Tạp chí Forbes Việt Nam số 75 - 50 Thương Hiệu Dẫn Đầu by forbesvietnam

DANH SÁCH 25 CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO THÁNG TÁM 2019 • W W W.FORBESVIETNAM.COM.VN

ẤN PHẨM BÁO VĂN HÓA

THƯƠNG HIỆU DẪN ĐẦU

KÍNH BIẾU

DANH SÁCH THƯƠNG HIỆU DẪN ĐẦU TRONG CÁC LĨNH VỰC TẠI VIỆT NAM

GIÁ: 45.OOO ĐỒNG #SỐ 75

936082

010 014

Trong số này // THÁNG 8.2019

p TRANG 36

“PHẢI PHẤN ĐẤU SAO CHO NẾU MÌNH LÀ SỐ HAI THÌ KHÔNG AI SỐ MỘT.” —CAO HOÀI DƯƠNG, CEO PVOIL.

SỐ 8 CUỐN 75

19 | SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN // Rune Sølvsteen Nâng tầm thương hiệu thời bán lẻ kiểu mới.

DANH SÁCH 50 THƯƠNG HIỆU DẪN ĐẦU 36 | ĐƯỜNG XA HÓA GẦN

Nhà bán lẻ xăng dầu lớn thứ hai đặt kế hoạch thu hẹp khoảng cách với người đứng đầu. QUỐC KHÁNH

48 | DIỆN MẠO MỚI CỦA VIỆT TIẾN

Việt Tiến thay đổi năng động hơn dưới sức ép cạnh tranh MINH THIÊN

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU 62 | KHO BÁU DỮ LIỆU

Khai thác dữ liệu giúp doanh nghiệp hiểu và có cách tiếp cận người dùng tốt hơn. CƯỜNG NGHIÊM

25 CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO 80 | ĐAN MÓC TƯƠNG LAI

Từ đôi giày đan móc 3D đế bằng trở thành chiếc giày mơ ước trong làng thời trang nữ. AMY FELDMAN

85 | CUỘC CHƠI NGÔN NGỮ

ẢNH BÌA: KENNY NGUYỄN MINH HỌA CHO FORBES VIỆT NAM 10

FORBES VIỆT NAM

THÁNG 8.2019

Duolingo tạo nên doanh nghiệp 700 triệu đô la Mỹ bằng ứng dụng học ngoại ngữ. SUSAN ADAMS

Trong số này // THÁNG 8.2019

SỐ 8 CUỐN 75

GLOBAL 2000 96 | CHUYỂN ĐỔI HOÀNH TRÁNG

Để vực dậy Burger King, Daniel Schwartz áp dụng nguyên tắc của 3G Capital. CHLOE SORVINO

DANH SÁCH PHỤ NỮ TỰ LẬP GIÀU NHẤT 108 | BẢN CHẤT VÀ NUÔI DƯỠNG

Cỗ máy công nghệ sinh học 2,5 tỉ đô la Mỹ của Anne Wojicicki. BIZ CARSON & KATHLEEN CHAYKOWSKI

CÔNG TY, CON NGƯỜI 72 | TÁI CHẾ BAO BÌ

p TRANG 85

“CHÚNG TÔI SẼ VẪN TIẾP TỤC NỖ LỰC VỚI NGÔN NGỮ CHO ĐẾN KHI HẦU HẾT MỌI NGƯỜI TRÊN THẾ GIỚI ĐANG CỐ GẮNG HỌC NGÔN NGỮ ĐỀU SỬ DỤNG MỘT TRONG NHỮNG SẢN PHẨM CỦA CHÚNG TÔI.” —LUIS VON AHN, ĐỒNG SÁNG LẬP DOULINGO.

Chín doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đặt mục tiêu thu gom và tái chế tất cả bao bì do họ đưa ra tiêu thụ trên thị trường vào năm 2030 KHỔNG LOAN

90 | NHÀ MÁY SỰ SỐNG

Chế xuất dựa trên công nghệ sinh học tại công ty trị giá 1,4 tỉ đô la Mỹ. AMY FELDMAN

100 | KIẾN TẠO DOANH NGHIỆP HIỆU QUẢ CAO

Endeavor, quỹ hỗ trợ những doanh nghiệp có hiệu quả cao, vừa đến Việt Nam. KHỔNG LOAN

114 | RẮC RỐI GIỚI TÍNH TẠI BUMBLE

Tỉ phú người Nga đang quản lý một công ty bị hơn một chục nhân viên cũ tố cáo là “độc hại”, đặc biệt là cho phụ nữ. ANGEL AU-YEUNG

120 | CUỘC CHIẾN TRÊN MÂY

Thách thức với các cựu binh dự báo thời tiết khi công nghệ thay đổi. SUSAN ADAMS

LỐI SỐNG 134 | SUY NGẪM Về thương hiệu.

u TRANG 126

“CHÚNG TÔI HI VỌNG RẰNG CÁC HOẠT ĐỘNG VÀ NỖ LỰC CỦA MÌNH CÓ THỂ ĐEM LẠI LỢI ÍCH CHO NHỮNG NGƯỜI KHÁC VÀ GIÚP CUỘC SỐNG CỦA HỌ TRỞ NÊN TỐT ĐẸP HƠN.” —MANUEL FERRIOL, GIÁM ĐỐC MELIÁ HỒ TRÀM. 12

FORBES VIỆT NAM

THÁNG 8.2019

FORBES VIỆT NAM

THƯ TÒA SOẠN TỔNG BIÊN TẬP

Dấu ấn

Chu Thị Thu Hằng PHÓ TỔNG BIÊN TẬP

Lương Trung Hiếu Phan Thanh Nam CỐ VẤN BIÊN TẬP

Phạm Phú Ngọc Trai THƯ KÝ TÒA SOẠN

Võ Quốc Khánh

PHÓ THƯ KÝ TÒA SOẠN

Giang Thanh

TRƯỞNG BAN BIÊN DỊCH

Khổng Loan

PHỤ TRÁCH THIẾT KẾ

Trần Quốc Luật

TÒA SOẠN – TRỊ SỰ 124 Nguyễn Du, Hà Nội Tel: 024 38220036 – 3822 3836 Fax: 024 3822 9302

VĂN PHÒNG PHÍA NAM • Tòa nhà HM Town (Tầng 8) 412 Nguyễn Thị Minh Khai, P. 5, Q. 3, TP. HCM Tel: 028 3832 7575 – Fax: 028 3834 3535 email: toasoan@forbesvietnam.com • 170 Nguyễn Đình Chiểu, Q.3, TP.HCM Tel: 028 3823 0890 – Fax: 028 3910 0922 Giấy phép xuất bản số 79/GP-BTTTT cấp ngày 02.04.2013

MEDIA CHAIRMAN & EDITOR-IN-CHIEF

Steve Forbes

CHIEF EXECUTIVE OFFICER: Michael Federle CHIEF CONTENT OFFICER: Randall Lane CEO / ASIA, FORBES MEDIA & PRESIDENT & PUBLISHER, FORBES ASIA: William Adamopoulos EXECUTIVE DIRECTOR, EDITORIAL CONTENT, FORBES ASIA: Justin Doebele SENIOR VICE PRESIDENT, FORBES ASIA:

Tina Wee FOUNDED IN 1917 B.C. Forbes, Editor–in–Chief (1917–54) Malcom S. Forbes, Editor–in–Chief (1954–90) James W. Michaels, Editor (1961–99) William Baldwin, Editor (1999–2010) FORBES VIỆT NAM is published under a license agreement with Forbes Media LLC © 2013 Công Ty TNHH Truyền Thông Tương Tác. © 2013 FORBES. All Rights Reserved.

FORBES VIỆT NAM

THÁNG 8.2019

thương hiệu

hín doanh nghiệp tại Việt Nam tiên phong sáng lập PRO Vietnam, liên minh tái chế bao bì vừa ra mắt vào tháng 6.2019. Trong số này, có các công ty đa quốc gia, có công ty nhà nước, có công ty tư nhân. Điều gì khiến các công ty hợp lực giải quyết vấn nạn rác thải nhựa? Động lực nào giúp các doanh nghiệp kể cả các công ty từng là đối thủ cạnh tranh đồng lòng đứng chung trong một minh? Lý do, họ hiểu rằng giải quyết các vấn đề liên quan môi trường cần nỗ lực chung của các thành viên trong xã hội. Và cho dù có đủ các nguồn lực để thực thi mọi sáng kiến, giải pháp, cũng không đem lại hiệu quả thực sự, nếu không thay đổi được chiều sâu của nhận thức và hành vi. Vì điều này trong chuyên đề tháng 8.2019 với danh sách 50 thương hiệu dẫn đầu- các thương hiệu giá trị nhất trong mỗi lĩnh vực tại Việt Nam, chúng tôi chọn biểu tượng mầm xanh cách điệu của sự phát triển, cổ vũ các công ty xây dựng thương hiệu hướng tới sự phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, có trách nhiệm với xã hội. Từ thuở ban đầu, thương hiệu có xuất xứ như lời cam kết chất lượng, dịch vụ của doanh nghiệp với khách hàng. Sự phát triển của xã hội đòi hỏi thương hiệu mang sứ mệnh lớn hơn, từ một doanh nghiệp tốt cho tới vai trò dẫn lối đi đầu trong giải quyết các vấn đề lớn của xã hội. Nhà quản trị học Peter Drucker đã nói: “Vấn đề của xã hội là cơ hội của doanh nghiệp.” Khi hành tinh xanh đối mặt với hàng loạt vấn đề nghiêm trọng, bức thiết về môi trường, là lúc các doanh nghiệp dẫn đầu càng phải tỏ rõ trách nhiệm, sự ảnh hưởng thông qua các chương trình hành động cụ thể giải quyết các vấn đề này. Trong số báo này, bên cạnh câu chuyện xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp trong danh sách như PV OIL hay Việt Tiến còn có câu chuyện xây dựng thương hiệu mới và cũ, câu chuyện về liên minh PRO Vietnam. Chúng tôi tin rằng, trong tương lai, bên cạnh xây dựng và phát triển thương hiệu ngày càng có nhiều sáng kiến, thể hiện tinh thần trách nhiệm giúp xã hội và môi trường phát triển bền vững.

Ban Biên Tập

Forbes Việt Nam

FORBES VIỆT NAM

Ý KIẾN BẠN ĐỌC ĐẠI DIỆN THƯƠNG MẠI

Công ty TNHH Truyền Thông Tương Tác TỔNG GIÁM ĐỐC

Đường Thu Hương PHỤ TRÁCH KINH DOANH

Bùi Quang Đạt PHỤ TRÁCH TIẾP THỊ – PHÁT HÀNH

Nguyễn Hải Bằng PHỤ TRÁCH VĂN PHÒNG

Phạm Trà Kim Anh ĐỊA CHỈ LIÊN LẠC

Tòa nhà HM Town (Tầng 8) 412 Nguyễn Thị Minh Khai,

Câu chuyện thương hiệu Là người làm trong lĩnh vực thời trang và đang điều hành doanh nghiệp kinh doanh thương hiệu thời trang, tôi hứng thú với những bài viết thuộc chủ đề này, như bài “Con ngỗng vàng” trên số báo 74. Bài viết đã cung cấp tổng quan con đường phát triển của một thương hiệu thời trang nổi tiếng trên thế giới. Người đứng đầu doanh nghiệp Golden Goose, ông Dani Reiss đã luôn vận động, khéo léo và không ngừng thay đổi để đưa đứa con tinh thần của mình vươn xa. Điều này đã khiến tôi có động lực rất lớn. Tôi hiểu rằng đằng sau những thành công, những câu chữ ngắn gọn trên bài báo là cả một con đường dài khó khăn, miệt mài. Tuy phục vụ khách hàng ở phân khúc khác, thị trường khác nhưng qua câu chuyện của Golden Goose tôi đã nghĩ đến những kiểu quảng cáo sản phẩm một cách khôn khéo, những thay đổi cần thiết, đa dạng hóa sản phẩm để đưa thương hiệu vươn xa đến những thị trường khác. NGUYỄN THÙY LINH CÁT – SÁNG LẬP VÀ CEO CATSA

Phường 5, Quận 3, TP. HCM Tel: 028 3832 7575 Fax: 028 3834 3535 ĐẶT BÁO DÀI HẠN

Tại TP. HCM liên hệ Email: phathanh@forbesvietnam.com Tel: 028 3832 7575 Tại các địa phương khác liên hệ đặt báo dài hạn tại Bưu điện gần nhất, mã số đặt báo C018

THÁNG TÁM 2019 — SỐ 8 CUỐN 75 Tạp chí Forbes Việt Nam, ấn phẩm của báo Văn Hóa được xuất bản hằng tháng vào tuần đầu tiên trong tháng. Bản quyền đã được đăng ký. Không hình ảnh và/hoặc nội dung nào trên tạp chí được phép tái xuất bản dưới bất kỳ hình thức nào nếu không có sự cho phép hoặc cấp phép bằng văn bản. Bất kỳ vi phạm bản quyền nào sẽ bị xử lý theo các quy định và pháp luật Việt Nam. In tại Công ty cổ phần in Trần Phú 71 - 75 Hai Bà Trưng, Quận 1, TP. HCM. 16 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Chữ Tín và kỷ luật Trong kinh doanh điều quan trọng nhất là chữ Tín, và nền tảng của sự tín nhiệm ấy đến từ tính kỷ luật. Viettel Post đã nắm bắt và phát huy rất tốt điều này. Bài viết Sức mạnh từ kỷ luật trên số 74 đề cập đến những bước đi, sự tăng trưởng chắc chắn, hiệu quả được xây dựng bởi tư duy mới mẻ của một doanh nghiệp quân đội khi tham gia vào thị trường logistics sôi động, lĩnh vực còn nhiều tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức ở Việt Nam, nơi miếng bánh thị phần đang nằm trong tay các doanh nghiệp nước ngoài. Muốn lớn mạnh doanh nghiệp không chỉ cần đảm bảo về chất mà còn phải đáp ứng nhu cầu về lượng. Từ cơ chế khoán theo hiệu suất công việc, không giới hạn khung hàng hóa đến việc lấn sân sang thị trường logistics cho thương mại điện tử mang lại phần chất cho dịch vụ. Việc tập trung xây dựng hệ thống rộng khắp mang lại một tiền đề vững chắc cho ưu thế về lượng. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện tại của ngành, thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn rất nhiều. Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam không có quyền quyết định về vận tải hàng hóa nên cơ hội tiếp cận thị trường rất ít, khi sức cạnh tranh về giá không phải là lợi thế mà vấn đề nằm ở tập quán trong ngành. Để vượt lên trong cuộc đua này, Viettel Post nói riêng và các doanh nghiệp logistics Việt Nam nói chung, còn phải đối diện nhiều thách thức và đòi hỏi sự hoàn thiện, đổi mới không ngừng. NGUYỄN ĐỨC HUỲNH – TRƯỞNG VĂN PHÒNG ĐẠI DIỆN CỔNG THÔNG TIN THANH TOÁN QUỐC GIA NAPAS

Mời bạn gửi nhận xét, ý kiến về nội dung tạp chí đến: toasoan@forbesvietnam.com

SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN “Trong tất cả những gì bạn tích lũy, hãy tích lũy sự hiểu biết”

NÂNG TẦM THƯƠNG HIỆU THỜI BÁN LẺ KIỂU MỚI

M I N H H ỌA : L E O

RUNE SØLVSTEEN

THẾ HỆ THIÊN NIÊN KỶ LÀ một trong những nhóm người tiêu dùng lớn nhất tính theo sức mua. Cách hành xử và gắn bó với thương hiệu của thế hệ sinh từ 1980 đến 1984 này rất khác với thế hệ X (sinh từ 1965 đến 1979). Hành vi mua sắm của họ buộc các mô hình kinh doanh phải chuyển đổi hoặc có nguy cơ tụt hậu. Cùng với đó, thị trường bán lẻ thay đổi nhanh chóng. 3/4 người Việt Nam đã quen mua trực tuyến và đến năm 2025, thương mại điện tử sẽ chiếm 10% doanh số bán lẻ. Ở các nền kinh tế thương mại điện tử hàng đầu của Đông Nam Á như Indonesia, và Trung Quốc đã xuất hiện hệ thống bán lẻ mới, tái tạo cả mô hình thương mại hiện đại và truyền thống. Ví dụ, các cửa hàng tạp hóa nhỏ được Alibaba đổi mới hoàn toàn bằng cách dùng thuật toán để chọn hàng lưu kho; tại Indonesia, các nhà bán lẻ truyền thống đã chuyển đổi chỉ có một nhà cung cấp sử dụng dữ liệu lớn để chọn hàng lưu kho phù hợp với người tiêu dùng, và đã vượt trội hơn dạng cửa hàng tiện lợi nhỏ. Các nhà bán lẻ và các thương hiệu dự báo rằng không lâu nữa hệ thống bán lẻ mới sẽ thâm nhập thị trường Việt Nam theo quy mô lớn ở cả loại hình doanh nghiệp – người dùng (B2C) và doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B). Vậy làm thế nào để các thương hiệu và nhà bán lẻ hiện đại ở Việt Nam cạnh tranh trước sự thay đổi toàn diện này? Làm thế nào thương hiệu thích ứng với xu hướng mua sắm đồng thời đảm bảo khách hàng gắn bó và trung thành? Dù xu hướng là mua sắm trực tuyến, doanh số bán lẻ lớn nhất vẫn đến từ mua sắm truyền thống. Thế hệ Thiên niên kỷ và thế hệ Z (sinh từ 1990 – 2000) cũng thích mua sắm trong các cửa hàng truyền thống,

nhưng chỉ khi họ nhận được đúng trải nghiệm mua sắm tích hợp, hấp dẫn. Trong môi trường mới này, các cửa hàng truyền thống có thể trở nên nổi bật bằng cách tập trung vào một trong hai hướng tiếp cận bán lẻ sau: Thứ nhất là trở thành cửa hàng trải nghiệm, nơi khách đến để trải nghiệm, tương tác với thương hiệu và mua sắm. Đó là nơi bán lẻ hiện đại đi kèm với các trải nghiệm tiêu dùng hấp dẫn, như biểu diễn âm nhạc, hoạt động văn hóa, các lớp học về sự tối giản hoặc lựa chọn các thương hiệu chỉ có trên mạng trong một khoảng thời gian giới hạn. Ví dụ với Sephora, nơi khách hàng có thể trải nghiệm các khái niệm trang điểm mới, tương tác với chuyên gia. Thứ hai là theo hướng chức năng. Sản phẩm và toàn bộ hoạt động của công ty sẽ thúc đẩy quyết định này. Khái niệm bán lẻ theo chức năng thường phù hợp với sản phẩm kỹ thuật hơn và dễ dàng mua trực tuyến, nhưng lại là nơi khách hàng tìm kiếm lời khuyên và hướng dẫn về sản phẩm từ chuyên gia trước khi mua. Best Buy ở Mỹ và nhà cung cấp dịch vụ viễn thông Vodafone ở châu Âu trong nhiều năm qua đã dẫn đầu thị trường với khái niệm “đội ngũ geek – những người sành công nghệ” tư vấn miễn phí cho khách về các sản phẩm công nghệ khi mua. Đôi khi, mô hình trải nghiệm và thực tế được kết hợp. Hema của Alibaba là hệ thống bán lẻ mới thành công trong việc kết hợp cả hai. Họ kết hợp mua sắm thực phẩm hiện đại với các mặt hàng bán kiểu truyền thống như hải sản tươi sống, thực phẩm đóng gói và dạng sản phẩm “mua và ăn” ngay tại cửa hàng. Nhưng thách thức lớn mà các thương hiệu bán lẻ phải nghĩ đến không phải là bán hàng kiểu truyền thống hay bán hàng trực tuyến; mà là về văn hóa. Toàn bộ mô hình bán lẻ truyền thống được xây dựng THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 19

FORBES VIỆT NAM

SỰ KIỆN & BÌNH LUẬN

quanh việc cung cấp các sản phẩm chứ không phải là trải nghiệm. Nhưng tư duy mong muốn của người tiêu dùng đã thay đổi. Phương châm mới là: “Sống trải nghiệm nhiều, Mang theo ít.” Chúng ta muốn trải nghiệm nhiều hơn, nhưng lại ít mong muốn sở hữu hơn. Có ba tiêu chí chính mà các nhà bán lẻ cần phải đem đến cho người tiêu dùng trong mô hình mới này: Đơn giản hóa, chân thực và gần gũi.

ĐƠN GIẢN HÓA

Người tiêu dùng hiện đại thiếu thời gian quan sát trong cuộc sống bận rộn của họ. Họ muốn trải nghiệm mua sắm được sắp xếp chuẩn bị, lựa chọn trước và có liên quan với họ. Trong bán lẻ truyền thống, chỉ cần đưa ra rất nhiều lựa chọn sản phẩm trong cửa hàng. Một vài lựa chọn là tốt. Nhưng cái gì cũng có thì lại khiến khách hàng “tê liệt”, khó chọn lựa. Các thuật toán đã tạo cho người tiêu dùng thói quen chờ đợi sự chọn lọc và đề xuất trực tuyến có liên quan. Nhưng bán lẻ không phải lúc nào cũng cần các thuật toán phức tạp. Sephora cung cấp lựa chọn bằng cách hỏi các thành viên trung thành của họ những câu hỏi đơn giản liên quan tới da, tóc. Việt Nam có xu hướng thiên về bán lẻ hiện đại, gần nơi khách hàng sinh sống. Theo Kantar Worldpanel, 57% hộ gia đình Việt Nam hiện mua sắm tại Minimart và cửa hàng tiện lợi, và một nửa số hộ gia đình thành thị mua sắm tại ít nhất bảy loại kênh mua sắm trong năm 2018. Lựa chọn ít hơn và tính tiện lợi do cửa hàng ở gần nơi bạn sinh sống là một ví dụ về việc đơn giản hóa sự lựa chọn và đơn giản hóa về vị trí. Những xu hướng như cửa hàng không có bộ phận thanh toán của Toromat, VinMart Scan & Go và các cửa hàng ảo đang hướng đến sự đơn

giản cho khách hàng. Mặc dù các khái niệm này tăng sự tiện lợi nhưng điều kiện tiên quyết là trải nghiệm tổng thể của khách hàng phải tốt.

CHÂN THỰC

Niềm tin bây giờ chủ yếu xuất phát từ những người tiêu dùng khác. Những người tiêu dùng khác hiện nay là người có thẩm quyền đối với thương hiệu của bạn. Người tiêu dùng sẽ kiểm tra đánh giá của khách hàng khác đối với thương hiệu của bạn thông qua những nhận xét về cửa hàng và dịch vụ trước khi họ quyết định mua hàng. Điều này đúng cho cả mua sắm trực tuyến và các cửa hàng bán lẻ truyền thống. Các nền tảng mua hàng xã hội, chẳng hạn như Pinduoduo ở Trung Quốc, đang khai thác xu hướng đó. Mua sắm sản phẩm được liên kết với các khuyến nghị từ gia đình và bạn bè đáng tin cậy. Kết quả là niềm tin thương hiệu được thiết lập và nền tảng giúp xây dựng thương hiệu. Ở Việt Nam, thương hiệu hợp tác với người có ảnh hưởng (KOL – Key Opinion Leader), để họ chứng thực cho sản phẩm, với các bà mẹ chẳng hạn, bán sản phẩm từ người dùng tới người dùng (C2C) và tạo ra đánh giá tích cực trong quá trình này, thu hút nhiều bà mẹ hơn, để các gợi ý mua sắm của họ tăng thêm niềm tin cho thương hiệu. Chúng ta sẽ thấy phát triển loại hình KOC – Người tiêu dùng có ảnh hưởng. Họ không nổi tiếng, nhưng có một nhóm 200 – 500 người bạn thực sự theo dõi cuộc sống hằng ngày của họ, đọc các gợi ý của họ và mua các sản phẩm trực tiếp từ các dữ liệu truyền thông xuất hiện trên trang mạng xã hội của họ.

GẦN GŨI

Thế hệ Thiên niên kỷ đang tìm kiếm các tương tác xã hội. Kết nối ngoại

tuyến thực sự với bạn bè và tương tác cá nhân của họ với người khác khi mua sắm. Bất chấp sự phát triển chóng mặt của thương mại điện tử, mọi người vẫn tìm kiếm các kết nối cá nhân trước, trong và sau khi họ mua sắm. Đây là một cơ hội quan trọng cho các nhà bán lẻ truyền thống. Con người sẽ luôn là nguồn tài sản chính trong thị trường bán lẻ, nhưng chúng ta thường không đánh giá đúng thực tế rằng nhân viên cửa hàng của chúng ta có tương tác hằng ngày với khách hàng. Ngày nay, các nhà bán lẻ thường sử dụng kỹ thuật số để giám sát giờ làm việc của các nhân viên được trả lương theo giờ, họ đưa ra các quy tắc về việc sử dụng điện thoại di động tại nơi làm việc và tập trung vào việc tạo ra lợi nhuận hơn là giao quyền cho cá nhân nhằm quảng bá và mang lại trải nghiệm thương hiệu độc đáo. Apple là một ví dụ điển hình về cách tạo ra trải nghiệm có gắn kết cá nhân. Khách hàng được chào đón và hướng dẫn để tìm ra cái mà họ muốn tìm hoặc giải quyết vấn đề của họ. Các tương tác cá nhân đem lại tính chân thực vì các nhân viên cửa hàng tỏ ra thực sự quan tâm. Hệ thống bán lẻ của Apple có một công thức và văn hóa quản lý, trong đó các cửa hàng liên kết phát triển mạnh. Kết quả là họ bán nhiều hơn so với bất kỳ nhà bán lẻ khác ở Mỹ. Để đơn giản hóa, chân thực và gần gũi, các thương hiệu phải hiểu bối cảnh khách hàng; Tư duy của khách hàng tại một thời điểm cụ thể; Khoảnh khắc phù hợp với khách hàng. Tại mỗi điểm tiếp xúc trong hành trình của khách hàng, mỗi sự gắn kết có ý nghĩa phải có sự tương quan và mang tính cá nhân. Cung cấp sự tương tác đúng vào thời điểm thích hợp sẽ truyền đạt được thông điệp thương hiệu của bạn. Đó là cách bạn làm cho thương hiệu của bạn có ý nghĩa.

R U N E S Ø LV S T E E N L À G I Á M Đ Ố C T H Ư Ơ N G M Ạ I , T Ậ P Đ O À N O G I LV Y C H Â U Á , VÀ T & A O G I LV Y ( V I Ệ T N A M ) .

20 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG MUA

THƯƠNG HIỆU NHƯỢNG QUYỀN TỐT NHẤT VÀ TỆ NHẤT

GIỮ

BÁN

Daphne Lingon Quản lý mảng trang sức của Christie’s Hoa Kỳ

Những viên kim cương không màu Cơn cuồng kim cương không màu dưới 10 cara đã dịu xuống; loại kinh điển như những viên kim cương cắt hình khối emerald (hình vuông hoặc hình chữ nhật) và hình khối marquise (khối bầu dục) có giá cả phải chăng hơn bao giờ hết. Vẫn còn những viên đá tuyệt đẹp từ 5 cara trở xuống với giá dưới 50.000 đô la Mỹ.

Ngọc trai nuôi đường kính dưới 10mm

Trang sức khảm đồng xu cổ của Bulgari

Những viên ngọc trai này không được chú ý nhiều như ngọc trai tự nhiên trên thị trường thứ cấp, nhưng bạn có thể mua được những tuyệt tác nhỏ bé này với giá dưới 5.000 đô la Mỹ.

Một món trang sức có giá khoảng 5.000 đô la Mỹ đã tăng hơn năm lần. Giá trị tiềm năng đó rất khó tăng lên nữa, bất kể lịch sử của nó như thế nào.

Họ sẽ làm được điều này một lần nữa: Frozen Custard & Steakburgers của Freddy đã chiếm lĩnh vị trí hàng đầu trên bảng xếp hạng hằng năm của Forbes về những thương hiệu nhượng quyền tốt nhất và tồi tệ nhất để mua – thành công lặp lại của chuỗi nhà hàng có trụ sở tại Kansas. Sự phát triển nhanh chóng và tỉ lệ thất bại thấp của Freddy đã khiến thương hiệu này trở thành lựa chọn hấp dẫn cho những người muốn kinh doanh nhượng quyền. Những thương hiệu khác trong danh sách 2019 như sau:

Moti Shniberg Chủ tịch MutualArt, hướng dẫn trực truyến về thị trường nghệ thuật

Francis Picabia (1879–1953) Suốt mười năm tranh của Picabia không hề khuấy động thị trường, nhưng điều đó dường như đang thay đổi. Giá các tác phẩm của ông (trung bình là 80.000 đô la Mỹ), một số tranh lập thể và Dada đang bắt đầu tăng vọt.

Camille Pissarro (1830–1903) Sau năm 2016 đầy long đong, các tác phẩm của họa sĩ người Pháp gốc Đan Mạch đáng kính đã khôi phục giá trị. Phần lớn tranh của Pissarro vẫn được định giá dưới 100.000 đô la Mỹ. Hãy giữ tranh của mình - có thể bạn sẽ gặp may.

Pierre Bonnard (1867–1947) Đừng để giá của những bức tranh của họa sĩ theo trường phái hậu ấn tượng này làm bạn mắc sai lầm: Mặc dù siêu phẩm đình đám La Terrasse ou Une terrasse à Grasse (1912) đã được bán với giá 19,6 triệu đô la Mỹ vào tháng 5, nhưng giá trung bình tác phẩm của Bonnard đã giảm liên tục kể từ năm 2015.

ĐẦU TƯ BAN ĐẦU CAO

($500.000 hoặc cao hơn)

TỐT NHẤT:

Freddy’s Frozen Custard & Steakburgers

TỆ NHẤT:

Thrifty Car Rental

MỨC ĐẦU TƯ TRUNG BÌNH

($150.001 – $499.999)

TỐT NHẤT:

Ken Gross

Nothing Bundt Cakes

Tác giả, cựu giám đốc của Petersen Automotive Museum

TỆ NHẤT:

Games2U (Các buổi tiệc cho trẻ em)

Công nghệ đem lại lợi thế cho chúng, những chiếc xe thể thao động cơ V-8 đầu tiên của Porsche có tốc độ cao, nhanh nhẹn và vẫn sành điệu. Bị bỏ qua trong nhiều năm, với mức giá 60.000 đô la Mỹ, chúng được mặc định thành chiếc xe hơi cũ đắt tiền tiếp theo của Porsche.

22 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Là mong ước của những người thích tùy chỉnh xe trên khắp mọi nơi, chiếc xe thể thao đẳng cấp của GM là chiếc xe mui cứng đẹp nhất vào thời của nó. Hãy tìm mua một chiếc Gran Sport với động cơ 425CID, V-8 kép: Hiện có giá 55.000 đô la Mỹ, chiếc xe này chắc chắn sẽ tăng giá.

MỨC ĐẦU TƯ THẤP

1928–1931 Ford Model A Dễ thương và nổi tiếng, nhưng giá của chiếc Model A đã đạt đến đỉnh và không có khả năng tăng lên nữa. Hãy bán chiếc xe của bạn với giá 20.000 đô la Mỹ và mua một chiếc xe cũ đời mới hơn để bạn có thể lái xe an toàn.

($150.000 hoặc thấp hơn)

TỐT NHẤT:

BrightStar Care (chăm sóc sức khỏe tại nhà)

TỆ NHẤT:

Donut Connection DANH SÁCH DỰA TRÊN SỰ HỢP TÁC VỚI CÔNG TY NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG NHƯỢNG QUYỀN FRANDATA.

IM IN H H ỌA : B EN KIRCH N ER

1978–1995 Porsche 928/928 S

1963–1965 Buick Riviera

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

ANGOLA

DỮ LIỆU LỚN

Thế giới của Forbes

Paulo Araujo, người đồng sáng lập Wi-Connect, có hoài bão lớn: Internet miễn phí cho tất cả mọi người.

CỘNG HÒA CZECH

Theo Paphitis, đại gia bán lẻ người Anh gốc Cyprus, đang tận dụng vị thế của mình để gióng lên hồi chuông cảnh báo về hậu quả của Brexit đối với nền kinh tế châu Âu: “Không ai nên đánh giá thấp những nguy hiểm.”

