globe magazine - april 2018

magazine voor internationaal ondernemen

Visscher Seafood p.12

I n China eten ze Noorse vis uit Urk. nr 430 april 2018

16 Trends in Export Het gaat goed met exporterend Nederland. Maar blijft dat zo?

20 Het Franse tweestromenland De Kelten wisten het al: bij Lyon is het prima handel drijven.

29 Canada lonkt Wat komt er kijken bij het oprichten van een eigen vestiging?

Efficient centralization and standardization of your entire customs export control management – globally The management of export control is burdensome.

Exporters have to stick to a lot of complex and regularly changing export control regulations covering denied party list screening, license determination, export control classification and many more. Traders struggle to effectively fulfill all those requirements without having the right tools in place.

MIC’s Export Control Management Software ECM covers all of this.

MIC ECM helps the compliance professional to automate and monitor the complicated export compliance functions and processes.

www.mic-cust.com

It provides a broad spectrum of functionalities, e.g. the screening of numerous sanction lists, integration into various ERP systems, continuous updates of the lists, identification of licensable goods and corresponding audit trails. MIC ECM simply reduces risks and costs associated with global trade and it supports tracking of the entire process to ensure maximum efficiency.

You want to know more about MIC ECM? Please contact us: MIC Tel.: +43(0)732-778496 sales@mic-cust.com

magazine voor internationaal ondernemen

Op de cover Colofon

globe magazine voor internationaal ondernemen is het maandblad van evofenedex en richt zich op exporterende en internationaliserende Nederlandse bedrijven, globe magazine voor internationaal ondernemen verschijnt 11x per jaar.

Arie Dirk Romkes Supply chain manager Visscher Seafood

Hoofdredactie Elmar Otten Redactie Marianne Elissen Willemijn Gwanmesia Dorine Noordam Esther Riphagen Rob Zomer Aan dit nummer werkten mee Alice Boonstoppel, Andrew Frei, Anneke Huybens, Erik Borst, Hans Kokje, Hein Schotsman, Jaap van Dijk, Margareth Siertsema, Peter Teunisse, Wilco Heijwegen en Yoan Chung.

Redactieadres Postbus 350 2700 AJ Zoetermeer T +31 (0)79 3467 346 E redactie@globemagazine.nl

Vormgeving/prepress Thielen Peters - de communicatie kliniek Melbournestraat 7, 1175 RM Lijnden telefoon +31 (0)20 4083 100 Druk Veenman+, Rotterdam globe magazine voor internationaal ondernemen wordt milieuvriendelijk en op chloorvrij papier (TCF) gedrukt.

Advertenties Mooijman Marketing & Sales Julius Röntgenstraat 17 2551 KS Den Haag T +31 (0)70 3234 070 E dm@mooijmanmarketing.nl Advertenties vallen buiten de redactionele verantwoordelijkheid van evofenedex.

Abonnementen Ledenadministratie evofenedex Postbus 350, 2700 AJ Zoetermeer telefoon 079 3467 346 e-mail ledenadministratie@evofenedex.nl Overname Overname van artikelen en andere informatie is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie, mits met bronvermelding.

Copyright De inhoud van dit magazine is auteursrechtelijk beschermd. Uitgever, redactie en medewerkers hebben de in deze uitgave opgenomen informatie met de nodige zorg geselecteerd, doch kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledige informatie. De inhoud van de artikelen hebben een informatieve strekking, zijn globaal en beschrijvend van opzet en kunnen niet worden gezien als juridisch of bedrijfsmatig advies.

Foto: Erik Borst

Uitgever evofenedex, Bart Jan Koopman

“ Toen de vishandel in tong onder druk kwam te staan, begonnen concurrenten de tong te injecteren met water.

Daar deden we niet aan mee.

Dat heeft ons zeker klanten gekost, maar wij willen op een eerlijke manier zaken doen.”

Lees het interview op pagina 12.

ISSN 2352-5843

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

3

MAKING THE DIFFERENCE SGS is the world’s leading inspection, verification, testing and certification company. We are recognized as the global benchmark for quality and integrity. With more than 90.000 employees, we operate a network of more than 2.000 offices and laboratories around the world.

Whether you are exporting for the first time or are an experienced international company, SGS can provide complete solutions to meet your requirements. We assist companies to achieve compliance of their exports to applicable standards and regulations of many countries in Africa, Asia and the Middle East. We also carry out pre-shipment inspections that support efficient customs clearance.

To learn more about our services, contact us:

SGS NEDERLAND B.V. Governments & Institutions Malledijk 18 3208 LA Spijkenisse t +31 (0)88 214 3971 e eddy.postma@sgs.com www.sgs.com/pca

voorwoord

Boter bij de vis Het handelstekort met China is niet alleen op de VS van toepassing. Ook in Nederland exporteren wij veel minder naar China dan andersom. In dit nummer kunt u lezen dat we in ieder geval vis naar China verschepen als kleine bijdrage om iets meer balans te zoeken in die handelsrelatie.

Als Nederland hebben wij een fors handelsover-

kosten van de rest van de wereld? Die financie-

schot. Te fors, horen we zo nu en dan vanuit

ren dit allemaal in de vorm van de dollar als re-

Zuid-Europa. De VS zit tot grote ergernis van

servemunt.

Trump juist met een enorm tekort.

Deze ‘emotie’ heeft recent geleid tot een forse schok in het wereldhandelssysteem, met importheffingen op staal en aluminium, koelkasten en meer. Het voornaamste doelwit lijkt China te zijn, al blijft het nog wel spannend of Europa definitief uit het vizier van Trump weet te blijven. De

“ Het Witte Huis ziet de winst van de een als het verlies van de ander.”

Helaas valt er ook een parallel te trekken met het VK en de Brexit. Uitstappen uit de Europese interne markt betekent hoe dan ook schade in economisch en financieel opzicht. Wat we hier zien gebeuren, heeft potentieel een enorme impact als de internationale samenwerking verder verbrokkelt. Bij het afsluiten van nieuwe han-

respons bij dit soort protectionistische maatre-

delsverdragen hebben we de afgelopen jaren

gelen is meestal om met gelijke munt terug te

gezien dat de publieke opinie negatiever is ge-

betalen. Eerst dreigen maar dan ook doen. Bo-

worden. Nu zien we ook regeringen van toch

ter bij de vis. Een mogelijk domino-effect doet

niet de kleinste landen, en ooit leidend in de

sommigen sidderen, als ze denken aan de Gro-

globalisering, dit sentiment overnemen. Het be-

te Depressie uit de jaren dertig.

drijfsleven, zoals ook uit het onderzoek Trends

Het werkelijke probleem zit hem echter in de

in Export 2018 wederom blijkt, dreigt een een-

totaal verschillende opvattingen tussen het Wit-

zame verdediger van het vrijhandelsbelang te

te Huis en de rest van de wereld over hoe het

worden. Op deze manier kan de vis wel eens

wereldhandelssysteem werkt en wie daarvan

duur betaald worden!

profiteert. Wie de handel slechts ziet in termen als ‘de winst van de een is het verlies van de ander’, gaat bijvoorbeeld volledig voorbij aan het welvaart creërende effect van arbeidsspecialisatie. Daarnaast miskent de VS natuurlijk ook het positieve effect van lagere prijzen voor consumenten in de VS. En vieren de Amerikanen met hun grote begrotings- en handelstekort fei-

Bart Jan Koopman

telijk niet al tientallen jaren een feestje vieren op

Directeur evofenedex globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

5

inhoudsopgave

12 Voorwoord 05 Boter bij de vis

Column 09 Er zit iets onder Groningen

Internationaal boegbeeld Na een kort experiment met zoetwatervis, exporteert Visscher Seafood inmiddels vooral zalm. Hun vis is tot in AziĂŤ te vinden.

Ervaring 12 Visscher Seafood: internationaal boegbeeld

Expertise 16 De zes exporttrends van 2018 26 Bereid je voor op Brexit 29 Canada lonkt: eigen vestiging

Verkenningen 20 Het Franse tweestromenland 32 Ondertussen in Iran 36 Missie Vietnam: op handelsreis

Elke maand 10 Kort 11 Vreemde Zaken 40 Export Matters: Q&A 42 Agenda 45 Expats 46 evofenedex contact

6

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

16

De 6 exporttrends van 2018 Ondanks alle rumoer op het wereldtoneel gaat het goed met exporterend Nederland. Zet de trend zich door?

20

Het Franse tweestromenland Al in de tijd van de Kelten en Romeinen was de streek rond Lyon een internationaal handelsknooppunt. Ook voor Nederland liggen hier volop kansen.

Bereid je voor op Brexit De in maart overeengekomen overgangstermijn na de Brexit, betekent niet dat exporteurs en importeurs nu achterover kunnen leunen. Want van uitstel komt geen afstel.

26

Canada lonkt

29

Nederlandse innovatie in goederen en diensten trekt de aandacht in Canada. Waar moet je op letten bij het oprichten van een lokale eigen vestiging?

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

7

Vertrouwen verzekerd.

Waar gehandeld wordt is Atradius.

Wij helpen voorkomen dat bedrijven ten onder gaan aan vorderingen die te laat of niet worden betaald, wereldwijd.

Door onze jarenlange ervaring en kennis van de markt kunnen onze klanten met vertrouwen de toekomst tegemoet zien – zelfbewust, veerkrachtig en vooruitstrevend.

Het is de perfecte balans tussen risicobeheersing en het bevorderen van handeldrijven, tussen zekerheid en vrijheid, tussen veiligheid en vertrouwen.

Grijp uw kans en ontdek meer.

Bel: 020 553 3131 Mail: sales.nl@atradius.com Bezoek: www.atradius.nl

Kredietverzekering | Incasso | Bedrijfsinformatie

column

Hein Schotsman

Er zit iets onder Groningen Ik ben macro-econoom, maar had ook wel treinmachinist willen worden. Op zich is het fascinerend om vanuit een helikopter naar economieën van landen te kijken. Toch kan het hoge abstractieniveau ook frustrerend zijn. Dan komt vanzelf het verlangen naar laag-bij-de-grondse activiteiten.

Die frustratie steekt vooral de kop op als ik bezig ben met economische groei. Wij macro-economen maken ons graag druk over een tiende procent meer of minder groei van het bruto binnenlands product (BBP) in een bepaald jaar. Dat

“ Economen zijn geen schaatsers.”

Arjen Robben scoort of als ik Rooie Rinus en Pé Daalemmer op YouTube zie. En dus ook kwaad als ik zie hoe deze provincie werd misbruikt om ons BBP-cijfer op te pompen door de grond leeg te pompen. Het leek de afgelopen decennia

gebeurt nogal eens op de toonhoogte van

wel een wingewest, die prachtige regio waar

schaatsers die het hebben over de perfecte

Stilte en Ruimte nog met hoofdletters worden

race. Ze hebben het dan over een tijdsverschil

geschreven. Leegpompen en vervolgens afdan-

van tweehonderdste seconde of zoiets. Dat

ken. Zoals je een oude vaatwasser afdankt.

economen doen of ze schaatsers zijn, is eigen-

Maar Groningers zijn geen vaatwassers. Behan-

aardig: een seconde is onbetwistbaar een se-

del een ander zoals jezelf behandeld wilt wor-

conde, maar voor de economische groei be-

den. Die eeuwenoude wijsheid lijkt me nog altijd

staat zo’n onomstreden maatstaf niet.

geschikt om in een beschaafd land lief en leed te

Want hoe meet je economische groei? Stel je

delen. Minister Wiebes wekte de afgelopen tijd

een land voor dat alleen aardgas produceert.

de indruk hiervan doordrongen te zijn. Fantas-

Die productie verschijnt keurig in de BBP-statis-

tisch! Ik hoop dat hij zo doorgaat. De urgentie

tieken. Maar als door die aardgaswinning alle

kan snel verdwijnen: het waait wel over, het gaat

woningen in dat land instorten, doen de

maar om een klein, dunbevolkt stukje Neder-

BBP-boekhouders of hun neus bloedt. Daar zie

land, we hebben principes, maar de kachel

je niets van terug in het BBP-cijfer.

moet ook branden, juristen waarschuwen…

Dat schuurt in mijn geval ook persoonlijk, want ik

Vanuit zijn optiek als econoom

Negeer de ja-maren, minister. Er zijn tijden die

ben geboren en opgegroeid in Groningen. On-

geeft Hein Schotsman

vragen om een rechte rug, om de rechtlijnigheid

der de rook en in de stank van de suikerbieten-

commentaar op (inter)nationale

waaraan het Groningse platteland haar schoon-

fabriek, in een stadsdeel met de bedenkelijke

handelsontwikkelingen.

heid ontleent en waarmee u haar bewoners

naam Kostverloren. Wortels heb je om ze te

recht kunt doen.

koesteren. Daarom word ik nog altijd vrolijk als globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

9

kort nieuws

kort Staal- en alumniumheffing Trump voor EU van de baan Begin maart kondigde president Trump vanuit zijn Oval Office aan dat er vanaf 23 maart 2018 importtarieven zouden gaan gelden op de staal- en aluminiumimport voor alle landen met uitzondering van Canada en Mexico. Voor staal moest de importheffing 25% bedragen, voor aluminium 10%. Dankzij bemiddeling door EU-commissaris Malmström is, net voor de deadline, de EU van de heffingen vrijgesteld.

