globe magazine - januari 2018 by evofenedex

magazine voor internationaal ondernemen

Koks Group p.12

â&#x20AC;&#x153; Wij maken stofzuigers op wielen.â&#x20AC;? nr 427 januari 2018

21 Wuhan, elke dag anders! Chinese metropool biedt kansen voor Nederlandse expertise.

24 Incoterms: de F-termen FOB, FAS en het immens populaire FCA onder de loep

27 Detachering in de EU Strenge regelgeving voor medewerkers in het buitenland.

Op buitenlands avontuur? Ik help u graag op weg Internationaal zakendoen met ING? Wij helpen u met: Betrouwbare handelspartners

Maak via ING gebruik van de diensten van het ministerie van Buitenlandse Zaken (via RVO.nl) en Evofenedex.

Uitbreiding van uw netwerk

Kom kennis halen bij het Nationaal Export Event en neem deel aan het Oranje Handelsmissiefonds.

Een vliegende internationale start

Gebruik 24/7 onze online oplossingen, speel de gratis Export Game en lees verhalen van andere internationale ondernemers op ing.nl/internationaal.

Kijk snel op ing.nl/ internationaal

magazine voor internationaal ondernemen

Op de cover Colofon

globe magazine voor internationaal ondernemen is het maandblad van evofenedex en richt zich op exporterende en internationaliserende Nederlandse bedrijven, globe magazine voor internationaal ondernemen verschijnt 11x per jaar.

Sander Vleugel

Mark Zwart

Exportmanager

Koks Group

Hoofdredactie Elmar Otten Redactie Marianne Elissen Willemijn Gwanmesia Dorine Noordam Esther Riphagen Rob Zomer Aan dit nummer werkten mee Alice Boonstoppel, Alicia Zwanikken, Anneke Huybens, Erik Borst, Fons Lamboo, Hans van Velzen, Hein Schotsman, Maarten van der Schaaf, Peter Teunisse, Yoan Chung.

Uitgever evofenedex, Bart Jan Koopman Vormgeving/prepress Thielen Peters - de communicatie kliniek Melbournestraat 7, 1175 RM Lijnden telefoon +31 (0)20 4083 100

Foto: Erik Borst

Redactieadres Postbus 350 2700 AJ Zoetermeer T +31 (0)79 3467 346 E redactie@globemagazine.nl

Druk Veenman+, Rotterdam globe magazine voor internationaal ondernemen wordt milieuvriendelijk en op chloorvrij papier (TCF) gedrukt. Advertenties Mooijman Marketing & Sales Julius Röntgenstraat 17 2551 KS Den Haag T +31 (0)70 3234 070 E dm@mooijmanmarketing.nl Advertenties vallen buiten de redactionele verantwoordelijkheid van evofenedex. Abonnementen Ledenadministratie evofenedex Postbus 350, 2700 AJ Zoetermeer telefoon 079 3467 346 e-mail ledenadministratie@evofenedex.nl Overname Overname van artikelen en andere informatie is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie, mits met bronvermelding. Copyright De inhoud van dit magazine is auteursrechtelijk beschermd. Uitgever, redactie en medewerkers hebben de in deze uitgave opgenomen informatie met de nodige zorg geselecteerd, doch kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledige informatie. De inhoud van de artikelen hebben een informatieve strekking, zijn globaal en beschrijvend van opzet en kunnen niet worden gezien als juridisch of bedrijfsmatig advies.

“ Vroeger bouwden we onze vrachtauto’s volledig klantspecifiek. Dat ging prima zolang we vooral in West-Europa leverden. Wil je naar het verre buitenland dan moet je standaardiseren.” Lees het interview op pagina 12.

ISSN 2352-5843

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Vind uw weg wereldwijd

met onze lokale kennis en netwerken

Tips en inspirerende verhalen Hoe boekt u internationaal succes met uw onderneming? Lees inspirerende verhalen van ondernemers en ontdek wat nodig is voor groei in het buitenland.

Kijk op rabobank.nl/internationaal Een aandeel in elkaar

voorwoord

Tevredenheid In de laatste weken van 2017 liet het Sociaal en Cultureel Planbureau zien dat we als land en als burger nog even tevreden zijn als een paar decennia geleden. Contra intuïtief zoals velen al terecht constateerden. Ons dagelijkse portie vooral negatief nieuws lijkt soms geheel iets anders te suggereren. Van een boze burger tot en met een ontevreden ondernemer. Wat blijkt, Nederland is er als economie en

beide partijen slechter uitpakken dan de situ-

exportnatie fors op vooruit gegaan en ons

atie die we nu hebben.

BBP is enorm gegroeid in de afgelopen 20 jaar. Het relatieve aandeel van de export hierin

Met ons komende onderzoek Trends in Ex-

is ongeveer constant gebleven. evofenedex

port voor ogen, een twintigjarig jubileum,

ziet, met vele anderen, het exportaandeel

gaan we in 2018 terug maar vooral ook voor-

graag van de huidige ruim 30% naar 40% van het BBP doorgroeien. In 2017 is de export weer fors verder gegroeid dus met enig optimisme zou je kunnen zeggen dat we goed op weg zijn. Ook voor 2018 zijn de vooruitzichten vrij zonnig.

“ Het level playing field begint aardig te hellen.”

uitkijken. De enquête valt binnenkort ook bij u op de mat. Laat ons weten hoe u aankijkt tegen de toekomst. Bent u tevreden? Waar ziet u kansen en mogelijkheden? Noteert u alvast maar 10 april in de agenda. Die dag organiseren wij een spetterend event waar

Vrijwel alle sectoren doen het goed. Bedrijven

u uit eerste hand kunt vernemen welke export-

die internationaal actief zijn, groeien over het

trends we voor 2018 hebben gesignaleerd.

algemeen harder dan de bedrijven die voor-

Wij waren niet ontevreden over 2017 maar

namelijk in Nederland activiteiten ontplooien.

gaan hard aan de slag om u in 2018 nog meer

Ook hier dus tevredenheid, al zou die best wel

tevreden te maken!

eens onder druk kunnen komen te staan. Het level playing field begint aardig te hellen, met dank aan onder andere de Verenigde Staten met zijn duidelijke protectionistische tendensen en China als het over marktmacht, goedkope financiering en slechte toegang tot de eigen (interne) markt gaat. Een nieuwe ‘ontevredenheid’ dient zich al aan. De volgende fase van de Brexit-discussie staat voor 2018 gepland, nu eindelijk een

Bart Jan Koopman

(voorlopige) deal is gesloten tussen de EU en

Directeur evofenedex

het VK. En ook al gaan we een goed handels akkoord bereiken, tevredenheid hierover zal er nooit echt ontstaan. Het verhaal zal voor globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

inhoudsopgave

Tenderen in India Een grootschalig investeringsÂprogramma wakkert de groei aan in India. Leer tenderen op zijn Indiaas en profiteer.

Voorwoord 05 Tevredenheid

Column 09 Goudlokje

Ervaringen 12 Koks Group: stofzuigers op wielen 30 Forever Direct: customs management systeem

Expertise 17 India: Zo sleep je een tender binnen 20 Trends in Export: voorspellingen uit 2008 24 Incoterms: F-termen onder de loep 27 Regels voor detachering in de EU

Verkenningen 21 Wuhan, elke dag anders!

Elke maand 10 Kort 11 Vreemde Zaken 32 Export Matters: Q&A 34 Agenda 37 Expats 38 evofenedex contact

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Stofzuigers op wielen Ook de mijnbouw heeft stofzuigers nodig. Liefst in de vorm van een vrachtauto. Koks Group maakt ze in Alkmaar voor de hele wereld.

Detachering in de EU Een exporteur heeft vaak meerdere mensen op pad in het buitenland. In 2017 zijn de regels hiervoor aangescherpt.

Wuhan, elke dag anders! 24

FOB, FAS en FCA onder de loep

Eén van China’s miljoenensteden die meer bekendheid verdient, is Wuhan: de enige metropool in Centraal-China.

Globe magazine duikt in het populaire FCA en de andere F-Incoterms®. globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Bent u al AGS-proof? Wij wel! De douanemodules van CustomsController®, direct duidelijk AGS is de nieuwe standaard voor uw douaneaangiften. Bestaande aangiftesystemen als Sagitta Invoer en Sagitta Uitvoer komen te vervallen. Bent u nog niet klaar voor AGS? Of heeft u uw douaneaangifte uitbesteed en wilt u in de toekomst meer grip op uw aangiften en écht in control zijn? Met CustomsController bent u optimaal voorbereid op de komst van AGS. Profiteer van onze direct duidelijke aanpak en dito support. Kijk voor meer informatie over AGS en de mogelijkheden van CustomsController op www.beurtvaartadres.nl/douane.

Over CustomsController® Met CustomsController doet u gemakkelijk en snel uw douaneaangifte. CustomsController is een webbased applicatie met een scala aan functionaliteiten. Een efficiënt online loket waarbij u zich nooit zorgen hoeft te maken over updates. Daar zorgen wij namelijk voor. CustomsController biedt onder andere de volgende modules: • AGS • Sagitta • Transit (Doorvoer) • EMCS • Trader at Exit • Portbase • E-Balie (APCS Antwerpen) • Management • Koppeling ERP/WMS/TMS • Automatische aangifteverwerking

Postbus 24023, 2490 AA Den Haag E info@beurtvaartadres.nl I www.beurtvaartadres.nl T 088 55 22 152 F 088 55 22 103

column

Hein Schotsman

Goudlokje Kent u het sprookje van Goudlokje? Onder economen is het in ieder geval populair. De laatste tijd komen economen regelmatig

flatie? Zien we de crisis opnieuw niet aanko-

met het sprookje Goudlokje aanzetten. Ik ben

men? Wiegen we onszelf opnieuw in slaap

dan nieuwsgierig hoeveel van hen het sprook-

met “This time is different”? Welke bubbel

je daadwerkelijk kennen. Het doet me een

staat op het punt van ontploffen? Aandelen,

beetje denken aan iemand die stelt dat iets

obligaties, huizen, bitcoins? “Voorspellers on-

‘calvinistisch’ of ‘marxistisch’ is. Grote kans

derschatten cycliciteit economie”, kopten

dat als je doorvraagt, blijkt dat de verteller de Institutie of Das Kapital niet heeft gelezen. Volgens mij zit Goudlokje qua moraal in de buurt van ‘leve de gulden middenweg’. En dan zijn we waar we zijn moeten: de econo-

“ Wiegen we onszelf opnieuw in slaap?”

DNB-economen onlangs (zie ESB, 16-11-17). Ik herken dat als ik zie hoe we bij ABN AMRO naar de economie kijken. Het is gemakkelijker en de verleiding is groot om niet ombuigingen te voorspellen maar lijnen door te trekken.

mie in 2017. Er is grote consensus dat de we-

De geschiedenis heeft geleerd dat de con-

reldeconomie in 2017 deed wat we hem

junctuurcyclus echt bestaat. Zoekt u maar

graag zien doen: de gulden middenweg be-

eens in Wikipedia naar ‘List of economic cri-

wandelen. De economie draaide op volle toe-

ses’. Economische voorspoed blijkt altijd

ren zonder oververhit te raken. Niet te heet en

weer eindig te zijn. En bijna altijd ziet bijna ie-

zeker niet te koud. Natuurlijk kun je nuance-

dereen de ommezwaai te laat. Ik zelf kijk met

ringen maken door naar verschillende landen

argusogen naar ontwikkelingen rond populis-

en regio’s te kijken, maar in grote lijnen is het

me. Automatisering, migratie, offshoring, ver-

verhaal in de VS, de eurozone, China en Ja-

dwijnen van baanperspectieven, ‘America

pan hetzelfde: behoorlijke groei en lage infla-

first’, nationalistisch economisch beleid, da-

tie. Vooral de van oudsher wat amechtige

lende economische groei, onrust op aande-

eurozone heeft een mooi jaar achter de rug.

lenmarkten…. Ik kan er helemaal naast zitten. Oorzaak en

En ze leefden nog lang en gelukkig, zou je denken. Maar dan kent u de menselijke aard

Vanuit zijn optiek als econoom

timing van keerpunten laten zich lastig voor-

nog niet. Rust en voorspoed maken onrustig.

geeft Hein Schotsman

spellen. Spreid uw risico’s, is daarom het eni-

Is een periode van voorspoed niet een voor-

commentaar op internationale

ge verstandige advies dat ik kan bedenken.

bode van een volgende crisis? Hadden we

handelsontwikkelingen

En laten we erop toosten dat Goudlokje ons

het voor de kredietcrisis van 2008 ook niet

ook in 2018 gezelschap wil houden.

over de geneugten van flinke groei en lage inglobe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

kort nieuws

kort Brexit: Start onderhandelingen handelsrelatie nabij Eindelijk een doorbraak in de Brexit onderhandelingen. Op 8 december sloten Brussel en London een akkoord over de boedelscheiding (fase 1) in de Brexit-onderhandelingen. Het akkoord maakt de weg vrij voor de start van de onderhandelingen van de nieuwe (handels)relatie (fase 2). Tijdens de EU-top op 14 en 15 december geven de EU-leiders daartoe naar verwachting groen licht. Brussel en London zijn het

over de nieuwe (handels)relatie, hoewel de dan te bespreken

na een half jaar onderhande-

onderwerpen vele malen complexer zijn dan de onderhandelin-

len eens geworden over drie grote scheidingsthema’s: de grens

gen over de scheiding.

tussen het Verenigd Koninkrijk en Ierland, de rechten van

Voor Nederlandse im- en exporterende bedrijven is het cruciaal

EU-burgers in Groot-Brittannië en vice versa en de rekening

dat de handel na Brexit eenvoudig blijft verlopen. Dat betekent

van de scheiding. Op deze onderwerpen is het VK grotendeels

dat per 29 maart 2019 nieuwe, goede handelsafspraken in

tegemoet gekomen aan de eisen van de EU. Positief is met

moeten gaan, of dat een overgangsperiode gaat gelden totdat

name dat het VK de intentie liet zien tot afspraken te willen

goede handelsafspraken zijn gemaakt. De komende periode zal

komen en een harde Brexit te willen vermijden. Dat biedt enig

evofenedex de onderhandelaars van input voorzien om mee te

vertrouwen voor de komende belangrijke onderhandelingen

nemen in de onderhandelingen over de nieuwe handelsrelatie.

