ED56 November - December 2024

ESPECIAL LIFE

Nederlandstalig magazine over het leven in Spanje

Kilometers spoor vliegen onder je door

Treinen in Spanje

Conflictieve zee

Winterwandelen

Natuurlijke koelkast uit de bergen

Costa del Vino

WEGWIJS IN HET ERFRECHT

ADVISEURS EN NOTARISSEN

NEDERLAND SPANJE

SCHENKINGEN DONACIONES

HERENCIAS

BELASTINGEN IMPUESTOS ERFENIS

Nalatenschap in Nederland en Spanje, precies zoals u het wilt!

Of u nu in Nederland of in Spanje woont of in beide landen bezit heeft, wij stellen het juiste testament voor ú op. Zo weet u zeker dat uw wensen worden uitgevoerd en uw nabestaanden probleemloos en belastingvriendelijk erven.

Nederland:

Het Ravelijn 50, Lelystad

mr. J.T.

Achtergronden en actuele informatie:

Op onze website vindt u zeer uitgebreide inhoudelijke informatie over erfrecht, nalatenschappen en schenkingen en de fiscale aspecten daarvan. Scan de QR-code voor een eerste indruk van onze dienstverlening.

HAK & REIN VOS juridisch adviseurs en notarissen

www.erfrechtinspanje.nl info@erfrechtinspanje.nl

tel.: 965.020.254 (vanuit Spanje) tel.: 0320-247394 (vanuit Nederland)

Spanje: C. W.A. Mozart 3, Albir

mr. R.L. (Renato) Zanardi C. Jacinto Benavente 23, Marbella

mr. J.T. (Judy) Tromp

HAK & REIN VOS JURIDISCH

(Judy) Tromp

ESPECIAL LIFE TEAM

Anne-Margreet v Huffelen

Bert Kloosterman

Helga van der Zon

Kaspar Huijsman

Kees Diks

Marcel Boers

Maybritte van Blijderveen

Monique Ruesink

Ronald Dorlas

Susanna Verboon

PUBLISHERS

Marjan Schut (commercial director) sales@especial-life.com +34 680 674 188

Maria Kupers (creative director) maria@especial-life.com

ADVERTENTIES

sales@especial-life.com

ESpecial Life is een tweemaandelijks GRATIS magazine dat ook online gepubliceerd wordt: especial-life.com

Heeft u vragen, suggesties of tips? Mail ons! info@especial-life.com

Free bi-monthly Dutch magazine. Also published online: especial-life.com.

Alle rechten voorbehouden ©2014-2024

Deposito Legal MA 2009-2024

Afgelopen zomer trokken ondernemers en gemeenten aan de Costa’s opnieuw aan de bel. Jarenlange beloftes van de nationale overheid over meer en betere treinverbindingen moesten nu maar eens nagekomen worden. Het wordt overal steeds drukker en er moeten milieunormen gehaald worden, hoog tijd voor definitieve oplossingen.

Toegegeven, wij zijn geen fervent gebruikers van het openbaar vervoer hier. Simpelweg omdat Marjan vrijwel alles te voet kan doen en er bij Maria zelfs geen bus in de buurt komt. Maar als we naar Málaga of een andere bestemming in Spanje gaan, dan maken we graag gebruik van de trein of de metro. Geen parkeerstress en het is een stuk relaxter dan in de verkeersdrukte je weg te moeten vinden. We zochten uit wat de actuele stand van zaken op het spoor is en schreven het artikel grotendeels in de trein naar Toledo ;-).

Ondertussen is de winter aangebroken, we hopen van harte dat het maandenlang gaat regenen met hier en daar een zonnige frisse dag om even op pad te gaan. Bijvoorbeeld om een potje te badmintonnen of te picknicken in een park of een wandeling door een botanische tuin te maken. Monique en Helga hebben leuke suggesties in de buurt van Alicante en Málaga. Als je dan op een bankje in het park zit, geniet dan ook meteen even van een lekker glas wijn uit de Costa Blanca. Ronald ontdekte dat de tijd van de bulkwijnen daar voorgoed voorbij is, de wijnboeren maken inmiddels zeer smakelijke en exclusieve wijnen.

Onze columnisten geven je ook deze editie weer een kijkje achter de schermen van hun dagelijks leven en we hebben een artikel van een student! Jochem Kooloos studeert Internationale Bedrijfskunde en nam contact met ons op met een interessant verhaal over de relaties tussen de landen rondom de Middellandse Zee.

Een grote variëteit aan onderwerpen dus weer in deze editie. We wensen je veel leesplezier!

Marjan & Maria

m2Casas is een Deens bedrijf dat alles kan bieden wat u nodig heeft om snel en binnen het budget een prachtige, op maat gemaakte villa van de hoogste kwaliteit te bouwen.

Volgens de hoogste normen door ervaren internationale bouwers.

m2-Builders is een Deens bouw- en renovatiebedrijf dat gespecialiseerd is in de bouwmarkt van Marbella. Wij bieden professionele bouwdiensten en garanderen snelle en efficiënte bouwprojecten uitgevoerd door ervaren Deense en internationale bouwers aan de Costa del Sol.

Luxe woningen op maat | Nieuwbouw | Totale renovaties NIEUWBOUW & RENOVATIE

LIFESTYLE, GASTRONOMIE & INTERVIEWS

06 Treinen in Spanje

16 Costa Blanca of Costa del Vino?

22 Gelukkig emigreren

50 Out of the box huis kopen

NIEUWS, ACHTERGRONDEN & COLUMNS

25 De Spaanse begrafenis

45 Busje komt zo

49 Business Buzz

53 Verhuren volgens de wet

65 Tennis of padel?

PRAKTISCH

36 Overzicht Nederlandstalige ondernemers en hulpverleners

66 Festivos en Nederlandstalige clubs

ACTIVITEITEN, NATUUR & CULTUUR

26 Lekker buiten in de buurt: het park

38 Koeling uit de bergen

59 Woelige wateren

KILOMETERS SPOOR

Relaxed achteroverleunen terwijl het landschap aan je ogen voorbijtrekt. Een paar uur en honderden kilometers later uitstappen in één van de grote steden in Spanje voor een vakantie of zakelijke afspraak. Jaarlijks maken miljoenen reizigers gebruik van het meest uitgebreide hogesnelheidsnetwerk van Europa. De kleinere steden en hele regio’s in het land voelen zich achtergesteld, je kunt nog lang niet overal met de trein komen. Logisch als het om heel bergachtig gebied gaat, niet zo logisch als het om de drukbevolkte kusten gaat. Spanje heeft nog wat te doen als het om het vervoer over het spoor gaat.

Tekst: Maria Kupers. Foto’s: Maria Kupers, Stock

Mensen moeten de auto en het vliegtuig uit en de trein in. Dat is het standpunt van Europa en de Spaanse bevolking omarmt dat idee met enthousiasme. Sinds in 1992 de eerste hogesnelheidstrein (Alta Velocidad Española) ging rijden zijn Spanjaarden massaal van het vliegtuig overgestapt naar de trein. Madrid is altijd het centrum van alle trajecten, veel mensen reizen naar de hoofdstad voor werk of om zaken met de nationale overheden te regelen.

Snel met de trein

Publiek bedrijf Renfe gebruikt de naam AVE voor haar hogesnelheidstreinen, maar feitelijk zijn alle hogesnelheidstreinen een AVE. In 2022 kwamen er nieuwe spelers op het spoor: Ouigo en Iriyo. Om de strijd om de consument aan te gaan besloot Renfe naast de inmiddels bekende AVE ook een lowcost maatschappij op te richten: Avlo. Elke trein doet, afhankelijk van het aantal tussenstations, net zo lang over het traject van een provinciehoofdstad naar Madrid: ongeveer 2,5 uur. De service aan boord is het zelfde bij alle aanbieders, vergelijkbaar met die van een vliegtuig. Ouigo is de enige die dubbeldekstreinen heeft.

In 2023 werden er 32,4 miljoen tickets voor de hogesnelheidstrein verkocht. Het zijn allang niet meer de zakenmensen die even met de trein naar een vergadering reizen. Het aantal toeristen dat een korte stedentrip doet is de afgelopen tien jaar enorm toegenomen. En dat zijn niet alleen de Spanjaarden zelf, ook buitenlandse toeristen bezoeken tijdens hun vakantie meerdere steden. Het is dan ook niet voor niets dat steden als Marbella en Benidorm lobbyen om ook een hogesnelheidsstation in hun gemeente te krijgen.

Reizen via het spoor in de Costa Blanca De Costa Blanca is in principe goed te bereizen met de trein. Er is een netwerk van Cercanías (stoptreinen) van Renfe tussen Murcia en San Vicente de Raspeig en de TRAM Alicante met diverse lijnen tussen Alicante en Denia. Toch valt er volgens bewoners en ondernemers in de regio nog heel wat te verbeteren. Er zouden meer trajecten bij moeten komen en de frequentie moet omhoog.

De ondernemers uit de provincie hebben op basis van een door hen betaalde studie een plan opgesteld. In dat plan staat dat er een investering van 1,15 miljard euro nodig is om het netwerk van openbaar vervoer uit te breiden en te verbeteren. Daarmee zou het een stuk rustiger worden op de overvolle wegen, een derde van de automobilisten zou dan namelijk voor de trein kiezen. Bovendien moet er een station bij het vliegveld komen, er is nu alleen een busverbinding. Volgens de ondernemers is het de Costa Blanca onwaardig dat de miljoenen vliegtuigpassagiers die jaarlijks op de luchthaven Elche-El Altet landen noodgedwongen voor de bus of een huurauto moeten kiezen.

Wie betaalt en bouwt wat?

Het Spaanse spoorwegennet valt onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Transport en Duurzame Mobiliteit. Alle infrastructuur, nieuwe projecten, wetgeving, wie er op het spoor mag rijden en aanverwante zaken worden door dit ministerie geregeld. De daadwerkelijke uitvoering van die projecten en het beheer van het netwerk en de stations is in handen van Adif.

Deelstaten, provincies en gemeenten moeten bij dus bij de centrale overheid aankloppen als ze willen dat er iets aan de treinverbindingen in hun gebied moet veranderen. Een forse dosis geduld is daarbij geen overbodige luxe, de grootste klacht van de vragende politici is dat de regering traag is en beloftes niet nakomt.

Badplaatsen alleen per auto bereikbaar

Aan de Costa del Sol moppert men ook al jaren over de slechte treinverbindingen. Vanuit Málaga zijn slechts twee trajecten beschikbaar. Via de kust tot Fuengirola en het binnenland in naar Álora. Het ruim 25.000 werknemers tellende Parque Técnologico is alleen met de bus bereikbaar, net als grote toeristische kuststeden als Mijas, Marbella en Estepona. Ondernemers en inwoners zijn het inmiddels zat, het aantal toeristen en buitenlandse werknemers van de tech bedrijven is de afgelopen jaren zo enorm toegenomen dat er inmiddels dagelijks files op de toegangswegen van vrijwel alle steden staan. Een goede treinverbinding zou uitkomst bieden.

Afgelopen zomer was het dan eindelijk zover: burgemeesters uit de provincies Málaga en Cádiz, Provinciale Staten en de Junta de Andalucía gingen voor het eerst allemaal samen om tafel met het ministerie. Hoewel er in de afgelopen dertig jaar meerdere onderzoeken zijn gedaan naar de diverse mogelijkheden voor de aanleg van een kusttrein moet er nu toch weer een haalbaarheidsonderzoek gedaan worden. Volgens de staatssecretaris is het namelijk simpel om een lijn op een kaart trekken, maar even een spoor aanleggen door de volgebouwde kust met daarachter meteen een bergachtig landschap is

niet zo makkelijk. Hoewel de lokale en regionale politici, net als de bevolking overigens, sceptisch zijn over de toezeggingen van de staatssecretaris, hopen ze van harte dat er volgend jaar inderdaad een rapport ligt en ook het benodigde geld in de staatsbegroting zal worden gereserveerd.

Cercanias als redmiddel?

De AVE is ideaal voor de langere afstanden maar Spanje is groot en niet iedereen woont in een provinciehoofdstad. De stoptrein en ook de intercity (media distancia) zouden een oplossing kunnen zijn voor de leegloop op het platteland. En dat platteland is dichter bij de grote stad dan je zou denken. Ruim 600.000 mensen uit de slaapsteden rondom Madrid maken dagelijks gebruik van de Cercanias om naar hun werk in de stad te gaan. Het zijn oude treinen die vaak halverwege de rit uitvallen en vertragingen zijn aan de orde van de dag. De Madrilenen zijn heel blij met het metronetwerk dat door de regionale overheid wordt beheerd maar over de treindiensten zijn ze dus niet zo heel erg te spreken. Vooral niet omdat wonen in de stad zelf voor velen niet meer te betalen is.

