Globe Magazine - september 2015

Magazine voor internationaal ondernemen

GLOBE MAGAZINE

Op de cover Colofon Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen is het maandblad van Fenedex en richt zich op exporterende en internationaliserende Nederlandse bedrijven. Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen verschijnt 11x per jaar.

Redactie Bart Jan Koopman (hoofdredacteur) Elmar Otten (eindredacteur) Marianne Elissen (redacteur) Frannie Flinterman (redacteur) Willemijn Gwanmesia (redacteur) Dorine Noordam (redacteur)

Ron van der Gaarden Manager Commercial Operations & Export Control Compliance Woodward Nederland In juni dit jaar won Woodward Nederland de Frank Hauwert Trofee voor beste exportbinnendienst. Welverdiend, want het bedrijf is de afgelopen jaren succesvol getransformeerd van productielocatie van energiecontrolesystemen tot sales- en servicecentrum voor de EMEA-regio.

Contact redactie Fenedex Postbus 90409, 2509 LK DEN HAAG T 070 – 330 56 20 F 070 – 330 56 56 E redactie@globemagazine.nl Vormgeving Silo, Den Haag Druk Veenman+, Rotterdam Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen wordt milieuvriendelijk en op chloorvrij papier (TCF) gedrukt.

Advertenties Mooijman Marketing & Sales, Julius Röntgenstraat 17 2551 KS DEN HAAG T 070 – 323 40 70 E dm@mooijmanmarketing.nl Abonnementen Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen wordt verspreid onder leden van Fenedex. Ontvangt u het magazine nog niet? Neem dan contact op met de redactie.

Overige verspreiding Relaties van Fenedex in de politiek, bij ambassades en consulaten in het buitenland, werkgeversorganisaties, branche­ organisaties en docenten internationaal ondernemen in het HBO en MBO kunnen Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen toegestuurd krijgen. Verspreiding vindt plaats in controlled circulation.

Overname Overname van artikelen en andere informatie is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie, mits met bronvermelding.

Disclaimer Aan de totstandkoming van deze uitgave is uiterste zorg besteed. Fenedex en haar auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden noch voor de gevolgen hiervan. De inhoud van de artikelen hebben een informatieve strekking, zijn globaal en beschrijvend van opzet en kunnen niet worden gezien als juridisch advies. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

“Onze productie werd naar Azië verplaatst. Wat doe je dan? Wij zagen geen toekomst in het plan dat het moederbedrijf voor ons had gemaakt. Je kunt je er bij neerleggen of vechten voor je plaats. Wij besloten tot het laatste.”

ISSN: 2352-5843 September 2015 / Nr. 401

3

GLOBE MAGAZINE

Voorwoord

Een zomerse update!

Vakantie heeft soms het voordeel dat je de wereld om je heen letterlijk wat meer van de zonnige kant bekijkt. Als persoon beweeg je je binnen de Schengen landen vrijwel moeiteloos van het ene naar het andere land, een enkele boerenblokkade in Frankrijk daargelaten.

Het vrije verkeer van personen en goederen krijgt wel een heel andere dimensie als je als transporteur van Calais naar Engeland wilt. Onacceptabele taferelen spelen zich daar dagelijks af. Treurig vanuit migranten­perspectief, maar zeker ook treurig voor de getroffen ondernemers.

Begin augustus was het een jaar geleden dat de sancties tussen Rusland en de EU in werking traden. Sindsdien kennen we aan de Russische grenzen niet alleen forse belemmeringen maar ook wachtrijen en vertragingen. De Russen zijn nu ook nog op zoek naar kleine beestjes in de planten en bloemen die vanuit Nederland naar Rusland gaan. Veel zomerse warmte zit er niet meer in de betrekkingen die op pesterij lijken.

Veel zonniger is het perspectief op een aantal andere onderwerpen. Allereerst is daar de grote belofte van het principe-akkoord met Iran. In potentie een grote nieuwe exportmarkt. De komende maanden zullen uitwijzen of de sancties inderdaad stap voor stap zullen worden opgeheven en dat eindelijk ook dan bancair betalingsverkeer op een normale manier weer mogelijk wordt.

Een ander zomers cadeau kwam vanuit Brussel met de mededeling dat er een allesomvattend vrijhandelsakkoord tussen Vietnam en de EU kan worden afgesloten. Dat zou moeten betekenen dat, na ratificatie, de komende jaren hier een veel beter toegankelijke grote exportmarkt ontstaat.

We zien betere groeicijfers in Nederland en in de meeste Europese economieĂŤn. Het CBS rapporteert dat de export zowel binnen de EU maar zeker ook daarbuiten (ondanks Rusland) groeit. De voor velen gunstige eurodollar verhouding en lage olieprijs lijkt ook de komende periode te blijven.

Alle reden dus om met optimisme na uw vakantie weer aan de slag te gaan om de positieve economische ontwikkelingen ook om te zetten in nog mooiere bedrijfsresultaten voor 2015.

Bart Jan Koopman Directeur Fenedex September 2015 / Nr. 401

5

GLOBE MAGAZINE

Inhouds opgave

Produceren in Portugal

Voor het outsourcen van uw productie hoeft u niet meer naar Azië: Portugal staat voor u klaar! 

32

Voorwoord 05 Een zomerse update!

Column 09 Ploert Ervaringen 12 Woodward Nederland: vol energie 34 Uitvoervergunningen Rusland: inkijkje in de lobby Verkenningen 18 Nieuw-Zeeland: ver maar vertrouwd 26 ‘Little Holland’ in India 32 Produceren in Portugal Expertise

Distributieovereenkomsten naar Zwitsers recht

De duurdere Zwitserse frank heeft de export naar het Alpenland een flinke duw in de rug gegeven.

Regelmatig is de distributierelatie onder Zwitsers recht gesloten. We behandelen enkele aspecten. 

20 Stel een customs-compliance-team samen 22 Distributieovereenkomsten naar Zwitsers recht 24 Online retailen in Amerika 30 E-commerce: de BTW-drempel Elke maand 03 Colofon 10 Kort 11 Vreemde zaken 38 Export matters: Q&A 41 Expats 42 Agenda 45 Fenedex Member Benefits 45 Verenigingsnieuws 46 Fenedex contact 6

September 2015 / Nr. 401

22

GLOBE MAGAZINE

Woodward: vol energie

Wat doe je als het Amerikaanse moederbedrijf besluit de productie uit Nederland weg te halen?

Woodward Nederland zat niet bij de pakken neer en vond zichzelf opnieuw uit. 

34

12

Uitvoervergunningen Rusland: een inkijkje in de lobby

Veel export naar Rusland is mogelijk, mits er een exportvergunning is. Die vergunning moet dan niet zo lang op zich laten wachten dat een concurrent er met de order vandoor gaat. 

Online retailen in Amerika

Amerikanen besteden online meer dan het dubbele als Nederlanders. Aantrekkelijk dus! Wel even rekening houden met de bijna 10.000 verschillende sales tax jurisdicties. 

26

24

‘Little Holland’ in India

Fresh Food Technology wist dankzij een MVOproject voor een appelkoelhuis voet aan de grond te krijgen in India. 

September 2015 / Nr. 401

7

GLOBE MAGAZINE

HEIN SCHOTSMAN

Ploert

Column

Vanuit zijn optiek als econoom geeft Hein Schotsman commentaar op internationale handels­ ontwikkelingen.

Denkend aan Griekenland valt het niet mee om nostalgie en werkelijkheid te scheiden. Dat komt door vakanties in een grijs verleden.

Met een Interrail-pas naar Griekenland, de verste bestemming die je met die kaart kon bereiken. Bovendien was het een prachtig land zonder regen, waar de koperen ploert een warmbloedige vriend was, waar siësta met hoofdletters werd geschreven en waar een ‘vreemdeling’ een gewaardeerde gast was. Alles was daar beter in mijn romantische perceptie.

Dat is geschiedenis. Als ik zou terugkomen, zou mijn romantische beeld vermoedelijk snel sneuvelen. Sommige tv-programma’s over populaire Griekse badplaatsen bezorgen me nu al opvliegers. Toch raakt het mij dat dit land verdwaalde op de glibberige weg van tamelijk arme naar welvarende economie. Griekenland staat onderaan in de economische ‘eredivisie’. De staatsschuld is nu de koperen ploert die het land in vuur en vlam zet. Iedereen heeft zijn favoriete analyse. Bij de een is de euro de boosdoener, bij de ander de Griekse arbeidsethos, of de Griekse elite of Schäuble of Varoufakis. Maar daar gaat het uiteindelijk niet om. Als ik mijn been breek, heb ik liever een arts die me helpt dan één die me uitlegt wat er is misgegaan. Zo kun je met de kennis van nu zeggen dat de euro te vroeg in Griekenland is geïntroduceerd. Maar het gaat fout als je vervolgens concludeert dat een Grexit nodig is. Dan zet je een middel in dat erger is dan de kwaal.

In juli is een hervormingsprogramma overeengekomen met de schuldeisers, waarbij de nadruk ligt op verhoging van de belastinginkomsten, het drukken van de pensioenuitgaven en de liberalisatie van de arbeidsmarkt.

Dit moet gebeuren, maar ik houd mijn hart vast over wat dit betekent voor de Griekse economie. Het BBP is tussen 2008 en 2013 enorm gekrompen. Deze maatregelen zijn in eerste instantie ook krimpbevorderend. En het BBP is wel de noemer van de beruchte schuld/ BBP ratio.

Hein Schotsman is Senior Economist bij ABN-AMRO

Schuldherstructurering lijkt onvermijdelijk, maar dat hebben de Grieken niet in eigen hand. Ze kunnen wel corruptie aanpakken en ondernemerschap bevorderen. Wie in de eredivisie wil spelen, moet niet op de 69ste plaats staan op de corruptie-index van Transparency International en evenmin op de 61ste plaats op de Ease of doing business index van de Wereldbank. Hier doorpakken bevordert de economische groei, vergroot de noemer en vermindert de afhankelijkheid van de grillen van de internationale financiële markten. Volgens mij is dat de manier om de koperen ploert een kopje kleiner te maken.

September 2015 / Nr. 401

9

GLOBE MAGAZINE

Kort nieuws

Kort Vrijhandelsverdrag tussen EU en Vietnam De EU en Vietnam sloten dinsdag 4 augustus een akkoord op hoofdlijnen over vrijhandel tussen beide landen. Met dit akkoord hebben Europese exporteurs en 7,5 investeerders makkelijker toegang ton tot de Vietnamese markt met ruim 90 miljoen consumenten. Door het verdrag verdwijnen op termijn de meeste importtarieven en wordt regelgeving gestroomlijnd. +1,7%

Naast afspraken over importtarieven, hebben de EU en Vietnam ook afspraken gemaakt over het wegnemen van niet-tarifaire handelsbelemmeringen.

Zo zal Vietnam verschillende financiële diensten, telecommunicatie, transport en koeriersdiensten liberaliseren.

Tevens zijn er afspraken gemaakt over overheidsaanbestedingen en bevat de overeenkomst een belangrijke paragraaf over douaneprocedures.

De verwachting is dat het akkoord niet eerder dan 2017 in werking treedt.  Bron: fenedex.nl Volledige bericht: http://ow.ly/QQqqv

Mautplicht ook voor kleine vrachtauto’s 7,5 ton

10

Duitsland verlaagt de ondergrens voor de Mautplicht van 12 naar September 2015 / Nr. 401

7,5 ton. Het gaat om het maximaal toegelaten gewicht van de combinatie en dat betekent dat ook lichte vrachtauto’s die met een aanhangwagen rijden Mautplichtig kunnen zijn. De maatregel gaat in op 1 oktober.

Het Duitse kabinet onderzoekt nog de mogelijkheden om het Mautplichtige wegennet uit te breiden tot alle rijkswegen. Ook zijn er plannen om de ondergrens verder te verlagen tot 3,5 ton.

Bedrijven die de Maut via internet of automatisch met een ingebouwd kastje willen betalen, moeten zich vóór 1 oktober registreren. In de landeninformatie Duitsland in de EVO-Kennisbank staat hierover meer informatie, inclusief alle tarieven en de kaart met de Mautplichtige wegen.  Bron: evo.nl Volledig bericht: http://ow.ly/QQrab

Dankzij het handelsakkoord tussen de Europese Unie en Turkije brengen bedrijven in Nederland de meeste goederen in Turkije op de markt zonder hierover douanerechten te betalen. Om de Turkse economie te stimuleren, veranderde de Turkse overheid dit onlangs, wat de export van schoenen, kleding, chemicaliën, medicijnen en vleeswaren flink duurder maakte. EVO en Fenedex willen daarom dat de Commissie Turkije de protectionistische heffingen terug laat draaien.

