Grip 1 Norsk Grunnbok NYN (9788211045904)

Norsk

RAGNHILD ANDREASSEN | HEIDI ELGAALI | LISA KJELLBERG

Grip 1 Norsk Grunnbok

Nynorsk

Ragnhild Andreassen, Heidi Elgaali og Lisa Kjellberg

Copyright © 2023 by Vigmostad & Bjørke AS All Rights Reserved

1. utgåve / 1. opplag 2023

ISBN: 978-82-11-04590-4

Grafisk produksjon: John Grieg, Bergen Prinsippdesign: Bøk Oslo AS Malverk og utforming: Hanne Sjøtrø Sats ved forlaget Illustrasjonar: Thomas Malme Madsen Omslagsfoto: bong hyunjung / iStockphoto Mønster på for- og baksats: Image by vilmosvarga on Freepik Omsetjing til nynorsk: Totaltekst ved Hilde Strømsnes

Spørsmål om denne boka kan rettast til: Fagbokforlaget Kanalveien 51 5068 Bergen Tlf.: 55 38 88 00 e-post: fagbokforlaget@fagbokforlaget.no www.fagbokforlaget.no

Materialet er verna etter åndsverklova. Utan uttrykkeleg samtykke er eksemplarframstilling berre tillate når det er heimla i lov eller avtale med Kopinor.

Til læraren

Grip 1 Norsk Grunnbok dekker modul 1 i forsøkslæreplanen i norsk for språklege minoritetar for førebuande vaksenopplæring.

I boka følger vi eit fast persongalleri. Kvart kapittel tar for seg eit bestemt tema henta frå kvardagsliv, skole og jobb. I tillegg til leseteksten inneheld kapitla

• læringsmål: lesestrategiar og læringsstrategiar, grammatikk og språklege tema

• myldrebilete med munnlege oppgåver

• omgrepsforklaringar til læringsmåla med tilhøyrande oppgåver

• ord og uttrykk til lesetekstane

• skjønnlitterær tekst: dikt, romanutdrag og biletbok (utdrag)

• saktekst: intervju med ein yrkesutøvar

• oppgåver med ein fast struktur

• grammatikkoppslag med munnlege oppgåver

Boka har òg rikeleg med autentiske teksttypar, som skjema, tabell, tekstmelding, e-post og blogg. Eit mål er at deltakarane skal lære å orientere seg i mylderet av tekstar som omgir oss.

Dei skjønnlitterære tekstane er enkle og gir gode moglegheiter for refleksjon og utvikling av språkleg medvit. Yrkeskunnskap er integrert i fleire av temaa som blir tatt opp. I tillegg møter deltakarane saktekstar som presenterer ulike yrke nærmare. Dei skal oppleve språklæringa som relevant for framtidig yrkesutøving.

Erfaringa til deltakarane sjølve er viktig for læring. Engasjement og lærelyst blir skapt gjennom opplevinga av relevans. I Grip 1 Norsk Grunnbok ønsker vi å engasjere deltakarane og å skape leselyst gjennom nøye utvalde emne. I Grip 1 Norsk Grunnbok startar deltakarane på det omfattande arbeidet med å opparbeide seg kunnskap om eiga språklæring og utvikle eit funksjonelt språk, men òg kulturforståing og kritisk tenking. Denne prosessen blir følgd opp og ført vidare i Grip 2 Norsk.

God lesing!

Ragnhild Andreassen Heidi Elgaali Lisa Kjellberg

Innhald

1 Nye naboar

Kven bur i Bjørkeveien 14? ......................... 10

Hibo flyttar 14

Jakob ønsker velkommen ......................... 16

Hibo skriv flyttemelding ........................... 18 Hibo finn ei lommebok 20

Grammatikk: Substantiv og pronomen ............. 22

2 Abril sin dag

Før skolen ........................................ 26

På veg til skolen .................................. 28 I pausen 30 Samarbeid ....................................... 32

Etter skolen ...................................... 34 Grammatikk: Verb i presens 36

3 Mat – i butikken og på kjøkkenet

Jakob og Hibo snakkar saman ..................... 40

Jakob skriv handleliste ............................ 42

I matbutikken .................................... 44

Jakob vil lage samosa 46

Skjønnlitteratur: Alt som er nytt, av Anna Fiske ..... 48

Grammatikk: Substantiv........................... 50

4 Familie og vennskap

Flukta frå Afghanistan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Før og no . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Kabuli pulao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Aziz sine gjester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Den første gjesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Skjønnlitteratur: «SI FRA», av Synne Lea 63 Ein telefonsamtale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Grammatikk: Substantiv og pronomen . . . . . . . . . . . . . 66

