYCH

5 najlepszych ról sportowców 1. ARNOLD SCHWARZENEGGER. Terminator. Zanim został aktorem, był zawodowym kulturystą. Legenda kina akcji lat osiemdziesiątych. Swojego austriackiego akcentu jako aktor nie pozbył sie nigdy. Wyszło mu to na dobre, bo stał się jego znakiem rozpoznawczym. Wybitnej roli w swojej filmografii nie ma, ale jako Terminator był doskonały. Grał robota i drewniane aktorstwo wpisane było w jego postać. 2. CHUCK NORRIS. WEJŚCIE SMOKA. Można się z niego śmiać, wymyślając kolejne żarty, ale trzeba przyznać, że jego kariera aktorska robi wrażenie. Może nie zagrał roli zasługującej na Oscara, ale kilka filmów z jego udziałem weszło do encyklopedii kina akcji. Na pewno jest to Wejście Smoka, gdzie walczył z samym Brucem Lee.

/ 151 /

5. MONEYBALL (2011) Moneyball to oparta na faktach historia człowieka, który jako pierwszy zastosował komputerowe analizy gry i zawodników w amerykańskim sporcie. Billy Beane w 2002 roku był dyrektorem generalnym baseballowej drużyny Oakland Athletics. Do współpracy zaprosił Paula DePodestę,

się do turnieju bokserskiego na Brooklynie. I kilka walk wygrał. Do legendy przeszły też przygotowania aktora do scen, kiedy La Motta jest bardzo otyły. Przytył kilkanaście kilo, żeby potem zrzucić je do scen sportowych. Film jest czarno biały. Kamera jest z bokserami w ringu. Ostatnia walka La Motty jest zmontowana tak samo jak słynna scena zabójstwa pod prysznicem w Psychozie Hitchcocka. Reżyser chciał, żeby widz zrozumiał, jak bardzo brutalny potrafi być boks. Wściekły Byk zajmuje pierwsze miejsca w wielu rankingach na najlepszy sportowy film wszechczasów. W 1981 zdobył dwa Oscary, za montaż i najlepszą rolę męską.

3. VINNIE JONES. PRZEKRĘT. Zanim został aktorem, był profesjonalnym piłkarzem. Grał m.in. w Leeds United i Chelsea. Na boisku nazywany był brutalem. W filmach najczęściej gra gangsterów. Kontakt ze światem filmowym nie utemperował jego charakteru. W czasie zdjęć do Przekrętu został aresztowany na kilka dni za bójkę w barze. 4. DENNIS RODMAN. RYZYKANCI. W latach dziewięćdziesiątych Denis Rodman był gwiazdą NBA. Grał m.in. w Chicago Bulls, Detroit Pistons czy San Antonio Spurs. Po zakończeniu kariery sportowej zajął się aktorstwem. Jego najbardziej pamiętna rola to handlarz bronią w filmie Ryzykanci. Wystąpił tam obok samego Jeana Claude’a Van Damme’a. 5. MIKE TYSON. KAC VEGAS. Były mistrz świata wagi ciężkiej w boksie od zakończenia kariery do teraz pojawił się w kilkunastu filmach. Najczęściej gra samego siebie i doskonale mu to wychodzi. Tak też było w filmie Kac Vegas. Scena, w której słucha piosenki In the air tonight Phila Collinsa, jest jedną z najzabawniejszych.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

sześć części, ale żadna nie dorównuje oryginałowi. W 1977 roku Rocky zdobywa trzy Oscary, w tym dla najlepszego filmu.

Ch Ch Getty images

NA MARGINESIE

Urodzeni futboliści? Według szacunków prawdopodobieństwo, że mężczyźni wywodzący się z mniejszości pochodzącej z Amerykańskiego Samoa staną się futbolistami jest 56 razy większe niż w przypadku innych Amerykanów.

Gryzie nie tylko Suarez

/ 152 /

Podczas niedawnych MŚ w piłce nożnej Luis Suarez ugryzł podczas meczu grupowego włoskiego obrońcę Giorgio Chielliniego. Władze FIFA zawiesiły go na cztery miesiące. Niestety, w NBA były podobne przypadki. Pierwszym zawodnikiem, którego ukarano za ugryzienie rywala, był Wayne „Tree” Rollins. Ugryzł w środkowy palec Danny'ego Ainge'a tak mocno, że trzeba było założyć kilka szwów.

Największa hokejowa rodzina

Getty images

Louis i Grace Sutter z Viking mieli aż 6 synów, którzy występowali na taflach NHL. Duane, Brent, Brian, Darryl i bliźniaki Ron i Rich grali w latach 1976 – 2001. Między rokiem 1982 a 1987 występowali tam wszyscy w jednym czasie. Brent, Bryan i Darry zostali później trenerami.

Muł z tajnego miejsca Każda z piłek używanych w rozgrywkach MLB pokryta jest mułem, który pochodzi gdzieś z okolic Palmyry w New Jersey. Tajemnicze miejsce, gdzie pozyskuje się ten rodzaj mułu zna tylko jeden człowiek.

Ale kontuzja!

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Jedną z najdziwniejszych kontuzji w historii NBA odniósł występujący w sezonie 1990/91 w Sacramento Kings Lionel Simmons. Otóż musiał udać się do lekarza z powodu urazu ścięgien w nadgarstku. Okazało się, że jest to skutek częstej gry na platformie Nintendo.

Jesień /zima 2014/15 to nonszalancja, komfort, szarości, pudrowe kolory, futra i dużo luzu.

Modne są płaszcze oversize, szerokie swetry i powrót do lat 60. Donna Karan przedstawia modę dla silnej i energicznej kobiety. Wyraziste kolory, futra i klasyczne kroje w awangardowej odsłonie.

AMERYKAŃSKA SZAFA

119

mln dolarów

TIME OUT

Getty images

zarobi Joe Johnson, koszykarz, który w 2010 r. podpisał sześcioletni kontrakt z Brooklyn Nets. Joe ma bzika na punkcie sportowych butów, których ma

400

par

DOROTA WRÓBLEWSKA

Getty images

To właściwie nie garderoba, ale wielki skarbiec. Wejść do niego można tylko z właścicielem, bo zamki otwierają się tylko wtedy, jeśli Johnson zeskanuje w odpowiednim miejscu odcisk swojego palca / 153 /

iek XX nazywany jest stuleciem Ameryki. To czas, kiedy USA imponowały Europie nowoczesnością w designie, odwagą w sztuce i luksusem w modzie. Lata 60. to czas ogromnej rewolucji i przemian. Marylin Monroe, Jacqueline Kennedy, Audrey Hepburn to kobiety, którym przypisuje się wręcz legendarny wpływ na kształt współczesnej mody. Jackie Kennedy wprowadziła modę na duże, okrągłe okulary i słynny kostium w stylu Chanel – w stylu, gdyż chociaż przez lata mówiono, że jest to dzieło Coco Chanel, jednak autorem tego kostiumu był znany amerykański projektant Oleg Cassini. Pierwsza Dama USA miała głowę nieproporcjonalnie małą do swojej sylwetki. W salonie Thomasa Morrissey'a na Upper East Side znaleźli sposób na ukrycie wady i aby zwiększyć objętość, tapirowali jej włosy. Przez zupełny przypadek fryzura Jackie Kennedy zrobiła furorę na całym świecie. Kobiety na potęgę tapirowały swoje głowy, do tego stopnia, że niektóre z nich przypominały chodzące globusy. Jak się okazuje moda na tapir przetrwała lata i jest wciąż aktualna. Można ją dostrzec u naszych rodzimych celebrytek. Fankami tapiru są Edyta Herbuś i Weronika Rosati. Marylin Monroe wprowadziła natomiast modę na obcisłe seksowne bluzki i włosy koloru blond. Podobno farbowała włosy nawet szesnaście razy, żeby dojść z kolorem do idealnego odcienia. Blond był pożądany w każdym salonie fryzjerskim, ale tylko na głowie Marylin Monroe wyglądał perfekcyjnie. W barwnych latach 70. wiele kobiet padło ofiarą mody na fryzury bohaterek słynnego serialu „Aniołki Charliego”. Magia ekranu przeniosła się do salonów fryzjerskich. Kobiety przychodziły ze zdjęciami serialowych bohaterek i chciały się do nich upodobnić. Pasemka na głowie, trwała ondulacja i stawały się na moment podobne do Farrah Fawcett. Moda na pasemka i fryzura w stylu Kate Jackson trwała przez kolejne kilka lat. Moda ta dotarła również do Polski, tylko trochę później – wtedy ja sama jej uległam i postanowiłam wyglądać jak „aniołek”. Efekt był odwrotny do zamierzonego, bo prezentowałam się poważniej od swojej matki. Lata 80. były obfite w popularne, amerykańskie seriale jak „Dynastia” czy „Dallas”, których bohaterki stały się wyznacznikiem stylu dla milionów kobiet. Luksusowe kreacje słynnej Alexis były symbolem wielkiego bogactwa. Na świecie panował power look z „Dynastii”. Saga rodu Carringtonów wywarła ogromny wpływ na modowy obraz lat 80. i ze szklanego ekranu przeniosła się do domów zwykłych kobiet, które marzyły o tym, by stylizować się na elegancką Krystle (Linda Evans) lub seksowną Alexsis (Joan Collins). Zapanowała moda na garsonki, sztuczną biżuterię i przerysowane, szerokie ramiona, które zmieniały społeczne miejsce kobiety na bardziej wyzwolone businesswomen. Okazało się, że kostiumograf Nolan Miller kreował nie tylko postaci w serialu „Dynastia”, ale i ulice Nowego Jorku, Paryża, Mediolanu czy Londynu. Tylko dla potrzeb tego serialu stworzył około 3000 kreacji, które były inspiracją globalną dla wielu domów mody. Lata 80. to czas mody na bogato i nie tylko. Ze Stanów do Europy przybyła kultura punkrockowa. Punk-rock dał ostrego czadu! Nosił się niedbale i straszył żyletkami, agrafkami oraz ćwiekami. Ważna była skórzana kurtka, kamizelka i fryzura na irokeza oraz mocne makijaże. Na przeciwległym biegunie zapanowała moda w stylu disco. Jaskrawe legginsy, ubrania z połyskujących materiałów, zwierzęce wzory i obcisłe spódnice, które dzisiaj możemy znaleźć w sex-shopach. Kicz. Dużo się działo na głowie i szyi. Kolorowe stroje i makijaże z brokatowymi cieniami opanowały dyskoteki. Podobnie jak mokasyny i białe skarpetki, które wypromował Michael Jackson. Dalej inspirowała nas muzyka taka jak hip-hop, seriale typu „Seks w wielkim mieście”, czy reality show, które propagują wyzywający styl życia. Młodzi chłopcy noszą spodnie do kolan, a kobiety inspirowane wizerunkiem Pameli Anderson epatują seksem, powiększając sobie wszystko. Dzięki Ameryce mamy modę na seksbomby i króliczki „Playboya”. Kim Kardashian, Britney Spears czy Paris Hilton imponują całemu światu. Amerykański sen trwa do dziś i odnoszę wrażenie, że nigdy się nie skończy.

w swojej garderobie. Pomieszczenie wygląda jak mały ekskluzywny sklep o powierzchni

NA MARGINESIE

Przepowiedział śmierć W 1974 r. grający wówczas w Atlanta Hawks Pete Maravich w jednym z wywiadów prasowych powiedział: „Nie chcę przez 10 lat grać w NBA i umrzeć na atak serca mając czterdziestkę”. A jednak. Maravich grał przez 10 lat w NBA i zmarł na atak serca w wieku lat 40.

Kapusta Rutha Legenda baseballu, Babe Ruth, miał zwyczaj wkładania pod swoją czapkę liść kapusty. Ochładzało to jego głowę w czasie gry. Liść był wymieniany na nowy co dwa inningi.

Pełny garaż Kolekcjonerem samochodów był Reggie Jackson, który ponad 20 lat grał zawodowo w baseball (w MLB od 1967 do 1987 r.). Uzbierał w sumie ponad 100 samochodów. Niektóre egzemplarze kupił za 500 dolarów – jak Chevrlet Bel Air, do którego miał sentyment, bo takim jeździł, gdy był młody, ale także modele ferrari warte dla kolekcjonerów setki tysięcy dolarów. Duża część tej kolekcji spłonęła podczas pożaru hali, w której były baseballista trzymał swoje skarby. Ocalił 70 wozów.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

producentka pokazów i promotor mody, kultury i sztuki, wykładowca kodu ubioru, business look oraz autoprezentacji

Ch Ch SPOSÓB DATOWANIA WĘGLEM C-14 Amerykanie wymyślili ją w latach 40. Dzięki niej dało się ustalić, że mieszkańcy okolic Lascaux uprawiali zapasy i biegi 17 300 lat temu.

LODÓWKA Pierwszą wymyślił Szkot, William Cullen w 1755 roku (prawie 100 lat przed narodzinami Thomasa Edisona!).

TELEWIZJA Pierwszy na pomysł przekazywania ruchomego obrazu na odległość wpadł w 1884 roku Paul Nipkow, Kaszub z Lęborka. Potem trochę nad tym pracowali Szkoci, Rosjanie, Węgrzy i Japończycy, aż wreszcie w 1928 roku mogła ruszyć pierwsza stacja telewizyjna – WRGB. Powstała w Schenectady w stanie Nowy Jork, w siedzibie General Electric. Aha, firmę General Electric założył… Thomas Edison.

/ 154 /

WINDA ELEKTRYCZNA Elisha Otis w 1852 roku nie tyle wymyślił windę, co przekonał do niej klientów poprzez dodanie automatycznego hamulca, który zatrzymuje wagonik, gdy urwie się lina. Była to tak zwana „winda bezpieczna”. Pierwsze takie urządzenie zainstalowano w czteropiętrowcu przy Broadwayu w Nowym Jorku pod numerem 488.

ŻARÓWKA Zanim Thomas Edison wymyślił w 1879 roku żarówkę, to zrobił to przed nim Brytyjczyk Joseph Swan. A przed nim jeszcze 22 badaczy, którzy też powymyślali żarówki. No ale ok, żarówka Edisona – w odróżnieniu od poprzedniczek – świeciła jasno i długo.

CZIPSY ZIEMNIACZANE

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Ponoć niejaki George Crum wymyślił je w 1853 roku na złość klientowi, który marudził, że frytki są za grube. Ku zaskoczeniu kucharza, klient był zachwycony cienkimi czipsami.

KRZESŁO OBROTOWE Wynalazł je Thomas Jefferson, gdy pisał Deklarację Niepodległości w 1776 roku.

GRY KOMPUTEROWE W 1951 roku angielska firma Ferranti zbudowała komputer Nimrod, którego jedynym zadaniem była obsługa gry Nim. Komputer ważył jedną tonę i do niczego innego się nie nadawał. Trochę jak Playstation. Trudno ocenić, co by Edison na to powiedział.

KUCHENKA MIKROFALOWA W 1945 inżynier Percy Spencer pracował nad radarem mikrofalowym. Zorientował się wtedy, że baton czekoladowy, który miał w kieszeni, stopił się pod wpływem promieniowania. No i powstała kuchenka. Zwana początkowo „radarem do gotowania”.

TIME OUT

PARA BUCH X MASZYNY W RUCH

10 AMERYKAŃSKICH WYNALAZKÓW, BEZ KTÓRYCH NIE SPOSÓB SOBIE WYOBRAZIĆ WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA I 8, KTÓRYCH NIE WYMYŚLILI AMERYKANIE (MIMO ŻE BARDZO PRÓBOWALI) Tekst: Krzysztof Mi´kus

DIABELSKI MŁYN Taka karuzela, ale w pionie. Pierwszy młyn stanął w Chicago w 1893 roku. Mierzył 80 metrów wysokości i miał jakoby przyćmić wcześniejszą o 4 lata, ale wyższą o 220 metrów paryską Wieżę Eiffela.