EVO en Fenedex roepen bedrijven die last hebben van de Turkse maat­regelen op om zich bij hen te melden.  Bron: fenedex.nl Volledig bericht: http://ow.ly/QQryL 7,5 ton

CBS: bescheiden groei export +1,7%

Turkije verhoogt heffingen ­Nederlandse bedrijven 7,5 ton

Verladersorganisatie EVO en export­vereniging Fenedex willen dat de Europese Commissie Turkije laat+1,7% stoppen met het opleggen van extra douane­heffingen aan Europese bedrijven. Handelaren en producenten betalen sinds dit jaar ineens heffingen op allerlei producten - met als gevolg tien­ duizenden euro’s aan extra kosten.

Het volume van de export van goederen was in juni 1,7 procent groter dan in juni 2014.

De stijging is kleiner dan in de voorgaande maanden. Nederlandse bedrijven exporteerden in juni 2015 vooral meer transportmiddelen.

Verder groeide ook de export van aardolieproducten aanzienlijk.

Volgens de Exportradar van CBS zijn de omstandigheden voor de export beter dan in juli. Dat komt vooral doordat de ontwikkeling van de reële wisselkoersen op jaarbasis gunstiger is dan een maand eerder.  Bron: cbs.nl Volledig bericht: http://ow.ly/QYLWo

GLOBE MAGAZINE

Vreemde zaken

ARLETTE VAN DER VLIET

Vreemde Zaken

De dubbeldeks katten-WC Het is menig katteneigenaar een doorn in het oog. Zeulen met zware kattenbak­ steentjes, stank, stof en uitloop door het hele huis. Het PeeWee kattenbaksysteem is de oplossing.

Wat is er zo bijzonder aan het PeeWee systeem?

“PeeWee is een Zweeds kattenbaksysteem met dubbele bodem. Het is bedacht door Kjell Sjögren. In Zweden is het gebruikelijk binnenshuis geen schoenen te dragen. In de zomer kreeg Kjell steeds ontstekingen aan zijn voeten die werden veroorzaakt door de uitloop van de kattenbak. Hij bedacht toen PeeWee. In de bovenste bak met gaatjes wordt een laag houtkorrels gedaan. Wanneer de kat plast vallen de nat geworden korrels uit elkaar tot zaagsel.

Doordat de kat graaft, valt het zaagsel van de bovenbak in de onderste bak.”

Is het systeem wel milieu vriendelijk?

“De PeeWee houtkorrels zien het hetzelfde uit als andere houtkorrels, maar schijnt bedriegt.

In andere houtkorrels wordt van alles verwerkt, zoals, schors en bladeren maar vaak ook chemische middelen. Onze korrels worden gemaakt van het zaagsel van de Zweedse fijnspar en de grove den die groeien in het koude Noorden van Zweden in FSC gecertificeerde bossen. Ze zijn geproduceerd van 100% hernieuwbare grondstoffen en zijn 100% biologisch afbreekbaar. Er wordt niets aan toegevoegd.

Ze worden onder hoge druk en temperatuur geperst, absorberen veel vocht en neutraliseren de ammoniakstank.”

Jullie zijn dus importeur van PeeWee? “Zo zijn we in 2008 wel begonnen. Met onze groothandel Tinika B.V. waren we verantwoordelijk voor de Benelux. PeeWee bestaat ruim 10 jaar in Zweden maar het is daar nooit echt van de grond gekomen. Anderhalf jaar geleden hebben wij de patenten gekocht. Wij hebben het product in een nieuwe jas gehesen: logo, huisstijl, bakken, verpakking, folders, banners, video’s, website alles is nieuw en alles meteen in 12 talen. Sinds de overname zijn wij de wereld­ wijde fabrikant en exporteur van PeeWee.” In welke landen zijn jullie actief?

“Naast Nederland en België zijn we sinds kort actief in Taiwan, de Balearen, en Duitsland.

Moskou en Zwitserland zijn de volgende bestemmingen. Het oude afzetgebied van ­PeeWee, Scandinavië, doet het sinds de ­nieuwe aanpak ook steeds beter, evenals ­Singapore waar we al langer zaken mee doen.”

PeeWee Hoofdkantoor: Eemnes Aantal medewerkers: 2 Belangrijkste product: PeeWee kattenbak­ systeem Belangrijkste exportlanden: België, Noorwegen, Zweden, Denemarken, Finland, Singapore, Zuid Korea, Taiwan, Engeland, Duitsland, Balearen Exportomzet: 50 %

Hoe overtuigen jullie mensen hun huidige kattenbak te vervangen?

“Er zijn erg veel merken kattenbakken en kattenbak­vullingen verkrijgbaar. Als nieuwe speler beginnen we het vertrouwen van de consument langzaam te winnen. Ons product wordt het beste verkocht als het gedemonstreerd wordt. Hoewel dat niet altijd te realiseren is, is het wel de manier om mensen te overtuigen.”

Is internetsensatie ‘Grumpycat’ al gevraagd als spokes cat voor PeeWee? “Nee, de PeeWee kat is een blije kat met humor en geen ‘grumpy cat’.”

September 2015 / Nr. 401

11

GLOBE MAGAZINE

 Ron van der Gaarden “We hebben op zijn Hollands onze zin doorgedreven.”

12

September 2015 / Nr. 401

GLOBE MAGAZINE

MARIANNE ELISSEN, ARLETTE VAN DER VLIET IVO VAN DER BENT

Wat doe je als het Amerikaanse moederbedrijf besluit de productie uit Nederland weg te halen?

Woodward Nederland zat niet bij de pakken neer en vond zichzelf opnieuw uit.

Vol Energie Midden in een woonwijk in Hoofddorp, omringd door een prachtig park compleet met vijver en fontein staat het kantoorpand van Woodward Nederland. Woodward is een internationale speler in de wereld van Energy Control Systems voor onder andere chemische plants, power plants, booreilanden en schepen. We worden er ontvangen door Ron van der Gaarden, Manager Commercial Operations & Export Control Compliance. Hij stond aan de wieg van de nieuwe route die de Nederlandse vestiging van dit Amerikaanse bedrijf heeft ingeslagen. En met succes: dit jaar is Woodward de winnaar van de Frank Hauwert Trofee 2015 voor de beste exportbinnendienst.

Staten om zo op de thuismarkt banen te creëren. De rest van de productie werd naar Azië verplaatst. Wat doe je dan? Wij zagen geen toekomst in het plan wat voor ons was gemaakt. Je kunt je er bij neerleggen of vechten voor je plaats. Wij besloten tot het laatste. Ik zat in de ondernemingsraad (‘OR’) en vanuit de OR hebben we een alternatief beleidsplan opgesteld voor Hoofddorp. We legden de plant manager van de vestiging een zwijgplicht op en nodigden de president van het Amerikaanse moederbedrijf Woodward Inc. uit naar Nederland te komen om naar ons verhaal te komen luisteren. Je begrijpt, dit was een spannende periode. Gelukkig kregen we de kans te presenteren hoe wij van deze vestiging het sales en service centrum voor de EMEAregio wilden maken. Een filosofie om de klant te ontzorgen. In ons plan zou de klant niet meer te maken hebben met verschillende fabrieken over de wereld maar zou hij één centraal aanspreekpunt hebben voor sales, technische ondersteuning en customer service.

Hoewel de president geen groot fan was van ondernemingsraden, waardeerde hij het enorm dat we zo betrokken waren en vooral dat we meedachten over de toekomst van niet alleen deze vestiging maar van Woodward in zijn geheel. Om een lang verhaal kort te maken, we kregen

“In 2005 zaten hier nog 320 mensen.”

Ron begint direct enthousiast te vertellen: “Jullie zijn nog net op tijd om dit kantoor te zien, in december betrekken we een nieuw pand. Hoewel ik het park zal gaan missen is het tijd voor een nieuwe locatie.

Dit pand is veel te groot geworden. Zaten we er in 2005 nog met 320 mensen, nu zitten we nog maar met 60 man. Er is veel veranderd in tien jaar tijd. Voor 2005 vond hier namelijk de productie en verkoop voor de omringende landen plaats.

De Amerikaanse economie verslechterde echter in deze periode en daarom besloot ons moederbedrijf de productie in Nederland grotendeels terug te halen naar de Verenigde

September 2015 / Nr. 401

13

GLOBE MAGAZINE

“Hoofddorp moest het sales- en service­centrum worden.”

onze zin en mochten het alternatieve plan gaan uitvoeren. Hierdoor hebben we ook 10 extra werknemers in Hoofddorp kunnen behouden.”

Project Zero “Toen begon het pas echt. We moesten bewijzen dat we de plannen konden waarmaken. Dit gaat niet over één nacht ijs. We hebben het projectmatig aangepakt zodat we iedere keer naar een nieuw doel toe konden werken. Resultaten zijn dan goed zichtbaar en het blijft behapbaar. Ik zal er een aantal projecten uitlichten.

14

September 2015 / Nr. 401

Een belangrijke was ‘Project Zero’.

Dit project had tot doel het magazijn op te heffen en volledig over te gaan op ‘drop shipments’ (red: in komende nummers besteedt Globe Magazine meer aandacht aan dit onderwerp).

De eerste jaren nadat de productie was weggehaald, hebben we namelijk de vrijgekomen ruimte gebruikt als onderdelen magazijn. Vanuit onze fabrieken wereldwijd lieten we onderdelen komen die we in Hoofddorp op voorraad hielden. Onze eindproducten werden vanuit de fabrieken in het magazijn of bonded warehouse

van onze toenmalige logistieke partner opgeslagen en vanuit daar weer geëxporteerd naar de klant. Dit was een tijdrovende en kostbare manier van werken. Met ‘Project Zero’ hebben we bewerkstelligd dat de producten direct FCA van de fabriek naar de klant gaan en soms zelfs naar de klant van de klant (eindgebruiker).

Doordat we niet meer alles eerst naar Nederland halen besparen we niet alleen op levertijden, transportkosten en opslagkosten maar het heeft ook andere voordelen. Mijn team kan meer tijd besteden aan andere zaken omdat ze niet eerst een importtransactie hoeven af te handelen en daarna weer een exporttransactie.” Het project werd overigens niet overal direct met gejuich ontvangen. Ron vervolgt: “Enerzijds waren de klanten huiverig omdat ze nu opeens vanuit China of Amerika geleverd kregen terwijl de factuur vanuit Woodward Nederland kwam. Lagere kosten en kortere levertijden maakten dat ze snel de voordelen zagen. Maar ook intern was het een hele omslag. De productievestigingen, die eerst alleen naar een vast DC hoefden te leveren, kregen opeens te maken met zendingen naar diverse locaties wereldwijd. En de interplant facturen die zij naar ons sturen werden opeens ook commerciële facturen. Met als consequentie dat soms omzet pas een maand later valt doordat er gewacht moet worden op gegevens van de klant.” Hoe hebben jullie toch iedereen aan boord weten te krijgen?

“Om het oneerbiedig te zeggen, we hebben op z’n Hollands onze zin doorgedreven. We staan binnen Woodward toch al bekend als die eigen­wijze Nederlanders. Dit wordt geaccepteerd omdat we graag meedenken en het belang van de hele organisatie daarbij niet uit het oog verliezen.”

Export Control Compliance Een ander belangrijk project waar Woodward Nederland op dit moment nog mee bezig is, is op het gebied van export control compliance.

“Wij hebben een inventarisatie gemaakt van alle producten die vanuit Hoofddorp verkocht worden. Dit zijn er maar liefst 45.000. Al deze producten hebben een eigen HS-code die bepaalt hoeveel importheffing betaald moet

GLOBE MAGAZINE

worden. Wij vinden dat wij als customer service afdeling de verantwoordelijkheid en tijd moeten nemen om de juiste HS-code bij de producten te leveren. Dit willen we niet bij de fabriek of de klant neerleggen. Het bepalen van de HS-code doen we in samenspraak met de engineers. Zij weten immers precies waarvan het product is gemaakt, hoe het gemaakt is en waarvoor het gebruikt wordt.

We bekijken ook of het product geen dual-use goed is. Om vast te stellen of producten onder het kopje strategische goederen vallen hebben we de consultants van Philip Sidney ingeschakeld. Ondertussen hebben we 40.000 producten onder de loep genomen. Gelukkig blijken slechts twee daarvan als dual-use te worden aangemerkt. De komende maanden doen we de overige 5.000 producten.

Het leuke is dat een aantal van onze klanten onze hulp heeft ingeroepen omdat ook zij dit willen doen voor hun eigen producten. Wij helpen ze hier graag bij, het is immers weer een manier waarop wij een echte partner kunnen zijn voor onze klanten.”

