globe magazine oktober 2019 by evofenedex

magazine voor internationaal ondernemen

Octo Global p.12

â&#x20AC;&#x153; Het belangrijkste is dat je rekening houdt met cultuurverschillenâ&#x20AC;? nr 446 okt 2019

09 Beschouwing over brexit

22 Vrije handel onder druk

27 Exportkansen in Sydney

Wat er ook gebeurt: volg de brexit

Opkomend nationalisme bedreigt

Bouw aerotropolis biedt volop kansen

en bereid je goed voor!

globalisering en vrije handel.

voor Nederlandse ondernemers.

Make your entire customs & trade compliance processes safer and more efficient â&#x20AC;&#x201C; globally MIC is the worldwide leading provider of global customs and trade compliance software solutions. More than 700 customers, in 55+ countries, on six continents, use MIC customs and trade compliance software. Automation and cost savings with just one contact! MIC is the specialist for the integration of a global customs and trade compliance system with regards to regional and national legislation requirements. The MIC software modules comply with all requirements of the customs and trade compliance management of international companies. MIC simply offers tailored software solutions â&#x20AC;&#x201C; both multinational and multiregional!

www.mic-cust.com

One system, one customs & trade compliance database, one user interface, one maintenance, implementation and support service â&#x20AC;&#x201C; globally. Everything from a single source, with one contact, as an On-Premises or Software as a Service (SaaS)/Cloud solution. Get your personal presentation of field-tested customs solutions and contact us: MIC Tel.: +43(0)732-778496 sales@mic-cust.com

magazine voor internationaal ondernemen

Op de cover Colofon

Michelle Marsé General manager bij Octo Global in Ridderkerk

Globe Magazine voor internationaal ondernemen is het maandblad van evofenedex en richt zich op exporterende en internationaliserende Nederlandse bedrijven, Globe Magazine verschijnt 11x per jaar. Hoofd- en eindredactie Gerben J. Sas Redactie Job Halkes, Karin Mollema, Nathalie van Herk. Redactieraad Dorine Noordam, Linda Koot, Marianne Elissen, Rob Zomer, Willemijn Gwanmesia. Aan dit nummer werkten mee Ariane van den Berg, Menno de Boer, Sicco de Boer, Alice Boonstoppel, Erik Borst, Ed Coenen, Marianne Elissen, Willemijn Gwanmesia, Jan Holthuis, Anneke Huybens, Joost Maassen, Rolf Karst, Frank de Kruif, Ron Laan, Iris Langehuizen-Kuijken, Raoul Leering, Godfried Smit en Peter Teunisse. Redactieadres Postbus 350 2700 AJ Zoetermeer T +31 (0)79 3467 346 E redactie@globemagazine.nl Uitgever evofenedex, Bart Jan Koopman Vormgeving/prepress De Communicatie Kliniek Melbournestraat 7, 1175 RM Lijnden telefoon +31 (0)20 4083 100 Druk Veenman+, Rotterdam Globe Magazine wordt milieuvriendelijk en op chloorvrij papier (TCF) gedrukt. Advertenties Mooijman Marketing & Sales Julius Röntgenstraat 17 2551 KS Den Haag T +31 (0)70 3234 070 E dm@mooijmanmarketing.nl Advertenties vallen buiten de redactionele verantwoordelijkheid van evofenedex. Abonnementen Ledenadministratie evofenedex Postbus 350, 2700 AJ Zoetermeer telefoon +31 (0)79 3467 346 e-mail ledenadministratie@evofenedex.nl

“ Wat bedoeld was als een interne kostenbesparing, trok al gauw de belangstelling van collega-handelaren en andere bedrijven. Mede door de groeiende vraag naar duurzame verpakkingsmaterialen” Lees het interview op pagina 12.

Copyright De inhoud van dit magazine is auteursrechtelijk beschermd. Uitgever, redactie en medewerkers hebben de in deze uitgave opgenomen informatie met de nodige zorg geselecteerd, doch kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledige informatie. De inhoud van de artikelen heeft een informatieve strekking, is globaal en beschrijvend van opzet en kan niet worden gezien als juridisch of bedrijfsmatig advies. ISSN 2352-5843

Foto: Erik Borst

Overname Overname van artikelen en andere informatie is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie, mits met bronvermelding.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

EXPORT MANAGEMENT VERNIEUWD!

Ben jij toe aan de volgende stap in je exportcarrière?

Volg de vernieuwde opleiding export management Je bent regelmatig op zakenreis, het gaat best goed met je business, maar je wilt toch graag een nieuwe stap

Daarom de opleiding export management: •

zetten. Alleen ontbreekt het je aan tijd om diepgaande

Hands-on, geen eindeloze theorie maar kennis toepassen op jouw eigen businesscase.

onderzoeken of grondige analyses te doen. Herken je dit? •

Meld je aan voor de opleiding, dit ga je doen: •

onderdeel van de opleiding.

Huidige exportactiviteiten naar een hoger niveau brengen en een succesvolle exportaanpak definiëren.

•

Businesscoaching en een bedrijfsbezoek zijn

Effectief nieuwe markten betreden en bestaande

•

Roadmap exportgroei, jouw persoonlijke stappenplan om je business te laten groeien.

markten uitdiepen met als resultaat omzetgroei.

www.evofenedex.nl/export-management

voorwoord

Het is niet alles goud wat er blinkt! De Prinsjesdagplannen van het kabinet leveren

Misschien wel de grootste zorg op wat langere

als zo vaak een waaier aan compromissen op.

termijn is de ontwikkeling van onze exportsec-

Voor ieder wat wils. Koopkrachtverbetering

tor. Onze motor van innovatie en productiviteits-

voor iedereen - goudgerande beloftes ontbre-

verbetering en bezorger van ruim twee miljoen

ken maar de middenklasse gaat het nu echt

banen hapert zonder dat regering en parlement

merken zo is de teneur - en investeringen

zich dit voldoende realiseren. Integraliteit van

in meer woningbouw zijn belangrijk en weinig

onderwerpen bij het aanpakken van ongewenst

controversieel. Maar echt breed investeren in

protectionisme, het waarborgen van het inter-

grote transities zoals mobiliteit, digitalisering en

nationale level playing field, en een tekortschie-

klimaat en energie zijn nog geen gelopen race.

tende financieringsstructuur en instrumentarium

Natuurlijk ontgaat ook de gure internationale wind het kabinet niet. Brexit, Trumpiaanse handelsoorlogen, geopolitieke conflicten en de teruglopende wereldhandel baren zorgen. Bovendien is China inmiddels wel degelijk in het vizier als systeemrivaal en verstorende factor in de discussie over het gelijke speelveld binnen de Europese Unie. Al deze onderwerpen blijven echter met veel onzekerheid omkleed en goede antwoorden, ook in deze miljoenennota, ontbreken vooralsnog. Vooral het gevoel van urgentie bij een verande-

“ Misschien wel de grootste zorg op wat langere termijn is de ontwikkeling van onze exportsector”

zijn onvoldoende in de aanpak aanwezig. Net als aan een ‘gouden koets’ onderhoud moet worden gepleegd en daarvoor geïnvesteerd wordt, is dit belangrijk bij het internationale en multilaterale handelssysteem en de daarbij behorende onderlinge relaties. Voor een open land als Nederland is dat helemaal essentieel. Door alle lawaai en retoriek van de leiding in de grote handelsblokken als China en de VS, maar ook in buurland Verenigd Koninkrijk, zou je bijna de indruk krijgen dat het slechts theater is en een en ander inclusief de onvoorspelbaar-

rende wereldorde, waar andere landen of de

heid zonder gevolgen blijft. Niets is echter min-

spelregels aan hun laars lappen of hun eigen

der waar. Vertrouwen komt te voet en gaat te

spelregels hanteren, ontbreekt. Wat extra zorgen

paard en juist dat zien we weglekken. Nu we

baart, is dat het er steeds meer op lijkt dat de

onze eigen financiën op orde hebben, heeft de

politiek meegaat met gemakkelijk sentiment en

regering een gouden kans een tandje bij te zet-

het bedrijfsleven minder positief tegemoet treedt.

ten om Nederland te laten zien dat we echt in-

Nederland staat met Europa voor grote uitda-

vesteren in de toekomst!

gingen. Deze kunnen grotendeels alleen internationaal worden aangepakt maar behoeven wel degelijk ook een Nederlandse invulling. Maar dan moeten we wel tot actie overgaan. Zo schreeuwt het mobiliteitsvraagstuk om keuzes. Extra investeringen in infrastructuur, varianten van rekeningrijden en elektrificatie kunnen nu zowel technisch als qua begrotings- en investeringsruimte worden besloten.

Bart Jan Koopman

Waarom dan niet nu doorpakken?

Directeur evofenedex globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

inhoudsopgave

Voorwoord 05 Het is niet alles goud wat er blinkt!

Thema: Exportmanagement 09 De brexit: een beschouwing 18 Vraagtekens bij opkomst China 20 Afzetmarkten zoeken buiten de EU 22 Politieke risicoâ&#x20AC;&#x2122;s maken exporteren duurder

Servicebedrijf wil wereldwijd actieve speler worden Met de Octobox biedt Octo Global importeurs van vruchtensappen een kostenefficiĂŤnt en duurzaam alternatief voor stalen vaten.

26 Blijf jezelf ontwikkelen

Opinie 10 Duisenbergs nachtmerrie

Ervaringen 12 Octo Global in Ridderkerk

Verkenningen 27 Sydney: kansen voor Nederlandse ondernemers

Expertise 30 Wanneer elektronica afval wordt 32 Eerst een website, daarna de webshop 36 To be or not to be at (full) sea?

38 Een stap vooruit? Chinese Foreign Investment Law

Elke maand 08 Kort 11 Vreemde Zaken: De Bake-tainer 41 Expats: David Riphagen in San Francisco 42 Export Matters: Q&A 44 Agenda 46 evofenedex contact

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

De brexit: een beschouwing Zal het Verenigd Koninkrijk de EU op 31 oktober echt verlaten? Zo ja, komt er dan een harde of een zachte brexit?

Opkomend 22 nationalisme bedreigt vrije handel Na jaren van globalisering krijgen exporteurs te maken met nationalisme in handelsrelaties. Dit maakt het er niet gemakkelijker op.

Volop exportkansen bij bouw Australische aerotropolis

Chinese Foreign Investment Law volgend jaar van kracht De nieuwe Foreign Investment Law treedt op 1 januari 2020 in werking. Wat betekent dit voor buitenlandse investeerders?

De ontwikkeling van Western Sydney Aerotropolis biedt volop exportkansen voor Nederlandse ondernemers. Van watermanagement tot voedselproductie. globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

kort

ICC Nederland lanceert Incoterms®2020 regels De International Chamber of

Cost Insurance and Freight (CIF) en Carriage and Insurance Paid

Commerce (ICC) heeft 10

To (CIP) regels. Bovendien hebben de Incoterms® 2020 de mo-

september 2019 de Inco-

gelijkheid met eigen vervoermiddelen het vervoer van de goede-

terms® 2020 gelanceerd en

ren te regelen bij FCA, Delivery at Place (DAP), Delivery at Place

de belangrijkste wijzigingen

Unloaded (DPU), and Delivered Duty Paid (DDP). Verder zijn er

bekendgemaakt. De Inco-

aan veiligheid gerelateerde vereisten opgenomen bij de verplich-

terms® 2020 voorzien in een

tingen omtrent vervoer en de kosten. Tot slot is de drieletterafkor-

aantoonbare behoefte in de

ting voor Delivered at Terminal (DAT) gewijzigd in DPU. De nieuwe

markt voor on-board bills of

versie van de international commercial terms treedt op 1 januari

lading bij de Free Carrier (FCA) Incoterms®-regel. Ook voorzien

2020 in werking.

ze in verschillende niveaus van verzekeringsdekking onder de

Bron: www.incoterms2020.nl

Limburg versterkt Trade & Innovate NL Trade & Innovate NL, het

grens met België en Duitsland is Limburg bij uitstek een provin-

landelijke netwerk van pu-

cie voor internationale handel. Veel bedrijven weten zakenpart-

blieke organisaties voor in-

ners aan de andere kant van de grens te vinden en ook buiten

ternationalisering

de grensregio liggen economische kansen.

van

het

Nederlandse bedrijfsleven, is

Als partner van Trade & Innovate NL draagt LIOF bij aan de

in september uitgebreid met

gezamenlijke kracht van het netwerk, zodat Nederlandse on-

de regionale ontwikkelings-

dernemers succesvol zaken kunnen doen in het buitenland.

maatschappij van Limburg,

“Om als Nederland onze goede concurrentiepositie te behou-

LIOF. Deze stimuleert het

den en te verstevigen, moeten Rijk en regio de handen ineen

versterken van economische structuren in de provincie en cre-

slaan”, aldus Tjerk Opmeer van RVO.nl.

ëert groei en banen voor het mkb. Met meer dan 350 kilometer

Bron: RVO

Met LSPcustoms klaar voor DMS4 Hee� uw bedrijf een vergunning douane entrepot, domproc invoer of ac�eve verdeling en doet u aangi�e via de GPA? Dan dient u in de toekomst aangi�e te gaan doen via DMS4. Een heel grote verandering; van batch georiënteerd naar real-time aangiftes! Deze overgang dient vóór 1 juli 2021 te zijn gerealiseerd. In een pilot hebben wij al ervaring opgedaan met DMS4 en dit is verwerkt in onze so�ware. WAT VERWACHT DE DOUANE? Bedrijven met een GPA nemen in Q3 2019 de volgende ac�es: • analyseren van de gevolgen voor de administratieve en logistieke processen en systemen • doorgeven van het gewenste scenario (A, B of Mixed)

Voor al uw logistieke en douane processen!

wij voor u betekenen Dit kunnenNieuw:

LSPiShip!

o-date • uw douane stamgegevens al�jd up-t douane processen en • plug & play integra�e van logis�eke Met LSPiShip zijn uw t met douane workﬂow • verhoogde produc�viteit en kwalitei x) douaneprocessen • verwerking van hoge volumes (blackbo pa In-Control. • eersteklas douane so�ware voor Euro

Lees meer op LSPsolutions.com Met LSPcustoms houdt u controle over uw logis�eke en douane processen en bent u nu al klaar voor DMS4. Meer weten? Neem dan contact met ons op! Tel. (088) 20 20 300 | LSPsolutions.com | info@LSPsolu�ons.com

Godfried Smit

Zal het VK de EU op 31 oktober daadwerkelijk verlaten? Zo ja, komt er dan een harde of zachte brexit?

Grootste probleem voor nieuwe deal is backstop

De brexit: een beschouwing Boris Johnson heeft in het VK hoog ingezet. Zijn doel was in elk geval te waarborgen dat het Verenigd Koninkrijk per 1 november de EU in de zogenaamde Halloweennacht zou verlaten. Achtergrond was wellicht ook het creëren van extra druk op de overige Europese regeringsleiders. Zoals niemand ontgaan zal zijn, werkte het Britse parlement

en vertegenwoordigt de vereniging in Brussel.

