Globe Magazine - oktober 2016

Magazine voor Internationaal Ondernemen

► Oktober 2016 | nummer 413

Lindor p.12

“Export die draait!”

18 Wie vertegenwoordigd uw bedrijf over de grens?

Vindt uw buitenlandse partner in zes stappen.

22 Ambassadeur Theo Peters ziet kansen in Senegal “Wij openen deuren voor bedrijven, groot en klein.”

34 Tienpuntenplan voor handel en logistiek EVO-Fenedex maakt zich sterk voor internationaal opererend bedrijfsleven.

Global network, here I come

We’ve been to the moon and back. We’ve mapped every square inch of our planet and yet there’s still so much more to discover. It’s a matter of seeing opportunities, not obstacles. And then being flexible enough to roll with them.

To find out how our global team can help you connect in over 40 countries, go to ingwb.com.

World, here I come

Magazine voor internationaal ondernemen

GLOBE MAGAZINE

Op de cover Colofon Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen is het maandblad van Fenedex en richt zich op exporterende en internationaliserende Nederlandse bedrijven. Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen verschijnt 11x per jaar.

Redactie Bart Jan Koopman (hoofdredacteur) Elmar Otten (eindredacteur) Marianne Elissen (redacteur) Frannie Flinterman (redacteur) Willemijn Gwanmesia (redacteur) Dorine Noordam (redacteur)

Bastiaan Soeteman Managing Director Lindor Lindor maakt machines waarin producten als thee en muesli, maar ook wasmiddel of superabsorbants zachtjes gemengd worden. De mengvaten zijn zo ontworpen dat het product niet beschadigd of opwarmt. Naar deze eigenschappen is over de hele wereld vraag.

Lees het interview op pagina 12.

Contact redactie Fenedex Postbus 90409, 2509 LK DEN HAAG T 070 – 330 56 20 F 070 – 330 56 56 E redactie@globemagazine.nl Vormgeving Silo, Den Haag Druk Veenman+, Rotterdam Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen wordt milieuvriendelijk en op chloorvrij papier (TCF) gedrukt.

Abonnementen Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen wordt verspreid onder leden van Fenedex. Ontvangt u het magazine nog niet? Neem dan contact op met de redactie.

Overige verspreiding Relaties van Fenedex in de politiek, bij ambassades en consulaten in het buitenland, werkgeversorganisaties, branche­ organisaties en docenten internationaal ondernemen in het HBO en MBO kunnen Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen toegestuurd krijgen. Verspreiding vindt plaats in controlled circulation.

Overname Overname van artikelen en andere informatie is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie, mits met bronvermelding.

Disclaimer Aan de totstandkoming van deze uitgave is uiterste zorg besteed. Fenedex en haar auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden noch voor de gevolgen hiervan. De inhoud van de artikelen hebben een informatieve strekking, zijn globaal en beschrijvend van opzet en kunnen niet worden gezien als juridisch advies. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Foto: Ivo van der Bent

Advertenties Mooijman Marketing & Sales, Julius Röntgenstraat 17 2551 KS DEN HAAG T 070 – 323 40 70 E dm@mooijmanmarketing.nl

“In India zijn er genoeg bedrijven die een bewuste keuze voor kwaliteit maken. Ze richten zich op export en weten dat daar kwaliteitsmateriaal voor nodig is. Die bedrijven zijn best bereid om goede prijzen te betalen.”

ISSN: 2352-5843 Oktober 2016 / Nr. 413

3

Thuis in Nederland.

Thuis in de wereld.

11 International Desks in Europa.

Internationaal Zakendoen? De Rabobank is met 11 International Desks thuis in de belangrijkste Europese landen. We kennen er de markt, de wet- en de regelgeving en we hebben het netwerk waar u als ondernemer ĂŠcht wat aan hebt.

Kijk op rabobank.nl/internationaal Samen sterker. Dat is het idee van coĂśperatief bankieren.

GLOBE MAGAZINE

Voorwoord

Vrijhandel Wat nog niet zo lang geleden vanzelfsprekend leek, namelijk het besef dat vrijhandel in het algemeen goed is voor groei van een economie, wordt helaas inmiddels door steeds meer partijen in twijfel getrokken.

In het blad The Economist van deze week staat een interessante analyse dat dit komt door het veel agressiever dan voorheen beïnvloeden van de publieke opinie. Veel partijen zijn niet te beroerd om tal van fact free meningen te verkondigen. Protectionisme loont, is dan de suggestie.

‘Lord of the Lies’ Donald Trump is er een meester in. Maar ook dichter bij huis zijn er regelmatig politici en opiniemakers die dit gevaarlijke spel meespelen. Onze minister van Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft er met o.a. TTIP (toekomstig verdrag tussen EU en VS) en CETA (idem voor Canada) vrijwel dagelijks haar handen vol aan. In Engeland kunnen ze er na de Brexit ook over meepraten.

Gegeven het enorme belang van de exportsector in Nederland, verantwoordelijk voor ruim een derde van ons BBP en een paar miljoen banen, is het directe belang voor Nederland heel groot. Geen thema waar je direct stemmen mee trekt maar wel een onderwerp dat de welvaart en toekomst van Nederland in belangrijke mate bepaalt. Kortom een onderwerp wat EVO-Fenedex dan ook stevig onder de aandacht brengt bij alle politieke partijen om op tijd te zijn voor de verkiezingen in maart volgend jaar.

Dat belangenbehartiging loont, is de afgelopen weken nog maar eens bewezen met de problematiek van de Koreaanse reder Hanjin en het voorbeeld van de containeroverslag bij ECT in de Rotterdamse haven. Mede dankzij bemoeienis van EVO en Fenedex kunnen de containers inmiddels weer door. Wereldwijd is dat met de grote vloot aan schepen en alle niet losbare containers nog steeds een groot probleem. Een facet van de globalisering waar we met onze steeds verder geïntegreerde logistieke ketens terecht zorgen over hebben.

Of je nu een mooi klein bedrijf bent als Lindor, zoals in dit nummer van Globe beschreven, of supergroot bent als Samsung: als je spullen vast zitten in deze containers zit je spreekwoordelijk in hetzelfde schuitje.

Voor vrijhandel is dit niet anders. Laten we werken aan een verstandige aanpak om te zorgen dat reële problemen niet zomaar worden weggezet en in de wetenschap dat protectionisme al helemaal geen oplossing is.

Bart Jan Koopman Directeur Fenedex

Oktober 2016 / Nr. 413

5

GLOBE MAGAZINE

Inhouds opgave

Lindor: export die draait De mengmachines van Lindor zijn geliefd bij theepakkers en wasmiddelfabrikanten. Hoe een klein bedrijf floreert in de wereld van de procesindustrie. 

12

Voorwoord 05 Vrijhandel Column 09 Hordelopen Ervaring 12 Lindor: export die draait Expertise 18 Vind uw buitenlandse partner 20 Aid & Trade: kansen in ontwikkelingslanden 26 EU-richtlijn bescherming bedrijfsgegevens 34 Plan voor betere logistiek en handel Verkenningen 22 Zakendoen in Senegal, Kaapverdië en Guinee 30 Marokko: op 14 kilometer van Europa Opinie 33 Turkije: heeft praten nog zin?

Elke maand 10 Kort 11 Vreemde Zaken 37 Verenigingsnieuws 37 Fenedex Member Benefits 38 Export matters: Q&A 40 Agenda 42 Fenedex contact

6

Oktober 2016 / Nr. 413

Vind in zes stappen uw ideale buitenlandse partner

Het is misschien wel het lastigste aspect van exporteren: het vinden van een geschikte zakenpartner. Ons stappenplan geeft houvast. 

18

GLOBE MAGAZINE

Geheim!

Bedrijfsgeheimen zijn essentieel voor het voortbestaan van een onderneming. Gelukkig is er de nieuwe EU-richtlijn voor de bescherming van bedrijfsgeheimen, zodat wat geheim is ook geheim blijft. 

26

20 Call the Dutch!

Nu ontwikkelingslanden zich prima zelf weten te ontwikkelen, naderen de jaren van klassieke hulpprogramma’s hun einde. ‘Aid & Trade’ is het nieuwe devies en Nederland is daar goed in. 

Tienpuntenplan voor logistiek en internationale handel

Met de Tweede Kamerverkiezingen in het vooruitzicht maakt EVO-Fenedex zich sterk voor het internationaal opererend bedrijfsleven. 

34

22 “Wij openen deuren”

Ambassadeur Theo Peters ziet volop kansen in Senegal, Kaapverdië en Guinee en zet zich met liefde in voor de Nederlandse ondernemer.  Oktober 2016 / Nr. 413

7

Vertrouwen verzekerd.

Waar gehandeld wordt is Atradius.

Wij helpen voorkomen dat bedrijven ten onder gaan aan vorderingen die te laat of niet worden betaald, wereldwijd.

Door onze jarenlange ervaring en kennis van de markt kunnen onze klanten met vertrouwen de toekomst tegemoet zien – zelfbewust, veerkrachtig en vooruitstrevend.

Het is de perfecte balans tussen risicobeheersing en het bevorderen van handeldrijven, tussen zekerheid en vrijheid, tussen veiligheid en vertrouwen.

Grijp uw kans en ontdek meer.

Bel: 020 553 3131 Mail: sales.nl@atradius.com Bezoek: www.atradius.nl

Kredietverzekering | Incasso | Bedrijfsinformatie

GLOBE MAGAZINE

RENÉ DE MONCHY

Hordelopen Als radio-interviewer bij BNR Nieuwsradio is het mijn taak om door middel van het stellen van vragen - een goed livegesprek te creëren. Dat gesprek moet voor u de moeite waard zijn om naar te luisteren. Ik ga er vanuit dat ik geen knip voor mijn journalistieke neus waard zou zijn, als ik alle antwoorden voor ‘zoete koek’ zou slikken. En dus stel ik ook praktische, moeilijke en soms ongemakkelijke vragen aan mijn gasten.

Column

René de Monchy is al ruim 15 jaar financieeleconomisch journalist.

U kunt hem horen op BNR Nieuwsradio of zijn stukken lezen in o.a.

Het Financieele Dagblad.

De geïnterviewde moet over deze, door mij opgeworpen, hordes, drempels en kuilen heen springen. Liefst met gemak of zonder al te veel moeite. Maar in elk geval zonder te struikelen. Het verhaal dat uit de speakers van uw auto, computer, mobieltje of radio komt, mag door mijn vragen niet onderuitgaan. Alleen dán ligt aan het eind van het interview de beloning van een prettig, boeiend en scherp gesprek wat recht doet aan wat de gast heeft verteld.

De ‘opgeworpen weerstand door kritische vragen’ doet in veel opzichten denken aan de weerstand die export- en importafdelingen moeten overwinnen. Want zaken als lastige logistiek, onzekerheid over de behoefte in een nieuwe markt, bureaucratische rompslomp, technische eisen of culturele verschillen: het zijn allemaal voorbeelden van hordes, drempels en kuilen waarmee de handelsafdeling van een onderneming te maken heeft. (Nog maar niet te spreken van onpasseerbare kliffen als handelssancties of het high risk struikeltouw van de corrupte douanier).

Maar - en dat klinkt misschien gek - daar mag u blij mee zijn. Ik zal u uitleggen waarom. Bedenk eens een wereld waarin de genoemde hordes, drempels en valkuilen niet zouden bestaan. Elk product en elke dienst is overal ter wereld op hetzelfde moment te verkrijgen tegen dezelfde prijs en voor dezelfde moeite. Alle landen hanteren dezelfde technische specificaties en er zijn geen enkele kostenverhogende douaneformaliteiten meer. Alles is ook nog eens direct leverbaar en zonder cultureel onderscheid. Kortom: geen hordes, drempels en kuilen meer.

Het zou een wereld zijn waar de import- en exportstromen geen verschil meer kunnen maken.

Ik hoef u niet uit te leggen dat de handelssector er dan héél anders voor zou staan. Hobbels, drempels en kuilen laten sommigen ondernemers voortijdig struikelen (zoals mijn studiogasten soms struikelen op de weerstand van een vervelende vraag). Als ze er überhaupt al aan durven te beginnen. Maar bedrijven die deze weerstand wél weten te doorstaan, wacht een beloning van groei of geld. Dus troost u met de gedachte als er in een exotisch buitenland weer een horde, drempel of valkuil opdoemt: het zorgt voor een kans om weerstand te overwinnen waarvoor men een prijs kan vragen. Bij u is dat in de vorm van omzet en winst. Bij mij is dat in de achterafwaardering van een goed en luisterbaar gesprek.

Oktober 2016 / Nr. 413

9

GLOBE MAGAZINE

Kort nieuws

Kort Meer export naar Noordrijn-Westfalen dan naar Frankrijk In 2015 ging er voor 37 miljard euro aan goederen naar de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Dat is meer dan de Nederlandse export naar Frankrijk, dat met 34 miljard euroPAN de vierde exportbestemming van Nederland is.

NL GER

Duitsland is met afstand de belangrijkste exportbestemming van Nederland, maar de export is ongelijk verdeeld. Zeven - 4 van de zestien Duitse deelstaten zijn samen goed voor 91 procent van de Nederlandse goederenexport naar Duitsland. Alleen al naar Noordrijn-Westfalen gaat 43 procent van de export met bestemming Duitsland. Na Noordrijn-Westfalen zijn Baden-Württemberg (15 procent van het totaal) en Beieren (10 procent) de belangrijkste exportbestemmingen voor Nederland.  Bron: CBS.nl Volledig bericht: bit.ly/2c8ssd3

Noodzaak NL GER PAN-registratie India vervalt De noodzaak voor het aanvragen PAN van een PAN (Permanent Account Number) registratie voor Nederlandse 10

-4

Oktober 2016 / Nr. 413

NL GER

bedrijven met klanten in India is komen te vervallen.

prestaties, maar ook door een andere beoordelingswijze.