De Europese Commissie had

banen in Europa verloren gaan, als Trump zijn plannen zou door-

reeds een pakket tegenmaat-

zetten.

regelen klaarliggen, waaronder Europese heffingen op typisch

De heffingen tegen de grootste staalproducent ter wereld, China,

Amerikaanse producten. Daarnaast wilde de EU geschillenbe-

staan op het moment van schrijven nog overeind. Trump kondigde

slechting via de World Trade Organisation opstarten. Nederland is

zelfs extra heffingen op diverse andere Chinese producten aan.

na Duitsland de grootste exporteur van staalproducten naar de Verenigde Staten. Volgens Malmström zouden er duizenden

Bron: Ministerie van Buitenlandse Zaken / AD.nl

Overgangsperiode Brexit Het Verenigd Koninkrijk (VK)

Noord-Ierland en Ierland. Beide partijen willen dit, maar er is nog

en de Europese Unie (EU)

geen overeenstemming over een oplossing hiervoor. Een prak-

hebben een akkoord bereikt

tisch punt is dat de ongeveer driehonderd handelsverdragen die

over een overgangsperiode

Brussel heeft afgesloten met niet-EU landen ook voor het VK in

na de Brexit. Die periode duurt

stand gehouden moeten worden tot eind 2020.

tot 31 december 2020. Tot die

evofenedex waarschuwt dat de overgangsperiode op losse

datum houdt het VK toegang

schroeven kan komen te staan op het moment dat onderhande-

tot de Europese interne markt.

lingen over de nieuwe handelsrelatie spaak lopen. Ondernemers

Ook behoudt het zijn recht op

doen er dus goed aan om zich voor te bereiden op het slechtste

EU-subsidies. Londen blijft dezelfde contributie betalen aan de EU

scenario: een harde Brexit zonder overgangsperiode op 29 maart

als nu, maar mag niet meer meevergaderen over Europese beslis-

2019.

singen. Een ander belangrijk gevolg is dat EU-burgers die zich tij-

Lees op pagina 26 van dit nummer wat bedrijven nu al kunnen

dens de transitieperiode vestigen in Groot-Brittannië, dezelfde

doen om zich voor te bereiden.

rechten krijgen als burgers die er nu al zijn.

Struikelblok blijft het voorkomen van een harde grens tussen

Bron: Volkskrant.nl

Goederenexport naar VK blijft achter

10

De waarde van de Nederland-

het VK achter bij de totale goederenexport vanuit Nederland, die in

se

naar

diezelfde periode met ruim 10% groeide. Aan Nederlandse pro-

Groot-Brittannië bedroeg in

ducten werd in 2017 voor 20 miljard euro naar het VK geëxpor-

2017 39 miljard euro. Dat is zo

teerd. Dat is nagenoeg gelijk aan 2016. Met 18 miljard euro bleef

goed als evenveel als in 2016.

ook de wederuitvoer van goederen naar het VK vorig jaar vrijwel

Daarmee bleef de export naar

onveranderd. Bron: CBS.nl

goederenexport

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

vreemde zaken

Elmar Otten

Fit in Azië Asianetics richt zich met sportkleding op fitnessers met een Aziatische achtergrond. Social media en atleten uit het Verre Oosten spelen een sleutelrol in de marketing.

Fitnessers in Azië. Waarom mikken jullie

een podium gaven. Dit leverde in anderhalf

op een doelgroep aan de andere kant van

jaar 50.000 volgers en veel waardering van de

de wereld?

sporters op. Via Instagram hebben we met de

“Asianetics wil een nichemarkt binnen de fit-

atleten contact gelegd. Veel staan achter het

Opgericht: 2016

nessbranche aanboren. Wij zijn de eerste we-

idee van ons merk en willen met ons samen-

Hoofdkantoor:

reldwijde speler die zich expliciet richt op de

werken. Bijvoorbeeld door foto’s en video’s

Hardinxveld-Giessendam

sporter met Aziatische genen. Er zijn al ge-

met Asianetics-kleding op hun socialmedia-

Aantal werknemers wereldwijd: 3

noeg fitnessmerken die zich richten op de

kanalen te posten. Op die manier bereiken we

Voornaamste exportproduct:

hele markt. Voor een nieuw merk is het moei-

nu zo’n 500.000 volgers.”

fitnesskleding

Asianetics B.V

Voornaamste exportlanden:

lijk om hier nog tussen te komen.”

Waar komt jullie kleding vandaan?

Amerika, Hongkong en Maleisië

Maar waarom Azië?

“Onze kleding wordt gemaakt in Turkije. We

Exportomzet: 97%

“Na het ontstaan van de fitnesshype in de VS

werken samen met een Nederlandse organi-

en het voortzetten hiervan in Europa is het nu

satie die verschillende fabrieken in het land

de beurt aan Azië. De gevestigde namen bin-

kent. De distributie van de fabriek naar ons

nen de fitnesskledingbranche zoals bijvoor-

hoofdkantoor hebben we uitbesteed aan de

beeld Gymshark en Alphalete richten zich

producent. Vanuit ons hoofdkantoor worden

vooral op de Europese en de Amerikaanse

de producten naar de consument verscheept

markt en gebruiken dus ook bijna geen Aziati-

door DHL. Zo hebben we een wereldwijde

sche rolmodellen. Dat geeft ons een opening

dekking.”

in deze markt.

In Azië staat fitness nog wel in kinderschoe-

Zijn jullie alleen online te vinden?

nen. Er zijn minder rolmodellen en er is ook een

Ja, dat willen we voorlopig ook zo houden om

minder groot podium voor deze rolmodellen.”

de exclusiviteit van het merk te kunnen waarborgen. Wel zijn er plannen om in de toekomst

Hoe kom je aan Aziatische atleten?

verschillende pop-up stores te openen in ste-

“We zijn begonnen met een Instagrampagina

den als Tokio of Kuala Lumpur. Zo kunnen

waarop we sporters met Aziatische genen

mensen ons product voelen en beleven.”

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

11

Na een kort experiment met zoetwatervis, exporteert Visscher Seafood inmiddels vooral zalm.

Hun vis is tot in AziĂŤ te vinden.

12

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

Marianne Elissen, Hans Kokje Erik Borst

Visscher Seafood

Internationaal boegbeeld Het is opvallend rustig in het kantoorpand van Visscher Seafood ‘op Urk’, als we ons daar rond lunchtijd melden voor het interview met supply chain manager Arie Dirk Romkes. Later blijkt dat nagenoeg alle medewerkers van deze groothandel in visproducten tussen de middag thuis warm eten. Arie: “Vlak voor en vlak na de lunchpauze is het spits op de dijk hier.”

In augustus 1986 opende dit familiebedrijf,

aan de horecagroothandel, rokerijen, retail en

behorend tot De Brouwer Groothandels-

cateraars. De klanten bevinden zich in Europa

groep, officieel haar deuren. De familie Brou-

maar sinds enkele jaren ook in Noord-Amerika.

wer was succesvol geweest in de dranken-

We dekken vrijwel altijd onze betalingsrisico’s

handel en zag potentie in de visindustrie op

af door middel van het afsluiten van een kre-

Urk. Het bleek niet makkelijk een eigen plek in

dietverzekering. Dit is alleen anders als we

deze business te veroveren, maar na enkele

onder vooruitbetaling kunnen leveren.”

jaren kreeg Visscher Seafood stevig voet aan

Groot-Brittannië is geen markt voor Visscher

de grond. Inmiddels is Visscher Seafood ook

Seafood en Arie verwacht dus ook geen na-

internationaal een gevestigde naam en niet

delige gevolgen van de Brexit. “We zitten voor

meer weg te denken uit de visindustrie.

negentig procent in zalm, die we in Noorwegen inkopen. Noordzeeproducten zijn minder

Export

belangrijk voor ons. Daardoor hebben ook

Arie: “We zijn gespecialiseerd in de dagelijkse

eventuele veranderingen in de visrechten in

inkoop en verkoop van verse vis uit de Noord-

Britse wateren geen direct effect op onze

zee en van Noorse zalm. We fileren de zalm

business.”

hier en in korte tijd wordt deze als filet bij klan-

Visscher Seafood houdt zijn ogen tegenwoor-

ten afgeleverd.”

dig op het oosten gericht. “Onlangs hebben

Visscher Seafood is in verschillende markten

we een grote order vanuit China ontvangen.

actief. “Momenteel leveren we voornamelijk

Het plan is om ons in de nabije toekomst

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

13

meer en meer op Azië te gaan richten. Azië is een enorme markt, die nog steeds groeiende is. Reden genoeg om hier voet aan de grond te krijgen. Spreiding is gezond. Je wilt niet dat de focus van het bedrijf teveel op een bepaald land of een specifieke doelgroep ligt, daarmee loop je een risico. Om dit te voorkomen blijven we telkens op zoek naar nieuwe markten.

Hebben we iets gevonden, dan gaan we ook op zoek naar nieuwe handelsagenten. We doen een screening en nodigen geschikte kandidaten uit in Urk. We nemen de afspraken door en leggen die ook vast op papier.”

Transport De vis van Visscher Seafood bereikt de klant zowel via eigen vervoer als uitbesteed vervoer. Arie: “Het eigen vervoer wordt ingezet

“ De Zwitserse markt bleek te goed afgeschermd te zijn.” binnen Urk zelf voor het brengen en halen van verschillende visproducten. De Urkse visbedrijven bestellen vaak ook wat bij elkaar. Binnen de EU vindt het meeste vervoer plaats via uitbesteed wegvervoer. Voor leveringen buiten de EU maken we doorgaans gebruik van luchtvracht.”

Dynamische markt Sinds de beginjaren is het streven geweest om kwaliteitsvis tegen een eerlijke prijs te leveren aan klanten in zowel binnen-als buitenland. Aanvankelijk concentreerde Visscher Seafood zich op de verkoop van zoetwatervis. Arie: “De verwachting was dat deze tegen een goede prijs in Zwitserland verkocht zou

14

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

kunnen worden. Omdat deze markt zo goed

De slogan van Visscher Seafood luidt ‘Elke

afgeschermd was, kregen we geen poot aan

dag iets beter dan gister.’ Arie legt uit. “We

de grond. Al snel verlegden we de focus voor-

hebben korte lijnen binnen het bedrijf; elke af-

namelijk naar tong en andere Noordzeevis

deling weet wat de specifieke klant wenst.

met de Benelux en Duitsland als afzetmarkt.

Dat begint al bij onze inkoop en eindigt bij de

Onze prettige prijsstelling raakte al snel be-

logistiek. We verzamelen feedback van onder

kend, waardoor de klanten vanzelf volgden.

Even later werd de Oostzeekabeljauw ontdekt. Deze vissoort bleek vooral in Italië en Spanje gretig aftrek te vinden. Intussen bleef ook de tong populair.”

De export naar Spanje heeft de buitenlandse verkoop van Visscher Seafood een flinke impuls gegeven. Hun aanpak was heerlijk eenvoudig: “Onze verkopers zijn gewoon in het

“ We zijn gewoon de grote vismarkten in Spanje afgereisd.”

andere klanten, de kwaliteitsdienst en productie en gaan daarmee de uitdaging aan om het net weer iets beter te doen.”

Samen Doordat de vraag vanuit Duitsland naar zalm steeds groter werd, kon steeds scherper worden ingekocht. “Dat was het startsein voor de aankoop van een fileermachine; een grote

vliegtuig gestapt en hebben alle grote vis-

stap voor ons en achteraf een gouden greep.

markten afgereisd om daar contacten te leg-

Een aantal jaren geleden hebben we een flin-

gen. Spanje is heel toegankelijk en de afne-

ke verbouwing gehad. Hierdoor konden we

mers wilden graag een product dat op

conform de BRC- en IFS-kwaliteitsnormen

maandag en vrijdag in grote hoeveelheden

gaan werken. Dat is een strenge normering

wordt aangeboden op de visveiling.” En dat

met hygiëne- en voedselveiligheidseisen voor

had Visscher Seafood.

bedrijven die rechtstreeks leveren aan de re-

Visscher staat ook regelmatig op beurzen.

tailsector. Deze certificering vergroot onze

“Het is belangrijk om te laten zien dat je er

kansen in de retailmarkt, waardoor we nog

bent. Een beurs is voor ons een mooie gele-

verder kunnen groeien.” Visscher werkt met

genheid om onze relaties te onderhouden; we

de beste visverwerkingsmachines die in de

kunnen immers niet al onze klanten bezoe-

bedrijfstak te krijgen zijn. “We willen ook op dit

ken. De gunfactor is belangrijk in deze bran-

vlak continu vernieuwen, zodat we op kop

che. Dit is trouwens wel iets veranderd. Een

kunnen blijven lopen in de visverwerkende in-

klant stapt soms voor een dubbeltje korting al

dustrie.”

over naar een andere leverancier.”

Door een recente aankoop van een machine kwamen tien arbeidsplaatsen te vervallen. De

Eerlijk product

tien medewerkers zijn allemaal herplaatst bin-

Het laatste decennia heeft Visscher Seafood

nen het bedrijf. “De meeste collega’s werken

opnieuw de focus verlegd. “De tonghandel

al geruime tijd bij het bedrijf. Iedereen kent el-

was onder druk komen te staan. Concurren-

kaar goed, we zijn een hecht team. Ik voel me

ten begonnen de tong te injecteren met wa-

hier helemaal op m’n plek. Er heerst een har-

ter. Wij hebben er bewust voor gekozen daar

telijke sfeer binnen het bedrijf. Je voelt geen

niet aan mee te doen. Dat heeft ons zeker

afstand tussen de directie en het personeel.

klanten gekost, maar wij willen op een eerlijke

Als je een collega tegenkomt, ook al is het in

manier zaken doen. We moesten op zoek

de lokale supermarkt, maken we altijd even

naar een ander visproduct. De keuze viel uit-

een praatje. We doen het samen en dat voel

eindelijk op zalm.”

je hier.” globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

15

Ondanks alle rumoer op het wereldtoneel gaat het goed met exporterend Nederland. Zet de trend zich door?

Elmar Otten

Onderzoek Trends in Export

De zes exporttrends van 2018 Is het ooit rustig in de wereld van het internationaal ondernemen? Terwijl de EU en het Verenigd Koninkrijk onderhandelen over het eerste handelsakkoord in de geschiedenis dat de onderlinge handelsvoorwaarden zal verslechteren, kondigt president Trump de ene na de andere protectionistische maatregel aan. Tegen deze achtergrond trekken Nederlandse ondernemers met hun producten en diensten de wereld in. Hoe is het hen vergaan in 2017 en hoe kijken ze vooruit naar 2018?