ŚWIATŁA SYGNALIZACYJNE NA DRODZE. Wymyślił je policjant Lester Wire w Salt Lake City w 1912 roku, choć Anglicy twierdzą, że byli pierwsi – pod Westminsterem w 1868 roku. Ale ich sygnalizacja była gazowa i wybuchła po niecałym miesiącu.

HELIKOPTER Co prawda Thomas Edison zbudował nieudany model helikoptera w 1885 roku, ale jedyna nauka, którą z tego doświadczenia wyciągnął, była taka, że bawełna strzelnicza nie nadaje się jako paliwo lotnicze (o czym boleśnie przekonał się asystent amerykańskiego wynalazcy). Faktycznie helikopter wymyślili bracia Breguet we Francji w 1907 roku.

/ 155 /

TELEFON Tutaj można się kłócić. Bo jakkolwiek pewien Francuz, niejaki Charles Bourseul opisał w tygodniku L’Illustration koncepcję telefonu na ponad 20 lat zanim Alexandrowi Bellowi udało się dodzwonić do Mr. Watsona, to Francuz jednak niczego nie skonstruował. A Bell owszem – telefon (w 1876 roku). Aha, no ale sprawne telefony pojawiły się dopiero po wynalezieniu przez Thomasa Edisona dobrego mikrofonu w 1878 roku.

KLIMATYZATOR Willis Carrier w 1902 roku. Klimatyzator powstał pierwotnie, by regulować wilgotność powietrza w drukarni, w której pracował Carrier.

AMERYKAŃSKICH WYNALAZKÓW, KTÓRE NIGDY NIE PRZYJĘŁY SIĘ W EUROPIE

1. DRIVE-THRU, wszędzie drive-thru. Wszystko można w Ameryce zrobić bez wysiadania z samochodu: wybrać trumnę w zakładzie pogrzebowym, załatwić sobie kredyt w banku, kupić alkohol. 2. BRAK CHODNIKÓW. Po co, skoro wszystko można załatwić z samochodu?

PUŁAPKA NA MYSZY No dobra, nie wiadomo, kto wymyślił pułapkę na myszy, ale wiadomo, kto jako pierwszy ją opatentował: James M. Keep z Nowego Jorku w 1879 roku. Jego pułapka nazywała się „Royal No. 1”.

3. SER DODAWANY DO WSZYSTKIEGO. Żółty, roztopiony ser

RADIO Wiadomo – Marconi w 1895. Edison też coś z radiem kombinował (20 lat wcześniej), ale jakoś zarzucił swoje badania. Niemniej zanim zarzucił, wszystko nad czym pracował opatentował i Marconi musiał te patenty potem kupować.

SAKSOFON Wymyślił go w 1841 roku pewien Belg szukający połączenia cech instrumentów drewnianych i blaszanych. Nazywał się Adolphe Sax. Thomas Edison, gdy w 1912 roku powołał do istnienia swoją wytwórnię płytową, osobiście przesłuchiwał wszystkich muzyków chętnych do wydawania u niego płyt. Włącznie z wirtuozem saksofonu, Rudym Wiedoeftem.

5. FLAGI NARODOWE WSZĘDZIE – na masztach, przed domami, na metkach produktów, na zderzakach samochodów, na księżycu, nawet na urzędach.

6. MEGAKOŚCIOŁY I TELEWIZYJNI KAZNODZIEJE. 7. WYTACZANIE PROCESU KAŻDEMU, kto nie docenia naszej głupoty.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

ZAMEK BŁYSKAWICZNY Gideon Sundback był co prawda Szwedem, ale zamek błyskawiczny wymyślił na terenie Stanów w 1916 roku. I to na zlecenie firmy „Produkcja zamków błyskawicznych”, która istniała już od 15 lat i bardzo chciała w końcu wymyślić to, co obiecywała w swojej nazwie.

pasuje, jak wiadomo, do wszystkiego: makaronu, kotleta, frytek, naleśników. 4. IMPERIALNY SYSTEM MIAR. Trudno pojąć, dlaczego ten przejrzysty i prosty system miar nie przyjął się w innych krajach. Jedna mila to 8 furlongów. Jeden furlong to 660 stóp, stopa zaś to 12 cali. A więc 7920 cali to jeden furlong. Tona amerykańska zaś to 2000 funtów, które z kolei dzielą się na 16 uncji wagi. 32 uncje płynu to jedna kwarta amerykańska. A cztery kwarty to galon. Inaczej mówiąc, na jeden galon wchodzą 132 uncje. Nic prostszego.

Ch Ch

time out

/ 156 /

Getty images

DZIEWCZYNY Z SĄSIEDZTWA Tekst: Jagoda Mytych Cheerleaderka to blond piękność z college’u, która chodzi z kapitanem drużyny futbolowej, a w horrorach zwykle umiera pierwsza. Dlaczego? Bo poza urodą, nie grzeszy inteligencją. Takie myślenie to jednak stereotypy. Czy wiecie, że pierwszym cheerleaderem był mężczyzna? Amerykanin Mark Peebles na uniwersytecie w Minnesocie, stworzył specjalne zestawy okrzyków na różne mecze. Peebles sam przewodził tłumowi kibiców z University of Minnesota (UOM), ale to jego uczelniany kolega – Johnny Campbell – zapisał się w historii jako pierwszy oficjalny cheerleader. 2 listopada 1889 roku zorganizował specjalny zespół,

który nadawał ton kibicowaniu. Początkowo była to dyscyplina zarezerwowana wyłącznie dla mężczyzn. W 1923 roku do drużyn cheerleaderskich dołączyły pierwsze kobiety, by w czasie trwania drugiej wojny światowej, zupełnie zdominować ich składy. Pierwsze uniformy cheerleaderek nie miały jednak nic wspólnego ze znanymi dziś i zakodowanymi w popkulturze kusymi spódniczkami: były to sięgające kostki spódnice i uczelniany pulower. Początkowo przynależność do profesjonalnie dopingującej drużyny wiązała się z byciem studentem określonej uczelni, ale już pod koniec lat 40. takie zespoły zaczęły funkcjonować również niezależnie od struktur akademickich. Dziś ponad 80 proc. publicznych szkół w USA ma

PODRÓŻE W CZASIE CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

MODEL PUMA XS850 ZOSTAŁ REAKTYWOWANY JAKO WSPOMNIENIE LAT 90. I TRENDÓW, KTÓRE DZIŚ WRACAJĄ DO ŁASK. JAKO JEDNA Z IKON ZNAJDUJE SIĘ W KOLEKCJI PUMY NA JESIEŃ-ZIMĘ 2014 Sztandarowe fasony Trinomic zostały zmodernizowane lekkimi materiałami, wzbogacone pianką oraz siatką i ulepszone podeszwą z bieżnikiem.

Sześciokąt do sześciokąta, oryginalna kolorystyka z odblaskowo różowym wykończeniem, oryginalne tłoczenia i słynna pięta, opracowana specjalnie dla tych butów.

swoje zespoły cheerleaderskie, co przekłada się na ponad 3,4 mln zarejestrowanych cheerleaderów i cheerleaderek. Moda na tę aktywność szybko rozniosła się po świecie i dziś mamy 4,5 mln członków zespołów cheerleaderskich w 79 krajach. Popularną cheerleaderką była w czasach szkolnych Rachel (Jennifer Aniston) z „Przyjaciół” i Jackie (Mila Kunis) z „Różowych lat siedemdziesiątych”. Jeszcze bardziej imponująca jest lista gwiazd, które naprawdę trenowały „cheer”: Madonna, Renée Zellweger, Sandra Bullock, Cameron Diaz, Miley Cyrus i oczywiście najbardziej amerykańska ze słynnych amerykańskich „dziewczyn z sąsiedztwa” Jennifer Lawrence.

Technologia Visible, amortyzująca podeszwa Trinomic, opierająca się na systemie sześciokątnych segmentów, przypominających kształtem plastry miodu. Ich zapadanie i rozszerzanie zapewnia amortyzację, elastyczność i stabilizację.

Inspirację z lat 90. charakteryzują odblaskowe kolory i abstrakcyjne wzory. Były to bowiem czasy hip-hopu i noszenia na co dzień ubrań sportowych.

NA MARGINESIE

Cheerleaderki – naukowcy

TIME OUT

Getty images

Od kilku lat istnieje grupa „Science Cheerleaders”, która gromadzi panie łączące pasję dopingowania z zamiłowaniem do nauki. Ekipa składa się z byłych cheerleaderek zarówno z NFL jak i NBA. Jej założycielką jest Darlene Cavalier, z Philadelphia 76ers. Obecnie w grupie są reprezentantki 18 zawodowych zespołów.

Tylko raz w ciągu 20 lat Liderem klasyfikacji najskuteczniejszych zawodników w NBA jest Kareem Abdul Jabaar. Zdobył łącznie 38 387 punktów. W ciągu ponad 20-letniej kariery TYLKO RAZ trafił za 3.

W 1960 ROKU SŁYNNĄ TELEWIZYJNĄ DEBATĘ KENNEDY-NIXON, MIAŁ WYGRAĆ JFK, DLATEGO, ŻE LEPIEJ PREZENTOWAŁ SIĘ NA EKRANIE. 35. prezydent Stanów Zjednoczonych uwielbiał grać w golfa, a podczas studiów na Harvardzie pływał. Sport i polityka idą więc w parze. Nic dziwnego, że kandydaci na prezydentów uczęszczają na siłownie i zrywają się z łóżka na poranny jogging, ale które z dotychczasowych głów amerykańskiego państwa naprawdę pasjonowały się sportem i jakim? NAJWIĘKSZY POTENCJAŁ JAKO SPORTOWIEC PRZEJAWIAŁ GERALD FORD (1913-2006). Był kapitanem futbolowej drużyny na University of Michigan, uczelni szczycącej się sportowymi tradycjami. Grał tak dobrze, że dwukrotnie zaproponowano mu zawodową karierę. Ponadto grał w tenisa, biegał i pływał. Dużo się też mówiło o jego umiejętnościach golfowych – raczej w szyderczym tonie: „Znalezienie Jerry’ego Forda na polu golfowym nie stanowi problemu – wystarczy podążać za rannymi”. JAK WIADOMO, BARACK OBAMA JEST MIŁOŚNIKIEM KOSZYKÓWKI. W szkole średniej był rezerwowym podczas mistrzostw stanowych. Rzucanie do kosza to także jego sposób na odreagowanie politycznych stresów. W dniu swoich pierwszych wyborów zagrał z przyjaciółmi. Pięć lat później, podczas reelekcji do towarzyskiego meczu zaprosił jedną z legend NBA, Scottiego Pippena. „Dziwnie było grać z prezydentem w dniu wyborów. Zwykle każdy się zastanawia, co kandydat robi w takim ważnym

dla niego dniu. A ja spotkałem go bez garnituru i grałem z nim w kosza. Będę o tym opowiadał swoim dzieciom” – wspominał Pippen. W kosza grał także Jimmy Carter, jednak w czasie prezydentury przerzucił się na jogging.

/ 157 /

Manon Rhéaume jest jedyną kobietą, która zagrała w zespole z ligi NHL. W roku 1992 wystąpiła w barwach Tampa Bay w pokazowym meczu przedsezonowym przeciwko St. Louis Blues, a rok później w podobnym spotkaniu przeciwko Boston Bruins.

Granat dla baseballistów

HISTORYCZNI POPRZEDNICY OBAMY MIELI BARDZO RÓŻNE UPODOBANIA SPORTOWE. XIX-wieczni prezydenci uprawiali raczej klasyczne „męskie” sporty jak krykiet (Rutherford B. Hayes) czy bilard (John Q. Adams, Chester A. Arthur i James Garfield). Specjalnie dla Franklina Roosevelta w Białym Domu zbudowano basen. Prezydent pływał w ramach terapii po ataku polio. Choroba sparaliżowała go od pasa w dół, jednak dzięki intensywnej rehabilitacji był w stanie ustać na własnych nogach i tak wygłaszał większość swoich przemówień. Pokój, w którym za jego kadencji był basen, dziś służy za salę konferencyjną na spotkaniach z mediami. Richard Nixon zasłynął z kolei wzbogacając Biały Dom o miejsce do gry w kręgle.

W czasie II wojny światowej opracowano granat, który miał ten sam kształt i wielkość, co piłka do baseballu, by żołnierzom, którzy w dzieciństwie uprawiali ten sport, łatwiej było go używać.

RONALD REAGAN ZANIM ZOSTAŁ PREZYDENTEM I ZANIM ZOSTAŁ AKTOREM – PRACOWAŁ JAKO RATOWNIK. Miał ponoć uratować 77 osób, a dodatkowo wygrać kilka zawodów pływackich. Uznanie należy się też George’owi W. Bushowi, który w wieku 43 lat ukończył maraton. Bushowi przypadło w udziale też jedno z najbardziej podniosłych wydarzeń sportowo-prezydenckich: niecałe dwa miesiące po atakach z 11 września, wyszedł na Yankee Stadium w kamizelce kuloodpornej ukrytej pod kurtką baseballową i wykonał perfekcyjny pierwszy rzut.

NFL wymaga, by boiska budowane były w taki sposób, że słońce nie może przeszkadzać w grze. Stąd najczęściej płyta położona jest w kierunku północ – południe, ewentualnie w układzie gwarantującym cień.

Ten to miał pecha W 1957 r. Richie Ashburn tak odbił piłkę, iż ta uderzyła w jednego z widzów, łamiąc mu nos. Po kilku minutach Ashburn ponownie trafił tego samego widza, który ze stadionu został tym razem wyniesiony na noszach.

Północ – południe

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

WYSPORTOWANY JAK PREZYDENT

Jedyna w NHL

Ch Ch

insideout time the game

/ 158 /

I K A M S Y Z PR AMERYKI 1. INDYK – Król Dnia Dziękczynienia wymaga specjalnego traktowania, a więc na stół wjeżdża starannie upieczony wraz ze specjalnie przygotowanym nadzieniem. W tej kwestii panuje duża dowolność, od nadzienia przygotowanego z chleba kukurydzianego i przypraw, po bardziej skomplikowane z orzechów, kasztanów, a nawet owoców. Więcej o Dniu Dziękczynienia oraz sposobie przygotowania indyka na stronie 160.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

4. KRĄŻKI CEBULOWE Smażone na głębokim tłuszczu półcentymetrowej grubości plastry cebuli są idealnym dodatkiem do piwa. Obtoczone ciastem, które można urozmaicać pikantnymi dodatkami, a nawet… sosem barbecue zmieszanym z maślanką.

7. HOCOLATE CHIP COOKIES, czyli po prostu słynne amerykańskie ciasteczka – ciasteczka niemal narodowe – z kawałkami czekolady, lekko kruche, maślane, koniecznie z kombinacją białego i brązowego cukru.

2. POPCORN Amerykanie do badań nad prażoną kukurydzą zaprzęgli nawet naukę. Wyniki przyniosły spore zaskoczenie: popcorn pod pewnymi względami okazał się zdrowszy od… warzyw i owoców, ze względu na wysoką zawartość przeciwutleniaczy. Nie miało to jednak przełożenia na jego popularność, bo i tak trudno sobie wyobrazić wydarzenie sportowe bez kubełków z biało-brązowymi grudkami, posypanymi solą lub polanymi karmelem.

5. RUBEN SANDWICH – odmiana kanapki, do jej wnętrza Amerykanie kładą wołowinę, ser i kapustę, a całość okraszają gęsto sosem z tysiąca wysp. Ojcem kanapki ma być Ruben Kulakofsky, imigrant z Litwy, właściciel sklepu spożywczego w Omaha w Nebrasce. Sandwicha miał stworzyć w 1920 roku, kiedy grał w pokera w hotelu Blackstone.