Sanctie-landen Een ander belangrijk onderdeel

van dit project is de controle op de naleving van alle toepasselijke regels voor de handel met gesanctioneerde landen en personen. Ron geeft aan dat zij zelf verklaringen vragen aan hun distributeurs dat zij de producten niet doorverkopen aan gesanctioneerde landen. “Zo heeft onze partner in Nigeria moeten verklaren dat hij de Woodward producten niet aan Soedan levert. Ter ondersteuning van export control compliance heeft Woodward een webbased IT-systeem laten ontwikkelen, genaamd WISE. Dit staat voor ‘Woodward Information System Environnement’, Amerikanen zijn gek op dit soort afkortingen. Behalve orderafwikkeling, financiële informatie is hier ook het export compliance stuk in onder gebracht. Alle informatie over sancties komt in dit systeem terecht. Klopt er iets niet of is er iets verdachts dan geeft het systeem een melding. Het systeem is overigens vrij scherp afgesteld. Bij het verschepingsadres ‘Jebel Ali’ gaf het systeem een melding. Dit leek te veel op een persoonsnaam, het is echter de naam van een haven en een wijk van Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten.”

Rusland “Wij houden zelf de geopolitieke ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Dit is niet alleen een taak van Sales of Legal. Samen zorgen we ervoor dat de gegevens compleet en up-to-date zijn. Denk aan de situatie in Rusland. We horen van veel bedrijven dat ze vanwege alle sancties de markt maar even links laten liggen.

Dit is zonde, er is nog veel mogelijk.

Je moet er wel de tijd in willen stoppen om uit te zoeken wat kan en mag.

Schroom hierbij niet de hulp in te roepen van consultants of het gesprek aan te gaan met het CDIU. Om een voorbeeld te geven. Gazprom staat op de sanctielijst maar er zijn bepaalde divisies van Gazprom waar nog wel zaken mee mag worden gedaan.

Rusland blijft voor Woodward een belangrijke markt. Hoewel de verslechterde economische situatie wel een rem heeft gezet op de grote projecten. Omdat de situatie in Rusland van dag tot dag verandert, hebben we een screeningstraject ingesteld.

Iedere keer worden de volgende zaken gecheckt: wie is de klant, wie is tekeningsbevoegd, hoe staat het met

“In Rusland is nog steeds veel mogelijk.”

September 2015 / Nr. 401

15

GLOBE MAGAZINE

de kredietwaardigheid, wie is bank?

De eerste screening vindt plaats op het moment dat we een offerte aanvraag krijgen. We screenen nogmaals wanneer de order getekend is en tot slot doen we nog een screeningsronde op het moment dat de goederen klaar staan voor verzending. Zodra er iets veranderd is in de situatie van de klant of als de bank op de zwarte lijst geplaatst is, kunnen we actie ondernemen; hetzij maatregelen treffen om de order toch te laten doorgaan of in het ergste geval de order te annuleren.”

worden gestaan, maar ook door iemand die de cultuur kent. Daarom is er de afgelopen jaren een internationaal Customer Service-team opgezet waarin 9 culturen en talen vertegenwoordigd zijn. Onze klanten waarderen dit enorm, de klanttevredenheid is gestegen sinds we met ons multi-culturele team werken.”

Wat zijn de plannen voor de toekomst? “We zijn nog lang niet klaar, er zijn nog een hoop projecten en innovaties die we willen gaan aanpak-

ken. Maar al het werk wat we de afgelopen tien jaar hebben verzet lijkt zijn vruchten af te werpen. We hopen dat we ondertussen een voor Woodward onmisbare afdeling hebben neer­ gezet. Sterker nog, het is mijn droom dat Hoofddorp het Europese sales en service centrum wordt. Het winnen van de Frank Hauwert Trofee is een kroon op ons werk en de bevestiging dat we op de goede weg zijn.”

Hoe kijken jullie aan tegen de ontwikkelingen in Iran? “Deze houden we uiteraard goed in de gaten. We zijn ons nu al aan het voorbereiden op het moment dat de sancties wegvallen en betalingen weer mogelijk zijn. Wij willen direct mee kunnen met onze grote klanten zoals General Electric die ook staat te trappelen Iran te betreden. Het is een markt met veel potentie en we hopen er snel actief te kunnen zijn.”

Cultuur Op de afdeling Customer Service zijn nog tal van andere zaken aan­ gepakt. “We hebben er voor gezorgd dat er meer contact kwam tussen Sales en Customer Service. Er zijn teams gemaakt waarin beide disciplines zijn vertegenwoordigd. Deze teams zitten bij elkaar. Dit zorgt voor korte lijnen en meer wederzijds begrip. Zo leggen Customer Service Representatives (CSR’s) uit aan onze accountmanagers wat de consquenties zijn van bepaalde leverings- en betalingscondities die met de klant worden afgesproken. Van de CSR’s wordt verwacht dat zij een aantal keer per jaar mee gaan naar klanten om ook te ervaren hoe dat is. Daarnaast vinden we het belangrijk dat klanten niet alleen in hun eigen taal te woord September 2015 / Nr. 401

17

GLOBE MAGAZINE

NEDERLANDSE AMBASSADE, WELLINGTON

Zou je daadwerkelijk een tunnel door de aarde kunnen graven, dan kwam je voor de Nieuw-Zeelandse kust uit. Dit meest ver weg gelegen land kent opvallend veel overeenkomsten met Nederland.

Nieuw-Zeeland

Ver maar vertrouwd De Nederlandse ontdekkingsreiziger Abel Tasman was de eerste Europeaan die NieuwZeeland bezocht in 1642. Hij had op dat moment meer dan 20.000 km afgelegd. De website www.furthestcity.com berekent welke stad het meest ver gelegen is vanaf jouw woonplek. Ongeacht welke Nederlandse stad je invult, het antwoord blijft hetzelfde: verder dan Nieuw-Zeeland kun je niet gaan. Ondanks de grote afstand zijn er veel overeenkomsten tussen de twee landen. De ambassade in Wellington ziet kansen voor Nederlandse bedrijven.

Nieuw-Zeeland presteert al jaren uitermate goed. Het land is in de afgelopen 25 jaar getransformeerd van een ­gesloten - naar een zeer open economie. Het land is inmiddels een groot voorvechter van meer vrijhandel in de wereld. Het sloot vijf jaar geleden als eerste van alle OESO-landen een vrijhandelsakkoord met China en voert momenteel onderhandelingen met onder meer India, de Golfstaten en de landen in de Pacific. Het heeft al akkoorden met onder andere Australië, Zuid-Korea, Singapore, en alle ASEAN-landen1 , waaronder Indonesië en Vietnam.

Daarnaast zet Nieuw-Zeeland in op een vrijhandelsakkoord met de EU. Nederland ondersteunt deze wens.

Melkkoeien in Nieuw-Zeeland.

18

September 2015 / Nr. 401

GLOBE MAGAZINE

Voor veel bedrijven is Nieuw-Zeeland een perfecte springplank naar Azië. Het is voor Nieuw-Zeeland verreweg de belangrijkste regio geworden. 40% van Nieuw-Zeelands’ export gaat naar China. Daarnaast is de relatie met Australië van groot belang voor Nieuw-Zeeland. Niet alleen is Australië NieuwZeelands grootste handelspartner (25% van de totale handel is met Australië) en investeerder (75%) maar ook een belangrijke arbeidsmarkt.

Kansen voor het Nederlandse MKB

Nieuw-Zeeland wordt geprezen om de ontspannen en eenvoudige wijze van zakendoen door bedrijven die actief zijn binnen het land. De Nederlandse Ambassade in Nieuw-Zeeland ziet kansen voor Nederlandse bedrijven. Door de grote afstand en de relatief kleine economie laat het Nederlandse MKB Nieuw-Zeeland vaak nog links liggen. Dat is jammer want met name op het gebied van Agri & Food is er potentie.

Nederlandse kennis en technologie kunnen Nieuw-Zeeland helpen om te voldoen aan de groeiende vraag naar zuivel vanuit Azië.

De Nieuw-Zeelandse veeteelt is extensief, maar zal moeten intensiveren om op een verantwoorde wijze te kunnen blijven groeien.

In dit kader bracht Aalt Dijkhuizen, president van topsector Agri & Food, in maart een bezoek aan Nieuw-Zeeland.

Bezoek Aalt Dijkhuizen

Professor Dijkhuizen pleit voor intensivering van de Nieuw-Zeelandse zuivelindustrie, omdat de veeteelt in Nieuw-Zeeland tegen grenzen aanloopt. De veeteelt is uitermate vervuilend en de gevolgen worden een steeds groter punt van zorg. Daarnaast wordt land schaarser. ­Dijkhuizen stelt dat intensivering van de landbouw de enige weg vooruit is. More with less: minder koeien die meer produceren en minder vervuilen. Dit is waar het Nederlandse systeem van veehouderij in koeienstallen een oplossing kan bieden. Nieuw-Zeeland hecht sterk aan de

Simon Smits sprak met de EU-ambassadeurs en de Nieuw-Zeelandse Minister voor Handel, Paul Goldsmith, over een vrijhandelsverdrag tussen Nieuw-Zeeland en de EU.

huidige aanpak met koeien in de wei en intensivering is een gevoelig onderwerp. Het bezoek van Dijkhuizen maakte echter duidelijk dat zijn boodschap op steeds meer steun kan rekenen en dat biedt kansen voor Nederlandse bedrijven.

Dit artikel is verzorgd door de economische afdeling van de Nederlandse Ambassade te Wellington.

Bezoek Simon Smits

De goede economische relaties tussen Nederland en Nieuw-Zeeland werden onder­ streept met het bezoek van Simon Smits, Directeur-Generaal Buitenlandse Economische Betrekkingen, in juni 2015. Hij stond aan het hoofd van een verkennende handelsmissie naar Nieuw-Zeeland en Australië. De NieuwZeelandse Minister voor Handel, de Minister voor Economische Zaken en de Minister voor Landbouw waren enkele van zijn gesprekspartners met wie hij intensivering van economische samenwerking besprak. Ter sprake kwamen een mogelijk vrijhandelsakkoord tussen NieuwZeeland en Europa, intensivering van academische samenwerking en uitwisseling van kennis op topsectorengebied. Simon Smits werd vergezeld door enkele bedrijven die nieuwe contacten opdeden om in de toekomst zaken te doen.

Opnieuw bleek dat hoewel Nederland en NieuwZeeland niet verder van elkaar kunnen liggen, onze landen vrijwel identiek zijn als het gaat om de manier van zakendoen. Diegenen die de oversteek maken worden niet teleurgesteld.

1 ASEAN: Association of Southeast Asian Nations

Contact: http://nieuwzeeland.nlambassade.org of tel. +64 4 4716396

September 2015 / Nr. 401

19

GLOBE MAGAZINE

ARJO GROENENDIJK

Een goede interne communicatiestructuur is essentieel bij het behouden van een AEOcertificering. Customs Knowledge legt uit hoe.

Het onderhouden van het AEO-certificaat

Stel een customscompliance team samen Ons kantoor begeleidt veel bedrijven bij het onderhouden van het AEOcertificaat. Dit kan bijveorbeeld met het AEO-Control Framework (AEO-CF) .

Het geheel van procedures, interne controles, audits en registraties is een uitstekende manier als effectief instrument voor de douane­processen. Maar hoe goed een systeem ook is, het valt of staat met de gebruiker.

Dit is altijd wel zo, maar geldt zeker ook voor AEO. Om het AEO-certifcaat goed te kunnen onderhouden is een goed customs-compliance team van groot belang. Waarom en hoe zorgt u hiervoor?

Ook preventieve maatregelen zijn nodig om herhaling van bepaalde zaken in de toekomst te voorkomen. Dit is de welbekende stap van criterium ‘3’ naar ‘4’ binnen het AEO self-assessment. Het self-assessment waar ooit de AEOaanvraag op is gebaseerd.

Ook blijkt uit onze praktijk dat het AEO-certifcaat nog vaak het ‘feestje’ is van de douane-afdeling of liever gezegd de douane-manager. En juist dit punt is het probleem om de AEO-organisatie te sturen. Het is voor een douanemanager vaak geen probleem om binnen zijn vakgebied de procedures te onderhouden en naast de operationele processen te leggen. Het opzetten van interne controle­maatregelen en het uitvoeren daarvan wil vaak ook nog wel lukken. Maar hoe gaat dit in zijn werk als het gaat om specifieke zaken op het gebied van veiligheid, screening en opleiding van personeel, financiële aspecten of data­ beveiliging? Op dit vlak is de douane-manager binnen het bedrijf niet de leidende figuur, maar hij is wel vaak het aanspreekpunt in het kader van de AEO-certificering.

“Tegenwoordig wordt van een certificaathouder meer verwacht.”

Uit de praktijk In onze dagelijkse praktijk zien wij veel bedrijven waar de AEOcertificering een beetje heeft stilgestaan. Het operationele douane­ proces loopt. Er wordt gewerkt volgens een bepaalde routine die zo veel mogelijk in lijn is met de bestaande douaneprocedures en als er problemen zijn dan worden deze intern opgepakt door de hoofd-declarant of douane-manager. Met deze manier van werken was het een aantal jaar geleden prima mogelijk om een AEO-certificaat te verwerven en te behouden.