Afgaande op de uitkomsten van het jaarlijkse onderzoek

Ongeveer de helft van alle respondenten bewerkt de buiten-

Trends in Export van evofenedex en Atradius, duikt het volgen-

landse markt met eigen verkooppersoneel, 38 procent werkt

de beeld van de Nederlandse exporteur op. De gemiddelde

via distributeurs en enkele procenten minder via agenten op

exporteur in dit onderzoek is niet aan een specifieke branche

eigen kantoren. Een mix hiervan komt vanzelfsprekend veel

te koppelen, maar is wel relatief vaak in de metaal, land-, tuin-

voor.

bouw en visserij of machinebranche actief. Meestal is het een

16

producent of groothandelaar. Twee derde van de exporteurs

Trend 1: drie op de vijf exporteurs verwacht exportgroei

heeft minder dan 50 fte in dienst. Gemiddeld exporteert een

De Nederlandse exporteurs hebben een goed jaar achter de

exporteur naar 25 landen en haalt daar 50 procent van de to-

rug. Gemiddeld zagen ze hun exportomzet in 2017 met 8 pro-

tale omzet mee binnen. Bedrijven met een omzet van boven

cent stijgen, een verbetering ten opzichte van de 6 procent

de 150 miljoen halen echter meer dan 80 procent van hun

van 2016. Voor 2018 verwachten exporteurs 9 procent groei

omzet uit het buitenland.

te halen. Natuurlijk gaat het hier om een gemiddelde. Uitge-

Vier branches zijn voor meer dan 75 procent afhankelijk van

splitst rekent 61 procent van de exporteurs in 2018 op een

hun export: papier en hout; financiĂŤle dienstverlening; glas,

stijging van de exportomzet, 36 procent verwacht dat deze ge-

aardewerk, cement en tot slot medische apparaten en instru-

lijk zal blijven en 3 procent anticipeert op een daling (grafiek 1).

menten.

Dat het goed gaat in de exportwereld blijkt ook uit de gerap-

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

1.Ontwikkeling exportomzet in de periode 2014-2018

2.Top 10 verwachte omzetstijgers exportlanden 2018

porteerde kredietwaardigheid van internationale klanten. Drie

trouwde naam in de top 10 van ‘omzetstijgers’, is op de twee-

op de tien exporteurs meldt op dit onderdeel een verbetering.

de plaats terug te vinden.

Vorig jaar was dit één op de tien. Vijf procent ziet juist een

Ook in 2018 rekenen exporteurs op omzetstijgingen in de VS,

verslechtering, tegenover 17 procent in 2016.

China en Mexico. Ghana spant de kroon, maar liefst drie op de

Gevolg is wel dat exporteurs ook verwachten dat klanten snel

vier exporteurs die in dit land actief zijn, rekenen op een om-

betalen. Was vorig jaar nog 63 procent bereid om (soms) lan-

zetstijging (grafiek 2).

gere betalingstermijnen met buitenlandse afnemers af te spre-

De VS en ook de Verenigde Arabische Emiraten zijn een popu-

ken, dit jaar is dat gedaald naar 55 procent.

laire nieuwe exportbestemming. Eén op de tien exporteurs die in 2017 een nieuwe markt heeft betreden, deed dat in deze

Trend 2: NAFTA-landen doen het prima

landen. Op het verlanglijstje van 2018 staat de VS opnieuw

Jaarlijks vragen evofenedex en Atradius in het onderzoek in

bovenaan (16%), gevolgd door Duitsland (12%) en het Ver-

welke landen exporteurs een omzetstijging hebben gereali-

enigd Koninkrijk (8%). In het licht van de aanstaande Brexit is

seerd. Bovenaan de ranglijst staat dit jaar Mexico (vorig jaar

dat laatste een interessante ontwikkeling.

plaats zes). Ook de Verenigde Staten en Canada zijn hoog in

Zorgwekkend is dat slechts 18 procent van de exporteurs ver-

de top tien terug te vinden. De NAFTA-landen doen het dus

wacht in 2018 een nieuwe markt te betreden. In 2017 trok nog

goed bij Nederlandse exporteurs. China, inmiddels een ver-

29 procent een nieuwe markt in, maar ook dat percentage is globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

17

3.Top 10 gerealiseerde omzetdalers exportlanden 2017

4.Gemiddelde omzetverdeling export binnen en buiten de EU

een fikse duikeling ten opzichte van de 39 procent in 2016 en

Trend 4: e-facturatie is de norm

46 procent in 2015. Terugkijkend naar eerdere onderzoeken

Wie tegenwoordig nog niet digitaal factureert, loopt echt ach-

mogen percentages tussen de 40 en 50 procent normaal wor-

ter op de ontwikkelingen. Maar liefst vier op de vijf onderne-

den genoemd.

mers maakt al gebruik van e-facturatie en nog eens 5 procent zegt dat in 2018 te gaan doen. 23 procent van de onderne-

Trend 3: Colombia en Turkije meest onder druk

mers die e-factureert, ervaart dat facturen ook sneller worden

Exporteurs boeken niet alleen succes, soms moeten er ook

betaald.

tegenslagen worden geïncasseerd. Met name in Colombia en

Vrijwel alle exporteurs factureren overigens in euro’s en ruim

Turkije stond de omzet in 2017 onder druk. Van de exporteurs

een derde ook in Amerikaanse dollars. Met nog 17 procent die

die in deze landen actief waren, meldden vier op de tien een

tevens wel eens in Britse ponden factureert, hebben we eigen-

omzetdaling. Ook vorig jaar stond Turkije op de tweede plaats

lijk alle valuta’s wel gehad. Cryptocurrencies komen helemaal

in de top tien ‘omzetdalers’. Zoals verwacht heeft ook de export

nog niet in het verhaal voor.

naar het Verenigd Koninkrijk het niet makkelijk: een op de vier

Een ruime meerderheid van de exporteurs dekt bij facturatie

exporteurs had hier met een omzetdaling te maken (grafiek 3).

aan buitenlandse afnemers het valutarisico niet af (grafiek 6).

Soms trekt een exporteur zich geheel terug uit een markt. Dat

Nu zijn uiteraard veel exportmarkten eurolanden, dus daar

gebeurde met 12 procent relatief het vaakst in Frankrijk, Rus-

doet het probleem zich ook niet voor. Ook bij de dollar ligt het

land en Nigeria. Rusland stond ook vorig jaar al in de top vijf

percentage niet hoger dan gemiddeld. Wel zien we bij andere

van exitmarkten. Opvallend is dat er dit jaar voor het eerst een

valuta een hoger aandeel dat het wisselkoersrisico afdekt. Zo

EU-land in dit ranglijstje staat.

blijkt 53 procent van de bedrijven die in Britse ponden factureert het wisselkoersrisico af te dekken.

18

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

5.Kansrijke regio's middellange en lange termijn

6. Afdekking wisselkoersrisico

Trend 5: geopolitiek, concurrentie en protectionisme

in 2017 was dit 72 procent (grafiek 4). Sinds 2013 is er een

Voor bijna twee op de vijf respondenten is geopolitieke onrust

voorzichtige trend zichtbaar, waarbij het belang van de EU toe-

een serieuze bedreiging om de bedrijfsdoelstellingen te halen

neemt ten opzichte van niet EU-landen. Bij deze ontwikkeling

en voor bijna even zo veel is dat de opkomst van nieuwe con-

valt een kanttekening te plaatsen. Zelfs een bescheiden per-

currentie. Protectionisme staat op een derde plaats.

centuele groei in Europa levert in absolute aantallen al veel op

Slechts een op de vijf exporteurs ziet de Brexit als bedreiging

en ook komende jaren liggen er voldoende kansen voor het

en iets meer dan de helft vindt het (zeer) belangrijk dat er een

grijpen. Desondanks zal de langjarige groei van de wereldeco-

nieuw handelsakkoord komt met het Verenigd Koninkrijk. Het

nomie vooral in Azië plaatsvinden. Een sterke focus op de EU

beeld kantelt als alleen wordt gekeken naar exporteurs die

is essentieel, maar net zo belangrijk is het om ook georiën-

daadwerkelijk naar het Verenigd Koninkrijk exporteren. Dan

teerd te blijven op verre markten.

blijkt dat 87% dit (zeer) belangrijk vindt.

Trend 6: Europa veruit meest kansrijke regio Zowel op middellange (3-5 jaar) als lange termijn (5-10 jaar)

Geïnteresseerd in alle

zien exporteurs Europa als de meest kansrijke regio. Daarna

onderzoeksresultaten?

volgen Noord-Amerika en China. Vijf tot tien jaar vooruitkijkend

Download dan het volledige rap-

zien we India het in verhouding goed doen. Daar voorzien ex-

port Trends in Export 2018 op:

porteurs vaker kansen op de lange termijn (21%) dan op de middellange termijn (12%) (grafiek 5).

Het is al jaren zo dat de meeste exportomzet uit de EU komt,

www.trendsinexport.nl 20 JAAR TRENDS IN EXPORT 1998 2018 - 20 JAAR TRENDS IN EXPORT 1998 2018

015 2016 2017 2018 2019 Trends in Export 2018.indd 1

21-03-18 15:36

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

19

Margareth Siertsema (NBSO Lyon)

Globe magazine maakt een bescheiden Tour de France in drie etappes. Na de départ in Nantes bij het daar gevestigde NBSO, presenteert het NBSO Lyon wat het zuidoosten van Frankrijk te bieden heeft.

Dankzij de samenloop van de Rhône en Saône bij Lyon, kent de streek al eeuwen veel handelsactiviteiten.

Het Franse tweestromenland Na Parijs is Lyon voor Nederlanders waarschijnlijk een van de bekendste Franse steden, al is het maar vanwege de ANWB-alarmcentrale. Toch zou een ondernemer wat missen als die Lyon zou passeren onderweg naar de zon van de Middellandse zee. De belangrijkste stad van de regio AuvergneRhône-Alpes (AuRA) is namelijk wel een zakelijke stop waard.

20

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

NBSO Lyon Het kantoor Lyon, 21 rue d’Algerie, wordt momenteel gerund door Martine Augrandjean, deputy representative. Voor vragen over zakendoen in de regio kunt u met haar contact opnemen in Lyon, of met Adriana Voerman van de handelsafdeling van de ambassade in Parijs. www.nederlandwereldwijd.nl/landen/frankrijk/ over-ons/lyon-nbso

Lyon heeft al lang een ideale ligging, op het

De regio ontwikkelde zich de afgelopen jaren,

alniettemin van groot belang, al is het maar

punt waar de Rhône en Saône samen komen.

met Parijs/Île de France en Bretagne & Pays de

vanwege de gastronomie.

Romeinen en Kelten onderkenden al het nut

la Loire, tot een van de drie belangrijkste moto-

van de rivier voor transport en het belang van

ren van de Franse economische groei.

de plek waar de Saône uitkomt in de Rhône.

Onderzoek Frankrijk heeft de afgelopen jaren onderzoek

Die loopt door tot in de Camargue. De industri-

Sectoren

sterker geconcentreerd. Door mensen en mid-

ële ontwikkeling van Frankrijk zorgde ook voor

Dat heeft deels te maken met de eigen industri-

delen bij elkaar te brengen, wil de regering

verdere ontwikkeling van de rivieren die beter

ële en economische ontwikkeling. De diensten-

meer resultaten bereiken. In totaal telt het land

bevaarbaar werden gemaakt met sluizen en

sector trekt de kar. In totaal werkt bijna drie op

71 zogenoemde Pôles de Compétivité, kennis-

waterwerken.

de vier mensen in de dienstverlening. Neem

en onderzoekscentra die zich gespecialiseerd

Nog steeds heeft de stad die spilfunctie voor

bijvoorbeeld het toerisme dat dankzij 173 win-

hebben in een sector of op specifieke projecten

handelsstromen. Lyon ligt op de as tussen

tersportplaatsen in 2017 89 miljoen mensen

waarvan de uitkomsten in meerdere sectoren

Noord- en Zuid-Europa en met de grenzen

trok die allemaal een onderkomen nodig had-

te gebruiken zijn.

met Italië en het Franstalige deel van Zwitser-

den, skipassen aanschaften en de horeca be-

De impact laat zich moeilijk onderschatten.

land. Dat de ANWB in Lyon zit, onderstreept

zochten.

Voor de buitenstaander kan het concept wat

die scharnierfunctie van de stad. Wegen,

Ook de industrie speelt een belangrijke rol.

traag en bureaucratisch overkomen. Maar juist

vliegvelden en spoorlijnen komen hier samen

AuRA telt tal van bedrijven die actief zijn in de

door de strategische aanpak, de concentratie

en leiden door naar de belangrijkste gebieden

machinebouw, metaal, rubber en plastic, elek-

van mensen en middelen, en de koppeling van

voor afzet en productie. Net als Nantes, heeft

trische en elektronische apparatuur, chemie,

de innovaties aan productontwikkelingen en

Lyon drie rechtstreekse vluchten per dag van-

farmaceutische industrie, agro food en textiel.

economische inzet, zijn de pôles van groot be-

af Amsterdam.

Handel is de derde sector in de regio. Het aan-

lang voor de hele economische ontwikkeling en

Lyon is het zakelijke centrum van de regio Au-

tal werkenden in de hekkensluiter landbouw

de aantrekkingskracht van de regio.

vergne-Rhône-Alpes, gevormd door twaalf de-

neemt al jaren af door mechanisatie, net als in

AuRA huisvest zestien van deze Pôles en daar-

partementen in het zuidoosten van Frankrijk.

de rest van het land, maar de output blijft des-

mee is onderzoek een sterk ontwikkelde sector

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

21

Lyon gastronomie Wie Lyon zegt, zegt Gastronomie, met hoofdletter. Voor iedere 294 inwoners telt de stad een restaurant. Geen stad in Frankrijk kent zo’n enorme restaurantdichtheid en zoveel sterrenrestaurants: veertien. Beroemd zijn de zogenaamde ‘bouchons’, eenvoudige eettentjes met lokale gerechten. De gastronomie biedt ook twee niet te missen evenementen: de jaarlijkse Sirha, dé beurs voor hotel en restaurants, waar duidelijk wordt wat het verschil is tussen culinair en gastronomie, tussen eten klaarmaken en koken. De tweede is de Bocuse d’Or, ook wel omschreven als het WK Koken, vernoemd naar de in januari dit jaar overleden chef Paul Bocuse.

in de regio. Deze telt zeven universiteiten ver-

te werken aan haar economische ontwikke-

deeld over drie onderwijsdistricten: Lyon,

ling. Het agentschap Aderly (Agence pour le

Grenoble en Clermont-Ferrand. Daarnaast zijn

développement économique de la région lyo-

er nog vijftig Grandes Écoles waar zo’n 323.000

nnaise) is zeer actief en haalde in 2016 gemid-

studenten opgeleid worden.

deld één investeerder per drie dagen binnen.