8. HOT-DOG Absolutny król przekąsek kojarzony ze Stanami Zjednoczonymi. Tymczasem jego rodowód wywodzi się z Niemiec (w oryginale występowała frankfuterka) i za Ocean przywieźli go europejscy emigranci. Na amerykańskich ulicach podawany jest zazwyczaj w najprostszej wersji, bez zbędnych dodatków, czyli kombinacja bułka/parówka lub kiełbaska/ketchup lub musztarda. Trafił nawet do tak eleganckiego sportu, jakim jest tenis. Na US Open kosztuje około 5 dolarów, na finale Super Bowl, w wydaniu full wypas, już około 13.

3. MEATLOAF – pieczeń z mięsa mielonego uformowana w bochenek chleba i krojona jak on. Amerykanie jedzą m.in. kanapki z pieczenią. W USA popularność dość taniego mięsa mielonego wzrosła w czasach Wielkiego Kryzysu. W kanapce czy sote jedzona z sosem, a najlepiej keczupem.

6. CHIPSY Często różnią się od tych preferowanych w Europie. Zresztą jedna z najpopularniejszych historii mówi, że wymyślił je amerykański kucharz George Crum, gdy zirytował się na klienta mającego zastrzeżenia do sposoby podania ziemniaków. Wściekły mistrz patelni pokroił je na cieniutkie plasty, po czym wrzucił do gorącego oleju, co okazało się strzałem w dziesiątkę. Ziemniak bywa jednak banalny, więc na stadionach w różnych stanach można dostać m.in. chipsy kukurydziane, a także np. z fioletowej kukurydzy, co podobno dziwniej brzmi niż smakuje.

9. PO'BOY – Kanapka „poor boy”, czyli biedny chłopiec, przez mieszkańców Luizjany, gdzie powstała wymawiana po'boy. Oryginalna kanapka wypełniona krewetkami była ulubioną przekąską biedaków z Nowego Orleanu. Tradycyjna jest długa na 30 centymetrów, oprócz krewetek można w niej znaleźć też ostrygi, albo kraby, rzadziej mięso: pieczeń, pikantne kiełbaski, albo pierś z kurczaka.

15. PEANUT BUTTER SANDWICH – taki amerykański odpowiednik naszej kanapki z masłem czekoladowym, tylko zdecydowanie bardziej zakorzeniony w amerykańskiej tradycji. Taki sandwich, z dodatkiem bananów, był ulubioną kanapką Elvisa Presleya.

16. BANANA SPLIT – deser powstały z lodów – waniliowych, czekoladowych i truskawkowych – umieszczonych pomiędzy przepołowionym wzdłuż bananem. Całość polana sosem z ananasa, a lody – sosem czekoladowym. Do tego dodajmy jeszcze pokruszone orzechy włoskie i bitą śmietanę.

13. BAKED BEANS – po prostu fasolka duszona w sosie, sprzedawana najczęściej w wersji gotowej do spożycia – trzeba tylko podgrzać – w puszkach. W USA podawana często z sosem barbecue.

17. KEY LIME PIE – czyli po prostu ciasto cytrynowe, wypiekane już pod koniec XIX wieku w Key West na Florydzie. Ciasto wykonane jest na kruchym spodzie z herbatników, powstaje z masy przygotowanej z mleka skondensowanego, żółtek i soku limonkowego.

18. JERKY – suszona wołowina. Przekąska pikantna, albo słona. To pokrojone na podłużne kawałki, wcześniej suszone albo wędzone i oczyszczone z tłuszczu mięso wołowe.

TIME OUT kartka z...

20. COBB SALAD – sałatka z mieszanki sałat, awokado, pomidorów, jajek, sera i kawałków kurczaka, polana dressingiem. Wynaleziona w 1937 roku przez Boba Cobba, właściciela restauracji Brown Derby.

21. AMBALAYA – danie powstałe w wyniku fuzji kuchni hiszpańskiej, francuskiej oraz wpływów afrykańsko-indiańskich, jej pierwowzorem mogła być hiszpańska paella. Potrawa składa się z ryżu z dodatkiem cebuli, papryki i pomidorów, ale dodatki mogą być różne, np. może to być mięso albo ryba. Nieodłączna przyprawa to tabasco.

11. BARBECUE RIBS – czyli amerykański przysmak, królujący też na polskich stołach: grillowane żeberka.

12. APPLE PIE – ot ciasto owocowe, taki nasz jabłecznik, tyle że w postaci tarty, często podawanej z dodatkiem bitej śmietany lub lodami. Danie do Ameryki miało przywędrować wraz z pierwszymi kolonizatorami oraz ziarnami jabłoni z Wysp Brytyjskich (w Anglii apple pie miało być znane już w XIV wieku), ale to w USA stało się potrawą niemalże narodową i symbolem amerykańskiego dobrobytu. Amerykańscy żołnierze pytani, dlaczego poszli na drugą wojną, odpowiadali: walczyć dla mamy i za apple pie.

19. SKRZYDEŁKA KURCZAKA Koniecznie w kubełku, i najlepiej tak, jak Amerykanin lubi najbardziej, czyli bez końcówek. Poza tym można już zaszaleć: na słodko, na ostro, z panierką, w sosie, bez sosu, karmelizowane, pieczone, smażone. Niemal każdy chwyt jest dozwolony.

/ 159 /

10. CHEESEBURGER – tu zaskoczenia brak: hamburger z żółtym serem. Pierwszy został stworzony w 1924 roku przez Lionela Sternbergera, który chcący lub nie, wrzucił plaster sera na rozgrzanego na grillu hamburgera. Ot, cała historia.

14. NEW ENGLAND CLAM CHOWDER, czyli zupa z małży. Przywieziona do USA przez katolickich imigrantów, którzy w piątki nie jedli mięsa. Oprócz małży w bulionie pływają ziemniaki pokrojone w kostkę, może też być cebula.

22. TWINKIES – biszkopt z kremowym nadzieniem. Ciasteczka zostały wynalezione w Illinois w 1930 roku, za ich ojca uważa się Jamesa Dewara. Oryginalne wypełnione są kremem bananowym, na waniliowy został zastąpiony jedynie w czasie II wojny światowej, gdy banany były niedostępne.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

ROWIE, SPORT TO ZODENERGIA, ZDROWIE T … JEDZENIE, ENERGIA TOOWE BYĆ NIE KTÓRE ZDR YRAŹNIEJ TAKA MUSI. NAJWBLISKA JEST FILOZOFIA WDZIWEGO SERCU PRAAMERYKAŃSKIE KIBICA, BO E PRZEKĄSKI STADIONOWŚCI NIE MIESZCZĄ W WIĘKSZOGORIACH FITNESS SIĘ W KATE

Ch Ch

time out

ŚWIĘTO DZIĘKCZYNIENIA Obiad spożywany w Święto Dziękczynienia, obchodzone w USA w czwarty czwartek listopada na pamiątkę pierwszego dziękczynienia, które miało się odbyć 1621 roku w Plymouth, upamiętnia osadników, którzy przeżyli pierwszą zimę w Ameryce po przybyciu ze Starego Kontynentu. Choć dokładne menu trzydniowej uczty nie jest znane, to dokumenty sugerują, że na stole pojawiły się indyki. Szacuje się, że Amerykanie zjadają w święto około 45 mln indyków – obok są szynka, makaron z serem, fasolka, placek dyniowy, słodkie ziemniaki i sos żurawinowy. W 1863 r. prezydent Abraham Lincoln ogłosił Święto Dziękczynienia świętem narodowym, obchodzonym co roku w czwarty czwartek listopada.

/ 160 /

Getty images

CHAMPION ///// maj - lipiec 2014

UPIECZ SOBIE INDYKA Przed włożeniem do piekarnika należy go dokładnie wymyć i wysuszyć, a następnie od zewnątrz jak i od wewnątrz natrzeć mieszanką ziół suszonych i świeżych połączonych z oliwą, z dodatkiem soli i pieprzu. Na mieszankę ziół najczęściej składają się: suszony majeranek i tymianek (po pół łyżeczki) oraz około 4 łyżek posiekanego szczypiorku, rozmarynu, majeranku i tymianku. Następnie nadziewamy ptaka i wkładamy do piekarnika. Indyka pieczemy 10 minut w piekarniku nagrzanym do 220 stopni. Po 10 minutach należy zmniejszyć temperaturę do 180 stopni, nakryć indyka luźno folią aluminiową i piec przez około 3,5 godziny. Najbardziej znanym dodatkiem do indyka jest sos żurawinowy. Do przygotowania go potrzeba szklanki wody, szklanki cukru oraz 4 szklanek mrożonej żurawiny. Składniki należy połączyć i doprowadzić do wrzenia, a następnie gotować na wolnym ogniu przez około 10 minut, od czasu do czasu mieszając.

CZY WIESZ, ŻE SŁYNNA MARKA STOCK OBCHODZI 130-LECIE ISTNIENIA? TO WŁAŚNIE Z TEJ OKAZJI STOCK PRESTIGE VODKA, WPROWADZIŁA SPECJALNĄ EDYCJĘ LIMITOWANĄ, W UNIKALNEJ CZARNEJ BUTELCE. JUBILEUSZE, SZCZEGÓLNIE TAK ZACNE, WYMAGAJĄ PRZECIEŻ ODPOWIEDNIEJ OPRAWY To pierwsza wódka czysta w historii firmy. Stock Prestige zachowała wszystko to, co charakteryzuje produkty marki Stock. To przede wszystkim doskonały gatunek, który jest głównym wyznacznikiem produktów z fabryk Stocka. Klienci kupując tę markę, nabywają znaną i doskonałą jakość. Ubrana w wysmakowaną czerń jest niepowtarzalnym upominkiem dla koneserów trunku jak i lubiących nietuzinkowy design konsumentów. Jej walory docenili też jurorzy międzynarodowych konkursów smaku i jakości. Najwyższe wyróżnienia i słowa uznania popłynęły z wielu krajów europejskich czy Stanów Zjednoczonych. 130-letnia historia rozpoczęła się w 1884 roku. W niewielkim portowym mieście we Włoszech została wyprodukowana pierwsza partia brandy sygnowanej nazwiskiem Stock.

Imperium Stocka, jakie znamy w obecnej postaci, nie powstało od razu. Marka ma bardzo ciekawe początki, a swoje powstanie zawdzięcza młodemu, przedsiębiorczemu mężczyźnie z Dalmacji – Lionello Stockowi. Ten zaradny człowiek dopatrzył się szans na własny biznes w nieszczęściu Francuzów, którym pod koniec XIX w. winne uprawy dziesiątkowała nieznana w Europie odmiana mszycy. Wtedy do produkcji znanych francuskich koniaków zaczęto używać winogron sprowadzanych właśnie z Włoch. Kiedy młody Stock podpatrzył załadunek włoskich owoców na statki, postanowił założyć własną destylarnię, która produkowałaby prawdziwie włoskie koniaki. W 1884 roku pierwsza partia wyjechała z fabryki w portowym miasteczku Triest. Z biegiem lat destylarnia zasłynęła produkcją znakomitej brandy „Stock 84” – wiodącego produktu marki, który obecnie znany jest i doceniany na wszystkich kontynentach. Mała fabryczka szybko stała się za ciasna, by sprostać zapotrzebowaniu rynku. Lionello musiał myśleć o budowaniu nowych destylarni, które wytwarzały trunki sygnowane coraz bardziej rozpoznawalną marką Stock. Kolejne fabryki powstawały w Europie, obu Amerykach i Afryce, a w portfolio pojawiały się nowe produkty.

20-50 TYS. czynsze/komorne

START

400 miliardów dolarów

TIME OUT / 161 /

200 TYS. raty kredytu hipotecznego 100-200 TYS. urządzanie domu

300 TYS. inwestycje w akcje, obligacje itp.

2,5 MLN podatki (w niektórych stanach ta suma może być mniejsza, bo nie wszędzie są podatki stanowe)

S. i TY datk 0 y 25 e w n n i

TO CAŁKOWITA SZACOWANA WARTOŚĆ AMERYKAŃSKIEGO PRZEMYSŁU SPORTOWEGO. TO JEDNA Z GAŁĘZI, KTÓRA PRZYNOSI NAJWIĘKSZE DOCHODY W GOSPODARCE. OKOŁO 7% TO PIENIĄDZE PRZEZNACZONE NA REKLAMĘ. PÓŹNIEJ SĄ M.IN. WYNAGRODZENIA. TRZEBA PAMIĘTAĆ, IŻ OPRÓCZ OTRZYMUJĄCYCH BAJOŃSKIE GAŻE SPORTOWCÓW, UDZIAŁ W ZYSKACH MAJĄ TEŻ M.IN. TRENERZY, TERAPEUCI, WŁAŚCICIELE KLUBÓW I WIELE OSÓB ZATRUDNIONYCH PRZY DRUŻYNACH. W BRANŻY SPORTOWEJ ZATRUDNIONYCH JEST OK. 3 MLN AMERYKANÓW, CZYLI 1% POPULACJI

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

100 TYS. biżuteria

➪

50 TYS. wino, kobiety i śpiew

100 TYS. kucharz 100-200 TYS. inwestycje ryzykowne – np. w restauracje, kluby

50 TYS. ochrona

50-150 TYS. wydatki na rodzinę

250 TYS. prowizja dla agenta

DO LA RA

20-30 TYS. osobisty masażysta

100-200 TYS. jedzenie, ubrania

i S. iec a) TY z m 0 a d je 10 y n ik 0- ent odn im w al li za ś (je

250-400 TYS. opłaty menedżerskie

JA IN K CZ IE 5 WY YL IO ZW M D PO TĘ AĆ L DZ A N E RI AM ER OW YK AŃ SK AĆ IE GO

S. TY ody 0 h 10 oc m a s

30-75 TYS. ubezpieczenia

K w to z W wys nas ra am ok ni m cze ery ośc e m ze aga j sta kań i 5 m arzy sw sta zyn ny ski ilio o oje wie dl śre ch nó roc do nie a m dni liga w d zny ch , na ęż e. ch ol m od c czy Am ta aró ko y. o z zn er kie w. ntr ak aw „G yk za cie od Q ań ro nic ” o ski bk i to y w pub yd lik ają ow ał

Ch Ch

time out

STREET FOOTBALL W amerykańskich filmach – takich jak choćby nadawany i u nas serial „Cudowne lata” – można oglądać chłopców grających w uliczny futbol. Uczestnicy zabawy dzielą się na dwie drużyny, najpierw jedna gra w obronie, a druga w ataku, a potem następuje zmiana. Jeśli liczba graczy jest nieparzysta, jeden z chłopców zostaje quarterbackiem na stałe i gra w obu drużynach, gdy są w ataku. Boisko do gry może wynosić od 10 do 50 jardów. Liczba graczy może się wahać od wersji jeden na jednego do dziesięciu na dziesięciu. Zawodnicy nie noszą żadnych ochraniaczy, łatwo więc o jakiś wypadek. Generalnie uważany jest za sport dla prawdziwych twardzieli. Dla tych, którzy obawiają się kontuzji lub tych młodszych, jest wersja łagodniejsza, gdzie do przerwania akcji wystarczy tylko dotknąć zawodnika z piłką (tzw. touch football). Choć grę nazywa się ulicznym futbolem to najczęściej mecze odbywają się w parkach na trawie lub na boiskach piaszczystych.

STREET HOCKEY Wersji tej gry jest wiele. Można grać na ulicy albo na podwórku. Płaski dach domu też nie jest wykluczony. Zawodnicy mogą poruszać się albo jeżdżąc rolkach, albo biegając w sportowych butach. Można grać piłeczką albo krążkiem. Uliczna wersja hokeja ma jak streetball swoją oficjalną wersję. Zwaną „Street and Ball Hockey”. Międzynarodowa federacja tej dyscypliny sportu narodziła się w 1993 r. i co dwa lata organizuje mistrzostwa świata. Tytuły do tej pory zdobywały drużyny z Czech, Słowacji i Kanady. Hokeja ulicznego nie należy mylić z flooreballem, zwanym u nas unihokejem, który narodził się w Szwecji.

