Terdege Thema Trouwen - 27-10-2021

Mart jouw woonstijl

Herken je dat? Je bent gek op mooi wonen en vindt het heerlijk om de woonbladen te lezen. Je kent de trends en weet welke sfeer jouw favoriet is. Je hebt duizend ideeën en maar één interieur. Hoe kom je tot een design dat 100% in balans is?

Bekijk ons gratis inspiratiemagazine op mart.nl

Is jouw interieur ook toe aan de M factor?

Jij hebt de ruimte en wij de creativiteit. De stylisten van Mart weten precies wat bij jou past. Dat komt omdat we van dezelfde woonstijl houden als jij. Warm, sfeervol en helemaal van nu.

Mooi wonen met de hoofdletter M. De M factor noemen we dat. Op basis van jouw wensen ontwerpen en stylen we een woonruimte waar je trots op bent.

Uit de ontelbare mogelijkheden op het gebied van trends, vormen, kleuren en materialen creëren wij de juiste look & feel. Jouw look & feel.

In onze winkel hebben we de juiste meubelen, decoratie en stofstalen al voor je klaarliggen. Is jouw interieur ook toe aan de M factor? Plan snel je gratis interieuradvies, want mooi wonen begint bij Mart.

Komt, ziet een Mens, Die mij gezegd heeft alles, wat ik gedaan heb; is Deze niet de Christus?

De Bruidegom

Daar gaat ze, met kruik. Vijf bruidegoms heeft ze al zien komen. De huwelijksfeesten waren misschien nog wel aardig, maar het bleef geen feest. Intussen leeft ze samen met nummer 6. Of het ooit nog komt van trouwen? Geen idee. Ze heeft genoeg gezien en meegemaakt. Aan welk woord moet u denken bij deze vrouw? Aan een van de volgende woorden misschien? Teleurstelling. Schaamte. Eenzaamheid. Welk woord er ook bij u bovenkomt en of u getrouwd bent of niet, mijn hoop is dat uw ogen open zijn gegaan voor de Bruidegom. Want als je ogen opengaan voor Hem, dan verandert ook je kijk op jezelf, je omgeving, ja op alles. Dat zie je bij deze vrouw met de kruik gebeuren. Ze noemt Jezus eerst een Jood (vers 9), ze spreekt Hem vervolgens aan als mijnheer (vers 11), maar daar blijft het niet bij. Al kijkend en luisterend komt ze erachter dat deze Man toch meer moet zijn. Ze noemt Hem een profeet (vers 19), maar dan gaan haar ogen helemaal open en dan kan ze niet anders dan zeggen dat Hij de Christus is (vers 29).

Daar gaat ze, zonder kruik. Ze gaat naar haar dorpsgenoten en zegt: „Komt, ziet een Mens, Die mij gezegd heeft alles, wat ik gedaan heb; is Deze niet de Christus?” Wat een verschil. Welk woord komt er nu bij u boven als het gaat over deze vrouw? Een van de volgende woorden misschien? Geloof. Hoop. Vrijheid. Haar omstandigheden zijn nog niet anders geworden. Haar vijf mislukte huwelijken kan ze niet wegpoetsen. Haar dorpsgenoten vergeten haar levensverhaal echt niet zomaar. Toch is er wel wat veranderd. Deze vrouw ziet wie Jezus is. En dat maakt nou alles anders. Wat wij, getrouwd of ongetrouwd, nodig hebben is dat we scherp zien wie Jezus is. Hij is Degene Die door Samaria moest gaan en Zijn leven moest geven. Hij deed het uit liefde voor mensen die leven in een samenleving waarin trouwen en getrouwd zijn verre vanzelfsprekend zijn. Laat Zijn trouw onze trouw voeden. Hoe scherp zie jij de Bruidegom? Is Hij voor u een Jood, een mijnheer, een profeet, of is Hij de Christus?

tekst: DS. H.M. MULDER, VEENENDAAL

Streep

Het leek weer een week als alle weken te worden. Druk. Want een Terdege van meer dan 150 pagina’s. Vergaderingen zus, vergaderingen zo.

Ook thuis stond er het nodige in de agenda. Onze jongste, die heel veel zin had in haar 12e verjaardag.

Mijn vader, die een dag later zijn 70e verjaardag zou vieren.

Maar ineens was daar een positieve zelftest. En nog een. En nog een. En toen was het wel duidelijk dat er een streep door alle activiteiten kon.

Nou ja, natuurlijk vierden we nog steeds de verjaardag van onze jongste. Met enige creativiteit werd het gelukkig een dag die ze niet meer vergeet.

Inmiddels ligt de quarantainetijd weer achter ons.

Nu hopen dat de moeheid nog wat verdwijnt!

Dat alles ineens heel anders kan lopen dan je denkt en verwacht, moesten ook Jonathan van Pelt en Marith Gertenbach ondervinden. Anderhalf jaar lang leefden ze toe naar hun bruiloft, op 24 juni 2021. De dag werd tot in de puntjes geregeld. „Nu kan er niets meer misgaan”, zeiden ze de avond voor hun trouwen tegen elkaar. Maar niets bleek minder waar...

Maar ineens was daar een positieve zelftest. En nog een. En nog een

gisette@terdege.nl gisette@terdeg tetsgie@terdege.nl

D.V. 4 november hebben we weer een TerdegeLive-uitzending, zie pagina 43.

Hy heeft geluk en zegen/ Die God den Heere vreest (Psalm 128:1, Revius)

25 Arien 33 Gerjanne

55 Chris Stoffer 119 Uit de pastorie

141 Johan 153 Neline

Het was voor Frederik (26) en Laura (25) de Roo van meet af aan de wens dat hun huwelijksdienst in het midden van de gemeente zou plaatsvinden. „Van mijn oma hoorde ik dat in haar jonge jaren de kerkelijke bevestiging van huwelijken vaak op zondag was.”

VOLG ONS OP FACEBOOK, INSTAGRAM OF KIJK OP WWW.TERDEGE.NL VOOR LEUKE DIY

Inhoud

BEZINNING

02 MEDITATIE

34 BIJBELSTUDIE

Nieuwe kans

37 OGENBLIK

38 DE GALATENBRIEF

Dr. R. van Kooten: „Het zit in de mens om aan religie te doen en de goden gunstig te stemmen”

127 JOUW VRAGEN

Avondmaal

MENSEN

14 BERNADETTE VAN DAM

„Ik ervoer de kerkelijke gemeenschap als een geborgen en veilige wereld. Het leek me mooi om daar bij te horen”

26 STABILITEIT VINDEN IN EEN PLEEGGEZIN

Jantine Blok: „Ik hoorde de vogels weer fluiten”

46 DRAMA IN HET KWADRAAT

Een vechtscheiding kent geen winnaars

120 ZR.MS. EVERTSEN

Meedoen met de grote jongens

128 GEZONDHEID

132 PAREL IN STRIJEN

„Een oud huis, daar moet je in groeien”

142 VORSTEN

150 TROTS OP

TROUWEN

68 DE HUWELIJKSDIENST

Frederik de Roo: „De gemeente lijkt een beetje uit beeld geraakt tijdens een trouwdienst”

77 EEN BIJZONDERE BRUILOFT

Marith van Pelt-Gertenbach ontdekte als bruid dat sommige trouwdagen wel héél uniek zijn

84 TAART BAKKEN MET EEN TURKSE TWIST

Haar reformatorische oma leerde Anna Yilmaz de kneepjes van het vak

96

TROUWAMBTENAAR JENNY VOORTMAN

Ook na duizend keer blijft het spannend

105 BRUIDSTYLISTE HANNA ROUBOS

106 DE GASTENLIJST

109 DRAAIBOEK

ONTSPANNING

10 CONTACT

45 VERVOLGVERHAAL JENTHE 56 ONDER ONS 61 OP JACHT

Gouden dak 65 WOORDZOEKER

116 KENNIS VAN ZAKEN 124 CULINAIR

Klassieke appeltaart 146 PUZZELS

Contact!

HOUDT VAN POST

Woordzoeker

De vorige Terdege lag nog niet op de mat of de telefoon op de redactie van Terdege ging over. Ook de mailbox stroomde vol. „Klopt de woordzoeker wel?” Nee, helaas was er duidelijk iets misgegaan. Daarom plaatsen wij op pagina 60 een deel van de woordzoeker opnieuw. Inleveren mag tot en met 2 november. Veel puzzelplezier. En nu echt;-)!

TROUWE ABONNEES

Terdege zet drie trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement.

Dhr./mevr. A.W.H. Berg uit Zutphen

Dhr. W. Sterk uit Lexmond

Dhr. W.J. van Bodegraven uit Baambrugge

Zij krijgen een cadeau toegestuurd.

Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten? Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl. Bij huwelijk, jubilea of geboorte leven wij graag mee! Stuur een kaart en wij sturen een kleine attentie terug.

Een kaartje voor

JONATHAN BIJKER (7 jaar) is geopereerd aan zijn rechteronderbeen. De komende maanden heeft hij een frame om het been. Er volgt een lange weg van fysio, controles en revalidatie. Oosterholtseweg 9, 8271 PS IJsselmuiden.

MEVR. G. VERMEULEN-VAN WIJNGAARDEN hoopt op 31 oktober 90 jaar te worden. Michelangelostraat 274, 3066 NP Rotterdam.

JOLIEN HARDEMAN (23 jaar)

kampt met tegenslagen en zit al geruime tijd in de psychiatrie. Ze voelt zich alleen. PPC Zwolle, Huub van Doornestraat 15, 8013 NR Zwolle. (Graag uw naam en adresgegevens achter op de kaart/envelop vermelden.)

Kinderpraat

Tijdens een wandeling met kleindochter Joëlle (4 jaar) komen we de ‘buurtkrant’ tegen. We ontkomen niet aan een praatje. Ik span me in niet te laten merken dat ik helemáál geen zin heb in dit gesprek. De smoes dat de kleine nodig moet plassen, heeft effect. Een paar stappen verder fluistert Joëlle: „Opa, waarom deed u zo gek?” Een psycholoogje in de dop!

A. E. Dekker

Agenda

13 november: Amersfoort, concert ”Psalmen en gebeden door de eeuwen heen”, Reformatorisch Kleinkoor Kol-Sjariem (o.l.v. M. van der Zwan). Fonteinkerk, Robert Kochstraat 4. Aanvang 19.45 uur. Opbrengst entree voor inloophuis Elim in Amersfoort en Thuis in Zuid in Ede. De avond wordt uitgezonden. Meer info: www.kolsjariem.nl.

FacebookInstagrammer & Instagram

Binnenkort in Terdege een uitgebreid interview met Bert Wiersema. Wij vroegen alvast: Welke boeken van de schrijver zijn u het meest bijgebleven?

MARIET VAN DE MAAT: Alle delen van Logboek Lammers heb ik vroeger voorgelezen aan onze zoon. Inmiddels lees ik ze ook met onze kleinkinderen. Een prachtige spannende serie. Trouwens, alle boeken van Bert Wiersema zijn geweldig!

F.I.E.T.J.E_: De detectiveserie werd altijd op de basisschool voorgelezen. We vonden het prachtig.

SARA_JUSTINE332: Chris en Jorieke: stukgelezen!

GERBENGROOTHEDDE:

Bijna allemaal gelezen, dacht ik, totdat ik net de titels doornam. ”Erfenis uit Indonesië” blijft me het meest bij, omdat deze is voorgelezen door de meester uit groep 7. Bijna 30 (!) jaar geleden...

TVANHELDEN: De Iris en Koos-serie!

BETTINAWILTINK: Echt alle Chris en Jorieke-boeken zijn mij bijgebleven. Prachtige serie. ”Jacht op de verdwenen buit” staat wel op 1, misschien omdat die is voorgelezen op de basisschool.

Volg ons ook op Facebook en Instagram.

Wie: Linda Kosten

„Eerst had ik alleen Facebook, rond 2014 begon ik ook op Instagram. Al meer dan tien jaar maak ik bruidstaarten. Een taart voor de mooiste dag van je leven – zo ervaren jonge stellen het vaak. Ik vind het leuk dat ik op deze manier mijn creaties kan laten zien. Vooral jonge vrouwen volgen Lynn’s Bakery, de meesten zijn tussen de 25 en de 34. Het aantal volgers groeide geleidelijk tot 2698. Ze komen uit Nederland en België, maar je gaat de hele wereld over. In de bruidsbranche werken allemaal creatieve mensen die samen een trouwdag tot in de puntjes verzorgen. We volgen en taggen elkaar. Met het juiste gebruik is Instagram een mooi medium, voor mij is het ideaal. Er zijn kranten die me bellen of ik wil adverteren, maar dat hoeft echt niet. Mijn krant is Instagram. Ik word van alle kanten benaderd en maak elke week één tot drie bruidstaarten. Daardoor heb ik het vaak te druk om echt aandacht te schenken aan Instagram. Maar dan denk ik: het is goed zo, ik ben ook nog moeder en oma.”

DRUK MET BRUIDSTAARTEN

Instaprofiel: Lynn’s Bakery

Van de wereld naar de kerk

Ze leefde midden in de wereld toen ze haar man Ralph (34) ontmoette, een collega die destijds naar de gereformeerde gemeente in Haarlem ging. Bernadette van Dam-Krikke (35) uit Lisse raakte door hem nieuwsgierig naar God. Nu is ze al ruim tien jaar lid van de gereformeerde gemeente.

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

„M

ijn familie is rooms-katholiek. Als kind ging ik elke zondag naar de kerk in Haarlem. Dan liepen we langs het straatje waar de gereformeerde gemeente stond. Als wij laat waren, en dat gebeurde nogal eens, kwam de gereformeerde gemeente net uit. Ik weet nog dat we als kinderen moesten lachen om al die hoedjes. Niet wetend dat mijn toekomstige man ook tussen het kerkvolk stond.

Geloof speelde voor mij als kind geen grote rol. Ik trad vaak op zondagen op met een drumband. Mijn vader liet dat op een gegeven moment toe, toen hij zag hoe belangrijk ik dat vond.

Als tiener begon ik tegen de zondag op te zien. Onder het mom van ”te veel huiswerk” bleef ik steeds vaker thuis van de kerk. Mijn ouders vonden dat een acceptabel excuus. En zo sleet langzaamaan de gewoonte erin om helemaal niet meer naar de kerk te gaan.

Ik begreep ook maar weinig van de Bijbel. Thuis kreeg ik er vrijwel geen onderwijs over, en op de rooms-katholieke school waarop ik zat, werd er ook nagenoeg niets aan gedaan.

Toen ik ging studeren, raakte ik de laatste link die ik met de kerk had kwijt. Ik begon met psychologie en deed later maatschappelijk werk. Ik geloofde in de wetenschap, niet meer in God.

ZWAAIEN

Ik had een bijbaan in de horeca toen ik Ralph ontmoette. Dat ging op een wonderlijke manier. Ik had juist een poosje in Engeland gestudeerd en besloot om terug in Nederland eerst even fulltime te gaan werken voordat ik verder zou studeren. Ik liep door Haarlem en moest naar het toilet. Toen ik een restaurant binnenging, zag ik een bordje hangen met ”personeel gezocht”. Ik besloot te solliciteren en werd na verloop van tijd aangenomen.

Op mijn eerste werkdag was Ralph er niet. Mijn collega’s zeiden: „Als hij je ziet, is hij vast gelijk verliefd op je.”” Lachend: „Ik dacht: wat is dat voor een type? Maar toen ik hem zag, vond ik hem meteen leuk. Hij heeft mij ingewerkt. Al snel ontwikkelden we een goede vriendschap. Na het werk gingen mijn collega’s en ik meestal wat drinken in de stad. Daardoor sprak ik Ralph ook meer persoonlijk. Ik ontdekte waarom hij

’s zondags niet werkte.

Toen ik eens op een zondag in het restaurant stond, zag ik hem in pak voorbijlopen, op weg naar de kerk in Haarlem. Hij zwaaide. Dat werd een soort ritueel op de zondagen die volgden.”

Met een glimlach: „Het viel me op hoe goed hij eruitzag in zijn pak. Ik realiseerde me dat ik hem heel leuk begon te vinden.

Mensen om ons heen zeiden: Hoelang gaan jullie nog om elkaar heen draaien? Maar we wisten allebei dat een relatie niet makkelijk zou worden, al was ik geïnteresseerd in zijn geloof en overtuigingen.

Op een gegeven moment nam hij me een keer mee naar de kerk. Dat leek me een goed idee om hem zo beter te leren kennen.

Ik weet niet meer hoe die eerste dienst op mij overkwam. Ik heb vooral veel aangehoord en

goed om me heen gekeken. Een negatieve ervaring is het niet geweest; de kerk in Haarlem was een klein gezellig clubje waar iedereen elkaar kent. Wat me nog bijstaat is dat ik nadien een taartje heb gegeten bij zijn ouders. En volgens mij had ik die zondagmiddag nog een sollicitatiegesprek in een andere horecatent.

In de weken die volgden werd het voor mijn schoonfamilie steeds duidelijker dat we elkaar leuk vonden. Ik begon vaker mee te gaan naar de kerk.

Stap voor stap maakte ik kennis met de gedragsregels. Zijn vader zei na een tijdje bijvoorbeeld: We zouden het toch wel fijn vinden als je

„De eerste keer dat ik over zonde hoorde dacht ik: Wat oneerlijk, ik kan er toch niets aan toe dat ik zondig geboren ben?”

een baretje droeg. Dat kostte mij niet veel moeite. Ik ben iemand die zich makkelijk aanpast. Ook mijn man was zo slim om me niet in één keer te overladen met regels. Ralph zei bijvoorbeeld: We mogen best samen op vakantie. Maar de toevoeging ”met een reisorganisatie” liet hij weg. Na verloop van tijd was het: Ik vind een rokje zo mooi staan bij jou. Toen ging het mij dagen. Ik zei: Volgens mij is dat niet alleen op zondag, maar altijd, of niet? Daar kan mijn schoonfamilie nog steeds hartelijk om lachen. Op een gegeven moment ging ik structureel elke zondag mee naar de kerk. Ik wilde moeite doen om het geloof van Ralph te leren kennen. Ik probeerde te luisteren naar de inhoud, maar die eerste tijd was ik vooral bezig met wat anderen van mij vonden. Want je weet dat de aandacht op je gevestigd is, als nieuwkomer in zo’n kleine gemeente.

ONEERLIJK

De eerste keer dat ik over zonde hoorde dacht ik: wat oneerlijk, ik kan er toch niets aan doen dat ik zondig geboren ben? Ik probeer toch goed te leven? Ik voelde weerstand tegen die boodschap. Ik kan me nog een preek herinneren in een leesdienst over een mus die terugkeert naar zijn nest en ik dacht: Wie weet is dit een persoonlijke boodschap voor mij. Misschien is het een beeld van mijn terugkeer naar het geloof. Tegelijkertijd vroeg ik me af of ik zo’n persoonlijke draai aan een preek mocht geven. Ik was dat niet gewend vanuit de Roomse-Katholieke Kerk. De toepassingen waren daar nooit zo persoonlijk. Ralph nam mij een keer mee naar een kerstconferentie. Daar heb ik veel geleerd. Al besefte ik steeds meer hoever de geloofscultuur van mij afstond.”

Ze lacht. „Op die conferentie was er weinig plaats in de meidenslaapzaal. Omdat met de buitenlandse optredens van de drumband hierin geen onderscheid gemaakt werd, bood ik aan op de jongenszaal te gaan slapen. Niet beseffend hoe gevoelig dat lag.

Vooroordelen over kerkmensen had ik niet. Ik was vooral nieuwsgierig. Omdat Haarlem een kleine gemeente was, vielen de formaliteiten en uiterlijkheden me minder op. Toen deze gemeente kort na het begin van onze relatie werd

opgeheven, maakten we de overgang naar Lisse. Daar voelde ik me ook welkom. We gingen naar catechisatie en de 21+.

VEILIG

Eigenlijk ervoer ik de kerkelijke gemeenschap vooral als een geborgen en veilige wereld. Het leek me mooi om daar bij te gaan horen. Dat

spelen. Maar het oefenen was altijd op zondag. Bovendien gebeuren er in dat wereldje dingen die botsen met ons geloof. Toen dacht ik: ik moet een keuze maken. Óf ik investeer in deze relatie en kijk waar het heengaat, óf ik kies voor een drumcorps. Ik koos voor het eerste. Maar dat was niet altijd makkelijk. Soms had ik het op zondagen zo benauwd dat ik het in mezelf uitriep dat ik iets leuks wilde gaan doen. Maar na verloop van tijd begon ik te genieten van de rustige, fijne en veilige sfeer bij Ralph thuis. Ik moest eerst lachen om de middagslaapjes die werden gehouden; later ging ik er zelf ook naar uitzien.

VLOEKEN

stelde mij wel voor een heel grote vraag, die vooral in onze verkeringstijd jarenlang speelde. Namelijk: geloof ik echt wat er in de Bijbel staat, of wil ik het graag geloven omdat ik erbij wil horen en de relatie met Ralph in stand wil houden? Dat was een vraag die ik eerlijk voor mijn man en mijzelf wilde kunnen beantwoorden. Maar een antwoord had ik lange tijd niet. Ik ben analytisch ingesteld en observeerde veel. Dat belemmerde mij soms. Ik vroeg me bijvoorbeeld af: als ik bij deze groep mensen wil horen, moet ik me dan precies zoals zij kleden, of mag ik ook nog mijn eigen stijl houden? Kan ik zo amicaal zijn als dat ik altijd gewend was te zijn, of moet ik terughoudender worden? Ik zocht naar mijn eigen identiteit waarbij ik tegelijkertijd respectvol kon blijven ten opzichte van de cultuur waarmee ik in aanraking was gekomen. Wat ook moeilijk was: ik houd erg van muziek maken, al van kinds af aan. In Engeland had ik een jaar meegedaan met een drumcorps. In Nederland had ik ook contacten lopen die mij bij terugkomst vroegen om bij hen te komen

Mijn omgeving begreep mijn keuzes niet altijd. Zo belden mijn collega’s weleens: Kun jij aan Ralph vragen of je alsjeblieft een zondag kan komen werken? Dan antwoordde ik: Die keuze is niet aan hem, dat is een beslissing die ik zelf moet maken. Ik moest accepteren dat ik bij een minderheid begon te horen waarover veel vooroordelen bestaan. Een halfjaar geleden vloekte ik zelf nog; nu moest ik er iets van vinden als er om mij heen werd gevloekt. Terwijl ik er niet van hield om de confrontatie op te zoeken.

Ik ontdekte dat het hielp als ik aan mijn collega’s uitlegde waarom mijn nieuw gevonden geloof belangrijk voor me was. Dat bijvoorbeeld het vloeken me kwetste, omdat het voor mij uitmaakt hoe er over God wordt gesproken. Richting mijn familie kwam ik soms belerender uit de hoek dan ik bedoelde. Ik houd van mijn ouders en wilde hen meekrijgen in wat ik leerde. Dat vonden ze moeilijk. Vooral termen als zonde vonden ze erg zwaar. Ik benaderde hen ook te direct, handelde te veel uit angst. Ik dacht: Ik heb al wat oudere ouders. Wat oneerlijk dat ik dit leer en zij niet. Zij moeten dit ook horen, evenals mijn zussen. Op hun beurt was mijn familie eerst vooral bezorgd en sceptisch, maar ook dankbaar voor de hernieuwde kerkgang. Ralph won na verloop van tijd hun vertrouwen en affectie.

Mijn omkeer had ook gevolgen voor mijn studie. Elk studieboek gaat uit van de evolutietheorie. Ik kon die verschillende ideeën niet rijmen met

„Soms begreep ik niet wat me verteld werd. Want de christelijke taal is heel symbolisch en de Bijbel staat vol moeilijke woorden”

elkaar. Dat was heel lastig. Soms sloeg ik die stukken over. Ik werd heel onzeker wat mijn studie betrof. Dat geeft ook weer op hoeveel gebieden de verandering die ik doormaakte invloed had.

Aan de ene kant wilde ik vertrouwen op wat me in de kerk geleerd werd, tegelijkertijd was er tijdens mijn studie geen ruimte voor geloof en werd dat afgedaan als achterhaald.

Toch hielden die drempels mij niet tegen om verder te gaan in mijn zoektocht naar God. Ik haalde ontzettend veel uit de preken en begon te begrijpen dat God een weg met me ging die ik absoluut niet verdiend had. Ook al was het soms lastig, ik kreeg er zo veel voor terug.

Juist de weerzin die ik soms ervaarde, zag ik als bewijs dat het waar was wat ik hoorde in de kerk.

Dat je steeds van God weg blijft lopen en eigenlijk helemaal niet Zijn weg wilt volgen. Maar dat je vast wilt houden aan je oude leventje, gericht op plezier en jezelf. Dat bewijs motiveerde dan juist om onder het Woord te blijven.

Al was het soms allemaal wel een beetje veel. Ik kan me herinneren dat toen Ralph voor het eerst over de duivel en de hel sprak ik blij was dat hij weer vertrok en ik even op adem kon komen.

GEZELLIG

Al die informatie en worstelingen kwamen gelukkig niet tegelijkertijd. Het was als een warm bad waar telkens een beetje koud water bij werd gedaan. Beetje bij beetje leerde ik nieuwe dingen. Het was ook niet alleen maar moeilijk. Ik was weleens verward, het kostte me soms veel energie en ik zuchtte soms over alles wat er op mijn pad kwam. Maar Ralph en ik hadden het vooral ook heel leuk en goed samen. We leerden nieuwe mensen kennen, bouwden samen vriendschappen op en hadden het gezellig. Ik kreeg er als bonus een nieuwe schoonfamilie bij.

Heel bijzonder was de twee jaar durende belijdeniscatechisatie die ik in Lisse heb gevolgd bij dominee Neele. Hij adviseerde me om de catechisatie twee jaar te volgen, omdat hij zich kon voorstellen dat ik meer vragen zou hebben dan de gemiddelde catecheet. Hij nam hier ook echt de tijd voor door na afloop steeds een persoonlijk gesprek met me aan te gaan. Dat heeft echt veel voor ons gedaan. Ik stelde soms ook vragen die misschien niet

altijd kies waren. Ik hoor me nog zeggen: Wat houdt bekering dan in? Kunt u me iets vertellen over uw bekering, dominee? Niet wetend dat je dat dit onderwerp in de reformatorische cultuur vaak met veel schroom benaderd wordt. Ook aan mij werd niet gevraagd of ik geloofde wat ik hoorde. Alleen of ik het allemaal begreep. Pas later werd me duidelijk dat er verschil is tussen een historisch geloof en een zaligmakend geloof, en werd het mijn worsteling Wie is God voor mij. Soms begreep ik niet wat me verteld werd. Want de christelijke taal is heel symbolisch en de Bijbel staat vol moeilijke woorden die door buitenstaan-

ders niet meteen begrepen worden. Neem termen als een nieuw hartje krijgen, wedergeboorte en zonde. Of de zin ”het moet je gegeven worden” Wat moet je gegeven worden? Woorden zoals de duivel en het kwaad lijken simpel, maar zijn het niet. Wat er in de kerk mee wordt bedoeld, is bijvoorbeeld de aantrekkingskracht van de wereld. En het eigen hart dat ten diepste niet op God gericht is. Dat moest ik beamen. Ik had immers afstand genomen van het geloof en was zelf de wereld in gegaan. Toch twijfelde ik wel eens. De eerste keer was helemaal aan het begin. Toen zei Ralph: Mijn nummer 1 zal altijd God zijn, en Zijn wil. En ik zei: Als ik nou heel erg mijn best doe om te gaan geloven maar het lukt niet, maak je het dan alsnog uit? Niets wetend van de werking van de Heilige Geest. Ik voelde vooral de druk om te moeten geloven, voordat we zouden trouwen. Er zijn ook momenten geweest dat alles me ineens overviel. Dat ik mezelf even kwijt was en het voor mijn gevoel niet goed kon doen. Ik zie mezelf bijvoorbeeld nog zitten op zondag bij Ralph thuis

Hij wilde me weer terugbrengen bij Hem, ook al was ik afgedwaald. Hoe wonderlijk is dat?

Ds. C. Harinck: „Er is veel te winnen”

Hoeveel onkerkelijken de weg naar een reformatorische gemeente vinden, is onduidelijk. Maar dat ze er zijn, weet ds. C. Harinck uit Kapelle uit ervaring. Hij kwam zelf als jongere met de kerk in aanraking toen hij verliefd werd op een meisje uit de Gereformeerde Gemeenten. „Ze heeft me eerlijk verteld dat het tussen ons niets zou kunnen worden. Toen ze 6 jaar oud was, overleed haar broertje van 4 plotseling aan hersenvliesontsteking. Dat heeft diepe indrukken gegeven van de eeuwigheid. Ze vertelde me over hemel en hel, dat we een ziel hebben en eens God zullen moeten ontmoeten. Haar woorden zijn diep bij me ingeslagen, ik kon ze niet kwijt. Daarbij komt dat mijn oom Piet, die tegenover ons woonde, al jong plotseling is gestorven. Ik heb hem horen roepen: „Ik wil niet naar de hel.”

Mijn meisje raadde mij aan om een Bijbel te gaan kopen en die te lezen. Ik bezocht de hervormde kerk en later de gereformeerde gemeente. Het was een heel andere wereld voor me. Niemand bekommerde zich daar om me. En toch ging er iets van deze diensten uit. Een zekere eerbied. Iets wat ik niet thuis kon brengen.

Ik bleef komen, want ik liep met zielenvragen. Heel ernstige zielenvragen. Ik had ook geen rust. Want als het waar was dat God bestond en er een eeuwigheid was, wat dan? Mijn meisje heeft toen zeer aangedrongen dat ik de evangeliën moest gaan lezen. Dat heeft me ontzettend veel goed gedaan. Dan verschijnt de Persoon van Jezus voor je. Later kwam ds. Honkoop in Goes te staan. Hij is me tot grote zegen geworden.

Mijn vader was erg antikerkelijk. Hij zag hoe ik worstelde met de uitverkiezing en zei: Ze maken je daar gek. Je moet stoppen met al die rotzooi. Maar ik kon er niet mee stoppen. Ik heb dat nooit kunnen en willen doen. Ik had gelezen over Jezus en Wie Hij was. Tot Hem riep en bad ik. Dat zocht ik. Dat verwarmde mijn hart. Ik hoorde iedere dienst wel iets over

de hoop en het geluk in Hem. Daar had ik alles voor over.

Natuurlijk waren er ook veel dingen waar ik het nut niet van in zag. De zondagsinvulling was bijvoorbeeld zo streng. Dat kon ik niet begrijpen. Maar toch overheerste het andere. Achteraf gezien trok de Heere aan me. De eerste buitenkerkelijke met wie ik het geloof deelde, was mijn broer. Toen ik had geleerd hoe belangrijk het gebed is, ging ik ’s avonds voor ons bed op mijn knieën. Mijn broer, met wie ik op één kamer sliep, zei: Wat doe je? Ik kreeg een heel gesprek met hem en ik merkte dat het hem wat deed. Hij is later ook dominee geworden.

Toen ik in mijn eerste gemeente stond, in Utrecht, maakte ik kennis met een jongen die een meisje had dat niet van de kerk was. En er volgden nog anderen. Nog niet zo lang geleden werd ik gebeld. Of een stel bij mij langs mocht komen om te praten, omdat ze gehoord hadden dat ik ook uit de wereld kwam? Jazeker, natuurlijk.

