ARTISTIC CONNECTIVE PRACTICES AANVRAAG VOOR EEN NIEUW LECTORAAT BINNEN FONTYS HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN December 2020
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
1
INHOUD Voorwoord............................................................................................................................................................................................ 3 1.
Inleiding........................................................................................................................................................................................ 5
2.
Positionering en doelstellingen lectoraat ......................................................................................................................... 7
3.
Relevantie lectoraat ...............................................................................................................................................................10 3.1 De beroepspraktijk en de samenleving .........................................................................................................................10 3.2 Onderwijs en professionalisering ....................................................................................................................................12 3.3 Domein Onderzoek/wetenschap .....................................................................................................................................13
4.
Beeld van de inbedding en vitaliteit van het lectoraat ...............................................................................................15 4.1 Bestuurlijke inbedding binnen de instelling .................................................................................................................15 4.2 Vitaliteit van het lectoraat .................................................................................................................................................16 4.3 Profiel van de lector .............................................................................................................................................................17
5.
Kwaliteit van het onderzoeksproces.................................................................................................................................21
6.
Regelmatige en systematische evaluatie ........................................................................................................................23
7.
Externe verantwoording ....................................................................................................................................................26
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
2
VOORWOORD Pascal Gielen heeft tot 2015 het lectoraat ‘Arts in Society II’ binnen FHK vormgegeven. Naast dit lectoraat was ook Marc Glaudemans als lector verbonden aan FHK met het lectoraat ‘Stedelijke Strategieën’. Twee lectoraten waar we met trots op terugkijken en die ieder op eigen wijze het onderzoeksklimaat binnen FHK hebben gevoed. Toen beide lectoraten min of meer tegelijkertijd eindigden, ontstond de vraag hoe verder te gaan. FHK is op weg naar meer interdisciplinariteit, het aantal masters is naar zes gegroeid en de samenwerking tussen de opleidingen krijgt steeds meer vorm. Hierom is de keuze gemaakt de twee lectoraten samen te voegen en verder te gaan met een lectoraat. Een stevig lectoraat ten behoeve van alle opleidingen van FHK dat ondersteunend is aan onze strategie. De thematiek vloeide bijna automatisch voort uit de strategische koers van FHK: ‘Interdisciplinary learning strategies’. Om onderzoek meer te verbinden met het onderwijs is een research explorer uitgenodigd het thema in samenwerking met medewerkers en studenten te onderzoeken. Cynthia Hathaway heeft deze opdracht op een bijzondere wijze vormgegeven. Non-conformistisch, soms bijna activistisch, maar altijd vertrekkend vanuit de artistieke praktijk en vanuit een maatschappelijke betrokkenheid. In twee jaar tijd heeft zij een diverse gemeenschap binnen FHK ontworpen en het onderwerp veelzijdig onderzocht (zie uitgave DISCO). Dit inhoudelijk, praktijkgeleid vooronderzoek, in combinatie met de opgedane ervaring vanuit de meer klassiek-discursieve voorgaande lectoraten heeft geleid tot een aanpassing van de thematiek. ‘Interdisciplinary learning strategies’ werd ‘Artistic Connective Practices’. Een transitie die aansluit bij de verbrede visie op interdisciplinariteit gevoed vanuit de kunstenaars en hun artistieke connectieve praktijken enerzijds, alsook de kritische (meta-)reflectie over die praktijken anderzijds. Waar de notie interdiscipline in FHK voornamelijk bij intern gerichte collaboratie wordt ingezet, wordt met de transitie naar artistieke connectieve praktijken ook de deur naar buiten meer opengezet. In die zin bereidt de transitie ook de weg naar de grote ‘WHY’ voor: waarom en hoe zouden artistieke praktijken kunnen en willen bijdragen aan de sociaal maatschappelijke transformatie richting een duurzame en veerkrachtige samenleving? Een vraagstuk dat sinds de start van het virus COVID-19 alleen maar aan urgentie gewonnen heeft en dat de artistieke praktijken ingrijpend beïnvloedt. Een mooi voorbeeld hiervan is het pleidooi van Ramsey Nasr in Buitenhof over ‘De rol van kunst in Coronatijd’: https://www.vpro.nl/buitenhof/speel~POMS_AT_16089849~ramsey-nasr-de-rol-van-kunst-incoronatijd~.html. Duurzame culturen worden gekenmerkt door aandacht voor de complexiteit van diepgaande samenwerkingsverbanden. Naast, maar vooral als tegenwicht tegen het economische en politieke perspectief, biedt het artistieke perspectief enorm veel kansen om connectiviteit te exploreren, verdiepen en concretiseren. Artistieke connectieve praktijken geven ruimte aan ambiguïteit, ambivalenties, contradicties en leggen de chaos en complexiteit van maatschappelijke transformatie richting meer duurzame vormen van samenleven bloot. Vanuit een aandacht voor niet-hiërarchische samenwerkingsvormen in een inclusieve en door diversiteit gekenmerkte context, versterkt door een grote aandacht voor zowel rationele als niet-rationele, emotionele processen, kunnen vooroordelen en gesimplificeerde veronderstellingen van hoe onze wereld eruitziet of dient te zien, worden tegengegaan of verrijkt. Het lectoraat legt de mechanismes achter artistieke connectieve praktijken bloot en begeeft zich daardoor op het snijvlak van artistiek-culturele, sociaal-maatschappelijke, educatieve en filosofische dimensies van gemeenschappen (als FHK), organisaties en de samenleving.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
3
Juist door te vertrekken vanuit het artistieke, benadrukt het lectoraat dat het artistieke perspectief, een kunstenaars-mindset, de kracht van kunst - als tegenwicht tegen het courante economische en politieke perspectief op basis waarvan beleid gemaakt wordt - pas echt impactvol is in connectieve praktijken. Op deze manier meent het lectoraat te kunnen bijdragen aan de culturele dimensie van duurzame, inclusieve samenleving (standaard 4). De methodologische motor achter dit alles is artistiek onderzoek in de breedste zin van het woord. Door juist niet alleen vanuit de reflectie over artistieke praktijken, maar ook vanuit de door kunstenaars vormgegeven artistieke praktijken zelf te vertrekken, zet het lectoraat in op twee focusgebieden: 1. Artistic connective practices; 2. Artistic connective practitioners (standaard 1). De interne kenniskring, de masters en de bachelors ondersteunen deze richting vanuit het lectoraat. We zijn bezig de ondersteuningsprocessen te onderzoeken die het onderzoek nodig heeft. En in de Kwaliteitsafspraken zijn twee onderzoeksprojecten opgenomen die vooruitlopen op een aantal aandachtspunten. Ook staat binnen het Kwaliteitsplatform de kwaliteit van onderzoek op de agenda. Kortom, FHK staat (meer dan) in de startblokken. Met dank aan Cynthia Hathaway, de kenniskring en alle gesprekspartner in- en extern die meegedacht en ontworpen hebben aan de voorbereiding van het lectoraat ‘Artistic Connective Practices’. Karen Neervoort
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
4