GRY ULICZNE CZYLI WIELKI SPORT PO SĄSIEDZKU

/ 162 /

STREETBALL Uliczna wersja koszykówki. Dla niektórych to raczej rodzaj subkultury niż sport. Gra się w niej zazwyczaj na jeden kosz w trzyosobowych zespołach, ale bywają też odmiany w wersji full – na całym boisku przy pięcioosobowych drużynach. W klasycznej wersji streetballa nie ma sędziów, a zawodnicy sami decydują, kiedy był faul. Z tego powodu gra jest bardziej dynamiczna i ostrzejsza. FIBA skodyfikowała streetball w wersję koszykówki tzw. 3x3. Została ona włączona do programu organizowanych przez MKOl młodzieżowych igrzysk olimpijskich. Międzynarodowa federacja koszykówki organizuje co dwa lata oficjalne streetballowe mistrzostwa świata. Ostatnio tytuły wywalczyli Katarczycy i Amerykanie. FIBA zaproponowała nawet, by streetball stał się oficjalnym sportem olimpijskim.

PLAKAT Z TABLETU

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Robert de Niro, Marlon Brando, Bruce Willis, Al Pacino, Russell Crowe oraz Marylin Monroe, to tylko kilka nazwisk największych światowych ikon kina, które Andrzej Pągowski umieścił w serii plakatów pod tytułem „Ikony kina Sony”. Słynny polski grafik swoje dzieło stworzył na tablecie Xperia Z2. – Odpowiedni do grafiki plakatowej format i proporcje, a do tego niezliczone aplikacje graficzne i duża moc obliczeniowa to zalety tabletu Sony. Grafikę komputerową wykorzystuję w swojej pracy od wielu lat, ale przyznaję, że to pierwsze plakaty wykonane w całości na tablecie i zaprezentowane szerokiej publiczności. Miałem obawy, jak wypadną w druku na dużym formacie, ale okazało się, że nawet w potężnym powiększeniu, nie gubimy jakości – tłumaczył artysta.

ZA OCEANEM TO PRZEDMIOT NIEMALŻE KULTU I UWIELBIENIA, W KRAJU NAD WISŁĄ TRAKTOWANY BARDZIEJ PRAGMATYCZNIE, CHOĆ NIE BEZ UZNANIA. W PRAWODAWSTWIE BROŃ BIAŁA, W RZECZYWISTOŚCI BEZ NIEGO ANI RUSZ, BYWA – ŻE NA MECZ, BYWA – ŻE DO SAMOCHODU. ANI TO ZAGADKA, ANI DOWCIP, MOWA TUTAJ O KIJU BASEBALLOWYM. JEGO ZALETY DOSTRZEGAMY WIELKIE, NIE MNIEJSZĄ UŻYTECZNOŚĆ, CAŁKIEM JEDNAK ODMIENNĄ, NIŻ FANI Z USA. NIE BEZ KOZERY ZRESZTĄ W INTERNECIE, POLSKIEJ NONSENSOPEDII, POWSTAŁA NOWA DEFINICJA KIJA RODEM Z AMERYKI Okazuje się bowiem, wbrew temu co sądzą Amerykanie, że przedmiot ów nazywany potocznie bejsbolem „służy do unieszkodliwiania kiboli przeciwnych drużyn (…) Nieodłączny towarzysz każdego dresa. Najczęściej możemy go spotkać na stadionach, ale tylko polskich. Pierwotnie miał służyć do gry w bejsbol, jednak Polacy odkryli mnogość jego zastosowań. Na zachodzie jeszcze takiej broni nie znają”. Niby prawda, ale nie do końca. Pierwszy – dla sportowego kija – praktyczne i związane

NA MARGINESIE

Prywatny dzień

z przemocą zastosowanie znalazł podobno Al Capone, który korzystał z niego nagminnie w zastępstwie dyplomacji w czasach prohibicji w Chicago. Nie gardziły nim także powstające za oceanem młodociane gangi, a jako rekwizyt filmowy, oczywiście mający symbolizować złość, agresję, albo frustrację, wielokrotnie pojawiał się też na ekranie. Ot, chociażby w „Upadku” w rękach kij dzierży Michael Douglas i wywija nim nie gorzej niż kibol znad Wisły. Ale zastosowań dla kija baseballowego może być przecież więcej i niekoniecznie związane z agresją. Jeszcze nie wszystkie odkryliśmy, ale kto wie... Sprawdzi się przecież w zastępstwie... tłuczka do ziemniaków (wyglądem zresztą tłuczek przypomina). Jest też to przedmiot w sam raz na... wyprowadzki. Takie zastosowanie przed kilku laty sprawdziło się na Śląsku – w Bytomiu do wspólnego niszczenia kijami baseballowymi wnętrz knajpy zaprosili jej bywalców właściciele. Większości sprzętów i tak nie potrzebowali, więc sentymenty dosłownie roztrzaskali. Od biedy trzaskać kijem można też w zastępstwie młotka. Sprawdzi się też, choć raczej dla osób marnego wzrostu, jako oparcie, co prawda estetyczną laską nie będzie, ale funkcjonalną na pewno, a już animuszu niejednemu dziadkowi doda aż nadto.

JAK BUT ZAPROJEKTOWANY Z MYŚLĄ O AMERYKAŃSKIEJ KLASIE ROBOTNICZEJ, WKRADŁ SIĘ DO ŚWIATA WIELKIEJ MODY?

TIME OUT

ZASTOSOWAŃ KILKA AMERYKAŃSKIEGO KIJKA

/ 163 /

Getty images

Od 1995 r. istnieje tradycja, że każdy hokeista z drużyny, która sięgnie w danym sezonie po Puchar, może go otrzymać na jeden dzień. Tradycja wyszła od telewizji ESPN, dla której był to element kampanii marketingowej. Wiadomo, że hokeiści używali Pucharu w różnych celach. Ken Daneyko jadł z niego płatki zbożowe, a Dustin Brown pozwolił swoim dwóm starszym synom pić z niego mleko czekoladowe.

Przeciętnie w czasie meczu NFL piłka jest w grze tylko przez 11 minut. Trudno w to uwierzyć? Przecież teoretycznie czas gry to 4 x 15 minut. Ale zawodnicy często próbują oszukiwać i grać na czas. Zwłaszcza w sytuacjach, kiedy do końca jest blisko, a drużyna broni uzyskanej przewagi. Pojedyncza akcja trwa zaledwie 4 sekundy.

Nie miał szczęścia Znany aktor Charlie Sheen kupił w 1996 r. ponad 2,5 tysiąca biletów na mecz MLB na Anaheim Stadium, by złapać home run ball. Wraz z trzema przyjaciółmi zajął aż 20 rzędów, ale miał pecha, w tym dniu nie było żadnego wybicia.

Wszystko zaczęło się w 1952 roku, kiedy Nathan Swartz kupił udziały w bostońskiej firmie The Abington Shoe Company produkującej obuwie. W 1960 roku firma przedstawiła innowacyjną jak na tamte czasy obuwniczą technologię bezszwowego łączenia podeszwy z cholewką, która umożliwiła produkcję całkowicie wodoodpornego obuwia. W 1973 zaprezentowano nowy model – wodoodporne, wytrzymałe Żółte Buty. Właściciele firmy projektując ten model myśleli o stworzeniu obuwia, w którym stopy wszystkich ciężko pracujących mężczyzn pozostałby suche bez względu na warunki pogodowe. Buty testowano w prosty, aczkolwiek skuteczny sposób – pozostawiano je zanurzone na cały dzień w wiadrze wody. Kiedy wracano po nie

kilku godzinach później, wnętrze buta pozostawało całkowicie suche. Pod koniec lat 70. Żółty But pojawił się w znanych amerykańskim centrach handlowych, Bloomingdales i Saks Fifth Avenue, co stało się jego przepustką do świata wielkiej mody i do wypłynięcia na szerokie wody poza USA. W latach 80. Żółty But zawładnął bowiem także Europą. Autentyczność i charyzma Żółtego Buta The Timberland nie przestają inspirować artystów. W salonach marki na całym świecie regularnie pojawiają się limitowane kolekcje Żółtego Buta, które powstają przy współpracy z takimi artystami i markami jak Mark McNairy, Colette, Opening Ceremony, Stussy czy Urban Outfitters. „The Timberland” stał się ikoną w 1973 roku i jest nią do dziś, czyli już ponad 40 lat.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

11 minut gry

/ 164 /

Ch Ch

time out

W AMERYKAŃSKIM TYGLU

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Tutaj wszystko zdarzyć się może. I kariera od pucybuta do milionera. I romans prezydenta z filmową gwiazdą. I wyniesienie na piedestał sztuki kulinarnej prostej bułki z mięsem. I lot człowieka na Księżyc. Bo Ameryka to tygiel nieskończonych możliwości. Dla każdego ambitnego człowieka i dla każdej dobrej marki. Nie ważne skąd jesteś – ważne co potrafisz. Nie ma drugiego tak pięknego tygla na świecie. Warto do niego zajrzeć i chcieć w nim zamieszać – choć na chwilę

TIME OUT 1. BUTY Puma Trinomic XT 1 PLUS white-scuba blue 2. BUTY Trinomic R698 Sport Wn’s 3. KURTKA Puma Fun Graphic Hoodie Fleece 3

/ 165 /

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Ch Ch

time out

1. KASK Fornix Backcountry MIPS, bardzo lekki, z możliwością regulacji wentylacji 2. BUTY Puma Trinomic R698 Sport Wn’s

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 166 /

TIME OUT / 167 /

1. BUTY Puma Trinomic R698 Sport Wn’s

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

2. NARTY Rossignol HERO Elite są mocne, precyzyjne i doskonale wyważone

Ch Ch

time out

1. BUTY Puma Trinomic XT 1 PLUS white-scuba blue 2. KURTKA Puma Fun Graphic Hoodie Fleece 3. BUTY Puma Trinomic R698 Sport Wn’s 4. KASK Fornix Backcountry MIPS, bardzo lekki, z możliwością regulacji wentylacji 5. KURTKA Kjus Ladies FRX Jacket, najbardziej oddychająca w całej kolekcji, utrzymuje suchość niezależnie od pogody 6. NARTY Rossignol HERO Elite są mocne, precyzyjne i doskonale wyważone

/ 168 /

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 169 /

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

TIME OUT

Ch Ch

time out

5 BIOGRAFII Z NBA

4 SPOSOBY NA ŻYCIE PO ŻYCIU

„PHIL JACKSON. 11 PIERŚCIENI” – znakomita opowieść o człowieku z prowincjonalnej Montany, który został najlepszym trenerem w historii NBA, zdobywając 11 mistrzowskich tytułów. Biografia daje wgląd nie tylko w życiorys byłego trenera Michaela Jordana, ale też za kulisy wielkiej koszykówki i w umysł Wielkiego Phila.

WYMYŚLIĆ TRAMPKI

/ 170 /

„SHAQ BEZ CENZURY” – soczysta i świetnie przetłumaczona biografia jednego z największych, najlepszych i najdowcipniejszych koszykarzy w dziejach NBA. Shaq O’Neal bez patyczkowania przelatuje przez swój życiorys, zabierając nas spod kosza na swoim podwórku na największe koszykarskie areny. Niegdysiejsza gwiazda jeziorowców koncentruje się głównie na koszykówce, więc łowcy taniej sensacji nie mają tu czego szukać. „POWINIENEM BYĆ JUŻ MARTWY” – biografia Denisa Rodmana, największego wariata w dziejach NBA nie mogła być nudna. W przeciwieństwie do wspomnień O’Neala, były kolega Jordana z Chicago Bulls koncentruje się na wszystkim, tylko nie na koszykówce. W opowieściach o alkoholowych, narkotykowych i seksualnych libacjach rozmywa się jednak prawdziwa osobowość koszykarza, który chce być widziany wyłącznie jako szalony celebryta.

CHAMPION ///// lipiec - wrzesieƒ 2014

„LEBRON JAMES. KRÓL JEST TYLKO JEDEN?” – profesjonalna i rzeczowa biografia najlepszego aktualnie zawodnika NBA napisana przez akredytowanego przy najlepszej lidze świata dziennikarza Marcina Harasimowicza. „DREAM TEAM” – w 1992 roku Stany Zjednoczone pierwszy raz w historii mogły wysłać na Igrzyska Olimpijskie profesjonalnych zawodników z ligi NBA. Dwunastka, która pojechała wtedy do Barcelony, uważana jest za najlepszą koszykarską drużynę w historii. Jordan, Barkley, Magic Johnson czy Malone roznieśli swoich rywali w pył i proch, nie przegrywając żadnego meczu. Dziennikarz Jack McCallum analizuje nie tylko fenomen wielkiej drużyny sprzed 22 lat, ale także jej wpływ na światową koszykówkę.

KONIEC KARIERY I CO DALEJ? OKAZUJE SIĘ, ŻE WCALE NIE MUSI BYĆ NUDNO W „DRUGIM ŻYCIU” PREZESEM BYĆ ROGER STAUBACH był rozgrywającym Dallas Cowboys (drużyny NFL), z którą zdobył w latach 70. dwa razy Super Bowl (był nawet MVP w jednym z nich). W tych czasach zarobki były jednak dużo niższe niż obecnie. Staubach musiał więc podczas przerwy między sezonami pracować jako pośrednik nieruchomości, miał bowiem na utrzymaniu żonę i trójkę dzieci. Sam przyznawał wtedy, że było to zabezpieczenie w razie kontuzji, aby móc w razie czego utrzymać rodzinę. W 1977 r. założył własną firmę obsługującą rynek nieruchomości. W 2008 r. sprzedał ją za 640 mln dolarów. Obecnie jest prezesem amerykańskiej gałęzi JLL i zarabia ponad 12 mln dolarów rocznie.

DZIENNIKARSKIE POWOŁANIE MICHAEL ANTHONY STRAHAN karierę w futbolu amerykańskim zaczynał w Texas Southern University, a następnie dostał się do New York Giants poprzez draft NFL w 1993 roku. W przebiegu długiej kariery Strahan był jednym z najlepszych obrońców w historii, zwłaszcza jeśli chodzi o QB sack (powalenie rozgrywającego drużyny atakującej przed linią wznowienia gry zanim wykona on podanie piłki do przodu). Po zakończeniu bogatej kariery w 2008 r. z łatwością znalazł pracę w telewizji. W sierpniu 2012 r. stał się współgospodarzem programu „śniadaniowego” Live! With Kelly and Michael nadawanego w telewizji ABC 7, czym zyskał sobie olbrzymią popularność.

Getty images

1495 DOLARÓW ZA TELEWIZJĘ KABLOWĄ OTO ZESTAWIENIE MIESIĘCZNYCH WYDATKÓW SHAQUILLE’A O’NEALA (ZOSTAŁA UJAWNIONA PRZEZ JEGO ŻONĘ PRZY SPRAWIE O SEPARACJĘ)

156 116 dolarów na spłatę kredytów hipotecznych za trzy domy plus 31299 dolarów na ubezpieczenia domów 110 505 dolarów na wakacje 26 500 dolarów miesięcznie za opiekę nad dziećmi 24 300 dolarów za benzynę 17 220 dolarów na ubrania 12 775 dolarów na jedzenie 10 065 dolarów za energię elektryczną 20 000 dolarów na alimenty 6730 dolarów na sprzątanie 5000 dolarów na utrzymanie samochodów 3345 dolarów na rachunki telefoniczne 2305 dolarów dla zwierząt domowych 1610 dolarów na trawniki i utrzymanie basenu 1495 dolarów za telewizję kablową

GDY TYSON ŚPIEWA, A JORDAN MILCZY

PIOTR METZ

WYNALAZCA Z PARKIETU

NA MARGINESIE

Jak dzieci we mgle Podczas meczu play off pomiędzy Philadelphia Eagles i Chicago Bears w roku 1988 była tak gęsta mgła, iż zawodnicy nie widzieli linii bocznych, a kibice boiska. Po każdej akcji sędziowie musieli ogłaszać, co stało się na płycie.