5 Her bur vi

Bustader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Ulike rom i ein bustad 71 Deka kjem på besøk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Folkehøgskole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Ein plan 76 Aziz får ein e-post . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Skjønnlitteratur: «Minne», av Hassanola . . . . . . . . . . . . 79

Grammatikk: Verb i presens og preteritum . . . . . . . . . 80

6 Jakob og Aziz drar på hyttetur

Aziz treng ny jakke 84 Jakob og Aziz padlar kajakk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Fisketur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Kirsti strikkar sokkar 90 Yrke: butikkmedarbeidar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Ein farleg situasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Grammatikk: Substantiv eintal og fleirtal . . . . . . . . . . . 94

7 Vêr og årstider

Vinter 98 Vår . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Sommar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Haust 104 Vêrmelding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Skjønnlitteratur: «Årets tider», av Arild Nyquist . . . . . 107 Grammatikk: Spørjeord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

8 På skolen

Eit uhell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Leseforståing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Lunsj i kantina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Abril dagdrøymer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Yrke: lærar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Faktateksten i klassen til Abril 121

Grammatikk: Substantiv, pronomen og verb . . . . . . . . 122

9 Fritid

Aziz og Elias snakkar om fritid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Kva betyr fritid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Gratis prøvetime 130 Vaflar på sjukeheimen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

På kafé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

Skjønnlitteratur: Legg cricket på is, av Steffen R. M. Sørum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Grammatikk: Preposisjoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

10 Mat – i kantine og på restaurant

Elias skal lage lapskaus 140 Elias’ matblogg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

På restaurant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Yrke: servitør . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Grammatikk: Substantiv eintal og fleirtal 150

11 På jobb

Fridag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Fadumo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

Jobb 158

Yrke: skreddar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Bruda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

Fotografen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

På veg til parken 164

Grammatikk: Verb i presens og preteritum . . . . . . . . . 166

12 Helse

Helse og behandling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

Dårleg tid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 På fotballbana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

Yrke: ambulansemedarbeidar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 113 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

Hjelpa kjem 176 Blodet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

Grammatikk: Substantiv. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

13

Reise og transport

Frøya kjøper flybillettar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Ein reiseplanleggar 186 Yrke: kabinpersonale fly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

Heim til pappa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Tur i Tromsø 190

Grammatikk: Verb i presens og preteritum . . . . . . . . . 192

14 Kva vil du bli?

Frøya og Abril . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

Skjønnlitteratur: «[Jeg aner ikke …]», av Trygve Skaug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Kva vil du bli, Abril? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

Framtidsplanar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Kva er måla våre, Kirsti? 202

Grammatikk: Eigedomspronomen . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

15 Hagefest

Jakob og Kirsti vil ha fest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Hagefesten på sosiale medium 211 Jakob held velkomsttale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

Grammatikk: Adjektiv og substantiv . . . . . . . . . . . . . . . 218

Ord og uttrykk 220

Biletliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Litteraturliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Nye naboar 1

I dette kapittelet skal du lære om

• førlesing av bilete

• skjema

• bokstavar: vokalar og konsonantar

• substantiv: eigennamn

• personleg pronomen fortelje om

• namnet ditt

• favorittmaten din

• adressa di

• telefonnummeret ditt

SNAKK SAMAN

1 Kor mange personar ser du på biletet? 2 Kva gjer dei?

3 Sei namnet på fem ting som du ser i hagen.

Kven bur i Bjørkeveien 14?

Fornamn: Jakob Etternamn: Karlsen Telefon: 875 31 123

Yrke: pensjonist, tidlegare lærar Interesser: friluftsliv og frivillig arbeid Favorittmat: lammegryte Jakob er 68 år, og han er gift med Kirsti. Dei bur i leilegheita nede til høgre i huset i Bjørkeveien 14.

Fornamn: Kirsti Etternamn: Karlsen Telefon: 415 78 927 Yrke: butikkmedarbeidar Interesser: strikking og lesing Favorittmat: taco Kirsti er 64 år, og ho er gift med Jakob. Dei har ein hund som heiter Milo.

Fornamn: Hibo Etternamn: Abdi Telefon: 445 45 111 Yrke: tannlege Interesser: interiør, kunst og film Favorittmat: suqaar Hibo er 29 år og einsleg. Ho bur i leilegheita til venstre i andre etasje.