1. INLEIDING Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK) in Tilburg telt 17 opleidingen1, 1403 master- en bachelor studenten2, 440 medewerkers3 en heeft een dubbele uitzonderingssituatie. FHK is de enige kunstenopleiding binnen Fontys. En FHK is uniek binnen de Nederlandse kunstvakopleidingen omdat er zoveel verschillende disciplines in één gebouw zijn ondergebracht. FHK vormt een uniek interdisciplinair artistiek knooppunt van praktijkgericht onderzoek. Interdisciplinariteit is dan ook een van de drie strategische doelen van de FHK. Dit is zichtbaar in diverse cross-disciplinaire samenwerkingen4 tussen de verschillende academies, waardoor studenten zich meer en meer over de grenzen van hun eigen discipline bewegen5. Na het einde van de termijnen van de lectoraten Stedelijke Strategieën en Arts & Society is er geen nieuw lectoraat ingericht door FHK. De diversiteit van de opleidingen maakt dat er geen gezamenlijke onderzoeksvisie van FHK is, maar er zijn gemeenschappelijke belangen, methodes en thema’s aan te wijzen. Op deze gemeenschappelijkheid is het voorstel van het lectoraat Artistic connective practices gebaseerd. Het MT van FHK heeft ervoor gekozen om een nieuw lectoraat vorm te geven aan de hand van een uitgebreid vooronderzoek. Er is met studenten, medewerkers, werkveld en externen op verschillende manieren een dialoog gevoerd over de inhoud van het lectoraat. Het verkennende onderzoek van Cynthia Hathaway6 tussen 2018 en 2020, heeft een eerste inzicht gegeven in een veelheid aan praktijkgerichte onderzoeksprojecten en bijbehorende methodes, die op verschillende niveaus (BA, MA, PhD) in FHK plaatsvinden. Dit gebied is binnen het meer Fontysbrede onderzoeksparadigma nog een redelijk recent gebied, maar enorm rijk. Binnen FHK zien we bijvoorbeeld: embodied research, ruimtelijk onderzoek, materiaalonderzoek, actieonderzoek, educatief designonderzoek, etc. Deze unieke onderzoekscollectie dient verder ondersteund en gedeeld te worden, om het ontwikkelend vakgebied verder vorm te geven binnen het onderwijs. Door binnen dit lectoraatsvoorstel een institutioneel onderzoeksprofiel te genereren wordt deze ontwikkeling meer duurzaam geborgd. Ook met betrekking tot de term artistiek onderzoek zijn er in het voortraject interessante gesprekken gevoerd met studenten, docenten en werkveld. Bijvoorbeeld, de verhouding tussen ambacht en onderzoek in met name de bacheloropleidingen was een belangrijk onderwerp van gesprek. Momenteel echter wordt deze discussie inhoudelijk nog niet gevoed vanuit FHK. Kortom, er is behoefte aan een visie op artistiek, praktijkgericht en praktijk-geleid onderzoek die recht doet aan de grote diversiteit aan discipline gebonden perspectieven op praktijkgericht onderzoek binnen FHK. Om deze centrale visie met bijbehorende onderzoekscultuur en -gemeenschap te realiseren, speelt het lectoraat over ‘Artistic connective practices’
Om precies te zijn; Docent Dans, Dance Academy, Master Choreography, Docent Theater, ACaPA, Musical Theater, Master PPS, Docent Muziek, AMPA, Rockacademie, Muziektheater, Master of Music, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, ArtCoDe, Master Kunsteducatie, Master Architecture, Master Urbanism 2 Telling per 5-6-2020, waarvan 13 studenten ingeschreven staan als bijvakker (exchange/ en contractstudenten MUTH/MUZT 3 Telling per 5-6-2020, in 190,68 fte 4 Bijvoorbeeld, ‘Interdisciplinary Bootcamp’ faciliteert uitwisseling tussen eerstejaars Bachelor studenten van alle academies. Ook voor alle tweedejaars Bachelor studenten is er uitwisseling georganiseerd tijdens de Art meets Arts week. Vergelijkbare programma’s zijn er voor de eerste en tweedejaars Bachelor studenten van de Educatieve opleidingen ‘Research Saturdays’ geeft vorm aan cross-disciplinaire feedback tussen studenten en docenten alle Master opleidingen in samenwerking met experts uit het werkveld Interdisciplinaire producties die door opleidingen en studenten zijn gemaakt worden tijdens de Nacht van de Kunsten getoond. 5 De 3 strategische doelen van FHK zijn als volgt: FHK biedt structureel interdisciplinair grensoverschrijdend onderwijs. FHK geeft haar maatschappelijke betrokkenheid vorm door onderwijs in co-creatie met het hybride werkveld. FHK is een internationale leergemeenschap. 6 in nauwe samenwerking met de Kenniskring bestaande uit docenten en studieleiders van verschillende opleidingen binnen FHK 1
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
5
een essentiële rol. Deze thematiek is ook meegenomen in de kwaliteitsafspraken van FHK die in de MACON zijn verankerd. Uit de gesprekken bleek al snel dat de term ‘interdiscipline’ in FHK te veel een interne connotatie heeft. Het wordt begrepen als samenwerken van studenten en docenten uit verschillende academies. De wens is de blik te verruimen, om naast het weghalen van de schotten tussen de opleidingen binnen FHK te streven naar een intensievere connectie met gemeenschappen, instituten, organisaties buiten FHK. Juist in deze verbindingen, juist in deze samenwerkingen, worden mogelijkheden gezien voor samenwerking vanuit onze artisticiteit. Vanuit deze mogelijkheden tot diversiteit aan kruisbestuivingen, zowel intern als extern, is het thema van dit lectoraatsvoorstel ‘Artistic connective practices’ geworden. Bij het aanscherpen van de notie ‘connectiviteit’ is het contrast met de begrippen consensus of community verhelderend. In een community wordt er vaak naar consensus gestreefd, wat identiteit-bevestigend werkt. Met betrekking tot connectieve artistieke praktijken is eerder het tegendeel aan de orde. Juist het benoemen en accentueren van verschillen (echte inclusiviteit en diversiteit, gedacht vanuit pluri-culturaliteit), het toelaten van ambiguïteiten, ambivalenties, contracties. Connectiviteit is een proces, dat, in relatie, een bewustwording op gang brengt en vanuit die bewustwording gedragen duurzame coproducties ontwikkelt. Het blootleggen van de mechanismen achter dit proces in samenwerking met het werkveld, het komen tot een methodologische strategie en het uitrollen en implementeren van deze methodologie in de educatieve context van FHK (die als inspiratie voor andere hogescholen kan dienen), zouden concrete resultaten van het lectoraat kunnen zijn (standaard 1). Artistieke connectieve praktijken onderzoeken op artistieke wijze de rol en waarde van kunst in de samenleving vanuit een duurzaam, lange-termijn perspectief. Kunst lost geen problemen op, maar creëert problemen om een dialoog op gang te brengen die essentieel is om tot connectiviteit te komen. Artistiek onderzoek over artistieke connectieve praktijken en vanuit deze door kunstenaars vormgegeven artistieke praktijken, leidt tot nieuwe vormen van kennis over connectiviteit, niet alleen op schrift, maar vooral ook in beeld, geluid, in het creëren van ervaringen, etc. Op deze manier bieden artistieke connectieve praktijken andere perspectieven op de samenleving, op de wereld en leidt het tot reflectie over de samenleving, politiek, ethiek, democratie, empathie, etc. Maar het leidt ook tot nieuwe kunst, tot nieuwe educatieve methodes, tot nieuwe leerstrategieën, etc. (standaard 1 & 4)
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
6
2. POSITIONERING EN DOELSTELLINGEN LECTORAAT Zeker de laatste maanden is de roep om kunstenaars heel groot geworden, maar ze laten zich nog te weinig zien. Kunstenaars mogen in het maatschappelijke debat een grotere positie claimen dan ze nu doen. Ze moeten die rol in de maatschappij oppakken en het hen niet laten overkomen . Hoe zijn kunstenaars de bruggenbouwers van de toekomst en van bijvoorbeeld de huidige 1,5 meter samenleving? Hoe biedt kunst en een kunstenaars-mindset mensen oefening om met onzekerheid om te gaan? Hoe schept kunst nieuwe ruimtes van ontmoeting en verdieping? Het is aan de toekomstige lector om hier op basis van inzichten, kwaliteiten, netwerk en interesses, samen met de kenniskring en het werkveld vorm aan te geven, keuzes in te maken en prioritering in aan te brengen. 2a. Positionering Momenteel heeft Fontys 37 lectoren: 11 lectoren in het domein van ‘educatie’, 5 lectoren in het ‘economisch’ domein, 9 lectoren in het domein ‘mens en samenleving’, en 12 lectoren in het domein ‘technologie’. Het nieuwe lectoraat van FHK zal onderdeel zijn van het domein ‘educatie’. Daarnaast heeft Fontys binnen TEC for Society vijf thema’s benoemd, namelijk: 1. Creative economy 2. Health 3. High tech systems and materials 4. Learning Society 5. Smart Society Artistic Connective Practices zijn niet-hiërarchisch en daarmee volledig tegengesteld aan courante sociaalmaatschappelijke, bestuurlijke, politieke en economische structuren. Artistic Connective Practices zijn inclusief, niet-uitsluitend, democratisch-activistisch en daarmee volledig tegenovergesteld aan zogenaamde democratische modellen in onze samenleving waar het ‘andere geluid, de alternatieve stem, de minderheid’ bureaucratisch weggedrukt wordt en contradicties, ambivalenties en ambiguïteiten worden gladgestreken. Het zwaartepunt TEC for Society geeft richting aan de vraag welke kennis, vaardigheden en houding voor studenten en professionals van belang zijn. Ondanks het feit dat TEC for Society binnenkort afloopt, heeft FHK een directe verbinding met het thema Creative Economy en voelt dan ook grote verwantschap met #TheChallengers; Centre of Expertise Creative Economy. Maar voor het lectoraat Artistic connective practices is de verbinding met alle thema’s mogelijk relevant, met name ook met Learning en Smart Society. In dat verband is er ook samenwerking gezocht met Tessa Cramer, lector Designing the future, en Jorge Alves Lino, lector Media, interactie en narratie. Het lectoraat claimt echter ook een eigenstandige positie ten aanzien van de vijf Fontys onderzoeksthema’s. Juist vanuit de aandacht voor artistieke onderzoekmethodes en multi-sectorale connectiviteit benadrukt het lectoraat dat er alternatieve routes zijn en dat er andere vormen van kennis en overdracht mogelijk zijn om bovenstaande onderwerpen te adresseren. 2b. Doelstellingen In het verkennende onderzoek van Cynthia Hathaway zijn de volgende pijlers van ‘Artistic connective practices’ geformuleerd: ●
‘Artistic connective practices’ zijn actief
●
‘Artistic connective practices’ zijn niet-hiërarchisch
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
7
●
‘Artistic connective practices’ zijn inclusief
●
‘Artistic connective practices’ zijn zelfreflecterend