GEORGIA

Revaz Vashakidze là người sáng lập Chirina, công ty thực phẩm liên kết theo ngành dọc hiếm hoi ở Georgia.

Năm 23 tuổi, Flavio Augusto da Silva đã dùng khoản vay 1.000 đô la Mỹ để thành lập Wise Up, công ty giáo dục đã tiếp cận được hơn 400 trường học ở sáu quốc gia.

CYPRUS

Cơn sốt bia thủ công đang bùng nổ ở Trung Mỹ, - đặc biệt là ở Costa Rica, nơi các loại bia địa phương chiếm 64% thị trường.

HUNGARY

Peter Tóth kiểm soát một mảng kinh doanh độc quyền ít ai nghĩ đến. Ông là người duy nhất cung cấp thịt heo ngon từ giống heo mangalica (nghĩa là “heo đực thiến có nhiều mỡ”), từng bị cho là tuyệt chủng.

HI LẠP

24 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

TRUNG QUỐC

“Không gian là một thị trường chưa phát triển với tiềm năng to lớn,” theo Santiago Tempone, một doanh nhân về vệ tinh dữ liệu và thuộc danh sách đang ngày càng tăng những người Argentina tập trung khai thác không gian bên ngoài. “Theo đuổi cơ hội kết nối cả hành tinh chính là cơn sốt tìm vàng mới.”

BRAZIL

Trên toàn hành tinh, 35 ấn bản được cấp phép của Forbes có mặt khắp năm châu, với 28 ngôn ngữ và 24 múi giờ. Tất cả đều có chung một sứ mệnh: tôn vinh tinh thần làm giàu một cách chính đáng. COSTA RICA

ARGENTINA

ẤN ĐỘ

Gần 70 công ty kiểm toán đã từ chối làm việc cho các công ty đại chúng vào năm ngoái một kỷ lục - là một phần của cuộc khủng hoảng đang ngày càng căng thẳng về báo cáo tài chính ở Ấn Độ.

Những khám phá mới đây về khí đốt tự nhiên ở phía đông Địa Trung Hải đang làm dấy lên hi vọng nhận được thêm nguồn đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài vào đất nước Hi Lạp vốn vẫn đang gặp khó khăn.

Năm 24 tuổi, Oliver Dlouhy thành lập Kiwi.com có trụ sở tại Brno, trang web đặt phòng du lịch. Ở tuổi 31 tuổi, Dlouhy đã bán 51% Kiwi.com cho General Atlantic, công ty PE của Hoa Kỳ, vào tháng 6, định giá công ty khởi nghiệp này ở mức gần 400 triệu đô la Mỹ.

INDONESIA Harry Su, giám đốc điều hành tại Samuel International, là một trong những nhà quan sát sắc sảo nhất của thị trường vốn châu Á. Ông cũng biết cách khuấy động một thế giới phức tạp khác: các cuộc thi chó đầy cạnh tranh. Jazz, con chó giống bichon frise 28 tháng tuổi của ông, đã thắng 36 cuộc thi quốc tế.

JP Gan, thuộc Qiming Venture Partners, đã leo lên vị trí thứ 5 trong danh sách Midas về các công ty VC hàng đầu của Forbes nhờ đầu tư mạo hiểm cho các công ty như Bilibili, công ty khởi nghiệp chuyên về truyện tranh và video. “Khi nhận ra độ tuổi của khán giả trẻ đến thế nào, chúng tôi biết ngay mình muốn hợp tác với họ.”

PHÁP

Iris Mittenaere là người dẫn chương trình truyền hình, tác giả, cựu Hoa hậu Pháp, Hoa hậu Hoàn vũ 2016 và là một trong những người có ảnh hưởng nổi tiếng nhất trên mạng xã hội ở Pháp với hơn 2 triệu người theo dõi trên Instagram.

ISRAEL

Tương lai của ngành công nghiệp cần sa thế giới có khả năng sẽ bao hàm trong những gì nhà khoa học Hinanit Koltai khám phá được. “Những gì tôi thấy trong phòng thí nghiệm đã thuyết phục tôi rằng đây là loại cây cần được nghiên cứu khai thác.”

Stefano Cecconi đã tạo nên một GoDaddy phiên bản Ý: Aruba, nơi quản lý hơn 2,6 triệu tên miền Web.

NHẬT BẢN

Musca, công ty khởi nghiệp ở thành phố Hakata miền tây xa xôi, đã phát triển giống ruồi nhà đặc biệt mà họ hI vọng nó tạo ra các loại phân bón cực mạnh.

LATVIA

KAZAKHSTAN

HÀN QUỐC

Rashid Sarsenov là ông trùm dầu mỏ sắp thành tỉ phú – và là chủ sở hữu của một nhà máy rượu làm ăn phát đạt, Chateau Silk Alley, ở miền nam Kazakhstan.

Kim Byung-won, chủ tịch hợp tác xã nông nghiệp lớn nhất quốc gia này, nhắm đến mục tiêu tăng thu nhập hộ gia đình trung bình. Hợp tác xã này đã tăng 15% trong ba năm lên 42.000 đô la Mỹ và đang chuẩn bị tăng thêm gần 20%.

MEXICO

MÔNG CỔ

Eugenio Lopez, được xem như “nhà Medici ở Mexico”, đã tổ chức cuộc triển lãm đột phá cho các nghệ sĩ Jeff Koons và Marcel Duchamp tại Bảo tàng Jumex của ông ở Mexico City.

Ông trùm ngành bánh Tumengerel Sumiya có một màn trình diễn mới: tổ chức phiên bản Shark Tank của Mông Cổ.

BA LAN

Có thể tìm thấy sản phẩm thủy tinh từ công ty Press Glass của Arkadiusz Muś tại các tòa nhà chọc trời trên khắp châu Âu và châu Mỹ; ông đang mở nhà máy thứ 15 của mình - lần này tại Virginia.

Từng là tay đua xe thành công, Andris Dambis hiện đang cố gắng chế tạo một chiếc xe buýt chạy điện.

BỒ ĐÀO NHA

ROMANIA

NGA

SAUDI ARABIA

SLOVAKIA Trong vòng hai năm kể từ khi sáng lập Danube Online, Ahmad BinDawood đã có 2 triệu người dùng Saudi mua sắm đồ tạp hóa trên web.

Doanh nhân phần mềm Michal Trnka và cha mình, ông Miroslav, đang chuyển hướng chú ý (và tiền bạc) đến việc khôi phục lại quê hương, thành phố cổ Trnava, thỉnh thoảng được gọi là Little Rome.

EDITED AN D COM PILED BY AB R AM B ROWN AN D J US TIN CON KLIN

NAM PHI

Tại thành phố Johannesburg nghèo khó, một doanh nghiệp đang phát triển mạnh: cửa hàng sách Collectors Treasury tám tầng trên đường Commissioner, bán hơn 2 triệu mặt hàng. “Chắc chắn là mọi người đang đọc sách,” đồng sở hữu công ty này, Geoffrey Klass, cho biết. “Và họ đang đọc sách nhiều hơn.”

Lúc đầu, việc thay đổi thế giới rượu vang Bồ Đào Nha thủ cựu tạo cảm giác giống như “cuộc đấu của Don Quixote,” theo Jorge Bohm, người sẽ tiếp tục công cuộc chuyển đổi ngành công nghiệp này bằng cách áp dụng tiêu chuẩn khoa học nghiêm ngặt. “Một cuộc cách mạng vĩ đại,” ông tuyên bố.

Xe máy điện không chỉ chiếm cứ các vỉa hè của nước Mỹ. Ba công ty khởi nghiệp xe máy điện cũng đã ra mắt tại Bucharest, và 20% người Romanian nói rằng họ dự định mua một chiếc xe máy điện trong năm nay.

THỤY SĨ

Với tài sản đang suy giảm, tỉ phú công nghệ Vladimir Yevtushenkov đang đầu tư vào ngành nông nghiệp, bao gồm một liên doanh với gia đình Louis-Dreyfus của Pháp.

THỔ NHĨ KỲ

THÁI LAN

TÂY BAN NHA

Trong bối cảnh bùng nổ của VC, Hande Enes, người thừa kế 41 tuổi của ông trùm bất động sản của Turkmenistan, đã nổi lên như một nhà đầu tư hàng đầu, đầu tư 7 triệu đô la Mỹ vào 35 công ty khởi nghiệp.

Melía Hotels nhìn vào sự bùng nổ du lịch của Cuba và nhận thấy cơ hội mở rộng, khai trương một khu nghỉ dưỡng sang trọng trên đảo với những tiện nghi hiếm có như Internet miễn phí. Kỳ lân duy nhất của đất nước này là MindMaze, một công ty khởi nghiệp máy tính và VR có các nhà đầu tư như Leonardo DiCaprio. Dự án đầy tham vọng đột phá của họ: “Cognichip,” vi mạch có suy nghĩ giống như bộ não con người.

VIỆT NAM Từng thất bại trong giao dịch chứng khoán, công ty Energy Absolute của tỉ phú Somphote Ahunai đã trở thành công ty năng lượng thay thế hàng đầu Thái Lan.

TUNISIA Theo kiến trúc sư Borhène Dhaouadi, 39 tuổi, “chúng ta phải cùng tưởng tượng thành phố châu Phi trong tương lai.” Công ty Groupement DTA của ông đang nỗ lực tạo ra khu phố sinh thái ở Tunisia và sẽ chuyển sự chú ý của mình sang dự án “Bizerte 2050,” chuyển đổi thành phố cổ thành thành phố thông minh đầu tiên của quốc gia này.

CEO Nguyễn Văn Khoa dẫn dắt FPT - tập đoàn IT lớn nhất Việt Nam, tập trung vào mảng công nghệ cốt lõi, với 80% doanh thu FPT Software đến từ dịch vụ chuyển đổi số vào 2022.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 25

TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG

TRUYỀN THÔNG GÂY CHÚ Ý NHẤT NĂM 2018 CỦA CÁC THƯƠNG HIỆU ECO PHARMA Ngày hội hoa hướng dương (Tháng 11)

6.199 GARENA Sự kiện tuần sinh nhật Liên quân (Tháng 11)

2.999 VINCOM Landmark 81 (Tháng 7)

130,5

MẠNG XÃ HỘI

Thương hiệu và mạng xã hội

BẢO XUÂN Xuân không màu 2 (Tháng 2)

100,7 OPPO Oppo F9 (Tháng 8)

98,95 BITI'S Đi để trở về 2 (Tháng 1)

93,71

Các thương hiệu đang sử dụng mạng xã hội để gia tăng ảnh hưởng, tiếp cận với người dùng, song không phải chiến dịch quảng bá nào cũng có hiệu quả như mong muốn.

TIKI Dzựt cô hồn (Tháng 8)

91,03 VNG Trường Sinh Quyết (Tháng 9)

86,05 VIETTEL Tôi ghét mẹ tôi (Tháng 3)

74,50 DR CARE Dr Care (Tháng 7)

72,64

Dựa trên thang điểm đánh giá hiệu quả hằng tháng, Buzzmetrics chọn ra các chiến dịch truyền thông của mỗi thương hiệu có hiệu quả cao (xét về độ chú ý, mức độ bàn tán, lan truyền). Với cùng một chiến dịch lọt vào top 10 trong nhiều tháng, chúng tôi chọn số liệu của tháng có kết quả cao nhất. (OVERALL SCORE = NGÀN ĐIỂM)

NGUỒN: BUZZMETRICS

12 THƯƠNG HIỆU NĂNG ĐỘNG TRÊN MẠNG XÃ HỘI NĂM 2018

VIVO

TÂN HIỆP PHÁT

Số lượng chiến dịch truyền thông lọt vào tốp 10 hằng tháng của các thương hiệu. (Đơn vị tính: số chiến dịch trong tháng) NGUỒN: YOUNET MEDIA

OPPO

HVBL

SAMSUNG

HUAWEI

UNILEVER

GARENA

VLIVE

TIKI

BITI'S

SUNTORY PEPSICO

Ả N H : I S TO C K P H OTO

26 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

䈀匀吀儀甀 琀뜞渀最 ꤞ洀琀栀挀吀爀甀渀最琀栀甀

ᰠ吀椀渀瀀栀漀渀最儀甀 琀뜞渀最 ꤞ洀琀栀挀洀豈愀䰀씞 䠀񉰀椀ᴠ ⴀ 䴀渀焀甀 琀爀甀渀最琀栀甀洀 䴀漀漀渀渀匀甀渀琀ꄞ漀渀渀挀栀漀洀휞椀琀栀뀁ꄁ渀最栀椀윞甀 ᄁ쌞 最椀琀爀愀漀挀栀漀欀栀挀栀栀渀最瘀 ᄁ턞椀琀挀Ⰰ 猀봞 ᄁ뀁愀栀渀栀 ꌞ渀栀琀栀뀁ꄁ渀最栀椀윞甀瘀󉰀椀渀栀椀섞甀挀ꌞ洀砀切挀洀愀渀最氀ꄞ椀渀栀渀最搀ꔞ甀 ꔞ渀 ᄁ괞洀猀甀琀爀漀渀最琀洀琀爀 渀最뀁 椀渀栀괞渀⸀ 䐀渀最焀甀 琀뜞渀最吀栀甀䠀渀䠀漀愀渀

吀 㘀㔀Ⰰ ᄁ

⨀ 䜀椀 ᄁ 戀愀漀最팞洀琀栀甀뼞 嘀䄀吀

팞 䐀渀最焀甀 琀뜞渀最吀栀甀匀甀洀嘀礀

吀 ㈀Ⰰ ㌀㔀Ⰰ ᄁ

䐀渀最焀甀 琀뜞渀最吀栀甀嘀渀最嘀椀渀䴀渀

吀 㐀Ⰰ㜀㌀ Ⰰ ᄁ

䰀椀渀栀윞 瘀󉰀椀挀栀切渀最琀椀䠀 一񉰀椀㨀 팞 倀栀渀最㈀㌀Ⰰ 吀渀最㈀Ⰰ 吀漀 渀栀 嘀ꄞ渀倀栀切挀Ⰰ 猀턞 ㈀一切椀吀爀切挀Ⰰ 䈀愀 ခ渀栀⸀

팞 吀倀⸀ 䠀 䌀栀 䴀椀渀栀㨀 팞 吀渀最㈀㐀Ⰰ 琀漀 渀栀 䔀⸀吀漀眀渀䌀攀渀琀爀愀氀Ⰰ 猀턞 ㄀㄀ ခ뀁 渀最 ခ漀渀嘀́渀䈀ꄁⰀ 倀栀뀁 渀最㄀㈀Ⰰ 儀甀괞渀㐀⸀

䠀漀琀氀椀渀攀㨀 ⠀⬀㠀㐀⤀ ㌀㈀㠀㐀㜀㄀㜀㜀⼀ ⠀⬀㠀㐀⤀ 㤀㈀㄀㔀㌀㈀㘀圀㨀洀漀漀渀渀猀甀渀⸀挀漀洀簀䘀䈀㨀昀戀⸀挀漀洀⼀䴀漀漀渀渀匀甀渀䜀椀昀琀

FORBES VIỆT NAM

THƯƠNG HIỆU DẪN ĐẦU FORBES VIỆT NAM THỰC HIỆN DANH SÁCH 50 THƯƠNG HIỆU DẪN ĐẦU, VỚI TỔNG GIÁ TRỊ THƯƠNG HIỆU ĐẠT HƠN 9,3 TỈ ĐÔ LA MỸ.

GIỮ NGUYÊN PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN, danh sách lần này mở rộng ra 50 thương hiệu, với sự thay

đổi nhỏ khi lựa chọn đại diện theo từng ngành, thay vì chọn theo giá trị từ trên xuống. Điều này giúp danh sách phong phú hơn về số lượng, đa dạng hơn về lĩnh vực, đảm bảo mỗi ngành đều có các thương hiệu đại diện. Các tên tuổi xuất hiện trong danh sách này chủ yếu từ các công ty đầu ngành, dẫn đầu lĩnh vực đang hoạt động, có độ phủ và nhận biết thương hiệu cao với người tiêu dùng. So với danh sách năm ngoái, xét về cơ cấu, nhóm doanh nghiệp hàng tiêu dùng chiếm số lượng lớn nhất, với các thương hiệu mạnh như Vinamilk, NutiFood, Masan Consumer, Tân Hiệp Phát... Các công ty đại chúng công bố công khai số liệu tài chính chiếm một tỉ lệ lớn trong danh sách. Với các công ty gia đình và các công ty tư nhân, Forbes Việt Nam cố gắng thu thập dữ liệu tài chính để tính toán độc lập giá trị thương hiệu. Tuy nhiên, do phương pháp tính toán dựa trên số liệu, dù đã nỗ lực, chúng tôi chưa có đủ thông tin để xác định giá trị thương hiệu của một số doanh nghiệp nhà nước và tư nhân lớn khi doanh nghiệp không công khai số liệu. Trong thực tế chúng tôi tin rằng nếu công khai thông tin, danh sách được bổ sung nhiều tên tuổi khác.

THÁNG 8.2019

FORBES VIỆT NAM

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

Vinamilk GIÁ TRỊ:

2.239 triệu đô la Mỹ 1976

NĂM THÀNH LẬP:

Vinamilk là thương hiệu hàng tiêu dùng đại chúng, được người tiêu dùng chọn mua nhiều nhất, theo báo cáo nghiên cứu của Kantar Worldpanel năm 2018. Ngoài kênh bán lẻ truyền thống, Vinamilk có mặt tại hầu hết siêu thị và cửa hàng tiện lợi toàn quốc. Vinamilk là thương hiệu sữa được chọn để phục vụ hàng triệu trẻ em trong chương trình Sữa học đường của bộ Y tế và cũng là sản phẩm sữa duy nhất phục vụ trên các chuyến bay của Vietnam Airlines. Năm 2018, trong chiến lược đa dạng hóa sản phẩm, Vinamilk tung ra thị trường 18 sản phẩm mới, trong đó có sữa chua nếp cẩm, một nguyên liệu đặc trưng của Việt Nam. Vinamilk là công ty nội địa xây dựng nhiều chiến dịch quảng cáo thành công, trong đó phải kể đến bài hát kỷ niệm 40 năm thành lập Vinamilk “Vươn cao Việt Nam” được lồng ghép khéo léo các thắng cảnh Việt Nam, lời ca hào hùng. Vào giữa tháng 7.2019 bài hát có hơn bảy triệu lượt xem trên kênh YouTube.

Sabeco GIÁ TRỊ:

Sài Gòn cũng có nhiều thay đổi, đáng chú ý mùa giải bóng đá 20182019 logo Bia Sài Gòn xuất hiện trên áo cầu thủ Leicester City, câu lạc bộ đang thi đấu tại giải ngoại hạng Anh. Đầu tháng 5.2019 công ty công bố chiến dịch tiếp thị rầm rộ với tổng giải thưởng theo tuyên bố đến 100 tỉ đồng, quy mô lớn nhất từ trước đến nay trong lịch sử ngành hàng FMCG Việt Nam. Năm 2019, Bia Sài Gòn giành huy chương Vàng tại hạng mục giải thưởng quốc tế dành cho dòng bia lager dung tích nhỏ tại triển lãm IBA 2019 (Anh), giải thưởng lần đầu tiên cho một nhà sản xuất bia đến từ Việt Nam.

sáu liên tiếp, Masan Consumer tiếp tục nằm trong tốp ba nhà sản xuất đang sở hữu các thương hiệu được chọn mua nhiều nhất ở cả thành thị và nông thôn Việt Nam. Sản phẩm Masan phát triển tập trung hướng tới nông thôn, khu vực tập trung 70% dân số Việt Nam hằng ngày phải trả một nửa chi phí cho các nhu cầu thiết yếu nhưng có thể chưa tiếp cận được sản phẩm đảm bảo chất lượng. Masan Consumer cũng là một trong các công ty nội địa chịu chi nhất cho quảng cáo, các TVC được đầu tư bài bản, trau chuốt về hình ảnh và nội dung, nhưng một số quảng cáo gây tranh cãi về tính chân thực.

Masan Consumer

Tân Hiệp Phát

GIÁ TRỊ:

305 triệu 1996

NĂM THÀNH LẬP:

Theo nghiên cứu khảo sát của Nielsen và Kantar Worldpanel, 98% hộ gia đình Việt Nam hiện nay mỗi hộ sử dụng ít nhất một sản phẩm của công ty cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer). Công ty tuyên bố đang sở hữu 12 thương hiệu đứng vị trí số 1 trong các ngành hàng tiêu dùng khác nhau. Theo báo cáo Brand Footprint của Kantar Worldpanel 2018, năm qua, năm thứ

486 triệu 1977

NĂM THÀNH LẬP:

Sau khi về tay người Thái Lan thương hiệu Bia Sài Gòn hay Sabeco đã có nhiều thay đổi diện mạo. Bia Sài Gòn định vị lại thương hiệu ở phân khúc cận cao cấp và phổ thông, mong muốn gia tăng thị phần từ mức 41% trước khi đổi chủ sở hữu. Việc quảng bá thương hiệu Bia THỰC PHẨM & ĐỒ UỐNG 30 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

GIÁ TRỊ:

104,8 triệu 1994

NĂM THÀNH LẬP:

Tân Hiệp Phát là tên tuổi lớn trong ngành nước giải khát nội địa. Công ty có nhiều sản phẩm được khách hàng biết đến rộng rãi: trà xanh không độ, trà Ô long không độ, trà thảo mộc Dr. Thanh, nước tăng lực Number 1. Tung ra thị trường vào năm 2006, sau 13 năm nhãn hàng trà xanh không độ vẫn bán chạy bất chấp sự cạnh tranh gắt gao của ngành FMCG khiến vòng đời của các

sản phẩm ngày càng ngắn lại. Thậm chí tính tới trung tuần tháng 7.2019 TVC quảng cáo trà xanh không độ 2019 “làm mới” thương hiệu này đạt gần 28 triệu lượt xem trên YouTube dù mới tung ra trước đó 45 ngày. Fanpage “Tra Xanh Khong Do” có hơn 785 ngàn lượt thích và 783 ngàn lượt theo dõi (trung tuần tháng 7.2019). Sự thành công về mặt thương mại của Tân Hiệp Phát được lý giải bên cạnh việc nắm bắt đánh đúng thị hiếu khách hàng, hoạt động quảng bá thương hiệu gắn liền với những TVC quảng cáo được phủ sóng khắp các kênh truyền hình, quảng cáo trên các mặt báo in ngay từ thời điểm ra mắt. Hiện tại, Tân Hiệp Phát chọn kênh truyền thông xã hội (Social Media) kết nối với nhóm khách hàng trẻ qua các KOL như ca sĩ Sơn Tùng, á hậu Huyền My. Mùa hè 2019, nhãn hàng trà xanh không độ tài trợ chương trình “Mùa hè không độ 2019” diễn ra tại Hà Nội, TP.HCM và Cần Thơ với sự góp mặt của nhiều ca sĩ được giới trẻ ưa thích. Thương hiệu Tân Hiệp Phát từng gặp sóng gió với “vụ án con ruồi” năm 2016.

NutiFood GIÁ TRỊ:

85,2 triệu 2000

NĂM THÀNH LẬP:

Sản phẩm nằm trong nhóm ngành hàng tiêu dùng, thương hiệu sữa NutiFood thường xuất hiện trên truyền hình và quảng cáo trên nền Internet. Nét khác biệt các TVC quảng cáo của NutiFood luôn có sự xuất hiện các chuyên gia hoặc bác sĩ tư vấn dinh dưỡng ngay phần mở đầu hoặc kết thúc. Điều này có lý do, NutiFood định vị sản phẩm sữa đặc trị và dinh dưỡng là sản phẩm mũi nhọn cạnh tranh của công ty với các đối thủ lớn như Vinamilk, Dutch

Các quảng cáo NutiFood luôn xuất hiện hình ảnh chuyên gia dinh dưỡng.

Lady, TH Milk… nên giới chuyên môn thường xuyên xuất hiện gắn với các tư vấn dinh dưỡng. Công ty đang dẫn đầu trong phân khúc sữa đặc trị dành cho người bệnh, sản phẩm đặc trị cho người bệnh tiểu đường, cho trẻ biếng ăn, cho người béo phì… Sau khi bắt tay với Delori, xuất khẩu sản phẩm sữa bột pha sẵn cho trẻ biếng ăn sang Mỹ, đầu năm 2019 NutiFood bắt tay với Asahi, tập đoàn Nhật Bản, thành lập liên doanh hợp tác để đưa các sản phẩm dinh dưỡng trẻ em chuẩn Nhật Bản vào thị trường Việt Nam. Website của NutiFood có chuyên mục tư vấn trực tuyến cho khách hàng với các câu hỏi liên quan đến dinh dưỡng và sức khỏe với đội ngũ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng có tên tuổi. NutiFood cũng tập hợp các câu hỏi và tư vấn thành thư viện phổ biến kiến thức cho khách người tiêu dùng.

Habeco 62,9 triệu NĂM THÀNH LẬP: 1957 GIÁ TRỊ:

Habeco hay Bia Hà Nội là thương hiệu có lịch sử gần 130 năm, địa bàn tiêu thụ chủ yếu ở các tỉnh thành phía Bắc. Với công suất 810 triệu lít/năm, năng lực sản xuất của Habeco đứng thứ ba toàn ngành. Hiện tại, công ty cung

cấp cả ba dòng sản phẩm: cao cấp (Trúc Bạch), trung cấp (Bia Hà Nội nhãn đỏ, nhãn xanh…) và bia hơi cho khách hàng đại chúng. Nếu sản phẩm cao cấp của Habeco gặp sức cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ và thị phần ngày càng suy giảm thì sản phẩm bia hơi Hà Nội tỏ ra không có đối thủ, tạo ra một nét văn hóa tiêu dùng “bia hơi vỉa hè Hà Nội” riêng biệt tại thủ đô. Năm 2016, cựu tổng thống Mỹ Barack Obama và đầu bếp nổi tiếng Anthony Bourdain đã ăn bún chả uống Bia Hà Nội trong chuyến ghé thăm Việt Nam. Dù có bề dày thương hiệu nhưng do chậm đổi mới Habeco đang bị cạnh tranh gay gắt. Carlsberg đang có kế hoạch M&A thương hiệu bia nổi tiếng của Việt Nam khi nhà nước thoái vốn.

Kido GIÁ TRỊ:

58,2 triệu 1993

NĂM THÀNH LẬP:

Sau khi bán mảng bánh kẹo, Kinh Đô đổi tên thành tập đoàn Kido, chuỗi sản phẩm của công ty mở rộng từ các sản phẩm đông lạnh sang dầu ăn, xúc xích. Với chiến lược mua bán sáp nhập Kido đang sở hữu nhiều thương hiệu mạnh được người tiêu dùng biết đến rộng rãi như Dầu Tường An hay kem Celano và Merino, sữa chua Wel Yo, các thương hiệu tự xây

THỰC PHẨM, ĐỒ UỐNG THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 31

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

dựng. Theo công bố của công ty, Kido đang chiếm 40% thị phần ngành kem Việt Nam. Trong khi đó trong ngành dầu ăn, Kido chiếm 30% thị phần, kiểm soát hàng loạt công ty dầu ăn tên tuổi nhất trên thị trường như Dầu Tường An, Vocarimex, Golden Hope Nhà Bè. Theo công bố của Kido, sản phẩm công ty phân phối qua 450 ngàn điểm bán, trải rộng 63 tỉnh thành. Sau sự thành công của đội tuyển U23 Việt Nam tại vòng chung kết châu Á đầu năm 2018, công ty đã ký hợp đồng đại sứ thương hiệu với hai cầu thủ Bùi Tiến Dũng và Nguyễn Quang Hải.

Đường Quảng Ngãi GIÁ TRỊ:

30 triệu 2006

NĂM THÀNH LẬP:

Thương hiệu sữa đậu nành Vinasoy, thuộc công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi đang dẫn đầu trong ngành sữa đậu nành có thương hiệu với 80% thị phần, theo thông tin tự bạch. Theo báo cáo Brand Footprint do công ty nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel công bố năm 2019, thương hiệu sữa đậu nành Fami là thương hiệu sữa được chọn thứ hai sau Vinamilk ở khu vực nông thôn và giữ vị trí này liên tục kể từ năm 2013. Tại thành thị, Fami ở vị trí thứ bảy, tăng bảy bậc từ vị trí thứ 14 so với thời điểm bốn năm trước. Bên cạnh hai dòng sản phẩm chính là Fami nguyên chất và Fami Canxi, công ty giới thiệu Fami Go dành cho bữa sáng với hương vị đậu đỏ và mè đen. Fami thực hiện nhiều chiến dịch truyền thông ấn tượng xoay quanh thông điệp kêu gọi cộng đồng cùng tôn vinh và chia sẻ giá trị của gia đình Việt Nam. Ngoài Vinasoy và đường, công ty còn có các nhãn hàng khác được tiêu thụ

ở khu vực miền Trung: Thạch Bích (nước giải khát), Bia Dung Quất, Biscafun (bánh kẹo)…

Nhiệt điện Gia Lai, Đường Biên Hòa và mua lại Hoàng Anh Gia Lai Sugar nhằm tăng quy mô.

Thành Thành Công – Biên Hòa

Vissan

GIÁ TRỊ:

20,5 triệu 1969

NĂM THÀNH LẬP:

Công ty hạt nhân của tập đoàn tư nhân Thành Thành Công hiện chiếm 40% thị phần ngành đường nội địa theo số liệu tự bạch. Sau khi sáp nhập Đường Biên Hòa, thương hiệu có từ năm 1969, công ty mới mang tên ghép của tập đoàn “mẹ” với thương hiệu nổi tiếng có bề dày 50 năm. Hiện tại, Thành Thành Công – Biên Hòa cung cấp ra thị trường 13 sản phẩm chính với 47 nhãn hàng. Bên cạnh các nhóm sản phẩm riêng biệt hướng vào các đối tượng khách hàng doanh nghiệp, hộ gia đình, công ty cũng xây dựng các sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao khi xã hội phát triển như sản phẩm đường hữu cơ Organic, đường dành cho người ăn kiêng, đường lỏng… Tiền thân của Thành Thành Công – Biên Hòa là Mía đường Bourbon Tây Ninh. Năm 2010 tập đoàn Thành Thành Công mua lại công ty này từ tập đoàn Bourbon (Pháp), đổi tên là Thành Thành Công – Tây Ninh. Sau đó tập đoàn tư nhân này đã tổ chức lại sản xuất, sáp nhập một loạt các công ty ngành đường phân tán khác để củng cố vị thế như: Đường Ninh Hòa, Mía đường – THỰC PHẨM, ĐỒ UỐNG

32 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

GIÁ TRỊ:

15,3 triệu 1970

NĂM THÀNH LẬP:

Thương hiệu Vissan gắn liền với biểu tượng “Ba bông mai vàng”, kết thành hình tam giác trên nền đỏ đã trở thành hình ảnh quen thuộc với hàng triệu người tiêu dùng Việt Nam. Vissan nổi tiếng với các sản phẩm chế biến từ thịt, là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu ngành thực phẩm của cả nước. Hiện tại công ty chuyên kinh doanh thịt tươi sống, sản phẩm đông lạnh và các sản phẩm thực phẩm chế biến từ thịt. Hiện sản phẩm Vissan phân phối qua hơn 130 ngàn điểm bán với kênh siêu thị, cửa hàng tiện lợi, nhà phân phối, đại lý và kênh bán hàng truyền thống. Đầu năm 2019, công ty đã đưa ra thị trường bốn sản phẩm mới

gồm da heo giòn ngon vị tỏi ớt, giò lụa Hương Việt, giò lụa Hương Quê và xúc xích Daily. Vissan cũng triển khai dịch vụ đặt hàng trực tuyến trên Now.vn để giúp khách hàng thuận tiện và tiết kiệm thời gian trong việc chọn mua các sản phẩm.

bảo hiểm năng lượng, hàng hải, cháy nổ. Hiện tại PVI cung cấp cả sản phẩm cho nhóm khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Đón đầu xu hướng thay đổi hành vi người dùng, với khách hàng cá nhân, PVI đã cung cấp sản phẩm dịch vụ bán sản phẩm trực tuyến như bảo hiểm xe cơ giới, bảo hiểm du lịch trong và ngoài nước, bảo hiểm tai nạn cá nhân. Với vài phút hoàn tất thông tin, thanh toán hợp đồng mua bảo hiểm trực tuyến, hợp đồng bảo hiểm đã có hiệu lực.