Fornamn: Aziz Etternamn: Iso Telefon: 421 71 333 Utdanning: røyrleggarfag Interesser: fotball og dataspel Favorittmat: kabuli pulao Aziz er 26 år. Han bur i leilegheita oppe til høgre, i kollektiv saman med Elias og Abril.

Fornamn: Abril Etternamn: Santos Telefon: 451 71 978 Utdanning: grunnskole for vaksne Interesser: turar og friluftsliv Favorittmat: moqueca Abril er 20 år og bur i kollektiv saman med broren Elias, og Aziz.

Fornamn: Elias Etternamn: Santos Telefon: 415 70 320 Yrke: kantinemedarbeidar Interesser: matlaging og styrketrening Favorittmat: bacalao Elias er 25 år og bur saman med søstera Abril og kameraten Aziz. Dei leiger leilegheita av Jakob og Kirsti.

Fornamn: Frøya Etternamn: Birkelund Telefon: 417 33 618 Yrke: gartnar Interesser: yoga og friluftsliv Favorittmat: sterk mat Frøya er 40 år og skild. Ho bur i leilegheita til venstre i første etasje, saman med barna Nor og Embla.

Fornamn: Nor Etternamn: Birkelund Interesser: fotball, dataspel og lesing Favorittmat: pinnebrød og pølser på bål Nor er sonen til Frøya. Han er 8 år og går på barneskolen.

Fornamn: Embla Etternamn: Birkelund Interesser: leik, dans og teater Favorittmat: pannekaker med blåbær Embla er dottera til Frøya. Embla er 5 år og går i barnehagen.

Namn: Milo

Interesser: tur og leik med andre hundar Favorittmat: hundepølse Milo er hunden til Jakob og Kirsti.

Namn: Ratatosk

Interesser: kos og jakt på fuglar Favorittmat: tunfisk Ratatosk er katten til Frøya, Nor og Embla.

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kva heiter Aziz til etternamn?

2 Kva er telefonnummeret til Frøya?

3 Kva årstider liker Hibo? 4 Kva er favorittmaten til Elias?

Fortel om deg sjølv 5 Kva er fornamnet ditt? 6 Kva er etternamnet ditt?

7 Kva er favorittmaten din?

Førlesing

av bilete

Sjå på biletet på neste side.

8 Kven trur du teksten handlar om?

9 Kva trur du teksten handlar om?

Førlesing av bilete

Lesing er ikkje berre å sjå på ord og setningar. Det er òg å sjå på bilete. Vi lærer meir viss vi ser på bileta før vi begynner å lese. Bileta gir oss tips til kva teksten handlar om.

Nye naboar • Kven bur i Bjørkeveien 14?

Hibo flyttar

Hibo flyttar inn i leilegheita si i dag. Ho er spent. Ho har mykje å gjere. Ho tar med alt ho eig, til den nye leilegheita i Bjørkeveien 14. Ei venninne hjelper ho. Venninna heiter Åse. Ho jobbar som yrkessjåfør. Det er Åse som eig den store bilen utanfor huset. Det er ein varebil. Alle flytteeskene er i varebilen. Dei ber flytteeskene inn i leilegheita. Det er tungt.

H IBO : Hjelper du meg med denne eska, Åse? Ho er heilt umogleg å bere åleine.

Å SE : Ja, vent litt. Ho er tung. Eg kjem og hjelper deg.

På vegen kjem det ein mann. Det er ein nabo. Han òg bur i firemannsbustaden i Bjørkeveien 14.

ORD OG UTTRYKK

spent, å eige, ein yrkessjåfør, ein varebil, ei flytteeske, umogleg, å bere, tung, ein firemannsbustad

GRAMMATIKK: Substantiv – eigennamn

Eigennamn er namn på menneske, dyr og stader. Eigennamn på menneske deler vi inn i fornamn og etternamn.

Vi skriv namn på menneske og stader med stor bokstav først i ordet.

Sjå grammatikk på side 22.

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kven flyttar inn i Bjørkeveien 14?

2 Kva heiter venninna til Hibo?

3 Kva yrke har Åse?

Fortel om deg sjølv

4 Kvar bur du no?

5 Når flytta du sist?

6 Kor mange stader har du budd i Noreg?

Eigennamn

Sjå på side 10–13.

7 Finn tre fornamn og tre etternamn.

8 Finn namnet på eit dyr.

9 Finn eit stadnamn.

1 Nye naboar • Hibo flyttar

Jakob ønsker velkommen

J AKOB : Hei! Eg heiter Jakob Karlsen. Velkommen til Bjørkeveien 14.

H IBO : Takk. Eg heiter Hibo Abdi. Dette er venninna mi Åse.