Maar tegenwoordig wordt van een certificaathouder meer verwacht. Men zal actief moeten omgaan met de eigen processen. Daarbij is correctief handelen op het moment dat er niet volgens de procedures gewerkt niet voldoende.

20

September 2015 / Nr. 401

De overgang van ‘3’naar ‘4’ De overgang van een ‘3’ naar ‘4’ is in de meeste gevallen in afzienbare tijd te realiseren. Niet alleen worden procedures tegen het licht gehouden, ook worden er interne controle maatregelen opgesteld en wordt er een begin ge-

GLOBE MAGAZINE

maakt met de uitvoering van interne audits ten aanzien van alle AEO-aspecten. Bij de realisatie van een dergelijke zichzelf monitorende en corrigerende organisatie, besteden wij ook veel aandacht aan de interne communicatie. Het doel is daarbij om AEO nog breder uit te zetten binnen de gecertificeerde organisatie waarbij vanuit verschillende organisatie-onderdelen medewerkers deelnemen in het zogenoemde customs-compliance team. Interne communicatie is namelijk de sleutel.

Het customs-compliance team Als we voor het gemak even uitgaan van een AEO-F (Full) gecertificeerd bedrijf, dan moeten in een customs-compliance team vertegen­ woordigers deelnemen vanuit een aantal bedrijfsonderdelen; de zogenoemde stake­holders.

Gedacht kan worden aan de volgende afdelingen: directie/management, douane, kwaliteit, inkoop, productie, verkoop, bedrijfsbeveiliging, finance, IT en personeelszaken. Deze afdelingen sluiten aan bij de onderdelen zoals deze ook binnen de AEO-Guidelines zijn terug te vinden.

Alle stakeholders zullen ten aanzien van hun specialisme en in het kader van AEO hun eigen procedures controleren en onderhouden en hierover de IC-output rapporteren aan het centrale AEO-aanspreekpunt van de organisatie.

Periodiek overleg Het customs-compliance team zal periodiek bij elkaar moeten komen voor overleg gericht

op zaken die samenhangen met het AEOcertificaat van het bedrijf. Iedere stakeholder kan vanuit zijn of haar vakgebied de input leveren die van belang is voor de monitoring van het AEO certificaat. De input die geleverd wordt tijdens een overleg staat overigens los van de eerder beschreven IC- output. De IC-output zal veelal maandelijks gerapporteerd worden.

In het overleg worden wel de resultaten en de opvolging besproken van de interne controles, de interne en externe audits en natuurlijk de rapportage die periodiek aan de Douane wordt gestuurd. Het kan daarom effectief zijn om een stakeholders-overleg te plannen vlak voor of na het moment dat er aan de douane gerapporteerd wordt.

Arjo Groenendijk LL.B van Customs Knowledge is adviseur en jurist in het douanerecht.

Arjo adviseert middelgrote bedrijven tot multinationals. www.douaneadvies.nl

Vastlegging Naast het voeren van het overleg is het ook zaak om van het overleg notulen te maken en een actiepuntenlijst bij te houden. Op deze manier is er een vastlegging op grond waarvan verbeteringen kunnen worden doorgevoerd.

Daarnaast is een dergelijke vastlegging een tastbaar bewijs van het feit dat de AEOcertificering breed in de organisatie is uitgezet en wordt onderhouden.

Conclusie Een effectieve communicatiestructuur zoals hiervoor beschreven is uitermate effectief voor het managen van een AEO-certificaat en heeft vaak een positieve invloed op de AEOorganisatie als geheel.

AEO

September 2015 / Nr. 401

21

GLOBE MAGAZINE

THOMAS VERSCHUUREN

De distributie­ overeenkomst naar Zwitsers recht Zwitserland is na de EU en de VS één van de belangrijkste handelspartners van Nederland. Nederland exporteert onder andere machines, minerale brandstoffen, ruwe plantaardige producten, medicijnen, voertuigen en voedingsmiddelen naar Zwitserland. In de internationale handelspraktijk en dus ook in de handelspraktijk tussen Nederland en Zwitserland wordt veelal gebruik gemaakt van distributierelaties.

Veelal zullen distributierelaties waarbij de leverancier aan Zwitserland levert naar Nederlands recht gesloten zijn, maar dit hoeft niet. De partijen kunnen de overeenkomsten ook onder Zwitsers recht afsluiten of, indien geen rechtskeuze gemaakt is, kan Zwitsers recht van toepassing zijn via internationale verdragen die op de rechtsverhouding toepassing vinden. Daarom wordt hieronder ingegaan op de distributieovereenkomst naar Zwitsers recht. De complexiteit van de materie laat echter een behandeling van slechts enkele aspecten onder Zwitsers recht toe.

Bij distributie is sprake van een zakelijke relatie tussen een leverancier/ producent en afnemer (de distributeur) die, op basis van opvolgende koopovereenkomsten, is gericht op de wederverkoop van goederen. De wederverkoop beperkt zich niet tot stoffelijke objecten, maar kan ook zien op rechten en/of diensten. Zwitserland neemt doorgaans een zeer liberale houding in ten aanzien van distributierelaties en deze overeenkomsten zijn een veel voorkomende en belangrijke vorm voor Zwitserse bedrijven.

Typische Inhoud De distributieovereenkomst is in Zwitserland niet in de wet afzonderlijk geregeld. Men spreekt daarom 22

September 2015 / Nr. 401

ook van een contract “sui generis” die elementen bevat van agentschap, partnerschap, koopcontract en mandaats­verhouding.

eigen rekening. Het eigendom van de gekochte goederen gaat over op de distributeur en de distributeur draagt het commerciële risico.

Een distributieovereenkomst is meestal opgezet als een raamovereenkomst waarbij levering van goederen en/of diensten wordt voorzien. De levering zelf is een individuele aankoop of dienstovereenkomst, terwijl de distributieovereenkomst een voortdurende verplichting is.

Alhoewel de distributeur een onafhankelijke partij is en niet in een arbeidsverhouding met de leverancier staat, is het de vraag of de distributierelatie ook een plicht van loyaliteit van de distributeur tegenover de leverancier omvat. De distributeur is in principe niet ondergeschikt aan de opdrachtgever en het recht van de leverancier om instructies te geven is in feite beperkt tot de elementen van het distributiesysteem. De heersende mening is daarom de opvatting dat er geen specifiek recht van loyaliteit en

Enkele aspecten onder Zwitsers recht De distributeur wordt in Zwitserland gezien als een onafhankelijke handelaar, die (in tegenstelling tot een agent) handelt in eigen naam en voor

GLOBE MAGAZINE

Uitzicht op Zürich vanaf de rivier Limmat.

zorg bestaat. Afspraken over een non-concurrentiebeding na beëindiging van het distributeurschap is echter grotendeels wel aanvaard.

De distributeur kan de klantenkring tijdens de contractuele duur aanzienlijk vergroten. Het Zwitsers Federaal Gerechtshof is van mening dat onder bepaalde omstandigheden de distributeur recht op een vergoeding heeft voor de uitbreiding van deze klantenkring. Dit is echter van geval tot geval te beoordelen en de eisen zijn relatief streng. Belangrijk is te weten, dat mogelijk een dergelijke vordering kan bestaan en dat hier rekening mee gehouden wordt, zij het bij begin van een nieuwe relatie of zij het bij overname van een bedrijf dat distributieovereenkomsten met Zwitserse afnemers onder Zwitsers recht heeft afgesloten en welke overeenkomsen de nieuwe eigenaar wil beëindigen.

plaats van de koper, dat wil zeggen, de distributeur. In de praktijk is dit instrument dus vaak te omslachtig. Meer voorkomende vormen van zekerheid zijn daarom cessie van rechten en/of vorderingen of persoonlijke zekerheden.

Formele en praktische aspecten De distributeur en de leverancier kunnen een natuurlijke persoon of een rechtspersoon zijn. De naamloze vennootschap (Aktien­ gesellschaft) is echter de meest voorkomende vorm van zakelijke organisatie, alhoewel de vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (Gesellschaft mit beschränkter Haftung) recentelijk meer gebruikt wordt vanwege de minder strenge regelgeving. De distributieovereenkomst heeft geen specifieke vorm nodig, maar wordt meestal vanwege de complexiteit van de relatie schriftelijk vastgelegd.

Distributieovereenkomsten hebben geen attest, notariële akte of registratie nodig.

Van belang is tot slot, in verband met mogelijke juridische geschillen, te weten waar de Zwitserse distributeur zijn zetel heeft. Dit omdat Zwitserland meertalig is en alhoewel sinds kort een gemeenschappelijke wetgeving bestaat voor de civiele procedure, deze in de verschillende gebieden anders gehandhaafd kan worden.

Afgezien daarvan moet men er rekening mee houden dat de procedure dan in het Duits, Frans of Italiaans moet worden gevoerd.

“De distributie­ overeenkomst is niet in de wet afzonderlijk geregeld.”

Veiligstellen van de vordering Omdat het eigendom van de gekochte goederen over gaat op de distributeur heeft een buitenlandse leverancier vaak behoefte aan zekerstelling dat zijn rekening ook betaald wordt. Het Zwitsers recht kent een eigendomsvoorbehoud waardoor het eigendom niet meteen bij levering maar pas bij betaling over gaat. Echter dit instrument wordt niet vaak gebruikt in Zwitserland omdat een dergelijke overeenkomst alleen geldig is als het is ingeschreven in een openbaar register in de woon-

DBLA-serie Dit artikel is de laatste in een serie van tien artikelen die geschreven worden door verschillende leden van de Dutch Business Lawyers Abroad (DBLA).

DBLA is een uniek samenwerkingsverband van onafhankelijke Nederlandse advocaten en juristen in het buitenland.

Voor meer informatie: www.dbla.nl

 Thomas Verschuuren Kopfstein is advocaat te Zürich bij Klein Rechtsanwälte AG en lid van Dutch Business Lawyers Abroad (DBLA).

September 2015 / Nr. 401

23

GLOBE MAGAZINE

JACOB WILLEMSEN EN TIMON VAN DEN BERG

Een webshop voor de Amerikaanse markt kan zeer lucratief zijn. Maar pak het wel goed aan, er zitten namelijk wel wat addertjes onder het gras.

Online Retailen in Amerika Sinds Amazon en eBay in 1995 hun eerste online verkopen deden is de e-commerce markt de laatste jaren in snel tempo ontwikkeld en beschikbaar voor nagenoeg iedereen, zowel aan de kant van de consumenten als de retailers. De hele wereld lijkt online bereikbaar.

Merken en retailers streven ernaar om daar te zijn, waar de consument is, en dat is online. Technologie biedt ze nieuwe manieren van interactie met hun klant. Consumenten zijn anderzijds 24 uur per dag ‘connected’, en die lifestyle beïnvloedt hun verwachtingen op het gebied van aanbod, levertijd, service en dienstverlening.

Gemiddelde jaarlijkse online bestedingen van Nederlanders vs. Amerikanen

Global E-Commerce vs. US Wereldwijd werd er vorig jaar voor 1700 miljard euro aan online aankopen gedaan. De VS, China en het VK zijn samen goed voor 57% van de wereldwijde e-commerce omzetten.

De e-commerce markt van de VS is met een internetpenetratie van 84% op 322 miljoen mensen waarvan 64% online koopt een van de grootste ter wereld. Met een gemiddelde jaarlijkse online besteding van $2.216,- , geeft de Amerikaan significant meer uit op het internet dan de Nederlanders met $982. Dit is terug te zien het aandeel 24

September 2015 / Nr. 401

wat e-commerce in het GDP heeft; 3,2% in Amerika ten opzicht van 2,3% in Nederland. De hogere groeiverwachting van de Amerikaanse economie betekent dat de e-commerce markt daar naar verwachting procentueel harder zal groeien dan de Nederlandse.

Cross-board retail is meer dan alleen je website vertalen Amerikanen weten de weg naar de Nederlandse webwinkels helaas niet goed te vinden. Daarom hebben al verschillende Nederlandse online retailers de keuze gemaakt om met een

E-Commerce in the VS Inwoners: 315 miljoen Internetpenetratie: 85% Online Shopping: 64% Koop-gerelateerde zoekopdrachten op Google: 48% Smartphonepenetratie: 56% Mobile aankopen: 46% Aantal actieve webshops in de VS: 102.728 Bronnen: Google Export Business Map (2014), Referral Candy (http://www.referralcandy.com/)

GLOBE MAGAZINE

gelokaliseerd platform de Amerikaanse markt te betreden. Een gelokaliseerd platform is meer dan het vertalen van de website en het aanpassen van de SEO’s.