Godfried Smit is senior projectmanager bij evofenedex

hier niet aan mee. Daarmee is de Britse premier min of meer gedwongen nieuw

Brussel doen? De signalen tot dusverre zijn dat heronderhan-

uitstel aan te vragen. Duidelijk is dat Johnson dat zeer tegen

delen van het huidige akkoord voor hen (nog) niet aan de orde

zijn zin doet, áls hij er al invulling aan zal geven. Het is nu aan

is. Zeker niet op cruciale onderdelen als de backstop. Zo blijft

de Europese leiders een besluit te nemen over eventueel verder

er één reëel scenario over: men koopt tijd en verlengt zo de

uitstel. Theoretisch is het ook mogelijk dat er alsnog een nieu-

termijn. Dit kan echter alleen met unanimiteit van stemmen om-

we uittredingsdeal wordt bereikt of dat het Verenigd Koninkrijk

dat iedere lidstaat vetorecht heeft. Het huidige uitstel kwam niet

(VK) zijn verzoek tot uittreding intrekt. Beide mogelijkheden zijn

zonder slag of stoot tot stand. Vooral de Franse president Ma-

uiterst onwaarschijnlijk. Grootste probleem voor het bereiken

cron had problemen met een langer uitstel. Uitstel zou het

van een nieuwe deal blijft de backstop. Dit vangnet moet voor-

voordeel kunnen hebben dat de brexit na nieuwe Britse verkie-

komen dat er een grens ontstaat tussen de Ierse Republiek (lid

zingen plaatsvindt, met mogelijk maar verre van zeker een

van de EU) en Noord-Ierland (deel van het VK). Als er geen

machtswisseling. Bij het weigeren van verder uitstel zal Brussel

oplossing wordt bereikt tijdens de overgangsfase waarin de

de zwarte piet toegespeeld krijgen. Dit zal de Europese Com-

‘deal’ voorziet, treedt de backstop in werking.

missie in elk geval proberen te voorkomen.

Backstop

Alles wat ik meer zeg, zou pure speculatie zijn. Hoe de bal de

Een backstop betekent dat er geen grens ontstaat op het Ierse

komende tijd ook rolt: volg de brexit en bereid je goed voor!

eiland en Noord-Ierland in elk geval de facto voor een groot deel van de Europese regelgeving (zoals douane en personenverkeer) binnen de EU blijft. Het VK wordt daardoor belemmerd

Dit artikel is geschreven op basis van informatie van 17 september 2019.

zelfstandig handelsverdragen af te sluiten. Iets wat zeker niet past binnen het brexitteersdogma van taking back control. De backstop is voor hardliners in het VK ook onaantrekkelijk om-

Meer informatie

dat er geen harde einddatum is. Om nog maar te zwijgen over

terugtrekken van het verzoek van uittreding.

dates over de brexit.

www.evofenedex.nl/brexit vind je de laatste up-

Wat gaan de Europese leiders 17 en 18 oktober op hun top in globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

column

Raoul Leering

Duisenbergs nachtmerrie ‘Rare jongens die Romeinen’, zal wijlen Wim

van de ECB te zetten, heeft Duisenberg zijn strijd

Duisenberg vanuit de hemel de afgelopen jaren

postuum alsnog verloren. Draghi heeft zich niets

vaak gedacht hebben. De eerste president van

aangetrokken van de monetaristische school,

de Europese Centrale Bank heeft met lede ogen

die ook onder zijn voorganger Trichet nog rede-

moeten aanzien hoe de Romein Mario Draghi

lijk veel invloed had.

zijn monetaire beleid bij het oud vuil zette.

Draghi heeft alle registers opengetrokken in een

Duisenberg hanteerde in zijn tijd als ECB-baas de steady hand: geheel in lijn met de monetaristische leer had de ECB in Duisenbergs tijd de overtuiging dat het weinig zin had te pogen de economie te stimuleren met renteverlagingen. Dat zou alleen maar leiden tot onwenselijke schommelingen in de economie en tot oplopende inflatie. De economie is namelijk prima in staat tijdelijke terugvallen zelf te corrigeren, zo geloofden ECB’ers in die tijd. Als dat niet lukt, is

“ Zijn rust is begin september opnieuw ruw verstoord met de volgende schending”

ren met monetair beleid. Dat de rente tot nul werd verlaagd, heeft Duisenberg wellicht nog met enig begrip gadegeslagen vanwege de uitzonderlijke toestand waarin de economie door de kredietcrisis verzeild raakte. Maar hij heeft ongetwijfeld met afgrijzen aangezien dat de ECB in 2014 startte met het grootschalig opkopen van staatobligaties. Dat is pas echt vloeken in de monetaristische kerk.

de oplossing het verwijderen van instituties als

Maar met deze grove schending van de mone-

het minimumloon, die het zelf herstellend vermo-

taristische leerstukken is Duisenbergs nacht-

gen van de economie in de weg staan, zo

merrie nog niet voorbij. Zijn rust is begin septem-

schreef de leer voor.

ber opnieuw ruw verstoord met de volgende

Duisenberg en de andere ECB-bestuurders ver-

schending. De aankomende ECB-presidente

weerden zich net zo succesvol als Asterix en

Christine Lagarde riep eurolanden met een be-

Obelix tegen aanvallen van buitenaf. Critici, Ro-

grotingsoverschot op tot meer overheidsinves-

meins of niet, werden als ‘rare jongens’ wegge-

teringen om zo de economie aan te jagen. Een

zet. De tegenargumenten van ECB-hoofdeco-

doodzonde voor monetaristen. Want voordat

noom en rasmonetarist Otmar Issing hadden

begrotingsimpulsen effect hebben op de econo-

dezelfde uitwerking als de toverdrank van de

mie, is deze allang vanuit zichzelf aan het her-

Gallische druïde Panoramix op Asterix en Obe-

Vanuit zijn optiek als hoofd

stellen, zo luidt hun overtuiging. Ondertussen

lix. Issings tegenargumenten waren zo krachtig,

Internationaal Handelsonderzoek

zorgen ze wel voor slechtere overheidsfinanciën.

althans in de ogen van de opiniemakers, dat de

bij ING geeft Raoul Leering

Duisenberg zal waarschijnlijk pas weer rustig

‘rare jongens’ er zo lang mee om de oren wer-

commentaar op internationale

kunnen gaan slapen als de ECB een Duitser als

den geslagen dat ze teleurgesteld afdropen.

handelsontwikkelingen.

president krijgt. Tot die tijd zal zijn rust nog wel

Maar door met Draghi een Romein aan het stuur

poging de economie zoveel mogelijk te stimule-

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

een paar keer verstoord worden.

vreemde zaken

Nathalie van Herk

De Bake-tainer De wereld een beetje beter maken is broodnodig. Banketbakker Eric van Otten vertelt hoe hij op het idee van de Bake-tainer kwam en hoe dit project er nu voor staat. Deze bakkerij in een container is een initiatief van stichting The Breadhouse waarvan hij voorzitter is. Wat voor producten levert The Breadhouse?

er Bake-tainers naast scholen geplaatst. De afnemers van het

“Stichting The Breadhouse richt zich op mensen die in honger

brood zijn lokale arme mensen. Maar om ons verdienmodel te

leven. Zo zijn er momenteel al tien bakkerijen (niet in de vorm

realiseren richten wij ons ook op potentiële klanten onder de

van een Bake-tainer maar bakkerijen in panden) opgezet, ver-

welvarende mensen in die landen.”

spreid over Zuid-Afrika en Armenië. Ons doel is de eerste levensbehoefte van de plaatselijke bevolking te vervullen en

In hoeverre vinden jullie het steunen van goede doelen

daarom ligt de focus op het bakken van brood. Bovendien is dit

belangrijk?

goed voor de lokale werkgelegenheid.”

“Ik zie dat als een maatschappelijke verantwoordelijkheid die je als ondernemer moet pakken. Betekenisvol zijn voor de men-

Hoe zijn jullie met de Bake-tainer gestart?

sen om je heen heeft echt zin omdat 87 procent van de wereld-

“Ik werd geïnspireerd door de hospitainer: een ziekenhuis in

bevolking in armoede leeft. Deze scheve verhouding kan wor-

een zeecontainer. Toen bedacht ik dat een bakkerij in een con-

den verbeterd door daar met alle rijkere mensen iets aan te

tainer ook moest kunnen. In samenwerking met mijn bestuur

doen. Met dit soort initiatieven hoop ik dat er uiteindelijk een

en ondernemers in de buurt hebben wij zo de Bake-tainer op-

betere wereld ontstaat!”

gezet. De pilot was in maart 2018 op vakbeurs Bakkersvak in Evenementenhal Gorinchem. Een bakkerij starten in een container is ideaal omdat containers makkelijk verplaatsbaar zijn en hufterproof. In bijvoorbeeld oorlogs- en rampengebieden zijn dit belangrijke voorwaarden. Onlangs ben ik op bezoek ge-

The Breadhouse

weest bij de ministers van Senegal en Sierra Leone voor de

Opgericht in: 2000

aanschaf van een aantal Bake-tainers. Eind 2019, begin 2020

Hoofdkantoor: Enter

worden de eerste Bake-tainers daar opgestart.”

Aantal werknemers wereldwijd: 6 Belangrijkste exportproduct: de Bake-tainer

Wie zijn jullie afnemers?

Voornaamste exportland: Ghana, Kenia, Oeganda, Senegal,

“Sierra Leone en Senegal zijn de eerste afnemers. Onder ande-

Sierra Leone en Zuid-Afrika

re om de ontwikkeling van de jeugd te verbeteren. Zo worden

www.thebreadhouse.org

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Rond een al meer dan veertig jaar geleden bedachte duurzame Intermediate Bulk Container heeft Michelle MarsĂŠ een compleet servicebedrijf opgezet. Octo-Global handelt nu vooral met Latijns-Amerika, Zuid-Afrika en Europa, maar wil een wereldwijd actieve speler worden.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Gerben J. Sas Erik Borst

Octo Global in Ridderkerk

Heen en weer tussen Europa en Latijns-Amerika Michelle Marsé (23) is general manager bij Octo Global in Ridderkerk. De klanten van dit servicebedrijf van de Britse fabrikant van de Octobox zijn vooral actief met de import van vruchtensappen uit Latijns-Amerika. In het bijzonder Brazilië. Michelle is opgeleid als logistiek manager. Haar logistiekopleiding komt Michelle Marsé

mogelijk te houden. Bijvoorbeeld door heel

goed van pas om de supplychain van de her-

goed naar je verpakkingen te kijken. Voor het

bruikbare, herstelbare en recyclebare Octobox

bulkvervoer van fruitsappen en aanverwante

zó in te richten, dat de vele duizenden exem-

producten worden traditioneel dichte stalen va-

plaren van deze Intermediate Bulk Container

ten gebruikt. Deze nemen leeg echter evenveel

zich altijd schoon en in goede staat op het juis-

ruimte in als vol. Hierdoor kost het vanuit Euro-

te moment op de juiste plek in de wereld bevin-

pa terugsturen naar Latijns-Amerika meestal

den. De van multiplex en polypropyleen ge-

meer dan het oplevert. Deze vaten worden na

maakte Octoboxen die wij op bedrijventerrein

gebruik dan ook vaak tot schroot geperst, zo-

Donkersloot-Noord in Ridderkerk zien, worden

dat je steeds nieuwe moet kopen.”

vrijwel uitsluitend gebruikt voor het importeren van vruchtensappen en -concentraten naar

Flinke besparing

EU-landen. “Nadat ik in 2017 mijn studie Logis-

Om zijn verpakkingskosten te verlagen richtte

tics Management had afgerond, ben ik gaan

Tradework in 2014 Juice-Pack op. Aanvankelijk

werken bij Tradework. Dit was van oorsprong

begon dit dochterbedrijf met kunststof vaten.

een Duitse handelaar in fruitsappen met hoofd-

Die zijn lichter en als ze leeg zijn kunnen ze op-

kantoor in Rotterdam, die in november 2018

gestapeld worden omdat het deksel eraf kan.

helaas failliet is verklaard”, begint Michelle

Michelle: “Omdat je deze vaten acht hoog op

Marsé haar verhaal. “Daar kochten we vooral

een pallet kunt stapelen tegen twee hoog voor

grote hoeveelheden sinaasappelsap in bij pro-

stalen vaten, loont het bij kunststof vaten wél

ducenten in Latijns-Amerika. Omdat de marges

om ze terug te sturen naar de andere kant van

daarop heel dun zijn, moet je je supplychain

de wereld. Maar onze agent in Londen ontdek-

superefficiënt inrichten om je kosten zo laag

te een oplossing die kostentechnisch nóg effici-

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

ënter is: de Octobox. Doordat deze opvouwbaar is, gaan er op een pallet 100 bodems, 50 deksels of 25 zijkanten. Doordat de boxen erg sterk zijn, kun je ze heel hoog opstapelen. Dit maakt stellingen overbodig, wat ook weer kosten bespaart. Het belangrijkste is dat je hem eenmalig aanschaft en hem minstens drie keer kunt gebruiken voordat de polypropyleenlaag

“ Het retour zenden van de Octoboxen naar Latijns-Amerika zorgde voor een flinke besparing” vervangen moet worden. Afhankelijk van het type betaalt de klant daar circa een derde van de aanschafprijs voor. Maar je hoeft nooit een nieuwe te kopen: hoe vaker je hem gebruikt hoe goedkoper je verpakkingsmateriaal wordt!” Uitvinding De Octobox werd ruim veertig jaar geleden bedacht door Walton Industrial Containers Ltd. in het Noord-Engelse Bishop Auckland. De mensen van Juice-Pack ontdekten bij een fabrieksbezoek dat de Octobox bijna alleen werd verkocht voor bulkvervoer van poeders, granulaten en zelfs hele motoren. “Aan vruchtensappen werd niet veel gedacht. Wij zagen daar direct kansen in omdat sap vanwege de hygiëne altijd vervoerd wordt in een dubbele plastic zak. Waarom zou dat niet in zo’n Octobox kunnen?”, vertelt Michelle. Om de daad bij het woord te voegen, startte Tradework testen met een grote klant. “Dat was een proces van trial and error De Octobox is een herbruikbare en opvouw-

maar de sappen bleven prima en het retour

bare Intermediate Bulk Container. Afmetingen:

zenden van de Octoboxen naar Latijns-Amerika

110 x 110 x 96 cm. Capaciteit: 1.100-1.500

zorgde voor een flinke besparing. Wat bedoeld

kg. Er gaan 600 stuks in een 40 ft-container.

was als een interne kostenbesparing, trok al

De box is gemaakt van platen berkenmulti-

gauw de belangstelling van collega-handelaren

plex, overtrokken met een laag polypropyleen.

en andere bedrijven. Mede door de groeiende

Hij is leverbaar in circa 30 kleuren en je kunt er

vraag naar duurzame verpakkingsmaterialen.”

je logo op laten drukken. Opslagmogelijkheden en service Zo werd Juice-Pack zelf toeleverancier en vanaf 2017 zat de groei er goed in. De belangrijk-

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

ste reden hiervoor was dat Michelle inzag dat

extra capaciteit inzetten zonder daarin te moe-

er ondanks alle voordelen meer nodig was om

ten investeren”, aldus Michelle. Alle Octoboxen

de Octobox optimaal te laten presteren voor de

zijn voorzien van een barcode, zodat er goed

saphandelaren. “Na gebruik even inklappen en

zicht is op waar deze zich bevinden. Boxen die

terugsturen naar Brazilië klinkt makkelijker dan

retour naar Europa komen, worden ontscheept

het is. De boxen kunnen beschadigen, kwijtra-

in Rotterdam. Daar worden ze opgehaald door

ken en als ze nat worden, is er kans op schim-

Octo Global en naar het magazijn in Ridderkerk

mel”, aldus Michelle. “Omdat het om voedings-

gebracht. “Onze mensen maken ze daar

middelen gaat, kan dat natuurlijk niet. Toen

schoon en repareren kleine beschadigingen.

realiseerde ik mij dat het wereldwijd gebruik van

Heel belangrijk is het goed laten drogen om

al die Octoboxen een ingewikkeld logistiek proces is, waarbij je alle stappen moet identificeren. Zo ontstond bij mij het idee de Octoboxen niet simpelweg te verkopen of verhuren, maar er toegevoegde waarde bij te bieden door ook het inzamelen, schoonmaken, onderhouden en opslaan te gaan doen.” Michelle ging als general manager met dit alles aan de slag maar toen moederbedrijf Tradework eind 2018 failliet ging, werd het even

“ Na gebruik even inklappen en terugsturen naar Brazilië klinkt makkelijker dan het is”

schimmelvorming te voorkomen.” Zou het niet handig zijn als de Britse fabrikant dit zelf zou doen, vragen wij Michelle. “Nee, dat zou veel meer kosten omdat Walton is gevestigd op een vrij afgelegen plaats in Noord-Engeland. Sowieso is er geen goede haven in de buurt. Alleen als een Octobox echt beschadigd is, sturen wij die voor een compleet refurbishment naar de fabriek. Die kunnen de panelen voorzien van een nieuwe laag polypropyleen of de

spannend bij Juice-Pack. “Omdat wij zo ont-

multiplex panelen vervangen. Al het oude ma-

zettend snel groeiden, heb ik er altijd vertrou-

teriaal gaat als grondstof naar andere bedrijven.

wen in gehad dat het goed zou komen. Ook

Hierdoor is de Octobox niet alleen herbruikbaar

omdat eigenaar Kay Jacobs [deze Duitse on-

maar ook recyclebaar.”

dernemer was ook eigenaar van Tradework B.V., red.] de sapmarkt heel goed kent en weet

Afwachtende houding

waar de behoeftes zitten. Bovendien gelooft hij

Als wij Michelle vragen hoe Octo Global en

echt in de potentie van duurzame verpakkings-

Walton Industrial Containers hun handelsrela-

materialen. We zijn er dan ook goed uitgeko-

tie hebben voorbereid op de voor 31 oktober

men, zelfs beter dan ik had verwacht!”