Kennisbox Trade Compliance en Border Management gelanceerd Voor ondernemingen in de internationale handel en distributie, die de laatste trends en ontwikkelingen op hun vakgebied willen volgen en hun werkprocessen willen verbeteren, is op ICT & Logistiek in de Jaarbeurs Utrecht de ‘Kennisbox TC & BM’ gelanceerd. Hiermee wordt bijblijven op het gebied van trade compliance (TC) en border management (BM) nog makkelijker. Via de kennisbox hebben on-

Omdat de Kennisbox TC & BM ook wordt gevoed door bedrijven,

dernemers toegang tot een

kan deze zich ontwikkelen tot een levendige kenniscommunity

gestage stroom van publicaties over onder meer grote Europese

voor iedereen die actief is in grensoverschrijdende supply

researchprojecten van douane, bedrijfsleven en Nederlandse

chains. De Kennisbox is te vinden op de portal van KennisDC

wetenschappelijke instituten. De inhoud wordt de komende jaren

Logistiek

bit.ly/2kpRGK1.

steeds verder uitgebreid met nieuwe onderzoeksrapporten.

Poster Documenten bij export evofenedex heeft poster ‘Documenten bij export’ vernieuwd. De geactualiseerde poster Documenten bij export geeft een helder overzicht van de diverse documenten die nodig

Documenten bij export

Verkoop-/Koopovereenkomst tussen exporteur en importeur

kunnen zijn bij export.

• Goederenspecificatie en verpakkingswijze • Prijs en valuta • Betalingsvoorwaarde • Leveringsvoorwaarde of Incoterms • Leveringsmoment en wijze van transport ®

Exporteur

Importeur

Verlader opdrachtgever / shipper

C/D

OPTIE 1

Incoterms ®

E/F

OPTIE 2

Zelf doen

Incoterms ®

Uitbesteden

Expeditieafdeling:

Expediteur: Een expediteur treedt op als bemiddelaar en kan namens de verlader het vervoer organiseren en/of zorgen voor aanverwante zaken zoals het vervullen van de formaliteiten bij uitvoer.

Of je het transport zelf wil en kan organiseren hangt af van een aantal factoren:

• het aantal zendingen • het soort product • de bestemming • de vervoersmodaliteit • of je verstand hebt van en tijd hebt voor het organiseren van transport en aanverwante zaken • rechtvaardigt het aantal exportzendingen dat je de kennis ontwikkelt en/of de juiste mensen

Multi Transport Operator: Een Multi Transport Operator is te vergelijken met een expediteur maar beschikt over eigen bedrijfsmiddelen zoals vrachtwagens en warehouses. Een MTO moet daarom worden gezien als (multimodaal) vervoerder.

daarvoor in huis haalt?

Export uitvoer uit Nederland

DOUANE

Douanedocumenten

BREXIT

UGD

DOUANE

Het behandelt het export-

zien waar exporteurs rekening mee moeten houden en welke

proces in vier fasen (koopo-

documenten eventueel nodig zijn. De poster is te bestellen op:

vereenkomst, export, trans-

T2L

Documenten: Geen douanedocument nodig

T2L

T2(L)F

Uitvoergeleide + T2

Uitvoergeleide (UGD )

T1 / TIR Carnet

Bij een levering tussen EU-lidstaten is geen douane document nodig, om er voor te zorgen dat de BTW wordt betaald in het land van verbruik moet er wel aangifte BTW worden gedaan.

Hiermee toon je aan dat de goederen herkomstig zijn uit de EU (Uniegoederen). Deze verklaring mag ook op andere handelsdocumenten worden vermeld.

Toont aan dat de goederen herkomstig zijn uit de EU en niet een tussenstop hebben gemaakt (communautaire status).

Goederenbeweging: levering van Uniegoederen vanuit een EU-lidstaat naar een EU-lidstaat (Intracommunautair handelsverkeer) via een route die deels buiten het douanegebied van de EU valt.

Geeft de douane inzicht in de goederenbeweging. De aangifte voedt de statistiek, op basis van aangifte wordt door de douane een controlebeslissing genomen, de belastingdienst kan door middel van dit systeem ook toezicht houden op de afdracht van BTW.

Door middel van dit systeem houdt de douane toezicht en grip op de afdracht van invoerrechten en andere verschuldigde belastingen en heffingen. Ook bekend onder de naam “Transitvervoer”

Goederenbeweging: levering van Uniegoederen vanuit een EU lidstaat naar een andere EU lidstaat (Intracommunautair handelsverkeer).

Voor goederen die worden geëxporteerd naar een land buiten de EU moet een uitvoeraangifte worden gedaan. Het uitvoergeleide document begeleidt de goederen naar het douanekantoor waar de goederen de EU verlaten. Met een T2 is het tevens mogelijk om op de eindbestemming (landinwaarts) in te klaren en niet al bij binnenkomst, dit scheelt oponthoud aan de grens

Soort aangifte: BTW aangifte + aanleveren data bij CBS via INTRASTAT. Geldt voor eerste drie documenten. Voorbeeld: levering van uniegoederen vanuit Nederland naar Spanje.

Goederenbeweging: Levering van Uniegoederen vanuit een EU-lidstaat naar een gebied uitzonderingsgebied dat wel behoort tot de douane-unie. Hier gelden dezelfde invoerheffingen maar niet de EU BTW- en accijnsafspraken.

Soort aangifte: normale BTW aangifte bij CBS via INTRASTAT

Soort aangifte: Aangifte ten uitvoer in AGS

Voorbeeld: levering van Uniegoederen vanuit Nederland aan Griekenland via de Middellandse Zee.

Voorbeeld: levering van Unie communautaire goederen vanuit een EU-lidstaat naar de Canarische Eilanden.

Goederenbeweging: Levering van ‘Unie goederen’ vanuit een EU lidstaat naar een EVA-land of Servië, Turkije en Macedonië. Soort aangifte: Aangifte ten uitvoer in AGS, Aangifte doorvoer in NCTS Voorbeeld: Levering van goederen van Nederland aan Noorwegen.

Goederenbeweging: levering van goederen van een EU-lidstaat via een EU-lidstaat naar een niet EU-lidstaat. Soort aangifte: in Nederland, in AGS. De afhandeling van de aangifte vindt plaats bij het kantoor van uitgang, deze afmelding (confirmation of exit). In geval van uitvoer mag het BTW 0-tarief worden toegepast. Voorbeeld: goederen die worden uitgevoerd uit Nederland en via de haven van Hamburg de EU verlaten.

Goederenbeweging: vervoer van nietUniegoederen, waarover nog geen invoerrechten zijn betaald, over grondgebied van de EU tot aan een douane entrepot of een EU-buitengrens (transitvervoer).

port, import) en laat per fase

Soort aangifte: Transit in NCTS, borg nodig voor aangifte, als deze regeling niet correct wordt beëindigd wordt de borg aangesproken. Voorbeeld: levering van nog niet ten invoer aangegeven goederen uit Amerika aan Rusland.

Transport naar land van bestemming Verlader (House) Bill of Lading: Een door de expediteur zélf afgegeven vervoersdocument, de expediteur treedt nu op als vervoerder.

Voortransport

MTO

PAK LIJST DOUANE DOUANE

Informatie over de geladen goederen; hoeveelheden, gewichten, volumes, verpakkingseenheden

MM B/L Multimodal B/L: Een door de logistiek dienstverlener afgegeven vervoersdocument waaronder het vervoer van deur tot deur kan plaatsvinden.

HOUSE B/L

HOUSE AWB

Expediteur

(House) AirWayBill: Een door de expediteur zélf afgegeven vervoersdocument, de expediteur treedt nu op als vervoerder.

Hoofdtransport

Natransport

CMR AVC CMR/AVC vrachtbrief: Document voor grensoverschrijdend (CMR) of binnenlands (AVC) wegvervoer. Ook wel genoemd: ’Beurtvaartje’

B/L SWB

(Master) Bill of Lading: een door de Ocean Carrier afgegeven vervoersdocument, d.m.v. de B/L kan het beschikkingsrecht over de goederen worden overgedragen

DOUANE DOUANE

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018 Cargadoor

PAK LIJST

MASTER AWB

DGD

DOUANE DOUANE

Dangerous Goods Declaration; aanvullende informatie over gevaarlijke stoffen.

OVERSLAG LAADHAVEN

(Master) AirWayBill: Een door de Airline afgegeven vervoersdocument voor het vervoer van goederen door de lucht.

OVERSLAG LOSHAVEN

DOUANE

OVERSLAG LUCHTHAVEN

DOUANE

OVERSLAG RAILTERMINAL

DOUANE

GSA

DOUANE

PAK LIJST

DOUANE

OVERSLAG LUCHTHAVEN

ISV/ CIM Internationale Spoor Vrachtbrief (CIM): Vervoersdocument voor het vervoer van goederen per trein

DOUANE

Operator

DOUANE

PAK LIJST

DOUANE

Import

OVERSLAG RAILTERMINAL

DOUANE

www.evofenedex.nl/poster-documenten-bij-export.

vreemde zaken

Elmar Otten

De Stimrouter Een klein geïmplanteerd draadje helpt patiënten met chronische pijn. Cees Zuiderwijk, VP en general manager EMEA bij Bioness legt uit hoe het werkt en hoe zij er de markt mee op gaan.

dat middels een kleine ingreep in het lichaam

Is het lastig om tot een nieuwe markt toe-

Bioness Europe B.V.

kan worden geïmplanteerd, dichtbij de zenuw

gelaten te worden?

Opgericht: 1998

die pijn geeft. De patiënt kan met een kleine

“Dat is steeds moeilijker. In vrijwel alle landen

Hoofdkantoor: Valencia, CA, U.S.A.

afstandsbediening de Stimrouter activeren en

wordt bezuinigd op gezondheidszorg en

Aantal werknemers wereldwijd: 198

zo de pijn verminderen of zelfs geheel laten

vooral op medische apparatuur vanwege de

Voornaamste exportproduct:

verdwijnen. Patiënten met ernstige chroni-

‘hoge initiële kosten’. Het kost ons veel tijd en

Bioness L300 Foot Drop System

sche pijn of een overactieve blaas (incontinen-

geld om een product vergoed te krijgen door

Voornaamste exportlanden:

tie) zijn het meest gebaat bij behandeling met

zorgverzekeraars. Er zijn allereerst studies no-

Duitsland, Denemarken, Noorwegen

de Stimrouter.”

dig en daarna moet je een heel proces door

Exportomzet: 98%

met de gezondheidszorgautoriteiten.”

Website: www.bioness.com

Wat is het?

de ons omringende landen, Italië en Spanje.”