SSI GIÁ TRỊ:

Quảng cáo của Bảo Việt gửi gắm thông điệp về gia đình.

Bảo Việt GIÁ TRỊ:

95,9 triệu 1965

NĂM THÀNH LẬP:

Bảo Việt có hệ thống đại diện bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ ở 63 tỉnh thành với hơn 250 ngàn đại lý và tư vấn viên bảo hiểm. Năm 2018, tập đoàn Bảo Việt triển khai chương trình marketing “Mùa hè sôi động” dành cho khách hàng cá nhân sử dụng các dịch vụ dưới thương hiệu Bảo Việt. Tổng giá trị giải thưởng 15 tỉ đồng, chương trình ưu đãi khuyến mãi lớn nhất của Bảo Việt từ trước đến nay. Trong ba tháng hè, chương trình thu hút hơn 115 ngàn khách hàng tham gia, phát ra hơn 320 ngàn mã dự thưởng, kết quả, Bảo Việt thu về hơn 3.300 tỉ đồng. Ban đầu hoạt động trong lĩnh

vực bảo hiểm, hiện tại Bảo Việt hiện mở rộng sang lĩnh vực chứng khoán, quản lý quỹ và ngân hàng. Trong lĩnh vực kinh doanh chính, Bảo Việt tiếp tục giữ vị trí số một trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ và nhân thọ về doanh thu khai thác mới, giai đoạn 2016 – 2018, theo hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam.

PVI GIÁ TRỊ:

35,9 triệu 1996

NĂM THÀNH LẬP:

PVI là nhà bảo hiểm duy nhất tại Việt Nam đang cung cấp đầy đủ các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ và tái bảo hiểm. Thương hiệu bảo hiểm có bề dày 23 năm đã khẳng định vị thế là nhà bảo hiểm công nghiệp số 1 Việt Nam với thế mạnh trong lĩnh vực

32,3 triệu 1999

NĂM THÀNH LẬP:

SSI là công ty chứng khoán số 1 thị trường xét trên quy mô tổng tài sản, doanh thu, lợi nhuận và thị phần môi giới. Hết năm 2018, SSI đang quản lý hơn 153 ngàn tài khoản, chiếm 7% tổng số tài khoản của toàn thị trường. Quý 2.2019, SSI chiếm 13,15% thị phần môi giới tại HSX và 11,11% thị phần môi giới tại HNX, dẫn đầu thị trường. SSI là công ty chứng khoán tư nhân đầu tiên của Việt Nam, một trong ba công ty chứng khoán ra đời sớm nhất. Thương hiệu SSI được giới đầu tư quốc tế quan tâm đến Việt Nam và các nhà đầu tư cá nhân biết đến rộng rãi. Gần đây SSI cũng đã tư vấn thành công một số thương vụ tiêu biểu như chào bán cổ phần của Vinhomes; tư vấn thoái vốn của SCIC tại công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh; tư vấn chào bán riêng lẻ cho TPBank, tư vấn Taisho chào mua công khai cổ phần Dược Hậu Giang...

BẢO HIỂM & CHỨNG KHOÁN THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 33

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

Petrolimex GIÁ TRỊ:

133,5 triệu 1956

NĂM THÀNH LẬP:

Với hơn 60 năm phát triển, Petrolimex là thương hiệu dẫn đầu ngành bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam với hơn 50% thị phần, thông qua hơn 2.400 cửa hàng bán lẻ và hệ thống hàng ngàn đại lý nhượng quyền. Petrolimex đang nỗ lực cải tiến dịch vụ tại các điểm bán lẻ như thông qua quy trình năm bước, hoặc ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo trải nghiệm mới cho khách hàng như thử nghiệm 11 cửa hàng tự phục vụ, thanh toán không dùng tiền mặt. Nhằm khai thác hiệu quả tối ưu, Petrolimex đang kết hợp với các đối tác phát triển cửa hàng tiện lợi bám theo vị trí cửa hàng trung tâm.

Thế Giới Di Động GIÁ TRỊ:

129,1 triệu 2004

NĂM THÀNH LẬP:

Sau 15 năm thành lập, Thế Giới Di Động đang vận hành ba chuỗi bán lẻ gồm Thế Giới Di Động, Điện Máy Xanh và Bách Hóa Xanh, với

hơn 1.872 cửa hàng, phủ khắp các huyện trong 63 tỉnh, thành. Dấu hiệu nhận diện đồng nhất của ba chuỗi bán lẻ này là biểu tượng hình người cách điệu. Trong hai năm gần đây, hình ảnh “siêu nhân xanh” và “siêu nhân vàng” do đội ngũ marketing của Thế Giới Di Động xây dựng đóng vai trò chủ đạo trong các chiến dịch quảng bá sản phẩm, thương hiệu, đi kèm với các bài hát quảng cáo ngắn, vui nhộn, dễ nhớ có sức lan tỏa.

PV OIL GIÁ TRỊ:

14,8 triệu 2008

NĂM THÀNH LẬP:

PV OIL đứng thứ hai về thị phần bán lẻ xăng dầu, chiếm khoảng 20% thị phần. Công ty thành lập năm 2008, với slogan “Đường xa thêm gần” đang tập trung mở rộng chuỗi bán lẻ thông qua các hoạt động mua bán và sáp nhập. Thương hiệu có tuổi đời trẻ hơn rất nhiều so với “anh

Golden Gate GIÁ TRỊ:

26,1 triệu 2005

NĂM THÀNH LẬP:

Golden Gate là công ty đang quản lý các chuỗi ẩm thực lớn nhất Việt Nam theo các phong cách riêng biệt. Công ty hiện quản lý 22 thương hiệu, hơn 300 nhà hàng tại 40 tỉnh thành. Trong năm 2018, hệ thống Golden Gate đã phục vụ gần 15 triệu lượt khách hàng, trong đó có hơn một triệu khách hàng thân thiết. Các chuỗi cửa hàng khác nhau của Golden Gate được giới trẻ ưa chuộng như: Kichi Kichi (lẩu băng chuyền), Gogi House (nướng Hàn Quốc), Sumo BBQ (nướng Nhật Bản)…

Nhà nước sở hữu cổ phần chi phối nhưng PV OIL vẫn có các quảng cáo phá cách.

cả” Petrolimex nhưng PV OIL đang sử dụng tiện ích công nghệ trong bán lẻ để tạo sự khác biệt trong cung ứng dịch vụ cho khách hàng doanh nghiệp và cá nhân. (XEM BÀI TRANG 36)

Hòa Phát GIÁ TRỊ:

128,9 triệu 1992

NĂM THÀNH LẬP:

Hòa Phát là thương hiệu thép xây dựng uy tín tại thị trường Việt Nam đang dẫn đầu thị trường ở hai dòng sản phẩm chủ lực thép xây dựng và thép ống. Năm 2018 lần đầu tiên Hòa Phát đưa sản phẩm tôn mạ màu ra thị trường sử dụng hệ sơn super polyester và sơn PVDF, là hệ sơn cao cấp nhất dùng cho tấm lợp trên thế giới hiện nay, cạnh tranh trực tiếp với thương hiệu quen thuộc Tôn Hoa Sen. Ngoài thương hiệu thép xây dựng và ống thép Hòa BÁN LẺ & VẬT LIỆU XÂY DỰNG 34 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Quảng cáo Tôn Hòa Phát chống đươc các tác động thời tiết.

Phát, công ty còn sở hữu thương hiệu nội thất văn phòng cùng tên, cũng dẫn đầu thị phần. Dù nằm trong nhóm ngành xây dựng và đã vươn lên dẫn đầu thị trường với ba nhóm hàng trên nhưng đều đặn trong “giờ vàng” sau bữa ăn tối, Hòa Phát vẫn “nhắc” người tiêu dùng cả nước nhớ đến thương hiệu này với các TVC quảng cáo sản phẩm nội thất hoặc thép xây dựng và ống thép Hòa Phát “dứt khoát phát tài, không Hòa thì Phát.” Công ty chọn hướng tiếp cận vui nhộn gần gũi với sự tham dự của nghệ sĩ, diễn viên nổi tiếng như Quốc Khánh, Bình Minh.

HDPE đường kính 1.200mm lớn nhất Việt Nam phục vụ các công trình hạ tầng. Nhựa Bình Minh được hình thành năm 1977, bắt đầu sản xuất trang thiết bị lao động và bảo hộ trước khi đón bắt cơ hội từ việc sản xuất ống nhựa xây dựng phục vụ chương trình nước sạch khu vực nông thôn Việt Nam được Unicef tài trợ vào cuối thập niên 1980. Thương hiệu ống nhựa xây dựng hàng đầu Việt Nam hiện tại đã do người Thái kiểm soát khi công ty Saraburi, thành viên tập đoàn SCG Thái Lan, kiểm soát hơn 54% cổ phần.

Nhựa Bình Minh

Viglacera

GIÁ TRỊ:

19,1 triệu 1977

NĂM THÀNH LẬP:

Nhựa Bình Minh là thương hiệu ống nhựa xây dựng hàng đầu tại Việt Nam, ước tính chiếm 50% thị phần khu vực phía Nam và khoảng 25-30% thị phần toàn quốc. Những năm qua sản phẩm ống nhựa Bình Minh đã có mặt tại hàng trăm ngàn công trình dân sự và nhiều công trình hạ tầng có quy mô lớn như: khu công nghiệp Dung Quất, tổ hợp khí điện đạm Cà Mau, sân bay Phú Quốc, hầm Đèo Cả… Công ty là doanh nghiệp đầu tiên sản xuất ống

GIÁ TRỊ:

15,5 triệu 1974

NĂM THÀNH LẬP:

Viglacera là nhà sản xuất vật liệu xây dựng hàng đầu tại khu vực phía Bắc. Trong mảng vật liệu xây dựng, thương hiệu Viglacera được nhớ đến với các sản phẩm kính, sứ vệ sinh và gạch tập trung ở phân khúc trung cấp và phổ thông. Với mỗi loại sản phẩm vật liệu xây dựng công ty chọn một slogan với thông điệp riêng: sứ vệ sinh (“Mãi mãi với thời gian”), gạch (“Mang vẻ đẹp cho các công trình vĩnh cửu”) và kính (“Giải pháp xanh

cho mọi công trình”) trở nên quen thuộc với nhiều người tiêu dùng. Nổi tiếng với các sản phẩm kính, Viglacera là doanh nghiệp tiên phong đầu tư sản xuất kính tiết kiệm năng lượng (solar control và kính low-e) và kính siêu trắng thường được dùng trong sản xuất các thiết bị yêu cầu độ trong suốt cao như pin năng lượng và các thiết bị điện tử. Bên cạnh vật liệu xây dựng, Viglacera cũng là nhà phát triển dự án bất động sản thực hiện nhiều dự án nhà ở xã hội ở Hà Nội và sở hữu hơn 4.000 héc ta quỹ đất khu công nghiệp tại 11 tỉnh thành.

Xi măng Hà Tiên GIÁ TRỊ:

13,8 triệu 1964

NĂM THÀNH LẬP:

55 năm có mặt trên thị trường, xi măng Vicem Hà Tiên với hình ảnh chú kỳ lân xanh đã quen thuộc với người tiêu dùng phía Nam. Ước tính công ty đã cung ứng ra thị trường gần 100 triệu tấn xi măng, đáp ứng nhu cầu đa dạng về xây dựng dân sự và hạ tầng. Hiện tại ước tính Vicem Hà Tiên chiếm khoảng 30% thị phần khu vực phía Nam, tương đương 9-10% thị phần toàn quốc. Mạng lưới phân phối của Vicem Hà Tiên hơn 10 ngàn cửa hàng. Nhằm tiếp cận khách hàng đại chúng, đặc biệt khách hàng khu vực phía Nam, Vicem Hà Tiên chọn quảng bá sản phẩm trên các kênh có độ phủ lớn như chương trình “Chào Buổi Sáng” - VTV1, mục “Bác Sĩ En Tờ” trên HTV9 và sau chương trình thời sự 19 giờ của truyền hình Vĩnh Long.

VẬT LIỆU XÂY DỰNG THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 35

PVO I L

ĐƯỜNG XA HÓA GẦN ÔNG CAO HOÀI DƯƠNG HI VỌNG VIỆC TẠO TRẢI NGHIỆM THÚ VỊ CHO NGƯỜI DÙNG KHÔNG CHỈ GIÚP KHÁCH HÀNG “ĐƯỜNG XA HÓA GẦN” MÀ CÒN GIÚP PV OIL THU HẸP KHOẢNG CÁCH VỚI NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU. QUỐC KHÁNH —ẢNH: DANNY BACH

36 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 37

5 0 T H ƯƠ N G H I Ệ U DẪ N ĐẦU — P VO I L

ÔNG CAO HOÀI DƯƠNG, TỔNG GIÁM ĐỐC PVOIL vẫn nhớ như

in câu hỏi thẳng thắn của một nhà đầu tư trong đợt giới thiệu phát hành ra công chúng lần đầu (IPO) cổ phiếu tổng công ty Dầu (PVOIL) hồi đầu năm 2018. “Ông hãy cho chúng tôi lý do vì sao mua cổ phiếu của PVOIL mà không phải là cổ phiếu Petrolimex?” Đứng thứ hai xét về thị phần, mạng lưới bán lẻ, PVOIL không thể so sánh với “anh cả” Petrolimex xét về bề dày thương hiệu, mạng lưới bán lẻ và vị thế trong ngành. Vị CEO nắm quyền được ba năm ở PVOIL từ tốn trả lời: “Chúng tôi không nói bạn nên mua cổ phiếu nào, mà chỉ muốn bạn lưu ý rằng PVOIL có thể chưa phải hoa hậu, song chúng tôi như một cô gái trẻ chân dài, tuy hiện tại chưa được xinh nhưng có nhiều điểm có thể phát triển, hoàn thiện để trở thành một cô gái đẹp.” Lối nói ví von của ông Dương về “đôi chân dài” của cô gái PVOIL là hệ thống hậu cần gồm 27 kho cảng xăng dầu trải dài trên cả nước, cùng mạng lưới bán lẻ hơn 560 cửa hàng trực thuộc phủ khắp 63 tỉnh, thành phố, chưa kể mạng lưới bán lẻ ở Lào. Trên nền tảng ấy cộng với chủ trương phát triển mạng bán lẻ trong thập niên 2010 khiến cho 207 triệu cổ phần của công ty thành viên thuộc tập đoàn Dầu khí được bán hết, với giá trung bình 20 ngàn đồng/cổ phiếu, cao hơn 50% so với giá khởi điểm. Trong năm đầu tiên giao dịch cổ phiếu trên sàn UPcom, sản lượng tiêu thụ của PVOIL đạt 3,2 triệu mét khối, doanh thu 57,1 ngàn tỉ đồng. Quan trọng hơn, sản lượng bán hàng qua hệ thống bán lẻ tăng 8% so với cùng kỳ năm trước, chiếm hơn 25% sản lượng tiêu thụ, cho thấy kế hoạch phát triển mảng bán lẻ đang đi đúng hướng. Tuy nhiên, các con số tài chính, sản lượng nếu so với Petrolimex vẫn còn một khoảng cách không nhỏ cho thấy cơ hội cho người thứ hai vươn lên, thu hẹp khoảng cách với người đứng đầu tuy có nhưng còn rất nhiều việc cần phải làm. “Chúng tôi bị kẹp giữa hai gọng kìm cạnh tranh,” ông Dương phân tích. Gọng kìm bên trên là đàn anh đã có hơn 60 năm hoạt động, với hơn 2.400 cửa hàng bán lẻ xăng dầu trực thuộc, chưa kể hệ thống hơn 5.000 đại lý, có lúc chiếm hơn 50% thị phần bán lẻ xăng dầu. Sinh trước giúp cho các cửa hàng bán lẻ của Petrolimex có được các vị trí đẹp, mặt bằng rộng ở hầu hết các thành phố lớn trong cả nước. Mà vị trí

38 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

trong ngành bán lẻ là yếu tố quan trọng bậc nhất. Trong ngành xăng dầu, kỷ lục tiêu thụ một tháng 2.000 m3 thuộc về điểm bán lẻ của Petrolimex ở Hà Nội. Trong khi điểm bán tốt nhất của PVOIL là hơn 870 m3/tháng. Gọng kìm thứ hai là các doanh nghiệp cùng ngành cả ngoài sáng lẫn bóng tối. Do xăng dầu là mặt hàng nhà nước quản lý, ấn định biên lợi nhuận, nên trong giá bán lẻ chính thức, cõng nhiều loại phí, tương ứng với 30 - 40% giá bán lẻ. Do vậy, bằng các thủ thuật tránh được thuế hay bán hàng kém phẩm chất mà điển hình là vụ Trịnh Sướng vừa mới phát hiện hồi tháng sáu vừa qua, các doanh nghiệp làm ăn ngay thẳng khó có thể cạnh tranh ngang ngửa. Trong kinh doanh xăng dầu, ba kênh tiêu thụ chính là bán buôn, bán cho khối doanh nghiệp và bán lẻ. Trong cơ cấu doanh thu của PVOIL, bán lẻ chiếm hơn 25%, còn lại là bán buôn cho đại lý và bán cho các khách hàng công nghiệp.. Định hướng phát triển của PV OIL là tăng dần doanh số bán lẻ, mảng có biên lợi nhuận cao hơn so với hai kênh còn lại. Tuy nhiên, việc mở rộng mạng lưới không dễ dàng khi các điểm bán tốt ở thành phố lớn đều đã có chủ, còn phát triển ở tỉnh, nông thôn, phải tuân thủ các quy định về mạng lưới bán lẻ xăng dầu do nhà nước phê chuẩn. Quy trình thủ tục, thời gian phê duyệt khiến cho một cây xăng khi đi vào hoạt động cần 18 – 20 tháng, qua 28 chữ ký của các bên liên quan. “Nếu phát triển theo lối truyền thống, gần như mãi mãi chấp nhận đi sau người đứng đầu,” ông Dương nhận xét. Vậy PVOIL có cách nào để phát triển?

TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG ở điểm bán lẻ, theo cách

thông thường, gồm chất lượng hàng hóa, cung cách phục vụ, cộng thêm các yếu tố khác như diện tích điểm bán, thuận tiện cho xe ra vào, nhà vệ sinh sạch sẽ. “Bán đúng, bán đủ” là thông điệp được phát đi trên toàn hệ thống bán lẻ của của PV OIL. “Đúng chất lượng, đủ số lượng,” ông Dương giải thích. Tuy nhiên, các yếu tố còn lại nếu thực hiện cũng không đủ để tạo nên sự khác biệt trong trải nghiệm. Ông Dương cùng một nhóm nghiên cứu nội bộ sau thời gian tìm hiểu, nghiên cứu, chọn thanh toán điện tử qua ứng dụng trên điện thoại làm hướng đột phá.

Trước đây, trên thị trường có đơn vị đưa ra ứng dụng thanh toán thẻ khi mua xăng dầu. Với khách hàng doanh nghiệp, việc giao cho lái xe thẻ tín dụng có thể khó kiểm soát giao dịch, hành vi. PVOIL chọn công nghệ QR code để phát triển ứng dụng thanh toán. Ưu điểm của nó là không cần dùng tiền mặt cũng như thẻ tín dụng. Thêm vào đó mỗi lần sử dụng, hình ảnh tài xế, biển số xe đều hiển thị, bảo đảm việc sử dụng đúng xe, đúng số lượng. Giao dịch hoàn thành, cả lái xe lẫn nhà quản lý đều nhận ngay được thông tin qua tin nhắn về

Ả N H : DA N N Y B AC H

Trong năm đầu tiên giao dịch cổ phiếu trên sàn UPcom, sản lượng tiêu thụ của PV Oil đạt 3,2 triệu m 3 , doanh thu 57,1 ngàn tỉ đồng.

số lượng, địa điểm giao dịch. Phương thức này được các doanh nghiệp lựa chọn do quản trị minh bạch, lại còn được trả chậm 30 ngày. Hóa đơn được xuất về công ty. “Giao dịch thuận tiện, không dùng tiền mặt, nên giảm bớt rủi ro,” ông Vũ Văn Huỳnh, phó giám đốc công ty TNHH Thương mại và Vận tải Phương Anh nói. Có công nghệ phù hợp, PVOIL bắt tay với ứng dụng thanh toán điện tử như ViettelPay, ngân hàng Vietcombank và 15 ngân hàng liên kết để khách hàng có thể mua xăng dầu mà không cần sử dụng tiền mặt cũng như thẻ tín dụng. Sáu tháng triển khai kể từ tháng 2.2018, sản lượng bán qua PVOIL Easy đã tăng rõ rệt. Ông Dương cho biết, đến nay, mỗi tháng có hơn 4.000 m3 xăng dầu được bán qua chương trình này, tương đương với sản lượng của 30 cửa hàng xăng dầu trong hệ thống. Chi phí đầu tư, mở mới một cửa hàng bán lẻ xăng dầu ít nhất là 10 tỉ đồng, theo ông Dương.

Các thông điệp về bán đúng, bán đủ, cũng như phương thức bán hàng mới, hay việc nhận diện thương hiệu được triển khai thông qua hệ thống cửa hàng, hơn 100 xe bồn, 27 kho cảng xăng dầu trên cả nước. Công tác đào tạo, huấn luyện đội ngũ bán hàng ở 28 công ty thành viên, được tổ chức định kỳ, qua nhiều hình thức. Để tránh kiểu làm mang tính phong trào, việc tổ chức được điều chỉnh, theo sát thực tế. Chẳng hạn cuộc thi đội bán hàng giỏi, việc lập đội ở các công ty thành viên được thực hiện theo lối bốc thăm, “tránh tình trạng bồi dưỡng gà nòi chuyên đi thi,” ông Dương dẫn chứng. Bên cạnh nỗ lực tạo trải nghiệm tích cực cho khách hàng, PVOIL có mục tiêu khá tham vọng trong phát triển cửa hàng bán lẻ. “Mỗi năm chúng tôi có thể đạt mục tiêu phát triển 200 cửa hàng mới nếu thực hiện thông qua hoạt động mau bán và sáp nhập (M&A),” ông Dương nói. Điều này được nhắc đến trong phân tích PVOIL của công ty chứng khoán Bảo Việt. Trước khi ông Dương được lãnh đạo ngành Dầu khí điều động về PVOIL, ban lãnh đạo doanh nghiệp này đã tận dụng cơ hội cổ phần hóa doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu ở các địa phương để mở rộng hệ thống bán lẻ. Hiện tại, còn 14 ngàn cửa hàng xăng dầu bán lẻ trên cả nước, nên việc phát triển hệ thống thông qua M&A là cách làm phù hợp, theo ông Dương. Số liệu kinh doanh sáu tháng đầu năm 2019, trong tổng sản lượng tiêu thụ 1.594 ngàn m3 xăng dầu, có 20 ngàn m3 qua hệ thống PVOIL Easy. Con số này gấp đôi sản lượng tiêu thụ của cả năm 2018. Quan trọng hơn, sản lượng từ phát triển khách hàng mới chiếm 51%. Sản lượng bán lẻ ở mức 25%, so với mức 22% của 18 tháng trước. “Tôi hay nói đùa với đồng nghiệp trong công ty, phải phấn đấu sao cho nếu mình là số hai thì không ai số một,” ông Dương nói. Xét về quy mô, theo giải thích của vị lãnh đạo tốt nghiệp ngành hóa dầu năm 1993 (đại học Bách khoa Hà Nội), PVOIL có thể không lớn nhất ngành, nhưng phải có được sự khác biệt trong cách nghĩ, cách làm. Chọn thông điệp “Đường xa thêm gần,” đội ngũ gần 6.000 lao động của PVOIL mong muốn, việc trải nghiệm tốt giúp hành trình của khách hàng được thoải mái, dễ chịu, để xa “trở nên gần hơn.” Chặng đường phát triển của PVOIL, “một thanh niên mới lớn, muốn khẳng định bản thân,” như lối ví von của ông Dương, như được gần lại trên thực tế, bằng “sự quyết tâm và không ngại thay đổi.”

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 39

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

Rạng Đông GIÁ TRỊ:

21,2 triệu 1958

NĂM THÀNH LẬP:

Rạng Đông hay tên đầy đủ Bóng đèn Phích nước Rạng Đông là thương hiệu hàng tiêu dùng được biết đến rộng khắp, đặc biệt khu vực phía Bắc. Công ty có bề dày lịch sử khi là một trong 13 nhà máy sản xuất đầu tiên được thành lập ở miền Bắc, đánh dấu sự phát triển ngành công nghiệp non trẻ của Việt Nam. Thời kỳ bao cấp sản phẩm phích nước và bóng đèn thương hiệu Rạng Đông gắn bó với nhiều gia đình người Việt. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của xã hội, thay đổi tập quán sinh hoạt hiện tại thiết bị chiếu sáng là mảng kinh doanh đóng góp lớn nhất vào doanh thu. Trong mảng thiết bị chiếu sáng, với hai dòng sản phẩm chính, bóng đèn truyền thống (bóng đèn dây tóc, huỳnh quang, compact) và đèn LED, mảng đèn thứ hai ngày càng tăng tỉ trọng trong doanh thu của công ty.

Cadivi 14,6 triệu NĂM THÀNH LẬP: 1975 GIÁ TRỊ:

Cadivi là nhà sản xuất dây và cáp điện có bề dày 44 năm phát triển. Thương hiệu Cadivi ước tính chiếm 30% thị phần dây điện dân dụng tại Việt Nam. Sản phẩm cáp điện Cadivi được sử dụng trong các công trình ngầm hóa lưới điện TP.HCM, giai đoạn 2011-2020, theo kế hoạch ngầm hóa 5.000 km cáp điện trung và hạ thế. Các TVC quảng cáo của Cadivi chọn hình ảnh so sánh: “những mạch máu

Tùy theo đối tượng Viettel gửi các thông điệp quảng cáo khác nhau.

chở đầy sự sống và những mạch điện chuyển nguồn năng lượng. Cadivi đem nguồn sáng đến mọi nơi.”

Viettel GIÁ TRỊ:

2.163 triệu 1989

NĂM THÀNH LẬP:

Mạng di động Viettel với slogan “Hãy nói theo cách của bạn” quen thuộc hiện chiếm khoảng 60% doanh thu toàn ngành. Với sản phẩm viễn thông truyền thống, Viettel liên tục đưa ra các video quảng cáo “dịch vụ trả sau siêu rẻ chỉ 100 đồng/phút” hay “tặng 30 triệu GB miễn phí” với sự xuất hiện gần gũi của các nhân vật quần chúng khắp các vùng miền. Tuy nhiên Tết 2019 Viettel đã tạo một phá cách khi tung MV “Hết Mana” quảng cáo ví điện tử Viettel Pay. MV có giai điệu vui nhộn, gần gũi, trẻ trung cùng sự xuất hiện của những KOL nổi tiếng như hoa hậu Tiểu Vi hướng tới giới trẻ. Sau vài ngày tung ra MV đã đạt 3 triệu lượt và hiện tại sau sáu tháng đạt hơn 7 triệu lượt xem trên Youtube. HÀNG GIA DỤNG & VIỄN THÔNG

40 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Giữa năm 2019, Viettel Post, thành viên của Viettel công bố ứng dụng gọi xe MyGo và đoạn quảng cáo ứng dụng này được nhận xét có “chất Viettel” khi gói ghém nhiều hoạt động kinh doanh của tập đoàn này từ viễn thông công nghệ chuyển phát vận tải: “Anh Chỉ Là Chàng Tài Xế MyGo/ Xưa chuyển hàng nay chở người công nghệ/ Kệ nắng đổ hay mưa rào ướt áo/ Book nha em, anh luôn luôn đón chào/Tiếng “ting ting” khiến lòng anh rộn rã/ Mở bản đồ, anh định vị ra em”…

MobiFone GIÁ TRỊ:

393 triệu 1993

NĂM THÀNH LẬP:

Là doanh nghiệp đầu tiên khai thác dịch vụ thông tin di động tại Việt Nam năm 1993, công ty Thông tin di động MobiFone đánh dấu cho sự khởi đầu của ngành thông tin di động Việt Nam. MobiFone từng chiếm lĩnh vị trí số 1 về thị phần thuê bao di động trong nước. Năm 2014, đại diện chủ sở hữu chuyển từ VNPT về bộ Thông tin và Truyền thông và đổi tên thành

tổng công ty Viễn thông MobiFone. Sau 26 năm hoạt động, MobiFone nằm trong tốp ba nhà mạng di động lớn tại Việt Nam, với hơn 40 triệu thuê bao. Năm 2014, MobiFone đổi thông điệp từ “Mọi lúc, mọi nơi” thành “Kết nối giá trị, khơi dậy tiềm năng”, nhằm hướng đến sự phát triển toàn diện và bền vững dựa trên ba mối quan hệ trụ cột: khách hàng, đối tác và với từng nhân viên. Đồng thời thể hiện chiến lược phát triển kinh doanh trở thành doanh nghiệp kinh doanh đa dịch vụ.

VinaPhone GIÁ TRỊ:

301 triệu 1996

NĂM THÀNH LẬP:

VinaPhone công bố đạt 31,3 triệu thuê bao di động vào cuối năm 2018. Cuối tháng 2.2019, nhà mạng ra đời thứ hai tại Việt Nam được Speedtest công bố là nhà mạng số 1 Việt Nam về tốc độ 3G/4G. Trong những năm gần đây, thương hiệu VinaPhone đồng hành với

Một quảng cáo của Vinaphone gắn với Zalo.

nhiều sự kiện âm nhạc, thể thao nổi bật như các chương trình ca nhạc EDM, The Band by VinaPhone, giải bóng rổ chuyên nghiệp VBA. Tháng 8.2018, nhà mạng này còn đồng hành cùng đội tuyển U23 Việt Nam khi tài trợ giải bóng đá giao hữu “tứ hùng” Cup VinaPhone, nơi đội tuyển U23 Việt Nam giành chức vô địch.

FPT GIÁ TRỊ:

215,2 triệu 1988

NĂM THÀNH LẬP:

Là thương hiệu doanh nghiệp công nghệ hàng đầu Việt Nam, FPT đang xây dựng hình ảnh doanh nghiệp đi đầu trong mảng chuyển đối số cho doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Việc mua công ty tư vấn ở Mỹ giúp FPT có cơ hội tiếp cận các khách hàng lớn trong danh sách Fortune 500. FPT Telecom, mảng kinh doanh viễn thông của FPT cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền và Internet tốc độ cao được nhiều khách hàng lựa chọn. FPT Online đang sở hữu báo điện tử Vnexpress. vn có nhiều người đọc nhất Việt Nam. Trong mảng đào tạo, đại học FPT được xếp thứ tư trong 67 đại học của Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn xếp

Quảng cáo FPT Play Box.

hạng theo uniRank. Từ năm 2012, đại học FPT được công nhận xếp hạng ba sao (***) theo chuẩn quốc tế QS Stars của các trường đại học trên thế giới.

VNG GIÁ TRỊ:

59,6 triệu 2004

NĂM THÀNH LẬP:

Vị trí quán quân trong lĩnh vực phân phối và phát hành trò chơi trực tuyến (game online) năm 2018 tiếp tục thuộc về VNG, công ty đang sở hữu những tựa game online đình đám như PUBG Moblie, Võ Lâm Truyền Kỳ Mobile. Ở mảng công nghệ không liên quan tới game, ứng dụng Zalo có hơn 100 triệu lượt tải, được nhiều tỉnh, thành phố ứng dụng trong cải cách thủ tục hành chính. Dựa trên nền tảng Zalo, VNG hiện đang tiếp tục cung cấp thử nghiệm nhiều dịch vụ khác như thanh toán, thương mại điện tử hay ứng dụng gọi xe. Ngoài ra, hệ thống quảng cáo Adtima phục vụ việc quảng cáo cho cổng nội dung số Zing cũng nằm trong tốp bốn nhà quảng cáo trực tuyến lớn nhất trong nước. VNG là kỳ lân công nghệ đầu tiên của Việt Nam khi được quỹ đầu tư Temasek rót vốn và định giá 2,2 tỉ đô la Mỹ vào đầu năm 2019.