J AKOB : Hyggeleg! Eg bur i første etasje saman med Kirsti og hunden vår, som heiter Milo. Det er spennande å få ein ny nabo. Vi håper du kjem til å trivast her.

H IBO : Det håper eg òg. Eg gler meg til å pakke ut alle tinga mine. Det er mykje jobb å flytte.

J AKOB : Du må seie frå viss du treng hjelp.

H IBO : Tusen takk. Det er veldig snilt av deg.

J AKOB : Du kan få mobilnummeret mitt. Det er 8-7-5-3-1-1-2-3.

H IBO : Takk. Kan du gjenta nummeret?

J AKOB : 8-7-5-3-1-1-2-3. Du kan sende meg ei melding no. Så får eg mobilnummeret ditt med ein gong. Ja, her er det. Har du mobilnummer 4-4-5-4-5-1-1-1?

H IBO : Ja, det stemmer. Det er telefonnummeret mitt.

J AKOB : Flott! Ha ein fin dag vidare.

H IBO : I like måte. Vi snakkast!

Hei, Jakob. Her er nummeret mi . Helsing Hibo

Takk skal du ha. Helsing Jakob

47 445 45 111

ORD OG UTTRYKK

spennande, å trivast, å gle seg, å pakke ut, eit mobilnummer, å gjenta, det stemmer, flott, i like måte

Bokstavar: vokalar og konsonantar

Alle bokstavane i alfabetet har eit namn og ein lyd. Vi bruker lydane når vi les. Namnet på vokalane er likt som lyden. Namnet på konsonantane er ikkje likt som lyden. Vokalar: a, e, i, o, u, y, æ, ø, å

Konsonantar: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, z

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kven ønsker velkommen?

2 Kva gler Hibo seg til?

3 Kva telefonnummer har Jakob?

Fortel om deg sjølv

4 Kva er telefonnummeret ditt?

5 Kva er adressa di?

6 Presenter deg sjølv for ein elev i klassen.

Bokstavar: vokalar og konsonantar

Sjå på førre side.

7 Finn den første lyden i alle namna du ser. Er lyden ein vokal eller ein konsonant?

8 Tel talet på konsonantar og vokalar i eigennamna.

9 Kva er namnet på bokstavane som høyrer til lydane?

Nye naboar • Jakob ønsker velkommen

Hibo skriv flyttemelding

Hibo og Åse sit ved sida av kvarandre i stova. Dei har ei datamaskin framfor seg og fyller ut ei flyttemelding saman.

Skjema

Eit skjema er ein teksttype. Vi skriv inn opplysningar i eit skjema. Vi set kryss eller skriv tal eller ord i eit skjema.

Flyttemelding – flytting innan Noreg (for personar med fødselsnummer)

Kven skal levere dette skjemaet?

ALLE SOM FLYTTAR I NOREG har plikt til å melde flytting til eit skattekontor innan 8 dagar etter flyttinga, sjå lov om folkeregistrering § 6-1.

Skjemaet har to sider, og begge sidene må fyllast ut for at vi skal kunne handsame meldinga.

Namnet på innsendaren A Ditt/dykkar fulle namn *

E-postadressa vi kan kontakte deg/dykk på

FOR RASKAST HANDSAMING oppmodar vi deg/dykk å melde flytting elektronisk på https://skatteetaten.no. Dersom du likevel vel å sende meldinga på papir, sender du ho til: Skatteetaten Pb 9200 Grønland 0134 Oslo

Ditt/dykkar fødselsnummer (11 siffer)

Telefonnummer

* For personar under 18 år er det den eller dei som har foreldreansvar, og som barnet er registrert som busett hjå, som skal sende inn og skrive under på flyttemeldinga. Ved avtale eller dom om delt bustad etter barnelova § 36 må begge foreldra skrive under

Kva slags adresse melder du/de flytting til? (Vel éi) B Gateadresse (fyll ut adresse D) Stadsadresse/gards- og bruksnummer (fyll ut adresse E)

Flyttedato Dag (dato) Månad År C

Du

Bruksnummer Ev. festenummer Ev. undernummer

Brukseiningsnummer*

* Sjå forklaring på baksida. Postnummer Poststad

Ei eventuell tilleggsadresse (c/o eller liknande)

Kven melder du flytting for? F

Du kan melde flytting for deg sjølv, ektefelle, partnar, sambuar med felles barn og/eller barn som du har foreldreansvar for som flyttar med.