De Amerikaanse consument koopt eerder online als er sprake is van: gratis verzending (80%), een levertijd van 1 dag (66%) en gratis retourneren mogelijk is (64%). Allemaal factoren die vanuit Nederland praktisch onmogelijk te realiseren zijn. Desondanks kiezen sommige Nederlandse online retailers er toch voor om ‘veilig’ vanuit Nederland te blijven opereren in verband met fiscale en juridische aspecten zoals de beruchte productaansprakelijkheid. Een onterecht gevoel van veiligheid, want de Amerikaanse overheden en rechtspraak kunnen de Nederlandse entiteit alsnog naar Amerika halen als het aantoonbaar is dat er actieve verkoop is gedaan richting de Amerikaanse consument. Denk hierbij aan het plaatsen van een Amerikaans taalvlaggetje of het specifiek aanbieden van verzendmogelijkheden naar Amerika.

Het benaderen van de gehele Amerikaanse markt is vaak een onbegonnen zaak, zeker wanneer je de eerder genoemde belangrijkste aankoopaspecten in gedachten houdt. Doe daarom eerst gedegen onderzoek naar de locatie van je doelgroep. Belangrijke invloedsfactoren zijn bijvoorbeeld, klimaat, cultuur en het type product dat je gaat verkopen. Met deze resultaten kan je beter bepalen waar je entiteit op te richten of je logistieke activiteiten te positioneren.

Wat betreft het kiezen van je logistieke activiteiten klinkt het vaak aantrekkelijk om in het midden van Amerika te gaan zitten, maar in de wetenschap dat 70% van de Amerikaanse bevolking aan de oostkant van de Mississippi rivier woont hoeft dit niet per se voordelig te zijn.

Wat is de beste locatie voor een logistiek centrum?

en anderzijds het afleveradres van de klant.

Portals zoals Amazon en eBay helpen retailers hierbij, maar tegen hoge kosten. Er zijn diverse softwarepakketten beschikbaar die bijhouden wat het tarief is in de bijna 10.000(!) verschillende sales tax jurisdicties in de VS. Deze kunnen relatief eenvoudig worden geïntegreerd in het winkelwagentje, zolang de ontwikkelaar van de site maar bekend is met het sales tax concept.

Online retailers doen er goed aan om zich op het gebied van het collecteren én afdragen van sales tax periodiek te laten adviseren door een Certified Public Accountant. Helemaal omdat de Amerikaanse staten e-commerce ook lijken te hebben ontdekt als een inkomstenbron voor hun staatskassen.

“Er zijn 10.000 sales tax jurisdicties in de VS.”

De complexiteit van sales tax Houdt ook rekening met verschillen op je webshop zelf. Zo wordt belasting (sales tax) pas berekend in de check-out wanneer het bekend is wat het afleveradres wordt.

De hoogte van de sales tax hangt namelijk af van enerzijds de Amerikaanse staat vanwaar de online retailer opereert (of voorraad aanhoudt)

De Amerikaanse e-commerce markt biedt veel kansen voor Nederlandse retailers, maar wees voorbereid op de verwachtingen van Amerikaanse consumenten. Zij vragen om oplossingen die in Nederland soms nog niet gebruikelijk zijn, maar die wel van invloed zijn op uw kansen op succes.

Jacob Willemsen richtte Trans Atlantic Business Services (TABS) op om Europese bedrijven die starten op de Amerikaanse markt te ondersteunen met ‘back office’ activiteiten.

 Timon van den Berg werkt bij Salesupply als Country Manager USA, waar hij verscheidende Europese E-retailers helpt met hun e-commerce activiteiten op de Amerikaanse markt.

Bronnnen 1 Ecommerce Europe (2014): Global: 2013 Key B2C E-commerce Data of Goods and Services at a Glance 2 Dyn (2015) Global Consumer Online Shopping Expectations 3 Paypal & Nielsen (2013): Modern Spice Routes: The cultural impact and economic opportunity of cross border shopping 4 Forrester analyst Sucharita Mulpuru

September 2015 / Nr. 401

25

GLOBE MAGAZINE

De wereld verbeteren door een gezonde onderneming op te bouwen. Fresh Food Technology laat in India zien dat het kan.

BART HERGAARDEN

Marktbetreding via MVO-project

‘Little Holland’ in India Begin juni reisden maar liefst tachtig bedrijven met premier Mark Rutte, minister Lilianne Ploumen en staatssecretaris Sharon Dijksma mee naar India – de grootste Nederlandse handelsmissie ooit naar het subcontinent. Onder hen was ook Edwin Willemsen, directeur van Fresh Food Technology uit Tiel.

Willemsen kreeg in India voet aan de grond via een succesvol MVO-project.

Ruim 40 procent van al het groente en fruit in India gaat verloren voordat het op de markt komt. Oorzaak: de keten van boer tot consument is slecht georganiseerd en goede infrastructuur ontbreekt. De Indiase appelketen is exemplarisch. Appels worden verbouwd op grote hoogte in de onherbergzame Himalaya. De boeren brengen hun appels van de boomgaard naar de verharde weg met ezels of in grote zakken op hun rug. Voor de verkoop zijn ze overgeleverd aan tussenhandelaren met wurgcontracten.

Verpakken gebeurt slecht, wegen zijn een aaneenschakeling van gaten, gekoeld transport ontbreekt en normale koelopslag is er nauwelijks.

26

September 2015 / Nr. 401

GLOBE MAGAZINE

MVO in India In India is maatschappelijke verantwoord ondernemen (MVO) niet nieuw. Zoals Frits Philips al rond 1920 zorgde voor de Philips medewerkers en hun kinderen, zo zorgde de oprichter van het Tata-concern in dezelfde tijd voor zijn medewerkers in de staalmijnen met relatief goede arbeidsomstandigheden, onderdak en onderwijs.

Hoewel MVO dus al een lange geschiedenis heeft in India, kwam het voor velen toch als een verrassing dat uitgerekend India, met al zijn sociaal-maatschappelijke problemen, vorig jaar als eerste land ter wereld bedrijven verplicht stelde om minstens 2% van hun winst te investeren in MVO-gerelateerde activiteiten. Naar schatting zullen ongeveer 16.000 bedrijven onder de regel vallen waardoor de totale jaarlijkse investering in duurzame activiteiten rond de drie miljard euro komt te liggen. De wet geldt voor

zowel binnenlandse als buitenlandse bedrijven. Een actieve rol van de directie bij het MVO-beleid en een MVO-jaarverslag zijn sinds 1 april 2014 ook verplicht.

De nieuwe wet in India betekent in potentie een belangrijke boost voor duurzame groei wereldwijd.

De 2% van de winst die verplicht geïnvesteerd dient te worden in MVOgerelateerde activiteiten kan gezien worden als een eerste stap naar een duurzame toekomst, niet alleen door de investeringen zelf, maar ook door het creëren van bewustwording voor verantwoord ondernemen.

De MVO-investeringen moeten worden gebruikt om armoede in brede zin aan te pakken. Daarbij gaat het om thema’s als voedselzekerheid, gezondheidszorg en sanitaire voorzieningen, maar ook om het verschaffen van toegang tot schoon drinkwater, educatie, het verbeteren

Samen Van Amerongen, een multinational uit Tiel, gespecialiseerd in de bewaring van fruit en groente, wilde vanuit haar MVO-beleid graag een oplossing bieden voor deze problematiek. Via zusterbedrijf Fresh Food Technology ging de onderneming in 2006 aan de slag in de Indiase deelstaat Uttarakhand, samen met een lokale partner, een ngo.

“We hebben het project vanaf het begin heel zakelijk aangepakt,” vertelt Edwin Willemsen van Fresh Food Technology. “Onze lokale partner heeft vier coöperaties van appelboeren gemobiliseerd. Die coöperaties zijn mede-eigenaar geworden van een joint venture die bestuurd wordt door de Indiase ngo, de boeren en wijzelf. Vervolgens hebben we vier inzamelingspunten opgezet waar de boeren hun appels direct na de oogst kunnen verkopen aan de joint venture.”

Daar worden de appels gesorteerd, voorgekoeld en goed verpakt en de kwaliteit bewaakt. De prijzen voor de appels worden samen met de boeren vastgesteld. Als de joint venture winst maakt, krijgen de boeren ook nog een premium over de appels die ze hebben verkocht.

van de positie van vrouwen, kinderen, ouderen en gehandicapten. Ook het verkleinen van de ongelijkheid tussen zowel man en vrouw, als die tussen verschillende etnische groepen staat op de kaart. Ten slotte mogen de MVO-gelden worden aangewend voor het beschermen van nationaal erfgoed en het zeker stellen van een duurzame leefomgeving met de focus op het beschermen van flora en fauna en het behouden van schone lucht, grond en water. De overheid van India promoot de samenwerking tussen bedrijven zodat de verwezenlijking van grotere projecten haalbaar wordt.

Meer informatie over MVO in India is te vinden via: • Centre for Responsible Business: http://c4rb.org • MVO in India factsheet van de Rijksdienst voor Ondernemende Nederland (RVO): http://www.rvo.nl/sites/default/ files/factsheet-india.pdf

Bart Hergaarden op een Indiase bruiloft September 2015 / Nr. 401

27

GLOBE MAGAZINE

Zakendoen in India India staat te boek als een lastig land voor buitenlandse bedrijven, maar onder ‘s lands nieuwe premier, Narendra Modi, verbetert het investeringsklimaat razendsnel. Tijdens de presentatie van de Indiase begroting van 2015/2016, de eerste van het kabinet Modi, kondigde de Indiase minister van Financiën Arun Jaitley, de ene na de andere maatregel aan waarmee zakendoen in India veel aantrekkelijker en makkelijker gaat worden.

Enerzijds zijn er de harde maatregelen: de vennootschapsbelasting wordt verlaagd naar 25%, allerlei importheffingen worden teruggeschroefd en de Reserve Bank of India krijgt als formele opdracht de inflatie binnen de perken te houden (maximaal 6%). Anderzijds zijn er de softe maatregelen: er komt één loket waar buitenlandse bedrijven terecht kunnen als ze een Indiase BV willen opzetten, het visabeleid wordt versoepeld en het belastingstelsel wordt enorm versimpeld.

Niet alleen de randvoorwaarden verbeteren, het kabinet Modi investeert de komende jaren ook gigantisch in het land. Zo wordt er ruim 11 miljard (!) dollar gestoken in het verbeteren van de infrastructuur. Dat geld wordt onder andere besteed aan de aanleg van 100 duizend kilometer snelweg, de bouw en uitbreiding van havens en het verbeteren van het spoorwegnetwerk. Ook investeert Delhi in sociale voorzieningen, zoals de aanleg van miljoenen openbare toiletten.

Koude appels Toen dat proces eenmaal op poten stond, heeft Fresh Food Technology met een lening van de Nederlandse Stichting Het Groene Woudt, een state-of-the-art koelopslag gebouwd midden in de Himalaya.

Willemsen: “De boeren zijn getraind om de appels in een optimaal rijpings­stadium te plukken. ­Vervolgens kunnen wij de appels binnen 24 uur in de koelopslag krijgen, waar ze tot maximaal 11 maanden bewaard kunnen worden.

Dat betekent dat we de appels kunnen verkopen zodra de normale koel­ cellen in India leeg zijn en de prijzen veel hoger liggen. Een deel van de meeropbrengst gaat naar de boeren, terwijl de rest wordt geïnvesteerd in het bedrijf en in het aflossen van de investering, om ook andere boeren in India te kunnen helpen.”

Zo goed als het business model op papier klinkt, blijkt het in de praktijk ook te werken. Het aantal aangesloten boeren is toegenomen van vijfhonderd in 2007 naar pakweg vierduizend in 2014. Momenteel liggen er maar liefst 1,2 miljoen kilo appels opgeslagen in de koelhal. Door de goede kwaliteit behoren deze nu tot het premiumsegment in India. De appels worden niet meer via tussenhandelaren verkocht, maar direct aan grote Indiase retailers die graag een meerprijs betalen. “We worden nu direct door toonaangevende supermarktketens gebeld of we alsjeblieft nog appels willen leveren,” zegt ­W illemsen.

lande­lijke gemiddelde op 40% ligt.

Bovendien is het eerste deel van de lening al terugbetaald aan de stichting.

Voor Fresh Food Technology is het project in U ­ ttarakhand een perfecte etalage gebleken.

Willemsen: “Geregeld komen fruiten groente­handelaren kijken hoe we het in U ­ ttarakhand hebben aangepakt. Doordat we volgens Europese standaarden hebben gebouwd, staat het project in India bekend als “Little ­Holland”. Indiase investeerders zien hoe belangrijk het is om kwalitatief goed te bouwen, en te investeren in betrouwbare installaties. Hierdoor hebben we al meer dan 150 koelcellen gebouwd voor commerciële partijen door heel India.”

Bart Hergaarden is partner van IndiaConnected.

IndiaConnected verbindt het Nederlandse bedrijfsleven met India.

Als adviseur, maar ook als partner, mede-ondernemer en investeerder.