VIỄN THÔNG & CÔNG NGHỆ THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 41

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

PNJ GIÁ TRỊ:

78,6 triệu 1988

NĂM THÀNH LẬP:

PNJ được công nhận là thương hiệu quốc gia về trang sức của Việt Nam. Công ty hiện có 324 cửa hàng tại 50/63 tỉnh thành, gấp gần năm lần số lượng cửa hàng của hệ thống thứ hai. Đầu năm 2019, PNJ gây chú ý khi đưa ra TVC quảng cáo “Đẹp đôi về một nhà” tại quảng trường Thời đại (New York) với thông điệp tìm kiếm tình yêu đích thực, không phân biệt giới tính, ngoại hình hay nghề nghiệp. PNJ đang kinh doanh các thương hiệu gồm trang sức vàng PNJ, trang sức và phụ kiện PNJSilver, trang sức CAO FINE Jewelry, trang sức và phụ kiện JEMMA, PNJ Art (mỹ nghệ kim hoàn). Đầu năm 2019, PNJ đã khai trương cửa hàng kiểu mẫu (flagship) đầu tiên ở TP.HCM. PNJ nhắm tới mục tiêu là công ty chế tác và bán lẻ trang sức hàng đầu tại châu Á, giữ vị trí số 1 trong các phân khúc thị trường trang sức trung và cao cấp tại Việt Nam. Công ty định hướng đẩy mạnh nhập khẩu trang sức, mở rộng sản phẩm đồng hồ, hướng tới mục tiêu mở 500 cửa hàng vào năm 2022.

Biti’s GIÁ TRỊ:

22,4 triệu 1982

NĂM THÀNH LẬP:

Quảng bá Biti’s Hunter Street, đầu tháng 7.2019 Biti’s công bố TVC “Cảm hứng tự hào từ đường phố.” Với các hình ảnh sinh hoạt đời thường, nhịp sống đô thị hối hả xen lẫn các âm thanh đặc trưng của đường phố như tiếng rao bán bánh mì, tiếng còi xe, những thước phim quảng cáo mới nhất của Biti’s giành được vô số lời khen ngợi từ phía

người xem. Sau 6 ngày, TVC đạt được 8,5 triệu lượt xem trên Youtube. Sau khi thành công với sản phẩm Biti’s Hunter với các viral video đạt được hiệu quả truyền thông mạnh mẽ (MV “Lạc Trôi” của Sơn Tùng MTP, “Đi để trở về” của Sobin Hoàng Sơn), Biti’s là thương hiệu hàng tiêu dùng đang sử dụng mạng xã hội hiệu quả để quảng bá các sản phẩm mới theo công thức chung: tung các video gây sự chú ý của cộng đồng + sử dụng KOL tạo sự thích thú với sản phẩm + kích thích hành vi mua sắm của khách hàng.

Thiên Long

Việt Tiến GIÁ TRỊ:

15,6 triệu 1975

NĂM THÀNH LẬP:

19,6 triệu 1981

May Việt Tiến là một trong các doanh nghiệp lớn nhất ngành dệt may Việt Nam, chỉ xếp sau Vinatex Thiên Long là doanh nghiệp dẫn xét theo doanh thu. Thương hiệu đầu trong ngành văn phòng phẩm Việt Tiến có bề dày hơn 40 năm, sản tại Việt Nam với 60% thị phần bút phẩm tập trung vào các dòng sơ mi, viết. Sản phẩm công ty chia làm bốn quần tây, áo thun… cho cả nhóm đối nhóm chính: nhóm bút viết, nhóm tượng người trưởng thành và trẻ em. sản phẩm văn phòng, nhóm mỹ Phần lớn doanh thu của công ty đến thuật, nhóm dụng cụ học sinh. Bên từ thị trường xuất khẩu với sự phân cạnh dòng sản phẩm đại trà, Thiên bố khá đồng đều giữa các thị trường Long cũng phát triển thương hiệu quan trọng: Nhật Bản (33%), Mỹ bút cao cấp Bizner dành cho giới (21%), EU (14%). Thị trường nội địa doanh nhân và quản lý. Sản phẩm đóng góp khoảng 15% doanh thu của Thiên Long đến với người tiêu dùng công ty mỗi năm. qua hệ thống phân phối 65 ngàn Nhằm định vị phân khúc khách điểm bán lẻ. Công ty cũng xuất hàng, Việt Tiến xây dựng các nhãn khẩu hai thương hiệu FlexOffice và hàng riêng cho mỗi nhóm khách hàng: Việt Một quảng cáo dòng Long - sản phẩm dành sản phẩm Marvel cho người có thu nhập Biti’s Hunter. trung bình, Viettiensản phẩm dành cho nam giới trưởng thành, San Sciaro– sản phẩm dành cho doanh nhân, Viettien Kid – sản phẩm trẻ em, TT up- sản phẩm cho giới trẻ… GIÁ TRỊ:

NĂM THÀNH LẬP:

(XEM BÀI TRANG 48) HÀNG TIÊU DÙNG CÁ NHÂN

42 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Colorkit đến hơn 60 quốc gia. Nhiều thế hệ học sinh Việt Nam đã gắn bó và lớn lên với sản phẩm Thiên Long. Xuất phát từ cơ sở sản xuất nhỏ vào năm 1981, từng bước phát triển, cuối thập niên 1990 Thiên Long đã đẩy bật sản phẩm Trung Quốc ra khỏi thị trường nội địa. Nắm bắt các xu hướng thay đổi người dùng và sự lên ngôi của thương mại điện tử, công ty đã lập riêng một trang bán hàng trực tuyến, phân phối các sản phẩm của công ty.

Vietcombank GIÁ TRỊ:

246,5 triệu 1963

NĂM THÀNH LẬP:

Trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, Vietcombank dẫn đầu về thu nhập trong nhiều mảng dịch vụ, đặc biệt có thế mạnh liên quan đến ngoại hối và thanh toán quốc tế. Cuối năm 2018, Vietcombank có 106 chi nhánh với 431 phòng giao dịch hoạt động tại 53/63 tỉnh thành. Đầu năm 2019, Vietcombank trở thành ngân hàng có quy mô vốn chủ sở hữu lớn nhất tại Việt Nam, ngân hàng tiếp tục nằm trong danh sách Global 2000 của Forbes công bố giữa năm 2019. Sau hơn nửa thế kỷ phát triển, Vietcombank đang chuyển dịch mạnh mẽ, toàn diện để hướng tới mục tiêu nằm trong nhóm 100 ngân hàng lớn nhất khu vực châu Á, và nhóm 300 tập đoàn tài chính ngân hàng lớn nhất toàn cầu.

BIDV GIÁ TRỊ:

148 triệu 1957

NĂM THÀNH LẬP:

Với hơn 1.000 chi nhánh và phòng giao dịch, BIDV là một trong các ngân hàng dẫn đầu hệ thống xét về mạng lưới. BIDV có quan hệ đại lý với 2.300 định chế tài chính tại 177 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nhằm tạo ra những phương thức cung ứng dịch vụ mới cho nền kinh tế và khách hàng, BIDV đẩy mạnh phát triển ngân hàng số, với 82 triệu giao dịch thông qua trung tâm Digital Banking Center năm 2018. Năm qua ngân hàng tiếp tục nằm ở nhóm dẫn đầu về tổng tài sản, thị phần cho vay và huy động, tài sản trong hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. Cùng với Vietcombank, VietinBank, BIDV là ngân hàng quốc doanh được người tiêu dùng tin tưởng do sự phát triển ổn định và bề dày hoạt động.

Techcombank GIÁ TRỊ:

141,1 triệu 1993

NĂM THÀNH LẬP:

Năm 2018 đánh dấu bước ngoặt của ngân hàng tư nhân này với thương vụ IPO giá trị 6,5 tỉ đô la Mỹ, xác lập kỷ lục về giá trị với một ngân hàng tư nhân Việt Nam khi chào bán cổ phần ra công chúng. Sau khi Techcombank niêm yết, đầu năm 2019, chủ tịch ngân hàng Hồ Hùng Anh nằm trong danh sách tỉ phú thế giới do Forbes công bố với vị trí 1.349, tài sản 1,7 tỉ USD. Techcombank là ngân hàng cung cấp nhiều sản phẩm tiện ích được khách hàng trẻ và giới văn phòng ưa thích. Một dịch vụ nổi bật của Techcombank là rút tiền mặt không cần thẻ ATM khi ngân hàng này cho phép sử dụng mã OTP gửi qua tin nhắn vào số điện thoại đăng ký dịch vụ Internet Banking để rút tiền tại các máy ATM. Một dịch vụ khác có tính cạnh tranh cao được các khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ ưa chuộng là chuyển khoản không thu phí. Kết quả, cuối năm 2018 Techcombank có 1,5 triệu khách hàng dùng dịch vụ số, tăng gấp đôi so với năm 2017.

VietinBank GIÁ TRỊ:

139,9 triệu 1988

NĂM THÀNH LẬP:

VietinBank cùng với BIDV, Vietcombank và Agribank là bốn ngân hàng nhà nước trụ cột trong hệ thống. Trong các ngân hàng niêm yết, VietinBank đứng đầu về mạng lưới với 1.155 chi nhánh và phòng giao dịch. Tiền thân là ngân hàng phục vụ cho doanh nghiệp nhà nước kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, hiện tại, VietinBank đa dạng hóa các dịch vụ và sản phẩm, phục vụ khối khách

hàng cá nhân và doanh nghiệp. Năm 2018, VietinBank là một trong hai ngân hàng đầu tiên ở Việt Nam đạt chuẩn SWIFT GPI trong hoạt động thanh toán, là ngân hàng trong nước đầu tiên cung cấp dịch vụ Internet banking cho giao dịch tài trợ thương mại (VietinBank Trade Portal).

VPBank GIÁ TRỊ:

138,3 triệu 1993

NĂM THÀNH LẬP:

Tiếp tục chuyển dịch theo hướng công nghệ, sau ví điện tử Timo, năm qua, VPBank đưa sản phẩm ngân hàng số Yolo ra thị trường. Sản phẩm của ngân hàng tư nhân năng động này muốn hướng tới thế hệ Z, giới trẻ lớn lên gắn với các sản phẩm công nghệ, có thói quen tương tác cao với

mạng xã hội.Giữa năm 2019, VPBank công bố hợp tác chiến lược với Be Group, ứng dụng gọi xe be nhằm xây dựng sản phẩm beFinancial cung cấp các dịch vụ tài chính của VPBank trên nền tảng công nghệ và hệ sinh thái tài chính công nghệ của Be Group bao gồm chức năng thanh toán, tích lũy điểm thưởng và các dịch vụ tài chính. FE Credit, công ty tài chính tiêu dùng trực thuộc VPBank đang chiếm 47,3% thị phần cho vay tín dụng tiêu dùng năm 2018. Công ty này sử dụng dữ liệu lớn và thuật toán đánh giá sức khỏe tài chính của khách hàng để cung cấp hạn mức tín dụng phù hợp.

N GÂ N H À N G THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 43

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

GIÁ TRỊ:

411 triệu 2008

NĂM THÀNH LẬP:

Vinhomes là thành viên chủ chốt trực thuộc Vingroup, tập đoàn dẫn dắt bởi tỉ phú Phạm Nhật Vượng. Công ty đang phát triển hai dòng sản phẩm thương hiệu Vinhomes (cao cấp) và VinCity (đại chúng). So với các công ty cùng ngành, Vinhomes là công ty nổi bật về quy mô và số lượng dự án, quỹ đất. Nét đặc trưng riêng của nhà phát triển dự án lớn nhất thị trường so với các đối thủ là cung cấp một hệ sinh thái khép kín cho cư dân sinh sống từ mua sắm, dịch vụ y tế, giáo dục, giải trí. Công ty môi giới nghiên cứu bất động sản CBRE từng ước tính Vinhomes đưa ra thị trường 15% số lượng căn hộ tại Việt Nam, chiếm 50% thị phần căn hộ cao cấp ở Hà Nội và TP.HCM. Cuối tháng 4.2019, các hạng mục cuối cùng của dự án Vinhomes Central Park (TP. HCM) đã được đưa vào khai thác thương mại gồm đài quan sát Landmark 81 Skyview và khách sạn Vinpearl Luxury Landmark 81. Với độ cao cách mặt đất 400 mét, nằm tại tầng 79 của tòa nhà cao nhất Việt Nam, theo Vinhomes, hiện Landmark 81 Skyview là đài quan sát cao nhất khu vực Đông Nam Á. Trong khi đó, Vinpearl Luxury Landmark gồm 223 phòng nghỉ, đặc biệt có phòng Tổng thống (Presidential Suite) chiếm trọn tầng 68 của tòa nhà, rộng gần 500 m², thiết lập kỷ lục phòng khách sạn trên cao và rộng nhất tại Việt Nam. Sau khi thành công với các dự án cao cấp, công ty phát triển thương hiệu bất động sản đại chúng VinCity nhắm vào đối tượng trẻ, người mới đi làm. Năm qua công

ty đã mở bán dự án VinCity Ocean (Gia Lâm, Hà Nội) và VinCity Sportia (Tây Mỗ, Hà Nội) và năm 2019 mở bán dự án Vinhomes Grand Park có sức mua tốt.

Vincom Center tại khu đô thị Vinhomes Central Park (TP. HCM)

Vincom Retail GIÁ TRỊ:

155,6 triệu 2012

NĂM THÀNH LẬP:

Vincom Retail là nhà cung cấp mặt bằng bán lẻ hiện đại lớn nhất Việt Nam (bất động sản thương mại). Tính đến cuối năm 2018, công ty sở hữu 66 trung tâm thương mại, với 1,5 triệu m² mặt bằng bán lẻ hiện đại tại 39 tỉnh thành. Ngoài việc sở hữu các trung tâm mua sắm lớn quy mô bậc nhất Việt Nam như Vincom Mega Times City và Vincom Mega Royal City (Hà Nội), giữa năm 2018 trung tâm thương mại Vincom Center tại tòa nhà cao nhất Việt Nam Landmark 81 được khai trương với 100 thương hiệu trong lĩnh vực thời trang, ẩm thực, giải trí. Theo thống kê của BuzzMetric, chiến dịch truyền thông khai trương BẤT Đ Ộ N G SẢ N

44 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

sự kiện trung tâm mua sắm Vincom Landmark 81 được xếp hạng nhất về các sự kiện nổi bật và hạng nhì trong bảng xếp hạng truyền thông trên các mạng xã hội trực tuyến. Vincom

Center Landmark 81 đã thu hút 300 ngàn lượt khách hàng mua sắm trong tuần đầu tiên và gần một triệu lượt khách trong tháng đầu tiên đi vào hoạt động. Năm 2018, toàn hệ thống trung tâm mua sắm Vincom đón 160 triệu lượt khách ghé thăm và mua sắm.

Novaland GIÁ TRỊ:

57 triệu 1992

NĂM THÀNH LẬP:

Novaland là công ty phát triển bất động sản lớn ở khu vực phía Nam, sản phẩm tập trung phần lớn ở TP.HCM và một số đô thị lớn. Theo Novaland, kể từ năm 1992 đến nay công ty đã đưa ra thị trường TP.HCM hơn 27 ngàn căn hộ, danh sách khách hàng thân thiết khoảng 250 ngàn người. Định vị sản phẩm cao cấp, chung

Ả N H : G E T T Y I M AG E S / I S TO C K P H OTO

Vinhomes

cư Novaland được xây dựng ở các vị trí thuận tiện về giao thông, có chất lượng xây dựng và quản lý tốt. Novaland đang xây dựng tổ hợp 1.000 căn hộ hạng sang The Grand Manhattan với mức giá 6.000 đô la Mỹ/m², giá bán cao nhất từ trước đến nay nhờ vị trí đắc địa. Trong bối cảnh TP.HCM tăng cường rà soát yếu tố pháp lý các dự án bất động sản, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án tại thành phố, từ năm ngoái, Novaland đẩy mạnh mở rộng phát triển bất động sản nghỉ dưỡng với hai sản phẩm bất động sản du lịch nghỉ dưỡng là NovaHills Mũi Né Resort & Villas (Phan Thiết) và NovaBeach Cam Ranh Resort & Villas (Cam Ranh).

Nam Long GIÁ TRỊ:

22,5 triệu 1992

NĂM THÀNH LẬP:

Là nhà phát triển dự án bất động sản có bề dày ở TP.HCM, nhiều năm qua thương hiệu Nam Long gắn liền với sản phẩm nhà ở có mức giá bán hợp lý. Một trong các dòng sản phẩm nổi bật của Nam Long là “eHome” thiết kế tinh giản, giá bán thấp dành cho khách hàng đại chúng. Sau khi thành công với sản phẩm trung cấp, vài năm gần đây Nam Long mở rộng ra các dòng sản phẩm cao hơn như Flora và nhà biệt thự phố Valora. Nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, Nam Long hợp tác với Hankyu Hanshin Properties Corp. và Nishitetsu Group, hai đối tác đến từ Nhật Bản để phát triển dự án Flora Anh Đào và sau đó là Fuji Residence, Kikyo Residence. Sau khi xây dựng thương hiệu thành công ở phía Nam, công ty cũng đang mở rộng phát triển sản phẩm ra phía Bắc.

Vietnam Airlines GIÁ TRỊ:

113,7 triệu 1956

NĂM THÀNH LẬP:

Năm thứ tư liên tiếp, Vietnam Airlines được Skytrax, tổ chức đánh giá và xếp hạng hàng không quốc tế chứng nhận chứng chỉ hãng hàng không quốc tế 4 sao. Các hạng mục được Skytrax đánh giá bao gồm: website, dịch vụ bán vé, quầy làm thủ tục, phòng chờ trong nước, quốc tế, độ an toàn, sạch sẽ, trang thiết bị các khoang hành khách, suất ăn các hạng, cách bố trí chỗ ngồi… Vietnam Airlines đạt 85% các tiêu chí đạt chất lượng 4 sao và 5 sao. Trong đó, các tiêu chí trên không như ẩm thực, dịch vụ bán hàng miễn thuế, độ an toàn của khoang hành khách được ghi nhận có sự cải tiến vượt trội. Nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, hãng hàng không quốc gia Việt Nam cũng vừa thay đổi chính sách cho phép hành khách được mang 12kg xách tay thay vì 7kg như trước. Trong năm 2018, “nhóm” Vietnam Airlines, bao gồm Vietnam Airlines, Jetstar, Vasco vận chuyển hơn 28 triệu lượt hành khách, chiếm 56% thị phần. Vận

chuyển khách quốc tế của Vietnam Airlines chiếm 31% thị phần nếu không tính thuê chuyến.

VietJet Air GIÁ TRỊ:

111,8 triệu 2007

NĂM THÀNH LẬP:

Tính đến cuối năm 2018, VietJet Air khai thác 105 đường bay, trong đó có 66 đường bay quốc tế, hãng vận chuyển hơn 23 triệu lượt hành khách trong năm 2018. Với slogan “Bay là thích ngay”, hãng hàng không với chi phí hợp lý truyền tải các hình ảnh quảng cáo vui tươi, sáng tạo, truyền cảm hứng cho hành khách đại chúng, đặc biệt những người chưa bay lần nào. Đầu năm 2018, “Bikini Airlines”, biệt danh mà báo chí quốc tế dùng để gọi hãng bay này tung ra bộ lịch để bàn với các người mẫu mặc bikini. Là thành viên chính thức của hiệp hội các Nhà vận tải Hàng không quốc tế (IATA), Vietjet sở hữu chứng chỉ “An toàn hàng không quốc tế IOSA”, được tổ chức quốc tế Airline Ratings đánh giá chỉ số an toàn ở mức 7 sao - mức cao nhất trong hệ thống xếp hạng hàng không trên thế giới. Vietnam Airlines, hãng hàng không bốn sao.

BẤT ĐỘNG & HÀNG B LI N ASẢN S D DA X T X XKHÔNG XS THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 45

TH ƯƠN G H I Ệ U DẪN ĐẦU NĂM 2019

Khách sạn Rex Hotel Sài Gòn.

Vietnam Post GIÁ TRỊ:

23,3 triệu 2007

NĂM THÀNH LẬP:

Saigontourist GIÁ TRỊ:

54,9 triệu 1975

NĂM THÀNH LẬP:

Xuất phát từ một thương hiệu lữ hành, qua hơn bốn thập kỷ, Saigontourist hiện là đơn vị cung cấp chuỗi dịch vụ du lịch giải trí tương đối hoàn chỉnh. Công ty hiện đang quản lý trên 100 thương hiệu từ lữ hành, khách sạn, khu nghỉ dưỡng, nhà hàng, khu vui chơi giải trí, trường đào tạo du lịch, khu triển lãm hội nghị. Trong đó, có 50 khách sạn, khu nghỉ dưỡng 4 – 5 sao với gần 8.000 phòng. Các khách sạn lâu đời, đắc địa nhất TP.HCM hiện nay thuộc Saigontourist như Caravelle, Rex, Majestic, New World, Continental. Ngoài ra, Saigontourist còn đang sở hữu nhiều khách sạn cao cấp ở các tỉnh thành Việt Nam. Thương hiệu này cũng đang quản lý công viên văn hóa Đầm Sen, làng du lịch Bình Quới… Trong mảng lữ hành, Saigontourist là thương hiệu mạnh. Công ty phục vụ trên ba triệu khách hàng mỗi năm.

Kế thừa lịch sử và bề dày hoạt động của công ty mẹ, Vietnam Post hiện sở hữu gần 13 ngàn điểm phục vụ khắp cả nước, bán kính phục vụ bình quân đạt 2,93 km/điểm. Ngoài ra, Vietnam Post còn sở hữu dịch vụ chuyển phát nhanh EMS, giao nhận tới 14 sân bay trong nước và 100 quốc gia và vùng lãnh thổ khắp thế giới theo thỏa thuận giữa công ty và bưu chính các nước thuộc liên minh Bưu chính Thế giới (UPU). Năm 2018, Vietnam Post đạt doanh thu một tỉ đô la Mỹ.

Dược Hậu Giang GIÁ TRỊ:

46,6 triệu 1974

NĂM THÀNH LẬP:

Dược Hậu Giang là thương hiệu nổi tiếng trong ngành dược nội địa, công ty được nhớ đến với các sản phẩm “Hapacol”- thuốc giảm sốt, “Haginat” – điều trị nhiễm trùng, “Klamentin”- thuốc kháng sinh nhóm pellicinine. Trong dòng thuốc hạ sốt, Hapacol có thị phần đứng thứ ba sau Effelagan, Panadol. Bên cạnh các sản phẩm y tế, Dược Hậu Giang hợp tác với Vinamilk cùng phát triển các sản phẩm thực phẩm chức năng, hướng đi giúp doanh nghiệp có 45 năm hoạt động mở rộng địa bàn sang lĩnh vực chăm DƯỢC PHẨM, CHUYỂN PHÁT, GIAO NHẬN VÀ DỊCH VỤ LƯU TRÚ, DU LỊCH

46 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

sóc “sức khỏe và đẹp.” Mảng thực phẩm chức năng Dược Hậu Giang đã xây dựng các nhãn hàng mạnh Naturenz, Nattoenzym, Spivital. Taisho, công ty Nhật Bản đang nắm cổ phần chi phối ở Dược Hậu Giang cũng có thế mạnh ở mảng thực phẩm chức năng đang hỗ trợ công ty Việt Nam phát triển.

Traphaco GIÁ TRỊ:

16,7 triệu 1972

NĂM THÀNH LẬP:

Traphaco là nhà sản xuất sản phẩm đông dược lớn nhất Việt Nam. Hai sản phẩm mũi nhọn của công ty được biết đến rộng rãi là hoạt huyết dưỡng não và Boganic (mát gan) có nguồn gốc nguyên liệu thiên nhiên theo triết lý kinh doanh của công ty: “Con đường sức khỏe xanh.” Theo báo cáo của IMS Heath vào cuối năm 2018 hai sản phẩm trên giữ thị phần số 1 ở nhóm điều trị. Quảng cáo Traphaco thường phủ sóng giờ vàng trên truyền hình hướng đến khách hàng khắp các vùng miền. Sau khi thành công với các sản phẩm đông dược, Traphaco đã khánh thành nhà máy sản xuất tân dược hiện đại.

Một quảng cáo của Traphaco có nguồn gốc thiên nhiên cải thiện sức khỏe.

Bên cạnh thị trường xe tải, Cao su Đà Nẵng cũng phát triển các sản phẩm dành cho nhu cầu chuyên dụng như lốp các phương tiện cơ giới phục vụ ở mỏ, cảng. Bên cạnh thị trường nội địa, công ty cũng xuất khẩu sang Thái Lan, Myanmar và Malaysia. Năm 2018, công ty đưa ra thị trường thương hiệu mới Dplus, lốp xe máy không săm.

Thaco 93,7 triệu NĂM THÀNH LẬP: 1997 GIÁ TRỊ:

Nổi tiếng với các sản phẩm xe buýt, xe tải mang thương hiệu Thaco, trong mảng lắp ráp xe hơi, Thaco được biết đến rộng rãi nhờ cụm nhà máy sản xuất, lắp ráp xe hơi đặt tại Chu Lai, Quảng Nam. Trong khi VinFast xây dựng thương hiệu riêng cho sản phẩm xe hơi, Trường Hải tập trung vào lắp ráp, phân phối cho các thương hiệu nước ngoài như Mazda, Kia, Peugeot và mới đây là BMW. Tính chung các loại xe, năm 2018 Thaco bán được hơn 96 ngàn xe, chiếm 34,7%, dẫn đầu thị phần tiêu thụ xe hơi tại Việt Nam, theo

số liệu của hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA). VinaMazda là liên doanh lắp ráp xe Mazda chiếm thị phần 11,8% toàn thị trường.

Cao su Đà Nẵng GIÁ TRỊ:

14,4 triệu 1993

NĂM THÀNH LẬP:

Là một trong những thương hiệu mạnh của Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất lốp xe cơ giới và động cơ hai bánh, Cao su Đà Nẵng được biết nhiều nhờ các sản phẩm lốp xe tải, trong đó có sản phẩm lốp bố thép (radial). Lốp radial của công ty đăng ký tiêu chuẩn chất lượng quốc tế D.O.T (Mỹ), JIS (Nhật Bản), EMARK (châu Âu).

Đạm Phú Mỹ GIÁ TRỊ:

23,2 triệu 2003

NĂM THÀNH LẬP:

Với công suất 800 ngàn tấn mỗi năm, Đạm Phú Mỹ, thương hiệu gắn với slogan “Cho mùa vàng bội thu” hiện cung cấp cho thị trường khoảng 40% nhu cầu phân đạm cả nước. Công ty được biết đến với bộ sản phẩm phân bón Phú Mỹ như Đạm Phú Mỹ, NPK Phú Mỹ, Kali Phú Mỹ, DAP Phú Mỹ và sản phẩm ure Phú Mỹ. Ngoài hệ thống phân phối khắp cả nước, sản phẩm của công ty còn xuất khẩu sang các thị trường như Campuchia, Myanmar, New Zealand. Năm 2018, lần thứ ba liên tiếp công ty được công nhận là “Thương hiệu Quốc gia năm 2018.”

Ô TÔ, PHỤ TÙNG & NÔNG NGHIỆP

PHƯƠNG PHÁP TÍNH ĐÂY LÀ NĂM THỨ TƯ Forbes Việt Nam xếp hạng những thương hiệu giá trị nhất với sự phân chia theo lĩnh vực. Chúng tôi đo lường giá trị của một thương hiệu thông qua các số liệu tài chính. Những thương hiệu giá trị nhất là những thương hiệu đạt mức doanh thu lớn trong những ngành mà thương hiệu đóng vai trò chủ đạo. Sau khi lập danh sách hơn 100 thương hiệu nổi bật tại Việt Nam, chúng tôi thực hiện các bước tính toán như thu nhập trước thuế và lãi vay, để từ đó xác định giá trị

đóng góp của tài sản vô hình. Việc thu thập số liệu dựa trên báo cáo của các công ty, dữ liệu từ một số công ty chưa niêm yết do họ cung cấp. Các dữ liệu được tính bình quân trong ba năm gần nhất, sau đó trừ 8% (theo đánh giá của Forbes Mỹ, một thương hiệu trung bình có khả năng đạt thu nhập ít nhất 8% từ khoản vốn này). Giá trị còn lại sau khi áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp được phân bổ theo mức độ đóng góp của thương hiệu, tùy theo ngành. Đối với số liệu thu nhập ròng

của thương hiệu này, chúng tôi áp dụng mức P/E (hệ số giữa giá thị trường và thu nhập ròng trên mỗi cổ phần của một công ty) trung bình ngành để xác định giá trị thương hiệu chung cuộc. Đối với những doanh nghiệp chưa niêm yết, chúng tôi áp dụng một mức bội số thu nhập (earning multiple) với một công ty khác cùng ngành niêm yết. Tỉ giá quy đổi ở mức trung bình 23.170 đồng/đô la Mỹ. Quá trình tính toán được sự hỗ trợ của công ty Chứng khoán Bản Việt.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 47

5 0 T H ƯƠ N G H I Ệ U DẪ N ĐẦU — V I Ệ T TI Ế N

DIỆN MẠO MỚI CỦA VIỆT TIẾN TỔNG CÔNG TY MAY VIỆT TIẾN NĂNG ĐỘNG HƠN TRƯỚC ÁP LỰC CẠNH TRANH GIA TĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG CÁC THƯƠNG HIỆU NƯỚC NGOÀI. MINH THIÊN

TẠI TUẦN LỄ THỜI TRANG VIỆT NAM Quốc tế Xuân - Hè diễn

ra vào tháng 4.2018, tổng công ty May Việt Tiến giới thiệu các mẫu thiết kế áo vest cách điệu, sơ mi họa tiết trẻ trung, áo khoác bomber trong bộ sưu tập “The leading Sail” (Cánh buồm dẫn đầu). Sáu tháng sau, họ mở màn tuần lễ Thời trang Việt Nam Quốc tế Thu đông bằng việc trình diễn áo sơ mi cách điệu ở tay áo, quần âu cá tính, áo khoác dài hợp thời trong bộ sưu tập “The Breaking Light” (Ánh sáng vỡ đứt). Tháng 4.2019, Việt Tiến giới thiệu bộ sưu tập “Future Man” (Người đàn ông tương lai) trình diễn chất liệu, phom dáng và họa tiết in mới lạ tại tuần lễ thời trang lớn nhất Việt Nam. Việc có mặt đều đặn tại các sàn diễn thời trang trong hai năm qua là một trong những thay đổi tích cực của thương hiệu thời trang có mặt trên thị trường 28 năm. Việt Tiến đang thực hiện những đổi mới về sản phẩm, kênh phân phối, cách thức truyền thông nhằm mang đến một diện mạo trẻ trung và bắt nhịp với thị trường hơn. Đây cũng là thương hiệu ngành may mặc xuất hiện trong danh sách 50 thương hiệu dẫn đầu năm 2019 do Forbes Việt Nam công bố. Năm 2018, doanh thu từ thị trường trong nước của Việt Tiến đạt gần 1.150 tỉ đồng, chiếm 12% cơ cấu tổng doanh thu của công ty. Với hơn 9.700 tỉ đồng doanh thu năm 2018, xét về quy mô, Việt Tiến có

48 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Một trong 80 cửa hàng Viettien House, tính đến tháng 7.2019.