Ik merk dat veel jongeren niet durven te zeggen wat mijn meisje deed: dat ze geloven in een hel en een hemel, dat de Bijbel Gods Woord is, dat je een ziel hebt en een Zaligmaker nodig hebt. De wezenlijke dingen laten ze vaak liggen. Meestal hebben nieuwelingen het er alleen over dat ze het zo moeilijk vinden om op zondag binnen te blijven. Maar over de wezenlijke dingen gaat het niet. Mensen houden daar graag afstand van, van dood en eeuwigheid. Ze worden soms vooral aangetrokken door de warmte in een gezin. Want vergis je niet, buiten de kerk is het soms erg koud. Hoe ik aankijk tegen relaties met ongelovigen? Meestal wint de onkerkelijke het. Maar als onze jonge mensen eerlijk zijn en vertellen dat ze een ander leven willen, dan is er toch veel te winnen. Want buiten de kerk is het soms erg koud, leeg en arm. Wat is er dan mooier dan te kunnen vertellen over een leven met de Heere?”

met een stapel studieboeken en te horen krijgen dat het niet oké was. Ik moest leren dat dit niet persoonlijk of afwijzend bedoeld was. Terwijl mijn schoonouders beseften dat mijn gedrag geen opstandigheid was, maar onwetendheid. Hilarisch in dat opzicht is een anekdote die ik mijn schoonfamilie eens vertelde op weg naar de kerk in Haarlem. Ik zei: Ik ben gisteren over de kop geweest in een kermisattractie op de Grote Markt. Stoer hè? Toen viel het stil. Ik dacht: oh boy, ik heb zeker iets verkeerd gezegd. Er volgde een goed gesprek waaruit bleek dat ook de kermis niet iets was waar we heen moesten gaan.

GEDRAGEN

Na vijf jaar verkering zijn Ralph en ik getrouwd. Voor die tijd heb ik belijdenis gedaan. Dat wilde ik graag. Toen ik nog twijfelde, vroegen mensen mij weleens: Zou je bij de kerk blijven als jullie relatie stuk zou lopen? En ik wist: ik zou niet meer zonder de kerk kunnen. Ik heb gehoord Wie God is en bij Zijn Woord moet ik blijven.

Inmiddels wonen we al negen jaar in Lisse. We zijn dankbaar dat we hier onze drie zoontjes mochten laten dopen, de jongste nog vrij recent. In de dienst voorafgaand aan deze doopdienst, die geleid werd door ds. Joosse, mocht ik opnieuw ervaren dat God een begin heeft willen maken op de weg der genade. Hij laat niet los, ook al is dat totaal niet mijn verdienste. Ik blijf weglopen, maar Hij blijft zo goed. Hij brengt me steeds weer terug bij Hem en wil opnieuw met mij aan het werk.

Ik voel me in onze gemeente geplaatst. Ik heb mogen ervaren dat God mij hier dingen heeft geleerd en tot inzicht heeft gebracht.

Een vriendin uit de gemeente zei onlangs: Ik vergeet soms dat je van buitenaf komt. Ik merk niet meer aan jou dat je anders bent.

Ik voel me oprecht gezegend met goede vriendschappen in de gemeente. Dat merkten we vooral toen we tijdens de geboorte van onze jongste zoon met de nasleep van corona kampten en mijn man niet bij de bevalling mocht zijn. Daarbij was Gods hulp voor ons zo overduidelijk en voelden we ons gedragen door de mensen om ons heen.

Een buitenstaander voel ik me dus niet meer. Wel een middenweggaander. Ik bedoel daarmee

dat ik niet overal in mee kan komen. Als we in een gemeente komen die heel stug is, dan begrijp ik dat soms niet. Of als er hard en snel geoordeeld wordt over mensen. Dan denk ik: zie je dan niet dat je nu net zo goed iets aan het doen bent wat niet hoort?

Sommige dingen mis ik nog steeds, zoals mijn muziek en optredens. Maar ik kan me niet meer voorstellen om nog het leven te leiden van voordat ik Ralph leerde kennen. Ik geloof dat de Heere in mij werkt en mij heeft laten zien dat de dingen die ik deed op mijzelf gericht en niet naar Gods wil waren.

Ik hoorde eens een preek over een tekst uit Jesaja: Ik ben gevonden door hen die naar Mij niet zochten. Dat vind ik heel erg op mezelf van toepassing. Ik had niet om deze ommekeer gevraagd en vond mijn leventje wel best. Maar Hij wilde me terugbrengen bij Hem, ook al was ik afgedwaald. Hoe wonderlijk is dat? Soms vraag ik mij af: Waarom ik? En wat als ik Ralph niet had ontmoet? Daar heb ik geen antwoord op. Mijn ervaringen hebben me wat genuanceerder gemaakt over de uitspraak: „Trek geen juk aan met een ongelovige.” Ik begrijp dat een relatie geen evangelisatiegrond is. Maar God trekt wel mensen via relaties. Daarom: sla vooral geen deuren dicht zonder te zien of de Heere een relatie ten goede wil leiden. Laat angst niet regeren, maar breng het in gebed. Wees niet te bang voor de buitenwereld. Er wordt vaak gezegd: daar gaat de duivel rond als een briesende leeuw. Maar dat betekent niet dat we ons moeten opsluiten. We moeten als christenen naar buiten toe, met een goede uitrusting aan, om het gesprek aan te gaan. Tot slot hoop ik dat ook mijn familie de Heere leert kennen. Als ik daarover nadenk, overvalt het me weleens. Dan voel ik een druk om te getuigen, want ik ben hier de schakel tussen hen en het geloof in God. Als zij plotseling overlijden, heb ik dan wel genoeg over Hem verteld? Tegelijkertijd weet ik dat het de Heilige Geest is Die werkt, dat ik het niet hoef te doen. Maar ik gun hun dit hoognodige zo.”

DIT IS HET EERSTE DEEL IN EEN SERIE OVER NIEUWKOMERS BINNEN DE REFORMATORISCHE KERKEN. VOLGENDE KEER DEEL 2. BERNADETTE IS MET HAAR MAN D.V. 4 NOV. TE GAST IN ONZE LIVE-UITZENDING.

MARTHE ROUKENS

TOPVERKOPER

Tweedehandsspullen aanschaffen gaat me prima af. Ik struin een site af, bied de vraagprijs en heb het artikel in een mum van tijd voordelig in huis. De bonus: ik vind mezelf een uitstekend rentmeester. Maar iets verkopen, dat is andere koek. Misschien ligt het aan mij, maar niemand lijkt interesse te hebben voor mijn spullen. Duizenden mensen jagen dagelijks op de digitale marktplaats naar koopjes, maar stuk voor stuk surfen ze mijn kraampje voorbij. Terwijl ik toch prachtige hebbedingetjes en onmisbare snuisterijen in de aanbieding heb. Een zilverkleurige spiegellijst, een verstelbare telefoonhouder en A-merk dakdragers bijvoorbeeld. Ik gooi de spulletjes in de uitverkoop zodra mijn vrouw van haar halfjaarlijkse schoonmaakwoede is bekomen. Zo nu en dan vindt ze het nodig om de zolder wat bewoonbaarder te maken, vooral omdat haar wasrek ook ergens wil staan. En in het kader van duurzaamheid en krenterigheid voel ik weinig aandrang om de opbrengst van haar opruimlust bij het restafval te gooien. De kringloopwinkel is me te ver rijden. Daar hebben ze bovendien al zooi genoeg, lijkt me. Dus marktplaats.nl is de oplossing, denk ik. Maar dat valt tegen. Een prachtige ovale spiegel, schijnbaar zo van een paleismuur gevallen, wordt slechts elf keer bekeken. Andere unieke aanbiedingen kunnen op nog minder belangstelling rekenen. Het lijkt wel alsof niemand rommel wil hebben.

Mijn hoop vestig ik dus op de dakdragers van een topmerk. De nieuwprijs van die dingen is 140 euro, de restwaarde volgens andere marktplaatsers riant. De website adviseert minstens 40 euro te vragen, dus ik plaats ’m voor de stuntprijs van 37,50. Bieden vanaf 30 euro.

Na een paar dagen biedt iemand drie tientjes. Ik veer op uit m’n stoel als ik het bericht van de potentiële koper waarneem. Zou ik dan toch een succesvolle verkoper kunnen worden? Ik probeer zo’n gladjanus te imiteren en bedank de koper van harte voor zijn bod. Gevolgd door de wellicht wat minder commerciële vraag: „Ik had gehoopt er 37,50 voor te vangen, is dat ook een optie?” Maar nee, „30” stuurt ‘Tim’ een paar dagen later terug. „Deal”, antwoordt de zakenman in mij. We spreken een ophaaltijd af en ik geef Tim mijn adres. Hij komt nooit opdagen.

ARIEN VAN GINKEL JOURNALIST BIJ HET REFORMATORISCH DAGBLAD

JANTINE (20) VINDT STABILITEIT IN PLEEGGEZIN

”IK LIEP STEEDS VAKER WEG”

Pleegzorg was voor haar een uitkomst. Toen Jantine Blok (20) thuis vastliep, hielp haar pleegfamilie haar om het leven weer op de rit te krijgen. “Ik ben de afgelopen jaren enorm gegroeid.”

tekst: JACOMIJN

beeld:

Soms gaat het thuis gewoon niet meer. Niet omdat ouders niet welwillend of liefdevol zijn. Niet omdat een kind een hekel aan zijn ouders heeft. Maar simpelweg omdat het botst. Dat is in een notendop ook de ervaring van Jantine. Gesprekken thuis mondden steevast uit in ruzie. Met de regels van haar ouders kon ze niet uit de voeten. Ze voelde zich qua intelligentie minderwaardig ten op zichte van de andere huisgenoten, ook al zeiden haar ouders dat dit niet zo was. Ze wilde discussië ren over standpunten, maar voelde daar weinig ruimte voor.

De situatie loopt in haar tienertijd verder uit de hand. „Op den duur ging het niet meer. Ik liep steeds vaker weg van huis. Op zondagen bleef ik soms de hele dag weg. Mijn telefoon nam ik dan niet mee. Nu snap ik niet waarom ik dat deed, maar toen was het de beste oplossing die ik kon vinden.”

Ze voelt dat haar gedrag moeilijk gevonden wordt, wat de zaak niet ten goede komt. „Nu weet ik dat er twee nodig zijn om ruzie te maken. Maar toen zag ik het zo dat de schuld, ook door de hulpverlening, volledig bij mij werd gelegd. Ik was agressief, zou ADHD hebben en gedragsproblemen.”

Op een gegeven moment besluit Jantine de zomermaanden in een tent in de tuin door te brengen. Even weg, maar dichtbij genoeg om thuis de hulp te krijgen die ze als tiener nog steeds nodig heeft. Jantine: „Dat bleek goed te werken.” Omdat deze constructie in de wintermaanden onhoudbaar is, gaat de hulpverlening voor haar op zoek naar een gastgezin voor een aantal dagen per week. „Dat leek de enige oplossing. Ik zou ook tijdelijk ondergebracht kunnen worden in

een instelling, maar dat wilde ik natuurlijk niet.”

Wat blijkt: er is een gezin voor haar. Eentje, om precies te zijn. In heel Zeeland. „Bizar toch? Ik had aangegeven dat ik het liefst een plek wilde waar geen andere kinderen zijn om niet te hoeven wedijveren met hen. Maar zo’n plek was er niet.”

VOGELS

Al bij de eerste ontmoeting blijkt het prima te klikken tussen Jantine en het gastgezin, de familie Aarnoudse uit Goes. Ze besluit per direct dat ze doordeweeks bij dit gezin wil blijven.

Een goede beslissing, zo blijkt. „Ik weet nog dat ik de eerste avond met mijn pleegzusjes op de bank zat. We deden een spelletje op onze telefoons. En we hebben zo gelachen, de tranen rolden over mijn wangen.”

Wel mist ze haar maatje, de hond die ze voor haar zestiende verjaardag kreeg. „Als ik boos was, ging ik vaak met hem lopen. Hij voelde me ongelooflijk aan. Als ik emotioneel werd, ook al was het zonder geluid, dan kwam hij naast me lopen en drukte hij zijn kop tegen me aan.” Het verblijf in het nieuwe gezin is goed voor haar. „Ik weet nog dat ik hier twee weken woonde en dat ik door de polder fietste. Ik hoorde de vogels weer fluiten, zag dat de zon scheen en dat de weilanden er mooi bij lagen. Ik dacht: wat is de schepping eigenlijk mooi. Dat had ik al lang niet beseft. Ik had zo’n zware depressie dat ik niets meer om me heen zag en niets voelde. Maar vanaf dat moment begon ik weer op te bloeien. Ook geestelijk. Ik had me afgevraagd: Waar is God, waarom helpt Hij me niet en verhoort Hij mijn gebeden niet? Toen ik die schoonheid om me heen zag,

„Ik hoorde de vogels weerfluiten, zag datde zon scheen en dat de weilanden er mooi bij lagen.

Ik dacht: wat is de eigenlijkschepping Vanafmooi. datmoment ben ik opgebloeid”

besefte ik dat Hij er toch was.” Beetje bij beetje komt ze ook tot het inzicht dat er altijd van haar gehouden is, ondanks de gecompliceerde relatie die ze met haar ouders had.

„Ik ging zien dat ze regels stelden en de confrontatie met me aangingen omdat ze van me hielden. Dat kon ik niet zien toen ik thuis was. Toen twijfelde ik daaraan.”

Wel wordt steeds duidelijker dat het een goed besluit is geweest om bij een ander gezin te gaan wonen. De weekenden die Jantine thuis doorbrengt, verlopen onverminderd slecht. De ruzies blijven.

Na een weekend thuis heeft Jantine tijd nodig om weer te kalmeren. Daarna schiet ze weer in de stress vanwege het volgende naderende weekend. „Dat werkte niet, vond de hulpverlening. Ze zouden een ander gezin voor me proberen te vinden.

Maar dat wilden mijn pleegouders

niet. En dus mocht ik het weekend ook blijven. Ook al was het huis dan eigenlijk al helemaal vol omdat hun oudere, studerende kinderen dan ook thuiskwamen. Ze zeiden: Als je het niet erg vindt om soms op een matras te slapen, dan is het goed. Natuurlijk vond ik dat niet erg. Vanaf die tijd werd mijn gastgezin mijn pleeggezin.”

De zomer na de verhuizing gaat Jantine met haar eigen familie mee naar Canada. Dat stond al langer gepland, omdat daar familie woont.

„Dit was een fijne tijd met elkaar, maar heeft wel duidelijk gemaakt dat terug naar huis gaan, geen optie was.”

Het verschil in woonsituatie tussen haar ouderlijk huis en het pleeggezin zit ’m in de mate van vrijheid die ze krijgt, denkt Jantine. „Thuis ben ik de oudste. Voor mijn gevoel werd ik er klein gehouden. Hier ben

ik de middelste en zeiden ze tegen me: Je bent 17, kijk maar hoe je iets aan wilt pakken en als je hulp nodig hebt, kom je maar naar ons toe.”

GEZELLIG

Nu, drie jaar later, is de relatie met haar ouders stukken verbeterd. „We hebben een enorm leuk contact. Ze komen hier ook op visite, en dan lachen we met elkaar. Ruzie hebben we al maanden niet meer gehad. Als we een verschil van mening hebben, dan accepteren we dat van elkaar. Dat komt doordat ik nu volwassen ben geworden. Ik ga één of twee keer per week langs voor een kopje koffie. Zo gaat het prima.” Kwam ze er voorheen soms met tegenzin elke week een uurtje op bezoek, nu blijft ze eerder te lang plakken bij haar familie. „Want we houden wel van elkaar. We kunnen alleen niet meer samen in één huis

wonen.”

Ook haar ouders hebben vrede met de huidige situatie gekregen. „Ze zien dat het nu beter met mij gaat. Thuis ging op een gegeven moment alle energie alleen nog maar naar mij, terwijl ik niet het enige kind in het gezin ben.”

Ook de relatie met haar pleegouders heeft zich verdiept. Waar ze hen aan het begin aansprak met oom Jos en tante Nelian is het nu papa en mama geworden. „Het floepte er een keer uit. Iedereen sprak hen zo aan, dus ik ging vanzelf meedoen. Daarna heb ik gevraagd of het mocht.” Met een glimlach: „Mijn zusje zei pas op een verjaardag: Als jij nu ”mama” roept, kijken er twee om.””

Ze kan zich niet meer voorstellen dat ze drie jaar geleden zo diep zat, zegt ze. Als ze de dagboekstukjes terugleest die ze in die tijd schreef, verwondert ze zich over de duisternis waarin ze leefde. „Dat had ik zelf niet eens meer door.”

Ze heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt, beseft ze. Van een gesloten tiener is ze een open boek geworden. „Als je het verschil kon zien met hoe ik drie jaar geleden was en wie ik nu ben, dan weet je dat er veel is veranderd.”

RIJBEWIJS

Een plek hebben om thuis te komen. Boos mogen zijn. Je gewaardeerd voelen. Het zijn stuk voor stuk onmisbare dingen, heeft ze gemerkt. Ze heeft zich daardoor verder kunnen ontwikkelen. „Toen ik hier kwam zei ik tegen iedereen: Ik kan niks. Maar ik heb de afgelopen drie jaar ontdekt dat ik niet zo dom ben als ik dacht. Ik kan best een Rubik’s kubus oplossen als ik mijn best doe. En ik kan best mijn rijbewijs halen en een vervolgopleiding niveau 4 doen.”

Toen ze een paar weken in huis woonde bij de familie Aarnoudse verloofde een pleegzusje zich. De volgende dag had ze dienst als verzorgende bij het bejaardentehuis Rehoboth waar ze werkte. „Normaal zou ik dan nooit naar het verlovingsfeest gaan, anders zou ik de volgende ochtend te moe zijn om te werken. Maar mijn pleegouders zeiden: Tuurlijk ga je naar het feest. Je pleegzusje verlooft zich maar één keer. Ik heb het gedaan. En de volgende dag, op mijn werk, ontdekte ik: ik kan het. Ik ben niet te moe. En ik heb dat ontdekt omdat ik hier zelf mijn grenzen mag ontdekken.”

Ze dacht dat ze ooit onder aan de ladder zou eindigen, maar draait nu bereikbaarheidsdiensten in het bejaardentehuis, waarbij ze verantwoordelijk is voor eventuele calamiteiten die zich voordoen. „Dat had ik drie jaar geleden nooit kunnen geloven.”

En dat is nog niet alles: ze is bezig met een opleiding tot verpleegkundige. „Terwijl ik toen ik thuis woonde niveau 3 maar net aankon. Hoe dat komt? Als je denkt dat je iets niet kunt, lukt het je ook niet. Terwijl het motto van mijn pleeggezin is: als je het wilt, kun je het.” Met de familie Aarnoudse heeft ze er eigenlijk een tweede familie bij gekregen. „Mijn pleegzusjes zijn net echte zusjes. Met een van hen ben ik dikke vriendinnen geworden. Soms kruipen we ’s avonds even bij elkaar in bed om ons verhaal bij elkaar kwijt te kunnen. Dat heb ik nooit eerder gehad, zo’n goede

vriendschap. Ik had wel vriendinnen, maar die contacten waren niet heel diepgaand.”

Haar positie als pleegkind is echter bijna ten einde. Over een paar weken verhuist Jantine naar een appartement in Goes om daar op zichzelf te gaan wonen. „Zo maak ik weer ruimte voor een ander kind dat bij de familie Aarnoudse terechtkan. Er is een groot tekort aan pleeggezinnen en ik gun iedereen de ervaring die ik heb gehad.”

Het is ook tijd om aan een nieuw hoofdstuk van haar leven te beginnen, denkt ze. „Dankzij de afgelopen drie jaar kan ik vrij stabiel verder. Ik wil graag uit huis. Ik weet dat ik deze stap aankan.” Trots: „Niet iedereen koopt op zijn 19e een appartement.” De ervaringen die maakten dat ze in een pleeggezin kwam, zitten haar niet meer dwars. Dat heeft ze verwerkt, zegt ze.

Haar ouders ook. Die zijn alleen maar blij voor haar. „Toen we vanmiddag mijn appartement gingen bezichtigen, zeiden ze nog tegen me dat ze trots op me waren omdat ik het zover had geschopt.” Als ze ooit de kans krijgt, hoopt ze daarom zelf een kind dat hulp nodig heeft ook de liefde te kunnen geven die zij heeft ontvangen. „Ik zou zeker open willen staan voor pleegzorg. Al ligt dat nog ver in de toekomst. En ik hoop ook dat lezers zich door mijn verhaal realiseren dat het heel mooi kan zijn om pleeggezin te worden. Al is het maar voor een dag per week.”

„Er is een groot tekort aanpleeggezinnen en ik gun iedereen deervaring die ik heb gehad”

Moedereend

Ze stonden bij de kluisjes. Jongens: leren jasjes, brede schouders en stoppels. Met een stuk of zes waren ze. De levenslust sprankelde me tegemoet, hun baardin-de-keel-stemmen vulden het gangpad. Ze duwden elkaar, duwden elkaar terug en weer heen en weer terug, een soort spel van stoeien en vechten was het, een soort joviaal worstelen - al noemen zij het zelf ”matten” of ”knokken”. En daar was ik. Ja. Ik was er ook. Juf van 36, klein en dun, met vlecht en zachte stem. En ik wist het wel. Ze mogen niet bij de kluisjes staan. En ze mogen al helemaal niet knokken of matten. Dus ik moest optreden. Ik was tenslotte aan het surveilleren. Daarom liep ik hier, met mijn handen losjes op mijn rug, als was ik de bewaker van een bankkluis. Maar ik had een probleem. Ik durfde niet. Ik durfde gewoon niet. Ik durfde de knokkende jongens niet uit elkaar te halen. Ik durfde ze niet naar buiten te bonjouren. Ik bedoel: zes van die bouwjongens en ik. Dat is net zoiets als een kleuter die een bouvier moet africhten. Maar goed, mijn calvinistische opvoeding leerde mij dat ik mijn geld te allen tijde eerlijk en hardwerkend moet verdienen, dus ten diepste had ik geen keus. Ik moest optreden. Dus daar ging ik, zo krachtig mogelijk, mijn kin omhoog en mijn ogen op allervriendelijkst. ”Zeg heren”, begon ik, maar niemand keek ook maar op, en ik dacht: zo voelt een vlieg zich dus. ”Héren”, zei ik wat heftiger, en ik was verbaasd over mijn eigen volume. En zij ook, want ze keken me aan, alle zes de stoppels, als bomen stonden ze daar, hun ogen gebogen in de mijne. Nu moet ik de leiding pakken, wist ik, nu had ik hun aandacht, en net toen ik iets briljants probeerde te zeggen, zei een van hen: ”Hé, mevrouw Van Lagen! U gaf mij Nederlands in de eerste!” Bart! Het was Bart! Zijn ogen waren olijk, en opeens voelde ik me zijn moeder en ik dacht: je bent nog een kind. Je bent een jaar of 16, maar je bent nog een kind. Al pratend wandelden we naar buiten en ik voelde me één moment een moedereend met zes kuikens. Bart zou timmerman worden, zei hij. Net als zijn va der. En toen ging de bel. De pauze was een reünie. Een reünie van twee minuten. En ik had genoten.

GERJANNE, MOEDER VAN VIJF, 14 JAAR DOCENTE NEDERLANDS OP HET VMBO, VINDT NIETS ZO FIJN ALS HET UITLEGGEN VAN WERKWOORDSPELLING, HEEFT VIER HOBBY’S: SCHRIJVEN, LEZEN, LEZEN EN LEZEN.

Jona (39)

Lezen: Jona 3

Jona maakt een herstart. God geeft Zijn knecht een nieuwe kans om zijn gehoorzaamheid te bewijzen. Hij heeft hem gered van de dood. Maar God laat Jona niet gaan. Opnieuw klinkt Zijn bevel: ”Ga naar Ninevé!”

Jona ligt op het droge, uitgespuwd door de vis. God heeft hem weer op de juiste route gezet, de weg naar Ninevé. Voor de tweede maal klinkt Gods bevel: „Ga naar Ninevé!” Wat een verschil met de eerste keer! Toen stond Jona op, daalde af, scheepte in en vluchtte weg over zee. Nu ligt het grote water driegend achter hem. Hij heeft ervaren dat vluchten over zee geen zin heeft. Zijn God heeft de zee geschapen en heerst over de wateren. Met de zee achter zijn rug trekt Jona het land op, op weg naar Ninevé. Behalve de veranderde situatie is er nog een belangrijk verschil. Gods bevel nu klinkt anders dan toen. Het eerste deel is nog identiek: „Maak u op, ga naar de grote stad Ninevé en predik tegen haar!” Maar in het eerste bevel motiveert God waarom Jona tegen Ninevé moet prediken: „Want hunlieder boosheid is opgeklommen voor Mijn aangezicht.”

Nu beveelt Hij te prediken „de prediking die Ik tot u spreek!” Vanwaar deze wijziging? Wordt de stad zich al enigszins bewust van haar boosheid? Over een voorzichtige inkeer van Ninevé lezen we niets. Nee, ook voor deze tweede wijziging ligt de reden in de tussenliggende periode. Nu Jona’s ongeloof is opengelegd, staat de zonde van Ninevé in een ander licht. Van de inwoners zegt God straks dat ze het verschil tussen hun linker- en hun rechterhand niet kunnen zien, zó geestelijk blind zijn ze. Jona is niet blind. Straks roept een boze Jona: „Ik weet wie U bent!” (4:2)

Nu, als God aan iemand die Hem kent genade bewezen heeft, zou dat geen gevolgen hebben voor een heidense stad die weggezonken in het duister ligt en waar God een van zijn profeten naartoe stuurt?! Nota bene: God stuurt Jona, hét toonbeeld van Gods onverdiende genade!

Misschien valt uw leven ook in twee perioden uiteen: een tijd vóór en nu de tijd na…. Welke gevolgen heeft dit gekregen voor uw beeld van de Heere en uw omgang met Hem?

Jona (40)

Lezen: Hebreeën 5:1-10

God stuurt zijn beste dominee naar Ninevé. De man die door een diepe weg Gods onbegrijpelijke barmhartigheid heeft ondervonden. Als er een is die ervaren heeft dat Gods genade stoelt op Gods recht, dan Jona wel.

Jona moet preken „de prediking die God tot hem spreekt.” Oppervlakkig bezien staat hier dat Jona moet preken wat God hem opdraagt. Wat de inhoud van die prediking zal zijn, is nog onbekend. Wel is het adres hetzelfde gebleven. Maar nu lezen we te oppervlakkig. Wat staat er exact? „De prediking die IK tot u spreek!” Inderdaad verwacht God van Jona gehoorzaamheid. Maar Wie is Jona’s God? In de achterliggende weken heeft God Zich op een heerlijke wijze geopenbaard. Juist is de diepte van de donkere zee trof Jona de schatten van Gods genade aan. De ”Ik” in het eerste bevel is Dezelfde als de ”Ik” in het tweede bevel, maar toch is God nu onvergelijkbaar anders. Toen Jona deze voor hem tot dan toe onbekende kant van God ontdekte, jubelde hij het uit: „Gij hebt mijn leven uit het verderf opgevoerd, o HEERE mijn God. Het heil is des HEEREN” (2:6 en

Ter overdenking: „Milde handen, vriend’lijk’ ogen, zijn bij U van eeuwigheid.” (Psalm 25:3 berijmd)

9). Deze God beveelt Jona te prediken wat Hij tot hem spreekt. Dat belooft wat! Wat we hier op kleinschalig niveau zien gebeuren, is een afspiegeling van het verschil tussen Gods heilshandelen voor en na Jezus’ komst op aarde. Tussen Gods eerste en Zijn tweede bevel aan Jona, ligt Jona’s omkomen in het water en Gods redding uit de dood. Deze Godsopenbaring heeft grote gevolgen voor Jona’s prediking. Zo maken Christus’ kruisiging en opstanding een nog groter verschil. Vóór Jezus’ kruisiging klonk vanaf Genesis 3 de boodschap van Gods opzoekende zondaarsliefde. Na kruis en opstanding is Gods Evangelie ingrijpend veranderd. Vandaag openbaart Jona’s God Zich op een wijze aan u en mij die Jona God nooit heeft kunnen leren kennen. God komt tot ons in Zijn Zoon, Die ons Zijn doorboorde handen voorhoudt en ons zó Gods vriendschap aanbiedt.

Ds. C.P. de Boer is christelijk gereformeerd predikant te Sliedrecht en docent aan het HHS te Amsterdam

HET FEEST BEGINT

BIJ BLIJDESTEIJN

Ga je trouwen en ben je op zoek naar het perfecte trouwkostuum voor de mooiste dag van je leven? Kom naar Tiel voor de grootste feestcollectie van Nederland. Ook voor de gelukkige ouders van het bruidspaar hebben wij de juiste outfit.

TIEL IS DICHTERBIJ DAN JE DENKT

TROUWJURK

Dit nummer van Terdege staat weer vol met adviezen en tips voor trouwlustigen. Voor velen is er vanwege coronamaatregelen in de achterliggende tijd een domper gekomen op dit alles. Het was in veel gevallen heel wat soberder dan men zich had voorgesteld. In ieder geval was er geen ruimte voor een uitbundig feest.

In veel gevallen is dat zo erg niet. Moeder zei vroeger weleens:

„’s Middags ligt men op de knieën en ’s avonds is het voetjes van de vloer.” Zij doelde daarmee op uitgelaten trouwfeesten met overvloedige drank en dans die volgden op een kerkdienst waarin de bruid en bruidegom werd gezegd dat hun ”beginsel” zou zijn in de naam des Heeren, Die hemel en aarde gemaakt heeft. Ik heb niet de indruk dat dit onder onze lezers het geval is. Echter, wanneer de vraag aan de bruid gesteld wordt dat ze in alle „zedigheid en eerbaarheid zonder wereldse pracht en praal zou wandelen, opdat zij anderen een goed voorbeeld der zedigheid moogt geven”, lijkt het me toe dat deze betekenisvolle woorden niet altijd begrepen worden.

Onlangs las ik over gebeurtenissen uit het leven van de gereformeerde predikant Bohlmeijer. Zijn zoon Ernst tekende die op uit vaders en moeders mond in het boekje ”De dominee en zijn mevrouw” Ik las een herinnering aan de tijd dat Bohlmeijer in Wilnis predikant was, van 1954 tot 1958. Zijn vrouw, die met iedereen in het dorp

wilde meeleven in rouw en trouw, vertelde: „De hervormden en gereformeerden trokken in Wilnis joviaal met elkaar op. Behalve op zondag. Dan liepen de hervormden aan de ene kant van de straat en de gereformeerden aan de andere kant. Men keek elkaar niet aan en groette elkaar niet. Op een keer kwam ik bij een streng gezin van de bondsgemeente. Ik wilde de ouders en de dochter feliciteren, want zij ging trouwen. De dochter had een zwart mantelpakje aan, waarvan de rok tot net onder de knieën kwam. De vader ging dit veel te ver. Hij had zich de hele dag reeds opgewonden. Toen de vrouw van de dominee binnenkwam, kon hij zich niet meer inhouden. Hij zei: „Aaltje, Aaltje, vannacht kun je weduwe wezen...” Op de huwelijksdag felicteerde hij zijn dochter met: „Memento mori” (gedenk te sterven).”