Ondertussen loopt het platteland rondom de hoofdstad van Spanje leeg. Wonen in de steden en dorpen die op 100 kilometer van de stad liggen is geen optie, er rijdt maar een paar keer per dag een trein naar Madrid en de reis duurt minstens 2 uur.

Met de auto de stad inkomen is vanwege de files ook geen alternatief. Logisch dat mensen klagen, in twee uur tijd zouden ze vanuit Madrid ook in Málaga of Valencia kunnen zijn, ware het niet dat ze zich met een modaal salaris geen weekendjes weg kunnen permitteren.

Afwijkende spoorbreedte

De bekende slogan ‘Spain is different’ geldt ook voor de breedte van het spoor. In documenten uit 1840 blijkt dat men voor bredere sporen (1.68mtr) koos zodat er zwaardere locomotieven op konden rijden. Geen overbodige luxe in een land waar treinen door bergachtig gebied moeten rijden. Dat betekende wel dat er geen treinen tussen Frankrijk en Spanje konden rijden.

Inmiddels hebben veel sporen in het land de internationale breedte van 1.43 meter en kunnen dus ook de nieuwste (internationale) treinmodellen gewoon in Spanje rijden. In plaats van het hele spoor te vervangen, is op een aantal trajecten een derde rail op de bestaande bielzen gelegd.

Dezelfde problematiek vind je terug bij de andere grotere steden in Spanje. Er zijn in die steden zelf niet genoeg betaalbare woningen meer, dus wijken mensen uit naar de omliggende dorpen en steden. Dat betekent dat het voorzieningenniveau in die gemeentes omhoog moet. Aangezien economische groei altijd hoog op het lijstje van lokale politici staat, kloppen ze onvermoeibaar op de deuren van het Ministerie van Transport. In de meeste gevallen moeten ze een zeer lange adem hebben: bij het maken van grote plannen en promotiecampagnes van steden als ideaal vestigingsgebied of toeristische bestemming lijkt men nooit te denken aan álle infrastructuur die nodig is als al die plannen ook daadwerkelijk tot bloei komen.

Hoewel de kleine dorpjes in berggebieden nooit een treinverbinding zullen krijgen, simpelweg omdat dat niet rendabel is, zou een goed treinnetwerk in veel gebieden in Spanje de oplossing kunnen zijn voor veel van de huidige problematiek op het gebied van huisvesting, milieu en het wegverkeer.

Corredor Mediterraneo – de kusttrein

Hoe makkelijk zou het zijn als je vanuit heel Europa via Barcelona met de trein helemaal langs de kust tot aan Algeciras zou kunnen reizen? Dat is precies het idee achter de Corredor Mediterraneo, een spoornetwerk langs de oostelijke en zuidelijke kust van Spanje. Een plan waarvan de uitvoering inmiddels al twintig jaar vertraging heeft opgelopen.

De trajecten die al wél bestaan sluiten niet op elkaar aan en voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. Op sommige delen rijden nog dieseltjes, er ligt enkel spoor of de breedte is alleen geschikt voor de Spaanse treinen. Ondernemers, regionale politici en bewoners in de betrokken gebieden hebben zich verenigd op het platform #QuieroCorredor. Een modern en uitgebreid treinnetwerk voor personen- en goederenvervoer langs de hele kust en van en naar Europa zou enorme voordelen opleveren op het gebied van werkgelegenheid, toerisme en het milieu.

Duur in aanleg, goedkoop in gebruik

Het aanleggen en onderhouden van een modern spoornetwerk kost geld, veel geld. De noodzaak wordt echter steeds groter, ook landelijke politici zetten de trein steeds hoger op hun prioriteitenlijstje. Daar waar de treinverbindingen wél goed zijn maakt de reiziger er graag gebruik van, vanwege het gemak maar ook zeker vanwege de prijs. Treinkaartjes voor de korte en middellange afstanden kosten maar een paar euro. De hogesnelheidstreinen worden ook steeds goedkoper, voor een enkeltje van en naar Madrid betaal je tussen de 10 en 50 euro. Daar kan geen vliegtuig of auto tegenop.

Treintickets alle aanbieders: www.trenes.com www.thetrainline.com

SEIZOENSKLEUR

Cathelijne de Vilder: Creatief directeur bij Acoola

Dit jaar maken wij ons ook weer klaar voor de winter en laten de recente trends niet voorbij schieten. De kleuren van deze winter zijn niet te missen in het interieur.

De bekende terracotta maakt zijn weg terug in de interieurs nu het weer kouder begint te worden. Samen met de diepe marineblauwe tint, olijfgroen, lavendel en bordeaux rood is iedereen met deze rustieke kleuren weer klaar om het interieur in een nieuw jasje te steken.

De roodtinten zijn populair dit jaar. Dit komt doordat er een trend rond gaat op tiktok met de naam ´the unexpected red theory´ wat zegt dat als je een klein beetje rood toevoegt in een ruimte waar het niet bij zou moeten passen de ruimte mooi afmaakt. Wat zorgt voor een ´color pop´ effect.

Je kunt deze kleuren toepassen in je woonkamer met sierkussens, tapijten en wandkunst. Voor een gedurfdere benadering kun je overwegen om een accentmuur te schilderen of, als je dapper genoeg voelt, een hele kamer overgieten met eén van deze tinten.

Maak van je huis een thuis!

Showroom: Carril de Picaza, 30, San Pedro (Marbella)

Uw Nederlandstalige uitvaartbegeleider aan de Costa del Sol.

Een bijzonder afscheid van u of uw dierbare, geheel conform uw wensen.

Vanaf het moment van overlijden tot en met de dag van de uitvaart begeleid ik u.

voor meer informatie kijkt u op de website: www.stijlvol-afscheid.nl.

Uw advocaat en uw accountant werken samen voor u

Uw zaken zijn in goede handen bij Marbella’s meest gerenommeerde advocaten, accountants en belastingadviseurs. Om uw juridische en belastingzaken nog begrijpelijker voor u te maken, spreken we meerdere talen, waaronder Spaans, Nederlands, Engels, Duits en Frans.

• Gerechtelijke en buitengerechtelijke civiele zaken

• Koop en verkoop van onroerend goed

• Belastingadvies en accountantsdiensten

• Corporate law, handelsmaatschappijen

96 ESPANJE!

• Erfrecht: testamenten en successie

• Handelsmerken en patenten

• Strafrechtzaken

• Afwikkeling faillissementen

• Algemeen fiscaal en juridisch advies

C/RAMÓN GÓMEZ DE LA SERNA 23, LOCAL 7 • 29602 MARBELLA

TEL: +34 952 775 521 • email: info@welex.es • www.welex.es

MEDEWERKER GEZOCHT

VASTE BAAN ALS MAKELAAR!

Herinner je je nog dat je ooit zelf op zoek was naar een woning aan de Costa Blanca?

Zoveel vragen, zoveel mogelijkheden…

Als makelaar van de Costa Blanca Zuid & Costa Cálida van het team van Azull ga je mensen helpen met het vinden van hún droomhuis. Je zoekt het juiste pand op de juiste plaats die bij hen past en verzorgt het hele koopproces voor hen. Je legt hen alle stappen uit en zorgt voor de beste voorwaarden.

HET AZULL TEAM

Je maakt deel uit van een team van ervaren professionals in België, Nederland en Spanje. Net als jij wonen ze al een aantal jaren in Spanje, kunnen zelfstandig werken, spreken meerdere talen (Nederlands een must) en houden van hun werk. Ervaring is belangrijk en je bent een echte teamspeler met passie voor mensen en vastgoed.

WAT IS VOOR ONS EEN MUST?

• Je hebt minimaal 1 jaar ervaring als vastgoedmakelaar aan de Costa Blanca

• Je bent resident in Spanje en woont al 2 jaar in de regio en je weet er overal de weg

• Je bent een commercieel natuurtalent

• Je bent een gedisciplineerde harde werker

• Je bent een teamspeler

• Je hebt voldoende maturiteit

• Je kan zelfstandig werken

VASTE BAAN

We bieden je een contract voor 40 uur met een aantrekkelijke vergoeding, een mobiele telefoon, laptop en auto van de zaak met tankkaart. Ons kantoor in La Zenia is je vaste werkplek.

Mail je CV en een uitgebreide motivatie waarom jij de ideale kandidaat bent, naar mark@azull.info en cc naar marleen@azull.info

De Costa Blanca is misschien minder bekend om zijn wijnen dan om de witte stranden, de paella of de sinaasappels. Dat komt omdat er

tot eind 20e eeuw voornamelijk bulkwijn werd geproduceerd, vooral van de Bobal druif, die zich gemakkelijk laat mengen in andere rode wijnen om die meer body en kleur te geven. Maar sinds het begin van de 21e eeuw richten de wijnmakers zich op kwaliteit en werken hard om de inheemse druivensoorten van de regio nieuw leven in te blazen. En dat levert lekkere resultaten op!

wijn uit de costa blanca

COSTA DEL VINO

Tekst: Ronald Dorlas. Foto’s: Casa Agricola

Als we het hebben over wijn van de Costa Blanca, dan bedoelen we de wijnen van de D.O. Alicante. In de provincie Alicante wordt wijn geproduceerd in drie gebieden:

Rio Vinalopó is het oudste en grootste gebied. Het ligt ten westen van de stad Alicante tegen de grens met de regios Castilla-La Mancha en Murcia. De wijngaarden liggen op 400 meter hoogte. Het klimaat is continentaal met hete, droge zomers, maar in de winter kan de temperatuur dalen tot 5 graden. De bodem bestaat uit zanderig leem en kalk. Hier vinden we vooral Monastrell, maar ook Bobal, Garnacha en Garnacha Tintorera (ook wel Alicante Bouschet genoemde) en de inheemse witte duiven Merseguera en Verdil.

La Marina in het noord-oosten van de provincie Alicante, aan de kust tussen Denia en Benidorm. Het gebied ligt lager en heeft een mild klimaat onder invloed van de zee met zachte winters, een lang, warm voorjaar met meer regen en hete zomers. Hier wordt vooral Moscatel de Alejandria geteeld. Naast de klassieke zoete wijnen versterkt tot 15% alcohol, produceert men ook droge en mousserende wijnen.

El Comtet ligt tussen de twee voorgaande gebieden in, ten noorden van Rio Vinalopó en ten westen van La Marina, tegen de bergen van Serra de Mariola. Door de hoge ligging op 1500 meter zijn de zomers koeler met meer regen en de winters zijn strenger. Er worden verschillende druivensoorten geteeld, zoals chardonnay, viognier, cabernet franc, cabernet sauvignon en pinot noir.

Zoete tradities

Traditionele wijnen van Alicante zijn de vino de licor, een versterkte, zoete wijn van Moscatel die vooral in La Marina worden gemaakt; en de vino de doble pasta, een rode wijn van Monastrell of Bobal, waarbij tijdens de fermentatie gemalen druiven worden toegevoegd, zodat de hoeveelheid druivenpulp in de most wordt verdubbeld voor een nog vollere, krachtiger wijn. Een voorbeeld is de Dominio de Torreviñas van de coöperatie Vinos de Algueña.

Fondillón is nog een bijzondere wijn uit Alicante. Het is een niet-versterkte wijn gemaakt van superrijpe Monastrell-druiven die soms in de zon worden gedroogd. De wijn wordt vervolgens minimaal tien jaar gerijpt, meestal in een solera (zoals sherry). Sommige solera’s gaan terug tot de jaren zestig van de vorige eeuw, zoals de Fondillion 1968 Azorín van Bodegas Monóvar, die €850,- per fles opbrengt. Hoewel de wijn vrij zoet en geoxideerd is met een nootachtige smaak, behouden de wijnen doorgaans die beruchte Monastrell-structuur tot ver in de ouderdom. De geschiedenis van Fondillón gaat enkele honderden jaren terug en wordt al sinds de 15e eeuw in geschriften geroemd. Shakespeare verwees ernaar en er wordt gezegd dat Lodewijk XIV er een liefhebber van was.

Eeuwenlang samenwerken

Van oudsher spelen coöperaties een voorname rol in de landbouw van Alicante. Meestal produceren ze olijfolie en amandelen, runnen ze benzinestations, beheren ze wijngaarden en produceren ze wijn in bulk en flessen.

Sommige telers hebben de coöperatie verlaten om zelfstandig wijnmaker te worden. De overgebleven coöperaties worden professioneler en trekken gekwalificeerde wijnmakers aan. Een voorbeeld is Bocopa, die in 1987 is ontstaan uit het samengaan van een aantal kleinere coöperaties. Men stopte met de bulkverkoop van wijn en ging zelf bottelen. In 1999 bouwde de coöperatie een nieuwe, moderne wijnmakerij aan de A31 nabij Petrer. Tegenwoordig heeft de coöperatie Bocopa 300 leden (druiventelers) zowel in Rio Vinalopó als in La Marina.