2019 geplande brexit, zegt zij: “Het lastige

Ondertussen heeft de eigenaar Michelle de

blijft dat niemand weet wat er gaat gebeuren.

kans gegeven haar ideeën verder uit te werken.

No-deal of niet. Zelf heb ik het er veel met

Dit doet zij vanuit Ridderkerk onder de nieuwe

onze transporteurs over gehad. Als ik dan

naam ‘Octo Global’, met circa tien medewer-

mensen met dertig jaar ferryervaring hoor

kers. Ook zijn er eigen vertegenwoordigers in

zeggen wat de gevolgen kunnen zijn, dan is

Brazilië, Spanje en Duitsland. “Hiermee kunnen

dat best heftig. Het slechtste scenario voor

wij echt een wereldwijd actief servicebedrijf

ons is onder andere lange wachtrijen bij de

worden”, vertelt zij verder. “Voor mij is dit een

grens door een tekort aan douaniers. Want in

topuitdaging omdat ik een echte ondernemer

de basis zijn wij bezig met het importeren en

ben, die het leuk vindt andere bedrijven te hel-

exporteren van de Octobox. Opmerkelijk is

pen. Dat doe ik ook nog steeds met het logistie-

ook dat er in Engeland intern zo’n afwachten-

ke marketingbureau dat ik als student startte.”

de houding wordt aangenomen. Terwijl wij vanuit onze kant steeds proberen ‘in de lead’

Herbruikbaar en recyclebaar

te blijven door te vragen of het niet verstandig

Dat Octo Global een servicebedrijf is gewor-

is bij ons extra voorraad op te slaan of alvast

den, blijkt ook uit het feit dat het 3.300 Octo-

extra te gaan refurbishen. Want je hebt wél de

boxen verhuurt. “Bij vruchtensappen praat je

supplychain van je klanten in handen. Zonder

over seizoensgebonden pieken. Handelaren

hun Octoboxen kunnen die geen ananas- of

willen dan voor een paar weken of maanden

sinaasappelsap in Europa importeren.” globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Land van stakingen Het bedrijf uit Ridderkerk verkoopt en verhuurt de Octobox in alle landen. Behalve het Verenigd Koninkrijk, waar de fabrikant zelf zijn verkoop doet. “Wij doen momenteel vooral veel zaken met saptoeleveranciers in Latijns-Amerika. Brazilië is daar ons belangrijkste handels land vanwege de grote hoeveelheden, de sterke behoefte aan supplychainmanagement en omdat wij daar de weg het beste kennen. Want het is niet eenvoudig aan alle douane-eisen te voldoen. Om als exporteur een vlekkeloze import uit te voeren, moet je thuis zijn in alle weten regelgeving en goed op details letten. Al is het maar de opmaak van je documenten of de formulering op je bill of lading. Om flexibel en efficiënt te kunnen werken, maken wij gebruik van grote logistieke dienstverleners die snel kunnen handelen. Bedrijven die de Braziliaanse markt én de juiste personen kennen, en die daar altijd een vaste agent hebben. Want Brazilië is een land van stakingen. Ook de havens staken vaak, je lading staat zo een paar weken vast...” Behalve in Brazilië heeft Octo Global klanten in Uruguay, Argentinië én Zuid-Afrika, waar ook veel fruitteelt zit. Michelle: “In Europa zit het grootste deel van onze directe verkoop. Bedrijven kopen de Octobox vaak voor intern gebruik

“ Opmerkelijk is ook dat er in Engeland intern zo’n afwachtende houding wordt aangenomen”

slaan. De productie bij de klant loopt gewoon door, dus het is belangrijk hier vanaf het begin rekening mee te houden. Als hij de Octoboxen niet kwijt kan, blijven ze in de haven staan en dat kost geld. Daarom zorgt onze logistieke dienstverlener in Zuid-Amerika altijd voor minimaal 21 dagen free of demurrage [overliggeld, red.], korter is niet te doen. Als er echt iets fout loopt, ben je ook heel blij dat je in het land waarnaar je exporteert iemand

of om zelf op te sturen naar hun klanten.” Momenteel is de general manager bezig met het

porteren naar alle landen waar Tradework

hebt zitten met wie je direct kunt schakelen.”

opzetten van export naar Mexico. “Daar zit ook

haar vruchtensappen uit importeerde. Die

Michelle wil in elk geval blijven innoveren: “Ons

heel veel sap. We hebben er al actieve ge-

mensen kenden de markten heel goed. Zij

track-and-tracesysteem werkt nu nog met bar-

sprekken lopen en hadden allang boxen kun-

wisten waar de valkuilen zaten en hoe je die

codescanning maar we willen graag overschake-

nen verkopen. Maar we wachten daar nog

het beste kon omzeilen. Daar hebben wij veel

len op RFID [radio frequency identification, red.].

even mee omdat we eerst grip op de hele sup-

van geleerd, waardoor we vrij snel alles op ei-

Zo kunnen we alle Octoboxen altijd en overal

plychain willen krijgen. Je wilt toch eerst weten

gen kracht konden doen. Het belangrijkste is

volgen en data verzamelen om onze keten overal

waar het heen gaat, niet? Bovendien kent

dat je rekening houdt met cultuurverschillen.

ter wereld nog efficiënter te maken!”

Mexico ons niet. Wij houden er rekening mee

Want wat ze in Zuid-Amerika normaal vinden,

dat de Octobox bij de douane zal opvallen en

hoef jij niet normaal te vinden en andersom.

dat ze willen controleren wat erin zit.”

Daarom werken wij ook met eigen mensen in Brazilië en Spanje. Kay doet vanuit Duitsland

Over het bedrijf

21 dagen free of demurrage

Midden-Europa en ik de Benelux.”

Terugkijkend naar het opzetten van haar inter-

Net als ieder bedrijf loopt ook Octo Global wel

• Actief in: Latijns-Amerika, Zuid-Afrika,

nationale handelsactiviteiten zegt Michelle dat

eens tegen problemen aan. “Exporteren is

Europa

dit redelijk eenvoudig was. “Wij hebben er

één ding maar je moet je bijvoorbeeld ook af-

• Aantal medewerkers: circa 10

enorm veel voordeel van gehad dat wij zijn

vragen of de koper de grote volumes die hij

• Jaaromzet 2018: 582.000 euro

voortgekomen uit een bedrijf dat wereldwijd

wil hebben, daadwerkelijk aankan. Wie 2.000

•

actief was. Juice-Pack ging de Octobox ex-

Octoboxen koopt, moet die wel kunnen op-

www.octo-global.com

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Groeit China niet uit tot een rivaal die je niet te veel in het zadel moet helpen?

Frank de Kruif

Interview met Marieke Blom, keynotespreker Nationaal Export Event

Vraagtekens bij opkomst China Lange tijd leek de wereldeconomie maar één richting uit te gaan: die van globalisering. De toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 werd destijds gezien als maar een klein stapje in dat proces. De Chinese economie was in omvang nog niet zo groot, maar potentieel dusdanig veelbelovend dat het voor iedereen profijtelijk leek het land erbij te halen. Anno 2019 is dit beeld gekanteld, horen wij van Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING Nederland. Zij is op 6 november de keynotespreker op het Nationaal Export Event. In de loop der jaren zijn steeds meer vraagte-

meer verliezers, en in de Amerikaanse cultuur

kens gezet bij de opkomst van China. Aller-

ligt het niet zo voor de hand dat die worden

eerst: spelen de Chinezen het wel eerlijk vol-

geholpen. Als in Nederland een fabriek sluit,

gens de regels van de vrije markt? Beschermen

spannen overheid, werkgevers en werkne-

zij hun eigen bedrijven niet te veel en gaan ze

mers zich in om dat sociaal op te vangen, in

prudent om met intellectueel eigendom? Ten

de VS is die traditie er minder. Ik denk dat de

tweede: ook al is het effect in economische

pijn die dat heeft meegebracht onderschat is.”

termen per saldo gunstig, zijn er niet ook ver-

liezers van de globalisering? En is daar ge-

Hecht bondgenootschap

noeg oog voor? Tot slot: is China niet bezig

De verkiezing van Donald Trump wordt deels

zijn geopolitieke ambities waar te maken?

toegeschreven aan de woede in voorheen

Groeit het niet uit tot een rivaal die je niet te

welvarende industriële regio’s. Trump oogstte

veel in het zadel moet helpen?

bijval met zijn protectionistische pleidooien en

Deze drie kanttekeningen in de verhouding tot

harde retoriek jegens China. Eenmaal in het

China gelden zowel voor Europa als de VS.

ambt hield hij woord door een handelsoorlog

“Vooral de tweede geldt in versterkte mate

te ontketenen. “Die mag dan zijn voortgespro-

voor de VS”, zegt Marieke Blom, hoofdeco-

ten uit een voor economen bizar mercantilis-

noom van ING. “Anders dan voor Europa met

tisch wereldbeeld, er is wel degelijk breder

zijn relatief hoogwaardige industrie is China

draagvlak, óók onder democraten”, zegt Ma-

met zijn laagwaardige industrie veel meer een

rieke. “Trump heeft de handelsspanningen

directe concurrent voor de VS. Daar zijn ook

acuut gemaakt, maar onder een andere presi-

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

“ China heeft geen olie, is goed in het maken van batterijen en heeft last van smog”

dent was er een vergelijkbare kentering geko-

distributieland als Nederland. En als consu-

sindsdien teruggevallen, aldus Marieke. In veel

men. Dat betekent ook dat die spanningen

menten hier goedkope producten uit China

andere landen is dat niet anders. “Geleidelijk

blijven als Trump van het toneel verdwijnt.”

kunnen kopen, houden ze meer geld over om

aan is de wereldeconomie al langer aan het

Dit ligt anders voor de verhouding tussen de

uit eten te gaan. Tegelijkertijd is het minder

deglobaliseren. Dat houdt nog wel even aan,

VS en Europa, meent Marieke. Die vormen

gunstig dan wanneer de handel helemaal eer-

al is die sterker tussen het Westen en China

een hecht bondgenootschap en Trumps be-

lijk was. Het gevaar bestaat dat Nederlandse

dan tussen westerse landen onderling.”

nadering van Europa heeft veel minder onder-

bedrijven die efficiënt produceren uit de markt

liggende steun. “Op grond daarvan zou je

Minder zeker

denken dat de verhouding snel kan verbeteren

De weerslag daarvan doet zich voelen in de

als Trump weg is. Evengoed wil dat niet zeggen dat het bredere verschijnsel globalisering niet aan heroverweging onderhevig is.” Eigen bedrijfsleven beschermen Intussen gebeurt dit ook in Nederland, met

“ Theoretisch gezien, blijft gelden dat globalisering per saldo positief is”

Nederlandse economie. Met name exporterende bedrijven, vooral de industrie, lijken te reageren op handelsconflicten, inclusief brexit. Sinds de piek halverwege 2018 is het vertrouwen behoorlijk gedaald, zegt Marieke. “Omdat de industrie een kapitaalintensieve sector is, heeft het ook zijn weerslag op inves-

name met het oog op China. “Traditioneel kijkt

teringsbereidheid. Veel bedrijven lijken zich

Nederland heel sterk door een economische bril, maar vanuit het geopolitieke motief is er

gedrukt worden door gesubsidieerde Chinese

wat minder zeker te voelen en kijken de kat

nu meer voorzichtigheid en zelfs een neiging

concurrenten. Soms moet je economische

liever even uit de boom.”

het eigen bedrijfsleven te beschermen”, zegt

belangen opofferen aan politieke. Dat zien we

Toch is er meer aan de hand dan alleen de

Marieke. De vraag is of dat goed of slecht is

nu gebeuren.”

handelsoorlog en brexit, besluit Marieke. Ook

voor het Nederlandse bedrijfsleven. “Theore-

Overigens is dit al een tijdje aan de gang. Zo-

andere onzekerheden spelen een rol, zoals bij

tisch gezien, blijft gelden dat globalisering per

wel de investeringen van China in Nederland

de in Europa enorm belangrijke auto-indus-

saldo positief is. Zeker voor een handels- en

als andersom kenden in 2015 een piek en zijn

trie, met veel Nederlandse toeleveranciers. “China zet in op een snelle overgang naar elektrisch rijden: het heeft geen olie, is goed in het maken van batterijen en heeft last van smog. Europese autofabrikanten steunen nog op verbrandingsmotoren. De registratie van nieuwe auto’s in Europa is ver teruggevallen. Alle ontwikkelingen duwen dezelfde kant op: van globalisering gaan we naar regionalisering”, verwacht Marieke.

Nationaal Export Event 2019 woensdag 6 november Breepark, Bavelseparklaan 4817 ZX Breda www.exportevent.nl

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Menno de Boer

Goede groeistrategie onontbeerlijk

opzetten van buitenlandse distributiekanalen.

International in Hilversum. Zijn specialisme is het

Menno de Boer is exportprofessional bij Business Boost

Afzetmarkten zoeken buiten de EU

De wereld buiten de Europese Unie is groot en biedt volop kansen. Maar het vinden van een nieuwe afzetmarkt en zakendoen buiten de EU is een heel andere tak van sport dan daarbinnen. Hoe toegankelijk zijn deze afzetmarkten en waar kun je het beste beginnen?

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Naast een andere cultuur, wetgeving, infrastructuur en markt-

Landenlijst op marktpotentie

transparantie, zijn er ook praktische barrières als afstand, kos-

Met het kiezen van het product zal een groot aantal landen niet

ten en andere tijdzones. Hierdoor zul jij als ondernemer nóg

meer in aanmerking komen. Maar welke landen bieden wél

efficiënter en effectiever aan de slag moeten. Een goede groei-

kansen? Wat zijn de markteigenschappen en succesfactoren

strategie is onontbeerlijk. Het werken met een gedegen strate-

waarnaar je moet zoeken en hoe moet je deze interpreteren?

gisch plan en een goed doordacht exportactieplan voorkomt

Dit vergt gedegen onderzoek met als eindresultaat een landen-

veel zorgen, extra onkosten en onnodig tijdverlies.

lijst gesorteerd op marktpotentie. Dit hoeven niet noodzakelijk de grootste landen te zijn. Ga voor de meest kansrijke landen!