Als vertrekpunt voor het lectoraat wordt de definitie van ‘connective practices’ gebruikt van M.J. Haigh: ‘Connective practices are affective educational strategies that aim to create a deep, emotional bond between learners and the subject of their learning. Their aim goes beyond that of creating awareness, knowledge or even understanding by seeking to target and direct the learner’s ethical and empathetic sensitivities. Typically they employ active, participatory means to construct a sense of personal responsibility, but more importantly conative personal response-ability, the creative impulse to make a difference, no matter how small or symbolic through personal engagement and action.’7 Meer informatie over dit onderzoeksproces en de resultaten is te vinden in de publicatie 'Making Connective Practices’. Hierin wordt met name duidelijk, dat vanuit reflectie over artistieke connectieve praktijken en vanuit de door kunstenaars vormgegeven artistieke connectieve praktijken, een directe brug naar belangrijke thema’s in de samenleving wordt gelegd, zoals duurzaamheid, ecologie, ethiek, samenwerking, eenzaamheid en inclusie, diversiteit, etc. Kunst heeft niet alleen een artistieke of esthetische functie, maar neemt ook stelling in en geeft vorm aan het maatschappelijke debat. Door vanuit reflectie over, maar vooral vanuit de artistieke praktijk zelf, vormen van actieve, niet-hiërarchische, inclusieve, zelf-reflecterende connectiviteit te tonen, kan de dialoog over nieuwe vormen van samenleven, politiek, ethiek, democratie, etc. gevoed worden. Bijvoorbeeld, in deze lastige tijd van sociale distantie, zijn artistieke connectieve praktijken van groot belang om het discours over ‘nabijheid’ op scherp te zetten. Deze praktijken lossen het probleem niet op, daar is kunst niet voor bedoeld, maar kunnen wel een dialoog op gang brengen, waarin de verschillende, soms tegenstrijdige stemmen gehoord kunnen worden en kunnen blijven bestaan. Op deze manier wordt een bewustwording op gang gebracht over verdiepte connectiviteit die gekenmerkt wordt door flexibiliteit, contradicties, ambiguïteiten, onzekerheden en ambivalenties, waarbij een kunstenaars-mindset van essentieel belang is in het kader van het ontwikkelen van veerkrachtige individuen in een duurzame samenleving. Het is aan de toekomstige lector om inhoudelijk accenten te leggen om inzicht te krijgen in a) de methodologische fundamenten van artistieke onderzoek en b) de onderliggende structuren van connectiviteit. Deze waardevolle kennis, geuit in alternatieve vormen naast de courante discursieve, is van enorme waarde voor andere onderzoeksgebieden (standaard 1). Binnen het lectoraat is gekozen voor een splitsing van praktijken en uitvoerders, resulterend in twee focusgebieden: A] Artistic connective practices, en B] Artistic connective practitioners. We beogen enerzijds artistic connective practices in beeld te brengen en te ontsluiten. Anderzijds onderzoeken en analyseren we de methodologische basis waarop artistic connective practitioners hun praktijk vormgeven en zetten we vanuit het lectoraat ook practitioners aan het werk (vernieuwing, verandering, versterking). Beide focusgebieden vloeien soms ook in elkaar over (standaard 1). A] Artistic connective practices Kenmerkend is:
Martin, John Haigh (2017). Connective Practices in Sustainability Education article, Journal of Technical and Educational Sciences, Oxford Brookes University, Oxford UK. 7
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
8
a. het analyseren van bestaande artistieke connectieve praktijken in FHK b. het analyseren van bestaande connectieve praktijken buiten FHK in nauwe samenwerking met het werkveld c het zichtbaar maken, ontsluiten en delen van de rijke verzameling van bestaande artistieke connectieve praktijken binnen en buiten FHK d. een wisselwerking van bovenstaande punten met een grondige literatuurstudie naar het fenomeen B] Artistic connective practitioners Kenmerkend is: a. het stimuleren van praktijkgericht, artistiek onderzoek om op basis hiervan: b. nieuwe ‘Artistic connective practices’ door ‘Artistic connective practitioners’ binnen FHK vorm te geven en te ondersteunen, als ook: c. nieuwe ‘Artistic connective practices’ door ‘Artistic connective practitioners’ buiten FHK, in samenwerking met het werkveld, vorm te geven en te ondersteunen, bijvoorbeeld in de vorm van een Artist-in-Residence-programma. d. het opstellen van een aantal methodologische handvatten - op basis van analyse van en discussie over ‘Artistic connective practices’ - om zo bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis over artistieke connectieve praktijken. Het is vanuit de specifieke expertise van de toekomstige lector dat de inhoudelijke richting wordt geconcretiseerd. De belangrijkste overkoepelende pijlers, van waaruit die inhoudelijke concretisering plaatsvindt, zijn: artistiek onderzoek naar en vanuit de kunstpraktijk; sociaal-maatschappelijke meerwaarde van artistieke onderzoeksprocessen ten opzichte van de grote mondiale uitdagingen van vandaag (duurzaamheid, migratie, etc.); de non-discursieve output die hoorbaar, zichtbaar en voelbaar impact heeft als tegenwicht tegen courante geschreven output. De doelstellingen van het lectoraat zijn na afloop behaald, als (standaard 1):
er in FHK een duurzaam, gezamenlijk beeld van artistiek, praktijkgericht en praktijk-geleid onderzoek is ontwikkeld, dat gedragen wordt en gevoed is door het werkveld. er een definitie en illustratie van artistieke connectiviteit is, tot stand gekomen in samenwerking met derden. de visies op artistiek onderzoek en/naar artistieke connectieve praktijken geïmplementeerd is in de educatieve context van FHK en als voorbeeld kan worden opgenomen door andere (kunst)hogescholen.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
9
3.
RELEVANTIE LECTORAAT De toekomstige lector heeft alle ruimte om inhoudelijke invulling te geven aan deze meta-doelen, teneinde de structuren achter en methodologie van artistiek onderzoek bloot te leggen. Dit is niet alleen van enorme educatieve waarde voor kunstonderwijs, maar ook van cruciaal belang voor de samenleving. Inzicht in de methodologie van artistiek onderzoek is een interessante, verrijkende toevoeging aan de alomtegenwoordige wetenschappelijke, economische en politieke onderzoeksstrategieën ten aanzien van de huidige sociaal-maatschappelijke, politieke, economische en ecologische uitdagingen (standaard 4). We realiseren ons terdege dat de thematiek van het lectoraat zeer breed is. We vertrekken bewust vanuit een meta-perspectief in plaats van te vertrekken vanuit een concrete discipline of vraagstuk. We kiezen er dan ook voor om de concretisering te laten plaatsvinden door de toekomstige lector. Daarbij dragen we er zorg voor de kernwaarden van deze meta-thematiek niet uit het oog te verliezen, namelijk: de positionering, waarde en rol van kunst in de samenleving; het streven naar duurzaamheid, inclusiviteit en diversiteit op basis van non-hiërarchische samenwerking; de toegevoegde waarde van een kunstenaars-mindset en de daarbij horende artistieke onderzoeksmentaliteit als tegenwicht tegen dominante economische en politieke waarden; analyse van de artistieke (onderzoeks)praktijk als uitgangspunt voor connective practices.
3.1 DE BEROEPSPRAKTIJK EN DE SAMENLEVING Het lectoraat Artistic connective practices verduidelijkt artistic practices in woord en daad. Voor Artistic connective practices is het van belang om een bijdrage te leveren aan het creëren van een duurzame samenleving. Duurzaamheid wordt hierbij nadrukkelijk meervoudig opgevat: met een blijvende impact of invloed, via een multi-inclusieve leerpraktijk, met als doel een leefbare toekomst. We baseren ons hierbij op het gedachtengoed van Donna Haraway8, Tim Ingold9, en Bruno Latour10. We richten ons op nieuwe vormen van democratie, nieuwe vormen van samen leven, samen maken en nieuwe vormen van denken. Artistieke connectieve praktijken hebben een enorme kracht en potentie om een bewustwording op gang te brengen. In die actie zijn de maatschappelijke relevantie en de wijze van onderzoek doen met elkaar verbonden. De inhoudelijke thematisering wordt door de toekomstige lector bepaald, maar wel steeds met als doel om de onderliggende structuren onder artistieke connectieve praktijken en de methodologische fundamenten onder artistiek onderzoek bloot te leggen en te ontsluiten via alternatieve vormen van kennisdistributie (in beeld, geluid, ervaring, etc.) naast de gebruikelijke tekstuele vormen. Verbinden is juist in de beroepspraktijk van FHK van belang. Ons instituut kent niet één beroepspraktijk, maar een breed en divers werkveld dat niet alleen bestaat uit het kunsten- en kunsteducatieve veld, maar uit alle mogelijke beroepssituaties waarin processen met artistieke en /of creatieve componenten worden vormgegeven en begeleid. Het lectoraat Artistic connective practices heeft de ambitie om de verbinding met maatschappij en werkveld aan te gaan met ruimte voor dit brede bereik. Concreet betekent dit dat het lectoraat de netwerken van de opleidingen zal moeten leren kennen, connecties zal aangaan met andere Donna Haraway beschrijft het huidige tijdperk als het Chthuluceen, geconceptualiseerd als een tijdperk waarin de mens en niet-mens onlosmakelijk verbonden zijn met 'tenaculaire praktijken'. In plaats van zelf te maken (auto-poiesis), vereist ons tijdperk 'sym-poiesis of making with' ... en zal het meer bijdragen aan het soort denken dat de middelen zou bieden om een meer leefbare toekomst op te bouwen '( Haraway, 2016). 9 Tim Ingold beschrijft het 'deutero-leren' van Gregory Bateson (Bateson 1973: 141), dat 'niet zozeer is om ons feiten over de wereld te verschaffen, maar om ons daardoor te kunnen onderwijzen. De wereld zelf wordt een plaats van studie, een universiteit die niet alleen de professionele leraren en geregistreerde studenten omvat, maar ook overal mensen, samen met alle andere wezens waarmee (of met wie) we ons leven en de landen waarin wij - en zij - leven.' 10 Het opnemen van 'dingen' is voor Bruno Latour een nieuwe houding ten opzichte van de wereld en vereist de oprichting van een 'parlement van dingen': een plek waar zowel mensen als niet-mensen adequaat vertegenwoordigd zijn (Latour 1993). 8
