Świat Przemysłu Farmaceutycznego 2/2008 by Świat Przemysłu Farmaceutycznego

XXX PZTUBS NBOFTUZ DPN

UBCMFULBSLJ VS[hE[FOJB EP QPXMFLBOJB UBCMFUFL

XXX FLBUP DPN

NJFT[BMOJLJ IPNPHFOJ[BUPSZ NJFT[BEÂ&#x201D;B

XXX QIBSNBHFM JU

JOTUBMBDKF EP QSPEVLDKJ NJÂ&#x2039;LLJDI LBQTVÂ&#x201D;FL Ã&#x2018;FMBUZOPXZDI

XXX Â³U[QBUSJDL CF

LPNQBLUPSZ NÂ&#x201D;ZOZ LBMJCSVKhDF

XXX SVTTFMMÂ³OFY DPN

QS[FTJFXBD[F XJCSBDZKOF Â³MUSZ EP DJFD[Z

XXX TBSPOH JU XXX PZTUBS IVFUUMJO EF

NBT[ZOZ EP QSPEVLDKJ D[PQLwX GPMJF EMB GBSNBDKJ

VS[hE[FOJB EP Â´VJEBMOFHP TVT[FOJB HSBOVMPXBOJB J QPXMFLBOJB NJFT[BSLP HSBOVMBUPSZ XXX TLJOFUUB DPN

QBLPXBOJF [CJPSD[F UVOFMF PCLVSD[BKhDF QBMFUZ[BUPSZ

XXX PZTUBS JXL EF

NBT[ZOZ EP OBQFÂ&#x201D;OJBOJB UVC NBT[ZOZ CMJTUSPXF LBSUPOJBSLJ

XXX NBSHSPVQ JU

MJOJF EP EP[PXBOJB [BXJFTJO Ã&#x2018;FMJ HSBOVMBUwX J QSPT[LwX

XXX SPNNFMBH DPN

TZTUFNZ SP[MFXV TUFSZMOFHP CPUUFMQBDLÂ&#x2C6;

QS[FETUBXJDJFM X 1PMTDF

..3 $POTVMU 4Q [ P P VM 3P[CSBU 8BST[BXB UFM GBY F NBJM JOGP!NNSDPOTVMU DPN QM

spis treści

Nieustanne zmiany

Polfa Płyny Sp. z o.o. sprzedane

Pozyskiwanie dotacji z UE

Biochefa

Nadzieja dla serc

Rozmowa z Cezarym Śledziewskim

Rozmowa z Marcinem Szczecińskim

Rejestracja i raportowanie danych procesu etykietowania

Praktyczna statystyka dla farmacji

Audyt wewnętrzny

Technologia Blow-Fill-Seal

Adrian Rybka, Wojciech Rybka

Michał Iwaniec, Mirosław Popieluch

Urszula Bielińska

MMR Consult Sp. z o.o.

Reklamacja czy działanie niepożądane? Izabela Słowik, Iwona Kindel

Dostepność biologiczna leku Agnieszka Mikulska

Przeciwciała monoklonalne dr Monika Lamparska-Przybysz

19 22 25

Kontrolowane uwalnianie leków z biomateriałów 29 Eliza Zawadzka

Miniinkubator 32 firm biotechnologicznych Tadeusz Pietrucha

Magazyn wielofunkcyjny w farmacji Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A.

Agnieszka Mikulska

Adamed

PLIVA Kraków działa zgodnie z normą ISO 14001:2004 53 PLIVA Kraków

Czarna lista barier

Temapharm

Recepta na mocną pozycję

Robert Miller

mgr farm. Andrzej Sijka, Lidia Zwierzak

HASCO-LEK S.A.

Trwałość substancji leczniczej i postaci leków

Jakość produktu leczniczego

Nowe Centrum badań i rozwoju

Gedeon Richter łączy się z Polpharmą

RFID i DPM

Pacjent – lekarz – leki

Lucyna Leszczyńska

Zofia Ulz, Daniel Gralak

Aflofarm

Polpharma

Tomasz Czarnecki

Jak łatwo oszczędzić powierzchnię 38 i zwiększyć efektywność?

Badanie opinii publicznej przeprowadzone przez PBS DGA

TNS OBOP, Adamed

Aneta Kępka

Kamerton innowacyjności Małgorzata Korpusik

Amerykański patent

PHF

Węgiersko-polska fuzja

Małgorzata Korpusik

Robert Miller

PMR

Eliza Zawadzka, Monika Sowińska

Walidacja czyszczenia pomieszczeń 73 i urządzeń produkcyjnych Robert Miller

Okazja dla Wystawców, Delegatów, Odwiedzających marcus evans Congresses

Uszczelnianie Indukcyjne 48 opakowań

Nowoczesne laboratorium 76 farmaceutyczne

Baxter konsoliduje produkcję 49 w Polsce

Annual Registration Summit 2008

mgr inż. Maciej Jare

Bio-Forum – Targi Biotechnologii i Biobiznesu 70

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 1 / 200 7

EUROLAB

MOVIDA CONFERENCES

www.farmacom.com.pl

Od redakcji

Spis reklamodawców Szanowni Państwo,

ASPEKT Sp. z o.o.

Przemysł farmaceutyczny podlega ciągłym zmianom i nieustannie się rozwija. Od 1991 r. producenci leków regularnie odnotowują wzrost produkcji i sprzedaży. W 2007 r. apteczna sprzedaż leków sięgnęła rekordowej kwoty 21 mld zł. Był to wynik o 4 proc. lepszy niż rok wcześniej. Jednak dużym utrudnieniem dla przemysłu farmaceutycznego są skomplikowane i zbiurokratyzowane wymogi formalno-prawne oraz wysokie podatki i trudności z finansowaniem. Wyjściem z tego problemu może być transfer nowych technologii oraz zwiększenie produkcji nowych leków chronionych patentami. Obecnie polski przemysł farmaceutyczny ciągle zmaga się z harmonizacją, czyli dostosowaniem dokumentacji rejestrowej do unijnych wymogów. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych przyjmuje wnioski do czerwca, a leki, które nie zostaną przerejestrowane, znikną z rynku. Następuje też powolna konsolidacja branży farmaceutycznej, umożliwiająca efektywną rywalizację ze światowymi potentatami farmaceutycznymi… tak więc dużo się dzieje. O tym wszystkim przeczytacie Państwo na łamach drugiego już wydania magazynu „Świat Przemysłu Farmaceutycznego”.

BART

Życzę przyjemnej lektury.

BEATRONIC Sp. z o.o. DAMASZ Sp. z o.o. EMPAK IKA-TECHNIK Sp. z o.o. i ZMR S.C. IRtech Kraków ISL Innowacyjne Systemy Logistyczne Sp. z o.o. JAMACO KOSMETYKA NATURALNA Sp. z o.o. MILLIPORE Sp. z o.o. MMR CONSULT Sp. z o.o. SARTOPOL StatSoft Polska Sp. z o.o. TERMO-PRECYZJA

Z wyrazami szacunku

TEST-THERM Sp. z o.o. TRADE&CONSULT Sp. z o.o.

Redaktor Naczelny „Świat Przemysłu Farmaceutycznego”

TURCK Sp. z o.o. UNICOM INTERNATIONAL Sp. z o.o.

Stopka redakcyjna Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 farmacom@farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny Robert Miller tel./fax 032 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 robert.miller@farmacom.com.pl Prenumerata i kolportaż Wydawnictwo FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 tel./fax 032 455 31 61 prenumerata@farmacom.com.pl

Cena egzemplarza „ŚPF” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119

Rada Programowa dr n. farm. Leszek Borkowski – prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych

Redakcja tel./fax 032 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 redakcja@farmacom.com.pl

Andrzej Szarmański – prezes ISPE Polska, Dyrektor Jakości w Zakładach Farmaceutycznych Polpharma S.A.

DTP Wiktor Adamiec wiktor.adamiec@farmacom.com.pl

Irena Rej – prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska”

Druk Drukarnia INFO PAKT S.C. www.infopakt.pl

Magazyn kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach farmaceutycznych. Odbiorcami czasopisma są również organizatorzy targów, konferencji i szkoleń branżowych, urzędy, ministerstwa, instytuty, uczelnie wyższe z kierunkami farmaceutycznymi i biura projektowe. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

www.farmacom.com.pl

2_2008_farmacja.indd 5

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 1 / 200 7

5 2008-03-17 20:02:56

interview

Nieustanne zmiany Rozmowa z Cezarym Śledziewskim

– Prezesem Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego

Cezary Śledziewski • W 2004 roku powstał Polski Holding Farmaceutyczny, który miał dostarczać tanie leki dla polskich pacjentów, ale nic z tego nie wyszło… • Już sama koncepcja Holdingu jako dostarczyciela tanich leków była kontrowersyjna. Polski rynek farmaceutyczny jest rynkiem otwartym, leki generyczne podlegają konkurencji, a więc o poziomie ich cen decyduje rynek. Z kolei celem istnienia przedsiębiorstwa jest poza zaspokajaniem potrzeb społecznych osiąganie zysku, przy jednoczesnym uwzględnieniu wymagań rynku.. Moim zdaniem, raczej należało utworzyć koncern, względnie prywatyzować przedsiębiorstwa osobno. Obecnie wobec straty kilku lat, zasadne jest pytanie czy te trzy Polfy są przygotowane do prywatyzacji? • Czy dobrym rozwiązaniem byłaby sprzedaż podległych Holdingowi Polf zagranicznym koncernom farmaceutycznym? • Mówi Pan o inwestorze strategicznym. Nie chciałbym tego tematu rozwijać, ale można spojrzeć na zakłady, które już zostały sprywatyzowane. Dawna Polfa Poznań, którą kupiło Glaxo dzisiaj jest największym eksporterem leków w Polsce. Polfa Kraków - dziś Pliva/Barr też radzi sobie całkiem nieźle. Podobnie dawna Polfa Rzeszów, którą przejął ICN obecnie produkuje w Polsce leki na całą Europę. • Czy w skutek przejmowania polskich przedsiębiorstw farmaceutycznych przez zagraniczne koncerny nie ucierpi polski interes społeczny? • Jak do tej pory żadna z prywatyzowanych fabryk, również tych z udziałem obcego kapitałunie została zamknięta i nic nie wskazuje na to, aby miało się tak stać. Wręcz przeciwnie dynamicznie się rozwijają. Trzeba więc odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie – czy z punktu widzenia interesu społecznego przemysł farmaceutyczny jest w kraju w ogóle potrzebny? Moim zdaniem – oczywiście tak. Zapewnia bowiem bezpie-

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

czeństwo zdrowotne społeczeństwa. Krajowy przemysł farmaceutyczny dostarcza ponad 60% leków na polski rynek. Poza tym przemysł farmaceutyczny w Polsce zatrudnia 25 tys. wysoko wykwalifikowanych pracowników , a współpracuje z nim drugie tyle. Jest nowoczesny – inwestycje w ostatnich 10 latach przekroczyły 1 miliard EURO. Eksport dynamicznie rośnie. Niestety, brak jest skoordynowanej polityki rządowej w stosunku do tego przemysłu, a nawet pewnego sterowania jego rozwojem z wykorzystaniem naszego potencjału naukowego. • Gedeon Richter połączył się z Polpharmą. Jak ocenia Pan łączenie się zakładów farmaceutycznych? • W Europie odczuwa się bardzo duży nacisk na obniżanie cen leków. Z taką sytuacją radzą sobie tylko duże firmy – stąd tendencja do łączenia. Z tego połączenia Polpharma odniesie tylko same korzyści. Gedeon posiada dobrze rozwinięty dział badań i rozwoju. Po drugie, Gedeon charakteryzuje się silnie rozwiniętym eksportem i w zasadzie żyje z eksportu, dzięki czemu Polpharma uzyskała dostęp do nowych i sprawnych kanałów dystrybucyjnych. Po trzecie, portfel obu firm jest komplementarny, produkty nie konkurują między sobą. Przemysły generyczny rozwijał się na rynkach lokalnych i im większy był jego udział w rynku krajowym, tym bardziej uzależniał się on od fluktuacji na tym rynku. Więc w przypadku obu firm uzależnienie od wahań koniunkturalnych na rynkach krajowych będzie znacznie mniejsze.

www.farmacom.com.pl

REKLAMA

Sądzę, że fuzja ta przebiegnie bez większych kłopotów, ponieważ kultura korporacyjna obu firm jest wysoka i na podobnym poziomie. • W tym roku skończy się okres przejściowy, w którym wszystkie leki, które mają pozostać na rynku muszą przejść procedurę rerejestracji. Czy harmonizacja była w ogóle potrzebna? • Harmonizacja była potrzebna. Nie wszystkie polskie leki posiadały dokumentację rejestracyjną zgodną z wymogami unijnymi. Samo przeprowadzenie procesu harmonizacji przebiega z trudnościami. Przez 2 lata Urząd Rejestracji nic nie robił, były tylko wysyłane sprzeczne sygnały, co do sposobu przeprowadzania harmonizacji. Firmy były zdezorientowane. Interpretacja przepisów powodowała wiele zamieszania. Na przykład, problemem były badania biorównoważności. My uważaliśmy, że nie trzeba ich powtarzać, natomiast Urząd Rejestracji nie dawał jasnego sygnału w tej sprawie. Producenci nie mogli czekać i niektóre kosztowne badania powtarzano niepotrzebnie – dotyczy to leków, które poczynając od połowy lat 90-tych były rejestrowane zgodnie z wymaganiami unijnymi. Ostateczne zasady przeprowadzania harmonizacji zostały ustalone dopiero w kwietniu 2006 roku. • Po zakończeniu się okresu przejściowego zniknie z rynku wiele leków. Jak Pan ocenia ilość leków, które pozostaną na rynku? • Opracowanie dokumentacji leku jest procesem długotrwałym – zajmuje bowiem ca 2 lata i trudnym, wymagającym zaangażowania zaplecza naukowo-badawczego oraz kosztownym, a firmy miały określone ścisłe ramy czasowe. W tej sytuacji producenci zostali zmuszeni do dokonania strategicznego wyboru, tj. podjęcia prac nad lekami mającymi potencjał rynkowy, a rezygnacji z leków nie cieszących się zainteresowaniem pacjentów produkowanych w niewielkich ilościach. Często chodzi o leki produkowane od kilkudziesięciu lat, które są zastępowane na rynku przez leki nowocześniejsze. Urząd Rejestracji otrzymywał już od 2004 r. takie informacje od producentów, z pewnością Ministerstwo Zdrowia zareagowałoby gdyby okazało się, że zabraknie leków potrzebnych z punktu widzenia bezpieczeństwa terapeutycznego. Takich sygnałów dotychczas nie mamy – można więc domniemywać, iż większych zagrożeń nie ma. Myślę, że po zakończeniu procesu harmonizacji pozostanie na rynku ok. 50% krajowych leków generycznych spośród umieszczonych w załączniku do Traktatu Akcesyjnego. • Polski przemysł farmaceutyczny jest przemysłem generycznym. Czy jest szansa, by w końcu stał się kiedyś przemysłem innowacyjnym? • Najpierw trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie – czy nam na tym zależy? Musi się tu pojawić odpowiednia polityka państwa. Jeśli tej polityki nie będzie i nie będzie wsparcia ze strony Rządu, będzie to niezwykle trudne. A mamy dosyć spore osiągnięcia np. w biotechnologii (firma Bioton). Mamy również bardzo dobre zaplecze naukowe na uczelniach i w instytutach naukowych. W Polsce istnieją małe firmy farmaceutyczne, które pracują nad nowymi lekami, jednak potrzebne im jest wsparcie finansowe, a jak do tej pory jest z tym trudno. • Czy polskie zakłady farmaceutyczne, szukając nowych rynków zbytu powinny interesować się rynkami azjatyckimi? • Uważam, że dla polskiego przemysłu farmaceutycznego dobrymi rynkami zbytu są rynki wschodnie i rynki Unii Europejskiej. Tutaj mamy szansę. Jesteśmy już obecni na tych rynkach, eksportując między innymi do Wielkiej Brytanii i do Niemiec. Jeśli chodzi o wschód, moim zdaniem najważniejsze dla nas powinny być rynki tradycyjne, Rosja i kraje ościenne. Rozmawiał: Robert Miller

www.farmacom.com.pl

interview

Pozyskiwanie dotacji z UE Rozmowa z Marcinem Szczecińskim Starszym Specjalistą w zespole ds. Instrumentów Wsparcia Dotacyjnego

Marcin Szczeciński

• Ostatnio wiele mówi się o dofinansowywaniu projektów badawczo-rozwojowych ze środków UE. W jaki sposób można takie środki uzyskać? • Jako najważniejsze źródło współfinansowania opartego na innowacjach rozwoju firm w perspektywie finansowej 2007-2013 wskazałbym program Innowacyjna Gospodarka, który zarządzany jest przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Dzięki zapisom tego programu, przedsiębiorstwa otrzymują narzędzia wspierające badania, opracowanie nowych technologii oraz wdrażanie prawdziwie innowacyjnych rozwiązań. Sprawia to, że przedsiębiorstwa mają szanse stawać się bardziej konkurencyjne na europejskim rynku. • Zapewne wielu przedsiębiorców chciałoby ubiegać się o te środki. Proszę opowiedzieć, co należy rozważyć przed podjęciem takiej decyzji? • Przede wszystkim nie powinno się zaczynać myślenia o ubieganiu się o środki UE od kwoty wsparcia, którą chcemy pozyskać. Najpierw powinien zaistnieć dopracowany projekt, dopiero potem starania o publiczne środki. W moim przekonaniu dopracowany projekt to taki, którego wykonalność, sens realizacji czy „zasługiwanie na dofinansowanie” rozumiane jako spełnianie wymogów stawianych przez instytucję dofinansowującą są oczywiste nie tylko dla samego wnioskodawcy. Pamiętajmy, że od pomysłu do projektu droga jest daleka. Im mniej będziemy starali się przejść tę drogę na skróty, tym większą mamy szansę powodzenia. • Czy każda firma może ubiegać się o dotacje na działalność badawczą? Co do zasady tak, jednakże należy pamiętać, iż priorytetem jest wspieranie firm małych i średnich. Innym ograniczeniem może stać się przynależność do konkretnej branży, ponieważ przedsięwzięcia badawcze związane z pewnymi kategoriami działalności gospodarczej wyłączono z dofinansowania. Należą do nich między innymi: pierwotna produkcja rolna i rybołówstwo, przemysł okrętowy, hutnictwo żelaza i stali, górnictwo węgla oraz produkcja włókien syntetycznych. • Czy warto samemu pokusić się o sporządzenie wniosku, czy lepiej zatrudnić firmę doradczą?

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

• Uważam, że powinniśmy próbować podołać temu zadaniu własnymi siłami. Bardzo często przecenia się rolę konsultanta. Pamiętajmy o tym, że największą wiedzę o projekcie posiada sam wnioskodawca. Konsultant nie wymyśli za niego projektu. Może on jedynie pomóc wydobyć tę wiedzę i usystematyzować ją zgodnie z zasadami przyznawania dotacji. • Czy istnieje sprawdzony sposób na wypełnianie takich wniosków, by osiągnąć sukces? • Niestety, nie ma prostej recepty na skuteczne wypełnienie wniosku. Oczywiście istnieją pewne zasady, których przestrzeganie znacznie zwiększa szansę na uzyskanie dofinansowania. Jedną z nich jest skrupulatność. Jest ona w szczególności niezbędna na etapie planowania kosztów projektu, ponieważ ułatwia jego późniejsze rozliczenie. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że decyzja o przyznaniu dofinansowania to nawet nie połowa sukcesu. Efektywnie zaabsorbowane środki to środki rozliczone. Warto także podkreślić, że najważniejszymi kryteriami oceny wniosków badawczo-rozwojowych są: innowacyjność, potencjał naukowy, aspekt ekonomiczny oraz możliwości techniczne. Dlatego też trzeba dołożyć wszelkich starań, by te wartości umiejętnie pokazać. • Adamed kilkakrotnie uzyskał już wsparcie finansowe dla prowadzonych projektów naukowo-badawczych. Jak skutecznie walczyć o unijne dotacje? • Uzyskanie dofinansowania w mojej ocenie to przede wszystkim potwierdzenie słuszności obranej przez firmę strategii inwestowania w badania nad innowacyjnymi lekami – wyzwania, co do którego do niedawna uważano, że nie jest go w stanie podjąć żadna z polskich firm farmaceutycznych. Wejście na niełatwą ścieżkę rozwoju poprzez innowacje przynosi wymierne rezultaty. Odpowiadając na pytanie bardziej wprost powiem, że dofinansowanie w przypadku projektu PPAR (badania nad innowacyjnymi lekiem na cukrzycę typu 2) i OUN (poszukiwanie nowej skuteczniejszej terapii schizofrenii, depresji i lęku) to ciężka praca kilkunastu osób, która jednak daje nadzieję dla milionów pacjentów na całym świecie. Rozmawiał: Robert Miller

www.farmacom.com.pl

artykuł sponsorowany

produkcja

Rejestracja i raportowanie danych procesu etykietowania Adrian Rybka, Wojciech Rybka

Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Mechanizacji Pakowania „EMPAK”

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia „W sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania” na producentów wyrobów farmaceutycznych nałożone zostały m.in. wymogi dotyczące sporządzania szczegółowych raportów z produkcji (zawierających datę rozpoczęcia produkcji, datę zakończenia produkcji, dane o przebiegu produkcji, numer serii, nazwisko operatora itp.). Raportowanie przebiegu produkcji powinno być dokładne i czytelne a dostęp do nich powinny mieć tylko osoby do tego uprawnione.

Jedną z maszyn spełniających wymogi GMP jest etykieciarka automatyczna EA-1

zaprojektowana i wykonana w OBR EMPAK, wykorzystująca sterownik PLC, a także graficzny panel dotykowy umożliwiający komunikację operatora z maszyną. Układ sterowania umożliwia zmianę parametrów pracy maszyny takich jak: prędkość podajnika etykiet i transportera opakowań, załączenie lub wyłączenie znakowarki etykiet, układu kontroli znakowania, układu kontroli kodów kreskowych i innych parametrów. Dokonane zmiany są zapamiętanie w pamięci układu. Po załączeniu zasilania elektrycznego etykieciarki na ekranie panela operatorskiego ukazuje się okno logowania. Każdy z operatorów może mieć przydzielone różne uprawnienia związane z pracą maszyny. Istnieje także możliwość tworzenia nowych operatorów posiadających odpowiedni poziom dostępu. Po poprawnym zalogowaniu ukazuje się ekran, na którym dokonuje się wyboru etykiety i wpisu danych, które będą dodrukowane na etykiecie (np. nazwa produktu, numer serii, data ważności, produkcji i inne) jak również parametrów pracy maszyny. Podczas pracy maszyna rejestruje zdarzenia (alarmy, zatrzymania, braki itp.) gromadząc je w postaci raportu. Dzięki zainstalowaniu w panelu funkcji WEB Serwer istnieje możliwość udostępniania zapisanych w pamięci panela raportów z produkcji. Wpisanie lokalnego adresu IP etykieciarki w przeglądarce internetowej zainstalowanej na dowolnym komputerze w tej samej sieci, umożliwia przejrzenie listy raportów pracy etykieciarki oraz każdego raportu szczegółowo i jego wydrukowanie.

Pamięć układu sterowania etykieciarki umożliwia przechowywanie, drukowanie i podgląd łącznie 100 raportów produkcyjnych. Etykieciarka automatyczna z serii EA-1, wyposażona w układ sterowania z graficznym panelem dotykowym to nowoczesne urządzenie etykietujące znakomicie sprawdzające się w przemyśle farmaceutycznym.

Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Mechanizacji Pakowania „EMPAK” ul. Farmaceutów 2, 31-463 Kraków tel. 012 413 87 14 marketing@empak.pl www.empak.pl

www.farmacom.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

Praktyczna statystyka dla farmacji Ocena Stabilności Produktów Leczniczych Michał Iwaniec, Mirosław Popieluch StatSoft Polska

Wraz z rosnącymi wymaganiami rynku oraz coraz bardziej rygorystycznymi normami narzucanymi przez organy regulacyjne, firmy wytwarzające środki farmaceutyczne stają przed coraz to nowymi wyzwaniami technologiczno-organizacyjnymi. W szczególności rosnąca ilość analiz, porównań, zestawień i raportów, które należy wykonywać okresowo dla celów kontrolnych i dokumentacyjnych, generują coraz większą ilość rutynowo wykonywanej pracy. Zadania te dotyczą zarówno obszarów organizacyjnych, jak i technologicznych związanych z jakością wytwarzanych produktów. ile kwestie związane z czysto formalną doku-

mentacją dotyczącą organizacji procesu produkcyjnego nie przysparzają problemów, to w dziedzinie analizy danych produkcyjnych są obszary wymagające znajomości zaawansowanych technik statystycznej analizy danych, umiejętności wykonywania analiz statystycznych i wyciągania na ich podstawie wniosków. Analiza danych to nie tylko zestawienia dotyczące danych historycznych. Dzięki niej możemy pójść o krok dalej i na podstawie danych historycznych prognozować wartość określonych parametrów. Właśnie takie podejście jest stosowane przy ocenie stabilności produktów leczniczych.

Zbieranie i obróbka danych

Analiza danych nie może oczywiście istnieć bez samych danych. O ile procedury zbierania danych do celów badania stabilności są dobrze ustalone, metody analityczne służące do wykonania pomiarów są poznane, to zdarza się, że wyciągnięcie wniosków na podstawie wyników pomiarów często stwarza wiele problemów. Wpływa na to wiele czynników, takich jak: nieznajomość metod statystycznych, brak doświadczenia w interpretacji wyników oraz w stosowaniu dodatkowych analiz przygotowujących dane do właściwej analizy (np. wykrywanie wartości odstających) i wreszcie brak przekonania analityka, co do poprawności wykonywanych analiz.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Ze statystycznego punktu widzenia większość analiz proponowanych do oszacowania stabilności produktu leczniczego w założonym okresie czasu nie jest skomplikowana, ale biorąc pod uwagę pewne czynniki związane ze specyfiką tej analizy i kilka możliwych ścieżek postępowania, poprawne przeprowadzenie obliczeń statystycznych może być czasochłonne lub nawet niemożliwe do wykonania bez wykorzystania odpowiedniego oprogramowania.

Ogólne podejście do analizy danych w ocenie stabilności

Analiza stabilności polega na określeniu, po jakim czasie analizowany parametr przekroczy określone dla niego limity (granice) tolerancji (specyfikacji). Przykładowo jeżeli określono, że zawartość zanieczyszczeń nie może być większa niż 2%, to będziemy chcieli określić czas, po jakim ta wartość zanieczyszczeń zostanie przekroczona. Chcemy zatem powiązać nie tyle aktualną wartość parametru z określonym limitem co zmianę parametru w czasie z limitem. Dodatkowo w niektórych

www.farmacom.com.pl

zmian naszego parametru (linia prosta y=at+b) przetnie limit (np. górny), możemy w najprostszym przypadku wyznaczyć ten punkt przecięcia metodą graficzną:

produkcja

przypadkach będziemy chcieli sprawdzić, czy parametry leku lub substancji po np. 24 miesiącach będą mieścić się w limitach, jeżeli mamy dane zebrane tylko po 0, 3, 6, 9 i 12 miesiącach przechowywania. Żeby to określić, będziemy potrzebowali modelu zależności pomiędzy badanym parametrem a czasem przechowywania. Najprostszym podejściem, proponowanym np. przez ICH (1), jest założenie, że parametr zmienia się z czasem w sposób liniowy. Mówiąc inaczej, zakładamy, że wykres zależności pomiędzy czasem i badanym parametrem można przybliżyć linią prostą:

Prosta regresji przecinająca górny limit – wykres z programu STATISTICA

Dopasowanie prostej regresji – wykres z programu STATISTICA

Tak jak to widać na rysunku powyżej, dane wydają sie podlegać zależności liniowej, ale nie jest to zależność funkcyjna, tylko statystyczna. Oznacza to, że punkty nie leżą na linii prostej, ale są wokół niej rozrzucone. Zmienność pomiarów w czasie może zależeć od bardzo wielu czynników, takich jak błąd podczas pomiaru lub niestabilność warunków przechowywania. Wszystko to prowadzi do tego, że będziemy musieli poradzić sobie ze zjawiskiem, które obarczone jest pewną niepewnością (zmiennością). Najlepiej z takimi zagadnieniami radzi sobie statystyka. Jeżeli zakładamy, że rozważana zależność jest liniowa (w pierwszej kolejności musimy to założenie zweryfikować, używając odpowiedniego testu statystycznego) to możemy skorzystać z dobrze opisanego modelu regresji liniowej. Zauważmy, że jeżeli zmiana parametru w czasie nie jest liniowa, wtedy do każdej grupy zmienności w czasie musimy zastosować oddzielny aparat matematyczny, który będzie opisywał zmienność lepiej niż linia prosta. Zazwyczaj będzie to jednak dużo trudniejsze obliczeniowo. Jeżeli rozpatrywana zależność jest liniowa, wtedy do danych możemy dopasować linię prostą, stosując regresję liniową. Oczywiście dopasowana w ten sposób linia nie będzie pokrywać się ze wszystkimi punktami – będą one rozrzucone wokół prostej, co jest cechą zależności statystycznej. Żeby oszacować, kiedy model

www.farmacom.com.pl

Z powyższego rysunku wynika, że przecięcie limitu następuje po ok. 21 miesiącach. Musimy jednak wziąć pod uwagę to, że nasz model (dopasowana do danych prosta) jest obarczony pewnym błędem, lub mówiąc inaczej, wyznaczona prosta nie odzwierciedla prawdziwej zależności, a tylko ją przybliża. Powinniśmy zatem uwzględnić niepewność, jaką ta analiza niesie ze sobą, wyznaczając obszar ufności dla prostej regresji. Wytyczne sugerują, aby wyznaczony obszar był obszarem 95%, co oznacza, że prosta wyznaczająca rzeczywistą (niestety nieznaną) zależność na 95% powinna znaleźć się w wyznaczonym obszarze. Po wyznaczeniu obszaru ufności powinniśmy uwzględnić miejsca przecięcia linii wyznaczających granicę obszaru z liniami określonymi przez limity (u nas, tak jak na rys. powyżej, górnym limitem dla parametru jest wartość 102).