Namn (etternamn, førenamn og mellomnamn)

Namn (etternamn, førenamn og mellomnamn)

Fødselsnummer

Fødselsnummer

Namn (etternamn, førenamn og mellomnamn) Fødselsnummer

Namn (etternamn, førenamn og mellomnamn) Fødselsnummer

Å SE : Kva er eigentleg ei flyttemelding?

H IBO : Eg må skrive inn i eit skjema at eg flyttar. Alle som flyttar, må seie frå om det.

Å SE : Eg skjønner.

H IBO : Eg må skrive inn namn, telefonnummer og den nye adressa mi.

Å SE : Sjå her. Du må skrive inn fødselsdato og e-postadresse òg.

H IBO : Ja, og så må eg velje flyttedato. Sånn, då er eg ferdig. Ser det greitt ut? Kan du sjekke at alt er riktig?

ORD ei flyttemelding, eit skjema, ei adresse, ein fødselsdato, ei e-postadresse, ein flyttedato, å sjekke

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kvar er Åse og Hibo?

2 Kva gjer dei?

Fortel om deg sjølv

3 Kva skjema har du fylt ut i år? Skriv ei liste.

Skjema

4 Leit i teksten. Kva slags opplysningar skal Hibo skrive inn i flytteskjemaet?

Nye naboar

Hibo skriv

Hibo finn ei lommebok

Det er kveld, og klokka er åtte. Alle flytteeskene er inne i stova til Hibo. No skal Åse køyre heim til seg sjølv. Ho skal tidleg på jobb i morgon.

H IBO : Kva er det som ligg der borte? Er det ei lommebok?

Hibo tar opp lommeboka. Ho er lita og brun. Inne i lommeboka er det eit ID-kort.

Å SE : Det er lommeboka til naboen din. Det var bra at du fekk mobilnummeret hans. Ringer du til han no? Svarer han?

H IBO : Nei, det er ingen som svarer. Då sender eg han ei melding.

Å SE : Gjer det! Eg drar heim no, og så snakkast vi i morgon.

ORD OG UTTRYKK ei lommebok, å ta opp, eit ID-kort, å svare, å snakkast

GRAMMATIKK: Personleg pronomen

Vi kan bruke personleg pronomen i staden for eigennamn.

Eintal Fleirtal eg vi du de han/ho/det dei Sjå grammatikk på side 22–23.

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kva er klokka?

2 Kva skal Åse i morgon?

3 Kven ser lommeboka først?

Fortel om deg sjølv

4 Kva gjer du viss du finn ei lommebok på gata?

Personleg pronomen

5 Sjå på førre side.

• Kor mange personlege pronomen finn du?

• Kva for personlege pronomen i eintal finn du?

• Kva for eit pronomen passar til Jakob?

• Kva for eit pronomen passar til Hibo og Åse?

1 Nye naboar • Hibo finn ei

Grammatikk Substantiv og

pronomen

Pronomen: Eigennamn:

det

Hibo Jakob

Milo

Bjørkeveien

han

ho

han

Personleg pronomen Eintal Fleirtal eg du han/ho/det

vi de dei

SNAKK SAMAN OG SKRIV SAMAN

Jobb saman i grupper. Lag ti setningar med pronomen og skriv dei. Les setningane for klassen.

Samandrag av kapittel 1

Hibo flyttar inn i ei ny leilegheit. Åse hjelper ho. Dei møter ein nabo som heiter Jakob Karlsen. Han ønsker Hibo velkommen til Bjørkeveien 14. Hibo og Åse fyller ut eit flytteskjema. Hibo følger Åse ut til varebilen. Dei finn Jakob si lommebok. Hibo sender Jakob ei melding.

Abril sin dag 2

I dette kapittelet skal du lære om

• tabell

• leitelesing

• bokstavar: vokalar og konsonantar

• verb: presens fortelje om

• skolen

• vêret

• samarbeid

SNAKK SAMAN

1 Kva gjer personane på biletet? 2 Kva har dei på seg? 3 Korleis startar du dagen din?

Før skolen

E LIAS : God morgon. Har du sove godt?

A BRIL : Ja, eg har sove godt. Eg elskar lukta av kaffi om morgonen.

E LIAS : Her er det nytrekta kaffi. Eg har laga eggerøre med avokado til frukost.

A BRIL : Så snilt av deg å lage frukost, Elias. Eg synest det er godt å starte dagen med mat i magen. Elles blir eg svolten og ukonsentrert. Kva er forresten planane dine i dag?

E LIAS : Eg jobbar frå klokka ti. Kva med deg?