ẢN H : DAN N Y BACH

doanh số lớn nhất trong hệ thống công ty dệt may của tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex). Công ty tăng trưởng doanh thu gần 16%, so với mức trung bình 9% của toàn ngành. Từ khi ra mắt áo sơ mi nam đầu tiên cho thị trường nội địa vào năm 1991, Việt Tiến đã xây dựng được chỗ đứng nhất định với các khách hàng nam nhưng theo thời gian, sự chậm đổi mới khiến sản phẩm dần trở nên đơn điệu. Xuất phát điểm của Việt Tiến là công ty sản xuất quần áo xuất khẩu thành lập từ năm 1976. Cùng với Việt Tiến, may Nhà Bè, May 10, Đức Giang là những thương hiệu mạnh về thời trang công sở. Trong khi các doanh nghiệp này chỉ có đồ thời trang công sở ở phân khúc cấp trung, Việt Tiến có dải sản phẩm ở nhiều phân khúc: Sanciaro, TT-up dành cho người có thu nhập cao; Việt Tiến, Viettien Smart Casual dành cho người có thu nhập trung bình khá và Việt Long nhắm đến phân khúc thu nhập trung bình thấp. Ngoài sở hữu danh mục sản phẩm đa dạng, Việt Tiến có kênh phân phối gần 1.400 điểm ở hầu hết ở các tỉnh, thành. Năm 2018, dệt may Việt Nam đứng thứ ba thế giới với kim ngạch xuất khẩu hơn 36 tỉ đô la Mỹ, theo hiệp hội Dệt may Việt Nam. Tuy nhiên, ở thị trường nội địa các thương hiệu trong nước chưa mạnh. Một số thương hiệu thời trang nội địa xây dựng được tên tuổi nhất định như Canifa, Foci, Ninomaxx, Couple TX, PT2000… Tuy nhiên, các công ty trẻ trung này có quy mô vừa phải hạn chế về nguồn lực. Anh Trần Quang Trường Thanh, sáng lập thương hiệu áo khoác và thời trang đôi Couple TX nhận xét, Việt Nam hiện nay thiếu một thương hiệu thời trang quốc dân, thương hiệu được đại chúng người dân trong nước sử dụng như các quốc gia khác. Điểm yếu của phần đông doanh nghiệp Việt, theo chủ nhân của chuỗi 48 cửa hàng Couple TX, là chiến lược thương hiệu: “Một số doanh nghiệp Việt Nam đã xây dựng được sự nhận diện thương hiệu, niềm tin khách hàng nhưng chưa xây dựng được tình yêu với thương hiệu.” Ngoài ra, áp lực về quản trị hệ thống, tài chính hạn chế… khiến nhiều thương hiệu Việt thiếu sức bật để tăng tốc: “Chi phí ít nên thuê không gian nhỏ. Không gian nhỏ thì không đáp ứng được nhu cầu trải nghiệm cho khách,” Trường Thanh giải thích. Trong khi các thương hiệu thời trang Việt còn đang loay hoay tìm hướng phát triển thì một số thương hiệu thời trang nước ngoài đổ bộ thị trường và mau chóng đạt được thành công bước đầu. Hai tên

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 49

tuổi đáng nhắc đến là Zara và H&M. Hai cửa hàng tại TP.HCM và Hà Nội của Zara mang về hơn 2.008 tỉ đồng trong năm 2018, tăng trưởng 70% so với năm trước đó, theo báo cáo tài chính của công ty này. Sau Zara, H&M vào sau nhưng cũng đạt doanh thu 664 tỉ đồng trong năm thứ hai hoạt động tại Việt Nam khi có sáu cửa hàng. Ông Fredrik Famm, giám đốc quốc gia H&M Đông Nam Á chia sẻ với Forbes Việt Nam: “Phản ứng của khách hàng Việt Nam rất tích cực. H&M được nhận biết quá tốt. Chúng tôi trông đợi mở thêm một cửa hàng nữa tại Aeon Mall Tân Phú (TP.HCM)”. Cả H&M và Zara đều khẳng định vị thế với mô hình cửa hàng quy mô lớn tại các trung tâm thương mại với thiết kế bắt bắt, hoành tráng, sang trọng thu hút khách hàng từ rất xa.

SỰ ĐA DẠNG CỦA CÁC THƯƠNG HIỆU nội địa và nước

ngoài khiến cạnh tranh trên thị trường ngày càng gay gắt. Theo ông Phan Văn Kiệt, phó tổng giám đốc Việt Tiến, công ty nào muốn được thị phần nhiều hơn thì giờ đây bắt buộc phải tăng sức cạnh tranh, trong đó có yếu tố “làm mới” thương hiệu. Không muốn bị tụt lại phía sau, từ năm 2016, Việt Tiến bắt đầu với hàng loạt thay đổi. Việc đầu tiên, công ty định hình lại kênh phân phối. Ban đầu họ ra mắt Viettien House, cửa hàng bán lẻ hiện đại tương

Một bộ sưu tầm của Việt Tiên hướng đến khách hàng trẻ.

50 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

tự mô hình Uniqlo- thương hiệu thời trang nổi tiếng của Nhật Bản. Từ bên ngoài, có thể nhìn thấy rõ không gian sang trọng bên trong Viettien House qua các lớp kính và ánh sáng trắng được vận dụng tối đa. Cửa hàng có nhiều khu vực trưng bày các sản phẩm khác nhau: công sở, dạo phố, thể thao, đồ ở nhà, phụ kiện như dây nịt, vớ, ví… Theo ông Kiệt, các cửa hàng thời trang lớn đa dạng sản phẩm là xu hướng hiện nay, điều này giúp thay đổi trải nghiệm mua sắm của khách hàng hiện đại. “Qua Viettien House, chúng tôi muốn khách hàng nhìn thấy Việt Tiến mang hơi thở trời trang trẻ trung, chuyên nghiệp hơn,” lãnh đạo Việt Tiến chia sẻ. Năm 2017, Việt Tiến có một cố gắng khác mang nhượng quyền Skechers, thương hiệu giày thể thao của Mỹ về Việt Nam. Hiện nay Skechers nằm trong nhóm sản phẩm phụ trợ kết hợp với sản phẩm thời trang Smart Casual (tiện dụng, dùng hằng ngày) của Việt Tiến. Về kênh phân phối tính đến giữa tháng 7.2019, công ty đã mở gần 80 cửa hàng Viettien House. Thương hiệu này cũng xây dựng mô hình chuẩn riêng cho đại lý ở các tỉnh. Trong tương lai, công ty sẽ không còn hàng ngàn cửa hàng nhỏ lẻ, mỗi tỉnh có thể chỉ còn vài đại lý hướng đến việc phát triển hiệu quả hơn. Sự thay đổi của Việt Tiến được xem là một mũi tên bắn trúng hai con nhạn. Mặc dù là đơn vị sở hữu kênh phân phối thời trang rộng nhất Việt Nam, hệ thống phân phối của công ty đối diện với nhiều vấn đề. Thậm chí, công ty lập đường dây nóng riêng tư vấn khách hàng phân biệt hàng giả, hàng thật. Chủ tịch tổng công ty May Việt Tiến, ông Vũ Đức Giang cho hay, trong quá trình đánh giá lại đại lý trên cả nước, Việt Tiến “chấp nhận thương đau” đóng cửa những cửa hàng đề tên Việt Tiến nhưng bán hàng giả hoặc hàng thương hiệu khác. Bất chấp quá trình tái cơ cấu, doanh thu nội địa trong năm ngoái của Việt Tiến vẫn tăng khoảng 8%. Lý do là sự thay đổi ở kênh đại lý phân phối được bù đắp từ doanh thu các cửa hàng Viettien House. Một thay đổi khác của Việt Tiến là định vị lại phân khúc khách hàng. Trước đây, Việt Tiến chủ yếu cung cấp thời trang công sở cho nhóm đối tượng 30-55 tuổi. Gần đây, công ty mở rộng “tập khách hàng” xuống 23 tuổi. Theo đó, áo sơ mi Việt Tiến trước đây chỉ có một phom dáng rộng (regular) thì nay có nhiều lựa chọn hơn: regular dành cho trung niên thích sự thoải mái, regular fit (ôm gọn) là phom

ẢNH: VIETTIEN

5 0 T H ƯƠ N G H I Ệ U DẪ N ĐẦU — V I Ệ T TI Ế N

Ả N H : DA N N Y B AC H

Ông Phan Văn Kiệt, phó tổng giám đốc tổng công ty May Việt Tiến cho rằng thương hiệu thời trang có hai giá trị: giá trị sử dụng và giá trị cảm xúc và công ty cố gắng nâng yếu tố thứ hai.

dành cho đối tượng trung niên nhưng thích phong cách trẻ trung và slim fit (ôm sát) dành cho đối tượng trẻ thích phong cách khỏe khoắn. Áo sơ mi cũng có thêm các mẫu ngắn tay và nhiều màu sắc tươi trẻ. Ngoài môi trường công sở, công ty có những mẫu thời trang dạo phố, du lịch. Ông Kiệt chia sẻ, nỗ lực mở rộng dải sản phẩm phục vụ nhiều đối tượng và môi trường hơn của Việt Tiến nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của tất cả đối tượng vào cửa hàng Viettien House. “Vấn đề khi vào Viettien House bây giờ là bạn chọn mua cái gì và phối đồ ra sao,” ông nói. Tại Viettien House còn có khu vực bán đồ cho nữ giới và cho trẻ em. Tận dụng lợi thế am hiểu thị trường nội địa, công ty có những lô hàng khác nhau cho từng khu vực dựa trên nghiên cứu các thông số trắc nghiệm từng vùng miền. Chẳng hạn, miền Nam thích ăn mặc thoải mái ưa chuộng chất cotton, miền Bắc thích mặc đồ bó sát tôn dáng và khỏe khoắn. Đối với thị trường trong nước, việc sản xuất những đơn hàng nhỏ, nhanh, nhiều thông số khác nhau là áp lực với nhiều công ty. Việt Tiến lại có kinh nghiệm ở điều này nhờ chuỗi cung ứng họ gầy dựng từ năm 1992. Ông Giang cho hay: “Việt Tiến có những nhà cung ứng nguyên phụ liệu ổn định, đảm bảo chất lượng, thời gian giao hàng và giá cạnh tranh. Đặc biệt, họ giữ được bí mật, chỉ sản xuất loại vải được ký kết dành riêng cho Việt Tiến. Nhiều đơn vị khác muốn bắt chước mẫu nào đó thì khi tìm được nguồn cung nguyên phụ liệu sẽ qua thời vụ thời trang”. Nửa cuối năm 2019, Việt Tiến dự kiến ra mắt

trung tâm phát triển mẫu và sàn trình diễn thời trang (catwalk) riêng đầu tiên. Trung tâm mẫu gồm có ba bộ phận thiết kế, kỹ thuật và may mẫu quy mô khoảng 300 nhân sự. Riêng đội ngũ thiết kế của Việt Tiến khoảng 50 người. Trung bình khoảng 1- 2 tháng, công ty sẽ ra mắt bộ sưu tập mới trình diễn trên sàn catwalk ngay tại công ty. Sô diễn thời trang dưới hình thức sự kiện thương mại dự kiến sẽ là một thay đổi tích cực của Việt Tiến. Hình thức này phổ biến trong ngành thời trang thế giới trong vài năm trở lại đây. “Sàn diễn thời trang tạo sân chơi cho các nhà thiết kế công ty đáp ứng các yêu cầu nhanh của thị trường. Xu hướng thời trang của Việt Tiến sẽ theo xu hướng thời trang toàn cầu,” ông Giang chia sẻ. Cách làm này vốn từng làm nên thành công cho Zara, thương hiệu được biết đến với việc hai tuần ra mắt một mẫu mới, khiến khách hàng hình thành tâm lý muốn đến cửa hàng thường xuyên để cập nhật xu thế thời trang mới nhất. Khác với nhiều hãng thời trang gắn với đại sứ thương hiệu, Việt Tiến không chọn một đại sứ cụ thể, nhằm tránh rủi ro thương hiệu cá nhân có thể ảnh hưởng thương hiệu công ty. Không ai muốn chậm chân trong cuộc đua này. Ông Fredrik Famm của H&M chia sẻ: “Chúng tôi hi vọng là sự chọn lựa số một về thời trang tại Việt Nam. Chúng tôi sẽ tiếp tục khơi gợi khách hàng phám khá phong cách thời trang cá nhân của họ với H&M”. Ông Fredrik Famm tiết lộ, H&M đang nghiên cứu việc mua hàng của người Việt Nam, theo đó, hãng sẽ điều chỉnh số lượng quần áo dệt và áo khoác jacket đang bán tại các cửa hàng để phù hợp thời tiết khác nhau tại các vùng miền của Việt Nam. Tất cả những thay đổi của Việt Tiến hướng đến một mục tiêu: nhằm lột bỏ hình ảnh cũ bị đóng khung trong chiếc áo sơ mi, quần tây công sở có phần nhàm chán và đơn điệu trước đây để mang đến một “Việt Tiến trẻ hơn và mang yếu tố thời trang hơn,” ông Kiệt chia sẻ. Phó tổng giám đốc Việt Tiến nhìn nhận, giá trị sử dụng sản phẩm cao cấp của Việt Tiến có thể tương đương một số sản phẩm nước ngoài nhưng giá bán thấp hơn vì giá trị cảm xúc mà thương hiệu nước ngoài tạo cho khách hàng tốt hơn. Ông nói: “Một thương hiệu thời trang có hai giá trị: giá trị sử dụng và giá trị cảm xúc. Các thương hiệu đều có khả năng tạo ra sản phẩm có giá trị sử dụng tốt và đẹp nhờ đầu tư thiết kế, công nghệ, thiết bị. Hầu hết thương hiệu khác nhau về giá trị cảm xúc.”

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 51

Được bảo Được trợ bảo bởi trợ bởi

Những Những lợi thế lợi thế phụphụ huynh huynh cầncần biếtbiết về về

CHƯƠNG CHƯƠNG TRÌNH TRÌNH KỸ KỸ NĂNG NĂNG SỐNG SỐNG TOÀN TOÀN DIỆN DIỆN CHO CHO TRẺTRẺ TẠITẠI UTS UTS

Đối tác Đối quốc tác tếquốc tế

Nhiều Nhiều nghiên nghiên cứu đã cứu cho đãphép cho phép đi đến đi kết đếnluận kết luận là trong là trong các yếu cáctố yếu quyết tố quyết định định sự thành sự thành côngcông của con của người, con người, kỹ năng kỹ năng sốngsống đóngđóng góp đến góp khoảng đến khoảng 85%. 85%. Giáo Giáo dục kỹ dụcnăng kỹ năng sốngsống là quá là trình quá trình tác động tác động sư phạm sư phạm một cách một cách khoakhoa học và học cóvà chiến có chiến lược.lược.

Có nhiều Có nhiều quanquan niệmniệm kháckhác nhaunhau về kỹvềnăng kỹ năng sống: sống: TheoTheo Tổ Tổ chứcchức Y tếY thế tế thế giới giới (WHO), (WHO), Kỹ năng Kỹ năng sốngsống là khả là khả năngnăng để có để hành có hành vi thích vi thích ứng ứng (Adaptive) (Adaptive) và tích và tích cực (Positive), cực (Positive), giúpgiúp các cá cácnhân cá nhân khả khả năngnăng làm làm chủ chủ bản bản thânthân của của mỗi mỗi người, người, khả khả năngnăng ứng ứng xử phù xử phù hợp hợp với với những những người người kháckhác và với vàxã vớihội, xã hội, khả năng khả năng ứng ứng phó phó tích tích cực trước cực trước các tình các tình huống huống của cuộc của cuộc sống. sống.

Tại trường Tại trường QuốcQuốc tế Nam tế Nam Mỹ UTS, Mỹ UTS, học sinh học được sinh được phát phát triển triển bản bản thân thân thôngthông qua các quahoạt các hoạt độngđộng rèn luyện rèn luyện kỹ năng kỹ năng sống.sống. Chương Chương trình trình này gắn nàyvới gắn04với trụ04cột trụgiáo cột dục giáocủa dụcUNESCO. của UNESCO. Đó là:Đó là: Học để Học biết để(Learning biết (Learning to know), to know), gồm gồm các kỹ các năng kỹ năng tư duy tưnhư: duy như: tư tư duy phê duyphán, phê phán, tư duy tưsáng duy sáng tạo, ra tạo, quyết ra quyết định, định, giải quyết giải quyết vấn đề, vấn đề, nhậnnhận thức thức đượcđược hậu quả,… hậu quả,… Học làm Học người làm người (Learning (Learning to be)togồm be) gồm các kỹ các năng kỹ năng cá nhân cá nhân như: như: ứng phó ứng với phócăng với căng thẳng, thẳng, kiểm kiểm soát cảm soát cảm xúc, tự xúc, nhận tự nhận thức, thức, tự tự tin,… tin,… Học để Học sống để sống với người với người khác khác (Learning (Learning to livetotogether) live together) gồm gồm các các kỹ năng kỹ năng xã hộixãnhư: hội như: giao tiếp, giao thương tiếp, thương lượng, lượng, tự khẳng tự khẳng định, định, hợp hợp tác, làm tác,việc làm theo việc theo nhóm, nhóm, thể hiện thể sự hiện cảm sự thông cảm thông Học để Học làm để(Learning làm (Learning to do)togồm do) gồm kỹ năng kỹ năng thực hiện thực công hiện công việc và việc và các nhiệm các nhiệm vụ như: vụ như: kỹ năng kỹ năng đặt mục đặt mục tiêu, tiêu, đảm đảm nhậnnhận tráchtrách nhiệm,… nhiệm,…

n g

ư ,

: ự

c p

à h

PhátPhát triểntriển thể chất thể chất tối ưu tối ưu Giáo Giáo dục kỹ dụcnăng kỹ năng sống sống giúp giúp cho trẻ cho trẻ tăng tăng cường cường thể chất, thể chất, sự kiên sự trì, kiênbền trì, bền bỉ, tháo bỉ, vát… tháo vát… thôngthông qua các quabài các học bàivà học và các hoạt các hoạt độngđộng vận động vận động trongtrong quá quá trình trình dạy kỹ dạynăng kỹ năng sống.sống. Trẻ sẽ Trẻ được sẽ được rèn luyện rèn luyện sự dẻo sựdai, dẻokhéo dai, khéo léo, kiên léo, trì, kiên trì, giúp giúp cho trẻ chonhanh trẻ nhanh thíchthích ứng với ứngcác với các điều kiện điều sống kiện sống thay đổi. thay đổi.

PhátPhát triểntriển kỹ năng kỹ năng giải quyết giải quyết vấn đề vấnvàđề ravà quyết ra quyết địnhđịnh Các bậc Các phụ bậc phụ huynh huynh đều hiểu đều hiểu rằng rằng không không phải phải tất cảtất quyết cả quyết định định trẻ đưa trẻ đưa ra đều rađúng đều đúng nhưng nhưng nếu để nếu chúng để chúng chủ chủ độngđộng nhậnnhận ra qua ra những qua những hướng hướng dẫn dẫn từ thầy từ cô thầy hoặc cô hoặc cha mẹ, chathì mẹ, trẻthì sẽtrẻ học sẽ học đượcđược cách cách giải quyết giải quyết vấn đề; vấnTừ đề;đó, Từ đó, có cơcó sởcơ đểsở đưa đểra đưa quyết ra quyết định định tốt hơn tốt hơn vào lần vàosau. lần sau. Đưa cho Đưatrẻ chocơtrẻ hội cơđể hội trải đểnghiệm, trải nghiệm, để để sáng sáng tạo, tăng tạo, tăng cường cường sự tự sự tintự vàtin cảm và cảm thấy thấy có trách có trách nhiệm nhiệm với bản với bản thân thân mìnhmình sẽ cung sẽ cung cấp một cấp nền mộttảng nền tảng tuyệttuyệt vời cho vời trẻ chophát trẻ phát triển triển các kỹ cácnăng kỹ năng sống.sống. NgayNgay cả những cả những lựa chọn lựa chọn tầm thường tầm thường cũngcũng có thể cótạo thểnên tạoảnh nênhưởng ảnh hưởng về lâuvề lâu dài -dài tại -sao tại không sao không để trẻ đểtựtrẻquyết tự quyết định định những những điều đơn điều giản đơn đó giản ngay đó ngay từ từ hôm hôm nay? nay?

QuảnQuản lý cảm lý cảm xúc bản xúc thân bản thân hiệu hiệu quả quả Kỹ năng Kỹ năng kiểm kiểm soát soát cảm cảm xúc xúc TheoTheo báo cáo báocủa cáoHội củaMỹ HộiThuật Mỹ Thuật không không phải là phải loạilàbỏ loại những bỏ những cảm cảm Hoa Hoa Kỳ, giáo Kỳ, giáo dục dục nghệnghệ thuậtthuật xúc của xúc bản của thân bản thân mà chính mà chính là củng là củng cố kỹcố năng kỹ năng giải quyết giải quyết tình tình học cách học cách kiểm kiểm soát để soátlàm để chủ làm chủ huống huống và kỹvà năng kỹ năng tư duy tưcho duytrẻ. cho trẻ. hànhhành vi, thái vi, độ tháicủa độ bản của thân bản thân TrongTrong quá trình quá trình tạo nghệ tạo nghệ thuật,thuật, trongtrong mọi tình mọihuống tình huống dù rấtdù tiêu rất tiêu những những trải nghiệm trải nghiệm về sựvề lựa sự lựa cực. cực. Hiểu Hiểu một một cách cách đơn đơn giản, giản, chọnchọn cũngcũng như như việc việc đưa đưa ra ra kiểm kiểm soát soát cảm cảm xúc làxúc đưa là cảm đưa cảm quyếtquyết định sẽ định cósẽ ảnh cóhưởng ảnh hưởng đến đến xúc trở xúcvề trởtrạng về trạng thái cân thái bằng cân bằng những những mặt mặt khác khác trongtrong cuộc cuộc thôngthông qua nhiều qua nhiều phương phương diện diện sống.sống. TheoTheo Mary Mary Ann Kohl, Ann Kohl, một một như ngôn như ngôn ngữ, hình ngữ, hình thể…thể… nhà nghệ nhà nghệ thuậtthuật học và họctác vàgiả tác giả KiểmKiểm soát tốt soát cảm tốt xúc cảmcủa xúcmình, của mình, của các củasách các sách về giảng về giảng dạy nghệ dạy nghệ trẻ sẽtrẻ dễsẽthành dễ thành côngcông trongtrong các các thuậtthuật cho trẻ: cho“Nếu trẻ: “Nếu trẻ cótrẻ cơcó hội cơ hội buổi buổi giao giao tiếp, tiếp, đàm đàm phánphán hoặc hoặc khámkhám phá, tư phá, duy, tư vận duy, dụng, vận dụng, và và mở rộng mở rộng và duy và trì duydàitrìlâu dàicác lâu các thực thực hànhhành những những ý tưởng ý tưởng mới mới mối quan mối quan hệ. Chương hệ. Chương trình trình kỹ mẻ kỹ thì mẻsựthìsáng sự sáng tạo của tạo trẻ củasẽtrẻ sẽ năngnăng sống sống với các vớiphương các phương pháppháp thăngthăng hoa”. hoa”. tích hợp tích sẽ hợp giúp sẽ trẻ giúp quản trẻ quản lý cảm lý cảm xúc bản xúc thân bản thân hiệu hiệu quả và quả thành và thành côngcông trongtrong cuộc cuộc sống.sống. Cho con Chobạn contrải bạnnghiệm trải nghiệm ngayngay chương chương trìnhtrình Kỹ năng Kỹ năng sốngsống cùngcùng trường trường QuốcQuốc tế Nam tế Nam Mỹ UTS Mỹ UTS info@utschool.edu.vn info@utschool.edu.vn fb.com/NamMyUTS fb.com/NamMyUTS

HOTLINE HOTLINE

091 938 0911221 938 1221

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — G U M AC

BƯỚC RA TỪ TRỰC TUYẾN GUMAC MỞ RỘNG HỆ THỐNG NHỜ HIỂU TÂM LÝ KHÁCH HÀNG NỮ NHƯNG BƯỚC PHÁT TRIỂN TIẾP THEO CẦN GIẢI QUYẾT NHỮNG BÀI TOÁN LỚN. BÍCH TRÂM

NÓI CHUYỆN LIẾN THOẮNG, đôi

khi cao hứng vừa nói vừa bật cười khùng khục, dáng dong dỏng cao trong chiếc áo thun cổ tròn đơn giản giá khoảng 80 ngàn, nhìn bề ngoài Lê Thanh Vân không có vẻ giống ông chủ chuỗi gần 70 cửa hàng thời trang. “Thương hiệu chỉ là câu chuyện niềm tin. Không cần phải làm gì đao to búa lớn. Điểm mấu chốt cuối cùng luôn là khách hàng. Ai có được niềm tin và sự ủng hộ của khách hàng sẽ là người chiến thắng,” sáng lập chuỗi cửa hàng Gumac nói. Vừa đón sinh nhật lần thứ tư, công ty đã có mặt tại 30 tỉnh thành, từ kênh bán hàng trực tuyến trên mạng xã hội sau bốn năm phát triển thành một hệ thống, Gumac trở thành một hiện tượng thú vị. Gumac có nghĩa là “mặc có gu” theo lý giải của Thanh Vân, 33 tuổi, quê gốc Nghệ An. Chuỗi chuyên bán các sản phẩm thời trang nữ, mỗi tháng bán 250 ngàn – 300 ngàn sản phẩm theo hình thức trực tuyến và trực tiếp. Trong gần 70 cửa hàng của chuỗi, 20 cửa hàng hoạt động theo mô hình nhượng quyền. Sau khi thử nghiệm kinh doanh nhiều phân khúc thời trang, Thanh Vân chọn phân khúc tầm trung với 300 ngàn – 500 ngàn đồng/sản phẩm vì “mức

54 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

giá này phù hợp với kênh bán hàng trực tuyến, khách hàng sẽ quyết định mua rất nhanh chứ không phải đắn đo nhiều.” Trong khi không ít phụ nữ giới văn phòng tại TP.HCM cho rằng chất liệu và kiểu dáng của Gumac chưa thể thuyết phục được họ thì khu vực tỉnh lẻ sản phẩm tiêu thụ tốt hơn. Phương Hoài, giáo viên tại Quảng Trị, một khách hàng của Gumac nhận xét: “Chất lượng vải và đường may tốt, phù hợp với nhân viên công sở. Tuy nhiên phong cách thiết kế theo hướng đơn giản khiến Gumac chưa có đột phá về mẫu mã.” Vân cho biết tập khách hàng nữ của Gumac có mức thu nhập năm triệu đồng trở lên. Gumac từng thử nghiệm mở xưởng nhỏ sản xuất nhưng thấy hiệu quả không hơn gì gia công bên ngoài. Hiện chuỗi sử dụng khoảng 40 nhà gia công nhỏ lẻ tại Việt Nam theo mẫu thiết kế của công ty. Vân cho biết, mỗi tháng Gumac ra một bộ sưu tầm mới. Đội ngũ thiết kế 10 người, Gumac có cách tạo mẫu khá nhanh “khôn lanh”: qua phim ảnh, sự kiện âm nhạc, nghệ thuật sao chép thời trang của các nhân vật nổi tiếng trong giới nghệ sĩ, điện ảnh, siêu sao ca nhạc của Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản.

ẢN H : DAN N Y BACH

Lê Thanh Vân, CEO Gumac.

Công ty có tiêu chí riêng: “Nhìn phải sang trọng nhưng thiết kế phải đơn giản.” Chị Thủy, chủ xưởng may với 80 công nhân tại phường 8, quận Gò Vấp, TP.HCM ví von xưởng của mình đã “phát ăn theo” sự mở rộng quy mô của Gumac. Là một trong các đối tác gia công của Gumac, ba năm qua xưởng đã phát triển từ chỗ 10 công nhân lên 80 công nhân. Từ chỗ mỗi tháng chỉ sản xuất khoảng 300 – 400 sản phẩm xưởng hiện sản xuất mỗi tháng 18 - 20 ngàn sản phẩm. Thậm chí có lúc cao điểm, xưởng phải chuyển bớt những khâu phụ gia công cho các đối tác thấp hơn như hộ gia đình để đảm bảo được tiến độ giao hàng. Với các chuỗi cửa hàng đa kênh, tỉ trọng doanh thu từ kênh trực tuyến thường chỉ ở mức 10%, nhưng con số tương ứng của Gumac lên tới 33 – 35%. Chuỗi có tỉ lệ khách hàng trung thành khá cao, tỉ lệ 70% ở kênh online và 40% ở kênh offline, theo số liệu tổng kết vào tháng 6.2019. Fanpage của chuỗi

hiện có gần 700 ngàn đăng ký lượt theo dõi. Trên các kênh bán hàng trực tuyến của các đối tác như Lazada hay Lotte, Gumac luôn nằm ở nhóm các nhà bán mặt hàng thời trang có số lượng mua hàng cao nhất. Vân giải thích điều này chứng tỏ họ hiểu khách hàng, tâm tư, nguyện vọng, những vấn đề khách hàng đang gặp phải sẽ giúp thương hiệu đưa ra những chiến lược đúng đắn. Kinh doanh gắn với mạng xã hội, cựu sinh viên đại học Hàng hải TP. HCM học được một điều: niềm tin của khách hàng trên Internet là thứ xa xỉ. “Nhiều người thề rằng sẽ không bao giờ mua hàng online vì hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa. Nhắc đến bán hàng online, họ nghĩ ngay đến hai từ ‘lừa đảo’,” Vân kể. Gumac có cách làm riêng nhằm tạo sự tin tưởng của khách hàng. Chẳng hạn phương châm “người sao lên hình vậy”: các hình ảnh quảng bá do nhân viên tự vào vai người mẫu, không hề qua phần mềm chỉnh sửa giúp sản phẩm

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 55

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — G U M AC

Gumac nhận được sự tin tưởng nhất định từ khách hàng nữ “không phải ai cũng hoàn hảo như người mẫu.” Trước đây, khi còn bán hàng trực tuyến trên Facebook, ông chủ của Gumac hiện nay còn trang điểm, trực tiếp livestream giới thiệu sản phẩm và được nhận xét có duyên ngầm với các khách hàng nữ bằng phong cách nói chuyện tếu táo, hài hước. Thị trường thời trang nội địa phân mảnh, các sản phẩm không thương hiệu trong nước và hàng gia công giá rẻ từ Trung Quốc trở thành các sản phẩm chiếm lĩnh thị trường. Bên cạnh các cửa hàng thời trang nhỏ, kênh Facebook đang nổi lên thành mô hình kinh doanh thương mại ăn nên làm ra cho nhiều cá nhân. Câu chuyện mở chuỗi cửa hàng thời trang của Vân cũng bắt đầu với việc bán hàng trực tuyến trên mạng xã hội. Năm 2012, Vân khởi sự kinh doanh bằng việc “mua đầu chợ, bán cuối chợ” các mặt hàng lặt vặt. Thậm chí giai đoạn thương mại điện tử chưa được biết đến rộng rãi Vân đã biết mua hàng từ Hotdeal.vn vốn giảm giá rất sâu về bán lại trực tiếp cho sinh viên trong khuôn viên các trường đại học.