Przecięcie granicy obszaru ufności z limitem – wykres z programu STATISTICA

Na powyższym rysunku dla rozważanych danych został wyznaczony obszar ufności. Widać, że linia

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

wyznaczająca górne ograniczenie obszaru ufności spotka się z linią limitu po ok. 17 miesiącach. Jak można było się domyślać, czas uległ skróceniu, ale jednocześnie wynik jest bardziej prawdopodobny, co w farmacji ma zasadnicze znaczenie. Obliczenia te nie są skomplikowane, ale trudności mogą się pojawić podczas wyznaczania punktu przecięcia górnej lub dolnej linii ograniczającej obszar ufność z limitami (górnym lub dolnym). Wyniki obliczeń oraz dokładne punkty przecięcia są standardowo podawane w programie STATISTICA Ocena Stabilności.

Analizy statystyczne w przypadku większej liczby danych

Według wytycznych w celu wykazania stabilności parametru w produkcie lub substancji należy przeprowadzić analizy, opierając się na danych pochodzących z co najmniej trzech serii. W takim przypadku możemy postępować analogicznie jak wyżej w celu oszacowania czasu przekroczenia limitów przez dany parametr, traktując każdy zbiór danych oddzielnie (analizując osobno dane z każdej z serii), a następnie przyjmując najkrótszy oszacowany czas. Według wytycznych ICH dane, pochodzące z różnych serii, możemy potraktować jako jednolity zbiór danych (można analizować je wspólnie). Jednak aby można było tak zrobić, dane z poszczególnych serii muszą być porównywalne, a dokładnie mówiąc, porównywalne muszą być zależności pomiędzy badanym parametrem a czasem dla poszczególnych serii. Wcześniej założyliśmy, że zależności są liniowe i że stosować będziemy model regresyjny, tzn. do danych dopasowywać będziemy prostą metodą regresji liniowej. Żeby można było powiedzieć, że zależności liniowe w dwóch zbiorach danych są równoważne, musimy przeprowadzić testy statystyczne badające, czy (1) współczynniki kierunkowe wyznaczonych prostych oraz (2) czy wyrazy wolne wyznaczonych prostych nie różnią się od siebie w sensie statystycznym. Rozważmy sytuację jak na rysunku poniżej:

Do danych rozważanych wyżej dodane zostały dane pochodzące z innej serii tego samego produktu w tym samym opakowaniu. Do nowych danych została dopasowana druga prosta metodą regresji liniowej. Widać gołym okiem, że dwie proste nie pokrywają się, ale czy nachylenia i położenie prostych są od siebie rzeczywiście różne, biorąc pod uwagę pewien losowy rozrzut punktów w każdej grupie danych wokół linii prostych? Okazuje się, że w sensie statystycznym zależności pomiędzy czasem a badanym parametrem w obu seriach nie są od siebie istotnie różne. Jeżeli nie jesteśmy w stanie wykazać istotnych różnic, to możemy potraktować te dane jako jednolity zbiór i wspólnie analizować. Jaki z tego jest zysk, możemy zobaczyć, porównując rysunki poniżej:

Porównania analizy dla danych traktowanych rozłącznie i wspólnie - wykresy z programu STATISTICA

Wykres dopasowania prostej regresji dla dwóch serii – wykres z programu STATISTICA

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

REKLAMA

W przypadku potraktowania danych oddzielnie musimy do danych dopasować dwie proste, wyznaczyć dla nich dwa obszary ufności i jako szacowany czas przekroczenia limitów powinniśmy wziąć ten mniejszy. W wyniku tak przeprowadzonej analizy czas stabilności parametru wyniósłby ok. 16 miesięcy. Jeżeli dane potraktujemy wspólnie, czyli do wszystkich dostępnych danych dopasujemy prostą regresji i wyznaczymy dla niej jeden obszar ufności, wtedy oszacowany w ten sposób okres stabilności wyniesie ok. 18 miesięcy. Skąd ta różnica? Otóż w przypadku analizy stabilności borykamy się zazwyczaj z małą ilością danych, co wpływa na dokładność analizy statystycznej, czego skutkiem jest poszerzenie obszaru ufności. Im danych jest więcej, tym analiza jest „mocniejsza” i obszar ufności zawęża się, co zazwyczaj powoduje zwiększenie szacowanego czasu stabilności. Ogólnie mówiąc im więcej danych i im bardziej są one skupione, tym obszar ufności będzie węższy i wnioski wyciągnięte z analizy bardziej prawdopodobne.

ANALIZA DANYCH W PRZEMYŚLE FARMACEUTYCZNYM

Badanie stabilności produktów Porównywanie profili uwalniania Walidacja procesów technologicznych

Podsumowanie

Cały cykl czynności związanych z analizą danych i przygotowaniem raportu jest niezwykle pracochłonny. Na szczęcie na rynku dostępny jest dedykowany pakiet oprogramowania STATISTICA, który wspiera użytkowników poprzez automatyzację procesu analizy danych produkcyjnych, skracając czas przygotowania poszczególnych raportów, nawet z 5 dni do 5 minut! STATISTICA Zestaw Farmaceutyczny (www.StatSoft.pl) to pakiet programów przeznaczonych do realizacji zadań analitycznych związanych z oceną stabilności produktów, walidacją procesu technologicznego oraz porównywaniem profili uwalniania. Zawiera zestaw odpowiednio dobranych metod i analiz statystycznych, które automatycznie wykonują rutynowe działania związane z analizowaniem danych i tworzą gotowy do wydruku raport, który może być bezpośrednio umieszczany w dokumentacji medycznej i walidacyjnej przygotowywanej na potrzeby audytów. Organizacje zajmujące się opracowywaniem i produkcją środków farmaceutycznych na całym świece wykorzystują oprogramowanie STATISTICA jako zintegrowaną platformę analizy danych, wspierającą powstawanie nowych leków oraz sterowanie procesem i jakością.

Walidacja metod pomiarowych Stabilność metod pomiarowych Kalibracja liniowa

Automatyzacja analiz (np. APR lub PPR) Systemy zbierania, gromadzenia i analizy pomiarów Współpraca z systemami LIMS

StatSoft Polska, ul. Kraszewskiego 36, 30-110 Kraków, faks 012 4284301 tel. 012 4284300, 0601 414151, e-mail: info@statsoft.pl, www.StatSoft.pl

produkcja

Audyt wewnętrzny narzędziem oceny skuteczności

systemu zapewnienia jakości Urszula Bielińska

Podstawowym narzędziem oceny

skuteczności systemu zapewnienia jakości jest audyt wewnętrzny. Aby był on narzędziem efektywnym, musi zostać spełnionych kilka zasad.

Wytwórca leków zobowiązany jest do ustanowienia i utrzymania skutecznego systemu zapewnienia jakości zgodnego z wymaganiami „dobrych praktyk” (GXP). System ten ma zagwarantować bezpieczeństwo pacjenta, dlatego też musi być ciągle oceniany i doskonalony.

Zasada I – audyt powinien być przeprowadzany z odpowiednią częstotliwością.

Ustalając częstotliwość audytu należy przede wszystkim wziąć pod uwagę te obszary wytwórni i procesy, których nieprawidłowe funkcjonowanie bezpośrednio zagrozi bezpieczeństwu pacjenta. Dobrze jest więc najpierw przeprowadzić ocenę krytyczności systemu jakości - ustalić, jakie pomyłki mogą powodować najgorsze skutki. Należy również wziąć pod uwagę wyniki wcześniejszych audytów i inspekcji oraz skuteczność wdrożonych działań naprawczych, a także reklamacje i inne niezgodności. Analizy te pozwolą na prawidłowe wyznaczenie celów audytów wewnętrznych i opracowanie ich harmonogramu. Najczęściej taki harmonogram opracowywany jest na okres 1 roku i zawiera informacje dotyczące terminów zaplanowanych audytów, obszarów i/lub procesów, które będą oceniane.

Zasada II – audyt powinien być przeprowadzony przez odpowiedni zespół audytorów.

Zgodnie z normą ISO 19011:2002 zespół audytorów powinien być tak dobrany, aby jego kwalifikacje umożliwiły osiągnięcie wyznaczonego celu audytu. Oznacza to, że oprócz doskonałej znajomości wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP), audytor powinien posiadać również wiedzę fachową, między innymi, z zakresu technologii wytwarzania leków, funkcjonowania syste-

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

mów i urządzeń produkcyjnych, systemów skomputeryzowanych, walidacji procesów i metod badań. Audytor powinien również znać i stosować techniki przeprowadzania audytów (na bieżąco notować dokonane obserwacje i umieć je ocenić, zarządzać czasem, itp.). Nie bez znaczenia są również cechy osobowości audytora, jego komunikatywność, bezkonfliktowość, elastyczność i odporność na stres. Tak więc, jedynie odpowiednio dobrany zespół audytorów może zapewnić prawidłowe przeprowadzenie audytu wewnętrznego. Spośród zespołu audytorów zawsze powinien zostać wyznaczony audytor wiodący. To on ustala z audytowanym dokładny termin audytu i decyduje o podziale pracy, kieruje zespołem.

Zasada III – zespół audytorów powinien dobrze przygotować się do audytu.

Każdy audytor powinien dobrze rozumieć cel zaplanowanego audytu. Obowiązkowo musi zapoznać się z dokumentacją i procedurami dotyczącymi ocenianego obszaru i/lub procesu - dokonać przeglądu ich aktualności i spójności. Kolejną bardzo ważną kwestią jest zebranie przez niego informacji o problemach i zmianach, które w tym obszarze/procesie wystąpiły. Audytor również powinien zapoznać się z notatkami i raportami audytorów z poprzednich

www.farmacom.com.pl

produkcja

audytów, z działaniami naprawczymi ustalonymi w ich wyniku oraz z notatkami audytorów. Zebrana wiedza umożliwi mu prawidłowe przygotowanie szczegółowego planu audytu i listy pytań.

Zasada IV – zespół audytorów powinien skutecznie przeprowadzić audyt.

Każdy audyt wewnętrzny powinien rozpocząć się spotkaniem otwierającym, podczas którego audytor wiodący przedstawia cel i plan audytu oraz zespół audytorów, natomiast audytowany wskazuje osoby odpowiedzialne za udzielanie odpowiedzi i udostępnienie dokumentacji oraz zapisów. Po zakończeniu spotkania otwierającego przystępuje się bezpośrednio do przeprowadzenia audytu. Skuteczne przeprowadzenie audytu w dużej mierze zależy niestety od doświadczenia i przygotowania się każdego audytora. Nie należy zapominać, że dysponuje on ograniczonym czasem, a musi obiektywnie wykazać stopień zgodności funkcjonującego obszaru/procesu z ustalonymi zasadami i regulacjami prawnymi. Audytor swoją ocenę powinien opierać wyłącznie na zgromadzonych dowodach, nie na przeczuciach czy przypuszczeniach. W tym celu powinien umieć określić wielkość badanej próbki, tzn. ocenić tyle zapisów z wykonania danego działania, by móc jednoznacznie stwierdzić, czy działanie to prowadzone jest prawidłowo. Powinien również zadawać pytania otwarte i w taki sposób, aby uzyskać wyczerpujące odpowiedzi. Ważna jest również jego ocena stopnia znajomości procedur i wymagań przez samych audytowanych. Audytor musi pamiętać o bezzwłocznym informowaniu audytowanych o stwierdzonych zastrzeżeniach i prowadzić rzetelne notatki.

www.farmacom.com.pl

Ważną częścią audytu jest spotkanie zamykające. To podczas niego zespół audytorów przedstawia wnioski, dokonane spostrzeżenia, nie tylko negatywne, ale i pozytywne. Dokumentowane są stwierdzone niezgodności w odniesieniu do wymagań regulacji prawnych, dokumentacji, procedur oraz ustalane są terminy na przedstawienie przez auditowanych propozycji działań naprawczych. Istotne jest również przypisanie niezgodnościom właściwej rangi. Niezgodności, w zależności od ich znaczenia, są klasyfikowane jako: • krytyczne – stwierdzony stan lub sposoby postępowania są sprzeczne z wymaganiami regulacji prawnych i/lub wewnętrznymi wymaganiami i stanowią zagrożenie dla jakości leku, jego skuteczności i bezpieczeństwu, • ważne – stwierdzony stan lub sposoby postępowania są niezgodne z ustalonymi wymaganiami i/lub mogą stanowić zagrożenie dla jakości leku, • drobne – stwierdzony stan lub sposoby postępowania są niezgodne z ustalonymi wymaganiami, ale nie stanowią zagrożenia dla jakości leku. Z auditu wewnętrznego sporządzany jest raport. Należy pamiętać, że raport powinien również zostać przekazany Kierownictwu przedsiębiorstwa, więc musi być sformułowany jasno i wykazywać obszary wymagające doskonalenia. Audyt wewnętrzny właściwie kończy się po zatwierdzeniu i wdrożeniu działań naprawczych, których skuteczność oceniana jest najczęściej podczas następnego audytu danego obszaru/procesu. Jasno więc z tego wynika, że audyt wewnętrzny jest działaniem ciągłym. Zasada V – należy ocenić wyniki audytów i przedstawić je Kierownictwu przedsiębiorstwa. Dobrze jest, jeśli po zakończeniu realizacji harmonogramu audytów wewnętrznych zostanie dokonane podsumowanie ich wyników. Najlepiej jest zrobić to w odniesieniu do następujących elementów systemu zapewnienia jakości (zasada 5 P): • Personel, • Produkty i materiały, • Procesy, • Procedury i dokumentacja, • Pomieszczenia (środowisko, budynki, urządzenia, systemy). Analiza taka pozwala ocenić skuteczność wdrożonego systemu jakości, wykryć negatywne trendy i wykazać obszary wymagające poprawy. Wyniki analizy powinny zostać udokumentowane i przedstawione Kierownictwu przedsiębiorstwa.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

Technologia Blow-Fill-Seal do zastosowań farmaceutycznych MMR Consult Sp. z o.o.

Płynne leki mogą być używane w dwóch formach – ampułek zawierających pojedynczą dawkę aplikacyjną lub butelek zawierających wiele dawek. Są one bezpieczne w użyciu i znajdują szerokie zastosowanie w iniekcjach, inhalacjach, kroplach, irygacjach oraz innych metodach aplikacji. Opracowano zamknięcie typu „twist-off” dla wielokrotnych aplikacji kropli do oczu, uszu, nosa. Zastosowanie tego rozwiązania eliminuje potrzebę używania konserwantów. Oczywiste są zalety opakowań zawierających pojedynczą dawkę: • bez konserwantów – bez reakcji alergicznych, • bez zakażeń krzyżowych – tylko dla jednego pacjenta, • łatwe użycie oraz właściwe dawkowanie, • opakowanie przyjazne środowisku.

Opakowania z pojedynczą dawką 1.

1. Ampułkę oderwij ze zgrzewki 2. Trzymając ampułkę na dole obróć główkę 3. Ściskając ampułkę aplikuj lek 4. Po otwarciu oraz użyciu wyrzuć ampułkę

Opakowania zwierające wiele dawek

Nakrętka z dozownikiem odmierzającym krople jest złożonym systemem spełniającym wiele funkcji: zabezpieczenie, otwieranie, dawkowanie, ponowne zamykanie opakowania. System ten jest złożony z dwóch elementów. Dolny pierścień jest nakrętką obejmującą nagwintowaną szyjkę butelki. Wyposażony jest on w dyszę dozującą i odliczającą krople. Górna nakrętka pełni funkcję zamknięcia zabezpieczającego.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Jak wszystkie pojemniki typu bottelpack ®, także te opakowania są wytwarzane, napełniane oraz zamykane w warunkach sterylnych. Nakrętka zabezpieczającą jest nakładana poza tym procesem. Opcjonalnie, w zależności od potrzeb wydajności, ta czynność może być wykonywana albo całkowicie automatycznie, w linii, bądź poza nią. Istotne jest, że pierścień pozostaje nienaruszony, zabezpieczając membranę przed przypadkowym przebiciem.

• • • • • •

aplikacja pojedynczych kropli ustalona wielkość kropli gwarancja oryginalnej zawartości nakrętka do ponownego zamknięcia kalibrowany kroplomierz pojemnik PE z gwarancją oryginalnej zawartości

Leki w postaci iniekcji

Opakowania o małej i dużej objętości dla środków parenteralnych, dozowniki pojedynczych i wielokrotnych dawek w okulistyce oraz terapii inhalacyjnej – wszystkie te produkty mają cechę wspólną: wykazują gwałtowny wzrost produkcji w opakowaniach z tworzyw sztucznych.

www.farmacom.com.pl

Technologia Blow-Fill-Seal (BFS) ma znaczną przewagę nad tradycyjnymi systemami ampułkowania leków. Typowy proces produkcji szklanych ampułek wygląda następująco: • drukowanie i etykietowanie pustej szklanej ampułki • mycie i sterylizacja pustych ampułek • sterylne wypełnianie lekiem i zamykanie za pomocą odpowiedniej maszyny • autoklawowanie • kontrola szczelności testem „blue dye” • kontrola jakości • pakowanie W odróżnieniu do powyżej opisanego cyklu proces BFS jest bardzo prosty. Plastikowy granulat jest kształtowany w formie jako opakowanie, które jest napełniane i zamykane. Cały proces odbywa się w warunkach sterylnych. Gotowe, napełnione i zamknięte, pojemniki są poddawane procesom kontroli szczelności, sprawdzenia, autoklawowania, etykietowania i pakowania. Rommelag ®, który jest wynalazcą technologii BFS, jeszcze bardziej rozwinął formę plastikowej ampułki. Kolejnym tego przykładem jest zastosowanie połączenia typu Luer dla wszystkich opakowań o małej objętości środków parenteralnych. Ta innowacja ma wybitne zalety dla użytkownika. Ampułki otwiera się łatwo przez szybkie przekręcenie. Opracowany system połączenia ampułki ze strzykawką pozwala na bezpośrednie pobranie zawartości ampułki z wykorzystaniem luerowskiego zakończenia strzykawki. Lek jest nabierany do strzykawki bez konieczności użycia igły, co eliminuje ryzyko zranienia. Ampułka jest opróżniana łatwo oraz w całości. Istotną dodatkową zaletą tej metody jest fakt, że ampułka może pozostać połączona ze 1.

1. 2. 3. 4.

Wytrząśnij produkt z szyjki Trzymaj mocno korpus ampułki, oderwij główkę przez szybkie przekręcenie Połącz strzykawkę luer bezpośrednio z ampułką Odwróć ampułkę i wolno pobierz zawartość

www.farmacom.com.pl

strzykawką aż do wykonania aplikacji. Sposób ten pozwala na łatwą identyfikację leku aż do chwili podania.

produkcja

Nie stanowi to zaskoczenia, gdyż głównymi argumentami za użyciem tego typu materiału do opakowania leków są: wygoda stosowania, eliminacja potencjalnych zagrożeń, bezpieczna i przyjazna środowisku utylizacja.

Najważniejsze zalety elastycznej plastikowej ampułki to: • bezpośrednie nabieranie leku, bez użycia igły • eliminacja kaleczenia palców personelu • eliminacja zanieczyszczenia leku bakteriami, drobinami szkła lub plastiku • eliminacja zbicia podczas przechowywania lub przenoszenia • łatwy transport oraz przechowywanie • utylizacja bezpieczna oraz nieszkodliwa dla środowiska.

Linia produktów Rommelag ®

• Maszyny bottelpack ® • Maszyny do zgrzewania główek Eurocap • Maszyny do badania szczelności wysokim napięciem • Linie pakujące

Aseptyczne maszyny bottelpack ® są zaprojektowane w strukturze modularnej. Zawierają czystą strefę rozlewu klasy A (USclass 100) z dodatkową możliwością rozdzielenia części szarej (technicznej) i białej (farmaceutycznej). W pełni zautomatyzowane wersje urządzeń mogą pracować albo systemie taktowym (z jedną lub dwiema formami), albo w systemie ciągłym z obracającym się łańcuchem wielu form. W każdej wersji wyposażone są w systemy CIP/SIP. Wydajność, w zależności od produktu, wielkości opakowania i typu maszyny, może sięgać 30 000 szt./godz., a wielkość dozowania mieści się w zakresie od 0,1 ml do ponad 1 000 ml. Dzięki zastosowaniu systemu czasowo-ciśnieniowego dozowanie jest wyjątkowo dokładne.

Usługi dla klientów

Firmy dystrybucyjne rommelag ® na całym świecie dysponują wybitnymi specjalistami, którzy doradzają klientom nie tylko w sprawie dostawy maszyn, ale także przy wyborze tworzywa do opakowań i jego zgodności z produktem przy doborze odpowiedniego kształtu opakowań oraz rodzaju zamknięć w ustalaniu oraz spełnianiu wymagań farmaceutycznych w sprawie ochrony środowiska i recyclingu w wykonaniu serii próbnych (do rejestracji lub badania rynku) w realizacji zleceń na produkcję usługową.

Przedstawiciel w Polsce: MMR Consult Sp. z o.o.

ul. Rozbrat 6/11, 00-451 Warszawa tel./fax +48 22 629 90 43 e-mail: info@mmrconsult.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

Reklamacja czy działanie niepożądane? Izabela Słowik – Dyrektor Medyczny, Polpharma SA Iwona Kindel – Specjalista ds. Reklamacji, Polpharma SA

Każdego dnia pacjenci kupują leki i tym samym każdego dnia nabywają prawo do zgłaszania niezadowolenia lub nietypowych objawów po ich przyjęciu, czyli działań niepożądanych. Wszystkie te zgłoszenia oznaczają z łacińskiego „ reclamatio” co oznacza skargę lub sprzeciw w obronie swoich praw. Niezwykle ważne jest, aby lekarze i farmaceuci prawidłowo odróżniali reklamacje od działań niepożądanych, ponieważ szybka reakcja może przynieść pomoc pacjentowi, Podstawowa różnica między reklamacją a dziaa jej opóźnienie spowodować nieodłaniem niepożądanym polega na tym, że reklamawracalne szkody. cja jest związana z niewielkim defektem produktu

Wprowadzenie

Z punktu widzenia pacjenta rozróżnienie pojęcia reklamacji i działania niepożądanego nie ma największego znaczenia. Pacjent stosując produkt farmaceutyczny, zgodnie z jego przeznaczeniem chce mieć pewność, że produkt jest skuteczny, bezpieczny i jest pozbawiony wad. To nikt inny jak lekarz, farmaceuta i wytwórca są odpowiedzialni za rozróżnienie opisanych powyżej pojęć w celu zapewnienia prawidłowego sposobu rozpatrzenia, zgłoszonego przez pacjenta niezadowolenia.

i najczęściej nie ma wpływu na bezpieczeństwo pacjenta, a działanie niepożądane dotyczy nieoczekiwanej reakcji na lek i jest bezpośrednio związane z bezpieczeństwem pacjenta.

Bezpieczeństwo pacjenta

System ochrony pacjenta gwarantowany przez Państwo uwzględnia dwa procesy umożliwiające ocenę leku. Pierwszy z nich to reklamacja dotycząca najczęściej wady stwierdzonej po nabyciu leku. Typowym przykładem może być uszkodzenie opakowania bezpośredniego lub brak leku w opakowaniu. Zgodnie z wymaganiami2 producent musi rozpatrzyć i udokumentować każdą reklamację.

Tab. 1. Definicje Reklamacja To zgłoszenie faktu niezadowolenia klienta z dokonanego zakupu, na skutek wad towaru (ilościowych i jakościowych). Każda zgłoszona do wytwórcy reklamacja musi być rozpatrzona a ocena reklamowanego produktu jest niezbędna do ustalenia przyczyny reklamacji i podjęcia odpowiedniej decyzji. Niepożądane działanie leku Oznacza reakcję szkodliwą i niezamierzoną, która wystąpiła po dawkach normalnie stosowanych u człowieka w profilaktyce, diagnostyce, leczeniu lub modyfikacji funkcji fizjologicznych. Wszystkie działania niepożądane muszą być zgłaszane do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub do podmiotu odpowiedzialnego/wytwórcy.

www.farmacom.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

Tab. 2. Ryzyka dla jakości produktu i bezpieczeństwo pacjenta Zmiana jakości produktu leczniczego • Niewłaściwe przechowywanie (np. temperatura, wilgotność, światło, itd.) • Uszkodzenia opakowań bezpośrednich Pomieszanie produktów • Nieprawidłowe wydawanie produktów • Wadliwy system składowania produktów • Błędy ludzkie wynikające z braku szkolenia Procedury podawania leku • Niedozwolone mieszanie leków • Podawanie niezgodnie z zaleceniami lekarza lub producenta (dawka, szybkość podawania, niewłaściwa droga podania np. wypicie zawartości ampułki, połknięcie czopków) • Niewłaściwe posługiwanie się sprzętem medycznym

Drugi proces dotyczy działań niepożądanych czyli niezamierzonych objawów, które wystąpiły u pacjenta po zastosowaniu leku. W celu monitorowania działań niepożądanych wypracowano szczegółowe procedury angażujące ekspertów medycznych. To dzięki procesowi Monitorowania Działań Niepożądanych mamy pewność, że wszystkie informacje dotyczące nietypowych objawów w trakcie leczenia pacjenta oraz inne obserwacje związane z bezpieczeństwem terapii będą zbierane, przechowywane, analizowane i przekazywane do właściwego Urzędu zgodnie z wymaganiami3. Celem tego procesu jest analiza profilu bezpieczeństwa produktu leczniczego. Wynik analizy korzyści w stosunku do ryzyka, a zwłaszcza wszelkie zmiany związane z profilem bezpieczeństwa produktu są wprowadzane do druków informacyjnych takich jak Charakterystyka Produktu Leczniczego i Ulotka dla Pacjenta. Tylko właściwie „zaprojektowany” i stale utrzymywany proces zapewnia realizacje powyższych zobowiązań.

Ryzyka o których musimy pamiętać

Zanim produkt dotrze do rąk pacjenta, a wytwórca otrzyma skargę, produkt kontrolowany jest na różnych etapach jego wytwarzania związanych bezpośrednio z produktem i takich, które związane są z jego magazynowaniem i dystrybucją. Wytwórca kontroluje dostawców substancji czynnych i składników pomocniczych, stosuje nowoczesne techniki do kontroli wewnątrzprocesowej, Laboratoria kontroli jakości przeprowadzają analizy jakościowe produktu gotowego i ostatecznie

produkt zostaje zwolniony do obrotu przez Osobę Wykwalifikowaną. Zapakowany produkt jest następnie magazynowany i dystrybuowany z wytwórni do hurtowni, a potem dostarczany do apteki i pacjenta. W czasie tej kilkuetapowej drogi dystrybucji od wytwórcy do pacjenta, produkt jest narażony na wiele zagrożeń, które mogą w sposób nieodwracalny zmienić jego jakość. Klasycznym przykładem takich zagrożeń, które przedstawiono w Tab. 2, może być niewłaściwe przechowywanie produktu, czyli niezgodne z rekomendacją wytwórcy. Leki zazwyczaj zawierają substancje wykazujące ograniczoną odporność na temperaturę, a czasami również na światło lub wilgoć. Prawie w każdym przypadku uszkodzone opakowanie bezpośrednie może oznaczać pogorszenie jakości produktu. Niestety, w przypadku leków najczęściej nie ma wizualnych objawów pogorszenia jakości, produkty często wyglądają tak samo, stąd tak dużą uwagę przywiązuje się do stosowania odpowiednich praktyk. Pomieszanie produktów może powstać w efekcie stosowania nieodpowiednich praktyk skutkujących np: obecnością pojedynczych opakowań jednego produktu w zbiorczych opakowaniach innego produktu. Ten typ ryzyka zawsze zalicza się do poważnych. Jeżeli pomieszanie nastąpi z jakichkolwiek przyczyn, tylko osobista uwaga może uratować przed zagrożeniem zdrowia pacjenta.

Tab. 3. Siedem zasad, o których należy pamiętać

Transportuj i przechowuj produkt zgodnie z zaleceniami producenta.

Przestrzegaj zasady FIFO ( First In First Out), czyli wydawania wg pierwszeństwa przyjęcia.

Zapobiegaj uszkodzeniom i pomieszaniem leków.

Stosuj lek zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty i producenta.

Przygotowanie leku wykonaj zgodnie z zatwierdzoną procedurą.

Przestrzegaj zasad posługiwania się sprzętem medycznym.