“De Stimrouter is een draadje van zo'n 15 cm

Wie zijn jullie directe klanten? “Directe afnemers zijn pijn-anesthesiologen,

Hoe gaan jullie om met productaanspra-

neurochirurgen en urologen in ziekenhuizen of

kelijkheid?

privé-klinieken. In Midden- en Noord-Europa

“We zijn hiervoor verzekerd. In onafhankelijke

doen we directe verkoop. In de Mediterrane

(FDA-)studies naar ons product is bovendien

landen, het Midden-Oosten en Afrika maken

nooit een ‘serious adverse event’ naar voren

we gebruik van distributeurs.

gekomen. We worden dus ondersteund door

We richten ons met name op artsen die ge-

onafhankelijke, goed onderbouwde studies.”

specialiseerd zijn in Perifere Neuro Stimulatie (PNS), ofwel alles buiten het centrale zenuw-

Het is ook een oplossing voor patiënten

stelsel. Samen met hen ontwikkelen we zieken

met een overgevoelige blaas. Hoe zit dat?

huizen en klinieken tot ‘Center of Excellence

“De oorzaak van een overgevoelige blaas ligt

for Stimrouter/PNS’.”

niet bij de blaas zelf, maar bij een verhoogde activatie in het gebied van het brein dat ver-

Waar is de landenkeuze op gebaseerd?

antwoordelijk is voor de blaas. De balans in dit

“Er moet voldoende kennis zijn van de therapie,

gebied is weg, met als gevolg een continue

maar het is vooral de vergoedingsstructuur in

drang op de blaas. Door te stimuleren in het

een land die bepaalt of een therapie direct wordt

‘autonome neurale verlengde’ van de bekken-

geadopteerd. Momenteel zijn we vooral actief in

bodem breng je die balans weer terug.”

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Ook de mijnbouw heeft stofzuigers nodig. Liefst in de vorm van een vrachtauto. Op de foto exportmanagers Sander Vleugel (links) en Mark Zwart (rechts).

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Elmar Otten Erik Borst

Koks Group

Stofzuigers op wielen “Wij maken industriële stofzuigers op wielen”, zo introduceert exportmanager Sander Vleugel zijn werkgever Koks Group. De vrachtauto’s, met daarop een grote vacuümtank, kunnen natte of droge stoffen opzuigen. Ze zijn veel in de oliesector en mijnbouw te vinden. Voor de fabriek en verhuurlocatie in Alkmaar staan een aantal van de vrachtauto’s opgesteld. “We verkopen er wereldwijd zo’n honderd per jaar,” zegt collega-exportmanager Mark Zwart. “Ken je die grote opslagtanks voor ruwe olie in

banden is afgevallen weer op. De dichtheid

de Botlek?” vraagt Sander. “Klanten van ons

van het materiaal is soms behoorlijk hoog,

maken die periodiek schoon, zodat ze geïn-

maar onze machines kunnen dat prima door

specteerd kunnen worden. Eerst halen ze de

een leiding van tweehonderd meter opzuigen.”

bovenste laag met goede olie er af. Onderin blijft dan een dikke harde pap over waar zand

Mark, jij werkt hier intussen tien jaar. Hoe

en gruis in zit. Die wordt vloeibaar gemaakt en

heb je het bedrijf zien veranderen?

met onze voertuigen opgeslobberd. Daar is

“Toen ik bij Koks Group kwam bouwden we

heel wat zuigkracht voor nodig en het moet

nog op de smederij-manier. We reden een

natuurlijk ook veilig gebeuren.

kaal chassis naar binnen en dan waren we net

We hebben ook wagens om droge stoffen op

zolang aan de slag tot de opbouw er op zat.

te zuigen. Een klant van ons mag in zuidelijk

Er was één plek voor de ruwbouw en één

Afrika mijnen schoonmaken. Met een auto van

voor de afbouw. We hadden bergen met

ons, die aan een stangenstelsel wordt gekop-

voorraad liggen. Eén keer per jaar kochten we

peld, zuigt hij het ertsgruis dat van de lopende

bijvoorbeeld met korting een container met

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

allerlei vacuümpompen in. Dat is allemaal veranderd in een lean-manufacturingstructuur. Niet alleen werken we nu met lijnproductie, maar we hebben ook nauwelijks voorraad meer staan. Wel voor de service-afdeling, maar amper voor de fabriek. Als er hier in de bouw veertien à zestien projecten staan, met een gezamenlijke waarde van zo’n vier tot vijf miljoen, dan hebben we aan losse voorraad nog geen drie ton liggen. We kopen nu in per project. En alle grote onderdelen hebben we op afroep staan bij onze leverancier. Dus we krijgen de factuur ook pas op het laatste moment, in plaats van zes maanden van te voren. We zijn ook weer geen autofabriek hoor. We willen onderdelen niet in de laatste minuut krijgen, maar bijvoorbeeld een week van te voren. De andere grote verandering is standaardisatie. Vroeger bouwden we auto’s volledig klantspecifiek. De klant gaf zijn eisen door en onze engineeringafdeling zocht dan uit hoe we dat konden bouwen. Dat ging prima zolang we

“ Een hoge olieprijs betekent veel werk.” vooral in West-Europa leverden. Maar als je naar het verre buitenland wilt, moet je je productie enigszins standaardiseren. Dus als een klant een vacuümtank van 13 kuub wil, dan bieden we onze 12 kuub tank aan. Als je voor elke klant alles moet aanpassen kom je nergens. Standaardisatie dus. De productiviteit ligt hoger en het is - eventueel samen met lokale dealers - eenvoudiger verkopen.” Hoe ziet jullie markt er uit? Sander: “Binnen Europa zijn Nederland en Duitsland grote afzetmarkten. Buiten Europa is Saoedi-Arabië heel belangrijk voor ons. Veel klanten van ons komen uit de oliesector. Een hoge olieprijs betekent voor ons veel werk. Sinds kort hebben we een eigen vestiging in Jubail, zeg maar de Botlek van Saoedi-Ara-

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

probeert te krijgen. Mensen willen geld zien,

bië. Die doet dienst als service-depot en trainingslocatie. In het team zitten een Nederlan-

maar wij gaan daar niet in mee.

der en drie lokale werknemers, die onze

Soms blijkt het heel handig te zijn als je de juis-

wagens goed kennen. Ook toebehoren, zoals

te contacten hebt. In Algerije kennen we bij-

onder andere slangen, verkopen we daar.

voorbeeld de Nederlandse ambassadeur, die

Mark bezoekt Saoedi-Arabië regelmatig en

hebben we via evofenedex ontmoet. Zijn me-

richt zich dan ook op verkoop.”

dewerkers hebben ons goed geholpen toen

Mark: “Mijn werkgebied is het Midden-Oos-

een lokale collega van ons maar geen visum

ten, de oude Sovjet-landen, Oost-Europa en

kreeg om in Nederland een training te volgen.”

Noord-Amerika.” Sander: “Ik ben verantwoordelijk voor Afrika, Azië, Australië en een aantal Europese landen. In Afrika richten we ons op de mijnindustrie, onze klanten zitten veel in de koper, diamanten, goud, platina en steenkool. We werken zowel met dealers als met rechtstreekse verkoop. Azië vraagt om een lokaal

“ Het lastigste vind ik de verschillen in lokale regelgeving.”

Mark: “Het lastigste vind ik lokale regelgeving. Zelfs binnen de Europese Unie. Het is dan wel één Europa maar de ADR-regelgeving, voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg, wordt overal anders geïnterpreteerd en gehanteerd. Ook emissienormen maken het ingewikkeld. In Europa hebben we intussen Euro-6 machi-

iemand; de afstand en het cultuurverschil is te

nes, in de Russische gebieden moet het

groot. Europa doen we grotendeels zelf. Sa-

Euro-5 zijn. In de meeste delen van Afrika en

oedi-Arabië is dusdanig belangrijk dat we dat

het Midden-Oosten is het Euro-2 of Euro-3.

ook zelf willen doen.

Dat kan heel snel veranderen. Een paar jaar

Nieuwe klanten komen we vaak op beurzen

terug was ook Rusland nog Euro-3. Abu-Dha-

tegen. Voor de industriële reinigingssector is er

bi schijnt binnenkort naar Euro-4 te gaan. Dat

om het jaar een grote beurs in München, waar

zijn zaken waar je constant op in moet sprin-

de hele wereld op afkomt. Verder heel veel net-

gen. Je kunt niet stellen, we leveren aan ieder-

werken en reizen natuurlijk. Naar de klanten

een gewoon Euro-6, want de brandstof die

toe. Klanten komen ook hier kijken, wekelijks

die motoren nodig hebben, moet heel puur

ontvangen we hier groepen van over de hele

zijn. De raffinageprocessen in het Mid-

wereld. Vanochtend had ik nog drie man uit

den-Oosten geven niet de zuivere diesel en

Singapore over.”

benzine die we hier gebruiken.

Mark: “Met een nieuwe opdracht kun je een

Zelfs als je voor bijvoorbeeld Saoedi-Arabië

dag bezig zijn, maar ook een paar jaar. Het is

een chassis hebt met een Euro-3-motor ben

ook maar hoe je rekent. Vaste relaties kopen

je er nog niet. Als het daar niet gehomolo-

misschien eens in de twee, drie jaar een wa-

geerd – officieel goedgekeurd – is, komt de

gen. Maar je gaat natuurlijk niet alleen maar

auto het land niet in.

langs als ze een bestelling willen plaatsen. Je

Vanmorgen hebben we een wagen op trans-

bezoekt ze ook tussendoor. Je brengt hun

port gezet naar Irak. De documenten moes-

wensen in kaart, houdt ze op de hoogte van

ten eerst drievoudig gelegaliseerd worden.

de laatste technologische ontwikkelingen. Je

Belachelijk natuurlijk, maar dat zijn de hoepels

gaat een hapje eten. Het is relatiebeheer.”

waar je doorheen moet springen.” Sander: “In veel landen is de energiesector aan

Tegen welke belemmeringen lopen jullie

de overheid verbonden. Opdrachten komen

aan?

dan uit aanbestedingen voort. Ik heb een keer

Mark: “Je komt corruptie tegen. Als Neder-

in Bangladesh een presentatie aan militairen

lands bedrijf kunnen en willen we daar hele-

gegeven. Die hadden niks met onze auto’s te

maal niks mee.”

maken, maar moesten wel toestemming ge-

Sander: “In Zuid-Afrika loop je tegen heel veel

ven. Elk land heeft zo zijn eigen protocollen.

bureaucratie aan als je een voertuig op de weg

Omdat het allemaal heel lang kan duren, moet globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

je altijd verschillende potjes op het vuur heb-

pen de boot op, verder geen probleem. Maar

Sander: “Met een verhuurbedrijf creëer je

ben en ook weer de juiste mensen kennen. In

als in het L/C alleen Rotterdam zou staan in

meer naamsbekendheid. Klanten kunnen je

Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, heb je

plaats van any European port zou je in theorie

product eerst proberen voor ze kopen. De

twee burgemeesters. Eentje voor Noord-Dha-

naar je geld kunnen fluiten. Dit soort details let

productietijd van een voertuig duurt zes tot

ka en een voor Zuid. Die konden we allebei op

Elceco goed op.”

acht maanden. Die periode kun je met een huurvoertuig overbruggen. Hier in Alkmaar

één dag bezoeken, terwijl we pas de dag van te voren belden. Dat lukte alleen omdat we de

Tot slot Brexit. Er is veel aandacht voor

juiste mensen kennen.

bedrijven die het VK verlaten, maar jullie gaan er juist naar toe.

“ We laten ons niet afleiden door de Brexit.”

Spelen koersschommelingen een grote rol?

Sander: “Klopt, we willen een verhuurbedrijf in

Sander: “In sommige landen wel; de munt in

Groot-Brittannië starten. Dat was al een be-

Egypte en Zuid-Afrika fluctueert bijvoorbeeld

staand plan, hoor. Omdat er rond de Brexit

enorm. In Zuid-Afrika zijn onze producten in

nog zoveel onduidelijk is, laten we ons daar

korte tijd een derde duurder geworden. In

ook maar niet door afleiden.”

Egypte is het voor klanten soms lastig om aan

Mark: “Je weet niet hoe het gaat lopen, maar in

hebben we ook een verhuurlocatie met iets

euro’s te komen of om het naar een buiten-

het ergste geval zal het niet anders zijn dan elk

van 55 wagens. Die gaan heel Europa door.

landse rekening over te maken.”

ander land buiten de EU waar we aan leveren.

Dus hoe de Brexit ook uitpakt, we geven hoe

Mogelijk is er straks sprake van importheffingen.”

dan ook gas op dat land.”

Jullie verkopen kapitaalgoederen. Betalingszekerheid is dan extra belangrijk. Sander: “Meestal werken we met vooruitbetaling. De klant betaalt een deel als we de order aannemen en een deel als het voertuig hier weg gaat. Af en toe gebruiken we een L/C. Mark: “Je moet behoorlijk wat tijd reserveren om een L/C in orde te maken. Dat is soms een beperking in een wereld waar alles steeds sneller gaat.” Sander: “evofenedex heeft ons in contact gebracht met Elceco, die gespecialiseerd is in L/C’s, en sindsdien loopt het wel soepeler. Je betaalt iets meer, maar je hebt veel meer zekerheid dat alles goed loopt en er dus ook minder vertraging is. Maar nog steeds duren L/C-trajecten wel lang.” Mark: “Je wilt je aan de afgesproken levertijd van een opdracht houden. Op een gegeven moment moet je dus wel aan de slag. Als er dan na weken opeens een probleem met het L/C blijkt te zijn waardoor de bank het niet accepteert, heb je wel al kosten gemaakt.” Sander: “Je moet voldoende flexibiliteit in het L/C inbouwen, zodat je bijvoorbeeld in meerdere havens mag laden en lossen. Vorig jaar had je die computerstoring in Rotterdam. In zo’n situatie gaat onze wagen dan in Antwer-

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Maarten van der Schaaf

In 2018 zal India de snelst groeiende grote economie ter wereld zijn, mede door grootschalige investeringsprojecten. Hoe slaag je er als Nederlands bedrijf in om een tender te winnen in India?