Tot en met de eerste helft van 2016 moesten Nederlandse bedrijven die facturen verstuurden aan Indiase klanten voor (technische) dienstverlening een PAN-registratie aanvragen in India. Dit was noodzakelijk om te voorkomen dat de Indiase klant verplicht 20% in plaats van 10% voorbelasting moest inhouden op Nederlandse facturen.

Voor wat betreft kwaliteit van innovatie (input) levert Nederland maar één plek in. Daarbij gaat het onder meer om prestaties PAN van universiteiten en bereik van wetenschappelijke artikelen. Wat betreft de output, de effecten van innovaties op de economie, doet Nederland het met zeven plaatsen lager een stuk minder goed. 

Per juli 2016 heeft de Indiase overheid deze wetgeving aangepast.

Buitenlandse (technische) dienstverleners kunnen nu heel eenvoudig in aanmerking komen voor het TDS-laagtarief (Tax Deducted at NL van GER Source) 10% door enkele basisgegevens aan te leveren.  Bron: IndiaConnected.nl Volledig bericht: bit.ly/2cIOzK4

PAN

Nederland zakt op innovatie-index Op de wereldranglijst van meest innovatieve landen is Nederland vier plaatsen gedaald en staat nu op de negende plaats.

De innovatie-index wordt evenals vorig jaar aangevoerd door Zwitserland, gevolgd door Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

-4

Nieuwkomer in de top 25 is China op de 25ste plek, dat vorig jaar nog de 29ste plek innam. Volgens de samenstellers van de index loopt de ‘ranking’ van Nederland niet alleen terug vanwege tegenvallende innovatieve

-4 Bron: FD.nl Volledig bericht: bit.ly/2cN62Qk

AGS Uitvoer fase 3 nog niet van start AGS Uitvoer functioneert in nagenoeg alle gevallen naar verwachting, zo laat de Douane weten. Op een tweetal punten wil men nog aanpassingen doen in het systeem. Dat betekent dat de start van fase 3 nog wordt uitgesteld.

In overleg met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven bekijkt de Douane eind augustus of en wanneer de volgende fase gestart kan worden.

Het streven is om alle aangevers op AGS Uitvoer aan te sluiten voor het einde van dit jaar. Fase 2 van AGS Uitvoer is op 25 april 2016 van start gegaan. In deze fase zijn 30 aangevers aangesloten op AGS Uitvoer. Tijdens de derde fase worden 850 middelgrote aangevers aangesloten.  Bron: Belastingdienst.nl Volledig bericht: bit.ly/2ct2SSa

GLOBE MAGAZINE

Vreemde zaken

ELMAR OTTEN

Vreemde Zaken

De paspoortmaker

IAI industrial systems levert technologie waarmee bijvoorbeeld paspoorten, identiteitskaarten en bankbiljetten gepersonaliseerd of beveiligd kunnen worden. De machines van IAI worden onder meer ingezet voor de personalisering van het Nederlands paspoort (BookMaster One) en de Nederlandse ID card (CardMaster One). Globe Magazine spreekt directeur Marketing & Sales, Bart Crols.

Welke bewerkingen doet de BookMaster One aan het paspoort?

“Met graveerlasers kan het systeem NAW-gegevens en het SLI-veiligheidskenmerk (Stereo Laser Image of de 3D-achtige foto) aanbrengen. Een andere laser zorgt voor de perforatie.

Daarnaast beschikt het systeem ook over functionaliteit om het boeknummer te identificeren, hardware om toegang te bieden tot de chip, zodat deze geprogrammeerd kan worden en technologie voor het verifiëren van de aangebrachte informatie.”

Zijn jullie in een grote markt actief?

“Ondanks dat we wereldwijd actief zijn, is de wereld van het veiligheidsdrukwerk een echte nichemarkt. Nieuwe klanten of projecten worden meestal gevonden via ons uitgebreide netwerk aan contacten en een focus op projecten die we willen winnen. Er zijn maar enkele aanbieders voor paspoort-personaliseersystemen wereldwijd. De concurrentie is echter bikkelhard, aangezien er in elk land slechts elke 5 tot 15 jaar één project loopt.”

Moet IAI vanwege het werkveld aan bepaalde veiligheidseisen voldoen?

“Op zich komen we zelf nooit direct in contact met gevoelige informatie. Ons werk bestaat uit de levering en opstart van de systemen, training van de operators, het leveren van reserveonderdelen en jaarlijks onderhoud. Ondanks dit gegeven vragen sommige overheden wel wat meer zekerheden en zijn het bedrijf en vele medewerkers door de Nederlands Veiligheidsdienst gescreend. We hebben het NATO SECRET FSCC (Facility Security Clearance Certificate) toegekend gekregen.”

IAI industrial systems BV Opgericht: 1990 Aantal medewerkers: 62 Hoofdvestiging: Veldhoven, Nederland Belangrijkste product: BookMaster One Belangrijkste exportlanden: elk jaar verschillend Exportomzet: 99%

Bestaat het papieren paspoort nog wel over 20 jaar?

“Het paspoort wordt steeds ‘elektronischer’, denk bijvoorbeeld aan de chip die er in zit. Het geeft een extra dimensie aan de mogelijke veiligheidskenmerken en zorgt voor meer veiligheid en gebruiksgemak. De nieuwe trend is het ‘mobiel’ gaan van deze documenten. Zoals ook bij het elektronischer worden van paspoorten, zal het mobiel gaan van paspoorten een extra dimensie aan het document geven en bijdragen tot het gebruiksgemak en het verhogen van de veiligheid. Het gebruik en de fysieke eigenschappen van het paspoort zullen binnen 20 jaar dus zeker anders zijn.”

Oktober 2016 / Nr. 413

11

GLOBE MAGAZINE

 Bastiaan Soeteman “India is een gigantische markt, er is ontzettend veel te doen.”

12

Oktober 2016 / Nr. 413

GLOBE MAGAZINE

ELMAR OTTEN IVO VAN DER BENT

De grootste uitdaging van een exporteur is maar al te vaak het vinden van een goede agent. Daar kan Lindor, fabrikant en exporteur van mengmachines, over meepraten.

Lindor

Export die draait Niet ver van de Dordtsche Kil, op een bedrijventerrein in Dordrecht bouwt en verkoopt Lindor mengmachines. Door de ‘zachte’ mengtechniek zijn de machines geliefd bij theepakkers en mueslifabrikanten maar ook bij fabrikanten van wasmiddel of het absorptiemiddel in luiers.

Tien jaar geleden nam de huidige managing director Bastiaan Soeteman het bedrijf over. We praten met hem over de export van een nicheproduct dat in grootte varieert van een emmer tot een tankwagen.

Hoewel de wereld van de procesindustrie zeer groot is, opereert Lindor met zijn mengvaten in een niche.

“Er zijn heel veel spelers, zelfs als je alleen kijkt naar de fabrikanten van mengmachines. Daar zitten zeer professionele partijen tussen, met ver doorontwikkelde machines, maar ook heel veel kleintjes, zoals smederijen die ook wel eens een mengmachine in elkaar zetten. Wij zijn met onze machine, die is gebaseerd op het principe van een ronddraaiende trommel, een beetje een eigenwijze speler. Lindor is een van de weinige partijen die een menger levert zonder een roerwerk. Door de vorm van de

schoepen en de zwaartekracht wordt het product gemengd en door het vat getransporteerd. Dat heeft als voordeel dat de te mengen producten niet breken en er veel minder energie nodig is. Het product raakt ook niet opgewarmd en voor een aantal toepassingen is deze combinatie van eigenschappen heel aantrekkelijk. We verkopen bijvoorbeeld veel mengers aan theeleveranciers, dat is echt een terrein waar we een wereldwijde claim neerleggen.

Muesli is een ander aansprekend voorbeeld. Die wordt vaak verrijkt met breekbare ingrediënten als noten en gevriesdroogd fruit.”

“We verkopen niet zozeer machines maar toepassingen.”

Babyluiers

“Toepassingen in de chemische industrie zijn bijvoorbeeld het mengen van wasmiddelen of de poeders die in de accu’s van mobieltjes zitten. Voor het laatste verkopen we veel mengers aan Japan, daar zit onze grootste klant. Ook voor het mengen van superabsorbants, denk aan luiers en damesverband, zijn onze machines zeer geschikt. Door de wat eigenwijze eigenschappen van onze mengers zijn er zeer veel toepassingen waar we goed op het plaatje staan. We proberen ook niet zozeer een machine te verkopen, maar een toepassing.

Oktober 2016 / Nr. 413

13

GLOBE MAGAZINE

eerst in de verpakkingsindustrie gewerkt. Daarna ben ik de consultancy in gegaan, waar ik uiteindelijk acht jaar ben gebleven. Het was altijd zeer leuk werk om te doen, het geeft veel voldoening om bedrijven door een transformatieproces te leiden. Maar het trekt ook een wissel op je gezinsleven: je maakt veel uren, bent veel in het buitenland.

Ik wilde terug de industrie in, liefst bij een klein bedrijf waar ik dan ook een aandeel in zou hebben. Via FME kwam ik bij Lindor uit. Ik heb niet heel veel zaken veranderd toen ik hier kwam, over het algemeen vond ik dat mijn voorganger de zaken goed had gezien. Wel ben ik meer de specialties gaan opzoeken. We maken nu veel complexere machines, de waarde per machine is enorm omhoog gegaan. Engineering heeft een veel prominentere rol gekregen. Internationaal gezien zijn er een aantal landen bijgekomen, maar alles bij elkaar is er geen revolutie geweest, het was meer evolutie.”

Agenten…

We verkopen onze proceskennis erbij om onze machine een gunstige schakel te laten zijn in een vaak langere keten van processtappen. Natuurlijk kun je in onze trommels mengen, maar je kunt ook vloeistof opspuiten of desinfecterende stoom injecteren, verhitten, drogen en koelen. Je kunt zelfs cryogeen mengen. Er is van alles mogelijk. We proberen zoveel mogelijk processtappen in ons vat onder te brengen, zodat de fabrikant minder investeringen hoeft te doen en ook minder verslepingsstappen in het proces heeft.”

Historie

“De sleutel tot succes is een goede agent.”

In 1963 begon Lindor als machinefabriek. Voor de regionale industrie werden onderdelen gedraaid en gefreesd, een tak die nog altijd goed is voor een ongeveer een kwart van de omzet. De naam Lindor is een samentrekking van Van der Linde, de naam van de oprichter, en Dordrecht. Vanaf eind jaren tachtig is het bedrijf mengmachines gaan maken en doet dat nog altijd. In 2006 nam Soeteman het bedrijf over van Harold van der Linde, de zoon van de oprichter, die het bedrijf runde naast zijn baan als piloot.

Soeteman: “Ik had altijd al een technische interesse.

Na mijn studie Werktuigbouwkunde in Delft heb ik 14

Oktober 2016 / Nr. 413

“We verkopen onze machines overal ter wereld. Dat gaat via mond-tot-mond reclame en onze connecties in de industrie, maar we werken ook met een netwerk van vertegenwoordigers. Er zijn agenten voor wie we de enige klant zijn, zoals in Duitsland, of agenten waar we onderdeel van een technologiepakket zijn. Aan het ene eind van het scala vind je de een-pitters, aan het andere eind de trading houses, zoals in Japan. Die kopen onze machines in en verkopen ze dan weer.

Het werven van goede agenten is heel lastig. Het zijn toch een beetje vrijbuiters; mensen waar je weinig controle over hebt. Er zijn zoveel variabelen die een rol spelen in het succes. We hebben een hele goede agent in India, een bedrijf dat allerlei westerse technologie aanbiedt op de Indiase markt. Dat werkt heel goed voor ons. We hebben tegen alle verhoudingen in een behoorlijk aantal machines verkocht in India tegen prijzen die voor lokale begrippen zeer hoog zijn. We hebben net een nieuwe order gekregen voor twee hele grote machines voor een nieuwe theefabriek in India.

Het succes in India komt voort uit de aandacht die we er zelf aangeven en de klik die we met de agent hebben, die dan weer de juiste contacten heeft. En het is natuurlijk een gigantische markt, er is ontzettend veel te doen. Er zijn in India een hoop bedrijven die het liefst zo goedkoop mogelijke machines inkopen, daar kom je moeilijk tussen, zelfs al reken je voor dat ze op de lange termijn met onze machines voordeliger uit zijn. Daarentegen zijn er ook families die een bewuste keuze voor kwaliteitsproducten maken. Ze richten zich niet alleen op de Indiase markt

GLOBE MAGAZINE

maar ook op export en weten dat daar kwaliteitsmateriaal voor nodig is. Die bedrijven zijn best bereid om normale prijzen te betalen.” …en nog eens agenten

“Als we naar een nieuwe markt willen, doen we natuurlijk landenonderzoek, we kijken naar de omvang van de economie, groeicijfers, het aandeel van de bevolking dat een zeker bestedend vermogen heeft. Welke industrieën zijn er, welke grote multinationals? Zo probeer je je kansen in te schatten, maar de sleutel tot succes is en blijft toch een goede agent. Hoe vind je die?

Ik ben vaak agenten op het spoor gekomen die op papier ideaal voor ons zijn en wij voor hen. Ze hebben de kennis, ze hebben de contacten, maar toch komt er dan niks uit.

Het is niet altijd duidelijk waar dat dan in zit. Als er veel geld verdiend is, lopen sommige agenten ook niet meer zo hard. Of ze komen er gaandeweg achter dat jouw product toch niet goed past in het portfolio. De ideale agent zit eigenlijk vol energie, is nog niet binnen, heeft alle contacten, doet alleen jouw product en gelooft daar heilig in.

Als we een nieuwe agent vinden, laten we deze eerst eens wat verkopen voor we een contract aangaan. Kijken of het klikt. Daarna gaan we meestal een contract aan voor

een jaar, dat we kunnen omzetten naar stilzwijgende verlenging.”

Groei

“Om groei te verwezenlijken, hebben we twee hefbomen.

De ene hefboom is geografisch, nieuwe markten op.