Szkolenie personelu pozwala zapobiec błędom ludzkim.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Zarządzanie reklamacjami

Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii

Cel • Poprawa jakości produktu • Minimalizacja ryzyka wystąpienia wad

• Bezpieczeństwo pacjenta

produkcja

Tab. 4. Zarządzanie reklamacjami i nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii

Wymagania prawne • utrzymanie systemu rejestracji i rozpatrywania reklamacji • zatrudnianie osoby odpowiedzialnej za zarządzanie reklamacjami • zgłoszenia reklamacyjne od bezpośrednich odbiorców produktów, • spontaniczne zgłoszenia reklamacyjne od pacjentów. • spontaniczne zgłoszenia reklamacyjne z oddziałów szpitalnych. • interwencje reklamacyjne z Inspektoratów Farmaceutycznych.

• utrzymywania procesu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii • zgłoszenie do Urzędu osoby odpowiedzialnej za powyższy nadzór • raporty spontaniczne docierające bezpośrednio do firmy farmaceutycznej, • raporty pochodzące z prowadzonych przez firmę badań klinicznych, • raporty o działaniach niepożądanych otrzymywane z Agencji Rejestracji. • raporty literaturowe opisujące przypadki działań, • inne źródła jak bazy WHO (Upsala) inne toksykologiczne bazy danych.

Główne elementy procesu

• ocenę reklamowanego produktu • analizę trendów reklamacji • wpływ rzeczywistej przyczyny na inne serie

produktu i inne produkty

• działania zapobiegawcze i korygujące • odpowiedź do osoby zgłaszającej reklamację

• ocena przyczynowo-skutkowa zastosowania leku i wystąpienia działania niepożądanego przez lekarza i Podmiot Odpowiedzialny • ocena przypadku w odniesieniu do literatury i doniesień z badań klinicznych, • ocena przypadku w odniesieniu do historii choroby pacjenta zastosowanych terapii, oraz wszystkich czynników które mogły być powodem nieprawidłowej i niespodziewanej reakcji. • Raport do Urzędu Rejestracji

Skutki niewłaściwego procesu • utrata klienta • brak świadomości o potencjalnych wadach, które mogą wystąpić na etapie produkcji • konsekwencje związane z niespełnieniem wymagań Prawa Farmaceutycznego

Nieuwaga lub niewłaściwe przeszkolenie personelu może także prowadzić do poważnych zagrożeń w ośrodkach leczenia zamkniętego lub ambulatoryjnego. Jednym z krytycznych błędów może być niedotrzymywanie procedur medycznych lub postępowanie niezgodne z zasadami sztuki farmaceutycznej (Tab. 2, Tab. 3).

Systemy nadzoru

Pomimo tego , że reklamacja i działanie niepożądane są pojęciami, które pacjent stosuje zamiennie każda z tych opcji jest monitorowana i kontrolowana tak, aby pacjent był bezpieczny. W tym celu jak wspomniano powyżej stworzono dwa procesy jakościowe (Tabela 4) służące do ciągłego monitorowania produktów: zarządzanie reklamacjami i nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii, który jest bezpośrednio związany z monitorowaniem działań niepożądanych. Oba procesy powinny być w sposób ciągły nadzorowane i usprawniane z korzyścią dla pacjenta i głównych interesariuszy. Brak właściwego nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii niepotrzebnie naraża pacjenta na

www.farmacom.com.pl

• zawieszenie rejestrów • złożenie doniesienia do prokuratury i unieważnienie pozwoleń na dopuszczenie do obrotu.

niebezpieczeństwo powikłań, oraz uniemożliwia podjęcie działań niezbędnych dla ochrony pacjenta. Brak obserwacji to brak reakcji. Obserwacja leku po zarejestrowaniu i wprowadzeniu na rynek, a szczególnie wyciąganie właściwych wniosków z tej obserwacji jest bardzo ważne. Profil bezpieczeństwa leku ustalony w czasie fazy rozwoju musi być potwierdzony praktycznym zastosowaniem leku zapewniającym dwa czynniki niezmiernie ważne dla pacjenta - skuteczność i bezpieczeństwo leku.

Literatura

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 października 2006, w sprawie Dobrej Praktyki Wytwarzania. • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 17 lutego 2003, w sprawie monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych.

•

Volume 9 A – The Rule Governing medicinal products In the European Union.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja

Dostepność biologiczna leku jako kryterium oceny jakości i skuteczności leku Agnieszka Mikulska

Badania dostępności biologicznej leków są badaniami niezbędnymi na etapie tworzenia leku oraz stanowią nieodzowny element dokumentacji wymaganej przez agencje i urzędy zajmujące się rejestracją leków.

Dostępność biologiczna leku jest miarą

właściwości konkretnej substancji leczniczej, właściwości postaci leku oraz zastosowanych metod produkcji. Termin dostępności biologicznej używany jest do określenia ułamka dawki dostającej się do krążenia przy pozanaczyniowym podaniu leku oraz szybkości z jaką ten proces zachodzi. Wiadomo bowiem że ten sam produkt leczniczy zawierający tą samą substancję leczniczą w tej samej postaci, produkowany przez różmgr inż. Agnieszka Mikulska nych producentów może wykazywać różną dostępność biologiczną, a w konsekwencji wykazywać różną skuteczność terapeuAbsolwentka Wydziału Chemicznego Politechniki Krakowskiej. Posiadaczka dwóch dyplomów nauk tyczną, pomimo że zawiera taką samą ilość chemicznych – lekkiej technologii organicznej oraz substancji czynnej. technik komputerowych w inżynierii chemicznej. Dostępność biologiczną określa się wyOd 2 lat technolog w firmie „Biochefa”. korzystując elementy farmakokinetyki, Zajmuje się formułowaniem i badaniem stałych postaci leków. a dotyczy przede wszystkim leków poBierze udział w projektach badawczo-naukowych, dawanych drogą pozanaczyniową (leki kieruje działem suplementów diety. doustne, doodbytnicze, do nosa, systemy transdermalne). Szczególnie ważne jest dla substancji trudno rozpuszczalnych w sokach trawiennych i płynach ustrojowych oraz tych leków, których szybkość uwalniania jest zmieniona na skutek niewłaściwej technologii produkcji. Dostępność odgrywa istotną rolę dla antybiotyków, chemoterapeutyków, cytostatyków, hormonów, leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

produkcja

Rys.1 Krzywa AUC dla leku doustnego po jednorazowym podaniu

Wpływ na dostępność biologiczną leków doustnych mają czynniki natury fizjologicznej (płeć, wiek, ogólny stan fizyczny, ilość soku żołądkowego), warunki podania leku, właściwości substancji leczniczej (rozpuszczalność, szybkość rozpuszczania, wielkość cząstek) oraz niektóre aspekty technologii wytwarzania. Podstawą do ilościowego opisania dostępności biologicznej jest pomiar stężenia substancji leczniczej lub stężenia jej metabolitu we krwi lub moczu jako funkcji czasu. Badania dostępności dostarczają danych farmakokinetycznych opisujących proces wchłaniania, dystrybucji i eliminacji substancji leczniczej oraz wpływ składników diety na wchłanianie. W trakcie tych badań ustala się również takie cechy jak szybkość wchłaniania, wpływ enzymów czy układów transportujących. Ponadto badania te są pomocne w ustaleniu częstotliwości dawkowania. W przypadku preparatów złożonych badania dostępności pozwalają określić, czy szybkość wchłaniania każdej z substancji występującej w leku jest równa szybkości wchłaniania substancji podanych w postaci preparatu prostego. Dostępność biologiczną można obliczyć oznaczając stężenie nie zmienionego leku we krwi lub jego ilość wydaloną do moczu. W obydwu przypadkach oznaczenia można wykonać albo po jednorazowym podaniu określonej dawki leku albo po jej wielokrotnym podaniu. Obie metody są badaniami in vivo. Wybór metody zależy od zachowania się leku w ustroju, tzn. od procesów dystrybucji, metabolizmu i wydalania, także od toksyczności warunkującej wielkość podawanej dawki oraz od tego na jakiej grupie prowadzi się badania (ochotnicy, pacjenci).

www.farmacom.com.pl

Obliczanie dostępności na podstawie pomiarów stężenia we krwi po jednorazowej dawce leku to metoda najczęściej stosowana. Polega na porównaniu powierzchni pola nad nakreśloną w skali liniowej krzywą zmian stężenia leku we krwi do czasu (rys1). Trzy główne i najważniejsze parametry jakie należy wyznaczyć w tym badaniu, opisujące stopień i szybkość z jaka lek dostaje się do krwioobiegu to: • wielkość powierzchni pod krzywą zmian stężenia leku od czasu (AUC – area under the curve), • maksymalne stężenie leku we krwi Cmax, • czas po którym zostaje osiągnięte stężenie maksymalne tmax. Aby uzyskać miarodajne wyniki muszą być także spełnione pewne konieczne warunki: • należy określić wielkość całej powierzchni pola pod krzywą aż do momentu całkowitej eliminacji leku z ustroju, • krzywa musi obejmować fazę absorpcji, dystrybucji oraz wydalania (eliminacji) leku, • próbki krwi powinny być pobierane stosunkowo często (ilość punktów pomiarowych rzutuje na dokładność pomiaru pola AUC). Do obliczenia powierzchni pola AUC stosuje się najczęściej metodę trapezów. Jeśli pomiary nie mogą być prowadzone do momentu całkowitego zaniku leku z krwi należy obliczyć stałą szybkości eliminacji i resztkowe pole powierzchni. Największą zaletą drugiej metody określania biodostępności wykorzystującej pomiary ilości leku wydalonego z moczem po jednorazowym podaniu jest unikanie

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

produkcja ryzyka związanego z ciągłym pobieraniem krwi. Jest to najprostsza metoda określania dostępności biologicznej, jednakże ograniczona do pewnych rodzajów leków. Aby ją wykorzystać również należy spełnić pewne wymagania: co najmniej 10% leku musi być wydalone z moczem w postaci nie zmienionej; metabolizm leku musi przebiegać niezależnie od wielkości dawki (zmiana dawki nie może powodować zmian w procesie biotransformacji leku); zbiórki moczu należy przeprowadzać często i do całkowitego wydalenia leku z ustroju. Należy pamiętać, że poprawne przeprowadzenie tych badań wymaga odpowiedniej, selektywnej dla oznaczanej substancji czynnej metody analitycznej oraz odpowiedniego ustawienia badań. Najbardziej czułe metody pomiarowe to metody radio- (RIA) i immunoenzymatyczne (ELIZA), następnie chromatograficzne (HPLC) i spektrofotometryczne. Dla antybiotyków można wykorzystywać także metody mikrobiologiczne. Otrzymane z badań wyniki należy obligatoryjnie poddać analizie statystycznej. Uzupełnieniem badań dostępności biologicznej prowadzonej in vivo powinny być badania uwalniana przeprowadzone w warunkach in vitro. W tym przypadku pojawił się w naukach biofarmaceutycznych termin korelacji IVIV,

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

czyli powiązanie dostępności biologicznej z dostępnością farmaceutyczną. W celu przypomnienia – dostępność farmaceutyczna to badanie ilości i szybkości uwalniania leku do płynów. Substancja lecznicza przed wchłonięciem musi się rozpuścić w płynach ustrojowych, stąd też stosuje się test rozpuszczalności preparatu z użyciem różnych aparatów pomiarowych. W przypadku tabletek zaleca się (zgodnie z Farmakopeą VI) aparat łopatkowy lub koszyczkowy. Ważne jest aby warunki badania naśladowały warunki fizjologiczne – czyli odtwarzały miejsce rozpadu i rozpuszczania preparatu (sok żołądkowy, jelitowy, trzustkowy, płyn komórkowy). Od dawna wkładano dużo wysiłku, aby badania in vitro odzwierciedlały warunki in vivo. Powstało wiele modeli doświadczalnych z użyciem materiału biologicznego (płyny ustrojowe, izolowane organy, tkanki, kultury komórkowe, błony komórkowe), które często bardzo dobrze naśladują warunki in vivo. Badania z zastosowaniem wymienionych modeli są bardziej ekonomiczne od badań in vivo (na pacjentach, ochotnikach), ale z kolei mogą być limitowane dostępem do odpowiedniego materiału biologicznego oraz charakteryzują się słabsza powtarzalnością, wynikającą z różnego składu biologicznego modelu. Należy zaznaczyć, że koncepcja korelacji IVIV nie odnosi się do dążenia do ścisłego naśladowania warunków in vivo. W warunkach, gdy nie jest wymagane badanie in vivo, badania dostępności farmaceutycznej mogą stanowić podstawę badań biodostępności czy biorównoważności. Równoważność nie zawsze dotyczy dwóch tych samych preparatów różnych producentów, ale jest często wymagana przy wszelkich zmianach technologicznych – zmiana miejsca i skali produkcji, zmiana urządzeń. W takich sytuacjach wystarczy przeprowadzić mniej czasochłonne i mniej kosztowne badania in vitro, otrzymanych po zmianach preparatów. Badania uwalniania in vitro służą również ocenie preparatu podczas badań trwałości czy przy pewnych zmianach w składzie leku tj: zmiana substancji pomocniczych, zmiana otoczki lub jej masy, zmiana w normie analitycznej substancji aktywnej. Jednakowa dostępność biologiczna różnych produktów leczniczych, zawierających ta samą substancję leczniczą w jednakowej lub podobnej ilości i przeznaczonych do określonego stosowania terapeutycznego jest istotna nie tylko dla lekarzy i farmaceutów ale również dla pacjentów. I to nie tylko ze względu na skuteczność terapii, ale także co najważniejsze - na jej bezpieczeństwo.

www.farmacom.com.pl

– nowa era w celowanej terapii

biotechnologia

Przeciwciała monoklonalne dr Monika Lamparska-Przybysz Celon Pharma Sp. z o.o.

Jedną z nowych możliwości leczenia chorób nowotworowych, zapalenia stawów oraz zapobiegania odrzutów u pacjentów po przeszczepach jest wykorzystanie przeciwciał monoklonalnych.

Spośród nowych metod systemowego leczenia

chorób, w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie budzą przeciwciała monoklonalne. Pierwsze próby wykorzystania tych substancji w onkologii zainicjowano już pod koniec XIX wieku. Hericourt oraz Richet podali wówczas ponad 50 chorym na mięsaka kości surowicę, którą otrzymali za pomodr Monika Lamparska-Przybysz cą immunizacji zwierząt komórkami guza. Jednak dopiero w 1975 roku Köhler i Milstein opublikowali Kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej Celon Pharma Sp. z o.o. technikę tworzenia linii komórkowych zdolnych do wytwarzania przeciwciał monoklonalnych pochoAbsolwentka biotechnologii Szkoły Głównej dzenia zwierzęcego, za co otrzymali nagrodę Nobla. Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (2001). Szybki postęp w dziedzinie inżynierii genetycznej W 2005 roku uzyskała tytuł doktora nauk umożliwił dalsze próby z udziałem przeciwciał weterynaryjnych w zakresie biologii molekularnej monoklonalnych. W 1980 roku pojawiło się pierwsze procesów nowotworowych na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa doniesienie dotyczące bezpiecznego zastosowania Wiejskiego w Warszawie. przeciwciała u chorego ze wznową chłoniaka. Od 2005r Kierownik Laboratorium Biologii W kolejnych próbach przeprowadzanych z udziałem Molekularnej Celon Pharma, które jest aktualnie jedmałych grup chorych uzyskiwano jedynie krótkoną z czołowych jednostek na świecie zajmujących się wykorzystaniem siRNA w jako potencjalnych leków. trwałe odpowiedzi, którym dodatkowo towarzyW ramach aktualnie prowadzonej działalności szyły nasilone działania niepożądane. Czynniki te naukowej zajmuje się badaniami nad innowacyjnymi stanowiły największe ograniczenie w stosowaniu lekami wykorzystującymi mechanizm interferencji obcogatunkowych przeciwciał monoklonalnych RNA (RNAi) w leczeniu chorób nowotworowych i metabolicznych. Jest współautorem ponad 40 prac w praktyce klinicznej. Dopiero wprowadzenie przeeksperymentalnych, artykułów przeglądowych, ciwciał chimerowych i humanizowanych umożlikomunikatów i doniesień zjazdowych. wiło zastosowanie tych substancji na szerszą skalę. W listopadzie 1997 roku Amerykańska Agencja do spraw Leków i Żywności (FDA, Food and Drug Administration) zarejestrowała pierwsze przeciwciało monoklonalne — rituksimab, które znalazło zastosowanie w leczeniu chłoniaków nieziarniczych wywodzących się z limfocytów B.

www.farmacom.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

biotechnologia

Skąd się biorą przeciwciała monoklonalne?

Podstawowym warunkiem wykorzystania przeciwciał monoklonalnych w terapii jest znalezienie na komórkach cząsteczki docelowej, która po pierwsze może indukować odporność, a więc umożliwić wytworzenie przeciwciała, a po drugie będzie z pewną wybiórczością występować na komórkach docelowych. Klasyczna metoda produkcji przeciwciał monoklonalnych opiera się na fuzji komórek szpiczaka z mysimi limfocytami B o odpowiedniej swoistości wytwarzającymi przeciwciała. Połączenie limfocytów B rozpoznających wybrany antygen i komórek szpiczaka wykazujących nieśmiertelność sprawia, że taka hybryda staje się „nieustannie pracującą fabryką”, produkującą przeciwciała. Niezmodyfikowane przeciwciała monoklonalne rozpoznając odpowiednie antygeny „znakują” komórki np. nowotworowe, które następnie są degradowane przez układ opornościowy pacjenta. Inny mechanizm działania polega na blokowaniu receptorów odpowiedzialnych za wzrost komórek, co powoduje zahamowanie nadmiernej proliferacji i dalszego rozrostu guzów. Obecnie w praktyce klinicznej wykorzystuje się głównie przeciwciała chimerowe i humanizowane, które zastąpiły przeciwciała obcogatunkowe (najczęściej mysie) powodujące liczne działania niepożądane. Jednym ze sposobów ich otrzymywania jest modyfikacja genetyczna, dzięki której na poziomie DNA dochodzi do zastąpienia regionu stałego łańcucha lekkiego i ciężkiego przeciwciała mysiego analogicznymi fragmentami przeciwciała pochodzenia ludzkiego. W efekcie powstaje przeciwciało chimerowe, w którym tylko regiony zmienne są mysie. Kolejna metoda polega na pozostawieniu w cząsteczce przeciwciała obcogatunkowego wyłącznie regionów wiążących antygen (hiperzmiennych). Tak powstałe przeciwciało jest w 95% pochodzenia ludzkiego i nosi nazwę przeciwciała humanizowanego. Dzięki rozwojowi inżynierii genetycznej udało się także uzyskać w pełni humanizowane przeciwciała monoklonalne.

Na czym polega terapia przeciwciałami monoklonalnymi?

Terapia przeciwciałami monoklonalnymi jest formą „biernej” immunoterapii, ponieważ stosowane przeciwciała produkowane są na duża skalę poza układem odpornościowym pacjenta. Taki rodzaj leczenia nie wymaga zaangażowania układu odpornościowego pacjenta do wytwarzania własnych przeciwciał. W przypadku chorób nowotworowych przeciwciała monoklonalne niszczą komórki nowotworowe, działając na nie bezpośrednio lub pośrednio poprzez aktywację układu immunologicznego gospodarza. Są one zdolne do uruchomienia odpowiedzi immunologicznej w mechanizmie cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (ADCC, antibody-dependent cell mediated cytotoxicity) lub cytotoksyczności zależnej od dopełniacza (CDC, complement dependent cytotoxicity). Do śmierci komórki nowotworowej może również dochodzić w wyniku indukowania przez przeciwciało apoptozy lub blokowania ekspresji zewnątrzkomórkowych receptorów istotnych dla proliferacji komórek czy angiogenezy (np. receptory dla czynników wzrostu). Modyfikacje chemiczne natomiast pozwalają na łączenie przeciwciał z toksynami (immunotoksyny), niszczącymi docelową komórkę, posiadającą anty-

Schemat postępowania dla uzyskania przeciwciał monoklonalnych

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Nazwa

leczenie. Drugim tego typu lekiem wprowadzonym do terapii białaczek jest tositumomab (Bexxar), który podawany jest w przypadku oporności na rituximab lub chemioterapię.

Jakie przeciwciała monoklonalne są obecnie stosowane?

Aktualnie w leczeniu stosuje się zarówno klasyczne przeciwciała monoklonalne (o budowie identycznej jak przeciwciała poliklonalne), jak również szereg przeciwciał zmodyfikowanych chemicznie, które zostały zatwierdzone przez Amerykański Urząd ds. Żywności i Leków (FDA).

Rodzaj

Producent

Schorzenie

mysie humanizowane

Genetech

nowotwory

mysie znakowane radioaktywnie

Corixa company

nowotwory

Campath-1H (Alemtuzumab)

mysie humanizowane

Genzym

białaczki

Erbitux (Cetuximab)

mysie humanizowane

Imclone systems

nowotwory

Herceptin (Trastuzumab)

mysie humanizowane

Genetech

nowotwory

Humira (Adalimumab)

Ludzkie

Abott

Reumatoidalne zapalenie stawów

mysie humanizowane

Wyeth

nowotwory

mysie

Ortho Biotech,

transplantologia

Raptiva (efalizumab)

mysie humanizowane

Genetech

łuszczyca

Remicade (Infliximab)

mysie humanizowane

Centocor

Reumatoidalne zapalenie stawów

ReoPro (Abciximab)

mysie humanizowane

Centocor

prevents blood clotting

Rituxan (Rituximab)

mysie humanizowane

Genetech

Białaczki NonHodgkinowskie

Simulect (Basiliximab)

mysie humanizowane

Novartis

transplantologia

Synagis (INN-Palivizumab)

mysie humanizowane

Medimmune

Infekcje wirusem RSV

Tsabri (INN-natalizumab)

mysie humanizowane

Biogen Idec

Stwardnienie rozsiane

Xolair (omalizumab)

mysie humanizowane

Genetech

astma

Zenapax (Daclizumab)

mysie humanizowane

Hoffman-La Roche

transplantologia

Mysie

Biogen Idec

nowotwory

Avastin (Bevacizumab) Bexxar (Tositumomab związany z J131)

Mylotarg (Gemtuzumab Ozogamicin) Orthoclone OKT 3 (muromonab-CD3)

Zevalin (INN-ibritumomab tiuxetan)

www.farmacom.com.pl

biotechnologia

gen, przeciw któremu skierowane są przeciwciała. Wykorzystuje się również koniugaty z chemioterapeutykami czy izotopami (radioimmunoterapia), które pozwalają z jednej strony na bardziej precyzyjne rozpoznanie lokalizacji ognisk chorobowych np. guzów i zmian przerzutowych, a z drugiej na znaczne zmniejszenie uszkodzeń zdrowych tkanek oraz stosowanych dawek związków. Koniugaty przeciwciał monoklonalnych z chemioterapeutykami są obecnie w fazie badań klinicznych. Natomiast przeciwciała znakowane radioaktywnie zostały po raz pierwszy zatwierdzone w 2002 r. w USA, kiedy to został wprowadzony na rynek ibritumomab tiuxetan (Zevalin). Przeciwciała te są stosowane w terapii nie-Hodginowskich białaczek, które nie reagują na standardowe

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

biotechnologia

Czy leczenie przeciwciałami monoklonalnymi jest skuteczne?

Dotychczas efektywność terapii przeciwciałami monoklonalnymi była limitowana występowaniem odpowiedzi immunologicznej u pacjentów. Zwykle pierwsze podanie leku było najskuteczniejsze, a kolejna dawka w wielu przypadkach powodowała silną odpowiedź manifestującą się natychmiastową degradacją wprowadzonych przeciwciał. Skuteczność terapii z udziałem przeciwciał monoklonalnych zależy od czynników związanych z samymi przeciwciałami, cechami nowotworu czy tkanki docelowej oraz indywidualną reaktywnością układu immunologicznego chorego. Niepowodzenia pierwszych badań klinicznych z zastosowaniem przeciwciał monoklonalnych miały dwie główne przyczyny. Pierwszą było stosowanie przeciwciał obcogatunkowych, głównie mysich, o słabej zdolności pobudzania mechanizmów cytotoksycznych z udziałem dopełniacza, a drugą — silna reakcja układu immunologicznego gospodarza na przeciwciało traktowane jako obcogatunkowy antygen (HAMA, human antimouse antibody). Wprowadzenie przeciwciał chimerycznych i humanizowanych znacznie zmniejszyło ich immunogenność, a wraz z tym — nasilenie działań niepożądanych. Obecnie powszechniej stosuje się przeciwciała „humanizowane”, będących kombinacją ludzkich i mysich przeciwciał. Ponadto prowadzone są badania kliniczne z wykorzystaniem w terapii przeciwciał w pełni ludzkich uzyskanych technikami inżynierii genetycznej (metoda Phage Display). Pierwsze tego typu przeciwciało o nazwie Humira zostało już zarejestrowane przez FDA i jest stosowane w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Istotnym ograniczeniem immunoterapii jest niejednorodny rozkład antygenów na powierzchni i wewnątrz tkanek Ponadto część antygenów może przedostawać się do dużych naczyń krwionośnych, gdzie po związaniu z wolnymi przeciwciałami zmniejsza się ich stężenie w bezpośrednim sąsiedztwie komórek docelowych. Nie bez znaczenia jest również powstawanie reakcji krzyżowych z antygenami tkanek prawidłowych. Mimo tych ograniczeń, wyniki badań przedklinicznych i klinicznych wskazują na rosnące znaczenie przeciwciał monoklonalnych w leczeniu chorób.