Het vinden van succesvolle nieuwe afzetmarkten staat of valt

Dit keuzeproces luistert nauw en goede kennis van de organi-

met het bepalen welke van jouw producten of diensten passen

satie over de eigen producten en huidige markt is onontbeerlijk.

bij welke landen. Kijk wat momenteel de succesfactoren zijn, en

Nadat je een product en land hebt uitgekozen, is de wereld al

check of deze ook zijn te vinden buiten de EU en daar ook wer-

een stuk overzichtelijker. Bovendien leert de ervaring dat een

ken. Welk deel van je assortiment is geschikt voor export naar

dergelijk proces ook betere en vernieuwde inzichten geeft in de

andere delen van de wereld? Vergeet niet te controleren of je

huidige marktsituatie. Kun je het huidige distributiemodel ook

producten voldoen aan de technische en juridische voorwaar-

toepassen in het land van je keuze? Of maken zaken als af-

den. Je zult ook een beslissing moeten nemen over de dis-

stand, cultuur, regelgeving en interne organisatie het noodza-

tributiewijze. Het vinden van een zakenpartner is een

kelijk andere keuzes te maken? Afhankelijk van het gekozen

tijdrovende klus en zal voor een groot deel het

distributiemodel zul je de juridische, financiële en logistieke as-

succes bepalen. Hoe heb jij je interne orga-

pecten opnieuw moeten bekijken.

nisatie ingericht? Is jouw serviceorganisatie bereikbaar voor klan-

Goed bij elkaar passen

ten in andere tijdzones?

Zo, jouw exportactieplan is gereed en nu staat de deur open voor

Veel ondernemers krij-

het vinden van een geschikte zakenpartner. Ook hier geldt dat er

gen het al Spaans be-

een duidelijk en helder beeld moet zijn over

nauwd bij het zien van al

de specifieke eigenschappen van een po-

deze ‘hindernissen’ en zoe-

tentiële partner. Het heeft de voorkeur tij-

ken dan toch maar weer een oplos-

dens de eerste zakenreizen naar het geko-

sing in hun bestaande afzetmarkten. Met

zen land de geselecteerde partners

een frisse dosis ondernemersmentaliteit en de juis-

persoonlijk te ontmoeten. Alleen zo kun je

te ondersteuning zijn veel van deze obstakels echter in een

een goed beeld vormen en een welover-

mum van tijd uit de weg te ruimen.

“ Dit zijn dikwijls tijdrovende maar noodzakelijke trajecten”

wogen keuze maken. Want naast alle zakelijke aspecten moet je ook als persoon goed bij elkaar passen.

Juiste certificeringen

Het doel is immers een langjarige succesvolle samenwerking.

Waarschijnlijk is niet ieder product van jouw bedrijf geschikt voor export buiten Europa. Toch komt het nog te vaak voor dat onder-

Kortom: het vergt onderzoek, tijd, zelfreflectie, focus en onder-

nemers landen kiezen die hun producten niet toestaan omdat er

nemerschap om een nieuwe afzetmarkt buiten de EU te vinden

niet aan de juiste certificeringen wordt voldaan. Dit zijn dikwijls

en succesvol te ontwikkelen. Vaak wordt dit naast alle dagelijk-

tijdrovende maar noodzakelijke trajecten. Zeker als je op korte

se werkzaamheden opgestart, zonder dat mensen beseffen

termijn resultaat wilt boeken is het verstandig dergelijke landen

hoeveel tijd, energie en geld alles kost. Veel gehoorde excuses

links te laten liggen. Een andere belangrijke vraag is wat voor pro-

zijn: geen tijd, te druk en geen prioriteit. Gelukkig maar, want als

ductkennis er lokaal aanwezig moet zijn. Aangezien de afstanden

het wel zo zou zijn dan is het te laat! Er zijn dan ook talrijke

groter zijn, is het raadzaam alles zoveel mogelijk lokaal af te han-

ondernemingen die bijzonder succesvol zijn buiten de Europe-

delen. Hierbij komt ook de vraag om de hoek kijken hoever het

se markten en dit zal zeker niet zonder slag of stoot gereali-

product is uitontwikkeld. Hoe stabiel is de machine, vergt deze

seerd zijn. Feit is wel dat zij beter voorbereid zijn op een even-

veel onderhoud? Zijn er nog grote productinnovaties voorzien?

tuele crisis op de Europese markt.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Ed Coenen Chris Barbalis, Ed Coenen en Shima Zavareh

Na jaren van globalisering en vrije handel lijkt de wereld weer te kiezen voor nationalisme. De VS gaat hierin voorop.

Politieke risicoâ&#x20AC;&#x2122;s maken exporteren duurder

Wereld kiest weer voor nationalisme Onrust in Europa; spanningen in het Midden-Oosten en de VS verwikkeld in handelsoorlogen met een aantal landen. Na jaren van globalisering krijgen de exporteurs van nu te maken met nationalisme in handelsrelaties. Hierdoor wordt het er voor hen niet gemakkelijker op. Drie Nederlandse ondernemers delen hun ervaringen. Zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven,

ven verboden de Amerikaanse sancties tegen

zijn heel wat bedrijven na het opschorten van

Iran te gehoorzamen.

de sancties tegen Iran in 2015 begonnen met

Hetzelfde geldt overigens voor de handel met

het aanknopen van handelscontacten, blijkt

andere landen waartegen de VS sancties

uit gesprekken met internationaal actieve on-

heeft uitgevaardigd, zoals de in april weer in-

dernemers. De Amerikaanse president Trump

gevoerde sancties tegen Cuba. Europese be-

heeft zich bij exporteurs dan ook niet geliefd

drijven mogen daar van Europa zaken doen,

gemaakt door een jaar geleden eenzijdig de

maar kunnen mikpunt worden van Ameri-

sancties weer van kracht te verklaren. Dit

kaanse rechtszaken. Al wat langer geldt dit

maakt het exporteren naar dat land lastig, ook

ook voor de handel met Soedan, ooit de

van producten die vanuit Europa geleverd

graanschuur van Afrika, waar Nederlandse

zouden mogen worden. De import in Iran is

landbouwmachines, zaden en veevoeder een

echter niet volledig tot stilstand gekomen. Op

goede naam hebben.

Instagram, het platform waarop Iraanse bedrijven zich graag presenteren, is te zien dat

Dreigende taal

recent geĂŻntroduceerde Europese en Japanse

Doordat de regering-Trump ook nog handels-

apparatuur nog steeds geleverd kan worden.

oorlogen begon tegen Mexico, China en re-

Van een verbod op de handel met Iran is ook

Rick Boeijen, exportdirecteur Xidoor.

center India, werd het er voor exporteurs en

geen sprake. Sterker, in augustus 2018 heeft

Lia van de Vorle, mede-eigenaar WRG.

internationaal opererende handelsonderne-

de Europese Unie het Blokkadestatuut uit

Huub Vermeer, logistics manager

mingen niet gemakkelijker op. Ook Europese

1996 geĂźpdatet en werd het Europese bedrij-

Kanters Special Products.

landen kregen dreigende taal uit het Witte Huis

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Europese banken met Amerikaanse belangen willen niet met Iran in verband worden gebracht. Dit maakt zaken doen met dit land lastig.

te horen en er volgden Amerikaanse import-

in het geval van Iran al langer, dat land ver-

ties of niet - deelneemt aan een producttrai-

heffingen op staal en aluminium, met als ant-

bood elk gebruik van de dollar in transacties.

ning van een EMEA-verkooporganisatie.

woord Europese heffingen op onder meer pin-

Een Iraanse importeur van merkschoenen

dakaas, whisky en Harley Davidson-motoren.

heeft wel een oplossing. Hij wil er niet al te

Maar het is niet alleen de VS waar het klimaat veranderde. Na jaren van globalisering en vrije handel lijkt de wereld te kiezen voor nationalisme, maar dan wel een nationalisme waarbij een aantal landen hun politieke en economische macht aan andere partijen wil opleggen. De VS staat daarin niet alleen. Ook China, India, Rusland en Turkije willen hun macht uitbreiden, terwijl Saudi-Arabië en Iran in het

Kansen “De handelsoorlog met de protectionistische

“ De EU zou een eigen machtsblok kunnen vormen, maar dan moet zij wel efficiënt en slagvaardig voor de dag komen”

Midden-Oosten en Afrika botsen bij het uit-

keuzes waar meneer Trump nu toe aanzet, isoleert vooral de Amerikaanse markt”, merkt Huub Vermeer op. Hij is logistics manager bij veevoederleverancier Kanters Special Products en heeft dagelijks te maken met de uitdagingen van internationale handel. “In sommige gevallen bieden die handelsoorlogen zelfs mogelijkheden voor ondernemers in de EU. Dat is het grote verschil met sancties, want daarbij komen

breiden van hun politieke en religieuze invloed.

veel over zeggen via Instagram, maar koopt

geen kansen maar enkel beperkingen om de

Staten met macht hebben ontdekt dat een

zoals vóór 2016 via vrijhandelsgebieden en

hoek kijken. De EU zou een eigen machtsblok

verbod op geldverkeer met een land een ef-

betaalt met cryptomunten. Zijn zorg is vooral

kunnen vormen, maar dan moet zij wel efficiënt

fectief middel is om handel, toerisme en

dat zijn handel door de 'bad economy' is af-

en slagvaardiger voor de dag komen en uit-

dienstverlening te belemmeren. Recent greep

genomen. Iets wat ook een Iraanse distribu-

gaan van haar eigen krachten.”

Rusland naar dit wapen in een conflict met de

teur van Japanse elektronica zorgen baart, zo

Voor wat betreft de uitleg over compliancy en

voormalige deelstaat Georgië. De VS doet dat

laat deze weten vanuit Dubai, waar hij - sanc-

sanctiewetgeving geeft Huub graag een pluim

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

In de shoppingmalls in de Iraanse steden zijn nog steeds Europese en Japanse producten te koop. De kooplust is echter afgenomen.

aan de Douane. “Op het moment dat sancties

bij Xidoor, een houdstermaatschappij van fa-

daarvan een goed voorbeeld. Ik ging mee met

tegen landen als Iran en Syrië van kracht wer-

brieken van binnendeuren die elk onder hun

de eerste handelsdelegatie naar dat land na het

den, heeft de Centrale Dienst In- en Uitvoer van

eigen naam actief zijn. “Je kunt als exporteur

opschorten van de sancties. Dat bezoek leidde

de Douane de richtlijnen van de ingevoerde

twee paspoorten krijgen, maar eigenlijk zou je

tot contacten maar nog geen twee jaar later

sancties in jip-en-janneketaal vertaald. Samen

er vandaag de dag drie moeten hebben om te

ben ik terug bij af. Zonder veel verkopen, want

met evofenedex was de CDIU een betrouwbare

voorkomen dat je politiek conflicterende stem-

de ziekenhuisprojecten waar me bezig waren,

gesprekspartner, die duidelijkheid bood over de

pels in hetzelfde paspoort krijgt. Het zijn politie-

vragen een lange adem.”

te hanteren spelregels en het speelveld. Dit in

ke gevoeligheden. Want ik kan heel goed zaken

tegenstelling tot veel andere organisaties.”

doen met zowel Amerikanen als Russen en

Buiten Europa

Aangezien de uiteindelijke verantwoordelijk-

met zowel Iraniërs als Saudiërs. Maar de doua-

“Wat betreft Iran zit ik nu in een spagaat”, ver-

heid altijd bij de exporteur ligt, is het ook voor

ne kijkt daar anders tegen aan.”

telt Rick verder. “Je overtreedt Europese regels

Kanters Special Products erg belangrijk de

Rick merkt op dat het door het huidige politieke

als je je laat beïnvloeden door de Amerikaanse

EU-sancties en de maandelijkse rapportages

klimaat lastig tot bijna onmogelijk is de vruchten

regelgeving. Maar als ik naar Iran zou exporte-

vanuit de overheid bij te houden. Huub: “Zo

te plukken van investeringen in nieuwe mark-

ren, lopen mijn verkopen aan de VS gevaar.

blijft het speelveld inzichtelijk en kunnen we

ten. “Want de politieke risico's voor exporteurs

Afgezien daarvan maken de Nederlandse ban-

weloverwogen keuzes maken om compliant

zijn groter geworden. We zijn geschoold in het

ken het je bijna onmogelijk zaken met Iran te

te blijven en te weten wat we wel en vooral

opzetten van strategieën en gestructureerd

doen. Ook zij hebben Amerikaanse belangen.

wat we níet moeten doen.”

naar een doel toe werken. Als je een lange

Maar de Duitsers hebben er baat bij. Zij hebben

adem hebt, bereik je resultaat, was het verhaal.

nog steeds banken en wegen die export moge-

Stempels

Maar dat gaat niet meer op. Spelregels kunnen

lijk te maken.”

“Ik word er soms een beetje moedeloos van”,

tussentijds veranderen en dan sta je weer bij af.

Investeringen in markten moet je natuurlijk wel

merkt Rick Boeijen op. Hij is exportdirecteur

Een hele pijplijn kan zomaar verdwijnen. Iran is

terug zien te verdienen. Als wij Rick daar naar

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

vragen, zegt hij: “Doordat de risico's zijn toe-

ven zoeken naar nieuwe mogelijkheden, voor-

genomen, is exporteren in enkele jaren feitelijk

al in Azië.”

veel duurder geworden. We kijken naar nieu-

“ Doordat de risico's zijn toegenomen, is exporteren in enkele jaren feitelijk veel duurder geworden”

we afzetgebieden en daarbij is op termijn Afri-

Hulporganisaties

ka veelbelovend. Alleen hebben we daar al

Ook de Brabantse ondernemer Lia van de Vor-

eens een markt verloren door politieke veran-

le ondervond de problemen bij het ontwikkelen

dering en ik zie er een toenemende onveilig-

van een markt in Iran voor apparatuur voor het

heid. En onveiligheid levert risico’s op. Niet

verwijderen van fijnstof. Zij is oprichter van ENS

alleen voor je exportplannen maar ook voor je

Clean Air Solutions, een bedrijf met parkeerga-

mensen.”

rages, ziekenhuizen, magazijnen en productie-

Toch blijft Rick de noodzaak van export naar

bedrijven als klant. Lia zegt verrast te zijn door

buiten de EU nodig vinden. “Vroeger kon je

de effecten van de Amerikaanse sancties op

veilig binnen de EU blijven. Als het in het ene

Nederlandse bedrijven. “We waren heel ver met

land regende, scheen in een ander land de

levering van apparatuur voor luchtzuivering.

zon wel. Maar ook Europa is geen absolute

Daar moesten we mee stoppen. We mochten

veilige haven meer. Neem alleen al het Ver-

wel leveren maar banken wilden niet aan beta-

enigd Koninkrijk, dat nu bijzondere aandacht

lingen meewerken. Dat was zuur voor ons,

vraagt. Feit is de toegenomen economische

maar ook voor de Iraanse medewerker die ons

verwevenheid tussen landen, waardoor we er

hielp met vertalingen en contacten. Voor haar

allemaal last van hebben als in Italië een finan-

hadden we geen werk meer.”

ciële crisis uitbreekt. Duitsland was altijd sta-

Maar Lia is Iran niet helemaal vergeten. “Het is

biel, maar heeft grote belangen buiten Europa

een land waar onze apparatuur heel erg van

gekregen en zit in een squeeze tussen China

dienst kan zijn”, vertelt zij verder. “Ik ben daar-

en de VS. De handelsoorlog tussen die lan-

om benieuwd hoe bedrijven hier net over de

den treft Duitsland merkbaar en dat zien we

grens het wél voor elkaar krijgen om produc-

dan al snel ook bij de Nederlandse export.

ten in dat land te verkopen.