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
10
Fontys opleidingen- en lectoraten waaronder die van Tessa Cramer en Jorge Alves, als ook samenwerkingen zoekt met partner als de gemeente Tilburg, woningbouwverenigingen als TIWOS, wijkhuizen, ziekenhuis, het bedrijfsleven. Dit is een grote ambitie, waaruit ook blijkt van welk fundamenteel en vooral duurzaam belang dit onderzoek van het lectoraat is voor FHK, dat verder rijkt dan de duur van het lectoraat zelf. Daarom kunnen we ook ambitieus zijn en groot denken. Er staat namelijk veel op het spel. Fundamenteel inzicht in artistic connective practices is in onze ogen van noodzakelijk belang om onze samenleving alternatieve gezichtspunten te bieden, mensen veerkrachtig te maken, kortom: een duurzame, inclusieve, diverse samenleving tot stand te brengen (standaard 1). FHK zal namelijk nieuwe, innovatieve resultaten pas behalen wanneer ze grensoverschrijdend werkt en leert en zich niet conformeert aan de meer traditionele vormen van onderzoek en bijbehorende uitingsvormen. Juist in het opzoeken en overschrijden van die grenzen ontwikkelt zich de transformatieve praktijk (Daniels, Edwards, Engestrom, Gallager en Ludvigsen, 2010) die zo van fundamenteel belang is op weg naar duurzame, inclusieve en veerkrachtige samenlevingen. Deze transformatieve praktijk is een praktijk die het idee van samenwerking buiten de grenzen van de kunsten verruimt, een praktijk die kan worden onderzocht, gefaciliteerd, versterkt en gedeeld. Op deze manier positioneert het lectoraat zich in de maatschappelijke context. Dit is het doel van het lectoraat. Het potentieel van artistiek, praktijkgericht onderzoek is groot; het geeft de ruimte om complexe sociale, maatschappelijke, ecologische, politieke, economische en artistieke uitdagingen van vandaag te onderzoeken, te begrijpen en te voorzien van oplossingsgerichte alternatieven. Deze thema’s kunnen zowel regionaal, nationaal als internationaal een impact hebben. De manier waarop artistieke praktijken worden geïnformeerd door en informeren over maatschappelijke, politieke, commerciële en ecologische actoren, hebben geleid tot het lectoraatconcept van ' Artistic connective practices'. Het nieuwe lectoraat is hierbij zowel inspirator, vertegenwoordiger, als activist, inspireert de gemeenschap en promoot de artistieke onderzoekspraktijk ook bij externe partijen, waarvan sommige nog onbekend zijn met artistiek onderzoek (standaard 4). Binnen de twee focusgebieden Artistic connective practices en Artistic connective practitioners wordt dit in de volgende punten zichtbaar (standaard 4): 1) het bijdragen aan de missie van de FHK, door ● ●
het stevig verankeren van de maatschappelijke relevantie van kunst, kunstonderwijs en artistiek onderzoek. het zichtbaar maken en delen van de rijke verzameling van bestaande praktijken binnen en buiten FHK van ‘Artistic connective practices’
2) het bijdragen aan de kennisfunctie van de FHK in de regio, door: het uitvoeren van praktijkgericht, artistiek onderzoek binnen ‘Artistic connective practices’, in wisselwerking met literatuurstudie naar het fenomeen. het opstellen van een aantal handvatten op basis van de pijlers voor analyse en discussie van de ‘Artistic connective practices’ om zo bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis over artistieke connectieve praktijken. het inzichtelijk maken van de methodologische fundamenten van artistiek onderzoek in al haar diversiteit.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
11
3) het bijdragen aan innovatie van de kennisontwikkeling van de FHK door:
aan de hand van praktijkgericht, artistiek onderzoek, nieuwe ‘artistic connective practices’, door artistic connective practitioners zowel binnen als buiten FHK vorm te geven en te ondersteunen.
3.2 ONDERWIJS EN PROFESSIONALISERING De verschillende initiatieven binnen FHK rondom interdisciplinaire samenwerking11 laten duidelijk zien dat er een wens vanuit de opleidingen is de interdisciplinariteit verder te ontwikkelen. Het vermogen om te leren is voor de toekomst belangrijker dan de kennis die momenteel beschikbaar is (Siemens, 2004). Voor het lectoraat zien we hier een essentiële rol weggelegd met betrekking tot de verdere ontwikkeling van artistiek onderzoek in samenwerking met de maatschappij. De theorie van praktijkgemeenschappen (Wenger, Trayner en de Laat, 2011), beschrijft leren als sociaal en gesitueerd. Informeel leren en spontane ontwikkeling zijn daarbij cruciale begrippen. In deze visieontwikkeling met betrekking tot artistiek onderzoek speelt het lectoraat een cruciale rol. Het meer expliceren van impliciete onderzoeksactiviteiten van docenten en studenten hoort daar ook bij. Dit leerproces is een dimensie van 'samenwerken', het delen van praktijken waarin alle deelnemers zich verbonden voelen ondanks (of juist door) hun verschillen. Leren is in wezen 'betekenis geven' waarbij de individuele en sociaal-culturele niveaus nauw met elkaar verweven zijn. Het leerpotentieel is het hoogst wanneer mensen van verschillende disciplines, culturele achtergrond en perspectieven bij elkaar worden gebracht, of zoals Surowiecki (2005) stelt: een diversiteit aan meningen is een van de voorwaarden waaronder een groep mensen, met of zonder begeleiding resultaten bereiken die intelligenter zijn 'dan de gemiddelde leden van de groep'. In dit concept wordt grensoverstijgende competentie steeds belangrijker (Oonk en Gulikers, 2018). Dit sluit aan bij de opvattingen van FHK over interdisciplinaire praktijken en cocreatie en het lectoraat kan hiertoe een basis van kennisdeling vormen voor het instituut (standaard 4). Op het moment van schrijven van deze aanvraag is onderzoek in FHK gefragmenteerd, niet ingebed en het blijft vaak binnen de muren van het instituut of verdwijnt met haar afgestudeerden voorgoed uit het gebouw. Er is behoefte aan een meer consistente uitwisseling van artistiek onderzoek tussen afdelingen (de eerste stappen voor deze uitwisseling worden gezet in het traject van Reïnventing FHK, wat de samenwerking tussen de opleidingen faciliteert). Het lectoraat heeft door haar positie, midden in de organisatie, de mogelijkheid om instelling breed debat en discussies te ondersteunen (voor zowel studenten, docenten als alumni). Deze activiteiten vormen een inspirerende voedingsbodem voor de ontwikkelingen rond onderzoek binnen de opleidingen. Daarnaast ondersteunt het lectoraat ook de verspreiding van artistiek onderzoek met lokale partners en als actieve deelnemer aan artistiek discours door bijvoorbeeld onderzoekssymposia (zoals SAR en ELIA) en online peer review tijdschriften (JAR). Hierdoor wordt de positie van artistiek onderzoek binnen en buiten het instituut verstevigd.
11 Voorbeelden zijn onder andere de uitwisseling tussen eerstejaars bachelorstudenten van alle afdelingen in het 'Interdisciplinair Bootcamp'. De gezamenlijke onderzoeksdagen van de masters met externen in de 'Research Saturdays', de uitwisseling voor alle tweedejaars bachelorstudenten in de week 'Art meets Arts', en de interdisciplinaire producties tijdens de ‘Nacht van de Kunsten’.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
12
De onderzoeksactiviteiten van het lectoraat kennen drie hoofddoelen (standaard 4): 1) Het stimuleren van artistiek onderzoek van studenten en docenten. Het lectoraat levert door het stimuleren van artistiek onderzoek een fundamentele bijdrage aan: ● ● ●
Visieontwikkeling wat betreft onderzoek in het curriculum van alle FHK-opleidingen en borging van de kwaliteit ervan; Professionalisering van docenten gericht op onderzoeksvaardigheden; Versterking van de onderzoekende houding en onderzoekscultuur in FHK.
2) Het uitvoeren van artistiek onderzoek door lectoren en onderzoekers uit het lectoraat, o.a. op verzoek van het werkveld. Deze onderzoeken zijn doorgaans gesubsidieerd en hebben als doel: ● ● ●
Het ontwikkelen van bruikbare kennis en handvatten voor het werkveld die professionalisering en/of ontwikkeling ondersteunen; Een bijdrage te leveren aan het curriculum van een of meer opleidingen; Een bijdrage te leveren aan de (wetenschappelijke) kennisbasis en het artistieke discours.
3) Het begeleiden van artistiek promotieonderzoek van docent-onderzoekers en alumni. De promotieonderzoeken hebben als doel: ● ● ●
Het leveren van een bijdrage aan de wetenschappelijke kennisbasis en het artistieke discours; Het leveren van een concrete bijdrage aan een of meer onderwijspraktijken binnen FHK; Professionalisering van docent-promovendi op het terrein van onderzoek(smethodologie) en het inhoudelijke onderwerp.