Toegegeven, dit was wel een heel

rigoureus optreden van de vader en naar onze begrippen meedogenloos en onterecht. Het zou gezien de outfit van menig bruidje anno 2021 niet ongepast zijn om inderdaad te reageren zoals de ontstemde vader uit Wilnis. Het lijkt soms alsof de bruid er niet is voor de bruidegom alleen, maar voor Jan en alleman. Me dunkt dat de bruidegom hier mede schuldig aan is. We mogen veronderstellen dat daarover gesproken wordt door het aanstaande bruidspaar.

Wijlen ds. G. Boer schreef een hoofdstuk over de verloving in het boek ”De zin van het leven”. Hij schrijft ook het volgende, hetwelk op vele trouwjaponnen van toepassing is: „Hoe vermaant ons de Heilige Schrift: wordt deze wereld niet gelijkvormig, noch in taal, noch in gebaar, noch in levenshouding, noch in kleding enzovoort, maar word vernieuwd door de Geest. Laten onze meisjes en vrouwen toch bedenken, dat zij door haar kleding eerbaar zijn (…) er is een kleding in de mode die meer prikkelend werkt dan de naaktheid (…) ’t Is heus zo mooi niet, dat wij gekleed moeten gaan! Dat herinnert ons aan onze zonde in het paradijs. Nu is de kleding om te bedekken, niet om te ontdekken of om bewonderd te worden.”

De trouwjurk hoeft geen rouwkleed te zijn. Gods Woord vergelijkt het nieuwe Jeruzalem met een bruid die voor haar man versierd is. Haar man, en niet alleman!

Ds. M. van Kooten, Elspeet

„Wij werken graag van beneden naar boven, dat past bij ons verdorven denken”

HEIL VAN BOVEN

Zijn prekenserie over de brief aan de Galaten vormde dr. R. van Kooten om tot een boek met de titel ”De scherpste brief”. Met als inhoud Gods genade in Christus en niets van de mens erbij. ”Daarin heeft dit Bijbelboek zowel vrijzinnige als middenorthodoxe en rechtzinnige mensen veel te zeggen.”

tekst: HUIB DE VRIES beeld: ANTON DOMMERHOLT

God openbaarde Zijn wil niet in losse teksten, maar in complete geschriften. Daarom bepreekte dr. R. van Kooten de jaren door bij voorkeur complete Bijbelboeken of -gedeelten. „Zo leren we naar mijn mening de inhoud van de Bijbel het best kennen. Het voorkomt ook dat je eigen voorkeuren gaan overheersen.”

De ambtelijke bediening in zijn laatste gemeente, de hersteld hervormde gemeente van Apeldoorn, sloot de emeritus predikant af met het bepreken van Paulus’ brief aan de Galaten. De vrucht van de studie daarvoor verscheen onlangs in de vorm van een lijvig boek, dat het midden houdt tussen een commentaar en een stichtelijk werk.

WAAROM KOOS U VOOR DEZE VORM? „Een predikant is in de eerste plaats dienaar van het Woord. Dat moet hij zorgvuldig bestuderen. De preek moet ontvouwing van de tekst zijn en de toepassing moet uit déze tekst komen. Alleen dan kun je zeggen: „Alzo spreekt de Heere.” Anders is het: Rein, Kees of Piet vindt… Hun mening kan grosso modo Bijbels zijn, maar het gaat dan niet meer om wat de Heere de gemeente wil leren door déze tekst.

Behalve de Bijbel heb je als predikant je gemeente te bestuderen. Je moet je mensen kennen, om de toepassing te laten landen en te weten wat je prediking uitwerkt. Daarom vind ik het lastig om pastoraat te bedrijven los van de prediking, en omgekeerd. Dat zie je terug in mijn boeken. Ik lees ook voor mezelf bij voorkeur boeken die een goede uitleg bieden en tegelijk zijn aangelegd op mijn hart en de dagelijkse levenspraktijk. Dr. Martyn Lloyd-Jones is daarin voor mij een voorbeeld.”

WAT IS VOOR U DE BOODSCHAP VAN DE GALATENBRIEF IN ÉÉN ZIN?

in het openbaar, omdat Petrus ook in het openbaar zondigde door onder druk van de judaïsten niet langer de maaltijd te gebruiken met christenen uit de heidenen. Wij zijn al tevreden als iemand het goed bedoelt. Dat gold ongetwijfeld voor Petrus ook. Hij kon steekhoudende argumenten aanvoeren voor zijn gedrag. Maar Paulus onderkende dat Petrus met zijn handelwijze in Antiochië terugviel in wettisch denken. Als je écht bekeerd bent, laat je je besnijden. Die opvatting kent zowel reformatorische als evangelische varianten. Als je écht bekeerd bent, draag je zwarte kleding. Als je écht bekeerd bent, spreek je in tongen.”

U NOEMDE DE PREKENSERIE OVER GALATEN UW GEESTELIJKE TESTAMENT VOOR UW LAATSTE GEMEENTE.

„Ja, omdat de kern van de Bijbelse boodschap in deze brief zo kernachtig wordt weergegeven. Paulus verkondigt de weg van boven naar beneden. Het heil komt enkel en alleen

„Vandaag wordt er geen algemene waarheid erkend”

van God. Wij werken graag van beneden naar boven. Dat past bij ons verdorven denken, het zuurdeeg dat in onze genen zit, zelfs na ontvangen genade. Je ziet dat vooral rond de viering van het heilig avondmaal. Als de dienst van voorbereiding wordt aangekondigd, slaat bij menigeen de schrik toe. Er zijn mensen die de ene keer wel aangaan, de andere keer niet, afhankelijk van hoe ze geestelijk gesteld zijn. Ben ik het wel waardig? Die vraag kan ook op het sterfbed grote strijd geven. Het probleem zit in het kijken naar binnen in plaats van het zien op Christus.”

„

Gods genade in Christus en niets van de mens erbij. Daarin heeft dit Bijbelboek zowel vrijzinnige als middenorthodoxe en rechtzinnige mensen iets te zeggen. De Galatenbrief laat zien hoe strikt Paulus denkt en handelt als het eenzijdige van Gods genadewerk openlijk of bedekt wordt ondergraven. Dan weerstaat hij niet alleen de judaïstische predikers, maar ook Petrus. Dat doet hij zelfs

ER ZIJN NOGAL WAT COMMENTAREN OP DE BRIEF AAN DE GALATEN UITGEBRACHT. WAT VOEGT UW BOEK TOE?

„Ik heb niet het gevoel dat het uniek is. Het is wel vers, ontstaan in deze tijd. Ik begin altijd met het bestuderen van de grondtekst. Dat wat ik daarin vind, controleer ik

aan de hand van commentaren. Waardevolle gedachten van andere auteurs heb ik meegenomen. Degenen die ik elke keer met verwachting raadpleegde, waren Calvijn, Van Bruggen, MacArthur en Dunn.”

EN LUTHERS UITLEG VAN DE GALATENBRIEF?

„Ik vind het heerlijk om boeken van Luther te lezen, omdat hij zo midden in het leven staat. Ook in zijn uitleg van de Bijbel. Het bezwaar daarvan is dat hij weleens tekort doet aan de feitelijke inhoud van de tekst. Vandaar mijn voorkeur voor Calvijn op dit punt. Hij heeft, net als Luther, veel meegemaakt, maar was van meet af aan meer de Schriftgeleerde.”

ZIJN DE FRONTEN SINDS DE REFORMATIE VERANDERD?

„In essentie zijn ze gelijk gebleven. Het zit in de mens om aan religie te doen en de goden gunstig te stemmen. Wij vormen op die regel geen uitzondering. Het gunstig willen stemmen van God kan op allerlei manieren, van orthodox tot evangelisch. Een belangrijk verschil tussen toen en nu is dat er vandaag geen algemene waarheid meer wordt erkend. Bepalend is het gevoel. Daarom is het zo belangrijk dat bij het uiteenzetten van de leer wordt benadrukt en door de hoorders wordt ervaren dat het daarin gaat om het léven. Dat is bij Paulus heel duidelijk. Voor hem zijn leer en leven één. In al zijn brieven begint hij met wat God heeft gezegd en gedaan. Daaruit trekt hij vervolgens conclusies voor het leven. Niet als iets wat wíj nu moeten gaan doen, maar als het vanzelfsprekende gevolg van de genade die in ons doorwerkt.

Dankzij de Heilige Geest, Die gemeenschap met Christus bewerkt en het verlangen wekt om Hem te volgen en Zijn beeld gelijkvormig te worden. In een wandel in vrijheid. In het moderne denken is dat elkaar vrijlaten en jezelf kunnen zijn. Dat maakt het des te belangrijker om goed uit te leggen wat Paulus met vrijheid bedoelt.”

HOE VERHOUDT DE WET ZICH IN PAULUS’ BRIEVEN TOT HET EVANGELIE?

„Hij spreekt negatief over de wet als die wordt gezien als heilsweg. Dan is er sprake

van een ander evangelie. Tegelijk onderstreept hij op allerlei plaatsen de blijvende geldigheid van de Tien Geboden voor Jood en heiden. Dat is niet vreemd, want die geboden vatten samen wat God begeert. De band met God door de vereniging met Christus leidt tot datzelfde verlangen. „Och, of wij Uw geboôn volbrachten.” Dan is het geen moeten maar mogen, en verwonder je je erover dat je bijvoorbeeld de minste kunt zijn. Niet als gevolg van je eigen inspanning, maar als vrucht van Gods genade.

Het aangrijpende van deze tijd is dat de mens zichzelf tot wet is geworden. Die tijdgeest wordt niet tegengehouden door kerkmuren en -ramen. Er zijn vandaag veel gelovigen zonder waarachtige bekering. Dat kán niet, daarover mag geen onduidelijkheid bestaan. Als we Christus wel willen hebben tot vergeving van onze zonden, maar niet tot vernieuwing van ons leven, scheuren we Hem uiteen. Tegelijk bestaat het gevaar dat we door aan de andere kant van het schip te gaan hangen, weer in het wetticisme belanden. Het luistert heel nauw.”

U BESTEEDT OOK AANDACHT AAN HET VERSCHIL TUSSEN GELOVIGEN ONDER DE WET, VOOR CHRISTUS, EN DIE NA ZIJN KOMST. IS ER EEN WEZENLIJK ONDERSCHEID?

„Niet naar het wezen van de genade, wel in mate en nieuwe bedeling. De gelovigen onder de wet verkeerden in de kinderfase. Vanaf de wetgeving op de Sinaï stond het Joodse volk onder voogden en verzorgers. Als ik als kind te laat thuis kwam, kreeg ik straf. Daarom fietste ik met kloppend hart naar huis als het me weer eens overkwam. Het is goed dat ik hierdoor heb geleerd om op tijd te zijn, maar de kramp is weg. Nu probeer ik me aan de tijd te houden vanuit liefde voor mijn vrouw. Dat is leven in de vrijheid, zoals Paulus het noemt. Vanuit Christus, Die de wet heeft vervuld. Niet in de zin van afgeschaft, maar tot zijn eigenlijke doel gebracht. Opdat ook wij die wet uit liefde zouden betrachten.”

”GALATEN. DE SCHERPSTE BRIEF”, DOOR DR. R. VAN KOOTEN; UITG. DE BANIER, APELDOORN; 512 BLZ.; € 24,95

Jenthe

Jenthe (42) is met haar man Maarten (45) en hun kinderen Jos (15), Laura (13), Lindy (10) en Heidy (9) verhuisd naar de bergen op de grens tussen Oostenrijk en Slovenië, waar het gezin gastenverblijven heeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.

Snakten we in Nederland ’s winters naar een paar dagen sneeuw, hier zijn de toppen rondom ons in de herfst al wit. Ik geniet er uitbundig van tijdens een rit naar de school van de kinderen. Eenmaal thuis ben ik iets minder opgetogen over de naderende kou. Onze Stube stoken we behaaglijk warm, maar de rest van het huis blijft vooralsnog ijzig. Maarten verdiept zich in een beter verwarmingssysteem, maar vreest dat de levering daarvan nog even op zich laat wachten. Als het erg lang duurt, staan we straks weer met een jas aan en een muts op te koken, bedenk ik, huiverend herinneringen aan de afgelopen winter ophalend.

Ik loop net naar buiten om de houtmand te vullen, als ik tot mijn schrik een politieauto zie aankomen. In een lits ga ik na waar iedereen moet zijn op dit moment. Maarten is naar z’n werk, de kinderen zitten op school. Wat is er gebeurd? De honden gaan vreselijk tekeer, blijkbaar vinden zij die uniformen en de petten verdacht. Ik moet moeite doen om zowel de beide dieren als in mij oplaaiende paniek onder controle te houden. Gelukkig blijken de agenten niet vanwege ons gezin te komen. Ze zijn op zoek naar een oude man die uit een verpleeghuis is verdwenen. Even denk ik na. Nee, ik heb geen oude man gezien. „Wat naar”, zeg ik. „En dat in deze tijd van het jaar. Het vriest ’s nachts al.” Een van de mannen knikt richting de appartementen. „Heeft u nog gasten?” Ik schud mijn hoofd, maar dan schiet me iets te binnen. „De deuren zijn bij ons eigenlijk nooit op slot. Iedereen kan erin. U mag wel even kijken...?”

Voor de tweede keer binnen enkele minuten bonkt mijn hart in m’n keel. Met ingehouden adem loop ik achter de agenten aan de appartementen door. Het idee dat er in een van de bedden zomaar een vreemde

man kan liggen, doet een rilling over mijn rug gaan.

In alle ruimten blijkt het echter even leeg en stil. Onverrichter zake vertrekt de ”Polizei”, grommend nagekeken door Beer, die nog steeds geen goed gevoel heeft bij dit bezoek.

Als ik die avond even naar het appartementenhuis loop omdat ik van buiten zie dat er een lamp is blijven branden, gaat hij met me mee. En plotseling slaat de hond opnieuw fanatiek aan.

„Stil maar, Beer”, probeer ik hem te kalmeren. „Die agenten zijn allang weg, jongen.” Ik open het appartement waar ik licht zag en reik naar de schakelaar naast de deurpost om het uit te doen. Dan slaak ik een kreet.

In de stoel bij het raam zit een oude man. Hij ziet er verkleumd uit, en schrikt minstens zo erg van mij als ik van hem. Beer springt op hem af en begint aan zijn broekspijp te snuffelen.

„Sorry”, zegt de man. En opeens glimlacht hij ontwapenend. „Ik wilde u niet laten schrikken. We hebben hier kerstfeest gevierd, maar de kinderen zijn allemaal vertrokken. Nu ben ik alleen. Gaat u zitten, mijn vrouw zal zo wel komen.”

Het is eind oktober, wil ik zeggen. En er zijn hier geen kinderen geweest. En uw vrouw... Maar ik zeg niks. Ik loop naar hem toe en pak zijn hand. IJskoud!

„Loopt u tot die tijd anders even met mij mee”, stel ik voor. „Dan drinken we samen wat.” Verrast kijkt hij me aan. Dan staat hij moeizaam op. Terwijl Maarten de politie belt, geniet ik samen met de oude zwerver van warme chocolademelk in de warme Stube. „Ik ben blij dat u zie!” zeg ik. Hij knikt. „Ik ook!”

Volgende keer: Loodgieter gezocht

De gouden ring gebroken

Met z’n allen levenslang

Een echtscheiding is een drama, een vechtscheiding een drama in het kwadraat. Voor alle betrokkenen en in het bijzonder voor de kinderen, zeker als de strijd jaar na jaar blijft voortduren. ”Ik leef voortdurend met de spanning wat hij mogelijk gaat doen: met mij, de kinderen, mijn familie.”

„Hij doet er nu alles aan om me op kosten te jagen”

tekst: HUIB DE VRIES beeld: RENATE BLEIJENBERG-VAN LEEUWEN

DEEL 2: LEVEN MET EEN VECHTSCHEIDING

„Na de trouwdag kwam zijn ware aard pas echt boven. Zijn wil was wet”

In het toilet van de onopvallende woning aan de doorgaande dorpsweg hangt een plaat met foto’s en de tekst: „Thuis is de plek waar de liefde woont.” Voor Karin (33) is dat geen vanzelfsprekendheid. Jarenlang voelde ze zich een gevangene in haar eigen woning. Door haar man. In het begin van de verkeringstijd was Aart een gentleman. Tegen de tijd dat ze gingen trouwen, ontstonden er steeds vaker discussies. „Alles moest luxer en duurder en hij kon zijn ouders moeilijk loslaten. Na de trouwdag kwam zijn ware aard pas echt boven. Zijn wil was wet. Hij wilde dat ik zo veel mogelijk thuis bleef, vernederde me op allerlei manieren en verbood het contact met vriendinnen. Als er mensen op bezoek waren, leek het tussen ons koek en ei, maar na hun vertrek kreeg ik de volle laag. De buitenwereld kent hem niet zoals hij in werkelijkheid is.”

Ook haar moeder, bij wie ze soms uithuilde, had aanvankelijk niet echt in de gaten wat er aan de hand was. Haar reformatorische huisarts doorzag dat wel. „Toen het huiselijk geweld toenam, adviseerde hij me om weg te gaan. Voor de veiligheid van mezelf en de twee kinderen die we hadden gekregen. Ik aarzelde omdat er geen sprake was van overspel, naar mijn overtuiging van destijds de enige geoorloofde reden om uit elkaar te gaan. Bovendien zijn de kinderen altijd de dupe.”

THERAPIE

De ontdekking van filmpjes van seks tussen mannen op de telefoon van haar man sterkte haar in het vermoeden dat Aart mogelijk homoseksueel was. Toen ze twee jaar geleden in de gaten kreeg dat hij zijn oudste zoontje misbruikte, was de maat vol. „Eerder was ik na heftig geweld op een zondag al een nacht weggeweest. Daarna heb ik voor het eerst contact opgenomen met een ouderling. Die adviseerde me in huwelijkstherapie te gaan. Dat heb ik gedaan, maar die hulpverlener had geen oog voor de werkelijke situatie en Aart werkte niet mee. Na zo’n therapeutisch gesprek was hij nog agressiever dan anders. De situatie werd steeds onveiliger. Er stond een vluchttas klaar bij de buren, voor het geval het uit de hand zou lopen. Ook de politie was op de hoogte van de situatie.”

Nadat ze de huisarts had geïnformeerd over het misbruik, belandde ze voor haar gevoel in een

achtbaan. „Ik mocht niet terug naar huis, dus we zijn naar een particulier blijf-van-mijn-lijfhuis gebracht. De kinderen dachten dat het een vakantiewoning was, ik leefde continu met de angst dat Aart zou ontdekken waar we zaten. Intussen had

„ER STOND EEN VLUCHTTAS KLAAR

”

ik gesprekken met Veilig Thuis, de hulpverlening, school en de politie. Het is heel heftig om aangifte te doen tegen je eigen man wegens huiselijk geweld en een zedendelict.

CENSUUR

”

Met ondersteuning van Slachtofferhulp en een advocaat van onvermogen, voor mensen zonder financiële middelen, vroeg ze echtscheiding aan. De kerkenraad zette haar vanwege die stap onder censuur. „Het seksueel misbruik werd door Aart ontkend, huiselijk geweld hoorde volgens de kerkenraad bij de tegenspoed in het huwelijk en voor pornoverslaving kon je therapie krijgen. Die boodschap viel me rauw op m’n dak. Bidden durfde ik niet meer, omdat ik me ook tegenover de Heere voelde falen door het verbreken van mijn gegeven jawoord.”

Bij de predikant van de gemeente waartoe ze nu behoort, in een buurdorp, vond ze een luisterend oor. „Die wees me erop dat niet ik maar Aart het huwelijk had gebroken, door mishandeling en seksueel misbruik. Het vreemde was dat de kerkenraad van mijn vorige gemeente het bewijs van lidmaatschap toestuurde zonder een aantekening over tucht daarop. Daardoor kon ik in de nieuwe gemeente met een schone lei beginnen.”

De aangiften tegen Aart werden geseponeerd door onvoldoende bewijs. „Zedendelicten bij jonge kinderen zijn moeilijk te bewijzen en bij de aangifte voor huiselijk geweld is door de strafrechter maar naar één datum gekeken: de zondag waarop ik uit huis ben gevlucht. Terwijl het geweld

LITERATUUR

”Leven met scherven”, door Anje Slootweg en Marian Leenman; uitg. Royal Jongbloed;

”Narcistisch misbruik in de liefde”, door Mjon van Oers; uitg. AnkhHermes;

”Mag je echt niet scheiden”, door drs. J.A. van Delden; uitg. Buijten en Schipperheijn.

een periode van jaren omvatte.” Het openbaar ministerie ging met haar instemming tegen de uitspraak in beroep. „Niet omdat ik mijn gelijk wil halen, maar voor de veiligheid van de kinderen. Als ze naar hun vader gaan, gebeurt dat nu met iemand van jeugdzorg erbij. Ik wil voorkomen dat dit toezicht wegvalt. De oudste is nog steeds bang voor hem en voelt zich schuldig omdat hij het geheim dat er tussen hen was, heeft verklapt. Ik zie hoe hij worstelt met een loyaliteitsconflict. Het blijft zijn vader.”

VRAAGTEKENS

Ook voor Agaat (55), moeder van vijf kinderen, was de veiligheid van haar kroost een belangrijke reden om van Johan te scheiden. Ze leerde hem kennen door een groep vrienden die geregeld met elkaar op stap gingen. „Ik vond hem wel leuk en hij was een goeie verschijning. Na die eerste ontmoeting kregen we verkering. Hij vertelde me dat hij kort daarvoor een verloving had verbroken. Toen ik hoorde hoe de relatie was, begreep ik dat wel. Nu heb ik mijn vraagtekens bij dat verhaal.” Na anderhalf jaar traden ze in het huwelijk. „Het viel me op dat hij soms wat apart gedrag had, maar als je van iemand houdt, accepteer je dat.

Zelf werd ze in toenemende mate door hem mishandeld, fysiek en emotioneel. „Ik zag er niet goed uit, ik kon niks en ik was niks. Op alle mogelijke manieren probeerde hij me te kleineren. Je zelfbeeld zakt dan tot nul. De kinderen mishandelde hij vooral emotioneel. Aan zijn ogen zagen we al wanneer het weer mis zou gaan. In zijn agressiviteit ging hij heel ver. Soms werd ik letterlijk het bed uit getrapt, dan sliep ik de rest van de nacht op de bank. Aan het eind had hij meerdere keren per week zo’n uitbarsting van woede.” Ze trok zich op aan de waardering die ze kreeg voor haar vrijwilligerswerk buitenshuis en creatieve workshops die ze gaf met een zus. „We kregen enorm positieve reacties. Dat maakte Johan dan weer jaloers. Hij kon het niet hebben als ik aandacht kreeg.” In de zomer van 2009 zette hij haar midden in de nacht op straat. „Met geld dat ik had achtergehouden en een tasje met wat kleding en toiletartikelen ben ik naar een Van der Valkhotel gereden. Daar arriveerde ik in mijn nachtkleding. Dan voel je je zó’n sloeber. De volgende dag heb ik de kinderen opgehaald en ben ik met hen naar een schuiladres gegaan. Daar zijn we zes weken gebleven.”

THERAPIE

„AAN ZIJN OGEN ZAGEN WE HET AL

”

Ieder heeft zijn eigenaardigheden. Hij had een nogal kort lontje en was bijna elke avond weg, voor klusjes her en der. Voor een ambachtsman niet zo vreemd.” Het gezin breidde in de loop der jaren uit. Johan ging zich steeds asocialer en agressiever gedragen. „Hij had ook zijn aardige kanten. Zo vond hij het heel leuk om op zaterdag mijn zwager te helpen op de boerderij. De relatie met mijn ouders was goed totdat ze hem een keer aanspraken op zijn omgang met het andere geslacht. Vaak zat hij openlijk met andere vrouwen te flirten.”

De door haar aangevraagde scheiding werd het jaar daarop geëffectueerd. „De huwelijkstherapie die we hadden gevolgd, zwaar tegen Johans zin, had geen enkel resultaat gehad. Aan hem lag het niet, dus hij had er niks te zoeken. Ook voor de kinderen ging het niet meer. Toen ik hem liet weten dat ik een scheiding ging aanvragen, reageerde hij alsof hij er niets van begreep. Terwijl de hele familie zich bedreigd voelde door zijn gedrag. Alleen voor de politie was hij beducht, want hij had al een strafblad.”

Het boerderijtje dat ze hadden gekocht en opgeknapt, werd na de scheiding noodgedwongen verkocht. Zijn bedrijf liet Johan uit tactische overwegingen failliet verklaren. Agaat vond met hulp van haar familie een andere woning. Haar ex-man vertrok naar het westen van het land en huwde enkele jaren terug zijn nieuwe liefde, met wie hij al geruime tijd samenwoonde.

Op aanraden van de kinderen en familieleden ging Agaat in therapie bij stichting De Vluchtheuvel.

„Eerst leek het me overbodig, maar ik kreeg een

ervaren hulpverlener die de situatie goed doorzag en met waardevolle adviezen kwam.” Aan een vaste omgangsregeling met de kinderen had Johan geen behoefte. Afspraken over de tijden van halen en brengen legde hij naast zich neer. „Als hij ze niet op tijd terugbracht, was ik in paniek, want ik achtte hem tot alles in staat. Inmiddels heeft geen van de kinderen nog contact met hem. De hoop op erkenning van gemaakte fouten is vervlogen.”

LEVENSLANG

Alimentatie betaalt haar voormalige echtgenoot pas sinds enkele jaren, onder hoge druk. „Hij doet er nu alles aan om me op kosten te jagen, door rechtszaak na rechtszaak. Van mijn aandeel in de opbrengst van het verkochte huis heb ik tot vandaag geen euro gezien.”

Door haar familie en enkele schoonzussen voelde ze zich de jaren door gesteund. De verhouding met de kinderen is soms complex. „Ieder beleeft zo’n vechtscheiding op z’n eigen manier. Ze hebben allemaal een trauma opgelopen, verschillende kinderen hebben daarvoor EMDR-therapie gehad.”

Net voor de zomervakantie stortte ze in. „Toen Johan nog thuis woonde, wist ik welke reacties ik van hem kon verwachten. Nu leef ik voortdurend met de spanning wat hij mogelijk gaat doen: met mij, de kinderen, mijn familie. Met z’n allen hebben we levenslang. We kunnen daar gelukkig wel met elkaar over praten. Bij mezelf merk ik dat de herinnering aan de lichamelijke mishandeling afneemt, maar de pijn door de psychische mishandeling niet.”

HERBELEVINGEN

Karin hield aan haar huwelijk een posttraumatische stressstoornis over. „Ik heb vaak nachtmerries en overdag angstaanvallen en herbelevingen. Mijn zelfvertrouwen was helemaal weg, het vertrouwen in de meeste andere mensen ook. De hele dag ben ik op mijn hoede. Pas stond ik bij een verkeerslicht en zag ik in de auto naast me ineens mijn ex. Dan raak ik helemaal in paniek en kost het dagen om weer enigszins tot rust te komen.”

Als meisje voelde ze zich vaak al onzeker. „Op de lagere school ben ik regelmatig geplaagd. Mijn

zelfbeeld is veel positiever geworden tijdens mijn jaren op het Hoornbeeck College. Daar hoorde ik er echt bij. Door de psychische onderdrukking in mijn huwelijk is het weer verzwakt. Familieleden zagen me, in hun eigen woorden, van een vrolijke spontane meid veranderen in een dood vogeltje. Voor het werk in en om het huis stond ik helemaal alleen. Hoogzwanger snoeide ik de heg en maaide ik het gras. Dat is nu een geluk. Ik hoefde er niet aan te wennen om alles in m’n eentje te doen.” Het boek ”Narcistisch misbruik in de liefde” was voor haar een oogopener. „Ik herkende alles wat ik daarin las. Een maatschappelijk werker opperde dat Aart waarschijnlijk een narcist is. Tot dan kende ik die term niet.” Haar schoonfamilie, die aanvankelijk begrip voor haar had, koos na de scheiding partij voor eigen bloed. „Van mijn eigen familie krijg ik gelukkig veel steun. Ook van andere kanten is er gezorgd, door enveloppen met geld in de brievenbus, kleding voor de kinderen en dit huisje, dicht bij mijn ouders.”

RUGZAK

De relatie met de kinderen, die al goed was, werd nog hechter. „We zijn helemaal op elkaar aangewezen. De oudste loopt net als ik bij een hulpverlener. Eerst heeft hij speltherapie gehad, nu krijgt hij traumaverwerkende therapie.” De therapeute adviseerde haar te verhuizen naar het buurdorp waar ze kerkt. „Hier kent iedereen me en in zo’n dorp wordt veel gepraat. Ik merk dat sommige mensen me negeren, misschien omdat ze niet weten hoe ze met de situatie moeten omgaan. Er zijn er ook die me de scheiding kwalijk nemen. Dat pleit voor verhuizen, maar mijn grote angst is dat Aart me blijft achtervolgen. En ik moet er weer een netwerk zien op te bouwen, terwijl ik al zo veel aan mijn hoofd heb. Het is een doorgaand rouwproces.” Ze ziet zichzelf niet snel nog een keer trouwen. „Zeg nooit ”nooit”, maar het zal tijd kosten eer ik een man weer durf te vertrouwen. En kan ik het iemand aandoen? Zowel ik als de kinderen hebben een behoorlijke rugzak. Het vraagt nogal wat om daarmee om te gaan.” Door de therapie voelt ze zich wel gestaag sterker worden. „Ik merk dat ik ongevoeliger word voor het oordeel van mensen. Ook in mijn geloofsleven is meer rust gekomen. Ik heb geleerd in afhankelijkheid van de Heere

te leven. Misschien waren al die toestanden daarvoor wel nodig.”

LOTGENOTEN

Om haar ervaringen te kunnen delen, sloot Agaat zich aan bij een lotgenotengroep onder leiding van hulpverleenster Annelies Bos, zelf ook gescheiden. „Er is een vriendengroep uit ontstaan die veel voor me betekent. Ook de contacten met oude vrienden zijn goed gebleven, maar iemand die niet is gescheiden, kan zich moeilijk een voorstelling maken van mijn omstandigheden. Al zit je niet meer in de directe invloedsfeer van een extreme narcist, hij blijft op een bepaalde manier wel je leven beheersen. Zelfs nu hij al jaren een andere vrouw heeft, geeft niets Johan meer voldoening dan mij het leven onmogelijk te maken.” Ze heeft de indruk dat de gereformeerde gezindte relatief veel vechtscheidingen kent. „Omdat de problemen vaak lang onder een deksel worden gehouden. Als het er uiteindelijk door de druk toch af schiet, is elke bereidheid tot overleg verdwenen.”

Aanvankelijk worstelde ze met de vraag of ze wel had mogen scheiden. Nu is ze ervan overtuigd dat ze die stap eerder had moeten zetten. „Zo zien de kinderen het ook. Elke keer hoopte ik op verandering, maar als je man je gaat mishandelen, stopt het niet meer. Het wordt alleen maar erger. Ik was mijn leven niet zeker.” Net na de scheiding zat ze niet te wachten op medelijden. „Het enige wat ik wilde, was sterk zijn. Richting mijn kinderen, de naaste omgeving, vrienden. Nu durf ik meer mijn kwetsbaarheid te tonen. De kinderen en de familie zijn heel zorgzaam voor me, dat hoor je vaak genoeg anders. En ik kan alles kwijt voor God in het gebed. Ik zou niet weten hoe ik zonder geloof staande was gebleven en ook nu overeind zou blijven, want zo’n huwelijksverleden blijft je belemmeren. In alles wat je doet.”