Rynek przeciwciał monoklonalnych na świecie i w Polsce

Przeciwciała monoklonalne są lekami biotechnologicznymi, które w ciągu ostatnich lat odniosły największy sukces rynkowy. Ich światowa wartość sprzedaży w 2006 roku przekroczyła kwotę 15 mld dolarów przy 3 krotnie wyższym tempie wzrostu od innych leków biotechnologicznych i aż 6 krotnie wyższym wzroście od całego rynku leków. W 2006 r. rynek przeciwciał monokonalnych był przeszło 4 krotnie większy od rynku rekombinowanej insuliny. Według szacunku analityków sprzedaż przeciwciał monoklonalnych w ciągu najbliższych 5 lat będą stanowiła przeszło 60 % sprzedaży wszystkich leków biotechnologicznych a wartość ich sprzedaży przekroczy kwotę 40 mld $. W Polsce jedyną firmą biotechnologiczną rozwijającą technologię humanizowania przeciwciał monoklonalnych jest spółka Mabion. Spółka ta planuje w najbliższym czasie wyprodukowanie i wprowadzenie do sprzedaży dwóch preparatów opartych na tej technologii, stosowanych jako leki przeciwnowotworowe. Pierwszy z nich będzie preparatem o zasadniczym podobieństwie do wykorzystywanego w terapii raka piersi przeciwciała monoklonalnego HER2, natomiast drugi – lekiem podobnym do przeciwciała monoklonalnego CD20, stosowanego w leczeniu chłoniaków Jest to pierwsza inicjatywa w Polsce i Europie Środkowej bezpośrednio łącząca biznes prywatny oraz świat nauki Polskiej w formie powołania nowej spółki biotechnologicznej dla wdrożenia do produkcji tak istotnych terapeutycznie produktów leczniczych jakimi są humanizowane przeciwciała monoklonalne. Spółka będzie korzystać z doświadczenia regulacyjnego, marketingowego oraz zaplecza finansowego inwestorów branżowych – prywatnych firm farmaceutycznych oraz umiejętności transferu wiedzy ze świata nauki do biznesu wnoszonych przez polskich naukowców.

www.farmacom.com.pl

biotechnologia

Kontrolowane uwalnianie leków z biomateriałów Eliza Zawadzka

mgr biotechnologii, doktorantka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Dlatego, aby

Zadaniem współczesnej medycyny, produkcji leków i terapii jest nie tylko dostarczenie pacjentowi leczniczej substancji aktywnej, ale przede wszystkim kontrolowanie jej działania na organizm, utrzymywanie jej stężenia w zależności od potrzeb oraz zapewnienie oddziaływania na konkretne cele (receptory, komórki, tkanki). Niestety leki podawane tradycyjnymi metodami nie zawsze docierają do swoich celów terapeutycznych, a ich działanie ulega osłabieniu np. na skutek przejścia przez układ pokarmowy (niskie pH żołądka) czy degradacji przez enzymy.

chronić substancję aktywną przed zniszczeniem, intensywnie rozwijane są metody dostarczania leku. Do takiego transportu służą różnorodne nośniki np. liposomy, mikropęcherzyki, cząsteczki metali, hydrożele, nano-emulsje, modyfikowane polimery. Ich rolą jest ochrona i stopniowe uwalnianie leku. W niektórych przypadkach leki w ogóle nie muszą być transportowane, a jedynie uwalniane. Dotyczy to m.in. leków koniugowanych z biomateriałami pozostającymi w stałym kontakcie z tkanką (implanty naczyniowe, protezy ortopedyczne, lub elementy pokrywające niektóre urządzenia wszczepiane do organizmu np. rozrusznik czy zastawki serca, stenty) lub pozostającymi w kontakcie tymczasowym (nici chirurgiczne, cewniki, rurki do intubacji, dreny, szkła kontaktowe). Do konstrukcji Eliza Zawadzka biomateriałów stosuje się zwykle biopolimery lub mgr biotechnologii, polimery pochodzenia syntetycznego lub natudoktorantka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ralnego, a także materiały ceramiczne, metale lub stopy. Biomateriały, nie powinny oddziałyWspółpracownik Redakcji portalu internetowego www.biotechnologia.pl, z ramienia firmy Bio-Tech wać toksycznie na organizm ani też powodować Consulting koordynuje organizację Bio-Forum reakcji immunologicznej. – imprezy stymulującej komercjalizację projektów Niekorzystną ich właściwością jest to, że biotechnologicznych, zaangażowana także mogą ulegać kolonizacji przez drobnoustroje w projekty popularyzujące biotechnologię w społeczeństwie. co stwarza realne zagrożenie wywołania infekcji. Zwykle im dłuższy jest czas „przebywania” danego materiału w organizmie tym szansa na kolonizację i zapalenie rośnie. Tak więc, problemem istotnym z medycznego punktu widzenia staje się już nie tylko „bezpieczne” dostarczenie leku do miejsca zmienionego chorobowo, ale przede wszystkim kontrolowanie jego uwalniania, po to aby zwiększyć efektywność działania. Kontrola ta dotyczy zarówno właściwego miejsca jak i czasu

www.farmacom.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

biotechnologia

Rys. 1. Zależność między stężeniem sybstancji aktywnej w ustroju a czasem. Linia czerwona pokazuje utrzymywanie się stężenia leku w granicach stężenia terapeutycznego, przy zastosowaniu systemów wyzwalających. Linia niebieska pokazuje spadek stężenia leku następującyc po zastosowaniu tradycyjnych metod podawania.

uwolnienia. Dzięki kontrolowanemu uwalnianiu leku można utrzymywać jego stężenie terapeutyczne (Rys. 1), nie narażając pacjenta na działanie toksycznej dawki (gdy stężenie jest zbyt wysokie) i nie ryzykując, że dawka będzie nieskuteczna. Dlatego też poszukuje się czynników, które mogłyby pośredniczyć w reakcji uwolnienia substancji aktywnej w sposób kontrolowany. Czynniki te (zwane czynnikami wyzwalającymi) można podzielić ogólnie na dwie grupy: stosowane zewnętrznie, całkowicie kontrolowane przez osobę prowadzącą terapię oraz wewnętrzne, o znanej charakterystyce, ale jednak działające wewnątrz organizmu, niezależnie od naszego wpływu. Najczęściej stosowanym czynnikiem z pierwszej grupy jest światło (są to tzw. light-triggered systems), które jest wyjątkowo atrakcyjnym czynnikiem wyzwalającym ponieważ można je kontrolować pod względem czasu naświetlania, miejsca działania, długości fali oraz intensywności. Światło powoduje reakcję fotochemiczną uwalniającą substancję aktywną z wrażliwej na takie pobudzenie jednostki foto-reaktywnej. Uwolniony lek może być następnie wypłukiwany z hydrożelowego matriks. W przypadku reakcji stymulowanych światłem możliwe jest kontrolowanie uwalnianej dawki dzięki zmianom długości i intensywności naświetlania. Zaprzestanie naświetlania powoduje zakończenie uwalniania leku. Nieco zmodyfikowaną metodę opartą na light-triggering stosuje się m.in. w przypadku soczewek zakładanych do wnętrza oka po operacji zaćmy, które są

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

często zasiedlane przez bakterie. Włączona w strukturę soczewek substancja ulegając pobudzeniu światłem powoduje powstawanie cząsteczek tlenu singletowego, który jest silnym czynnikiem cytotoksycznym. Dzięki temu biomateriał staje się odporny na kolonizację drobnoustrojami. Pobudzenie jest w tym przypadku łatwe do uzyskania – powoduje je choćby światło słoneczne. Innym, możliwym do zastosowania zewnętrznym czynnikiem wyzwalającym może być zmienne pole magnetyczne. W tym systemie wykorzystywane są polimery, które w temperaturze ok. 37°C wykazują bardzo słabe uwalnianie składnika aktywnego, natomiast uwalniają go wraz ze wzrostem temperatury ponad stan fizjologiczny. Do struktury tych polimerów włączone są magnetyczne nanocząsteczki, których obecność powoduje wzrost temperatury w przypadku zewnętrznego zastosowanego zmiennego pola magnetycznego. Jako czynnika wyzwalającego próbuje się także używać mikrofal. W badaniach in vivo, wykazano np. zwiększenie uwalniania leku z liposomów pod ich wpływem. Okazało się, że mikrofale powodują zwiększenie przepuszczalności błon liposomowych (będących nośnikami substancji terapeutycznej), a przez to przyspieszają wyzwalanie leku. Poza tym, potencjalnymi czynnikami wyzwalającymi mogą być także impulsy elektryczne, ciśnienie czy różne rodzaje promieniowania (np. bliska podczerwień). Natomiast przykładami systemów wyzwalających z drugiej grupy, w których rolę czynników wyzwalających pełnią w istocie „warunki środowiska wewnętrznego organizmu” są m.in.: • wyzwalanie pod wpływem danej substancji chemicznej (chemically-trigered systems). Takie systemy są zaprojektowane aby odpowiadać uwalnianiem leku wobec obecności pewnej substancji chemicznej. Przykładem może być system, który reagowałby uwolnieniem insuliny wobec podwyższonego stężenia glukozy. Taki system jest wyjątkowo wygodnym rozwiązaniem dla osób cierpiących np. na cukrzycę insulinozależną. • wyzwalanie pod wpływem kwaśnego pH (acidtrigered systems). Opracowano polimer złożony z monomerów, których wiązania rozpadają się pod wpływem kwaśnego środowiska. Polimer ten jest więc stabilny w fizjologicznym pH organizmu, jednak obniżone pH, które jest charakterystyczne

www.farmacom.com.pl

się naturalną obecność mikroorganizmów w niektórych regionach ciała np. układzie pokarmowym. Wiadomo jest, że kolejne odcinki tego układu zasiedlane są przez charakterystyczne dla siebie szczepy bakterii. Scharakteryzowanie danego odcinka pod kontem jego mikroflory, umożliwia opracowanie nośników leków, które będą uwalniały substancję czynną pod wypływem zetknięcia z enzymami produkowanymi przez dane szczepy bakterii. Ten typ terapii można zastosować, jeżeli zależy nam na terapii w konkretnym rejonie ciała np. w okrężnicy.

biotechnologia

np. dla okolic guza powoduje rozpad polimeru i uwalnianie leku. Dlatego też, koniugowanie tego polimeru z czynnikami przeciwnowotworowymi i ich uwalnianie w tkankach chorobowo zmienionych może być to wykorzystane do terapii niektórych nowotworów. • wyzwalanie pod wpływem konkretnych sekwencji DNA lub mRNA (nucleic acid-trigered systems). Znajomość sekwencji charakterystycznych dla danych chorób lub ich etapów pozwala na konstruowanie sekwencji komplementarnych skoniugowanych z prolekiem i składnikiem katalitycznym (np. imidazolem). Prolek (którego rozpad powoduje uwalnianie substancji aktywnej) oraz składnik katalityczny związane są z końcami 3’ i 5’ odpowiednich polimerów komplementarnych do odpowiednich końców sekwencji wyzwalającej (czyli fragmentu kwasu nukleinowego, który wykorzystuje się jako czynnik wyzwalający reakcję). W badaniach in vitro pokazano, że kompleks tworzony przez składnik katalityczny i sekwencję wyzwalającą, zachowuje się jak enzym i podlega kinetyce Michaelisa-Menten. Ta metoda będzie z pewnością dawała nowe możliwości w miarę rozwoju genetyki i genomiki i poznawania jakie geny i według jakiego mechanizmu odpowiadają za pewne stany chorobowe. • wyzwalanie pod wpływem obecności konkretnych szczepów mikroorganizmów (microbially triggered systems). W tej technologii wykorzystuje

Przedstawione przykłady nie wyczerpują z pewnością ani listy czynników wyzwalających, ani tym bardziej listy potencjalnych zastosowań. W kontroli uwalniania leków z biomateriałów znaczenie ma bowiem nie tylko czynnik wyzwalający, ale przede wszystkim sam biomateriał. Im lepiej można go scharakteryzować pod kontem właściwości chemicznych i fizycznych, im bardziej można przewidzieć jego „zachowanie” w ustroju pod wpływem czynnika wyzwalającego, tym lepszym jest on kandydatem na nośnik dla wyzwalanego leku. Przyszłością systemów wyzwalających jest być może samokontrola tych systemów – tak aby utrzymywały wyzwalanie na poziomie dawki terapeutycznej, bez konieczności zewnętrznego stymulowania. REKLAMA

biotechnologia

Miniinkubator firm biotechnologicznych Tadeusz Pietrucha

Specyfika innowacyjnych firm biotechnologicznych polega m.in. na tym, że często są to po prostu skomercjalizowane zespoły badawcze skupione na pracy nad rozwojem nowej technologii, produktu. Trzon takiej grupy stanowią zazwyczaj naukowcy wywodzący się bezpośrednio ze środowiska akademickiego. Stąd też niezwykle ważną rolę odgrywa otoczenie, w jakim te firmy działają. To nie przypadek, że znakomita większość inkubatorów biotechnologicznych zarówno w USA jak i Europie Zachodniej znajduje się na terenie kampusów uniwersyteckich lub innych ośrodków naukowych.

a filozofia przyświecała również tworzeniu zaplecza dla działalności firm biotechnologicznych w Łodzi. 17 grudnia 2007 odbyła się inauguracja działalności Mikroinkubatora Firm Biotechnologicznych. Inicjatorem uruchomienia projektu był Urząd Miasta Łodzi, Centrum Biologii Medycznej PAN w Łodzi oraz firma Bio-Tech Consulting. MiniInkubator mieści się w budynku Instytutu Biologii Medycznej na terenie kampusu Polskiej Akademii Nauk przy ul. Tylnej 3A w Łodzi. Inkubator jest w stanie pomieścić maksymalnie 3 firmy biotechnologiczne. Aktualnie rozpoczęły już w nim działalność firmy MABION oraz Proteon Pharmaceuticals. Planowane jest wprowadzenie trzeciej firmy biotechnologicznej, aczkolwiek szczupłość pozostającego do dyspozycji miejsca bardzo utrudnia to zadanie. Mabion jest spółką biotechnologiczną utworzoną przez cztery znane polskie firmy farmaceutyczne: Celon Pharma Sp. z o.o., Polfarmex S.A., Genexo Sp. z o.o., IBSS Biomed S.A. oraz firmy utworzone przez naukowców: BioCentrum Sp. z o.o oraz BioTech Consulting Sp. z o.o. Spółka istnieje od marca 2007 r. Zajmuje się opracowywaniem i wdrażaniem nowoczesnych leków biotechnologicznych - humanizowanych przeciwciał monoklonalnych. Proteon Pharmaceuticals została założona przez naukowca wywodzącego się z Centrum Biologii Medycznej PAN w Łodzi i firmę BioInfo Bank Sp z o.o. Firma ta rozwija technologię innowacyjnego systemu „Fluorescent Cell Chip” wspomagającego proces opracowywania nowych leków. Miniinkubator jest projektem pilotażowym. Planowana jest jego kontynuacja, obejmująca m.in. wybudowanie na terenie kampusu PAN w Łodzi budynku specjalnie przystosowanego do wymogów funkcjonowania firm biotechnologicznych. Bezpośrednia możliwość współpracy z znajdującymi się na terenie kampusu labora-

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

toriami naukowymi PAN, bliskość Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego, a także położenie w centrum miasta czyni tę lokalizację bardzo atrakcyjną dla tego rodzaju działalności. Projekt ten doskonale wpisuje się w strategię rozwoju miasta i regionu, gdzie biotechnologia stanowi jeden z głównych priorytetów. Jest jednym z ważniejszych przedsięwzięć mających na celu zmianę dotychczasowego image Łodzi, która coraz śmielej przekształca się z miasta robotniczego w ośrodek innowacyjnych (bio)technologii. Jego realizacji towarzyszy ta sama determinacja, przedsiębiorczość i śmiałość wizji, która była obecna w tym miejscu pod koniec XIX wieku i która uczyniła z tego miasta jeden z najnowocześniejszych ośrodków przemysłowych tamtego okresu. Oczywiście tworzenie i rozbudowa inkubatora firm biotechnologicznych nie jest jedynym realizowanym przedsięwzięciem służącym rozwojowi biotechnologii w mieście i regionie. Bardzo mocną pozycję w kalendarzu europejskich biznesowych imprez biotechnologicznych mają Środkowoeuropejskie Targi Biotechnologii i Biobiznesu – Bio-Forum, które w tym roku odbędą się już po raz VII w Łodzi, w dniach 15-16 maja 2008 roku. Już teraz swój udział w tej imprezie zapowiedziało wiele europejskich i amerykańskich firm biotechnologicznych. Celem Bio-Forum jest m.in. zaprezentowanie potencjału polskiej biotechnologii jak i takich państw jak m.in. Czechy, Węgry, czy krajów bałtyckich.

www.farmacom.com.pl

logistyka

Magazyn wielofunkcyjny w farmacji – trzy magazyny w jednym Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A.

O obiekcie

Automatyczny Magazyn Wielofunkcyjny został oddany do użytku w 2005 roku z zamiarem przejęcia funkcji magazynowania produktów końcowych, materiałów opakowaniowych i materiałów wyjściowych. Zasadniczą częścią inwestycji jest Magazyn Wysokiego Składowania (MWS) o pojemności 4848 gniazd paletowych, obsługiwany przez dwie układnice o wysokości podnoszenia 28m i dostępny tylko dla służb serwisowych.

Częścią operacyjną magazynu jest budynek podzielony na trzy kondygnacje, z których najwyższa zawiera magazynki specjalnego przeznaczenia w tym chłodnię i pomieszczenie dla towarów niezgodnych, środkowa stanowiąca obszar kompletacji obejmuje pola odkładcze dla produktów krajowych i materiałów opakowaniowych niebezpośrednich, najniższa zawiera komory przyjęć i wydań oraz obszar kontroli jakości (pomieszczenie NIR, śluzy materiałowe, pobieralnie prób i pomieszczenia pomocnicze). Na poziomie kompletacji zastosowano bardzo praktyczne rozwiązanie w postaci regału karuzelowego, sześcio-segmentowego przeznaczonego do magazynowania materiałów opakowaniowych zadrukowanych. Jeden

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Marek Jakóbiec Zastępca kierownika Magazynu Wielofunkcyjnego

segment zawiera 34 półki, z których każda pozwala na umieszczenie czterech pojemników plastikowych o wymiarze 60x80 cm lub ośmiu o wymiarze 30x40. W praktyce uzyskano dodatkowe 1088 gniazd, idealnych do magazynowania małych i średnich dostaw. Poziom kompletacji połączony jest z oddziałami produkcyjnymi poprzez łączniki transportowe.

Systemy nadzorowania

Właściwe parametry powietrza zapewniają cztery stacje klimatyzacyjne, które zasilają odpowiednio: obszar kontroli jakości, kondygnację górną i środkową oraz MWS. Ciągły monitoring warunków przechowywania prowadzony jest w systemie TREND 963. Na terenie magazynu mogą poruszać się tylko osoby uprawnione, posiadające zakodowane karty

www.farmacom.com.pl

logistyka

gazynowania można odczytać te dane za pomocą skanera terminalowego RF, który jest podstawowym narzędziem pracy każdego pracownika magazynu.

Kompletacja

dostępu. Sposób kodowania kart pozwala na zróżnicowanie zakresu dostępu, w zależności od miejsca pracy i wykonywanych zadań. Cały obiekt strzeżony jest w systemie ZEUS 3000 poprzez system kamer przemysłowych, rejestrujących przebieg zdarzeń dla celów aktualnych i archiwalnych. Wszystkie procesy mające miejsce w magazynie wielofunkcyjnym prowadzone są poprzez system komputerowy Warehouse Manager (system WM). Zadania transportowe, wygenerowane z systemu nadrzędnego i niezbędne do realizacji procesów przekazywane są do systemu Automation Manager, który nadzoruje pracę układu transportu wewnętrznego magazynu. Układ ten składa się z przenośników łańcuchowych, rolkowych, grawitacyjnych, wind oraz specjalnego wózka tzw. transfercara, który stanowi łącznik transportowy pomiędzy poziomem kompletacji i MWS-em.

System WM umożliwia kompletację tylko tych towarów, które zostały zwolnione do obrotu lub produkcji i mają status „Dostępny”, tzn. że możliwość przypisania pobrań produktów lub materiałów o innym statusie jest zablokowana. Procesy kompletacji prowadzone są dwoma sposobami: bezpośrednio z MWS-u lub z pól odkładczych. Metoda pierwsza, nazwana GTM (Goods To Man) i zastosowana do produktów przeznaczonych na eksport oraz materiałów wielo-tonażowych, polega na kierowaniu przez system WM kolejnych palet przypisanych do kompletowanego zamówienia, bezpośrednio z MWS-u. Palety z ładunkiem obsługiwane są na stanowisku specjalnie wyodrębnionym w systemie transportowym, na którym zainstalowany jest dodatkowy program komputerowy. Kompletacja polega na wykonywaniu kolejnych pobrań, generowanych przez system WM i wyświetlanych na ekranie komputera. Metoda druga, zastosowana do produktów przeznaczonych do sprzedaży krajowej i materiałów, magazynowanych poza MWS-em, polega na pobieraniu towarów z licencji odłożonych w lokalizacjach składowania, zgodnie z poleceniami wyświetlanymi przez system na ekranie skanera terminalowego RF. W przypadku wyczerpania towaru w lokalizacji, system automatycznie generuje zadanie uzupełnienia stanu.

Procesy przyjęcia i magazynowania.

Każda dostawa produktu lub materiału otrzymuje indywidualny numer przyjęcia w systemie WM, natomiast każda paleta z ładunkiem unikalny numer licencji. Numery te w połączeniu z danymi o towarze (nazwa, kod towarowy) i jego atrybutami (data produkcji lub data ważności, numer świadectwa badania jakościowego, status kontroli jakości) umożliwiają precyzyjną identyfikację produktu lub materiału w każdym z procesów magazynowych. Dlatego w magazynie nie ma wyodrębnionych stref dla towarów przyjętych, poddanych kwarantannie i zwolnionych do obrotu (składowanie chaotyczne). Wyjątkiem są produkty lub materiały nie spełniające wymagań, które po uzyskaniu statusu „Niezgodny”, kierowane są do oddzielnego pomieszczenia w celu dodatkowego zabezpieczenia przed użyciem do produkcji lub sprzedaży. Po procesie rejestracji w systemie WM, polegającym na wprowadzeniu danych o towarze i jego atrybutów, dla każdej jednostki ładunku drukowana jest etykieta licencji paletowej z numerem licencji, nazwą towaru i kodem kreskowym, który zawiera wszystkie pozostałe informacje. Na każdym etapie ma-

www.farmacom.com.pl

Początkowo zakładano, że ta metoda będzie stosowana tylko do materiałów wyjściowych zgromadzonych w magazynkach specjalnego przeznaczenia oraz materiałów opakowaniowych przechowywanych w regałach karuzelowych, jednakże w trakcie uruchamiania magazynu zdecydowaliśmy się na zbudowanie dodatkowych pół odkładczych dla produktów przeznaczonych do sprzedaży krajowej i niektórych materiałów opakowaniowych niebezpośrednich. Krok ten umożliwił odciążenie stanowiska GTM a także bardzo przyśpieszył i uprościł prowadzenie mniejszych

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

2007-09-12

10:23

Page 2 REKLAMA

MALE.qxd

STANDARD PACKAGING SUPPLIER

ilościowo kompletacji (stanowisko GTM jest jedno, a kompletację przy pomocy skanera RF i wózka widłowego może prowadzić kilku pracowników jednocześnie).

Kolejnym udanym rozwiązaniem naszego zespołu wdrożeniowego było wykorzystanie systemu WM do generowania dodatkowych etykiet informacyjnych, które zastąpiły dotychczasowe etykiety statusu kontroli jakości naklejane przez pracowników Kontroli Jakości na opakowania materiałów zwalnianych do produkcji. Etykiety koloru białego są drukowane i naklejane przez pracowników magazynu, co bardzo skraca proces wysyłki materiałów na oddziały produkcyjne, a także zapewnia bardziej wyczerpującą informację o towarze (etykieta zawiera wszystkie dane i atrybuty). Tego samego typu etykiety, tylko w kolorze czerwonym, są drukowane i naklejane na opakowania produktów lub materiałów niezgodnych z wymaganiami (mających status „Niezgodny”) w momencie odkładania ich do Pomieszczenia Towarów Niezgodnych. Pobrane produkty lub materiały, oznakowane etykietami, odkładane są na nowe licencje paletowe, przypisane do realizowanego zamówienia. Skompletowane zamówienia oczekują na polach konsolidacji na przesłanie poprzez łączniki na oddziały produkcyjne lub za pomocą windy na poziom ekspedycji.

Podsumowanie

UNICOM International Ltd. 3, Biala str., 00-895 Warsaw, Poland phone: + 48 22 654 10 81 fax: + 48 22 652 37 86 info@unicompackaging.eu www.unicompackaging.eu

Po 3 latach eksploatacji można stwierdzić, że inwestycja spełniła oczekiwania. Warunki magazynowania produktów i materiałów oraz monitoring parametrów powietrza poprawiły się zdecydowanie i spełniają standardy GMP. Obszar pracy służb kontroli jakości również spełnia najwyższe wymagania zapewnienia jakości. System WM pozwolił na wprowadzenie wyższych standardów jakościowych w trakcie prowadzenia i nadzorowania procesów magazynowych. Zniknął archaiczny sposób transportu produktów i materiałów pomiędzy oddziałami produkcyjnymi i magazynem. Załoga magazynu ma zapewnione bardzo dobre warunki pracy i aktualnie stanowi wysoko wykwalifikowany i wyszkolony zespół. Zatrudnienie w stosunku do dawnych trzech magazynów zmniejszyło się o 40%. Wdrożenie systemu WM trwało ok. 2 lat a proces wprowadzenia produktów i materiałów został rozbity na poszczególne etapy. Z perspektywy czasu należy podkreślić, że było to jedyne możliwe rozwiązanie, dzięki któremu zdolności operacyjne nowego i starych magazynów pozwoliły na pełne, nieprzerwane zabezpieczenie potrzeb produkcji i sprzedaży. Wydłużony okres wdrożenia umożliwił maksymalne dostosowanie i wykorzystanie możliwości systemu WM do potrzeb PZF Polfa, a jednocześnie pozwolił na pełne wyszkolenie załogi i dostosowanie do nowych standardów pracy.

www.farmacom.com.pl

logistyka

Jak łatwo oszczędzić powierzchnię i zwiększyć efektywność? Rola automatycznych regałów magazynowych w przemyśle farmaceutycznym Aneta Kępka

ISL – Innowacyjne Systemy Logistyczne Sp. z o.o.

Odpowiednie i bezpieczne magazynowanie towarów to szczególnie istotny obszar funkcjonowania większości firm handlowych i produkcyjnych branży farmaceutycznej.

W jaki sposób zagospodarować powierzchnię

magazynową by maksymalnie zaoszczędzić wolne miejsce? Jak właściwie zarządzać magazynem, zapewniając płynny i w pełni kontrolowany przepływ dóbr oraz sprawną dystrybucję? Jednym z najbardziej skutecznych rozwiązań na rynku jest automatyczny system magazynowy Lean-Lift typu winda. W czym tkwi fenomen tego rozwiązania?

Jak najwyżej – oszczędność powierzchni cz.1

Automatyczny regał Lean-Lift (zdj. 1) jest tak skonstruowany, aby wykorzystać całą dostępną wysokość pomieszczenia. Umożliwia to technologia i zasada działania regału, ktory automatycznie dostarcza półki do rąk operatora do okna dostępowego, na ergonomiczną wysokość.

Jeśli magazyn ma przykładowo wysokość 8m, to i regał może posiadać taki sam wymiar. Dzięki temu, że wykorzystuje się pełną wysokość pomieszczeń, regał oszczędza powierzchnie, zajmując niewielką powierzchnię w magazynie.

Łatwy i szybki dostęp do składowanych towarów

Centralnym elementem systemu jest ruchomy podajnik (winda), poruszający się wewnątrz regału w pionie i poziomie, którego zadaniem jest pobieranie lub umieszczanie ruchomych półek z produktami w docelowych lokalizacjach (zdj. 3). Osoba obsługująca regał nie musi więc się schylać, wychodzić na drabinę, posługiwać się wózkiem widłowym itp., bowiem wymagany towar dostarczony jest „wprost” do jego rąk na poziomie okna dostępowego (zdj. 2). Szybkość poruszania się półki jest również dużym atutem regału - prędkość pionowa podajnika sięga nawet 2,3 m/s.

Zdj. 1 Regał Lean-Lift

Zdj. 2. Okno dostępowe regałów Lean-Lift

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Tutaj dochodzimy do najważniejszej cechy omawianego rozwiązania a mianowicie maksymalnie gęste ułożenie składowanych towarów wewnątrz regału. Jest to możliwe dzięki systemowi fotokomórek, w który wyposażony jest Lean-Lift (rys. 1) Operator, chcąc umieścić dane towary wewnątrz regału, układa je na półce, znajdującej się w oknie dostępowym, gdzie system fotokomórek mierzy ich wysokość. Następnie Lean-Lift, wiedząc ile te towary będą potrzebowały miejsca w regale, sam dobiera dla nich najwłaściwszą lokalizację, dopasowując odstępy pomiędzy kolejnymi półkami do wysokości składowanych produktów. Ułożenie półek w Lean-Lift’cie nie jest więc stałe, zmienia się dynamicznie w zależności od rodzaju magazynowanych produktów i ich wysokości. Dzięki temu półki są ułożone gęsto, jedna nad drugą, bez strat na puste przestrzenie. Jest to cecha, która odróżnia system Lean-Lift od tradycyjnego regału, pozwalająca oszczędzić kolejne metry kwadratowe powierzchni.

Kontrola i bezpieczeństwo półka

logistyka

Fotokomórki – oszczędność powierzchni cz.2

towar wysoki towar płaski

Rys. 1. Fotokomórki w oknie dostępowym regału Lean-Lift Regały Lean-Lift mogą wykorzystywać automatyczną identyfikację opartą o kody kreskowe czy RFID np. do prowadzenia ciągłej inwentaryzacji, kontroli operacji magazynowych. Używając czytnika i drukarki kodów kreskowych można zautomatyzować procesy pobierania produktów z regałów zapewniając kontrolę stanów magazynowych i pełną identyfikację składowanych towarów. Dzięki temu wszelkie pomyłki są wyeliminowane. Możliwa jest również integracja regałów z zewnętrznym systemem informatycznym w celu szerszego zarządzania i większej kontroli nad towarami. Regał Lean-Lift jest zamykany, zatem dostęp do niego mogą posiadać tylko wyznaczone osoby posiadające kartę identyfikacyjną.

Odpowiednie warunki przechowywania

Dzięki zamykany oknie dostępowym, przechowywane towary są chronione przed środowiskiem zewnętrznym tj. kurz, pył, światło itp. Jest również możliwość klimatyzowania regału, jeśli składowane towary wymagałyby odpowiedniej, stałej temperatury i wilgotności.

Magazyn i winda w jednym

Regał Lean-Lift oprócz funkcji magazynowania produktów może służyć również jako winda pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami w budynku. Okna dostępowe mogą znajdować się na dowolnej wysokości i kondygnacji. Może on przykładowo łączyć magazyn znajdujący się w piwnicy z punktem wydań na parterze. Dopuszczalna ładowność każdej półki to 1000 kg.

Szeroki wachlarz zastosowań

System regałów Lean-Lift ma bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Można w nim składować i kompletować farmaceutyki, przechowywać etykiety na opakowania, ulotki i opisy farmaceutyków, leków pod specjalną kontrolą dostępu czy składować towary w odpowiednich warunkach otoczenia np. szczepionki, próbki itp.

Zdj. 3. Zasada działania regału Lean-Lift

www.farmacom.com.pl

Jest to również idealny system do składowania towarów, które mają nietypowy kształt, są różnej

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

REKLAMA

wielkości, mają różną wagę lub zmieniają się pod względem asortymentu czy ilości. Składować w nim można komponenty do produkcji farmaceutyków, matryce, stemple, folie do blistrów, surowce jak. beczki, worki i wiele innych.

Indywidualny projekt

Sukcesem regałów automatycznych Lean-Lift jest nie tylko ich innowacyjna budowa i zasada działania, ale również cały proces prowadzący do wdrożenia tego systemu. Składa się on bowiem nie tylko z dostarczenia i instalacji regałów, ale przede wszystkim jest on poprzedzony wnikliwą analizą sposobów organizacji i wymagań przedsiębiorstwa. Każdy klient ma inne potrzeby i własną wizję dotyczącą rozwiązań magazynowych, dlatego projekt systemu regałów automatycznych Lean-Lift jest tworzony indywidualnie we współpracy z klientem, tak aby spełniał wszystkie jego oczekiwania.