Europa blijft belangrijk voor ons maar we blij-

Lia is gewend moeilijke wegen naar het buitenland te zoeken. Zij is al vele jaren betrokken bij WRG. Dit andere bedrijf van de familie is actief als voorraadhoudend leverancier van tenten en andere hulpgoederen voor organisaties die noodhulp bieden. “Het is moeilijk zaken doen in een wereld waar een paar mensen over andere landen kunnen beslissen”, zegt Lia. “Hulporganisaties doen hun werk ook in sanctielanden, dan kunnen we niet zeggen dat we daar geen hulpgoederen afleveren. Als zij een zending hulpgoederen naar Iran of Sudan zouden sturen, dan betaalt

De VS isoleert door handelsoorlogen de eigen markt en maakt

de NGO de rekening voor het transport en de

het leven van Europese exporteurs er niet gemakkelijker op.

tenten. De sancties op geldverkeer hebben daar geen invloed op.” globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Gerben J. Sas Sikko van Griepen

In gesprek met Ivar de Bruin van Royal Smilde Bakery

Blijf jezelf ontwikkelen Ivar de Bruin (34 jaar) is als international sales manager bij Royal Smilde Bakery verantwoordelijk voor de export. Daarnaast volgt hij bij evofenedex de opleiding Export management. Ook is hij actief in het Young Exportmanagers Network. Alles met als doel zichzelf te blijven ontwikkelen. Royal Smilde Bakery is wereldwijd actief met bakkerijproducten

Ivar is ook lid van het Young Exportmanagers Network, een

voor de professionele markt. Ivar de Bruin begon 12,5 jaar ge-

groep van ruim twintig jonge professionals die contacten leggen

leden als productmanager en is sinds 2015 verantwoordelijk

en ervaringen en tips uitwisselen. “Hoe ga je om met bepaalde

voor alle exportmarkten. “Onze topmarkten zijn Europa en de

valuta en douanepapieren en welke condities spreek je hiervoor

VS inclusief Canada. Daar zijn wij vooral groot met taartbodems

af met de klant? Hoe leg je contacten in bijvoorbeeld Sierra Le-

en andere halffabricaten voor de (instore) bakkerij. Allemaal

one? Hiervoor werken we altijd samen aan een voorbeeldcase.”

gemaakt in onze drie Nederlandse bakkerijen!”, vertelt hij trots. Voor de export ontwikkelt Ivar stra-

Voor de toekomst denkt Ivar dat exporteurs vooral op zoek

tegieën en plannen, en geeft hij leiding aan

moeten gaan naar het bieden van toegevoegde waarde door

een klein exportteam. Zelf zit hij om de

middel van strategische samenwerkingen in plaats van trans-

week in het buitenland.

actioneel verkopen. “Zo werken wij nu aan volledige concepten als de crazy creamhorn. Dit is een compleet concept rondom

Young Exportmanagers

een basisproduct, waar we met onder andere donuts iets heel

Network

speciaals van maken. Voor het vermarkten werken we samen

Momenteel volgt Ivar de opleiding

met distributeurs. Het kiezen van de juiste partners en relatie-

Export management bij evofenedex.

beheer zal dan ook veel belangrijker worden.”

“Tijdens mijn opleiding Sales- en marketingmanagement was alles al aan bod gekomen, maar op school leer je vooral de theorie. Het prettige van deze opleiding is dat je weer even stil

Met de vernieuwde opleiding Export management til je je

staat bij die theorie en deze in de praktijk

huidige exportactiviteiten naar een hoger niveau met als

kunt brengen. Zo heb ik een exportbeleidsplan geschreven, gericht op onze dagelijkse praktijk. Het is ook een moment van zelfreflectie. Je wordt op een positieve manier gemotiveerd vanaf de zijlijn naar jezelf, je team en het bedrijf te kijken. Zo kun je jezelf blijven ontwikkelen!”

Opleiding Export management

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

resultaat omzetgroei. 7 dagen, start: 07-02-2020 Veenendaal www.evofenedex.nl/export-management

Rolf Karst

In Australië wordt hard gewerkt aan Western Sydney Aerotropolis. Deze nieuwe stad vol economische potentie biedt Nederlandse ondernemers allerlei exportkansen.

Kansen bij ontwikkeling Western Sydney Aerotropolis

Australië

Steden ontwikkelen zich van oudsher rond handelsplekken zoals waterwegen. Zo ontstonden bijvoorbeeld Amsterdam, Venetië en New York. Tegenwoordig groeien steden steeds vaker rondom luchthavens. In zo’n ‘aerotropolis’ profiteren zowel zakelijke als residentiële ontwikkelingen van de toegang tot een luchthaven. Het allernieuwste

consulaat-generaal van het Koninkrijk der Nederlanden in Sydney.

Rolf Karst is senior beleidsmedewerker Handel en Economie bij het

voorbeeld is Western Sydney Aerotropolis. Dankzij haar ligging aan zee breidt Sydney zich naar het westen

nieuwe infrastructuur en logistiek en de geplande landen tuin-

uit. Met ruim twee miljoen inwoners huisvest Western Sydney

bouw. Allemaal onderwerpen waar Nederlandse ondernemers

ruim de helft van de Sydneysiders. Het is een dynamische en

veel expertise in hebben. Zo zijn de grondwatermeters die zijn

multiculturele regio met beperkte werkgelegenheid. ’s Morgens

gebruikt bij het bouwrijp maken van het gebied van Nederland-

reist 70 procent van de inwoners oostwaarts voor hun werk.

se makelij. Het Nederlandse adviesbureau NACO werkte in

De ontwikkeling van de Western Sydney Aerotropolis moet

opdracht van de statelijke overheid van New South Wales aan

daar de komende jaren verandering in brengen.

de ontwerpstudies voor de gebiedsontwikkeling. Het consu-

Western Sydney Aerotropolis is uniek: nergens anders in de

laat-generaal in Sydney ziet nog meer kansen voor Nederland-

westerse wereld wordt een greenfield project van deze omvang

se bedrijven. Er is zelfs een speciaal projectteam ingericht om

ontwikkeld. Tegelijkertijd met een nieuwe luchthaven wordt een

die kansen te helpen verzilveren.

geheel nieuw stadsdeel gebouwd. Met de bouw van de Western Sydney Aerotropolis worden reeds bestaande voorsteden

Schiphol als voorbeeld

als Liverpool, Penrith en Campbelltown met elkaar verbonden

In de ontwerpfase van het project kijkt Australië naar goede

en gecombineerd onder de overkoepelende stadsnaam ‘Wes-

voorbeelden wereldwijd. Eén van die voorbeelden is Schiphol.

tern Parkland City’. De reeds bestaande stadskernen bieden de

Bijvoorbeeld waar het gaat om het creëren van exportmogelijk-

administratieve diensten, kleinhandel en accommodatie tijdens

heden voor de landen tuinbouwsector. Want hoe kan een

het bouwen. Als geheel groeit de aerotropolis de aankomende

land dat kleiner is dan de kleinste Australische deelstaat Tas-

20 jaar naar verwachting met een half miljoen inwoners.

manië wereldwijd de tweede grootste exporteur van agrarische producten zijn? Om daar achter te komen zijn de afgelopen

Speciaal projectteam

jaren meermaals Australische delegaties naar Nederland afge-

De Australische overheid wil een moderne stad ontwikkelen,

reisd, te beginnen met minister voor Urban Infrastructure & Ci-

die goed verbonden is met andere gebieden. Een complex

ties Paul Fletcher in 2016.

proces, met uitdagingen bij de bouw van de luchthaven, de

Het consulaat-generaal in Sydney hielp bij de voorbereidingen

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

van het programma, waarin bijvoorbeeld ook de economische

sche regering 3,2 miljard euro beschikbaar. Om de bouw en

activiteiten van universiteiten naar voren komen. De delegaties

ontwikkeling van de luchthaven te coördineren is het bedrijf

moesten terugvliegen met het beeld: Nederlandse innovatie-

WSA Co. opgericht. Daarnaast is een city deal overeengeko-

kracht kan de Australiërs helpen een technologisch hoogwaardig

men waarin de drie overheidslagen samen aan de aerotropolis

vliegveld te bouwen. Met daaromheen landen tuinbouwvoorzie-

werken. De Western City Aerotropolis Authority stuurt deze sa-

ningen waarmee niet alleen de binnenlandse markt bediend kan

menwerking aan met als doel op 24 december 2026 het com-

worden, maar ook de groeiende middenklasse in Azië. Extra capaciteit Al in 1962 besloot het parlement van de deelstaat New South Wales dat in Sydney

“ Nederlandse innovatiekracht kan Australiërs helpen een technologisch hoogwaardig vliegveld te bouwen”

plex te kunnen openen. 200.000 banen Bij het Western Sydney Aerotropolis staat het vliegveld centraal. De eerste grondwerkzaamheden

hiervoor

een tweede luchthaven gebouwd moest worden. De reden

zijn eind 2018 gestart. In de eerste fase zal het vliegveld be-

hiervoor was dat het bestaande Sydney Kingsford Smith Air-

schikken over een 3,7 kilometer lange starten landingsbaan

port door haar ingekapselde ligging weinig mogelijkheden tot

voor nationale en internationale vluchten. Het Nederlandse be-

uitbreiding biedt. Lange tijd was er echter onvoldoende priori-

drijf To70 heeft advieswerk uitgevoerd voor het airspace de-

teit en politieke steun om het project uit te voeren: pas in 2014

sign, ofwel het inrichten van de luchtverkeersroutes.

nam de Australische federale overheid de beslissing in Badge-

Op termijn komt daar aan de zuidkant een tweede starten

rys Creek een nieuwe luchthaven te bouwen. De verwachting

landingsbaan bij. De verwachting is dat de luchthaven in 2063

dat het aantal vluchten de aankomende 20 jaar zal verdubbe-

jaarlijks 82 miljoen passagiers kan verwerken en daarmee de

len en het bestaande vliegveld hierin niet kan voorzien was de

grootste van Australië zal zijn. Uiteindelijk zal de luchthaven

belangrijkste reden. De nieuwe luchthaven moet zorgen voor

ruim 20.000 banen genereren, terwijl de aerotropolis als geheel

een jaarlijkse extra capaciteit van 10 miljoen passagiers.

200.000 banen zal opleveren.

De ontwikkeling van het vliegveld en de omliggende aerotropolis is een van de grootste infrastructuurprojecten in Australië.

Grondwatermeters

Ter financiering van dit alternatieve vliegveld stelt de Australi-

Het tweede onderdeel is Agribusiness Precinct. Dit landen tuinbouwproject ten westen van het vliegveld heeft als doelstelling voedsel binnen 24 uur van de producent naar het bord van internationale consumenten te krijgen. Centraal staan hierbij duurzame toepassing van onder andere energievoorziening, watergebruik en afvalverwerking. Voor dit onderdeel kijkt Australië met name naar voorbeelden uit Nederland en Israël. Omdat het westelijk van Sydney weinig regent, komen innovaties op het terrein van watermanagement en efficiënte voedselproductie heel goed van pas. In eerste instantie is vooral behoefte aan Nederlandse kennis van gebiedsontwikkeling. Zo heeft Royal Eijkelkamp al haar kennis in grondwatermeters kunnen aanbieden. Later zal ook expertise nodig zijn over bijvoorbeeld kassen en agrologistiek. Stadsontwikkeling Een derde onderdeel van Western Sydney Aerotropolis is de stedelijke ontwikkeling. De Western Parkland City moet een aantrekkelijke leefomgeving worden voor de ruim half miljoen

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

inwoners die er naar verwachting komen wonen. De bouw van

derzoek biedt dergelijke mogelijkheden. Zo bezocht een delega-

woonwijken concentreert zich in het gebied ten noorden van

tie van de University of New South Wales in september 2019

de nieuwe luchthaven, de Northern Gateway. AustraliĂŤ ziet Ne-

Nederland om meer te leren over Nederlandse innovaties in

derland als een van de wereldleiders op het gebied van innova-

luchtvaart en vliegveldontwikkeling.

tieve oplossingen voor duurzame steden. Concreet valt hierbij te denken aan drinkwatervoorziening, afvalverwerking en mobiliteitsoplossingen. Het Nederlandse ingenieursbureau Arcadis is betrokken bij de aanleg van nieuwe wegen en tunnels die het gebied moeten ontsluiten.

Ook meewerken aan Western Sydney Aerotropolis? In verschillende fases van de ontwikkeling van de Western

Kennisinstituten

Sydney Aerotropolis is Nederlandse expertise en ervaring

Tot slot komen in de aerotropolis een academische campus en

nodig op het gebied van luchthavens, logistiek en trans-

een luchtvaartinstituut. Daarnaast is er speciale aandacht voor

port, innovatieve landen tuinbouw en slimme gebieds-

het ontwikkelen van de defensie-industrie. De campus wil zowel

ontwikkeling. Het consulaat-generaal in Sydney houdt de

lokale als internationale studenten aantrekken en zich focussen

ontwikkelingen van dit complexe en langlopende project

op Science, Technology, Engineering and Mathematics. Neder-

nauwkeurig in de gaten en signaleert kansen voor het Ne-

land heeft kennisinstituten van wereldklasse en kan voortbordu-

derlandse bedrijfsleven. Op www.internationaalonderne-

ren op bestaande samenwerkingsverbanden. Met verwachte

men.nl vind je kansrapporten en evenementen. Zie je con-

disciplines zoals landen tuinbouw, advanced manufacturing en

crete kansen voor jouw bedrijf? Samen met het lokale

gezondheidszorg biedt dit mogelijkheden tot nadere samenwer-

netwerk kan het consulaat ondernemers die de potentie

king tussen Australische en Nederlandse kennisinstituten. Hierbij

van dit project willen benutten op weg helpen. Je kunt het

valt te denken aan het uitbreiden van de huidige samenwerking

consulaat contacteren via +61 (0) 2 8305 6807 of

op het gebied van medische opleidingen tussen Western Sydney

Syd-ez@minbuza.nl.

University en de Universiteit van Maastricht. Ook luchtvaartonglobe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Ron Laan

Toen een groothandelaar een restantpartij elektronische apparaten naar Afrika wilde exporteren, werd hij aangeklaagd door het Openbaar Ministerie.

Europese Hof van Justitie doet richtinggevende uitspraak in exportzaak

Wanneer elektronica afval wordt

Elektrische en elektronische apparaten die het afvalstadium bereiken, vallen onder specifieke afvalwetgeving. Over het onderscheid tussen deze apparaten die in juridisch opzicht wel of geen afvalstof zijn1, heeft het Europese Hof van Justitie in een exportzaak recent een richtinggevende uitspraak gedaan. In bijlage VI van de Europese richtlijn Engelstalige variant WEEE-directive) zijn voorschriften opgenomen om bij het transport van dergelijke apparatuur te kunnen bepalen of sprake is van afval of niet.2 en gespecialiseerd in afvalstoffenrecht.

Ron Laan is advocaat bij Van Diepen Van der Kroef

afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (kortweg AEEA-richtlijn of in de

Bijlage VI bij de AEEA-richtlijn schrijft ten eerste

doorverwezen, langslepende zaak over export

voor dat gewaarborgd moet zijn dat alle appa-

van elektrische en elektronische apparatuur

raten kunnen worden gebruikt waarvoor zij be-

naar Afrika op basis van feiten van vóór 14 fe-

stemd zijn. Ten tweede moeten de apparaten

bruari 2014. In zijn uitspraak van 4 juli 2019

op passende wijze beschermd zijn tegen be-

heeft het Europese Hof van Justitie uitgelegd

schadiging tijdens het vervoer. Alleen wanneer

hoe de vraag of elektrische en elektronische

apparaten specifiek worden overgebracht voor

apparatuur een afvalstof is of niet moet worden

reparatiedoeleinden, is het geoorloofd dat zij

beantwoord.3

slechts in beperkte mate kunnen worden gebruikt waarvoor zij bestemd zijn.