IndiaConnected heeft vestigingen in Amsterdam en Mumbai. www.indiaconnected.nl

Little Holland Financieel is het voor alle partijen heel interessant: het inkomen van de boeren is toegenomen met pakweg 30% en de verliezen in de keten zijn gereduceerd tot 6%, terwijl het September 2015 / Nr. 401

29

GLOBE MAGAZINE

RAYMOND FEEN

E-commerce en btw

De btw-drempel E-commerce-ondernemers onderschatten vaak de impact van de btw-verplichtingen bij internationale leveringen aan particulieren.

Voortbordurend op mijn artikel van maart 2015 een voorbeeld van een probleem dat ontstaat als die verplichtingen te laat worden vastgesteld.

Dubbele afdracht van btw, kosten van compliance in andere landen en de boetes moeten niet onderschat worden. Btw-planning van e-commerce is noodzakelijk en kan beter beginnen voordat internationaal zaken gedaan wordt met particulieren.

Laten we kijken naar een voorbeeld.

30

September 2015 / Nr. 401

Verkopen aan Frankrijk Broek BV verkoopt via zijn website kleding aan particulieren in de EU. De vervoerder brengt de kledingpakketten naar diverse lidstaten van de EU. Broek hanteert vaste prijzen op zijn website en berekent Nederlandse 10.000 btw aan alle afnemers en draagt de btw ieder kwartaal af in Nederland.

In september komt Broek erachter dat hij op 28 februari al de grens van €100.000 voor leveringen naar particulieren in Frankrijk passeerde.

Die drempel is verschillend per lidstaat en betekent dat daarboven Franse btw berekend moet worden bij verkopen aan Franse afnemers.

Desondanks heeft hij vanaf maart tot september gewoon Nederlandse btw berekend aan die Franse particulieren.

Als je over ‘de drempel’ van een land gaat Indien een drempel voor 10.000 afstandsverkopen wordt overschreden, moet een ondernemer een aantal zaken regelen. In ons voorbeeld moet Broek bedenken of hij zijn prijs op de website aanpast voor de afnemers in Frankrijk. Immers alle kleding die naar Frankrijk gaat, is belast met Franse btw (ander tarief dan in Nederland). Indien Broek de Franse taal niet machtig is, moet hij

GLOBE MAGAZINE

een (lokale) adviseur zoeken die hem helpt om direct aangifte te doen in Frankrijk. Bovendien gaat het om een aangifte met terugwerkende kracht, aangezien hij te laat is met het afdragen van de Franse btw. Dus Broek doet er goed aan om een Franse fiscalist in te schakelen (of iemand met ervaring in Frankrijk).

De Europese Commissie heeft laten becijferen dat de btw-compliance in een vreemd land per jaar ongeveer gemiddeld €5.000 kost. Voordat in Frankrijk aangifte gedaan kan worden moet helder zijn wat het exacte bedrag is dat moet worden afgedragen (werd de drempel exact op 28 februari overschreden of misschien vijf zendingen daarvoor al?). Lidstaten zoals Frankrijk leggen aanzienlijke boetes op als daar te laat aangifte wordt gedaan voor de leveringen vanuit Nederland aan Franse particulieren.

Broek kan in het bovenstaande voorbeeld dus rekening houden met extra kosten van: Registratie in het buitenland (support van een adviseur); Berekening verschuldigde btw in het buitenland; Indienen van de periodieke aangiften en aangiften met terugwerkende kracht (het oplossen van het verleden); Boetes voor het te laat doen van een aangifte in Frankrijk; Boetes voor het te laat afdragen van de btw in Frankrijk; Rente over de te laat betaalde btw; Kosten van bezwaar en beroep in het buitenland indien Broek de boetes e.d. niet accepteert; Kosten aanpassing website om de juiste prijs te presenteren.

Bovendien moet er rekening mee worden gehouden dat aangezien Broek wel tot september gewoon Nederlandse btw heeft afgedragen aan de Nederlandse fiscus, die btw over de periode maart tot september niet zomaar teruggeven wordt door de Nederlandse inspecteur. Dus als te laat aangifte wordt gedaan in het land waar de drempel is overschreden ontstaat het risico

“De btwdrempel is verschillend per lidstaat”

van dubbele btw-afdracht door de ondernemer.

Broek krijgt namelijk pas de Nederlandse btw terug indien hij in Frankrijk de verschuldigde btw heeft betaald.

Nu betreft dit voorbeeld één land. Succesvolle e-commerce ondernemers die razendsnel groeien met verkopen aan particulieren in meerdere EU landen zijn dus gewaarschuwd.

E-commerce succes is ‘belast met btw’. Hoe 10.000 langer die btw genegeerd wordt, des te hoger het ‘tarief’.

Btw planning Om deze problemen voor te zijn, dienen e-commerce ondernemers allereerst voor zichzelf vast te stellen en vooral bij te houden naar welke EU-landen de goederen (zullen) worden gezonden. Door vooraf vast te stellen wat de btw-drempels zijn voor afstandsverkopen naar de verschillende landen waar men wil verkopen, kan in de administratie een waarschuwing ingebouwd worden zodra men in de buurt komt van de drempels. Het is mogelijk om ervoor te kiezen om het btw-tarief van het land van de afnemers direct toe te passen als vanaf het begin vast staat dat in de diverse landen de drempel overschreden gaat worden.

Goedkeuring van de inspecteur is dan wel noodzakelijk. Btw-planning kan daarmee de eerder genoemde kosten aanzienlijk verkleinen.

Raymond Feen is directeur van VAT Partners BV en adviseert internationaal bedrijven op btw-gebied. www.vatpartners.com

Workshop Btw en e-commerce 14 oktober organiseert Fenedex in Rotterdam een workshop over e-commerce en btw.

Wilt u daar bij zijn? Kijk op www.exporttrainingen.nl/btw.

September 2015 / Nr. 401

31

GLOBE MAGAZINE

ARNOUT NUIJT

Voor het outsourcen van uw productie hoeft u niet meer naar Azië, ook aan de rand van Europa bevindt zich tegenwoordig een land met lage lonen en een aantrekkelijk ondernemersklimaat: Portugal.

Produceren in Portugal Feiten Inwoners: 10,5 miljoen BNP per hoofd van de bevolking: 19.000 Euro BNP groei 2015: rond de 1,8% Hoofdstad: Lissabon (inclusief voorsteden 2,8 miljoen inwoners) Valuta: Euro

Portugal lijkt zich anno 2015 eindelijk uit de financiële crisis te hebben geworsteld. Het is dus hoog tijd om weer eens naar de marktmogelijkheden van dit Zuid-Europese land te kijken. De economische groei in het land is weliswaar terug, maar de lonen blijven nog altijd zeer laag. Daarmee is Portugal in beeld als lagelonenland binnen de EU. Het land is zeer aantrekkelijk voor outsourcing van (delen) van productie vanuit Nederland, ook wel nearshoring genoemd. Portugal biedt naast die lage lonen bovendien ook fiscale en andere incentives van de overheid, een prima infrastructuur, herkenbare en ­voorspelbare (EU-) regelgeving en goede verbindingen naar Nederland en andere landen.

ge tussen de 1,5 en 2%. Dat groeipercentage is nog niet genoeg om het tijdens de crisis verloren gegane terrein van de economie helemaal terug te winnen. Maar het vertrouwen in het land en in de economische mogelijkheden zullen er wel door terug keren. Ook is de Portugese economie van ná de crisis een iets andere dan die van vóór de crisis.

Nearshoring De lonen in Portugal liggen zoals gezegd nog erg laag. Jongeren, die hoofdzakelijk op tijdelijke contracten worden aangenomen, verdienen vaak niet meer dan 500 euro per maand. Overige lonen in producerende bedrijven liggen tussen de 700 en 1200 euro, afhankelijk van de vaardigheden. Daarmee is Portugal een lagelonenland binnen de EU geworden. Het is dus niet meer nodig ver weg te produceren in Aziatische landen, waar een Nederlandse onderneming meer risico’s loopt en op verborgen kosten kan

“De lonen zijn nog heel laag.”

Volgens diverse nationale en internationale instanties bedraagt de groei van de Portugese economie dit jaar tegen de 2%.

Men is het er ook over eens dat die groei de komende jaren zal aanhouden met een percenta32

September 2015 / Nr. 401

GLOBE MAGAZINE

stuiten. Portugal biedt een veilig, stabiel en een nabijgelegen alternatief voor nearshoring van productie, met bekende EU-regelgeving en goede verbindingen. Er zijn al diverse Nederlandse bedrijven (maar ook Franse, Duitse en Britse) die hun producten of delen van hun producten in Portugal laten vervaardigen. Kansen zijn er volop in de metaalindustrie, de scheepsbouw en offshore, textiel (mode en schoenen) en de ICT. Er is bovendien ruimte genoeg. Veel fabrieken of kleinere productiefaciliteiten zijn tijdens de crisis leeg komen te staan en er is een groot aanbod van lokale MKB-bedrijven in de zogenaamde maakindustrie (met name in het noorden van het land), die prima onderdelen van een productieproces kunnen overnemen.

Incentives De regering van Portugal zet zwaar in op het binnenhalen van investeringen uit het buitenland, onder andere op zogenaamde shared service centers. Vele buitenlandse bedrijven hebben dergelijke backoffices of call centers al in Lissabon gevestigd of ze hebben die diensten uitbesteed aan lokale bedrijven. De regering biedt allerlei gunstige tarieven voor nieuwe investeerders, waaronder belastingvoordelen en subsidies op loonkosten.

Transportverbindingen Naast de lage lonen en de overheidsincentives kent Portugal ook een aantal efficiënte verbindingen met Nederland, via de havens van Leixões (Porto), Lissabon, Setúbal en Sines, of over de weg. Voor wie zijn producten rechtstreeks vanuit Portugal naar elders in de wereld wil verschepen bestaan er ook uitstekende scheepsverbindingen, met name vanuit de diepzeehaven van Sines (de belangrijkste haven van het land).

Wat kan er mis gaan met Portugal? Na de zomer vinden er verkiezingen plaats in Portugal. Er is enige kans dat de socialisten van de PS, nu nog in oppositie, aan de macht komen en dat kan leiden tot meer overheidsuitgaven en licht stijgende lonen. Maar Portugal is geen Griekenland en er is geen radicale oppositiepartij zoals in Griekenland of Spanje. De PS is een sterk op de EU gerichte partij met nauwe banden met Duitse en Franse zusterpartijen. Hoewel de retoriek voorafgaand aan de verkiezingen indrukwekkend zal zijn, zal het uiteindelijke verschil met de huidige centrumrechtse regering bij regerings­ verantwoordelijkheid van de PS beperkt zijn. Het land blijft ongetwijfeld binnen de EU een zeer aantrekkelijke vestigingsplaats.

Arnout Nuijt is directeur van Atlantico Business Development, een consultancy gericht op Portugeestalige landen, zoals Angola, Brazilië, Cabo Verde, Portugal en Mozambique. Arnout komt al meer dan 30 jaar in Portugal, waar hij ooit studeerde (in Coimbra en Lissabon) en werkzaam was op de redactie van een landelijk dagblad.

Lissabon

September 2015 / Nr. 401

33

GLOBE MAGAZINE

DENNIS HEIJNEN

Sancties zijn altijd vervelend voor de handel. Nog vervelender is het als uw goederen wel geleverd mogen worden, maar doordat u te lang moet wachten op een exportvergunning de order naar een concurrent gaat.

Wat hebben EVO en Fenedex gedaan aan dit probleem?

Inkijkje in de lobby:

Uitvoer­ vergunningen Rusland bekend leidde dit tot aanvullende sancties van de EU tegen Rusland op militaire goederen en goederen die bestemd zijn voor gebruik bij olieboringen. In reactie daarop werden er door Rusland tegensancties afgekondigd.

Het jaar 2014 zal de geschiedenis in gaan als het jaar dat de relatie met Rusland ernstig bekoelde. In februari annexeerde Rusland de Krim. Dit was voor de Europese Unie (EU) onmiddelijk aanleiding om sancties tegen enkele bedrijven en personen in Rusland in te stellen. Door de verschrikkelijke aanslag op vlucht MH-17 escaleerde de situatie verder. Zoals 34

September 2015 / Nr. 401

Hoewel er bij bedrijven begrip was voor de afgekondigde sancties tegen Rusland, neemt dit niet weg dat sancties altijd een impact op de handel hebben. Enerzijds omdat handelsrelaties ophouden te bestaan.

Echter belangrijker in dit verband is de impact op goederen die nog wel mogen worden verhandeld, maar onderhevig zijn gemaakt aan uitvoervergunningen en controles. Het gaat dan bijvoorbeeld om goederen voor

tweeĂŤrlei gebruik1. Deze maatregelen zijn nodig om de veiligheid te waarborgen, maar hebben als neveneffect dat ze de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven benadelen.

De gevolgen van deze maatregelen zouden daarom zo klein mogelijk moeten zijn. Helaas pakte dit anders uit bij de sancties tegen Rusland.