De andere is het aantal toepassingen vergroten. Daar denken we natuurlijk zelf veel over na, maar de meeste successen komen samen met (potentiële) klanten tot stand. Er komt een fabrikant op je stand, die een idee over de mogelijkheden in zijn proces krijgt en wel eens proeven met onze machine wil doen. Die kan dan in ons testcentrum terecht. Zo zijn heel wat nieuwe toepassingen ontstaan. Naar de ene is natuurlijk meer vraag dan de andere. De toepassing voor superabsorbants is een succes dat we samen met een ander bedrijf hebben ontwikkeld.

Een ander voorbeeld is katalysoren voor de oliekrakers op raffinaderijen of andere chemische processen. Zo’n katalysator bestaat uit substraatkorrels, die je impregneert met bepaalde stoffen. Beide zijn vrij kostbaar. Als je een machine hebt die 1% van je substraat kapot maakt, dan lopen de kosten daarvan flink op. Met onze machines doe je dat niet. Bovendien kun je impregneren en drogen in hetzelfde apparaat. Dan heb je echt een toepassing met toegevoegde waarde die zich wereldwijd snel rondpraat.

Oktober 2016 / Nr. 413

15

Bent u al AGS-proof? Wij wel!

De douanemodules van CustomsController®, direct duidelijk AGS is de nieuwe standaard voor uw douaneaangiften.

Bestaande aangiftesystemen als Sagitta Invoer en Sagitta Uitvoer komen te vervallen.

Bent u nog niet klaar voor AGS? Of heeft u uw douaneaangifte uitbesteed en wilt u in de toekomst meer grip op uw aangiften en écht in control zijn? Met CustomsController bent u optimaal voorbereid op de komst van AGS. Profiteer van onze direct duidelijke aanpak en dito support.

Kijk voor meer informatie over AGS en de mogelijkheden van CustomsController op www.beurtvaartadres.nl/douane.

Over CustomsController® Met CustomsController doet u gemakkelijk en snel uw douaneaangifte. CustomsController is een webbased applicatie met een scala aan functionaliteiten.

Een efficiënt online loket waarbij u zich nooit zorgen hoeft te maken over updates. Daar zorgen wij namelijk voor.

CustomsController biedt onder andere de volgende modules: • AGS • Sagitta • Transit (Doorvoer) • EMCS • Trader at Exit • Portbase • E-Balie (APCS Antwerpen) • Management • Koppeling ERP/WMS/TMS • Automatische aangifteverwerking

Postbus 24023, 2490 AA Den Haag E info@beurtvaartadres.nl I www.beurtvaartadres.nl T 088 55 22 152 F 088 55 22 103

GLOBE MAGAZINE

Bovendien zijn er niet veel andere aanbieders van deze toepassing, dus dan kun je echt iets unieks aanbieden.

Lokaal heb je soms nog de mogelijkheid om je strategie aan te scherpen. In India hebben we een markt bereikt die westerse prijzen wil betalen, maar die markt is relatief klein. We denken dat als we 20-30% in prijs zakken, we de laag daar onder kunnen aanboren. Dan moeten we wel veel meer lokaal gaan doen. Door bijvoorbeeld een machine in onderdelen naar India te sturen en lokaal in elkaar te zetten. Dat hebben we nu voor het eerst een keer gedaan. Zo maken we gebruik van de lage kostenstructuur in het land en hoeven we minder invoerheffingen te betalen.”

Brexit

In Engeland heeft Soeteman enkele jaren terug een familiebedrijf overgenomen, waar mengers met een roerwerk worden gemaakt. Hoe kijkt hij tegen de Brexit aan?

“Heel veel merken we er niet van. Laat ik het zo zeggen: we hebben nog geen klanten gehad die met ons in gesprek waren en hun investering bijvoorbeeld zes maanden hebben uitgesteld vanwege de Brexit. De koers van het pond is natuurlijk wel veranderd, maar die schommelt voortdurend. Toen ik onderhandelde over de koop van het Britse bedrijf stond hij op 1,18. Toen ik moest afrekenen op 1,23. Eind vorig jaar steeg hij naar 1,45 en nu staat hij op 1,16. Die 1,16 is echt wel een gevolg van de Brexit, maar die veranderingen daarvoor, dat is van alles geweest.

Het hoort er een beetje bij. De Engelsen zijn door de lage koers beter in staat te exporteren. De Engelse economie is overigens veel eerder aangetrokken dan hier in WestEuropa, ik hoop natuurlijk dat dat zo blijft.”

Toekomst

“De komende jaren wil ik ons marktaandeel van een aantal bestaande toepassingen vergroten én meer nichetoepassingen hebben. Geografisch zou ik sterker in een aantal landen aanwezig willen zijn. In Zuid-Amerika hebben we wel vertegenwoordiging maar verkopen we eigenlijk nog maar heel weinig. De economie in die landen gaat op en neer, dus je moet eigenlijk een structuur op zijn plaats hebben om te kunnen profiteren op het moment dat een economie in de lift zit. Ik zou dus best nu een agent in Brazilië willen hebben, in de wetenschap dat ik er op dit moment niet al te veel van moet verwachten. Maar dan ben ik er wel klaar voor als het land weer gaat draaien. En dat gaat een keer komen.”

“Er zijn nog geen klanten geweest die hun investering hebben uitgesteld vanwege de Brexit.”

Oktober 2016 / Nr. 413

17

GLOBE MAGAZINE

ERIC OVING EN KERST DOORNHOF

Vind uw buitenlandse zakenpartner in 6 stappen Het lastigste onderdeel van export is het vinden van de juiste zakenpartner. Het is een veelgehoorde uitspraak van exporteurs en wordt ook bevestigd door onderzoek van Fenedex en Atradius. In deze bijdrage presenteren we een praktisch en effectief stappenplan dat is ontwikkeld op basis van ervaringen met klanten en onze eigen ervaringen bij het betreden van buitenlandse markten en het vinden van zakenpartners.

De marktentree volgt logischerwijs op een drietal andere belangrijke stappen, namelijk: • Het bepalen van de product(en)/ dienst(en) die het meest onderscheidend en exportwaardig zijn en de keuze van de doelgroep. De grootste groei zien we in onze eigen praktijk vaak bij bedrijven die scherpe keuzes maken.

• Het bepalen van de meest aantrekkelijke landen op basis van de (4-6) factoren (market drivers) die de aantrekkelijkheid van een markt bepalen voor het gekozen product/dienst en 18

Oktober 2016 / Nr. 413

een praktisch marktonderzoek op die factoren voor verschillende landen.

• Het vaststellen en adresseren van aandachtspunten in de eigen organisatie, denk aan aanwezige kennis en ervaring met export, taalvaardigheden, het duidelijk beleggen van verantwoordelijkheden in de organisatie, de beschikbaarheid van middelen (financieel en personeel) om exportgroei mogelijk te maken, de beschikbaarheid van voldoende tijd om de buitenlandse partner te ondersteunen enzovoorts.

De onderstaande stappen voor het vinden en selecteren van buitenlandse partners zijn het meest effectief als bovenstaande punten ook zijn doorlopen.

Stap Keuze marktentree Er zijn verschillende manieren om een buitenlandse markt te betreden: 1. Directe export a) Werknemer die vanuit standplaats Nederland regelmatig reist naar de betreffende buitenlandse

markt of een lokale werknemer in loondienst met standplaats in de buitenlandse markt b) Web shop/e-commerce c) Handelsagent d) Distributeur/importeur 2. Branch of representative office 3. Joint venture 4. Eigen dochteronderneming De belangrijkste afwegingen zijn het op een rij zetten van de voor- en nadelen van de verschillende opties en vaststellen welke keuze het meest logisch is. Voor veel bedrijven is één van de varianten van directe export een logische eerste stap. Hoe vind ik mijn zakenpartner en welk profiel dient deze te hebben om succesvol te kunnen zijn?

Stap Het bepalen van het ideaalprofiel van de buitenlandse partner Waarom een ideaalprofiel opstellen?

Veel buitenlandse zakenpartners worden geselecteerd op basis van gut feeling en soms ontbreekt de zakelijke logica. Soms gaat het om partijen die zich bijvoorbeeld tijdens een beurs

GLOBE MAGAZINE

melden. U kunt natuurlijk ingaan op zich toevallig aandienende kansen, maar houdt u dan nog wel de regie?

Een opmerking die we veelal horen: “Het is op commissiebasis, dus baat het niet dan schaadt het niet.” In de vijf minuten daarna wordt gemeld dat het toch lastig was om van die agent afscheid te nemen, want hij bleek wettelijk beschermd. Daardoor heeft het bedrijf in de betreffende buitenlandse markt feitelijk meer dan een jaar stilgestaan. Zorgvuldige selectie van een agent of distributeur is des te belangrijker omdat deze lastiger is aan te sturen.

We adviseren vijf tot zeven karakteristieken op te stellen die toegesneden zijn op uw bedrijf, wensen en ervaringen. Voorbeelden zijn: zelf installatie/ onderhoud kunnen leveren, een eigen verkoopteam, relevant netwerk bij de doelgroep van uw bedrijf, reputatie en financiële situatie solide. Zonder een dergelijk profiel een zakenpartner selecteren, leidt veelal tot teleurstellende resultaten. En dat is niet nodig.

Stap Het identificeren van potentiële buitenlandse zakenpartners op basis van het vastgestelde ideaalprofiel (longlist) Hou de regie in eigen hand en stel een lijst op met profielen van bedrijven die voldoen aan het ideaalprofiel of die minstens benaderen. De markt is groter dan die paar partijen die zich bij u hebben gemeld of die u via een relatie hebt leren kennen. Een derde partij kan u hierbij professioneel ontzorgen en ondersteunen. Hier aandacht aan besteden betaalt zich terug.

Stap Het vaststellen van een shortlist Op basis van discussie in de organisatie wordt uit de longlist een selectie gemaakt (de shortlist). De discussie helpt enorm om het ideaalprofiel continu aan te blijven scherpen. De bedrijven op de shortlist wilt u benaderen. Dat is de volgende stap.

Stap Het benaderen van de potentiële buitenlandse zakenpartners op de shortlist Verzand niet direct in technische of productinhoudelijk discussies, maar probeer met name vast te stellen of de potentiële zakenpartner open staat voor een samenwerking met u. De product en/of technische discussies wilt u alleen voeren met bedrijven waar een reële kans is dat ze uw partner willen worden. Dit is de reden dat veel bedrijven die een technisch product maken dit stuk als eerste uitbesteden aan een derde partij. Logische vervolgstap is het bezoeken van de bedrijven die hebben aangegeven open te staan voor samenwerking. U kunt het ideaalprofiel aangevuld met uw indruk van het gesprek gebruiken om de beste partner te selecteren.

Stap Follow up tussen uw bedrijf en de potentiële buitenlandse zakenpartners die interesse hebben getoond Een stap die nogal eens wordt vergeten! De gesprekken zijn positief verlopen, mogelijk zijn zelfs de uitgangspunten van de samenwerking vastgelegd en dan? Wie gaat binnen uw bedrijf deze contacten op- en uitbouwen en is daar voldoende tijd voor beschikbaar?

Maak een gezamenlijk marktbewerkingsplan en formuleer de gezamenlijke doelstellingen en wat partijen van elkaar mogen verwachten. Benader het als een partnership! Een van onze standaardvragen hierbij is: hoe gaat u om met een potentiële klant die zich bij u meldt en niet bij uw agent of distributeur? Het antwoord daarop vertelt veel over de kans van slagen van de relatie met de buitenlandse partner.

We hebben niet beoogd volledig te willen zijn, maar in ieder geval de belangrijkste stappen te benoemen teneinde succesvoller te worden bij het vinden van de voor uw bedrijf juiste zakenpartners.

Ledenvoordeel Business Boost International BV is partner van Fenedex Member Benefits, een kortingsprogramma voor diensten en producten die uw export versterken. Fenedex-leden kunnen hier exclusief gebruik van maken.

Business Boost International B.V. biedt een gratis kennismakingsgesprek voor: • Agenten/distributeurs search (brainstorm over ideaalprofiel agent/distributeur) • Potentiële klanten Scan (brainstorm over ideaalprofiel potentiële klant) Bovendien krijgen Fenedex-leden een korting oplopend tot maximaal 20%.

Het allergrootste voordeel is dat u op een professionele wijze ontzorgd wordt en zicht krijgt op uw buitenlandse partners en/of potentiele klanten om zo langdurige omzet en winst te kunnen genereren in de betreffende buitenlandse markt(en).

Kijk op: www.fenedex.nl/business-boost.html

Eric Oving en Kerst Doornhof zijn directeur bij Business Boost International B.V. Business Boost International assisteert MKBbedrijven bij het realiseren van hun exportambities. www.bb-int.nl

Oktober 2016 / Nr. 413

19

GLOBE MAGAZINE

SANDRA DE HAAS ADAM WOODHAMS PHOTOGRAPHY

Nu ontwikkelingslanden zich prima zelf weten te ontwikkelen, naderen de jaren van klassieke hulpprogramma’s hun einde. Het nieuwe devies luidt ‘Aid & Trade’.

Kansen in ontwikkelingslanden

Call the Dutch!

De hulpvraag van ontwikkelingslanden wordt steeds specifieker.

Hierdoor verandert ook onze handelsrelatie met hen. Dit vraagt een nieuwe Aid & Trade Agenda van Nederland. “De focus ligt nu op sectoren waarop Nederland meerwaarde biedt,” zegt Robert Dijksterhuis, directielid Internationale Programma’s bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl).

Ontwikkelingslanden zijn steeds beter in staat zichzelf te ontwikkelen. Zo hebben ze steeds meer geschoolde mensen. Hierdoor wordt hun hulpvraag specifieker.

Voor zaken waarvan ze inmiddels zelf verstand hebben, behoeven ze geen steun vanuit het Westen.

En ook diverse producten kunnen ontwikkelingslanden makkelijker en goedkoper in China kopen.