India

Zo sleep je een tender binnen Sinds het aantreden van premier Narendra Modi in 2014 waait er een nieuwe, optimistische wind door India. Halverwege zijn eerste vijfjarige ambtstermijn heeft Modi grootschalige investeringsprogramma's in gang gezet zoals Digital India, 100 Smart Cities en

Maarten van der Schaaf is partner bij IndiaConnected.

Make in India. India investeert in nieuwe wegen, havens en

dia

vliegvelden, maar ook aan de digitale infra-

Ondernemingen uit de hele wereld hopen een

nemen

sinds

2014

gestaag

toe.

structuur, zoals gratis wifi op treinstations,

graantje mee te pikken van de groei op het

wordt hard gewerkt. Bovendien heeft Modi een

subcontinent. Maar zo eenvoudig is het niet

begin gemaakt met enkele broodnodige eco-

om opdrachten binnen te halen in India. Joeri

nomische hervormingen, waarvan het gelijk-

Aulman weet daar alles van. Aulman werkt

stellen van een landelijk btw-tarief voorlopig de

voor Naco, een divisie van Royal Hasko-

meest ambitieuze is. Ondernemers en inves-

ningDHV op het gebied van airport consultan-

teerders hebben vertrouwen in het liberale eco-

cy. Aulman: “Wij zijn in 2005 met onze airport

nomische beleid van Modi. De economie groeit

consultancy de Indiase markt opgegaan.

als kool. De verwachting is dat de economi-

Destijds was de eerste privatiseringsronde

sche groei in 2018 uitkomt op 7,5%, aldus ABN

van luchthavens in India aan de gang: de ti-

AMRO-econoom Arjen van Dijkhuizen.

ming bleek perfect.” Ook profiteerde Naco

“ Het is niet eenvoudig om opdrachten binnen te halen in India.”

van een goede referentie van een bestaande Hoe win je een tender?

klant. Aulman: “Op voordracht van deze be-

De nieuwe dynamiek op het Indiase subconti-

staande klant mochten we ons presenteren

nent is niet onopgemerkt gebleven in het bui-

bij de Indiase partij. Die presentatie was doel-

tenland. De buitenlandse investeringen in In-

gericht en, heel belangrijk, niet belerend. globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

In 2015 ging de nieuwe terminal van Chhatrapati Shivaji International Airport in Mumbai open. Het gebouw is een ontwerp van Owings and Merril.

Ondanks onze kennis en ervaring stelde we ons

komen en gaan. “Weet je wat de meest ge-

Hoewel India nog altijd voor serieuze uitdagin-

bescheiden op. Zo maakten we een succesvol-

maakte fout is die Nederlanders maken wan-

gen staat om de basisvoorzieningen voor een

le marktentree.” Goede timing, uitstekende re-

neer ze in India aan de slag gaan? Ze denken

flink deel van de 1,3 miljard zielen tellende be-

ferenties en een bescheiden, maar doelgerichte

dat ze India wel eens even zullen veranderen.

volking te organiseren, is het zelfbewustzijn

presentatie, zijn volgens Aulman de drie cruciale

onder de Indiase elite groot. “Natuurlijk kan

ingrediënten om tenders te winnen in India. “De

India de Nederlandse expertise op het gebied

afgelopen tien tot twaalf jaar is gebleken dat we nog steeds alle drie deze ingrediënten nodig hebben: zodra er eentje ontbreekt, lopen we de opdracht mis.”

“ Indiërs houden niet van Westerse arrogantie.”

van bijvoorbeeld landbouw, water en afval heel goed gebruiken,” stelt de Indiase ambassadeur in Nederland, Venu Rajamony. “Maar,” zo gaat hij verder, “Nederlandse bedrijven kunnen het zich ook niet veroorloven om India

Trots

te negeren. Wij zijn de snelst groeiende grote

Vooral het nut van enige bescheidenheid komt

economie ter wereld met een jonge bevolking

Bhupinder Bansal bekend voor. Bansal werkte

en een groeiende middenklasse.”

28 jaar voor de economische afdeling van het

Maar die arrogantie breekt hen vaak op. Indiërs

Het bevorderen van handel en het aantrekken

Nederlandse consulaat in Mumbai en is tegen-

houden er niet van als Westerlingen zich arro-

van Nederlandse investeerders vormt Raja-

woordig verbonden aan zakelijk adviesbureau

gant opstellen. Wij zijn een trots volk met een

mony’s voornaamste missie in Nederland. Hij

IndiaConnected. In al die jaren heeft de 63-jari-

rijke geschiedenis. Bovendien zijn we de zeven-

ondersteunt Nederlandse bedrijven daar graag

ge Indiër tientallen Nederlandse bedrijven zien

de economie ter wereld.”

bij. Zo hebben de Nederlandse topmanagers

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Vijf tips 1 Timing: plan vooruit Timing is essentieel, maar met het opbouwen van een netwerk kun je niet vroeg genoeg beginnen. Oftewel: begin je pas met het opbouwen van een netwerk als de vraag voor jouw producten begint toe te nemen, dan ben je al aan de late kant. 2 Gebruik referenties actief India is een netwerkeconomie bij uitstek: relaties zijn cruciaal. Aarzel niet om de Indiase ambassade te benaderen voor hulp wanneer je vastloopt met vergunningen en dergelijke. De ambassade heeft een groot netwerk en kan duidelijkheid verschaffen. Daarnaast geldt: zien is geloven. Wie eerder goed werk heeft geleverd bij een ander project in India heeft een streepje voor. 3 Wees concreet, maar bescheiden India zit weliswaar te springen om stateof-the-art technologie op allerlei terreinen, maar dat wil niet zeggen dat buitenlandse bedrijven zich belerend, neerbuigend of arrogant kunnen opstellen. Met zo’n houding is een buitenlands bedrijf gedoemd te mislukken in India. die deze zomer in het Torentje aanschoven bij

India), daarvoor Indiase grondstoffen gebruiken

het officiële overleg tussen Rutte en Modi inmid-

(source in India) en Indiaas personeel inhuren

dels allemaal een uitnodiging ontvangen voor

(hire in India). Dat sluit niet alleen aan bij verschil-

partner.

een persoonlijke kennismaking. Terwijl hij de be-

lende overheidsdoelstellingen, maar drukt ook

Zoals gezegd, India is een netwerkeco-

drijven opnoemt (Boskalis, Philips, Vopak, Ra-

de kostprijs van vaak kostbare Nederlandse

nomie. Wie niet de juiste ingangen heeft

bobank, Rijk Zwaan…), grijpt Rajamony plots

technologie. Nederlandse bedrijven moeten be-

zal meestal bot vangen bij overheidsten-

naar zijn telefoon. “Ik bedenk me nu dat ik na-

seffen dat India een uiterst competitieve markt

ders. Een Indiase partner weet de weg

mens een Nederlands bedrijf – laat ik hun naam

is. Bedrijven uit de hele wereld schrijven zich in

in de Indiase bureaucratie – daar hoeft

maar niet noemen – nog een verzoek zou doen

op Indiase tenders.”

de Nederlandse partij geen kostbare tijd

in Delhi.” Ik probeer te helpen waar ik kan.”

Verder raadt Rajamony bedrijven aan om zich

aan te verspillen.

4 Werk samen met een Indiase

niet te snel te laten ontmoedigen. “Kijk naar Ne5 Make, hire & source in India

Make, source and hire

derlandse bedrijven die al lang in India actief

Voor bedrijven die opdrachten van de Indiase

zijn. Natuurlijk hebben zij in het begin ook ob-

De Indiase overheid staat voor de im-

overheid willen binnenslepen, heeft Rajamony

stakels moeten overwinnen, maar nu doen ze

mense opgave om honderden miljoenen

een paar adviezen. “Om kans te maken helpt

allemaal goede zaken. Competitieve Neder-

jonge Indiërs van werk te voorzien. Logi-

het wanneer Nederlandse partijen samenwer-

landse bedrijven die India nu betreden zullen op

scherwijs hebben bedrijven die banen

ken met een Indiase partner. Daarnaast vergro-

lange termijn ook profiteren van de enorme

creëren in India, direct of indirect, een

ten bedrijven hun kansen als ze een deel van

markt, de snel groeiende middenklasse en de

streepje voor bij tenders.

hun technologie in India produceren (make in

overvloed aan jonge, gekwalificeerde mensen.” globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Elmar Otten

Serie 20 jaar Trends in Export

Voorspellingen uit 2008 Dit jaar bestaat het onderzoek Trends in Export twintig jaar. Reden voor globe magazine om in een viertal afleveringen terug te blikken en vooruit te kijken. Deze keer zoomen we in op drie voorspellingen die exporteurs tien jaar geleden hebben gedaan over 2018. Voorspelling 1: In 2018 bestaan er geen Nederlandse

1. China, 2. Verenigde Staten, 3. India, 4. Japan, 5. Indonesië.

beursgenoteerde ondernemingen meer.

Overigens zag ook 35% de beschikbaarheid van grondstoffen

Eén op de tien ondervraagde exporteurs dacht dit tien jaar te-

als grote invloedfactor. Milieuwetgeving als gevolg van klimaat-

rug. Navraag bij Euronext leert dat er eind 2017 nog altijd meer

verandering noemde 26%.

dan twintig Nederlandse AEX-bedrijven op de Amsterdamse beurs genoteerd staan. Toch hadden deze exporteurs wel een trend te pakken: een serie spraakmakende buitenlandse overnames heeft bescherming van het ‘Nederlandse’ bedrijfsleven in 2017 hoog op de Haagse agenda weten te krijgen.

Trends in Export – Jubileumeditie

Voorspelling 2: Een Europese Minister van Economische

10 april 2018 • Amsterdam Arena

Zaken is in 2018 hard nodig.

Dit voorjaar presenteren evofenedex en Atradius de uit-

Aldus maar liefst 30% van de exporteurs in 2008. Sinds die tijd

komsten van het jaarlijkse onderzoek Trends in Export.

heeft het Europese project aardig wat averij opgelopen. En

Het belooft een spetterende editie te worden, want

hoewel er nog altijd geen Europese Minister van Economische

Trends in Export viert haar twintigste editie! Houd vast

Zaken bestaat, hebben de crisisjaren er wel toe geleid dat de

een plekje in de agenda vrij!

Europese Centrale Bank met een kolossaal stimuleringspro-

www.trendsinexport.nl

gramma rechtstreeks de Europese economie tracht bij te sturen. Overigens pleitte Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, afgelopen september nog voor een Europese minister van Financiën. Minister-president Rutte zag er niks in.

Help mee aan het onderzoek Trends in Export Al twee decennia vullen honderden exporteurs trouw de

Voorspelling 3: De economische ontwikkelingen in Azië

enquête Trends in Export in. Dankzij hun steun kunnen we

zullen de komende tien jaar grote invloed hebben op de

jaarlijks het exportlandschap in kaart brengen. Waar heb-

export.

ben exporteurs successen behaald? Waar zien zij nieuwe

36% dacht dit en kreeg misschien nog meer gelijk dan ver-

kansen? Welke belemmeringen moeten opgelost worden?

wacht. Anno 2018 is China de tweede economie ter wereld,

Help ook dit jaar weer mee en vul de enquête in op:

voor Japan en – nog – net achter de VS. Pricewaterhouse Coopers voorspelt de top-5 ‘sterkste’ landen in 2030 als volgt:

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

www.evofenedex.nl/trendsinexport2017

China heeft meer dan 160 steden met ruim een miljoen inwoners. Eén van China’s miljoenensteden die meer bekendheid verdient, is Wuhan.

Fons Lamboo

zijn overtuiging dat succesvol zijn in China een combinatie is van praktische kennis, passie en geduld.

met 25 jaar ervaring in het land. Hij assisteert MKB-bedrijven die de Chinese markt willen betreden. Het is

Fons Lamboo is aankomend chief representative van het NBSO in Wuhan en een bevlogen China-kenner

Wuhan is gelegen aan het middenstuk van de 6380 kilometer lange Yangtze-rivier.