Bocopa produceert 4,5 miljoen flessen per jaar onder verschillende labels. Hun bestverkochte wijn is Marina Alta (€4.95), een droge wijn van Moscatel de Alejandría. Marina Espumante is er in vele soorten. De Alcanta Blanco vond ik interessant, omdat die gemaakt is van de inheems Merseguara en Macabeo druiven. Laudum is het premium label van Bocopa; naast rood, wit en rosé is er zoete Moscatel, zoete Monastrell en Fondillón.

De topwijn is Laudum XII Plus (€13), 100% Monastrell, met de hand geselecteerd druiven van meer dan 40 jaar oude wijnstokken in Rio Vinalopó en twaalf maanden rijping op nieuwe, Frans eikenhouten vaten en daarna twaalf maanden in de fles.

Enrique & Pepe Mendoza

Enrique Mendoza was een druiventeler, die in de 70’er jaren zelf (vooral witte) wijn begon te maken in zijn geboortestad Alfas del Pi in La Marina. Deze wijn was voor de lokale consumptie of voor de verkoop in bulk.

In 1989 kocht Enrique de finca Chaconero in Villena (Rio Vinalopó) met een wijngaard van veertigjaar oude Monstrell wijnstokken. Daarnaast plantte hij internationale druivensoorten zoals Cabernet Sauvignon, Merlot, Pinot Noir, en Petit Verdot. En hij begon zelf te bottelen.

Enrique’s zoon Pepe Mendoza groeide op tussen de wijnstokken en studeerde oenologie aan de Feliz Jiménez School voor Wijnbouw en Enologie in Requena-Valencia. Hij voltooide zijn studie in 1990 en werd de wijnmaker in het familiebedrijf. Pepe deed verschillende internationale stages in Malborough Valley, Nieuw-Zeeland; in Mendoza in Argentinië; in Toscane en Bordeaux. “In de Nieuwe Wereld heb ik de techniek geleerd, en in Europa het respect voor het terroir. We werken aan beide aspecten, ecologisch en agrotechnologie”, zegt Pepe. Inmiddels heeft de familie 80 ha. wijngaarden, goed voor 350.000 flessen per jaar.

Smaakvol

La Tremenda (€6) is er in wit (Merseguera/ Sauvignon Blanc) en rood (Monastrell). De elegante tinto Santa Rosa (€23) (Monastrell/ Cabernet Sauvignon/Merlot/Syrah) is vernoemd naar Enrique’s moeder Doña Rosa Cortes. De top wijn, El Estrecho (€23) is 100% Monastrell van een oude, zanderige wijngaard in Estrecho de Pipa, vlakbij Villena. Het is een elegante, minerale wijn met aroma’s van donker fruit, rozijnen en vijgen.

In 2015, na 25 jaar in het familiebedrijf, begon Pepe zijn solo-project, Casa Agricola in Lliber (El Comtet). Casa Agricola heeft 12ha. biologisch geteelde wijngaarden met Giró en Moscatel Romano wijnstokken die tussen 1920 en 1970 werden geplant. Pepe wil wijnen maken van inheemse druivensoorten “Zeer zuiver, oprecht, zonder make-up”, zegt hij.

Pureza (€18) is een witte wijn met een geweldig karakter, kracht en ziel. De wijn is mineraal met fantastische aroma’s van sinaasappelschil en rozenblaadjes. Gemaakt volgens een eeuwenoude traditie in tinajas (amforen), waarbij de most met de schillen inweekt. Pepe vertelt: “In onze streek staan ze bekend als Brisados of Brisats, maar zijn tegenwoordig bekend als Amber- of Orange Wines”.

Giro de Abargues (€ 26,50) is een rode wijn van een wijngaard in Pla de LLiber in La Marina Alta met ijzerhoudende zand-kleigronden. “De zee helpt om subtiliteit en elegantie te verkrijgen, omdat het de stress van de planten verzacht”, zegt Pepe. “Fierroca is onze eerste Grand Cru”, gaat hij verder, “die wijngaard, die plek met die oriëntatie die hem uniek en onherhaalbaar maakt. De wijn dankt zijn naam aan het karakter van onze bodem, beladen met ijzer en gesteente”.

Nog meer wijnen van de Costa Blanca

Uit Rio Vinalopó:

Tarima Hill van Bodegas Volver is een rode wijn, 100% Monastrell, die een explosie van zwart fruit, kruidige tonen en zijdezachte tannines biedt.

Serrata van Francisco Gomez is een rode wijn van Petit Verdot, Merlot en Syrah met rijp zwart fruit, toast en aardse tonen, veel concentratie en rijpe tannines.

Uit La Marina:

Mount Diva van Bodegas Gutiérrez de la Vega is een droge en aromatische Moscatel met florale en citrusachtige tonen, perfect als aperitief. Maar Gutiérrez is gespecialiseerd in de zoete Moscatel wijnen: La Diva, Casta Diva Cosecha Real en Casate Diva Essencia.

Ik emigreer en neem mee: mezelf

Dan woon je eindelijk in Spanje: een nieuwe omgeving, heerlijk klimaat, andere mensen, lekker eten. Kortom, een heel ander leven. Maar na verloop van tijd, als het nieuwe ervan af is, is je leven in Spanje dan echt wat je ervan had verwacht? Of knagen er nog dingen die je uit je oude en/of Nederlandse leven hebt meegenomen?

“Veel mensen struggelen met onopgeloste issues, belemmerende overtuigingen, beknellende verwachtingen of gaan gebukt onder steeds toenemende maatschappelijke druk. En vaak zijn ze zich er niet bewust van”, vertelt Cas Verholt, coach persoonlijke transformatie en oprichter van Unhack Yourself.

De meeste mensen hebben zo hun manieren ontwikkeld om er mee te dealen: gewoon doorgaan, wegkijken, wegstoppen, afleiding en verleiding zoeken. Aan de buitenkant lijkt dan alles op rolletjes te lopen, maar van binnen is er onrust, angst of gebrek aan zingeving. Cas komt in zijn praktijk regelmatig mensen tegen die ‘comfortabel ongelukkig’ hun leven hier aan de costa’s leiden. En dat is zonde, want het leven kan zo veel mooier zijn!

De reis naar binnen

Cas woont zelf inmiddels meer dan een jaar, samen met zijn partner Vera van der Laan, in Spanje. Ze voelen zich al behoorlijk thuis in Ojén, maar de Spaanse wittebroodsweken zijn wel voorbij. En dan sta je voor de uitdaging ‘hoe ziet mijn mooiste leven hier in Spanje er werkelijk uit’?

Voor het vormgeven en manifesteren van een nieuw leven in Spanje dat echt bij je past, word je uitgenodigd om naar binnen in jezelf te gaan.

Daar liggen de antwoorden verscholen op vragen als:

• Wie ben ik werkelijk, los van verwachtingen, status en andere identificaties?

• Wat wil ik echt in mijn nieuwe leven?

• Wat past wel en niet meer bij wie ik werkelijk ben?

• Wat weerhoudt mij van mijn mooiste leven te leven?

• Durf ik te breken met gewoontes die mij niet meer dienen?

• Durf ik echt open te staan voor het nieuwe of het onbekende?

Cas heeft een methode ontwikkelt die de reis naar binnen in jezelf faciliteert. Deze methode, Unhack Yourself, is gebaseerd op meer dan 25 jaar onderzoek en ontwikkeling door metafysicus en filosoof Chris Juta naar hoe ons bewustzijn werkt en hoe we van binnenuit onze realiteit kunnen veranderen.

“Het nieuwe is dat je bewustzijn en spiritualiteit als het ware kunt meten. Er zit een logica achter en wij gebruiken een representatie ervan”. Aan de hand van vragenlijsten kijk je naar je huidige leven en observeer je wie je bent geworden.

Unhack Yourself geeft een interactief overzicht en inzicht in wat je heeft gevormd en wat je belemmert om je mooiste leven te leven. Tegelijkertijd geeft het systeem inzicht in wie je kunt zijn als je compleet vrij bent en je ware potentieel leeft.

Over rupsen en vlinders

Om het idee wat tastbaarder te maken maakt Cas gebruik van de beeldspraak van de rups en de vlinder. “De rups is wie je bent met al je conditioneringen en mechanismes. Vaak ben je van je rupsenbestaan niet eens bewust en draait alles ervan op de automatische piloot. Je bent gewoon aan het (over)leven en je weet eigenlijk niet waarom je doet wat je doet. Tegelijkertijd bestaat ook degene in jou die geheel vrij is: de vlinder in jou, degene die je in de kern bent, die je kracht geeft, die liefheeft, die geluk ervaart. De geconditioneerde ‘rups’ en de vrije ‘vlinder’ bestaan naast elkaar. De vraag is welke van moment op moment meer van betekenis is. Je bent ook degene die bewust tussen deze twee kan kiezen”.

Cas en de andere coaches van Unhack Yourself helpen mensen die fundamentele keuzes te maken en te integreren in hun leven.

Eén-op-één coachingsessies

De coaches van Unhack Yourself begeleiden individuen in hun proces van zelfbewustwording. “Daar waar gewenst, word je geholpen door blokkades en belemmerende overtuigingen heen te gaan. De coach staat naast je, maar je doet het zelf! Uiteindelijk levert het proces van jezelf 'unhacken' heldere en diepgaande inzichten en transformaties op”, aldus Cas.

Als voormalig businessmentor begeleidt Cas ook individuele ondernemers in hun persoonlijke groei. “Vaak zie je dat wanneer je onderliggende persoonlijke belemmeringen aanpakt, je effectiever, communicatiever en authentieker in je zakelijk leven wordt”.

Lezers van ESpecial krijgen 20% korting* op de prijs voor de één-op-één coachingsessies inclusief het 3 maanden abonnement op het Unhack Yourself platform. De sessies kunnen online of op locatie zijn (omgeving Malaga - Marbella - Estepona).

*aanbod geldig tot 1 maart 2025

www.unhackyourself.com

Unhack Experience

Jezelf ‘unhacken’ kan tevens in groepsverband plaatsvinden, waar je met 6 tot 8 gelijkgestemden onder begeleiding van bijzondere professionals aan je persoonlijke metamorfoseproces van ‘rups’ naar ‘vlinder’ werkt. In het voorjaar van 2025 start een nieuwe 6-daagse Unhack Experience in Gaucin.

Een aangepaste Unhack Experience van 2 a 3 dagen is er voor bedrijven, die de samenwerking binnen hun teams naar een hoger plan willen tillen en het ware collectieve potentieel van hun bedrijf willen ontgrendelen.

Cas sluit af met “het mooie is dat je altijd de mogelijkheid hebt om jezelf te gaan ‘unhacken’ en je ware potentieel te gaan leven, of je nu aan het begin van je leven staat of er middenin zit. Ik gun iedereen de beste versie van zichzelf te worden”.

Monique Ruesink Alicante Expert www.alicantelikealocal.com

Rouw onder de zon

“Wat moet ik dadelijk eigenlijk tegen de familie zeggen? Ik heb dat tijdens mijn studie natuurlijk niet geleerd!” Ik kijk mijn Spaanse buurvrouw vragend aan terwijl we richting het crematorium van Alicante rijden. “Nou, gewoon dat het je spijt en dat je hen veel sterkte wenst.” We zijn onderweg naar de uitvaart van onze gezamenlijke buurman, die na een lang ziekbed is overleden. Het bericht dat hij was gestorven kwam nog geen 24 uur geleden.

Het zweet loopt inmiddels over mijn rug. Niet alleen door de brandende namiddagzon, maar vooral door deze totaal nieuwe ervaring, waar niemand op zit te wachten, maar waar je niet onderuit komt. Na bijna twintig jaar in Spanje is dit gelukkig pas de eerste uitvaart voor mij.

Bij binnenkomst in het crematorium is het niet lastig om de juiste zaal te vinden, we lopen rechtstreeks op het harde gekakel af. Het lijkt even of we onderweg zijn naar een gezellig feest. Het geluid weerkaatst aan alle kanten in de stenen ruimte. Ik loop achter mijn buren aan, onderweg naar het kamertje waar de familie tientallen handen schudt. De kersverse weduwe valt huilend in mijn armen. En ter plekke vergeet ik wat ik nou ook alweer moest maar ik geloof dat woorden even overbodig zijn.

Even later begint de dienst volgens goede Spaanse katholieke traditie. De oude pastoor mompelt in de microfoon, ik probeer me te concentreren om mee te krijgen waar mijn buurman nou ooit een oorkonde voor heeft gekregen, maar word afgeleid door een mobieltje dat rechts van mij afgaat. En even later links... En niemand lijkt hiervan op te kijken.

Ondertussen kijk ik voorzichtig om mij heen en zie dat ik de enige ben die in een net zwart jurkje naar de uitvaart is gekomen. Om mij heen zie ik sandalen, korte broeken en bloesjes met vrolijke Hawaï print. Informele kleding dus, misschien wel logisch in een tijd waarin het overlijden en het tijdstip van de dienst via WhatsApp wordt gecommuniceerd. In Spanje is het wettelijk verplicht dat de uitvaart binnen 24 tot uiterlijk 48 uur plaatsvindt, hoewel er uitzonderingen aangevraagd kunnen worden. Een begrafenis is een onderbreking van je dagelijkse bezigheden, gedoe met omkleden hoort daar niet meer bij.