De bundeling van het onderzoek en de resulta-

Daarvoor zoeken de Lyonnais zeker partners

ten daarvan stuwen de industriële ontwikkeling

buiten de eigen landsgrenzen. Zo heeft de

van heel Frankrijk. De overheid investeert flink

metropoolregio (Lyon met omliggende ge-

in dat onderzoek: met een jaarlijks budget van

meenten) partnerschappen met zesentwintig

€ 6,6 miljard, ontvangt de regio 13,7 procent

steden, is het lid van dertien internationale

van het landelijk budget voor R&D. De regio

netwerken, en was of is het betrokken bij vijf-

Auvergne-Rhône-Alpes zette inmiddels 2560

tien projecten die vanuit Brussel gesteund

gedeponeerde patenten op haar naam en is

worden. Bij zes daarvan maakten Nederland-

daarmee de vierde regio van Europa. Lyon is de vijftiende meest innovatieve stad van Europa.

Bovendien heeft een aantal internationale onderzoekscentra, waaronder het vermaarde CERN, en organisaties zoals Interpol, in de regio de hoofdvestiging.

Internationale handel

“ Duitsland en Italië zijn hier de koplopers voor import en export.”

se partijen deel uit van die projecten: Aqua Add (2012-2014, leidende partner Eindhoven), Sustainable Food in Urban Communities (2012-2015, partnerstad Amersfoort), Transform (2012-2015, leidende partner Amsterdam), Plus (2010-2012, leidende partner Eindhoven, en Rock Rock (2017-2020, partnerstad en universiteit Eindhoven).

Die aanpak, gekoppeld aan de fysieke en maat-

Lyon legt zich daarbij toe op vier specifieke

schappelijke infrastructuur zorgen ervoor dat

sectoren: clean technologies, lifescience, in-

AuRA is uitgegroeid tot de eerste industriële en

dustrie, digitalisering en beeldindustrie. En net

tweede economische regio van Frankrijk en een

als elders in de economische ontwikkeling,

belangrijke factor in de internationale handel.

worden die sectoren systematisch opgepakt.

Want naast de al genoemde eigen economi-

Hoewel er meer sectoren zijn die voor Neder-

sche ontwikkeling, heeft de regio baat bij de

landse ondernemers interessant zijn, kan het in

belangrijke regionale, grensoverschrijdende po-

een dynamische regio als Aura en Lyon nooit

sitie. Vanuit Lyon zijn Zwitserland en Noord-Italië

kwaad om de vraag scherp te hebben, de vol-

uitstekend te bereiken voor import en export.

le omvang van sectoren in kaart te brengen en

Nederland is voor de regio (nog) niet de belang-

de context van de sectoren te begrijpen.

rijkste handelspartner. Duitsland en Italië zijn

Neem bijvoorbeeld clean technologies. Die

hier veruit koploper voor zowel import als ex-

sector is onderverdeeld in chemie, milieu, sys-

port. Dat neemt niet weg dat Nederlandse on-

temen voor vervoer over het land, bouwinno-

dernemers hun weg weten te vinden, voor zo-

vatie en energie. Door onderzoek, mensen en

wel handel als investeringen.

middelen te bundelen, ontwikkelde de stads-

Het NBSO Lyon ondersteunt daarbij en kan gebruikmaken van een uitgebreid netwerk dat in jaren is opgebouwd. En dat kan nooit kwaad, want de concurrentie om de aantrekkelijke markt is aanzienlijk. Een lokale partner die ver-

Auvergne-Rhône-Alpes

der helpt is dan van groot belang. Want Frank-

Auvergne-Rhône-Alpes in cijfers. AuRA is de eerste industriële regio en de

rijk mag dan een geheel lijken, de manier waar-

tweede economische regio van Frankrijk.

op zaken worden gedaan kan wel degelijk per

• 7,9 miljoen inwoners;

regio verschillen.

• 11,5 procent van het nationale BBP; • 3,3 miljoen arbeidsplaatsen, waaronder 500.000 in de sector industrie;

Lyon Dat Lyon het centrum voor de regio is, vormt

• 45,3 procent werkt in de commerciële dienstensector, 30,3 procent in de niet-commerciële dienstverlening, 15,4 procent in de industriële sector.

geen obstakel voor de stad om zelf ook actief globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

23

Inenuitvoer.nl Hét online platform voor een efficiënt en compliant douaneproces

Kennis, kunde en vakbekwaamheid; essentieel en verplicht!

U wilt toch ook compliant zijn?

In- en Uitvoer biedt u het meest complete online pakket douanecontent voorzien van onze eigen professionele toelichting en annotatie. Maak nu gebruik van In- en Uitvoer en bespaar tijd in uw douaneaangifteproces en beperk financiële risico’s. Maar vooral, blijf ‘in control’, u bent verantwoordelijk!

In- en Uitvoer bestaat uit de volgende onderdelen: Dagelijkse nieuwsbrief Gebruikstarief; alle actuele douanetarieven, regelingen en bijlagen Toelichting; snel en eenvoudig goederen indelen Rechtspraak; alle gepubliceerde douanerechtspraak Douanewetgeving; alle relevante nationale én Europese douanewetgeving

Meer informatie? Ga naar sdu.nl/inenuitvoer of bel met Sdu klantenservice 070-378 98 80

regio zich tot de eerste Franse regio op het ge-

in deze categorie deel uit van dit cluster. Het

heeft Grenoble eigen consultants in Duitsland

bied van de chemische industrie. Ze voert de

mkb wordt actief ondersteund en gestimuleerd

en het Verenigd Koninkrijk. Ook hier ontwikkelt

innovatie in de chemische sector landelijk aan,

om te innoveren, de sector te versterken en te-

de stad eigen dossiers rond maatschappelijke

maakt een omzet van ruim twintig miljard, goed

gelijkertijd over de landsgrenzen heen te gaan.

vraagstukken rond de kennis- en informatie-

voor 120.000 banen, leidt de benodigde ingeni-

En de Franse en regionale overheden trekken

maatschappij, energietransitie en gezondheid.

En net als Lyon zoekt Grenoble samenwerking

eurs en wetenschappers lokaal op.

“ Grenoble kent zijn eigen economisch microklimaat.”

met het buitenland. Zo was de stad een van de

biotechnologie. Gelieerd zijn lagere sectoren als

daarvoor serieuze bedragen uit. Zo bedroeg de

ble deed verder mee aan het Europese pro-

neurowetenschappen, oncologie, eHealth, voe-

investering in vaccins sinds 2005 al meer dan

gramma KEEN (Knowledge and Excellence in

ding en microbiologie. Er wordt vooral gewerkt

één miljard euro.

European Nanotechnology) en is het lid van het

aan geneesmiddelen voor menselijk gebruik,

Wat kan een Nederlandse ondernemer hier

netwerk Eurocities en het netwerk Reves (Ré-

diergeneesmiddelen, in-vitrodiagnostiek en me-

mee? Zijn dit soort clusters niet zo groot en zo

seau Européen des Villes & Régions de l’Eco-

dische hulpmiddelen.

Frans dat je er niet tussen komt? Competitief is

nomie Sociale).

Ook hier tonen de cijfers aan hoe belangrijk de

het zeker, maar de drang naar innovatie vraagt

Daarnaast is de stad betrokken bij URBACT,

structurele opzet is. Er werken in dit cluster in

ook om partners en permanente slagkracht,

een Europees kennisuitwisselingsprogramma

deze regio maar liefst 197 spelers samen: vijf fa-

want de leider is het richtpunt voor de achter-

dat door de Europese Commissie wordt gefi-

brikanten, allemaal wereldleiders in hun mark-

volgers.

nancierd. Het programma, waaraan dertig lan-

ten. Vier daarvan stonden aan de wieg van dit

De kansen liggen vooral in de sectoren waar

den (550 steden) deelnemen inclusief Neder-

cluster: Sanofi Pasteur, wereldwijd nummer één

onderzoek plaatsvindt en waar de ondernemer

land, richt zich op een duurzame geïntegreerde

voor menselijke vaccins, Merial, wereldleider op

echt iets te bieden heeft (zie kader Pôles de

ontwikkeling van steden.

het gebied van veterinaire producten, het Bre-

Competitivité). Daarbij zijn de grote steden in

tonse bioMérieux, wereldleider in bacteriologi-

de regio, met als grote uitschieter Lyon, wel de

Conclusie

sche diagnose, en BD, toonaangevend op het

plaatsen waar het gebeurt en waar de zaken

De regio Auvergne-Rhône-Alpes biedt onder-

gebied van medisch en diagnostiek. Voeg daar-

worden gedaan.

nemers een breed scala aan mogelijkheden in

Of neem Life Science & Health, een sector die voor Lyon een secteur d’excellence is, met de status en investeringen die daar bij horen. Deze sector focust op medische technologieën, dermo-cosmetologie, farmaceutische industrie en

geselecteerde deelnemers aan het Europese project Sustainable Energy Systems in Advanced Cities (2005 – 2010). In het consortium zaten ook Nederland (Delft) en Zweden. Greno-

goed ontwikkelde sectoren. Naast de kansen

bij zestien competentiecentra en drie universitaiGrenoble

die liggen bij de in de regio gevestigde wereld-

Toch is er een stad in de regio met een eigen

spelers, leunt de economische ontwikkeling

Mkb

microklimaat: Grenoble, met zelfs een eigen

nadrukkelijk op het midden- en kleinbedrijf.

Toch realiseren Lyon en de grote bedrijven dat

agentschap voor economische ontwikkeling:

Nederlandse ondernemers kunnen dus een

de innovatie niet zonder het mkb kan. Daarom

AEPI,

zakenpartner vinden van het formaat dat ze

maken ook nog eens 176 innovatieve bedrijven

Noord-Amerika, Taiwan en Korea. Daarnaast

zoeken.

Pôle de Compétitivité

Lyonbiopôle: biotechnologie,

Terralia: agro en levensmiddelen

re ziekenhuizen en de potentie is helder.

Sinds 2014 kent Frankrijk 71 centra voor onderzoek, innovatie en productontwikkeling.

Deze centra bundelen mensen, middelen, onderzoek, productie en vermarkting van inno-

compleet

met

eigen

kantoren

gezondheidszorg.

Minalogic: micro/nanotechnologie, mechanica, ICT. Axelera: chemie, eco-technologie.

vatie. Doorgaans vormen ze de kern van nieu-

Mont-Blanc Industries: micro

we activiteiten in een sector in Frankrijk. AuRA

technologie, mechanica.

telt zestien van deze pôles de compétitivité.

in

kenniscentrum voor Franse zuidoosten.

Techtera: textieltechniek, -innovatie en -toepassingen.

Tenerrdis: energietransitie, opwekking en toepassingen.

ViaMéca: mechanica, materiaal en

Imaginove: ICT. Cara cluster: transport, motorontwikkeling, voertuigontwerp en -comfort.

Plastipolis: materiaal, composiet,

ontwikkeling.

Céréales Vallée: graaninnovatie Elastopôle: rubber en polymeren

biologisch afbreekbare

Fibres-Energivie: duurzame

voedselverpakkingen.

bouw-materialen en gebouwen

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

25

De in maart overeengekomen overgangstermijn na de Brexit, betekent niet dat exporteurs en importeurs nu achterover kunnen leunen.

Wilco Heijwegen

Brexit

Van uitstel komt geen afstel Over slechts één jaar - op 29 maart 2019 - verlaten de Britten de EU en is de Brexit in feit.

De onlangs overeengekomen overgangsperiode betekent zeker niet dat ondernemers zich niet meer hoeven voor te bereiden. In dit artikel geven we je advies over de noodzakelijke te treffen maatregelen ter voorbereiding op Brexit.

Bedrijven die importeren uit of exporteren

26 punten gedetailleerd aan welke afspraken

naar het Verenigd Koninkrijk (VK) moeten

nodig zijn voor eenvoudige handel, logistiek

zich blijven voorbereiden op een harde Br-

en banen na Brexit (zie kader).

bij evofenedex

Wilco Heijwegen is beleidsadviseur

exit. Het in maart gepresenteerde akkoord

26

over een overgangstermijn kan op losse

Overgangsperiode

schroeven komen te staan als de onderhan-

De in maart afgesproken overgangsperiode

delingen over de nieuwe handelsrelatie

betekent dat het Verenigd Koninkrijk nog tot

spaak lopen.

31 december 2020 toegang houdt tot de Eu-

Voor im- en exporteurs is het belangrijk om

ropese interne markt (zie ook pagina 10),

niet achterover te leunen en te blijven voor-

waardoor de huidige handelssituatie voorlo-

bereiden op het minst gunstige scenario: een

pig nog intact blijft. Over de overgangsperio-

harde Brexit per 29 maart 2019.

de zijn de onderhandelaars het dan eens ge-

Dit voorjaar starten de onderhandelingen

worden, de kneep zit hem erin dat de

over de nieuwe handelsrelatie. Alle lidstaten

afspraken daarover onderdeel zijn van het

bereiden zich daar op dit moment op voor.

totale pakket aan afspraken over de nieuwe

Om de onderhandelaars van munitie te voor-

handelsrelatie. Maken Brussel en London dit

zien in de komende onderhandelingen, over-

jaar onvoldoende voortgang in het maken

handigde evofenedex op 21 februari de ‘Br-

van nieuwe handelsafspraken, dan staan ook

exit to do list’ aan de Brexit-rapporteurs in de

de afspraken over de overgangsperiode op

Tweede Kamer. De Brexit ‘to do list’ geeft op

losse schroeven. Dat toont des te meer aan

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

“ Op het gebied van douane is de Brexit altijd hard.”