Nederland is daarvoor niet meer nodig. Automatisch komt ons land steeds meer in een niche.

20

Oktober 2016 / Nr. 413

Ontwikkelingslanden vragen onze expertise op gebieden waar wij goed in zijn. Dijksterhuis: “In het Nederlandse beleid, de Aid & Trade Agenda, focussen we ons daarom nu op die sectoren waarvan we weten dat wij een meerwaarde hebben.

Dat zijn water, voedselzekerheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten.’

telefoon op en stellen een team samen van overheid, ngo’s, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Samen kijkt het team wat het probleem is en hoe dat opgelost kan worden.” Internationaal is men erg onder de indruk van de Nederlandse manier van samenwerken tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen, weet Dijksterhuis.

Internationale erkenning

Het Nederlandse bedrijfsleven is in ontwikkelingslanden al behoorlijk actief in de topsectoren agro, water en life sciences. Handel met en investeringen in een ontwikkelingsland die leiden tot inclusieve groei én kennisoverdracht – en daarmee tot sociaaleconomische ontwikkeling - dat is wat de overheid graag ziet. De lokale bevolking en het Nederlandse

“Internationaal is men erg onder de indruk van de Nederlandse manier van samenwerken.”

Nederland heeft in deze drie sectoren al een sterke positie in de wereld. Onze kennis en kunde wordt internationaal erkend. En, belangrijk: (ontwikkelings)landen weten Nederland te vinden. ‘Call the Dutch!’ is een gevleugelde uitspraak na een overstroming, of het nu in New York, Toronto of de Filipijnen is. Dijksterhuis: “Dan nemen wij de

Dutch Good Growth Fund

GLOBE MAGAZINE

Kansen in het buitenland

Een Nederlandse ondernemer inspecteert met een lokale boer een maisveld in Tanzania.

bedrijfsleven profiteren hiervan namelijk beiden.

Maar bij zakendoen met ontwikkelingslanden kan men tegen muren lopen. Zo kreeg een bedrijf dat ambulances wilde leveren aan Mali alleen krediet van zijn bank als er een kredietverzekering is, maar de verzekeraar ging niet akkoord omdat Mali op dat moment geen goede debiteur zou zijn. De overheid wil het bedrijfsleven helpen. Dit doet het ministerie van Buitenlandse Zaken onder meer met het Dutch Good Growth Fund (DGGF). Dit fonds verstrekt financiering en verzekeringen waarmee ondernemers ontwikkelingsrelevante handel en investeringen kunnen ontplooien. Zo verzorgde DGGF voor de ondernemer in ambulances alsnog een kredietverzekering.

DGGF moet uiteraard overtuigd zijn van de ontwikkelingsrelevantie van het project. Zorgt het bijvoorbeeld voor technologieoverdracht? Is het nuttig voor de lokale bevolking, voor de werkgelegenheid?

Ontwikkeling van private sector

De overheid biedt niet alleen hulp op bedrijfsniveau. Ook wil ze graag dat het bedrijfsleven de kans krijgt om beter te kunnen ondernemen in ontwikkelingslanden.

Daar kan krediet voor nodig zijn, maar bijvoorbeeld ook goede infrastructuur. Met een boerderij zonder weg naar de markt, de haven of het vliegveld, staat productie maar te rotten op het land. Met de overheid van zo’n land kan de Nederlandse overheid samenwerken aan infrastructurele problemen.

Dijksterhuis: “Dat co-financieren wij dan, waarbij wij bij de uitvoering van de investering in de infrastructuur erop letten of Nederlandse bedrijven daarin een rol kunnen spelen.”

Een mooi voorbeeld is de havenstad Beira in Mozambique. De burgemeester zit met een probleem.

Dagelijks moeten 750 vrachtwagens door de stad om hun lading te lossen in de haven: de stad is één groot verkeersinfarct. De oplossing is een

Water, voedselzekerheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Dat is waar Nederland goed in is en waar overheid en bedrijven samen sterk staan. Het is de kans voor het Nederlandse bedrijfsleven én de overheid om samen goed te doen voor zij die het minder hebben dan wij.

Middels diverse programma’s wordt het bedrijfsleven hierin ondersteund.

Deze programma’s voert de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland uit in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Meer weten? Kijk op www.rvo.nl/ ondernemeninontwikkelingslanden of op aiddata.rvo.nl om te zien welke activiteiten de overheid ondersteunt.

ringweg naar de haven, maar het gebied is half moeras en overstroomt geregeld door zeewater. Mozambique vraagt Nederland om hulp bij het design van de weg. De overheid zorgt dat Nederlandse expertise wordt ingehuurd om samen met de lokale overheid de weg te ontwikkelen, totdat de uitvoering internationaal aanbesteed kan worden. En daar komt de Nederlandse ambtelijke hulp weer om de hoek kijken. Dijksterhuis: “Er moeten tenderdocumenten liggen waar bedrijven vertrouwen in hebben en wij helpen de lokale overheid daarbij. Het leidt tot goede internationale aanbestedingen waar ook Nederlandse leveranciers op kunnen inschrijven.”

Oktober 2016 / Nr. 413

21

GLOBE MAGAZINE

ELMAR OTTEN, PETER VAN RHEENEN NEDERLANDSE AMBASSADE IN DAKAR

Vanuit Dakar vertelt Theo Peters over zijn werk als ambassadeur van Nederland.

Senegal, Kaapverdië, Guinee

“Wij openen deuren” Theo Peters is ambassadeur voor Nederland in Senegal. De ambassade in Dakar richt zich naast Senegal ook op Kaapverdië, Gambia, Mauritanië, Guinee en Guinee-Bissau. ‘’Mijn ambitie is om een hoog niveau van operationele steun te behouden, je moet als bedrijf altijd bij ons terecht kunnen”. Ambassadeur Peters vertelt over Senegal en Kaapverdië.

Ambassadeur Peters bij de productie van bosuien door Van Oers Senegal.

22

Oktober 2016 / Nr. 413

“Van de zes landen binnen ons werkveld geven we extra aandacht aan Senegal, Kaapverdië en Guinee. Dit zijn landen waar er voor Nederlandse ondernemers mooie kansen liggen en waar we kunnen bijdragen aan private sector development met de programma’s van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Door zowel de Nederlandse als de lokale private sector te ondersteunen kunnen we hulp en handel bij elkaar brengen. Afgelopen jaar is bijvoorbeeld de Casamance-rivier in het zuiden van Senegal uitgebaggerd.

Nederland heeft de helft van de totale kosten vanuit het toenmalige ORIO-programma gefinancierd.

En de Senegalese regering heeft uiteindelijk Boskalis de opdracht gegund. Door het uitbaggeren van de

GLOBE MAGAZINE

rivier wordt de haven van Ziguinchor beter bereikbaar en ontsluiten we een heel gebied dat zich verder kan ontwikkelen. De tweede fase van dit project is dat we de haven zelf aanpakken en moderniseren.”

“Senegal is het meest stabiele land in de regio.”

Kaapverdië

Zeshonderd kilometer voor de kust van Senegal ligt Kaapverdië, qua grootte vergelijkbaar met de Canarische eilanden. Met tegen de zeshonderdduizend inwoners is het een bescheiden markt, maar wel een interessante, legt Peters uit.

“Het is een land waar we als Nederlanders traditioneel altijd heel actief zijn, mede door de grote Kaapverdiaanse gemeenschap in Nederland. Het is een van de meer ontwikkelde, stabiele en toegankelijke markten in Afrika. Kaapverdië is een middeninkomensland met veel ambitie. De nieuwe regering onder leiding van Ulisses Correia is sterk business oriented. Er lopen een aantal privatiseringsprogramma’s, onder meer van de luchtvaartmaatschappij en de elektriciteitsmaatschappij.

We zien dat een aantal sectoren duidelijk potentie hebben: maritiem, hernieuwbare energie, landbouw en (eco-)toerisme. Wij gaan we hier een studie naar laten doen, zodat we kansen en knelpunten voor Nederlandse ondernemers in beeld krijgen. De resultaten van de studie willen we in november tijdens een bezoek aan Kaapverdië valideren. In dezelfde week dat wij daar zijn zal er ook een zakelijke missie vanuit Nederland Kaapverdië bezoeken.”

Guinee

“Guinee is een land met een enorme natuurlijke rijkdom, met grote voorraden bauxiet, goud en ijzer.

Het is een groen en waterrijk land: de ‘watertoren van West-Afrika’.

Er is veel rijke landbouwgrond beschikbaar, waar Nederlandse bedrijven meer dan welkom zijn. Zo toonde de Guineese president Alpha

Condé zich tijdens de Nederlandse handelsmissie van mei dit jaar onder de indruk van de Nederlandse melkveesector.

Sinds 2010 is de politieke stabiliteit in Guinee toegenomen. De afgelopen jaren was het zwaar getroffen door Ebola , maar men werkt nu hard aan de economische wederopbouw. Nederland draagt daar graag aan bij. In Guinee is het moeilijker zakendoen en is de rol van de overheid groot. Maar de handelsmissie van mei toont aan dat er voor bedrijven concrete kansen liggen.”

Senegal

“Senegal is het meest stabiele land in de regio. Net als Kaapverdië scoort het hoog op de Freedom-index1 , het is een land waar je vrijuit kunt praten en zaken doen. Het besteedbaar inkomen is in vergelijking met andere landen nog niet heel hoog, maar de economische groei is ronduit goed met percentages tussen de zes en zeven procent. Bovendien merk je dat de huidige regering echt zaken voor elkaar wil krijgen.

De olie- en gassector is een veelbelovende sector. De afgelopen jaren is op de grens tussen Senegal en Mauritanië de grootste gasvondst van West-Afrika gedaan. Dat gaat de komende jaren natuurlijk een hele industrie op gang brengen, waar Nederlandse ondernemingen op in kunnen spelen.

Dakar is niet alleen de belangrijkste haven van Senegal maar is ook van groot regionaal belang, zoals voor Mali en Burkina Faso, die zelf land locked zijn. Vanuit de haven van

Dakar lopen er verbindingen per vrachtwagen en per spoor naar Mali.

Deze verbinding wordt de komende jaren verbeterd.

De haven van Dakar groeit zeer snel.

Zo snel zelfs dat de operator van de containerterminal, DP World, moet investeren in nieuwe capaciteit.

De regering heeft besloten dat die uitbreiding niet gaat plaatsvinden in de huidige haven, maar dat de hele container-, bulk- en oliehaven 30 kilometer verplaatst gaat worden naar Bargny, een project van naar verwachting meer dan 1,5 miljard euro. De aanleg van deze ‘haven van de toekomst’, de levering van expertise en materiaal is natuurlijk typisch iets wat wij als Nederland hartstikke goed kunnen.

Een derde sector die ik wil noemen, is landbouw. De Senegalese overheid stopt hier heel veel energie in en heeft als doelstelling om voor een hele grote reeks landbouwproducten zelfvoorzienend te worden.

Rijst is daarvan de belangrijkste, maar ook uien, aardappelen en eieren zijn van belang. Voor de Nederlandse groente-export lijkt dat op het eerste gezicht een bedreiging, maar het is juist ook een kans voor agrifood-bedrijven die zich hier willen vestigen, voor toeleveranciers, zaadleveranciers enzovoorts. Bedrijven als Van Oers en Bakker Barendrecht (via een lokale partner) zijn hier al gevestigd.

De laatste produceert bijvoorbeeld sperzieboontjes voor Albert Heijn.

Vanuit Senegal kun je je producten in acht, negen dagen in Nederland hebben.

Er liggen veel kansen in Senegal.

Oktober 2016 / Nr. 413

23

Wij geven uw grenzeloze ambities een vliegende start.

Een vreemde taal, cultuur en manier van zakendoen; kennis waarover wij beschikken en die wij graag met u delen.

Wij zoeken voor u een lokale collega, met kennis van het land ĂŠn de markt. En die qua ambitie matcht met uw ambitie.

Met de juiste aanpak en mensen ligt de wereld voor u open!

Wij matchen internationale ambities www.velde.nl/internationaal BelgiĂŤ | Duitsland | Frankrijk | United Kingdom

GLOBE MAGAZINE

van start te gaan, kom eerst een paar keer langs en werk een tijd samen met je lokale partner voor je grotere transacties gaat doen. En leg alles schriftelijk vast. Mocht je vragen hebben, kom gerust bij de ambassade langs. Wij helpen je graag op weg!”

Ambassade Dakar Ambassadeur Peters opent de handelsmissie in Guinee

Mede daarom is ons voornemen om hier in 2017 een handelsmissie organiseren. Het liefst zetten we een sectorspecifieke missie op maritiem-, landbouw- en energiegebied, zo kun een gefocust programma maken. We proberen onze missies zo relevant mogelijk te maken, ook voor het MKB. We zijn ambassade voor zowel de grote als de kleine bedrijven. Het liefst zien we alle deelnemers met concrete leads naar huis gaan.”

Zakencultuur

Energie was geweest. Tijdens het gesprek werd het probleem stante pede door de minister opgelost met een telefoontje naar de directeurgeneraal van het elektriciteitsbedrijf.

Mensen in contact brengen, deuren openen, informatie uitzoeken, bedrijven ondersteunen: dat is wat we doen. Als bedrijven naar Senegal willen komen en een promotionele activiteit willen organiseren, stel ik met alle plezier mijn residentie ter beschikking. We hebben een prachtige locatie met een enorme aantrekkingskracht.

In Senegal, maar ook in andere landen in de regio, is de Franse taal zeer belangrijk.

Hoe beter je Frans is, hoe gemakkelijker het is om zaken te doen. Gaat dat niet vanzelf, dan kunnen we daar altijd bij helpen, maar het is een voordeel als je zelf de taal spreekt. Frankrijk heeft natuurlijk een enorme geschiedenis in dit land, dat valt niet te ontkennen.

Dat geeft Fransen een voordeel, maar Senegalezen vinden het ook wel prettig om een alternatief te hebben.