Mega-metropool biedt kansen voor Nederlandse expertise

Wuhan, elke dag anders! Wuhan is één van de miljoenensteden in het Chinese achterland die barst van het potentieel. De stad is de enige metropool in Centraal-China en is een belangrijke nationale en een opkomende internationale transporthub. De stad kent een rijke geschiedenis en werkt hard aan het heroveren van haar positie aan het begin van de twintigste eeuw, toen Wuhan zich in grandeur kon meten met Shanghai. Het huidige Wuhan is een samenvoeging van

Wuchang is het onderwijs- en innovatiecen-

drie steden die elkaar perfect aanvullen. De

trum van Centraal-China. Deze drie steden

voormalige vrije handelshaven Hankou is al

hebben een logistiek voordelige ligging aan

sinds oudsher het belangrijkste handelscen-

de samenloop van de rivieren de Yangtze en

trum aan de middenloop van de Yangtze. Het

de Han. In 1927 zijn Hankou, Hanyang en

industriële Hanyang huisvest een aanzienlijk

Wuchang samengevoegd tot Wuhan, en

deel van China’s automobielindustrie, en

daarmee was de nieuwe megastad in één

“ Het gebeurt in Wuhan en het gebeurt nu.”

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

klap zowel het commerciële, industriële en in-

Het centrum van het centrum

novatieve centrum van Centraal-China.

Het woord dynamisch hoor je vaak als het over Wuhan gaat. Het officiële motto van de stad is:

‘Laat sommigen eerst rijk worden’

‘Wuhan, elke dag anders!’, en dat is niet on-

Na de samenvoeging was Wuhan begin vori-

terecht. Om haar positie te versterken worden

ge eeuw lange tijd de tweede stad van China,

er in Wuhan momenteel verschillende megalo-

na Shanghai. Door China’s openstellingsbe-

mane projecten uitgewerkt, en sinds kort ko-

leid in de jaren ’80 heeft Wuhan deze positie

men er van achter de schotten steeds meer mooie resultaten tevoorschijn. Zo zijn er in de

“ Om haar ambities te verwezenlijken kan Wuhan Nederlandse kennis goed gebruiken.”

afgelopen drie jaar maar liefst vijf nieuwe metrolijnen geopend, en wordt er verder gewerkt aan nog eens acht lijnen, waarvan het grootste deel in 2018 operatief zal zijn. Wuhan ligt exact midden in het ontwikkelde deel van China. Zowel Beijing, Shanghai als Hong Kong liggen op twee uur vliegafstand, met de hoge snelheidstrein ben je binnen vijf uur in zowel Beijing als Shenzhen. Sinds 2012

in de loop der jaren echter verloren. Dit beleid

kunnen Nederlandse reizigers Wuhan eenvou-

ging uit van het principe ‘Laat sommigen

dig bereiken via een directe vlucht uit Parijs,

eerst rijk worden’, waardoor het zwaartepunt

waar wekelijks drie vluchten vertrekken. Ook is

van de nieuwverworven welvaart in China’s

het sinds 2015 mogelijk om goederen direct

kustprovincies kwam te liggen.

van Wuhan naar Europa te vervoeren per spoor

Wuhan is echter hard bezig met een come-

(bit.ly/2C2fJqD) en vice versa.

back. Niet onbelangrijk hierin is dat de Chinese overheid intensief investeert in de ontwik-

Groeikrampen bieden kansen

keling van het binnenland. Zo is er voor

Ondanks al deze vooruitgang heeft Wuhan

Centraal-China de Rise of the central China

nog een lange weg te gaan voordat ze zich

Plan-campagne. Dankzij dit beleid is het

met New York zal kunnen meten, want derge-

transportnetwerk in het binnenland enorm uit-

lijke snelle ontwikkelingen gaan gepaard met

gebreid en wordt de ontwikkeling van allerlei

groeikrampen. Zo kampt Wuhan met regel-

industrieën gestimuleerd.

matige en hevige overstromingen van de

Het stadsbestuur in Wuhan werkt hard om

Yangtze, waar op dit moment hard aan ge-

Wuhan ook op gebieden als cultuur, internati-

werkt wordt middels het ambitieuze ‘Sponge

onalisering en leefbaarheid te moderniseren.

City Project‘. Snelle ontwikkelingen leiden tot

Dat doet ze met ambitie, door als doel te stel-

vervuiling en voordat alle metrolijnen en trein-

len dat Wuhan zich in 2050 zal kunnen meten

verbindingen volledig operationeel zullen zijn,

met New York.

staan er in Wuhan – zoals in iedere Chinese

NBSO Nederland is in Wuhan sinds 1997 vertegenwoordigd met een Netherlands Business Support Office (NBSO) (bit.ly/2AbC9V6). NBSO’s zijn regionaal actief in het bevorderen van Nederlandse Om een koffiebar in Wuhan te promoten

handel en investeringen en maken deel uit van het economisch overheidsnetwerk in China. Bent

hebben deze dames zich in traditionele

u benieuwd naar kansen voor uw bedrijf in Centraal China? Neem dan contact op met Fons

kledij gehuld.

Lamboo, Chief representative van het NBSO in Wuhan via nbsowuhan@nbsowuhan.com.

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Wuhan Bevolking: ruim 10 miljoen Groeiende koopkracht middenklasse: Wuhan heeft de grootste dichtheid aan winkelcentra van alle Chinese steden (bit.ly/2BwQeRo) Nederlandse zusterstad: Arnhem (sinds 2006) #11 op de lijst ‘Most dynamic cities of 2025’ van Foreign Policy http://atfp.co/2AMJs6D

Stadscentrum Wuhan.

stad – dagelijks ellenlange files tijdens de

voet aan de grond krijgen. Dit verkeert echter

spitsuren.

nog in de beginfase. Ruimte voor creativiteit in

Dit biedt kansen voor Nederlandse expertise.

stadsontwikkeling, innovatieve oplossingen

Om haar ambities te verwezenlijken kan

voor logistieke en sociale uitdagingen, de ont-

Wuhan westerse kennis en technologie goed

wikkeling van een netwerk voor ondernemen-

gebruiken, met name in sectoren als stads-

de locals en expats; het ontwikkelt zich snel in

ontwikkeling, duurzame en nieuwe energie,

Wuhan, en dat gebeurt nu.

architectuur en design, waterbouw, logistiek en milieu. De kostenvoordelen die Wuhan biedt ten opzichte van steden aan de Chinese oostkust vanwege lagere lonen, gunstige huurprijzen en overheidssteun maken dit extra interessant, naast de toenemende koopkracht van de groeiende middenklasse.

Wuhan

“ Als je een verschil wilt maken in de ontwikkeling van een miljoenenstad, moet je in Wuhan zijn.”

Het verschil nog kunnen maken

Kansen voor Nederlandse bedrijven in Wuhan • Logistieke hub in Centraal China, van

Daarnaast kan Wuhan een goede bestem-

De kaders van steden als Beijing in Shanghai

ming zijn voor ondernemende Nederlanders

zijn al uitgelijnd. As je als ondernemer een ver-

die zich in een Chinese stad willen vestigen

schil wilt maken in de ontwikkeling van een

waar zij nog een verschil kunnen maken.

miljoenenstad met potentie, zijn daarvoor mo-

Wuhan is nu zozeer ontwikkeld dat nieuwe en

menteel meer dan genoeg mogelijkheden in

innovatieve initiatieven steeds meer vaste

Wuhan.

waaruit 400 miljoen potentiële afnemers kunnen worden bereikt; • Hoofdstad van de provincie Hubei bit.ly/2jt8dRj, één van China’s meest voorname productiecentra; • Toegang tot hoogopgeleid personeel; • Grote natuurlijke energie- en watervoorraad; • Voorkeursbeleid onder het ‘Rise of the

Handelsmissie ‘Langs de oevers van de Yangtze’

Central China plan’ beleid;

Het NBSO Wuhan organiseert in maart 2018 een handelsmissie die deelnemers introduceert in drie voorname steden langs de Yangtze, China’s langste rivier. Naast Wuhan zullen ook

• Lage kosten voor huur en onroerend goed (t.o.v. de Chinese oostkust);

Nanjing en Chongqing worden bezocht. Deze missie is met name interessant voor Neder-

• Nieuwe en zich ontwikkelende infra-

landse bedrijven actief in watermanagement, logistiek, stadsplanning en milieutechnologie.

structuur op nationaal en internatio-

Neem bij interesse contact op via nbsowuhan@nbsowuhan.com.

naal niveau.

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Alicia Zwanikken

Serie Incoterms®

FOB, FAS en FCA onder de loep De Incoterms 2010® definiëren drie F-Termen: FCA, FAS en FOB. Uit het Incotermsonderzoek dat evofenedex in 2017 uitvoerde, kwam naar voren dat deelnemers FCA het meest gebruiken (64% van de deelnemers gaf dit aan), FAS werd door 71% van Alicia Zwanikken is jurist bij evofenedex.

de deelnemers juist nooit gebruikt en gek genoeg zijn er ook verschillende deelnemers

die aangaven FOB te gebruiken voor wegvervoer. Wanneer zijn deze termen handig om te gebruiken en wanneer niet?

FOB/FAS

Het verschil tussen deze Incoterms is dus met name wie de

Allereerst is het belangrijk om te vermelden dat FOB en FAS

kosten moet dragen voor het laden van de goederen.

van oudsher maritieme Incoterms® zijn. Dat betekent dat bei-

Met name voor goederen die per container vervoerd worden,

de termen van zeetransport uitgaan. De Incoterms houden in

zijn deze Incoterms lastig. Als er bijvoorbeeld bij het openen

principe geen rekening met bijvoorbeeld wegvervoer of spoor-

van de container door de koper blijkt dat de goederen onder-

vervoer. Bovendien laten beide termen het risico overgaan van

weg beschadigd zijn geraakt, mag de koper niet zomaar wei-

verkoper op koper bij het begin van het zeetransport. Bij FAS

geren de goederen in ontvangst te nemen. Partijen zullen eerst

(Free Alongside Ship) is dat wanneer de goederen naast het

moeten kijken waar de schade is opgetreden en of dat voor of

schip zijn geplaatst. Bij FOB (Free On Board) gaat het risico

na het plaatsen van de container naast/aan boord van het

over als de goederen aan boord van het schip zijn geplaatst.

schip is gebeurd. Als de schade is opgetreden nadat het risico

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

voor transportschade is overgegaan op de koper, dan zal de

geladen zijn op het eerste vervoermiddel. Hiermee is duidelijk

koper de goederen moeten accepteren omdat hij nu eenmaal

dat het laden voor rekening en risico van de verkoper blijft,

had afgesproken dergelijke schade voor zijn rekening te ne-

maar het is makkelijker om achteraf te bepalen waar eventuele

men. Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat het achteraf vaak

schade is ontstaan. Deze Incoterms-conditie is dus beter ge-

moeilijk te bewijzen is waar de schade zich precies heeft voor-

schikt voor vervoer van goederen in containers.

gedaan en wie de rekening moet betalen.

Het bovenstaande geldt wel alleen als partijen het volgende in de koop hebben afgesproken: FCA (locatie bedrijfspand verkoper).

FCA

In de praktijk gebeurt het alleen vaak dat partijen alleen â&#x20AC;&#x2DC;FCAâ&#x20AC;&#x2122;

Voor FCA is dit anders. Bij FCA gaat het risico voor transport-

afspreken zonder locatie. Hierdoor moeten de betrokken partijen

schade namelijk in de meeste gevallen over als de goederen

dan achteraf bepalen wat ze daar precies mee bedoelden. Wat globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

er ook nog wel eens kan gebeuren is dat partijen de locatie niet

dat de verkoper toch het transportdocument ontvangt van de

specifiek maken, dus bijvoorbeeld: ‘FCA Nederland’. Als dit ge-

vervoerder. In de praktijk komt de verkoper vaak wel aan de

beurt kan de verkoper juridisch al leveren door de goederen ge-

benodigde documenten, maar om zekerheid te hebben is het

reed voor lossing aan te bieden in ‘Nederland’. Als de goederen

beter om dit vast te leggen in het contract.

dan in Weert staan, terwijl de koper ze in Rotterdam nodig heeft, zal de koper de kosten voor het traject Weert-Rotterdam op zich

Amerika

moeten nemen.