A BRIL : Eg begynner som vanleg på skolen halv ni. Eg er ferdig klokka kvart på tre.

ORD ei lukt, ein frukost, svolten, eit mål, ein klesvask, ein gåtur

E LIAS : Eg lagar middag i dag. Eg er heime klokka seks.

A BRIL : Supert. Eg går heim etter skolen i staden for å ta bussen. Så må eg vaske klede og gjere lekser. Eg skal sjå to filmar om å sette seg mål i livet. Vi jobbar med det på skolen.

E LIAS : Du veit jo kva målet mitt er. Det er å eige min eigen kafé ein dag.

A BRIL : Ja, det blir fint med eigen kafé. Eg trur du vil klare det. Akkurat i dag er målet mitt å slappe av i sofaen etter skole, klesvask, lekser og den lange gåturen.

GRAMMATIKK: Verb

Verb er ord som fortel om noko vi gjer, eller noko som skjer. Når vi beskriv ting vi gjer ofte, eller noko vi gjer akkurat no, bruker vi presens. Her er nokre av verba i teksten: har blir elskar jobbar er begynner lagar går startar vaskar Sjå grammatikk på side 36–37.

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kva et Elias og Abril til frukost?

2 Kvifor synest Abril det er viktig med frukost?

3 Kva skal Abril gjere etter skolen?

Fortel om deg sjølv

4 Et du frukost? Kva et du?

5 Kva skal du gjere etter skolen?

Verb

6 Lag nye setningar med verba ovanfor.

2 Abril sin dag • Før skolen

På veg til skolen

Abril går heimanfrå. Ho tenker på den hyggelege frukosten med broren. Det er ikkje alltid dei har tid til å ete frukost saman. I dag har ho god tid til bussen òg, og ho sjekkar i appen at bussen er i rute. Der ser ho han borte i svingen.

Finn reise

Frå: Bjørkeveien

Til: Østby skole

Endre tid Filtrer

4 520 skritt

49 min 20 min

07:40 - 8:15 Raskast 35 min 3 37 35 min

08:10 - 8:45 3 37 08:40 - 09:15 3 37 35 min 09:10 - 09:45 3 37 35 min

Busstabell

07.40 07.45 07.55 08.00 08.05 08.15 08.25 08.10 08.15 08.25 08.30 08.35 08.45 08.55 08.40 08.45 08.55 09.00 09.05 09.15 09.25 09.10 09.15 09.25 09.30 09.35 09.45 09.55

Tabell

Ein tabell er ein teksttype. Tabellar har ord eller tal som gir informasjon. Vi les både loddrett og vassrett i ein tabell.

Timeplanen til Abril

Klokka Måndag Tysdag Onsdag Torsdag Fredag

08.30–09.15 norsk matematikk norsk norsk matematikk 09.15–10.00 norsk matematikk norsk norsk matematikk 10.00–10.15 pause pause pause pause pause 10.15–11.00 samfunnsfag naturfag samfunnsfag naturfag samfunnsfag 11.00–11.30 lunsj lunsj lunsj lunsj lunsj 11.30–12.15 engelsk norsk matematikk samfunnsfag norsk 12.15–13.00 engelsk norsk matematikk samfunnsfag norsk 13.00–13.15 pause pause pause pause pause 13.15–14.00 engelsk matematikk 14.00–14.45 engelsk

OPPGÅVER

Leit i teksten

1

Kor mange ulike fag har Abril på skolen?

2 Når startar og sluttar Abril på skolen på tysdagar?

3 Kor lang tid bruker Abril til Østby skole med bussen?

Fortel om deg sjølv

4 Kva fag liker du best?

5 Når begynner du, og når sluttar du på skolen?

6 Kva er det beste med å vere på skolen?

Tabell

7

Kor mange tabellar ser du på desse to sidene?

8 Finn eksempel på fleire tabellar i denne boka.

2 Abril sin dag • På veg til skolen

I pausen

Abril har ei klassevenninne som heiter Mira. I pausen sit dei på ein benk utanfor skolen og pratar saman.

M IRA : Vil du ha eit drops?

A BRIL : Ja takk.

M IRA : Kva synest du om mattetimen? Eg synest det var vanskeleg i dag.

A BRIL : Heilt einig. Eg må sjå meir på det heime. Akkurat no er det herleg å berre sitte her ute i sola og slappe av.

M IRA : Ja. Det er ganske varmt. Det er ikkje ofte det er så varmt i Noreg.

A BRIL : Det er sant. Eg saknar varmen i Brasil. I Brasil gjekk eg ofte på stranda. Eg sat i sanden og kjende korleis sola varma kroppen.