3.3 DOMEIN ONDERZOEK/WETENSCHAP Het lectoraat Artistic Connective Practices wordt midden in FHK geplaatst en krijgt de rol van aanjager van en inspirator voor artistiek onderzoek voor alle opleidingen binnen het instituut. Daarnaast verbindt het lectoraat het instituut met de omgeving (lokaal, nationaal en internationaal) en het werkveld. Door de inhoudelijk thematisering van de toekomstige lector zullen de partners tijdens de duur van het lectoraat meer en meer gespecificeerd worden. Echter deze connectiviteiten dienen als best practices voor toekomstige partnerschappen in het kader van artistic connective practices, die de duur van lectoraat overstijgen. Artistic Connective Practices richt zich op een kennisdomein dat voortdurend in ontwikkeling is, en daarmee op snijvlakken: onderzoek als artistieke benadering, kunst als onderzoek, onderzoek met artistieke methoden; artistic research. Dit wordt gedreven door experiment en nieuwsgierigheid in combinatie met reflectie en analyse en speelt zich af op het raakvlak van de kunsten en de maatschappij. Daarnaast is het thema uitgesproken innovatief, iets dat bij de kunsten past, niet alleen omdat het nieuwe kennis, maar ook nieuwe (auditieve, visuele, sensitieve, etc.) vormen van kennisontsluiting oplevert. Deze kennis zal niet dezelfde meetbare, objectieve status hebben als wetenschappelijke kennis, maar dat wil niet zeggen dat ze van minder waarde is. Integendeel, er is juist veel behoefte aan een tegenwicht tegen de cijfermatige, schijnbaar objectieve weergave van onze wereld (standaard 3). Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
13
In de focus op Artistic Connective Practices wordt de rijke verzameling van bestaande praktijken binnen en buiten FHK van ‘artistic connective practices’ zichtbaar gemaakt. Aan de hand van praktijkgericht, artistiek onderzoek worden daarnaast nieuwe ‘artistic connective practices’, zowel binnen als buiten FHK vormgegeven en ondersteund. Het lectoraat levert een bijdrage aan innovatie van de kennisontwikkeling in het domein van de kunsten door het opstellen van een aantal handvatten op basis van de pijlers voor analyse en discussie van de ‘artistic connective practices’ om zo bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis over artistieke connectieve praktijken. Als hbo-instelling heeft FHK een sterke verbinding met de praktijk en het werkveld. De bijdrage van het lectoraat richt zich dan ook op diezelfde praktijk en neemt vormen aan die relevant en toepasbaar zijn in die context. Dit betekent dat Artistic Connective Practices niet (alleen) een bijdrage levert aan een academisch discours of een wetenschappelijk domein, maar juist ook aan het discours over artistiek onderzoek en een maatschappelijk domein (standaard 3). Dit doet ze door het onderzoek samen met lokale partners in het werkveld vorm te geven en te dissemineren, niet alleen in tekst, maar ook via nieuwe vormen van kennis door beeld, geluid, ervaring, etc. Ook de actieve deelname aan onderzoekssymposia als SAR, ELIA en het publiceren in peer reviewed tijdschriften als JAR, behoort tot de taken van het lectoraat (standaard 3). Het is belangrijk om hierbij te vermelden dat er gestreefd wordt naar nieuwe, andere vormen van kennisproductie dan de traditionele wetenschappelijke vormen. Er wordt onderzoek gedaan in, met en door de kunsten en de onderzoeksresultaten kunnen ook in juist daarvoor passende vormen worden gepresenteerd (standaard 3). Naast de toepasbaarheid in het werkveld, zijn de resultaten van Artistic Connective Practices relevant in de context van het hoger beroepsonderwijs, met name andere kunsthogescholen, zowel nationaal als internationaal. Door de inrichting van een lectoraat met dit thema, wordt de samenwerking en kennisdeling binnen dit netwerk versterkt.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
14
4. BEELD VAN DE INBEDDING EN VITALITEIT VAN HET LECTORAAT 4.1 BESTUURLIJKE INBEDDING BINNEN DE INSTELLING Binnen FHK staat het lectoraat midden in het netwerk van opleidingen, de leergemeenschap en het management. Het lectoraat is er voor alle opleidingen. Door de bottom-up onderzoeksstrategie vanuit en over de artistieke praktijk zelf, is het lectoraat er in concreto echt voor studenten, docenten en medewerkers. Voor een optimale verbinding van het lectoraat met de opleidingen, spelen de lector en (de interne en externe) onderzoeksleden van de kenniskring een essentiÍle rol. Op basis van hun expertise zijn ze ook betrokken bij FHK in strategische advisering en visieontwikkeling binnen het beleidsadviesteam, het doorontwikkelen van de opleidingen met betrekking tot artistiek onderzoek, connectiviteit in samenwerking met de clusters Educatie en Performing & Design, en het initiÍren, aanjagen en modereren van praktijkgericht artistiek onderzoek. De verbinding van beleid, onderwijs en onderzoek, kennisontwikkeling en kennisdeling krijgt hierin een belangrijke plaats. In de nieuwe strategische koers van FHK12 wordt de nadruk gelegd op horizontale samenwerking, zowel op beleidsmatig als inhoudelijk niveau. De nieuwe structuur zou onder meer moeten leiden tot meer duurzame samenwerking tussen de opleidingen. Het lectoraat over artistieke connectieve praktijken ademt bij uitstek deze sfeer van samenwerking. Het onderzoek van het lectoraat doet niet alleen dienst ter inspiratie van de intensivering van opleiding-overkoepelende samenwerking, maar fundeert en borgt ook de ingezette koers van FHK. Ook draagt het lectoraat bij aan professionalisering van de docenten binnen FHK door het verzorgen van presentaties en workshops, het organiseren van studiedagen van de masters, het begeleiden van praktijkonderzoek door docenten in eventuele promotietrajecten en het organiseren van intervisie en uitwisseling tussen (onderzoeks)docenten. Bovendien geven de lectoren en de onderzoeksleden van de kenniskring (expert)colleges voor studenten in de bachelor- en masteropleidingen van FHK, waar ook FHKcollega’s bij kunnen aansluiten. Op wederkerige wijze zijn de lectoren en kenniskring-onderzoekers in staat de vragen vanuit de opleiding direct te vertalen naar onderzoeksvragen en de resultaten van (eigen en elders uitgevoerd) onderzoek te vertalen naar adviezen en inspiratie voor het aanscherpen en vernieuwen van de curricula van de opleidingen. Het lectoraat kan een belangrijke rol vervullen bij de verbinding tussen kennisontwikkeling in FHK en de rest van Fontys. Dit gebeurt onder andere doordat het lectoraat onderdeel is van het domein Educatie, met daarbinnen diverse lectoraten, maar ook van Creative Economy. Het lectoraat heeft de intentie om ook actief te participeren binnen Learning Society en Smart Society, omdat deze inhoudelijk aansluiten bij het thema van het lectoraat. Het lectoraat heeft de ambitie om, binnen en buiten FHK, kennis te ontwikkelen en te verspreiden op het gebied van de ontwikkeling van artistiek onderzoek en artistieke connectieve praktijken als model voor onderzoek en connectiviteit in het algemeen. Hiervoor kunnen bestaande samenwerkingen worden gethematiseerd naar artistieke connectiviteit, maar ook nieuwe samenwerkingen worden aangegaan met andere partners binnen en buiten het domein van de kunsten. Te denken valt aan reeds bekende partners in de kunstsector, maar ook aan nieuwe samenwerkingsverbanden met de gemeente, provinciale politiek, wijkhuizen, woningbouwverenigingen, bejaardenhuizen, gevangenissen, 12
(https://connect.fontys.nl/instituten/fhk/ReinventingFHK/GELINKTE%20documenten/FHK%20flyer%20update%20over%20fasering%20R e%20inventing%20mei%202020.pdf )
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
15
opvangcentra voor vluchtelingen. Daarnaast is een connectie met andere onderwijsinstellingen en lectoraten binnen en buiten Fontys van groot belang evenals een duurzame connectie met het bedrijfsleven. Het is vooral de inhoudelijke accentuering van de toekomstige lector die hier richtinggevend in zal zijn, waarbij gestreefd zal worden naar duurzame, kwalitatieve connecties die de termijn van het lectoraat overstijgen en daarmee van groot toekomstig belang voor FHK zullen zijn (standaard 2).
4.2 VITALITEIT VAN HET LECTORAAT (standaard 2) Artistic Connective Practices zijn zelfreflecterend en daardoor voortdurend in beweging en flexibel, in tegenstelling tot de starre courante politieke en sociaal-maatschappelijke modellen en structuren. Het blootleggen door onderzoek van de onderliggende structuren en methodologieën van deze artistieke connectiviteit opent enorme mogelijkheden naar andere onderzoeksgebieden. Het is aan de lector om inhoudelijk accenten te leggen teneinde deze onderliggende structuren en methodes te ontsluiten en multisectoraal productief te maken (standaard 2). Aansturing Het lectoraat, bestaande uit een lector en een kenniskring met interne en externe leden, staat midden in FHK. Derhalve geschiedt de aansturing van het lectoraat vanuit de lector in directe samenwerking en wisselwerking met het MT FHK en de opleidingen. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door het feit dat de kenniskring uit interne collega’s van FHK bestaat. Bovendien, met enerzijds de rijke verzameling aan opleidingsnetwerken en het interdisciplinaire netwerk van FHK als ook het aantrekken van externe kenniskringleden, wordt de aansturing van het lectoraat gevoed door input vanuit het werkveld. Connectiviteit: FHK & Partners Het lectoraat, in vereende kracht met de opleidingen en het werkveld, streeft ernaar om tot positionering van artistiek onderzoek te komen, gethematiseerd ten aanzien van artistieke connectieve praktijken. Waar aan de ene kant namelijk de opleidingen en het aanverwante werkveld input leveren ten aanzien van het fenomeen artistiek onderzoek, zal het lectoraat een meer overkoepelende, verbindende koers varen. Het lectoraat spreekt de ambitie uit om het meer monodisciplinaire artistieke onderzoek aan te vullen met een onderzoek naar artistiek connectieve praktijken, die over de grenzen van disciplines heen gaan. Dit kan alleen maar in directe, intensieve, non-hiërarchische, inclusieve, proactieve en duurzame collaboratie met opleidingen en werkveld geschieden. Om ervoor te zorgen dat het lectoraat minder kwetsbaar is en minder afhankelijk van de lector, en omdat connectiviteit niet over enkelvoudige verbindingen gaat maar over het ontwikkelen en onderhouden van langdurige relaties, zowel binnen als buiten de FHK, en bovenal 'to practice what you preach’, wordt in iedere lijn de lector ondersteund door een aantal interne (en externe) onderzoekers. Op deze manier wordt de continuïteit van het onderzoek naar artistieke connectieve praktijken geborgd door een team van artistieke connectieve researchers. Zij spelen een cruciale rol in het kader van de intensiteit en duurzaamheid van interne en externe samenwerkingsverbanden. Dat onderzoek naar artistieke connectieve praktijken alleen gedijt vanuit duurzaamheid mag vanzelfsprekend zijn. De investering in interne en externe partners rondom onderzoek naar artistieke connectieve praktijken rijpt met de tijd. Door in de verschillende onderzoeksprojecten intensief en veelvuldig samen te werken met interne partners en partners uit het werkveld (afhankelijk van het vraagstuk) ontstaat een duurzame connectiviteit die zich kan manifesteren in mee denken over onderzoeksaanvragen, participatie in artistieke onderzoekstrajecten en het geven van feedback op producten, instrumenten en Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
16
publicaties, etc. Naast Tilburg University zijn er in de voorbereidende fase door Research Explorer Cynthia Hathaway uitgebreide gesprekken geweest met docenten, studenten en het werkveld. Een neerslag hiervan is terug te vinden in de DISCO Magazine Making Connective Practices: Get out, Get down & Make with others. In de voorbereiding op deze aanvraag, zijn interessante feedbackgesprekken gevoerd, zie overzicht gesprekspartners lectoraat in hoofdstuk 7. Het lectoraat beoogt daarnaast meer samen te werken met werkveldpartners uit andere sectoren, zoals de politiek, het bedrijfsleven, de sociale sector, maar ook het primair en voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Bovendien maken de lectoren en onderzoekers uit de kenniskring deel uit van verschillende (inter)nationale netwerken met andere lectoren en opleiders. Voorbeelden hiervan zijn de Society for Artistic Research (SAR), ELIA, AEC, LKCA. Ook binnen het KUO kan het lectoraat een profilerende rol spelen. Lectoraat als Ontmoetingsplaats Het is van essentieel belang dat het lectoraat geen ‘onzichtbaar’ gremium is, maar een tastbare entiteit. Zichtbaarheid en benaderbaarheid zijn cruciaal om artistieke connectieve praktijken met binnen en buiten te thematiseren. Het lectoraat zal dan ook een fysieke ontmoetingsplaats zijn waar studenten, docenten en medewerkers elkaar en het werkveld kunnen ontmoeten. De dynamiek van samenkomen is heel belangrijk als het gaat om het creëren van een onderzoekscommunity. Pas in ontmoeting, interactie, dialoog en debat komt connectiviteit tot stand. Echter minstens zo belangrijk, is ook de informele atmosfeer die van de lectoraatsruimte uit moet gaan. Een sfeer van gastvrijheid, een sfeer die uitnodigt om te verblijven. Op deze manier krijgt de lectoraatsruimte een levendigheid die inspirerend werkt en die verbinding mogelijk maakt, aansluitend bij het thema. Om ontmoeting en zichtbaarheid ten volle te realiseren, is er naast een vaste, open, verwelkomende lectoraatsruimte een mobiele HUB nodig, die zich in FHK en daarbuiten kan manifesteren. Op deze manier is er werkelijk sprake van “teach what you preach” en verbindt het lectoraat letterlijk en figuurlijk binnen en buiten. In de openbaarheid - zowel de openbare ruimte in FHK als de publieke ruimte eromheen - komt ontmoeting tot stand die essentieel is voor een onderzoek naar artistieke connectieve praktijken. Kortom, de thematiek van het lectoraat veruitwendigt zich ook in de ruimte die ze inneemt.