Ośmiornice na lodzie Jedną z tradycji kibiców Detroit Red Wings jest rzucanie na lód ośmiornic po zdobyciu gola przez miejscowych hokeistów w meczach fazy play off. Tradycja sięga tzw. Original Six Era (25-letni okres między 1942 a 1967 rokiem, kiedy w Lidze występowało zaledwie sześć zespołów), a dokładnie roku 1952. Wtedy to dwaj bracia, Pete i Jerry Cusimano – właściciele sklepu rybnego, rzucili głowonoga po raz pierwszy. Osiem odnóży miało symbolizować osiem zwycięstw w play off, które wystarczały wówczas do zdobycia Pucharu Stanleya.

dziennikarz muzyczny

/ 171 /

tany Zjednoczone to nie tylko największy „rynek” sportowy, gdzie od lat liga koszykówki czy hokeja to tak naprawdę (w pewnym uproszczeniu oczywiście) rozgrywki o mistrzostwo świata, o mniej popularnych u nas sportach nie wspominając. To także zdecydowanie największy na świecie rynek muzyczny, na którym nawet MTV wciąż jest znaczącym graczem. Jak wiele te dwa światy pełne supergwiazd mają ze sobą wspólnego oprócz oczywiście milionowych zarobków? W sumie chyba mniej, niż by się wydawało. Złośliwie można by powiedzieć, że najbardziej łączą je słuchawki „Beats by Dr Dre” najlepiej sprzedawane urządzenie ze świata wszech czasów, oprócz oczywiście wynalazku Apple, które zresztą od niedawna jest Beatsów właścicielem. W zasadzie każdy koszykarz i wielu tenisistów czy lekkoatletów możemy oglądać przed, w trakcie i po zawodach w różnych kolorach świetnie izolujących od otoczenia nauszników. A teraz na poważnie – nagrywanie płyt przez gwiazdy sportu można w 99% przypadków uznać za dość okrutny żart – w drugą stronę jest tylko odrobinę lepiej, choć już np. po drugiej stronie Atlantyku muzycy brytyjscy są często świetnymi piłkarzami (zobaczcie bramkę przepięknym lobem Sergio Pizzorno z Kasabian w meczu charytatywnym). Ale oczywiście pokusa spróbowania swych sił za mikrofonem (niestety) często okazywała się silniejsza. Oto krótkie podsumowanie najbardziej znaczących (?) przypadków i nasze nagrody dla… Champion's Award – głównie za poczucie humoru w stosunku do samego siebie – Mike Tyson za „In the air tonight” Phila Collinsa w filmie „Kac Vegas”; Złota Płyta – Michael Jordan za opanowanie pokusy zostania piosenkarzem w filmie „Space Jam” z królikiem Bugsem oraz kolegami Charlesem Barkley'em i Patrickiem Ewingiem, co w efekcie dało nam przepiękne „I believe I can fly” w wykonaniu R. Kelly; Złota Malina – Carl Lewis za videoklip „Break it up” – i, uwaga... podnoszenie w nim ciężarów; Drewniane Grammy – Shaquille O'Neal – za nagranie i wideoklip „I got skillz” i idealne zsynchronizowanie talentu estradowego z motoryką na boisku; Nagroda za rolę drugoplanową – Kobe Bryant za „K. O. B. E.” i dar przekonywania – Tyra Banks śpiewa chórki; Uścisk Dłoni od Nas Wszystkich – John McEnroe za prawdziwy gościnny występ na nowej płycie kultowej rockmanki Chrissie Hynde; Nagroda za Wytrwałość – Alexi Lalas, najbardziej chyba znany piłkarz amerykański, w roku 2010 wydał swój czwarty album solowy. Najbardziej jednak charakterystycznym znakiem rozpoznawczym związków amerykańskiej branży sportowej i rozrywkowej jest słynna instytucja super krótkich występów w przerwie finału Super Bowl. Od 1993 i występu Michaela Jacksona można tam oglądać wyłącznie jedną gwiazdę, zawsze z najwyższej światowej półki. Wszystko tu jest rekordowe – ceny reklamowych spotów telewizyjnych, logistyka złożenia i rozłożenia sceny, choć nie honoraria artystów, dla których zaproszenie na ten występ jest w świecie pop uważane za najwyższy honor. Po incydencie z odsłoniętym sutkiem Janet Jackson już w XXI wieku, stawiano raczej na bezpiecznych weteranów /Paul McCartney, The Rolling Stones/, ale dwa lata temu kamerzyści, mimo buforu bezpieczeństwa – opóźnionej o kilka sekund transmisji nie zdążyli wyblurować podniesionego w rozpoznawalnym na całym świecie geście palca M. I. A. Albo więc wszystko przed nami, albo wrócimy niebawem do bezpiecznie rozebranych cheerleaderek. A i tak najbardziej uniwersalnym hymnem amerykańskich stadionów pozostaje numer z Wysp Brytyjskich – „We will rock you” Queen. Być może właśnie w ten sposób Amerykanie szukają swych korzeni. P.S. Oscar de la Hoya nagrał na przełomie wieków album z kompozycjami Bee Gees i słynnej autorki przebojów Diane Warren nominowany do prawdziwego Grammy. I nie wiadomo – podziwiać, czy zrywać boki? Z nagrody, nie Oscara.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

CHARLES HOLLIS „CHUCK” TAYLOR był koszykarzem. Po zakończeniu sportowej kariery postanowił wykorzystać swoje doświadczenia zawodnicze i stał się wynalazcą. W 1917 roku stworzył dla koszykarzy pierwsze specjalistyczne płócienne buty za kostkę na gumowej podeszwie, pracując dla firmy Converse. Najbardziej znany jest jednak ze swojego udziału w stworzeniu kultowych „trampek” All Stars. Później stały się one najlepiej sprzedającymi się butami tego typu w historii. Taylor wynalazł także pierwszą bezszwową piłkę do koszykówki, która pozwalała na lepszą kontrolę podczas gry. Promował też koszykówkę w świecie. Mówi się, że między innymi dzięki jego staraniom stała się ona sportem olimpijskim już w 1936 r. W czasie drugiej wojny światowej był konsultantem treningowym żołnierzy, a wynalezione przez niego buty wkrótce stały się oficjalnym obuwiem amerykańskiej armii. Zmarł nagle na zawał serca w 1969 r. w Port Charlotte na Florydzie.

TIME OUT

Getty images

Ch Ch

time out

RZECZY, KTÓRYCH NIE MOŻE ZABRAKNĄĆ PODCZAS MECZU

/ 172 /

UMIEJĘTNOŚCI ORGANIZOWANIA SPORTOWYCH WIDOWISK AMERYKANOM ZAZDROŚCI CAŁY ŚWIAT. O TO W CZYM TKWI TAJEMNICA TEGO SUKCESU?

PREZENTACJA – światła na stadionie albo w hali gasną, bywa, że wybuchają płomienie, z głośników wybrzmiewa muzyka, chwila napięcia i zawodnicy wbiegają na murawę, parkiet albo lód. Prezentacje drużyn podczas meczów, to w USA standard. Całość jest zaplanowana i co do sekundy wyreżyserowana nie gorzej niż spektakl teatralny, tylko aktorzy bardziej umięśnieni. – Siedząc w szatni słyszeliśmy odliczanie: zostało pięć minut, dwie minuty, dziesięć sekund, każdy wiedział, kto w jakiej kolejności i kiedy ma wybiec – opowiada hokeista Mariusz Czerkawski.

HYMN – Amerykanie swój hymn śpiewają kiedy tylko mogą i jest okazja, a okazji nie brakuje i przed meczem. Tradycją stało się, że przy ważnych wydarzeniach sportowych wykonują go gwiazdy muzyki (np. Metallica wykonała go na gitarach elektrycznych przed meczem New York Giants Hetfield i Hammett), a czasem... żołnierze. Mundurowi, chyba pod groźbą karceru i tylko jak trzeba, a gwiazdy: raz lepiej raz gorzej: pamiętna jest wpadka z Super Bowl z 2011 r. Christiny Aguilery, która nie dość, że pomyliła słowa narodowej pieśni, to jedną linijkę tekstu całkiem pominęła.

MASKOTKI – drużyna w USA musi mieć swoją maskotkę (choć jest kilka wyjątków), ich wygląd – bardziej trafiony lub mniej – wiąże się z pochodzeniem klubu. W NHL modę na maskotki zapoczątkowało Calgary Flames, w 1983 r. pokazali psa gończego – nazywanego „Harvey the Hound”. Tradycyjnie maskotki pojawiają się na meczu i zagrzewają do gry zawodników, a do dopingów widzów, przy okazji parodiując grę zawodników drużyny przeciwnej. Bywa, że takie zachowanie kończy się awanturą. Tak było w tym roku, gdy w trakcie spotkania NHL maskotka klubu Tampa Bay Lightning doprowadziła do szału jednego z fanów Boston Bruins. Kibic tak się uniósł, że maskotkę... pobił.

KISS CAMERA – czyli całuśna zabawa w trakcie przerw w meczach. Kamerzysta wybiera z tłumu parę, ich wizerunek w czasie rzeczywistym jest wyświetlany na olbrzymim telebimie zawieszonym nad boiskiem albo lodem, oczywiście w środku serca. Para winna się pocałować, a nie zawsze chce. Jeśli bardzo nie chce, okrzykami i dopingiem zmuszą ją do tego obecni na trybunach. Zdarza się, że podczas przerw w meczach hokejowych do kiss camera wybierani są... zawodnicy przeciwnych drużyn siedzący akurat obok siebie.

KONKURSY – zawodnicy schodzą na przerwę, a na stadionie albo w hali impreza trwa w najlepsze. Widzowie nie mogą się nudzić, odbywają się pokazy taneczne, występy na żywo, są wywiady z publicznością oraz konkursy dla kibiców. W trakcie przerw spotkań NBA kibice na przykład rzucają do kosza z połowy boiska, jeśli trafią, wygrywają sporą gotówkę: np. w tym roku poszczęściło się m.in. kibicowi Phoenix Suns, który wygrał ponad 77 tysięcy dolarów!

Getty images

NA MARGINESIE

Pogromca lwa

KOMU ONI KIBICUJĄ?

Manute Bol (do 1993 r. najwyższy koszykarz w historii NBA – 231 cm wzrostu) w młodości był pasterzem. Pochodził z plemenia Dinka w Sudanie. Pewnego razu zabił włócznią lwa. Ten fakt po latach wykorzystał jego agent negocjując kontrakt w NBA.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Groźne wznowienia Do 1914 r. sędziowie przy wznowieniach kładli krążek na lodzie między kijami dwóch zawodników. Dochodziło do mnóstwa urazów, włącznie ze złamaniami rąk. Dopiero w 1914 r. pozwolono sędziom rzucać krążek na lód.

JACK NICHOLSON GEORGE CLOONEY DAVID BECKHAM TIM ROBBINS MICHAEL PHELPS BARACK OBAMA DENZEL WASHINGTON BILL MURRAY BILLY CRYSTAL

(aktor) (aktor) (piłkarz) (aktor) (pływak) (prezydent) (aktor) (aktor) (aktor)

Los Angeles Lakers (NBA) Dallas Mavericks (NBA) Los Angeles Kings (NHL) New York Rangers (NHL) Baltimor Ravens (NFL) Chicago Bears (NFL) New York Jets (NFL) Chicago Cups (MLB) New York Yankees (MLB)

TIME OUT

DO HYMNU!

Gwiaździsty sztandar

Oh, say can you see, by the dawn's early light, What so proudly we hailed at the twilight's last gleaming? Whose broad stripes and bright stars, through the perilous fight, O'er the ramparts we watched, were so gallantly streaming? And the rockets' red glare, the bombs bursting in air, Gave proof through the night that our flag was still there.

O, powiedz, czy widzisz, w pierwszym świetle świtu, Cośmy tak dumnie sławili w ostatnim blasku zmierzchu? Na czyje to pasy i błyszczące gwiazdy w szaleńczej walce Ponad szańcami spoglądaliśmy, jak dumnie łopotały? Oślepiająca czerwień rakiet, bomby rozdzierające powietrze Dowodziły przez całą noc, że nasz sztandar ciągle tam trwa.

Chorus: O say, does that star-spangled banner yet wave O'er the land of the free and the home of the brave? On the shore, dimly seen through the mists of the deep, Where the foe's haughty host in dread silence reposes, What is that which the breeze, o'er the towering steep, As it fitfully blows, now conceals, now discloses? Now it catches the gleam of the morning's first beam, In full glory reflected now shines on the stream:

Refren: O, powiedz, czy jeszcze gwiaździsty sztandar powiewa Ponad krajem wolnych, ojczyzną dzielnych ludzi? Na brzegu, blado się przebija przez mgieł głębiny, Gdzie wroga wyniosły fort w złowrogiej ciszy tkwi, Cóż to jest, co lekka bryza, ponad stromym zboczem Przelotnie w porywach, to odkrywa, to zakrywa? Właśnie pochwycił blask pierwszych promieni poranka I w pełni chwały rozświetlony świeci w powodzi światła.

Chorus: 'Tis the star-spangled banner! O long may it wave O'er the land of the free and the home of the brave. And where is that band who so vauntingly swore That the havoc of war and the battle's confusion A home and a country should leave us no more? Their blood has wiped out their foul footstep's pollution. No refuge could save the hireling and slave From the terror of flight, or the gloom of the grave:

Refren: To gwiaździsty sztandar! O niechaj długo powiewa Ponad krajem wolnych, ojczyzną dzielnych ludzi. A gdzież jest ta zgraja, co przechwalając się poprzysięgała Że wojenne spustoszenie i zamęt bitewnych pól Tej ziemi, tego kraju nigdy już nie nas opuszczą? Ich krew zmazała już z ziemi ślady ich brudnych stóp. Żadne schronienie nie zdoła uratować najemników, niewolników Przed okrutnościami ucieczki i ciemnością grobów.

Chorus: And the star-spangled banner in triumph doth wave O'er the land of the free and the home of the brave. Oh! thus be it ever, when freemen shall stand Between their loved home and the war's desolation! Blest with victory and peace, may the heaven-rescued land Praise the Power that hath made and preserved us a nation. Then conquer we must, when our cause it is just, And this be our motto: "In God is our trust."

Refren: A gwiaździsty sztandar tryumfalnie powiewa Ponad krajem wolnych, ojczyzną dzielnych ludzi. O niech tak zawsze będzie, gdy przyjdzie wolnym stanąć Między ukochaną ojczyzną a spustoszeniem wojny! Błogosławiony zwycięstwem i pokojem, przez niebiosa uratowany kraj Niechaj sławi moc, która stworzyła i uchowała nas jako naród. Wtedy będziemy musieć walczyć, bo nasza sprawa słuszna A to niech będzie nasze motto: "W Bogu pokładamy ufność".

Chorus: And the star-spangled banner in triumph shall wave O'er the land of the free and the home of the brave!

Refren: I gwiaździsty sztandar niech tryumfalnie powiewa Ponad krajem wolnych, ojczyzną dzielnych ludzi!