Welke signalen ontvingen EVO en Fenedex en wat is daar aan gedaan?

Een inkijkje in de lobby.

Signalen In augustus 2014 ontvingen EVO en Fenedex de eerste signalen over oplopende wachttijden van uitvoervergunningen. Dit gold voor de export naar Rusland, maar ook voor andere landen waar uitvoervergun-

GLOBE MAGAZINE

Aanvraag

Sint Petersburg

ningen nodig zijn. Bij Fenedex kwamen signalen binnen van startende bedrijven. Zij dreigde orders mis te lopen omdat ze ruim drie maanden op een vergunning moesten wachten.

De concurrent uit een ander EU-land kon wel leveren omdat hij te maken had met kortere wachttijden. Maar ook gevestigde exporteurs gaven aan orders mis te lopen, vooral bedrijven met technisch hoogwaardige producten liepen tegen problemen aan.

Het gaat hierbij veelal om producten die zijn ontwikkeld en gestimuleerd met steun van de overheid (top­ sectorenbeleid), maar nu worden belemmerd in de export. EVO en Fenedex berekenden dat de schade al snel kan oplopen tot enkele miljoenen en voor sommige bedrijven zelfs kan leiden tot faillissement. Naast de signalen over lange wachttijden bij uitvoervergunningen ontvingen EVO en Fenedex ook geluiden over een sterke toename van fysieke controles door de douane en lange wachttijden bij de afdeling aangiftebehandeling van de douane.

Actie Direct na het ontvangen van deze signalen is er contact gezocht met de directeur van de Centrale Dienst In- en Uitvoer (CDIU) in Groningen. Het was EVO en Fenedex bekend dat het CDIU begin 2014 ook al kampte met achterstanden en de vrees was dat deze door de Russische sancties verder zouden zijn opgelopen. Uit gesprekken met het CDIU bleek echter dat de vertraging niet door het CDIU, maar door de adviesaanvraag bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken werd veroorzaakt (zie kader). Naar aanleiding van dit bericht spraken Bart Jan Koopman (directeur Fenedex) en ik in oktober 2014 met het management van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. In dat gesprek werd onderkend dat de wachttijd was opgelopen en dat deze werd veroorzaakt door de hoeveelheid extra werk. Er bestonden echter geen mogelijk­

Uitvoervergunningen moeten worden aangevraagd bij de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (CDIU) in Groningen. Aanvragen voor export naar (eind)bestemmingen binnen de EU, de NAVO-lidstaten, Zwitserland, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland handelt de CDIU in principe zelf af.

Aanvragen voor overige landen legt de CDIU altijd voor aan het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Indien nodig zullen zij informatie inwinnen bij inlichtingendiensten.

Uiteindelijk geeft de CDIU wel of niet een uitvoervergunning af namens de minister voor Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking.

Deze is verantwoordelijk voor het exportcontrolebeleid.

1 Goederen voor tweeërlei gebruik zijn goederen die zowel militair als civiel kunnen worden toegepast. De lijst van goederen voor tweeërlei gebruik is zeer divers en bevat ook een groot aantal onschuldige goederen als schroeven, vlakglas of graafmachines.

“Nederlandse exporteurs zijn orders misgelopen.”

September 2015 / Nr. 401

35

Cursus Export Manager De cursus Export Manager van Fenedex brengt exportmanagers verder. Een compacte, intensieve training met persoonlijke begeleiding leidt beslist tot (nog) betere exportresultaten.

Informatie & aanmelden: exporttrainingen.nl

Cursus Export Manager Vanaf november 2015 ► Den Bosch en Nijkerk ► ►

GLOBE MAGAZINE

heden om binnen het huidige budget de capaciteit uit te breiden.

Politiek Door dit gesprek werd helder dat de problemen met de oplopende wachttijden alleen politiek opgelost konden worden. EVO en Fenedex zochten partners om samen op te trekken, zoals VNO-NCW en FME. Daarnaast hebben we via onze eigen kanalen in de Tweede Kamer aandacht gevraagd voor de problemen en de gevolgen voor Nederlandse bedrijven. Het doel was daarbij om extra capaciteit vrij te maken bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken zodat de beoordeling van de uitvoervergunningen binnen de wettelijke termijn van acht weken kon worden afgerond. De beoordeling moet immers grondig blijven gebeuren, maar Nederlandse bedrijven en daarmee de economie mogen niet onnodig geraakt worden door sancties die niet voor hen bedoeld zijn.

Kamervragen Het door EVO en Fenedex afgegeven signaal werd herkend door de VVD, D66, CDA en SGP. De partijen besloten daarom op verschillende momenten Kamervragen te stellen aan minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Naar aanleiding van deze vragen kwam in december 2014 een toezegging van de minister om de vertragingen bij de afgifte van uitvoervergunningen op te lossen. Begin 2015 werd duidelijk dat er daadwerkelijk extra mankracht ging komen bij het ministerie voor de beoordeling van uitvoervergunningen. Door de (deels externe) werving en de benodigde inwerkperiode kon in mei 2015 worden begonnen met het wegwerken van de achterstanden en het normaliseren van de wachttijden. EVO en Fenedex ontvangen sindsdien ook geen klachten meer.

Douane De klachten over langere wachttijden en extra controles bij de douane zijn door EVO en Fenedex direct met de douane besproken. De douane gaf aan extra capaciteit in te gaan zetten op het fysieke toezicht. Hierdoor kunnen zendingen tijdig worden gecontroleerd. Daarnaast is er meer voorlichting gekomen richting het bedrijfsleven over de mogelijkheid het selectieprofiel aan te passen bij herhaalde fysieke con-

Moskou

troles op zendingen naar Rusland. Dit leidde tot een afname van het aantal controles. Bedrijven die hier meer informatie over willen kunnen nog steeds contact opnemen met het Bedrijven Contact Punt (BCP) van de Douane. In juli 2015 is met de afdeling Aangifte Behandeling in Rotterdam afgesproken dat ook daar extra capaciteit komt om de achterstanden en ontstane wachttijden te verminderen.

ď‚„Dennis Heijnen is beleidsadviseur internationaal ondernemen bij EVO. Heeft u nog vragen?

Neem dan contact met mij op via d.heijnen@evo.nl of met uw accountmanager bij Fenedex.

Lobby Tussen het moment van signaleren van het probleem in augustus 2014 tot het moment van volledige oplossing in mei 2015 zat 10 maanden. Ondanks dat er hier sprake was van een helder en beleidsmatig beperkt probleem.

Lobbytrajecten zoals nieuwe douanewetgeving en het herformuleren van het exportbeleid hebben een vele malen langere doorlooptijd. Lobby is daarmee duidelijk een proces van de lange adem. Misschien niet altijd zichtbaar, maar op de achtergrond zeker aanwezig.

Heeft u issues?

Mocht u hinder ondervinden van sanctiebeleid, het controlebeleid van de douane, de CDIU of wordt u op een andere manier gehinderd uw goederen eenvoudig op de plaats van bestemming te krijgen? En komt u er met de individuele overheidsdiensten niet uit? Meld u dan bij EVO of Fenedex. Onze lobby staat voor uw klaar.

September 2015 / Nr. 401

37

GLOBE MAGAZINE

Q&A

Export matters Internetverkopen door distributeurs ‘In veel Europese landen werken we met exclusieve distributeurs.

Onze Nederlandse distributeur verkoopt ons product echter online in diverse Europese landen tegen onze Nederlandse verkoopadviesprijzen. Dit is een probleem voor onze distributeurs in deze landen want zij kunnen hier nooit tegen concurreren. Kunnen we onze Nederlandse distributeur verbieden om via internet aan buitenlandse klanten te verkopen?’

De mededingingsregels schrijven voor dat een distributeur in principe altijd op passieve wijze (als distributeur een klant niet bewust opzoekt) via het internet producten moet kunnen aanbieden. Wel staan de mededingingsregels het toe als een leverancier de actieve verkoop (distributeur benadert klanten doel­ bewust) via internet door distributeurs beperkt.

► Alice Boonstoppel Accountmanager bij het Kennisen Adviescentrum van Fenedex “Samen met mijn collega’s van het Kennis- en Adviescentrum beantwoord ik jaarlijks meer dan duizend vragen van aangesloten leden. Ik ben het aanspreekpunt voor onze leden in West-Nederland en de contactpersoon van onze Turkije Desk.’’

38

September 2015 / Nr. 401

Zo is het een leverancier toegestaan distributeurs te verplichten zich te onthouden van actieve verkoopinspanningen in andere regio’s of landen (bijvoorbeeld een verbod op gerichte banners of onlinereclame voor klanten in een bepaald gebied); tenminste één fysiek verkooppunt

GLOBE MAGAZINE

Q&A

of showroom te hebben; een bepaalde minimum-hoeveelheid offline te verkopen; kwaliteitseisen voor de inrichting van de website of het gebruik van een online platform in acht te nemen; en een (telefonische) helpdesk te hebben of aftersales service te verlenen.

Een leverancier mag distributeurs echter niet verplichten om websites voor klanten uit andere regio’s of landen te blokkeren; klanten uit bepaalde regio’s of landen naar een andere distributeur door te verwijzen; transacties van klanten met creditcardgegevens uit andere landen af te breken; de verkoop via internet tot een bepaald maximum te beperken; en hogere prijzen te betalen voor producten die door dezelfde distributeur online worden verkocht.

Afbouw sancties Iran ‘Er wordt veel gesproken over het opheffen van de sancties tegen Iran. Is er een loket waar het bedrijfsleven terecht kan met vragen hierover, zoals wanneer we bijvoorbeeld weer kunnen exporteren naar Iran? Op dit moment is dat voor ons nog niet mogelijk i.v.m. de Amerikaanse regels voor de banken, waar ook de Nederlandse banken zich aan gehouden voelen.’

Onderstaande tekst komt uit het Handboek Iran van 20 juli j.l. waarin een en ander nader wordt uitgelegd.

Zoals u kunt lezen zullen de sancties niet eerder dan begin 2016 worden verlicht.

‘Op 14 juli 2015 hebben de E3+3 en Iran een alomvattend akkoord over het nucleaire programma van Iran bereikt. Sanctieverlichting is voorzien in drie stappen en is gekoppeld aan de uitvoering van het akkoord door Iran. Op de korte termijn betekent het dat er geen directe verandering is in de sancties of andere restrictieve maatregelen tegen Iran. Alle bestaande sancties uit 2012 blijven van kracht totdat de IAEA heeft geverifieerd dat Iran aan alle afgesproken voorwaarden uit het nucleair akkoord heeft voldaan. Eind dit jaar is daar op zijn vroegst meer over te zeggen. Pas als aan de afgesproken voorwaarden is voldaan, zullen de eerste sancties worden verlicht. Het gaat dan om VNsancties (nucleair) en een deel van de VS- en EU-sancties.

Voor zover bekend bestaat er geen (overheids)loket specifiek voor Iran, maar zowel vanuit Fenedex als onze partner EVO worden de ontwikkelingen in Iran op de voet gevolgd. Zodra er iets nieuws is te melden, doen wij dit via onze website www.fenedex.nl. 

TIP: Kijk ook in ons dossier Exportcontrole & Sancties voor meer informatie: http://www.fenedex.nl/dossierexportcontrole.html

De verwachting is dat deze eerste stap begin 2016 zou kunnen plaatsvinden. Als Iran zich houdt aan zijn afspraken en de sancties worden opgeheven, zal de overheid de bedrijven- en financiële sector helpen om de mogelijkheden te benutten die zich zullen voordoen en handel en investeringen tussen Nederland en Iran promoten.’

September 2015 / Nr. 401

39

GLOBE MAGAZINE

ARLETTE VAN DER VLIET, WILLEMIJN GWANMESIA

Expats Globe Magazine laat iedere editie een expat aan het woord over de opgedane ervaringen in het buitenland. Ditmaal Ben Sosef vanuit Mexico.

Waarom ben je naar Mexico verhuisd?

“Tijdens mijn studie heb ik twee semesters een buitenlandervaring op mogen doen. Dat beviel zo goed dat ik altijd heb gezegd graag nog eens in het buitenland te willen wonen en werken. Ik heb eerst een aantal jaren naar Mexico gereisd voordat ik mij hier vestigde. Zaken doen met Mexico vanuit Nederland bleek in de praktijk toch lastig.

Processen en beslissingen vergen veel tijd en dan is het lastig om op het juiste moment op de juiste plaats te zijn en een deal te sluiten. Lokale aanwezigheid was voor ons als bedrijf een noodzaak om succes te hebben, daarom ben ik met mijn gezin naar Mexico verhuisd.”

Waarin is Mexico anders?

“Hier wonen is wel even iets anders dan er naar toe reizen. Veel zekerheden die je in Nederland als vanzelfsprekend beschouwt vervallen. Je bent veel meer op jezelf aangewezen, er is veel minder zorg van de overheid. Een voorbeeld hiervan is de geboorte van onze zoon Benny. In Nederland zijn er verschillende instanties die voor en na de geboorte de ouders voorzien van de nodige zorg, informatie en tips. In Mexico is moet je alles zelf regelen.