M IRA : Eg liker meg i Noreg. Det er stille og roleg, og naturen er vakker.

A BRIL : Broren min, Elias, og eg har planar om å gå ein tur ved sjøen på søndag. Vi tar bussen ned til havet og går langs stranda. Kanskje du vil vere med?

M IRA : Ja gjerne. ORD eit drops, å sakne, ei strand, roleg, ein kafé, ein tur, eit hav, bølger, å invitere, ein tur, å avtale

A BRIL : Flott, då blir du med på søndag. Det er meldt sol. Vi tar med mat, kaffi og noko å sitte på.

M IRA : Så hyggeleg at du inviterer meg med. Eg gler meg. Eg tar òg med mat og drikke. Vi kan dele med kvarandre.

A BRIL : Flott! Vi avtaler tid seinare. Eg må sjå i busstabellen når bussen går.

Leitelesing

Leitelesing er ein lesestrategi. Strategien hjelper deg å finne informasjon. Når du har eit spørsmål, kan leitelesing hjelpe deg. Då konsentrerer du lesinga di om akkurat det du vil ha svar på.

OPPGÅVER

Fortel om deg sjølv

1

Kva gjer du i pausane på skolen?

2 Kva synest du om vêret i Noreg?

3 Korleis er vêret i dag der du bur?

Leitelesing i tekst

4

Kva seier Mira om Noreg?

5 Kva skal Abril og Mira ta med på søndagsturen?

Leitelesing i tabell

6 Sjå på tabellane på side 28 og 29 og finn svar på spørsmåla ved hjelp av leitelesing.

• Kva dagar har Abril samfunnsfag?

• Kor ofte går bussen til skolen om morgonen?

2 Abril sin dag • I pausen

Samarbeid

Abril og Mira samarbeider i klasserommet. Dei har ei liste med mange ord. Dei skal undersøke orda, og dele dei opp i vokalar og konsonantar.

A BRIL : Klarer du å hugse alle vokalane?

M IRA : Eg fekk eit tips frå ei dame på leksehjelp førre veke. Ho sa at det var lurt å øve vokalane tre og tre. Sånn som dette: aei ouy æøå.

A BRIL : Der lærte du meg noko nytt. Det er lettare å hugse tre bokstavar enn ni. Når vi samarbeider, kan vi lære av kvarandre. klasserommet skolen strategi mål samarbeid

Bokstavar: vokalar og konsonantar

Norske bokstavar har ein lyd og eit namn. Vokalane har same lyd og namn. Konsonantane har ikkje same lyd og namn. Vi bruker berre lydane når vi les.

M IRA : No kan vi sjå på lista med ord. Bokstavar og ord er litt som puslespel. Vi kan sette dei saman og ta dei frå kvarandre igjen.

A BRIL : Kva sa du?

M IRA : Pus-le-spel.

A BRIL : Kva er eit puslespel?

M IRA : Eit puslespel er eit bilete som er delt i bitar. Du set bitane saman til eit bilete. Det er mange som liker puslespel. Barn puslar ofte puslespel. Men det finst vanskelege puslespel med mange små brikker for vaksne òg.

A BRIL : Så rart. Kvifor skal ein øydelegge eit bilete og sette det saman igjen? Vi får sjå på orda.

ORD

å samarbeide, ei leksehjelp, å øve, eit puslespel, å pusle

OPPGÅVER

Leit i teksten

1

Kva tips fekk Mira om vokalane på leksehjelpa?

2 Kva for ni vokalar har vi i det norske alfabetet?

Kva tenker du?

3 Korleis samarbeider du med andre i klassen?

4 Kva synest du er vanskeleg på skolen?

Vokalar og konsonantar

5 Kva vokalar finn du i desse orda? Mira, samarbeid, du, arbeidsøkt, tips, bokstavane, øydelegge, orda

6 Kva konsonantar finn du i desse orda? Abril, puslespel, leksehjelp, bilete

2 Abril sin dag

Etter skolen

Abril går heim etter skolen. Ho et litt mat og set på ei vaskemaskin. Ho skal begynne med lekser, men tenker på det ordet som Mira brukte: «puslespel». Ho bestemmer seg for å finne ut meir, så ho går ned og ringer på hos Frøya.

F RØYA : Hei, Abril. Så hyggeleg. Treng du hjelp med noko?

A BRIL : Hei. Ja, eg lurer på om du kan forklare meg ordet «puslespel». Eg fekk vite at det er noko som barn ofte bruker. Kan du hjelpe meg?