En dan is Nederland helemaal een uitstekende optie. De Nederlander staat bekend als betrouwbaar en recht door zee.

Je hebt bij het zakendoen geduld nodig. En je moet een zekere tolerantie hebben voor bureaucratie.

De dingen duren soms langer dan je vooraf inschat. Probeer niet te snel

“We geven directe operationele steun.”

“De rol van de overheid is hier toch wat groter dan wij in Nederland gewend zijn en dat geldt niet alleen voor Senegal. De ambassade heeft vaak een makkelijkere entree bij die overheid dan bedrijven. Wij zijn echt van het praktische soort, we willen graag hele directe operationele steun geven.

We hebben bijvoorbeeld succesvol bemiddeld voor een Nederlandse ondernemer die hier geïnvesteerd had in een pindafabriek. Het pindaseizoen was al bijna begonnen, maar de fabriek was nog altijd niet aangesloten op het elektriciteitsnet.

Die fabriek móest echt draaien voor de start van het seizoen. Wij konden binnen twee dagen een afspraak regelen met de minister van Handel, die toevallig zelf uit de regio kwam waar de fabriek stond én ook nog eens in een ‘vorig leven’ minister van

Vragen over zakendoen in Senegal, Kaapverdië, Guinee of één van de andere landen? Contacteer dan de economische afdeling van de Nederlandse ambassade in Dakar: Joost van Dieren (Senegal, Guinee): joost-van.dieren@minbuza.nl, +221338292132 Pierre Chapusette (Senegal, Kaapverdië): pierre. chapusette@minbuza.nl, + 221338292133

Subsidies en financiering Bedrijven die (willen) ondernemen in Senegal, Kaapverdië of Guinee kunnen ondersteuning krijgen vanuit de volgende RVO-programma’s: Develop2Build (D2B), DRIVE, DGGF, DHI, PSD APPs (o.a. studies, missies, seminars, matchmaking), Fonds Duurzaam Water (FDW), Fonds Duurzame Ontwikkeling en Voedselzekerheid (FDOV).

Meer informatie: senegal.nlambassade.org/ themas/handel-en-economie

Beschikbare studies Op de website van de Ambassade zijn o.a. studies te vinden over de irrigatie-, bloementeelt-, visserij- voedings- en de maritieme sector in Senegal. Ook is hier een praktische gids over de agrarische kansen in Kaapverdië beschikbaar. Een landbouwstudie, die ook de kansen voor het Nederlands agrarisch bedrijfsleven in Senegal beschrijft, wordt op dit moment afgerond.

Meer informatie: senegal.nlambassade.org/ themas/handel-en-economie

1F reedom in the World 2016, freedomhouse.org Oktober 2016 / Nr. 413

25

GLOBE MAGAZINE

PHILIP TER BURG

Het economisch belang van bedrijfsgeheimen is groot.

Sinds april 2016 heeft ook de EU eindelijk een richtlijn die de bescherming regelt.

Nieuwe EU-richtlijn

Geheim!

Vrijwel ieder bedrijf heeft bedrijfsgeheimen, betreffende producten en productieprocessen, leveranciers en klanten, die het bedrijf een voorsprong geven op haar concurrenten. Bedrijven hebben er dan ook belang bij om bedrijfsgeheimen, ook wel knowhow genoemd, goed te beschermen en bij onrechtmatige verspreiding, bijvoorbeeld door een oud-werknemer, hun daardoor geleden schade te kunnen verhalen.

Anders dan in de Verenigde Staten bestond er in de Europese Unie tot voor kort geen specifiek wettelijk regime voor de bescherming van bedrijfsgeheimen.

De op 14 april 2016 door het Europese Parlement aangenomen ‘richtlijn betreffende de bescherming van niet-openbaar gemaakte knowhow en bedrijfsinformatie (bedrijfsgeheimen) tegen het onrechtmatig verkrijgen, gebruiken en openbaar maken daarvan voorziet in deze lacune.

Verenigde Staten

De Verenigde Staten kennen al decennialang een regime voor de bescherming van bedrijfsgeheimen. In 1979 werd door de Uniform Law Commission de Uniform Trade Secrets Act (UTSA) gepubliceerd, een modelwet die door vrijwel alle staten van de VS is opgenomen in hun state law. Ook de WTO Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS-verdrag) legt al sinds 1994 aan verdragslanden de verplichting op te voorzien in de bescherming van bedrijfsgeheimen.

De Amerikaanse economie kent belangrijke innovatieve bedrijven, zoals Intel, Apple en Tesla, die groot belang hebben bij de effectieve bescherming van bedrijfsgeheimen. Om daaraan tegemoet te komen heeft de federale overheid van de VS gemeend de bescherming van bedrijfsgeheimen, net zoals van intellectuele eigendomsrechten, op federaal niveau te moeten regelen 26

Oktober 2016 / Nr. 413

GLOBE MAGAZINE

en op 11 mei 2016 ter vervanging van de UTSA de Defend Trade Secrets Act afgekondigd.

Het doel van de Defend Trade Secrets Act is om bedrijfsgeheimen in het nationale belang van de VS te beschermen op een gelijk niveau als intellectuele eigendomsrechten, zoals octrooi- , auteurs- en merkrechten, en een voorbeeld te geven voor andere jurisdicties, zoals China, Brazilië, Rusland en India waar bedrijfsgeheimen niet of slecht zijn beschermd. De Europese Unie heeft dit voorbeeld met de aanname van de Richtlijn betreffende bedrijfsgeheimen opgevolgd.

EU

In de toelichting op de Richtlijn wordt opgemerkt dat innovatieve bedrijven steeds meer zijn blootgesteld aan oneerlijke praktijken gericht op het onrechtmatige gebruik van bedrijfsgeheimen, zoals diefstal, kopiëren zonder toestemming, economische spionage of inbreuk op vertrouwelijkheidsvereisten, zowel van binnen als van buiten de EU. De onrechtmatige verkrijging of openbaarmaking of het onrechtmatige gebruik van een bedrijfsgeheim is een bedreiging voor het vermogen van de rechtmatige houder van het bedrijfsgeheim om als pionier voordeel te halen uit de resultaten van zijn met innovatie verbonden activiteiten.

De Richtlijn betreffende bedrijfsgeheimen dient door Nederland en de overige EU lidstaten binnen 24 maanden na de publicatie daarvan in het Publicatieblad van de EU op 27 mei 2016 te zijn geïmplementeerd in hun nationale wetgeving.

Nederland

bepalingen kan soms ook worden teruggevallen op een vordering op grond van onrechtmatige daad. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien een werkgever misbruik maakt van bedrijfsgeheimen die een nieuwe werknemer heeft meegenomen van zijn oude werkgever. Vergeleken met de bescherming van intellectuele eigendomsrechten geeft het bestaande regime echter minder bescherming aan bedrijfsgeheimen en met meer onzekerheden. De Richtlijn beoogt hierin verbetering te brengen.

De Richtlijn definieert bedrijfsgeheimen als: informatie die (i) geheim is, althans niet algemeen bekend of gemakkelijk toegankelijk is, en (ii) commerciële waarde heeft omdat zij geheim is, en (iii) onderworpen is aan redelijke maatregelen om deze geheim te houden. Deze definitie komt overeen met de definitie in artikel 39 van het TRIPS-verdrag.

“In Nederland worden bedrijfsgeheimen vaak beschermd met contractuele afspraken.”

Tot op heden worden bedrijfsgeheimen in Nederland, zoals in veel andere landen, voornamelijk beschermd door contractuele afspraken en onder het leerstuk van de onrechtmatige daad. Het is gebruikelijk om in een commercieel contract geheimhoudingsclausules op te nemen of voorafgaande aan het verstrekken bedrijfsgeheimen met de ontvanger een non-disclosure agreement (NDA) of confidentiality agreement te sluiten. Daarin wordt aangegeven welke informatie wordt aangemerkt als bedrijfsgeheim, aan wie deze informatie mag worden verstrekt, voor welke doeleinden de informatie mag worden gebruikt, en dat bij beëindiging van de overeenkomst de informatie moet worden geretourneerd of vernietigd, een en ander vaak gezekerd door een boetebepaling. Ook in arbeidsovereenkomsten zijn vaak geheimhoudingsbepalingen te vinden. Naast contractuele

Een bedrijf kan dus enkel bedrijfsgeheimen claimen indien het bedrijf, zowel organisatorisch, juridisch als technisch, redelijke maatregelen heeft getroffen om de geheimhouding te waarborgen. Hierbij kan gedacht worden aan het identificeren en labelen van informatie als ‘vertrouwelijk’, procedures voor het delen van bedrijfsgeheimen, geheimhoudingsbepalingen in arbeidscontracten en commerciële contracten en fysieke en elektronische toegangsbeveiliging.

Wie onrechtmatig een bedrijfsgeheim gebruikt kan een verbod en een schadevergoedingsverplichting opgelegd krijgen. Dat volgt overigens in het algemeen ook uit de geheimhoudingsovereenkomst zelf, die tevens vaak voorziet in een boetebeding. Het gebruiken of openbaar Oktober 2016 / Nr. 413

27

NeedNeed help with U.S. assistance complying with the U.S. Food & Drug Administration?

FDA compliance?

TABS is here to assist you! Contact us today at fda@tabsinc.com FOOD & BEVERAGES · COSMETICS · DRUGS · MEDICAL DEVICES Services starting at only $225/year.

www.tabsinc.com

Nationaal Export Event 2016 Kom naar dé dag voor de exportdirectie en -sales!

Volg workshops, breid uw netwerk uit, laat u inspireren door praktijkverhalen of ga adviesgesprekken aan met medewerkers van Nederlandse Ambassade in het buitenland. U stelt uw eigen programma samen!

Informatie & inschrijven: www.nationaalexportevent.nl

Nationaal Export Event 2016 2 november 2016 ► De Woonindustrie Nieuwegein ► ►

GLOBE MAGAZINE

maken van een bedrijfsgeheim is onrechtmatig wanneer dit wordt verricht door iemand het bedrijfsgeheim op onrechtmatige manier heeft verkregen, bijvoorbeeld door diefstal of hacken, of inbreuk maakt op een contractuele geheimhoudingsverplichting.

De Richtlijn verbiedt ook het verkrijgen, gebruiken of openbaar maken van een bedrijfsgeheim door een persoon die “wist of, gezien de omstandigheden, had moeten weten dat het bedrijfsgeheim direct of indirect werd verkregen van een andere persoon die het bedrijfsgeheim op een onrechtmatige manier gebruikte of openbaar maakte”. Dit doet zich regelmatig voor bij werknemers die bedrijfsgeheimen, zoals productinformatie of klantgegevens, van hun oude werkgever meenemen naar hun nieuwe werkgever.

Een verbetering ten opzichte van het huidige regime is dat de Richtlijn ook als onrechtmatig kwalificeert het produceren, aanbieden of in de handel brengen van goederen, of de invoer, uitvoer of opslag van goederen, door een persoon die wist of had moeten weten dat het inbreukmakende goederen zijn.

Inbreukmakende goederen zijn goederen die zijn ontworpen, geproduceerd of in de handel gebracht met behulp van bedrijfsgeheimen die onrechtmatig zijn verkregen, gebruikt of openbaar gemaakt. Hiermee zoekt de Richtlijn duidelijk aansluiting bij het regime voor de bescherming van intellectuele eigendomsrechten.

openbaarmaking van bedrijfsgeheimen enkel rechtmatig is indien ze handelen met het oog op de bescherming van het algemeen openbaar belang Handhaving

Nu de Richtlijn aan de houder geen exclusief recht op het bedrijfsgeheim verschaft, blijven bedrijfsgeheimen wezenlijk verschillen van intellectuele eigendomsrechten zoals octrooien en auteursrechten, die wel exclusiviteit bieden. Daarmee rijst ook de vraag of voor de handhaving van bedrijfsgeheimen gebruik kan worden gemaakt van de EU Handhavingsrichtlijn voor Intellectueel Eigendom. Deze voorziet in een aantal effectieve handhavingsinstrumenten zoals de vordering tot winstafdracht, bewijsbeslag, recht op informatie, de terugroeping en vernietiging van inbreukmakende artikelen, en vergoeding van de werkelijk gemaakte proceskosten. De Richtlijn betreffende bedrijfsgeheimen voorziet enerzijds in eigen handhavingsinstrumenten, doch sluit anderzijds niet uit dat ook van de instrumenten van de Handhavingsrichtlijn gebruik kan worden gemaakt. De praktijk zal moeten uitwijzen in hoeverre de rechter daadwerkelijk de Handhavingsrichtlijn gaat toepassen voor de bescherming van bedrijfsgeheimen.

“De Richtlijn geeft geen exclusief recht op het bedrijfsgeheim aan de houder.”

Geen exclusief recht

Overigens geeft de Richtlijn geen exclusief recht op het bedrijfsgeheim aan de houder daarvan. Er is geen inbreuk op het bedrijfsgeheim indien dit door een ander onafhankelijk van de houder wordt ontdekt of ontworpen of wordt verkregen door het onderzoeken of ontleden (reverse-engineering) van een rechtmatig verkregen product en zonder gebonden te zijn aan een geheimhoudingsverplichting jegens de houder.

Daarnaast is het werknemers toegestaan bedrijfsgeheimen te delen met werknemersvertegenwoordigers, zoals ondernemingsraden en vakbonden, in het kader van en voor zover vereist voor de rechtmatige uitoefening van hun vertegenwoordigende functies. Tevens zijn er specifieke uitzonderingen ten behoeve van het recht op vrijheid van meningsuiting, ten behoeve van het onthullen van wangedrag, fouten of illegale activiteiten (klokkenluiders), en ten behoeve van het algemeen belang.

Voor wat betreft klokkenluiders geldt overigens dat

Duidelijk is dat met de Richtlijn het economisch belang van en recht op bedrijfsgeheimen wordt erkend.