Podsumowanie zalet regałów Lean-Lift i przykład wdrożenia

Głównymi zaletami omawianego systemu są: • redukcja powierzchni magazynowej wymaganej do składowania towarów, • efektywne wykorzystanie dostępnej wysokości pomieszczenia, • pełna kontrola i ewidencja wydawanych towarów, • szybka kompletacja, prędkość podajnika do 2.3 m/s, • łatwa identyfikacja i wyszukiwanie towarów w magazynie, • wysoka ergonomia związana z użytkowaniem – towar pobierany na wysokości dogodnej dla użytkownika, • łatwe i oszczędne klimatyzowanie składowanych towarów, np. szczepionki, • zabezpieczenie przed niepowołanym dostępem np. leki psychotropowe lub warunkami zewnętrznymi (pył, kurz, światło etc.), • możliwość integracji z zewnętrznym systemem informatycznym oraz kodami kreskowymi, RFID i inne, • kontrola stanów minimalnych, • elastyczność w zakresie składowanych rodzaju składowanych towarów (nawet do 1000kg/ półkę), • funkcja windy pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami, • krótki okres zwrotu inwestycji. Przykładem zastosowania regałów Lean-Lift jest jeden z największych koncernów farmaceutycznych w Europie z siedzibą w Poznaniu, zdecydował się na wdrożenie 4 regałów magazynowych Lean-Lift o wysokości 6,5 m do składowania etykiet i ulotek. Dzięki temu systemowi zredukowano powierzchnię magazynowania, która zajmowała dotychczas bardzo dużo miejsca. Zwiększono efektywność pracy, poprzez skrócenie czasu pobierania artykułów. Składowane etykiety i ulotki zostały zabezpieczone przed niepowołanym dostępem i warunkami zewnętrznymi.

ISL – Innowacyjne Systemy Logistyczne Sp. z o.o. ul. Opolska 18, 31-323 Kraków tel. 0 12 29 28 100, fax 0 12 29 28 103 info@isl.pl www.isl.pl

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

Kamerton innowacyjności Małgorzata Korpusik

Polska firma farmaceutyczna Adamed została wyróżniona czwartym miejscem w rankingu 500 najbardziej innowacyjnych firm „Kamerton innowacyjności” województwa mazowieckiego. Była to najwyższa lokata wśród firm farmaceutycznych startujących w konkursie. Ranking 500 najbardziej innowacyjnych firm Uroczyste ogłoszenie wyników „Kamerton innowacyjności” jest badaniem, które odbyło się 6 grudnia 2007 roku od trzech lat prowadzi Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. Głównymi kryteriami w Warszawie. w konkursie były: innowacyjność produktu, wielkość i intensywność nakładów na badania i rozwój, ilość pozyskanych patentów oraz nowatorskie rozwiązania rynkowe.

Podobnie jak w roku poprzednim, Adamed pozo-

stał w czołówce najbardziej innowacyjnych firm w kraju. W podsumowaniu innowacyjności na terenie województwa mazowieckiego, Adamed uzyskał czwartą lokatę, natomiast w skali ogólnopolskiej - jedenastą.

Reprezentacja Adamedu na Gali Kamerton Innowacyjności 2007

Jednocześnie Adamed uzyskał najwyższą lokatę wśród firm farmaceutycznych startujących w konkursie. Firma zgłosiła do konkursu innowacyjną drogę syntezy nowej formy polimorficznej olanzapiny - substancji czynnej oraz nowe metody jej oczyszczania, na które w latach 2002 - 2004 dokonano 4 zgłoszeń patentowych. Olanzapina jest substancją czynną leku Zolafren, którym każdego miesiąca leczonych jest około 35 tysięcy pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii lub choroby afektywnej dwubiegunowej. Misją Adamedu jest poszukiwanie innowacyjnych terapii na choroby cywilizacyjne, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz nowotwory. Dlatego też stale rozwijamy nasze działy badawcze, inwestując w sprzęt laboratoryjny i szkolenie polskich naukowców. W ciągu ostatnich kilku lat wydatki na badania i rozwój w Adamedzie wyniosły ponad 93 mln zł. Te nakłady zaowocowały ponad 20 patentami na własne formuły leków i substancji aktywnych – mówi Małgorzata Korpusik, Dyrektor ds. Badań i Rozwoju Adamed.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

Amerykański patent Małgorzata Korpusik Małgorzata Korpusik

Amerykański Urząd Patentowy (amer. United States Patent and Trademark Office), udzielił kolejnych dwóch patentów na nowe związki wyselekcjonowane w laboratoriach Adamedu, w trakcie badań nad lekiem użytecznym w leczeniu cukrzycy typu 2. Patenty zostały opublikowane pod numerami 7312338 oraz 7309791.

Patentami zostały objęte kolejne grupy związków

zgłoszonych przez Adamed. Związki te dały bardzo obiecujące rezultaty w badaniach nad polskim lekiem innowacyjnym na cukrzycę typu 2, opierającym się na mechanizmie oddziaływania poprzez receptory jądrowe PPARγ. Badania nad innowacyjnym lekiem prowadzone są w ramach Konsorcjum Naukowego PPAR, którego koordynatorem jest Adamed, a członkami wiodące krajowe jednostki naukowe: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski oraz Akademia Medyczna w Gdańsku. Uzyskanie patentu stanowi zamknięcie kolejnego etapu prac nad wynalezieniem innowacyjnej terapii na cukrzycę typu 2. Gwarantuje także prawne zabezpieczenie projektu. Decyzja Amerykańskiego Urzędu Patentowego stanowi także potwierdzenie

www.farmacom.com.pl

innowacyjności badań nad nowym lekiem na cukrzycę typu 2. Choroba ta jest obecnie jednym z najpoważniejszych problemów zdrowia publicznego na całym świecie. Z roku na rok, liczba osób cierpiących na tę chorobę, zwiększa się o 11%. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przewiduje, że w 2025 roku liczba chorych na cukrzycę typu 2. przekroczy na świecie 300 mln osób. Adamed jest jedną z niewielu polskich firm, którym przyznano amerykańskie patenty. Co roku do Amerykańskiego Urzędu Patentowego zgłaszanych jest około 200 tysięcy wynalazków, z czego tylko kilka to patenty przyznane dla Polski. Patentowanie wynalazków Adamedu również na terenie Stanów Zjednoczonych jest bardzo istotne, ponieważ problem zdrowotny którego dotyczą nasze badania ma znaczenie globalne – mówi Małgorzata Korpusik, Dyrektor ds. Badań i Rozwoju firmy Adamed.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Przygotowywanych było już wiele strategii i planów, mających na celu utworzenie mocnego narodowego producenta leków, jakim miał być PHF… Solidny zastrzyk kapitału, pochodzący z akcji wprowadzonego na giełdę PHF miał doprowadzić do tego, że trzy kontrolowane przez niego Polfy stałyby się konkurencyjne wobec zachodnich koncernów. Plany były piękne…

PHF Robert Miller

Informacje uzyskane w Wydziale Komunikacji Społecznej Ministerstwa Skarbu Państwa

Zgodnie z

Programem rządowym „Strategia dla przemysłu farmaceutycznego do roku 2008” Polski Holding Farmaceutyczny miał docelowo działać jako holding operacyjny (przejęcie od spółek-córek funkcji m.in. w zakresie: planowania strategicznego, zarządzania finansami, zarządzania właścicielskiego, badań i rozwoju, inwestycji, sprzedaży krajowej leków, eksportu leków, koordynacji zarządzania strategicznego). W założeniach wdrożenie docelowej struktury miało nastąpić do 01 stycznia 2006 r., a następnie na przełomie 2006/2007 miał rozpocząć się I etap prywatyzacji poprzez Giełdę Papierów Wartościowych S.A. Do dnia dzisiejszego PHF S.A. nie zaczął funkcjonować w swojej docelowej strukturze, a konsolidacja w praktyce nie nastąpiła. W zasadzie fakt, iż aktualnie rozważana jest prywatyzacja spółek Grupy Kapitałowej PHF oraz likwidacja PHF S.A. mówi wiele.

Powołany do życia w 2004 roku Polski Holding Farmaceutyczny nie tylko nie przyczynił się do wzrostu wskaźników ekonomicznych wchodzących w jego skład Polf, ale wręcz doprowadził do spadku tych wskaźników i utraty rynku. Niewątpliwie do przyczyn braku realizacji stawianych celów należy zaliczyć: • niewłaściwe założenia strukturalne PHF rzutujące na funkcjonowanie grupy kapitałowej, m. in: konieczność działań poprzez organy statutowe spółek (cykl wykonania decyzji ok. 2-3 miesięcy), łatwość podważenia umów koniecznych do finansowania działalności PHF, ryzyko podatkowe związane z cenami transferowymi dotyczące planowanych umów za zarządzanie i prowadzenie sprzedaży za pośrednictwem PHF, brak możliwości koncentracji środków wszystkich spółek w jedno zadanie inwestycyjne bez konieczności tworzenia nowych podmiotów, • mało efektywne zarządzanie Grupą PHF • brak przełożenia decyzyjnego na zarządy spółek zależnych i w rezultacie ograniczenie się roli PHF do „prostego nadzoru właścicielskiego”.

Ministerstwo Skarbu Państwa podjęło decyzję o sprywatyzowaniu trzech ostatnich państwowych Polf , tworzących Polski Holding Farmaceutyczny. Nie będzie on na razie likwidowany, tym bardziej że jego istnienie zakłada rządowa strategia dla sektora farmaceutycznego. To PHF zajmie się restrukturyzacją i prywatyzacją trzech spółek produkujących leki, a po zakończeniu swojej misji przestanie istnieć. Rozważano możliwość prywatyzacji Polf bezpośrednio przez Skarb Państwa, ale uznano, że trwałoby to dłużej. MSP zdecydowało się na szukanie inwestorów branżowych dla każdej ze spółek oddzielnie. Jako pierwsze sprywatyzowane będą Polfy z Warszawy i Pabianic. Polfę Tarchomin, która jest zadłużona na ponad 25 mln zł, czeka najpierw restrukturyzacja. Sposób prywatyzacji Polf ma opracować jednoosobowy zarząd holdingu. Posłuży się analizami doradcy, który zostanie wybrany w przetargu. Źródło: „Rzeczpospolita” i „Parkiet”.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Jeden z największych Polsce producentów antybiotyków, jakim jest Tarchomińska Polfa, wchodząca w skład PHF wróciła do punktu wyjścia – podobnie tak jak w 2004 roku ma ogromną stratę i znowu wymaga szybkiej restrukturyzacji.

www.farmacom.com.pl

Obecnie nowy Zarząd pracuje nad przygotowaniem planu ekonomiczno - organizacyjnego prywatyzacji indywidualnej, która nastąpi za pośrednictwem Holdingu.

REKLAMA

Od początku istnienia PHF pojawiało się wiele pomysłów odnośnie dalszego jego funkcjonowania. Ostatnio odwołany już ze swego stanowiska prezes PHF, pan Robert Czapla w „Strategicznym planie wieloletnim na lata 2007-2012” proponował przekształcenie holdingu w koncern. Jednak do tego nie doszło. Zarząd PHF po przeprowadzeniu analizy due diligence dla spółek PHF zweryfikował swoje stanowisko zawarte w „Strategicznym planie wieloletnim na lata 2007-2012”, rekomendując indywidualną prywatyzację spółek Grupy Kapitałowej PHF. Należy jednak podkreślić, że przy przyjęciu tej rekomendacji konieczna będzie zmiana Programu rządowego „Strategia dla przemysłu farmaceutycznego do roku 2008”, dlatego na obecnym etapie należy brać pod uwagę również inne warianty rozwoju PHF. Gdyby zaistniały powody, dla których prywatyzacja byłaby niewskazana, Zarząd PHF S.A. rekomenduje konsolidację spółek w oparciu o Polfę Warszawa S.A. Wnioski z analizy due diligence, przeprowadzonej w PHF SA w ostatnim kwartale roku 2007, wskazują iż najkorzystniejszym dla trzech Polf wariantem jest prywatyzacja spółek zależnych holdingu. Koncepcja łączenia spółek i wprowadzenia tak powstałego podmiotu na giełdę niesie ze sobą ryzyko niepowodzenia transakcji związane z trudną sytuacją Polfy Tarchomin. W obecnej sytuacji ekonomiczno-finansowej spółek zależnych holdingu oraz panujących warunkach rynkowych niedostatecznie uzasadniony jest oczekiwany efekt synergii leżący u podstaw koncepcji połączenia i przyszłego wspólnego funkcjonowania spółek. Prywatyzacja Polf po połączeniu poprzez giełdę jest jednym z wariantów koniecznych do przeprowadzenia przekształceń własnościowych Spółek. Realizacja tego wariantu musiałaby być uzasadniona ekonomicznie i wynikać z faktu czerpania przez spółki zależne korzyści funkcjonowania w połączonej strukturze. Obecnie rozważana jest koncepcja prywatyzacji poszczególnych spółek w ramach holdingu. Brana pod uwagę jest również możliwość pozyskania inwestora branżowego. Powodzenie tego wariantu uzależnione jest od potencjalnego zainteresowania inwestora. Jednym z najistotniejszych i pilnych zadań wyłonionego w drodze konkursu zarządu holdingu będzie, podparta gruntowną analizą, rekomendacja koncepcji prywatyzacji. Warunkiem dalszego funkcjonowania w branży spółek holdingu oraz wzrostu ich wartości w przyszłości jest prywatyzacja. Przedłużanie działalności holdingu w obecnej formule oraz koncepcje łączenia spółek nie gwarantują realizacji tych celów.

W dniu 4 stycznia br. na NWZ Polfy Tarchomin Zarząd Spółki został zobowiązany do opracowania Programu Restrukturyzacji Spółki i przedstawienia go akcjonariuszom terminie ok. 1 miesiąca. Działania w tej sprawie podejmuje już nowy Prezes Zarządu oddelegowany decyzją Rady Nadzorczej w dniu 7 stycznia do pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu.

polski przemysł

• brak głębszej wizji strategicznej i jej konsekwentnej realizacji, • brak źródeł finansowania PHF SA poza dywidendą spółek zależnych, • opór społeczny oraz ubezwłasnowolnienie działań restrukturyzacyjnych • poprzez Umowę społeczną, • opór Zarządów i struktur w spółkach zależnych.

polski przemysł

Węgiersko-polska fuzja konsoliduje rynek farmaceutyczny w Europie Środkowo-Wschodniej PMR

Fuzja węgierskiej firmy Gedeon Richter i polskiej Polpharmy, zaliczających się do czołówki graczy na rynku farmaceutycznym Europy Środkowo-Wschodniej, świadczy o tym, że okres konsolidacji jeszcze się na nim nie skończył. Intensywność procesu przesuwa się jednak w kierunku wschodnim. Ciekawe możliwości oferują rynki Rumunii, Ukrainy czy Rosji.

Gedeon z Polpharmą potentatem

na rynku polskim i rosyjskim Dla firmy Gedeon Richter przejęcie Polpharmy jest, między innymi, ruchem rekompensującym spadki sprzedaży na rodzimym rynku (z HUF 57.1bn w 2005 r. do HUF 54.8bn w 2006 r.). Fuzja z Polską firmą spowoduje, że węgierski producent wysunie się na przynajmniej drugą pozycję na polskim rynku, podczas gdy dotychczas znajdował się poza pierwszą dziesiątką. Richter wzmocni też swoją pozycję na dużym rosyjskim rynku farmaceutycznym. W chwili obecnej Rosja i kraje byłego Związku Radzieckiego generują prawie 40% sprzedaży firmy, podczas gdy na rodzimym rynku węgierskim przychody firmy są niemal o połowę mniejsze. Po połączeniu dotychczasowych udziałów Gedeona Richtera, Polpharmy oraz kontrolowanego przez Polpharmę Akrihinu firma wysunie się na drugą pozycję na rosyjskim rynku farmaceutycznym, z udziałem w rynku 4,1%. Portfolio Gedeona Richtera wzbogaci się o silne pozycje produktów z takich obszarów terapeutycznych jak centralny układ nerwowy, układ sercowo-naczyniowy, czy też układ pokarmowy. Generalnie rzecz biorąc po połączeniu z Polpharmą przychody Gedeona Richtera wzrosną w Polsce o jedną czwartą, w Rosji – o 20%, a na Węgrzech o mniej niż 20%. Transakcja wzmacnia również pozycję międzynarodową Polpharmy, dla której sprzedaż krajowa stanowi aż 87% całkowitej wartości sprzedaży. Jej protfolio wzbogaci się m.in. o leki innowacyjne stosowane w chorobach układu nerwowego czy też generyczne leki ginekologiczne oraz stosowane w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Połączone firmy będą przeznaczały około 10% swoich przychodów na badania nad nowymi lekami. Zarówno Polpharma, jak

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Joanna Swatowska-Rybak Główny analityk rynku farmaceutycznego

Monika Stefańczyk Analityk rynku farmaceutycznego

i Gedeon skupiają się na lekach generycznych jednak, jak twierdzi Gedeon, leki oryginalne stanowią około 15% jego produkcji. Ekspansja regionalnych liderów 1 Na rynku leków Europy Środkowo-Wschodniej , wartym według szacunków 23 mld euro, przewagę konkurencyjną zdobywają firmy o zasięgu regionalnym – to wniosek płynący z nowego raportu firmy badawczo-analitycznej PMR „Strategie rynkowe firm farmaceutycznych z Europy Środkowo-Wschodniej 2007”. Liderzy

www.farmacom.com.pl

w tej części Europy, tj. Gedeon Richter, Krka, Zentiva, Polpharma czy Sanitas, w swojej strategii postawiły na rozwój na wielu rynkach regionu. Nie jest to dla nich tylko źródło dodatkowych przychodów, ale sposób na równoważenie pogarszających się wyników sprzedaży na rodzimych rynkach. Dla większości z wiodących graczy z Europy Środkowo-Wschodniej rynki zagraniczne, nie rodzime, są największymi pod względem wartości sprzedaży. Może to być wskazówka dla firm polskich, poddanych coraz większej presji konkurencyjnej, co do kierunków rozwoju. „Nowa” Europa - atrakcyjne rynki do przejęć Fala zainteresowań akwizycyjnych przesuwa się dalej na wschód, do krajów o mniej rozwiniętych rynkach, ale o dużym potencjale wzrostu, takich jak Ukraina, Turcja, Rosja, Rumunia i Bułgaria, które jednocześnie są stosunkowo mało spenetrowane przez zagranicznych inwestorów. Te kraje już stają się obiektami zainteresowania zarówno międzynarodowych gigantów, jak i regionalnych liderów. Z 15 rynków farmaceutycznych regionu analizowanych w raporcie, wyjątkowo atrakcyjnie wypadają rynki farmaceutyczne Rumunii, Rosji i Ukrainy. Pod względem wartości, największym rynkiem jest rynek rosyjski (jedna trzecia wartości rynku Europy Środkowo-Wschodniej), ale wszystkie trzy doświad-

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

czają od kilku lat niezwykle intensywnego wzrostu. W 2006 r. rynki leków w Rosji i Ukrainie zwiększyły swoją wartość o około jedną trzecią, natomiast rynek rumuński o 20%. Dzięki temu są dużo atrakcyjniejsze niż „dojrzałe” rynki Europy Środkowo-Wschodniej, takie jak Polska, Czechy czy Węgry, na których od kilku lat obserwuje się spowolnienie tempa wzrostu. Wszystkie trzy kraje mają też duży potencjał rozwoju ze względu na wielkość populacji (140 mln w Rosji, 46 mln na Ukrainie i 22 mln w Rumunii) i dynamiczny wzrost siły nabywczej ludności. To w średniej i dłuższej perspektywie czyni je niezwykle atrakcyjnymi dla potencjalnych inwestorów. Warto więc zainteresować się nimi teraz, aby być o krok przed konkurencją. Antibiotice i LaborMed w Rumunii, Darnitsa na Ukraine Przejęcie lokalnej firmy stwarza najlepszą możliwość szybkiego wejścia na dany rynek, zyskując od razu mniej lub bardziej znaczący udział. Taką możliwość na rynku rumuńskim stwarza Antibiotice, ostatnia rumuńska państwowa firma farmaceutyczna, która jest aktualnie prywatyzowana. Firma ma ambitne plant rozwoju, planuje np. wprowadzenie na rynek 40 nowych produktów w ciągu najbliższych pięciu lat. Rumuńską spółką LaborMed, która jest jednym z największych producentów leków kardiologicznych na rodzimym rynku, interesują się już firmy indyjskie (Shreya Lifesciences, Lupin i Dr Reddy`s Laboratories) i greckie (Alapis). W pierwszej połowie 2007 roku firma zanotowała 47% wzrost sprzedaży i ma ok. 80 produktów w porfolio, sprzedawanych zarówno na rynku lokalnym, jak i w krajach byłego Związku Radzieckiego. Ukraińska Darnitsa, największy lokalny producent leków, również intensywnie inwestuje w rozwój, prawdopodobnie w perspektywie przyszłej sprzedaży. Według nieoficjalnych informacji, myśli o tym obecny właściciel firmy. W październiku spółka sprzedała 10% udziałów na giełdzie we Frankfurcie, a kolejne 10% inwestorowi strategicznemu, a pozyskane środki przeznaczy na rozwój produkcji i wdrożenie standardów GMP (Dobrej Praktyki Wytwarzania).

Kraje analizowane w raporcie jako kraje Europy ŚrodkowoWchodniej to: Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Rosja, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina i Węgry.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

artykuł sponsorowany

polski przemysł

Uszczelnianie Indukcyjne opakowań nowoczesna forma zabezpieczania produktu mgr inż. Maciej Jare

JAMACO – Przedstawiciel Lepel Corporation w Polsce

Proces zgrzewania indukcyjnego jest bezkontaktowym procesem zgrzewania, w którym znajdująca się w nakrętce wkładka z folią aluminiową zgrzewa się z szyjką pojemnika. Opracowane blisko 40 lat temu zgrzewanie miało zapobiegać wyciekom chemicznych środków spod kapsli plastikowych. W dzisiejszych czasach proces ten może być wykorzystany do większości typów butelek i nakrętek dla przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i chemicznego.

W pierwszym etapie nakrętki

powinny być zaopatrzone w wewnętrzną wkładkę z folią aluminiową. Proces napełniania pojemnika i zakręcania odbywa się bez zmian. Zakręcony pojemnik za pomocą przenośnika taśmowego transportowany jest pod głowicę indukcyjnej zgrzewarki, z liniową prędkością do 90 metrów na minutę. Pole indukcyjne, generowane przez głowicę działa na folię aluminiową znajdującą się we wkładce. Indukowany elektryczny prąd powoduje nagrzewanie się folii aluminiowej (temperatura w zakresie 85 - 175°C), a w konsekwencji topnienie warstwy zgrzewalnej i zgrzanie jej do szyjki butelki. Po opuszczeniu pola indukcyjnego folia się chłodzi i pojemnik zostaje hermetycznie zamknięty. Po odkręceniu kapsla warstwa wkładki pozostaje na szyjce butelki. Podstawowe korzyści płynące ze stosowania indukcyjnej metody uszczelniania opakowań to: • Dowód otwarcia: Wewnętrzna wkładka udowadnia jeżeli produkt został wcześniej otwarty. • Zapobieganie wyciekom: Nawet jeżeli butelka zostanie przypadkowo odkręcona wkładka aluminiowa skutecznie zabezpiecza przed wyciekiem.

• Dłuższa trwałość produktów: Zgrzana wkładka aluminiowa stanowi hermetyczną barierę dla powietrza, zapewniając dłuższy termin przydatności do użycia produktu, redukując psucie się, parowanie i ulatnianie aromatu, itp. • Zredukowane prawdopodobieństwo podmiany lub kradzieży części produktów na etapach sprzedaży. • Zapewnienie klientom poczucia pewności: Każdy użytkownik widząc iż produkt był nietknięty ma poczucie pewności używania produktu. • Niski nakład inwestycyjny na urządzenia i wkładki. Dodatkową korzyścią jest brak potrzeby stosowania części formatowych. Firma Lepel (USA) jest prekursorem w produkcji urządzeń do uszczelniania indukcyjnego. Urządzenia serii CS Plus cechuje unikalny system biernego chłodzenia, zarówno generatora, jak i cewki indukcyjnej. Maszyny nie potrzebują ani wentylatorów ani wodnego układu chłodzenia. Bark jakichkolwiek ruchomych elementów zmniejsza prawdopodobieństwo awarii oraz czyni urządzenia cichymi, oszczędnymi i praktycznie nie wymagającymi konserwacji.

Jamaco ul. Bolesława Chrobrego 26 a 02-479 Warszawa, tel./fax 022 863 82 72 jamaco@jamaco.pl www.zgrzewarki-indukcyjne.pl

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Polfa Płyny Sp. z o.o. sprzedane Baxter International Inc. ogłosił dzisiaj, że jego europejska spółka zależna Baxter, podpisała w Polsce umowę zakupu zakładu produkującego dożylne płyny infuzyjne (IV) od polskiej firmy Polfa Lublin.

Zakup zakładu w Lublinie umożliwi firmie Baxter konsolidację

produkcji roztworów dożylnych (IV). Produkty wytwarzane przez fabrykę w Lublinie będą dostarczane na rynek polski oraz krajów sąsiadujących. Nowa struktura wraz z zespołem pracowników w Lublinie będzie fundamentem pod nasz przyszły rozwój w Polsce i regionie. Już dzisiaj Baxter Polska dostarcza całą gamę produktów najwyższej światowej jakości pacjentom chorym na choroby nerek, hemofilię i inne choroby zagrażające życiu. W związku z najnowszymi zmianami, możemy bardziej efektywnie podwyższać naszą zdolność do zaspokajania potrzeb w zakresie najnowszych technologii i metod leczenia. Nie tylko zwiększymy nasze możliwości produkcyjne, ale przyczynimy się także do zapewnienia lepszej ochrony zdrowia wszystkich Polaków – powiedział Paweł Żelewski, Dyrektor Zarządzający Baxter Polska. Zakład w Lublinie został powstał w 1995 roku. Posiada odpowiednią powierzchnię i jest dostosowany do łatwego rozszerzenia działalności poprzez dodanie kolejnych linii produkcyjnych. Obecnie w fabryce jest zatrudnionych około 150 osób. W rezultacie inwestycji w Lublinie, Baxter zamknie w najbliższych miesiącach dotychczasową, mniejszą linię produkcyjną w Chociwiu. Przewidując tą zmianę, firma w ostatnich miesiącach blisko współpracowała ze 153 pracownikami objętymi zwolnieniami w celu wypracowania najbardziej uczciwego rozwiązania współpracy oraz przygotowania szeregu działań, które pomogą znaleźć pracę w innych firmach. Ze strony firmy Baxter zostaną przedsięwzięte wszelkie możliwe środki, żeby zapewnić najlepsze rozwiązanie dla pracowników w Chociwiu. Komentując transakcję, Andrzej Szymanik – Wiceprezes Zarządu Polfa Lublin, powiedział – Ta sprzedaż to sytuacja korzystna dla obu stron. Baxter Polska może znacząco zwiększyć produkcję, a Polfa Lublin może się bardziej skoncentrować na produkowaniu zróżnicowanej aparatury medycznej. Umowa ta jest również ważna dla rozwoju polskiego rynku, który skorzysta na większej podaży tych nieodzownych produktów. Baxter Healthcare S.A. jest spółką zależną Baxter International Inc. (NYSE:BAX). Baxter International Inc., poprzez swoje spółki zależne, wspomaga lekarzy i ich pacjentów w leczeniu złożonych stanów chorobowych, włączając raka, hemofilię, zaburzenia układu immunologicznego, choroby nerek oraz urazy psychiczne. Baxter wykorzystuje swoją wiedzę w zakresie aparatury medycznej, farmaceutycznej i biotechnologicznej, wnosząc znaczący wkład w poprawę stanu pacjentów.