TER BESCHERMING VAN DE PRIVACY IS GEBRUIKGEMAAKT VAN FICTIEVE NAMEN. OOK STAAN DE PERSONEN OP DE FOTO’S NIET IN RELATIE TOT HET ONDERWERP. VOLGENDE KEER DEEL 3: KIND VAN GESCHEIDEN OUDERS.

Gevecht zonder winnaars

Bij circa 10 tot 15 procent van alle scheidingen is er sprake van een zogeheten vechtscheiding. De strijd wordt meestal via rechtbank uitgevochten. De kinderen dienen als pressiemiddel in de onderhandelingen en lopen daardoor extra schade op. Per saldo kent elke vechtscheiding uitsluitend verliezers. Op basis van het rapport van het Expertteam Ouderverstoting bepaalde demissionair minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) dit jaar dat er een ”specialist contactverlies” moet komen, om ouderverstoting bij een vechtscheiding tegen te gaan. Het team, onder leiding van familierechter Cees van Leuven, voerde in opdracht van Dekker onderzoek uit naar ouderverstoting, waarbij een van de ouders na de scheiding het contact met het kind verliest. Een van de oorzaken is volgens het rapport het langs elkaar heen werken van professionals in de jeugdzorg. „Er moet veel meer regie komen aan het begin van een complexe scheiding”, oordeelde Van Leuven. Het expertteam pleitte ook voor het instellen van speciale scheidingsadviesteams voor complexe scheidingen. Die moeten onderzoek doen naar de oorzaak, hulp bieden en zo nodig de politie inschakelen als een ouder zich niet aan de omgangsregeling houdt.

GROETEN UIT DEN HAAG

Er waart een spook door het Kamergebouw. Nu denkt u natuurlijk: daar gelooft een SGP’er toch niet in. Dat klopt. Het is ook maar bij wijze van spreken. Het spook waar ik het over heb is de parkeergarage onder het nieuwe tijdelijke onderkomen van ons parlement. De eerste keer dat ik erover hoorde was tijdens het luisteren naar de politieke podcast van Vullings & Van der Wulp, twee prominente politieke journalisten. Een van de heren was in de parkeergarage geweest en had bij het uitrijden de buitenkant van zijn auto fors beschadigd. Er stonden overal betonnen palen en sommige bochten waren onhaalbaar, was de boodschap.

Ook van collega-Kamerleden hoorde ik dat ze nog steeds parkeren in de garage onder het Binnenhof. Ook zij vertelden over betonnen palen, geen idee welke route je moet volgen, bochten die je niet kunt nemen. Collega Jaco Geurts gaf aan dat als je je auto niet een beetje slim parkeert, je ’s avonds klem staat.

Al die verhalen maken het er niet aantrekkelijker op om met de auto naar Den Haag te gaan. Nu is dat meestal niet nodig en pak ik de trein. Op de dag dat ik deze column schrijf, ontkom ik er niet aan. Het is de dag na Prinsjesdag. Het zijn ook de dagen van de Algemeen Politieke Beschouwingen. Die duren zo lang dat de trein richting het oosten niet meer gaat. Dus toch met de auto naar Den Haag. Eenmaal aangekomen in hofstad rijd ik met een wat onbestemd gevoel de parkeergarage in. Met alle tips van collega’s waag ik het erop. Er staan inderdaad veel betonnen palen. En de bochten zijn krap. Maar verder is het een mooie garage met prima plekken. Zo zie je maar. Verhalen van anderen kunnen je een wat onbestemd gevoel geven, maar of iets mee- of tegenvalt: dat moet je zelf ervaren en beoordelen.

De politieke situatie in Nederland wordt ook veel besproken. De verhalen zijn veelal niet positief. En laten we eerlijk zijn, het staat er ook niet zo best voor in de Nederlandse politiek. Maar als Kees van der Staaij zijn politieke beschouwingen afsluit met de boodschap dat het kleine groeperingen lukt om „grote reuzen” aan te pakken –in het licht van het verhaal over David die Goliath verslaat– dan hebben we een wat onbestemd gevoel, maar ook een missie! En nu nog hopen dat ik zonder brokken de parkeergarage weer uitkom.

CHRIS STOFFER TWEEDE KAMERLID VOOR DE SGP

Onder

1.

DV 29 oktober hopen onze ouders en opa en oma Van Egdom 50 jaar getrouwd te zijn. Wij willen hen hiermee van harte feliciteren en wensen hun al het goede toe in hun verdere huwelijksleven. Lieve groet, de kinderen en kleinkinderen.

2.

DV 30 oktober hopen onze ouders te gedenken 40 jaar getrouwd te zijn. Van harte gefeliciteerd en Gods zegen toegewenst! Namens jullie kinderen en kleinkinderen. Bert en Lenie Versteeg, Jonkvrouw Van Eysingahof 3, 8075 RL Elspeet.

3.

DV 8 november hopen onze lieve papa en mama, Frans en Andrea Gerrets, 12,5 jaar getrouwd te zijn. Hartelijk gefeliciteerd van Leon, Lars en Lisanne en ook van pa en ma Slagboom. Gods zegen toegewenst in alles! Paulusweg 80, 3341 CZ Hendrik-Ido-Ambacht.

4.

Richard Olieman hoopt DV 27 oktober 30 jaar te worden. Richard heeft een verstandelijke en lichamelijke beperking, maar wordt altijd erg blij van post. Verrast u hem met een kaartje? Vliegersvelderlaan 42, Tharah k. 509, 3771 VB Barneveld.

5.

Op 26 oktober waren onze lieve (o)pa en (o)ma Arie en Jannie Temmer 60 jaar getrouwd. Van harte gefeliciteerd met dit bijzondere jubileum! Liefs van jullie kinderen, klein- en achterkleinkinderen. Trimbaan 29, 2924 VN Krimpen aan den IJssel.

6.

Op 10 oktober waren mijn overgrootoma Pieta Slingerland en mijn oma Wilma Markus jarig. Ze zijn 74 en 47 jaar geworden. Ik wil hen hier graag mee feliciteren.

7.

Onze lieve (o)pa en (o) ma Brussaard waren op 24 september 40 jaar getrouwd! Wij willen hen hiermee van harte feliciteren en wensen hun Gods zegen toe. Heel veel liefs van ons allemaal!

8.

Arie en Marja Lagendijk-Kik (75 en 73), beiden uit Rotterdam, waren op 8 oktober 50 jaar getrouwd. Samen begonnen zij in Slikkerveer en via Papendrecht en Engeland/Schotland wonen zij inmiddels alweer 37 jaar in het Betuwse Geldermalsen. Samen kregen zij zes kinderen.

9.

Marie Kiep en Ina Jonkers zijn al 77 jaar vriendinnen en hebben al die jaren lief en leed met elkaar gedeeld.

10.

Gert Geurtsen en zijn jongste zus Dineke van Ginkel poseerden tijdens een

familiedag voor een leuk fotootje samen als jongste broer en zus.

11.

Drie keer oma binnen negen weken. Trotser kunnen we haar niet krijgen! Geniet ervan, o(ma). Liefs van jullie kinderen en kleinkinderen.

12.

Op 1 november 2021 hopen onze ouders, Rinus en Gerda Luteijn-Tramper, 65 jaar getrouwd te zijn. Wij zijn blij dat ze samen, in gezondheid, zo lang bij elkaar en bij ons mogen zijn. De kinderen en kleinkinderen en het eerste achterkleinkind wensen hun een gezegende levensavond.

(Num. 6:24-26) Wolweg 17, 3901 TD Veenendaal.

13.

Op 29 september was het 50 jaar geleden dat onze (o)pa en (o)ma Van Strien in het huwelijk zijn getreden! Wij willen hen nogmaals van harte feliciteren en Gods zegen toewensen. Liefs van jullie kinderen

13

en kleinkinderen. Frans Tromplaan 9, 3871 EL Hoevelaken.

14.

Op 21 oktober waren onze lieve (schoon)ouders 55 jaar getrouwd. Wij willen hen hiermee van harte feliciteren en hun Gods Zegen en bovenal het enige nodige toewensen. Dat is

de wens van hun (klein)kinderen. Een kaartje zal hun goed doen, daar onze (schoon)moeder al wat jaren met haar gezondheid tobt. Fam. J. Blankespoor, Valkseweg 194, 3771 SJ Barneveld.

15.

Een bijzondere dankdag in 2021 voor Tjeerd Visser

15

16

Let op: er kan een lange wachttijd zijn.

en Henny Visser-Vosman. Zij zijn op DV 3 november 55 jaar getrouwd. Looft de HEER’, want Hij is goed! Wilt u hen feliciteren? Een kaartje zullen ze zeker waarderen: De Hofstee 2, 7462 WB Rijssen.

16.

Op 28 september waren onze lieve ouders en

(over)grootouders Bas en Corrie Snoei-Uitbeijerse 55 jaar getrouwd! Wij willen hen nogmaals hartelijk feliciteren en Gods zegen toewensen voor de toekomst. Liefs van jullie kinderen en (achter)kleinkinderen. Hun adres: Corellipad 8, 2912 XB, Nieuwerkerk aan den IJssel.

INZENDEN

VERVOLGWOORDZOEKER

U hebt nu vier oplossingen verzameld. Neem van het eerste woord de 3de en 6de letter. Van het tweede woord de 1ste en 4de letter. Van het derde woord de 3de en 7de letter. Van het vierde woord de 3de en 10de letter. Maak van deze acht letters het oplossingswoord, waarover we zingen in Ps.114.

Zend het oplossingswoord uiterlijk 2 november 2021 in. Per e-mail: woordzoeker@terdege.nl of per post: Terdege Woordzoeker, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.

PRIJZEN

1E PRIJS: Handige crossbody tas, gemaakt van echt leer en voorzien van een snake look.

2E T/M 4E PRIJS: Fijn leespakket van de boeken “Geluksdag” door Gerjanne van Lagen en “Aangespoeld geluk” door Tonja Versluis.

5 T/M 6E PRIJS: Lekkere geurstokjes van Riverdale.

7E PRIJS: usb met muziek van Duo Hoekman, www.duohoekman.nl.

8 T/M 15E PRIJS: Agenda van Terdege.

Herfst. Misschien wel de mooiste tijd voor een boswandeling. De heerlijke geur van afstervend blad, het zachte licht dat de bomen streelt en het gouden dak van oude beukenlanen. Wat een gezond genoegen om daar doorheen te dwalen. En te mijmeren over de boodschap van de herfst: het leven is vergankelijk.

terdege

ALLES VOOR EEN ENTHOUSIASTE KLANT Werken bij DB KeukenGroep

ONZE HISTORIE - BRON VAN ONS HANDELEN

De wortels van DB KeukenGroep liggen in Sint-Annaland. Hier begint Arjan van Dijke in 1991 met de verkoop van keukens aan huis. Zijn motto van destijds geldt nu nog steeds: “Wat we doen, doen we goed en onze afspraken komen we na”. In de afgelopen 30 jaar is ons familiebedrijf uitgegroeid tot 8 vestigingen door heel Nederland.

Iedere vestiging heeft zijn eigen naam. De mentaliteit en werkwijze zijn echter overal hetzelfde. We streven altijd naar de hoogste klanttevredenheid, vanaf het eerste ontvangst tot na de montage.

ONZE MEDEWERKERS - ONS GROOTSTE KAPITAAL

Ons streven naar de hoogste klanttevredenheid staat of valt met de inzet en mentaliteit van onze medewerkers. Daarom streven we naar oprechte, betrokken en gedreven medewerkers met een hart voor de zaak én voor de klant.

Wij bieden een ijne werksfeer waar de menselijke maat gehanteerd wordt. Je werkt met gezellige collega’s waardoor je je snel thuisvoelt bij ons. Hierbij word je ondersteund door moderne werkplekken en de nieuwste middelen, zodat je optimaal je werk kunt uitvoeren.

Om de hoogste klanttevredenheid te bereiken is het cruciaal dat onze medewerkers goed opgeleid zijn in hun vak. Daarom bieden wij onze medewerkers opleidingen en cursussen via ons opleidingcentrum, het DB Vakcollege. Wij noemen dat ‘samen groeien naar ’n 9+’.

MEER WETEN?

Kijk voor meer informatie over werken bij DB op werkenbijdbkeukengroep.nl

ONS OPLEIDINGSCENTRUM - HET DB VAKCOLLEGE

Voor de opleiding en bijscholing van onze medewerkers hebben wij een eigen opleidingscentrum opgericht: het DB Vakcollege.

Ongeacht de functie kunnen wij op deze wijze collega’s cursussen en trainingen op maat aanbieden. Daarom kijken we bij de selectie van nieuwe medewerkers meer naar mentaliteit en motivatie dan naar passende werkervaring of opleiding.

Door voortdurende groei van onze organisatie zijn we geregeld op zoek naar extra collega’s. Bekijk onze openstaande vacatures of doe een open sollicitatie. Wie weet word jij straks één van onze ruim 300 collega’s!

RIJSSEN

Ben je pas getrouwd of hoop je komende periode in het huwelijksbootje te stappen? Dan hebben we een mooi cadeau voor jullie! Je ontvangt namelijk 6 nummers van Terdege GRATIS! Wil je Terdege langer blijven lezen, dan ontvang je 40% korting op een half jaarabonnement. Of lees een jaar lang Terdege met 50% korting! Waar wacht je nog op?! Bekijk alle voorwaarden op onze site.

trouwen terdege

“FAMILIE EN VRIENDEN WISTEN HET AL: ER MOEST GEWOON ÍÉTS MISGAAN DIE DAG...”

JENNY VOORTMAN HAD HET BENAUWD BIJ HET TWEEDE HUWELIJK DAT ZE SLOOT

EEN BRUILOFT MET EEN HERKANSING

Wijzijner vorjulie

om de mooiste dag van je leven te maken... om elkaar het JA-woord te geven... als je samen de bruidstaart aansnijdt... voor een smaakvol en intiem verzorgt bruidsdiner om er een sfeervol feest van te maken...

TROUWEN BIJ DE WEVERSHOEVE

BRUIDSPAAR ROBIN EN ANGELA BREEDVELD VIERDE AFGELOPEN MAAND HUN BRUILOFT BIJ FEESTLOCATIE DE WEVERSHOEVE IN RIJSOORD. „HET PERSONEEL DACHT MET ZORG MEE OVER DE INVULLING VAN HET FEEST. MEDE DANKZIJ HEN KUNNEN WETERUGKIJKEN OP EEN PRACHTIGE DAG.”

Landlust en de Wevershoeve - de twee prachtige feestlocaties van de familie Schrijver - vormen het decor voor heel wat bruiloften, jubilea en andere bijeenkomsten. Zo ook voor de bruiloft van Robin en Angela:

„Op vrijdag 10 september 2021 zijn wij getrouwd en hebben we onze receptie gevierd in de Wevershoeve. We waren op zoek naar een sfeervolle locatie in de buurt, zodat onze gasten niet ver zouden hoeven rijden. De eerste locatie die we bezochten, was de Wevershoeve. Van familie hadden we al goede verhalen gehoord over bruiloften die

daar eerder gevierd zijn. Tijdens het oriëntatiegesprek werd al snel duidelijk dat er met zorg meegedacht werd rondom de invulling van onze dag. Zaken als tijdsplanning, de locatie van het fotomoment, het aansnijden van de taart en het naleven van de coronaregels; overal werden goede tips voor gegeven die ons hielpen bij het inrichten van onze dag. Deze begeleiding hebben we tot aan onze trouwdag gehad.

ZORGVULDIG

Vanwege de zorgvuldigen nauwkeurigheid én de gezellige inrichting van de

verschillende zalen kozen we voor de Wevershoeve. Op de dag zelf was de verzorging en aankleding van de locatie nog beter dan we hadden durven denken. Hoewel we de dag voorafgaand aan onze bruiloft zelf onze versiering mochten aanbrengen, heeft de Wevershoeve op de dag zelf (uit zichzelf) het een en ander van onze versieringen aangebracht. Familie en vrienden waren enorm te spreken over de lekkere en exclusieve hapjes, het vriendelijke personeel en de leuke locatie. „Ik ben nog nooit op een bruiloft geweest waar we zóveel

bijzondere hapjes aangeboden kregen!”, is wat een van onze gasten vertelde. Mede dankzij de Wevershoeve kunnen we terugkijken op een prachtige dag!”

LANDLUST

Landlustweg 1 4455TK Nieuwdorp 0113 – 61 25 89 info@landlust.nl www.landlust.nl

WEVERSHOEVE

Noldijk41a 2988CD Rijsoord Nederland 0180 – 62 12 20 info@wevershoeve.nl www.wevershoeve.nl

ZONDER DE HEILIGE

De kerkelijke huwelijksbevestiging is voor veel christelijke bruidsparen het hoogtepunt van de trouwdag. Maar het besef dat het een ambtelijke eredienst met de eigen gemeente is, taant. Ook onder predikanten.

„DE BETROKKENHEID VAN DE GEMEENTE IS VAAK NIHIL

Naast al het andere ambtelijke werk leidt ds. A.T. Huijser met grote regelmaat een huwelijksdienst. Meestal met bruidsparen uit zijn eigen gemeente, een aantal keren met bruidsparen uit consulentgemeenten.

Voorafgaand aan de dienst vindt het huwelijksgesprek plaats. De predikant van de gereformeerde gemeente te Sliedrecht doet dat aan de hand van de drie doelen van het huwelijk, zoals geformuleerd in het huwelijksformulier. „Als gemeenteleden me laten weten dat ze het voornemen hebben om te trouwen, krijgen ze een brief toegestuurd met wat algemene informatie rond de huwelijksdienst en het boekje van ds. G.J. van Aalst over het huwelijksformulier. Met het verzoek om dat samen door te lezen vóór het huwelijksgesprek, waarvoor ik minstens een uur uittrek.”

Binnen de classis Dordrecht wordt er daarnaast jaarlijks huwelijkscatechese gegeven, waarvoor meerdere avonden worden uitgetrokken.

„Ik adviseer bruidsparen altijd daar gebruik van te maken. Negen van de tien melden zich ook daadwerkelijk aan. Deze catechese is zowel voor aanstaande bruidsparen als voor jonggehuwden. Ik vind dat een mooi initiatief.”

WELKE BETEKENIS KENT U TOE AAN DE HUWELIJKSDIENST?

„Deze dienst, waarin Gods zegen over het huwelijk wordt afgesmeekt, dient naar mijn idee het hoogtepunt van de dag te zijn. Ik ben altijd blij als ik merk dat dat ook door het bruidspaar zo wordt beleefd. De meeste paren kennen meer waarde toe aan de kerkelijke huwelijksbevestiging dan aan de burgerlijke huwelijkssluiting.”

TERECHT?

„Ik kan het wel begrijpen. De burgerlijke huwelijkssluiting is vaak een wat kale aangelegenheid waarin het geestelijke element wordt gemist. Vanaf de huwelijksvoltrekking ben je voor de wet elkaars man en vrouw, dus er gebeurt ook in dat gemeentehuis echt iets, maar de gang naar Gods huis heeft een meerwaarde.

Onder de ouderen in Sliedrecht trof ik nogal wat mensen aan die niet kerkelijk zijn overgetrouwd, vanuit de gedachte dat je daarvoor bekeerd moet zijn. Dat verbaasde me. De inzet van het huwelijksformulier is geestelijk gezien inderdaad hoog, maar dat mag geen reden zijn om af te zien van het vragen van een zegen over het huwelijk in Gods huis.”

WAT IS DE JUISTE BENAMING VOOR EEN HUWELIJKSDIENST?

„Ik spreek altijd over een bevestigingsdienst. Die bevestigt een huwelijk dat gesloten ís. Dat zie je terug in de vraag die wordt gesteld. „Bekent gij hier voor God en deze Zijn heilige gemeente, dat gij genomen hebt en neemt…” Voor Gods aangezicht wordt het jawoord dat ten overstaan van de burgerlijke overheid is uitgesproken, nog eens herhaald. De term ”inzegeningsdienst” wijs ik af. Dat is een typisch roomse benaming. Ik zegen niemand in, we smeken voor het bruidspaar Gods zegen af.”

HOE BEOORDEELT U HET ALS DE HUWELIJKSVOLTREKKING DE DAG VOOR DE HUWELIJKSDIENST EN HET HUWELIJKSFEEST PLAATSVINDT?

„Je kunt er geen principiële bezwaren tegen hebben, maar persoonlijk vind ik het een vreemde construc-

„De huwelijksdienst, waarin Gods zegen over hethuwelijk afgesmeekt,wordt dientnaar mijn idee hethoogtepunt vande dag te zijn”

tie. De gang naar het gemeentehuis en die naar Gods huis zou ik niet uit elkaar trekken.”

WELKE RUIMTE LAAT U AAN HET BRUIDSPAAR VOOR DE INVULLING VAN DE HUWELIJKSDIENST?

„Soms krijg ik de vraag om bepaalde psalmen te laten zingen. In negen van de tien gevallen honoreer ik dat verzoek, maar dat is het enige. Voor het overige beschouw ik de invulling van de dienst als mijn verantwoordelijkheid. Waar dat niet gebeurt, zie je dat het bruidspaar soms allerlei elementen invoegt waarmee ik als predikant niet gelukkig zou zijn. Laat ook in een huwelijksdienst de soberheid van de eredienst overeind blijven en de Woordbediening in het middelpunt staan.”

HOE WEZENLIJK IS VOOR U DE AANWEZIGHEID VAN DE GEMEENTE?

„Heel wezenlijk. Dat maakt de praktijk teleurstellend. Het bruidspaar legt de huwelijksbeloften af voor God en Zijn heilige gemeente, zoals het formulier zegt, maar die

niet kunnen bijwonen.”

PLEIT DAT ERVOOR OM DE DIENST ’S AVONDS TE HOUDEN?

„Dat spreekt mij zeer aan. Ik hecht er ook aan dat de dienst in het eigen kerkgebouw plaatsvindt.

Dat is bij ons de regel. Je vergroot daarmee de betrokkenheid van de plaatselijke gemeente en het voorkomt dat je als predikant met enkele ambtsdragers een eind moet rijden, waardoor de huwelijksdienst vrijwel een dag opslokt. We wijken alleen van de regel af als het bruidspaar de hele dag op één locatie doorbrengt, bijvoorbeeld Kasteel Amerongen met nabijgelegen partycentrum en kerk.”

IS DAT NIET WAT INCONSEQUENT?

„Inderdaad; ik doe het met tegenzin. De praktijk is dat je dan een dienst leidt met enkel daggasten, wat familieleden en vrienden. Van de gemeente is er, afgezien van de aanwezige ambtsdragers, niemand.”

KUN JE DAN NOG SPREKEN VAN EEN HUWELIJKSDIENST?

eerst de feestlocatie bepalen en daar een kerk bij zoeken, maar een goede locatie zoeken in de nabijheid van de eigen kerk.”

VERDIENT DIT OOK BIJ KERKENRADEN DOORDENKING?

„Ik vind van wel. Het houden van de huwelijksdienst in een kerkgebouw naar keuze is sluipenderwijs het kerkelijk leven binnengekomen. Iemand kwam ermee, de kerkenraad stemde erin toe, als er één schaap over de dam is volgen er meer. Vervolgens beland je in een patroon waaraan geen goede doordenking ten grondslag ligt.”

OORSPRONKELIJK VOND DE BEVESTIGING VAN HET HUWELIJK PLAATS OP DE EERSTE ZONDAG NA DE HUWELIJKSSLUITING.

„Dat wijs ik niet af, maar zelf zou ik er nooit voor kiezen. In een afzonderlijke huwelijksdienst kun je prediking en liturgie helemaal op het huwelijk afstemmen. Dat lijkt me van grote betekenis, zeker in een tijd waarin het huwelijk onder druk staat.”

heilige gemeente is vaak nauwelijks vertegenwoordigd. Ik heb daar in het kerkblad meer dan eens de vinger bij gelegd, maar dat had niet het gewenste resultaat. Er wordt in onze gemeente wel veel meegeluisterd, onder anderen door jonge moeders die vanwege kinderen die uit school komen de kerkdienst

„Het blijft een officiële eredienst, maar in het licht van de huwelijksvragen die worden gesteld, ben ik geneigd met nee te antwoorden. De betrokkenheid van de gemeente is nihil. Het is een praktijk die geleidelijk is gegroeid en waarin we als predikanten zijn meegegaan, om het bruidspaar ter wille te zijn, maar persoonlijk zou ik de uitzondering op de regel nog liever vandaag dan morgen afschaffen. Als je de bevestiging van je huwelijk voor Gods aangezicht in het midden van de gemeente werkelijk het hoogtepunt van de trouwdag vindt, moet dat ook het beginpunt zijn bij het organiseren van de dag. Dus niet

NEEMT DOOR DE SECULARISATIE DE BETEKENIS VAN DE IN DE KERK AFGELEGDE BELOFTEN TOE? „Absoluut. De overheid is Gods dienares, maar het gaat spannen als haar denken en handelen haaks op Gods geboden staat. Het zou niet verkeerd zijn als er kerkbreed een herbezinning plaatsvond op de positie van kerk en overheid met betrekking tot het huwelijk. In Amerika is de predikant bij huwelijkssluitingen ook ambtenaar van de burgerlijke stand. Gezien de doorgaande secularisatie van de overheid zou ik dat ook voor ons land de ideale situatie vinden, al zie ik het niet snel gebeuren.

”

INTERVIEW

Het was voor Frederik (26) en Laura (25) de Roo van meet af aan de wens dat hun huwelijksdienst in het midden van de gemeente zou plaatsvinden. Hun oorspronkelijke plan was om maandag burgerlijk te trouwen, de zondag daarop hun huwelijk kerkelijk te laten bevestigen en de vrijdag daarna het bruiloftsfeest te geven. Corona doorkruiste dat idee.

In juni 2020 traden ze in het huwelijk. De kerkelijke bevestiging, in de Victorkerk van de hersteld hervormde gemeente van Apeldoorn, schoven ze enkele weken door, naar 15 juli. ”Vanwege de aangekondigde verruiming van de coronaregels. Het toegestane aantal kerkgangers ging van 30 naar 150. Met 30 zit je nog steeds uitsluitend met je eigen familie.”

Zichtbare lessen

Vooral Frederik vond het waardevol om tijdens een reguliere dienst op zondag het huwelijk kerkelijk te laten bevestigen. ”Je hebt een trouwdienst met de gemeente. Als die dienst op een doordeweekse dag wordt gehouden, is het voor gemeenteleden vaak lastig om aanwezig te zijn. Een paar ambtsdragers komen vervroegd van hun werk om de gemeente te vertegenwoordigen. Verder zitten er alleen familieleden, vrienden en bekenden. Volgens de Bijbel is het huwelijk heel belangrijk. Het is een beeld van Christus en Zijn gemeente. De gemeente lijkt een beetje uit beeld geraakt tijdens een trouwdienst. Sommige kinderen hebben nog nooit zo’n dienst meegemaakt, terwijl daarin net als bij een doopdienst zichtbare lessen zitten. Juist voor hen.”

Ook Laura maakte door de gegroeide praktijk in haar kindertijd nooit een huwelijksdienst mee. ”Van mijn oma

hoorde ik dat in haar jonge jaren de kerkelijke bevestiging van huwelijken vaak op zondag was. Soms met een paar stellen tegelijk.”

Voor zowel het burgerlijk als het kerkelijk huwelijk trok het paar uit Apeldoorn feestelijke kleding aan, maar de bruidsjurk bleef nog in de kast hangen. ”Als je daarmee voor in de kerk staat, wordt die jurk het onderwerp van gesprek”, verklaart Laura. ”Dat wilden we niet. Daarom droeg ik die alleen op het feest.”

Hun predikant stond direct positief tegenover het voorstel, maar legde het wel voor aan zijn kerkenraad. ”Ze wilden weten wat onze motivatie was. Toen ze die hadden gehoord, gingen ze akkoord.”

Andere opties

De Apeldoornse voorganger hield de preek die hij al wilde houden op deze zondag, over Romeinen 15:7: ”Daarom, aanvaard elkaar zoals ook Christus ons aanvaard heeft, tot heerlijkheid van God.”

”Zo nu en dan trok hij een lijn naar het huwelijk, maar het was geen preek specifiek voor ons waarnaar de rest van de gemeente mee mocht luisteren. Dat vonden we prettig.”

Vanuit de gemeente kregen ze positieve reacties. ”Soms wordt een deel van de dienst in beslag genomen door het dopen van kinderen, nu was dat door onze huwelijksbevestiging. Wij vonden het fijn dat op deze manier heel veel gemeenteleden erbij aanwezig waren. Misschien gaan hierdoor meer mensen nadenken over bepaalde tradities die in de loop van de jaren zijn ontstaan en min of meer als vanzelfsprekend worden gevolgd. Er zijn ook andere opties mogelijk dan de vertrouwde.”

„Het is toch vreemd als de kerk aan de zijlijn eenbeetje mag meedoen”

# BRUILOFT 1 1

„We zijn getrouwd in Huize Brakel te Brakel. We hebben genoten van alle mensen om ons heen en de liefde die we kregen. Voor wat alles wat wel mogelijk was, ondanks de coronamaatregelen, zijn we dankbaar.”

Wie: Wybe en Maritte van den Bosch-van Horssen Woonplaats: Aalst (Gelderland) Trouwdag: 27 mei 2021 beeld: MYRTHEFOTOGRAFIE

„Bij de aankomst van de daggasten ’s morgens werden we onthaald met blaasfluitjes. Maar doordat onze trouwauto een V8-motor had, hebben we er weinig van gehoord.”

„Wat hebben we een schik gehad, zoals op deze foto te zien is! Ik had iets liefs verwacht in zijn kraag, maar wat stond er: ”De Sjaak!””

Zoekt u een hypotheek die bij u past?

Dan is het tijd voor een goed gesprek.

Gratis en vrijblijvend eerste hypotheekgesprek Deskundig en onafhankelijk Gesprek mogelijk op zeer korte termijn Digitaal, bij ons op kantoor of bij u thuis op 1,5 meter

Bij Binnendijk & Van Rijsbergen kunnen starters rekenen op extra aandacht en begeleiding. Het begint bij het informatieve starterspakket dat gratis is aan te vragen. Ga naar: bevr.nl/starterspakket en wij sturen deze naar je toe.

Filmpjes met uitleg.

Naast het pakket ontvang je ook een serie ilmpjes waarin allerlei zaken rondom de hypotheek helder worden uitgelegd. Leuk, leerzaam en lekker makkelijk.

De hypotheekrente is al enige tijd extreem laag. Door een bestaande hypotheek over te sluiten kan er direct geprofiteerd worden van deze lage rente. Wilt u weten wat uw voordeel zou kunnen zijn? Neem dan contact met mij op. Ik bereken graag vrijblijvend uw mogelijkheden.

Met de Overwaarde Hypotheek kan de o verwaarde van een huis gebruikt worden zonder dat het huis verkocht hoeft te worden. Ik leg u graag uit hoe dit werkt. Neemt u gerust vrijblijvend contact met mij op via 071-4024031.