NHỮNG NGƯỜI QUEN BIẾT nhận xét Vân là mẫu

người khôn lanh, giỏi đánh hơi và biết chớp cơ hội. Để có nguồn sản phẩm thời trang ban đầu Vân để ý đến các nhà cung cấp sản phẩm thời trang trên các trang “mua theo nhóm” như Mua chung, Nhóm mua, Hotdeal… liên hệ trực tiếp để có nguồn sản phẩm bán online “vì bất ngờ thấy mức giá quá rẻ.” Việc kinh doanh trôi chảy cho đến năm 2015, sức cạnh tranh từ các mô hình tương tự khiến Vân nhận thấy nếu tiếp tục đi theo con đường bán các mặt hàng không có thương hiệu, tất yếu sẽ có ngày bị đào thải, “phải có những sản phẩm của mình, phải có thương hiệu của mình.” Cửa hàng đầu tiên rộng khoảng 30 m² Vân mở tại đường Phạm Văn Hai, quận Tân Bình bán váy đầm và sản phẩm giày dép chung với một người bạn. Lý do cửa hàng ra đời xuất phát từ nhu cầu khi có quá nhiều khách hàng nữ muốn qua cửa hàng thử đồ trước khi mua hàng “mà nhà kho thì có mỗi nhà vệ sinh.” Một tháng sau đó, cửa

56 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

hàng thứ hai khai trương mặt bằng rộng tới 100 m² mang tên Gushop. Đã có cửa hàng nhưng ban đầu việc kinh doanh vẫn chủ yếu diễn ra trên Facebook. “Vấn đề quan trọng nhất của việc mở cửa hàng mới là tài chính, bao gồm chi phí thuê địa điểm, tiền đặt cọc, thiết kế cửa hàng, nội thất… Giá mặt bằng cao luôn là một bài toán khó,” Vân thừa nhận. Mất tám tháng sau đó, vào giữa năm 2016, Vân mở cửa hàng tiếp theo, tên gọi Gushop ban đầu chuyển thành Gumac. Cửa hàng thứ tư, văn phòng hiện tại, mọi thứ bắt đầu suôn sẻ hơn khi kinh nghiệm tìm mặt bằng, thiết kế, trang trí, trưng bày, tuyển dụng nhân sự đã hòm hòm. Vân gặp thất bại khi muốn phát triển nhanh. Tới cửa hàng thứ năm Vân nghĩ phát triển dựa trên lợi nhuận tích lũy sẽ đánh mất nhiều cơ hội. Giai đoạn 2016 – 2017, Gumac phát triển theo mô hình kinh doanh nhượng quyền. Các cửa hàng đại lý thiết kế cửa hàng theo tiêu chuẩn Gumac, công ty thu tiền ký quỹ 250 triệu đồng, cung cấp sản phẩm. Gumac bước sang giai đoạn tăng trưởng nhanh, có tháng, khai trương 11 cửa hàng thì có 10 cửa hàng nhượng quyền. Nhưng bất cập nảy sinh khi các đối tác tiết kiệm chi phí, chọn mặt bằng không phù hợp khiến doanh thu cửa hàng không tốt, kéo lùi hiệu quả toàn chuỗi. Mặt khác, Gumac xác định dịch vụ bán hàng là một trong các mũi nhọn nhưng với các cửa hàng nhượng quyền rất khó kiểm soát điều này. Cuối năm 2017, Vân quay về với cách xây dựng chuỗi ban đầu. Sau bốn năm, Gumac chỉ mới đóng bốn cửa hàng và tất cả đều là cửa hàng nhượng quyền. Trở thành hiện tượng thú vị trong việc xây dựng chuỗi nhưng thách thức lớn nhất với Gumac nằm ở bước phát triển tiếp theo: Quản lý ra sao khi quy mô chuỗi ngày càng mở rộng? Nguồn sản phẩm từ đâu để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng? Đầu tư nhà máy hay tiếp tục con đường sử dụng đối tác nhỏ gia công? Đầu tư thực sự cho sự sáng tạo chinh phục khách hàng hàng cao cấp hơn hay tiếp tục đáp ứng thị hiếu của bộ phận khách hàng dễ tính? Trong khi nhiều câu hỏi chưa có câu trả lời, Vân cho rằng mỗi khách hàng phải là một đại sứ thương hiệu của Gumac: “Khách hàng không những thường xuyên quay lại Gumac mua hàng mà còn giới thiệu cho bạn bè, đồng nghiệp để mua làm đồng phục. Dù sao đi nữa, truyền miệng vẫn luôn là cách giới thiệu hiệu quả nhất, kể cả trong thời buổi công nghệ 4.0,” Vân nói.

BENTHANH TOURIST THƯƠNG HIỆU 30 NĂM PHÁT TRIỂN VỮNG MẠNH Công ty Cổ phần Dịch vụ Du lịch Bến Thành (tên thương hiệu: BenThanh Tourist) được thành lập từ năm 1989, có bề dày 30 năm hoạt động và liên tục phát triển, khẳng định mạnh mẽ vị thế thương hiệu du lịch hàng đầu Việt Nam.

enThanh Tourist thành lập trong giai đoạn nền kinh tế Việt Nam bước vào thời kỳ đổi mới, tiến đến hội nhập quốc tế, đã nỗ lực không ngừng để vươn lên vị trí của những cánh chim đầu đàn ngành du lịch. Công ty đã có 20 năm liền được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch trao tặng Giải thưởng Du lịch Việt Nam – Top 10 doanh nghiệp kinh doanh lữ hành tốt nhất Việt Nam.

Ông Vũ Đình Quân - CEO BenThanh Tourist nhận danh hiệu Doanh nhân TPHCM tiêu biểu.

BenThanh Tourist hoạt động trên các ngành nghề kinh doanh: dịch vụ lữ hành, nhà hàng khách sạn, bất động sản và đầu tư tài chính, thương mại… Trong đó, lữ hành mảng kinh doanh mũi nhọn, bao gồm các lĩnh vực du lịch inbound (phục vụ khách quốc tế), outbound (du lịch nước ngoài), domestic (du lịch trong nước) và MICE (du lịch khuyến thưởng, teambuilding…). Công ty đi tiên phong khảo sát, khai thác các thị trường du lịch

tiềm năng, cho ra đời chuỗi sản phẩm mới lạ, mang dấu ấn riêng của thương hiệu. BenThanh Tourist là doanh nghiệp du lịch Việt Nam đầu tiên đưa các đoàn hơn 1.000 khách đến Bali, Dubai, là thương hiệu gắn liền với việc tổ chức thành công các đoàn quy mô lên tới hàng ngàn khách.

Lễ khai trương giao dịch cổ phiếu BenThanh Tourist trên sàn UPCoM

Trong suốt 30 năm hình thành và phát triển, công ty đã thiết lập quan hệ hợp tác với hơn 40 hàng lữ hành quốc tế, là thành viên chính thức của các hiệp hội uy tín, được các đối tác chiến lược, khách hàng trong và ngoài nước tin tưởng lựa chọn, được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như: “Impressive Partner”, “Sales King” (Tổng cục Du lịch Hàn Quốc), “The most valuable byer” (Bộ Du lịch Indonesia), “Bestselling Travel Agency” (Cơ quan xúc tiến du lịch Nhật Bản)… Những năm gần đây, công ty đã và đang có sự tăng trưởng vượt bậc. Tổng doanh thu trong năm 2014 của BenThanh Tourist đạt gần 630 tỷ đồng, năm 2018 đạt mức 900 tỷ đồng, dự tính sẽ vượt mốc 1.000 tỷ đồng vào cuối năm 2019 trong nỗ lực tạo thành tích đột phá nhằm chào mừng kỷ niệm 30 năm ngày thành lập (1989 – 2019). Thông tin doanh nghiệp BenThanh Tourist – Trụ sở chính: 82 – 84 Calmette, Q.1, TP.HCM Website: www.benthanhtourist.com Email: benthanh@benthanhtourist.com Tổng đài: 1900 6668

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — M .O. I

CÁCH LÀM MỚI TRONG NGÀY RA MẮT HÀNG NGƯỜI ĐÃ XẾP HÀNG DÀI CHỜ MUA SẢN PHẨM SON M.O.I, MỘT THƯƠNG HIỆU XÂY DỰNG TỪ SỨC HÚT CÁ NHÂN MINH THIÊN —ẢNH: DANNY BACH

Lâm Thành Kim, CEO của M.O.I

58 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

tại Aeon Mall Tân Phú Celadon, Lâm Thành Kim, một nhà sản xuất sự kiện trẻ hợp tác cùng ca sĩ Hồ Ngọc Hà đưa ra thị trường những thỏi son lì có màu sắc khác nhau được đặt theo tên bài “hit” của ca sĩ này: Destiny, Girl’s Night, Keep me in love, My baby và What is love. Mỗi sản phẩm được kể bằng một câu chuyện khác nhau về tình yêu, hạnh phúc, tôn vinh phụ nữ. Bộ đôi, Kim, 28 tuổi và ca sĩ Hồ Ngọc Hà tạo ra một điều ít thấy đối với mỹ phẩm Việt Nam: hàng dài người xếp hàng mua son trong ngày ra mắt, 30 ngàn thỏi được bán hết theo kênh online và offline, theo công bố. “Nếu khách đến mua chỉ vì tò mò về Hồ Ngọc Hà, thương hiệu sẽ chết sau một năm vì họ không có nhu cầu,” Kim chia sẻ. Lo lắng của anh tan biến khi một năm sau, M.O.I, công ty có vốn điều lệ chưa tới bảy tỉ đồng do Kim và Hồ Ngọc Hà sở hữu, ra mắt bộ sưu tầm son thỏi thứ hai mang tên LOVE M.O.I tại Ly Club. Trong một giờ đầu tiên, Kim chốt hơn 4.000 đơn hàng online và offline, trị giá hơn một tỉ đồng. Tổng cộng, trong ngày, 15 ngàn thỏi son được bán ra, theo Kim. Tổng số sản phẩm họ đặt hàng bán hết veo trong hai ngày tiếp theo, công ty cháy hàng. M.O.I là viết tắt của ba từ tiếng Anh “Make over image” (làm mới hình ảnh của bạn) và cũng khiến người dùng liên tưởng ngay đến danh từ “môi”. Theo Kim, năm ngoái, công ty bán ra hơn 300 ngàn sản phẩm trang điểm, trong đó có hơn 150 ngàn thỏi son, thu về 30,5 tỉ đồng. Thay vì rót tiền cho quảng cáo thương hiệu non trẻ này có cách làm mới: sử dụng sức hút của thương hiệu cá nhân và xây dựng câu chuyện thương hiệu thật rõ ràng. THÁNG 3.2018,

ƯỚC TÍNH, THỊ TRƯỜNG mỹ phẩm Việt Nam có giá trị

2,35 tỉ đô la Mỹ trong năm 2018, trong đó thương hiệu nội địa chiếm khoảng 10% với một số ít nhãn hàng của Mỹ phẩm Sài Gòn, Thorakao… Người tiêu dùng chủ yếu thuộc về các thương hiệu, sản phẩm nhập khẩu như Hàn Quốc (35%), Singapore (15%), Nhật (11%), Pháp (6%), Mỹ (6%)… theo dữ liệu của UNComtrade. “Người Việt Nam đang sử dụng mỹ phẩm

của nước khác dù sắc tố da, thẩm mỹ và khí hậu Việt Nam hoàn toàn khác,” Kim nhận xét. Khảo sát của công ty nghiên cứu trực tuyến Q&Me cho thấy, người Việt Nam ngày càng chú ý đến vấn đề làm đẹp hằng ngày, trong đó, son môi, phấn nền, sản phẩm kẻ mắt... là những sản phẩm trang điểm được phụ nữ sử dụng nhiều nhất. Năm qua, M.O.I cho ra khoảng 3 – 4 dòng sản phẩm mới. Kim cho biết, 86% sản phẩm được mua thông qua qua kênh fanpage của các đại lý và các trang thương mại điện tử như Tiki, Lazada, Vnexpress shop. M.O.I chọn cách tiếp cận khôn ngoan khi không đẩy mạnh kênh bán hàng trong siêu thị vốn ngốn nhiều ngân sách. Đối tượng chính của M.O.I, theo Kim, là phụ nữ trẻ 18-35 tuổi, thuộc nhóm ưa chuyển dịch theo các xu hướng thời trang mới. Với mức giá hơn 300-350 ngàn đồng/thỏi son, M.O.I định vị sản phẩm ở phân khúc trung cấp trên thị trường và cũng là phân khúc cạnh tranh gay gắt nhất. Nhưng M.O.I rất cầu kỳ trong thiết kế bao bì và nhìn bên ngoài không khác các sản phẩm thương hiệu quốc tế. “Hình ảnh là điều đến với người tiêu dùng đầu tiên,” Kim, chàng trai từng gắn sticker trên đôi giày đồng phục màu trắng thời đi học tiết lộ bao bì chiếm 5 – 7% doanh thu của M.O.I. Khảo sát của Q&Me, hai năm liền, Hồ Ngọc Hà là gương mặt giải trí giữ vị trí số một Việt Nam về định hình phong cách thời trang và làm đẹp. Khá nhiều thương hiệu thường chọn cô để “chọn mặt gửi vàng” lăng xê các xu hướng thời trang mới. Sự có mặt của Hồ Ngọc Hà trong vai trò một cổ đông kiêm giám đốc sáng tạo giúp M.O.I ngay ở vạch xuất phát đã có lợi thế trong thuyết phục khách hàng nữ móc hầu bao. Trước khi ra mắt sản phẩm đầu tiên, ca sĩ này gây tò mò cho người hâm mộ theo dõi fanpage bằng các hình ảnh úp mở đang cầm một vật gì đó. Sau đó, mỗi ngày nữ ca sĩ hé lộ một chút thông tin. Chiêu kích thích sự tò mò này mang lại hiệu quả cao trong ngày ra mắt M.O.I năm 2018. Những câu nói của Hà gắn với hashtag M.O.I sau này trở thành status lan truyền trên mạng xã hội như: “Phụ nữ đẹp khi chọn đúng cây son,” “Đẹp mà không sâu sắc thì vô nghĩa, môi mà không màu sắc thì vô hồn.” Ở lần ra mắt thứ hai, hai nhà sáng lập M.O.I giới thiệu sản phẩm với một thông điệp khác: “Tình yêu và son môi giúp phụ nữ luôn tràn đầy sức sống.” Ngày ra mắt, Hồ Ngọc Hà và nam diễn viên Kim Lý xuất hiện tay trong tay như một minh chứng cho thông điệp này.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 59

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — M .O. I

60 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

TP.HCM, còn lại là ở các tỉnh miền Tây (23%), miền Trung (12%) và miền Bắc (16%). Kim chia sẻ, qua khảo sát, nắm được nhu cầu hướng dẫn về trang điểm, M.O.I thực hiện clip với sự tham gia của nhiều phụ nữ các ngành nghề chia sẻ câu chuyện riêng về làm đẹp. Video clip thường kết thúc bằng hai bức tranh khác nhau về diện mạo và tâm lý trước và sau của các đại diện phụ nữ được trang điểm. Clip mang thông điệp “Đẹp tự tin - Sống tự chủ” được chiếu trong tất cả sự kiện của M.O.I và truyền thông trên mạng xã hội gây chú ý vì khách hàng M.O.I thấy đâu đó hình ảnh của họ trong các gương mặt đại diện. Trong khi đó, các thương hiệu mỹ phẩm quốc tế thường sử dụng những hình ảnh đại sứ quá hoàn hảo khiến khách hàng cảm thấy xa cách. M.O.I đã có những bước phát triển khích lệ đầu tiên và thu hút được một bộ phận khách hàng nữ trẻ. Kim cho rằng, bên cạnh hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp cần phải xây dựng niềm tin với người tiêu dùng. “Ngoài bán mỹ phẩm, M.O.I còn có những hoạt động để xây dựng niềm tin của người tiêu dùng vào thương hiệu,” Kim nói.

ẢNH: M.O.I COSMETIC S

Theo quan sát của Kim, nguyên nhân của việc người tiêu dùng Việt Nam thích sử dụng hàng nhập khẩu một phần do họ mất niềm tin vào thương hiệu Việt do suy nghĩ các sản phẩm nội địa đồng nghĩa với kém chất lượng. M.O.I ra đời bởi một sự tình cờ. Tháng 9.2017, gặp Kim sau một sự kiện, Hà chia sẻ ý tưởng kinh doanh sản phẩm làm đẹp và ngay lập tức nhận được sự hưởng ứng. Công ty ra đời, Kim trở thành CEO, Hà phụ trách mảng sáng tạo. Cả hai mất sáu tháng chuẩn bị cho việc ra mắt dòng sản phẩm đầu tiên. Họ chỉ tập trung vào hai việc chính: xây dựng thương hiệu và bán sản phẩm, việc sản xuất thì đặt bên ngoài. Ban đầu, M.O.I tiếp cận nhiều nhà sản xuất từ Việt Nam, Malaysia và Hàn Quốc, nhưng quyết định chọn Hàn Quốc khi quốc gia này có ngành công nghiệp mỹ phẩm phát triển. Thay vì chọn mẫu mã có sẵn, M.O.I yêu cầu thiết kế sản phẩm phù hợp với phụ nữ Việt Nam. Sau đợt bán hàng đầu tiên, Kim tổng kết: “Miền Bắc thích sử dụng sản phẩm có bảng màu thời trang, thể hiện cá tính bản thân nhiều hơn. Miền Nam thích các sản phẩm mang tính an toàn hơn.” Không chỉ có Hồ Ngọc Hà với M.O.I, một số gương mặt trong giới giải trí hoặc beauty blogger có ảnh hưởng trên mạng xã hội tung ra thương hiệu mỹ phẩm cá nhân, ít nhiều gây được chú ý. Đơn cử trường hợp Ngô Quỳnh Trang, biệt danh Changmakeup, một beauty blogger có hơn một triệu lượt theo dõi trên YouTube, tung ra dòng son cá nhân từ năm 2016. Một trường hợp khác là Bùi Thái Bảo Châu, nghệ danh Châu Bùi, 22 tuổi, một gương mặt có ảnh hưởng trong giới M.O.I xây dựng thời trang (fashionista), kết hợp sản phẩm trên với một hãng mỹ phẩm Hàn Quốc sự ảnh hưởng thương hiệu cá ra dòng son Ooh la Loulou vào đầu nhân của ca sĩ năm 2019. Mỗi tháng, theo Bảo Hồ Ngọc Hà. Châu, cô bán khoảng 6.000 thỏi son, doanh thu 1,2 tỉ đồng. Kinh doanh các sản phẩm làm đẹp dựa vào sức hút thương hiệu cá nhân là xu mới hiện nay. M.O.I định hướng ngay từ đầu, tập trung vào xây dựng niềm tin với người tiêu dùng. Năm ngoái, M.O.I giới thiệu bộ trang điểm gồm son, phấn nước (cushion) và má hồng chỉ mất bảy phút để trang điểm với ba bước cơ bản. Trên vỏ, có thông tin hướng dẫn các bước và cách thức trang điểm. Khách hàng của M.O.I 48% là thị trường

62 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU — PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

KHO BÁU DỮ LIỆU VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ NỀN KINH TẾ SỐ, NHỮNG DOANH NGHIỆP TẬN DỤNG ĐƯỢC NGUỒN DỮ LIỆU KHÁCH HÀNG ĐANG TẠO RA NHỮNG LỢI THẾ CẠNH TRANH NHẤT ĐỊNH. CƯỜNG NGHIÊM

Ả N H : E M OJ O E Z / G E T T Y I M AG E S / I STO C K P H OTO

VÀO GIỜ NGHỈ TRƯA, Đào

Vũ Hải, nhân viên truyền thông một công ty công nghệ có trụ sở tại TP.HCM tìm mua một vài món hàng thời trang mà anh đang cần. Bật máy tính lên, Hải bắt đầu tìm kiếm và so sánh giá cả trên một vài trang thương mại điện tử. Cuối cùng anh quyết định đặt mua hai chiếc quần jean và hai chiếc áo polo trên trang Tiki, do đang có chương trình khuyến mãi giữa ứng dụng ví điện tử MoMo và trang thương mại điện tử này. Khi thanh toán qua MoMo, Hải được khấu trừ 100 ngàn đồng vào hóa đơn và miễn phí giao trong 2h. Nhận hàng rồi, những ngày sau đó, mỗi lần mở máy tính, truy cập vào các trang web, Hải luốn thấy các quảng cáo cùng đề xuất mua hàng liên quan đến ngành thời trang từ MoMo. Không lâu sau đó, Hải mua thêm một đôi giày thể thao khi nhận được một ưu đãi khá phù hợp với như cầu của anh. “Dường như các nhãn hàng hiện nay hiểu khá rõ nhu cầu của tôi,” anh nói sau khi nhận được đôi giày. Bán chéo sản phẩm dựa trên lịch sử mua sắm của khách hàng như trường hợp của Hải khá phổ biến khi thanh toán qua ứng dụng. “Nếu một khách hàng trả tiền vé máy bay, rất có thể anh ta sẽ cần tìm khách sạn, dịch vụ ăn uống, và chúng tôi sẽ đưa ra gợi ý dựa trên thời gian và địa điểm của người đó,” ông Nguyễn Bá Diệp, phó chủ tịch công ty M_Service nói. Với khoảng 10 ngàn đối tác từ tài chính tiêu dùng, bảo hiểm, dịch vụ tiện ích, giải trí, thương mại điện tử, vận tải, dịch vụ ăn uống liên kết thanh toán thông qua ứng dụng của mình, MoMo có thể cùng lúc bán chéo nhiều dịch vụ cho cùng một khách hàng.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 63

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — P H Â N TÍ C H D Ữ L I Ệ U

Với những người dùng lần tìm kiếm và truy vấn để đưa Internet thường xuyên hiện nay ra quảng cáo phù hợp, nhằm như Hải, tất cả những thông tin tăng khả năng nhấn vào quảng được lưu trong trình duyệt mỗi cáo, theo giải thích của Anton. khi truy cập trang web, những Ngoài ra, với những chủ đề hoặc từ khóa tìm kiếm, những thông phạm trù người dùng đang quan tin cá nhân khai báo trên các tâm, Cốc Cốc cũng có thể đưa mạng xã hội, hóa đơn thanh ra những gợi ý quảng cáo phù toán dịch vụ hằng tháng thông hợp. Về phía doanh nghiệp, Cốc qua các ứng dụng tài chính… Cốc cung cấp dữ liệu từ các đều trở thành nguồn thông tin phân khúc khách hàng phù hợp giúp các doanh nghiệp “vẽ” lên dựa trên sở thích và tiêu chí chân dung của người dùng một nhân khẩu học, từ đó các doanh cách rõ nét. Cùng với sự phát nghiệp có thể gửi thông điệp triển của thương mại điện tử và quảng bá thương hiệu, sản phẩm nhu cầu sử dụng Internet ngày với các đặc điểm phù hợp tới càng tăng, nhiều doanh nghiệp đúng người, đúng thời điểm. Anton Shestakov, giám đốc marketing đã bắt tay vào giải bài toán mới: “Những năm trước dữ liệu về của Cốc Cốc. sử dụng dữ liệu để tăng độ hiện khách hàng chỉ là các điểm rời diện và trải nghiệm khách hàng rạc, đến nay các doanh nghiệp có thông qua môi trường kỹ thuật số. thể nối các điểm đó thành chân dung tương đối hoàn Theo số liệu từ trang thống kê We Are Social, chỉnh của một người dùng, từ tình trạng gia đình, tính đến hết năm 2018, Việt Nam có 64 triệu người thu nhập, sở thích, hành vi, các mối quan hệ, sau dùng Internet. Thời gian trung bình mỗi người sử đó tiếp cận những người giống họ để mở rộng tập dụng Internet là 6 giờ 42 phút mỗi ngày. Báo cáo khách hàng,” Nguyễn Hải Hà, giám đốc điều hành từ Statista cho biết, năm 2018, doanh thu từ mảng công ty quảng cáo ClickMedia cho biết. quảng cáo trực tuyến Việt Nam đạt khoảng 663 Dữ liệu khách hàng, theo Hà, có thể chia thành triệu đô la Mỹ, trong đó riêng Facebook và Google ba nhóm. Nhóm đầu tiên là dữ liệu từ những người chiếm khoảng 70% thị phần. Theo phân tích của có giao dịch trực tiếp với các dịch vụ của doanh công ty quảng cáo ANTS, tốp bốn hệ thống quảng nghiệp. Thứ hai là dữ liệu thu thập được qua các cáo lớn nhất trong nước gồm AdMicro của VCCorp, chiến dịch quảng cáo, marketing của doanh nghiệp. Adtima của VNG, Eclick của FPT và Cốc Cốc Cuối cùng, là dữ liệu mua lại của các nền tảng chiếm khoảng 20%. cung cấp dữ liệu thị trường (Data Managerment Tất cả những hệ thống quảng cáo này, thông qua Platform). “Ba nhóm dữ liệu đó được sắp xếp để xây hệ thống dữ liệu của mình đang giúp doanh nghiệp dựng chân dung khách hàng, sau đó khớp với từng tăng độ hiện diện tới đúng khách hàng, đồng thời hành vi nhằm dự đoán trước nhu cầu để chuyển đổi mở rộng và tiếp cận sang những nhóm khách hàng khách hàng thành người trả tiền dịch vụ,” Hà giải có cùng hành vi, thói quen. “Dựa trên trí tuệ nhân thích thêm. tạo (AI) kết hợp dữ liệu người dùng thô trong quá trình tìm và duyệt web (thiết bị, thời gian, địa lý, loại kết nối), Cốc Cốc có thể tạo ra các tập hợp dữ liệu có nghĩa và có ảnh hưởng như dự đoán hành vi người dùng, mức độ phù hợp của từ khóa quảng cáo với truy vấn tìm kiếm, và các phân đoạn hành vi của người dùng,” Anton Shestakov, giám đốc NẾU NHƯ TRƯỚC ĐÂY, bản thân các doanh nghiệp, marketing của Cốc Cốc, trình duyệt có 24 triệu hoặc thông qua các đại lý quảng cáo chỉ hợp người dùng mỗi tháng cho biết. tác được với từng đơn vị phân phối quảng cáo Đối với người dùng, dựa trên các từ khóa mà (Publisher) riêng lẻ, thì hiện nay, với các mạng lưới nhãn hàng lựa chọn, Cốc Cốc kết hợp với những quảng cáo (Ad Network) hoặc các nền tảng cung

64 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

cấp quảng cáo (Demand Side Platform), các doanh nghiệp có thể mua được lượt hiển thị cùng lúc từ nhiều nhà phân phối, đồng thời hướng đến đúng đối tượng, phù hợp về địa lý, hành vi, độ tuổi. Điều này giúp các thương hiệu tìm kiếm và tiếp cận người dùng một cách chủ động hơn, thay vì chờ đợi người dùng tiếp thu quảng cáo một cách thụ động. Không những vậy, hành trình trải nghiệm sản phẩm của khách hàng cũng trở nên xuyên suốt, từ lúc nghe về sản phẩm (thông qua từ khóa tìm kiếm, các quảng cáo số, quảng cáo truyền hình, những người ảnh hưởng, truyền thông cộng đồng), tới xem sản phẩm, có cảm tình, sau đó cân nhắc, đặt mua, thanh toán, nhận hàng, tiếp nhận phản hồi, rồi quay trở lại hành trình sản phẩm mới. “Trong quá trình đó thì khách hàng còn có mối quan hệ với nhiều người nữa trên Internet, điều này giúp khai thác thêm được những người giống như vậy,” Hà phân tích. Với một ngành tương đối truyền thống như tài chính, xây dựng và khai thác dữ liệu đang mang lại cơ hội phát triển. “Tỉ lệ chuyển đổi khách hàng

từ các chiến dịch tiếp thị kỹ thuật số của chúng tôi đã tăng gấp ba lần so với các kênh bán hàng truyền thống như nhân viên bán hàng trực tiếp hoặc bán hàng qua điện thoại,” ông Kalidas Ghose, tổng giám đốc FE Credit, công ty cho vay tiêu dùng có thị phần lớn nhất Việt Nam, cho biết. Sở hữu cơ sở dữ liệu của 25 triệu người dùng và 10 triệu khách hàng, trung tâm phân tích dữ liệu của FE Credit có thể phân tích, theo dõi hành trình của khách hàng từ đầu đến cuối, tạo ra các tương tác với từng nhóm khách hàng mục tiêu. Họ cũng xây dựng các mô hình máy học (machine learning) để dự đoán xu hướng mua hàng, quản trị rủi ro và triển khai các chương trình phân tích thử nghiệm nhằm tăng lợi nhuận. “Nhờ ứng dụng mô hình này, chúng tôi hiện đã có thể cung cấp hơn 70 ngàn khoản vay mỗi tháng thông qua hình thức bán chéo (đề xuất sản phẩm tương tự) và bán thêm (mở rộng hạn mức tín dụng),” ông Kalidas nói. Không chỉ phân tích khách hàng sau khi dữ liệu được cập nhật, hiện tại FE Credit còn có thể đánh

Ỗ

Ợ

Ỹ

Ả Ố Ạ

Ỹ

Ủ

Ạ

ERIC TRAN

IVANA TRISIC

1900 0301

TÒA NHÀ HM TOWN 412 NGUYỄN THỊ MINH KHAI, P.5, Q.3, TP. HCM.

X ÂY D Ự N G T H ƯƠ N G H I Ệ U — P H Â N TÍ C H D Ữ L I Ệ U

giá dữ liệu theo thời gian thực (real-time) để tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn. Ông Kalidas đưa ra ví dụ: “Một khách hàng đến trung tâm mua sắm hoặc cửa hàng, nếu đang có chương trình ưu đãi cho những sản phẩm mà khách hàng cần, chúng tôi có thể thông báo cho khách hàng về ưu đãi này ngay lập tức”. Còn đối với những khách hàng mới, chưa từng có lịch sử giao dịch với FE Credit, bằng cách phân tích uy tín tín dụng, lịch sử thanh toán thông qua nguồn dữ liệu từ các đơn vị thứ ba, công ty này có thể rút ngắn quy trình duyệt vay từ 4 – 5 ngày xuống chỉ còn 15 phút. Quá trình tính toán rủi ro được ông Kalidas mô tả là “giúp FE Credit có thể mạo hiểm hơn với những khách hàng mới.” Số doanh nghiệp có năng lực tự phân tích dữ liệu như FE Credit là không nhiều. Theo Hà, xấp xỉ 10% doanh nghiệp Việt Nam có khả năng như vậy. “Bài toán dữ liệu các doanh nghiệp đã bắt đầu giải từ 5-6 năm trước rồi, vì họ có hệ thống quản trị khách hàng (CRM),” Hà nhận định. Cho dù có định hướng xây dựng cơ sở dữ liệu, quá trình thu thập, xử lý, phân tích dữ liệu ở MoMo cũng phải thay đổi vài lần vì “dữ liệu tăng lên thì mô hình cũng phải thay đổi.” Theo ông Diệp, dữ liệu của gần 10 triệu khách hàng được tổ chức theo bốn lớp. “Trên cùng là lớp dữ liệu thô, lớp thứ hai là dữ liệu đã được cấu trúc, chuẩn hóa để tối ưu cho việc đọc và truy xuất, thứ ba là lớp dữ liệu cho máy học (machine learning) nhằm giúp cá nhân hóa để phục vụ tốt nhất các trải nghiệm của khách hàng, cuối cùng là lớp phân tích và báo cáo dùng để phục vụ cho những mục tiêu sản phẩm và mục đích kinh

doanh khác nhau,” ông Diệp mô tả. Dữ liệu từ CRM giúp doanh nghiệp biết được tập người dùng của mình là ai, hành vi mua sắm như thế nào, kết hợp với những mục tiêu cụ thể cho các chiến dịch marketing, từ đó những nhà phân phối quảng cáo như Cốc Cốc sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận với khách hàng một cách hiệu quả. “Chúng tôi cung cấp một số mục tiêu dựa trên hiểu biết về hành vi như sở thích đối với một số nhóm hàng nhất định, các chủ đề như bất động sản, xe hơi, dịch vụ tài chính, các từ khóa về các sản phẩm mà người dùng đang tìm kiếm. Những mục tiêu này cho phép các nhà quảng cáo giao tiếp với đúng tập người dùng có tiềm năng trở thành khách hàng,” Anton mô tả. Các công cụ của Cốc Cốc có thể kiểm tra lịch sử trình duyệt gần nhất của tất cả người dùng để xác định nhóm người dùng có cùng sở thích với nhóm mục tiêu. “Cách tiếp cận như vậy sẽ tối ưu khi một nhà quảng cáo có nhu cầu rất cụ thể, đồng thời giúp chúng tôi mở rộng chiến dịch tới tất cả người dùng đang quan tâm đến sản phẩm khi họ chia sẻ sự quan tâm đó với nhóm mục tiêu chính,” Anton nói thêm. “Lợi thế lớn nhất là việc thu thập dữ liệu tốt hơn đã dẫn đến các quyết định tốt hơn. Quyết định được đưa ra qua việc lựa chọn đúng khách hàng, cá nhân hóa sản phẩm và xác định mức giá phù hợp. Chúng tôi có thể ứng dụng các phương pháp tiếp cận khách hàng khác nhau, trên các kênh tương tác mới và cơ chế theo dõi mới, dự đoán phân tích dữ liệu phù hợp và tôi tin rằng công nghệ xử lý dữ liệu sẽ còn đem lại nhiều biến thể mới cho FE Credit,” ông Kalidas Ghose chia sẻ.