De Richtlijn en de implementatie in de Nederlandse wetgeving verschaffen bedrijven betere mogelijkheden hun bedrijfsgeheimen effectief tegen misbruik te beschermen. Daarvoor is wel vereist dat bedrijven maatregelen nemen om hun bedrijfsgeheimen duidelijk te identificeren en de geheimhouding daarvan zoveel als mogelijk te waarborgen. Daarbij kan gedacht worden aan interne procedures, arbeidsreglementen, technische maatregelen en contractuele bepalingen. Bedrijven doen er goed aan de periode tot de implementatie van de Richtlijn te benutten om deze maatregelen door te voeren.

Philip ter Burg is Associate Partner bij Buren N.V. Advocaten, Belastingadviseurs, Notarissen.

Oktober 2016 / Nr. 413

29

GLOBE MAGAZINE

ECONOMISCHE AFDELING EN LANDBOUWAFDELING AMBASSADE RABAT

De toegangspoort van Afrika is verrassend dichtbij.

Marokko

Op 14 kilometer van Europa Marokko toont al jarenlang een gestage economische groei en is in de turbulente regio een baken van rust en stabiliteit. Het is de op vijf na grootste economie in Afrika en heeft grootse plannen voor de toekomst op het gebied van energie, water en landbouw. Duurzaamheid is in al deze dossiers de rode draad en is het onderwerp tijdens de COP22 – de mondiale conferentie over klimaatverandering - die in november van dit jaar in Marrakech zal worden gehouden. Daarnaast heeft Marokko een voordeel ten opzichte van andere Afrikaanse landen: diens gunstige geografische ligging. Met een afstand van slechts 15 kilometer tot Spanje, vormt Marokko voor Europa een excellente toegangspoort tot Afrika.

Marokko timmert aan de weg om een van de belangrijkste economieën van Afrika te worden. Het land bruist van de activiteit, iets wat je voelt en ziet zodra je landt in Casablanca of per boot aankomt in Tanger. Sinds de jaren negentig is Marokko bezig met grootscheepse hervormingen ter verbetering van het investeringsklimaat en de infrastructuur, iets wat zich vertaalt in een stabiel groeipercentage van jaarlijks 4%. Daarnaast positioneert Marokko zich de laatste jaren nadrukkelijk als hub naar de rest van Afrika, wat investeerders en bedrijfsleven toegang tot enorme markten geeft.

Duurzame energie

Ruim 95% van de Marokkaanse energietoevoer wordt geïmporteerd, wat een zware wissel trekt op de begroting.

Zo komt olie uit Rusland, Irak en Saudi-Arabië, gas uit Algerije en elektriciteit uit Spanje. En de binnenlandse 30

Oktober 2016 / Nr. 413

GLOBE MAGAZINE

vraag naar energie blijft stijgen (ongeveer jaarlijks met 6%), doordat steeds meer Marokkaanse gezinnen stroomverbruikende producten zoals koelkasten en televisies aanschaffen. Om aan deze stijgende binnenlandse vraag te voldoen en minder afhankelijk te zijn van de buitenlandse toevoer, is Marokko een ambitieus plan gestart, met als doel om in 2030 52% van de Marokkaanse energievoorziening uit duurzame energie te laten bestaan (ter vergelijking: in Nederland ligt het verwachte percentage van duurzame energie in 2020 op 14%). Het land beschikt over grote hoeveelheden zon (ongeveer 3000 uur per jaar) en wind, maar benut deze nog onvoldoende. Om dit doel te bereiken wil Marokko de komende 15 jaar ongeveer 10.000 MW extra capaciteit realiseren (zon: 4500 MW, wind: 4200 MW en water: 1300 MW), wat een vermindering van 13 miljoen ton aan CO2 moet opleveren. Op het gebied van zonne-energie heeft Marokko recentelijk in Ouarzazate de eerste fase van het Noor Solar plan gerealiseerd. Dit plan bestaat uit vijf grote zonne-energiecentrales die 2000 MW in

2020 moeten produceren en waarmee Marokko een van de grootste zonneproducenten ter wereld zal worden.

Marokko wil deze energie ook gaan exporteren naar de omringende landen en op termijn zelfs naar Europa.

Om de energiemix verder te diversifiĂŤren heeft Marokko in december 2014 het ‘gas to power’ plan gelanceerd, waar een investering van EUR 4 miljard mee is gemoeid. In de haven van Jorf Lasfar zal in de komende jaren een nieuwe LNG-haven worden gebouwd, inclusief een pijplijn die een verbinding moet maken met de al bestaande Maghreb-Europa pijplijn.

Water

Marokko kampt met grote watertekorten. Deze tekorten worden groter onder de invloed van het veranderende klimaat, waardoor er steeds minder en onregelmatiger regen valt in Marokko. Grondwaterreserves nemen jaarlijks af, vooral door het watergebruik in de landbouw die -met ruim 70%- ook grootgebruiker is van de steeds minder vallende regen die ten behoeve van de irrigatie

Slechts 14 kilometer scheiden Marokko van de Europese kust. Sinds 2007 zijn er al plannen voor een tunnelverbinding.

Oktober 2016 / Nr. 413

31

GLOBE MAGAZINE

Feiten

De Tangier Med haven is verbonden met meer dan twintig landen.

wordt opgevangen in grote stuwmeren.

Aan de afvalwaterkant is er een groot gebrek aan goed functionerende rioleringsnetwerken en adequaat werkende afvalwaterzuivering.

De African Development Bank (AfDB) heeft onlangs een lening van meer dan 88 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een project ter verbetering van de sanering en de kwaliteit van het drinkwater in Marokko.

Dit project zal worden geleid door ONEE (Office Nationale de l’Electricité et de l’Eau potable), de voornaamste distributeur van drinkwater in Marokko. Daarnaast zal er tussen 2016 en 2020 EUR 2 miljard worden besteed aan hervormingen binnen de watersector door het ontwikkelen van alternatieve bronnen (zeewater), betere aansluiting op het rioleringssysteem en verminderen van vervuiling.

Landbouw

Op het gebied van landbouw heeft Marokko in 2008 het Plan Maroc Vert gelanceerd. Dit plan is opgezet om zowel structurele als sectorgerelateerde hervormingen te bewerkstelligen binnen de landbouw. Zo wordt het areaal aan geïrrigeerde landbouwgrond uitgebreid maar die mag alleen in productie worden gebracht met toepassing van (gesubsidieerde) drip-irrigatie en worden - in het licht van klimaatverandering - regenafhankelijke (graan) teelten vervangen door olijf- of amandelbomen.

De tuinbouw moet meer en beter met minder water gaan produceren, vooral ten behoeve van de export.

Het strategische doel van het plan is om de 32

Oktober 2016 / Nr. 413

economische groei van het land te verhogen en om de Marokkaanse landbouw (voedsel) zelfvoorzienend te maken. Dit plan moet uiteindelijk 1.15 miljoen banen creëren, het inkomen van de inwoners van landelijke gebieden verhogen en daarmee de boeren – in het snel verstedelijkende Marokko - op het platteland houden.

Klimaatveranderingen en de COP22

Van 7 tot 18 november zal in Marrakech de COP22 (Conference of Parties, 22e editie) plaatsvinden. De afspraken die in Parijs zijn gemaakt tijdens de COP21 op het gebied van klimaatverandering, bijvoorbeeld dat de uitstoot van broeikasgassen naar 1,5% moet worden teruggebracht, zullen tijdens de COP22 verder worden uitgewerkt. ‘Het wordt een COP van actie’, aldus de Marokkaanse Minister voor Milieu. In diens wet- en regelgeving legt Marokko sinds enkele jaren steeds meer de nadruk op duurzaamheid en innovatieve oplossingen. Zo is er sinds 1 juli jl. nieuwe wetgeving van kracht die de productie en het verstrekken van eenmalige plastic zakjes verbiedt en worden in mediacampagnes burgers opgeroepen om papieren zakken of rieten manden te gebruiken. Marokko biedt ontzettend veel handels- en investeringsmogelijkheden en is op zoek naar nieuwe partners in Europa.

Mocht u meer informatie willen over de kansen in Marokko of mocht u deel willen uitmaken van een handelsmissie of evenement, neemt u dan contact op met de Nederlandse ambassade te Rabat (rab-ea@minbuza.nl of rab-lnv@minbuza.nl).

Stabiele valuta: Is gelieerd aan de EUR–USD BBP (official exchange rate): $110 miljard (2014 est.)

BBP – groei: 4,7% (2015 est.)

Beroepsbevolking: 12,5 miljoen (2014 est.)

Werkeloosheid: 10,2% Staatsschuld: 58,2% (2012 est.)

Inflatie 1,6% (2015 est.)

Export: $21,96 miljard (2013 est.)

Imports: $45,19 miljard (2013 est.)

GLOBE MAGAZINE

Opinie

Dialoog EU-Turkije

Heeft praten nog zin?

Een mislukte militaire staatsgreep bracht Turkije in juli in rep en roer met grote demonstraties tegen de coup en vervolgens massale aanhoudingen, arrestaties en ontslagen van militairen, ambtenaren en onderwijskrachten die omdat zij tot de Gülen beweging behoren als verdachte zijn aangemerkt. Terecht wordt de vraag opgeworpen of de reactie van de Turkse autoriteiten niet buiten proportioneel is en of de rechtsstaat wel gegarandeerd is bij de behandeling van de mensen die vastgezet zijn.

Ofschoon iets meer solidariteit met het Turkse volk na de gewelddadige couppoging Europa niet zou hebben misstaan, is het de follow up in het land die de verhoudingen onder druk zet. Hoewel de reacties van officiële zijde terughoudend zijn – alleen de Oostenrijkse regering heeft openlijk het stopzetten van de onderhandelingen geëist - gaat de discussie in veel EU-landen nu over de vraag of het nog wel zin heeft met het ‘nieuwe’ Turkije verder te praten over EU-lidmaatschap. Nu zou formele stopzetting weinig praktische gevolgen hebben – er wordt al lange tijd niet echt meer onderhandeld - maar wel een grote politieke impact hebben. Brussel zou een belangrijke mogelijkheid voor een dialoog over bijvoorbeeld respect voor Europese waarden verliezen.

Ook al biedt voortzetting van het huidige officiële beleid geen garantie dat het met Turkije de goede kant op zal gaan, een breuk zal vanwege de na de couppoging ontstane situatie alleen maar meer complicaties veroorzaken. Deze zou de samenwerking rond de Syrië-crisis, de strijd tegen ISIS en bij de vluchtelingen problematiek onder druk kunnen zetten. Snelle visumliberalisering is ook onderdeel van de vluchtelingendeal en daarop staat veel meer druk. Het verzet daartegen in de EU is groot

ingegeven door de – overigens slecht gefundeerde - angst voor een toevloed van Turken. Is dat niet een ongepaste politieke beloning van een steeds meer ondemocratische bewind? Het opheffen van de visumplicht wordt door de regering gezien als een hoofdprijs. Het risico dat de vluchtelingendeal hierop strandt, is echter reëel. De EU kan alleen met de liberalisering instemmen wanneer Turkije de antiterrorisme wetgeving ontdoet van ondemocratische bepalingen. Ankara weigert vooralsnog dat te doen.

De Turkse regering dreigt regelmatig de vluchtelingen deal op te zullen zeggen als de visum liberalisering de komende maanden niet van de grond komt. Wanneer dat zou gebeuren, kan men zich de ophef in de EU voorstellen.

Terughoudendheid en voorzichtigheid lijken geboden om niet te struikelen over al die conflictgevoelige kwesties. Ik verwacht dat alle retoriek – van beide kanten – een pragmatische op dialoog gebaseerde benadering niet in de weg zal staan. Anti-sentimenten kunnen evenwel de overhand krijgen en dan kan de retoriek politiek worden. Het langere termijn belang van een stabiele situatie aan een belangrijke EU-grens kan sneuvelen door de korte termijn verlangens van politici die over en weer die vijandbeelden laten prevaleren. Jan Marinus Wiersma is verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen, Clingendael.

Oktober 2016 / Nr. 413

33

GLOBE MAGAZINE

STEVEN VAN AARTIJK

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen voeren EVO en Fenedex op het onderwerp export en logistiek campagne met een tienpuntenplan.

EVO en Fenedex op campagne

Plan voor betere logistiek en handel Nederland gaat op 15 maart naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dat lijkt nog ver weg, maar de politieke partijen hebben de verkiezingsprogramma’s al in de steigers staan. EVO en Fenedex doen hun uiterste best om de onderwerpen die van belang zijn voor hun leden, terug te laten komen in die programma’s. Zij hebben daarvoor een tienpuntenplan opgesteld, want ondernemers kunnen hun logistieke organisatie nog zo goed op orde hebben, zij blijven voor een deel afhankelijk van het overheidsbeleid op het gebied van handelsakkoorden, infrastructuur en arbeidsmarktbeleid, om maar eens een paar belangrijke onderwerpen te noemen.

Actuele gebeurtenissen kunnen van grote invloed zijn op logistiek en export. De afgelopen jaren heeft het internationaal opererende bedrijfsleven veel voor zijn kiezen gehad, waaronder controles aan de EU-binnengrenzen.

In het tienpuntenplan staat op nummer 1 dan ook ‘Open 34

Oktober 2016 / Nr. 413

grenzen’, met als toelichting ‘Voorkom vertraging in de Europese goederen- en handelsstromen en laat het handelsverkeer en de goederenstromen niet lijden onder de herinvoering van controles aan de binnengrenzen van de Europese Unie. Dit kan bijvoorbeeld door aparte rijstroken te reserveren voor vrachtauto’s en door infraroodscans te gebruiken, waarmee de lading in een vrachtauto snel kan worden gecontroleerd.’ De werkelijke oplossing is wat EVO en Fenedex betreft controle aan de Europese buitengrenzen.