Aangeklaagd

Het in bijlage VI van de AEEA-richtlijn opgeno-

In deze casus werd elektronica, zoals stroom-

men regime geldt na de omzetting van de richt-

strijkijzers, ventilatoren en scheerapparaten,

lijn in de Nederlandse wet op 14 februari 2014.

vervoerd door een groothandelaar in restant-

Bij het Europese Hof van Justitie speelde tot

partijen. Enerzijds ging het om apparaten die

voor kort een door de Nederlandse rechter

op basis van de productgarantie door consu-

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

“ Bij verkoop of overdracht aan een derde zonder controle vooraf of het werkte, is sprake van een afvalstof”

menten waren geretourneerd. Anderzijds om

dat het hergebruik van teruggebrachte elektro-

vanuit milieuoogpunt om dat het toekomstig

goederen die, bijvoorbeeld door een assorti-

nica geen zekerheid is. Daarom moet worden

gebruik niet zeker is. Bij verkoop of overdracht

mentswijziging, niet meer tot het assortiment

nagegaan of de op basis van de productgaran-

aan een derde zonder controle vooraf of het

van de verkoper behoorden. Bovendien waren

tie geretourneerde elektrische apparaten, als

werkte, is sprake van een afvalstof. Pas als de

enkele apparaten defect. De apparaten waren

deze gebreken vertonen, zonder reparatie nog

houder van de betrokken producten kan aan-

grotendeels in originele dozen verpakt, enkele

kunnen worden verkocht voor gebruik overeen-

tonen dat hergebruik ervan zeker is, dat de

waren onverpakt.

komstig hun oorspronkelijke doel en of dit her-

daartoe

De groothandelaar was aangeklaagd door het

gebruik zeker is. Als een apparaat gebreken

plaatsgevonden én vooraf de benodigde repa-

Openbaar Ministerie. In de ogen van de Officier

vertoont die reparatie noodzakelijk maken,

raties zijn verricht, mag het apparaat als een

van Justitie waren de apparaten afvalstoffen,

waardoor het gebruik overeenkomstig zijn oor-

niet-afvalstof worden beschouwd. Daar komt

waarvoor bij de export de regels van de Euro-

spronkelijke doel niet mogelijk is, dan moet het

als eis nog bij dat bij een (voorgenomen) leve-

pese Verordening voor de Overbrenging van

worden beschouwd als een afvalstof. Voor de

ring aan een derde de elektronische apparaten

Afvalstoffen moesten worden gevolgd. De

houder is het apparaat dan immers een last en

in een geschikte verpakking moeten worden

groothandelaar dacht hier anders over en stel-

het staat in dat geval niet vast dat daadwerke-

vervoerd. Dit om ervoor te zorgen dat ze niet

de zich op het standpunt dat de apparaten als

lijk een reparatie volgt.

defect raken door het transport.

marktwaarde waren gekocht en daarna weer

Zekerheid hergebruik

waren verkocht aan een afnemer in Afrika.

Hoeveel een reparatie van een gebrek of man-

kement aan het apparaat kost, vindt de Euro-

noodzakelijke

controles

hebben

reguliere marktproducten met een zekere

Europese rechter

pese rechter van weinig belang. Het gaat er

Volgens de definitie van afvalstof in de Richtlijn 2008/98 Richtlijn 2012/19 Hof van Justitie EU, 4 juli 2019, zaak C-624/17, ECLI:EU:C:2019:564

Volgens de Europese rechter zijn elektronische artikelen die in het assortiment van de winkelier, groothandelaar of importeur overtollig zijn geworden én die nog in hun originele, ongeopende verpakking zitten, te zien als nieuwe producten die in orde zijn. Daarom kunnen ze volgens hem op de normale manier als handelswaar verhandeld worden. Dit zou alleen anders kunnen zijn als er in een concreet geval aanwijzingen zijn die twijfel kunnen wekken over de goede staat van deze artikelen. Dat moet dan door een nationale rechter beoordeeld worden. Bovendien staat het consumenten vrij elektronische apparaten te retourneren op basis van de productgarantie. Dat gebeurt op grond van een contractueel beding en tegen terugbetaling van de aankoopprijs en kan niet beschouwd worden als ‘afdanken’. De consument heeft daarbij niet voor ogen over te gaan tot verwijdering of nuttige toepassing van het teruggebrachte apparaat. Bij dergelijke retours is het risico dat de consument zich van dit goed ontdoet op een manier die nadelige gevolgen voor

De eigenaar van een hifiwinkel vol elektronica in het

het milieu kan hebben bovendien laag.

Zuid-Afrikaanse Johannesburg staat trots voor zijn zaak.

Het Europese Hof van Justitie wijst er wel op globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Juridische aspecten van grensoverschrijdende e-commerce Deel 1

Joost Maassen

het gebied van het vennootschaps-, handels-, contracten- en overnamerecht.

Hij adviseert over Nederlands en Engels recht bij grensoverschrijdende zaken op

Joost Maassen is zowel Nederlands advocaat als solicitor of Engeland & Wales.

Denk goed na

Eerst een website, daarna de webshop E-commerce rukt op, ook bij het zakendoen over de grenzen. Joost Maassen geeft de komende maanden antwoord op veel voorkomende juridische vragen over grensoverschrijdende e-commerce. In de eerste aflevering behandelt hij de ontwikkeling van, de toegang tot en de informatievoorziening op een website of app. Want zonder website geen webshop. Waar moet ik op letten bij de ontwikkeling van een website? Bij de ontwikkeling van je website en een bijbehorende mobiele app krijg je onder meer te maken met het ontwerp, de bouw en het onderhoud daarvan. Maar ook met domeinnaamregistratie, hosting en zoekmachineoptimalisatie. Accepteer niet zomaar de vaak eenzijdige voorwaarden van de leverancier en maak duidelijke afspraken over de oplevering, functionaliteit, performance en veiligheid, en wie voor wat aansprakelijk is. Denk hierbij aan

responsetijden, de uptime (beschikbaarheid)

“ Een website is meestal wereldwijd beschikbaar, merk- of handels namen vaak niet”

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

en dat de website moet voldoen aan toepasselijke weten regelgeving (bijvoorbeeld op het gebied van privacy en consumentenbescherming). Vergeet ook niet vast te leggen wat de gevolgen van niet-nakoming zijn, zoals schadevergoeding, boetes, opschorting betaling of beëindiging van het contract. Wie is de eigenaar van de domeinnaam? Je bent geen eigenaar, maar de houder van een domeinnaam (jouw adres op internet),

Mag ik de website van een ander linken of framen? Hier zijn risicoâ&#x20AC;&#x2122;s aan verbonden, zeker wanneer dit vanuit een commercieel oogpunt gebeurt. Je kunt de regels van die website overtreden

inbreuk

het

intellectuele

eigendom van een ander maken. Check dus eerst de gebruiksvoorwaarden van die website en ga na of het materiaal waarnaar je verwijst, auteurs- of merkenrechtelijk beschermd is. Zo ja, vraag dan de rechthebbende om toestemming. Pas op, het kan zijn dat de operator van de website waarnaar je verwijst, dit niet gedaan heeft en het materiaal dus zonder toestemming gebruikt. De kans bestaat dan dat de rechthebbende zich vervolgens bij jou meldt. Welke informatie moet mijn website in elk geval bevatten? wanneer en zo lang je dit registreert. Het kan

ware en de inhoud van de website of app.

Wanneer jouw bedrijf in de EU opereert, moet

zijn dat de domeinnaam (met of zonder ach-

Wanneer je niet zelf de maker bent, regel dan

je op de website in elk geval de volgende be-

tervoegsel, zoals .com of .nl) inbreuk maakt

dat het eigendom wordt overgedragen. Als dit

drijfsinformatie

op een al bestaand merkenrecht of handels-

niet lukt, beding dan op zâ&#x20AC;&#x2122;n minst een exclu-

rechtsvorm, vestigingsadres, KvK-nummer en

naam van een ander. Controleer daarom eerst

sief gebruiksrecht en - om problemen bij fail-

BTW-nummer (indien BTW-plichtig). Plus een

of je de naam mag gebruiken. Bovendien wil

lissement te voorkomen - dat de broncode

e-mailadres of online contactformulier waar-

je geen verwarring wanneer iemand jouw be-

van eventuele software bij een derde wordt

mee mensen snel en direct contact met je

drijf op internet zoekt. Wanneer de naam vrij

ondergebracht. De maker kan gebruik heb-

kunnen opnemen. Een telefoonnummer is in

is, registreer de domeinnaam dan ook als

ben gemaakt van beschermde rechten van

beginsel niet verplicht. Maar als een consu-

merk of handelsnaam om je rechten te be-

derden. Zorg er daarom voor dat de maker

ment via het internet contact met je heeft op-

schermen. Dit is niet altijd eenvoudig en vergt

jou vrijwaart voor eventuele claims van recht-

genomen en daar vervolgens geen toegang

nogal wat uitzoekwerk: een website is meest-

hebbenden. Om je eigen rechten en je tegen

meer toe heeft, ben je desgevraagd verplicht

al wereldwijd beschikbaar, terwijl merk- of

claims van derden te beschermen is het ver-

op niet-elektronische wijze te communiceren.

handelsnamen vaak alleen in een bepaald

standig bezoekers erop te wijzen dat je web-

land, meerdere landen of de gehele EU wor-

site beschermd intellectueel eigendom bevat.

Is het voor de informatievoorziening van be-

den gedeponeerd.

Je zou dit onder iedere webpagina kunnen

lang welke goederen of diensten ik aanbied?

vermelden:

bedrijfsnaam,

vermelden. Ook kun je in je gebruiksvoor-

Ja, want verder gelden er afhankelijk van wat

Wie is de eigenaar van de website of app?

waarden opnemen dat anderen de content

je op de website aanbiedt aanvullende regels.

De maker â&#x20AC;&#x201C; en niet de opdrachtgever (tenzij

niet zonder toestemming mogen gebruiken,

Zo moet je wanneer je in de EU diensten aan-

werkgever van de maker) - is rechtens eige-

daarnaar mogen verwijzen (linken) of in hun

biedt, op enig moment nadere informatie over

naar van het ontwerp, de onderliggende soft-

website zichtbaar mogen maken (framen).

jouw dienstverlening verstrekken. Het kan

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

INCOTERMSVRAGEN? BEL ONS OP 079 3467 346

Ben jij al 2020-proof? Wij helpen je verder met vraagstukken over Incoterms® De Incoterms® 2020 zijn uit! De Incoterms® regels verschaffen

Workshops

jou als ondernemer duidelijkheid over wie verantwoordelijk

• Incoterms® in de praktijk

is voor wat en wie welke kosten en risico’s draagt bij de

• Incoterms® voor Sales

internationale levering van goederen. Uit onderzoek blijkt

• Masterclass Incoterms®

dat zo’n 70 procent van de gebruikers van de Incoterms® nog steeds problemen ervaart met het toepassen en het gebruik

Webinars

ervan. Hoe staat het met kennis van Incoterms® binnen jouw

• Elke derde dinsdag van de maand een compacte

organisatie?

webinar over een bepaalde Incoterms®-regel

Ledenservice

Incompanytrainingen

Onze ledenadviseurs behandelen dagelijks vraagstukken

• Op maat gemaakt voor jouw organisatie en deelnemers

over het toepassen Incoterms®.

• Een trainer/docent die past bij jouw organisatie

Heb je zelf een vraag, bel ons op: 079 34 67 346 of stuur je

Advies op maat

vraag naar ledenservice-io@evofenedex.nl.

• Opzetten Incoterms® policy

gebruik van de website, een online account of

handig zijn dit (deels) alvast op de website te

persoon herleidbaar IP-adres (ongeacht of

doen. Het gaat hier bijvoorbeeld om eventueel

deze bedrijfsmatig handelt). In de praktijk rea-

disclaimers opnemen. Denk hierbij aan het uit-

vaststaande prijzen, een omschrijving van je

liseren bedrijven zich vaak niet wat een pro-

sluiten van aansprakelijkheid voor de content,

dienstverlening, algemene voorwaarden, in-

gramma als Google Analytics aan data verza-

links naar derden, virussen, het gedrag op een

formatie over je beroepsaansprakelijkheids-

melt of wat er gebeurt als een webpagina een

eventueel gebruikersforum (inclusief hoe je

verzekering en mogelijke toepasselijke ge-

Facebook-link bevat. Wanneer de website

contact kunt opnemen bij klachten) en onveilig

dragsregels. Wanneer je garantievoorwaarden

gebruikmaakt van cookies, ben je verplicht de

gebruik van een online account.

uitgebreider zijn dan wettelijk voorgeschreven, moet dit ook gecommuniceerd worden. Het kan zijn dat jouw bedrijf gereguleerd is. In dat geval moet je website details van de toezichthouder vermelden. Verder gelden er specifieke regels wanneer er op of via de website contracten kunnen worden afgesloten en orders geplaatst. Je bent dan verplicht informatie over het online orderproces te verstrekken. Voor de handel met consumenten in de EU gelden aanvullende eisen ten aanzien van zaken als het verstrek-

“ Een Fransman moet in een Nederlandse webshop onder dezelfde voorwaarden kunnen kopen als een Nederlander”

ken van precontractuele informatie, herroe-

Mag ik de toegang tot mijn website of de aankoop van een product beperken tot bezoekers uit bepaalde landen? Wanneer je met een consument of zakelijk eindgebruiker handelt, is dit in de meeste gevallen verboden op grond van de Geoblocking-Verordening. De kern is hier dat je geen onderscheid mag maken op grond van locatie. Je kunt wel per land een aparte website met eigen voorwaarden maken. In die voorwaarden kun je bepalen dat je alleen daar levert. Wat je níet mag doen, is gebruikers op

pingsrecht, prijsveranderingen en de moge-

bezoeker daarover te informeren en toestem-

grond van locatie op enigerlei wijze de toe-

lijkheid geschillen online te beslechten. Dit en

ming te vragen. Op deze onderwerpen over

gang tot de website of webshop en de aan-

het gebruik van algemene voorwaarden be-

privacy kom ik in een volgende aflevering uit-

koop van goederen ontzeggen (bijvoorbeeld

handel ik uitvoerig in een volgende aflevering;

gebreid terug.

door een blokkade of omleiding naar een an-

zowel B2C als B2B. Bovendien stellen som-

dere website) of voor iemand uit een ander

mige landen extra eisen. Zo moet de website

Moet ik gebruiksvoorwaarden voor mijn

land aparte voorwaarden hanteren. Een

van een groep van ondernemingen met een

website maken?

Fransman moet in een Nederlandse webshop

omzet van meer dan 36 miljoen pond, die za-

Dit is niet verplicht maar wel verstandig. Je kunt

dus onder dezelfde voorwaarden kunnen ko-

ken doet in het Verenigd Koningrijk, een zoge-

hiermee het gebruik van je website reguleren

pen als een Nederlander. De verkoper is ech-

naamd ‘anti-slavery and human trafficking

en informatie verstrekken. Het effect van de

ter niet verplicht de goederen in Frankrijk af te

statement’ bevatten. Onderzoek daarom altijd

voorwaarden wordt bepaald door de vraag of

leveren. Let er dan wel op dat je in de voor-

de lokale situatie.

de gebruiker voor toegang tot de website de

waarden je levering beperkt tot Nederland.

voorwaarden eerst met een klik moet aanvaarWanneer moet mijn website een priva-

den of deze alleen kan inzien of downloaden. In

cyverklaring hebben en hoe zit het met

het laatste geval is mogelijk geen sprake van

cookies?

een overeenkomst, alleen van een waarschu-

Meer lezen over de Geoblocking-

Wanneer je als bedrijf online of via een app

wing. Gebruiksvoorwaarden bevatten vaak be-

Verordening?

persoonlijke data verwerkt (verzamelen en/of

palingen over privacy, het gebruik van content

Martijn van de Hel en Marianne Meijssen

bewaren), moet je een privacyverklaring publi-

en de toegang tot de website. Bijvoorbeeld

beschrijven de gevolgen hiervan uitge-

ceren. Let op, dit is al snel het geval! Het gaat

omdat de site niet geschikt is voor kinderen en

breid in globe magazine 441, pagina 28

hier namelijk om alle naar natuurlijke personen

er voor die groep speciale privacyregels gel-

(april 2019).

terug te herleiden data, inclusief een naar een

den. Ook kun je voorschriften over het veilig globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Ook interessant voor Nederlandse bedrijven: de zaak C-291/18 Grup Servicii Petroliere SA versus de Roemeense belastingdienst.

Ariane van den Berg

Btw-casus

To be or not to be at (full) sea? Op 1 januari 2019 werd de Wet OB 1968 aangescherpt voor wat betreft het toepassen van het nultarief voor de levering van en aan zeeschepen. Hierdoor is het voor leveranciers in Nederland niet langer mogelijk het nultarief toe te passen op leveringen aan en van een commercieel schip dat niet grotendeels gebruikt wordt op volle zee. In dit artikel gaan we in op de vraag wat nu onder een ‘schip

Dordrecht, specialist in internationale btw-kwesties.