4.3 PROFIEL VAN DE LECTOR (standaard 2) Het lectoraat is er voor alle opleidingen van FHK. Dit betekent dat de lector allereerst in staat moet zijn zich te verbinden met alle kunst- en kunsteducatieve praktijken die aanwezig zijn binnen het instituut. De lector is dan ook zichtbaar op de werkvloer en heeft passie voor onderwijs, docenten en studenten. Hij/zij staat dus middenin de (nieuwe) organisatie van FHK. De lector kan werken met een verscheidenheid aan (artistieke) kennis en is in staat verschillende kennisdomeinen met elkaar te verweven tot een complex geheel. Het gaat hierbij niet om het formuleren van een gemene deler, maar om het zichtbaar maken van de diversiteit en zelfs wrijving binnen de kunsten, om te komen tot een creatieve ruimte van ideeën. Hierbij gaat de lector de complexiteit niet uit de weg, maar laat ruimte voor een veelheid van stemmen die niet altijd op elkaar zijn afgestemd. Geïnspireerd door Richard Sennett’s beschrijving van dialogisme, genereert de lector ‘a space of attention and responsiveness to other people.’12 In die zin heeft de lector een helicopterview, is hij/zij een
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
17
bruggenbouwer en is hij/zij in staat om te experimenteren met verschillende onderzoekmethodes en een dito variatie aan disseminatie. De lector heeft praktijkervaring met en kennis van artistiek onderzoek en is zichtbaar in het maatschappelijk debat met betrekking tot vraagstukken rondom artistiek onderzoek. Hij/zij is in staat docenten en studenten te enthousiasmeren voor artistiek onderzoek en in samenwerking met hen en het werkveld te komen tot een door diversiteit gekenmerkte visie op artistiek onderzoek. Het is denkbaar dat hiervoor niet één, maar meerdere lectoren nodig zijn. (In een duo bijvoorbeeld zou één van de lectoren zich richten op art practice en de ander op art practitioners). Bovendien wordt van de lector gevraagd om acquisitie te plegen van relevante onderzoeksopdrachten en projecten in het werkveld. Hij/zij zal daarvoor samenwerkingen tot stand brengen tussen de opleidingen binnen FHK, met andere Fontys opleidingen en lectoraten als ook met partners in het werkveld. Op deze manier positioneert het lectoraat Artistic connective practices zich in een maatschappelijke context. Ook in de in te richten kenniskring zal een brede vertegenwoordiging van kunstdisciplines en relevante werkvelden aanwezig zijn. De inbreng van de kenniskring versterkt het lectoraat. De inhoudelijke organisatie en aansturing van het lectoraat is een gedeelde verantwoordelijkheid van de lector en de leden van de kenniskring. Hierbinnen vragen met name het coördineren en modereren van en het communiceren over onderzoeksactiviteiten binnen en buiten FHK de aandacht. Dit betekent dat de lector ook over (een aantal) van deze vaardigheden moet beschikken. Voor de inzet van de lector en de kenniskring is (als start) 1,4 - 1,6 FTE begroot voor de FHK Onderzoekscommunity. De verdeling is als volgt:
0,6 – 0,8 FTE voor het lectoraat 0.8 FTE voor de bijbehorende kenniskring (in- en extern)
Doorontwikkeling onderzoek FHK De start van het lectoraat Artistic Connective Practices borduurt voort op de twee voorgaande lectoraten (Arts in Society II en Stedelijke Strategieën), op de groei van het aantal masters van drie naar vijf, op de samenwerking met Creative Economy en meer recent op de aandacht die er binnen de kwaliteitsafspraken aan onderzoek wordt gegeven. Daarop anticiperend is in de MJR* de volgende investering ten behoeve van onderzoek te lezen: In FTE’s Lectoraat Artistic Connective Practices Kenniskring Artistic Connective Practices Creative Economy Kenniskring Creative Economy (Docent) onderzoek coördinatie (Docent) onderzoek coördinatie Promotieonderzoek Onderzoeksparticipatie docenten Totaal
Begroting 2020 0,6 0,4 0,2 0,2 0,0 0,0 0,2 0,0 1,6
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
MJR 2021 0,6 0,4 0,2 0,2 0,4 0,5 0,2 0,0 2,5
MJR 2022 0,6 0,5 0,2 0,2 0,4 0,5 0,4 0,0 2,8
MJR 2023 0,6 0,5 0,2 0,2 0,4 0,5 0,4 1,0 3,8
MJR 2024 0,6 0,5 0,2 0,2 0,4 0,5 0,4 1,0 3,8 18
MJR 2025 0,6 0,5 0,2 0,2 0,4 0,5 0,4 1,0 3,8
* Deze MJR is in feite alweer achterhaald want zowel voor de lector als voor de kenniskring zijn uitbreidingen voorzien: het lectoraat wordt 0,8 fte en de kenniskring blijft voorlopig 0,6 - 0,8 fte. Samenwerking Fontys lectoraten De onderzoeksomgeving van Fontys biedt voor de nieuwe lector een veelheid aan aanknopingspunten. Het ligt voor de hand dat de lector intensief gaat samenwerking met Creative Economy op de onderwerpen die overlap vertonen met de onderzoeksgebieden van de overige deelnemende lectoraten. Het streven is een deel van de onderzoek agenda gezamenlijk uit te gaan voeren, waardoor er inhoudelijke groei mogelijk is, binnen de huidige planning van de financiële middelen. Het is aan de toekomstige lector om hier prioritering in aan te brengen op basis van de inhoudelijke vormgeving van het onderzoek naar artistieke connectieve praktijken. Kwaliteitsafspraken Binnen de Kwaliteitsafspraken (KA) spelen onderzoeksprojecten al vanaf het begin een rol. De (onderzoeks) projecten en thema’ s die binnen de KA geïnitieerd worden, betreffen nu vooral de facilitering van participatie aan onderzoek en het delen van kennis en ervaringen door middel van professionalisering, pilots en ruimte voor studenten en docenten. In samenwerking met het lectoraat kan hierbinnen een kwaliteitsslag gemaakt worden. Promovendi Binnen de MJR anticiperen we op een groei van promovendi. De lector gaat een rol spelen in het stimuleren en begeleiden van docenten die een promotie ambitie hebben. Deze promovendi dragen bij aan een uitdagende onderzoek cultuur binnen FHK en mogen rekenen op ondersteuning vanuit de lector en de Kenniskring. Onderzoek partners Zoals beschreven heeft het lectoraat bij de start een interne focus: het verbinden van de verschillende initiatieven, het samenwerken met het onderwijs en aansluiting vinden binnen Fontys, Maar aansluitend is de opdracht steeds meer extern gericht en maakt samenwerking met externe partners, instellingen hier onderdeel van uit. Deze partners zijn vaak culturele instellingen, festivals, brancheorganisaties, overheidsinstellingen. Allemaal partijen die niet bekend staan als grote investeerders. Aanvullende subsidiebronnen zijn noodzakelijk om de onderzoeksprojecten op te schalen tot een relevant niveau. Desondanks hier een winstwaarschuwing: de ervaring leert dat artistic research niet gefinancierd wordt door kapitaalkrachtige partijen. Daarnaast is er vaak sprake van kleine onderzoeken omdat de kunst een verzameling van allerlei verschillende disciplines is, ieder met een eigen werkveld. Deze diversiteit is van invloed op de ‘massa’ die binnen een onderwerp kan ontstaan. Het nieuwe lectoraat zal hierop moeten inspelen, alternatieve strategieën moeten ontwikkelen en zeker gebruik moeten maken van het kapitaal dat al in huis is: studenten, docenten en alumni. Ook hierop is in de MJR geanticipeerd. Concept onderzoeksagenda 2021-2022. Concrete inhoudelijke activiteiten nader te specificeren door toekomstige lector. Periode
Belangrijkste activiteiten
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
19
2021-2022
● ● ● ● ● ●
Uitvoeren onderzoeken binnen de 2 onderzoeksthema’s > Cycle 1 Subsidieaanvragen schrijven Bijdrage aan implementatie en evaluatie strategische koers FHK Publiceren & presenteren Organiseren evenement of symposium Begeleiding promovendi