De kist wordt na een klein uurtje de zaal uit gereden. Tussen het gesnik door begint de familie plantjes uit te delen aan de vrouwelijke gasten. Geen koffie, geen Spaanse bizcocho. De deuren gaan open en het Spaanse geklets begint weer op vol volume terwijl mensen afscheid van elkaar nemen en weer naar hun dagelijkse leven teruggaan.

Een uurtje later hoor ik de buurvrouw de straat in rijden. In 24 uur is haar leven veranderd en is alles al achter de rug. Voor haar was er geen shopstress omdat er nog een nieuwe outfit geregeld moet worden. Geen adressen die verzameld moeten worden om vooral niet een uitnodiging te verzenden aan die ene verre tante. Geen urenlange slideshow met foto’s van de overledene, die last minute nog gemaakt moet worden. Geen boeken met voorbeelden van rouwkaarten waar een passend gedicht en passende woorden uit moeten worden gezocht. Binnen 24 uur is onze buurvrouw weer thuis. In deze 24 uur is alles veranderd, maar het is de stilte die volgt.

Georganiseerd groen

Geen zin in woeste wandelingen maar toch even wat frisse lucht opsnuiven? De meeste dorpen en steden hebben mooie parken, ideaal voor een wandeling, potje badminton of een picknick. Ze zijn bovendien ook lekker dichtbij dus op een zonnige zondag ben je er zo!

Málaga: La Concepción

Na een drukke werkweek of een heftig weekend, is de zondag een perfecte dag om er met familie of vrienden voor een paar uurtjes op uit te gaan. Frisse lucht, de natuur in. En natuurlijk gevolgd door een uitgebreide Spaanse lunch in een aangename venta in de buurt of een heerlijk zelfgemaakt broodje op een bankje.

Aan de noordzijde van Málaga, tegen de Montes de Málaga aan, ligt de historisch-botanische tuinen van Málaga. Makkelijk bereikbaar vanaf de snelweg richting Antequera. Doordat de tuinen wat hoger gelegen zijn heb je op verschillende punten uitzicht op de stad en de kust.

Tekst & foto’s: Helga van der Zon

Het park is in 1859 aangelegd door de markiezen

Loring: Jorge Loring Oyarzábal en Amalia

Heredia Livermore. Beiden waren de kinderen van invloedrijke ondernemers die naar Málaga waren gekomen om hun fortuin te zoeken. Tijdens hun huwelijksreis waren ze bij diverse paleizen in Europa geweest en wilden ook een ‘koninklijke’ tuin in Málaga. Bij de aanleg werden een aantal aan de rivier Guadalmansa gelegen finca’s, met citrus-en olijfbomen, samengevoegd.

Publiek bezit

De tuin was vanaf de aanleg vooral bekend vanwege het bezit van een interessante collectie van archeologische vondsten. In 1911 werden de tuinen verkocht en de nieuwe eigenaren breidden ze nog verder uit. Uiteindelijk hebben erfgenamen de tuinen laten verwaarlozen en in 1990 werden ze voor 3,6 miljoen euro door de gemeente Málaga gekocht om het voortbestaan van deze historische tuin te waarborgen. In 1994 werd de botanische tuin weer opengesteld voor publiek.

Overvloed aan planten

De tuin bestaat uit verschillende delen, met meer dan 25.000 planten vanuit de hele wereld die door het milde klimaat goed gedijen. In het hart van de tuin bevindt zich de historische tuin, met meer dan 3000, vooral subtropische, soorten. Enorme bomen, een bijzondere collectie oude palmen, watervallen, stroompjes, fonteinen, kassen en historische gebouwen, vaak met tijdelijke expositie.

Korte wandelingetjes

Rondom de historische tuin bevindt zich de Botanische tuin met o.a. een ‘rond de wereld in 80 bomen- route’, een bamboebos, de enorme ijzeren pergola met blauwe regen (prachtig in het voorjaar!), een gedeelte met “Malagueña” wijnranken, een cactustuin en natuurlijk een speciaal Spaans gedeelte met vooral olijfbomen. Heel leuk om gewoon eens lekker doorheen te struinen. En er staat dankzij Málaga’s lenteachtige temperaturen altijd wel wat in bloei. Er is een klein paviljoen voor een drankje en hapje. Maar voor een uitgebreide lunch is de oude stad een betere optie of neem zelf een uitgebreide picknick mee!!

Openingstijden

Dinsdag tot en met zondag vanaf 9.30 uur tot 17.30 uur en van 1april tot 30 september tot 20.30 uur. Entree: € 5,20 p.p. en € 3,10 p.p. gereduceerd tarief (kinderen, gepensioneerden, studenten). Op zondag van 1/10 tot 31/10 gratis van 14.00 – 17.30 uur. Ook kun je tegen een meerprijs een begeleide tour maken. Honden aan de lijn zijn toegestaan.

In december is de tuin, tegelijk met de kerstverlichting in de stad, prachtig verlicht en is er een lichtshow (gesloten op 25/12 en 1/1).

https://laconcepcion.malaga.eu

Alicante: La Marjal

Wandelen in een gebied met veel bomen en groene planten is ontspannend. Er zijn tegenwoordig zelfs coaches die je meenemen voor een ‘bosbad’. Je kunt natuurlijk ook gewoon zelf het groen opzoeken, de traditionele zondagse wandeling weer invoeren. Geen zin in lange wandelingen maar wil je wel even wat groen opsnuiven? Het Parque

La Marjal in Alicante is een prima plek voor allerlei activiteiten. Het is een bijzonder park want behalve dat het een heerlijke plek is om een rondje te wandelen, is het een nuttig park. Het is namelijk aangelegd om overvloedig regenwater op te kunnen vangen.

Tekst & foto’s: Monique Ruesink

Parque La Marjal ligt in een gebied dat vroeger moeras was, ten noorden van het centrum van Alicante. in de wijk Playa San Juan en bevindt zich in de buurt van de stranden. Het park is goed bereikbaar vanuit het stadscentrum, zowel met de auto als met het openbaar vervoer, zoals tramlijn 3 vanuit Alicante centrum of El Campello.

Nuttig park

Parque La Marjal is officieel geopend in 2010 en is niet alleen een uniek park in Alicante; maar in heel Spanje. Het is één van de eerste parken in Spanje dat fungeert als een wateropvangen beheerssysteem om overstromingen te voorkomen. Als je in Spanje woont ben je vast bekend met de ‘gota fría’, zeer zware regenval die vooral in het vroege najaar voorkomt vanwege het verschil tussen de temperatuur van het zeewater en het land. Een fenomeen waarvan verwacht wordt dat dit door de klimaatverandering steeds vaker zal optreden. Wanneer dit gebeurt, kan er in het park tot 45.000 m³ water worden opgeslagen!

Met de komst van dit park is het vrijwel onmogelijk dat er in de buurt van Playa San Juan tijdens zware regenval nog auto’s door de straten drijven. Bovendien wordt het opgevangen water voor een groot gedeelte hergebruikt. Het wordt gezuiverd en gebruikt voor irrigatie van groene zones in de stad Alicante. Inmiddels zijn er ook dergelijke ‘overstromingsparken’ in Valencia en Zaragoza.

Paradijs voor vogelliefhebbers

Over alle details en dus ook over de vegetatie is nagedacht. Alle plantensoorten die zich in het park bevinden, kunnen zonder problemen 48 uur onder water staan. Inmiddels zijn er ook allerlei verschillende dieren te vinden, zoals de beschermde ijsvogel. De kunstmatig aangelegde vijver trekt daarnaast bijzondere watervogels aan, maar ook eendjes, die in de lente met hun kroost luid kwakend rondzwemmen, kikkers en mooie libelles.

Van park naar park

Het water in het park stroomt rond door middel van een waterval, diverse stroomversnellingen en de vijver. Naast deze waterval ligt een brug, die toegang geeft tot het naastgelegen park, dat officieel Parque Pau 5 heet. Maar bij de lokale bevolking staat het ook bekend als het hondenpark. Ook dit park is zeker de moeite waard te bezoeken, maar houd er dus rekening mee dat honden hier loslopen. Wist je dat hier zelfs een monument met allemaal gekleurde linten te vinden is, waar hondeneigenaren hun trouwe viervoeters die er niet meer zijn, kunnen herdenken?

In beide parken worden dagelijks activiteiten georganiseerd, zoals yoga, tai chi en crossfit in de open lucht. Daarnaast is het Parque Marjal een échte zondagsbestemming voor veel gezinnen. In Playa San Juan zijn veel appartementen te vinden en dan is deze groenzone een fijne plek om te spelen, over het water te turen of in de zomer verkoeling te zoeken in de schaduw van één van de bomen.

Complete ochtend uit

Wanneer je flink doorwandelt, ben je binnen tien minuten alweer uit dit mooie park, maar het is desondanks zeker een bezoek waard. Doe daarom net als de Spanjaarden en maak van het bezoek aan dit park een complete ochtend uit, inclusief brunch, zoals wij dat vanuit Nederland kennen. Warme croissants, gebakken eieren, vers fruit en goede koffie.

Begin de ochtend bijvoorbeeld eerst bij restaurant Petimetre in Playa San Juan. Hier kun je ook gratis je auto parkeren in de naastgelegen parkeergarage. In dit restaurant is er opvang voor de kinderen, terwijl jullie lekker van jullie brunch genieten op het Spaanse terras! Vergeet niet van tevoren te reserveren. Ben je wel op zoek naar een Spaans ontbijt, maar geen uitgebreide brunch? Ga dan naar het plein ´Logozo, gelegen naast Petimetre. Hier zit ´Simone´ een restaurant waar locals ´s ochtends graag de dag starten met een koffie en een tostada.

Vanaf de restaurants is het drie minuten lopen naar de grote rotonde, waar de ingang is van het Parque Marjal. Het wandelpad is aangelegd met kleine steentjes. Rolschaatsen kun je dus thuislaten. Maar een klein loopfietsje is leuk om mee te nemen, net zoals een volleybal of badmintonsetje!

En neem je liever je eigen brunch mee? Dan is dit park een perfect park om je kleedje uit te vouwen! Let op: honden zijn hier niet toegestaan. Je kunt je viervoeter meenemen naar het eerdergenoemde Parque Pau 5.

Het park La Marjal is bekroond met de Alhambraprijs voor het beste project van 2015 door de Spaanse Vereniging van Openbare Parken en Tuinen. Het is elke dag te bezoeken tussen 09:00 uur ’s ochtends en 21:00 uur aan de Avenida Oviedo nummer 12 in Playa San Juan.

Picknick bij zonsondergang?

Vergeet je muggenspray niet!