F RØYA : Det kan eg. Kom inn, så skal du få sjå.

A BRIL : Har de puslespel?

F RØYA : Ja, vi har mange. Embla fekk eit nytt puslespel til bursdagen sin. På lokket er det eit bilete av ein rosa elefant og tre små mus. Inne i eska er biletet i fleire bitar. Den som puslar, må sette saman brikkene. Formene og fargane på brikkene må passe saman. Bitane blir til det biletet som er på lokket av eska.

A BRIL : På skolen i dag delte vi opp ord i vokalar og konsonantar. Ord er kanskje litt som puslespelbrikker. Bokstavane er brikkene som kan settast saman til ord.

F RØYA : Ja, det er mykje som kan puslast saman. Embla puslar puslespel. Du puslar bokstavar. Eg lagar puslespel av dagane mine for å rekke alt. Kan du vere her med Embla mens eg drar for å hente Nor på fotballtreninga?

ORD OG UTTRYKK

å tenke, eit lokk, ein bit, ei brikke, ei form, å passe saman, gjerne

A BRIL : Det kan eg gjerne. Det er ingen heime hos meg enno.

Er det greitt for deg, Embla, at eg er her med deg? Du kan jo lære meg å pusle.

E MBLA : Ja! Eg skal lære deg det! Det er morosamt med puslespel.

OPPGÅVER

Leit i teksten

1 Kven er Abril saman med etter skolen?

2 Kva viser biletet på puslespelet til Embla?

Fortel om deg sjølv

3 Kva har du lært av venner? Gi nokre eksempel.

Verb i presens

4 Teksten på desse to sidene har mange verb. Her er tre av verba i presens:

• sit

• bruker

• passar Lag setningar med verba.

2 Abril sin dag

• Etter skolen

Grammatikk Verb i presens

står sit heng

ligg

Verb

Infinitiv Presens

å stå

å sitte

å ligge

å henge

å lage

å snakke

å drikke

står sit ligg heng lagar snakkar drikk

SNAKK SAMAN OG SKRIV SAMAN

Jobb saman i grupper.

Kva skjer i klasserommet ditt?

Finn ti verb som beskriv det som skjer. Lag ti setningar med verba og skriv dei i skriveboka. Les setningane for klassen.

Samandrag av kapittel 2

Om morgonen et Abril og Elias frukost på kjøkkenet. Dei et eggerøre og avokado. Dei drikk kaffi. Etterpå tar Abril bussen til skolen. I ein pause sit ho utanfor skolen og snakkar med Mira. I norsktimen jobbar dei med bokstavar og ord. Etter skolen set Abril på ei vaskemaskin før ho tar ein tur til Frøya. Der puslar ho puslespel saman med Frøya si dotter, Embla.

Abril sin dag

1

Norsk

GRIP er eit læreverk for vaksne minoritetsspråklege som får opplæring i samfunnsfag, naturfag, matematikk, engelsk og norsk på grunnleggande nivå. Verket presenterer fagstoff på ein enkel måte, og språket er tilpassa deltakarar med lite skolebakgrunn frå heimlandet.

Grip 1 Norsk Grunnbok dekker modul 1 i forsøkslæreplanen i norsk for språklege minoritetar for førebuande vaksenopplæring. Verket legg vekt på

• yrkesretta tekstar

• skjønnlitteratur tilpassa målgruppa

• kvardagsnære tema (skole, fritid, bustad osv.)

• læringsstrategiar og tekstmedvit

Kvart kapittel tar for seg eit tema, og vi følger eit fast persongalleri. Slik blir det skapt moglegheiter for identifikasjon og gjenkjenning. Grammatikk og læringsstrategiar er òg tett knytte til dei praktiske eksempla.

Yrkeskunnskap er integrert i mange av temaa som blir tatt opp. I tillegg møter deltakarane saktekstar som presenterer ulike yrke nærmare. Verket har òg rikeleg med autentiske teksttypar, for eksempel skjema, tabell, tekstmelding, e-post og blogg. Eit mål er at deltakarane skal lære å orientere seg i mylderet av tekstar som omgir oss.

Dei skjønnlitterære tekstane er enkle og gir gode moglegheiter for refleksjon og utvikling av språkleg medvit.

Forfattarane Ragnhild Andreassen, Heidi Elgaali og Lisa Kjellberg har alle erfaring med undervisning av vaksne minoritetsspråklege. Andreassen har arbeidd i vaksenopplæringa i Fredrikstad sidan 1998, og Elgaali og Kjellberg underviser ved Oslo Voksenopplæring Helsfyr.