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

Baxter konsoliduje produkcję w Polsce

Polfa Lublin SA i Baxter Terpol podpisały umowę kupna – sprzedaży. Na jej mocy firma Baxter Terpol stała się właścicielem Polfy Płyny, spółki należącej dotąd do Polfy Lublin SA.

przedaż udziałów Polfy Płyny Sp. z o.o. jest zwieńczeniem kilkuletnich starań Polfy Lublin S.A. zmierzających do pozyskania inwestora strategicznego dla lubelskiej spółki. Polfa Płyny Sp. z o.o. została wydzielona jako spółka zależna 1 października 2007 roku i był to najważniejszy etap przygotowań do planowanego zaangażowania kapitałowego koncernu farmaceutycznego Baxter. Dzięki transakcji lubelski zakład ma szansę stać się jednym z największych i najnowocześniejszych producentów płynów infuzyjnych w Europie. Baxter zamierza przenieść do Lublina całą produkcję płynów infuzyjnych, która dotychczas była prowadzona w dwóch zakładach ulokowanych w Polsce, w tym w lubelskiej Polfie. W lubelskiej fabryce znalazły zatrudnienie 153 osoby. Polfa otrzymała więc szansę na nowe inwestycje, dostęp do nowych technologii, a w związku z tym na dalszy rozwój. Transakcja prawie całkowicie oddłuży lubelską Polfę i umożliwi zakończenie procesu restrukturyzacji firmy, która pozwoli zarządowi na skoncentrowanie się na rozwoju działalności w zakresie wyrobów medycznych – mówi Andrzej Szymanik, wiceprezes zarządu Polfa Lublin S.A. Polfa Lublin S.A. jest wiodącym polskim producentem wyrobów medycznych, w tym przyrządów do infuzji i transfuzji, strzykawek do iniekcji i do pomp infuzyjnych, przewodów do sztucznych nerek (tzw. linii krwi). Realizuje zlecenia produkcyjne dla światowych potentatów w dziedzinie wyrobów medycznych i w ten sposób dostarcza produkty na rynki kilku kontynentów. Ponadto jest producentem przyrządów do chemioterapii, szybkiego przetaczania krwi, pomiaru ośrodkowego ciśnienia żylnego oraz drobnego sprzętu medycznego jednorazowego użytku.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Biochefa

– stawiamy na rozwój Agnieszka Mikulska

FZNP „Biochefa” jest nie tylko firmą farmaceutyczną, ale także prężnie działającym zakładem naukowo-badawczym. Chociaż zalicza się do małych przedsiębiorstw może poszczycić się wieloletnimi sukcesami w tej branży. Jest doskonałym przykładem realizacji popularnego powiedzenia „chcieć to móc”.

armaceutyczny Zakład Naukowo-Produkcyjny „Biochefa” został założony w 1991 przez profesora nauk medycznych Floriana Ryszkę. Trzonem kadry zostali pracownicy naukowi Katedry Farmacji Stosowanej i Technologii Leku Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Zakład posiada koncesję na produkcję sterylnych preparatów weterynaryjnych - formy płynne i rozdozowane jednostkowo oraz koncesję na produkcję farmaceutyczną niejałowych form stałych - rozdozowanych jednostkowo i form płynnych - materiały medyczne do dezynfekcji. Wyniki przeprowadzonych w Zakładzie badań są w większości opatentowane i wdrożone, co zaowocowało produkcją takich preparatów weterynaryjnych, zarejestrowanych i sprzedawanych w Polsce jak: BIOLACTIN, BIORELINA-Wet i BIODAPOL-Wet oraz uznanego przez polskich i zagranicznych hodowców i stacji unasienienia, produktu BIOSOLWENS PLUS -rozcieńczalnik nasienia knura. W 2007 roku zakład rozpoczął dodatkowo produkcję suplementów diety. W swoim portfolio posiadamy szeroką gamę preparatów mineralno-witaminowych (BIOMAGNEZJA, BIOCALCIUM, BIOCALCIMAG, BIOCYNKOSEL, APIMAG, FLOWINAR).

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Godne podkreślenia są osiągnięcia firmy na polu naukowo-badawczym, w tym min.: • technologia otrzymywania i badania kliniczne hormonów przysadki mózgowej, trzustki, tarczycy oraz gonadotropin z moczu i surowicy źrebnych klacz • technologie otrzymywania i możliwości zastosowania substancji aktywnych z surowców zwierzęcych i roślinnych • opracowanie płynów do przechowywania narządów przeznaczonych do transplantacji • opracowanie metody izolacji prolaktyny i jej aktywnych izomerów • opracowanie technologii i produkcji postaci leków hormonów peptydowych (w tym busereliny o przedłużonym działaniu i jej zastosowanie w weterynarii) • opracowanie bezodpadowej technologii wbudowywania mikroelementów do drożdży piekarskich • opracowanie wielu innych postaci leków (także na zlecenia firm zewnętrznych) w tym suplementów diety.

www.farmacom.com.pl

REKLAMA

Firma jest właścicielem wielu patentów (ponad 25), a jej dokonania naukowe są referowane na zjazdach i sympozjach naukowych oraz publikowane w specjalistycznych wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Co roku we współpracy z Śląskim Uniwersytetem Medycznym bierzemy udział w konkursach KBN. Do tej pory zrealizowaliśmy 8 projektów badawczych, dotyczących produkcji i zastosowania hormonów w medycynie i weterynarii. Ważnym elementem działalności firmy jest współpraca z licznymi ośrodkami naukowymi (Instytut Zootechniki w Balicach; Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Politechnika Śląska, Politechnika Wrocławska) oraz wybitnymi specjalistami w dziedzinie weterynarii, medycyny, chemii i biologii. Wspólnie planujemy rozszerzyć badania i zgłosić nowe projekty naukowo-badawcze z docelowym ich przemysłowym wdrożeniem. Ponadto jesteśmy członkiem Śląskiego Centrum Biotechnologii; Polskiej Izby Przemysłu Farmaceutycznego i Wyrobów Medycznych „Polfarmed”; Polskiej Izby Małych i Średnich Przedsiębiorstw Wysokiej Techniki; klastra „Nutribiomed” we Wrocławiu, a także uczestnikami projektów inwestycyjnych: Sosnowiecki Park Naukowo-Technologiczny, Foresight dla Śląska – panel Biotechnologie. FZNP „Biochefa” w 2007 roku została odznaczona Medalem za osiągnięcia w zakresie wdrażania nowych technologii w przemyśle farmaceutycznym, przyznawanym przez Kapitułę X-lecia Agencji rozwoju Lokalnego w Sosnowcu. Firma posiada nowoczesne, dobrze wyposażone laboratoria fizykochemiczne, technologiczne i mikrobiologiczne, które wraz z jego kadrą są gwarantem najwyższej jakości produktów. Produkcja preparatów odbywa się zgodnie z wysokimi, rygorystycznymi standardami GMP. Zakład produkuje takie postacie leków jak: proszki, tabletki, płyny, roztwory do wstrzykiwać, liofilizaty. Wkład w wysoką jakość oferowanych wyrobów zapewniają także nasi dostawcy surowców i opakowań – uznane europejskie firmy. W trosce o produkt najwyższej klasy sukcesywnie wzbogacamy Zakład w nowoczesne urządzenia i aparaturę pomiarową, oraz dbamy o podnoszenie kwalifikacji pracowników. W tym roku Zakład planuje rozpoczęcie budowy nowego obiektu, do którego będzie przeniesiona produkcja farmaceutyków. Planuje się zakup specjalistycznej aparatury produkcyjnej i pomiarowej. Całkowity koszt inwestycji wyniesie około 50 mln złotych. Ma to być jeden z większych tego typu Zakładów na Śląsku. Inwestycje Biochefy to świadectwo intensywnego rozwoju firmy i wkład w rozwój nowych technologii oraz gospodarki regionu śląskiego. Firma Biochefa działa nie tylko na polskim rynku, ale eksportuje swoje produkty na teren całej Europy oraz Rosji. Misją Biochefy jest dostarczenie dostępnych dla każdego, bezpiecznych, wysokojakościowych preparatów o gwarantowanym działaniu.

polski przemysł

Nadzieja dla serc Adamed

Firma farmaceutyczna Adamed rozpoczęła współpracę z Fundacją Marka Kamińskiego. Wspólny projekt „Nadzieja dla serc” będzie realizowany na szpitalnych oddziałach dziecięcych w całej Polsce. W pierwszym etapie współpracy, szczególna uwaga zostanie poświęcona dzieciom z problemami kardiologicznymi.

lutego 2008 Adamed podpisał z Fundacją Marka Kamińskiego umowę, której przedmiotem jest wspólna realizacja projektu „Nadzieja dla serc”. Głównym celem tego projektu jest przywrócenie dzieciom przebywającym długotrwale na oddziałach szpitalnych, nadziei na powrót do normalnego życia. Jednym z działań podjętych w ramach „Nadziei dla serc” będą warsztaty motywujące dla dzieci przebywających w szpitalach. Idea ciekawych, motywujących warsztatów dla dzieci na oddziałach szpitalnych zrodziła się już bardzo dawno temu. Jako dziecko sam doświadczyłem długotrwałego leczenia w szpitalu i wiem jak bardzo taka aktywność jest potrzebna. Bardzo się cieszę, że dziś jako dorosły człowiek mogę ten pomysł zrealizować. Tym bardziej, że z doświadczenia wiem, że nadzieja i wiara w wyzdrowienie budzą ogromną wolę walki i pomagają pokonać własne słabości. – mówi Marek Kamiński, prezes Fundacji Marka Kamińskiego.

Już od kilku lat polska firma farmaceutyczna Adamed prowadzi społeczne programy profilaktyczno - edukacyjne. Wśród nich można wymienić: Program Profilaktyczno- Edukacyjny „Głęboki oddech”, Ogólnopolski Program Zmiany Postaw wobec Psychiatrii „Odnaleźć siebie” oraz Kampanię Edukacyjną „Dobrze śpij, aktywnie żyj”. Współpraca z Fundacją Marka Kamińskiego jest projektem skierowanym do dzieci przewlekle chorych, przebywających w szpitalu. W tym roku działania obejmą szczególnie dzieci z chorobami serca.

Partnerska współpraca Adamedu z Fundacją Marka Kamińskiego umożliwi także wyposażenie niektórych oddziałów kardiologicznych w specjalistyczny sprzęt medyczny. Adamed jako firma farmaceutyczna stara się być blisko pacjentów i zna ich potrzeby. Dlatego też wiemy jak ważna jest nasza pomoc - nie tylko w zakresie farmakologicznym. Podejmując decyzję o współpracy z Fundacją, Adamed zdecydował o przekazaniu środków finansowych na cele tego projektu. Umożliwią one Fundacji realizację warsztatów dla dzieci, oraz zakup sprzętu medycznego dla niektórych z oddziałów dziecięcych. – mówi Małgorzata Adamkiewicz, Wiceprezes, Dyrektor Zarządzający Adamed.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

PLIVA Kraków działa zgodnie z normą ISO 14001:2004 w zakresie ochrony środowiska PLIVA Kraków

PLIVA Kraków kolejny raz otrzymała przedłużenie międzynarodowego certyfikatu ISO 14001 w zakresie ochrony środowiska.

Dorota Szopińska-Wójcik prezes Zarządu PLIVA Kraków

Certyfikat został przedłużony PLIVIE trzeci raz, po

6 latach od momentu, kiedy to uzyskała go jako pierwsza firma farmaceutyczna w Polsce. Warunkiem recertyfikacji było pomyślne przebycie audytu oceniającego funkcjonowanie systemu zarządzania środowiskowego firmie. Wyniki uzyskane przez PLIVĘ podczas audytu były bardzo zadowalające. Audytorzy nie stwierdzili niezgodności, a działania firmy w zakresie ochrony środowiska ocenili bardzo wysoko. Audytorzy docenili między innymi fakt, że funkcjonowanie systemu w PLIVIE przyniosło wymierne korzyści. W ostatnim czasie w firmie znacznie zredukowano poziom emisji hałasu do środowiska oraz emisji zanieczyszczeń do atmosfery, co ma duże znacznie nie tylko dla okolicznych mieszkańców, ale także dla zabytkowej zabudowy, ponieważ zakłady PLIVY usytuowane są w centrum miasta. Wśród pracowników spółki i pracowników firm podwykonawczych rozpoczęto również akcję zbierania zużytych baterii. System zarządzania środowiskowego w firmie jest stale usprawniany.

www.farmacom.com.pl

Cieszymy się z ponownego przedłużenia PLIVIE międzynarodowego certyfikatu w zakresie zarządzania środowiskowego. Jest on kolejnym potwierdzeniem faktu, że nasze zakłady to jeden z najczystszych tego typu obiektów w Polsce. Co więcej, wyniki audytu instytucji certyfikującej pokazały, że stale się doskonalimy – powiedziała Dorota Szopińska-Wójcik, prezes Zarządu PLIVA Kraków. PLIVA jest europejskim producentem leków generycznych należącym do grupy Barr Pharmaceuticals, Inc., globalnej firmy farmaceutycznej, prowadzącej działalność w ponad 30 krajach świata. Grupa Barr zajmuje się rozwojem, produkcją i sprzedażą generycznych i oryginalnych leków, biofarmaceutyków oraz substancji czynnych. PLIVA - utworzona w 1921 r. - jest jedną z największych firm farmaceutycznych w Europie ŚrodkowoWschodniej, z siedzibą w Zagrzebiu w Chorwacji. Firma oferuje ponad 550 produktów, które dostępne są na najważniejszych rynkach w Chorwacji, Czechach, Niemczech, Polsce i Rosji. Produkty firmy obejmują: różne dawki leków w formie tabletek, kapsułek, iniekcji oraz kremów i maści, farmaceutyki sprzedawane bez recepty, cytostatyki oraz substancje czynne. PLIVA staje się również ważnym uczestnikiem rynku generycznych biofarmaceutyków.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Czarna lista barier Robert Miller

Firmy, zrzeszone w Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan przez cały rok nadsyłały swoje obserwacje i postulaty, tworząc w ten sposób Czarną Listę Barier 2008. Powstał w ten sposób już po raz piąty unikatowy katalog najważniejszych przeszkód, które w istotny sposób hamują lub utrudniają działalność gospodarczą w Polsce. Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego również dołączył do Czarnej Listy Barier swoje spostrzeżenia odnośnie funkcjonowania przemysłu farmaceutycznego w Polsce. Bariera i opis problemu

Rekomendacje – co należy zrobić

Niejasność i trudności interpretacyjne przepisów tzw. anykorupcyjnych, które są niespójne z innymi przepisami prawa, ingerują w normalne praktyki rynkowe, a zagrożone są sankcją karną;

Art. 63 a-c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Postulujemy wykreślenie tych przepisów lub ich zmianę dającą pewność przedsiębiorcom, iż ich działania są zgodne z prawem

Długotrwałe procesy rejestracji produktów leczniczych, częste zawieszanie postępowań, niedotrzymywanie ustawowych terminów

Zbyt mała liczba kompetentnych urzędników zatrudnionych w Urzędzie Rejestracji Produktów i Wyrobów Medycznych

Zapewnienie większej liczby specjalistów w Urzędzie

Ustalanie limitu refundacji ze środków publicznych na najniższej cenie w danej grupie limitowej, co może spowodować, iż cena oparta jest na produkcie, który nie zabezpiecza bezpieczeństwa lekowego państwa

Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie limitów cen leków wydawane na podstawie art. 38 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych

Postulujemy oparcie limitu ceny na koszyku 3 produktów łącznie zaspakajających 50% zapotrzebowania na dany produkt

Art. 7 ust. 3 ustawy o cenach

Wprowadzenie możliwości ustalania odrębnej ceny i limitu dla tych przedsiębiorców, którzy zobowiązują się do inwestowania w rozwój nowych produktów leczniczych na terenie Polski

Zmiany pozwolenia na wytwarzanie produktu leczniczego poprzez dopisanie lub usuniecie z listy produktów objętych zezwoleniem [decyzja administracyjna] nie powoduje wydania zaktualizowanego pozwolenia na wytwarzanie, co zmusza wytwórcę, do przedkładania kontrahentowi pliku notaryzowanych dokumentów, podwyższając koszty działalności i powoduje konfuzję u zagranicznych partnerów, którzy zamiast jednego zezwolenia dostają wiele dokumentów dotyczących tej samej sprawy

Art. 39 ustawy prawo farmaceutyczne

Ustalenie, iż wytwórca uzyskiwać będzie jedno zezwolenie na wytwarzanie, natomiast zmianie będzie ulegać jedynie lista produktów objętych zezwoleniem alternatywnie zmiana treści pozwolenia na wytwarzanie będzie powodowała wydanie zunifikowanego, aktualnego dokumentu obejmującego także zmiany.

Urząd Rejestracji przy rejestrowaniu nowego produktu żąda zezwolenia na wytwarzanie wydanego przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego obejmującego produkt objęty wnioskiem, czego Główny Inspektor Farmaceutyczny nie może wydać przed rejestracją produktu przez Urząd Rejestracji, powoduje to błędne koło

Art. 10 ust. 2 pkt 15 ustawy Prawo farmaceutyczne

Usunięcie luki w prawie

Bariera w rozwoju krajowego przemysłu farmaceutycznego związana z ciągłą presją cenową, która ogranicza możliwości inwestowania przedsiębiorców w nowe terapie skuteczne dla pacjentów

Przyczyna prawna lub faktyczna

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

REKLAMA

Czarna Lista Barier 2008 została zaprezentowana

posłom podczas pierwszego posiedzenia Nadzwyczajnej Komisji „Przyjazne Państwo” ds. związanych z ograniczaniem biurokracji. Sama prezentacja poprzedzona była wystąpieniem Henryki Bochniarz, Prezydent PKPP Lewiatan, która postulowała zmianę systemu tworzenia prawa w Polsce oraz poprawę funkcjonowania oceny skutków regulacji (OSR).

Prezentacja ekspertów PKPP Lewiatan obejmowała następujące bariery w poszczególnych dziedzinach prawa: • Bariery w rozwoju przedsiębiorczości • Bariery podatkowe • Bariery wynikające ze stosunków pracy • Bariery w zakresie ubezpieczeń społecznych • Bariery w procesie budowlanym • Inne bariery utrudniające prowadzenie działalności gospodarczej • Bariery branżowe Przedsiębiorcy spodziewają się, że nowy rząd rozluźni ciasny gorset przepisów krępujący gospodarkę. Przedstawiciele Rządu w publicznych wypowiedziach obiecują, że odniosą się do przedstawionych postulatów . Dlatego też PKPP Lewiatan zadedykował tegoroczną Czarną Listę Barier Radzie Ministrów i parlamentowi z nadzieją, że jest to jej ostatnia edycja. REKLAMA

polski przemysł

Temapharm – Polska firma, światowe technologie mgr farm. Andrzej Sijka – KIEROWNIK DZIAŁU FORMULACJI Lidia Zwierzak – KIEROWNIK PRODUKTU

Temapharm Sp. z o.o. jest młodą, dynamicznie rozwijającą się, polską firmą farmaceutyczną, założoną w grudniu 2005 roku przez grupę managerów, którzy doświadczenie zawodowe zdobyli między innymi w międzynarodowych koncernach farmaceutycznych. Laboratoria

irma aktywnie działa na terenie Polski, Czech oraz Słowacji i zamierza walczyć o tytuł lidera na swoim rynku w całej Europie Środkowej.

Specjalistyczne preparaty

Działalność firmy skoncentrowana jest na produkcji wysokiej jakości leków odtwórczych, dostępnych dla każdego pacjenta. Firma Temapharm zadebiutowała na polskim rynku farmaceutycznym w październiku 2007 roku wprowadzając lek z grupy inhibitorów pompy protonowej pod nazwą Zalanzo (lansoprazol). Należy jednak podkreślić, iż strategicznymi obszarami działalności Temapharm są pulmonologia, onkologia, neurologia i psychiatria oraz ginekologia. Firma dokłada starań w pozyskiwaniu preparatów bezpiecznych i skutecznych w stosowaniu. Leki, które będą oferowane w wymienionych grupach terapeutycznych charakteryzuje innowacyjność polegającą np. na przedłużonym działaniu lub modyfikowanym uwalnianiu substancji czynnej. W trosce o najwyższą jakość produktów leczniczych Temapharm współpracuje z ośrodkami naukowo – badawczymi w Polsce oraz z wiodącymi firmami z całego świata. Do jej największych kooperantów należą: Instytut Chemii Organicznej PAN, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, Alfred E. Tiefenbacher, Anapharm, Dr Reddy’s Laboratories, Liconsa, Merck itd. Firma współpracuje również z wiodącymi polskimi firmami farmaceutycznymi.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Na tle innych polskich firm, Temapharm wyróżnia się najnowocześniejszymi laboratoriami naukowobadawczymi, w których zespół doświadczonych pracowników opracowuje zagadnienia związane z syntezą substancji czynnej, analityką, farmacją stosowaną i monitorowaniem działań niepożądanych. Wszystkie wymienione działania odbywają się z poszanowaniem praw własności intelektualnej. Podobnie własne innowacyjne rozwiązania są zgłaszane do ochrony w Urzędzie Patentowym RP. Pracownicy laboratorium naukowo-badawczego pracują nad projektami w trzech wyspecjalizowanych działach: synteza, formulacja oraz analityka.

Laboratoria Temapharm są w pełni przystosowane zarówno do typowych prac badawczych prowadzonych w skali laboratoryjnej jak i do prac związanych z tzw. powiększaniem skali, które ma miejsce podczas wdrażania technologii do produkcji w skali przemysłowej.

www.farmacom.com.pl

Laboratorium Syntezy organicznej zajmuje się opracowywaniem i wdrażaniem do produkcji technologii otrzymywania substancji leczniczych (API). Celem laboratorium jest poszukiwanie nowych dróg syntez.

cych zjawisk, które dają niezbędną wiedzę potrzebną podczas powiększania skali. Wkrótce, firma Temapharm uruchomi laboratorium form płynnych, gdzie będą mogły być prowadzone prace badawcze dotyczące syropów, płynów iniekcyjnych i liofilizatów.

Analityka

Kluczowe znaczenie dla przygotowywanych preparatów leczniczych ma pełna analiza surowców, półproduktów, substancji czynnej i gotowego leku, wykonywana przez pracowników Działu Analityki zgodnie z rzetelnie opracowanymi i zwalidowanymi metodami własnymi lub wymaganymi przez farmakopee. W laboratorium wykonywane są analizy technikami HPLC, GC, DSC oraz oznaczenia uwalniania substancji czynnej i parametrów fizyko-chemicznych wymaganych dla poszczególnych postaci leków.

polski przemysł

Synteza

Badania prowadzone w ramach projektu mają na celu opracowanie takiej drogi syntezy, która powinna dawać pewność otrzymania substancji aktywnej o pożądanych właściwościach, z wysoką wydajnością i jak najmniejszą ilością zanieczyszczeń oraz nie stanowiącej zagrożenia dla środowiska naturalnego.

Formulacja

Dział Formulacji zajmuje się opracowaniem nowoczesnych technologii wytwarzania leków z substancji czynnych pochodzących z własnej syntezy lub zakupionych od kwalifikowanego dostawcy. Obecnie posiadane urządzenia umożliwiają wykonanie niemalże wszystkich procesów stosowanych w zakładach farmaceutycznych przy produkcji stałych postaci leków tj. : tabletki, tabletki powlekane, kapsułki, granulaty i proszki. Urządzenia do granulacji w złożu fluidalnym, tabletkowania, powlekania tabletek, peletek i mikropeletek, kapsułkowania oraz pakowania w opakowania bezpośrednie posiadają odpowiednią konstrukcję umożliwiającą obserwację zachodzą-

www.farmacom.com.pl

Laboratorium wyposażone jest w nowoczesną aparaturę analityczną odpowiadającą aktualnie stawianym wymaganiom. Fachowy, zaangażowany i kreatywny zespół doświadczonych analityków stanowi podstawę dobrze funkcjonującego działu badawczo – wdrożeniowego. Wyniki badań uzyskanych przez Dział Analityki są kluczowym elementem każdego dossier rejestracyjnego. Współpraca wszystkich działów, włączając w to Dział Rejestracji, Dział Medyczny i Dział Marketingu, gwarantuje dbałość o każdy najdrobniejszy szczegół w drodze od syntezy substancji czynnej do pacjenta. Naczelnym celem firmy Temapharm jest stworzenie etycznego przedsiębiorstwa farmaceutycznego szybko reagującego na potrzeby terapeutyczne pacjentów, osiągającego ambitnie zamierzone cele. Firma jest gotowa konkurować na polskim rynku nawet z wielkimi koncernami farmaceutycznymi. Jak podkreśla Sławomir Mirek, Dyrektor Generalny Temapharm – „Naszym celem jest troska o zdrowie pacjenta, pasją – sięganie po najnowsze zdobycze farmacji.” Firma pretenduje do uzyskania zaufania środowiska lekarskiego, farmaceutycznego oraz do zdobycia miana marki produktów wysokiej jakości, dostępnych cenowo dla każdego pacjenta.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Recepta

na mocną pozycję Przedsiębiorstwo Produkcji Farmaceutycznej HASCO-LEK S.A.

Hasco-Lek, krajowy lider w produkcji kapsułek elastycznych, wkrótce rozpocznie budowę nowego zakładu pod Wrocławiem. Na inwestycję przeznaczy około 60 mln. zł. Do nowego obiektu zostanie przeniesiony Wydział Preparatów Płynnych.

W nowym obiekcie będzie się mieścić także labo-

ratorium kontroli jakości, magazyn surowców i opakowań oraz magazyn wyrobów gotowych. – Intensywny rozwój firmy, który nastąpił w ostatnich latach, pociągnął za sobą potrzebę rozbudowy zaplecza produkcyjnego. Inwestując na miejscu przyczyniamy się do rozwoju Wrocławia jako miasta, które stawia na nowe technologie i transfer wiedzy akademickiej do gospodarki – mówi Stanisław Han, prezes Hasco-Leku.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Pierwszymi preparatami farmaceutycznymi Hasco-Leku były syropy, głównie dla dzieci, wytwarzane na bazie surowców naturalnych. Dziś firma posiada w portfolio ponad 200 produktów o szerokim spektrum terapeutycznym, wydawane zarówno na receptę, jak i bez przepisu lekarza. Są to preparaty o działaniu m.in. przeciwalergicznym, przeciwprzeziębieniowym, przeciwbólowym, przeciwkaszlowym, uspokajającym, nasercowym, a także witaminy, minerały i suplementy diety. Firma wytwarza je w formie kapsułek, tabletek, maści, żeli, czopków i płynów. W ubiegłym roku wprowadziła swoje produkty na rynekpozaapteczny. Do takiej sprzedaży trafił lek przeciwbólowy Ibum oraz specjalnie stworzona linia suplementów diety Ogrody Zdrowia. Preparaty te są dostępne w małych i średnich sklepach w całej Polsce. Na dobór nowych produktów wpływa analiza potrzeb pacjentów, śledzenie najnowszych trendów medycyny oraz tendencji rynkowych. Według IMS Poland, firmy monitorującej rynek farmaceutyczny w kraju, Hasco-Lek na koniec 2007 roku zajęło 9 pozycję pod względem ilości sprzedanych opakowań leków na ponad 700 badanych firm.

www.farmacom.com.pl

W telewizji emitowano dwa spoty, nakręcone w Argentynie, które wyreżyserował uznany operator filmowy Grzegorz Kuczeriszka. Celem kampanii było zbudowanie świadomości, że Penigra to lek na udany seks oraz na podniesienie męskiego libido. Spełniła ona też istotną rolę edukacyjną, gdyż poprzez otwarte mówienie o problemach z potencją przełamała społeczne tabu dotyczące tego tematu. Efektem był dynamiczny wzrost sprzedaży produktu, utrzymujący się nadal na bardzo wysokim poziomie. W ostatnich latach przedsiębiorstwo wdrożyło aż cztery systemy zarządzania jakością: GMP, HACCP, ISO 14001 i GLP, który uzyskało jako pierwsze w Polsce. Jest to wyraz szczególnej dbałości o jakość i bezpieczeństwo wytwarzanych preparatów, a co za tym idzie o zdrowie pacjentów. Firma posiada własne laboratoria badawcze oraz kontroli jakości, wyposażone w najwyższej klasy sprzęt kontrolno-pomiarowy. Pracownicy sami opracowują receptury oraz dokumentację rejestrowanych leków. Hasco-Lek intensywnie się rozwija, czego efektem jest dynamiczny wzrost zatrudnienia. Obecnie pracuje tu ponad pół tysiąca osób. Przedsiębiorstwo

www.farmacom.com.pl

w ciągu ponad dwudziestu lat istnienia zyskało opinię atrakcyjnego i rzetelnego pracodawcy. – Ludzie stanowią największy potencjał firmy. To oni decydują o pozycji przedsiębiorstwa, dlatego dbamy o ich rozwój, finansując specjalistyczne szkolenia, kursy i studia podyplomowe – podkreśla prezes Stanisław Han. Hasco-Lek zostało zaproszone przez wrocławską Akademię Medyczną do współpracy przy tworzeniu nowej specjalności na Wydziale Farmacji – farmacji przemysłowej. To innowacyjne w skali kraju przedsięwzięcie mające na celu kształcenie studentów, którzy będą gruntownie przygotowani do pracy w przemyśle, a nie, jak dotąd, tylko w aptekach. Zajęcia odbywają się na AM oraz w Hasco-Leku. – Umożliwia to zapoznanie się z pełnym przekrojem pracy w firmie farmaceutycznej: od opracowania receptury leku, przez jego wyprodukowanie, rejestrację i działania marketingowe. W tym roku uczelnię opuszczą pierwsi absolwenci, którzy po odbyciu stażu zasilą szeregi firm farmaceutycznych – mówi prezes Stanisław Han. Przedsiębiorstwo myśli nie tylko o przyszłości branży, ale i o osobach najbardziej potrzebujących. Dlatego powołało do życia Fundację Hasco-Lek, która otoczyła regularną opieką dwa domy dziecka i udziela bieżącej pomocy osobom potrzebującym. Wspiera także młodych naukowców, organizując ogólnopolski konkurs na najlepsze prace doktorskie i magisterskie z zakresu farmacji przemysłowej. Nagrodą są kwoty od 2 do 6 tysięcy złotych i promocja w środowisku branżowym. Obecnie trwa II edycja konkursu. Przedsiębiorstwo wspiera liczne przedsięwzięcia o charakterze zdrowotnym, edukacyjnym i sportowym. Od dwóch sezonów jest sponsorem brązowego medalisty Indywidualnych Mistrzostw Świata na żużlu Jasona Crumpa. Zawodnik występuje w drużynie żużlowej Atlas Wrocław i jest liderem zespołu. Hasco-Lek od lat konsekwentnie buduje własny wizerunek. Jest postrzegane jako firma rzetelna, szanująca prawo i zasady wolnej konkurencji. Potwierdzają to tytuły Solidna Firma, Przedsiębiorstwo Fair Play, czy prestiżowy Wehikuł Czasu, przyznany przez Gazetę Prawną. Wysoko cenione są także preparaty HascoLeku. Skrzyp Max został nagrodzony tytułem Superprodukt 2007, przyznanym przez czasopismo Świat Kobiety, a wcześniej kwasy Omega-3 uzyskały tytuł Złota Vita w konkursie magazynu o zdrowiu Vita. – Wyjątkowa dbałość o jakość sprawia, że nasi pacjenci otrzymują preparaty skuteczne i bezpieczne. Działając na rynku farmaceutycznym zawsze należy mieć na uwadze, że produkcja leków wiąże się ze szczególną odpowiedzialnością za zdrowie pacjentów – podsumowuje prezes Han.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Ważną część działalności przedsiębiorstwa stanowi produkcja preparatów na zlecenie krajowych oraz zagranicznych kontrahentów oraz eksport własnych preparatów. Produkty wytwarzane w HascoLeku są obecne na rynkach UE, Europy Wschodniej oraz państw Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Na mocną pozycję rynkową wpływa wysoka jakość preparatów oraz trafnie sprofilowana strategia marketingowa. W minionym roku firma przeprowadziła największą w swojej historii kampanię reklamową produktu. Pod hasłem „Wskocz na byka” promowała lek wzmacniający potencję Penigra. Byk symbolizował witalność i moc. Kampania objęła wiodące stacje telewizyjne, radiowe i internet.

polski przemysł

Trwałość substancji leczniczej i postaci leków Lucyna Leszczyńska

Każde przedsiębiorstwo farmaceutyczne funkcjonuje zgodnie z obowiązującymi zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP). Gwarantuje to, że wszystkie produkty będą wytwarzane i kontrolowane zgodnie z ustalonymi standardami zapewniającymi jednorodność i powtarzalność wyrobu. Jednym z zasadniczych kryteriów zapewniającym opracowanie i późniejsze stosowanie bezpiecznego i skutecznego leku jest określenie jego trwałości.

ierwsze zalecenia dotyczące badania trwałości zostały opracowane przez Federalny Urząd do spraw Żywności i Leków (FDA) w 1987 r. Europejska Agencja do spraw Oceny Środków Leczniczych (EMEA) wydała pierwsze wytyczne odnoszące się do kontroli parametrów trwałości w 1995 r., a w roku 2003 ukazały się wytyczne łączące zalecenia FDA i EMEA.

mgr Lucyna Leszczyńska Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Kierunek: Chemia ogólna, Specjalizacja: Chemia organiczna (2005 r.). Od roku 2006 pracownik Działu Badawczego w Farmaceutycznym Zakładzie Naukowo-Produkcyjnym „Biochefa” w Sosnowcu. W ramach pracy w Dziale Badawczym firmy zajmuje się opracowywaniem i wdrażaniem oznaczeń białek i hormonów z wykorzystaniem metod analitycznych i chromatograficznych. Bierze udział w przygotowywaniu i opracowywaniu technologii postaci leków z użyciem substancji czynnych tj. prolaktyna, folitropina. Dodatkowo pełni w firmie funkcję audytora wewnętrznego.