Ariane van den Berg is werkzaam bij VAT Institute in

voor de volle vaart op zee’ verstaan moet worden. Grup Servicii Petroliere SA (GSP) heeft drie ver-

op die volle zee. Er wordt niet voldaan aan de

plaatsbare boorplatforms verkocht. Deze wor-

voorwaarden van artikel 148 a/c van de Btw

den voor en na de levering gebruikt in het Roe-

Richtlijn (RL) en de vrijstelling had niet toege-

meense deel van de Zwarte Zee. GSP en de

past mogen worden.

Roemeense belastingdienst zijn het er niet over

Het HvJ gaat vervolgens niet in op de vraag of

eens dat GSP de vrijstelling voor de levering

de platforms zelf kunnen varen of niet. Alleen

van een schip voor de volle vaart op zee toege-

de vraag of het een schip ‘voor de vaart’ be-

past heeft, en op basis hiervan geen btw heeft

treft is van belang. Volgens het HvJ moet er

afgedragen. De rechter vraagt het Hof van Jus-

sprake zijn van het hoofdzakelijk inzetten van

titie (HvJ) of de boorplatforms in deze zaak als

‘het schip’ voor het voortbewegen op zee. De

schip gezien kunnen worden en of het daad-

doelstelling van artikel 148 a/c is immers het

werkelijke gebruik op volle zee een voorwaarde

bevorderen van het internationale vervoer. De

is voor de toepassing van de vrijstelling.

platforms worden overwegend in stilstaande positie gebruikt en daarmee zijn het geen

Vrijstelling (in Nederland nultarief)

‘schepen voor de volle vaart op zee’. De leve-

De Advocaat-Generaal (AG) van het HvJ is

ring had daarom belast moeten worden met

van mening dat dit soort platforms niet als

19 procent Roemeense btw.

‘schip’ kwalificeren omdat deze niet op eigen

kracht kunnen varen en daarmee dus ook niet

Gevolgen voor situatie in Nederland

kunnen ‘varen’ op volle zee. Bovendien wor-

In Nederland kunnen nu ook ‘vaartuigen’

den de platforms niet daadwerkelijk gebruikt

waarbij het varen van bijkomstige betekenis

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

“ Aanpassen van het besluit zal gevolgen hebben voor leveringen aan de offshore-industrie”

is, kwalificeren als ‘schepen die worden ge-

de leveringen aan uitvoerleveringen, moeten

sprake is van hoofdzakelijk voortbewegen op

bruikt op volle zee’, bijvoorbeeld boorplat-

- naar mijn mening - ook de territoriale zeeën

volle zee. De lidstaten die betogen dat een

forms in de Noordzee. Leveranciers mogen

van landen niet behorend tot de EU, gezien

schip slechts geschikt moet zijn voor de ‘vaart

nu dus nog het nultarief (gelijk aan deze vrij-

worden als ‘volle zee’. Bijvoorbeeld het Turkse

op volle zee’ zullen de lokale wetgeving moe-

stelling in de Richtlijn) toepassen op hun leve-

deel van de Zwarte Zee. Nederland legt ‘volle

ten aanpassen. Het HvJ heeft er in zijn uit-

ringen aan deze ‘vaartuigen’. Naar verwach-

zee’ uit als alle delen van de zee die niet beho-

spraak uitdrukkelijk op gewezen dat de vrij-

ting zal de staatsecretaris het betreffende

ren tot de territoriale wateren of binnenwate-

stelling niet mag afhangen van de kwalificatie

besluit aanpassen, wat gevolgen zal hebben

ren van Nederland. Omdat het HvJ hier verder

van een schip naar nationaal recht van een

voor leveringen aan de offshore-industrie.

niet op in gaat, verwacht ik niet dat Nederland

lidstaat.

haar uitleg van ‘volle zee’ op korte termijn

Het HvJ wijst er in zijn arrest nog eens op dat

gaat aanpassen.

een vrijstelling strikt uitgelegd moet worden,

Volle zee

maar ik vind het jammer dat er volgens het

Het HvJ gaat niet in op de definitie van ‘volle zee’ omdat dit ruimtelijk afgebakend is in het

Met zijn uitspraak bevestigt het HvJ in de zaak

HvJ ook sprake moet zijn van ‘voortbewegen’

internationale zeerecht. De AG gaf wel aan

GSP versus de Roemeense belastingdienst

van het schip. Ik voelde meer voor de uitleg

dat ‘volle zee’ gedefinieerd moet worden als

dat het niet om het ‘geschikt zijn’ van een

van de AG dat de doelstelling van artikel 148

alle wateren buiten de territoriale wateren van

schip voor de volle vaart op zee moet gaan

Richtlijn het gelijkstellen van de betreffende

de Europese Unie. Daar ben ik het mee eens.

om van de vrijstelling gebruik te kunnen ma-

leveringen aan uitvoerleveringen is, en niet het

De AG geeft echter later aan dat geen enkel

ken. Het schip moet hoofdzakelijk ‘daadwer-

bevorderen van het internationale vervoer. De

deel van de Zwarte Zee als ‘volle zee’ gezien

kelijk gebruikt’ worden op volle zee. Het HvJ

mening van het HvJ is echter doorslagge-

kan worden. Gezien het feit dat de vrijstelling

voegt daaraan toe dat er alleen sprake is van

vend.

gericht is op het gelijkstellen van de genoem-

‘vaart op volle zee’ als er ook daadwerkelijk

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Jan Holthuis en Iris Langehuizen-Kuijken

Wat zijn de belangrijkste wijzigingen in de Chinese Foreign Investment Law, die 1 januari 2020 van kracht wordt?

Chinese Foreign Investment Law vanaf 1 januari 2020

Een stap vooruit?

treedt 1 januari 2020 in werking. Vanaf dat moment vervallen de drie investeringswetten die vanuit de kantoren in China. Iris werkt vanuit het kantoor in Shanghai.

associate) werken bij Buren Legal. Jan werkt deels vanuit Nederland, deels

Jan Holthuis (partner en advocaat) en Iris Langehuizen-Kuijken (senior

Op 15 maart 2019 heeft China een nieuwe Foreign Investment Law aangenomen. Deze wet

de Foreign Invested Enterprises (FIE’s) reguleren. Hierdoor zijn de Sino-foreign Equity Joint Ventures (EJV), Sino-foreign Contractual Joint Ventures (CJV) en Wholly Foreign-owned Enterprises (WFOE) binnenkort verleden tijd. FIE’s zullen vervolgens, net als alle Chinese vennootschappen, onderworpen worden aan de algemene Chinese Vennootschapswet. De Foreign Investment Law (FIL) werd afgekondigd na een ex-

eenstemming wordt gebracht met de Vennootschapswet.

treem kort evaluatie- en goedkeuringsproces. Deze wet brengt

Volgens de FIL kunnen de bestaande FIE’s nog tot vijf jaar na

zelf brede principes naar voren met als zogezegd doel een ge-

de invoering van de nieuwe wet opereren op basis van hun

lijk(er) speelveld te creëren voor FIE’s in China en een verdere

huidige structuur. Dat wil zeggen dat de bestaande FIE’s vóór 1

openstelling van de Chinese markt. Om de invoering van de FIL

januari 2026 de organisatiestructuur van hun onderneming

te ondersteunen zullen er meer gedetailleerde uitvoeringsmaat-

moeten omzetten.

regelen moeten komen. In dit artikel gaan we in op de belangrijkste wijzigingen, zodat je proactief stappen kunt ondernemen

Naar nationale behandeling plus Negatieve Lijst

richting de aanpassing en naleving van de nieuwe wet. Ook

Op grond van de drie investeringswetten waren buitenlandse

schetsen we een aantal observaties over de ontwikkelingen in

investeringen onderhevig aan een case-by-case goedkeuring

de houding van China ten opzichte van FIE’s in het algemeen.

van de daarvoor competente Chinese overheidsinstanties. In de praktijk zijn dit het Ministry of Commerce en zijn lokale uit-

Van drie wetten naar één wet

voeringsinstanties. Hoewel dit goedkeuringsproces voor een

Zoals hierboven beschreven, vervangt de FIL vanaf 1 januari

aantal buitenlandse investeringen al is afgeschaft, wordt dit

2020 de drie investeringswetten die de Foreign Invested Enter-

case-by-case goedkeuringsproces onder de FIL geheel verla-

prises (FIE’s) reguleren. Hoewel de FIL een veelomvattende wet

ten. In plaats daarvan belooft de FIL nationale behandeling plus

is, is deze – mede vanwege zijn ongebruikelijk snelle goedkeu-

een Negatieve Lijst voor buitenlandse investeringen. In deze

ring – niet erg gedetailleerd. Meer gedetailleerde uitvoerings-

lijst staan de industriële sectoren waarin buitenlandse investe-

maatregelen worden naar verwachting vóór eind 2019 gepubli-

ringen zijn verboden en/of beperkt; bijvoorbeeld de financiële

ceerd. Er is al wel een duidelijke tijdlijn vastgesteld voor FIE’s

sector, media en onroerend goed.

om van organisatiestructuur te veranderen, zodat deze in over-

In principe kunnen buitenlandse ondernemingen dus hetzelfde

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

proces doorlopen als Chinese ondernemingen als er een investe-

le wijzigingen zijn dat de Raad van Bestuur wordt vervangen

ring wordt gedaan (zonder voorafgaand case-by-case goedkeu-

door de Algemene Vergadering als het hoogste besluitvormen-

ringsproces). Alleen blijft voor FIE’s nog wel de Negatieve Lijst van

de orgaan. Binnen de huidige EJV-wet bestaat geen Algemene

kracht. Voor bepaalde sectoren zijn er dus nog steeds beperkin-

Vergadering.

gen die specifiek/enkel gelden voor buitenlandse investeerders.

De Raad van Bestuur is nu bevoegd te beslissen over onder-

Technologieoverdrachten Belangrijk is ook dat in artikel 22 FIL is opgenomen dat China zal aanmoedigen dat technologische samenwerking tussen Chinese en buitenlandse investeerders gebaseerd zal zijn op vrije wil en bedrijfsregels. De voorwaarden voor technologieoverdracht worden bepaald door de investeerders, op basis

“ Voor bepaalde sectoren zijn er dus nog steeds beperkingen”

van onderhandelingen en billijkheid. Verder verbiedt artikel 22 niet alleen Chinese overheidsfunctionarissen administratieve

werpen als verhoging of verlaging van het maatschappelijk ka-

maatregelen te gebruiken om tot gedwongen overdracht van

pitaal, beëindiging of ontbinding van de vennootschap en een

technologie te komen, maar maakt het hen ook strafrechtelijk

fusie of splitsing daarvan. Deze beslissingen vereisen unanieme

aansprakelijk als zij dit wel doen (artikel 39 FIL).

goedkeuring van de bestuurders. Volgens de Vennootschapswet neemt echter de Algemene Vergadering de beslissingen

Raad van Bestuur wordt Algemene Vergadering

over deze onderwerpen. Anders dan het strikte unanieme

Na het afschaffen van de drie investeringswetten zal voor Si-

goedkeuringsvereiste van de huidige EJV-wet kunnen de be-

no-foreign Equity Joint Ventures (EJV) één van de fundamente-

slissingen in de toekomst worden goedgekeurd door aandeelglobe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

houders die meer dan twee derde van de stemrechten verte-

Van oudsher heeft de Chinese overheid FIE’s proberen aan te

genwoordigen.

trekken met stimuleringsmaatregelen. Bijvoorbeeld belasting-

Bovendien hebben de drie investeringswetten en de Vennoot-

vrijstellingen, subsidies, lage huurprijzen, geen overheidscon-

schapswet vele andere inconsistenties. Deze hebben onder

trole en uitzondering op het instellen van een ondernemings-

meer betrekking op het aantal leden van de Raad van Bestuur,

raad. Over het algemeen is het aantal stimuleringsmaatregelen

de bestuurstermijn, het quorum dat vereist is voor vergaderin-

voor FIE’s de afgelopen decennia drastisch afgenomen. Het

gen van de Raad en het benoemen van bestuurders, en de

FIL-beginsel van gelijke behandeling leidt tot afschaffing van de

kwalificatiemogelijkheden voor de Wettelijke Vertegenwoordi-

voordelen die FIE’s in het verleden genoten.

ger. Deze laatste speelt in China een zeer belangrijke rol in een vennootschap.

Handelspolitiek

Door de invoering van de nieuwe FIL op 1 januari 2020 moeten

Tot op heden is onderbelicht gebleven dat de FIL ook een in-

bestaande EJV’s hun joint-venture-contract en -statuten bin-

strument is voor China’s internationale handelspolitiek. Wan-

nen vijf jaar na invoering van de FIL wijzigen, dus vóór 1 janua-

neer een land of regio discriminerende, belemmerende, beper-

ri 2026. Waarschijnlijk moeten investeerders in een EJV vooraf-

kende of soortgelijke maatregelen neemt ten aanzien van

gaand aan het aanpassen van het joint-venture-contract en de

Chinese ondernemingen in bepaalde sectoren, geeft artikel 40 FIL de mogelijkheid dat China

statuten aan de FIL een nieuwe onderhandelingsronde starten over de corporate governance. Stap vooruit? Op het eerste gezicht lijkt het erop dat China met de invoering van de

“ De FIL is ook een instrument voor China's internationale handelspolitiek”

maatregelen

neemt tegen het andere land of de andere regio. Dit in het licht van de feitelijke omstandigheden. Een artikel met dezelfde bewoordingen is overigens al opgenomen in de Foreign Trade Law. In 2000

nieuwe FIL aan de wereld wil laten

overeenkomstige

zien dat zij zich de internationale kritiek (op gebrek aan open-

is dit artikel door China gebruikt om de import van mobiele te-

heid en lokaal niet-transparante investeringsprocedures) en

lefoons en polyetheen uit Zuid-Korea te verbieden. Dit was een

beschuldigingen (van gedwongen technologieoverdracht) aan-

reactie van China op de beslissing van de Zuid-Koreaanse

trekt. Desondanks is het voorlopig niet evident dat de FIL alleen

overheid de importtarieven op Chinese knoflookproducten te

een positieve ontwikkeling is voor FIE’s in China.

verhogen.

Zoals hierboven opgemerkt, is de FIL niet erg gedetailleerd en

Dat China momenteel een Onbetrouwbare Entiteiten Lijst op-

wordt de wet voorlopig meer gezien als een raamwerk. Som-

stelt als reactie op de Entiteitenlijst van de VS, kun je in dezelf-

migen beweren dat de FIL eerder een beleidsinstrument is.

de context zien. Deze lijst heeft als doel bepaalde buitenlandse

Daarom valt het nog te bezien in hoeverre de FIL leidt tot spe-

bedrijven te kunnen weren. Bijvoorbeeld als deze discrimine-

cifieke, eenduidige regelgeving en of die al dan niet onderhevig

rende maatregelen nemen tegen Chinese bedrijven of indus-

zal zijn aan interpretaties door lokale overheden.

trieën. Of als zij potentieel schade toebrengen aan Chinese

Daarnaast maakt de FIL duidelijk dat China haar Negatieve Lijst

bedrijven, industrieën of China’s nationale veiligheid. Tegen be-

zal behouden, waardoor buitenlandse ondernemingen nog

drijven op deze lijst zullen juridische en administratieve maatre-

steeds beperkingen worden opgelegd bij investeringen in on-

gelen worden genomen, en de Chinese maatschappij zal wor-

der meer de financiële sector, media en onroerend goed. Ten

den gewaarschuwd er geen zaken mee te doen.

aanzien van FIE’s in de financiële sector geldt, op basis van

Bovengenoemde ontwikkelingen laten zien dat China de toe-

artikel 41 FIL, bovendien dat industrieregelgeving voorrang be-

gang voor buitenlandse investeerders tot de Chinese markt

houdt boven de FIL. Hierdoor blijven voor deze FIE’s nog (vele)

koppelt aan de toegang voor Chinese bedrijven tot de interna-

aanvullende goedkeuringsprocessen noodzakelijk, die niet op

tionale markten. De FIL wordt daarmee onderdeel van China’s

Chinese ondernemingen van toepassing zijn.

handelspolitiek.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

expats

Nathalie van Herk

Standplaats

San Francisco Hoe is het om in het buitenland te wonen en werken? Deze maand vragen wij het David Riphagen. Hij woont in San Francisco en werkt als associate director product management bij Credit Karma, een Amerikaans multinationaal personal finance bedrijf.