2022-2023
● ● ● ● ● ●
Uitvoeren onderzoeken binnen de 2 onderzoeksthema’s > Cycle 2 Begeleiding promovendi Subsidieaanvragen schrijven Publiceren & presenteren Organiseren evenement of symposium Einde van het studiejaar: MidTerm Review of peerreview i.s.m. andere (Fontys)lectoraten
2023-2024
● ● ● ● ● ●
Uitvoeren onderzoeken binnen de 2 onderzoeksthema’s > Cycle 3 Bijdrage aan implementatie en evaluatie strategische koers FHK Organiseren evenement of symposium Subsidieaanvragen schrijven Begeleiding promovendi Publiceren & presenteren
2024-2025
● ● ●
Uitvoeren onderzoeken binnen de 2 onderzoeksthema’s > Cycle 4 Uitvoering/begeleiding onderzoeken per focusgebied Kritische Reflectie schrijven en evaluatie lectoraat Evaluatie werkplaats, projecten per focusgebied Begeleiding promovendi Consolideren resultaten lectoraat
● ●
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
20
5. KWALITEIT VAN HET ONDERZOEKSPROCES (standaard 3) Het thema van het lectoraat vraagt om een artistieke onderzoeksmethodologie die de verschillende kunsten met elkaar verbindt en van daaruit het debat over artistiek onderzoek in het algemeen verder zet. Het lectoraat kan op die manier, naast het creëren van een centrale onderzoeksvisie voor FHK en het bouwen aan een onderzoekscommunity, een belangrijke motor zijn om niet alleen instituutbreed maar ook met partners in de regio en peers in het werkveld, het discours over artistiek onderzoek te voeden. Het is van groot belang dat het lectoraat positie neemt in dit discours en het belang van artistiek onderzoek over en vanuit kunstenaars en hun connectieve praktijken voor de samenleving accentueert (standaard 3). Artistiek Onderzoek maakt gebruik van een breed scala aan creatieve onderzoeksmethoden. Deze methoden zijn vaak uniek en bijzonder. De taak van het lectoraat is het vastleggen, verzamelen, analyseren en funderen van deze methoden binnen Artistic connective practices. De kwaliteit van het totale onderzoeksproces wordt gehandhaafd door systematische documentatie en het verzamelen van zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens. Hierbij is speciaal aandacht voor: DOEL Het ontwikkelen van een visie op artistieke connectieve praktijken op basis van artistiek onderzoek; het ontwikkelen en verankeren van een methodologie voor artistiek onderzoek; het bijdragen aan en vormgeven van nieuwe artistieke connectieve praktijken (product & proces). Factoren: toont de intentie om echt iets nieuws / innovatief te willen creëren mensen enthousiast maken over het oppakken van innovatie en het initiëren van vervolgacties CONNECTIVITEIT In hoeverre is dit een gemeenschappelijk belang? Factoren die zullen worden geëvalueerd zijn: Gegevens over inclusie en uitsluiting: anonieme gegevens om een gevarieerde lijst van /status en/of beroepen te creëren, en wijzend op de frequentie van deelname. De ongehoorde factor: wie is hier niet/wie missen we? De onder-gehoorde factor: Wie is niet genoeg gehoord? De 'onbekende' factor: zijn er mensen van buiten het vertrouwde netwerk? CO-CREATIE Het daadwerkelijk inzetten van de kennis van anderen binnen een project met de ambitie om samen tot een beter 'product' te komen. Factoren: Mapping: visualiseren en erkennen van de eigen grenzen (in kennis, vaardigheden, praktijk, houding, blinde vlekken, enz.) Verschillende interesses en perspectieven echt integreren in een innovatieve praktijk / product Neem gerichte actie om anderen te begrijpen; samen leren en reflectie initiëren Belangrijke, complexe vragen - met betrekking tot de waarde kunst voor de samenleving – die zich voordoen, zijn (standaard 1):
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
21
Waarom en hoe zouden artistieke praktijken kunnen en willen bijdragen aan de sociaal maatschappelijke transformatie richting een duurzame en veerkrachtige samenleving? Hoe biedt het artistieke perspectief – vormgegeven vanuit artistiek onderzoek – kansen om naast maar vooral als tegenwicht tegen economische en politieke perspectieven, connectiviteit te exploreren, verdiepen en concretiseren? Hoe kunnen, vanuit een aandacht voor niet-hiërarchische samenwerkingsvormen in een inclusieve en door diversiteit gekenmerkte context - versterkt door een grote aandacht voor zowel rationele als niet-rationele, emotionele processen - vooroordelen en gesimplificeerde veronderstellingen van hoe onze wereld eruitziet of dient te zien, worden tegengegaan of verrijkt? Hoe legt het lectoraat de mechanismes achter artistieke connectieve praktijken bloot, teneinde zich op die manier op het snijvlak van artistiek-culturele, sociaal-maatschappelijke, educatieve en filosofische dimensies van gemeenschappen (als FHK), organisaties en de samenleving te begeven? Hoe bewijst het lectoraat dat het artistieke perspectief, een kunstenaars-mindset, de kracht van kunst - als tegenwicht tegen het courante economische en politieke perspectief op basis waarvan beleid gemaakt wordt - pas echt impactvol is in connectieve praktijken? Op welke wijze bouwt het lectoraat zijn bewijsvoering op dat artistieke connectieve praktijken andere perspectieven op de samenleving en de wereld bieden en in die zin leidt tot reflectie over de samenleving, politiek, ethiek, democratie, empathie, kunst, educatieve methodes, leerstrategieën?
Binnen het lectoraat Artistic Connective Practices zal worden gewerkt volgens de ‘Nederlandse Gedragscode wetenschappelijke integriteit’ en het ‘Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek 2016-2022’. Hierbij worden de volgende vijf standaarden gehanteerd, waar we in ons lectoraat van uit gaan: 1. Het onderzoek is relevant, uitdagend, ambitieus. 2. De onderzoekseenheid is goed georganiseerd qua inzet van mensen, middelen, samenwerkingsverbanden, netwerken en relaties. 3. Het onderzoek voldoet aan de standaarden die in het vakgebied gelden. 4. Het onderzoek zorgt voor relevantie op het gebied van a. de beroepspraktijk & samenleving, b. onderwijs & professionalisering en c. kennisontwikkeling in het onderzoeksdomein. 5. De onderzoekseenheid evalueert regelmatig en systematisch.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
22
6. REGELMATIGE EN SYSTEMATISCHE EVALUATIE (standaard 5) In de volledige aanvraag is op verschillende plekken tussen haakjes in cursieve letters de standaard toegevoegd. De betreffende paragraaf of het betreffende hoofdstuk illustreert de genoemde standaard. Hieronder is dit nogmaals opgenomen. Standaard 1 De onderzoekseenheid heeft een relevant, ambitieus en uitdagend onderzoekprofiel en een onderzoeksprogramma met bijbehorende doelen die zijn geoperationaliseerd in een aantal indicatoren. Door zowel vanuit de reflectie over artistieke praktijken, als ook vanuit de door kunstenaars vormgegeven artistieke praktijken zelf te vertrekken, zet het lectoraat in op twee focusgebieden: 1. Artistic connective practices; 2. Artistic connective practitioners. De doelstellingen van het lectoraat zijn na afloop behaald, als
er in FHK een duurzaam, gezamenlijk beeld van artistiek, praktijkgericht en praktijk-geleid onderzoek is ontwikkeld, dat gedragen wordt en gevoed is door het werkveld. er een definitie en illustratie van artistieke connectiviteit is, tot stand gekomen in samenwerking met derden. de visies op artistiek onderzoek en/naar artistieke connectieve praktijken geïmplementeerd is in de educatieve context van FHK en als voorbeeld kan worden opgenomen door andere (kunst)hogescholen.