Trwałość leku jest pojęciem wieloznacznym. Przede wszystkim jest to odporność na działanie czynników fizycznych i chemicznych. Zmiana w budowie lub właściwościach fizykochemicznych może spowodować zmiany farmakologiczne leku – obniżenie lub utratę aktywności, a nawet zwiększenie toksyczności związku. Dla każdej substancji leczniczej i formy leku ustala się normy jakościowego i ilościowego badania zmian, jak również sposobu zabezpieczenia przed rozkładem. Zmiany jakie zachodzą w leku powodowane są przez różne procesy, dlatego wyróżniamy kilka rodzajów trwałości: chemiczną, fizyczną, mikrobiologiczną, biologiczną oraz fotochemiczną. Substancja może ulegać reakcjom chemicznym: hydrolizie, utlenianiu, redukcji, dekarboksylacji, karboksylacji, polimeryzacji, jej trwałość chemiczną określa brak przemian w określonym czasie. Przy ocenie trwałości fizycznej leku bierzemy pod uwagę zmiany organoleptyczne powstające podczas przechowywania leku w określonych warun-

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

kinetyki reakcji rozkładu substancji czynnej, powstałych produktów rozkładu. Można także oceniać aktywność farmakologiczną i zmiany dostępności biologicznej preparatu. W celu wyliczenia terminu ważności postaci leku podstawowym warunkiem jest określenie t10%, czyli czasu w którym 10% substancji czynnej ulegnie rozkładowi. Często stosuje się do porównania trwałości leków, dodatkowo czas t50%, który określa zmniejszenie stężenia substancji czynnej do połowy początkowej wartości. Dla leków, których rozkład następuje zgodnie z równaniem pierwszego rzędu wielkości t10% i t50% są stałe bez względu na stężenie substancji leczniczej. W celu zwiększenia trwałości substancji lub postaci leku często stosuje się dodatek substancji pomocniczych, konserwantów, odpowiednie pH, zmianę stanu skupienia (np. liofilizat).

www.farmacom.com.pl

Reakcje rozkładu leków często przebiegają bardzo wolno. Z tego względu badania trwałości nowego leku w warunkach normalnych, (tzw. próba półkowa) są długotrwałe i nieekonomiczne. Dla przyspieszenia przeprowadzania badań stosuje się testy przyspieszonego starzenia, które prowadzi się w podwyższonej temperaturze, zwiększonej wilgotności powietrza, natężenia światła, ciśnienia tlenu. Analizując kinetykę reakcji można w krótkim czasie oszacować wielkość zmian zachodzących w postaci leku po dłuższym okresie przechowywania w określonych dla leku warunkach. Badania trwałości substancji jak również postaci leku prowadzone są w komorze badań cieplnych, z zastosowaniem podwyższonej temperatury jako czynnika przyspieszającego przebieg reakcji. Wykonywane są w odpowiedniej temperaturze i wilgotności powietrza. Przed przystąpieniem do badania rozkładu substancji czynnej należy dokonać wyboru najodpowiedniejszej metody ilościowego jej oznaczania. Metoda musi być dokładna, jak najmniej skomplikowana oraz powinna określać tylko ilość nie rozłożonej substancji w preparacie. Zakład produkujący leki ma obowiązek prowadzenia badań stabilności leków. Warunki prowadzenia testów stabilności określają zalecenia przedstawione przez EMEA i Komisję Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych. Każda seria produktu leczniczego wydana do sprzedaży musi być monitorowana programem ciągłego badania stabilności. Dzięki ciągłemu monitorowaniu stabilności produktu w trakcie jego okresu ważności można na bieżąco określać jego zgodność ze specyfikacją (przy przechowywaniu zgodnie z warunkami określonymi na etykiecie). Wyniki badań powinny być zamieszczane w protokole programu ciągłego badania stabilności. Protokół powinien zawierać następujące dane: • numery serii • odpowiednie metody badań (fizyczne, chemiczne, biologiczne, mikrobiologiczne) • odsyłacze do metod badań • opis systemu zamykania pojemników • okresy pomiędzy badaniami (punkty czasowe) • opis warunków przechowywania • specyficzne dla produktu parametry

polski przemysł

kach (barwa, kształt, zapach, smak, powstanie zmętnienia lub osadu). Trwałość biologiczna określa zdolność zachowania aktywności biologicznej substancji w przyjętym okresie. Odporność substancji na rozkład przez drobnoustroje służy do określenia trwałości mikrobiologicznej. Rozkład substancji pod wpływem światła określany jest jako fototrwałość substancji. Fotoliza substancji czynnych może prowadzić do obniżenia skuteczności produktów leczniczych. Badania nad odpornością leków na działanie światła jest bardzo ważne podczas projektowania, przechowywania i stosowania leku. Oprócz cech zewnętrznych podstawowym miernikiem dla określa stopnia rozkładu substancji czynnej w leku jest wyznaczenie jej stężenia. Do tego celu wykorzystywane są metody analityczne, przede wszystkim chromatografia cienkowarstwowa (TLC), gazowa (GC), wysokosprawna cieczowa (HPLC), metody elektroforetyczne oraz metody spektroskopowe. Metodyka kontroli trwałości opiera się na badaniu

Punkty czasowe wykonywania badań stabilności produktów powinny być tak ustalone, aby wystarczyły na analizę trendu zawartości substancji czynnej. Protokół z badań stabilności powinien być zakończony podsumowaniem, a wszystkie uzyskane informacje powinny być dostępne w zakładzie produkującym dany produkt leczniczy. Analiza trwałości substancji czynnej jak również postaci leku pozwalają na wyznaczenie i zidentyfikowanie czynników wpływających na stopień trwałości. Ułatwiają wybór odpowiedniej postaci leku, warunków i terminu przechowywania. Dobrze zaprojektowane dają pełny obraz zjawisk zachodzących w substancji czynnej lub postaci leku przez cały okres przechowywania.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Jakość

produktu leczniczego Zofia Ulz Daniel Gralak

Obecność produktu leczniczego na rynku uzależniona jest od bardzo wielu czynników, które przez cały czas mogą w sposób zasadniczy wpływać na jego jakość.

Od momentu wytworzenia substancji czynnej do

decyzji o zwolnieniu i certyfikacji serii wyrobu gotowego wszystkie podmioty biorące udział w wytwarzaniu prowadzą ten proces zgodnie z zasadami dobrej praktyki wytwarzania (GMP). Niemniej jednak ciągły proces zachowania wysokiej jakości wytworzonego produktu leczniczego może zostać przerwany, a skutkiem tego zdarzenia może być decyzja organu kompetentnego o jego wstrzymaniu lub wycofaniu z obrotu. Na wstępie należy zaznaczyć, iż prawo narodowe nie precyzuje pojęcia wady jakościowej produktu leczniczego, choć powszechnie przyjęta interpretacja wynikająca z Art. 23 ust.2 ustawy z dnia 6 września 2001 r., Prawo farmaceutyczne (Dz. U z 2004 r., Nr 53, poz.533, z późn. zm.) przyjmuje, iż każde odstępstwo od wymagań zawartych w dokumentacji rejestracyjnej może przesądzić o wadzie produktu leczniczego. Z pojęciem wady jakościowej nierozerwalnie połączone są decyzje administracyjne, za których wydanie na poziomie ogólnokrajowym odpowiada Główny Inspektor Farmaceutyczny, a na poziomie odpowiedniego województwa Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny. Zgodnie z Art. 108. 1. przywołanej wyżej ustawy, Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna, sprawuje nadzór nad warunkami wytwarzania i importu produktów leczniczych i produktów leczniczych weterynaryjnych, oraz jakością i obrotem produktami leczniczymi, z wyłączeniem produktów leczniczych weterynaryjnych. Rozważając jakość produktu leczniczego, analizę należy rozpocząć od poziomu wytwarzania substancji czynnych wykorzystywanych jako materiały wyjściowe (API). Zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy,(art.42, ust.1 pkt 6) do obowiązków wytwórcy produktu leczniczego należy stosowanie jako materiałów wyjściowych przeznaczonych do wytwarzania produktów leczniczych wyłącznie substancji czynnych, które zostały wytworzone zgodnie z wymaganiami dobrej praktyki wytwarzania.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Zgodnie z wytycznymi prawa wspólnotowego wytwórca substancji czynnej nie posiada zezwolenia na wytwarzanie, niemniej jednak zobowiązany jest wytwarzać zgodnie z wytycznymi w zakresie dobrej praktyki wytwarzania. Ponadto, co może mieć znaczenie dla procedury analizy ryzyka w zakresie tworzenia planu audytu wytwórców API, wytwórca może legitymować się certyfikatem dobrej praktyki wytwarzania (GMP) wydanym na daną substancję czynną. Dokument ten jest rozpoznawalny zarówno na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak i wśród partnerów Umowy o Wzajemnym Uznawaniu (MRA). Analizując jakość produktu leczniczego należy również wspomnieć o procesie importu. Ostatnia nowelizacja ustawy Prawo farmaceutyczne, w Art. 120, ust.1, umożliwia Głównemu Inspektorowi Farmaceutycznemu, w razie stwierdzenia naruszenia wymagań dotyczących importu produktów leczniczych, podjęcie decyzji, nakazującej usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień, umożliwia także wydanie decyzji o zakazie wprowadzania produktu leczniczego do obrotu lub o wycofaniu produktu leczniczego z obrotu.

www.farmacom.com.pl

Wyjątkową grupę produktów leczniczych stanowią produkty immunologiczne i krwiopochodne. Zgodnie z procedurą przewidzianą przez prawo wspólnotowe i narodowe podlegają one kontroli seryjnej wstępnej prowadzonej przez oficjalne laboratoria narodowe. Kontrola taka jest dodatkową w stosunku do badań prowadzonych przez wytwórcę lub importera. Procedura oficjalnej kontroli państwowej (Official Control Authority Batch Release-OCABR) przewiduje jednak możliwość zwolnienia z kontroli seryjnej wstępnej danej serii produktu leczniczego, jeżeli została ona poddana takim badaniom przez właściwe organy w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i jeżeli został przedstawiony dokument potwierdzający wykonanie takich badań. Każdy z podmiotów gospodarczych prowadzących import, wytwarzanie i obrót hurtowy (w tym składy celne, składy konsygnacyjne) zobowiązany jest poprzez stosowanie odpowiednich praktyk, zapewnić, iż jakość produktu leczniczego, która została zadeklarowana przez podmiot odpowiedzialny w dokumentacji rejestracyjnej jest zachowana. Jednym z bardziej newralgicznych punktów dla zachowania jakości jest transport produktu leczniczego, który pomimo iż jest etapem kluczowym GMP i dobrej praktyki dystrybucyjnej (GDP), jako taki nie podlega koncesjonowaniu. Powyższe sprawia, iż odpowiedzialność za warunki transportu spoczywa na wytwórcy, importerze lub podmiocie prowadzącym obrót hurtowy. Kluczowym elementem procesu dochodzenia przyczyny powstania wady jakościowej jest analiza prób archiwalnych wytwórcy lub importera. Wykluczenie powstania wady jakościowej na etapie

www.farmacom.com.pl

produkcji, kontroli jakości lub importu umożliwia organom inspekcji skierowanie dochodzenia na dalsze etapy dystrybucji. Analizując ryzyko dla produktu leczniczego nie można jednak ograniczyć się wyłącznie do procesu wytwarzania, importu i dystrybucji. Na specjalną uwagę zasługuje gospodarka na oddziałach szpitalnych, proces sporządzania leków oraz ich stosowania. W celu „lepszej mobilizacji” do zachowania odpowiedniej jakości produktu leczniczego przez poszczególne podmioty uczestniczące w szeroko pojętym obrocie produktem leczniczym, ustawodawca wprowadził zapis art. Art. 108a. Artykuł ten zakłada, iż w przypadku gdy wyniki badań przeprowadzonych w ramach kontroli jakościowej, potwierdzą, że produkt leczniczy nie spełnia określonych dla niego wymagań jakościowych, koszty tych badań i pobranej próbki pokrywa podmiot, który odpowiada za powstanie stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie wymagań jakościowych produktu leczniczego. Właściwym do oceny jakościowej są laboratoria działające w ramach sieci OMCL (Official Medicines Control Laboratories), natomiast organem mogącym ostatecznie zadecydować w przedmiocie obrotu produktem leczniczym na terytorium całego kraju jest Główny Inspektor Farmaceutyczny. Decyzja dotycząca wycofania z obrotu produktu leczniczego jest niezwykle złożona i nie może opierać się wyłącznie o orzeczenie z jego badania. Za każdym razem pod uwagę należy wziąć stosunek korzyści do ryzyka w aspekcie ewentualnego braku dla pacjenta danego specyfiku oraz ocenę wpływu wady na zdrowie i życie pacjenta. Podtrzymywanie jakości produktu leczniczego jest procesem ciągłym, który rozpoczyna się w momencie zakwalifikowania dostawcy substancji czynnej a kończy w momencie wydania pacjentowi w uprawnionych do tego jednostkach. Bezsporna jest, w świetle obowiązujących przepisów, odpowiedzialność podmiotu odpowiedzialnego i wytwórcy wobec pacjenta stosującego produkt leczniczy. Zaznaczyć jednak należy, iż odpowiedzialność za jakość dotyczy wszystkich, którzy biorą udział w jego magazynowaniu, dystrybucji oraz stosowaniu. Rolą Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej jest natomiast sprawowanie nadzoru nad szeroko pojętą jakością produktu leczniczego. Inspekcja korzysta z narzędzi przewidzianych ustawą współpracując w tym celu z wieloma zewnętrznymi jednostkami, takimi jak np.: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Główny Inspektorat Weterynarii, Główny Inspektorat Sanitarny, czy też z jednostkami uprawnionymi do prowadzenia badań jakościowych produktów leczniczych (OMCL).

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

polski przemysł

Ponadto, zgodnie z art. 108, w zakresie nadzoru nad jakością produktu leczniczego właściwe organy Inspekcji Farmaceutycznej wydają decyzje w zakresie: • wstrzymania lub wycofania z obrotu lub stosowania w zakładach opieki zdrowotnej produktów leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany produkt nie jest dopuszczony do obrotu w Polsce; • wstrzymania lub wycofania z obrotu lub stosowania w zakładach opieki zdrowotnej produktów leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany produkt nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym; • wstrzymania lub wycofania z aptek ogólnodostępnych i hurtowni farmaceutycznych towarów, którymi obrót jest niedozwolony.

polski przemysł

Nowe Centrum badań i rozwoju Aflofarm

Aflofarm to firma farmaceutyczna, która powstała w roku 1989 i aktualnie zatrudnia ponad 400 pracowników.

W grudniu 2007 r. firma otworzyła nowe Centrum

badań i rozwoju w Pabianicach. Jego celem jest opracowywanie nowych produktów. Oficjalne otwarcie zaplanowane jest na drugi kwartał 2008 r. Koszt realizacji inwestycji w części budowlanej wyniósł ponad 4 mln zł. Planowane są dalsze inwestycje, w zakup kolejnych urządzeń technologicznych i sprzętu analitycznego. Szacunkowa wartość planowanych inwestycji wynosi ponad 2 mln zł. Budynek Centrum badań i rozwoju Aflofarm był projektowany i realizowany z uwzględnie-

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

niem aktualnych wymagań GLP, z myślą o uzyskaniu statusu laboratorium certyfikowanego w zakresie badań fizykochemicznych. Aktualnie Aflofarm zatrudnia w pionie badawczo-rozwojowym 26 osób. Planowane jest powiększenie tego zespołu do 50 osób - specjalistów z dziedziny farmacji, medycyny, chemii. W związku z ciągłym umacnianiem pozycji rynkowej trwa rozbudowa zakładu produkcyjnego Aflofarm Fabryka Leków Sp. z o. o. w Ksawerowie. Inwestycja ma na celu zwiększenie mocy produkcyjnych, powierzchni magazynowych oraz rozbudowę laboratorium kontroli jakości. Zakończenie inwestycji planowane jest na przełomie II i III kwartału 2008 r. a szacunkowy koszt na poziomie 20 mln zł. Potwierdzeniem sukcesu firmy jest fakt, że firma Aflofarm otrzymała miano „Gazeli Biznesu 2007” województwa łódzkiego, co udowodniło, że dzięki niezwykle dynamicznemu rozwojowi doskonale daje sobie radę wśród nawet znacznie większych konkurentów. „Gazele Biznesu” jest to jedyny ranking, który uwzględnia nie tylko ostatni rok działalności przedsiębiorstwa, ale bada dynamikę rozwoju firmy i premiuje jej szybki i stabilny rozwój na przestrzeni kolejnych 3 lat. W asortymencie Aflofarmu znajdują się produkty lecznicze, wyroby medyczne, suplementy diety, kosmetyki. Oferta liczy około 160 produktów, wśród których znajdują się znane marki: Herbapect, Vicard, Rutinacea, Nosaller, Valerin, Vitaminer, MGB6, Belissa.

www.farmacom.com.pl

polski przemysł

Gedeon Richter łączy się z Polpharmą Polpharma

Węgierski koncern farmaceutyczny Gedeon Richter i Polpharma, największy polski producent leków z przychodami na poziomie miliarda złotych zostaną połączone do końca 2008 r. W efekcie tego może powstać największy gracz branży farmaceutycznej w Europie Środkowo-Wschodniej.

Połączenie wzmacnia wiodącą pozycję rynkową

firmy Gedeon Richter, jej skalę i możliwości w regionie, zgodnie z istniejącą strategią spółki Gedeon Richter. Transakcja wycenia spółkę Polpharma na 231 miliardów HUF (1 337 milionów USD) z zapłatą w formie nowych akcji w spółce Gedeon Richter. Właścicielem Polpharma jest Genefar BV, firma inwestycyjna kontrolowana przez grupę inwestorów kierowaną przez Jerzego Staraka. Po zamknięciu transakcji Genefar będzie posiadaczem ok. 25 % akcji spółki Gedeon Richter, a Jerzy Starak, który jest obecnie Przewodniczącym Rady Nadzorczej Polpharmy, zostanie Wiceprzewodniczącym Rady Dyrektorów spółki Gedeon Richter.

Jerzy Starak Przewodniczący Rady Nadzorczej Polpharmy

Rada Gedeon Richter uważa, że Połączenie posiada mocne i przekonujące strategiczne uzasadnienie, tworząc znaczące możliwości kreowania istotnej wartości dla akcjonariuszy firmy Gedeon Richter. Obecne portfele produktów firmy Gedeon Richter i Polpharmy są wysoce komplementarne. Ta transakcja wzmocni naszą pozycję w regionie, szczególnie w Polsce i stworzy lepsze możliwości wzrostu dla firmy Gedeon Richter. Ta ekscytująca transakcja doprowadzi do powstania lidera wśród firm farmaceutycznych na rynku Europy Środkowej i Wschodniej. Witamy Jerzego Staraka w Radzie spółki Gedeon Richter i liczymy na jego wkład we wspólną pracę nad generowaniem wartości dla naszych akcjonariuszy – powiedział Erik Bogsch, Dyrektor Zarządzający firmy Gedeon Richter.

www.farmacom.com.pl

Polpharma od prywatyzacji w roku 2000 wykazała się znaczącym wzrostem. Będąc dziś liderem zarówno na rynku generycznym jak i OTC w Polsce nadszedł czas na rozważenie transformującej transakcji. Gedeon Richter jest firmą o silnej międzynarodowej pozycji, którą przez długi czas podziwiałem i szanowałem. Cieszy mnie perspektywa współpracy z Erikem Bogschem i jego kolegami w roli wspierającego, długoterminowego akcjonariusza – powiedział Jerzy Starak, Przewodniczący Rady Nadzorczej Polpharmy.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

rfid

RFID i DPM

Tomasz Czarnecki

nowe technologie w przemyśle farmaceutycznym

kierownik działu sprzedaży w firmie HDF Sp. z o.o.

Tomasz Czarnecki HDF Sp. z o.o.

Nowoczesne systemy automatycznej identyfikacji znajdują coraz szersze zastosowanie. Światowe firmy farmaceutyczne i logistyczne przeprowadzają wdrożenia nowych technologii. Wykorzystują je w laboratoriach, magazynach, w procesach dystrybucji leków. Niniejszy tekst przedstawia opularne dziś etykiety zostaną zapewne w przyszłomożliwości, jakie dla przemysłu ści wyparte przez nowsze, dające więcej możliwości farmaceutycznego niosą RFID technologie - system znakowania bezpośredniego oraz DPM. DPM (Direct Part Marking) oraz system identyfikacji ra-

diowej RFID (Radio Frequency Identification). Obecnie najczęściej wykorzystywane są etykiety zawierające jednowymiarowe kody kreskowe. Do ich zasadniczych wad zalicza się: 1) możliwość zakodowania w kodzie 1D bardzo małej ilości informacji, 2) podatność na zniszczenie, ponadto etykiety łatwo odkleić, sfałszować, 3) częste problemy z odczytaniem kodu kreskowego, ponieważ uszkodzenie, zabrudzenie lub zamoczenie etykiety sprawia, iż kod na niej umieszczony staje się nieczytelny. Problemy te można wyeliminować, wdrażając system znakowania bezpośredniego (DPM) albo system identyfikacji radiowej (RFID). RFID i DPM to coraz popularniejsze technologie. Ich podstawową zaletą są szerokie możliwości zastosowania, znacznie większe niż w przypadku powszechnie wykorzystywanych dziś etykiet zawierających kody 1D. Wyeliminowanie fałszerstw, minimalizacja tzw. błędów ludzkich, automatyzacja i przyspieszenie procesów logistycznych, precyzyjny

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

monitoring oznakowanego produktu, możliwość trwałego oznaczenia każdego materiału – to są najważniejsze korzyści, jakie niosą ze sobą te technologie” – mówi Rafał Tomczyk, certyfikowany specjalista w zakresie DPM, kierownik działu serwisu w firmie HDF Sp. z o.o. specjalizującej się w projektowaniu i wdrażaniu systemów automatycznej identyfikacji.

RFID w przemyśle farmaceutycznym

Pierwsze próbne wdrożenia RFID w przemyśle farmaceutycznym dowodzą, że technologia ta niesie ze sobą duże możliwości nie tylko w zakresie logistyki. Rozważając wdrożenie, warto zapoznać się ze specyficznymi zaletami RFID, które mogą okazać się bardzo istotne właśnie dla sektora farmaceutycznego.

www.farmacom.com.pl

rfid

Przepływ leków pod kontrolą

RFID, czyli system identyfikacji radiowej (Radio Frequency Identification), jest nową technologią, która umożliwia zdalną kontrolę przepływu towarów w oparciu o fale radiowe oraz monitorowanie całego procesu dystrybucji leków. Odczyt i zapis danych odbywa się zdalnie, w czasie rzeczywistym, co przyspiesza i automatyzuje procesy logistyczne. Dla przykładu, jeśli przez bramki z czytnikami przejeżdża wózek widłowy z opakowaniami leków, które są oznaczone tagami lub etykietami RFID, system informatyczny automatycznie rejestruje przyjęcie towaru. Gdyby analogiczna sytuacja zaistniała przy wykorzystaniu kodów kreskowych, pracownicy magazynu musieliby zeskanować ręcznie kody kreskowe, a następnie wprowadzić zebrane dane do systemu informatycznego (np. podłączając terminale do komputerów PC). Wdrożenie RFID pozwala monitorować całą drogę jaką przebywa lek od producenta do apteki. Jednak kontrola wszystkich kanałów sprzedaży możliwa jest tylko wtedy, gdy systemy informatyczne producentów, pośredników i detalicznych sprzedawców umożliwiają wzajemną wymianę danych.

Kontrola warunków przechowywania

Dla niektórych farmaceutyków (np. szczepionek) niezwykle istotne są warunki ich przechowywania (np. odpowiednia temperatura). Stałe kontrolowanie warunków przewozu i magazynowania, to jedna z możliwości wykorzystania etykiet RFID. Przykładem może być pionierskie wdrożenie przeprowadzone przez DHL przy współpracy z IBM. DHL oznacza tagami RFID transporty leków, które wymagają specjalnych warunków przechowywania. Etykiety umieszczane na opakowaniach przewożonych leków zawierają chipa RFID połączonego z czujnikiem temperatury. Rozwiązanie to pozwala na ciągłe monitorowanie i zapis zarejestrowanych temperatur. Odczyt danych jest możliwy w każdej chwili, bez konieczności otwierania przesyłek (informacje zapisane w tagach RFID można odczytywać z odległości, poprzez opakowanie, nie jest wymagana bezpośrednia styczność transpondera z czytnikiem).