EEN BRUILOFT MET EEN HERKANSING

”We wisten wel meteen wat we aan elkaar hadden”

Anderhalf jaar lang leefden Jonathan van Pelt en Marith Gertenbach toe naar hun bruiloft, op 24 juni 2021. De dag werd tot in de puntjes geregeld. ”We hebben aan alles gedacht hoor, er kan nu niets meer misgaan”, zeiden ze de avond voor hun trouwen tegen elkaar. Maar niets bleek minder waar. Over een heel bijzondere bruiloft.

tekst: HENRIEKE HOOGENDIJK-VAN DAM beeld: JANE FOTOGRAFIE

Met een vader die bruidsfotograaf is, wist Marith van Pelt-Gertenbach (22) wel dat iedere bruiloft uniek is. Maar dat sommige trouwdagen wel heel, heel uniek zijn, dat ontdekte ze pas toen ze zelf de bruid was. De aanloop naar die dag begon zo mooi, tijdens een wintersportvakantie anderhalf jaar geleden. Op een besneeuwde bergtop vroeg Jonathan van Pelt (21) haar ten huwelijk. Een tijd van klussen en plannen volgde. Er moest een huis ingericht en een bruiloft geregeld worden. „De avond voor ons trouwen heb ik nog gordijnen staan ophangen”, vertelt Jonathan. „Gelukkig waren de coronamaatregelen juist een week voor de bruiloft verruimd. Ik heb een grote familie en iedereen kon mee. We hoefden we niet te kiezen tussen de opa’s en oma’s of de nichtjes en neefjes.” Wat Jonathan en Marith betreft kon hun grote dag beginnen.

ACHTERDEUR

Die dag start voor Jonathan met een zeurend gevoel in zijn buik. „Ik had ook al niet lekker geslapen. Normaal ben ik niet iemand die last heeft van zenuwen, dus ik snapte niet zo goed wat er was”, blikt hij terug. „Ik besloot er niet over na te denken en had echt zin in de dag. Maar toen de fotograaf na de eerst foto’s op weg ging naar Marith, werd ik misselijk en rillering. „Toegeven aan ziek zijn is geen optie vandaag”, dacht ik nog. Maar even later begon ik toch over te geven.”

Ergens in zijn achterhoofd houdt Jonathan er rekening mee dat het toch de zenuwen zijn. Hij vraagt zijn vader om hem met de trouwauto bij Marith te brengen. „Het was een prachtig moment toen ik haar voor het eerst zag.” Jonathan voelt zich weer wat beter en besluit zijn bruid zelf naar de trouwlocatie te rijden: Fort Altena in Werkendam. „We waren nog maar een klein stukje onderweg toen ik een soort wegviel achter het stuur. We zijn gauw gestopt en ik ben bij de fotograaf ingestapt. Daar ben ik vrijwel meteen in slaap gevallen”, vertelt Jonathan, bijna verontschuldigend. De beste vriendin van Marith, die de assistent van de fotograaf zou zijn, wordt de chauffeur van de bruid. „Het klinkt misschien gek, maar wij hebben het in die auto nog heel gezellig gehad”, lacht Marith. „Bij het fort besloten we dat Jonathan eerst maar een halfuur moest gaan slapen op een bank. Uiteindelijk skipten we de hele fotoreportage en sliep hij anderhalf uur, tot de daggasten arriveerden. Toen leek het even beter te gaan. We glipten door een achterdeur naar buiten om met de trouwauto te arriveren. Daarna begonnen we aan de

fotoserie met de daggasten, maar na een paar foto’s kon Jonathan echt niet meer. Hij moest weer gaan liggen.”

VERBAASD

Inmiddels begint Marith zich zorgen te maken. Over Jonathan natuurlijk en over de trouwdag. „We wisten niet wat er was, behalve dat zijn coronatest negatief was. Ik vroeg me af of de daggasten nog wel konden blijven. Tot die tijd had ik hoop gehouden dat de officiële ceremonies konden doorgaan, maar ik wist dat nu niet meer zeker.” De ceremoniemeesters hakken uiteindelijk de knoop door. De trouwdag is voorbij voor de gasten en alleen de huwelijksvoltrekking gaat nog door met de ouders en getuigen erbij. „Het was een naar moment”, vertelt Marith. „Maar ik was ook blij dat zij de beslissing namen. Dit was op dit moment het beste.”

Jonathan is nog altijd verbaasd over wat er op zijn trouwdag gebeurde. „Ik kan me niet herinneren dat ik de jaren voor ons trouwen ooit ziek was. Maar

„De gasten warenheel lief voor ons”

op onze trouwdag voelde ik me zo beroerd. Ik kan me ook bijna niets meer herinneren van de dag.” Voor Marith geldt juist het tegenovergestelde. „Ik voel nog precies de sfeer van het moment dat de ceremoniemeesters vertelden dat de dag over was. Iedereen viel helemaal stil, niemand had zoiets ooit meegemaakt. Daarna waren de gasten vooral heel lief voor ons. Versieringen van buiten werden naar binnen gehaald, zodat we binnen de trouwceremonie konden doen. Mijn broer, die voor één dag buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand was, skipte zijn speech helemaal. Alleen de vragen werden gesteld en we schoven de ringen om elkaars vinger. In minder dan tien minuten waren we getrouwd en een halfuur later lag Jonathan in ons nieuwe huis in bed.”

KAARTJES

Nu kan het echtpaar lachen om het ongewone verloop van hun dag. Toen was dat wel anders. „Ik maakte me zorgen om Jonathan en ik wist dat hij een schuldgevoel zou hebben”, vertelt Marith. „Na de bruiloft is hij nog een week ziek geweest. We zullen nooit zeker weten wat hij heeft gehad, maar mogelijk was het een bacterie, opgelopen in zwemwater vlak voor de bruiloft.” Jonathan haalt er zijn schou-

ders over op. „Wat ik vooral weet is dat we geen leuk begin van ons huwelijk hadden. Maar we wisten wel meteen wat we aan elkaar hadden. Nou ja, wat ik aan Marith had vooral”, grijnst hij. „Ze was de hele dag voor me aan het zorgen. Dus dan zit het goed hé. ” De teleurstelling over het verloop van de bruiloft komt er voor Marith uit op de avond van de trouwdag. „Overdag was ik vooral geleefd. Onze ouders kwamen langs en vrienden brachten boodschappen. We hadden niets in huis, want we zouden een nachtje in een hotel blijven slapen. Toen ik ’s avonds samen met mijn moeder de brievenbus leegde, lag daar een stapel kaartjes te wachten. Iedereen had een mooi verhaal over een prachtige dag geschreven, maar zo was het niet gelopen. Ik zat er echt even doorheen. Aan de ene kant vond ik de kaarten ontzettend lief, aan de andere kant ook moeilijk.”

HERKANSING

Zonder dat het kersverse paar het weet, startten hun fotograaf, Janneke Kooiman van Jane Fotografie, en Hanna Roubos van HairbyH een doneeractie voor een tweede bruiloftsdag. „Het was overweldigend hoeveel mensen ons via dat initiatief steunden” , blikken Marith en Jonathan terug. „Op 20 september hebben we een prachtige herhaling gehad. De fotoreportage, de speech die mijn broer had voorbereid, de kerkdienst en de barbecue hebben we met alle daggasten alsnog kunnen meemaken. Vooral de kerkelijke bevestiging hadden we gemist op onze eerste trouwdag. Dat is toch een hoogtepunt van de dag.” Inmiddels kan het stel positief terugkijken op de bruiloft. „We zijn dankbaar voor de herkansing die we kregen. En we hebben ook een levensles geleerd. Het gaat niet altijd zoals je het zelf plande, maar wel altijd zoals God het wil. En dat is goed.”

Trouwjurk door de olie

Op Facebook en Instagram deden we een oproep: Wat ging er mis op jullie dag? Ga je binnenkort zelf trouwen, lees deze pagina dan niet ;-)... Want er blijkt veel fout te kunnen gaan!

tekst: REDACTIE TERDEGE

PETRA-ARIE HOEK: „De fotograaf stond in het verkeerde gemeentehuis. Toen we allang door de ambtenaar getrouwd waren, kwam hij boven water, met een rood hoofd en duizend excuses stamelend. We hebben toen het geven van de ringen nog maar een keer nagespeeld.”

ELBERT EN ANNEMARIE

VERBOOM: „Ik kreeg drie dagen voor onze trouwdag buikgriep en was zo slap als wat. Gelukkig kreeg ik de dag ervoor O.R.S., waardoor ik weer wat kon binnenhouden. Maar op de trouwdag zelf werden er steeds meer ziek uit ons gezin. Zij lagen tijdens de receptie achter een schuifwand beroerd te zijn.” MARIEKE VAN

DER LINDEN: „Ik liep met m’n sleep door een plas olie die de trouwauto had gelekt.” LENETTE BRANDSEN: Een trouwjurk die uitscheurde! Een kapotte kachel in de kerk en paarden die het niet meer volhielden en weer naar huis moesten door het weer! Zo wel genoeg denk ik...” VERONIQUE KRANENDONK-BOER: „Een roos van mijn boeket had tegen de achterkant van de koelkast gelegen. Doordat ik die tegen me aan had gehouden, zag je op de stof van mijn jurk de afdruk van de roos!”

ANJA HOFMAN: Mijn schoonmoeder had een rij zwart gepoetste schoenen in de hal klaarstaan. Mijn man pakte een willekeurig paar. Na de fotosessie bleek dat hij de schoenen van zijn broer aan had.” CAROLIEN SCHOONROK-DROGER: „M’n gehandicapte zusje zou de ringen geven. We hadden de ringen goed vastgemaakt op het kussentje, want de kans bestond dat ze het kussentje naar ons zou gooien. Dit deed ze overigens niet. Op het moment dat we de ringen eraf moesten halen, kregen we ze met geen mogelijkheid meer los.” DIRMA VAN ASSELT: „De chauffeur van onze trouwauto kreeg aan het begin van onze trouwdag een ongeluk. Hij was op zoek naar het adres van mijn man, draaide de trouwauto op de weg en werd aangereden door een vrachtwagen. Gelukkig bleef de chauffeur ongedeerd en kwam er in korte tijd een nieuwe trouwauto. Na een uur vertraging kon onze dag dan toch beginnen!”

WILLEMIEKEVANLAAR: Nou, mis ging er gelukkig niets. Maar de baas van het restaurant had van tevoren aangegeven dat hij nooit te weinig eten had gehad. Wij kwamen van de fotosessie terug en we hadden allebei nog net één klein broodje.”

JESUISLENCY: „De fotograaf vergat om ’s ochtends langs de bruidegom te gaan. Gelukkig hadden we ook een videograaf!” ALLERLEUKST: „Het boeket! Het was oer- en oerlelijk.”

CARLIENFORHAPPYMOMENTS: „Op bijna elke bruiloft gaat er wel iets anders dan gepland, is mijn ervaring als weddingplanner. Op onze eigen bruiloft ging het orgel kapot tijdens de trouwdienst.”

GEERTJEVIERHOUT_FOTOGRAFIE: „Als bruidsfotograaf maak je ook wel het een en ander mee: gescheurde broeken, bloemstukken die van de auto vliegen, een scheldende bruid (gelukkig maar één keer meegemaakt), auto’s die het niet doen, verkeerde make-up, te laat ergens aankomen... maar gelukkig komt alles altijd wel weer goed en kan er achteraf meestal om gelachen worden.”

„De meiden van mijn vriendinnengroep (”The nine chicks”) waren onze bruidsmeiden. De trouwjurk was een verrassing voor hen en hun jurken waren een verrassing voor ons.”

# BRUILOFT 2 2

Wie: Rik-Jan en Marianne van Helden Woonplaats: Leerdam Trouwdag: 1 september 2021 beeld: MARILYN FOTOGRAFIE

„Ik kon zelf onze hoge auto niet in komen vanwege mijn strakke jurk, dus Rik moest me de hele dag in en uit de auto tillen.”

„Mijn broertje van 4 vond altijd al dat Rik maar een ander meisje moest zoeken, want híj wilde graag met zijn zus trouwen. Toen hij ons ’s morgens zag, zei hij dan ook met een boze blik: „Ik wil met Marianne trouwen.” Maar toen hij de ringen mocht geven, keek hij ons gelukkig stralend aan.”

Taart met een

In een oud winkelstraatje van Amersfoort zit een nieuwe koffiezaak. Het is de trots van Anna Yilmaz (31), sinds een halfjaar de eigenaresse. Ze verkoopt er broodjes en banket naar eigen receptuur. Dat is: met een vleugje Turks.

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: NIEK STAM

een Turkse twist

De jonge vrouw die deze vrijdagmorgen Anna’s zaak komt binnenwaaien is er nog niet eerder geweest. „Ik ken je van Instagram”, zegt ze enthousiast. Anna lacht en leidt haar naar een tafeltje, waar ze de bestelling opneemt.

Hoewel het nog vrij vroeg in de morgen is, zijn er al wat tafeltjes bezet. Wat opvalt is hoe gemêleerd het overheersend vrouwelijke gezelschap is: vrouwen met hoofddoekjes, jonge meiden, oudere dames. Ze komen in de sfeervolle zaak allemaal even proeven van de heerlijkheden die Anna die morgen heeft gebakken.

Ze had er eigenlijk op gerekend dat ze vooral twintigers en dertigers zou trekken. „Maar hier in de buurt wonen veel ouderen en die weten een goed stuk gebak ook te waarderen. Ze zeggen soms: Echt een goede banketbakker ben je. Zo schattig.”

De Turkse gemeenschap weet haar,

half Turkse, ook te vinden. „Ik adverteer er niet mee, maar ik bak met halalgelatine. Want ik wil dat dit een plek is voor iedereen, met of zonder hoofddoek. Elk persoon heeft recht op lekkere taart en koffie.”

Bakken doet ze al sinds ze een klein meisje was. Haar reformatorische oma leerde haar de kneepjes van het vak. Kortgeleden overleed zij, tot Anna’s grote verdriet. „Ik was als klein meisje heel vaak bij haar. Op zondag, als we uit de kerk kwamen, had ze altijd zelfgemaakt gebak staan. Toen ze het niet meer kon, bakte ik soms voor haar. Nu is ze weggevallen.”

Dat het bakken zo’n grote stempel op haar leven zou gaan drukken, had haar oma noch zijzelf kunnen bevroeden. Anna koos na haar middelbareschoolperiode in eerste instantie voor een carrière bij de marine.

Pas toen ze in 2018 meedeed met

het televisieprogramma Heel Holland Bakt en er met de winst vandoor ging, begon ze te dromen van een eigen zaak. Waarom? „Bakken maakt me gelukkig. Ik vind het rustgevend. Ik bak altijd: als ik afleiding nodig heb, als ik verdrietig ben. Het is toch bijzonder dat je van suiker, bloem, boter en zout lekkere koekjes kunt maken? En die geur: heerlijk! Alles bij elkaar klopt het gewoon.”

En dus hakte ze in 2020 de knoop door en besloot ze voor zichzelf te beginnen. Dat ging niet zonder slag of stoot. Ze moest zoeken naar een pand, vergunningen regelen, ondernemersplannen maken. Een drukke, onzekere tijd brak aan. De overgang van defensie naar het leiden van een eigen bedrijf was eveneens wennen. „Ik moest er een beetje los van komen. Bij defensie was ik leidinggevende, maar hier in de zaak hoef ik niet de korporaal uit te hangen. Wat me wel van

pas komt, is dat ik bij defensie heb geleerd om met teleurstellingen om te gaan. En dat je nog door kunt zolang je geen zwart voor je ogen ziet. Dat helpt me nu ik mijn dromen waar wil maken.”

De zaak ging open op Koningsdag 2021. „Ik ben erg koningsgezind en ik houd van tompoezen. En je moet een deadline stellen hè? Koningsdag lukte net qua planning. Ik gaf nog net geen licht van alle stress.”

„Ik heb nog geendag gehad dat ikdacht: moet ik nu alweer slagroomgaan Helemaalopkloppen? niet”

In het halfjaar dat ze nu open is, heeft ze veel geleerd. „Vooral in het begin was het lastig plannen. Ik heb weleens gehad dat ik op een zaterdag om halftwee geen taart meer had. Waarom? Geen idee. Ook het weer is van invloed op de komst van gasten. Toen het aan het begin van de zomer even heel warm was, kwam er niemand. En toen het pas zo veel regende, vroeg ik me ook af voor wie ik aan het werk was.” Soms is het even flink stressen.

„We hebben een behoorlijk assortiment, dus moeten we vaak goed doorpakken. Ik begin ’s ochtends om zes uur met bakken en meestal ben ik ’s avonds om zes uur klaar. Maar dat doe je als je een eigen zaak hebt. Ik vind het in elk geval nog steeds leuk. Ik heb nog geen dag gehad dat ik dacht: moet ik nu alweer slagroom gaan opkloppen? Helemaal niet.”

Haar assortiment is divers. Het aanbod wisselt met de seizoenen.

Zo werkt ze ’s zomers bijvoorbeeld veel met aardbeien en kiest ze de tweede helft van het jaar voor mokkataart en appelgebak, de zwaardere smaken. „Omdat ik half Turks ben, probeer ik het bakken met een Turkse twist te doen.

Zo maak ik baklavacroissants en brioches met olijf en witte kaas met sumak. Ik gebruik ook veel kardemom en oranjebloesemwater. En in mijn chocoladetaart zit Turkse koffie.”

Populair zijn vooral haar citroenmeringue –„een klassieker”– en chocoladetaart. „Die laatste is gewild onder mannen. Ook de chipolata en mokka doen het heel goed. En ’s zomers de aardbeienslof.” De recepten creëert ze zelf. „Ik houd van het zoeken naar smaakcombinaties. Soms heb ik zo veel

creativiteit dat ik er gek van word. Maar met de verbouwing van dit pand was die helemaal weg. Toen dacht ik: Heb ik mijn creativiteit eruit geschilderd of zo? Nu komt die gelukkig steeds meer terug.” Dat er een markt is voor haar ”multiculturele gebak” heeft het afgelopen halfjaar wel bewezen. Veel klanten uit Amersfoort keren terug naar de leuke koffiezaak om meer te proeven. Groepjes dames zoeken haar soms speciaal even op, „om koffie te gaan drinken bij Anna.”

Want een zaak als de hare is er eigenlijk nog niet in de stad. „De andere bakkers vind ik wat te Nederlands. Dat mag ik als half Turkse wel zeggen toch? En het gebak dat ik serveer is meestal alleen te koop bij een patisserie of banketzaak, maar daar kun je weer niet gezellig zitten. Hier wel.”

„We zijn getrouwd in Echteld en hebben een ontzettend fijne en mooie dag gehad. We genoten van het samenzijn met de allerliefste en leukste mensen om ons heen, de speeches en de gezelligheid.”

# BRUILOFT 3# 3

„Op onze bruiloft waren er alleen daggasten, we hadden dus geen avondreceptie. Dat maakte het heel ontspannen en gezellig.”

„Familie en vrienden wisten het al: er moest gewoon íéts misgaan die dag...”

Wie: Marten en Marjolein

Drost-van Laar

Woonplaats: Elst (Utrecht)

Trouwdag: 20 mei 2021

beeld: MEMORIES BY MARLEEN

HengeveldCouture

EN NOG VEEL MEER...

Ries en Gerlinda Verhoeven voeren in een oude duwboot -met alle daggasten achter zich aan- van Nederhemert naar Heusden, waar de trouwplechtigheid was.

Verrassing voor oma! Onder haar stoel stond het doosje met ringen voor het bruidspaar Alexander en Nelleke Klijn.

Freek-Willem en Marina van der Aart vierden de bruiloft op de boerderij van de bruid in Waarde. Zelfs de dieren hadden iets van de themakleuren lichtblauw/wit en een vleugje goud ‘aan’. beeld: MIRTHE HELENA PHOTOGRAPHY

Erik en Doreen Haasjes trouwden op 21-7-21. „Het was een zonnige, relaxte en perfecte dag.” beeld: JULIA FOTOGRAFIE.

Jaco en Christelle Boogaard genoten op hun trouwdag van het heerlijke weer en de vrolijke gasten.

Zeg ook ‘Ja’ tegen Paul Roescher!

Gaat u ‘Ja’ zeggen tegen de liefde van uw leven? Zeg dan ook ‘Ja’ tegen Paul Roescher! Want Roescher heeft niet alleen Europa’s grootste keus in keukens, maar biedt ook de ruimste keus in badkamers, tegels, kachels en schouwen, vloeren en schuifkasten. En dat lager in prijs dan waar ook! Met het speciale combi-voordeel wordt de drempel lager dan ooit om het hele huis volledig naar uw smaak in te richten. Voor de prijs van een huwelijksreis ben je bij Roescher al een heel eind op weg in het realiseren van het huis van je dromen. Dus: kom eens langs. En u zult zien hoe voordelig liefde op het eerste gezicht kan zijn!

Huwelijks-Actie!

Een auto voor elk bruidspaar!

Op de mooiste dag krijg je een trouwauto in gebruik bij aankoop van een keuken en badkamer + nog een onderdeel. Vraag naar de voorwaarden. Actie geldt t/m 31 maart 2022

Zó werkt het combi-voordeel bij Roescher!

Koopt u naast de keuken ook een badkamer, schuifkast en eettafelset? Dan ontvangt u hierop 10% voordeel. Bij aankoop van keuken en badkamer ontvangt u 5% voordeel op haard, vloer en zonnepanelen. Kortom, hoe meer u koopt, hoe voordeliger het wordt!

EN NOG VEEL MEER...

Van de bruiloft van Martien en Andrea de Vos komt een bruiloft... De broer van Andrea ging op z’n knieën!

Erwin en Arinda Kersbergen trouwden in het Zeeuwse Goes. beeld: WILLEKE TERLOUW FOTOGRAFIE

Leendert en Laura Potappel moesten hun trouwdag door de lockdown uitstellen. 2 juli 2020 was het eindelijk zo ver!. beeld: ELSBETHFOTOGRAFIE

Een mooi moment tijdens de bruiloft van Bart-Jan en Fabienne van Oossanen.

Verrassing voor Annemarie Roukens! Haar man Jacco heeft zijn stropdas verwisseld voor een strik. beeld: FOTOMARIEK

Grappig moment tijdens de bruiloft van Ton en Marit van Straten: de lunch bij McDonald’s. beeld: SJANINE FOTOGRAFIE

DUIZEND KEER ”JA” GEHOORD

Bijna had ze dekking gezocht, die keer dat een enorme roofvogel de trouwringen binnenbracht. Wat dat betreft beviel de hond die met de ringen kwam aanzetten haar beter. Hoewel ze nu duizend huwelijken heeft gesloten, blijft de plechtigheid voor trouwambtenaar Jenny Voortman-Keizer uit Rijssen altijd weer een belevenis. En dat niet alleen vanwege die bijzondere ringendragers.

tekst: JEANNETTE WILBRINK-DONKERSTEEG beeld: ANTON DOMMERHOLT EN JULIANTIEN FOTOGRAFIE

Op 17 september sluit Jenny Voort-man voor de duizendste keer een huwelijk:dat van Hendri Lankamp en Renske terHarmsel

„Je krijgt vertrouwenveelvan de bruidsparen”

„Stellen trouwen op steeds latereleeftijd”

„Naarmate je dit werk langerdoet, krijg je meer mensenkennis”

Het vertrouwen dat mensen haar geven op een van de mooiste dagen van hun leven, dat treft Jenny altijd weer. Hoe ze ertoe kwam om buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand (babs) te worden?

„In 1999 was ik tot twee keer toe drie jaar lang presidente van de plaatselijke plattelandsvrouwen geweest. Mijn tijd zat erop, want langer is niet toegestaan. Juist in die periode verscheen er in de krant een advertentie voor een babs in de regio Rijssen. Ik had daar zelf niets mee gedaan, maar verschillende mensen uit mijn omgeving wezen me erop. Waarom? Omdat ik echt een mensenmens ben, denk ik. En dankzij de plattelandsvrouwenvereniging was ik het inmiddels gewend om vrij voor grote groepen te spreken. Ik heb gesolliciteerd.” Het gevolg was dat Jenny bij wijze van proef twee keer twee zogenaamde bruidsparen in de echt mocht verbinden. Ze moet er nog om lachen. „Het was allemaal nep. Ik wist niets van die mensen, had totaal geen informatie. Normaal gesproken ga je eerst op gesprek bij het aanstaande bruidspaar. Hier moest ik alles zelf verzinnen. Maar het ging goed en niet lang daarna werd ik in de rechtbank van Almelo als babs beëdigd.”

OP DE KNIEËN

Haar eerste huwelijk sloot Jenny op 2 juli 1999. „Ik had er meteen twee op één dag en vond het heel spannend. De eerste huwelijkssluiting verliep prima. Het was een heel leuk stel. Bij het tweede bruidspaar heb ik het wel even benauwd gehad. Voordat ze ”ja” zei, zei de bruid: „Ik wil dat mijn man eerst voor me op de knieën gaat, want dat heeft hij nog niet gedaan.” Ik dacht: O help, wat moet ik als hij dat niet wil? Maar hij deed het. Ze zijn nog altijd gelukkig getrouwd.

Het eerste echtpaar is helaas uit elkaar.”

Maakt dat laatste de trouwambtenaar soms niet wat sceptisch?

Hoe is het om keer op keer mensen trouw te horen beloven, terwijl vaststaat dat minstens een op de drie huwelijken stukloopt?

„Van de echtparen die ik trouw, scheiden er gelukkig lang niet zo veel als in Nederland gemiddeld het geval is, maar het gebeurt wel en ik heb al drie keer iemand na een echtscheiding opnieuw getrouwd. Dat zeg ik dan ook: „Je hebt al eerder trouw beloofd, dus je weet wat het betekent.” Als iemand gescheiden is, hoeft dat overigens niet altijd aan hem of haar te liggen.”

TWEEDUIZEND MENSEN

Tot ver buiten haar regio –in Rotterdam, Maartensdijk, Bunnik en tal van andere plaatsen– heeft Jenny inmiddels stelletjes getrouwd.

„Als babs van Rijssen-Holten krijg ik daar dan een benoeming voor één dag.” Dat mensen haar overal vragen, beschouwt ze als een groot compliment. Dat het inmiddels om duizend echtparen gaat, eveneens.

„Je hebt het dan over 2000 mensen! Niet alle babsen halen dat. Degenen die met mij beëdigd werden, of zelfs lang daarvoor al, zijn nog niet zo ver.”

Wat onderscheidt Jenny Voortman van hen? „Ik denk dat ik meer dan gemiddeld probeer een écht persoonlijk verhaal te houden. Ook de jeugd en het ouderlijk huis van bruid en bruidegom betrek ik daarbij. Hoe ze elkaar hebben leren kennen, wat hen in elkaar aanspreekt, waar ze van houden, hoe ze zijn... Voor het voorbereidend gesprek ga ik het liefst naar het huis waar het stel hoopt te gaan wonen. Die plek zegt al iets over hen en daar is het het rustigst.” Lachend: „En als de jongen dan vraagt: „Wat wilt u drinken?” geeft

dat ook iets aan.” Ook het feit dat de trouwambtenaar christen is, is steeds minder vanzelfsprekend. „Ik mag er de nadruk op leggen dat het huwelijk een instelling van God is.”

VERDRIET

„Een passie”, noemt Jenny haar werk. Dat je het voor het geld niet hoeft te doen, is algemeen bekend. „Je krijgt wel heel veel vertrouwen én je hebt altijd te maken met blije mensen, hoewel er vaak tegelijk verdriet is omdat er iemand ontbreekt.

Een zusje van mijn man is op 51-jarige leeftijd overleden. Later mocht ik haar man, onze zwager, opnieuw trouwen. Dat vond ik

„Van het duizendste paardat ik trouwde, had ik ook al een oma getrouwd dieweduwe was geworden”

moeilijk, maar ook wel heel mooi. Ik ben zelf 42 jaar getrouwd en kan me niet voorstellen dat er een ander in mijn leven zou komen. Dat komt doordat er geen lege plaats is. Als die er wel komt nadat er een grote liefde is geweest, kan er soms toch weer nieuwe liefde ontstaan. Heel bijzonder is dat. Van het duizendste paar dat ik trouwde, had ik ook al een oma getrouwd die weduwe geworden was. Prachtig!”

Hoogtepunten waren voor de Rijssense babs de huwelijken van haar dochters, die beiden in Utrecht trouwden. „En allebei met een

Leonard! Heel apart was dat ons hele gezin mocht tekenen. Ik zal dat niet gauw vergeten. Mijn man kwam binnen met onze ene dochter, de bruid. Onze andere dochter was getuige en zette dus ook haar handtekening. Zelf tekende ik als ambtenaar.”

IN HET RIJSSENS DIALECT

Al haar neven en nichten werden tot nu toe eveneens door Jenny getrouwd, ook die van haar mans kant. „De broer van mijn overleden vriendin trouwde met een Thaise. Ik heb de gasten toen in het Thais welkom geheten. Dat werd enorm gewaardeerd. De mensen gingen zelfs staan toen ik die woorden sprak.”

Gedeeltelijk Engelse of Duitse toespraken komen geregeld voor, vertelt Jenny. „En ik heb verschillende mensen in het Rijssens dialect getrouwd. Dat is dan niet om een toneelstuk op te voeren of zo, maar gewoon omdat het bruidspaar en de familie met dat dialect vertrouwd zijn.”

Dat er tijdens de plechtigheid iets grondig misging, maakte de babs gelukkig nooit mee. „Wel had ik een keer een bruid die vreselijk misselijk was en eens barstte er een ontzettend zware onweersbui los. Die harde klappen waren echt storend.”

Toch blijft het, ook na duizend keer, spannend. „Vanmiddag trouw ik de vierde dochter uit een gezin. Ik moet dus creatief blijven, een deel van de familie heeft mij inmiddels al drie keer gehoord. Maar dat is juist ook de uitdaging en het mooie aan dit werk.”

Op de vraag of ze zich ontwikkeld heeft in de loop van de duizend huwelijken, antwoordt Jenny met een volmondig: „Ja!”

Je krijgt meer mensenkennis, licht ze toe. „Je prikt sneller ergens doorheen.” Maar ook de bruidsparen zelf zijn veranderd. „Ze zijn mondiger, opener dan twintig jaar geleden. En mij valt op dat ze steeds ouder trouwen. Zelf was ik twee dagen 19 toen ik trouwde. Dat komt niet vaak meer voor. Ik moet hier wel bij zeggen dat mijn schoonvader tijdens onze verkeringstijd aan kanker was overleden. Alles wat je dan samen meemaakt, doet veel met je. Dat brengt je sneller dicht bij elkaar. Het jongste broertje van mijn man was nog maar 9 jaar. Heel aangrijpend. Maar het heeft ons samen sterker gemaakt. Ook het feit dat de zus van mijn man op 51-jarige leeftijd overleed, doet je beseffen wat je hebt. Hoe ouder je wordt, hoe dankbaarder je bent voor elkaar.”

Jenny Voortman

Jenny Voortman-Keizer (61) wordt op 20 maart 1960 geboren in Rijssen, waar ze anno 2021 nog steeds ”met veel plezier” woont, net als haar zus nu 64 , haar broer van 62 en een broer van bijna 60. Ze groeit op in een liefdevol warm gezin, doet na de mavo een praktijkopleiding boekhouden en gaat op kantoor werken. In 1979 trouwt ze met Gradus Voortman. Bijna zeven jaar later wordt hun oudste dochter geboren en ruim drie jaar later volgt er nog een meisje. Tot twee keer toe is Jenny Voortman presidente van de plaatselijke Christelijk Plattelandsvrouwenbond. Daarna wordt ze mede op aanraden van haar omgeving buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand. Onlangs sloot ze het duizendste huwelijk.