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

The Star-Spangled Banner

/ 173 /

Pieśń The Star-Spangled Banner zatwierdzona została jako oficjalny hymn Stanów Zjednoczonych 3 marca 1931 roku. Tekst powstał w 1814 roku w czasie bombardowania przez Anglików Fortu McHenry w Baltimore. Prawnik Francis Scott Key, mediator strony amerykańskiej, został zatrzymany na okręcie angielskim HMS Minden. Obserwując ostrzał Baltimore zapisał na skrawku papieru „Oh, say, can you see....”. Ostatecznie Anglicy wycofali się, a świętujący zwycięstwo, zaczęli śpiewać wiersz Keya do melodii Johna Stafforda Smitha „To Anacreon In Heaven”

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 174 /

Tęcza przyćmiła wszystkie zagrania zawodników w czasie meczu. Colorado Rockies – Pittsburgh Pirates 25 lipca 2014 r.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

extra time / 175 /

Getty images

extra time

/ 176 /

Ch Ch

Katarzyna Dydek CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

koszykarka, mistrzyni Europy z 1999 r.

pisze o siostrze

FELIETON City i cały stan Utah to Mormoni. Wielka dru˝yna Utah Jazz z Mailmanem Karlem Malone i Johnem Stockton’em. ByłyÊmy na meczu, kiedy Chicago Bulls, a wÊród nich Michael Jordan i Scottie Pippen, zdobywali mistrzostwo grajàc w finale z Utah Jazz. MiałyÊmy specjalne wejÊciówki. Na korytarzu sporo osób (te˝ z wejÊciówkami) oczekujàcych na swoich ulubieƒców. Małgosia weszła do swojej szatni po torb´ z rzeczami z treningu. W tym czasie Phil Jackson – legenda wÊród trenerów – zatrzymał si´ przy mnie. RozmawialiÊmy, on najwyraêniej wierzàc, ˝e ja to Margo. UÊcisnàł mi dłoƒ ˝yczàc udanego sezonu. Po drodze minàł Małgosi´ wychodzàcà z szatni. Odwrócił si´ w mojà stron´, ponownie spojrzał na Małgosi´, jeszcze raz na mnie. Pewnie wydawało mu si´, ˝e widzi podwójnie. Mormoni si´ nie sprawdzili, zbyt mała frekwencja na meczach i ˝eƒskà dru˝yn´ Utah Starzz przeniesiono do San Antonio. Tu Małgosia wiele zyskała pod wzgl´dem szkoleniowym. Stała si´ dojrzałà, màdrà, silnà i wszechstronnà zawodniczkà. Póêniej w dru˝ynie z San Antonio grały jeszcze dwie Polki: Krystyna Szymaƒska-Lara i Agnieszka Bibrzycka. Zespół Connecticut Sun zgłosił si´ po Małgosi´ z propozycjà transferu. Władze San Antonio zgodziły si´. I tak przeprowadzka na wschodnie wybrze˝e stała si´ faktem. Pod koniec kariery w WNBA Małgosia przeniosła si´ do Kalifornii, gdzie grała w dru˝ynie Los Angeles Sparks. W sumie jedenaÊcie sezonów w WNBA. Dwa razy wybrano jà do meczu gwiazd WNBA. To, co najbardziej interesowało mojà siostr´ w koszykówce, to mo˝liwoÊç poznawania ludzi i przebywanie z przyjaciółmi. Agentka Małgosi przekonywała, ˝e to Małgosia powinna pierwsza zrobiç efektowny wsad na meczu. Nike oferował za to wspaniały kontrakt i wykorzystanie wizerunku w spotach reklamowych. Małgosia odmówiła. Przecie˝ ona nie grała dla sławy, tylko dla… przyjaciół. A swój wsad widziała nagrany na video i… hmm, nie podobał si´ jej. Obecnie mamy w WNBA jednà Polk´ – Ewelin´ Kobryn z Krakowa. W tym roku Ewelina grała w zespole Phoenix Mercury i zdobyła mistrzostwo WNBA. Ten sukces dedykowała pami´ci Małgosi. To cenne – dzi´kujemy Ewcia. Dla mnie i rodziny wspomnienia sà wspaniałe i zarazem bolesne. Niesamowita charyzma i zwykła dobroç Małgosi nie zginie nigdy. Tak mówià jej przyjaciele. W Stanach corocznie przyznawana jest nagroda imienia Margo Dydek tym osobom, które swojà działalnoÊcià prospołecznà, charytatywnà – odzwierciedlajà wartoÊci, z których słyn´ła Małgosia. Pami´ç o Małgosi b´dzie równie˝ piel´gnowana przez powstajàcà właÊnie rodzinnà Fundacj´ Małgorzaty „Margo” Dydek, fundacj´ działajàcà na rzecz potrzebujàcych dzieci. Bo dzieci Małgosia kochała najbardziej.



CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Dwie godziny do meczu… siedz´ z kolegà w pubie na ostatnim pi´trze Mohegan Sun Arena. Niektóre zawodniczki ju˝ rzucajà; nie, jeszcze nie przebrane w strój meczowy, to tylko rozgrzewka. Trybuny puste, obsługa techniczna hali leniwie choç z wielkà rutynà przygotowuje wszystko, co jest potrzebne do widowiska. Podczas meczu hala zapełni si´ po brzegi: 10 tysi´cy fanów, koszykówka kobiet w zawodowej lidze WNBA. – Czego si´ napijesz? – pyta kolega. – Wod´ poprosz´. Przynosi mi wod´, a dla siebie ma ogromnà szklank´ piwa. Wychodzi na chwil´, zostaj´ sama z dwoma pełnymi szklankami na stoliku. Wchodzi do baru pewien m´˝czyzna, znam go z widzenia, jest na ka˝dym meczu, wierny kibic Connecticut Sun. Zdziwiony mówi do mnie. – Margo, wypijesz tak du˝à szklank´ piwa i zaraz b´dziesz graç mecz??? UÊmiechn´łam si´, choç w pierwszej chwili pomyÊlałam o koledze: „Ale mnie wystawił”. – No jasne, zawsze tak robi´ – odpowiedziałam. Na meczu ten sam m´˝czyzna siedział na trybunach obok mnie. Zorientował si´, ˝e to ze mnà rozmawiał dwie godziny wczeÊniej w pubie, a Margo właÊnie wychodzi w pierwszej „piàtce” na mecz. Pokiwał mi palcem i wybuchn´liÊmy Êmiechem. Podobno tak bardzo byłyÊmy do siebie podobne. Cztery lata ró˝nicy, ja starsza, 16 cm mniej, ja ni˝sza (chocia˝ przy swoich 197 cm wcale tego nie odczuwałam), a jednak pytano czy byłyÊmy bliêniaczkami. Podobno to ja torowałam drog´, ale to Małgosia zrobiła wspaniałà karier´. Wyjechałam do Stanów, ˝eby studiowaç i graç w koszykówk´. Otrzymałam stypendium na cztery lata. Potem był draft i pierwsza zawodowa liga koszykówki ˝eƒskiej ABL. Trafiłam do Colorado Xplosion. Próbowałam im powiedzieç, ˝e mam takà nieprzeci´tnà, wspaniałà siostr´; chciałam, ˝eby te˝ grała w Stanach. Niezbyt chcieli słuchaç. Zbyt dumni, znowu jakaÊ Polka? Nie, nie, to jest liga amerykaƒska. Pewnie dlatego zbyt długo nie wytrzymali. Liga upadła i szybko powstała WNBA. Majà swoich scoutów na całym Êwiecie, ale o Małgosi dowiedzieli si´ w ostatniej chwili przed pami´tnym draftem w 1999 roku. ZdobyłyÊmy wtedy złoty medal z kadrà Polski na Mistrzostwach Europy w Katowicach, a Małgosia w tym samym roku została wybrana najlepszà zawodniczkà Europy – MVP w Plebiscycie presti˝owego magazynu „La Gazzetta dello Sport”. Do draftu z numerem 1 szykowana wtedy była Ticha Penicheiro, wyÊmienita rozgrywajàca z Portugalii. Ticha była bardzo dobrze znana w Ameryce, bo studiowała w Old Dominion. Grała o mistrzostwo NCAA, a wi´c była „Amerykankà”. Małgosia pojawiła si´ w drafcie znikàd i od razu wybrano jà z numerem 1. Ticha musiała zadowoliç si´ numerem 2. Do dziÊ Ticha ˝artuje, ˝e Margo „ukradła” jej draft. Salt Lake

/ 177 /

DUNK IT MARGO!

extra time

/ 178 /

Ch Ch

Andrzej Pągowski CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

artysta grafik, autor ponad tysiàca dwustu plakatów zapowiadajàcych sztuki teatralne, filmy, festiwale sztuk oraz konkursy piosenek

w stylu

amerykańskim

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 179 /

FELIETON

extra time

/ 180 /

Ch Ch

Wojciech Michałowicz CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

dziennikarz i komentator NC+

pisze felieton

FELIETON

Penetracja

Kto tak powierzchownie patrzy na t´ lig´, zna jedynie najskromniejszy wymiar prawdy o niej. A mo˝e nawet nie zna jej wcale. Ale te˝ trzeba wielu lat zgł´biania jej tajemnic, by choçby po cz´Êci poznaç istot´ wielkoÊci National Basketball Association. Moja niezwykła przygoda ˝ycia z NBA zacz´ła si´ przed omal trzema dekadami. DoÊç niekonwencjonalnie… Było słoneczne lato 1985 roku. Koszykarski camp dla najzdolniejszych polskich nastolatek na warszawskiej AWF. Praktykowałem jako instruktor, co wynikało z toku wybranej na studiach specjalizacji koszykarskiej. Jeden z obowiàzkowych wieczorów szkoleniowych, w hoteliku bielaƒskiego OÊrodka Przygotowaƒ Olimpijskich, poÊwi´cony był oglàdaniu instrukta˝owego filmu trenerskiego: z finału turnieju koszykarzy igrzysk Los Angeles 1984. Nie miało znaczenia, ˝e mecz rozegrano rok wczeÊniej. ˚e kiepskiej jakoÊci obraz, na imitujàce ekran wygniecione przeÊcieradło, rzucał daleki od szczytów techniki kino-projektor „RuÊ”. ˚e były to tylko

wybrane fragmenty spotkania, w którym amerykaƒscy studenci rozbili profesjonalistów z Hiszpanii 30 punktami. Wreszcie, ˝e niedoÊcigli dla rywali, a jak˝e młodzi, Michael Jordan, Pat Ewing, Chris Mullin czy Vern Fleming nie mieli wtedy jeszcze wiele wspólnego z NBA. Jednak to ich porywajàcy styl gry i objawiana w ka˝dej akcji fascynacja grà, przesàdził o moim ˝yciowym postanowieniu: nie dla mnie praca trenerska, zostan´ sportowym dziennikarzem. Ju˝ kilkanaÊcie miesi´cy póêniej – wczesnà wiosnà 1987 – na strony działu zagranicznego „Przeglàdu Sportowego” – tworzyłem zapowiedê wielkiego wydarzenia: pierwszego w historii turnieju McDonalda. Epokowego w znaczeniu, bo z udziałem dru˝yny NBA z Milwaukee i najlepszych ekip reszty koszykarskiego Êwiata tamtych czasów. A lata to były burzliwe. Za sprawà swego wizjonerskiego szefa Davida Sterna, NBA wtedy właÊnie postawiła na strategi´ „goes global”. Nie tylko jednak sama otwierała si´ na Êwiat, ile zacz´ła podbijaç cały glob w iÊcie lawinowym tempie. W odradzajàcej si´ wtedy Polsce warunki ku temu, by ulec tej Êwietnie pomyÊlanej koszykarskiej krucjacie, powstały wprost idealne. Nastał wreszcie kres wychwalania wy˝szoÊci „radzieckiego baskietboła”, a tak liczne nowe pisma i wydawnictwa sportowe, łakn´ły wszelkich treÊci z prawdziwie zawodowego sportu. Nie min´ło par´ lat od pierwszej w TVP relacji z finałów NBA w 1988 roku – z udziałem prekursora tej tematyki u nas Andrzeja Skwirowskiego – a profesjonalni koszykarze z ojczyzny basketu stali si´ dla wielu młodych Polek i Polaków dobrymi znajomymi. Omal ˝e domownikami. Jordana, Magic Johnsona, Birda, Barkleya, Malone i paru innych nie wypadało wówczas nie znaç. ˚eby tego było mało, tak wielu bardzo chciało ich naÊladowaç.



CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

PRAWDZIWE SPORTOWE MOCARSTWO, JAKIE W WYMIARZE GLOBALNYM STANOWI DZIŚ NBA, NIE JEST KOSZYKARSKĄ KRAINĄ, NAD KTÓRĄ OMAL NIE ZACHODZI SŁOŃCE, BO ZAWODNICY NAJCELNIEJ RZUCAJĄ, SZYBUJĄ NAJWYŻEJ NAD OBRĘCZAMI I NAJWSPANIALEJ PANUJĄ NAD PIŁKĄ. CHOĆ BEZ WĄTPIENIA I W TYM SĄ NIEZRÓWNANI

/ 181 /

w trumnie

/ 182 /

Ch Ch

extra time

Poznawanie tajemnic topowej koszykówki jedynie z pułapu „Hej, hej tu NBA”, szybko jednak wielu jej polskim sympatykom przestało wystarczaç. W 1990 roku czerwcowe finałowe potyczki prezentowano na antenie jedynej wtedy w Polsce telewizji dopiero… w grudniu (traktujàc starcia ekip z Detroit i Portlandu jako atrakcyjny prezent bo˝onarodzeniowy). W tygodniowej ramówce stacji z Woronicza przez par´ lat było miejsce na jeden ledwie – i to tylko 45-minutowy – skrót meczu. Na szcz´Êcie nasz krajowy rynek TV prze˝ywał w tamtym czasie istnà eksplozj´. Szukajàce swego miejsca i odbiorców, a dysponujàce wi´kszymi mo˝liwoÊciami finansowymi i antenowymi, nowe telewizje stawiały na markowy sport. Kanalizowały sportowe zainteresowania. Z drugiej strony, coraz bardziej zorientowani w swych preferencjach tematycznych widzowie, poszukiwali pogł´bionych treÊci w interesujàcych ich dziedzinach. Dlatego właÊnie i w zgodzie ze Êwiatowymi trendami, NBA trafiła w 1997 roku do tak nowatorskiej na starcie stacji TVN. Nast´pnie do specjalistycznej ju˝, nie tylko z nazwy, Wizji Sport – w 1999 roku. By wreszcie, nieprzerwanie od roku 2003, stanowiç jeden z atutów antenowej oferty płatnego, ale rozkochanego w sporcie Canal+. Gdyby podsumowaç dziÊ czas antenowy setek, a właÊciwie ju˝ tysi´cy relacji z meczów NBA w tych trzech wspomnianych telewizjach, starczyłoby czasu na kilkukrotne okrà˝enie Êwiata, a mo˝e nawet na dotarcie na ksi´˝yc.

W PAMIĘCI WIELU KIBICÓW NA ZAWSZE POZOSTANĄ WARTE TEGO NIEPRZESPANE NOCE. NIEZAPOMNIANE MECZE, Z FINISZAMI BLADYM ŚWITEM. WIELOGODZINNE MARATONY KOSZYKARSKIE, W POSZUKIWANIU NASTĘPCÓW BOSKIEGO MICHAELA J. CZY W KOŃCU DO WCZESNEGO ŚNIADANIA CZASU POLSKIEGO, POPISY TAK WIELU TYCH JORDANÓW JUŻ XXI WIEKU.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Nigdy nie zapomn´ tych przygód „w krainie tysiàca i jednej nocy” przepracowanych w roli komentatora, co najmniej paru wydarzeƒ.