Uitzicht op Londen vanaf de Thames.

dat de overgangsperiode geen vanzelfspre-

Herinvoering douaneformaliteiten

Gewijzigde btw-verplichtingen

kendheid is en dat bedrijven zich voor moe-

De Nederlandse Douane stelt terecht: “Op

Na Brexit gelden andere btw-aangifteverplich-

ten bereiden op een harde Brexit per 29

douanegebied is de Brexit altijd hard”. Wat

tingen dan op dit moment het geval is in de

maart 2019.

de uitkomst van de onderhandelingen ook

handel met het VK. Zo zit de btw-rapportage

is, douaneformaliteiten worden weer inge-

bij in- en uitvoer naar derde landen op een

Dit is al zeker

voerd. Dat komt omdat het Verenigd Ko-

ander manier in elkaar dan bij intracom-

Steeds meer im- en exporteurs zijn gestart

ninkrijk (VK) na het verlaten van de interne

munautaire transacties. Daarbij is het belang-

met voorbereiden op Brexit, maar een hele

markt een ‘derde land’ wordt en dan zijn

rijk een zogeheten artikel 23 vergunning aan

grote groep bedrijven heeft nog geen maatre-

douaneformaliteiten onvermijdelijk. Voor be-

te vragen, zodat bij invoer btw verlegd kan

gelen getroffen. Ons advies is niet te wachten

drijven betekent dit aangifte doen bij in- en

worden naar Nederlandse btw-aangifte. Hier-

met voorbereiden, aangezien de voorberei-

uitvoer, rekening houden met fysieke contro-

door ontstaat een financieringsvoordeel.

dingen een lange doorlooptijd kennen en 29

les van de Douane, tijdig douanevergunnin-

maart 2019 steeds dichterbij komt. We mer-

gen aanvragen en noodzakelijke aanpassin-

Overige wijzigingen

ken dat veel bedrijven zeggen te willen wach-

gen doorvoeren in de eigen IT-systemen.

Afhankelijk van de uitkomsten van de onder-

ten met voorbereiden, totdat er meer duidelijk

Zeker voor bedrijven die nu alleen zaken

handelingen moeten im- en exporteurs ook

is hoe de Brexit eruit ziet. Hoe de Brexit er

doen binnen de EU- en dus geen ervaring

rekening houden met de mogelijke invoering

exact uit gaat zien wordt natuurlijk pas duide-

hebben met douaneformaliteiten – is het

van invoerrechten, verschillende productei-

lijk gedurende de onderhandelingen, maar

zaak tijd kennis en capaciteit in te regelen

sen, het aanvragen van vergunningen bij ex-

van een aantal zaken is al duidelijk dat ze

om te kunnen voldoen aan de douanever-

portcontrole en niet langer wederzijdse erken-

gaan veranderen:

plichtingen.

ning van productstandaarden- en certificering. globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

27

Wat kun je al doen?

Deze online tool helpt bedrijven om de be-

tijdrovende fysieke controles door inspectie-

Naast het voorbereiden op de hiervoor ge-

langrijkste risico’s in kaart te brengen. Je

diensten. Kijk ook goed of de werkingssfeer

noemde inhoudelijke wijzigingen, raden we

vindt de tool op:

van de contracten niet beperkt is tot de EU,

ieder bedrijf dat zaken doet met het VK aan

www.evofenedex.nl/brexit-quickscan.

want na Brexit is het VK een derde land.

een stappenplan te doorlopen in de voorbereidingen op Brexit. Het belangrijkste is om

3 Neem preventieve beheersmaatrege-

5 M onitor de ontwikkelingen nauwlettend.

voor je eigen bedrijf te bepalen waar in de ei-

len om de risico’s en mogelijke knelpunten

Houdt de voortgang in de Brexit-onderhande-

te beheersen.

lingen nauwgezet bij en stel je genomen voor-

Bedenk en implementeer voor zover mogelijk

bereidingsmaatregelen waar nodig bij.

“ De Brexit Quickscan helpt je situatie in kaart te brengen.”

nu al maatregelen om de geïdentificeerde risico’s en knelpunten te beheersen. Denk bij-

Hulp

voorbeeld aan het opbouwen van voorraad

Om bedrijven te helpen met voorbereiden op

in het VK, met het oog op de zeer waar-

Brexit lanceert evofenedex eind maart 2018

schijnlijke vertragingen aan de grens, of het

een tweetal ‘Brexit proof’ pakketten. Het

niet langer laten verlopen van de goederen-

eerste pakket is bedoeld voor bedrijven die

stroom via het VK bij transit.

nog geen ervaring hebben met de handel

gen goederenstroom de grootste mogelijke knelpunten en risico’s zitten en maatregelen

met een niet-EU land en helpt bedrijven 4 Heronderhandel contracten met Britse

onder meer aan verbeterde praktische ken-

te nemen om die risico’s te beheersen. Ons

leveranciers en klanten.

nis over douaneformaliteiten. Het tweede

advies is om tenminste het volgende stap-

Gebruik de onzekerheid om contracten

pakket is bedoeld voor bedrijven die wel

penplan te doorlopen:

open te breken en verbeterde commerciële

ervaring hebben in de handel met niet-EU-

afspraken te maken. Zeker als invoerrechten

landen en gaat dieper in op het goed be-

worden ingevoerd, is het zaak de gemaakte

heersen van risico’s in de goederenstroom.

Maak één persoon eindverantwoordelijk voor

prijsafspraken tegen het licht te houden. Ga

Twee evofenedex Brexit-consultants zullen

alle voorbereidingen en laat deze de voorbe-

in de contracten ook goed na of de afspra-

aan de hand van deze pakketten bedrijven

reidingen van je bedrijf coördineren. Betrek

ken nog na te komen zijn, bijvoorbeeld met

helpen tijdig Brexit proof te zijn. Je vindt de

alle relevante bedrijfsonderdelen. Bij grote be-

het oog op vertragingen aan de grens en

pakketten op www.evofenedex.nl/brexit.

1 Wijs een Brexit-coördinator aan.

drijven is het raadzaam een Brexit-team samen te stellen.

2 Voer een quick-scan uit.

Brexit to-do-list

Breng mogelijke knelpunten in de eigen goe-

evofenedex bevindt zich als vereniging op het kruispunt van logistiek en internationaal on-

derenstroom in kaart op basis van de ver-

dernemen. Dankzij die positie weet het uit eerste hand wat ondernemers nodig hebben om

schillende Brexit-scenario’s. Ga daarbij uit

ook na de Brexit logistiek en handel zo eenvoudig mogelijk te houden. De aanbevelingen van

van het zwartste (harde Brexit) en meest gun-

ondernemers heeft evofenedex gebundeld tot een rapport met 26 actiepunten.

stige (handelsakkoord) Brexit-scenario. Kijk

Op 21 februari overhandigde Steven Lak, voorzitter van evofenedex, het rapport aan Anne

daarbij in het bijzonder waar de grote risico’s

Mulder (VVD), Lodewijk Asscher (PvdA) en Pieter Omtzigt (CDA). Zij zijn door de Tweede

in de eigen goederenstromen zitten. Relevan-

Kamer aangewezen als Brexit-rapporteurs. Lak verzocht hen de aanbevelingen in Brussel

te vragen om te stellen zijn: Waar kunnen ver-

uit te dragen. “Goede afspraken om de handel na Brexit eenvoudig laten verlopen zijn van

tragingen in de goederenstroom ontstaan?

levensbelang voor Nederland. Voor de handel en voor de 300.000 Nederlanders die hun

Welke vervoersmodaliteiten gebruiken we?

baan danken aan de handel met het Verenigd Koninkrijk.”

Hoe hoog kunnen de invoerrechten worden?

De to-do-list is te vinden op:

Is just in time delivery straks nog mogelijk?

www.evofenedex.nl/kennis/internationaal-ondernemen/brexit/actualiteiten

evofenedex lanceert in maart een quick scan.

28

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

Andrew Frei

Nederlandse innovatie in goederen en diensten trekt de aandacht in Canada. Waar moet je op letten bij het oprichten van een lokale eigen vestiging?

vertegenwoordigt al meer dan 20 jaar Nederlandse bedrijven in Canada.

Andrew Frei is advocaat bij Dale & Lessmann LLP in Toronto. Hij

Eigen vestiging

Canada lonkt Nederlandse bedrijven die in Canada verkopen worden al snel door Canadese klanten gevraagd of zij lokale mensen en voorraad hebben. Dat kan tot een eigen vestiging in Canada leiden. Hierdoor bied je Canadese afnemers de mogelijkheid van een korte leverafstand en korte levertermijnen, lokale onderdelen en reparatiediensten en mensen die in dezelfde tijdzone werkzaam zijn. Hieronder geef ik een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten bij het oprichten van een Canadese vestiging.

De eerste vraag die ik over dit onderwerp krijg, is meestal: “Wij

aanloopkosten alleen afgetrokken mogen worden bij de inkom-

willen een aparte entiteit hebben voor de levering aan Canada

sten. Daarnaast kent Canada de fiscale eenheid niet; verliezen

maar moet die vennootschap in Nederland of in Canada opge-

binnen één entiteit mogen in principe niet door een andere en-

richt worden?”

titeit afgetrokken worden. Dus als je een al bestaande Neder-

Bij het nemen van een dergelijke beslissing dienen allereerst

landse vennootschap met bestaande activiteiten heeft, en die

fiscale aspecten en aansprakelijkheidsrisico’s in ogenschouw

Nederlandse vennootschap doet ook rechtstreeks zaken in

te worden genomen. Fiscaal gezien is er de algemene regel dat

Canada, mag je de Canadese aanloopkosten meteen in Ne-

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

29

derland van je Nederlandse inkomsten aftrekken. Als die aan-

hoeft te hebben. Alleen de formele zetel van de vennootschap

loopactiviteiten en aanloopkosten echter allemaal binnen een

hoeft daar te zijn. In de praktijk is dat het kantoor van de advo-

aparte Canadese (dochter-)vennootschap gerealiseerd wor-

caat die wij gebruiken om de oprichting te verzorgen. Dit leidt

den, mag je die aanloopkosten alleen tegen de inkomsten van

er toe dat de meerderheid van de dochters van onze Neder-

die Canadese dochter aftrekken.

landse cliënten naar het recht van New Brunswick opgericht

Omdat de kosten voor de baten uitgaan heb je met de Cana-

worden maar hun feitelijk hoofdkantoor ergens in de provincie

dese aanpak het probleem dat je niet al je kosten meteen kunt

Ontario is.

aftrekken. Maar vaak is dit alleen een probleem in het eerste of

Belangrijk om te weten is dat het woord ‘director’ in Canada

het tweede jaar; daarna heb je hopelijk voldoende omzet in

niet dezelfde betekenis heeft als ‘directeur’ in Nederland. In Ca-

Canada om alle Canadese kosten te dekken.

nada hebben ‘directors’ een rol die dichter ligt bij de rol van

Dan de aansprakelijkheid. De inkomsten en bezittingen van een

‘commissarissen’ in Nederland omdat zij het algemeen beleid

al bestaande entiteit kunnen vanwege productaansprakelijk-

bepalen in plaats van de dagelijkse leiding van de vennoot-

heid aangesproken worden. Daarom is het vaak beter een

schap hebben.

aparte entiteit voor de nieuwe activiteiten in Canada te hebben,

Daarnaast bestaan notarissen in Canada niet. Hun werk wordt

ongeacht of dit een Nederlandse of Canadese entiteit wordt.

in Canada door advocaten gedaan. De uitzondering is Quebec,

Maar let op, bij consumentenproducten kun je productaan-

de Franstalige provincie van Canada, waar gewerkt wordt met

sprakelijkheid niet altijd weg houden van het producerende Ne-

het Burgerlijk Wetboek in plaats van het Angelsaksische com-

derlandse (moeder)bedrijf. Daarnaast is er ook een simpele

mon law en er wel notarissen zijn.

marketing-reden om een Canadese dochter te hebben. Als je als Nederlandse leverancier bij een Canadese afnemer komt, is

Inschrijving

het gunstiger als je entiteit letterlijk een Canadese naam heeft

Een Canadese dochter dient in de provincies waar je zaken

die niet eindigt op ‘BV’ maar op ‘Inc.’, ‘Corp.’ of ‘Ltd.’.

doet te worden ingeschreven. Dat betekent meestal naamsgoedkeuring en het invullen en indienen van een simpel formu-

Waar oprichten in Canada?

lier. Daarnaast moet je als buitenlandse investeerder bij de op-

Voor Nederlanders is dit een vreemde vraag. Deze vraag speelt

richting

doordat Canada een federale staat is waarbij iedere provincie

Investment Canada Act notice filing indienen. Dit betreft het

zijn eigen vennootschapsrecht heeft. Dus je kunt kiezen in wel-

verschaffen van gegevens over de directors, officers en aan-

ke provincie je je dochtervennootschap opricht. Vele Canadese

deelhouders van de Canadese dochter, en de verwachte om-

jurisdicties eisen dat een kwart van de directors van een ven-

zet en aantal medewerkers. In principe hoeft geen toestem-

nootschap (zie ook verderop) Canadese ingezetenen moet zijn.

ming gevraagd te worden voor de oprichting, tenzij de entiteit

Dat is heel onhandig want vaak kennen Nederlandse bedrijven

gebruikt wordt om een groot Canadees bedrijf over te nemen.

van

een

Canadese

dochtervennootschap

een

geen Canadees waarmee ze goed vertrouwd zijn of willen zij

30

niet aan een Canadees gebonden zijn. Er zijn twee provincies

Interne structuur en bankrekening

waar het niet verplicht is om Canadese directors te hebben. De

Na de oprichting van de Canadese dochter moet de interne

twee provincies die ik voor Nederlandse bedrijven meestal ge-

structuur opgezet worden. Dit gebeurt via geschreven beslui-

bruik zijn New Brunswick en British Columbia. Zij hebben beide

ten van de directors of aandeelhouders. Er hoeven in principe

moderne vennootschapswetgeving. Bij deze twee jurisdicties

geen feitelijke vergaderingen plaats te vinden. De volgende

geven wij vaak de voorkeur aan New Brunswick voor Canade-

stap is vrijwel altijd het openen van een bankrekening voor de

se dochters met maar één aandeelhouder en British Columbia

nieuwe Canadese dochter. Kopieën van oprichtingsstukken

als er meerdere aandeelhouders zijn. Belangrijk om te weten is

moeten aan de Canadese bank gegeven worden. Een tip: als

dat je in de provincie van oprichting geen mensen of kantoor

de bank aangeeft dat de tekeningsbevoegde personen hele-

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

“ Iedere provincie in Canada kent zijn eigen vennootschapsrecht.”

In de provincies New Brunswick en British Columbia is het niet verplicht om Canadese directors in de vennootschap te hebben. Op de foto de grootste stad van British Columbia, Vancouver.

maal naar Canada moeten komen om even bankstukken te

(behalve in de provincie Quebec). Als je de afspraken niet expli-

tekenen, vraag dan hoe dat op afstand gedaan kan worden.

ciet in een contract vastlegt bevind je je in een onzekere situatie.