“Lợi thế lớn nhất là việc thu thập dữ liệu tốt hơn đã dẫn đến các quyết định tốt hơn. Quyết định được đưa ra qua việc lựa chọn đúng khách hàng, cá nhân hóa sản phẩm và xác định mức giá phù hợp. Chúng tôi có thể ứng dụng các phương pháp tiếp cận khách hàng khác nhau, trên các kênh tương tác mới và cơ chế theo dõi mới, dự đoán phân tích dữ liệu phù hợp và tôi tin rằng công nghệ xử lý dữ liệu sẽ còn đem lại nhiều biến thể mới.” —KALIDAS GHOSE, TỔNG GIÁM ĐỐC FE CREDIT. 66 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

FORBES VIỆT NAM

Cuộc đua

thông tin ngắn 15 giây video ngắn của TikTok được thế hệ Z trên toàn cầu sử dụng, giúp cho ByteDance – công ty sở hữu TikTok vượt Uber để trở thành công ty khởi nghiệp công nghệ giá trị nhất thế giới. ĐẶNG THƯ

68 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

o Bắp (tên thật là Văn Võ Ngọc Nhân) là một trong nửa tỉ người dùng TikTok (TikToker), ứng dụng đã phủ trên 150 quốc gia và vùng lãnh thổ, đang tạo nội dung như nhảy, hát, thực hiện các hành động hài hước. Chàng trai sinh năm 1997 người Đắklắk tải ứng dụng này lần đầu tiên vào tháng 6.2017. Bắt kịp xu hướng, Bo Bắp tham gia thử thách #lotxac (lột xác) của TikTok trên toàn cầu. Trong 15 giây, anh đội tóc giả dài, gắn lông mi, từ nam thanh thành… nữ tú và video nhanh chóng được thả 15 ngàn tim (yêu thích). Tháng đầu tiên, Bo Bắp thu hút 20 ngàn người theo dõi. “Nhanh, bất ngờ, choáng và hào hứng,” Bo Bắp mô tả mức độ lan tỏa. Sau hai năm tham gia, anh có 1,3 triệu người theo dõi, tăng 65 lần và sở hữu 14 triệu tim cho 320 video trên nền tảng này. Các nhãn hàng như Samsung, Vivo, Yamaha cũng tìm đến Bo Bắp để hợp tác quảng cáo sản phẩm trên các video của anh. TikTok trở thành một trong những ứng dụng video được thế hệ Y (sinh năm 1981 tới 1995) và thế hệ Z (sinh từ năm 1995 tới 2005) yêu thích nhất hiện nay. Nền tảng này cho biết, trong tháng 7.2019 có hơn 500 triệu người dùng hằng tháng trên thế giới, dù bằng 25% so với người dùng YouTube nhưng nhiều hơn Twitter 321 triệu. Trong ba tháng đầu năm 2019, TikTok đứng thứ ba, sau Whatsapp và Facebook Messenger về số lượng người tải về trên thế giới, theo phân tích số liệu của Sensor Tower. Ứng dụng này mất hai năm để đạt một tỉ lượt tải xuống trên toàn cầu tính tới hết tháng 2.2019, không kể số lượng được tải qua hệ điều hành Android ở Trung Quốc. Ở Việt Nam, trong quý 1.2019, TikTok đã đạt con số 12 triệu người dùng thường xuyên hằng tháng. Mặc dù thành công, nhưng sự ra đời của ứng dụng này cũng gặp phải sự lưỡng lự từ cha đẻ người Trung Quốc, Zhang Yiming. “Cuối năm 2014, tôi đã do dự xem có nên tiếp tục làm ứng dụng video ngắn hay không vì không còn nhiều năng lượng làm việc với nó,” Zhang Yiming, nguyên là kỹ sư phần mềm của Google, người sáng lập kiêm CEO của ByteDance, từng chia sẻ. Hai năm sau, 2016, vị CEO này đẩy mạnh xu hướng video ngắn do sự thay đổi thói quen của người dùng trên thế giới. Đây cũng là bước ngoặt để ByteDance thâu tóm Flipgram (tháng 2.2017), Musical.ly (với giá một tỉ đô la Mỹ năm 2017), giúp TikTok rút ngắn thời gian, giảm chi phí, bớt khó khăn trong việc khai phá các thị trường mới và hòa nhập với các nền văn

Ả N H : I S TO C K P H OTO

TIKTOK

hóa khác biệt. Tháng 10.2018, sau vòng gọi vốn thêm ba tỉ click mang tên “Tôi tìm, tôi quay phim, tôi sáng tạo, tôi đô la Mỹ từ SoftBank, KKR & Co và General Atlantic, giá trị intepretete, tôi giới thiệu,” TikTok cho người dùng cảm giác ByteDance đạt 75 tỉ đô la Mỹ, trở thành startup công nghệ họ đóng vai trò quan trọng và sẽ nhanh chóng trở nên nổi giá trị nhất thế giới. Facebook cũng đang chạy theo xu tiếng. Tại đây, các video cực ngắn do người dùng thoải mái hướng video ngắn khi cho ra mắt nền tảng Lasso năm 2018. thể hiện các điệu nhảy, mặc trang phục mới lạ, hát karaoke, hát nhép, nghịch ngợm hay tương tác cùng những người Đáng tiếc, Lasso bị bỏ lại khá xa. khác với hàng trăm hiệu ứng qua các nội dung về các hành TikTok không mang gì mới mẻ vào mạng xã hội. Nó chỉ động hài hước, nhảy nhót, âm nhạc, ẩm thực, thời trang, thú tập hợp các tính năng phổ biến nhất và được thế hệ Z yêu cưng, trang điểm, du lịch, trò chơi… “Một trong những ưu thích như: lượng tiêu thụ nội dung lớn như video Vine, dễ tiên hàng đầu của TikTok năm nay là đảm bảo người dùng dàng theo dõi người tạo ảnh hưởng (influencer) qua nguồn có thể tìm thấy tất cả các thể loại nội dung trên nền tảng, dữ liệu người dùng như Instagram, cập nhật các xu hướng bất kể là nội dung giải trí, học tập hay các xu hướng truyền mới qua hashtag như Twitter, hiệu ứng từ các trò chơi cảm hứng,” ông Nguyễn Lâm Thanh, giám đốc chính sách (game), giản tiện quy trình sản xuất video với chi phí thấp của TikTok Việt Nam nói. Doanh nghiệp này đặt mục tiêu nhất và dễ dàng nhất mà không cần tới bất kỳ một ứng dụng chuyên nghiệp nào. ByteDance (công ty sở hữu TikTok) tăng gấp ba số lượng nhà sáng tạo nội dung chính thức, là cũng nổi tiếng với việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu nghệ sĩ, người có ảnh hưởng và đơn vị sản xuất nội dung, lên lớn (big data) và học máy (machine learning) vào TikTok để 3.000, vào cuối năm 2019. vừa cá nhân hóa nội dung phù hợp với thị hiếu người dùng, Bên cạnh việc kiến tạo cộng đồng ở Việt Nam, nền vừa địa phương hóa thông qua các thuật toán, tính năng tảng này liên tiếp công bố các hợp tác với nhiều đơn (bộ lọc, các hình vui vẻ, các cú chạm màn hình như trò vị, bao gồm VTV, VTVCab, trung tâm Xúc tiến Du lịch chơi), hoạt động tương tác tạo xu hướng kết nối thương hiệu TP.HCM hay sở Du lịch Đà Nẵng. “Chúng tôi tin rằng và người dùng nhằm tạo nên một cộng đồng chia sẻ chung một mối quan tâm. TikTok tham vọng xây dựng hệ sinh thái bao gồm cộng đồng, người dùng – —ÔNG LIONEL SIM, GIÁM ĐỐC MARKETING VÀ GIẢI PHÁP nhà sáng tạo nội dung và KINH DOANH TOÀN CẦU TIKTOK ADS. sản phẩm thông qua sự kết hợp điện thoại – công nghệ – cộng đồng. Ứng dụng này những nét độc đáo của du lịch Đà Nẵng sẽ được lan mong muốn trở thành cầu nối giữa thương hiệu và người truyền và quảng bá theo một phương thức đầy cảm hứng dùng thông qua nội dung mà các nhà sáng tạo nội dung khắp năm châu,” ông Nguyễn Xuân Bình – phó giám đốc của TikTok làm ra, cho người dùng cảm giác họ là một sở Du lịch thành phố Đà Nẵng nói thông qua chiến dịch phần của xu hướng. TikTok chưa bao giờ công bố số liệu #hellodanang kết hợp với #TikTokTravel đạt được 59,7 liên quan đến doanh số bán hàng của các doanh nghiệp triệu lượt xem và tạo ra 9,1 ngàn video cực ngắn. và sản phẩm sau mỗi chiến dịch quảng cáo. Có thể thấy “Thế hệ Z chỉ cần tám giây để có thể bị hấp dẫn bởi Coca-Cola, Universal Pictures, Sony Pictures và Google đã một nội dung video. Đến thế hệ con, cháu của chúng ta, làm việc với những người tạo ảnh hưởng trong TikTok để có thể tốc độ này sẽ rút ngắn hơn. Vì vậy, chúng tôi thấy nâng cao nhận thức về thương hiệu. điều quan trọng là gười dùng muốn tận hưởng những nội dung nhanh chóng, ngắn gọn như thế nào,” ông Lionel THÔNG TIN NGẮN ĐÃ ĐƯỢC dự đoán trở thành xu hướng Sim, giám đốc marketing và giải pháp kinh doanh toàn trong nền văn hóa đại chúng (pop culture) từ 50 năm trước. cầu TikTok Ads, nói. TikTok tại Việt Nam chủ yếu phổ Năm 1968 nghệ sĩ thị giác Andy Warhol triển lãm các tác biến trong nhóm người dùng rất trẻ, chủ yếu là thế hệ Y và phẩm hồi cứ (retrospective) tại phòng trưng bày Moderna Z. Ông Lionel Sim cho rằng: “Xem video ngắn là xu hướng Museet ở Stockholm, Thụy Điển, và dự đoán “trong tương của người dùng ở mọi lứa tuổi, không giới hạn tuổi tác.” lai, mọi người sẽ nổi tiếng trên thế giới trong 15 phút,” nói Dựa trên phân tích năm 2018 của Bloomberg về dữ liệu về khả năng nổi tiếng của mỗi cá nhân hoặc mỗi sự kiện của Liên Hợp Quốc, vào cuối năm 2019, thế hệ Z sẽ vượt trong nền văn hóa đại chúng. Năm 2017, chỉ trong 15 giây, qua Thế hệ Thiên niên kỷ về số lượng và sẽ chiếm 32% dân bất kỳ ai cũng có thể được biết tới trên mạng xã hội nhờ nền số toàn cầu. Khi Thế hệ Z trở thành người tiêu dùng nổi bật tảng chia sẻ video cực ngắn TikTok. Cổ vũ cho chủ nghĩa hơn, nắm giữ sức mua trị giá 44 tỉ đô la, các thương hiệu cần cá nhân, tập trung vào trải nghiệm của người dùng – đặc tiếp cận nhóm tuổi này thông qua các nền tảng như TikTok. biệt là giải trí, cho phép họ thể hiện bản thân qua các cú Theo báo cáo của Hootsuite mang tên “We are Social’ vào

“CHỈ CẦN TÁM GIÂY ĐỂ THẾ HỆ Z BỊ HẤP DẪN BỞI MỘT NỘI DUNG VIDEO.”

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 69

FORBES VIỆT NAM

TIKTOK tháng 1.2018, trong 96,02 triệu người Việt Nam có 64 triệu người sử dụng Internet. Trong hội nghị về sáng tạo và tiếp thị nội dung vào ngày 10.7.2019 tại Singapore, TikTok cho biết, 42% người dùng Internet ở Việt Nam trong độ tuổi 15 – 24 và 32% ở độ tuổi 25 – 34. Không giống như các nhóm khách hàng đi trước, thế hệ Z lớn lên trong một thế giới hoàn toàn phụ thuộc vào Internet, dẫn đến hành vi trực tuyến khác biệt đáng kể của họ. Đến thế hệ Z, 98% sẽ sở hữu cá nhân một điện thoại thông minh. Họ liên tục hoạt động trực tuyến trên nhiều thiết bị, kết nối Internet 10 giờ và tiêu thụ 68 nội dung mỗi ngày. Thế hệ Z, dễ tiếp cận hơn và có thể kiếm tiền từ sự sáng tạo của họ hiệu quả hơn so với các thế hệ trước. Đây là một loại người dùng khác, với nhu cầu khác, và chính họ đang thúc đẩy sự đổi mới của các công ty để giành sự chú ý của thế hệ Z trong không gian mạng xã hội. TikTok thu nhập từ các dịch vụ quảng cáo dưới nhiều hình thức khác nhau như hashtag (#), hiển thị một ngày/ thường xuyên (In-feed Ads) hoặc hiển thị khi mở ứng dụng (Brand Takeover), loại hình đang được các nhãn hàng ưa

chuộng nhất. Đây là sự kết hợp giữa nhãn hàng với các nhà sáng tạo nội dung trên TikTok để thực hiện video quảng bá sản phẩm, tương tự như Facebook hoặc Instagram. Điểm yếu của TikTok là không thể nhắm mục tiêu quảng cáo đến người dùng cụ thể dựa trên sở thích của họ, do người dùng TikTok không chia sẻ nhiều thông tin cá nhân. Ranh giới giữa mạng xã hội và thương mại điện tử đang ngày càng trở nên nhòa nhạt. Thương mại trên mạng xã hội (social commerce) thành công hay không còn phụ thuộc vào sự lựa chọn của thế hệ Y và Z. Khi người dùng trẻ chuyển từ Facebook sang các nền tảng khác như YouTube, Snapchat, và Instagram cho thấy video dạng ngắn đang nhanh chóng thống trị nội dung trực tuyến. Việc mua hàng bằng một cú nhấp chuột đơn giản và trực tiếp từ các nền tảng nội dung xã hội như Instagram và Pinterest, bao gồm qua các video tương tác, có thể sẽ trở thành một kênh quan trọng. “Ở thời điểm hiện tại, TikTok đang tập trung phát triển cộng đồng người dùng, và để người dùng có thể xem được những video hay nhất,” bà Diệp Quế Anh – giám đốc Truyền thông của TikTok tại Việt Nam và các thị trường mới nổi cho biết.

SIÊU SAO VIDEO ĐÃ RA ĐỜI

Trong vài năm qua, số lượng người tải TikTok đã tăng đột biến, khiến ứng dụng này trở thành một trong ba ứng dụng được tải xuống nhiều nhất thế giới, chỉ sau Whatsapp và Facebook.

LƯỢT TẢI TRUNG BÌNH HẰNG THÁNG CỦA CÁC ỨNG DỤNG MẠNG XÃ HỘI DẪN ĐẦU (TRÊN THẾ GIỚI).

TỐP ỨNG DỤNG TẢI XUỐNG TRONG QUÝ 1.2019 TRÊN THẾ GIỚI (TRIỆU LƯỢT TẢI ) 73,4

WHATSAPP 223,5

MESSENGER 209,0

TIKTOK 188,2

FACEBOOK 176,2

TRIỆU

58,7

FACEBOOK TIKTOK

58,1

INSTAGRAM 111,3

SPOTIFY 51,4

INSTAGRAM 36,4 SNAPCHAT YOUTUBE

2014

2015

2016

2017

2018

2019

SHAREIT 78,6

22,5 17,6

LIKE VIDEO 66,9

YOUTUBE 68,8

UC BROWSER 49,8 BIUGO 42,6

GHI CHÚ: SỐ LIỆU BAO GỒM LƯỢT TẢI CỦA MUSICAL.LY – ỨNG DỤNG SÁP NHẬP VÀO TIKTOK NĂM 2018 — NGUỒN: SENSOR TOWER. 70 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

NETFLIX 61,4

HOTSTAR 42,1 PICSART PHOTO 40,4 MX PLAYER 39,3

SNAPCHAT 53,5

YOUTUBE MUSIC 40,5 UBER 39,1 TWITTER 35,5 AMAZON 34,8

TRẢI NGHIỆM ẨM THỰC ĐÁNG NHỚ LA VERANDA RESORT PHÚ QUỐC

BỮA TỐI ĐÁNG NHỚ TẠI NHÀ HÀNG DANH TIẾNG Chương trình ưu đãi mùa hè mang đến cho du khách những ưu đãi về phòng, buffet sáng, WiFi, xe đưa đón sân bay hai chiều và một bữa tối cho 02 người. Mang phong cách của một tòa dinh thự Đông Dương bên bờ biển, khu nghỉ dưỡng cao cấp La Veranda Resort Phú Quốc gửi tặng du khách bữa tối 3 món tại The Peppertree – một trong bốn nhà hàng ẩm thực tinh hoa hàng đầu Việt Nam do TripAdvisor bình chọn. Hãy nhanh tay gọi cho chúng tôi và đặt ngay gói ưu đãi này. Khu dinh thự bên bờ biển đang chờ đón bạn.

• Phòng Deluxe Garden • Buffet sáng cho 02 người • Xe đưa đón sân bay hai chiều • WiFi • Yoga bên bờ biển • Bữa tối 03 món cho 02 người GIÁ TỪ

VND 3.600.000 Có giá trị từ 27/03 – 27/10/2019 Điều kiện: Ở tối thiểu 02 đêm

2019 Conde Nast Johansens Readers' Awards • 2019 World Luxury Spa Awards • 2018 TripAdvisor's Best Fine Dining Restaurants Vietnam• 2018 Top 100 Luxury Resort Worldwide

TÁ I CHẾ DOANH NGHIỆP & MÔI TRƯỜNG

ẢNH: ROMOLOTAVANI / GETTY IMAGES / ISTOCKPHOTO

72 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

BAO BÌ Chín doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đặt mục tiêu vào năm 2030 sẽ thu gom và tái chế tất cả bao bì do họ đưa ra tiêu thụ trên thị trường thông qua liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam (PRO Vietnam). KHỔNG LOAN

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 73

D OA N H N G H I Ệ P & M Ô I T R ƯỜ N G

“ĐÂY LÀ LẦN ĐẦU TIÊN TẠI VIỆT NAM, các doanh

nghiệp có mối quan hệ cạnh tranh cùng nhau tiên phong hợp tác vì mục tiêu chung, có lợi cho môi trường Việt Nam,” thông cáo báo chí của PRO Vietnam cho biết khi công bố hình thành liên minh vào ngày 21.6. Chín công ty tham gia liên minh PRO Vietnam gồm Coca – Cola Việt Nam, FrieslandCampina, La Vie, Nestlé Việt Nam, NutiFood, Suntory PepsiCo Việt Nam, Tetra Pak Việt Nam, TH Group và URC Việt Nam. PRO Vietnam, với đóng góp tài chính, chuyên môn và kỹ thuật từ các công ty thành viên sáng lập sẽ dựa trên bốn trụ cột hoạt động chính, bao gồm nâng cao nhận thức người tiêu dùng về tái chế và phân loại rác, làm vững mạnh hệ sinh thái thu gom bao bì sẵn có, hỗ trợ các chương trình tái chế của nhà máy xử lý và sản xuất nguyên liệu tái chế và cũng hợp tác với các cơ quan chính phủ trong khía cạnh “Recycle - Tái chế” của bộ nguyên tắc 3R (giảm rác thải, tái sử dụng, và tái chế). “Thách thức lớn nhất hiện nay là chúng ta chưa có hệ thống thu gom, phân loại và tái chế rác thải nhựa hiệu quả và bền vững,” bà Lê Từ Cẩm Ly, giám đốc Đối ngoại và pháp lý Coca Cola Đông Dương cho biết trong cuộc trao đổi với Forbes Việt Nam sau khi PRO Vietnam ra đời. Việc Việt Nam chưa có hệ thống thu gom và phân loại rác thải tận nguồn là một trở ngại lớn, do các nhà máy tái chế – nếu tồn tại – sẽ không có đủ rác đầu vào để hoạt động hiệu quả. Thực tế, 63 tỉnh thành của Việt Nam đều chưa có hệ thống thu gom và phân loại tại chỗ rác một cách ổn định và bền vững. Theo bà Cẩm Ly, có nhiều nhà đầu tư

74 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

quan tâm tìm hiểu về cơ hội xây dựng và vận hành nhà máy tái chế tại Việt Nam, nhưng quan ngại lớn nhất của họ là không đủ lượng rác để nhà máy vận hành hiệu quả về kinh tế. Theo báo cáo năm 2018 của ngân hàng Thế giới có tên “What a Waste 2.0,” lượng rác thải rắn đô thị ở Việt Nam được dự đoán sẽ tăng 38%, từ 11,6 triệu tấn năm 2016 lên 15,9 triệu tấn năm 2030. Trong khi đó, Việt Nam vẫn dựa chủ yếu vào nguồn nhập khẩu phế liệu nhựa và giấy để làm nguyên liệu cho các sản phẩm tái chế được bán tại thị trường Việt Nam. Xử lý và tái chế rác không chỉ là vấn đề của Việt Nam, mà đang là câu chuyện lớn của cả nhân loại. Cũng theo báo cáo “What a Waste 2018,” các thành phố thải ra 2,01 tỉ tấn chất thải rắn, tương đương mỗi người thải ra 0,74kg/ ngày. Với tốc độ dân số và đô thị hóa tăng nhanh, con số rác thải hằng năm sẽ tăng 70%, từ mức của năm 2016 lên 3,4 tỉ tấn hằng năm vào năm 2050. Người nghèo sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn nếu chất thải không được quản lý bền vững. Tại các nước đang phát triển, hơn 90% rác thải được vứt bỏ bừa bãi hay đốt lộ thiên, gây ra nhiều hậu quả cho sức khỏe và môi trường. Theo tổ chức Waste Atlas, với dân số hơn bảy tỉ người trên trái đất hiện nay, ước tính khoảng 3,5 tỉ người không được tiếp cận với các dịch vụ xử lý chất thải cơ bản, và sẽ tăng lên 5,6 tỉ người vào năm 2050. Chất thải nhựa với tốc độ ra môi trường hiện nay thì sẽ nhiều hơn cá sống ở đại dương vào năm 2050. Trước khi PRO Vietnam ra đời, các doanh nghiệp cũng có sáng kiến, chương trình hành động riêng để nâng cao nhận thức, thu gom, phân loại và tái chế rác. Tetra Pak, nhà cung cấp giải pháp chế biến và đóng gói thực phẩm hàng đầu thế giới với lịch sử 25 năm hoạt động tại Việt Nam đã thí điểm các chương trình thu gom và tái chế vỏ hộp giấy đã qua sử dụng từ cách nay 10 năm. “Nhưng thời điểm đó, sự quan tâm của người tiêu dùng về vấn đề này là rất thấp,” Lý Thị Quỳnh Trang, phụ trách mảng Kinh tế tuần hoàn – của Tetra Pak Việt Nam cho biết. Công ty chỉ có thể duy trì hoạt động của gần 20 trạm thu gom vỏ hộp giấy này trong vài năm ngắn ngủi trước khi dừng hẳn. “Nhưng giờ đây sự quan tâm và ủng hộ của người tiêu dùng đã cao hơn rất nhiều, có thể nói là đảo ngược hoàn toàn,” Trang chia sẻ. Tetra Pak đang thí điểm thu gom vỏ hộp sữa giấy tại 48 điểm

KHÔNG SỬ DỤNG ĐỒ NHỰA DÙNG MỘT LẦN Tại hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam quyết tâm chống rác thải nhựa và đang triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ để phấn đấu đến năm 2025, Việt Nam không sử dụng đồ nhựa dùng một lần. Trước đó tại lễ ra quân quốc gia chống rác thải nhựa ở Hà Nội ngày 9.6, Thủ tướng cũng nhấn mạnh mục tiêu phấn đấu đến năm 2021, các cửa hàng, các chợ, các siêu thị ở đô thị không sử dụng đồ nhựa dùng một lần, đến năm 2025 cả nước không sử dụng đồ nhựa dùng một lần.

Thí điểm thu gom hộp giấy tại trường học của Tetra Pak.

thu là các trường mầm non và các điểm thu gom cộng đồng với tên gọi “Một giây hành động, bảo vệ môi trường”, giúp trẻ em hình thành thói quen tốt từ những việc gần gũi và thiết thực hằng ngày. Vỏ hộp này được thu gom hằng tuần, đưa về nhà máy giấy Bình Dương, phân tách thành hỗn hộp bột giấy và hỗn hợp nhôm nhựa, tái chế thành các sản phẩm khác như thùng giấy, tập vở, mái lợp hay thùng rác. “Trong quản lý rác thải, thách thức là khâu thu gom từ hộ dân tới điểm tập kết – chiếm rất nhiều chi phí trong khi phần thu phí môi trường đang khá thấp, và người dân không hào hứng phân loại vì chưa tin vào hệ thống,” Đỗ Vân Nguyệt, giám

Nhật Bản có luật tái chế từ năm 1994. Đến 2014, 93,5% chai PET ở nước này được tái chế. Nhưng Nhật Bản cũng bị chỉ trích là “cuồng” về đóng gói, với các món hàng được gói ghém quá nhiều lớp. Chính quyền Tokyo đã yêu cầu người bán hàng tính tiền túi ni lông từ năm 2020. THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 75

D OA N H N G H I Ệ P & M Ô I T R ƯỜ N G

đốc quốc gia của trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live & Learn) nhận xét.

vững hằng năm, dần công khai các hoạt động giảm thiểu tác hại tới môi trường, từ tiết kiệm năng lượng, đối xử với người lao động, giảm tác hại tới môi trường. Tuy nhiên, đưa vấn đề rác thải, tái chế bao bì như một chiến lược trọng tâm và lâu dài còn rất hiếm hoi. “Tôi ước sao người tiêu dùng Việt Nam quan tâm tới vấn đề tái chế, và cùng với các doanh nghiệp thúc đẩy các hành động giảm chất thải, tái sử dụng và tái chế. Tất cả chúng ta nên quan tâm về vấn đề tái chế,” Wolfgang Friess, phó chủ tịch phụ trách bền vững của TH Group nói với Forbes Vietnam. “Thu gom, phân loại và tái chế là công việc đòi hỏi nhiều nỗ lực từ các bên, từ các công ty, chính quyền và người tiêu dùng,” Wolfgang, người đến văn phòng Forbes Việt Nam trong bộ quần áo và đôi giày mặc 10 năm còn rất mới cho biết. “Tái chế là vấn đề vô cùng phức tạp.” Theo kinh nghiệm của Wolfgang, nỗ lực tái chế tại Hà Lan, Thụy Sĩ hay Áo được người tiêu dùng và chính phủ tổ chức và hỗ trợ, và chính quyền là nơi đầu tư vào hạ tầng tái chế.

trên thế giới giờ đây đã hiểu rất rõ về việc họ cần có trách nhiệm với tất cả các bên liên quan trong quá trình sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm nếu muốn kinh doanh bền vững. Trước những áp lực và đòi hỏi ngày càng cao của khách hàng về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, nhiều hãng đã đưa ra những sáng kiến và cam kết liên quan tới sự phát triển bền vững. Tại Việt Nam, các công ty niêm yết và các doanh nghiệp lớn đã bước đầu công bố các báo cáo bền

Ở MỘT SỐ N A Ự ƯỚ NH I C Ả CH TH Â T

Ấ

CÁC THƯƠNG HIỆU LỚN

2,31–6,17 Tỉ lệ tái chế rác thải nhựa:

18%*

0,11–0,29 60%* ẤN ĐỘ [12]

TRUNG QUỐC [1]

0,24–0,66 11%* THÁI LAN [6]

VIỆT NAM [4] 0,19–0,50 18%* MALAYSIA [8] * Tỉ lệ tái chế rác thải nhựa

[1]: Thứ tự trong số các quốc gia thải nhựa ra biển trên toàn cầu (2016) Đơn vị tính: triệu tấn/năm

76 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

0,3–0,80 33%*

0,30–0,78 8%*

PHILIPPINES [3]

0,67–1,80 27%* INDONESIA [2]

FORBE S GLOBAL CEO CONFERENCE

TRANSCENDING THE TURBULENCE OC TOBER 15–16, 2019

•

SINGA P ORE

The Forbes Global CEO Conference is an annual gathering for some 400 global CEOs, tycoons and entrepreneurs. Under the theme "Transcending the Turbulence," this year’s conference will examine how CEOs, companies and countries are navigating the challenges and opportunities arising from the storm of uncertainty in the global economy. CEOs can’t merely adapt to the evolving landscape; they may need to plot an entirely new course to safeguard success.

For more information, please email info@forbesasia.com.sg or visit forbesglobalceoconference.com

HELD IN

HOST SPONSOR

PRINCIPAL SPONSOR

CORPORATE SPONSORS

SUPPORTING SPONSORS

â&#x20AC;˘

CONFIRMED SPEAKERS* â&#x20AC;˘

Steve Forbes Chairman & Editor-in-Chief, Forbes Media

Lee Hsien Loong Prime Minister, Singapore

Kiran MazumdarShaw Chairperson & MD, Biocon

Adrian Cheng Executive Vice Chairman, New World Development, Founder, K11

Miwako Date President & CEO, Mori Trust

JP Gan Managing Partner, Qiming Venture Partners

Forrest Li Chairman & Group CEO, Sea

Jane Jie Sun CEO, Ctrip.com International

Ho Kwon Ping Executive Chairman, Banyan Tree Holdings

Stuart Parkinson Global Chief Investment Officer, HSBC Private Banking

Jack Cowin Chairman & MD, Competitive Foods Australia

Wendy Yap President Director & CEO, Nippon Indosari Corpindo

Peter Moore CEO, Liverpool FC

Marjorie Yang Chairman, Esquel Group

Mark E Tucker Group Chairman, HSBC Holdings

Heng Swee Keat Deputy Prime Minister & Minister for Finance, Singapore

H. Roger Wang Chairman & CEO, Golden Eagle International Group, Chairman, Committee of 100

Chairul Tanjung Chairman, CT Corp

Mike Flewitt CEO, McLaren Automotive

William E. Heinecke Founder & Chairman, Minor International

Kuldip Singh Dhingra Chairman, Berger Paints India Group

Rose Damen Family shareholder & Non-Executive Director, Damen Shipyards Group, MD, Damen Yachting

Goodwin Gaw Managing Principal & Chairman, Gaw Capital Partners

Goh Choon Phong CEO, Singapore Airlines

Samantha Du Founder, Chairman & CEO, Zai Lab

Mitch Garber Chairman, Cirque du Soleil, Chairman, Invest in Canada

Achal Bakeri Founder, Chairman & MD, Symphony

Douglas Hsu Chairman & CEO, Far Eastern Group

Gaurav V. Burman Director, Dabur International

Yoshito Hori President, GLOBIS University, Managing Partner, GLOBIS Capital Partners

Dipali Goenka CEO & Joint MD, Welspun India

Danny Yong CIO & Founding Partner, Dymon Asia Capital, Chairman, The Majurity Trust

Antoine Firmenich MD, Aquilus, Founding Partner, Alatus Capital

Enrique K. Razon Jr. Roshni Nadar Malhotra Chairman & President, Executive Director & International CEO, HCL Corporation, Container Terminal Trustee, Shiv Nadar Services, Inc. Foundation

*Selected confirmed speakers as of July 19, 2019

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — ROTHY’S

ĐAN MÓC TƯƠNG LAI

TRONG BA NĂM, NHỮNG NGƯỜI SÁNG LẬP CỦA ROTHY’S ĐÃ BIẾN NHỮNG ĐÔI GIÀY ĐAN MÓC 3D ĐẾ BẰNG CỦA HỌ THÀNH CHIẾC GIÀY ĐÁNG MƠ ƯỚC TRONG LÀNG THỜI TRANG NỮ VỚI DOANH THU HƠN 140 TRIỆU ĐÔ LA MỸ. GIỜ ĐÂY, ROTH MARTIN PHẢI TÌM CÁCH CÂN BẰNG GIỮA VIỆC MỞ RỘNG VỚI PHÒNG CHỐNG HÀNG NHÁI, ĐỒNG THỜI CỐ GẮNG VƯỢT QUA VIỆC NGƯỜI BẠN LÂU NĂM CŨNG LÀ ĐỒNG SÁNG LẬP, STEPHEN HAWTHORNTHWAITE, RÚT LUI VÌ VẤN ĐỀ SỨC KHỎE.