„Het blijft altijd spannend. Vanmiddagtrouw ik de vierde dochter uit een gezin. Ik moet dus creatief blijven”

Bestel met de code TDPR21 een GRATIS PROEFDRUK

STIJLVOLLE EN UNIEKE TROUWKAARTEN

Ontwerp zelf al het drukwerk voor de bruiloft dat past bij de stijl van jullie bruiloft. De kaarten kunnen naar eigen wens aangepast worden. In dezelfde stijl zijn bijpassende kaarten mogelijk. Je bestelt eenvoudig een proefdruk om thuis te bekijken. De bestelling heb je snel in huis.

De redactie selecteert de leukste producten.

SFEERLICHTJES

ln.ocedgniddweddingdeco.nl we

Deze fleurige lampionnetjes kosten € 1,99 per stuk. weddingdeco.nl

Yes!

Hmm... macarons

Verras je gasten met een macaron bij de koffie. Het bord kost € 16,99 dailystyle.nl

SAY CHEESE

Hoe leuk om de mooie momenten vast te leggen met een polaroidcamera. € 65,00 bol.com

Origineel gastenboek

Het spel Jenga kun je ook gebruiken als gastenboek. Laat je gasten er een boodschap opschrijven. € 19,95 weddingmusthave.nl

Dit ringendoosje wordt beplakt met je initialen. € 19,95 weddingdeco.nl

facebook.com/bruidshuis instagram.com/bruidshuis_tkoetsje

GELOOF, HOOP EN LIEFDE

Ineens ging mijn beroep in een bepaalde categorie horen. Ik had een contactberoep, een beroep waardoor je in fysiek contact komt met de klant. Dat zette me aan het nadenken. Want wat vind ik het geweldig dat ik een contactberoep mag hebben. Ik oefen nieuwe technieken eigenlijk nooit op een kaphoofd, maar bij een vriendin of zus. Op een kaphoofd vind ik kapsels maken niet leuk. Want juist de interactie met mensen maakt dat ik een kapsel kan maken dat bij diegene past.

Het eerste contact met bruiden gaat bij mij via de e-mail. Sommige mailtjes zijn strak en zakelijk, met een planning die al een jaar van tevoren vaststaat. Weer andere e-mails zijn enthousiast, met een enorme hoeveelheid tekst. Dan zit ik vaak hardop lachend achter mijn computer. Ook zijn er de chaotische bruiden die een maand voor de bruiloft nog bellen omdat ze vergeten zijn een kapper te regelen. Deze bruiden hebben mijn voorkeur, want daar valt altijd wel iets geks te beleven.

Een aantal weken voorafgaand aan de bruiloft komt de aanstaande bruid bij mij voor een proefkapsel. Als ze binnenkomt, krijgt mijn eerste indruk van deze klant vorm. Vaak zie ik al aan de kleding voor wat voor kapsel er gekozen gaat worden. Klassiek, nonchalant of excentriek.

Ik mag dicht bij mijn klant komen, en daarvan kan ik genieten. Het haar door mijn vingers laten gaan en een kapsel creëren voor die hele bijzondere trouwdag van de bruid.

Tijdens de proefsessie brengt een aanstaande bruid minimaal twee uur door in mijn stoel. En wat heb ik al veel geleerd en gehoord in die uurtjes. Blijdschap, verdriet, geloof en ongeloof. We lachen veel, maar ook tranen mogen er zijn. Vaak komen er rondom een bruiloft veel emoties vrij. Gemis van overleden familieleden wordt gevoeld. Familieruzies worden bijgelegd omwille van het bruidspaar. En niet te vergeten de bruidsjurk, die kan voor hele discussies zorgen.

Dan is het moment daar. De trouwdag is aangebroken en de bruidegom ziet zijn prachtige bruid voor het eerst... Dan maakt de liefde alles goed. De wereld is even stil, woorden zijn niet nodig. Een teder moment dat ik iedere keer weer in mijn hart bewaar.

Er is onrust om ons heen. De wereld staat op zijn kop. Dat baart zorgen, en we weten waar het heengaat. Maar ondanks alles mag ik de volgende woorden terugzien tijdens mijn werk: „En nu blijft geloof, hoop en liefde, deze drie; doch de meeste van deze is de liefde.” Wat voor werk je ook doet, ik wens iedereen een ‘contactberoep’ toe!

HANNA ROUBOS IS BRUIDSSTYLISTE EN AUTEUR VAN “PIEKFIJN” EN “PIEKFIJN VOOR KLEIN”.

Een bruiloft plannen is leuk, maar soms kom je als aanstaand bruidspaar voor een paar lastige dilemma’s te staan. De gastenlijst is er zo eentje. Want als jij uitgenodigd was bij Pietje, moet je hem dan ook terugvragen? Met dit handige stappenplan wordt de keuze alvast iets makkelijker.

tekst: LEANNE VAN SPRONSEN-MONSTER beeld: MARTHE ROUKENS

HEB JE DEZE PERSOON HET AFGELOPEN JAAR GESPROKEN?

JA

Heb je contact met deze persoon buiten je werk om?

JA NEE

Zou je met deze persoon u eten gaan?

JA

NEE

Is jullie trouwdag hetzelfde zonder deze persoon?

JANEE daggast!

Kent deze persoon jouw verloofde?

Wie nodig je wel uit en wie niet? ete mu j itit unoo rs n?gnete

NEEJA

Niet uitgenodigd

Zou je deze persoon missen als hij/zij er niet bij was?

NEEJA receptiegast

Sowieso een receptiegast (of toch misschien de hele dag?) asttsagetipecer

NEE

Zijn jullie familie of vrienden?

vrienden

Is het iemand die je ouders er graag bij willen hebben?

NEEJA

Niet uitgenodigd

JA

De gastenlijst is meer dan een rijtje namen. Het zijn de mensen die getuige zijn van de mooiste dag van jullie leven. Sommigen zijn je zo dierbaar dat je hen er van de eerste tot de laatste minuut bij wilt hebben. Vaak zijn er ook wat twijfelgevallen, ‘moetjes’ en mensen die bijvoorbeeld je ouders graag zouden uitnodigen. Bedenk allereerst dat het júllie dag is, niet die van je baas of van je ouders. Hoe de gastenlijst eruit komt te zien, is ook afhankelijk van het budget. Gasten zijn nu eenmaal niet gratis.

STAP 1: DAGGASTEN

Schrijf op welke mensen echt niet gemist kunnen worden op jullie trouwdag, zoals de wederzijdse (groot)ouders, broers en zussen, een oom of tante en jullie beste vrienden. Dit worden de daggasten genoemd, omdat zij er de hele dag bij zullen zijn. Bedenk bij twijfel: zou onze trouwdag hetzelfde zijn zónder deze persoon er de hele dag bij te hebben? Of is het net zo leuk als hij of zij aansluit bij de receptie?

STAP 2: RECEPTIEGASTEN

Over het algemeen kun je bij de receptie wat meer mensen uitnodigen met wie je wat minder close bent. Schrijf op welke ooms en tantes, neven en nichten, buren en collega’s je zou willen uitnodigen. Sommige bruidsparen kiezen ervoor om eerst een receptie te houden, waarna een groot deel van de gasten naar huis gaat. Daarna houden ze nog een klein feestje om de dag af te sluiten. De daggasten zijn hier natuurlijk bij, maar je kunt ook een aantal andere mensen vragen om na de receptie gezellig nog even te blijven. Daar kun je een apart lijstje voor maken.

STAP 3: TWIJFELGEVALLEN

Betalen je ouders de bruiloft?

NEE familie

Niet uitgenodigd (of een receptiegast, als je ouders bereid zijn om de kosten op zich te nemen)

Nu je een lijst met namen hebt, moet je toch echt gaan kiezen. Kijk hierbij ook naar het budget: hoeveel mensen kúnnen jullie überhaupt uitnodigen voor de verschillende onderdelen van de dag? Een twijfelgeval kan bijvoorbeeld de nieuwe vriend van je zus zijn. Geef het duidelijk aan als je die liever alleen bij de receptie vraagt, omdat jullie hem nu eenmaal nog nauwelijks kennen. En als je de ene oom en tante uitnodigt, móét je dan ook de rest vragen? Nee hoor, niets moet. Dat geldt ook voor collega’s. Met degene met wie je veel mee samenwerkt, heb je nu eenmaal een betere klik dan met de collega die drie deuren verderop zit.

Alle producten en verwerkingsmethodes

zijn zichtbaar in de showroom, de sfeer is letterlijk voelbaar! U kunt met eigen ogen zien wat verf, kleur en details doen met een ruimte Kom ideeën opdoen voor uw woning en laat u adviseren over alle mogelijkheden, kleuren en stijlen. Het resultaat is een ervaring van warmte, luxe en harmonie.

Met een team vakmannen kunnen wij ook de uitvoering van de verschillende werkzaamheden naar uw wensen uitvoeren zodat u alles in één keer geregeld heeft. www.kleursfeer.nl

WEDDING location

Molen ‘De Zwaluw’ is dé locatie voor jouw droombruiloft. Met de verschillende zalen en terrassen bieden wij jou altijd een ruimte die past bij jouw verwachtingen. Van intiem tot grootschalig, van binnen tot buiten. Zullen wij eens kennismaken? Dan stellen wij onze locatie en alle mogelijkheden graag aan je voor in een persoonlijke ontmoeting.

STYLED WEDDING

Ook voor het verzorgen van de styling en bloemdecoraties op jouw grote dag ben je bij ons aan het juiste adres. Met alle liefde regelen we ook die details.

Lijsten

Vloeren

Kleur & Sfeer

Meubelen

JA, IK WIL! MAAR WAT MOET WANNEER GEREGELD ZIJN?

Voordat je op je trouwdag elkaar het jawoord geeft, moet je al een hoop geregeld hebben. Dit handige draaiboek helpt je om geen belangrijke dingen te vergeten. Afvinken maar. Alhoewel het natuurlijk afwachten blijft hoe de coronaregels op jullie trouwdag precies uitpakken.

tekst: REDACTIE TERDEGE beeld: GETTY IMAGES

TWAALF MAANDEN VAN TEVOREN

* STEL DATUM TROUWDAG VAST

Breng ouders en directe familieleden op de hoogte. Verstuur, als jullie trouwdatum mogelijk is bij gemeentehuis en predikant, save-the-datekaartjes aan de daggasten. Dan kunnen ze de datum in hun agenda zetten. Denk ook alvast na over de globale tijdsindeling van de dag. Tip: houd bij het plannen van de datum rekening met vakantieperiodes en feestdagen.

* GEMEENTEHUIS

Op het gemeentehuis/stadhuis van je keuze kun je een datum en een tijdstip vastleggen, ook al heb je nog geen melding van je voorgenomen huwelijk gedaan. In sommige gemeenten is het nodig dit een jaar van tevoren al te doen. Meestal wordt er in de woonplaats van de bruid getrouwd, maar verplicht is dat niet.

* KERK

Vooral als je kerkelijke gemeente erg groot is en er veel stellen met trouwplannen zijn, moet je tijdig de dominee vragen, zeker als je op een vrijdag wilt trouwen. Later komen jullie een keer bij hem voor het trouwgesprek.

* BUDGET

Bepaal het bedrag dat jullie willen besteden en probeer dit alvast te verdelen over de verschillende onderdelen van de trouwdag.

* GASTENLIJST

Maak een voorlopige gastenlijst. Maak onderscheid tussen dag-, receptie- en avondgasten.

Begin ruim op tijd met het verzamelen van de adressen van de personen die je een kaart wilt sturen. De adressenlijsten van de wederzijdse ouders of andere familieleden helpen je waarschijnlijk al een eind op weg. Bewaar de adressen na het versturen van de kaart; misschien willen jullie ook bedankkaartjes verzenden.

* MOODBOARD

Vind je een bepaalde stijl of misschien wel een kleurthema leuk? Verzamel plaatjes die je aanspreken en maak er een moodboard van. Zie ook pagina 67!

* LOCATIE HUWELIJKSFEEST

Heb je één bepaalde of een zeer gewilde locatie op het oog, reserveer die dan vroeg. De verdere invulling (tijdstip, aantal gasten, menu) komt later wel. Is de locatie goed bereikbaar en is er voldoende parkeerruimte?

* FOTOGRAAF/VIDEOGRAAF

Voor de fotograaf/videograaf geldt hetzelfde: spreek nu de datum en ongeveer het tijdstip met hem af en bepaal later hoeveel je voor de reportage wilt uitgeven, de plaats(en) waar je naartoe gaat enzovoort. Tip: misschien wil je ook wel een loveshoot doen die je te zijner tijd voor de trouwkaart kunt gebruiken.

* GETUIGEN

Als je andere getuigen dan je ouders wilt, moet je hen bijtijds vragen. Vooral als je in de vakantieperiode trouwt. Hun volledige namen moet je weten wanneer je melding doet van je voorgenomen huwelijk, inclusief adres, beroep en hun relatie tot jullie. Er zijn minimaal twee, maximaal vier getuigen vereist.

* BRUIDSJAPON

Over de bruidsjapon heb je vast al wel een idee in je hoofd, maar of dat ook in de winkels hangt...? Ga op je gemak de jurk uitzoeken. Neem niet te veel personen mee: er komen evenzoveel meningen naar voren en je raakt in de war. Een confectiemodel wil je vaak aan je persoonlijke smaak laten aanpassen, waarvoor natuurlijk tijd nodig is. Overweeg(t) je (moeder) de jurk zelf te naaien, dan is het zéker belangrijk dat dit geen haastklus wordt.

* CEREMONIEMEESTER

De taak van een ceremoniemeester varieert van het uitdelen van corsages tot het oplossen van moeilijkheden tijdens de trouwdag. Zoek er iemand voor die kan organiseren, improviseren en niet snel in paniek raakt. Samen met hem/ haar stel je het programma voor de dag op. Ook een weddingplanner kan jullie helpen bij de voorbereidingen en ervoor zorgen dat alles op de trouwdag goed verloopt.

•brengjecyclusinkaartmetSensiplan

•meestcompletekennisoverjeeigencyclus

•meestcompletekennisoverjeeigencyclus

•sympto-thermalemethode:temperatuurencervixslijmin dubbelecontrole

•sympto-thermalemethode:temperatuurencervixslijmin dubbelecontrole

•betrouwbaarstenatuurlijkemethode(erkenddoorWHO)

•betrouwbaarstenatuurlijkemethode(erkenddoorWHO)

•eenvoudigtelerenentoetepassen

•eenvoudigtelerenentoetepassen

•cursussenenbegeleidingdoorgecertificeerdeconsulten

•cursussenenbegeleidingdoorgecertificeerdeconsulten

ZES MAANDEN VAN TEVOREN

* KLEDING VOOR DE BRUIDEGOM

Tijd om een mooi pak te gaan uitkiezen. Tip: al hoef je niet álles te weten, informeer wel globaal naar de trouwjurk, in ieder geval naar de kleur. Maar wellicht gaat de bruid mee.

* DRAAIBOEK

Maak een draaiboek van jullie huwelijksdag. Vermeld hierin alle onderdelen, inclusief de tijden en personen die bij een bepaald onderdeel actief moeten zijn. Vergeet geen rustpauzes en reistijden in te plannen.

* BUDGET BIJWERKEN

Misschien overbodig voor jullie, maar het kan geen kwaad om het kostenoverzicht nog eens bij te werken.

* HUWELIJKSREIS REGELEN

Als jullie aansluitend aan de trouwdag op reis willen, vertrek dan niet al aan het eind van de dag. Als het feest uitloopt, moet je je haasten om bijvoorbeeld een vliegtuig te halen.

TWEE MAANDEN VAN TEVOREN

* TROUWAUTO

Wie op de trouwdag een koetsje met paarden wil, moet dat al veel eerder regelen. Een moderne wagen of oldtimer kan nu besproken worden. Kun je de auto van een goede kennis lenen, informeer dan wel of de wagen gewassen en gepoetst afgeleverd wordt... En wie chauffeert er?

* KAPPER

Wil je een speciaal kapsel, laat dan alvast een proefkapsel maken.

* DEFINITIEVE GASTENLIJST SAMEN STELLEN

* SCHOENEN KOPEN En inlopen natuurlijk...

VIER MAANDEN VAN TEVOREN

* MELDING VOORGENOMEN HUWELIJK

Je moet minstens twee weken en maximaal één jaar voor de trouwdatum aangifte doen. Kijk voor meer informatie op de website van de gemeente. Tip: vraag tijdig na op het gemeentehuis welke documenten je nodig hebt.

* TROUWRINGEN KOPEN

Hebben jullie al verlovingsringen? Laat daarin dan de trouwdatum graveren.

* TROUWKAARTEN BESTELLEN

Maak een keus uit de boeken bij de drukkerij of online. Zelf je trouwkaart ontwerpen kan ook. Voor het bestellen en drukken ervan moet je ongeveer twee weken rekenen. De kaarten worden zo’n zes weken voor de trouwdag verstuurd.

SWEKEN VAN TEVOREN

* BRUIDSBOEKET

Wie vlak voor de trouwdag nog een boeket bestelt, moet geen bijzondere wensen hebben. Heb je die wel, stap dan nu bij een goede bloemist binnen. Ook hierbij speelt de kleur van de kleding natuurlijk een rol. Vergeet de corsages en de versiering voor de auto of koets niet.

* AFSPRAKEN RESTAURANT

Leg alles de nitief vast en laat dit schriftelijk bevestigen. Bepaal of er alcohol mag worden geschonken, en zo ja hoeveel, welke hapjes je wilt, hoe vaak ermee wordt rondgegaan, welke tafelindeling je bij het diner wilt enzovoort. Vertel wie de ceremoniemeester is (of laat die meekomen).

* TROUWKAARTEN VERSTUREN

* VERLANGLIJSTJE MAKEN

* KERKDIENST DOORSPREKEN

Overleg met de dominee over de kerkdienst.

MAAND VAN TEVOREN

* CADEAUTJES KOPEN

Voor de ceremoniemeester, eventuele bruidskinderen en andere personen die jullie op de trouwdag willen bedankten.

* MENUKAARTEN BESTELLEN

* GESPREK MET AMBTENAAR

* DEFINITIEVE AFSPRAKEN MAKEN MET FOTOGRAAF/VIDEOGRAAF

* SCHOENEN INLOPEN

* ROUTE RIJDEN

Het kan gebeuren dat de route gemeentehuishuis-kerk-restaurant door bijvoorbeeld een opengebroken weg geblokkeerd is. Is er op je trouwdag geen markt ergens onderweg? Regel indien nodig parkeerontheffing bij het stadhuis.

* ADVERTENTIE

Als je een trouwadvertentie in de

* BEDANKKAARTEN VERSTUREN

Verstuur binnen zes weken na de trouwdag bedankkaarten aan de gasten. Het is leuk en persoonlijk om het cadeau te noemen dat je van hen hebt gekregen.

* RECEPTIEBOEK KOPEN

* DRAAIBOEK DOORNEMEN Doe dat samen met de ceremoniemeester. Oefen met eventuele bruidskinderen.

* AANTAL GASTEN DOORGEVEN AAN FEESTLOCATIE

WEEK VAN TEVOREN

krant wilt, moet je die uiterlijk nu laten plaatsen. Bekijk kritisch of de tekst van de trouwkaart exact zo in de advertentie kan.

* PAS DE BRUIDSKLEDING

Kijk of alles goed zit. Je kunt alvast wat spullen in een tasje stoppen: zakdoek, geld voor de collecte, misschien een aspirientje.

* CHECK HET WEERBERICHT

Heb je een bruidsparaplu no-

dig? Beter mee verlegen dan om verlegen... Denk indien nodig ook na over een binnenlocatie voor de bruidsreportage.

* EERSTE HULP

Laat de ceremoniemeester wat eerste-hulp-bij-ongelukjes-voorzorgsmaatregelen treffen. In zo’n noodpakketje horen uiteraard naald en draad, pleisters en paracetamol.

TWEE WEKEN VAN TEVOREN NA DE TROUWDAG

* TREF EEN REGELING VOOR NOTA’S ALS JE OP HUWELIJKSREIS GAAT

Wanneer jullie kort na de trouwdag op huwelijksreis gaan, spreek dan met het restaurant en overige leveranciers af wanneer

de factuur verstuurd wordt. Het is niet leuk om bij thuiskomst een aanmaning op de deurmat te vinden.

* GENIET NA!

ASTRONOMIE

tekst: BART VAN DEN DIKKENBERG

SUPERSNELLE ZWEEFTREIN

China mag dan nog steeds zijn status koesteren als derdewereldland, inmiddels worden er technische hoogstandjes afgeleverd waar de westerse wereld zijn vingers bij alikt. Zo onthulden de Chinese staatsspoorwegen (CRRC) recent een nieuwe maglev-trein die ruim 600 kilometer per uur haalt. Door een magnetisch veld ‘zweeft’ de trein een paar

millimeter boven de geleidebalk. Daardoor ondervindt de trein alleen wrijving met de lucht. CRRC claimt nu over de snelste trein ter wereld te beschikken. De snelle zweeftrein moet de 1200 kilometer lange route Peking-Sjanghai in drieenhalf uur overbruggen. Met een vliegtuig duurt dezelfde trip ruim twee uur en met de auto is het twaalf uur rijden.

Het heelal als donut

Hoe ziet het heelal eruit? De meeste mensen stellen het zich voor als een enorme ovale bol. Daarin zweeft ons zonnestelsel met de aarde ergens in een arm van de Melkweg. Sommige astronomen opperen het idee dat het heelal een soort donutvorm zou hebben. Een ruimteschip dat almaar in dezelfde richting vliegt, zou dan in theorie na miljarden jaren arriveren op zijn beginpunt. En voor wetenschappers is dan de grootte van het heelal te berekenen. „Dan kunnen we eindelijk zeggen: Nu weten we hoe groot het heelal is”, aldus Thomas Buchert, astronoom van de Université de Lyon, op livescience.com.

MEDISCH

TECHNIEK

Spionage op je iPhone

Spionnen van de Verenigde Arabische Emiraten beschikten jarenlang over een geavanceerd programma om iPhones te hacken, onthulde het Amerikaanse OM onlangs. Een groep Amerikaanse huurlingen deed zich bij de maker Accuvant voor als privaat bedrijf met de naam DarkMatter.

Ze wisten zonder de wettelijke toestemming van Washington de hand op de spionagetool te leggen. Daarmee runde het bedrijf jarenlang het spionageprogramma Karma van de Verenigde Arabische Emiraten.

In de app iMessage van Apple komt een fout voor die de hackers in staat stelde de iPhone van een slachtoffer volledig over te nemen. Het programma is gebruikt om honderden politieke rivalen van Abu Dhabi, dissidenten en mensenrechtenactivisten digitaal te schaduwen.

Een iPhone is niet veilig voor hackers, blijkt uit recente Amerikaanse onthullingen. Dat is schrikken.

Ons heelal zou de vorm van een onvoorstelbaar grote donutkunnen hebben

Schone stroom uit thorium

In Europa en de VS kwam hij er maar niet: de thoriumreactor. Terwijl alle kennis in de jaren 50 al in huis was. Nu gaat China met de eer strijken. Het land is begonnen met het testen van de eerste werkende thoriumreactor in de woestijnstad Wuwei, meldde dagblad South China Morning Post. Deze reactor gebruikt in plaats van uranium het zilverkleurige metaal thorium als splijtstof. Bij de kernreactie ontstaat wel radioactief afval, maar dat is veel minder lang radioactief en daardoor ook veel minder gevaarlijk. Nog een pluspunt: het kernafval is niet geschikt om er kernwapens mee te maken. Als de testen positief verlopen, zal China grotere thoriumreactoren bouwen van 100 megawatt. Elk van deze reactoren leveren voldoende elektrische energie voor 100.000 huishoudens. Zonder daarbij CO2 uit te stoten.

Deals gesloten voor koolstofvrij vliegtuig

Universal Hydrogen en MagniX hebben conversiekits ontwikkeld met waterstofbrandstofcellenenelektrischeaandrijfsystemenomDash8’svan De Havilland Canada om te bouwen tot uitstootloze lijntoestellen

Dash 8 Q300: Ravn Alaska en het Spaanse Air Nostrum moderniseren 16 toestellen en vervangen conventionele turboprops

1. Waterstofmodules: Drie molules met dubbele capsule vervangen 10 achterste stoelen, passagierscapaciteit vermindert daardoor van 50 tot 40

2. Elektrische aandrijfunit: Paar MagniX 2-megawattEPU’s vervangen standaard 1.860 kW Pratt & Whitneyturboprops

3. Gondels: Waterstofgas stroomt van achterste capsules naar brandstofcellen in motorgondels van toestel

4. EPU: Levert torsie en kracht met gelijke RPM als propeller geen versnellingsbak meer nodig

5. Brandstofcellen: Anode en kathode zitten als sandwich rond elektrolyt (PEM)

Anode: Platina katalysator splitst waterstof in ionen en elektronen

PEM: Ionen springen naar kathode, negatief geladen elektronen creëren elektrische stroom

Kathode: Waterstofionen, elektronen en zuurstof vormen samen water

Elektrolyt

(PEM)

Van 50 naar 40 stoelen, een kleinere actieradius: daar tekent geen luchtvaartmaatschappij voor. Toch wel. Als het vliegtuig daardoor tenminste geen gram CO2 meer uitstoot.

Bronnen: Reuters, FlightGlobal, MagniX, Aviation Week & Space Technology

Gaan jullie trouwen?

Kies voor een betrokken zelfstandig beëdigd trouwambtenaar (Babs).

Voor een onvergetelijke trouwceremonie zoals jullie hem voor ogen hebben.

Vraag naar de mogelijkheden en de kosten. Overal inzetbaar (mits toestemming van de gemeente.)

Ruth Verwoert | 06-53521208 trouwambtenaar.ruth@gmail.com

BY ANDREA FOTOGRAFIE

Bemoedigd

Een zieke ambtsbroeder schreef mij: Woensdag voelde ik me moe en niet it. Vooral moe. Wel aan alle kanten bemoedigd door de Heere. Onder andere door Psalm 139: dat ik op een wondere wijze in de schoot van mijn moeder ooit door de Heere geweven ben. Als de Heere dat toen zo wonderlijk gedaan heeft, zou Hij dan nu laten varen wat Zijn hand begon? Hierbij kwam me weer levendig voor de geest wat mijn moeder mij vertelde tussen de twee diensten op de dag dat ik in het ambt bevestigd werd. Ze had zielswerkzaamheden met de Heere toen ze mij onder haar hart droeg. Dat de Heere dat leven dat zij verwachtte, zou afzonderen voor Zijn dienst. Ze had het, met de wijsheid van een godvrezende vrouw, me nooit verteld. Ze wachtte hiermee tot op de dag van bevestiging en intrede.

Gisternacht was ik om vier uur wakker. Om halfvijf er maar uit gegaan. Ik vraag me af hoe het komt dat ik elke morgen zo vroeg wakker word. Misschien wil de Heere me wel vroeg wakker hebben om in een huis dat nog stil is, stil te worden voor Hem. Daarna 1 Thessalonicenzen 5 gelezen, en dan met name vers 24: „Hij, Die u roept, is getrouw, Die het ook doen zal.” Dit vers stond in mijn Bijbeltje toen we als groep de zondagsschool verlieten. Ik was 11 jaar en de Heere bevestigde mijn roeping die ik als 5-jarige van Hem gekregen had. Zo was het goed om stil te worden voor God deze morgen. Daarna zong een merel z’n hoogste lied. Vanmorgen opnieuw tegen vier uur wakker. Met een psalm in mijn hart. Waar komt dat vandaan, vraag ik me dan af? Het was Psalm 34:3: „Zij sloegen ’t oog op God...”

Het was even stil. Er volgde een onbekender vers, Psalm 41:6: „Ik ken Uw gunst, ik ken Uw trouw hieraan,/ Dat zich mijn vijand niet/ Beroemen zal, noch ik te gronde gaan;/ Wijl Gij mij bijstand biedt,/ Mij onderhoudt in mijn oprechtigheid,/ En, voor Uw aangezicht,/ Met teed’re zorg en trouwe hulp, geleidt/ Naar ’t eeuwig zalig licht.”

Weer stilte. Ik bad wat, dacht, en de minuten tikten weg. Dit was een aangename stilte: immers is mijn ziel stil tot God.

Een vraag: „Hoe kan ik offeranden van lof en dank aan de HEERE toebrengen?”

Door hoog van de HEERE op te geven. Te melden hoe trouw Hij is, gewillig om zondaren zalig te maken. Zondaren die verloren hadden moeten blijven liggen. Soms zijn de worstelingen hevig. Bij momenten kijkt de dood me aan. Mijn leven is heel onzeker geworden in de achterliggende tijd. Dat was het daarvoor ook al, maar ik voelde het te weinig. En toch is er niets zekerder dan te weten dat mijn tijden in Gods hand zijn. Hij verlaat mij nimmermeer. Dan is het goed wat God doet. Moedig mag ik voorwaarts gaan. Niet mismoedig en wankelmoedig, hoe zwak ik ook ben in mijzelf.

Elspeet, Ds. W. Pieters

En toch is er niets zekerder dan te weten dat mijn tijden in Gods hand zijn

Tot de tanden bewapend

Zeven maanden onderweg, de halve wereld zien, agressieve Russen en geïrriteerde Chinezen ervaren en meedoen met de ‘grote jongens’ van de marine; het overkomt de bemanning van Zr.Ms. Evertsen. ”Eigenlijk is corona onze grootste vijand.”

tekst: RIEKELT PASTERKAMP beeld: KONINKLIJKE MARINE EN RIEKELT PASTERKAMP

ZWEMMEN IN DE HONDERDEN METERS DIEPE OCEAAN BEHOORT TOT DE FAVORIETE ‘UITJES’ VAN DE BEMANNING.

„W

e zijn een paar dagen in de Filipijnse Zee”, zegt kapitein-luitenant-ter-zee Rick Ongering via een digitale verbinding. „Er staat een oefening op het programma met de Amerikaanse vliegdekschepen USS Ronald Reagan en USS Carl Vinson en de Britse carrier HMS Queen Elizabeth. Dat is uniek, een oefening met drie carriers en de escorterende schepen komt bijna nooit voor.” Het gaat om tientallen tot de tanden bewapende marineschepen en tal van gevechtsvliegtuigen.

INGREEP

Ongering (46) is commandant van Zr.Ms. Evertsen, een luchtverdedigings- en commandofregat van de Koninklijke Marine. Het marineschip –144 meter lang, 17 meter breed, 180 mensen aan boord– is sinds mei van dit jaar onderweg met de Britse Carrier Strike Group, een groep internationale marineschepen rond het Britse vliegkampschip HMS Queen Elizabeth. De reis duurt zeven maanden en omvat 26.000 zeemijl (ruim 48.000 kilometer). Begin december moet het fregat terugkeren in Den Helder. Vanwege een medische ingreep kon Ongering niet vanaf de start van de reis mee; hij stapte na acht weken op. „Een warm bad”, zo omschrijft hij het weerzien met zijn bemanning. Door de verlate aankomst miste hij wel het ‘spektakel’ in juni in de Zwarte Zee, waarbij Russische gevechtsvliegtuigen heel dicht bij het Nederlandse marineschip kwamen. Het deed voor Ongering „een beetje pijn” om dat thuis op de bank te moeten volgen.