Sommige Canadese banken en sommige filialen doen hier

De spelregels zijn immers niet altijd hetzelfde als in Nederland.

moeilijk over. De kunst is om een bank of mensen binnen een

Daarnaast is er in Canada geen publicatieverplichting voor alge-

bank te vinden die hier praktisch mee omgaan. Wij helpen er

mene voorwaarden en zijn zij dus alleen van toepassing als zij in

vaak bij, maar soms moeten én cliënt én wij redelijk veel tijd en

de tekst van de overeenkomst zelf zijn opgenomen.

energie hieraan besteden.

Nederlandse bedrijven verzoeken ons vaak een Canadese ver-

In het Canadese betalingsverkeer worden cheques nog heel

sie van hun algemene voorwaarden en contracten met agenten

veel gebruikt. Je kunt als ondernemer wel je Canadese bankre-

en distributeurs op te stellen. Hoewel veel van de beginselen

kening elektronisch beheren vanuit Nederland, maar elektro-

hieromtrent in Canada hetzelfde als in Nederland zijn, is het

nisch betalen is lang niet zo simpel of goedkoop als in Neder-

mijn ervaring dat het sneller en beter is om de uitgangspunten

land. Daarnaast is het verkrijgen van creditcards voor

van het Nederlandse contract in een Canadese versie over te

werknemers van de Canadese dochter soms ingewikkelder

nemen. Rechtstreeks ‘vertalen’ van Nederlandse algemene

dan je verwacht. Vergeet niet dat, ondanks je kredietwaardig-

voorwaarden of contracten kost vaak meer tijd en brengt hoge-

heid in Nederland, de net opgerichte Canadese dochter geen

re advocaatkosten met zich en leidt soms tot een minder pas-

track record of bewezen kredietwaardigheid aan een Canade-

send document. Hetzelfde geldt voor de algemene voorwaar-

se bank kan tonen.

den die brancheorganisaties hun leden ter beschikking stellen.

Commerciële contracten

Verenigde Staten

Het aanpassen van commerciële contracten aan Canadese

Tot slot krijgen we vaak de vraag van Nederlandse cliënten of

normen en praktijk is een belangrijk volgend aspect voor Neder-

zij hun Canadese dochter of Canadese stukken ook in de Ver-

landse bedrijven. Contracten in Canada zijn langer en gedetail-

enigde Staten kunnen gebruiken. Onze ervaring is dat het uit-

leerder dan in Nederland. Dat komt doordat Canada geen re-

eindelijk beter is om een aparte Amerikaanse dochter met

gelgeving kent zoals het Burgerlijk Wetboek in Nederland

aparte Amerikaanse contracten te hebben. globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

31

Jaap van Dijk

Het is alweer twee jaar terug dat een internationaal plan in werking trad om sancties tegen Iran te verlichten. Ondernemers hebben nog altijd veel geduld nodig.

Twee jaar sanctieverlichtingen

Ondertussen in Iran Begin dit jaar gingen tienduizenden Iraniërs de straten op om te demonstreren tegen het beleid van de regering. De onvrede onder de bevolking hing onder andere samen met de tegenvallende economische vooruitgang. De felle reactie van de Iraanse autoriteiten op de protesten is internationaal kritisch gevolgd. Op het moment van dit schrijven lijkt het erop dat de rust is wedergekeerd. De onrust viel samen met het twee jaar van kracht zijn van de verlichting van de sancties. Reden om de effecten daarvan eens onder de loep te nemen.

Terugblik

leid tot een terugtrekking van de VS uit het

Eerst even terug in de tijd. Op 14 Juli 2015

JCPOA, maar de zeer kritische geluiden heb-

werd het ‘Joint Comprehensive Plan of Acti-

ben wel effect op de houding van partijen die

on’ (JCPOA) aangekondigd door China,

zaken willen doen met Iran en op de financiële

Iran & export control

Frankrijk, Duitsland, Rusland, het Verenigd

instellingen die hen daarbij wensen te onder-

19 april 2018 • Zoetermeer

Koninkrijk (VK), de Verenigde Staten (VS), de

steunen.

Ontdek de mogelijkheden

Jaap van Dijk is partner bij Philip Sidney.

Europese Unie (EU) en Iran. Volgens dit plan

32

en beperkingen van onder-

werden de op dat moment geldende sancties

Huidige situatie

voor Iran verlicht (door de VS overigens in be-

Niet alleen veel exporterende bedrijven maar

duidend geringere mate dan de overige lan-

ook Iraanse banken zijn druk bezig geweest

evenementen/

den), in ruil voor het door Iran terugschroeven

met het aanpassen van hun compliance func-

iran-export-control

van zijn nucleaire programma. Dit JCPOA

tie aan de internationale maatstaven, zoals

werd kort daarna omarmd door de Veilig-

bepaald door onder andere de Financial Acti-

heidsraad van de Verenigde Naties (VN). Na-

on Task Force (FATF). De FATF is een belang-

dat Iran aan een aantal voorafgaande voor-

rijk multilateraal gremium, dat zich richt op het

waarden had voldaan, werd op 16 januari

doen van aanbevelingen ter bestrijding van

2016 ‘Implementation Day’ van kracht, de

witwassen (Anti-Money Laundering of AML)

feitelijke ingangsdatum van de sanctieverlich-

en terrorisme financiering (Counter Terrorist

ting. Het JCPOA werd met kracht verdedigd

Financing of CTF). De FAFT heeft daartoe

door de EU-lidstaten en ook door de VS.

veertig aanbevelingen opgesteld. Ik stel vast

Met het aantreden van de ‘Trump administra-

dat de banken in Iran hier goed van zijn door-

tion’ waait er echter een andere wind uit

drongen en bekend zijn met genoemde aan-

Washington. Dit heeft weliswaar (nog) niet ge-

bevelingen.

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

nemen op de Iraanse markt. www.evofenedex.nl/

De verlichting van het sanctieregime heeft de Iraanse transportsector minder werk opgeleverd dan gehoopt.

Iran kent al tien jaar AML-wetgeving en de

De FATF geeft periodiek verklaringen uit met

gen hun connecties met de VS, die zij niet

banken zijn ingericht op het detecteren en

daarin een oordeel over landen. Over Iran is,

lichtvaardig in de waagschaal willen stellen

melden

De

ondanks bemoedigende opmerkingen over

voor de zakelijke mogelijkheden op Iran. Ban-

CTF-wetgeving is van recentere datum (begin

de politieke bereidwilligheid om verbeteringen

ken kunnen directe belangen in de VS zelf

2016) en hier moet de praktijk nog uitwijzen

door te voeren, FATF nog steeds van mening

hebben, maar veelal staan ook de onmisbare

dat deze effectief wordt uitgevoerd. De hulp-

dat het zich kwalificeert als jurisdictie met

correspondent banking relaties met Ameri-

vraag van de Iraanse banken aan Philip Syd-

strategische tekortkomingen. Bijgevolg wor-

kaanse banken op het spel. Een correspon-

ney en vergelijkbare organisaties zit vooral in

den banken opgeroepen extra maatregelen te

dent bank handelt zaken af namens een an-

de praktische uitvoering van alle regelgeving

nemen, alvorens zaken met Iran te faciliteren.

dere bank. Banken dienen volgen de US

van

verdachte

transacties.

Patriot Act onder andere strenge eisen te stel-

ter zake. Ze werken er serieus aan, zo is ons gebleken.

De banken

len aan hun correspondent banken als het

Een ander belangrijk punt is de kwaliteit van

Een belangrijk deel van het Nederlandse be-

gaat om zaken met een hoog juridisch risico

het toezicht door de Centrale Bank van Iran

drijfsleven heeft concrete interesse in het za-

(waaronder dus de handel op Iran).

(CBI). Ook de CBI pakt haar verantwoordelijk-

ken doen met Iraanse wederpartijen. Zij stui-

Tenslotte wijzen de banken ook op de risico’s

heid en zet stappen in de ontwikkeling van het

ten daarbij op een restrictief bankwezen, dat

van hoge boetes van de VS, zoals die de af-

toezicht gericht op integriteitsrisico’s, waaron-

momenteel slechts mondjesmaat bereid is de

gelopen jaren zijn opgelegd in verband met

der AML en CTF. Een voorbeeld is het Besluit

handel te faciliteren. De actuele FATF-status

het onvoldoende naleven van de sanctiere-

uit oktober 2017 dat iedere bank binnen zes

speelt daarbij een rol. Die zet namelijk aan tot

gels (de VS-wetgeving heeft hier extraterritori-

maanden een onafhankelijke compliance-af-

verdiepte due diligence (zorgvuldig onderzoek

ale werking). Dit argument spreekt me per-

deling moet hebben. Ook de wetgeving ont-

naar transacties en betrokken partijen), waar

soonlijk overigens wat minder aan, omdat de

wikkelt zich, waaronder het verruimen van de

kosten mee gemoeid zijn die zich bij veel

Office of Foreign Assets Control (OFAC) heeft

toezichtmogelijkheden voor de CBI ter bevor-

bankdiensten moeilijk laten terug verdienen.

aangegeven dat EU-banken daarvoor geen

dering van de effectiviteit van de wetgeving.

Nog zwaarder op de maag van de banken lig-

angst hoeven te hebben, als ze hun werk ge-

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

33

woon goed doen. Uitgangspunt moet blijven

Iraanse banken. Zij brachten een bezoek aan

heid en vrede. De Nederlandse regering is

dat risico’s goed beheerst worden in plaats

de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB)

overigens behulpzaam bij het bevorderen van

van vermeden.

en konden daar sparren met vertegenwoordi-

de economische betrekkingen, onder andere

Het vermijden van risico’s is een gevaar waar

gers van de Nederlandse grootbanken. Daar

door middel van bezoeken door delegaties op

ook de FATF voor waarschuwt. De bedoeling

werd geen doorbraak voor de knelpunten ge-

ministerieel niveau en de actieve opstelling

van haar aanbevelingen is dat landen met

vonden, maar men was het er wel over eens

van de ambassade in Teheran. Ze zitten ech-

‘strategische tekortkomingen’ aangemoedigd

dat het belangrijk is om de dialoog gaande te

ter niet op de stoel van de banken. Vanuit de

worden hier aan te werken en daarbij helpt

houden, die onvermijdelijk vooraf moet gaan

gedachte dat de overheid economische acti-

uitsluiting niet.

aan het normaliseren van betrekkingen.

viteiten in principe aan de markt over laat, tenzij de markt faalt, kan de vraag worden ge-

Wat doen andere EU-landen?

steld

De onverminderd kritische positie van de Ne-

ondersteuning zou moeten bieden. Dat wordt

derlandse banken is niet uniek in de EU. Ook

lastig, omdat de redenen van de terughou-

in andere landen zijn de banken restrictief, om

dende opstelling van de banken in niet onbe-

dezelfde redenen. Op bescheiden schaal is

langrijke mate is terug te voeren op de regel-

hier en daar sprake van het aangaan van

geving van diezelfde overheid. Het zou in

nieuwe correspondent relaties met Iraanse

ieder geval al veel helpen als in overleg met de

Eind november 2017 deed een Iraanse dele-

banken. Voor de Iraniërs is een en ander te-

VS meer waarborgen gegeven zouden kun-

gatie onder leiding van Vice Minister Khazaee

leurstellend. En ook voor de EU-lidstaten,

nen worden dat de EU-banken niet geraakt

van Economisch Zaken en Financiën Neder-

waaronder Nederland, die immers met het

worden in hun Amerikaanse belangen, als ze

land aan, met in zijn gevolg onder andere Vice

JCPOA beoogd hebben een belangrijke stap

het op verantwoorde wijzen zaken doen met

Governor Kamyab van de CBI en enkele

te hebben gezet in het bevorderen van veilig-

Iran ondersteunen. Met de vorige Amerikaan-

“ Europese banken mijden risico's.”

of

de

overheid

nog

additionele

se regering zou dit wellicht kansrijk zijn, maar de eerdergenoemde wind die er nu waait, biedt voor de korte termijn weinig perspectief.

Geduld Het ziet er dus naar uit dat van Nederlandse ondernemingen die zaken willen doen met Iran, meer geduld wordt gevraagd dan verwacht of gehoopt. Het is daarbij van belang dat bedrijven en banken de dialoog voorzetten en er op blijven vertrouwen dat doorzetten uiteindelijk loont. Dat is volgens het eerder genoemde rapport van Bourse & Bazaar ook de teneur van de geïnterviewde zakenmensen: de voortgang laat vooralsnog te wensen over, maar 91 procent gaat er nog steeds van uit dat hun bedrijf commercieel succesvol kan zijn in Iran. Uitgangspunt blijft dat bedrijven hun zaken goed voorbereiden en door gedegen onderzoek hun banken ervan kunnen overtuigen dat hun transacties passen binnen de geldende sanctie- en exportcontrolregelgeving. Breng dus altijd alle bij een transactie Een geldautomaat van een lokale bank in Kashan. Iraanse banken

betrokken partijen, de aard en het eindgebruik

pas zich in hoog tempo aan de internationale maatstaven aan.

van de onderliggende goederen en diensten grondig in kaart.

34

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

INCASSO ADVOCATEN

AGS4: bent u er klaar voor?

De overgang naar AGS2 en AGS3 is achter de rug. Echter, voor veel bedrijven moet de grootste wijziging nog komen.

Per 1 mei 2019 wordt de GPA (ENT/IMP/AVS) uitgefaseerd. Door nu ac�e te ondernemen bent u erop voorbereid!

WAT VERANDERT ER VOOR U? Niet alleen de aangi�eso�ware verandert, ook bij vergunningen en procedures zijn er grote wijzigingen. Denk hierbij aan: • De achteraf aangi�e via de GPA wordt een vooraf aangi�e via AGS • Inschrijvingsprocedure via administra�e wordt noodzakelijk • Er komt een herbeoordeling van de vergunning

Dit kunnen wij voor u betekenen

Nieuw: 4, • Alle we�elijke wijzigingen, ook AGS t zijn inbegrepen in ons abonnemen so�ware • Dankzij onze SaaS oplossing zijn de Met LSPiShip zijn uw minimaal kosten laag en opera�onele risico’s douaneprocessen kken om • Ruime ervaring met douanevraagstu In-Control. eteren logis�eke en douaneprocessen te verb

LSPiShip!

zie LSPsolutions.com Wij helpen u graag in een vrijblijvend gesprek, bijvoorbeeld �jdens het Douanecongres op donderdag 12 oktober 2017!