KiedyÊ przecie˝, nieco rozgoràczkowany, na kolejnà transmisj´ zaprosiłem widzów „nocà z piàtku na niedziel´”. ˚e nie raz musiałem si´ grubo tłumaczyç ze Êmiałego wprowadzenia na anten´, tak bardzo przecie˝ koszykarskiego, okreÊlenia jak „penetracja w trumnie”. Wreszcie, gdy przy okazji jednej z transmisji dałem z siebie werbalnie omal wszystko – długo rozwodzàc si´ przy u˝yciu skrajnie skomplikowanej retoryki nad pewnym bardzo zawiłym manewrem taktycznym – na co jeden z nieocenionych współkomentatorów – wielkiej klasy i doÊwiadczony trener koszykówki – po krótkiej ledwie chwili znamiennej ciszy, spokojnie skonstatował: tak pan sàdzi? Te niezliczone godziny sp´dzone w bezpoÊrednim kontakcie z najwspanialszà z koszykarskich lig Êwiata i jej liderami – w tak wielu miastach Europy oraz w USA od LA po Boston i od San Francisco po Miami, pozwoliły mi przede wszystkim odkryç bodaj najistotniejszà, ale te˝ jak˝e szokujàcà, prawd´ o NBA: wcale nie najwa˝niejsze jest w niej, kto zostanie jej mistrzem (skoro nawet dziÊ premia za to „na głow´” to ledwie nieco ponad 20 tysićy dolarów). A nawet nie to, ile ona przyniesie dochodów w konkretnym sezonie. Co pozornie powinno byç istotà komercyjnego sportu, nastawionego przecie˝ na zysk. Jej istotà jest nieprzerwane działanie, nie tylko od paêdziernika do czerwca. Konsekwentne funkcjonowanie sezon w sezon. Stawanie si´ swego rodzaju biznesowym perpetum mobile. Gigantycznym sportowym koncernem, dà˝àcym do operacyjnej i długoterminowej perfekcji. Upraszczajàc, mo˝na wrćz posunàç si´ do obrazoburczego stwierdzenia, ˝e właÊciwie NBA gra dla samego grania. Dlaczego wić NBA jest niezrównana, niepowtarzalna i do tego jeszcze wzorcowa? Tak w wymiarze merkantylnym, jak i sportowym. W tym drugim do tak narastajàcego stopnia, ˝e kadra USA zło˝ona z wcale nie najjaÊniejszych jej obecnie gwiazd na niedawnych mistrzostwach Êwiata, potrafiła gromiç konkurentów Êrednio 33 punktami, co stanowi istnà przepaÊç. Pozostawanie NBA na szczytach profesjonalizmu, ciàgle nieosiàgalnych dla innych, to efekt wypracowania w niej na przestrzeni wielu lat, jasnych i czytelnych reguł działania. Swego rodzaju etyki. Ciàgle zresztà doskonalonych i precyzowanych. Tak skonstruowanych



FELIETON

WŁAŚNIE TA BLISKA IDEAŁU RÓWNOWAGA SIŁ, TAK BARDZO KONKRETNIE OKREŚLONA W NAJWAŻNIEJSZYM Z JEJ DOKUMENTÓW – UMOWIE ZBIOROWEJ MIĘDZY WŁAŚCICIELAMI KLUBÓW A STOWARZYSZENIEM GRACZY – CZYNI NBA NIEDOŚCIGŁĄ To specyficzne „porozumienie społeczne”, ustala bazowe sprawy. Zaczynajàc od procentowego podziału zysków ligi mi´dzy strony umowy. Poprzez kwot´, jakà ka˝dy z klubów mo˝e corocznie przeznaczyç na pensje zawodników. OkreÊla te˝ jednoczeÊnie stawki podatku, który właÊciciele ligowych potentatów zapłacà do wspólnej kasy – czyli tym samym na rzecz swych mniej zamo˝nych boiskowych konkurentów – gdy tylko krezusom przyjdzie ochota na przekraczanie wyznaczonych progów bud˝etowych. Tym samym, b´dàcy w ostatnich latach pierwszà pot´gà Miami Heat, czy za wielkie kwoty odradzajàcy si´ nowojorscy Knicks i wychodzàcy z przeci´tnoÊci Brooklyn Nets, wzmacniali jednoczeÊnie finansowo całà NBA. Tym bardziej zwi´kszajàc szanse na to, ˝e ka˝dy z około 1500 jej meczów co sezon b´dzie starciem potencjalnie równych. Czyli, ˝e w równym stopniu przyciàgnie te˝ media oraz kibiców przed telewizory i na trybuny. Tym te˝ mo˝na tłumaczyç fakt, ˝e wielotysi´czne hale klubów NBA ostatnimi laty wypełniajà si´ od Atlantyku po Pacyfik a˝ w 98 procentach.

Stern był za młodu sympatykiem nowojorskich Knicks, choç bywało przed laty, ˝e nie zawsze staç go było na bilety na ich mecze w hali Madison Square Garden na Manhattanie. Jako Êwiatły sternik NBA potrafił ju˝ jednak dzieliç sympatiami na wszystkie zespoły. Na tym nie poprzestał. To on był inicjatorem paru odwa˝nych, a epokowych w swym wymiarze dla całej ligi, posuni´ç. Zaczàł od uporzàdkowania jej podstaw finansowych, złagodzenia problemów rasowych na boiskach i zainteresowania probasketem telewizji w ojczyênie tego sportu, czyli USA. Potem zainicjował jej wyjÊcie w Êwiat, który ostatecznie podbił, wysyłajàc w 1992 roku na igrzyska olimpijskie Dream Team. Wreszcie osobiÊcie wymyÊlił par´ jej chwytliwych haseł – w stylu „We love this game” czy „Where amazing happens”. Powołał jeszcze do ˝ycia kobiecà NBA, czyli WNBA, co wcale nie wyczerpało jego epokowych inicjatyw. Z dzisiejszej perspektywy najwa˝niejszym i najbardziej ponadczasowym z jego sukcesów, jest stworzenia czegoÊ naprawd´ unikatowego na skal´ Êwiatowà. Udało mu si´ bowiem zbudowaç w mentalnoÊci współczesnych graczy NBA niemal pełnà ÊwiadomoÊci tego, co znaczy byç prawdziwie profesjonalnym sportowcem. Nast´pcy tych, którzy zadziwili przed laty Êwiat – a w wymiarze boiskowym uczynili go tak małym i na dodatek prawie jednym – wiedzà dziÊ, ˝e z pewnoÊcià zarobià swoje dziesiàtki milionów dolarów, ale przestrzegajàc zasady zawodowstwa, w ustalaniu których sami Êwiadomie uczestniczà. Taki stan ducha Bryanta, LeBrona, Duranta i z górà 450 ich kolegów po fachu – w połàczeniu z ich wysokim IQ oraz pewnoÊcià bycia najlepiej opłacanymi sportowcami Êwiata – pozwala im w warunkach zdrowej konkurencji na niebotyczne osiàgni´cia. Zapewnia si´ganie tam, gdzie inni nie si´gajà nawet wyobraênià. Dlatego właÊnie NBA to nie tylko mi´dzy koszami show, jak bodaj ˝aden inny.



CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Człowiekiem, który opisane reguły, uczynił istotà pot´gi NBA, był niepozorny z wyglàdu nowojorski prawnik, wspomniany ju˝ David Stern. Rzàdził pierwszym koszykarskim przedsi´biorstwem Êwiata przez równo 30 lat, od lutego 1984. Wcale nie zastał jej u zaraniach swych rzàdów „mlekiem i miodem płynàcej”.

Gdy obejmował posad´ jej komisarza, była to liga, w której koszykarze zarabiali w dziesiàtkach tysi´cy dolarów za sezon. Gdy si´ z nià ˝egnał, Êrednie w niej ga˝e si´gn´ły 6 milionów dolarów, a najwy˝sze przekroczyły ostatnio 30 mln. Nie w tym jednak zawierała si´ jego wielkoÊç.

/ 183 /

w swej prostocie i praktyce, ˝e naprawd´ dajà wszystkim jej 30 klubom idealnie równe prawa i mo˝liwoÊci.

extra time

/ 184 /

Ch Ch

Henryk Sawka CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

rysownik

w krainie

wielkich lig

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 185 /

FELIETON

extra time

/ 186 /

Ch Ch

Rafał Bryndal CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

satyryk, dziennikarz, autor sztuk teatralnych

wraca pamięcią

FELIETON

Miłość ka˝dà dobrà ocen´ na to, by chocia˝ raz zało˝yç reprezentacyjnà bluz´. Nikt mi niestety tego nie zaproponował. Po zakoƒczeniu szkoły coraz rzadziej chodziłem na mecze. Wynikało to głównie z tego, ˝e toruƒskiej dru˝ynie wiodło si´ coraz gorzej, mimo ˝e zmieniała kilka razy nazw´. Poza tym koledzy na studiach nie mieli podobnej jak ja pasji. Chodziłem za to na Êlizgawki na pobliski Tor-Tor. Wykorzystywałem na nich umiej´tnoÊci zdobyte na treningach hokejowych. Dzi´ki nim łatwiej mo˝na było zaimponowaç dziewczynom. åwiczyło si´ z nimi przekładank´ w lewo potem w prawo, a na koƒcu jazd´ do tyłu. Niekoniecznie ju˝ w ły˝wach. Tak zapoznałem pewnà studentk´, która lubiła wszelkie Êlizgawki ze mnà. Ta przygoda trwała jednak krótko, bo dowiedziałem si´, ˝e moja ukochana wyje˝d˝a z kraju. Na zaproszenie wuja opuszcza po studiach ojczyzn´. Gdy powiedziała, ˝e jedzie do Kanady to zanim zaczàłem lamentowaç, ˝e z t´snoty chyba sobie oczy gorzałà wypal´, najpierw pomyÊlałem o tych wszyskich gwiazdach grajàcych w NHL. Mojej dziewczynie Kanada kojarzyła si´ oczywiÊcie z wujem, który nie był niestety byłym hokeistà, chocia˝ dla dopełnienia tej opowieÊci byłoby to na miejscu. Po wyjeêdzie ukochanej myÊlałem, ˝e moja hokejowa przygoda dobiegła koƒca, ale o dziwo po kilku miesiàcach chyba dzi´ki wielkiemu Monitou równie˝ wyjechałem do Krainy Klonowego LiÊcia. Ju˝ na miejscu wydawało mi si´, ˝e w Kanadzie wszyscy uprawiajà hokej. Przedszkolaki, emeryci, kobiety po przejÊciach, rudzi, łysi. Miałem wra˝enie, ˝e wszyscy uczestniczà tam w jakichÊ hokejowych rozgrywkach. Nie miałem wyjÊcia, musiałem te˝ znaleêç sobie jakàÊ dru˝yn´. W Toronto nie było z tym problemów. Od razu zebrała si´ grupa kolegów o podobnych upodobaniach. Głównie spotykaliÊmy si´ w pubie, w którym nawet w toalecie były odbiorniki do Êledzenia transmisji z meczów. To właÊnie tam prze˝yłem najmocniejsze do tej pory patriotyczne emocje podczas wywiadu z Mariuszem Czerkawskim. Byłem dumny, ˝e Polak – wtedy zawodnik Boston Bruins – jest takà gwiazdà NHL, ˝e rozmawia z nim najbardziej znany dziennikarz sportowy. Dzi´ki temu zresztà Kanadyjczycy przy piwie pierwszy raz popatrzyli na mnie nieco przychylniejszym okiem. To niezapomniane chwile, mimo ˝e musiałem wtedy postawiç wszystkim kolejk´ (Mariusz mi za nià ju˝ oddał). Hokej był wsz´dzie dookoła mnie i nawet gdybym chciał si´ od niego oderwaç, nie było szansy. MieszkaliÊmy zaraz obok Toronto Maple Leafs Garden. To była hala, a raczej Êwiàtynia gdzie rozgrywano mecze NHL. Rano idàc po bułki spotykałem gwiazdy tamtejszej dru˝yny. KiedyÊ to nawet sam Doug Gilmour (legenda Toronto Maple Leafs) zagadnàł mnie o godzin´. Nie doÊç, ˝e znałem na szcz´Êcie ju˝ na tyle angielski, ˝e mogłem mu prawidłowo odpowiedzieç, to jeszcze miałem zegarek.



CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Jeszcze nawet do koƒca nie wiedziałem na czym polega ta gra, a ju˝ w nià grałem. Wystarczyło, ˝e na podwórku ktoÊ zagwizdał, a ja ju˝ byłem na ulicy przed domem, gdzie moi starsi koledzy przygotowywali prowizoryczne lodowisko, w którym za band´ robiły kraw´˝niki. Wi´kszoÊç z nas miała kije hokejowe własnej produkcji. Szcz´Êciarze mieli „torkaty”, a zupełnie nieliczni „smolenie”. Jeden chłopak spod dziewiàtki miał kij produkcji czechosłowackiej, który tata mu przywiózł z wyjazdu słu˝bowego. Stałem na bramce, a raczej klćzałem, bo w takiej pozycji łatwiej było wyłapywaç małà piłeczk´, która słu˝yła za krà˝ek. Babcia nie nadà˝ała z przyszywaniem łat na moich spodniach. GraliÊmy codziennie. W tamtych czasach tylko nieliczni byli zmotoryzowani, wić cała ulica była nasza. Imponowało mi, ˝e niektórzy moi koledzy z ulicznej dru˝yny grali ju˝ w „młodzikach” Pomorzanina Toruƒ. Tej dru˝ynie kibicowało całe miasto. Nie byłem jeszcze na ˝adnym pierwszoligowym meczu, a ju˝ moim idolem był Waldemar Załadas – sàsiad z klatki z naprzeciwka. Wiedziałem, ˝e jest królem strzelców polskiej ligi i ma pi´knà ˝on´. Wszyscy si´ w niej kochaliÊmy. Do dziÊ nie wiem, czy to z miłoÊci do niej, czy z podziwu dla umiej´tnoÊci hokejowych pana Władka pomagaliÊmy im znosiç w´giel do piwnicy. „Pomorzanin Toruƒ” w tamtych czasach to była jedna z lepszych dru˝yn w polskiej lidze. Nigdy nie zapomn´ pierwszego meczu, na jaki zabrał mnie mój ojciec. Padał tak g´sty Ênieg, ˝e trzeba było co chwila przerywaç spotkanie, by odÊnie˝yç tafl´. W tym odÊnie˝aniu pomagali wszyscy, tak˝e widzowie. Lodowisko było oczywiÊcie niezadaszone, a mróz pot´˝ny. Od tych pierwszych wypraw na pobliski Tor-Tor hokej stał si´ moim ulubionym sportem. Jakie wić było moje rozczarowanie, gdy tata zapisał mnie na jazd´ figurowà na lodzie. Nikomu na ulicy si´ do tego nie przyznawałem, zwłaszcza ˝e na treningach jeêdziłem w białych figurówkach, takich jakie zwykle nosiły dziewczyny. Te moje pierwsze ły˝wy to była jakaÊ cenowa okazja, której tata nie mógł przepuÊciç, wić mi je kupił. Potem, ju˝ w starszych klasach podstawówki zmieniłem figurówki na panczeny. Chodziłem na zajćia szkółki hokejowej i pewnie zrobiłbym Êwiatowà karier´, gdyby nie słaby wzrok i przykry wypadek. Wybili mi na treningu z´by i to powa˝nie zaniepokoiło mojà mam´… dentystk´. Nie rozumiała, ˝e hokej to m´ski sport. Wybito mi z´by, ale nie wybito mi hokeja z głowy! Szczególnie dumny byłem, gdy moi koledzy z klasy osiàgali sukcesy jako zawodnicy grajàcy w dru˝ynach Pomorzanina. Troch´ im zazdroÊciłem. Nie dziwiłem si´ wić Jarkowi, obroƒcy, któremu nauczycielka z matematyki zagroziła w siódmej klasie, ˝e jeÊli pojedzie na zgrupowanie kadry, to nie dostanie promocji, ˝e wybrał wyjazd „na kadr´”. Te˝ bym tak zrobił. Nie miałem problemów z naukà, ale prawd´ mówiàc, zamieniłbym

/ 187 /

bezwarunkowa

Ch Ch

extra time

NA PLANECIE CHAMPION

96 KULTOWYCH

BIEGÓW,

www.festiwalbiegowy.pl

/ 188 /

KTÓRE POWINIENEŚ POZNAĆ, POLUBIĆ, POKONAĆ

DEBATA

Krynica-Zdrój, 5 września 2014

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Sala Forum Sport Zdrowie Pieniądze ul. Nowotarskiego 1

Zgodnie z naszym zało˝eniem b´dzie to cykliczne miejsce spotykaƒ dla wielu ró˝nych Êrodowisk. ArtyÊci, mened˝erowie, przedsi´biorcy, prawnicy, biznesmeni, ludzie reklamy, sztuki, kultury, mediów, samorzàdowcy, urz´dnicy, których łàczy pasja do sportu oraz aktywny tryb ˝ycia dzi´ki naszemu projektowi b´dà mieli przestrzeƒ do rozmów, dyskusji, a przede wszystkim do dzielenia si´ swoimi pasjami i doÊwiadczeniami.