Voor transport van en naar Amerika is het verder van belang dat

Stel dat partijen inderdaad geen locatie, of een heel ruime locatie

partijen goed afspreken naar welke Incoterm ze verwijzen. Dit

hebben opgegeven zoals in bovenstaand voorbeeld. In dat geval

kan makkelijk door bijvoorbeeld op te nemen: ‘FOB Rotterdam

mag de verkoper achteraf bepalen waar de levering heeft plaats-

zoals bedoeld in de Incoterms 2010’. Als partijen dat niet doen

gevonden. De verkoper kan dan achteraf kiezen voor een locatie

kan er verwarring ontstaan. De Amerikaanse Uniform Commer-

die voor hem gunstig is. Hiermee kan de verkoper ook bepalen

cial Code (UCC) kent namelijk ook een FOB, maar deze wordt

dat het risico op transportschade is overgegaan op de koper

anders uitgelegd en kan naar Incoterms-standaarden uitgelegd

voordat de schade is opgetreden. Als bijkomend nadeel kan het

worden van EXW tot CIF, al naar gelang de situatie.

zijn dat hierdoor het toepasselijk recht, of de bevoegde rechter in een ander land ligt dan de koper van tevoren heeft ingeschat. Dit

Douane

kan vervelende verrassingen met zich meebrengen.

Als laatste kan de gebruikte Incoterms-conditie een effect heb-

Als voorbeeld: de koper kan in Nederland wel een vervoerder

ben op de douanewaarde. De kosten voor transport worden

aansprakelijk stellen voor schade, maar dat is in de meeste

namelijk meegenomen voor het bepalen van de douanewaar-

gevallen voor wegvervoer gelimiteerd tot €3,40 of 8,33 SDR

de. Bij een term als FCA kan het voorkomen dat partijen heb-

per kilo beschadigd product. In Duitsland is deze limitering

ben afgesproken dat de verkoper een LCL-lading (onvolledige

makkelijker te doorbreken en kan de koper sneller de volledige

containerlading) onder FCA naar een overslagpunt transpor-

schade vergoed krijgen.

teert, waarop de koper de rest van het transport op zich neemt om zo groupage mogelijk te maken. In dat geval zullen de

Documenten

FCA-kosten van het transport zijn opgenomen in de factuur-

Wat FCA voor veel bedrijven heel aantrekkelijk maakt, is dat de

waarde. Wij adviseren om dit duidelijk te (laten) vermelden in de

koper het transport nog steeds regelt en betaalt - zoals bij

douaneaangifte, anders kunnen deze kosten dubbel meetellen.

ExWorks - maar de verkoper wel controle houdt over de zuive-

Let dus goed op of de gebruikte Incoterm echt goed past bij de

ring van de douanedocumenten en de tijdige beschikbaarheid

bedrijfsvoering of dat er misschien toch een aanpassing nodig

van de afgetekende EUR.1 of ATR. Het transporteren van goe-

is. evofenedex helpt graag bij het maken van een keuze die

deren onder 0% BTW is daarom met FCA wel mogelijk, waar

past bij uw bedrijf!

dat met ExWorks heel lastig is. Bovendien is het eenvoudiger om controle te hebben over de vrachtbrief. Wat alleen vaak verkeerd gaat bij FCA is dat de verkoper zichzelf in vak 1 van de CMR-vrachtbrief plaatst als ‘afzender’. De ‘afzender’ is de

Masterclass Incoterms® 2010

partij die een vervoersovereenkomst met de vervoerder afsluit.

17 januari 2018 • Veldhoven

De verkoper is onder FCA wel verlader, maar geen ‘afzender’.

Ontdek de juridische, financiële, fiscale en douanetech-

Als de verkoper toch de CMR-vrachtbrief wil ondertekenen ad-

nische kant van Incoterms® 2010.

viseren wij altijd dit alleen te doen ‘namens de koper’. Zo zal de

evofenedex.nl/opleidingen/export-binnendienst

vervoerder altijd de juiste partij om instructies vragen als er iets mis gaat en kan de vervoerder niet bij de verkoper aankloppen als hij er niet uitkomt met de koper.

FOB, FAS en FCA gaan vaak lastig samen met een L/C-betaling.

Zakendoen draait om glasheldere afspraken. Dat geldt des te meer wanneer uw belangen zich over de grens begeven. Waar begint de verantwoordelijkheid van de koper en eindigt die van de verkoper? Met welke kosten dienen beide partijen rekening te houden, en wie

Deze Incoterms gaan er namelijk vanuit dat de koper degene is draagt welke risico’s?

In 1936 werden internationaal geldende leveringsafspraken formeel vastgelegd. Sindsdien zijn de Incoterms® een begrip.

die de vervoerder(s) inschakelt en dat de koper dus ook dege-

Incoterminologie 2010 updated biedt een nauwkeurige uitleg over de rechten en de plichten van koper en verkoper bij het gebruik van de Incoterms® 2010. Dit boek levert nog altijd een zeer waardevolle bijdrage met als gevolg: exporttransacties die zonder problemen

ne is die de transportdocumenten ontvangt. Voor een L/C-be-

tot stand komen en tot volle tevredenheid van klant en leverancier worden afgewikkeld.

taling wordt echter altijd geëist dat de verkoper een vooraf

NT PUBLISHERS B.V.

Postbus 200, 3000 AE Rotterdam www.ntpublishers.nl

dan ook om in dat geval of een andere Incoterm te gebruiken

NT Publishers

dat de goederen zijn afgeleverd aan de koper. Wij adviseren

Piet Roos

vastgesteld transportdocument kan overleggen om te bewijzen

Incoterminologie 2010 updated Praktijkhandboek Incoterms® 2010

F-termen en het L/C

of een aparte regeling te treffen in de koopovereenkomst, zo-

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Incoterminologie 2010 updated Praktijkhandboek Incoterms 2010 ®

Incoterminologie 2010 updated Een nauwkeurige uitleg over de rechten en plichten van koper en verkoper bij het gebruik van de Incoterms® 2010. Druk: 2017

Piet Roos

Prijs: € 27,50 Bestellen: www.evofenedex.nl/ handboek-incoterminologie

Een exporteur heeft vaak meerdere mensen op pad in het buitenland. In 2017 zijn de regels hiervoor aangescherpt. De naleving is steeds strenger.

Hans van Velzen

Let op de nieuwe regelgeving!

Detachering in de Europese Unie Voor een onderhoudsklus naar Frankrijk, een machine inbedrijfstellen in Italië, een training geven in Engeland of een paar pallets lossen en laden in Duitsland? Al deze activiteiten vallen onder detachering. De regels hiervoor worden steeds strakker gehanteerd. De internationale term voor detachering naar

opgevoerd. De sancties op overtredingen van

het buitenland is posting. Een posting betreft

posting-gerelateerde weten regelgeving zijn

de situatie van een werknemer die tijdelijk bui-

zwaar. Het systeem lijkt even nodig te hebben

ten zijn normale werkland – het land waar hij

gehad om uit te kristalliseren, maar het funda-

of zij een dienstbetrekking heeft - werkt.

ment is gelegd.

Hans van Velzen is legal counsel bij Van Velzen CS.

Hiervoor is in de gehele EU nationale wetgeving geïmplementeerd1, bedoeld om een ver-

Voor wie gelden deze regels?

schijnsel tegen te gaan dat bekend staat als

De machinefabriek, die een onderhoudsmon-

‘sociale dumping.’ Centraal bij dit probleem

teur uitstuurt naar een onderhoudsklus in Pa-

staat de toenemende ongelijkheid in arbeids-

rijs, het ICT-bedrijf, dat een medewerker stati-

omstandigheden en -voorwaarden bij inzet

oneert bij een klant in Salzburg, de licht- en

van burgers uit de ene (‘goedkope’) EU-lid-

geluidsfirma, die medewerkers uitstuurt naar

staat in een andere (‘duurdere’).

een ski-evenement met Nederlandse DJ’s in

Het idee achter posting-regels is het creëren

Breuil-Cervinia, maar ook het transportbedrijf,

van gelijkheid tussen lokale en buitenlandse

dat wekelijks ritten rijdt op Duitsland en Zwit-

werknemers, in arbeidsvoorwaarden en be-

serland: allemaal hebben ze met de posting-

handeling. Langere arbeidstijden, een lager

regels te maken.

“ Sinds afgelopen zomer vinden er stelselmatig controles plaats.”

(minimum) loon en geringere sociale zekerheid voor hetzelfde werk op dezelfde locatie is

Waar rekening mee houden?

niet toegestaan. Sociaal-economische uitbui-

Reserveer als uitzendende werkgever en uit-

ting wordt hiermee tegengegaan.

gezonden werknemer voldoende tijd en zorg

Medio 2017 bleek het controleapparaat van

voor een goede planning bij het voorbereiden

veel lidstaten in orde en sinds afgelopen zo-

van een posting. Er komt flink wat documen-

mer lijken er stelselmatig controles plaats te

tatie bij kijken.

vinden. Controles die in frequentie worden

De werknemer die in een EU-gastland aan globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

de slag gaat, dient normaal gesproken de

Stelregel is dat de posting-documentatie -

Duitsland en Oostenrijk) of om een klant in het

volgende posting-documentatie bij zich te

waaronder documenten die de dienstbetrek-

gastland (o.m. Zwitserland).

hebben:

king, de salariëring, werktijden, etcetera sta-

• ID (bijvoorbeeld paspoort);

ven - op hoofdlijnen en soms volledig is

Algemene regels

• Kopie van de gedane melding van posting in

opgesteld in de officiële taal van het gastland.

Meldingen moeten normaal gesproken (direct)

het gastland;

voor aanvang van de werkzaamheden zijn geAanstelling van lokale (externe) verte-

daan; soms kan dit nog op de dag van aan-

genwoordiger

vang, soms moet het ten minste 24 uur van

• Meest recente loonstrook;

Vrijwel alle EU-landen hebben de verplichting

tevoren (Italië) of zelfs ten minste acht dagen

• Afschrift danwel bewijs van betaald loon in

ingevoerd om een lokale vertegenwoordiger

voorafgaand aan de posting (Zwitserland).

• Arbeidsovereenkomst (of vergelijkbare overeenkomst in geval van een ZZP’er);

het thuisland;

aan te stellen. De lokale vertegenwoordiger is,

Afgezien van enkele uitzonderingen kunnen

• Werktijdenrooster in het gastland;

afhankelijk van het gastland, verantwoordelijk

bedrijven de meldingen alleen online doen,

• A1-formulier (bewijs van sociale verzekering

voor alle relevante documentatie aangaande

met een van te voren aangemaakte gebrui-

de buitenlandse medewerkers en moet hier

kersaccount. Meldingsformulieren zijn dikwijls

dus ook over beschikken. De vertegenwoordi-

alleen in de taal van het betreffende Europese

Sommige landen vereisen tevens een EHIC,

ger kan ook de aangewezen persoon zijn voor

land opgesteld.

dat is een bewijs van benoeming van (en ac-

communicatie met onder meer controlerende

Soms kunnen meldingen achterwege blijven, bij-

ceptatie door) een lokale vertegenwoordiger,

instanties en vakbonden in dat gastland.

voorbeeld indien werkzaamheden minder dan

alsmede een bewijs van medische keuring.

Een aantal landen laat het toe dat een gepos-

acht dagen in beslag nemen en indien aan be-

te medewerker of een klant de rol van verte-

paalde voorwaarden is voldaan (Italië en Spanje).

Buitenlandse autoriteiten kunnen aanvullende

genwoordiger op zich neemt. Het kan dan

Er bestaat een verschil in behandeling van

verzoeken om informatie (o.m. loonadminis-

gaan om een medewerker die op een pos-

werknemers en ZZP’ers dan wel zelfstandi-

tratie) doen.

tingproject in het gastland aanwezig is (o.m.

gen.2 Houdt ook rekening met het afwijkende

in het thuisland).

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

statuut van uitzendkrachten; de inzet daarvan

dekking van de kosten die het ‘posting con-

Conclusie

op postings is in een aantal landen lastig of

trole apparaat’ met zich brengt. Deze zoge-

Posting-weten regelgeving zijn in het leven

niet toegestaan.

noemde enforcement fees, die normaliter al-

geroepen om gelijkheid in arbeidsvoorwaar-

Controlerende instanties kunnen documenten

leen Zwitserse bedrijven hoeven te betalen,

den voor binnen- en buitenlandse arbeids-

die te maken hebben met registraties en aan-

kunnen middels toepassing van een van de

krachten, werkzaam in een en hetzelfde land

meldingen voorafgaand aan, tijdens maar ook

vele CAO’s ook van toepassing zijn op posted

te bewerkstelligen. Gevolg is echter een aan-

nog een periode na de posting opvragen.

workers in Zwitserland. In die situatie kan de

zienlijke toename in papierwerk, ook voor be-

buitenlandse

drijven die niets met ‘goedkope arbeid’ van

“Sancties kunnen leiden tot strafrechtelijke maatregelen tegen werkgever én werknemer!”

werkgever

eveneens verplicht zijn om

doen hebben.

deze kosten te betalen.

Formaliteiten in EU-lidstaten zijn afwisselend en afwijkend van elkaar, maar ze zijn allemaal

Immigratie-registratie

op dezelfde EU-richtlijnen gestoeld.