SaaS: why buy the cow if you only need milk?

Tel. (088) 20 20 300 | mp@LSPsolutions.com | LSPsolutions.com

Hoe is het om mee op handelsreis te gaan? Globe magazine laat twee ondernemers aan het woord.

Elmar Otten

Op handelsreis

Missie Vietnam Begin februari reisde minister Kaag voor een economische missie naar Vietnam en Maleisië. Ruim veertig Nederlandse bedrijven reisden met haar mee. Wij vroegen twee deelnemers naar hun ervaringen.

Namens Trelleborg Ridderkerk ging André de Graaf mee

Waarom ben je mee op missie gegaan?

op missie naar Vietnam. Trelleborg is een Zweeds bedrijf en

“Na 11 jaar actief te zijn geweest in ondergrondse constructies

gespecialiseerd in het ontwerpen van oplossingen rond polyme-

en tunnelling heb ik binnen Trelleborg de verantwoordelijkheid

ren. Onder de deelnemers bevond zich ook Jan Jaap Folmer,

gekregen voor het segment ‘Water Management’ wereldwijd.

oprichter en chef van Upp!, een jong Nederlands bedrijf dat met

In 2016 zijn er in Vietnam een aantal groepsexpertmeetings

‘upcyclen’ het probleem van plastic afval aanpakt.

geweest op dit onderwerp en de ontwikkeling van een decision support tool voor kustzonebeheer. Hier wilde ik graag meer over te weten komen. Ik was benieuwd naar de aanpak van lokale engineeringsbureau’s en reeds lopende programma’s waar wij als Trelleborg bij aan zouden kunnen sluiten. Dat Minister Sigrid Kaag meereisde, opende deuren voor ons en maakte het leggen van contact iets makkelijker.”

Hoe heb je je voorbereid?

“We hebben zelf vooraf diverse engineeringbureau’s benaderd en gevraagd of wij deze via het matchmakingproces konden ontmoeten. Zo konden we uitzoeken wat de lokale behoefte is voor engineeringsupport en een redelijke indicatie krijgen van de watermanagementmarkt en hoe deze zich in Vietnam ontwikkelt.

Wat waren de belangrijke onderdelen in het program-

André de Graaf

36

ma?

Sales manager Water Management

“De matchmaking is een belangrijk onderdeel. Je kunt veel

Trelleborg Ridderkerk

bedrijven ontmoeten en een redelijk beeld krijgt van de projec-

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

Winkelcentrum in Ho Chi Minhstad, Vietnam.

ten in de markt en de cultuur van het zaken doen. Door veel vragen te stellen, kom je er achter of bedrijven met kwesties zitten waar je op kunt inspelen en van meerwaarde kunt zijn.”

Met welk resultaat ben je thuisgekomen?

“We hebben een aantal engineeringbureau’s ontmoet en zijn ook een dialoog aangegaan hoe wij als Trelleborg Ridderkerk invulling kunnen geven aan verschillende lopende en nieuw te initiëren projecten.

Ik heb informatie kunnen geven over Trelleborg Ridderkerk en onze producten voor stormvloedkeringen, radiale barrières, Jan Jaap Folmer

dammen, sluizen et cetera. Hoe we kunnen helpen en technische ondersteuning kunnen verlenen. Ik heb specifieke interna-

Chief Upp!

tionale businesscases gedeeld en lessons learned besproken.

Upp! Upcycling Plastic

Trelleborg is nu bezig met de eerste aanvraag voor een nieuw watermanagementproject en is gevraagd om engineering ad-

Wat was de aanleiding om mee te gaan naar Vietnam?

vies te geven over te gebruiken producten.”

“Upp! UpCycling Plastic is een start-up die het gebruik van duurzame bouwmaterialen van gerecycled plastic afval promoot. Het

Welke tip heb je voor toekomstige deelnemers?

probleem van plastic afval is in Zuidoost-Azië is erg groot. Omdat

“Bereid je goed voor met een gedegen presentatie van je be-

ik zelf van 1994 tot 2000 in Vietnam heb gewoond en gewerkt,

drijf. Maak die vanwege de taalbarrière zoveel mogelijk visueel

besloten we vorig jaar om daar de mogelijkheden voor ons bedrijf

(wij hebben veel animatie gebruikt en dit werd goed ontvan-

in kaart te brengen.

gen). Verdiep je in de cultuur van het zaken doen, weet wat je

Upp! heeft een lokale vestiging in Vietnam opgezet en is een drie-

wel en niet moet doen en regel lokale ondersteuning.”

tal projecten in Vietnam aan het voorbereiden om plastic afval in te zamelen, te scheiden, schoon te maken en te recyclen. Doel: van globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

37

het gerecycled plastic afval onze ‘palen en planken’ te maken. De

Welke onderdelen in het programma waren het meest

concrete doelstelling van Upp! voor deze missie was om de sa-

waardevol?

menwerking met de lokale stakeholders en partners te verster-

“Uiteraard de ondertekening van de MoU’s, maar ook het match­

ken door het tekenen van memorandums of understanding

makingprogramma en de presentaties die we tijdens de semi-

(MoU’s). Dit ‘fotomoment’ met minister Sigrid Kaag, VNO-NCW

nars over circulaire economie mochten geven over Upp! en de

voorzitter Hans de Boer en ambassadeur Nienke Trooster heeft

circulaire economie waren alle belangrijk. Ook de contacten met

geweldig gewerkt om bij drie projecten van de People’s Com-

de posten en met de Nederlandse deelnemers aan de missie

mittee van Can Tho City en van de management board van

waren erg goed en ook belangrijk. Zo zijn we bijvoorbeeld in

onze partners het groene licht te krijgen om deze projecten ver-

gesprek gekomen met NL International Business en hebben we

der uit te werken. Ook hebben we goed gebruikt gemaakt van

goede contacten opgedaan bij de verschillende ministeries.”

het matchmakingprogramma, om in contact te komen met potentiële distributeurs of afnemers van onze producten.”

Met welk resultaat ben je thuisgekomen?

“Onze activiteiten in Vietnam hebben door de missie een flinke

Wat deed Upp! om zich voor te bereiden?

zet gekregen. We zijn nu hard op weg om onze eerste fabriek

“Met betrekking tot de MoU’s is er in de maanden vooraf inten-

voor palen en planken van gerecycled plastic afval in Vietnam van

sief met onze partners overlegd hoe we de verschillende projec-

de grond te krijgen. Ook zijn we samen met een aantal andere

ten op zouden pakken. Het moment van ondertekening van de

deelnemers aan de missie aan het kijken of we Nederlandse

MoU’s tijdens de missie was een mooie deadline, dat het pro-

mkb-bedrijven, start-ups en scale-ups bijeen kunnen brengen die

ces bij alle drie de projecten versneld heeft. Lokale partners

hun circulaire of duurzame activiteiten in Vietnam willen opzetten

waardeerden het fotomoment zeer.

of uitbreiden. Het zou leuk zijn om een Nederlandse incubator in

Voor het matchmaking programma hebben we de lokale teams

Vietnam op te zetten. Door samen te werken kunnen we ook in

van de posten goed gebriefd over wat voor bedrijven we wilden

Vietnam meer bereiken.”

ontmoeten. Daarbij hielp het natuurlijk een lokaal team te hebben dat al een tijd in Vietnam actief is en die ook een goede

Welke tip heb je voor toekomstige missiedeelnemers?

relatie met consulaat en ambassade hebben. Die begrepen

“Bereid je zelf voor en geef duidelijk aan bij de organisatie wie je

daardoor erg goed wat voor bedrijven en organisaties wij wilden

wilt spreken en wat je wilt bereiken, zodat de posten je optimaal

zien. Upp! had dan ook zowel in Hanoi als in Saigon een druk

kunnen helpen. Als er mogelijkheden zijn om contracten of

matchmakingprogramma.”

overeenkomsten te tekenen, doe het. Je kunt jezelf bij de deelnemende organisaties van de missie en in het doelland goed in de kijker spelen. En dat helpt.”

Mee op missie?

Er vertrekken jaarlijks tientallen handelsmissies naar het buitenland.

2 Doe zaken tijdens je missie.

Deze worden zowel door de overheid als door publieke partijen geor-

Een handelsmissie is het perfecte moment om een contract of

ganiseerd. Een goede agenda is te vinden op www.internationaalon-

memorandum of understanding te tekenen. De entourage van

dernemen.nl/nl/agenda. Je kunt hier filteren op ‘Type activiteit’. Mo-

een missie zorgt voor extra vertrouwen bij de buitenlandse part-

menteel zijn er vijftig uitgaande missies te vinden.

ner en het helpt een project in een hogere versnelling te trekken.

3 Doe nazorg.

Haal meer uit een missie Vier tips voor wie mee gaat op een handelsmissie.

Houd de contacten die je hebt opgedaan warm. Meerdere bezoeken zijn nodig om een relatie op te bouwen. Nodig interessante bedrijven ook uit in Nederland.

1 Bereid je voor.

4 Let op andere deelnemers.

Bedenk vooraf wat je uit de missie wilt halen en welke bedrijven

Je bent vaak op reis met bedrijven uit min of meer dezelfde sec-

je wilt ontmoeten. Verdiep je in de culturele aspecten van het

tor. Perfect om ervaringen te delen. En niet zelden ontstaan er

land en regel indien nodig lokale ondersteuning. De meeste mis-

tijdens een missie samenwerkingsverbanden waar later projec-

sies hebben vooraf een briefing, wees hierbij.

ten uit voortkomen.

38

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

Internationaal zakendoen?

Door onze jarenlange ervaring en kennis in opkomende markten, zijn wij de expert op het gebied van internationalisatie. Wij begeleiden en ontzorgen ondernemers in hun buitenlandse activiteiten.

Profiteer van onze directe en duidelijke aanpak: Bel: +31(0) 20 491 7173

Mail: info@nxt-group.email

Bezoek: www.nxt-trade.com

NXT Group of Companies

Q&A

Export matters Gevolgen van Brexit Q

“Ik ben binnen ons bedrijf bezig om een en ander in kaart te brengen inzake de Brexit en de gevolgen

voor ons. Het bedrijf is een aannemer, op dit moment heb-

Wederverzending naar Turkije met REX Q

“Wij gaan goederen die nu bij ons in een entrepot staan naar een ontvanger in Turkije sturen. De goe-

ben we veel projecten in Engeland. Het is zelfs een focus-

deren ontvingen we uit Indonesië met een Form A. Verder

markt voor de komende jaren.

hebben wij ook een REX-nummer bij de douane aange-

Wij hebben vooral te maken met tijdelijke uitvoer (materi-

vraagd en gekregen. Mogen wij de wederverzending naar

aal komt na verloop van tijd weer retour naar Nederland),

Turkije al met een attest van Oorsprong doen en hoe vra-

inzet van mensen op de projectlocaties, werkvergunnin-

gen wij die aan? Of klopt het dat de nationale wetgeving

gen, visa/verblijfsvergunningen en dergelijke. Waar kun-

van Turkije hier nog niet op is aangepast? De site van de

nen we mee te maken gaan krijgen?”

KvK suggereert dat ik een tekst moet gaan toevoegen op de factuur, maar ik krijg die tekst nergens gevonden.”

A

Q 40

A

“Het Verenigd Koninkrijk zal op 29 maart 2019 geen deel meer uitmaken van de Europese Unie en wordt daarmee

als een derde land gezien. Er zal een douaneregeling komen voor

A

‘Het klopt dat informatie over het wederverzenden van goederen uit een APS-land naar Turkije nog vermeldt

tijdelijke uit- en invoer. Mogelijk moet er een ATA-carnet aange-

dat dit onderhevig is aan de nationale wetgeving. Wij hebben

vraagd worden, indien het Verenigd Koninkrijk zich aansluit bij

de vraag voorgelegd aan het Landelijk Oorsprong Team van de

deze regeling. Verder kunnen voor buitenlandse werknemers in-

Nederlandse douane en de volgende reactie gekregen: “Het is

derdaad zaken als visa en werkvergunning gaan gelden.

helaas nog niet mogelijk een vervangingsattest af te geven bij

Veel rond Brexit is nog onzeker, maar het is verstandig om voor-

doorvoer van goederen naar Turkije. Het vervangen van het

bereid te zijn op het lastigste scenario. We houden onze leden op

certificaat Form A door een vervangingscertificaat Form A is bij

de hoogte via onze nieuwsbrieven en globe magazine. Bezoek

doorvoer naar Turkije evenmin mogelijk. Een mogelijke oplos-

ook ons online kennisdossier over Brexit, met daarin onder meer

sing kan zijn de goederen in NL in het vrije verkeer te brengen

de resultaten van ons Brexit-onderzoek en een aantal artikelen

en vervolgens voor de export van de goederen naar Turkije een

over verschillende aspecten van Brexit. Je vindt het op:

ATR-certificaat op te maken. Momenteel is het nog niet bekend

www.evofenedex.nl/kennis/internationaal-ondernemen/brexit”

wanneer Turkije overgaat op de nieuwe werkwijze.’”

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

maak kennis met:

Peter Teunisse Ledenadviseur internationaal wegvervoer en internationaal ondernemen bij evofenedex.