Terugkijkend zegt hij: „Het was van de Russen gewoon onprofessioneel gedrag. Onveilig ook. Zij ervaren onze aanwezigheid duidelijk als een inmenging in Russische affaires, maar wij varen gewoon in internationale wateren. Ook bij de Krim, inderdaad. Iedereen blijft dan gewoon professioneel zijn taak uitvoeren. Eigenlijk bemerk je die gevechtsvliegtuigen vooral als je op de brug of in de commandocentrale werkt.

”

HAVEN

De sfeer onder de bemanning van Zr.Ms. Evertsen is goed. Al steekt het de dames

KAPITEIN-LUITENANT-TER-ZEE

RICK ONGERING IS COMMANDANT VAN ZR.MS. EVERTSEN.

ZR.MS. EVERTSEN IS ZEVEN MAANDEN MET EEN BRITSAMERIKAANS VLOOTVERBAND ONDERWEG.

HET MARINESCHIP MET 180 MENSEN AAN BOORD VERTROK IN MEI UIT DEN HELDER.

en heren wel dat ze vanwege corona niet van boord kunnen tijdens havenbezoeken.

„Eigenlijk is corona onze grootste vijand. De pandemie kost ons, zeker als we een haven willen bezoeken, de meeste hoofdbrekens” , zegt Ongering.

Zo lag het schip in september een paar dagen in de Japanse havenplaats Yokosuka. Het was 21 jaar geleden dat een Nederlands marineschip een bezoek bracht aan Japan. „Kort daarvoor waren we in Busan, Zuid­Korea. Daar wilden we bijvoorbeeld ook graag van boord om de Nederlandse oorlogsgraven te bezoeken die dateren van de Koreaoorlog, maar ook dat kon niet. Je merkt dat Korea en Japan streng in de leer zijn, waar het gaat om corona, maar toch samen met de Nederlandse ambassades hun best doen om het ons naar de zin te maken. Zo kregen we in Busan Koreaanse maaltijden aan boord bezorgd en ook in Japan verscheen er een foodtruck namens onze gastheren.”

BALK

Via Facebook is de bemanning van het schip te volgen. Verwacht daar overigens geen operationele informatie, maar veeleer ‘gezellige’ plaatjes van bijvoorbeeld de Midterm­dag, medio september. Er wordt dan gevierd dat de reis er voor de helft op zit. De traditie bij de Koninklijke Marine wil dat de commandant en het jongste bemanningslid een balk –waar ze zelf op zitten– doormidden zagen boven een met water gevuld bad. Hilariteit alom als ze er allebei in plonzen. ’s Avonds was er een barbecue op het helikopterdek. En het thuisfront had gezorgd voor Happy Socks, zodat elke opvarende die kon showen. Eerder werd aan boord een veiling gehouden voor het goede doel. Een dagje doorbrengen als commandant van het schip, een luxe diner of als eerste van de valreep af waren enkele van de te veilen kavels. De veiling bracht ruim 15.000 euro op voor KNGF Geleidehonden.

Ook zwemmen in de honderden meters diepe oceaan behoort tot de favoriete ‘uitjes’ van de bemanning van Zr.Ms. Evertsen. De echte durfallen springen daarbij vanaf het helikopterdek in het water.

Zr.Ms. Evertsen mag meedoen met grote jongens

Zr.Ms. Evertsen maakt deel uit van een tot de tanden bewapend eskader met verschillende Britse en Amerikaanse fregatten, torpedojagers, bevoorradingsschepen en een onderzeeboot. In totaal bestaat het multinationale vlootverband uit tien schepen. Alles draait om het belangrijkste schip uit het eskader: HMS Queen Elizabeth, met achttien Britse en Amerikaanse F-35-gevechtsvliegtuigen, veertien helikopters en een eenheid Royal Marines Commando aan boord. „We varen op een afstand van 1 tot 8 zeemijl om de Queen Elizabeth heen. We vormen als het ware een ring van bescherming”, zegt de commandant van Zr.Ms. Evertsen, kapitein-luitenant-ter-zee Rick Ongering. In deze marinewereld van de ‘grote jongens’ komt Nederland „uitermate goed voor de dag”, aldus Ongering. „We raken steeds beter op elkaar ingespeeld.” Eén keer was hij de afgelopen maanden aan boord van de Queen Elizabeth, het vlaggenschip van de Britse marine. Een kolos van 280 meter lang met een tonnage van 65.000 ton en 1600 opvarenden. „Dan gaat je marinehart wel sneller kloppen”, erkent de Nederlander. De Carrier Strike Group (CGS) voer via de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee, de Indische Oceaan en de Zuid-Chinese Zee naar het keerpunt van de reis: Japan. Vlak voor de doorgang door het Suezkanaal maakten de Evertsen en een ander schip even een uitstapje naar de Zwarte Zee. Daar kwamen de Russen ‘inspecteren’. Zr.Ms. Evertsen bevond zich begin oktober ook in spannend gebied. Het Westen wil een krachtig signaal afgeven aan China dat zijn claim op de Zuid-Chinese Zee niet wordt erkend. China probeert al jaren zijn greep te verstevigen op dit olie- en gasrijke gebied met militaire oefeningen en de bezetting van onbewoonde eilandjes. Nederland mengde zich met de Evertsen voor het eerst openlijk in het brisante geopolitieke dispuut tussen China, zijn maritieme buurlanden en de Verenigde Staten over de hegemonie in de Zuid-Chinese Zee.

De Evertsen zorgt voor luchtverdediging van de groep en kan daarbij „optreden in het hoogste geweldsspectrum.” Met andere woorden: vechten. Inkomende drones of vliegtuigen detecteren, volgen en desnoods uit de lucht schieten. Commandant Ongering: „Als ik word aangevallen, mag ik desnoods met geweld mijzelf verdedigen.”

Klassieke appeltaart

Deze klassieke appeltaart doet het goed bij elke gelegenheid. Probeer ook eens een (herfstige) variatie met amandelspijs op de bodem.

tekst: TEUNIE LUIJK beeld: UNSPLASH, TEUNIE LUIJK

Ingrediënten

VOOR HET DEEG: * 350 g zelfrijzend bakmeel * 230 g koude boter in blokjes * 160 g basterdsuiker * snuf zout * 1 losgeklopt ei * VOOR DE VULLING: * 1250 g friszure appels (bijvoorbeeld elstar of jonagold) * evt. citroensap * suiker en kaneel naar smaak * 2 el custardpoeder * 75 g rozijnen * 3 el abrikozenjam

Bereiding

* Meng alle ingrediënten voor het deeg, behalve het ei, tot een kruimelig mengsel.

* Voeg driekwart van het ei toe en kneed het deeg tot een bal. Leg het deeg in de koelkast.

* Schil de appels en snijd ze in partjes/stukjes. Worden de appels snel bruin (dat verschilt per ras), besprenkel de partjes dan met citroensap. Voeg suiker, kaneel en rozijnen toe. Bestrooi de vulling ten slotte met het custardpoeder en hussel alles goed door elkaar.

* Neem een derde van het deeg en leg dat apart voor de ruitjes. Rol de rest van het deeg op een met bloem bestoven werkblad uit tot een lap die enkele centimeters groter is dan de springvorm (springvorm van 23-24 cm).

* Zet de springvorm op de deeglap en ga met een mes langs de vorm. Neem de uitgesneden deegcirkel voorzichtig uit de deeglap en leg hem op de bodem van de met bakpapier beklede springvorm

* Vet de opstaande rand van de vorm in met boter en druk de overgebleven strook deeg ertegenaan

* Schep de appelvulling op het deeg.

* Rol het achtergehouden deeg op een met bloem bestoven werkblad uit. Snijd met een mes repen uit de lap. Leg de repen kruislings over de appelvulling. Bestrijk de deegstroken met het restje losgeklopte ei.

* Bak de taart in 80 minuten op 175 graden in het midden van een niet-voorverwarmde oven gaar en mooi bruin.

* Laat de taart afkoelen. Verwarm de abrikozenjam. Bestrijk de bovenkant van de taart met de jam.

Feest

TEUNIE LUIJK

Op 23 september trouwde onze dochter Maaike. Het taartenbuffet kwam uit eigen keuken. Onze dochter Maria maakte de bruidstaart en tachtig cupcakes. Verder zag het bruidspaar graag zijn lievelingstaarten op het buffet: simpele monchoutaart en ”appeltaart van mama”. Goede keuze, hoor! Want wat is er nu lekkerder dan zelfgebakken appeltaart?

Terwijl ik de taarten maakte, bedacht ik dat ik mijn appeltaartrecept nog nooit in Terdege had gedeeld. Bij dezen dus! Het recept is al minstens vijftien jaar oud. De enige variatie die ik weleens maak, is dat ik een lapje amandelspijs op de deegbodem leg en daar de appelstukjes op schep. Het custardpoeder door de appelstukjes is cruciaal. Het bindt het vocht uit de appels, zodat de taartbodem niet zompig wordt.

WAT BETEKENT HET HEILIG AVONDMAAL VOOR KINDEREN EN JONGEREN DIE ZELF NOG NIET KUNNEN AANGAAN?

Ds. P.C. Hoek, Sommelsdijk

In veel gemeenten is gedurende de pandemie niet of nauwelijks het heilig avondmaal bediend. Dit heeft bepaalde vragen naar de betekenis ervan laten opleven. Ook deze: wat betekent het sacrament voor kinderen en jongeren die zelf nog niet aan kunnen gaan?

Een reden waarom je als kind niet aan het avondmaal kunt gaan –misschien wel de belangrijkste reden– is dat dit vraagt om geestelijke zelfbeproeving (1 Kor. 11:28). En die zelfbeproeving vraagt weer om een bepaalde mate van volwassenheid en geestelijke rijpheid. Om die reden is de openbare geloofsbelijdenis in de regel de poort om te komen tot het avondmaal. Zolang we daar niet aan toe kunnen komen doordat we nog te jong zijn, slaan we de bediening in de kerk gade. Maar betekent dat dan ook dat het avondmaal in het leven van een kind of een jongere niets doet? Dat lijkt mij niet. Eerst en vooral moet je beseffen dat we deze jeugdige gemeenteleden niet ‘weren’ omdat we van gedachte zijn dat ze geen ware gelovigen kunnen zijn. Integendeel! Hiervoor schreef ik al dat het vooral te maken heeft met een bepaalde verstandelijke en geestelijke rijpheid. Maar daarom kan en zal die jonge christen wel degelijk de zegen van het sacrament genieten. Ik denk alleen al aan de zichtbare prediking van het gebroken brood en de vergoten wijn. Waar Christus zichtbaar maakt hoe Hij Zich verbreken liet en Zijn bloed vergoten heeft. En dat aan het gelovende hart bezegeld. Dat hart mag er zien op Hem. Vertrouwend, verwonderd. En ook dat jonge gemeentelid dat stil toeziet, mag door het geloof belijden: „Hij voor mij, daar ik anders de

eeuwige dood had moeten sterven.” Belangrijk in dit verband is dat een kind of jongere niet aan kán gaan. Dat is dus iets heel anders dan iemand voor wie de genoemde belemmering van leeftijd niet geldt. Het is misschien wel te vergelijken met gemeenteleden die ziek zijn of aan huis gebonden zijn maar die eerder, toen ze de gezondheid en de kracht nog hadden, wel ten avondmaal gingen. Ik ken er heel wat die ten tijde van het avondmaal met heilig heimwee thuis meeluisteren. Ik schrijf „heilig heimwee”, want er zal ongetwijfeld iets van pijn kleven aan de herinnering aan vroeger tijden toen ze konden gaan naar Gods huis en aanzitten aan de tafel van hun Verlosser. Ook in hun geval is het zo dat ze niet aan kúnnen gaan. Toch zal dat niet betekenen dat ze –al is daar dus dat heilige heimwee– het zonder de zegen van Zijn tafel moeten stellen. Het sacrament is een middel, door de Heere gegeven en waardoor Hij werkt. We noemen het ook wel een genademiddel. Wij mensen zijn door de Heere aan het gebruik van deze middelen gebonden: zó wil Hij werken. En wat als we niet meer kunnen, zoals in het geval van een oude christen die vanwege zwakte of gebrek niet meer naar Gods huis kan gaan? Wel, dan mogen we weten dat de Heere niet aan de middelen gebonden is. En dat Hij dezelfde zegen ook in de stilte van de eigen kamer geven kan en zal. En zal Hij dan dat kind dat Hem vreest en liefheeft, zo jong als het is, met Zijn zegen voorbijgaan? Hij is een God van milde overvloed, Die verzadigt ál wat leeft. Hij weet wat elk van Zijn kinderen nodig heeft, hoe klein ze zijn of groot.

45 jaar, moe en prikkelbaar

Zo’n 20 procent van de vrouwen komt zonder problemen de overgang door. De andere 80 procent heeft er last van. Steeds meer vrouwen zoeken hulp, bijvoorbeeld bij een verpleegkundig overgangsconsulent.

tekst: FIJA NIJENHUIS beeld: MARTHE ROUKENS

De overgang is geen ziekte maar een levensfase, benadrukt Janny Ledeboer, al ruim twintig jaar verpleegkundig overgangsconsulent in Leiden. Je kunt alleen wel de nodige klachten hebben in deze periode: opvliegers, vermoeidheid, stemmingswisselingen en gewichtstoename zijn nog maar het topje van de ijsberg. Gelukkig is er is vaak iets aan te doen. Dat varieert van het slikken van supplementen tot hormoontherapie. Een overgangsconsulent kan vrouwen bij hun zoektocht op weg helpen.

WAAROM GAAN VROUWEN NAAR EEN OVERGANGSCONSULENT EN NIET NAAR BIJVOORBEELD DE HUISARTS?

Verpleegkundig overgangsconsulent Janny Ledeboer: „Er is nog veel onbegrip over de overgang, ook bij artsen. Veel vrouwen van rond de 45 die met een klacht als moeheid bij de huisarts komen, krijgen te horen: Doe het maar wat kalmer aan. En dat is het dan. Maar het wat kalmer aan doen is makkelijker gezegd dan gedaan. Want er wordt nogal wat van vrouwen gevraagd als ze rond die leeftijd zitten: ze hebben werk, kinderen die de deur uit gaan of juist nog klein zijn,

oudere ouders over wie zorgen zijn. Wat een overgangsconsulent in ieder geval heeft, is tijd om naar de vrouw te luisteren.”

MAAR U DOET VAST NOG MEER.

„Van tevoren laat ik vrouwen schriftelijk vragen beantwoorden.

Dan kan ik alvast kijken waar de pijn zit, en waarover ik wil doorvragen. Zo bereid ik me voor op het gesprek. Het zijn een heleboel vragen die ik stel, waarbij ik altijd met nadruk zeg: Je hoeft niet alle klachten te krijgen, maar het kán. Vaak gaat er een heel boek voor hen open als ze die vragen alleen al lezen. „O, dat heb ik al lang en daar ben ik al een paar keer voor bij de huisarts geweest.” Maar daar kwam dan niets uit. Of de klachten werden aangezien voor een burnout.

Andersom kan het ook: een vrouw denkt dat ze last van de overgang heeft, maar op basis van wat ze aan mij vertelt denk ik dat het misschien toch iets anders is, bijvoorbeeld een probleem met de schildklier. In dat soort gevallen verwijs ik vrouwen door naar de huisarts.”

VANAF WELKE LEEFTIJD KUN JE IETS MERKEN VAN DE OVERGANG?

„Eigenlijk beginnen de stofwisselingveranderingen al als je 40 bent. Dan kunnen ook de hormonen veranderen. Al verpleegkundig overgangsconsulenten zeggen we: op de leeftijd van 47 jaar zitten eigenlijk alle vrouwen midden in hun overgangsjaren. Klachten die je dan veel hoort zijn moeheid, lusteloosheid, een opgejaagd gevoel. Dat komt ook wel op oudere leeftijd voor, maar meestal begint de overgang daarmee. Je zit niet lekker in je vel of krijgt zomaar huilbuien.”

DINGEN DIE JE EERST GOED AANKON, LUKKEN INEENS MINDER GOED?

„Klopt. Ook op het werk kun je dat merken. Je hebt bijvoorbeeld het gevoel dat er te veel van je gevraagd wordt. Wat ik ook hoor, is dat vrouwen het idee hebben dat ze niets meer goed kunnen doen. „Ik kan het niet meer.” Dat is natuurlijk heel vervelend.”

KUN JE OOK LICHAMELIJK KLACHTEN HEBBEN ALS JE TUSSEN DE 40 EN DE 47 BENT?

„Zeker, denk aan spier- en gewrichtsklachten, hoofdpijnen. En vergeet vooral de slaapstoornissen niet. Die worden we in onze praktijken heel veel genoemd.”

WAT ADVISEERT U DAN?

„Probeer na acht uur ’s avonds je rust te nemen. Niet te veel meer naar een scherm kijken, maar een boek gaan lezen of iets anders ontspannends gaan doen. Vanaf drie uur zou je eigenlijk geen cafeïne meer moeten gebruiken, of andere prikkelende stoffen waardoor je niet goed kunt slapen. Het komt erop neer dat je de dag al een beetje afsluit voordat je naar bed gaat. Anders is die overgang van dag naar nacht zo groot. En als je je na het wakker worden ’s ochtends lamlendig en depressief voelt en het liefst in bed wilt blijven: ga er toch uit en doe alle lichten aan. Zeker in de winter. Zodat je goed wakker wordt. En beloof jezelf een powernap in de middag.”

EEN MIDDAGDUTJE?

„Sommige vrouwen vinden dat het heerlijke van het thuiswerken: ze kunnen hun eigen tempo aanhouden. Wil ik om één uur even een blokje om? Dan doe ik dat. En als ik na de lunch even mijn ogen dichtdoe, dan is dat ook goed.”

STEL, JE BENT TUSSEN DE 40 EN DE 47 EN JE WEET DAT JE KLACHTEN HEBT DIE BIJ DE OVERGANG KUNNEN HOREN. WAT HEB JE ERAAN OM DAT TE WETEN?

„Kennis hebben is eigenlijk al de grootste genezing. Als je weet dat je last van bepaalde klachten kunt krijgen omdat je in de overgangsleeftijd zit, schrik je niet zo. Of je geeft jezelf niet direct de schuld: ”ik doe ook veel te veel dit of dat”. Vrouwen zijn er goed in om de oorzaak van moeheid of andere problemen bij zichzelf te leggen. Soms weten vrouwen ook niet dat ze in de overgang zitten, omdat die volgens hen past begint als je niet meer menstrueert. Maar dat is een misverstand: de overgang begint daarvoor. De laatste menstruatie heet de menopauze. En dát moment kun je pas vaststellen als je een jaar niet meer hebt gemenstrueerd.”

HOE OUD ZIJN VROUWEN ALS ZE DE MENOPAUZE BEREIKEN?

„Tussen de 50 en de 52 hebben de meeste vrouwen hun laatste menstruatie.”

WORDEN DE KLACHTEN DAARNA ERGER? HET LIJKT SOMS DAT VROUWEN VOORAL NA HUN VIJFTIGSTE LAST HEBBEN VAN OPVLIEGERS.

„Ze kunnen ook daarvoor al voorkomen. Opvliegers worden veroorzaakt door de daling van het hormoon oestrogeen. Als je niet meer menstrueert, maak je helemaal geen oestrogeen meer aan, dus dan kun je er mogelijk wat meer last van krijgen.”

HET WERD EEN TIJD AFGERADEN OM HORMONEN TE SLIKKEN TEGEN OVERGANGSKLACHTEN. HET ZOU ONDER ANDERE DE KANS OP BORSTKANKER VERGROTEN. INMIDDELS IS DE RICHTLIJN DIE ARTSEN GEBRUIKEN AANGEPAST. WAT IS ER VERANDERD?

„Vrouwen mogen nu weer hormoonsuppletie gebruiken, maar niet langer dan vijf jaar. Daarna is er een verhoogde kans op borstkanker. En

tijdens het gebruik van hormonen heb je wat meer kans op trombose. Maar dat is ook het geval als je de anticonceptiepil slikt. Dat vergeten mensen nogal eens. En helaas kun je ook borstkanker krijgen als je nog nooit de pil hebt geslikt. Het is sowieso belangrijk om na je 50e elke twee jaar mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Als er iets mis is, ben je er vaak nog op tijd bij.”

WANNEER ADVISEERT U VROUWEN HORMOONTHERAPIE? „Als vrouwen door alle klachten niet meer functioneren; het lukt bijvoorbeeld niet meer om te werken. Dat kan een betaalde baan zijn, maar ook het werk thuis. Ik probeer daarnaast ook altijd leefstijladviezen te geven. Je mag best wel wat meer tijd voor jezelf nemen, dan ben je niet egoïstisch, dat mag. Sommigen schrikken dan, want het huis moet gepoetst worden en er zijn nog andere dingen die moeten gebeuren. Maar dan zeg ik: Als je vandaag geen zin hebt, dan kan het morgen toch ook? Veel vrouwen vinden dat moeilijk. Het kost tijd om die omslag te maken, maar het kan wel helpen.

Hoe drukker je jezelf maakt, hoe nerveuzer je wordt, hoe meer klachten je hebt. En wat hormoontherapie betreft: vrouwen mogen natuurlijk altijd zelf bepalen of ze dat willen. Je kunt ook proberen of supplementen de klachten verminderen. Ikzelf ben opgeleid in de orthomoleculaire geneeskunde en kan ook daarover adviezen geven.”

WELKE SUPPLEMENTEN ZIJN VOLGENS U BELANGRIJK ALS JE IN DE OVERGANG ZIT?

„Een belangrijke vitamine is D3, voor de opbouw van botten en voor het immuunsysteem. Zeker in de winter is het goed om een multivitamine te slikken. Het lichaam moet tijdens de overgangsjaren

„Op de leeftijdvan 47 jaarzitten eigenlijkalle vrouwen midden in hun overgangsjaren”

extra hard werken en kan dan wel iets extra’s gebruiken. Wil je supplementen gaan slikken, vraag dan wel advies aan een deskundige. Sommige kunnen namelijk een schadelijke wisselwerking hebben met medicijnen. Ook zelfzorgmiddelen tegen bijvoorbeeld opvliegers kunnen schadelijk zijn. Het is dus verstandig om niet zomaar van alles te gaan slikken.”

HOE KOMT HET DAT DE OVERGANG VAAK GEPAARD GAAT MET GEWICHTSTOENAME?

„Het is normaal dat je in die periode 3 tot 5 kilo aankomt. Na je 50e wordt de stofwisseling langzamer, dus je moet je inname gaan aanpassen aan je activiteiten. Sommige vrouwen gaan uit frustratie over hun klachten meer eten. En vergeet ook de alcohol niet: er wordt de laatste jaren meer gedronken. En dat tikt ook aan. De overgang is dan niet de oorzaak, maar krijgt wel de schuld.”

TOT SLOT: IS HET MOMENT VAN DE OVERGANG ERFELIJK BEPAALD?

„Er zijn altijd uitzonderingen, maar het is inderdaad zo dat als een moeder op haar 42e, dus heel vroeg, of op haar 58e haar laatste menstruatie heeft, de dochter vaak ook op die leeftijd voor het laatst ongesteld is. De klachten zijn wel vaak heel verschillend, zeker als je als dochter een heel ander leven leidt dan je moeder. De klachten zijn namelijk niet genetisch bepaald. Maar het opraken van de eieren in de eierstokken wel.”

HANDIGE WEBSITES:

- Veel informatie over de overgang staat op www.degynaecoloog.nl, website van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).

- Meer weten over gezond eten tijdens de overgang? Googel op ”voedingscentrum” en ”overgang”.

OVERGANGSCONSULENTE HELPT VROUWEN LEVENSFASE DOOR

Esther van Voorst (54) heeft net haar derde consult bij een overgangsconsulent achter de rug. „Ik kan het alle vrouwen die echt klachten hebben aanbevelen”, zegt ze.

Esther had last van „enorme” stemmingswisselingen. „Ik ben ooit een tijd depressief geweest, maar dit voelde anders. Ik probeerde het zo min mogelijk te laten merken aan mijn gezin, maar mijn man had het wel in de gaten. Het ging soms heel diep. Dan dacht ik: wat heeft het leven nog voor zin? Ik kwam moeilijk mijn bed uit en had weinig zin in activiteiten. Maar ineens kon ik me ook weer een stuk beter voelen.” Bovendien kreeg ze opvliegers. „Ik kan niet of nauwelijks zweten, dus tijdens zo’n opvlieger voelt het alsof ik ontplof. Bloedheet heb ik het dan. Een ander ziet het niet, en dat is aan de ene kant ijn, maar ook lastig. Want ik ben dan ook altijd misselijk, waardoor ik echt even van de wereld ben. Die opvliegers kwamen wel een aantal keren per dag.” Daarnaast kreeg ze onrustige benen, en hoewel ze goed op haar voeding let, werd ze zwaarder. Voor de misselijkheid ging Esther naar de huisarts. „Mijn man en ik hebben zes kinderen, maar ik ben tijdens mijn zwangerschappen nooit zo misselijk geweest. Uit bloedonderzoek kwam niets. De huisarts gaf toen de tip om eens naar een overgangsconsulent te gaan. Dat advies had ik eerder al van een nicht gekregen: „Als je echt zo veel last hebt, probeer het dan eens”, zei ze tegen me. „Die dames zijn er echt voor.”” Inmiddels heeft ze drie consulten achter de rug. Ze is blij dat ze gegaan is. „Ik heb ook allerlei boeken over de overgang gelezen, maar het is toch anders als iemand met verstand van zaken uitlegt wat er nu precies in je lichaam gebeurt als je in de overgang zit. Mijn overgangsconsulente kan dat heel goed en het is natuurlijk ijn dat ze tijd voor je heeft. Verder ben ik blij met het persoonlijke advies dat ik heb gekregen over supplementen die bepaalde overgangsklachten kunnen verminderen. Want op eigen houtje van alles gaan slikken doe ik liever niet, ik vind het belangrijk om daar goed over geadviseerd te worden. Al met al ben ik blij dat ik de stap gezet heb. Ik voel me een stuk beter dan een paar jaar geleden.”

Parel van Strijen

De oude monumentale woning van de familie Kraaijeveld is een van de parels van Strijen. Niet alleen aan de buitenkant; ook de binnenkant mag er zijn. Bewoonster Ellen en haar man Peter hebben er de afgelopen drie jaar flink aan geklust. Met resultaat.

De ”chique huiskamer” heet niet voor niets zo. Hij is prachtig en stijlvoller ingericht dan de andere zitkamer, die ze als familie gebruiken. Eén wand is goudgeel geverfd, de andere donkerblauw. Het hoge plafond heeft sierlijke ornamenten. Een suitedeur scheidt de woonkamer van de eetkamer. Hoge ramen, een ijzeren kachel onder de schouw, blauwgrijze meubels: het is een indrukwekkende gastenzitkamer geworden.

Het duurde wel even voordat hij naar haar zin was, vertelt Ellen. Maar nu ontvangt ze er met genoegen haar gasten. „Ik had eerst lindegroene verf op de muren. Maar dat vond ik in combinatie met het blauw te kil, te somber. Ik houd van kleuren. De muren zijn wel drie keer geverfd, en nu zijn we hierop uitgekomen. Dit vind ik mooi.”

PORTRET

Boven de schouw hangt een groot geschilderd portret van een ernstig kijkende man met een lange, grijze baard. Nee, een voorvader is het niet. „Het is een Russischorthodoxe priester. We kwamen dit portret tegen op onze vakantie in Italië. Mijn man was er weg van en wilde het heel graag kopen. Voor zijn werk als voorzitter van Stichting Charité komt hij veel in Wit-Rusland. Maar de kunstenaar wilde het niet van de hand doen. Hij heeft het portret toen speciaal voor ons nagemaakt. In een week tijd. De verf was nog nat toen we het meenamen naar Nederland, tegen het dak van de auto gebonden.” Lachend: „Onze dochter, die ook mee was, moest de hele rit van 1500 kilometer onderuitgezakt in haar stoel zitten vanwege dat schilderij.”

De Kraaijevelds hebben niet altijd

een monumentaal pand bewoond. Tot vier jaar geleden woonden ze in Barendrecht in een nieuwbouwwoning in de stijl van de jaren 30. Ze waren helemaal niet van plan om te verhuizen, vertelt Ellen. „Ik had toen juist mijn been gebroken en kon niet veel. Mijn man zat wat op Funda te kijken en zei tegen me: Ellen, als je dit huis ziet, spring je meteen van de bank. Toen ik het zag, werd ik net zo enthousiast als hij. We hebben het binnen een week gekocht. Eigenlijk hadden we gedacht nooit meer uit Barendrecht weg te gaan. De meesten van onze kinderen wonen daar. Maar toen onze oudste zoon naar Canada verhuisde, werden afstanden ineens heel relatief: Strijen ligt maar 20 kilometer van Barendrecht.”

Het is niet moeilijk om te zien waarom het echtpaar Kraaijeveld verliefd werd op het huis. De woning met zijn ronde muren, balkonnetje boven de voordeur en hoge ramen is bijzonder charmant. De kinderen, die eerst aarzelingen bij de verhuizing hadden, hebben hun bezwaren ook van tafel geveegd. Ellen kan er wel om lachen.

„Ze vragen zich nu al af wie er in dit huis mag wonen als wij eruit gaan.”

Dachten ze eerst de nabijheid van Rotterdam te zullen missen, dat valt mee. Lachend: „We zijn veel thuis. Er is hier altijd wat te klussen. We zijn al 3,5 jaar bezig. Ik vind het niet erg, het is mijn hobby.”

Dat is te zien als ze een rondleiding geeft. Een oude tafel zaagde ze in tweeën: van twee derde maakte ze een bureau. Dat staat nu in een zijkamertje, waar zich vroeger de bedstee bevond. Van het overige deel maakte ze een sidetable. Een oude balk maakte ze schoon met een borstel en omwikkelde

ze met touw, waaraan ze peertjes hing. Nu hangt de balk als lamp te stralen boven een robuuste tafel in het koetshuis, dat eveneens bij de woning hoort. Die tafel maakte ze overigens weer van oude planken die ze in het huis vond. „Ik vind het heerlijk om hier te rommelen en lekker in huis bezig te zijn.” Het monumentale koetshuis naast de woning is een plaatje. „Dat was lange tijd een bouwval. Maar de bewoners die hier voor ons gewoond hebben, restaureerden het met behulp van daarvoor bestemde fondsen. Nu gebruiken wij het als zitplaats. De oude, kleine klinkertjes liggen er nog. Die hebben we er overigens wel uit laten halen, want de vloer was hier en daar behoorlijk verzakt. Maar ze zijn weer prachtig teruggeplaatst. We hebben er een keukentje gemaakt en buiten staat de barbecue. Bij mooi weer zitten we dan met onze vrienden of familieleden lekker hier. Vooral in de zomer, als ons huis warm wordt, is het hier goed toeven in de koelte.”

VOORRECHT

Het echtpaar ervaart het als een voorrecht om in dit oude pand te mogen wonen. „We vinden het bijzonder dat we dit konden kopen. De makelaar zei: Een monumentaal huis in deze staat kom je niet veel meer tegen. Als je dit huis leuk vindt, moet je het nu doen. Anders ga je je hele leven op zoek naar net zo’n soort huis en vind je het nooit meer. Daarom willen we dit huis ook graag laten zien: omdat we het zelf zo bijzonder vinden, niet omdat we er trots op zijn dat wij het bezitten.”