Standaard 2 De wijze waarop de eenheid is georganiseerd, de inzet van mensen en middelen en de interne en externe samenwerkingsverbanden, netwerken en relaties maken de realisatie van het onderzoekprofiel mogelijk. Het lectoraat kent een stevige positionering binnen FHK: ondersteund door een interne Kenniskring, gefaciliteerd door directie, MT en het Beleidsadviesteam. Ook binnen de Kwaliteitsafspraken heeft het lectoraat een rol in onderzoek ondersteunende projecten en bij professionalisering. Op deze wijze komen alle opleidingen, bachelors en masters, op voor hen relevante onderwerpen, in direct contact met het lectoraat. Binnen Fontys is dit het enige lectoraat dat vertrekt vanuit artistic research. Het meta thema ‘connectivity maakt duidelijk dat nadrukkelijk verbinding gemaakt kan (en gaat) worden met andere sectoren. De huidige betrokkenheid bij Creative Economy en daarnaast het Domein Educatie, laat zien dat de voedingsbodem voor verbinding over de instituten reeds aanwezig is. FHK heeft zelf een uitgebreid netwerk educatie, culturele en kunstorganisaties. Vanuit het lectoraat kan onze huidige rol uitgebreid worden met een kennispoot. Binnen het KUO zelf gaat het lectoraat o.a. participeren in de landelijke discussie aangaande de derde cyclus (agenda KUO 20-24). Vertaling hiervan in samenwerking met lectoraten en Universiteit Tilburg zou daar een te verwachten uitkomst van zijn.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
23
Standaard 3 Het onderzoek van de onderzoekseenheid voldoet aan de standaarden die in het vakgebied gelden voor het doen van onderzoek. Het thema van het lectoraat vraagt om een artistieke onderzoeksmethodologie die de verschillende kunsten met elkaar verbindt en van daaruit het debat over artistiek onderzoek in het algemeen verder zet. FHK zal namelijk nieuwe, innovatieve resultaten pas behalen wanneer ze grensoverschrijdend werkt en leert en zich niet conformeert aan de meer traditionele vormen van onderzoek en bijbehorende uitingsvormen. Artistiek Onderzoek maakt gebruik van een breed scala aan creatieve onderzoeksmethoden. Deze methoden zijn vaak uniek en bijzonder. Het is belangrijk om hierbij te vermelden dat er gestreefd wordt naar nieuwe, andere vormen van kennisproductie dan de traditionele wetenschappelijke vormen. Er wordt onderzoek gedaan in, met en door de kunsten en de onderzoeksresultaten kunnen ook in juist daarvoor passende vormen worden gepresenteerd. De taak van het lectoraat is het vastleggen, verzamelen, analyseren en funderen van deze methoden binnen Artistic connective practices. De kwaliteit van het totale onderzoeksproces wordt gehandhaafd door systematische documentatie en het verzamelen van zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens. Zie: paragraaf 1b, paragraaf 3.3, hoofdstuk 5
Standaard 4 De onderzoekseenheid realiseert voldoende relevantie op het gebied van: • de beroepspraktijk en de samenleving; • onderwijs en professionalisering; • kennisontwikkeling binnen het onderzoekdomein. Het lectoraat creëert een centrale onderzoeksvisie voor FHK en bouwt aan een onderzoekscommunity. Hiermee voedt zij zowel instituutbreed als met partners in de regio en peers in het werkveld, het discours over artistiek onderzoek. Het lectoraat positioneert zich in dit discours en accentueert zo het belang van artistiek onderzoek over en vanuit kunstenaars en hun connectieve praktijken voor de samenleving. Het lectoraat levert hier een bijdrage door: 1) Het blootleggen van de mechanismen achter dit proces in samenwerking met het werkveld; 2) het komen tot een methodologische strategie en 3) het uitrollen en implementeren van deze methodologie in de educatieve context van FHK. Zo kan FHK als inspiratie voor andere hogescholen dienen, de connectiviteit in de omgeving van de FHK versterken en een richting bieden aan het rijke onderzoeksdomein van de FHK. Het potentieel van artistiek, praktijkgericht onderzoek is groot; het geeft de ruimte om complexe sociale, maatschappelijke, ecologische, politieke, economische en artistieke uitdagingen van vandaag te onderzoeken, te begrijpen en te voorzien van oplossingsgerichte alternatieven. Deze thema’s kunnen zowel regionaal, nationaal als internationaal een impact hebben. De manier waarop artistieke praktijken worden geïnformeerd door en informeren over maatschappelijke, politieke, commerciële en ecologische actoren, hebben geleid tot het lectoraatconcept van ' Artistic connective practices'. Het nieuwe lectoraat is hierbij zowel inspirator, vertegenwoordiger, als activist, inspireert de gemeenschap en promoot de artistieke onderzoekspraktijk ook bij externe partijen, waarvan sommige nog onbekend zijn met artistiek onderzoek. De doelstellingen voor het onderzoeksdomein zijn: 1) Het ontwikkelen van een gedeelde FHKvisie op artistieke connectieve praktijken op basis van artistiek onderzoek; 2) het ontwikkelen en verankeren van een Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
24
methodologie voor artistiek onderzoek; 3) het bijdragen aan en vormgeven van nieuwe artistieke connectieve praktijken (product & proces). Zie: Voorwoord, paragraaf 1a, paragraaf 1b, paragraaf 3.1, paragraaf 3.2
Standaard 5 De onderzoekseenheid voert regelmatig en systematisch evaluatie uit van de onderzoeksprocessen en resultaten. Aan de uitkomsten daarvan verbindt de onderzoekseenheid waar nodig verbeteringen. Artistic Connective Practices zijn zelfreflecterend en daardoor voortdurend in beweging en flexibel, in tegenstelling tot de starre courante politieke en sociaal-maatschappelijke modellen en structuren. Het blootleggen door onderzoek van de onderliggende structuren en methodologieën van deze artistieke connectiviteit opent enorme mogelijkheden naar andere onderzoeksgebieden. Het is cruciaal dat het lectoraat zich zelf systematisch evalueert. Evaluatievragen
Op welke wijze en in welke mate hebben de artistieke praktijken van het lectoraat kunnen en willen bijdragen aan de sociaal maatschappelijke transformatie richting een duurzame en veerkrachtige samenleving? Op welke wijze en in welke mate heeft het artistiek onderzoek van het lectoraat connectiviteit kunnen exploreren, verdiepen en concretiseren? Op welke wijze en in welke mate heeft het lectoraat mechanismes achter artistieke connectieve praktijken op het snijvlak van artistiek-culturele, sociaal-maatschappelijke, educatieve en filosofische dimensies van gemeenschappen (als FHK), organisaties en de samenleving weten te expliciteren? Op welke wijze en in welke mate heeft het lectoraat een bijdrage geleverd aan het discours rond de bijdrage en of de betekenis van het artistieke perspectief, een kunstenaars-mindset, de kracht van kunst in connectieve praktijken, ten opzichte van een dominant politie-economisch perspectief?
Elk jaar wordt het lectoraat geëvalueerd, door aan het einde van het jaar een kort evaluatieverslag te schrijven. Hierin wordt opgenomen wat de ontwikkelingen zijn, welke onderzoeks- en kennisactiviteiten zijn uitgevoerd, wat de impact en output daarvan waren. Ook de samenwerkingen die leiden naar concrete projecten in/met het werkveld worden in de vorm van projectevaluatie doorgelicht. De succesfactoren en verbeterpunten die hieruit voortvloeien worden gebruikt voor een aanscherping van de focusgebieden en het vasthouden van de vormgegeven inhoudelijke richting in de lectoraatsactiviteiten. Daarnaast zal een jaarlijkse peer review deel uitmaken van het evaluatieproces. Hiervoor wordt een set-up gemaakt van afgevaardigden uit het werkveld en van andere Fontys opleidingen en lectoraten. De totale evaluatie is bijgevolg een resultaat van
Zelfevaluatie (jaarlijks) Projectevaluatie Peer to peer evaluatie
Ze mondt uit in de deelname aan midterm-review en lectoraatsaudit, zoals beschreven in het Fontys kwaliteitszorgsysteem.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
25
7. EXTERNE VERANTWOORDING Het plan is besproken in het domeinoverleg. Afbakening en samenwerkingsmogelijkheden met bestaande lectoraten en instituten is onderwerp van gesprek geweest. Verslagen van deze gesprekken worden als bijlagen bij de aanvraag gestuurd. De aanvraag wordt begeleid door een aanbeveling, geschreven door een externe stakeholder uit de kenniswereld of het beroepenveld. De aanbeveling van Bart van Dongen is een bijlage van de aanvraag. De aanvraag voor het lectoraat is in de IMR besproken. Het betreffende deel uit het verslag van de IMR van 12 oktober 2020 is een bijlage bij de aanvraag. Door Cynthia Hathaway en Emily Huurdeman zijn voorbereidende gesprekken gevoerd met meerdere interne focusgroepen, te weten: 1. Peter Peters en Judith van den Kerkhoff (Fontys dienst Onderwijs en Onderzoek), Karen Neervoort (directeur Fontys Hogeschool voor de Kunsten), 17 april 2020. 2. Jan Staes (Master Kunsteducatie) en Dirk Dumon (Choreography BA en MA), 13 mei 2020. 3. Pieter Feenstra (Master Architecture + Urbanism), Alan Boom (Bachelor Art Communication & Design), Marcel Andriessen (Master of Music) en David Limaverde (Master Performing Public Space), 13 mei 2020. 4. Nienke Fabries (Consultant regionalisering, Fontys Hogescholen) en Cindy Ras (Research Consultant, TEC for Society, Fontys Hogescholen), 15 juni 2020.
De data die gegenereerd is uit bovenstaande gesprekken, reacties en aanbevelingen zijn uiteindelijk verwerkt in de totstandkoming van de publicatie van Cynthia Hathaway, Making Connective Practices: get out, get down & make with others (2020). De onderhavige lectoraatsaanvraag is een vertaalslag van de publicatie van Cynthia Hathaway naar een meer formele structuur van een aanvraag. Met betrekking tot deze aanvraag zijn gesprekken gevoerd met referenten van Fontys, namelijk mede-directeuren Hanny van Geffen (directeur FLOT) en Astrid Venes (Directeur FHKE) als ook met de lectoren Tessa Cramer (lector Designing the Future) en Jorge Alves Lino (lector Media, interactie en narratie). Hun opmerkingen zijn integraal verwerkt in deze aanvraag.
Lectoraatsaanvraag Artistic connective practices, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
26