Verantwoording afleggen aan de bank bij zakendoen in Rusland

Ik ben ruim 25 jaar werkzaam bij evofenedex als adviseur (weg) vervoer en internationaal ondernemen. Jaarlijks behandel ik een groot aantal vragen op het gebied van internationaal eigen- en uitbesteed vervoer in de ruimste zin van het woord en vraagstuk-

“Wij doen incidenteel leveringen aan Rusland en

ken op het gebied van internationale handel. Of het nu gaat om

we weten dat dit land sancties zijn opgelegd. We

begassingsproblematiek bij binnenkomende containers, doua-

hebben dit onderzocht en geconcludeerd dat we hier niet

ne-aangifte, Incoterms, landspecifieke eisen bij het vervoer over

onder vallen. Toch heeft onze huisbank ons verzocht do-

de weg of advies bij het verplaatsen van een productielocatie,

cumenten te overleggen waaruit blijkt dat wij niet in strijd

vragen van dergelijke aard worden dagelijks voorgelegd. Natuur-

handelen. Moeten wij hieraan meewerken?”

lijk is dit slechts een fractie van de onderwerpen binnen het

Q

enorm brede terrein van internationaal vervoer en handel, die ik

A

“Op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen

dagelijks samen met mijn collega’s behandel.

en financieren van terrorisme (Wwft) dienen verschillen-

de instellingen, waaronder ook banken en andere financiële

Leden die op het gebied van internationaal ondernemen vragen

ondernemingen, zich in te spannen om te voorkomen dat hun

hebben, advies willen, knelpunten ondervinden of gewoon een

dienstverlening wordt gebruikt voor witwassen of financieren

klankbord zoeken, kunnen met mij of mijn collega’s binnen de

van terrorisme. De Wwft schrijft daartoe een verplicht cliënten-

afdeling Internationaal Ondernemen contact opnemen.

onderzoek voor. In het kader van dit cliëntenonderzoek verzamelen banken onder meer informatie over de identiteit van de cliënt, diens uiteindelijk belanghebbende en het doel en de

Contactinformatie

aard van de beoogde relatie met de cliënt. Indien een bank niet

evofenedex

kan voldoen aan de vereisten van het cliëntenonderzoek, wordt

+31 (0)79 346 73 46

de bank geacht van dienstverlening aan de cliënt af te zien of

ledenservice-io@evofenedex.nl

de dienstverlening te beëindigen.”

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

41

agenda Mei di Leveranciersverklaringen 08 Workshop • Eindhoven

wo Documenten bij export 09 Cursus • Garderen

di Btw in de logistiek en internationale 15 handel Basisopleiding • Utrecht

vr Basisopleiding Declarant 18 Opleiding • Eindhoven

di Export van A t/m Z 22 Cursus • Zoetermeer

wo Indeling douanetarief 23 Workshop • Zoetermeer

do 24

Export Sales for Young Professionals

Juni vr Export Manager 01 Cursus • Utrecht

di Elektronische douaneaangifte 05 Cursus • Zoetermeer

wo Export van A/tm Z 06 Cursus • Garderen

do Export control en sanctiebeleid 07 Training • Zoetermeer

Cursus • Zoetermeer Wil jij als young professional je profileren in export sales? Laat je dan inspireren en informeren tijdens de workshop export sales.

vr Documenten bij export 25 Cursus • Alkmaar

di Documenten bij export 12 Cursus • Utrecht

di Verdieping in de btw en 12 internationaal ondernemen Training • Nijkerk

42

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

In- en uitgaande missies di 12

Contracten met agent/ distributeur in het buitenland

Inkomend

Workshop • Rosmalen

Brazilië

Laat je in een middag bijpraten over de tips en

10 - 15 juni

tricks voor contracten met agenten/importeurs in

Agrifood

het buitenland. Tijdens deze compacte training

Founders Carbon Network

krijg je een overzicht van en inzicht in het spectrum van contractsbepalingen bij agentuur- en distribiteurscontracten.

Uitgaand Verenigde Staten 8 - 10 mei

Het sales contract en de Letter of Credit

do 14

Smart Cities New York RVO e.a.

Workshop • Utrecht

Zuid-Afrika

Wil je echte zekerheid van betaling met een L/C?

21 - 25 mei

Neem deel aan deze workshop voor Sales, waarbij

Biomassa valorisatie en circulaire economie

je inzicht krijgt in het L/C-proces. Ook krijg je tools

Rijkswaterstaat e.a.

aangereikt om je onderhandelingspositie te versterken en je betalingsrisico beter te managen.

Colombia 21 - 25 mei Sierteelt Colombia

do ATA Carnet 14 Workshop • Zwolle

Holland House Colombia e.a.

Verenigde Staten 4 - 6 juni Water & Sanitatie RVO e.a.

Dag van de Exportbinnendienst

do 21

Evenement • Locatie volgt

Taiwan

Laat je als exportbinnnendienstprofessional in één

4 - 8 juni

dag bijpraten over actuele vakontwikkelingen. Tij-

InnoVEX

dens de verdiepende workshops heb je de moge-

RVO e.a.

lijkheid inhoudelijk te sparren over lastige vraagstukken rondom exportprocessen.

Verenigd Koninkrijk 18 juni Offshore Wind NBCC e.a.

i

Meer info over de trainingen of inschrijven: www.evofenedex.nl/opleidingen Bij vragen: opleidingen-io@evofenedex.nl of 079-346 69 90.

Kijk voor de actuele economische reisagenda en definitieve data op www.rijksoverheid.nl/documenten, treftwoord ‘reisagenda’ of raadpleeg www.internationaalondernemen/agenda

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

43

UP TO DATE

Internationale beurzen en tentoonstellingen 2018/2019 VIJF VAKGEBIEDEN

passie voor business en markten

MACHINES, FACILITEITEN EN APPARATUUR

2018

Tube® wire® ALUMINIUM** glasstec® Pump Summit VALVE WORLD EXPO® ENERGY STORAGE EUROPE®

2019

HANDEL, AMBACHT EN DIENSTEN

2018

Bio West** BEFA** Chefs Culinar TRANSGOURMET** EuroCIS ProWein®**

2019

GENEESKUNDE EN GEZONDHEID 16.04.–20.04.

16.04.–20.04.

09.10.–11.10.

23.10.–26.10.

27.11.–29.11.

27.11.–29.11.

12.03.–14.03.

www.tube.de www.wire.de www.aluminium-messe.com www.glasstec.de www.pumpsummit.com www.valveworldexpo.com www.ESEexpo.de

29.04.–29.04.

10.05.–12.05.

09.09.–10.09.

28.11.–28.11.

19.02.–21.02.

17.03.–19.03.

www.biowest.info www.befa-forum.de www.chefsculinar.de www.transgourmet.de www.eurocis.com www.prowein.de

1) Vakbezoekers en media ** alleen voor vakbezoekers/vakinkopers met legitimatie *** alleen voor PSI leden ® Geregistreerd handelsmerk

REHACARE® COMPAMED® MEDICA®

LIFESTYLE EN BEAUTY Interbride** BEAUTY DÜSSELDORF®** make - up artist design show** TOP HAIR - DIE MESSE®**

VRIJE TIJD CARAVAN SALON TourNatur boot Düsseldorf

2018

26.09.–29.09.

12.11.–15.11.

12.11.–15.11.

www.rehacare.de www.compamed.de www.medica.de

2018 2019

05.05.–08.05.

29.03.–31.03.

30.03.–31.03.

30.03.–31.03.

www.interbride.eu/de www.beauty.de www.make-up-artist-show.de www.top-hair-international.de

2018

24.1)08.–02.09.

31.08.–02.09.

19.01.–27.01.

www.caravan-salon.de www.tournatur.com www.boot.de

2019

Informatie in Nederland: Fairwise bv Zeestraat 100 _ 2518 AD Den Haag Tel. +31 (0) 70 350 1100 info@fairwise.nl

www.fairwise.nl

Stand: 03-2018

umd1802_UTD_175x130_NL.indd 1

19.03.18 11:41

Streamlines Logistics • Stroomlijnt de logistiek met geïntegreerde oplossingen ontworpen voor industriële verzenders, logistieke dienstverleners en douane-agenten • Levert geïntegreerde oplossingen die uw zakelijke processen stroomlijnen, uw management ondersteunen en een platform bieden voor de toekomst

DOUANE EN ACCIJNZEN De Customs Streamliner® is de one-stop oplossing voor douanetechnische en fiscale optimalisatie van douaneagentschappen en departementen in de Benelux: GC, Fiscale Vertegenwoordiging, douane entrepots, economische regimes, PLDA, NCTS, EMCS, Sagitta en GPA in één high-tech communicatie omgeving.

LOGISTIEKE DIENSTVERLENERS Expediteurs en groupage bedrijven, scheepsagenten en logistieke dienstverleners hebben specifieke behoeften in automatisering. Stream Software is gespecialiseerd in deze zaken en biedt bedrijfsomvattende en flexibele oplossingen.

INDUSTRIELE VERZENDERS Industriële bedrijven hebben core ERP, maar wat met de logistiek? Stream Software brengt een oplossing om de logistieke departementen van de industriële bedrijven volledig te stroomlijnen en te integreren met ERP systemen zoals SAP.

STREAM SOFTWARE POTVLIETLAAN 4 | B-2600 BERCHEM | T +32 3 825 77 74 | F +32 3 830 19 28 | INFO@STREAMSOFTWARE.BE | WWW.STREAMSOFTWARE.BE

expats

Esther Riphagen

Standplaats

Bonaire Hoe is het om als Nederlandse expat in het buitenland te wonen en te werken? Harry Oenema vertrok vier jaar geleden naar Bonaire en woont daar nog steeds.

Waarom ben je naar Bonaire verhuisd?

eenmaal gebroken is en je ze vooral blijkt te

“Mijn vrouw had altijd al de wens om in het

kunnen helpen dan kan er heel veel.”

buitenland te wonen en te werken en via mijn vorige werkgever kregen we die kans. Sinds

Heb je veel contact met de ‘locals’?

2014 wonen we op Bonaire. Ik werkte toen als

“Zeker wel, maar mensen kijken hier eerst de

manager voor Van den Tweel, franchiseonder-

kat uit de boom. Wat mooi is om te zien, is

nemer van Albert Heijn. Sinds oktober vorig

dat onze kinderen hier moeiteloos hun draai

jaar ben ik in dienst bij Van Tol als accountma-

vinden. Voor hen speelt huidskleur totaal

nager export trade voor de Caribbean.”

geen rol, iets waarvan oudere generaties nog wat kunnen leren. In Nederland hebben we

Wat was het meeste wennen?

een multiculturele samenleving, maar ieder-

“Op Bonaire is alles anders. Door de con-

een blijft daar bij zijn eigen oude vertrouwde

stante temperatuur van dertig graden gaat

clubje en zo kom je nooit tot elkaar. Overi-

het dagelijkse leven hier een stuk langzamer

gens, echte locals heb je hier niet. Er wonen

en dat is iets waar ik als Nederlander nog

hier mensen uit de Antillen, Suriname, China,

steeds niet aan kan wennen. Ik ben iemand

Zuid-Amerika, Pakistan en nog veel meer.”

die altijd ruim op tijd op afspraken is, en dat terwijl ik weet dat ik daardoor lang moet

Wat is je favoriete stad of plek?

wachten.”

“Voor mijn werk kom ik op alle Caribische Eilanden en ook in Suriname. Echt een favorie-

Harry Oenema

Hoe vat je de zakencultuur samen?

te plek heb ik niet moet ik zeggen. Al was ik

Bedrijf: Van Tol Import-Export

“Afspraak is hier geen afspraak! Als je hier iets

een aantal weken terug wel op Sint Maarten

Functie: Accountmanager export

gedaan wilt krijgen moet je er veel voor doen.

en dat heeft wel indruk op mij gemaakt. Het is

trade Caribbean

Je kunt iemand een mailtje sturen, maar een

een prachtig eiland, maar het gaat nog jaren

Standplaats: Bonaire

reactie krijg je zelden tot nooit. In het begin

duren voordat dit eiland de klap van orkaan

zijn klanten erg argwanend, maar als het ijs

Irma te boven is.” globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

45

komend nummer In het meinummer van globe magazine voor internationaal ondernemen kunt u lezen over o.m. de volgende onderwerpen:

Wie spreekt er nog Duits?

online

Exporteurs blijven dichter bij huis

Handelsoorlog Verenigde Staten

www.evofenedex.nl Hét startpunt voor exporterende ondernemers.

linkedin.com/company/evofenedex Discussieer mee met meer dan 1500 betrokkenen in de LinkedIn groep Export en Internationaal Ondernemen.

twitter.com/evofenedex www.globemagazine.nl

Volg evofenedex op Twitter voor het laatste

@

facebook.com/evofenedex

Website met het archief van globe magazine

nieuws over logistiek en internationaal onder-

Volg de activiteiten van evofenedex op Face-

voor internationaal ondernemen.

nemen.

book.

evofenedex is dé vereniging voor bedrij-

Postadres

Contact

ven met een logistiek of internationaal

Postbus 350

belang. Via evofenedex nemen zij hinder-

2700 AJ Zoetermeer

nissen in de logistiek en internationaal

Ledenservice ledenservice-io@evofenedex.nl

ondernemen weg en voegen zij kansen

Bezoekadres

toe. Regionaal, nationaal en internatio-

Signaalrood 60

Opleidingen en trainingen

naal. Van een veiliger en efficiënter ma-

2718 SG Zoetermeer

opleidingen-io@evofenedex.nl

gazijn, slimmer vervoer, goede opslag

T +31 (0)79 346 73 46

+31 (0)79 346 69 90

van gevaarlijke stoffen tot meer export.

Bedrijfsjuristen Met ruim 15.000 leden is evofenedex een krachtig collectief van handelaren, producenten en exporteurs die samen werken aan 360 graden logistiek en internationaal ondernemen.

46

globe magazine voor internationaal ondernemen | april 2018

bedrijfsjuristen@evofenedex.nl

ExportVacaturE met vijf poten? wij ViNDEN DE juistE pErsooN

markt- en klantenkenniS voor de juiste distributiestructuur

exportkenniS

over logistiek en financiering

landenervaring

voor een zakelijk culturele aanpak

Vijf onmisbare competenties voor een succesvolle export. Dat is ons uitgangspunt voor selectie van een export- of accountmanager, die past bij uw organisatie.

internationale ervaring relevant voor uw business

Met onze focus, unieke netwerk en persoonlijk advies zorgen wij voor de beste

talenkenniS

voor blijvende internationale aanwezigheid

exportSelect | werving en selectie voor export www.exportselect.nl

kandidaat om uw export te laten groeien.

Neem vrijblijvend contact met ons op!

Bedrijvenpark ijsseloord 2

t +31(0)26 37 64 581

6825 Mc arnhem

e info@exportselect.nl

Uw internationale bankzaken efficiĂŤnt geregeld.

Doet u zaken over de grens? Dan begrijpt u als geen ander dat internationaal ondernemen verschilt met zakendoen in Nederland. Uw bankzaken worden complexer en omvangrijker. In ieder land werkt het betalingsverkeer tenslotte weer anders. Dan wilt u inzicht, controle en grip op uw geld- en goederenstromen houden.

Daarom geven wij u graag advies en bieden we u oplossingen voor internationaal betalingsverkeer en internationaal cashmanagement.

Meer informatie: abnamro.nl/internationaal