Waar ik het meest aan heb moeten wennen is het verschil in levensritme. In Nederland zijn wij gewend dat zaken het liefst vandaag nog geregeld wordt; het leven is er erg gehaast. In Mexico is dat veel minder; wat vandaag niet hoeft, doet men morgen. Dit zorgt ervoor dat Mexicanen relaxter in het leven staan en, denk ik, hoofdzaken beter van bijzaken kunnen scheiden. De werkdag ziet er hier anders uit. Ik begin later, maar eindig ook later. Mexicanen zitten niet om zes uur aan het diner. Een Mexicaan eet zo’n vijf maaltijden per

dag, waarbij het normaal is dat de laatste pas om tien uur genuttigd wordt.”

Lukt het om te integreren?

“Ja zeker, Querétaro heeft een grote Nederlandse gemeenschap die allerlei activiteiten georganiseerd, denk aan borrels en Sinterklaas. Sinds een klein jaar hebben we een voetbalteam “Naranja Queretanica” dat elke zaterdag tegen lokale teams speelt.

De Nederlanders worden hier hartelijk ontvangen. We hebben goed contact met de lokale bevolking en willen een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij. Een leuk voorbeeld is het Festival de Comunidades Extranjeras. Hier ­promoten verschillende buitenlandse gemeenschappen hun land, producten en culinaire specialiteiten zo goed mogelijk. De Nederlandse stand pakt altijd groots uit en alle behaalde omzet wordt aan een lokaal weeshuis gedoneerd.”

Naam: Ben Sosef Bedrijf: Royal Brinkman Functie: Vestigings­ manager Mexico Standplaats: Mexico Querétaro Sinds: 2013

20° 37.8’ N 100° 22.8’ W

Wanneer is dit avontuur voor jou een succes?

“Op zakelijk vlak is het een succes als Royal Brinkman México op middellange termijn een zelfstandige business unit is, waarmee zowel klanten als leveranciers graag samenwerken. Maar dit avontuur kan alleen succesvol zijn als mijn gezin het hier naar de zin heeft en gelukkig is.”

Heb je nog tips?

“Het zijn de clichés die je vaker hoort maar ze zijn wel degelijk van toepassing op Mexico: lokale aanwezigheid is noodzakelijk voor succes. Houd rekening met een aanloopperiode waarin de kosten ver voor de baat uit kunnen gaan. Maak een business plan als leidraad, maar verwacht niet dat je ook maar één opgestelde deadline haalt.

Mexico is een kwestie van de lange adem!”

September 2015 / Nr. 401

41

GLOBE MAGAZINE

Agenda September di 8

do 17

wo 23

Rabobank International Business Day

De praktijk van export naar India

Training · Ermelo

Inkoop – BTW (basisbeginselen)

Evenement · Utrecht

Training · Utrecht

Duitslanddag

wo 9 BTW – basisbeginselen in intracommunautaire BTW

Doe in een middag ervaring op met de Indiase onderhandelingscultuur en mentaliteit. Onze experts geven u praktische handvatten om goed voorbereid te Indiase markt te betreden.

Evenement · DNHK · Utrecht

Leergang · Utrecht

do 10

vrij 18

do 24

Internationaal ondernemen

Het effectief selecteren en managen van agent/ importeur in het buitenland

Logistiek & Transport

Online Masterclass door Rabobank

Cursus · Nijkerk

Workshop · Nijkerk

wo 16

di 22

di 29

Richt uw bedrijfssysteem (ERP) zo efficiënt mogelijk in

Letter of Credit bij export (L/C)

Workshop · Leidschendam

Documenten bij export

Bijeenkomst · Zoetermeer

Developments in the Brazilian market – Agri & oil & gas business Seminar · Amsterdam

Basisbeginselen samen­ loop BTW en Douane Training · Utrecht

BTW en ABC-transacties Training · Utrecht

42

September 2015 / Nr. 401

Optimaliseer uw eigen L/C-processen, door deelname aan deze Masterclass.

Door vaak kleine aanpassingen in processen en communicatie kunt u vaak al een hogere kwaliteit van afhandeling van L/C’s realiseren.

Enige kennis en ervaring met L/C’s is vereiste om deel te kunnen nemen aan deze ­Masterclass.

Cursus Eindhoven

Export Binnendienst

Cursus Rotterdam

Wilt u verder groeien in het export­ binnendienstvak? Deze cursus helpt u zich verder te ontwikkelen. Na het behalen van het officiële diploma Export Binnendienst, bent u in staat om exportprocessen binnen de eigen organisatie te optimaliseren en efficiënt aan te sturen.

GLOBE MAGAZINE

wo 30

di 6

Sustain your growth with Africa

Export van A t/m Z

Event Amsterdam

Certificaten van Oorsprong, EUR.1 en Factuurverklaringen

Cursus Arnhem

Export Control en Sanctiebeleid

Training Eindhoven

Training Amersfoort

Oktober

Laat u informeren en inspireren over het optimaliseren van compliance processen. Onze experts geven u tools om zelf aan de slag te gaan met het (verder) opzetten van (interne) procedures met betrekking tot exportcontrole en sanctiebeleid.

di 13 Consultative Selling in een internationale setting Cursus Ermelo

do 1

wo 14

Incoterms® 2010

E-Commerce & BTW

Workshop Leidschendam

Workshop Rotterdam

Manager Customs and Trade Affairs (MCTA)

Post-HBO-opleiding · Utrecht Ontwikkel u verder in customs & trade affairs. De vernieuwde post-hbo opleiding MCTA biedt u een praktische vakopleiding. Een MCTA is enerzijds een vakinhoudelijk expert op het gebied van douane en trade compliance en anderzijds is hij (proces) manager/ bewaker. Een goede MCTA weet dan ook beide rollen professioneel in te vullen, zijn balans te vinden tussen deze rollen en op adequate wijze deze brugfunctie binnen zijn organisatie te vervullen.

wo 7

do 15

Letter of Credit

Export Binnendienst

Masterclass Leiden

Cursus Amersfoort

Documenten bij export

Leveranciersverklaringen

Cursus Rotterdam

Workshop Eindhoven

vr 9

di 27

Documenten bij export

Indeling douanetarief

Cursus Arnhem

Workshop Utrecht

Meer info over de trainingen of inschrijven: www.exporttrainingen.nl Vragen: per e-mail oet@fenedex.nl of telefonisch 070-330 56 60

September 2015 / Nr. 401

43

Member Benefits

GLOBE MAGAZINE

Fenedex Member Benefits zijn diensten en producten die uw export versterken. Omdat Fenedex een grote groep exporteurs vertegenwoordigt, hebben wij bij diverse aanbieders scherpe prijzen en voorwaarden onderhandeld voor onze leden. De kortingen kunnen oplopen van 10% tot 75% ten opzichte van de reguliere prijzen. Sommige diensten zijn zelfs gratis voor onze leden. Exclusief Fenedex-leden kunnen gebruik maken van de acties binnen Fenedex Member Benefits.

Het Fenedex Membership Benefits-programma wordt mede mogelijk gemaakt door:

Btw-advisering 20% korting op diverse diensten van BTW-PLAZA.

Douaneopleidingen en AEO-advisering 15% korting op douane­ vakopleidingen en op het uurtarief voor AEO-advisering.

Expresszendingen 20% tot 75% korting op de Expressvervoer.

Innovatie en subsidies Kosteloos en vrij­blijvend subsidie- en financierings­ onderzoek.

Kredietmanagement Tot 70% korting op krediet­ informatie­rapporten.

L/C-advies Kosteloze risico-inventarisatie van geopende Letters of Credit.

Legalisatie- & Visumdienstverlening Twee gratis opdrachten voor legalisatie van export­ documenten en aanvraag van visa.

Persondersteuning Tot 15% korting op support bij uw internationale persbeleid en -benadering.

Verenigings nieuws Nomineer u nu voor de Exportmanager Award 2015 Bussum - 4 november 2015 Volgt u Mieke Veldhuis van Bugaboo op als beste Exportmanager van Nederland? Nomineer u nu voor de Exportmanager Award 2015. Laat zien hoe de export zich onder uw verantwoordelijkheid heeft ontwikkeld en nog succesvoller is geworden.

Geef uw bedrijf (en uzelf) een extra kans om zich te profileren en stuur uw nominatie vandaag nog toe via het online nominatieformulier. De 9e live finale en uitreiking van de Exportmanager Award vind plaats tijdens het Nationaal Export Event op 4 november in Bussum.

Meer informatie over de procedure en de voorwaarden vindt u op www.exportmanagervanhetjaar.nl. 

Reizen & overnachtingen Kosteloos exclusieve toegang tot de Fenedex Travel Portal.

Nieuwe Checklist: De buitenlandse zakenpartner

Taaltrainingen 10% tot 15% korting op individuele of groeps­ taaltrainingen.

Het vinden van een goede en betrouwbare zakenpartner en bovenal de samenwerking met deze partner staat al jarenlang bovenin de lijstjes met belangrijkste knelpunten bij het internationaal zakendoen.

Vertalingen 15 tot 20% korting op vertalingen.

Werving & selectie 20% Verlaging van de wervings­ kosten voor het invullen van een exportmanager vacature.

De nieuwe checklist ‘De buitenlandse zakenpartner’ helpt u bij de keuze tussen een agent en een importeur, laat zien hoe u deze kunt selecteren en als belangrijkste: hoe u de samenwerking tot een succes brengt. De checklist gaat zowel op de juridische als commerciële aspecten in.

U kunt de Checklist bestellen op www.exportpublicaties.nl 

Kijk voor het complete aanbod op www.fenedex.nl/ memberbenefits

September 2015 / Nr. 401

45

GLOBE MAGAZINE

Komend nummer In het oktobernummer van Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen kunt u lezen over o.m. de volgende onderwerpen:

Fenedex Fenedex heeft 1200 leden en duizenden klanten die zij dagelijks verbindt, adviseert, opleidt en waarvan zij de belangen behartigt.

Kortom een branche-overschrijdende partner voor expansie in het buitenland.

Postadres Postbus 90409 2509 LK Den Haag

Drop shipments & BTW

Valutarisico’s

UCC: wat staat u te wachten

Ondernemen in Turkije

Online www.globemagazine.nl Website met het archief van Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen en Fenedexpress. www.export.nl Al jaren hét startpunt voor exporterende ondernemers. twitter.com/fenedex Volg Fenedex op Twitter voor het laatste nieuws over Fenedex en internationaal ondernemen. www.linkedin.com/groups?gid=42534 Discussieer mee met meer dan 1500 betrokkenen in de LinkedIn groep Export en Internationaal Ondernemen. www.fenedex.nl/exportnieuwsbrief Gratis nieuwsbrief met het laatste nieuws en artikelen over export en internationaal ondernemen.

46

September 2015 / Nr. 401

Bezoekadres Raamweg 14 2596 HL Den Haag T 070-330 56 00 F 070-330 56 56 E info@fenedex.nl Bestuur Ir. A.M.G. van Hamburg (Voorzitter) Oud-managing director DHV Holding B.V. J.C.M. Albers Managing director export FrieslandCampina A.C.G.M Bastiaansen President iLoc Group B. Bruning Director Atradius Dutch State Business Drs. J.J. Cramer Directeur Grolsch International Mw. M.A.C. van Dijk Algemeen directeur Royal Duyvis Wiener B.V. C.E. van Esch Managing Director B&S Bosman Global Supply Mr. E.W. Mehring (Vice-voorzitter) Rechtsanwalt, Advocaat en Partner Van Till Advocaten D.P. Schuilwerve Managing Director ABN AMRO Bank N.V. R.R.J. Smeets RA (Penningmeester) Partner KPMG Accountants B. van de Vrie Head of Marketing for Business Clients ING Netherlands Ere-Leden Jhr. H.J.M. van der Wyck E.Th. Vroom N.P. Knape Jhr. Mr. A.W.G. van Riemsdijk

Mr. C.W.H. van Dam F. Hauwert Organisatie Bart Jan Koopman Directeur Directie- en Bestuurszaken 070-330 56 20 directie@fenedex.nl Kennis- en adviescentrum 070-330 56 80 keac@fenedex.nl Juridische desk 070-3305690 juridischedesk@fenedex.nl Ledenservice en -werving 070-330 56 80 accountmanagers@fenedex.nl Opleiding en training 070-330 56 60 oet@fenedex.nl Communicatie 070-330 56 70 communicatie@fenedex.nl Financiële administratie 070-330 56 40 administratie@fenedex.nl China Desk 070-330 56 83 chinadesk@fenedex.nl Rusland Desk 070- 330 56 88 ruslanddesk@fenedex.nl Turkije Desk 070-330 56 82 turkijedesk@fenedex.nl