Toen ze interesse toonden in de woning, was er nog een andere gegadigde, vertelt ze. „Maar met diegene wilde de verkoop niet vlotten. Daarom hebben wij het huis

IN

kunnen kopen. De voormalige eigenaren wilden het graag overdragen aan mensen die liefde voor het huis hebben. Dat was bij ons zeker zo. We vinden dit type huizen met hoge plafonds heel mooi. En het is speciaal om in een huis te wonen dat al een behoorlijke geschiedenis heeft.

Hun huis is gebouwd in 1883 door boer Kleinjan, die zijn schaapjes op het droge had. Zijn boerderij stond vroeger verderop in de straat. Daarna is het in verschillende handen geweest. De exacte geschiedenis kennen de huidige bewoners niet, daar hopen ze nog steeds meer over te ontdekken.

„

We weten wel dat er in de Tweede Wereldoorlog een granaat door het dak is gekomen. Daarbij is toen ook een kindje gestorven. Maar wie hier toen woonden, is niet bekend. Ook was dit huis tijdens de woningnood na de Tweede Wereldoorlog opgedeeld in twee huizen. Het schijnt dat de twee gezinnen niet met elkaar overweg konden, en daarom de voordeur in twee kleuren hebben laten verven. Dat is mij tenminste verteld. Misschien dat ik nog eens iemand ontmoet die me er meer over kan vertellen.”

Tijdens de verbouwing hebben de Kraaijevelds geprobeerd zo veel mogelijk oude elementen in het huis terug te brengen, om recht te doen aan zijn monumentale uiterlijk. Het laminaat en het tapijt zijn vervangen door parket, de vlakke deuren zijn vervangen door paneeldeuren en een zachtboard plafond is vervangen door een plafond met stucwerk, om zo veel mogelijk de oude uitstraling terug te brengen. Veel hebben ze laten doen door de broers van Ellen, die een eigen

”IN DE TWEEDE WERELDOORLOG IS ER EEN GRANAAT DOOR HET DAK GEKOMEN”

IN EEN MONUMENT

interieurbouwbedrijf hebben. „Op de plaats waar nu de suitedeuren tussen de woonkamer en de eetkamer staan, zat vroeger een muur. We wilden meer verbinding tussen de kamers en daarom hebben we er door hen stalen deuren in laten maken. De eetkamer was vroeger namelijk een slaapkamer.” De vloer in de hal en de keuken hebben ze intact gelaten. „Het is, op een paar tegels na, de originele vloer van 1883. Maar hij is wel behoorlijk verzakt en gebarsten na de watersnood in 1953. Er heeft hier ongeveer een meter water gestaan. Op de muren in de hal zaten vochtplekken die niet meer weg te krijgen waren. Daarom zit hier nu lambrisering. Ooit willen we de vloer nog eens herstellen. Misschien dat we de oude tegels dan toch vervangen door nieuwe.” Oude elementen bevinden zich eveneens in de keuken, waar een prachtige, originele muur met Portugese wandtegeltjes staat. Ook de Belgische hardstenen vloer daar is origineel.

Veel andere ruimten zijn grondig verbouwd. „De volledige bovenverdieping is gesloopt en opnieuw ingedeeld. Daar waren vroeger een paar kleine kamertjes en een enorme voorzolder. Die indeling hebben we compleet veranderd. Nu hebben we vier grotere slaapkamers en een badkamer. Ideaal voor als de kleinkinderen komen logeren.” Ze laat de zolder zien. Wat meteen opvalt, is de houten schommel die aan stevige touwen aan een grote, oude balk is vastgemaakt. Ellen lacht. „Die wilde ik altijd al graag hebben, zo’n schommel voor volwassenen. Zo leuk, de kleinkinderen vinden ’m ook geweldig. Als ik moet wachten tot de badkamer vrij komt, kan ik hier even schommelen.”

Ook opmerkelijk in hun huis waren de oude luiken voor de ramen. Die gingen bijna anderhalve eeuw geleden met een katrol dicht. „Maar na al die tijd zaten ze vast. We konden ze laten restaureren, maar hebben daar niet voor gekozen. Dus hebben we nieuwe luiken gemaakt in de stijl van het huis.”

Tijdens de verbouwing speurden ze tevergeefs in het huis naar gebruiksvoorwerpen van vroeger.

„Zouden we niet een schat vinden? zeiden we vaak. Iets ouds uit de oorlog wat verstopt zit, een oude radio bijvoorbeeld of iets anders bijzonders. Maar dat is niet gebeurd. We hebben hard gezocht, maar niets gevonden.”

Wat ze wel tegenkwamen: beschimmelde lambrisering achter de radiatoren. En oude kranten van voor de oorlog die daar vastgeplakt zaten. „Dat zijn ook leuke dingen. Mijn broer heeft de lambrisering gerestaureerd met nieuwe stukken hout, omdat we die graag terug wilden in de zitkamers. We hebben daarna gietijzeren radiatoren in de stijl van het huis laten plaatsen. Die staan prachtig tegen de herstelde lambrisering.”

SPINNEN

Nu de Kraaijvelds zo’n 3,5 jaar in hun huis wonen, begint het een beetje eigen te voelen. „Heel lang heb ik het gevoel gehad dat ik in dit huis op bezoek was, op vakantie. Natuurlijk wist ik dat het van ons was, maar ergens landde dat gewoon nog niet.”

Een oud huis moet je ervaren, daar moet je in groeien. Op die manier leer je het kennen. „Zo hebben we warme zomers in dit huis en koude winters. Tegen warmte kun je wat doen: we hebben boven een mobiele airco. Maar kou is een lastige. Natuurlijk kunnen we het helemaal

laten isoleren, maar dan zullen we veel moeten slopen. Dat is een enorme investering en daardoor raak je oude elementen kwijt.” Om de kou tegen te gaan, laten ze komend voorjaar dubbel glas zetten. „Nu staan er voorzetramen, maar dat is een drama, met vieze ramen iedere keer. Het kost een hele morgen om die eraf te halen, en na het schoonmaken zijn ze zo weer vies. Het heeft bijna geen zin om ze te zemen, want de viezigheid zit ertussen: spinnen, webben, slakjes, druppels.” Afgelopen zomer hadden ze zelfs een lekkage. Juist toen ze op vakantie waren, stormde het flink in Strijen. Gevolg: het water lag in de kamers en op de vensterbanken. „Dat heb je met een oud huis. Je weet niet of er een probleem is, totdat er iets gebeurt. Gelukkig had een van onze kinderen de lekkage op tijd gezien. Anders hadden we na terugkomst van vakantie grote kringen in het parket ontdekt.” Stof is een andere uitdaging. „Er zijn overal kieren waardoor het stof naar binnenkomt. En er zijn soms spinnetjes en blaadjes. Dat moet je niet erg vinden als je in een oud huis woont. Dat hoort bij de charme. Zie je dat niet zitten, dan moet je in een nieuwbouwhuis gaan wonen dat goed geïsoleerd is.” Wat henzelf betreft zouden ze niet meer terug naar een nieuwer huis willen. De woning met haar vele kamertjes, verrassende hoekjes, balkonnetje en maar liefst drie kelders hebben ze in hun hart gesloten. „Dit huis is echt een cadeautje. We kijken elkaar vaak dankbaar aan omdat het zo heerlijk is om hier te wonen.”

DIT IS DEEL 2 IN EEN SERIE OVER MONUMENTALE WONINGEN. IN DECEMBER DEEL 3.

Johan

BELEVENISSEN VAN EEN POLITIEAGENT

De hele dag door doen mensen aangifte bij ons op het politiebureau. Zo ook vandaag.

Een man en zijn 15-jarige zoon hebben om 11.00 uur een afspraak. De portemonnee van de zoon is gestolen.

Collega’s van ”intake en service” gaan met vader en zoon in gesprek en nemen de aangifte op, maar op een gegeven moment komt een van de collega’s naar me toe. Ze heeft geen goed gevoel bij dit verhaal, zegt ze.

Vader vertelt dat hij een brief van de bank heeft gekregen waarin staat dat zijn zoon wordt verdacht van frauduleuze handelingen met zijn rekening. Vervolgens bleek de portemonnee van zijn zoon te zijn gestolen.

Het verhaal komt me bekend voor. Dergelijke gesprekken heb ik zelf regelmatig met jongeren gehad. Als ik mijn vermoeden uit dat deze zoon de waarheid niet spreekt, vraagt mijn collega me om even mee te lopen.

Ik leg de jongen uit dat ik in de praktijk vaak zie dat jongeren zeggen dat hun portemonnee is gestolen, maar dat ze in feite verdacht worden van een strafbaar feit. Dit omdat ze hun bankpas en pincode hebben uitgeleend aan criminelen. In feite hebben

ze dus hun rekening ter beschikking gesteld, zodat er gestolen geld van bijvoorbeeld WhatsAppfraude op kan worden gestort, terwijl ze zelf buiten schot blijven.

Het is duidelijk dat de jongen wat gespannen wordt. Zijn vader wil enigszins geagiteerd weten waarom ik dit eigenlijk vertel. Dan leg ik uit dat ik het wat ongeloofwaardig vind dat je zo’n brief van de bank krijgt als je portemonnee is gestolen. Dieven kunnen immers niets met een pasje alleen? Zijn zoon wijs ik erop dat het doen van valse aangifte strafbaar is.

Dan komt de jongen over de brug. Hortend en stotend vertelt hij dat hij z’n pasje en pincode heeft uitgeleend. Hij zou de pas maar één dag kwijt zijn en daar 50 euro voor krijgen.

De ogen van de vader worden groot en staan vol ongeloof. De jongen blijkt thuis al drie weken lang vol te houden dat zijn portemonnee is gestolen. Ik leg uit dat de consequenties zuur zijn. De zoon is nu een zogenaamde ”geldezel” en dat heeft best verstrekkende gevolgen. Verslagen verlaten ze het bureau. Vader teleurgesteld vanwege het geschonden vertrouwen. De zoon met het vooruitzicht dat hij binnenkort wordt uitgenodigd om een verklaring af te leggen. Als verdachte.

Johan Dubbeldam verzorgt op deze plek een wisselcolumn. Volgende keer ambulanceverpleegkundige Paul-Jan Dekker.

Amalia, op weg naar de troon

Haar weg naar de troon is geplaveid met successen, maar wat als Amalia niet meer wil? Kan ze dan bedanken voor het ambt? Voormalig politicus Peter Rehwinkel geeft in zijn nieuwe boek ”Amalia. De plicht roept” antwoord op deze vraag. Zijn conclusie? “Troonsopvolging is bijna een plicht.”

tekst: JOSINE DROOGENDIJK beeld: ANP

In hoeverre móét Amalia eigenlijk onze koningin

P„apa, ik doe het nu al wel!” Met een parmantig gezicht neemt Amalia tijdens de generale repetitie voor de inhuldiging plaats op de koningszetel van haar vader. Haar gezicht straalt, alsof ze wil zeggen: wie doet me wat? De aanwezigen kunnen er wel om lachen, maar tegelijkertijd is het voorval ook wel wat ongemakkelijk. Waar haar leeftijdsgenoten dromen over een baanalsdolfijnentrainerofsuperheld, is het bij Amalia namelijk al doorgedrongen wat haar verplichte toekomst is: het koningschap. Of nou ja, verplicht… In hoeverre móét Amalia eigenlijk onze koningin worden? In het boek ”Amalia.

De plicht roept” van politicus Peter Rehwinkel valt te lezen dat een eenvoudig ”ik heb er geen zin in” niet genoeg is. Als de prinses een andere weg wil inslaan, moet de regering een wetsvoorstel indienen. Pas als de Staten-Generaal met tweederdemeerderheid instemmen, is de prinses verzekerd van een vrije toekomst. Stemmen ze tegen, dan komt Amalia –en Nederland met haar– voor een ingewikkelde kwestie te staan. Erfopvolging is in Nederland dus bijna een plicht.

Volgens Rehwinkel is er eigenlijk maar één snelle sluiproute naar de achteruitgang. Als de prinses wil trouwen, moet zij namelijk net als

alle andere leden van het Koninklijk Huis toestemming vragen aan het parlement. Klinkt er dan een ”nee”, dan verliest Amalia met haar jawoord haar rechten op de troon en is ze een vrije vrouw. Gelukkig zijn er geen voortekenen dat het ooit zover gaat komen. Bij publieke optredens komt de prinses ontspannen en gelukkig over. Ze wuift, lacht en knikt alsof het dagelijkse kost is, en als er een microfoon onder haar neus wordt geschoven, weet ze in keurige bewoordingen de journalist te woord te staan. Dat is knap, want volgens Rehwinkel heeft de prinses nog geen mediatraining gehad. „Denk even na over wat je gaat zeggen,

worden?

meer wordt er vanuit de Rijksvoorlichtingsdienst niet geadviseerd.” Wat de auteur nog meer weet te onthullen, is dat de prinses –tot de coronapandemie uitbrak– een Bijbelstudie volgde, dat ze pannenkoeken heeft gegeten bij peetvader Tjeenk Willink en dat ze met haar vader naar de ”Johannes-Passion” in Wassenaar is geweest. Dergelijke feitjes zijn leuk om te lezen en laten ook wel zien dat intimi de prinses graag helpen bij het creëren van een serieus, volwassen imago.

PRINS PILS

Bij Willem-Alexander stonden de zaken er wel anders voor in de jaren 80. De prins had merkbaar

moeite met het leven aan het hof en zijn ouders vond hij ook maar vervelend. Doordat de kroonprins een feestje –met bijbehorende drank– juist wel kon waarderen, werd hij al snel ”prins pils” genoemd. In eerste instantie kon hij daar nog wel om lachen, maar na verloop van tijd bleek het toch wel een heel vervelend imago te zijn. De prins werd slechts mondjesmaat serieus genomen, terwijl hij zich achter de schermen wel actief voorbereidde op zijn toekomstige functie. Zo had de prins op woensdag vaak een vergadering van de Raad van State in zijn agenda staan, en als zijn vader vanwege ziekte thuis moest blijven, verge-

zelde de kroonprins zijn moeder. Gelukkig kwam prins Claus met een goed advies: omarm een bepaald thema, dan gaan mensen je daarmee associëren. Dat bleek een gouden zet te zijn, want ”prins pils” ontpopte zich als ”prins water”. De kans is dus groot dat Amalia zich na verloop van tijd ook gaat richten op onderwerpen die haar na aan het hart liggen en haar als ”merk” sterker maken. Welke dat zijn krijgen we wellicht binnenkort te horen, want naar aanleiding van haar achttiende verjaardag heeft Amalia zich laten interviewen door cabaretier Claudia de Breij. Die gesprekken worden uitgegeven als boek, dat verschijnt op 16 november.

Van links naar rechts: Diny van Leeuwen, Andrea Sinke& Jenneke van der Jagt

SPELREGELS

1. Elke goede oplossing levert punten op. Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee.

2. Zolang de antwoorden nog niet in Terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk).

3. Eén inzending per abonnementadres.

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde.

5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als u een gefrankeerde retourenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummers en uw adres.

6. Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart.

7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten.

A-3 BIJBELSE PUZZEL (2 PT)

Zet 15 van de 16 woorden op de juiste plaats in de tekst. Welk woord blijft over?

ban bezoekt boeken breuk doctor geboren gepubliceerd Oude priester protestant sterft studeren treedt trouwt universiteit vertaalt

1483Luther wordt … in Eisleben…

1501Luther gaat … aan universiteit van Erfurt… 1505Luther … in het augustijnerklooster… 1507Luther wordt tot … gewijd… 1508Luther gaat lesgeven op … van Wittenberg…

1510Luther … Rome…

1512Luther wordt ” … der Heilige Schrift”… 1517Luthers 95 stellingen worden …… 1520Luthers … gaan op de brandstapel… 1520Luthers … met de Katholieke Kerk…

1521Luther gaat in de …… 1521Luther … het Nieuwe Testament in het Duits… 1525Luther … met Katharina von Bora… 1534Luthers vertaling van het … Testament… 1546Luther … in Eisleben…

Inzenden: het overgebleven woord.

E-3 VIERKANTJES (1PT)

Vul horizontaal en verticaal dezelfde woorden in 1. explosiestof, 2. bouwval, 3. ooievaar, 4. traag, 5. muziekterm, 6. feestdag, 7. daad, 8. waagstuk, 9. slot, 10. plant

Inzenden: het woord dat ontstaat op 3-4-5-8-6-2-7-1-9-10

PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

KRUISWOORDPUZZEL (2 PT)

Horizontaal: 1. alleen, 4. rond, 7. redding, 11. brandgang, 12. zetel, 14. plaats in Brazilië, 15. hoofdstad van Libanon, 17. hoofdstad van Griekenland, 18. bedrog, 19. motorrace, 21. muzieknoot, 22. schoonzus van Ruth, 24. sprookjesiguur, 26. vaartuig, 29. slot, 31. vrijspraak, 32. bewoner van de Noordpool, 33. loopstok, 35. ambtskleding, 38. toekomst, 39. deel van de voet, 41. achter, 43. dwarshout, 44. eethuis, 46. plaats in Gelderland, 47. aanpak, 49. overkapping, 51. schutsheilige van de smeden, 52. lende, 54. Arabische staat, 55. afvalstro, 56. plan. Verticaal: 1. heilige, 2. redenaar, 3. bergplaats, 4. kaassoort, 5. handvat, 6. blad, 8. land van Abraham, 9. mensen, 10. ondersteek, 12. tijdelijk verblijf, 13. groef, 15. Griekse letter, 16. opdracht, 20. kip, 22. opbrengst, 23. sar, 24. vervoersmiddel, 25. adellijke, 27. bewijs van onschuld, 28. oude munt, 29. voorwaarde, 30. Europeaan, 34. drug, 36. vrouwelijk dier, 37. tegen, 39. riek, 40. klaagzang, 42. rivier in Zeeland, 43. bedwelming, 45. Europese hoofdstad, 46. vrouwelijk dier, 48. insect, 49. muzieknoot, 50. vogel, 52. krant, 53. dierengeluid.

Inzenden: woorden van Luther die ontstaan op 20-51-48 46-25-645-2-18 43-8-38-16 36-10 49-29 15-34-9-36-24-19-30-13.

C-3 KOPPELDOORLOPER (2PT)

De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende.

1. voldoende – egaal – auteur (6-4-7), 2. gelijk –rustiek (8-8), 3. orgaan – terugkeer – menens (5-7-5), 4. hulde – overeenkomst – ook (6-5-6), 5. plat – warmtebron – luxe auto – familielid (4-6-44), 6. brandverf – lectuur – stuur (5-8-4), 7. leer –lust – tooi – vogel (5-5-6-2), 8. Europees land –echter – heden (6-5-6), 9. tijding – synagoge –krediet (6-5-6), 10. lid – deel van het oog – sport (6-4-7), 11. weldra – kosteloos – hoon (7-6-4), 12. heet – ingetogen – muziekinstrument (4-6-7), 13. toets –binnen – deel van een etmaal (6-6-5), 14. zoel –dartel – deel – wetenschap (3-5-4-6), 15. zuur –voedsel – alleen (5-6-5), 16. indrukwekkend –brandstof – veerboot (8-4-5), 17. beroep – zitting – slot – gezet (5-6-4-3).

Inzenden: woorden van Calvijn die ontstaan op 1 en 7 verticaal en het woord dat ontstaat op 12 verticaal.

D-3 OVERLAPPER/DOORLOPER (2PT)

De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende.

Horizontaal: 1. plaats in Flevoland – verontschuldiging –kolk (6-6-5), 2. hetzelfde – terug – rommel (6-6-5), 3. tronk – snedig – indringer – toespraak (4-4-6-4), 4. rondte –kunstzaal – sage (5-7-5), 5. ramp – onkundige – groente –bos (7-4-4-3), 6. bijeenkomst – eerlijk – ladder – tijdperk (6-4-4-4), 7. kledingstuk – meisjesnaam – boom – wapen – kippenziekte (4-4-2-5-4).

Verticaal: 1. deel van de krant – handel – soort (6-6-5), 2. wilde zwaan – opbrengst – beperkt (6-5-6), 3. vis –hoofdstad in Zuid-Amerika – rietsoort (7-5-5), 4. hoewel – mager – plaats in Oostenrijk – drug (6-4-4-4), 5. soort leer – kei – paard (6-7-4), 6. Griekse letter – uitstraling –zelfvertrouwen – houding (4-4-6-4), 7. huidplooi – kelp –lucht – zeedier (4-4-4-6). Inzenden: woorden van Zwingli die ontstaan op de uitstekende hokjes.

Oplossingen

A-1 Zedekia. (omdat er meerdere mogelijkheden zijn worden alle antwoorden goed gerekend)

B-1 Oktober.

C-1 Maand van de Ge-

Winnaars

schiedenis.

D-1 1.oorrob, 2. baan, 3. natie, 4. ernst, 5. terug, 6. graad, 7. dader, 8. regie, 9. erbij, 10. ijselijk, 11. knaap, 12. plag, 13. GPV, 14. vlaai, 15. India, 16. afwas, 17. schijn, 18. nicht, 19. talud, 20. dagge, 21. erica, 22. azuur, 23. raffia, 24. anode, 25. etang, 26. geslepen, 27. niveau.

Ontdek gisteren, begrijp vandaag.

E-1 1. ge, 2. Schie, 3. de, 4. nis, 5. even, 6. em., 7. ent. Geschiedenisevenement.

400 punten: K. de Boer-Brand, Nieuwleusen (6). 600 punten: G.J. Juffer, Ouddorp (10). 800 punten: H. de GansDuits, Amersfoort (3). 1600 punten: D. Spijkerboer, Geldermalsen (3). 1800 punten: L. Sandee, Kruiningen (0). 2000 punten: C. Boone-Lambregtse, Borssele (12); C.T. Mourik, Leerdam (2); T. Pranger-v.d. Waal, Gorinchem (5). 2200 punten: M.M. Imminkhuizen, Lunteren (6). 2600 punten: L. Slag boom, Alblasserdam (15). 2800 punten: M.C. Zaal-Heijkoop, Schoonrewoerd (8). 3200 punten: C.J. Kok-Kauffmann, Veenendaal (1). 3400 punten: A. Kamp huis-Roubos, Apeldoorn (1). 3600 punten: A. Boer-Korevaar, Oud-Beijerland (3); J. v. Vliet-v. Roest, Harmelen (16); J.H. de Waard-Verhaar, Hendrik-Ido-Am bacht (6). 4000 punten: R. Muit-Hofman, Nieuwerkerk a/d IJssel (6). 4600

punten: J.A. de Groen, Rijswijk (8). 4800 punten: A.H. de Winter-v. Beest, Sliedrecht (3). 5000 punten: E. v.d. Akker, Ede (13); J.G. Bisperink, Haarlo (10). 5200 punten: P. v.d. Burg-Benne, Ridderkerk (7); G.P. Sinke-v. Oostrum, Krabbendijke (2). 5400 punten: H.W.A. Vink-Staat, Werkendam (6). 5600 pun ten: G. de Gruijter, Moerkapelle (6); C.A de Koning, Barendrecht (5); A. Vierber gen-Meijer, Veenendaal (14). 5800 punten: D.P. Bijl, Elburg (15). 6000 punten: A. Groenendijk, ’s-Gravendeel (5).

Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit:

• ”Terdege-agenda 2022”;

• ”Mattie de Bruine-agenda 2022”;

• ”Veilig bij jou. Samen werken aan een hechte relatie”, door Soieke van

Olst;

• ”Verwachten”, door Eline Zandee;

• ”Hand in hand. En andere verhalen”, door Janny den Besten;

• ”Twinkels in je ogen”, door Nelleke Wander;

• ”Stervenskunst bij Luther”, door Arhur Alderliesten;

• ”Bidden om Zijn komst”, door Jonathan Edwards;

• ”Vreugdevolle roeping”, door Marije Fris;

• ”Herstel na overspel”, door Wilma van Dieren;

• ”Kruisdragen”, door ds. W.A. Zondag

• ”Bemoedigende kaarten om te kleuren en te versturen”, door Mirjam Bikker;

• ”Luisteren met het hart”, door Geesje Vogelaar-van Mourik.

Meer informatie: www.debanier.nl

Aflevering

TROTS OP

GERJANNE:

„Jos deed de afgelopen zes jaar een intensief promotieonderzoek. Hij is historicus, gespecialiseerd in religiegeschiedenis, en de afgelopen zes jaar deed hij onderzoek naar de reformatie op de Veluwe in de 16e eeuw. Dat combineerde hij met z’n baan als docent geschiedenis en ilosoie op de Jacobus Fruytier scholengemeenschap.

In 2015 werd, kort na ons trouwen, bij hem de ziekte van Crohn vastgesteld; een chronische ontstekingsziekte. Dit heeft dagelijks veel impact op zijn lichaam en zijn levensstijl.

Tegelijk was het link doorzetten voor het onderzoek: jaren zat hij vaak tot ’s avonds laat met zijn neus in de boeken en achter de computer.

Ondanks de drukte en zijn ziekte is Jos altijd optimistisch. Hij zei dat er geen dag was geweest waarin hij geen zin had om onderzoek te doen. En op zaterdag is er altijd tijd voor het gezin, om er samen opuit te gaan met onze kinderen Eunice (4) en Joachim (1). Vaak zijn dat culturele uitjes: het bezoeken van kerken of kastelen, en natuurlijk soms een boekwinkel of antiquariaat.

Eind september was het moment dat hij zijn proefschrift mocht verdedigen op de Vrije Universiteit in Amsterdam, een moment waar we allemaal lang naar hadden uitgezien. Het was een echt hoogtepunt.

Al die dingen samen maken dat ik hem bewonder om zijn grote doorzettingskracht! Hij zal dit zelf vast overbodig vinden, maar ik vond deze bescheiden lofrede wel op z’n plek.”

Gerjanne de Weerd-Bosch uit Elspeet tekst & beeld: NIEK STAM is trots op haar man Jos om zijn doorzettingsvermogen en optimisme.

Met passie en vakmanschap, jullie liefde vastgelegd!

Bekijk onze online brochure via de qr-code hiernaast of bezoek fotograiegertenbach.nl

Barmhartigheid

Barmhartigheid betekent dat de Heere Zich ontfermt over zondaars. Het Evangelie roept ons op om barmhartig te zijn, zoals ook God barmhartig is.

Lees meer over het Bijbels kernwoord op abcvanhetgeloof.nl/barmhartigheid

DOKTER GOOGLE

Zo kort na de bevalling van Sifra ben ik nog niet de nuchtere moeder die ik zou willen zijn. Het helpt ook niet mee dat Reinout als baby het RS-virus heeft gehad en dat dit virus precies nu ook weer rondgaat. Dus vlieg ik bij Sifra’s eerste niesje al bijna tegen het plafond. „Daar zul je het hebben”, zeg ik tegen Jan, en ik lig ’s nachts stilletjes het aantal ademhalingen per minuut te tellen. Na een paar dagen ziet Jan het ook: Sifra gebruikt duidelijk haar hulpademhalingsspieren. Is ze misschien toch wat benauwd? ’s Nachts is het een geknor en een gepiep van jewelste, maar overdag zien we een vrolijke baby die zich goed ontwikkelt. De dokter ziet me aankomen. Hij krijgt vast al genoeg overbezorgde moeders over de vloer.

Toch ben ik er niet gerust op. Als ze zo lawaaierig ademt, vraag ik me af of het haar niet te veel moeite kost. En als ze een poos stil ligt te slapen, ga ik steeds even kijken of ze nog wel leeft. Overbezorgd of niet, morgen bel ik de dokter. Die ziet hetzelfde als wij: een kind dat een beetje typisch ademt, maar verder goed drinkt en alert is. „Als je je zorgen blijft maken, wil ik je gerust doorsturen hoor”,

zegt hij nog bij de deur. En daarmee ligt het balletje weer bij ons.

„Heeft ze geen verborgen relux?” vraagt een vriendin die even meekijkt. Als ik googel op de symptomen, lees ik dat er bij relux in uitzonderlijke gevallen wat maaginhoud in de luchtwegen terechtkomt. Atypische relux wordt dat genoemd, en het kan voor problemen met de ademhaling zorgen. Zou dat het soms zijn? Oef, nu ben ik behalve een overbezorgde moeder ook nog iemand die zelf haar eigen zeldzame diagnoses bij elkaar googelt. Na een paar dagen bel ik toch de huisarts maar weer. Fijn, ik mag dezelfde morgen nog langskomen. Op mijn Googlebevindingen reageert hij nogal tam, maar de wallen onder mijn ogen geven de doorslag: even later ben ik op weg naar het ziekenhuis. De kinderarts neemt uitgebreid de tijd voor onderzoek en stuurt me door naar de kno-arts om een aantal zeldzame afwijkingen uit te sluiten. Een week later kom ik weer terug bij de kinderarts. Voorlopige diagnose: atypische relux. Zo’n bezorgde, googelende moeder is zo gek nog niet.

NELINE IS GETROUWD EN MOEDER VAN MARTHA (8), ABEL (6), JOLIJN (4), REINOUT (2) EN SIFRA (0)

Volgende keer

10 NOVEMBER

Niets missen van Terdege? Neem nu een abonnement!

Als huisarts in Rijssen zocht hij een hobby. Die vond Jan Steijsiger (70), inmiddels gepensioneerd, bij zijn ruim dertig Herefordkoeien.

Vandaag de dag wordt er veel gesproken over gemeenteopbouw, maar een vereiste daarvoor is dat het huis een fundament heeft. Daarom schreef prof. A. Baars een boek over de wedergeboorte.

Rosemarijn van Meijeren heeft haar droombaan gevonden. Ze is huidtherapeute in het brandwondencentrum in Beverwijk en geeft laserbehandeling voor littekens. Het geeft voldoening om iets voor een ander te kunnen betekenen.”

WILT U DEZE ARTIKELEN NIET MISSEN? NEEM DAN EEN JAARABONNEMENT OP TERDEGE EN BETAAL €8,95 PER MAAND.

Elke dag is het er een komen en gaan van zwangeren. Op de kraamafdeling van het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland is het nooit saai. Terdege liep een dagje mee met kraamverpleegkundige Linda.

Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG.

Bij huwelijksproblemen en echtscheiding blijven de kinderen vaak buiten beeld. Terwijl zij er het meest de dupe van zijn en de gevolgen vaak een leven lang met zich meedragen. gaat over gezond leven

Postadres: Terdege, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn

Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn

Telefoon (algemeen): 055 - 5390333

Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. C. Heutink

Hoofdredactie: Dr. Ir. SM. de Bruijn, Drs. Henk van den Berge

Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel. 055 - 5390333

Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel. 055 - 5390333

Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Jeannette Wilbrink-Donkersteeg, Annemieke van den Berg, Neline Boogert, Ad Ermstrang, Huib de Vries, Martijn den Hollander

Ontwerp & lay-out: Janneke Visser-Paalman

Vormgeving: Marthe Roukens, Jacoline Lohuis-Maat Abonneeservice: tel. 055 - 5390300, e-mail: administratietd@erdee.nl

Advertenties: Tel. 055-5390499, e-mail: advertentie@erdee.nl. ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Vellendrukkerij BDU Barneveld

Abonnementsprijs: maand incasso € 8,95 De 38e jaargang loopt tot 1 oktober 2021. Abonnementen kunnen op elk moment ingaan. Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via Abonneeservice Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum.

Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege. Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder. Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl

Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Terdege in braille, grootletter en digitale vorm: Terdege is in braille, grootletter, digitale en in gesproken vorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice Passend Lezen, tel. 070-338 15 00, E-mail: klanten@passendlezen.nl, Postbus 84010, 2508 AA Den Haag.

IJLVOL