Familie Tieleman

NEDERLANDSTALIGE HULPVERLENERS COSTA BLANCA

HUISARTSEN

Albir/Alfas del Pi

Euroclinica Albir - Ingrid Wijnen - 966 865 103

Benidorm

Hilde Buyse - 620 234 634

Benidorm

Euroclinica Rincón - Judith van Bergen - 966 830 849

Benissa

Clinica Benissa - Max Meertens - 96 733 157

Calpe

Coen de Waegenaere - 965 831 336

Javea

Clinica La Lluca - Gawein Remmersdaal - 865 992 563

Moraira

Guido Kampman - 966 491 259

CARDIOLOGIE

Benidorm

HCB - Laura van Lochem - 965 583 850

Cala de Finestrat

IMED - Jeroen Braat - 966 878 787

FYSIOTHERAPIE / OSTEOPATIE / MASSAGE

Altea/Calpe

Profysio & Health Centre: www.profysio.es

Calpe

Anne den Ouden - 637 715 308

GYNEACOLOGIE

Altea

Dr. Campagne - 96 688 0591

Benidorm

IMED - Marion Vlemminx - 966 878 787

ORTHOPEDISCH CHIRURG

Cala Finestrat

IMED - Eric Campagnard - 966 878 787

Benidorm

HBC - Ibo van der Haven - 965 853 850

TANDARTSEN

Altea

Via Clinica Dental - 966 115 424

Moraira

Orange Dental - 966 495 006

TROMBOSEDIENST

Benidorm

Euroclinica Rincón - 966 830 849

THUISZORG

Benidorm

Euroclinica Rincón - 608 218 -626

PSYCHOLOOG

Altea/Calpe

Stella Zerbo - 865 517 541

Voor correcties of toevoegingen: stuur een e-mail naar info@especial-life.com

NEDERLANDSTALIGE HULPVERLENERS COSTA DEL SOL

HUISARTSEN

Alhaurin el Grande

Medical Centre Alhaurin - Ch. M van Meer 952 597 230

El Morche

Mar y Salud - Bernadette Veeger - 952 532 065

Fuengirola

Medisch Centrum PG - Henri Guemal - 952 461 992

Nerja

Medical Clinic Nerja - Rik Heyman - 952 526 775

Nueva Andalucía

Centro Medico Romano - Carlos Azcona 952 810 154

Torremolinos

J.O. Landman - 952 388 872

Frank Buster - 952 380 279

TANDARTSEN

Marbella

Clinica Dental Soriano - Leonard Pelzer 951 317 021

Mijas

Clinica Monte Blanco, Hans Kools - 952 475 972

Nueva Andalucia

Dental Arts - Jose Luis Morena Miranda 952 817 110

Torremolinos

Clinica Montemar - Snezana Kools 661 470 111

FYSIOTHERAPIE / OSTEOPATIE / MASSAGE

Op locatie omgeving Guadalhorce

Markus Link Fasciatherapie & massage- 684 123 107

Benalmadena

Body Center - Mireille Rinchard - 607 153 025

Sitio de Calahonda / Mijas

Marielle de Bruin / Melushka Quandus - 670 663 910

Stanley Groot - 629529447

Marbella

Centro de Fisioterapia Roda

Robina vd Berge - 639 926 228

Patrick Vervaeke - 691 320 710

Nerja

Fisioterapie Holandesa - Rutger - 952 526 881

KRAAMZORG

Costa del Sol

Esther de Vries - +34 677 362 317 / +31 634893247

ORTHOPEDEN

Nerja

Ortopedia Chatelin - 685 773 857

Marbella / Estepona

Joris van der Lugt (tevens traumatoloog) - 603115125

UROLOOG

Marbella / Pizarra

Urologie Marbella - Wim de Bruyn - 619 992 369

THUISZORG

Algarrobo Costa

Miranda van Poortvliet van Tiel - 618 552 919

Benalmadena

Anneke Verhoeff - 619 287 481

Fuengirola

Bep van de Bremer - 687 487 291

El Morche

Mar y Salud - Jolanda de Kuijer - 676 991 443

PSYCHISCHE HULPVERLENING

Marbella

Marlies van Boxtel - +31 627 320 264

Lisette Scheenstra - +31 653 804 362

Mijas/Fuengirola

Clinica Monte Blanco Maryna Khorolska - 657 198 928

Nerja/Málaga

Gerlinda Smit - 669 579 996

Alhaurin el Grande

Psychotherapiepraktijk Irma Kanters - +31 613563860

Ojén/Marbella

Vera van der Laan - +31657046046

PODOLOOG / PEDICURE

Torremolinos

Desiré González Bossaers- 951 339 219

DIERENARTSEN

Estepona

Pointer Clinic - Nazli Kreft - 952 804 165

Tamara Veterinary clinic - Marcel Vet - 952 795 049

Nueva Andalucía

Pointer Marbella - André Evers - 952 906 626

DIETIST

Casarabonela

Gerry van den Brekel - +31 6 222 22 559

IJSKOUD LEKKERDER

Stel je eens een Spaanse zomerdag voor zonder koeling of koelkast. Geen ijsblokje in je drankje en verlepte blaadjes sla met warme tomaten op je bord. Het is nog niet eens zo heel lang geleden dat de koelkast en diepvries werden uitgevonden. Tot dan was het normaal om voedsel te conserveren met zout of rook. Maar de mens heeft altijd wel in de gaten gehad dat je met kou levensmiddelen langer kon bewaren. In de berggebieden in heel Spanje werden in de winters dan ook natuurlijke vrieskasten gebouwd. Sneeuw en ijs werd in grotten bewaard zodat men gedurende het hele jaar koeling kon hebben.

Tekst: Susanne Verboon. Foto’s: Diego Sánchez, Stock

Wie had ooit kunnen denken dat in het achterland van Málaga, in de bergrijke gebieden, een heuse ijshandel bestond? Dat zo’n drie en een halve eeuw geleden rijke inwoners van Málaga ook voor het eerst genoten van een gekoeld drankje? Het is het bijna vergeten verhaal; de geschiedenis van de sneeuw uit de bergen. Een boeiende geschiedenis over gezondheid, voedsel en handel die een grote impact had op de lokale cultuur en economie.

Graafwerk

We gaan op bezoek bij Diego Javier Sanchez, historicus en onderzoeker. Het geboortedorp van Diego, Monda, ligt aan de rand van het natuurgebied de Sierra de las Nieves, één van de vele gebieden in Spanje waar sneeuw werd opgeslagen. Toen hij tijdens zijn onderzoeken op de sneeuwhandel stuitte besloot hij zich hier meer in te verdiepen. Hij dook in de archieven uit Málaga, Sevilla, Granada, Cádiz, Gibraltar, Ceuta en Toledo en vond daar een schat aan informatie, waaronder een document uit het archief van de Koninklijke Kanselarij van Granada met de naam van de eerste sneeuwondernemer in Málaga. Bovendien was hij nog nét op tijd om de laatste nog levende arbeiders uit de ijshandel te spreken.

Tachtigjarige oorlog als inspiratie

Als Diego hoort dat we uit Nederland komen begint hij enthousiast te vertellen: ‘In 1565 was er een majoor luitenant uit Ronda, Gregorio de Santisteban, die tijdens de Tachtigjarige oorlog moest gaan vechten aan het front bij Vlaanderen. Hij kwam, geïnspireerd door wat hij gezien had in de Lage Landen, terug met grootste plannen. Aan de toenmalige koning Felipe II vroeg hij of hij ook de sneeuw van de bergen rondom Ronda mocht gaan verhandelen. Hij kreeg toestemming en zo ontstond de eerste sneeuwhandel in de omgeving van Ronda. Vrij snel daarna verspreidde deze handel zich ook naar de andere berggebieden.

Kleine ijstijd

Om het succes van de sneeuw- en ijshandel in Málaga te begrijpen, eerst even historische en klimatologische context. Er waren in de zestiende eeuw al enkele gezondheidsvoordelen van ijs en zelfs enkele culinaire toepassingen bekend, de Romeinen en Moren maakten er ook al gebruik van. Maar het gebruik van ijs was nog niet heel normaal. Ondertussen sneeuwde het in die tijd steeds vaker en langer, de bergen in de binnenlanden hadden maandenlange koude winters. Dit kwam door de zogenaamde Kleine IJstijd, die ongeveer tussen de veertiende en het einde van de negentiende eeuw plaatsvond.

Diego legt uit dat daarom de eerste en oudste putten die zijn gevonden ook veel lager in de bergen liggen. “De sneeuwgrens lag toen laag. Later moest men de putten hoger maken om optimaal gebruik te maken van de sneeuwval. Gemiddeld lag er in die tijd wel acht maanden sneeuw in de bergen. De neveras waren vaak strategisch gelegen aan de schaduwzijde van bergen om de sneeuw zoveel mogelijk te beschermen tegen de zon. Nu weten jullie ook meteen waar de naam ‘Sierra de las Nieves’ (bergen van sneeuw) vandaan komt,’ voegt hij lachend toe.

Klusje voor de hele familie

Diego vervolgt enthousiast: ‘Wanneer de sneeuw was gevallen trokken hele families de bergen in met manden om de kostbare sneeuw te verzamelen. Maar het proces ging verder dan alleen het verzamelen. Er waren technieken nodig om de sneeuw optimaal te bewaren en goed te houden.

Deze technieken waren even eenvoudig als effectief. Sneeuw werd verzameld in de winterperiode en opgeslagen in speciale ondergrondse putten, de zogenaamde “neveras”. Deze ingenieuze ronde structuren waren ontworpen om de kou vast te houden, zodat de sneeuw niet zou smelten. Zodra de zomer aanbrak en de temperaturen stegen, konden de bewoners hun voedsel in de koele omgevingen van de neveras bewaren, wat hen in staat stelde om te profiteren van vers voedsel, zelfs in de heetste maanden.’

Zonder dagloners geen ijs

We vragen hem hoe de uiteindelijke ijsblokken werden gevormd. Diego: ‘Om ijs uit de Sierra de las Nieves of andere bergen in Málaga te halen was de sneeuwput dus essentieel. Voor het hele proces waren veel werklui uit de (verre) omgeving betrokken: van het schoonmaken van de putten tot het vullen met sneeuw of het stampen ervan zodat het ijs werd. Deze laatste taak werd uitgevoerd door de zogenaamde trappers, de meest gespecialiseerde en sterke mannen.

Ze moesten hun werk goed doen, aangezien de kwaliteit en het langer conserveren van het ijs ervan afhing, verduidelijkt Sánchez. Hij vervolgt: ‘Het was vreselijk zwaar werk: de mannen moesten met hun voeten en stokken de sneeuw samenpersen zodat het ijs kon worden gevormd. Ongeveer na elke halve meter ijs werd plantaardig materiaal, meestal stro, verspreid om de verschillende ijslagen van elkaar te scheiden.

Boven: overblijfselen van diverse putten in de buurt van Yunquera Onder: tekening van put, onderaan de boomstammen, een uitlaat voor smeltwater. Lagen met plantenresten tussenin, een dak van aarde en grasmatten.

IJsput zien tijdens je wandeling?

Overal in de bergebieden in Spanje kun je voormalige ijsputten tegenkomen. We zetten er een paar voor je op een rij:

- Parque Natural Sierra de Mariola (Alicante): Cava del Buitre, Cava de la Habitación en de Cava de gran Agres. Deze laatste is een put uit de vijftiende eeuw met een doorsnede van 14,9 meter en een diepte van 12 meter. Deze put was tot 1906 in gebruik.

- Parque Natural Font Roja (Ibi-Alcoy): de putten Pou del Canyo, Cava Simarro en Pou del Nouer liggen op de wandelroute PR-127 die ook bekend staat als de Camí dels Geladors (ijshandelaarspad).

- Sierra Nevada (Granada): In de Sierra Nevada kun je de route die de muilezels aflegden lopen vanaf Huétor de la Vega tot aan de top La Valeta, een behoorlijke klim van ruim 10 uur. Zie wikiloc Camino de los Neveros.

- Sierra de las Nieves (Málaga): verschillende wandelroutes met in de buurt van Yunquera, Ronda en El Burgo de resten van sneeuwputten. www.sierranieves.com

De dagloners bleven tijdens het vullen van de ijsput in de buurt en sliepen in kleine zelfgemaakte hutten waar ze zich nog net aan een klein vuur of olielampje konden verwarmen. Ze leden honger en hadden vaak last van bevroren ledematen. Deze mannen werden slechter betaald dan de diensten van de muilezel en leefden onder erbarmelijke omstandigheden. In die tijd werd in de regio de eerste aguardiente (sterke alcoholische drank van druiven pulp) gestookt en dat hielp de mannen tenminste om een beetje ‘warm’ van binnen te blijven.’

Goed georganiseerd transport

De ijsblokken gingen per muilezel naar veel steden en dorpen in de regio, waaronder Sevilla en Cádiz, Jerez de la Frontera, Écija, Gibraltar of zelfs Ceuta. Hierbij gold dat: hoe verder de bestemming, hoe meer verlies er zou zijn van ijs en hoe waardevoller het product werd.

Het transport was dan ook een hele operatie. Na zonsondergang ging de muilezelkaravaan op pad, er was geen tijd voor pauze. De blokken ijs werden goed geïsoleerd en verpakt met onder andere esparto (helmgras) en stro, zodat er zo min mogelijk verlies zou zijn. Er werd tijdens de reis op strategische punten gestopt en gewisseld voor nieuwe muilezels. Een van de meest opvallende gegevens die Diego vond in het gemeentelijke historische archief van Sevilla is het dagelijkse ijstransport naar Sevilla met zo’n tachtig muilezels.

Slimme handelaren

De stad Málaga had de handel zelf vanaf het begin in handen en betaalde kooplieden om het ijs verder te verhandelen. Ook de stad Ronda kreeg na verloop van tijd alle rechten in handen om de verkoop van ijs te reguleren. Toen het Koningshuis lucht kreeg van deze lucratieve handel wilden ze een graantje meepikken en voerde flinke belastingen op de ijshandel in. Waarop de handelaren steeds slimmer werden in hun trucjes om de hoeveelheid ijsblokken op papier zo laag mogelijk te houden.

Kou voor iedereen

De strategische ligging van Málaga als havenstad speelde een cruciale rol in deze handel. Bevroren goederen, zoals vis en vlees, werden niet alleen verkocht op lokale markten, maar ook geëxporteerd naar andere delen van Spanje en daarbuiten en de inwoners waren maar wat trots op hun bevroren handelswaren.

In de stad zelf werd veel van het ijs verdeeld in kleine putten op diverse locaties om voedsel vers of gekoeld te houden. Vandaaruit ging het naar de ziekenhuizen, ijswinkels of rechtstreeks naar de gezinnen. Het eerste gebruik dat Diego in de archieven tegenkwam was de medische toepassing. Het ijs diende om zwellingen en pijn te verminderen of koorts en infecties te bestrijden.