Infrastructuur en spelregels Het makkelijk kunnen vervoeren van goederen over spoor, weg en water is cruciaal voor handelaren en producenten in Nederland. Daarvoor zijn investeringen nodig. Op nummer 2 van het plan staat daarom ‘Slimme infrastructuur’ en daarmee bedoelen EVO en Fenedex niet alleen de fysieke infrastructuur - auto-, spoor- en vaarwegen - maar ook de digitale.

GLOBE MAGAZINE

EVO en Fenedex pleiten voor open grenzen binnen de Europese Unie.

Het makkelijk kunnen vervoeren van goederen over spoor, weg en water is cruciaal voor handelaren en producenten in Nederland.

Punt 3 luidt: ‘Eerlijke spelregels in Europa’. Europese lidstaten vullen details van Europese regels grotendeels zelf in. Dit leidt tot een wirwar van regels die per land verschillen. EVO en Fenedex pleiten voor een gelijk Europees speelveld, want verschillen in regelgeving en handhaving tussen EU-lidstaten zorgen voor oneerlijke concurrentie, ook op het gebied van arbeidsmarktbeleid.

Een onderwerp dat de gemoederen al jaren bezighoudt, is het gebruik van de bestelauto. In Europa bestaan ideeën om zakelijke bestelautogebruikers te verplichten om rij- en rusttijden met een tachograaf te laten bijhouden, zoals nu al bij vrachtauto’s het geval is. Een buitensporige maatregel, vinden EVO en Fenedex. Niet voor niets staat in het tienpuntenplan - op nummer 4 - ‘Voorkom tachograafplicht voor bestelauto’s’. Ruim 95 procent van de 820.000 bestelauto’s die in Nederland rijden, is van ondernemers; bakkers en bloemisten die hun handelswaar ermee tot aan de deur brengen. Of van aannemers en hoveniers, die de bestelauto nodig hebben als rijdende gereedschapskist voor het werk bij consumenten en bedrijven.

Regels die gevolgen hebben voor het gebruik van de bestelauto, moeten dan ook zo beperkt mogelijk worden gehouden, stellen EVO en Fenedex. “Want een bestelauto moet een werkpaard zijn, geen melkkoe.”

Op campagne voor logistiek en export Een mascotte, flyeren op markten, een verkiezingsdebat en een slogan - er staat een campagne voor de deur. EVO en Fenedex halen tot maart 2017 alles uit de kast om logistieke en handelsbelangen op de agenda te krijgen in politiek Den Haag. “We moeten opvallen; uit de vergaderkamers stappen en ons laten horen. Stilzitten is geen optie”, zegt EVO-manager Collectieve Belangenbehartiging en campagneleider Jeroen de Veth. Politieke partijen in Nederland hebben de zomermaanden benut om de verkiezingsprogramma’s te schrijven en tussen september en november brengen zij die naar buiten. Daarna mogen de leden van de partijen daar nog iets van vinden en dáárna gaan ze ermee de boer op, de verkiezingen tegemoet.”

Op 15 maart 2017 staan de Tweede Kamerverkiezingen op de agenda, waarna de Tweede Kamer wordt herschikt en er vervolgens een nieuw kabinet zal worden geformeerd. In de aanloop ernaartoe gaan vele belangenorganisaties een poging doen gehoord te worden door de eventueel toekomstig beleidsmakers. EVO en Fenedex gaan op wel heel bijzondere wijze de aandacht van politici vestigen op een tienpuntenplan, dat volgens de twee organisaties absoluut noodzakelijk is om de twee pilaren van groei in Nederland - logistiek en export - te versterken. Zij gaan, net als de politieke partijen zelf, op campagne.

Oktober 2016 / Nr. 413

35

GLOBE MAGAZINE

Tienpuntenplan van EVO en Fenedex Het volledige tienpuntenplan omvat de volgende onderwerpen: Open grenzen in Europa Grenscontroles vertragen de handel en productie. Alleen slimme veiligheidsmaatregelen garanderen een veilige én efficiënte goederenstroom binnen de Europese Unie.

Goede en slimme infrastructuur Bedrijven die producten vervoeren, hebben geregeld te maken met vertraging. Een goede infrastructuur, fysiek en digitaal, zorgt ervoor dat het vervoer sneller en efficiënter verloopt.

Eerlijke spelregels in Europa Europese lidstaten vullen details van Europese regels grotendeels zelf in. Dit leidt tot een wirwar van regels die per land verschillen. Dit werkt concurrentievervalsing in de hand.

Bestelauto Voor ondernemers die hun bestelauto als ‘rijdende gereedschapskist’ gebruiken, is het registeren van rij- en rusttijden volkomen nutteloos, omdat zij maar beperkte afstanden rijden. De bestelauto is een werkpaard, geen melkkoe.

Eenvoudiger handel met Amerika Nederlandse ondernemers doen veel zaken in de Verenigde Staten.

Een handelsverdrag dat de export en de logistiek vereenvoudigt, is daarom goed voor de handel en productie.

De Veth: “Met onze slogan ‘EVO & Fenedex: de stem van handel en logistiek’ én onze mascotte, die is verwerkt in animatiefilmpjes en ander campagnemateriaal, weten we zeker dat we een zeer stevige indruk kunnen achterlaten.”

Dat is namelijk broodnodig, zegt hij. “Er is in de afgelopen kabinetsperiode weliswaar veel geïnvesteerd in infrastructuur, maar er zijn gewoon nog grote knelpunten. Nederland scoort goed op logistieke performance, maar kijk hoe Zuidoost-Azië of handelscentra in Europa op de loer liggen. Houden wij het serviceniveau op Schiphol op peil? Blijven de tarieven in de Rotterdamse haven acceptabel? Het vestigingsklimaat moet hier op orde blijven, anders wijken bedrijven voor hun logistieke operatie uit naar buurlanden en boeren exporteurs achteruit.”

Nog een heikel punt is TTIP, het handelsverdrag met de Verenigde Staten, dat omstreden is geworden door zorgen over de arbeidsmarkt en volksgezondheid. “Nu dreigt dat hele verdrag in een verdomhoekje geplaatst te worden. Terwijl wij zeggen: dat verdrag gaat over douanesystemen die effectief op elkaar worden aangesloten, over tarieven die worden verlaagd en export die eenvoudiger wordt. Dat zijn geluiden die het verdienen gehoord te worden.”

Schiphol aan de top Schiphol is een luchthaven van wereldformaat, ook voor het vrachtvervoer. Een betere netwerkkwaliteit en service op de grond zorgen ervoor dat meer bedrijven zich in de regio vestigen.

Betaalbare wereldhaven De Rotterdamse haven is een onmisbare schakel voor de handel en productie, maar concurrentie ligt op de loer. Tarieven moeten daarom concurrerend blijven.

Werkbaar duurzaam Ondernemers werken steeds duurzamer. ‘Vergroenen’ is echter alleen mogelijk als de overheid regels maakt die voorspelbaar, consistent en werkbaar zijn.

Efficiënte inspecties De samenwerking tussen de verschillende inspectiediensten onderling en met bedrijven, moet veel beter. Dan komen goederen sneller van A naar B. Flexibel inzetbaar personeel Ondernemers moeten werknemers flexibel kunnen inzetten om concurrerend te zijn. Dit geldt vooral voor ondernemers met magazijnen en distributiecentra.

36

Oktober 2016 / Nr. 413

Een bestelauto moet een werkpaard zijn, geen melkkoe, stellen EVO en Fenedex.

Verenigings nieuws Op de bres voor Hanjing-containers bij ECT De rechtbank in Rotterdam deed begin september uitspraak in een kort geding, aangespannen door TLN/ FENEX, EVO en Fenedex en diverse bedrijven tegen ECT. De reden hiervoor was dat ECT een hoog lumpsumtarief vroeg voor het vrijgeven van containers van de in problemen verkerende Koreaanse rederij Hanjin.

De rechter heeft in haar uitspraak geoordeeld dat een lumpsumtarief onrechtmatig is. ECT mag alleen de werkelijke handlingkosten in rekening brengen met een opslag van 25 euro voor administratiekosten.

Na lang overleg tussen alle betrokken partijen is er een acceptabele procedure voor het afhalen van de containers bij ECT tot stand gekomen. Uitgangspunt hierbij is dat ladingbelanghebbenden op een snelle manier over hun containers kunnen beschikken en dat alle betrokkenen een deel van de extra last zullen dragen.

Deze collectieve oplossing is de meest snelle en efficiënte manier om containers vrijgesteld te krijgen. Hierbij is het kostenplaatje vooraf duidelijk en helder. De uitkomst van individuele acties is onzeker. Het advies is dan ook om van de collectieve oplossing gebruik te maken.

ECT heeft EVO en Fenedex laten weten dat zij op korte termijn de afhaalmogelijkheden voor Hanjin-containers gaat uitbreiden. Dit houdt in dat containers dan 24/7 afgehaald kunnen worden en dat afhalen mogelijk wordt via alle modaliteiten. De nieuwe procedure zal spoedig op de website van ECT geplaatst worden. EVO en Fenedex zijn positief over de uitbreiding van de afhaalmogelijkheden, omdat dit ten goede komt aan een snelle en efficiënte afhandeling.

De tarieven voor het afhalen van Hanjin-containers conform de nieuwe procedure liggen aanzienlijk lager dan de eerdere procedure. ECT heeft toegezegd teveel betaalde bedragen te zullen retourneren. De procedure voor deze teruggave wordt op de website van ECT geplaatst.  Kijk voor meer informatie over de procedure op www.evo.nl, zoekterm Hanjin.

Member Benefits

GLOBE MAGAZINE

Fenedex Member Benefits zijn diensten en producten die uw export versterken. Omdat Fenedex een grote groep exporteurs vertegenwoordigt, hebben wij bij diverse aanbieders scherpe prijzen en voorwaarden onderhandeld voor onze leden. De kortingen kunnen oplopen van 10% tot 75% ten opzichte van de reguliere prijzen. Sommige diensten zijn zelfs gratis voor onze leden. Exclusief Fenedex-leden kunnen gebruik maken van de acties binnen Fenedex Member Benefits.

Het Fenedex Membership Benefits-programma wordt mede mogelijk gemaakt door: Btw-advisering 20% korting op diverse diensten van BTW-PLAZA.

Douaneopleidingen en AEO-advisering 15% korting op douane­ vakopleidingen en op het uurtarief voor AEO-advisering.

Exportadvies en -ondersteuning 20% korting op internationalisatie scan, business partner search en potentiële klanten scan.

Expresszendingen 20% tot 75% korting op de Expressvervoer.

Innovatie en subsidies Gratis subsidieadvies inzake internationaal ondernemen.

Kredietmanagement Tot 70% korting op krediet­ informatie­rapporten.

L/C-advies Kostelozeadvisering en scan van uw L/C.

Legalisatie- & Visumdienstverlening Twee gratis opdrachten voor legalisatie van export­ documenten en aanvraag van visa.

Persondersteuning 15% korting op het All-in-PR pakket.

Reizen & overnachtingen Kosteloos exclusieve toegang tot de Fenedex Travel Portal.

Taaltrainingen 10% tot 15% korting op individuele of groeps­taaltrainingen.

Vertalingen 15 tot 20% korting op vertalingen.

Werving & selectie 20% Verlaging van de wervings­ kosten voor het invullen van een exportmanager vacature.

Kijk voor het complete aanbod op www.fenedex.nl/ memberbenefits

Oktober 2016 / Nr. 413

37

GLOBE MAGAZINE

Q&A

Export matters Factuur uit land van export?

“Wij hebben een productielocatie in Estland maar de orders aan klanten worden gefactureerd door onze Nederlandse entiteit. Facturen zijn dan ook voorzien van Nederland als afzender, terwijl de goederen afkomstig zijn uit Estland.

Een Saoedische klant van ons heeft deze facturatiewijze tot voor kort altijd geaccepteerd maar nu komen zij met het bericht dat zij een factuur nodig hebben vanuit Estland. Is hier sprake van een nieuw ingevoerde regeling?”

Het is nog steeds zo dat men een factuur kan opmaken in het ene land, waarbij de producten rechtstreeks uit een ander land komen. Het is alleen zeer aan te raden om alle betrokken partijen op de factuur nader te specificeren. Dus door bijvoorbeeld de sold-from party, shipped-from party en sold-to party op de factuur te vermelden.

In Saudi-Arabië geldt specifiek dat men de documenten, waaronder factuur en certificaat van oorsprong, gelegaliseerd wil hebben. Dit is weliswaar geen verplichting, maar in de handel wordt er nog steeds naar gevraagd. Tevens wordt dan gevraagd dat de kamer van koophandel en/of de Saudische ambassade in het land van export de documenten moet legaliseren.

In jullie situatie betekent dat dat de legalisatie in Estland moet gebeuren, omdat dat het land van export is. Het is 38

Oktober 2016 / Nr. 413

eigenlijk geen nieuwe regel, maar men is hier recentelijk scherper op gaan letten. Een oplossing voor jullie situatie zou dus kunnen zijn om de factuur en het certificaat van oorsprong in Estland te laten legaliseren. 

DDP leveren “Wij willen DDP, Delivered Duties Paid, gaan leveren in de landen Japan en Zuid-Korea, waar wij geen eigen vestigingen hebben. De vraag is of dit mogelijk is en langs welke weg.”

Wij adviseren bedrijven doorgaans de Incoterm DDP te vermijden bij internationale verkoop. De reden hiervoor is dat de verkoper naast betaling van de invoerrechten ook verantwoordelijk is voor de betaling van lokale belastingen waaronder btw en accijnzen. U moet als Nederlands bedrijf dan in de regel een lokale entiteit/btw-registratie hebben.

Afhankelijk van de eisen van het land van bestemming is het mogelijk om een fiscaal vertegenwoordiger en/ of douane-agent in de arm nemen die namens jullie de inklaring regelt en btw betaalt. Dit dient u dan wel vooraf goed af te stemmen met een dergelijke partij, want het komt nog wel eens voor dat lokale douane-agenten niet het risico willen lopen om namens een buitenlandse opdrachtgever de inklaring te doen. Tevens komt het voor dat er bepaalde importlicenties nodig zijn voor het product en niet alle douane-agenten beschikken over zo’n productspecifieke importlicentie, waardoor jullie als importeur dat in het land zelf moeten gaan regelen. 