PODCZAS TEGOROCZNEGO FESTIWALU BIEGOWEGO W KRYNICY-ZDROJU WYSTARTOWALIŚMY Z PROJEKTEM CHAMPION SOCIETY

Debaty CHAMPION SOCIETY sà w zało˝eniu poÊwi´cone jednemu, wybranemu tematowi. A pierwsze spotkanie połàczone z debatà na temat raportu specjalnego Championa – 96 biegów, które musisz poznaç, polubiç i pokonaç – nieprzypadkowo odbyło si´ podczas Festiwalu Biegowego w Krynicy Zdroju. Nasze zaproszenie przyjàł Tomasz Klisz, biegacz górski z blisko 20-letnim doÊwiadczeniem, który w czasie swojej kariery przebiegł ponad 70 tysi´cy kilometrów.

Uczestnicy debaty, prowadzonej przez wydawc´ Championa, Grzegorza Mikuł´, mogli dowiedzieç si´ jak odpowiednio przygotowaç form´ do najtrudniejszych biegów górskich, a tak˝e jakà obraç strategi´ przy wybieraniu kolejnych startów. Du˝e zaciekawienie wÊród publicznoÊci wywołały opowieÊci o biegu na Empire State Building, w którym nasz goÊç uczestniczył a˝ dziewi´ciokrotnie. Godzina przeznaczona na dyskusje min´ła bardzo szybko.

Krynica-Zdrój, 5-7 września 2014

DO WYBORU, DO KOLORU

PZU Festiwal Biegowy

NAJWIĘKSZA IMPREZA BIEGOWA W POLSCE. PRAWIE 10 TYSIĘCY STARTUJĄCYCH, W CIĄGU TRZECH DNI, OD PIĄTKU DO NIEDZIELI, RYWALIZOWAŁO W DWUDZIESTU BIEGACH NA RÓŻNYCH DYSTANSACH

Od pi´ciu ju˝ lat Festiwal Biegowy w Krynicy-Zdroju rozrasta si´ z roku na rok przyciàgajàc wi´kszà liczb´ biegaczy, oferujàc im najbogatszy w naszym kraju program imprezy biegowej. Zgłaszajàcy si´ – w tym roku przedział wiekowy wynosił od 2 do 83 lat – mieli wybór, mogli bowiem startowaç na dystansach od 1 do 100 kilometrów. Najwi´kszym zainteresowaniem cieszyły si´ te najsłynniejsze, jak ˚yciowa Dziesiàtka na trasie z Krynicy do Muszyny – w tym roku wystartowało w niej a˝ 3 tysiàce biegaczy, Maraton Korala

czy Bieg 7 dolin, w którym właÊnie na dystansie 100 km w biegu po górach startujà najbardziej wytrzymali biegacze górscy. Bieg ten w tym roku miał rang´ I Mistrzostw Polski w Ultramaratonie Górskim, wygrał Polak – Marcin Âwierc, który ju˝ przed startem był głównym faworytem do zwyci´stwa. Na mecie Biegu 7 Dolin zameldowało si´ 501 zawodników, w tym 31 zawodniczek, kolejnych 259 nie ukoƒczyło rywalizacji. A ju˝ pierwszego dnia odbyła si´ rywalizacja na mil´ w biegu pod naszym patronatem –

Champion Krynicka Mila. Zwyci´zcà został Bartosz Majorczyk (00:04:50), który zaledwie o sekund´ wyprzedził na mecie Jakuba Pudełko. Na trzecim miejscu uplasował si´ Rafał Rusianiak. Zwyci´zcom serdecznie gratulujemy! Przez cały okres trwania Festiwalu Biegowego Champion był obecny podczas targów towarzyszàcych imprezie, gdzie spotkaliÊmy si´ z ogromnym zainteresowaniem, szczególnie naszym raportem poÊwi´conym 96 biegom z całego Êwiata, w którym ka˝dy biegacz mógł znaleêç kolejne wyzwanie dla siebie.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 189 /

PAP

Ch Ch

extra time

/ 190 /

NA PLANECIE CHAMPION

Warszawa, 25 września 2014 r. Pin-Up Studio Nowogrodzka 84/86

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

KONCERTOWY POKAZ W KLIMACIE „SENSACJI XXI WIEKU” SONY ZAPREZENTOWAŁO POLSKIEJ PUBLICZNOŚCI NAJNOWSZE MODELE SMARTFONÓW

Impreza obfitowała w niezwykłe pokazy i co rusz zaskakiwała obecnych. Mo˝na bowiem było wysłuchaç koncertu na gitar´ basowà i… orkiestr´ 17 smartfonów Xperia™ Z3, z których ka˝dy pełnił rol´ odr´bnego instrumentu. W trwajàcej kwadrans suicie, inspirowanej muzykà z filmów sensacyjnych, smartfony stworzyły nie tylko spektakularne tło muzyczne, ale te˝ wchodziły w interakcj´ z solistà ‒ Krzysztofem Cybulskim, tworzàc zupełnie niepowtarzalny efekt.

Póêniej było niemniej ciekawie. Wystawa prac graficznych Andrzeja Pàgowskiego podtytułem „Ikony kina Sony” ‒wykonanych natablecie Sony Xperia, tak˝e robiła ogromne wra˝enie. CałoÊç imprezy uzupełniła prezentacja filmu dokumentalnego nakr´conego smartfonem Xperia™ wtechnologii4K „Tajemnice zbrodni”. Nowe technologie z ka˝dym dniem coraz odwa˝niej wkraczajà do Êwiata sztuki. Pokaz firmy Sony kolejny raz pokazał, ˝e współpraca tych dwóch z pozoru bardzo odległych dziedzin, mo˝e daç zadziwiajàce efekty.

Łódź, 20 listopada 2014 Wernisaż kalendarza Virako 2015

PODWÓRKA MOGĄ BYĆ SZCZĘŚLIWE

W dotychczasowych pićiu edycjach kalendarz współtworzyli m.in.: Janusz Kaniewski (Êwiatowej sławy designer), Chris Niedenthal (jeden z najbardziej cenionych fotoreporterów europejskich), Jodi Bieber (pochodzàca z RPA dziesićiokrotna laureatka World Press Photo) oraz Ryszard Horowitz (najwybitniejszy polski fotograf i fotokompozytor). I to właÊnie wybitni twórcy sà gwarancjà powodzenia przedsi´wzićia. W roku 2015 na kartach kalendarza b´dzie mo˝na podziwiaç prace Andrzeja Pàgowskiego. Punktem kulminacyjnym przedsi´wzićia jest presti˝owy wernisa˝ z udziałem ludzi Êwiata biznesu, mediów, kultury i sztuki. Podczas gali, oprócz prezentacji samego kalendarza, licytowany jest egzemplarz z nu-

merem 1 oraz wybrane fotografie. Wszystkie zebrane Êrodki wspomagajà akcj´ charytatywnà „Szcz´Êliwe Podwórka”. To akcja majàca wspieraç działalnoÊç Êwietlic Êrodowiskowych opiekujàcych si´ dzieçmi z miejskich enklaw biedy, cz´sto rodzin patologicznych. Od poczàtku istnienia Virako, niezale˝nie od prowadzonej działalnoÊci biznesowej, anga˝uje si´ w równym stopniu w działalnoÊç non-profit. Poniewa˝ nie sposób oceniç obiektywnie i merytorycznie,

która ze Êwietlic zasługuje najbardziej na pomoc, wprowadzony został konkurs na najlepszy program dydaktyczno-wychowawczy. W ubiegłym roku wybrane zostały trzy konkursowe projekty, z których ka˝dy otrzymał nagrod´ w wysokoÊci 30 tysi´cy złotych. Na kartach najnowszego Kalendarza Virako, autorstwa Andrzeja Pàgowskiego, zobaczymy zdj´cia wykonane w Łodzi, wzbogacone barwnymi grafikami.

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

/ 191 /

WSZYSTKO ZACZĘŁO SIĘ W 2009 ROKU. CELEM BYŁO DZIEŁO WYJĄTKOWE – WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ NAJWYŻSZYMI WALORAMI ARTYSTYCZNYMI I POZOSTAWIAJĄCE ARTYSTOM CAŁKOWITĄ SWOBODĘ KREACJI. PRODUKT UNIKATOWY, NIE TYLKO ZE WZGLĘDU NA JEGO AUTORÓW I JAKOŚĆ, ALE RÓWNIEŻ ZE WZGLĘDU NA LIMITOWANY, BARDZO NISKI NAKŁAD – JEDYNIE 400 EGZEMPLARZY – DYSTRYBUOWANY DO STARANNIE WYSELEKCJONOWANEJ GRUPY OSÓB. CEL AMBITNY, ALE POMYSŁODAWCOM KALENDARZA VIRAKO UDAŁO SIĘ GO OSIĄGNĄĆ!

Ch Ch

extra time

NA PLANECIE CHAMPION

/ 192 /

PAP

Warszawa, 23 sierpnia 2014 r. Stadion Narodowy w Warszawie

CHAMPION ///// lipiec - wrzesieƒ 2014

WJAZD GODNY MISTRZA USAIN BOLT Z CZASEM 9,98 WYGRAŁ BIEG NA 100 METRÓW PODCZAS 5. MEMORIAŁU KAMILI SKOLIMOWSKIEJ, KTÓRY 23 SIERPNIA 2014 ODBYŁ SIĘ NA STADIONIE NARODOWYM W WARSZAWIE

Tym samym pobił o 0,07 sekundy halowy rekord Êwiata na 100 metrów, choç ze wzgl´du na to, ˝e nasz obiekt nie jest typowà halà, b´dzie to rekord nieoficjalny. Jamajczyk był najwi´kszà gwiazdà tej imprezy i jak na takà przystało wejÊcie, a właÊciwie wjazd na stadion miał imponujàcy. Wjechał bowiem na płyt´ wojskowym hummerem w asyÊcie polskiej gwiazdy NBA Marcina Gortata. 5. Memoriał Kamili Skolimowskiej przyciàgnàł na trybuny warszawskiego obiektu ponad 20 tysi´cy kibiców. Zawody upami´tniajàce naszà mistrzyni´ w rzucie

młotem, zmarłà nagle w wieku 27 lat, pierwszy raz miały tak spektakularnà opraw´. Obok Bolta w imprezie wzi´li te˝ udział najlepsi polscy lekkoatleci: młociarze Paweł Fajdek i Anita Włodarczyk, dyskobol Piotr Małachowski oraz kulomiot Tomasz Majewski. Na stadionie narodowym obecny był te˝ Champion, jako patron medialny imprezy. Numer poÊwi´cony lekkiej atletyce z unikalnymi grafikami Tomasza Sadurskiego przedstawiajàcymi polskie gwiazdy tej dyscypliny jako władców, zachwycił najbardziej zainteresowanych.

Marek Darnikowski

Sobienie Królewskie, 24-28 września 2014 r. Pole golfowe k. Warszawy

MISTRZ Z KRAINY TULIPANÓW

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Najwa˝niejszy zawodowy turniej w naszym kraju – Deutsche Bank Polish Masters 2014 zakoƒczył si´ zwyci´stwem reprezentanta Holandii Florisa de Vries. Rywalizacja była jednoczeÊnie finałem europejskiego cyklu – Pro Golf Tour. Najlepszym z Polaków okazał si´ 19-letni Jan Szmidt jr, który zajàł 18. miejsce. Zawodnikom kibicowali oczywiÊcie przedstawiciele Championa.

/ 193 /

TO BYŁO KILKA EMOCJONUJĄCYCH DNI DLA PASJONATÓW GOLFA W POLSCE

sport and more

Ch a m p i o n

Getty images

Wydawca: Sport and more Spółka z o.o. ul. Kamienna 21/316, 31-403 Kraków

/ 194 /

ISSN 2353-186X Adres redakcji: ul. Kamienna 21/316, 31-403 Kraków, tel. +48 666 549 988 e-mail: redakcja@champion.media.pl www.champion.media.pl W Warszawie: ul. Piękna 20 00-549 Warszawa Redaktor naczelna: Małgorzata Ziemba m.ziemba@champion.media.pl Dyrektor wydawniczy: Grzegorz Mikuła g.mikula@champion.media.pl Dyrektor artystyczny: Emil Kłosowski Projektant makiet: Paweł Przygodziński Dyrektor kreatywny: Andrzej Miękus a.miekus@champion.media.pl Korekta: Marta Sowińska-Kłosowska Wsparcie redakcyjne: Tymon i Jeremi Mikuła Felietoniści: Katarzyna Dydek, Wojciech Michałowicz, Rafał Bryndal Współpracownicy: Rafał Musioł, Przemysław Franczak, Justyna Przybytek, Łukasz Żurek, Piotr Rapciak, Michał Kiedrowski, Michał Rutkowski, Michał Micor, Leszek Żukowski, Jagoda Mytych, Jakub Jelonek, Paweł Fleszar, Robert Błoński Fotografie: Marta Wojtala, PAP, Getty Images, Rysunki: Andrzej Pągowski, Henryk Sawka , Martyna Janik, Ryszard Prochota Reklama: reklama@champion.media.pl Menadżer ds. reklamy i promocji Katarzyna Skonecka k.skonecka@champion.media.pl tel. + 48 666 549 989

Podróż w rok 2015

Marketing: Global Sport Consulting Maciej Ziobroń Studio graficzne: EMILDESIGN ul. Odrodzenia 31, 42-504 Będzin e-mail: studio@emildesign.eu www.emildesign.eu Druk: FOGRA Spółka z o.o. ul. Metalowców 25/43, 54-156 Wrocław

CHAMPION ///// paêdziernik – grudzieƒ 2014

Prawa autorskie do zamieszczonych w magazynie Champion artykułów i zdjęć są zastrzeżone. Ich reprodukcja jest możliwa wyłącznie za zgodą redakcji. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Zdjęcie na okładce: Marcin Gortat fot. Marta Wojtal Film z sesji Marcina Gortata: realizacja Wojciech Klimala

Serdecznie przepraszamy Pana Jana Kopyto, za błędne podanie nazwiska w artykule o sukcesach Ireny Szewińskiej „Królowa jest tylko jedna” w wydaniu #3 Champion. Polub nas na Facebooku: www.facebook.com/championsportandmore

W kolejnym numerze Championa wyruszamy w rok 2015, aby przekonać się, że nie ma rzeczy niemożliwych, że warto podejmować wyzwania i że Człowiek Roku ma na imię… Tradycyjnie będzie to dopiero początek opowieści. Znajdziecie nas w dobrych salonach prasowych już w grudniu

W TOWARZYSTWIE DŹWIĘKU DOSKONAŁEGO MODEL D, jeden z najdoskonalszych systemów audio opracowany przez firm´ STEINWAY LYNGDORF. Zaprojektowany z u˝yciem technologii ROOM PERFECT, która dostosowuje system dêwi´ku do pomieszczenia. Room Perfect jest jednym z najbardziej innowacyjnych patentów w historii akustyki. System audio STEINWAY LYNDGDORF na zawsze zmieni sposób w jaki doÊwiadczasz muzyki.

doskonałość dźwięku czeka również na ciebie. zadzwoń aby umówić się na prezentację lub osobisty pokaz w miejscu instalacji systemu

wyłączny dostawca: synergy sound; warszawa | +48 501260260 | www.synergysound.pl