Naarmate men meer op de hygiëne ging letten en er meer kennis kwam over ziektes en de bestrijding ervan, verloor het ijs de belangstelling, bovendien kwamen er meer medicijnen in gebruik. In de tussentijd kwamen er andere toepassingen specifiek gericht op het vers houden of bevriezen van de voedingswaren.

De koelkast doet de das om

Met de komst van de industrialisatie en dus ook de elektriciteit verdwijnt de ijshandel. Maar Diego vertelt dat volgens zijn bevindingen bijvoorbeeld de sneeuwputten in Tolox tot ver in de jaren veertig gebruikt werden voor de bevoorrading van beurzen en feria’s in de omliggende steden.

Vergeten historie

‘Helaas is er geen museum- of interpretatiecentrum dat deze verloren handel, zijn geschiedenis en erfgoed toont’, vertelt Diego, licht teleurgesteld. De historicus denkt dat Ronda, Yunquera of Tolox (de grootste producenten van ijsblokken) zich niet bewust zijn van de historische en economische impact en waarde die het ijs bijna vier eeuwen heeft gehad.

‘Naast de putten die wij hebben gevonden zijn er waarschijnlijk veel meer plekken geweest waar men ijs bewaarde zoals de natuurlijke scheuren en bergspleten’, aldus Diego. Volgens de berekeningen van Diego zouden er, naast de gebouwde putten, nog zeker zo’n honderd natuurlijke sneeuw verzamelpunten zijn gebruikt in de provincie Málaga. Diego, die al verschillende boeken en artikelen heeft geschreven rond de culturele, historische en etnografische kenmerken van de Sierra de Las Nieves, hoopt binnenkort zijn boekwerk te publiceren dat deze vergeten handel beschrijft en tegelijkertijd een hommage is aan allen die ooit in deze handel hebben gewerkt.

Kees Diks, slaapspecialist www.rogerslinnerie.com www.sofasbykeesdiks.com

Busje komt zo

De deur gaat open, ´Spreekt u Nederlands meneer?´.....´Ja mevrouw, zegt u het maar´. -´Ja, oh geweldig...nou, wij willen met de bus naar Mijas. Weet u hoe laat hij komt?´ ´Ik weet het niet uit mijn hoofd mevrouw, maar ik loop even met u mee, dan kijken we op het tijdschema van lijn 121´.

Na het scannen van de QR code kan ik mevrouw laten zien dat de bus er aan komt, slechts 8 minuten voordat mevrouw en haar echtgenoot de reis naar het bergdorp kunnen beginnen. Voldaan loop ik terug naar binnen, toch altijd fijn als je weer iemand hebt kunnen helpen.

Het hebben van een bushalte pal voor de deur van onze bankenwinkel brengt ook een beetje de verplichting met zich mee om de mensen af en toe te helpen, dit komt dan ook bijna dagelijks voor. Behalve op dinsdag. Op dinsdag is het namelijk markt in Fuengirola en ik sta elke dinsdag weer versteld van het aantal Nederlanders dat dan op de bus staat te wachten. Het zijn er zoveel dat er altijd wel iemand bij is die de weg kent en alles weet over het openbaar vervoer. De dinsdag is dus een rustige dag voor mij, een dag die ik compleet aan mijn klanten kan wijden.

Zo ook afgelopen dinsdag. Rolluiken omhoog, lichten aan en dan even snel de stoep vegen.

´Doe je goed jongen´ zegt één van de oudere buswachters en steekt z´n duim naar me op. ´Ja dat zie je een Spanjaard niet doen´, zegt een ander. Ik lach vriendelijk en loop terug naar binnen.

Ik ben nét mijn mail aan het bekijken als de deur open zwaait. Een prachtige blondine duwt eerst haar koffer naar binnen en stapt vervolgens door tot aan mijn bureau. ´I have a reservation for one week´, zegt ze terwijl ze haar paspoort op mijn bureau gooit. Nederlands, denk ik naar aanleiding van haar accent. Op mijn vraag of ze uit Nederland komt krijg ik geen antwoord maar ze gaat wel gelijk over op onze taal. ´Ik heb een reservering voor een week´, zegt ze licht geiriteerd terwijl ze naar haar paspoort wijst alsof ze wil zeggen; schiet nou eens op en zorg dat de checkin afgerond wordt. Ik leg haar uit dat ze naar het hotel naast ons moet gaan. ´Nee, ik heb hier in dit hotel geboekt´, zegt ze terwijl ze naar boven wijst. Inderdaad, er liggen hotelkamers op de verdiepingen boven ons maar die behoren bij het hotel naast ons, en zo leg ik het haar uit. ´Oh, ja...ik zag allemaal banken staan en dacht dat het de hotellobby was´. ´Maakt niet uit´zeg ik, ´als je hier naar buiten loopt ga je naar rechts en bij het hotel naar binnen. Daar kun je inchecken´. Zonder verder iets te zeggen grist ze haar paspoort van mijn bureau, loopt naar buiten en gaat...linksaf. Ik wil haar nog nalopen maar dan komen er juist klanten binnen. Als ik wat later afsluit zie ik ze vanaf de overkant weer oversteken, zonder koffer maar mét een draagtasje van Friet van Piet. Die was gelukkig wel snel gevonden.

Morgen weer een dag met veel, wat zeg ik, alleen maar Nederlanders, maar voor nú: ´una caña por favor!´

VAN

QUOOKER

NU

• KOUD

• KOKENDHEET

• GEFILTERD WATER

electro-experts voor thuis

T H U IS A LLE S G O E D GEREGEL D

Judith en Eric, bekend van JE-Satelliet Systemen, brengen expertise aan huis. U kunt rekenen op vakmanschap, advies op maat, fantastische service en perfecte installatie.

TV, AUDIO, INTERNET

Wij beschikken over up-to-date kennis én apparatuur.

CCTV- & ALARM INSTALLATIES

Houd uw woning overal in het oog met alarm en camera beveiliging.

WITGOED

Alle merken snel leverbaar.

ADVIES

Advies en begeleiding tijdens de bouw over uw electro-systemen.

Volg ons op facebook voor de laatste up-dates en mooie aanbiedingen: JEsystemsSPAIN

M ij as, C osta d e l Sol • 952 591 603 • 676 888 56 5 WWW.J E -SYST E MS. NE T | INFO @J E -SYST E MS. NE T

Calle

Je staat nu midden in het leven maar er kán een moment komen dat alles verandert. En dan wil je natuurlijk wel dat jouw wensen voor de laatste momenten van je leven gerespecteerd worden.

De enige manier in Spanje om dit juridisch vast te leggen, is via het medisch testament.

Daarin geef je aan wat je wilt op het gebied van:

behandeling

medicatie

donorschap

wettelijk vertegenwoordiger

euthanasie

Hulp en vertaling bij het invullen en registreren van jouw medisch testament. www.medischtestament.com

Kruidige nachtrust

Beste slaapliefhebber,

Vraag moet resulteren in aanbod, toch?

Al geruime tijd vragen mensen ons naar ´matrasbuiltjes´

Eerlijk is eerlijk: deze vraag wordt meestal gesteld door klanten van 60 plus, en nu we zelf bij deze categorie horen voelen we ons verplicht om gehoor te geven aan deze vraag...

Een matrasbuiltje is letterlijk een soort van theezakje met natuurlijke kruiden die je onder je matras legt en dat ervoor zorgt dat de bacteriën, waaronder onder meer de bedwans, op de vlucht slaan. Tevens houdt het je matras 100% droog waardoor ongewenste geurtjes geen kans krijgen.

En niet onbelangrijk...het geeft een zeer aangenaam natuurlijk parfum in de slaapkamer.

Wie wil dit nou niet?

Heeft u in het verleden ooit (particulier e/o business to business) een BORNELLI matras bij ons gekocht?

Dan bieden wij u per matras en met terugwerkende kracht GRATIS een ´BORNELLI BUILTJE´ aan.

We zien er naar uit u weer te zien!

Kees & Roger

www.rogerslinnerie.com

Goed wonen in La Cala de Mijas

Met trots presenteert StartGroup makelaardij het fantastische nieuwbouwproject, La Cala Sunset.

We zijn exclusief makelaar voor deze prachtige appartementen vanaf waar je spectaculair uitzicht hebt op de ondergaande zon. Een ideale rustige plek om te wonen met op slechts enkele minuten rijden de gezelligheid van La Cala de Mijas, het strand en meerdere golfbanen.

Het complex bestaat uit 79 appartementen en penthouses met 2 en 3 slaapkamers. Alle appartementen beschikken over een ruim terras en privé parkeerplaats. De ruim aangelegde tuinen geven je een paradijselijk gevoel. Het gemeenschappelijke zwembad maakt het plaatje af: lekker luieren op een ligbedje met een boek of even een paar baantjes trekken voor je aan de dag begint!

Prijzen vanaf 285.000,- plus BTW

Geïnteresseerd? Neem dan snel contact met ons op voor een presentatie.

Het StartGroup team staat voor u klaar!

www.startgroup.com

De hele wereld naar Spanje!

Spanje staat op het punt een crisis uit te roepen, een huizencrisis dit keer. Deze is echt totaal anders dan die van de beginjaren van deze eeuw, toen stonden tienduizenden huizen leeg. Nu is er sprake van een tekort. Dat komt niet alleen omdat de gezinssamenstelling van de Spanjaarden zelf veranderd is en er meer kleinere woningen nodig zijn. Het land is ook zeer geliefd bij buitenlanders vanuit alle delen van de wereld. Andrew John en Brennan Street verkopen huizen aan mensen van allerlei nationaliteiten en weten wat zij in Spanje zoeken.

Tekst: Maria Kupers.

Foto’s: Maria Kupers, Stock

“Spanje heeft natuurlijk een heel fijn klimaat, dat is vooral van belang voor mensen uit het noorden van Europa. Maar het land heeft zoveel meer te bieden: cultuur, gastronomie en natuur. Die zaken staan bovenaan het lijstje van belangrijke redenen om hier naartoe te verhuizen” aldus Brennan Street. “Vooral de Amerikanen vinden de geschiedenis en cultuur van Spanje fascinerend.” Belgen, Nederlanders, Scandinaviërs, Britten en Duitsers kopen hier al jaren huizen. Mensen uit andere delen van de wereld kwamen tot voor kort alleen naar Spanje voor een vakantie en een enkele avonturier besloot hier een huis te kopen.

Volgens Andrew en Brennan zijn het tegenwoordig geen avonturiers meer, de ‘gewone burger’ wil ook in Spanje wonen. Ze hebben inmiddels huizen verkocht aan onder andere Cubanen, Amerikanen, Canadezen en Australiërs. Voor mensen uit die landen is verhuizen naar Europa wat minder makkelijk dan voor de Europeanen zelf. Ze moeten namelijk een verblijfsvergunning of een visum aanvragen. En als je geld hebt dan is dat niet zo moeilijk.

Spanje is goud waard

In 2013 voerde de Spaanse overheid het Golden Visa in. Als iemand uit een niet EU-land een bedrag van minstens 500.000 euro aan eigen geld investeert in onroerend goed en kan aantonen dat er minstens 25.000 euro op de bank staat, is het visum voor het eerste jaar meteen geregeld. Het verlengen daarna is makkelijk en uiteindelijk kan iemand dan de ‘residencia’ aanvragen. Vanaf het begin heeft de bezitter van zo’n Golden Visa het recht om zich, net als de Europeanen zelf, door de hele Europese Unie vrij te bewegen.

“Dat systeem gaat hoogstwaarschijnlijk op de schop, wij vinden dat àls het blijft bestaan het een goed idee zou zijn om als voorwaarde te stellen dat een deel van dat geld in een nieuw op te richten bedrijf gestoken moet worden. Daar heeft de Spaanse economie meer aan dan een éénmalige verkoop” aldus Andrew.

Beide heren wonen inmiddels zeven jaar in Alhaurin el Grande en runnen er het Boutique Hotel Casa 44. Ze zijn overduidelijk verliefd op het binnenland van de provincie Málaga en dan specifiek de Valle de Guadalhorce. De rust van het platteland, de kneuterigheid van de dorpjes en toch dichtbij de diverse steden, voorzieningen en het strand maken het voor hen een ideale regio. Ze hebben een uitgebreide Spaanse en internationale vriendenkring en kennen de omgeving op hun duimpje.

A la carte

Zowel Andrew als Brennan hebben jarenlange ervaring in de hospitality branche, voor ze naar Spanje verhuisden runden ze een restaurant in Wales. Net als in hun hotel zorgden ze ook daar voor een complete ervaring: een comfortabele en mooie omgeving, persoonlijke aandacht en kwaliteitsproducten.