GLOBE MAGAZINE

Q&A

Maak kennis met:

Bill of Lading op naam of ‘to order’ “Er is intern de vraag opgekomen of wij de Bill of Lading niet ‘to order’ op kunnen maken in plaats van op klantnaam. Graag zou ik willen weten wat de voordelen en nadelen zijn om dit op de BL te zetten.

Ook is hier het idee dat bij een geschil met de klant wij de container sneller retour kunnen halen, omdat we dan niet op medewerking van de klant hoeven te wachten, maar klopt dit wel? Gezien de originele BL zeer waarschijnlijk al bij de klant / bank van de klant zal liggen op het moment van de retourname.”

Voor het terughalen van een container maakt het geen verschil of de BL op naam of to order staat.

Het verschil zit hem er in dat ordercognossementen verhandelbaar zijn. Zij kunnen door endossement aan een (niet op de BL genoemde) derde worden overgedragen indien de lading op zee wordt doorverkocht.

Dat is ook de enige reden om een BL to order op te maken. Als de ontvanger (koper) bij voorbaat bekend is en ook niet tussentijds zal wijzigen (de lading niet zal doorverkopen) heeft het geen zin om de BL to order op te maken.

In beide gevallen geldt: op het moment dat de BL (op naam of to order) is overgedragen aan de bank tegen betaling, is de verkoper zijn grip op de lading kwijt.

Spiegelbeeldig kan de koper in beide gevallen slechts vrijgave van de lading vragen bij de vervoerder indien hij beschikt over de BL (op naam simpelweg door ontvangst, to order indien het cognossement is geëndosseerd). 

Yoan Chung Accountmanager bij het Kennisen Adviescentrum van Fenedex

Sinds 2008 ben ik werkzaam bij Fenedex als accountmanager voor de regio Zuid-Nederland.

Ik ben het vaste aanspreekpunt voor deze leden wanneer er internationale vraagstukken spelen. Daarnaast ben ik coördinator van de Fenedex China Desk.

Na mijn studie Trade Management, gericht op Azië, heb ik een aantal jaren ervaring opgedaan in de food en pet food branche. Ondertussen heb ik mijn masteropleiding Contemporary Asian Studies in Amsterdam afgerond.

U ziet dat het internationale aspect altijd bij me is gebleven. Door de diversiteit van het Fenedex-netwerk en de vraagstukken leer ik elke dag nog een stukje bij.

Deze kennis en ervaring deel ik graag met de leden.

Ik ben blij dat ik hiervan deel kan uitmaken en dat ik mijn steentje kan bijdragen aan exporterend Nederland.

Contactinformatie Kennis- en adviescentrum Fenedex 070-3305680 keac@fenedex.nl

Oktober 2016 / Nr. 413

39

GLOBE MAGAZINE

Agenda Oktober di 4 Export Control & Sanctiebeleid

do 6 Het effectief selecteren en managen van je zakenpartner in het buitenland Cursus · Den Bosch

Logistiek Congres Iran NT, EVO-Fenedex · Maarssen

Letter of Credit bij export Workshop · Zoetermeer

Ondernemen en werken in het buitenland Masterclass · Zoetermeer

Training · Eindhoven

Incoterms 2010

Export Binnendienst

Training · Eindhoven

Cursus · Utrecht

Wilt u verder groeien in het Export Binnendienstvak? Deze cursus helpt u zich verder te ontwikkelen in het exportvak. Na het behalen van het officiële diploma Export Binnendienst, bent u in staat om exportprocessen binnen de eigen organisatie te optimaliseren en efficiënt aan te sturen.

wo 12

vrij 7

do 13

Documenten bij export

Logistiek en Transport

Cursus · Eindhoven

Cursus · Rotterdam

Nationaal Douanecongres 2016 SDU, Customs Knowledge · Rotterdam

di 11 Indeling douanetarief

Workshop · Utrecht

In deze workshop brengen we u de theorie bij en u kunt met onze trainers aan de slag om uw eigen producten in te delen in het juiste douanetarief.

Door het correct toepassen van de tariefindeling, voorkomt u vertragingen, boetes, het intrekken van vergunningen en niet te vergeten: ontevreden klanten!

vrij 14 Export Sales for Young Professionals Cursus · Apeldoorn

ma 24 Documenten bij export Cursus · Utrecht

wo 5

di 25

Export van A t/m Z

Export Binnendienst

Cursus · Arnhem

Cursus · Heerenveen

40

Oktober 2016 / Nr. 413

GLOBE MAGAZINE

do 3

vrij 11

Export van A t/m Z Cursus · Eindhoven

Online verkopen over de grens

wo 2

vrij 4

di 15

Nationaal Export Event

2016

Douanezaken in de

praktijk!

Documenten bij export

Fenedex, DHL Express, ING, RVO.nl · Nieuwgein

Cursus · Utrecht

November

Kom naar dit toonaangevende event voor startende en ervaren exporteurs!

Onze sprekers en workshopleiders nemen u in een boeiend programma mee langs actuele thema’s. Ook dit jaar kunt u weer adviesgesprekken aanvragen met medewerkers van Nederlandse ambassades

do 3 Dag van de Declarant Evenement · Midden-Nederland

Leg in drie dagen een goede basis neer op het gebied van Douanezaken. Ook al heeft u uw douanezaken uitbesteed, als exporteur blijft u verantwoordelijk. Ons trainersteam daagt u uit kritisch te kijken naar uw eigen douaneprocessen om risico’s en kosten optimaal te kunnen managen.

di 8 Verdieping in de BTW en internationaal ondernemen Training · Den Bosch

Documenten bij export

Masterclass · Zoetermeer

Cursus · Rotterdam

wo 23 Het begrijpen en benutten

van de Amerikaanse zakencultuur Workshop · Rosmalen

Verhoog uw exportkansen in de VS door deel te nemen aan de training Benutten van de Amerikaanse zakencultuur. U krijgt o.a. tips om uw pitch en presentaties VS-proof te maken en zo tot succesvolle samenwerkingen te komen.

Cursus · Arnhem

Export van A t/m Z Cursus · Eindhoven

wo 9

wo 30

Leveranciersverklaringen

Documenten bij export

Workshop · Utrecht

Cursus · Utrecht

do 10 Iran als nieuwe exportmarkt Training · Bunnik

Meer info over de trainingen of inschrijven: www.exporttrainingen.nl Vragen: per e-mail oet@fenedex.nl of telefonisch 070-330 56 60

Oktober 2016 / Nr. 413

41

GLOBE MAGAZINE

Komend nummer In het novembernummer van Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen kunt u lezen over o.m. de volgende onderwerpen:

Fenedex Fenedex heeft 1200 leden en duizenden klanten die zij dagelijks verbindt, adviseert, opleidt en waarvan zij de belangen behartigt.

Kortom een branche-overschrijdende partner voor expansie in het buitenland.

Fenedex is onderdeel van EVO-Fenedex B.V.

Postadres Postbus 90409 2509 LK Den Haag

Ondernemen in Qatar

Bronbelasting in Azië

Bezoekadres Den Haag Raamweg 14 2596 HL Den Haag T 070-330 56 00 F 070-330 56 56 E info@fenedex.nl Bezoekadres Zoetermeer Signaalrood 60 2718 SG Zoetermeer T 079-346 73 46

Nederlanders in Hong Kong

Exportsubsidies en – financiering

Online www.globemagazine.nl Website met het archief van Globe Magazine voor Internationaal Ondernemen en Fenedexpress. www.export.nl Al jaren hét startpunt voor exporterende ondernemers. twitter.com/fenedex Volg Fenedex op Twitter voor het laatste nieuws over Fenedex en internationaal ondernemen. www.linkedin.com/groups?gid=42534 Discussieer mee met meer dan 1500 betrokkenen in de LinkedIn groep Export en Internationaal Ondernemen. www.fenedex.nl/exportnieuwsbrief Gratis nieuwsbrief met het laatste nieuws en artikelen over export en internationaal ondernemen.

42

Oktober 2016 / Nr. 413

Bestuur Ir. A.M.G. van Hamburg (Voorzitter) Oud-managing director DHV Holding B.V. J.C.M. Albers Managing director export FrieslandCampina A.C.G.M Bastiaansen President iLoc Group B. Bruning Director Atradius Dutch State Business Drs. J.J. Cramer Directeur Grolsch International Mw. M.A.C. van Dijk Algemeen directeur Royal Duyvis Wiener B.V. C.E. van Esch Managing Director B&S Bosman Global Supply Mr. E.W. Mehring (Vice-voorzitter) Rechtsanwalt, Advocaat en Partner Van Till Advocaten D.P. Schuilwerve Managing Director ABN AMRO Bank N.V. R.R.J. Smeets RA (Penningmeester) Partner KPMG Accountants B. van de Vrie Head of Marketing for Business Clients ING Netherlands

Ere-Leden Jhr. H.J.M. van der Wyck N.P. Knape Jhr. Mr. A.W.G. van Riemsdijk Mr. C.W.H. van Dam F. Hauwert Organisatie Bart Jan Koopman Directeur Directie- en Bestuurszaken 070-330 56 20 directie@fenedex.nl Kennis- en adviescentrum 070-330 56 80 keac@fenedex.nl Juridische desk 070-3305690 juridischedesk@fenedex.nl Ledenservice en -werving 070-330 56 80 accountmanagers@fenedex.nl Opleiding en training 070-330 56 60 oet@fenedex.nl Communicatie 070-330 56 70 communicatie@fenedex.nl Financiële administratie 070-330 56 40 administratie@fenedex.nl China Desk 070-330 56 83 chinadesk@fenedex.nl Rusland Desk 070- 330 56 88 ruslanddesk@fenedex.nl Turkije Desk 070-330 56 82 turkijedesk@fenedex.nl

De Duitse markt is voor Nederlandse exporteurs erg

Debelangrijk Duitse markt is voor Nederlandse erg en veelbelovend.

Steeds vaker exporteurs bouwt men aan belangrijk veelbelovend.

Steeds vaker bouwt men aan een eigenenlokale verkooporganisatie ter ondersteuning van een eigen lokale ter ondersteuning distributeurs of verkooporganisatie ter vervanging van agenten.

Toch wordtvan de

Arnhem | Düsseldorf Arnhem | Düsseldorf

distributeurs vervanging van agenten.

Toch werkwijze wordt de “klik” tussenofdeter Duitse zakelijke cultuur, de Duitse en het verwachtingspatroon van de Nederlandse “klik” tussen de Duitse zakelijke cultuur, de Duitse exporteurs werkwijze zoeken naar de geschikte kandidaat niet altijd als enbij hethet verwachtingspatroon van de Nederlandse exporteurs

bijeven het gemakkelijk zoeken naarervaren. de geschikte kandidaat niet altijd als even gemakkelijk ervaren.

Zoekt u personeel in Duitsland?

Zoekt u personeel in Duitsland?

ExportSelect heeft de ervaring en de expertise om de Nederlandse exporteur te ondersteunen bij de lokale werving van

ExportSelect heeft de ervaring en de expertise om de Nederlandse exporteur te ondersteunen bij de lokale

Duitse account-of salesmanagers. Via ons Duitse netwerk en het eigen ExportSelect Support Office in Düsseldorf, kunnen

werving van Duitse account-of salesmanagers. Via ons Duitse netwerk en het eigen ExportSelect Support Office

wij een brug slaan tussen de voor Nederlandse exporteurs gewenste functieprofielen en de lokale Duitse werving en

in Düsseldorf, kunnen wij een brug slaan tussen de voor Nederlandse exporteurs gewenste functieprofielen en de selectie van kandidaten. Kortom, ExportSelect verbindt partijen om te komen tot Duits-Nederlandse HR oplossingen!

lokale Duitse werving en selectie van kandidaten. Kortom, ExportSelect verbindt partijen om te komen tot DuitsVoor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Nederlandse HR oplossingen!

ExportSelect ExportSelect

ExportSelect - Duitsland Support Office Düsseldorf ExportSelect - Duitsland +49 (0)211 53 883 437

+31 (0)26 37 64 581

+31 (0)26 37 64 581

+49 (0)211 63 552 454

Email: info@exportselect.de

Email: info@exportselect.nl

Email: info@exportselect.nl

Email: info@exportselect.de

www.exportselect.nl

www.exportselect.nl

www.exportselect.de

agri-food ••machineen farma • chemie agri-food machine-enenmetaalindustrie metaalindustrie • chemie en farma

www.exportselect.de

Exporteren is een vak… . het vinden van de juiste exportmanager ook.

ExportSelect is gespecialiseerd in werving en selectie voor export en internationale managementfuncties zoals exportmanagers, area salesmanagers, international accountmanagers.

Kandidaten via ExportSelect: . hebben voldoende export- en talenkennis. . spreken minimaal twee buitenlandse talen. . hebben de gewenste branchekennis en landen/regio ervaring. . voelen zich goed in andere zakelijke culturen. . zijn gewend om veelvuldig te reizen.

Deze focus heeft er inmiddels toe geleid, dat ExportSelect zich kan profileren met één van de grootste kandidaten-netwerken voor export en internationaal management.

www.exportselect.nl

agri-food • machine- en metaalindustrie • chemie en farma

Tel. 026 37 64 581

Doet u zaken over de grens? Dan begrijpt u als geen ander dat internationaal ondernemen verschilt met zakendoen in Nederland. Uw bankzaken worden complexer en omvangrijker. In ieder land werkt het betalingsverkeer tenslotte weer anders. Dan wilt u inzicht, controle en grip op uw geld- en goederenstromen houden.

Daarom geven wij u graag advies en bieden we u oplossingen voor internationaal betalingsverkeer en internationaal cashmanagement.

Meer informatie: abnamro.nl/internationaal