In de meeste landen binnen

Algemeen valt te stellen:

Europa geldt een verplich-

• Dat werken over de grens op voorhand

ting om zich bij de bevoegde

dient te worden gemeld aan het gastland;

immigratie- of vreemdelin-

• Waarbij de tijdelijke buitenlandse werkne-

gendienst in te schrijven,

mer ten minste een soortgelijke salariëring

Soms tot één jaar (o.m. België) of twee jaar

wanneer werkzaamheden - en verblijf - meer

(o.m. Italië, Polen en Spanje) na afloop.

dan drie maanden zullen duren.

krijgt als werknemers uit het gastland; • Dat in het gastland een vertegenwoordiger dient te worden aangesteld;

Naast de besproken posting-meldingsproce-

Sancties

dures, is in Europa tevens een aantal andere

Sancties op overtredingen zijn zeer zwaar.

ten kunnen worden gecontroleerd in de taal

registratieprocedures van toepassing.

Het niet naleven van de verplichtingen rond

van het gastland.

• Dat posting-gerelateerde documenten moe-

een posting kan leiden tot buitenproportionele sancties - variërend van € 50 - € 500.000 per

Een posting kan tijd kosten. Indien een buiten-

Een aantal landen binnen Europa kent een aan-

overtreding, per medewerker, per dag! Het

landse opdracht of activiteit in het verschiet

vullende

een

kan ook tot strafrechtelijke maatregelen lei-

ligt, begin dan tijdig met het overzichtelijk ma-

btw-registratie, indien een bedrijf een bepaalde

den, voor zowel de werkgever als de werkne-

ken van de in het gastland benodigde docu-

omzet bereikt in het land waaraan wordt gefac-

mer in het thuisland alsmede voor de partij bij

mentatie, het verzamelen en (laten) vertalen

tureerd dan wel waarnaar wordt gepost. Voor-

en voor wie de werkzaamheden in het gast-

daarvan, het zoeken en aanstellen van een

beelden daarvan zijn te vinden in Luxemburg

land worden uitgevoerd. Binnen de EU gelden

wettelijk vertegenwoordiger in het gastland en

(EU), Noorwegen (EER) en Zwitserland (EVA).

afspraken voor het executeren van sancties

het aanvragen van een A1-verklaring. Pos-

Noorwegen legt deze verplichting op wanneer

door een gastland in het thuisland. Niet rea-

tings als fenomeen bestaan al decennia, pos-

het buitenlandse EU-bedrijf een jaarlijkse om-

geren op communicatie uit het gastland leidt

tings als controle- en sanctie instrumenten

zet van NOK 50.000 bereikt, waarbij Zwitser-

niet tot afstel, hooguit tot kostbaar uitstel.

pas recent.

Btw-registraties registratieverplichting,

zoals

land de lat iets hoger legt bij het bereiken van CHF 100.000 gefactureerde omzet. Luxemburg start voortvarend vanaf € 0,01. Indien er geen sprake is van een vaste inrich-

Voetnoten

ting in de betreffende landen, dient een on-

derneming in de regel een in het betreffende

vrijwel ieder Europees land weten regelgeving op het gebied van detachering van werk-

land gevestigde (fiscale) vertegenwoordiger

nemers. Volledige implementatie van de Nederlandse versie hiervan wordt per 1 januari 2018

aan te stellen.

verwacht. 2

In 2014 is de Handhavingsrichtlijn (2014/67/EU) aangenomen. Per 1 januari 2017 heeft

In principe is de Handhavingsrichtlijn bedoeld voor werknemers. Duitsland, Frankrijk,

CAO-gerelateerde bijbetalingen

Luxemburg en Oostenrijk hebben aangegeven dat de richtlijn in principe niet van toepassing

Een aantal gastlanden kent aanvullende ver-

is op ZZP’ers cq zelfstandigen. De richtlijn zelf heeft het echter duidelijk over het gevaar van

plichtingen, waarbij de enkele betaling van

schijnzelfstandigen, die zo de naleving van bepaalde arbeidsvoorwaarden ontduiken. Indien

sociale premies in het thuisland niet voldoen-

een ZZP’er / zelfstandige niet wordt gemeld, dient deze zelf zorg te dragen voor

de is. Bijvoorbeeld Zwitserland heft een aan-

documentatie in het kader van een posting (A1-verklaring, ID, bewijs van ZZP); let wel,

vullende premie - dus bovenop de premies

normaliter blijft de opdrachtgever van de ZZP’er / zelfstandige verantwoordelijk.

die al in het thuisland worden betaald - ter globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Elmar Otten

Vanuit een douane-entrepot in Oud Gastel stuurt Forever Direct dagelijks pakketten de wereld in. Zonder een customs management systeem zou dat niet lukken.

Customs management systeem

“ We kunnen niet zonder.” In het distributiecentrum van Forever Direct in Oud Gastel mag nog geen flesje aloë vera-gel mee naar buiten toe. Het warehouse fungeert als douane-entrepot en alles wat er ligt opgeslagen is formeel niet in het vrije verkeer gebracht. Vanuit Oud-Gastel voorziet het distributiecentrum verkopers van moederorganisatie Forever Living van producten uit het assortiment, dat gebaseerd is op de aloë vera plant. Het gaat om kleine zendingen in grote hoeveelheden. Customs manager Aart Vermaas vertelt hoe een soepele dis-

Verkopers van Forever Living plaatsen bestellingen bij hun lan-

tributie niet zonder een customs management systeem (CMS)

denorganisatie, die de orders weer bij ons neerleggen. Voor de

kan. Bij het gesprek is ook Robert de Rooij aangeschoven,

Benelux-landen, Duitsland, Frankrijk, Schotland en de Scandi-

senior project manager bij BluJay, de CMS-leverancier van Fo-

navische landen leveren we direct aan de verkoper. In die lan-

rever Direct.

den staat ook geen warehouse meer. We proberen dit lijstje

Bijna veertig jaar terug besloot de Amerikaan Rex Maughan

verder uit te breiden, binnenkort komt Ierland erbij.”

een bedrijf te starten dat helemaal draaide om één enkele plant: aloë vera. De plant groeit in tropische klimaten in het wild

Entrepot

en is van oudsher populair als huismiddel bij onder meer

Aart: “Ons magazijn is een douane-entrepot, dus een stukje

wondjes of tegen zonnebrand. Lange tijd werd elk land ter we-

buitenland in Europa. Zonder entrepot zou je alle goederen die

reld bevoorraad vanuit de twee fabrieken op het Amerikaanse

je naar Nederland transporteert moeten ‘vrijmaken’. Dan be-

continent. Ieder land had zijn eigen warehouse en eigen ver-

taal je dus alle invoerrechten. Exporteer je het vervolgens naar

kooporganisatie. Naarmate het bedrijf groeide werd het lasti-

Afrika, dan betaal je ook daar weer invoerrechten. Met een

ger om de leveringen en cashflow soepel te laten lopen. Een

entrepot heb je dat niet; de goederen mogen hier liggen zon-

nieuw distributiecentrum in Europa was de oplossing.

der dat je ze hoeft in te voeren. Zoals we het hier nu hebben

Aart: “Negen jaar terug zijn we gaan distribueren vanuit Moer-

ingericht kunnen we de cashflow ook veel beter sturen. Je

dijk, onder de douanevergunning van DHL. Van daaruit bele-

hebt wel echt een CMS nodig.”

verden we Europa, Afrika en een deel van het Midden-Oosten.

Sinds juni 2013 zijn we onder eigen vergunning aan het werk,

Customs Management Systeem

hier in Oud Gastel. We hebben de locatie volgens de AEO-cri-

Aart: “We gebruiken hier een warehouse management sys-

teria (Authorised Economic Operator) opgezet, sinds vorig jaar

teem en een ERP-systeem voor met name financiële zaken.

zijn we ook gecertificeerd.

Het customs management systeem van BluJay is hier aan ge-

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Het magazijn van Forever Direct fungeert als douane-entrepot. Bron: Forever Direct

koppeld, zodat douanezaken automatisch kunnen verlopen.

sterk afwijkt. Daar kan het declarantenteam dan naar kijken.

Denk bijvoorbeeld aan de maandaangifte. We hebben nu een

Management by exception noem ik het.”

team van vier mensen die zich met de aangifte bezighoudt. Met onze hoeveelheden inkomende en uitgaande zendingen

Controles

zouden we zonder zo’n systeem al snel dertig declaranten no-

Aart: “Zorg ook dat je vergunningen op orde zijn. Met een

dig hebben.”

AEO-certificaat heb je veel minder controles. Omdat er voor

Robert: “Die maandaangifte is iets typisch Nederlands. België

AEO allerlei systeemtechnische eisen worden gesteld is het

kent iets vergelijkbaars maar met een andere rapportage. De

zonder CMS bijna onmogelijk om je AEO te krijgen.

Nederlandse Douane is heel ondernemersgericht. Om die re-

De Douane doet nu eens in de twee, drie weken een controle bij

den zijn er veel internationale bedrijven die een warehouse in

ons. Dat is dan eigenlijk altijd voor inkomende zendingen, waar een

Nederland hebben staan. Ook natuurlijk omdat de infrastruc-

onduidelijkheid in de documentatie zit. Zo’n controleur checkt dan

tuur goed is.

of de goederen zijn zoals staat aangegeven. Zoveel verschillende

Voor de Geautomatiseerde Periodieke Aangifte (GPA) houdt het

producten hebben we hier niet, dus het is meestal snel klaar.”

systeem gedurende de maand alle in- en uitslagen, alle meer- of

Robert: “Dat is natuurlijk ook omdat jullie de ‘in huis’ logistieke

minderbevindingen, correcties, schades en dergelijke bij. Die

afdeling van Forever Living zijn. Er zijn ook logistieke dienstver-

informatie komt zoveel mogelijk uit het bovenliggende ERP-sys-

leners die voor meerdere klanten warehouses hebben staan.

teem van het bedrijf en wordt waar nodig aangevuld. Het sys-

Helemaal complex wordt het als de producten van meerdere

teem hoeft niet te weten waar een artikel fysiek ligt, maar wel

klanten door elkaar staan of als er sprake is van actieve verede-

onder welk douanedocument. In Nederland doe je maandelijks

ling. Dan moet de douane-administratie wel echt kloppen. Hoe

aangifte, in Duitsland gebeurt dat op transactiebasis.

netter de administratie, hoe minder vaak de Douane langs

De software geeft zelf aan met welke zendingen mogelijk iets

hoeft te komen. Gelukkig houden wij wel van complexiteit, het

bijzonders aan de hand is, bijvoorbeeld omdat het gewicht

is waar we goed in zijn.” globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Q&A

Export matters HS-code voor de Verenigde Staten Q

voer in Zuid-Afrika? Kan de zending zonder EUR1-certificaat wel al met preferentieel tarief worden ingeklaard? Wij adviseren om eerst te schakelen met de klant die de invoer daar doet en

“Sinds kort werken wij met een andere vervoerder,

uit te vinden in hoeverre het van de Zuid-Afrikaanse douane is

die onze Amerikaanse moeder via een tender heeft

toegestaan om een aanvullend document te sturen.

geselecteerd. Deze vervoerder zorgt voor uitklaring in Ne-

Ook is het aan te raden om te kijken of een vergunning Toege-

derland en de invoerformaliteiten in de VS. Wij hebben

laten Exporteur voor de zelfafgifte van preferentiële oorsprongs-

een HS-code van tien cijfers doorgegeven maar de ver-

bewijzen interessant is. Hiermee hoef je de oorsprongsbewij-

voerder geeft nu aan dat de laatste cijfers afwijken van

zen niet meer via de Kamer van Koophandel op te vragen. Wel

wat zij gaan hanteren. Hoe moeten we hiermee omgaan?”

moet je altijd eenmalig de juiste bewijsdocumenten bij de KvK afgeven.”

“De laatste cijfers kunnen inderdaad afwijken. Binnen het Harmonised System zijn de eerste zes cijfers gestandaar-

diseerd. Wat daarna volgt, kan ieder land anders indelen. Ons advies is daarom op documenten vanuit EU de eerste 6 cijfers te noteren. De indeling in de VS is voor de verantwoordelijkheid van de importerende partij, ook als dat een zusterbedrijf is.”

Transportschade bij FCA zending Q

“Bij een zending naar een klant van ons in Rusland zijn een aantal pallets omgevallen in de container, waardoor

er schade aan de goederen is ontstaan. Het betreft een

EUR1-certificaat achteraf voor Zuid-Afrika Q

FCA-zending. Na het laden stond alles goed in de container. De klant verwijt ons dat de goederen niet goed vast hebben gestaan. Ik zou graag willen weten wat de klant richting ons for-

“Wij hebben een zending van boven de € 6000,-

meel kan eisen. Wij hebben geen invloed op het transport en het

klaarstaan die naar Zuid-Afrika moet, maar wij

omvallen van de goederen kan ook door roekeloos rijgedrag

hebben hiervoor nog geen EUR-1 certificaat kunnen op-

veroorzaakt zijn.”

maken. De bewijsdocumenten moeten nog bij de Kamer van Koophandel gedeponeerd worden. Kunnen wij achteraf dit document afgeven?”