Na jarenlang van hun hotelgasten verhalen te hebben gehoord over hoe ze huis na huis bezochten zonder iets passends te vinden konden ze het niet meer aanzien. “Toen we hier zelf op zoek waren naar een huis merkten we het al: makelaars gaan voor standaard en makkelijk. Daadwerkelijk luisteren naar wat een klant wil, niet wat die in eerste instantie zegt te willen, levert uiteindelijk tevreden kopers op. Maar dat kost tijd en dus geld. Wij hebben gemerkt dat mensen die een huis zoeken zelf ook niet altijd goed nadenken en met een standaard idee komen van ‘ik wil in de campo, 3 slaapkamers en een zwembad’ in plaats van bijvoorbeeld te kijken

naar hoe hun dagelijks leven eruitziet. Je kunt wel in die campo willen wonen maar als je graag vijf keer per week uit eten gaat en daar een glaasje wijn bij wilt drinken, dan is het niet praktisch om op een plek te gaan wonen waar je een half uur via zandpaden over steile hellingen moet rijden om bij een restaurant te komen. Wij gaan uitgebreid met mensen om tafel zitten om juist dit soort details helder te krijgen en dan ‘out of the box’ te gaan denken. Een voormalige B&B kan bijvoorbeeld heel praktisch zijn als je vaak familie en vrienden op bezoek krijgt maar ze niet elke ochtend in je keuken tegen wilt komen” vertelt Andrew.

Bovendien bieden ze een ‘one stop shop’ service, papierwerk regelen of een verbouwing kan via hen. En ook op dat gebied werken ze anders.

“We doen niet aan commissies voor dat soort dingen, we hebben liever dat we bijvoorbeeld een loodgieter op zondagochtend kunnen bellen voor een spoedklus en die dan meteen komt omdat ie ons nog ‘wat schuldig’ is.”

Groener gras

Brennan heeft inmiddels bijna de opleiding Real Estate License Land Law Valuations afgerond en beide heren verdelen nu hun tijd tussen het hotel en de makelaardij. Juist omdat ze veel tijd besteden aan hun klanten en het zorgvuldig uitzoeken van de huizen weten ze tot op heden altijd de juiste match te maken. En ze weten ook precies waarom mensen hier willen wonen.

“Het maakt eigenlijk niet zo heel veel uit waar mensen vandaan komen, de belangrijkste reden is dat men een beter, hopelijk gelukkiger, leven wil. Veel van onze klanten zeggen dat ze zich niet meer thuis voelen in hun geboorteland, ze willen letterlijk en figuurlijk licht, lucht en ruimte.

Ondanks dat het in Spanje ook niet allemaal rozengeur en maneschijn is, ligt de kwaliteit van leven hier absoluut een stuk hoger” sluit Brennan af.

www.sucasaspain.com

GENIETEN VAN LEVEN, ZAKEN DOEN EN SPORTEN IN SPANJE?

Ruim 100 collega’s en 8 kantoren in Spanje om u het leven leuk te maken

Ontdek onze diensten op het gebied van aan- en verkoop van woningen, nalatenschappen, oprichting van vennootschappen en het verzorgen van belastingaangiften. Daarnaast verzorgen wij boekhoudingen en belastingaangiften van uw (beleggings-) vennootschappen in Spanje.

Barcelona Rambla de Catalunya 25

Girona

Rambla Vidal 15, St. Feliu

Alicante Calle Benlliure 2, La Nucia

Mallorca San Miguel 46, Palma

Marbella Calle Jacinto Benavente 23

Santander Isabel de Catolica 1

Madrid Principe de Vergara 73

welkom@euroeconomics.com www.euroeconomics.com

24

Sevilla Calle Bailen

Toeristen in je huis? Let op de regels!

Marleen de Vijt vastgoedspecialist www.azull.info marleen@azull.info

Vanaf 8 augustus 2024 gelden er nieuwe regels voor toeristische verhuur in de Comunidad Valenciana, waaronder het populaire Costa Blanca-gebied. Geen paniek, ik zet de belangrijkste wijzigingen voor je op een rijtje – in heldere, begrijpelijke taal.

Wat is toeristische verhuur nu precies?

Verhuur je je woning regelmatig, tegen betaling, voor maximaal 10 dagen aan toeristen? Dan valt dit officieel onder toeristische verhuur. Dus of je nu een knus appartementje in Alicante hebt of een villa aan het strand in Moraira, als je korte periodes aan toeristen verhuurt, gelden deze regels voor jou.

Droom je ervan om losse kamers te verhuren? Helaas, dat blijft verboden in de Comunidad Valenciana. De woning moet in z’n geheel worden verhuurd.

Een licentie is geen eeuwige deal

Heb je na 7 juli 2018 een verhuurlicentie gekregen? Dan is deze 5 jaar geldig. Om de licentie te behouden, moet je deze na 5 jaar verlengen en voldoen aan alle eisen: van de gemeente, comforteisen en goedkeuring van de VME of VVE. Vergeten te verlengen? Dan is je licentie automatisch weg. Heb je een licentie van vóór die datum, dan hoef je alleen aan de comforteisen te voldoen om een verlenging te krijgen.

Bij verkoop vervalt de licentie

Verkoop je je woning? Dan vervalt je licentie. De nieuwe eigenaar moet zélf een nieuwe licentie aanvragen.

Hoe verleng je je verhuurlicentie?

Een maand voordat je licentie verloopt, moet je de verlenging aanvragen. Dit doe je door een verklaring op eer in te dienen en een conformiteitsattest, EPC-certificaat en toestemming van de VME of VVE. Zorg ervoor dat je alles op tijd in orde hebt, anders is het einde verhaal voor je licentie.

Kadastrale nummer verplicht doorgeven

Heb je al een toeristische licentie? Check dan of je kadastrale nummer op je licentie vermeld staat. Zorg ervoor dat je dit vóór 31 december 2024 doorgeeft aan de overheid. Doe je dat niet, dan wordt je registratie geannuleerd. Geen zin in gedoe? Bel even je gestor om het zeker te weten.

Sleutelkastjes zijn verleden tijd

Heb je zo’n handig sleutelkastje aan je voordeur? Helaas, die mag je niet meer gebruiken. Huurders moeten hun sleutel ergens anders ophalen en je moet een 24-uurs bereikbaarheidsnummer hebben voor noodgevallen. Even snel een appje sturen? Dat is niet meer voldoende.

Seizoensverhuur vs. toeristische verhuur: kan het samen?

Ja, maar niet tegelijk! Je kunt seizoensverhuur (meer dan 10 dagen) en toeristische verhuur niet mixen in dezelfde periode. Bij je aanvraag geef je aan wanneer je toeristisch wilt verhuren. Buiten die periode mag je je woning wel langer verhuren aan seizoenshuurders.

En tot slot: “La vida es bella”

Verhuren aan de Costa Blanca blijft een geweldige manier om te verdienen aan je investering. Maar met deze nieuwe regels is het cruciaal om vooraf goed uit te zoeken of je pand het gewenste rendement oplevert.

Uw Nederlandse tandarts aan de Costa del Sol

gespecialiseerd in kroon- en brugwerk

We zijn gespecialiseerd in herstellen van uw gebit door middel van kronen en bruggen waarbij vaak implantaten (en chirurgie) overbodig zijn.

Maak een vrijblijvende afspraak voor een informatie consult.

951 31 70 21

Leonard Pelzer: of bezoek onze site: www.cdsoriano.com

58 keukenwinkels in Nederland & België, nu ook aan de Costa del Sol!

Mijas

• nieuwbouw • verbouwingen • renovatie

• schilderwerk

• tegelwerk

• metselwerk

• electra

• loodgieterswerk • advies

Av. Ricardo Soriano 59

Calle Calvario 8, Edificio Marbelsun 1, 6e etage, deur 11

(tegenover de kerk in calle Calvario) Marbella - Centrum

Wakker worden aan een azuurblauw meer, herten spotten in een national park, lokale specialiteiten ontdekken, snorkelen bij verlaten stranden, bodega´s bezoeken, wandelen, fietsen... het kan allemaal vanuit een comfortabele en veilige camper met Nederlandse uitleg en service.

Spanje, Portugal of allebei!

Bornelli Boxspring 160x200

Pocketvering matrassen en boxen, compleet met topper en hoofdbord

Driezitsbank Torino 210x103, uitgevoerd met kwaliteitsstof naar keuze

Canapé 140x200, inclusief Bornelli pocketvering matras

geldig tot 30 november 2024 (gratis transport en montage aan de Costa del Sol, elders redelijke meerprijs)

Salontafel

de Middellandse Zee WOELIGE WATEREN

De Middellandse Zee, voor velen een prima bestemming voor een lekkere vakantie in één van de omliggende landen. Als je op het strand zit met een bordje Gambas Pil Pil en uitkijkt over de kalme golven, lijkt alles zo rustig... maar is dat wel zo? Er worden tegenwoordig geen bloedige zeeslagen meer gevoerd, maar politieke spelletjes en kleine pesterijtjes in de grensgebieden komen regelmatig voor. Wat gebeurt er eigenlijk allemaal in, onder, op en langs de zee in Zuid-Spanje?

Tekst & foto’s: Jochem Kooloos

Het gebied waar de Atlantische Oceaan overgaat in de Middellandse Zee is de Straat van Gibraltar. Ruim een derde van de wereldwijde olie- en gashandel gaat hierlangs. De zeestraat is superbelangrijk voor scheepvaart vanuit Azië, Afrika en het Midden-Oosten naar Europese en Amerikaanse havens. Jaarlijks passeren hier meer dan 100.000 schepen –inclusief 80% van het gas en de goederen die de EU nodig heeft. De Straat van Gibraltar is een echte hoofdrolspeler in de globalisering en de állerbelangrijkste maritieme route voor Europa.

Het is mijn zee!

Gibraltar, een onderwerp dat je zowel in Spanje als in GrootBrittannië maar beter niet ter sprake kunt brengen, tenzij je zin hebt in een stevige discussie. Niet alleen het kleine stukje land, ook de zee eromheen zijn met enige regelmaat de reden van diplomatieke relletjes tussen beide landen.

Van de laatste Neanderthalers tot de eerste Moren in Spanje, de christelijke heroveraars, en de beruchte Britten … zo’n beetje iedereen wilde het rotsblok hebben. In 1704, tijdens de Spaanse Successieoorlog, werden de Britten door Nederland geholpen om Gibraltar te veroveren. Toen de koningshuizen van Spanje en het Verenigd Koninkrijk een vredesverdrag tekenden in Utrecht en Gibraltar formeel werd overgedragen, begon de échte ellende pas. Sindsdien is Gibraltar een Brits overzees gebied en een belangrijke marinebasis. En dát zit de Spanjaarden al eeuwen dwars.

Kwestie van interpretatie

Als je goed naar de afspraken kijkt, kun je het twee kanten op uitleggen. Spanje zegt dat ze in het Vredesverdrag van Utrecht alleen de rots en het fort hebben weggegeven – niet de wateren. Groot-Brittannië claimt een deel van de zee op basis van modern internationaal zeerecht. Het is dus een ‘welles-nietes’, en niemand wil toegeven.

In 2020 klaagde de Gibraltarese politicus Joseph Garcia over grensoverschrijdingen door Spaanse schepen. Een voorbeeld van zo’n moment is toen in 2013 de Guardia Civil schoten loste op een jetskitoerist in de haven van Gibraltar. Maar de echte escalatie begon toen Gibraltar betonnen blokken in zee plaatste, officieel bedoeld als kunstmatig rif. Spaanse vissers zagen de blokken, met hun scherpe metalen punten, als een regelrechte oorlogsverklaring tegen hun visnetten.

Protesten barstten los en online verschenen beelden van Guardia Civil-duikers die onderwater de Spaanse vlag aan de blokken vastbonden. De timing was opvallend: Spanje werd op dat moment opgeschrikt door het Bárcenas-schandaal, waarbij de regeringspartij van premier Rajoy verwikkeld was in een smeergeldaffaire. Zijn harde opstelling tegen Gibraltar werd door velen dan ook gezien als een afleidingsmanoeuvre.

Schatzoeken

Voor zover het bekend is, liggen er tussen Algeciras en Gibraltar meer dan 400 scheepswrakken. De vraag blijft wie de eigenaar is van deze onderzeese schatten $500 miljoen aan gouden en zilveren munten, na een jarenlang juridisch gevecht werd Spanje de rechtmatige eigenaar. Er was genoeg bewijs dat het ging om La Mercedes, en niet het Britse schip HMS Sussex waar Odyssey naar op zoek was. Gibraltar was de uitvalsbasis van het project en dat leidde ook weer tot spanningen.

Spanje in Afrika

Maar ook aan de overkant van de Middellandse

Zee heeft Spanje te maken met ongemakkelijke situaties langs de grenzen van de Spaanse enclaves met Marokko. Ceuta en Melilla zijn de grootste enclaves, maar na de Marokkaanse onafhankelijkheid in 1956 zijn er in totaal zeven Spaanse gebieden overgebleven op het Afrikaanse continent.