Waarom San Francisco?

maat als Nederland. Los Angeles in het zui-

“Ik ben afgestudeerd in Washington D.C. en

den is mij te warm.”

vervolgens heb ik mijn MBA behaald in Chicago. In Seattle heb ik bij Amazon Kindle en

Merk je iets van Trump op zakelijk gebied?

McKinsey gewerkt. Uiteindelijk ben ik bij

“Ja, op zakelijk gebied merk je dat de aande-

McKinsey in Silicon Valley terechtgekomen.

lenmarkten heel nerveus zijn. Er zijn redelijk

Omdat ik de buitenwijken daar wat saai vond,

wat schommelingen in dagelijkse en wekelijk-

ben ik verhuisd naar San Francisco. Daar

se prijzen. Ik weet ook dat een aantal startups

woon en werk ik nu bij Credit Karma.”

die hier hardware als home automation en sensors maken, op zoek zijn naar andere lan-

Waarin verschillen de steden in de VS van

den om hun producten te produceren.”

elkaar? “De oostkust van Amerika heeft meer Europe-

Wat mis je aan Nederland?

se architectuur, is kleinschaliger en conserva-

“In Nederland zijn de publieke voorzieningen

tiever. Uitzonderingen zijn New York en

van een stuk hoger niveau dan in de VS. Bij-

Washington D.C. De eerste Europeanen die

voorbeeld zorg en welzijn, openbaar vervoer en

naar het westen trokken, waren pioniers en

infrastructuur. Ik zie op het NOS-journaal dat

dat zie je nog steeds. Ook zijn de huizen nieu-

Nederlanders ontevreden zijn over de NS, maar

wer en van mindere kwaliteit omdat ze meer

hier in Amerika, zelfs in Californië, mag je hopen

David Riphagen

tijdelijk zijn. De mensen zijn hier bovendien

dat er überhaupt een trein is die je naar je werk

Organisatie: Credit Karma

progressiever. Een aantal wetten in Californië

kan brengen. We hebben in de VS ook veel

Functie: associate director product

is zelfs vooruitstrevender dan in Nederland.

problemen met zorg. Mensen gebruiken de

management

Het weer verschilt ook sterk. Aan de westkust

eerste hulp in plaats van een bezoek te bren-

Standplaats: San Francisco,

wordt het warmer naarmate je verder naar het

gen aan de huisarts. Zorg lijken we in Neder-

Verenigde Staten

zuiden gaat. Daar heeft Seattle hetzelfde kli-

land echt beter voor elkaar te hebben.”

San Francisco

www.creditkarma.com

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

Q&A

Export matters Levering gebruikte machine aan India

Het testen moest gedaan worden door een onafhankelijk laboratorium. Dit in onze eigen fabriek doen was niet toegestaan. Dat heeft ons per product 1.708 euro gekost. De zending bestaat uit vijf verschillende producten. Dus in

“Wij kunnen onze textielsnijmachine aan ons zus-

totaal 8.540 euro aan testkosten, terwijl de totale waarde

terbedrijf in India leveren. Hiervoor brengen wij

van de zending rond de 8.000 euro ligt. Dit betekent dat de

geen kosten in rekening. Zijn er voor India nog speciale

aanvraagkosten hoger zijn dan de hele zending! Men

regels over vervoer en invoer van gebruikte machines?”

overvraagt, want als je deze testen aanlevert gaat men de gegevens weer aanvechten. Hoe kan dit en hoe gaan an-

“Het belangrijkste aandachtspunt is dat de factuur

dere bedrijven hiermee om?”

waarde niet nul kan zijn. Voor douanedoeleinden

moet je een reële waarde vermelden. Verder geeft de website Market Access Database (https://madb.europa.eu) van de

“De Nederlandse ambassade geeft aan dat het KEBS bepaalt of je een conformity document krijgt zodat je kunt

Europese Commissie informatie over benodigde documenten

exporteren. De bemiddeling van de ambassade leidde helaas niet

en invoerheffingen bij export vanuit de EU naar een groot

tot het gewenste resultaat. Men gaf aan dat deze procedure geldt

aantal landen daarbuiten. Je kunt de informatie hier vinden

voor vele producten en dat de regels soms belachelijk zijn. We

op HS-code en land van bestemming. Zo zijn in India voor

krijgen ons product hierdoor niet op de Keniaanse markt, ondanks

bepaalde tweedehands goederen invoervergunningen nodig.

het feit dat we voldoen aan de eisen die gesteld worden aan het

Ook de kosten van invoer kun je hier vinden.”

registratieproces in Kenia. Ondertussen zie je hondenvoer uit Thailand en Korea wél daar. We hebben de export naar dit land helaas moeten afbreken en de klant krijgt zijn geld terug. Zoiets hebben

wij niet eerder meegemaakt in de 39 jaar dat wij exporteren.”

Conformiteitscertificaat voor export naar Kenia Q

Heb jij ook iets opmerkelijks meegemaakt dat van belang is voor collega-exporteurs? Meld dit dan bij evofenedex.

“Wij exporteren ons eigen merk hondenvoer naar vele landen. Bij levering aan Kenia lopen we vast

met de aanvraag van een SGS-conformiteitscertificaat. In overleg met SGS Nederland, die de inspectie voor Kenia verzorgt, stuurden we de gevraagde documenten. Na

Doorberekenen kosten vanwege brexit

twee weken kregen we een verzoek van het Kenya Bureau of Standards (KEBS) om testresultaten aan te leveren voor alle 25 onderdelen die er in ons hondenvoer zitten.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

“Onze leverancier in het Verenigd Koninkrijk wil importheffingen die mogelijk van kracht worden bij een brexit,

maak kennis met:

Peter Teunisse bij ons in rekening brengen. Dit heeft hij opgenomen in zijn offerte. Wij zijn volledig afhankelijk van deze leverancier en kun-

Ledenadviseur Internationaal Wegvervoer en Internationaal Ondernemen

nen het product niet elders betrekken. Kunnen jullie advies geven over de rechtsgeldigheid van deze clausule?” Al een groot aantal jaren ben ik werkzaam bij evofenedex als lede“In principe bestaat er contractsvrijheid. Het staat par-

nadviseur Internationaal Wegvervoer en Internationaal Onderne-

tijen dus toe vrij een dergelijk beding overeen te komen.

men. Jaarlijks behandelen ik en mijn collega’s een groot aantal

Je zou kunnen onderhandelen over de maximaal toegestane

vragen op het gebied van internationaal eigen en uitbesteed ver-

prijsverhoging in een dergelijke situatie.”

voer in de ruimste zin van het woord. Plus vraagstukken over in-

ternationale handel en ondernemen. Zoals begassingsproblematiek bij binnenkomende containers, douaneaangiftes, Incoterms®, specifieke eisen in bepaalde bestemmingslanden, en vragen met

Brexit en douaneaangifte

betrekking tot vervoer of advies bij het maken van strategische keuzes. Dit is overigens slechts een fractie van de onderwerpen die wij dagelijks behandelen binnen het enorm brede terrein van

“Wij leveren goederen aan een groot aantal klanten

internationaal vervoer en handel. Leden die hierover vragen heb-

in het Verenigd Koninkrijk. De verwachting is dat bij

ben, advies willen, knelpunten ondervinden of gewoon een klank-

een no-deal brexit een douane-uitvoeraangifte vereist is.

bord zoeken, kunnen altijd contact opnemen met mij of mijn col-

Wat komt erbij kijken om deze zelf te verzorgen?”

lega’s van het team Internationaal Ondernemen en Internationaal Wegvervoer.

“Om een douaneaangifte te kunnen doen heb je een vergunning ‘Registratie elektronisch berichtenverkeer’

nodig. Het aanvraagformulier hiervoor kun je via de website van de douane downloaden en daar indienen. Naast de vergunning

Heb jij ook een exportvraag?

zul je software moeten installeren om met het douanesysteem

Als lid van evofenedex kun je kosteloos je vragen

te kunnen communiceren. Hiervoor zijn diverse aanbieders ge-

neerleggen bij onze ledenadviseurs.

accrediteerd. Zoals Beurtvaartadres in Nootdorp, die hiervoor

Zij zijn thuis in allerlei onderwerpen zoals Incoterms®,

het programma ‘CustomsController’ heeft ontwikkeld. Door

brexit, btw of marktentree en helpen je graag verder!

het zelf aangeven dien je identificeerbaar te zijn voor de douane en word je ‘marktdeelnemer’. Hiervoor moet een EORI-num-

Contactinformatie

mer (Economic Operators Registration and Identification) wor-

evofenedex

den toegekend door de lidstaat waar de marktdeelnemer is

+31 (0)79 346 73 46

gevestigd. Daarnaast is het belangrijk voldoende douaneken-

ledenservice-io@evofenedex.nl

nis te hebben om een correcte aangifte te kunnen doen.” globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

agenda Oktober di 29

di 29

Export van A t/m Z Cursus • Eindhoven

Indeling in het douanetarief Workshop • Utrecht Kom naar de workshop Indeling in het douanetarief. Naast de theorie kun je samen met onze trainers zelf aan de slag om jouw eigen producten in te delen in het juiste tarief. Door het correct toepassen van de

do 07

Letters of Credit en het salescontract

do 14

Btw in logistiek en internationaal ondernemen

Workshop • Zoetermeer

tariefindeling, voorkom je vertragingen, boetes en het intrekken van vergunningen. En niet te vergeten: ontevreden klanten!

do 31

Basisopleiding • Utrecht

Oorsprong Masterclass • Utrecht

wo 20

Export van A t/m Z Cursus • Amsterdam

November di 5

Incoterms® in de praktijk

wo 20

Letters of Credit Workshop • Zoetermeer Wil je echte zekerheid van betaling met een L/C?

Workshop • Zwolle

Neem dan deel aan de workshop Letters of Credit. Onze experts nemen graag met jou de risicomomenten door in het L/C-proces. Van order tot en met de

wo 6

Documenten bij export

ontvangst van de betaling. Een inspirerende work-

Cursus • Rotterdam

shop voor Sales, Shipping en Finance.

do 07

Manager export binnendienst

do 07

Export control en sanctiebeleid

Opleiding • Eindhoven

Training • Eindhoven

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

do 21

Leveranciersverklaringen

vr 22

Documenten bij export

Workshop • Zwolle

Cursus • Amsterdam

Evenementen Do 10 oktober Symposium VS en Canada Veenendaal

wo 27

Douaneprocedures in de praktijk

Wo 6 november

Cursus • Utrecht

Breda

Nationaal Export Event

Leg in drie dagen een goede basis neer op het gebied van douanezaken. Ook al heb je

Do 7 november

deze uitbesteed, als exporteur blijf je verant-

Dag van de Declarant

woordelijk. Ons trainersteam daagt je uit kri-

Amersfoort

tisch te kijken naar jouw eigen douaneprocessen om risico's en kosten optimaal te

Ontbijtsessies op di 8 / wo 9 / di 15 / do 17 oktober

kunnen managen.

Nieuw Europees btw-stelsel Eindhoven / Zwolle / Zoetermeer / Veenendaal www.evofenedex.nl/evenementen

do 28

vr 29

Export sales Cursus • Vianen

Leerlijn douaneopleidingen CvO, EUR. 1 en factuurverklaringen

Met de juiste kennis van douanezaken kun je grenzeloos ondernemen én

Workshop • Utrecht

bovendien veel kosten besparen. De meest complete informatie krijg je bij de douaneopleidingen van evofenedex. Wij bieden als enige opleider een complete leerlijn van assistent-declarant tot manager customs and trade affairs. In het najaar gaan alle opleidingen weer van start:

December

Basisopleiding declarant Dag-, avond- en online opleidingen

vr 6

Export van A t/m Z Vakopleiding declarant

Cursus • Utrecht

Dag-, avond- en online opleidingen

ma 2

Coördinator Customs & Trade Compliance

Verdieping in btw en internationaal ondernemen

Avondopleiding

Workshop • Veenendaal

Managers Customs & Trade Compliance

Deze compacte training daagt je uit internati-

Avondopleiding

onale BTW-vraagstukken te analyseren, de juiste gegevens te verzamelen om facturen te

www.evofenedex.nl/opleidingen/douane

maken en te verwerken in de btw-aangifte.

di 3

Incoterms® in de praktijk Workshop • Amsterdam

Meer info over de trainingen of inschrijven: www.exporttrainingen.nl Bij vragen: opleidingen-io@evofenedex.nl of +31 (0)79 346 69 90.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

komend nummer In het komende nummer van Globe Magazine voor internationaal ondernemen kun je lezen over onder meer de volgende onderwerpen:

Op verkenning: VS regio Atlanta

online

Incoterms® 2020 gelanceerd

Facturen en btw

www.evofenedex.nl Hét startpunt voor exporterende ondernemers.

linkedin.com/company/evofenedex Discussieer mee met meer dan 1500 betrokkenen in de LinkedIn groep Export en Internationaal Ondernemen.

twitter.com/evofenedex www.globemagazine.nl

Volg evofenedex op Twitter voor het laatste

facebook.com/evofenedex

Website met het archief van globe magazine

nieuws over logistiek en internationaal onder-

Volg de activiteiten van evofenedex op

voor internationaal ondernemen.

nemen.

Facebook.

evofenedex is dé vereniging voor bedrij-

Postadres

Contact

ven met een logistiek of internationaal

Postbus 350

belang. Via evofenedex nemen zij hinder-

2700 AJ Zoetermeer

nissen in de logistiek en internationaal

Ledenservice ledenservice-io@evofenedex.nl

ondernemen weg en voegen zij kansen

Bezoekadres

toe. Regionaal, nationaal en internatio-

Signaalrood 60

Opleidingen en trainingen

naal. Van een veiliger en efficiënter ma-

2718 SG Zoetermeer

opleidingen-io@evofenedex.nl

gazijn, slimmer vervoer, goede opslag

T +31 (0)79 346 73 46

+31 (0)79 346 69 90

van gevaarlijke stoffen tot meer export. Bedrijfsjuristen Met ruim 15.000 leden is evofenedex een krachtig collectief van handelaren, producenten en exporteurs die samen werken aan 360 graden logistiek en internationaal ondernemen.

globe magazine voor internationaal ondernemen | oktober 2019

bedrijfsjuristen@evofenedex.nl

GRATIS toegang tot het belangrijkste Brexit nieuws?

Activeer uw abonnement!

GRATIS abonnement op de Brexit nieuwspagina van In-en Uitvoer Toegang tot het belangrijkste nieuws over de Brexit Handige documenten, zoals ‘Ter voorbereiding op de Brexit’ en ‘Wat betekent de Brexit voor mijn douanezaken?’ Links naar alle relevante websites op een rij

Activeer uw abonnement op sdu.nl/brexit

Vertrouwen verzekerd. Waar gehandeld wordt is Atradius. Wij helpen voorkomen dat bedrijven ten onder gaan aan vorderingen die te laat of niet worden betaald, wereldwijd. Door onze jarenlange ervaring en kennis van de markt kunnen onze klanten met vertrouwen de toekomst tegemoet zien â&#x20AC;&#x201C; zelfbewust, veerkrachtig en vooruitstrevend. Het is de perfecte balans tussen risicobeheersing en het bevorderen van handeldrijven, tussen zekerheid en vrijheid, tussen veiligheid en vertrouwen. Grijp uw kans en ontdek meer. Bel: 020 553 3131 Mail: sales.nl@atradius.com Bezoek: www.atradius.nl

Kredietverzekering | Incasso | Bedrijfsinformatie