“Bij een FCA-levering draagt de klant het transportrisico vanaf het moment dat de goederen zijn geladen. Om

de vraag te beantwoorden of de klant in dit geval de schade

A 32

“Dit is mogelijk door bij de Kamer van Koophandel een

kan afwentelen op jullie of op de vervoerder is van belang dat

a posteriori aan te vragen, maar hoe zit het met de in-

komt vast te staan hoe de schade is ontstaan. Is er bijvoor-

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

maak kennis met:

Alice Boonstoppel

beeld sprake van slechte belading/stuwage of roekeloos rijgedrag van de chauffeur? De klant zal het bewijs van de schade-oorzaak moeten leveren. Indien de klant kan aantonen dat

Ledenadviseur Internationaal Ondernemen

er sprake is geweest van een slechte belading waardoor de schade is ontstaan, dan kan hij jullie bedrijf aanspreken tot ver-

Samen met mijn collega’s van de Ledenservice Internationaal

goeding van de schade.”

Ondernemen beantwoord ik jaarlijks meer dan duizend vragen van aangesloten leden. Soms gaat het om problemen van praktische aard, bijvoorbeeld het juiste gebruik van Incoterms. Maar

Potentiële klant in China Q

ook strategische vraagstukken over bijvoorbeeld marktentree komen regelmatig langs. Ook voor actuele onderwerpen als het

“Wij zijn in contact met een Chinees bedrijf en het ziet

nieuwe douanewetboek of de ontwikkelingen in Iran kunt u bij

ernaar uit dat we een order kunnen krijgen. Voordat wij

ons terecht.

met hen in zee gaan, wil ik graag dit bedrijf laten doorlichten. Wat is hun kredietwaardigheid en wie is er aandeelhouder. Zou

Neem gerust contact met me op om uw vraag voor te leggen!

je mij kunnen vertellen waar ik dit kan uitzoeken?”

“Het is inderdaad zeer verstandig om van te voren te

Contactinformatie

controleren wie je potentiële klant is. Voor het nagaan

evofenedex

welke aandeelhouders of gelieerde bedrijven aan een potentië-

Ledenservice Internationaal Ondernemen

le afnemer verbonden zijn en of zij aan de betalingsplicht kun-

+31 (0)79 346 73 46

nen voldoen, kun je het beste een kredietinformatierapport

ledenservice-io@evofenedex.nl

opvragen. Er zijn een aantal gerenommeerde partijen die dit (tegen betaling) verzorgen. Mogelijk heeft jullie financiële afdeling al een abonnement op een dergelijke service lopen. Mocht dat niet zo zijn, dan kan evofenedex enkele aanbieders adviseren.”

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

agenda Februari do 01

De internationale handel en zeevracht Cursus • Utrecht Wie zijn de spelers bij zeevracht en hoe lopen die logistieke processen als je goederen exporteert? Onze trainers praten je in een dag bij over de betrokken partijen en processen aan de hand van eenvoudige

di 20

Manager Export Binnendienst Cursus • Garderen

schema’s.

do 08

wo 14

do 15

Maart Leveranciersverklaringen Workshop • Eindhoven

di 06

ATA-Carnet

do 08

Verdieping in de BTW en internationaal ondernemen

do 08

Documenten bij export

Training • Utrecht

Optimalisatie van de exportadministratie Masterclass • Utrecht Training • Den Bosch

Elektronische douaneaangifte Cursus • Zoetermeer Cursus • Amsterdam

Indeling Douanetarief Workshop • Utrecht

di 13

Export Control en Sanctiebeleid Training • Eindhoven Sancties en exportregels worden door de Europese

Incoterms® voor Sales

Unie en VS steeds strikter gehandhaafd. In deze trai-

Training • Veldhoven

ning delen onze experts hun ervaringen met het op-

Succesvol onderhandelen met je buitenlandse klant?

zetten van een exportcontrol-compliancesysteem.

Met deze training doe je praktische kennis van Incoterms® op, om je onderhandelingspositie te versterken en risico’s contractueel te beperken.

do 20

wo 14

Export van A t/m Z

wo 14

Manager Export Binnendienst

Cursus • Zwolle

Documenten bij export Cursus • Zwolle

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Cursus • Rotterdam

di 20

Leveranciersverklaringen

In- en uitgaande missies

Masterclass • Utrecht

Inkomend Servië

di 20

ODB-event

27 februari - 1 maart

Event • Rotterdam

Zuivelsector RVO Wales

wo 21

Letter of Credit bij export

12 - 15 maart

Workshop • Den Bosch

NBCC B2B-handel Latijns-Amerika

do 22

De fiscale en juridische aspecten van het

3 - 6 april

zakendoen in de Verenigde Staten

Afvalmanagement

Training • Den Bosch

RVO/PSD

Uitgaand

wo 28

Incoterms® 2010

België

Training • Veldhoven

20 - 21 januari Economisch werkbezoek met bedrijven Ministerie BHOS

Export van A t/m Z

do 29

Duitsland 21 februari

Cursus • Utrecht

Internationale Grüne Woche

Leg samen met andere exportcollega's een goede

Ministerie LNV

basis voor je exportcarrière met de vernieuwde cursus Export van A t/m Z. Ervaren exporteurs

Spanje

nemen je mee langs alle aspecten van het export-

26 februari - 1 maart

proces en laten met sprekende voorbeelden zien

Bezoek Mobile World Congres Barcelona

hoe de dagelijkse praktijk er uit ziet. Verenigde Staten 9 -18 maart South by Southwest Duitsland

Meer info over de trainingen of inschrijven:

23 - 24 april Hannover Messe Ministerie EZK

www.exporttrainingen.nl Bij vragen: opleidingen-io@evofenedex.nl of

Kijk voor een actueel overzicht van

079-346 69 90.

inkomende en uitgaande missies op internationaalondernemen.nl/agenda.

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

Internationaal zakendoen? Door onze jarenlange ervaring en kennis in opkomende markten, zijn wij de expert op het gebied van internationalisatie. Wij begeleiden en ontzorgen ondernemers in hun buitenlandse activiteiten.

Profiteer van onze directe en duidelijke aanpak: Bel: +31(0) 20 491 7173

Mail: info@nxt-group.email

Bezoek: www.nxt-trade.com

NXT Group of Companies

Masterclass Optimalisatie van het exportproces

8 februari 2018 - Utrecht

Onze Masterclass helpt je de interne processen zo efficiĂŤnt en effectief mogelijk in te richten. De Nederlandse export is fors gegroeid. Dat is goed nieuws. Maar meer export betekent ook meer werkdruk. Heb je als ondernemer de regie nog wel in handen? In de workshop leer je processen te beheersen en te stroomlijnen. Zo voorkom je vertragingen, missers en onnodige kosten. Bekijk de mogelijkheden op www.evofenedex.nl/opleidingen

expats

Elmar Otten

Standplaats

Shanghai Hoe is het om als Nederlandse expat in het buitenland te wonen en werken? Barry Dunselman verhuisde naar Shanghai om voor zijn werkgever Sonneveld Group klanten te ondersteunen in Zuid-Oost-Azië en China. Waarin verschilt de Chinese cultuur het

aantal Chinese vrienden, maar deze spreken

meest van ons?

goed Engels en hebben ook in het buitenland

“De Chinese cultuur is al eeuwenoud maar

gestudeerd waardoor ze mij ook wat beter

heeft zichzelf gedurende de decennia con-

kunnen begrijpen.”

stant opnieuw uitgevonden. De ‘jongere generatie’ beleeft deze cultuur nog net zo sterk

Heeft China je veranderd?

als hun ouders en grootouders, maar heeft

“Ik merk dat ik flexibeler ben geworden. Het is

het ingepast in hun moderne leven.

heel belangrijk om je af en toe mee te laten

In Nederland zijn we gewend om uit gaan

voeren en niet teveel vast te houden aan onze

van het individu en jezelf te ontwikkelen en

Westerse manieren.”

verder te groeien als persoon. In China is onderdeel zijn van een groep of organisatie - en

Heb je tips voor Nederlanders die in Chi-

de harmonie bewaken in deze groep - het

na willen wonen en werken?

allerbelangrijkste. Dit is zakelijk af en toe erg

“Belangrijk is om China te bezoeken voordat

lastig bij het maken van beslissingen of als je

je er definitief gaat wonen. De schok is dan

een mening wilt horen over een bepaald on-

minder hevig en je hebt alvast een beeld van

derwerp.”

je nieuwe thuis. Daarnaast heb ik een aantal

Shanghai

boeken gelezen over het leven en de cultuur Heb je contact met de lokale bevolking?

in China.

“Dit is een lastige vraag. Ik heb natuurlijk da-

Zeker in het begin kan het land redelijk heftig

gelijks contact met de lokale bevolking aan-

zijn. Het eten, de drukke straten, mensen die

gezien ik midden in Shanghai woon, maar een

overal zijn en een verdwaalde rochel af en toe.

Barry Dunselman

echte vriendschappelijke band opbouwen

Heb een open blik en wees bereid om je aan

Bedrijf: Sonneveld Group B.V.

vind ik vrij lastig. Dat heeft alles te maken met

te passen, dan is het een fantastische erva-

Functie: Area manager Asia

de taal en de culturele verschillen. Ik heb een

ring!”

Standplaats: Shanghai, China globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

komend nummer In het februarinummer van globe magazine voor internationaal ondernemen kunt u lezen over o.m. de volgende onderwerpen:

Blockchain in de export

online

Ondernemen in Italië

Handelsbelemmeringen in Afrika

www.evofenedex.nl Hét startpunt voor exporterende ondernemers.

linkedin.com/company/evofenedex Discussieer mee met meer dan 1500 betrokkenen in de LinkedIn groep Export en Internationaal Ondernemen.

twitter.com/evofenedex www.globemagazine.nl

Volg evofenedex op Twitter voor het laatste

facebook.com/evofenedex

Website met het archief van globe magazine

nieuws over logistiek en internationaal onder-

Volg de activiteiten van evofenedex op

voor internationaal ondernemen.

nemen.

Facebook.

evofenedex is dé vereniging voor bedrij-

Postadres

ven met een logistiek of internationaal

Postbus 350

Kerngebied Internationaal Ondernemen

belang. Via evofenedex nemen zij hinder-

2700 AJ Zoetermeer

nissen in de logistiek en internationaal

Management

ondernemen weg en voegen zij kansen

Bezoekadres

toe. Regionaal, nationaal en internatio-

Signaalrood 60

naal. Van een veiliger en efficiënter ma-

2718 SG Zoetermeer

Ledenservice

gazijn, slimmer vervoer, goede opslag

T +31 (0)79 346 73 46

ledenservice-io@evofenedex.nl

Rob Zomer

van gevaarlijke stoffen tot meer export. Opleidingen en trainingen Met ruim 15.000 leden is evofenedex een

opleidingen-io@evofenedex.nl

krachtig collectief van handelaren, produ-

+31 (0)79 346 69 90

centen en exporteurs die samen werken aan 360 graden logistiek en internationaal

Bedrijfsjuristen

ondernemen.

bedrijfsjuristen@evofenedex.nl

globe magazine voor internationaal ondernemen | januari 2018

ExportVacaturE met vijf poten? wij ViNDEN DE juistE pErsooN

markten klantenkenniS voor de juiste distributiestructuur

exportkenniS

over logistiek en financiering

landenervaring

voor een zakelijk culturele aanpak

Vijf onmisbare competenties voor een succesvolle export. Dat is ons uitgangspunt voor selectie van een export- of accountmanager, die past bij uw organisatie.

internationale ervaring relevant voor uw business

Met onze focus, unieke netwerk en persoonlijk advies zorgen wij voor de beste

talenkenniS

voor blijvende internationale aanwezigheid

exportSelect | werving en selectie voor export www.exportselect.nl

kandidaat om uw export te laten groeien. Neem vrijblijvend contact met ons op!

Bedrijvenpark ijsseloord 2

t +31(0)26 37 64 581

6825 Mc arnhem

e info@exportselect.nl

Uw internationale bankzaken efficiĂŤnt geregeld.

Doet u zaken over de grens? Dan begrijpt u als geen ander dat internationaal ondernemen verschilt met zakendoen in Nederland. Uw bankzaken worden complexer en omvangrijker. In ieder land werkt het betalingsverkeer tenslotte weer anders. Dan wilt u inzicht, controle en grip op uw gelden goederenstromen houden. Daarom geven wij u graag advies en bieden we u oplossingen voor internationaal betalingsverkeer en internationaal cashmanagement. Meer informatie: abnamro.nl/internationaal