Melilla heeft rijke visgronden maar officieel geen zeegrenzen. Dit leidt tot verhitte discussies over wie er waar mag vissen. Ceuta is regelmatig het toneel van grootschalige pogingen om de grens vanuit Marokko over te steken, soms heel toevallig op momenten dat er sprake is van vastgelopen onderhandelingen tussen beide landen.

In 2002 veranderde zo een onbewoond eilandje voor de kust van Marokko in een internationale tijdbom. Marokkaanse soldaten zetten er voet aan wal, tot grote ergernis van Spanje, dat het eilandje als hun eigendom beschouwde. Spanje reageerde met een indrukwekkend machtsvertoon. Helikopters zoemden dreigend boven het eiland en marineschepen verschenen aan de horizon. Zonder een schot te lossen heroverde Spanje het eilandje, maar de politieke spanning bleef nazinderen. Het conflict om Perejil (of Peterselie-eiland) toonde de explosieve dynamiek tussen Spanje en Marokko. Een ogenschijnlijk onbelangrijk stukje land veranderde in een internationale crisis, waar de wereld met ingehouden adem naar keek.

Pakketjes via de boot

Vanuit Tarifa kun je de kust van Marokko bijna aanraken, de afstand is maar veertien kilometer, een klein stukje met de boot. Het is dan ook een populaire route voor mensensmokkelaars. Dat de gammele bootjes onderweg zinken of dat het gevaarlijk is om tussen grote zeeschepen te varen maakt de smokkelaars niet zo heel veel uit. Wat ze wel vervelend vinden is dat er inmiddels heel veel politie op het water aanwezig is.

Om de pakkans te verkleinen wordt tegenwoordig vaak voor een andere route gekozen, naar andere delen van de Zuid Spaanse kust of de Canarische Eilanden.

Hoewel drugssmokkelaars ook steeds vaker kiezen voor een ietwat langere maar veiliger route om de politie te vermijden hebben zij één voordeel: geld. Met high-tech speedboten die de Spaanse autoriteiten het nakijken geven, weten ze hun kostbare lading nog steeds aan de kust van de Costa del Sol aan land te brengen.

Begin 2024 kwamen nog twee agenten van de Guardia Civil om het leven bij een tragisch incident in Barbate, toen een grote smokkelboot over de politieboot heen walste. Maar Spanje geeft zich niet zomaar gewonnen. Met constante patrouilles, geavanceerde bewakingssystemen (zoals SIVE) en een speciaal controlecentrum in Cartagena houden ze de wateren nauwlettend in de gaten. De criminelen blijven hen wel altijd een stap voor. Ze bouwen zelfs onderzeeërs; onzichtbare duikboten die ongemerkt tot wel 200 kilo drugs kunnen vervoeren. Eenmaal gevuld met cocaïne levert zo’n onderwateravontuur al snel een straatwaarde van bijna €4 miljoen op!

Nog meer gedonder Spanje, Groot-Brittannië en Marokko kunnen al genoeg redenen vinden voor onenigheid. Maar er spelen nog meer belangen. Ook Algerije, Rusland, de Verenigde Staten en China hebben belangen in de regio. Hun belangen liggen vooral op het gebied van olie, gas en invloed. Misschien niet bij het grote publiek bekend, maar Algerije is één van de grootste gasleveranciers van Europa. Toen Rusland als leverancier werd geboycot, was het dus van belang om Algerije te vriend te houden.

Algerije heeft echter ook al jaren een aantal lopende conflicten met omliggende landen. Na het Spaanse vertrek in 1975 claimde Marokko de Westelijke Sahara, maar de Sahrawi-bevolking, gesteund door Algerije, strijdt via het Polisario Front voor onafhankelijkheid. Algerije verbrak op 8 juni 2022 het vriendschapsverdrag met Spanje vanwege nieuwe Spaanse steun aan Marokko in het conflict.

Onder President Trump erkenden ook de Amerikanen Marokko ‘s controle over de Westelijke Sahara, maar wel in ruil voor Marokkaanse erkenning van Israël. En waar

Amerika zich met zaken bemoeit kun je vrijwel altijd met zekerheid zeggen dat de Russen ook een rol spelen. Algerije vond tijdens zijn strijd voor onafhankelijkheid tegen Frankrijk een sterke bondgenoot, en wapenleverancier, in de Sovjet-Unie.

Ondertussen zijn ook de Chinezen op het toneel verschenen, zij willen de grootste speler in de goederenhaven van Tanger worden en zouden volgens Gibraltarese media de oorlogsschepen en onderzeeërs in de haven van Gibraltar bespioneren.

Houdt het ooit op?

De zeeën rond Zuid-Spanje zijn een geopolitieke hotspot, waar smeulende ruzies en nieuwe spanningen elkaar kruisen. Van territoriumstrijd en verborgen schatten tot smokkel en migratie: deze regio is een wereld in het klein. Met grote spelers die vechten om invloed en lokale rivalen die botsen, blijft de toekomst van deze smalle doorgang onzeker en vol spanning.

Gastschrijver Jochem Jochem Kooloos woonde van 2011 tot 2021 met zijn ouders en broertje in het zonnige Ojén en Marbella. Hij studeert Internationale Bedrijfskunde in Rotterdam en deed een uitwisselingsproject in Parijs om meer te leren over internationale betrekkingen. Voor het vak Maritieme Veiligheid deed hij onderzoek naar de internationale relaties rondom de zee die hij tien jaar lang elke dag zag.

De haven van Algeciras

NEDERLANDSE BAAN IN SPANJE? KOM WERKEN BIJ YOURCE!

Geen ervaring nodig; Binnen 24 uur reactie!

Mariëlle de Bruin

Osteopaat

Osteopathy & Physiotherapy Costa del Sol www.osteopathycostadelsol.com

Tennis of padel?

Zo’n 15 jaar geleden wilden mijn man en ik vaker samen tennissen. Beiden hielden van deze mooie sport, al was er verschil in ervaring: mijn man had jarenlang wekelijks met veel plezier op de baan gestaan, terwijl ik hooguit drie zondagen per jaar speelde. Onze wedstrijdjes waren best gezellig, maar het was een feit dat we meer tijd kwijt waren met het ophalen van ballen uit het net en de struiken dan met echt spelen.

In die tijd was padel in Spanje al een van de meest populaire sporten, maar we wisten nog niet wat de verschillen waren met tennis en of het iets voor ons zou zijn. Een kennis gaf ons het volgende inzicht: “Van iedere tien minuten spelen, is de bal bij tennis maar twee minuten in beweging en ben je de rest van de tijd aan het zoeken. Bij padel is de bal minstens acht minuten in het spel.” Vast geen wetenschappelijk onderzoek, maar het klonk ons als muziek in de oren: meer actie, minder zoeken naar ballen. Onze keuze was snel gemaakt.

In Nederland stond padel toen nog in de kinderschoenen, maar dat is inmiddels veranderd. Sinds de erkenning door de KNLTB in 2015 is het aantal padelspelers en banen explosief gegroeid, met anno 2024 bijna 500.000 actieve spelers en meer dan 2.500 banen in het hele land.

De populariteit van padel is te danken aan het sociale karakter en de toegankelijkheid van de sport. Padel vraagt minder kracht en techniek dan tennis. Met tactisch spel en slim gebruik van de muren zijn niveauverschillen tussen de spelers beter te overbruggen en is samen spelen al snel gezellig. Tennis vereist meer technische vaardigheid, waardoor het langer duurt voordat je echt plezier beleeft aan een wedstrijd. Padel wordt altijd met vier personen gespeeld, wat het sociale aspect van deze sport nog eens versterkt.

Ook zijn er verschillen in fysieke belasting. Tennis vraagt om krachtige slagen, grote loopafstanden en kent een hoge service, wat zwaar kan zijn voor de schouder en rug, vooral bij oudere spelers. Padel daarentegen is minder belastend door de kleinere baan en het meer tactische spel, maar door de korte, snelle bewegingen komen nogal eens knieklachten voor. Zoals altijd blijft een goede warming-up en aandacht voor algehele kracht en mobiliteit essentieel om blessures te voorkomen.

Materiaaltip Gebruik altijd het juiste materiaal! Tennisballen stuiteren te snel en hoog voor padel, wat het spelplezier vermindert. Padelschoenen bieden de juiste grip voor de vele wendingen op kunstgras, terwijl tennisschoenen zijn ontworpen voor langere passen en slidings. Of je nu kiest voor de oude vertrouwde tennisbaan of de moderne padelkooi, het juiste materiaal maakt de sport leuker en veiliger.

SPAANSE FEESTDAGEN

6 december

Día de la Constitución

8 december Inmaculada Concepción

NEDERLANDSTALIGE CLUBS COSTA DEL SOL

Marbella Dutch Business Club marbelladutchbusinessclub.nl

Bijeenkomsten eerste dinsdag van de maand

Ellas ellas-spanje.nl

Bijeenkomsten tweede dinsdag van de maand

Belgian Business & Community Club bbcce.be

Nederlandse Club Costa del Sol nccs.es

Club Tulipan www.clubtulipan.nl

Golfwedstrijden elke dinsdag op verschillende banen

Golfclub Costa del Sol www.golfclubcostadelsol.com

24 december Noche Buena

1 januari Año Nuevo

6 januari Reyes Magos

Golfwedstrijden elke donderdag op verschillende banen

NEDERLANDSTALIGE CLUBS COSTA BLANCA

Nederlandse Business Club Costa Blanca www.nbccostablanca.com

Zakenkring Valencia https://zakenkringvalencia.com

Nedeerlandse Vereniging Denia en omstreken https://ntvdenia.com

Vlamingen in de wereld-Costa Blanca www.viw-costablanca.com

NVOC De Lage Landen - Benitachell https://nvoc-delagelanden.com

Nederlands Vlaamse Vereniging Calpe www.nederlandstaligeclubcalpe.nl

Nederlandse vereniging Costa Blanca www.nvcb.net

Nederlandse club Javea https://ncj.es

Jan Doorakkers

International Tax Law

Fiscaal & juridisch advies

Begeleiding aan- en verkoop onroerend goed info@doorakkerstaxlaw.com www.doorakkerstaxlaw.com

Lynn Van Wilderode, vastgoedmakelaar

Primrose Real Estate

Estepona - Casares Costa - Manilva - La Duquesa www.primrose-realestate.com +34 952 893 289 +34 661 193 789

Zigtema Idiomas

Asociación Parasol Costa del Sol Onderwijs in de Nederlandse taal zigtema.com - nscds.nl (+34) 649 335 336

Martin Faessen WeCare Mortgages Hypotheekbegeleiding in uw eigen taal

info@wecaremortgages.com I +34 952 263 023 www.spanjehypotheek.com

Pascal van der Woude StartGroup makelaardij

pascal@startgroup.com www.startgroup.com

Hugo Investing De broker die zorgt voor beleggers Zelf beleggen & Managed Portfolios

hugoinvesting.com/nl I info@hugoinvesting.com + 34 951 56 56 56 I + 31 20 499 07 62

Welex Abogados y Economistas Advocaten, Economen & Acccountants

C/Ramón Gómez de la Serna 23, Marbella Telf +34 952 775 521 www.welex.es

AJ Automotive Services

Auto invoer – uitvoer – transport – ITV Telf +31 492 477 522 +34 617 781 091 www.invoerinspanje.nl

Storage – Verhuizingen – Transport

Suzanne van Nunen & Arabella Wessels

+ 34 693 244 472 - +34 637 8757 22 move@vidastorage.com www.vidastorage.com

FM Thuis in Spanje

Baukje de Vries

Uw Nederlandse makelaar in Spanje +31 611591388 baukje@fmthuisinspanje.com www.fmthuisinspanje.com

Verlichting bij ingrijpende gebeurtenissen Psychotherapie (EMDR, IEMT, EFT) Simontontherapie (begeleiding bij kanker)

Vera van der Laan +31 6 570 460 46 info@veralight.nl www.veralight.nl

Baika & Erik Bablo Marbella makelaar regio Marbella

info@bablomarbella.com www.bablomarbella.com

Roger’s Linnerie / Bornelli by Kees Diks Slaapspecialisten & op maat gemaakte bankstellen Avenida Carlotta Alessandri 158 Torremolinos www.rogerslinnerie.com

Unhack Yourself

Persoonlijke transformatie van binnenuit Voor individuen, teams en groepen

Cas Verholt +31 6 519 910 35 contact@unhackyourself.com www.unhackyourself.com

Osteopathy & Physiotherapy Costa del Sol

Mariëlle de Bruin

Tel/w-app: +34 670663910 www.osteopathycostadelsol.com

Uw bedrijf in een kadertje? Stuur een mail naar: sales@especal-life.com

BaBlo MARBELLA

Denkt u erover een villa te bouwen aan de Costa del Sol?

Neem contact met ons op voor meer informatie of een afspraak