Zapora dla fałszerzy

Szybka i łatwa identyfikacja oraz możliwość sprawdzania autentyczności leku jest tym, co skłoniło firmę Pfizer do znakowania opakowań Viagry etykietami RFID (rozwiązanie oczywiście zostało zaaprobowane przez FDA). Pfizer jako pierwszy w branży wdrożył RFID (na razie tylko na rynku amerykańskim), licząc na to, że zmniejszy to liczbę podróbek leku. Procedura jest następująca – każde opakowanie leku jest znakowane etykietami RFID już u producenta, następnie kontrolowany jest cały proces dystrybucji, aż do sprzedaży leku pacjentowi. Apteki i hurtownie mogą sprawdzać autentyczność danego produktu, używając czytników RFID, które przekazują przez Internet kod produktu do producenta. Aby uchronić się przed fałszerzami leku Trizivir ®, RFID wdrożyła eksperymentalnie również firma GlaxoSmithKline.

www.farmacom.com.pl

System znakowania bezpośredniego DPM – pełna serializacja i identyfikacja leku oraz gwarancja jego autentyczności

Skuteczną zaporę dla fałszerzy leków stanowi także bezpośrednie znakowanie produktów. Oznaczenia wykonane w technologii DPM (Direct Part Marking) są niezniszczalne – nie można ich usunąć, zmienić, podrobić. Zaawansowane metody znakowania bezpośredniego DPM pozwalają trwale znakować wszelkie opakowania wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym – blisty, metalizowane opakowania pęcherzykowe, folie, butelki, fiolki etc. Do znakowania bezpośredniego wykorzystywany jest najczęściej dwuwymiarowy kod kreskowy Data Matrix, który pozwala na zakodowanie dużej ilości informacji na bardzo małej powierzchni. W przemyśle farmaceutycznym znajdują zastosowanie dwie metody DPM – malowanie i znakowanie laserowe. Znakowanie laserowe jest trwałe i bardzo tanie w eksploatacji. Natomiast metoda znakowania poprzez nanoszenie drobin specjalnego atramentu na znakowaną powierzchnię jest droższa w eksploatacji (wymaga uzupełniania atramentu oraz konserwacji dysz), jednak jej wdrożenie jest nieco tańsze. Dwuwymiarowy kod kreskowy naniesiony bezpośrednio na opakowanie leku (blister, butelkę etc.) jest niezwykle przydatny również dla pacjenta i aptekarza. Zeskanowanie go daje natychmiastowy dostęp do podstawowych informacji o leku – serii, składzie, dacie i miejscu produkcji, dacie ważności. Szybki dostęp do tych informacji ułatwia też ewentualne wycofanie leku ze sprzedaży. Wykorzystywanie znakowania DPM pozwala również na kontrolę autentyczności leków oraz śledzenie ich przepływu – od producenta do apteki i pacjenta. Kontrola autentyczności leków znakowanych przy wykorzystaniu różnych systemów automatycznej identyfikacji ułatwiana jest przez postępującą uniwersalizację urządzeń czytających. Nowoczesne czytniki i terminale czytają zarówno kody kreskowe na etykietach, jak i te naniesione w technologii DPM. Zarówno RFID jak i DPM (Direct Part Marking) są nowoczesnymi technologiami, które z powodu szerokich możliwości zastosowania, stopniowo zdobywają rynek. Wdrożenie ich to poważne przedsięwzięcie – wymaga nie tylko zmian w systemach informatycznych albo wdrożenia nowego oprogramowania, zakupu urządzeń i przeszkolenia załogi, ale także współpracy (możliwość wymiany danych) systemów informatycznych producenta, pośrednika i sprzedawcy. Wzrost zysków z takiej implementacji może być odczuwany w różnych działach. Wynika on z optymalizacji produkcji, wzrostu efektywności pracy, ograniczenia liczby podrobionych leków, usprawnienia, automatyzacji i przyspieszenia procesów logistycznych, możliwości monitorowania i analizowania rynku.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

r apor t y, pr ojek t y, plan y

Pacjent – lekarz – leki Badanie opinii publicznej przeprowadzone przez PBS DGA dla Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego

Na przestrzeni siedmiu ostatnich lat obserwujemy trend pozytywnej zmiany opinii na temat leków krajowych. Odsetek osób oceniających pozytywnie krajowe leki wzrósł z 77 procent do 91 procent.

adanie opinii publicznej dotyczące dostępności leków w Polsce przeprowadzono po raz czwarty (pierwszy raz badanie odbyło się w pierwszy raz w 2001 roku). Od tego czasu znacznie zmniejszył się odsetek osób, które nie wykupują wszystkich wypisanych na recepcie leków z powodu braku pieniędzy. Jest to wynik iem m.in. coraz szerszego stosowania tańszych odpowiedników

Wiadomo, że na wiele chorób w aptekach można kupić drogie leki oraz ich tańsze odpowiedniki, w tym również polskie. Czy polskie odpowiedniki zagranicznych leków są:

* Dla porównywalności wyników, w analizie pominięto odpowiedzi „nie wiem, trudno powiedzieć Respondentów poproszono o opinię na temat jakości polskich odpowiedników drogich leków zagranicznych. Większość respondentów (83%) nie widzi różnic jakościowych pomiędzy lekiem oryginalnym a jego polskim odpowiednikiem, a 8% - uważa że polskie mogą być nawet lepsze. Zauważalny jest trend pozytywnej zmiany opinii na temat polskich odpowiedników na przestrzeni ostatnich lat – odsetek osób, oceniających pozytywnie polskie zamienniki wzrósł z 77% w 2001 roku do 91% pod koniec roku 2007. Odpowiadający: respondenci, którzy przypominają sobie przebieg ostatniej wizyty (n=861). Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n=1048 (26-28.10.2007)

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n = 1048.

www.farmacom.com.pl

TNS OBOP, Adamed

r apor t y, pr ojek t y, plan y

(tzw. leków generycznych) drogich monopolistycznych leków chronionych patentem. Konkurencja pomiędzy producentami leków generycznych na polskim rynku powoduje znaczny spadek cen najczęściej stosowanych w kraju leków. Obecnie ze względów finan sowych tylko 0,3 procent pa cjentów nie wykupuje żadnego z przepisanych im leków, a 5,7 procent realizuje receptę częściowo. Na przestrzeni siedmiu ostat nich lat obserwujemy trend po zytywnej zmiany opinii na temat leków krajowych. Odsetek osób oceniających pozytywnie krajowe leki wzrósł z 77 procent do 91 procent. Niepokojącym zjawiskiem jest zmniejszenie się liczby lekarzy, którzy poproszeni o wypisanie leku o niższej cenie spełniają prośbę pacjentów. W stosunku do 2005 r. dwuk rotnie zwiększyła się ilość medyków odmawiających chor ym wypisania leku tańszego o takim samym działaniu. Spowodowane jest to brakiem odpowiedniej polityki lękowej państwa. W innych krajach UE wprowa dzono zalecenia terapeutyczne dla lekarzy, zawierające wykaz y leków najbardziej skutecznych i racjonalnych kosztowo w danych jednostkach chorobowych. Lekarz wypisując leki kieruje się wyłącznie tymi zaleceniami, ponieważ obliguje go do tego umowa z ubezpieczycielem pacjenta. Ogranicza to wpływ działalności marketingowej firm farmaceutycznych. Tańszy zamiennik drogiego leku może zaproponować pacjentowi również aptekarz. Wśród osób, które zamieniły w aptece lek droższy na tańszy - 36 procent otrzymało taką propoz ycję od aptekarza. Z roku na rok rośnie rola aptekarza w procesie zamiany leków na tańsze, wciąż jednak jest ona niewystarczająca.

Polacy wierzą w światowy sukces polskiej innowacji. Aż 65 % z nich uważa, że innowacyjne leki wynalezione w Polsce mają szansę być wprowadzone z powodzeniem na rynki światowe. Taki jest wynik badania opinii społecznej, przeprowadzonego przez polską firmę farmaceutyczną Adamed we współpracy z ośrodkiem badań opinii publicznej TNS OBOP. Badania opinii społecznej wykonane we wrześniu 2007r. pokazują także, że gdyby na rynku pojawił się lek innowacyjny, opracowany przez polską firmę farmaceutyczną to aż 76 % Polaków kupiłoby go chętniej niż podobny lek zagraniczny o zbliżonej cenie. Niestety, pomimo tak dużego poparcia dla prowadzenia przez polskie firmy farmaceutyczne projektów innowacyjnych, niewielu Polaków zdaje sobie sprawę z faktu, że takie badania w Polsce są już prowadzone. 87 % badanych nie słyszało o pracach polskich firm farmaceutycznych nad lekami innowacyjnymi. Osoby, które słyszały o takich badaniach, nie potrafiły wskazać ani nazwy leku ani nazwy firmy. Jedną z firm farmaceutycznych prowadzących badania nad innowacyjnymi terapiami jest Adamed – polski lider na rynku leków nowej generacji. Inwestuje on w innowacyjne rozwiązania terapeutyczne wielu chorób cywilizacyjnych. Adamed każdego roku zwiększa budżet na badania nad nowymi terapiami, które są odpowiedzią na główne choroby cywilizacyjne. Strategiczna decyzja Adamedu o skoncentrowaniu prac w obszarze badań nad innowacyjnymi lekami, okazuje się słuszna. W lipcu b.r. zgłoszona przez nas grupa związków, które mogą stać się podstawą do stworzenia polskiego leku innowacyjnego, użytecznego w leczeniu cukrzycy typu 2, otrzymała zastrzeżenie patentowe na terenie USA. Natomiast miesiąc później nasz projekt badawczy poszukiwanego biotechnologicznego kierowanego leku przeciwnowotworowego 3CLA został wpisany na listę projektów kluczowych Rady Ministrów. W ten sposób możemy uzyskać znaczące wsparcie finansowe naszego przedsięwzięcia z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013. - mówi Małgorzata Korpusik, Dyrektor Pionu Badań i Rozwoju w firmie Adamed. Od kilku lat w firmie konsekwentnie wdrażany jest program, który wspiera polskie badania nad poszukiwaniem nowych leków. W ciągu ostatnich kilku lat Adamed przeznaczył ponad 93 mln złotych w badania ukierunkowane na opracowanie nowego leku oryginalnego. W tym czasie w laboratoriach firmy opracowano ponad 20 patentów na własne formuły leków.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

konferencje, targi, szkolenia

Bio-Forum – Targi Biotechnologii i Biobiznesu – Innowacje dla farmacji Eliza Zawadzka, Monika Sowińska

Od 2000 roku, Bio-Forum (www.bioforum.pl) jest wydarzeniem, którego celem jest wspomaganie transferu technologii z nauk przyrodniczych (biotechnologii, biochemii, biologii molekularnej, chemii itp.) do takich dziedzin bio-gospodarki jak ochrona zdrowia, produkcja leków, kosmetyków, żywności, czy ochrona środowiska. Bio-Forum ma charakter targowy i jest największą tego typu imprezą w Polsce, a w chwili obecnej jej zasięg rozszerza się także na kraje Europy Środkowej i Wschodniej (Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę i Węgry). Do udziału zgłaszają się także firmy zachodnie (z Niemiec, Wielkiej Brytanii czy USA).

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

www.farmacom.com.pl

produktów i usług, które podnoszą innowacyjność przedsiębiorstw bio-sektora. Dlatego też na targach zaprezentują się m.in. biura patentowe, firmy doradcze, producenci specjalistycznego oprogramowania, dystrybutorzy surowców do produkcji leków i kosmetyków, dystrybutorzy sprzętu i aparatury badawczej. Przede wszystkim jednak, Bio-Forum daje możliwość zapoznania się z projektami badaw-

czo-rozwojowymi o potencjale aplikacyjnym w produkcji leków, kosmetyków czy żywności realizowanymi przez naukowców oraz firmy. Wspomniane projekty i badania dotyczą przede wszystkim nowych sposobów terapii, identyfikacji nowych celów komórkowych, pozyskiwania innowacyjnych substancji aktywnych do zastosowania w lekach, kosmetykach, żywności, opracowania nośników substancji aktywnych i biomateriałów. Prezentowane projekty są na różnych etapach rozwoju, a ich potencjał aplikacyjny wymaga często wnikliwej oceny, nie mniej jednak dają one realny obraz przyszłych możliwości i trendów w nowoczesnej produkcji leków. Dodoatkowo, Bio-Forum daje przedstawicielom przemysłu także szansę na nawiązanie kontaktów

www.farmacom.com.pl

Ubiegła edycja Bio-Forum zgromadziła ponad 60 wystawców oraz około 1000 zwiedzających, zostało zaprezentowanych około 60 projektów wdrożeniowych, w tym większość dotyczących ochrony zdrowia i farmacji. W nadchodzącym Bio-Forum (15-16 maja) udział weźmie około 150 wystawców, w tym przedstawiciele większości polskich uczelni oraz instytutów badawczych związanych z sektorem. Sponsorami Bio-Forum VII są: polska firma bio-farmaceutyczna Celon Pharma – lider w technologii siRNA oraz BioInfoBank Seed Capital – fundusz kapitału zalążkowego zainteresowany inwestycjami w projekty biotechnologiczne na wczesnym etapie ich rozwoju. Natomiast naszymi partnerami są: MCI BioVentures – także fundusz inwestujący w aplikacyjne projekty biotechnologiczne oraz WTS Rzecznicy Patentowi – kancelaria specjalizująca się w sprawach związanych z ochroną własności intelektualnej w farmacji i biotechnologii, jej transferem i komercjalizacją. Organizatorem Bio-Forum jest firma consultingowa Bio-Tech Consulting Sp. z o. o. a współorganizatorem Urząd Miasta Łodzi.

konferencje, targi, szkolenia

Celem targów jest prezentacja całościowej oferty

z jednostkami badawczymi, które w przyszłości mogą zaowocować realizacją wspólnych badań, a także świadczeniem usług przez takie jednostki. Jak co roku, Bio-Forum towarzyszą liczne branżowe seminaria szkoleniowe. Na Bio-Forum VII po raz pierwszy będzie miał także miejsce „Panel innowacji” w ramach którego producenci i dostawcy zaprezentują najnowszą aparaturę, sprzęt i metody badań, które można zastosować w biotechnologii. Dodatkowo, planowany jest konkurs na najbardziej innowacyjny projekt z dziedziny farmacji i ochrony zdrowia.

Bio-Forum VII odbędzie się 15-16 maja 2008 w hali Expo Międzynarodowych Targów Łódzkich. Więcej informacji o tym wydarzeniu oraz o sposobach zgłoszenia znajduje się na stronie targów www.bioforum.pl. „Świat Przemysłu Farmaceutycznego” jest partnerem medialnym Bio-Forum VII.

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Robert Miller

Krakowska firma MEDVICE była organizatorem szkolenia, w którym uczestniczyło ponad 20 przedstawicieli zakładów farmaceutycznych, zainteresowanych tematyką walidacji czyszczenia pomieszczeń i urządzeń produkcyjnych.

Tomasz Skublewski

konferencje, targi, szkolenia

Walidacja czyszczenia pomieszczeń i urządzeń produkcyjnych

posiadający wieloletnie doświadczenie w przemyśle farmaceutycznym były pracownik Lubelskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa Lublin, zatrudniony na stanowisku technologa, osoba odpowiedzialna za przeprowadzanie walidacji. Obecnie prowadzi firmę, która świadczy kompleksowe usługi w zakresie kwalifikacji urządzeń, walidacji procesowych i czyszczenia.

12 lutego w Krakowie odbyło się szkolenie oma-

wiające zagadnienia, związane z tematem walidacji czyszczenia pomieszczeń i urządzeń produkcyjnych. Prowadzący szkolenie, Pan Tomasz Skublewski, były pracownik Lubelskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa Lublin dogłębnie omówił przepisy dotyczące czyszczenia, plan walidacji czyszczenia oraz samą walidację procesów czyszczenia. Przedstawione zostały również procedury czyszczenia urządzeń, systemy CIP i SIP, kwalifikacje IQ i OQ oraz pobieranie i badanie próbek pozostałości z powierzchni urządzeń. Uczestnikami szkolenia było ponad 20 pracowników działów walidacji, kontroli i zapewnienia jakości, działów produkcji i innych takich zakładów jak ASA Sp. z o.o., Aflofarm, Colfarm S.A., Laboratorium Farmaceutyczno Kosmetyczne PAMPA, Medana

Pharma TERPOL Group S.A., Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A., Polfa Warszawa S.A ., BIOGENED S.A., Grodziskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” Sp. z o.o., Herbapol w Krakowie S.A., ICN Polfa Rzeszów S.A., „Pharma-Cosmetic” K. M. Adamowicz s.j. oraz Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne Jelfa S.A.

MEDVICE to krakowska firma skupiająca swoją działalność w obszarze farmacji od 3 lat. Zajmuje się przede wszystkim organizacją szkoleń z zakresu szeroko pojętego przemysłu farmaceutycznego. MEDVICE współpracuje z wykładowcami odznaczającymi się dużym doświadczeniem szkoleniowym, dorobkiem naukowym, praktyką i odpowiednimi predyspozycjami interpersonalnymi. Poza szkoleniami MEDVICE zajmuje się także doradztwem i pomocą w opracowaniu odpowiedniej dokumentacji, niezbędnej do właściwego funkcjonowania przedsiębiorstw farmaceutycznych, zgodnego z aktualnie obowiązującym Prawem Farmaceutycznym, Miernikiem sukcesu firmy MEDVICE jest zadowolenie firm współpracujących.

www.farmacom.com.pl

Św ia t Pr zemy s łu Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

artykuł sponsorowany

konferencje, targi, szkolenia Patronat Medialny:

Okazja dla Wystawców, Delegatów, Odwiedzających marcus evans Congresses

W regionie Europy Środkowo – Wschodniej nie istnieje porównywalny Kongres prezentujący wszystkie segmenty sektora farmaceutycznego, zgromadzone pod jednym dachem. marcus evans congresses dokłada wszelkich starań, aby wszyscy uczestnicy kongresu osiągnęli maksymalne korzyści z czasu poświęconego na udział w kongresie. Za pomocą chronionej osobistym hasłem strony PHARMtech Messenger, wszyscy mają unikalną możliwość wcześniejszego zapoznania się pozostałymi uczestnikami Kongresu. (pozwoli to na maksymalizacje korzyści z udziału w Kongresie ). Wystawcami na kongresie Kongresie PHARMtech są liderzy w produkcji sprzętu oraz dostawcy usług dla przemysłu farmaceutycznego. Kongres oferuje im unikalną szansę spotkania w jednym miejscu i czasie wyselekcjonowanej grupy specjalistów działających w sektorach chemicznym i farmaceutycznym a także umożliwia zaaranżowanie spotkań według indywidualnych potrzeb. Aby uzyskać maksymalne korzyści wystawcy będą mogli zaaranżować spotkania z czasowym wyprzedzeniem za pomocą unikalnej strony PHARMtech Messenger. Rozległe doświadczenie marcus evans Congresses w kontaktach z kadrą zarządzającą, z rozmaitych dziedzin przemysłu, a także w organizacji wysokiej jakości spotkań biznesowych zapewniają obecność potencjalnych kontrahentów z regionu Europy Środkowo-Wschodniej, a tym samym zwrot poniesionych inwestycji. Opis działalności Państwa firmy znajdzie się w oficjalnym katalogu Kongresu, dystrybuowanym pośród uczestników imprezy. Doświadczony i kompetentny zespół zarządzający działem operacyjnym będzie Państwu służył pomocą w osiągnięciu maksymalnych korzyści z udziału w Kongresie. Zapewniamy pełną obsługę techniczną, zabudowę stoiska, załadunek i spedycję. Delegaci Kongresu PHARMtech mają unikalną szansę spotkania starannie wyselekcjonowanej grupy specjalistów w celu przedyskutowania zmian zachodzących na rynku. Podczas konferencji zaprezentowane zostaną najnowsze praktyki wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym. Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Bogaty program Kongresu pozwala na dowolny wybór prezentacji, odpowiadających indywidualnym zainteresowaniom i potrzebom oraz umożliwia spotkania z wystawcami. marcus evans Congresses zajmuje się badaniem i rozwojem strategicznych imprez dla kadry wyższego szczebla. Długoletnie doświadczenie w tej dziedzinie zapewnia obecność największych firm i organizacji działających w sektorze farmaceutycznym. Delegaci kongresu mają dostęp do wszystkich prezentacji w trakcie trwania konferencji, a po jej jego zakończeniu dostęp do kompletnych zestawów materiałów z prezentacji na stronie internetowej strzeżonej hasłem. Indywidualna selekcja prezentacji zgodnych z zainteresowaniami, przedyskutowanie nowości rynkowych, technologicznych i nowych strategii z kolegami po fachu w profesjonalnej, biznesowej atmosferze gwarantuje efektywne wykorzystanie czasu podczas kongresu Odwiedzający Kongres PHARMtech to osoby decyzyjne w firmach przemysłu farmaceutycznego. Maja oni szansę spotkania międzynarodowego grona wystawców z krajów Europy Środkowo – Wschodniej , zapoznania się z Nowymi dla rynku produktami, usługami oraz technologiami oraz porównania oferty technologicznej dla przemysłu farmaceutycznego w celu maksymalizacji przyszłych osiągnięć w rodzimych firmach . PHARMtech jest jedynym kongresem organizowanym na terenie Środkowo - Wschodniej Europy oferującym dokładny przegląd rynku przemysłu farmaceutycznego. marcus evans dokłada wszelkich starań, aby uczestnicy kongresu wynieśli jak największe korzyści z czasu spędzonego poza miejscem pracy. marcus evans Congresses zajmuje się badaniem organizacja i rozwojem strategicznych imprez dla kadry wyższego szczebla. Długoletnie doświadczenie w tej dziedzinie zapewnia obecność największych organizacji działających w sektorze farmaceutycznym podczas Kongresu PHARMtech. Wszyscy zarejestrowani odwiedzający otrzymują bezpłatny wstęp na kluczowe prezentacje konferencji oraz na halę wystawową , a także oficjalny katalog kongresu. Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani udziałem w kongresie PHARMtech, prosimy o kontakt z: Pascal Ibrahim – Marketing Manager pascali@marcusevanscy.com

www.farmacom.com.pl

Pharmaceutical Manufacturing Congress for Enlarged Europe

KONGRES

PHARMtech Congress 27-28 February 2008 Veletržní palace, Prague, Czech Republic

congresses

www.pharmtechcongress.com

konferencje, targi, szkolenia

Nowoczesne laboratorium farmaceutyczne EUROLAB

Analityka chemiczna, biotechnologia, metrologia i Life Science – te cztery sektory w połączeniu dają nam jedyną w Polsce imprezę dla branży laboratoryjnej: targi EuroLab. Z kompleksową ofertą wyposażenia laboratoriów, w tym z propozycjami akcesoriów używanych przez przemysł farmaceutyczny, a także z najnowszymi osiągnięciami naukowymi będzie można zapoznać się 5-7 marca w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

EuroLab od dziesięciu lat wychodzą naprzeciw po-

trzebom branży laboratoryjnej. To jedyna w Polsce impreza, na której można zapoznać się z tak bogatą ofertą najlepszych rozwiązań z zakresu analityki chemicznej, metrologii, biotechnologii oraz Life Science. To również doskonała okazja, aby poznać nowości branży, z których wiele zostanie przedstawionych szerszej publiczności po raz pierwszy.

Patronat Medialny:

EuroLab dla profesjonalistów

Targi EuroLab to nie tylko prezentacja największych firm z branży laboratoryjnej. To także szansa na nawiązanie kontaktów, wymiany doświadczeń i poglądów z przedstawicielami branży z Polski i zagranicy. Targi dają również możliwość poszerzenia swojej wiedzy dzięki wielu imprezom towarzyszącym – seminariom, wykładom, referatom. Wśród nich odbędą się spotkania o takiej tematyce, jak: • pomiary analityczne jako narzędzie zapewnienia jakości życia (Komitet Chemii Analitycznej PAN oraz Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego), • praktyczne aspekty sterowania jakością w akredytowanym laboratorium badawczym (Państwowy Instytut Geologiczny), • narzędzia doskonalenia systemu zarządzania laboratorium (Polskie Centrum Akredytacji).

EuroLab rosną w siłę

Dzięki targom EuroLab można dowiedzieć się, jak profesjonalnie wyposażyć lub zmodernizować laboratorium. Impreza rekomendowana jest przez najwybitniejszych specjalistów oraz organizacje branżowe. Skupia w jednym miejscu zarówno reprezentantów świata nauki, jak i świata biznesu.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Wśród wystawców znajdą się najważniejsze firmy prezentujące kompleksową ofertę dla branży laboratoryjnej. Nie zabraknie zarówno jubilatów – firm, które wystawiały się dotąd podczas każdej edycji targów – jak i debiutantów, czyli wystawców, którzy pojawią się na EuroLab po raz pierwszy. Podczas ubiegłorocznej edycji targów swoją ofertę przedstawiło 115 wystawców z Austrii, Czech, Finlandii, Holandii, Niemiec, Polski oraz Wielkiej Brytanii. Organizatorzy już dziś zapowiadają, że tegoroczna, jubileuszowa edycja, będzie jeszcze większa od poprzedniej. – Szczególnie cieszy nas zainteresowanie przedstawicieli branży Life Science. Ten sektor okazał się niewątpliwym sukcesem ubiegłorocznych targów EuroLab – mówi Piotr Skoneczka, Szef Projektu Targów EuroLab w firmie Międzynarodowe Targi Polska Sp. z o.o.

Z prerejestracją łatwiej!

Aby uniknąć formalności podczas targów organizatorzy zachęcają do prerejestracji na stronie www. prerejestracja.targieurolab.pl. Dzięki prerejestracji można otrzymać bezpłatną Kartę MT Polska uprawniającą do wstępu na wszystkie targi organizowane przez Międzynarodowe Targi Polska. Prerejestracja umożliwia także otrzymywanie e-biuletynu zawierającego nowości programowe targów EuroLab.

Prerejestracji można dokonywać do 28 lutego 2008 do godziny 15.00. Więcej informacji na temat targów na stronie www.targieurolab.pl

www.farmacom.com.pl

konferencje, targi, szkolenia

Annual Registration Summit 2008 MOVIDA CONFERENCES

W dniach 4-5 lutego odbył się II kongres Annual Registration Summit 2008, który tak jak w ubiegłym roku zgromadził ponad 50 przedstawicieli firm farmaceutycznych odpowiedzialnych za opracowywanie i nadzór nad dokumentacją rejestracyjną produktów leczniczych.

Patronat Medialny:

Pierwszy dzień spotkania rozpoczęła bardzo intere-

sująca prelekcja na temat zagadnień proceduralnych i prawnych związanych z oceną dokumentacji w procesie harmonizacji przygotowana przez Grzegorza Cessak, przedstawiciela URPL, który w wyczerpujący sposób przedstawił aktualną sytuację prawną, perspektywy zakończenia procesu oraz informacje o skutkach procesu harmonizacyjnego dla sytuacji firm farmaceutycznych. Prelekcja p. Tomasza Jabłońskiego z Europejskiej Agencji Leków w Londynie na temat najważniejszych zmian w europejskim prawie farmaceutycznym, dotyczyła zmian porejestracyjnych, produktów leczniczych terapii zaawansowanej oraz działań niepożądanych produktów leczniczych. Wykład spotkał się z ogromnym zainteresowaniem, wzbudził też bardzo żywą dyskusję. Pierwszy dzień spotkania zakończył się wykładem p. Anny Wachnik-Święcickiej z URLP, na temat czytelności ulotek dla pacjenta, podczas którego wyjaśniono wiele wątpliwości związanych z praktyką. Drugi dzień kongresu rozpoczęła p. Paulina Kieszkowska-Knapik prelekcją na temat „Decyzja dotycząca leku – i co dalej?” Poruszyła w nim między innymi tematy związane z interpretacją przepisów KPA, prawu wyprzedaży czy możliwości wydawania decyzji warunkowych. Prelekcja ta spowodowała ożywioną dyskusję, kontynuowaną jeszcze w czasie przerwy kawowej. „Produkty z pogranicza – interpretacja dyrektywy europejskiej versus prawo polskie” była kolejną prelekcją, którą przygotowała p. Natalia Łojko, prawnik z Kancelarii Prawnej Baker&McKenzie, Gruszczyński i Wspólnicy. Następnie głos zabrał Pan Tomasz Krawczyk z Departamentu Prawa Europejskiego UKIE, który przedstawił zagadnienie „Sunset clause w praktyce”, co spotkało się z wieloma pytaniami i zainteresowaniem słuchaczy.

Św ia t P r zemy s ł u Far maceu t yczneg o • 2 / 200 8

Tomasz Jabłoński

Legal Administrator w Departamencie Prawnym Europejskiej Agencji Leków (EMEA)

Grzegorz Cessak Kierownik Wydziału Zmian Porejestracyjnych i Rerejestracji, URPL

Anna Wachnik-Święcicka

Kierownik Działu Oceny Druków Informacyjnych, URPL

Drugi dzień kongresu zakończyła prelekcja dr Mariusza Kondrata na temat znaków towarowych i zasad stosowania ich w drukach i materiałach promocyjnych. Spotkanie przedstawicieli firm farmaceutycznych na II kongresie Annual Registration Summit 2008 spotkało się z dużym zainteresowaniem, bardzo życzliwym odbiorem a przede wszystkim z wysoką oceną merytoryczną.

www.farmacom.com.pl

BEZ ZANIECZYSZCZEŃ KRZYŻOWYCH. BEZ FAŁSZYWIE POZYTYWNYCH WYNIKÓW. BEZ PORÓWNANIA.

Zamknięty, sterylny system NovaSeptum® do poboru prób – prosty, bezpieczny i niezawodny Dlaczego nie zmniejszyć ryzyka zanieczyszczeń krzyżowych przy poborze prób? Wyjątkowa, opatentowana konstrukcja systemu Novaseptum pozwala na ochronę produktu przed skażeniem podczas całego procesu poboru próby. Jednorazowego użytku system Novaseptum umożliwia szybki, bezpieczny i prosty pobór próby, a dodatkowe rozwiązanie NovaSeptum AV to system idealny do szybkiego i precyzyjnego pobierania prób o małych objętościach. Teraz istnieje możliwość wykrycia i przeciwdziałania potencjalnym problemom znacznie wcześniej. Pobór próby w trzech krokach: 1. Podłączenie i SIP/CIP 2. Umieszczenie igły w miejscu poboru próby 3. Szczelne zamknięcie, zaciśnięcie wężyka Dowiedz się więcej jak usprawnić proces poboru prób. Odwiedź www.millipore.com lub wyślij e-mail na adres virginie_isner@millipore.com.

Umiejscowienie igły

SIP/CIP

Szczelne zamknięcie, zaciśnięcie

36H3@5;@9 >;87 E5;7@57 FA97F:7D DVdVRcTY 6VgV]`a^V_e Bc`UfTeZ`_ Millipore i NovaSeptum są zarejestrowanymi znakami towarowymi Millipore Corporation. Advancing Life Science Together i Millipore logo są znakami towarowymi Millipore Corporation. ©2008 Millipore Corporation. Wszelkie prawa zastrzeżone.