T I M PA N N E L L F O R F O R B E S

AMY FELDMAN

80 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

iám đốc quản lý đơn hàng tại Rothy’s, nhà sản xuất giày đan móc 3D đang phát triển nhanh chóng, đang cười đùa với đội ngũ sáng tạo trong tầng hầm công ty tại San Francisco. Bản vẽ về tầm nhìn và xu hướng thời trang được ghim trên tường. Roth Martin, người đồng sáng lập công ty, ở đây để kiểm lại bảng màu dùng cho sản phẩm ủng mới – sản phẩm silhouette thứ năm của công ty khởi nghiệp này, dự kiến sẽ ra mắt vào mùa thu. Mặc dù màu xanh hải quân và màu đơn trông đẹp và được Martin thông qua, nhưng không ai hài lòng với họa tiết động vật đó. “Tôi không nghĩ là mẫu này quá tẻ nhạt,’” Erin Lowenberg, giám đốc sáng tạo của công ty, người đã tư vấn cho các thương hiệu như Patagonia và Gap, cho biết. “Tôi nghĩ rằng có một sản phẩm mẫu chưa đạt.” Tuy nhiên, nhìn chung, Martin thấy hài lòng và có tâm trạng vui vẻ. Lowenberg bước ra ngoài để gọi điện thoại, và Martin trêu chọc khi cô trở về. “Chúng tôi đã đổi toàn bộ bảng màu trong khi chị vắng mặt,” ông nói. Lowenberg đáp lại bằng một tiếng cười sảng khoái. Tìm được màu sắc và hoa văn hoàn hảo là điều thiết yếu để thành công trong ngành thời trang, và Rothy’s chưa bao giờ ở vào thời điểm quan trọng hơn lúc này. Trong ba năm, Rothy’s – cái tên được ghép từ tên của Martin và biệt danh của người đồng sáng lập, Stephen “Hawthy” Hawthornthwaite – đã bất ngờ đạt được 140 triệu đô la Mỹ doanh thu, chủ yếu là nhờ tiếp thị truyền thông xã hội chi phí thấp và quảng cáo truyền miệng. Nhìn xuống đôi chân của một người phụ nữ cũng là cơ hội quảng cáo tiếp theo. Cô ấy có lẽ đang mang một đôi giày hiệu này, đặc biệt nếu cô ấy dưới 40 tuổi. Meghan Markle cũng là một khách hàng của họ. Nữ công tước xứ Sussex được phát hiện mang đôi giày mũi nhọn màu đen của thương hiệu này (có giá 145 đô la Mỹ) khi đang mang thai em bé hoàng gia. Theo công ty nghiên cứu thị trường NPD Group, phía sau thành công của Rothy’s, là sự thay đổi cả về mô hình mua sắm và những gì phụ nữ mong muốn ở giày dép, thị trường khổng lồ với doanh số 72 tỉ đô la Mỹ (trong đó giày dép nữ chiếm 34 tỉ đô la Mỹ). Giày cao gót và dáng đi khập khiễng đã hết thời: Sự thoải mái và bền vững đang lên ngôi. “Người tiêu dùng sẽ không bỏ qua vấn đề bền vững và sự thoải mái,” Beth Roth Martin, người Goldstein, nhà phân tích của NPD đồng sáng lập của cho biết. Những khách hàng say mê Rothy’s cho biết: “Chúng tôi có thể giày của Rothy’s đang xếp hàng chờ mở 70 cửa hàng đợi bên ngoài cửa hàng bán lẻ của trong năm nay nếu công ty trên đường Fillmore Street chúng tôi muốn, và thực tế là chúng và tham gia một nhóm Facebook tôi sẽ mở 4 hoặc 5 riêng cho những người tự nhận cửa hàng. Chúng tôi mình là kẻ nghiện giày Rothy’s với muốn làm thật tốt.”

gần 14.000 thành viên. “Chúng tôi tạo ra một sản phẩm mà phụ nữ yêu thích,” Martin, 46 tuổi, tuyên bố. Và một công ty mà các nhà đầu tư yêu thích. Với mức định giá 700 triệu đô la Mỹ sau vòng gọi vốn gần đây nhất, Rothy’s chỉ huy động 42 triệu đô la Mỹ từ các nhà đầu tư do Lightspeed Venture Partners và Goldman Sachs dẫn đầu. Martin và Hawthornthwaite tiếp tục sở hữu phần lớn doanh nghiệp, tổng cổ phần của họ được Forbes ước tính khoảng 500 triệu đô la Mỹ. Rothy’s không bình luận về cổ phần đó, nhưng họ có chủ ý riêng khi chỉ huy động lượng vốn nhỏ bên ngoài. Martin cho biết, “nếu bạn có một lượng tiền lớn, có thể bạn sẽ có xu hướng ra ngoài và bắt đầu mua chuộc khách hàng hoặc đưa ra những quyết định ngu ngốc.” Điều quan trọng là, các đối thủ cũng lưu ý đến mọi sự ngưỡng mộ dành cho Rothy’s. Chẳng hạn, công ty cổ phần tư nhân Cole Haan, hiện giờ cũng cung cấp giày đan móc, mặc dù dành cho nam nhiều hơn là nữ. Everlane, công ty khởi nghiệp về quần áo có trụ sở tại San Francisco nổi tiếng trong cùng một nhóm người mua sắm thế hệ Thiên niên kỷ, gần đây đã giới thiệu các đôi giày đế bằng đan móc trông rất giống với sản phẩm của Rothy’s. Với những động thái từ các đối thủ đang phát triển xung quanh, Rothy’s phải chuyển đổi lợi thế ban đầu thành điều gì đó lâu dài. Martin sẽ phải làm điều đó mà không có người đã luôn đồng hành với ông suốt thời gian qua. Hawthornthwaite từ chức CEO vào tháng 6 sau khi nghỉ việc ở công ty vì lý do sức khỏe. (Ông không bình luận về việc này nhưng sẽ vẫn có mặt trong hội đồng quản trị và đóng vai trò là “cố vấn chiến lược”.) Martin hiện đang là CEO tạm thời kiêm giám đốc sáng tạo. Khi chuyển sang phong cách mới, Rothy’s mở các cửa hàng bán lẻ riêng và có thể bán thêm các sản phẩm khác ngoài giày. Martin khẳng định sự rút lui của Hawthornthwaite sẽ không làm chậm quá trình phát triển. “Công ty đang ở một vị thế tốt chưa từng có,” ông cho biết.

OTH MARTIN lớn lên ở San Francisco, có xuất

thân cực kỳ danh giá. Dòng họ bên cha của ông: gia tộc de Youngs, những người sáng lập tờ San Francisco Chronicle. Phía bên mẹ của ông: gia tộc Matson, những người sáng lập Matson Navigation, hiện là hãng vận chuyển lớn có vốn hóa thị trường 1,6 tỉ đô la Mỹ. Sau khi tốt nghiệp ĐH Boston, ông dành năm năm làm việc tại Glencore, công ty kinh doanh hàng hóa, sau đó trở về San Francisco. Trong khi phục chế sản phẩm từ thời Victoria, ông bắt đầu thu thập đồ nội thất trung cổ và các tác phẩm nghệ thuật. Việc này hấp dẫn ông, và vào năm 2003, ông mở phòng triển lãm cùng đối tác kinh doanh. Trong khi đó, Hawthornthwaite học ở Duke, sau đó là Wake Forest về luật và làm việc trong lĩnh vực tài chính, và có thời gian

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 81

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — ROTHY’S làm việc tại ngân hàng đầu tư toàn cầu GCA và Barclays. Là người gốc Nam Carolina được mô tả trong tiểu sử trực tuyến của mình là “một quý ông miền Nam ăn mặc lịch sự”, Hawthornthwaite thích hợp tác với các công ty thương mại điện tử khi còn là một nhân viên ngân hàng. Cả hai trở thành bạn bè thông qua vợ của mình, Emily và Erin, vốn quen biết nhau trong nhóm các bà mẹ từ hơn mười năm trước. Họ tham gia huấn luyện chạy marathon và ba môn phối hợp và đi cùng với gia đình mình (Martin có bốn người con, Hawthornthwaite có hai con). Vào năm 2012, Martin thấy mệt mỏi với những đòi hỏi của thế giới nghệ thuật, những nhà sưu tập giàu có, và Hawthornthwaite muốn có cơ hội điều hành công việc kinh doanh của riêng mình. Vào thời điểm đó, Martin nhớ lại, San Francisco tràn ngập những phụ nữ mặc quần yoga đen. Nhưng Martin không nhìn thấy họ đi những đôi giày phù hợp. “Vợ tôi sẽ mua những đôi giày đế bằng thời trang và đến mùa kế tiếp, những kiểu giày đó sẽ biến mất, hoặc cô ấy sẽ đi giày chạy bộ khi không chạy bộ,” Martin giải thích. Mặc dù không có kinh nghiệm với giày, ông và Hawthornthwaite nghĩ họ có thể tạo ra thứ gì đó tốt hơn. Sau chuyến đi Trung Quốc năm 2013, họ nảy ra ý tưởng đan móc – tiếp đó là một ý tưởng mới về giày và một ý tưởng về việc sản xuất với ít chất thải hơn. Bản thân sợi được làm từ chai nước nhựa tái chế được khử trùng và nấu chảy thành dạng viên. Giống như in 3D, đan 3D bắt đầu bằng thiết kế máy tính, nhưng từ đó các quy trình sẽ khác nhau. Máy đan móc 3D của Rothy’s có hàng ngàn mũi kim chạy qua lại và đan sợi vào phần thân trên của giày; nhưng một máy in 3D lại tạo ra các bộ phận từng lớp. Thân giày được đan móc 3D này ra khỏi máy theo dạng một mảnh liền chứ không giống với cấu trúc giày thông thường có thể ghép các mảnh lại với nhau và chỉ có thể được gắn vào đế cao su tái chế. Martin và Hawthornthwaite muốn sản xuất giày đế bằng đan móc của họ ở Mỹ. Họ cho rằng mình có thể kiểm soát quá trình này tốt hơn bằng cách không đặt hàng sản xuất tại Trung Quốc xa xôi. “Made-in-America” cũng là phương thức tiếp thị khá tốt. Họ đã cố gắng sản xuất tại nhà máy rộng hơn 278 m2 ở Maine nhưng không thể sản xuất giày ở quy mô lớn mà không gặp vấn đề về chất lượng. Tỉ lệ lỗi trên giày là rất nhỏ – cỡ 6 và cỡ 7 cách nhau 6mm – và các công nhân lành nghề rất khó tìm. “Bạn bè và vợ của chúng tôi bắt đầu cười cợt, giễu rằng chúng tôi có định sản xuất giày không và có định ra mắt không,” Martin kể. Họ đã cố gắng trong một năm, tự tài trợ cho hoạt động, cuối cùng mỗi người bỏ ra 1 triệu đô la Mỹ. Martin trở lại

Trung Quốc vào năm 2015 để tìm lựa chọn khác. Họ đóng cửa nhà máy ở Maine và thiết lập hai máy đan móc cùng một lập trình viên tại thành phố công nghiệp Đông Quan. Tháng 12 năm đó, Rothy’s ra mắt trang web. Martin gửi email cho vài ngàn mối quen thời ông mở phòng triển lãm và Hawthornthwaite cũng làm như vậy với mạng lưới của mình. Khi bạn bè và các mối liên hệ kinh doanh mua giày của họ, danh tiếng bắt đầu lan truyền. “Chúng tôi vô cùng mong có được sản phẩm này sau ngần ấy thời gian,” Martin cho biết. “Ngay lập tức, chúng tôi thu về 100.000 đô la Mỹ tiền bán giày.” Không có nhân viên hỗ trợ, họ bị ngợp bởi những thứ đơn giản như giao dịch. Chất lượng và sự phù hợp vẫn không đúng lắm. Sáu tháng tiếp theo, họ ngưng hoạt động. Năm 2016, mọi thứ bắt đầu hình thành. Martin bắt đầu xây dựng nhà máy ở Trung Quốc để Rothy’s sản xuất giày tại chỗ. Công ty cũng đã ra mắt ở hội chợ tại Ferry Building ở San Francisco. Mọi người xếp hàng chờ đợi, đặt mua giày trên iPad. Giống như các công ty khởi nghiệp bán sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng khác, Rothy’s dùng Facebook và Instagram (nơi hiện có 235.000 người theo dõi trang của công ty) để thu hút sự chú ý của người tiêu dùng với chi phí thấp. Vẫn còn nhiều khó khăn phải giải quyết khi nhu cầu vượt xa khả năng sản xuất. Vào tháng 1.2017, khi Rothy’s khai trương nhà máy mới tại Trung Quốc, họ sản xuất 900 đôi giày và bán được hơn 4.000 đôi. Vào giai đoạn đỉnh điểm, danh sách đăng ký chờ một số mẫu tới hàng chục ngàn người. “Thương hiệu Rothy’s đã đến lúc khởi sắc,” Martin nói. Năm 2018, Rothy’s đã bán được hơn 1 triệu đôi giày. Có khả năng họ sẽ bán được gần 2 triệu đôi trong năm nay. Hiện nay, dòng sản phẩm của họ bao gồm giày đế bằng mũi tròn và mũi nhọn, giày lười và giày thể thao với nhiều màu sắc và hoa văn khác nhau (giá từ 125 đến 165 đô la Mỹ), cộng với giày lười và giày thể thao cho trẻ em (65 đô la Mỹ). Nhà máy Trung Quốc hiện có sáu tầng với 140 máy đan móc và khoảng 500 công nhân. Trong khi các thương hiệu thời trang truyền thống tung ra sản phẩm trước hơn một năm, Rothy’s lại đắm chìm trong nhóm sản phẩm cho mùa thu và mùa đông sắp tới. Công ty rút kinh nghiệm từ các đơn hàng trực tuyến của mình về những sản phẩm nào cần sản xuất thêm, sản phẩm nào cần cắt giảm và tổ chức các cuộc thi trên trang web của mình để xác định những mẫu nào cần sản xuất để bán lại. Một số đôi giày (như mẫu giày rằn ri màu hồng) là sản phẩm bị bỏ qua, nhưng những đôi giày khác (như đôi mũi nhọn màu cam vạn thọ) lại bất ngờ được yêu thích. “Nếu chúng tôi sai lầm,

ROTHY’S DÙNG FACEBOOK VÀ INSTAGRAM ĐỂ THU HÚT SỰ CHÚ Ý CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG VỚI CHI PHÍ THẤP.

82 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

DAN H SÁCH

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO Năm năm qua, hằng năm Forbes đều tìm kiếm 25 công ty khởi nghiệp phát triển nhanh, được đầu tư mạo hiểm và có khả năng đạt tới giá trị 1 tỉ đô la Mỹ ở Hoa Kỳ. Những công ty lọt vào danh sách năm ngoái gồm: dịch vụ giao hàng thực phẩm DoorDash, công ty dịch vụ bán nhà Opendoor, thương hiệu hành lý Away và công ty sinh học tổng hợp Ginkgo Biowork. Năm nay, với sự hỗ trợ của TrueBridge Capital Partners, Forbes lại tìm kiếm những “con kỳ lân vừa chớm nở” trên khắp đất nước. TrueBridge đã phân tích tài chính của hơn 150 công ty khởi nghiệp, sau đó các phóng viên của chúng tôi tìm hiểu sâu hơn. Nhờ đó, chúng tôi phát hiện các vấn đề tại Cleo, một ứng dụng nuôi dạy con cái có trụ sở tại San Francisco, với nơi làm việc rắc rối và một CEO đã nói dối về tuổi tác và lý lịch. Công ty này đã bị loại khỏi danh sách đề cử sau cuộc điều tra của chúng tôi và CEO của họ đã từ chức vào giữa tháng sáu. (Xem trên Forbes.com.) K I Y O S H I O TA / B L O O M B E R G / G E T T Y I M A G E S ; C O N T R A S T S E C U R I T Y. C O M ; T Ư L I Ệ U

BIÊN TẬP: AMY FELDMAN VÀ BIZ CARSON PHÓNG VIÊN: SUSAN ADAMS, ELISABETH BRIER, DAWN CHMIELEWSKI, LAUREN DEBTER, MICHAEL DEL CASTILLO, JILLIAN D’ONFRO, CHRISTOPHER HELMAN, JEFF KAUFLIN, ALEX KNAPP, ALEX KONRAD, CHRISTIAN KREZNAR VÀ MONICA MELTON

CYBEREASON SÁNG LẬP: LIOR DIV (CEO), YOSSI NAAR, YONATAN STRIEM-AMIT; VỐN ĐÃ GỌI: $189 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $50 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: CRV, LOCKHEED MARTIN, SOFTBANK, SPARK CAPITAL

SẢN PHẨM: Hệ thống nền tảng đám mây giúp bảo vệ các công ty chống lại các cuộc tấn công an ninh mạng tiên tiến. Hệ thống này là sản phẩm của nhóm những người bạn từ đơn vị tình báo ưu tú của Lực lượng phòng vệ Israel, Đơn vị 8200.

CONTRAST SECURITY SÁNG LẬP: ARSHAN DABIRSIAGHI, JEFF WILLIAMS; CEO: ALAN NAUMANN; VỐN ĐÃ GỌI: $122 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $25 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: ACERO CAPITAL, BATTERY VENTURES, GENERAL CATALYST, WARBURG PINCUS

SẢN PHẨM: Công ty an ninh mạng tự động theo dõi mã trong các ứng dụng đang chạy và thông báo cho các lập trình viên về các lỗ hổng có thể xảy ra.

DAVE SÁNG LẬP: PARAS CHITRAKAR, JASON WILK (CEO), JOHN WOLANIN; VỐN ĐÃ GỌI: $13 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $19 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: MARK CUBAN, SECTION 32

SẢN PHẨM: Ứng dụng tài chính cá nhân giúp người dùng dự đoán chi phí sắp tới và tránh thấu chi. Phần mềm này đã được tải xuống gần 10 triệu lần trong hai năm.

CHAINALYSIS SÁNG LẬP: MICHAEL GRONAGER (CEO), JONATHAN LEVIN, JAN MOLLER; VỐN ĐÃ GỌI: $53 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $8 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: ACCEL, BENCHMARK

SẢN PHẨM: Phần mềm giúp các doanh nghiệp và chính phủ tìm hiểu ai đang sử dụng tiền điện tử và cách thức sử dụng, giúp ngăn chặn việc rửa tiền và điều tra các tội phạm bị cáo buộc.

DIVVY SÁNG LẬP: BLAKE MURRAY (CEO), ALEX BEAN; VỐN ĐÃ GỌI: $257 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $8 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: INSIGHT PARTNERS, NEW ENTERPRISE ASSOCIATES, PELION VENTURE PARTNERS

SẢN PHẨM: Một phương thức khác để nộp chi phí công ty. Phần mềm này miễn phí, bao gồm việc phát hiện gian lận chủ động và giám sát chi tiêu theo thời gian thực. Nó sinh lời bằng cách cho các doanh nghiệp tùy chỉnh thẻ Mastercard và cắt giảm phần chi phí người bán cho ngân hàng.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 83

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — ROTHY’S

84 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

DUOLINGO SÁNG LẬP: LUIS VON AHN (CEO), SEVERIN HACKER; VỐN ĐÃ GỌI: $108 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $36 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: CAPITALG, KLEINER PERKINS, UNION SQUARE VENTURES

SẢN PHẨM: Công cụ học ngôn ngữ kỹ thuật số phổ biến nhất thế giới, Duolingo thâm niên bảy năm có 28 triệu người dùng hoạt động hằng tháng. Hầu hết mọi người đều sử dụng phiên bản miễn phí của các khóa học có thêm phần chơi game. Doanh thu, phần lớn đến từ phí đăng ký thuê bao Duolingo Plus không có quảng cáo, dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong năm nay.

FOURKITES

SẢN PHẨM: Quản lý chuỗi cung ứng dự đoán. FourKites theo dõi các địa điểm giao hàng, nhiệt độ và sự chậm trễ có thể xảy ra. FourKites có thể theo dõi lên đến 500.000 lượt mỗi ngày, cho các khách hàng bao gồm Best Buy, Kraft Heinz, Nestlé và Smithfield Foods.

FRONT SÁNG LẬP: MATHILDE COLLIN (CEO), LAURENT PERRIN; VỐN ĐÃ GỌI: $79 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $16 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: SEQUOIA, UNCORK CAPITAL

SẢN PHẨM: Hộp thư email có thể chia sẻ của Front khuyến khích việc hợp tác nhóm, giúp các công ty làm việc hiệu quả hơn. 5.000 khách hàng trong đó có Shopify, MailChimp và Stripe.

FIGMA SÁNG LẬP: DYLAN FIELD (CEO), EVAN WALLACE; VỐN ĐÃ GỌI: $83 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $3 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: GREYLOCK, INDEX VENTURES, KLEINER PERKINS, SEQUOIA

SẢN PHẨM: Google Docs, nhưng dành cho nhà thiết kế. Công cụ trên nền tảng trình duyệt Figma, được các công ty như Microsoft và Volvo sử dụng, cho phép các nhà thiết kế làm việc trực tuyến và làm việc với các đồng nghiệp trong một công ty.

FAIRE SÁNG LẬP: MARCELO CORTES, DANIELE PERITO, MAX RHODES (CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $116 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $100 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: FORERUNNER VENTURES, KHOSLA VENTURES, LIGHTSPEED VENTURE PARTNERS, Y COMBINATOR

SẢN PHẨM: Giúp các cửa hàng gia đình khám phá và thử sản phẩm mới. Faire đang cố gắng loại bỏ rủi ro khi bán sỉ bằng cách cho phép các nhà bán lẻ mua hàng tồn kho trực tuyến và trả lại trong vòng 60 ngày nếu không bán được.

L U I S V O N A H N : T I M PA N N E L L F O R F O R B E S

SÁNG LẬP: ARUN CHANDRASEKARAN, MATT ELENJICKAL (CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $101 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $16 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: AUGUST CAPITAL, BAIN CAPITAL VENTURES, HYDE PARK VENTURE PARTNERS

F R E D E R I C K M . B R OW N /G E T T Y I M AG E S ; DAV I D F I TZG E R A L D/S P O R TS F I L E V I A G E T T Y I M AG E S ; CO DY G L E N N /S P O R TS F I L E V I A G E T T Y I M AG E S ; T Ư L I Ệ U

chúng tôi có thể bị tồn kho hai tuần chứ không phải bốn ngày nữa,” Martin cho biết. Kết quả: không thừa và không giảm giá – chưa bao giờ. Nhược điểm của tốc độ là nếu có gì đó không đúng, có thể không có thời gian để sửa. Đầu năm, Martin rất hào hứng với phần trình chiếu sản phẩm mùa hè có đế da chay. Nhưng khi đưa mẫu sandal mới vào sản xuất đã có vấn đề về chất lượng. Vài ngày trước khi ra mắt vào tháng 5, Rothy’s thu hồi sản phẩm, quyết định khiến chủ tịch của Rothy’s, Kerry Cooper, gọi là “đau lòng”. Quyết định này sẽ không ảnh hưởng nhiều đến doanh thu của Rothy’s trong năm nay, theo Cooper, và công ty sẽ tái chế số lượng nhỏ mẫu sandal mà họ đã sản xuất cho dịp ra mắt. Rothy’s sẽ mở các cửa hàng tại một số thành phố, bao gồm Washington D.C., New York và Los Angeles vào mùa thu này. Họ sẽ khởi động việc bán hàng tại Thượng Hải vào đầu năm nay với một cửa hàng trong ứng dụng nhắn tin WeChat, cách bán hàng phổ biến ở Trung Quốc. Rothy’s là thương hiệu hiếm hoi của Mỹ chọn Trung Quốc cho bước đột phá quốc tế đầu tiên. Tại sao? Họ có nhà máy sản xuất tại Trung Quốc, và việc phân phối sẽ dễ dàng. “Đó là sự tăng trưởng đã được tính toán,” Martin nói. “Chúng tôi cố gắng làm mọi việc một cách có kỷ luật, nhưng không có nghĩa là chúng tôi sợ phải thử cái mới.” Sự rút lui của Hawthornthwaite là cú đánh mạnh. Bất kỳ sự rút lui nào của người sáng lập cũng là một mốc phân chia đối với một công ty khởi nghiệp. Nhưng trong một năm rưỡi qua, Rothy’s đã xây dựng được một đội ngũ điều hành có kinh nghiệm, chủ yếu là nữ, do Cooper lãnh đạo. Bà gia nhập với tư cách là chủ tịch và giám đốc điều hành sau khi làm việc tại Levi’s, Walmart và nhà bán lẻ thời trang trực tuyến ModCloth (đồng thời có hai năm rưỡi làm CEO của Choose Energy, một thị trường năng lượng bán lẻ). Mùa xuân năm nay, Rothy’s có thêm Dayna Quanbeck, cựu giám đốc tài chính tại Charlotte Russe, một nhà bán lẻ quần áo cho phụ nữ trẻ hiện đã ngưng hoạt động, đảm nhiệm chức vụ CFO toàn thời gian đầu tiên. Các giám đốc điều hành mới có kinh nghiệm trong mở rộng quy mô kinh doanh, một kỹ năng vận hành mà những người sáng lập sáng tạo thường thiếu và là điều mà Rothy’s sẽ cần đến trên chặng đường đạt doanh thu dự kiến 280 triệu đô la Mỹ trong năm nay. “Hiện tại, vị thế chúng tôi rất khác biệt bởi vì tôi ở đây,” Cooper tuyên bố. “Họ không bao giờ xây dựng công ty.” Trong thời hạn dài hơn, Martin nghĩ đến sản phẩm mới tạo nên đặc tính bền vững cho Rothy’s. Ông không nói là gì. Nhưng khi những sản phẩm tương tự như sản phẩm của họ xuất hiện – ví dụ như giày đế đan móc giá 98 đô la Mỹ của Everlane – thì việc vượt lên trước đối thủ cạnh tranh là điều quan trọng. Nói về những kẻ bắt chước, Martin cho biết: “Có khó chịu không? Có chứ. Việc đó có làm tôi tự hào về mặt nào đó? Cũng có luôn.” Dù vậy, tâm trí ông đã sẵn sàng chạy đua về phía trước. “Đổi mới,” ông cho biết, “sẽ là một con át chủ bài.”

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — DUOLINGO

CUỘC CHƠI NGÔN NGỮ

DUOLINGO TẠO NÊN DOANH NGHIỆP TRỊ GIÁ 700 TRIỆU ĐÔ LA MỸ BẰNG MỘT ỨNG DỤNG GÂY NGHIỆN, CÔNG BỐ RẰNG CÓ THỂ DẠY TIẾNG TÂY BAN NHA, TIẾNG PHÁP, TIẾNG TRUNG QUỐC VÀ THẬM CHÍ CẢ TIẾNG HIGH VALYRIA.

SUSAN ADAMS

Luis von Ahn đồng sáng lập kiêm CEO Duolingo.

ãy xin tha mạng bằng tiếng Tây Ban Nha,” Duo, một con cú xanh mũm mĩm ra lệnh. Meme (hiện tượng văn hóa lây lan) lan truyền trên Twitter có hình ảnh của linh vật đại diện cho Duolingo, ứng dụng học ngôn ngữ cực kỳ phổ biến, có hơn 300 triệu lượt tải xuống trên toàn thế giới. Mặc dù meme đó là trò đùa, nhưng ứng dụng thực lại gây ấn tượng rất mạnh. Bạn bỏ qua giờ học tiếng Tây Ban Nha hàng ngày và tiếng chuông cảnh báo trên điện thoại di động sẽ tự động vang lên vào đúng thời điểm mà bạn sử dụng ứng dụng vào ngày hôm trước. Duo xuất hiện trên màn hình của bạn dưới dạng biểu tượng cảm xúc, cằn nhằn bạn nhằm hối thúc bạn tiếp tục học tập. Hàng triệu người đang làm theo yêu cầu của Duo. Là sản phẩm được tạo ra từ bảy năm trước của Luis von Ahn, 40 tuổi, thiên tài máy tính của quỹ MacArthur, Duolingo thu hút mọi người từ Bill Gates, Khloe Kardashian và Jack Dorsey đến người tị nạn Syria ở Thổ Nhĩ Kỳ. Von Ahn chia sẻ: “Khoảnh khắc tôi cảm thấy tự hào nhất là khi tôi nhận ra, ái chà, người đàn ông giàu nhất thế giới đang sử dụng cùng một hệ thống giống như những người nghèo nhất về mặt kinh tế. Đó là điều thực sự đặc biệt và khá ấn tượng đối với tôi.” Duolingo có rất nhiều không gian để phát triển lớn mạnh hơn. Hơn 2 tỉ người trên toàn thế giới đang học ngoại ngữ, và việc học ngoại ngữ trực tuyến đang ngày càng gia tăng. Học ngôn ngữ theo kiểu kỹ thuật số tạo ra doanh thu 6 tỉ đô la Mỹ và con số đó được dự đoán sẽ tăng lên đến 8,7 tỉ đô la Mỹ vào năm 2025. Nhưng đây là thị trường phân mảnh cao với hàng chục người

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 85

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — DUOLINGO

chơi rải rác trên toàn cầu, và thị trường này đang rất cần một người chơi thống trị. Dĩ nhiên, Von Ahn biết cách thực thi trên quy mô lớn. Khi còn là một sinh viên 21 tuổi vừa tốt nghiệp, anh đã giới thiệu cho cả thế giới biết về CAPTCHA – rất phổ biến đối với hàng tỉ người dùng Internet nhờ những ký tự nguệch ngoạc gây bực bội mà bạn phải gõ ra để chứng minh rằng bạn không phải là robot. Vài năm sau, anh đã bán hai phát minh của mình cho Google, thu về hơn 20 triệu đô la Mỹ. Anh vung tiền mua một chiếc Lamborghini và Tesla Model S, nhưng ngoài việc đó ra, anh vẫn có một cuộc sống khiêm tốn, vẫn sống trong căn nhà sáu phòng ngủ mà anh và vợ cũ đã mua ở khu Point Breeze, Pittsburgh, gần văn phòng của Duolingo. “Tôi có thể đến Guatemala để sống trong một biệt thự, nhưng tôi không muốn,” anh nói. Thay vào đó, anh chuyên tâm xây dựng ứng dụng giáo dục được tải xuống nhiều nhất thế giới. Hiện giờ Duolingo đã cung cấp nhiều ngôn ngữ hơn so với các đối thủ cạnh tranh, 36 ngôn ngữ, theo con số gần nhất. Trong đó gồm những ngôn ngữ ít người nói như tiếng Hawaii, Navajo, Gaelic và ngôn ngữ hư cấu High Valyria từ bộ phim bom tấn Game of Thrones của HBO (1,2 triệu người dùng đang học ngôn ngữ đó). Giống phong cách của Wikipedia, Duolingo thu hút các tình nguyện viên nhằm hỗ trợ tạo ra các khóa học khó hiểu hơn. Bảy năm sau khi ra mắt, ứng dụng này có gần 30 triệu người dùng hoạt động hằng tháng, theo số liệu của Duolingo cung cấp. Các nhà đầu tư mạo hiểm đã bơm vào đó 108 triệu đô la Mỹ, thổi phồng giá trị Duolingo lên tới 700 triệu đô la Mỹ trong năm 2017, cao hơn 150 triệu đô la Mỹ so với vốn hóa thị trường của Rosetta Stone, đối thủ đã lên sàn có thâm niên 27 năm. Cùng với việc dạy nhiều ngôn ngữ hơn (Rosetta Stone cung cấp 25 ngôn ngữ), Duolingo thu hút người dùng vì phiên bản cơ bản có quảng cáo là miễn phí, so với số tiền 120 đô la Mỹ một năm mà Rosetta Stone tính phí 500.000 người dùng đăng ký thuê bao. Một đối thủ cạnh tranh khác, Babbel có trụ sở tại Berlin, cho biết doanh thu 115 triệu đô la Mỹ của họ là từ số tiền phí 85 đô la một năm, với hơn một triệu người dùng thuê bao. Chỉ có 1,75% người dùng Duolingo trả tiền cho phiên bản không có quảng cáo (84 đô la Mỹ một năm), nhưng vì cơ sở rất lớn, doanh thu của Duolingo đã đạt 36 triệu đô la Mỹ vào năm ngoái. Von Ahn cho biết con số đó sẽ tăng lên 86 triệu đô la Mỹ vào năm 2019 và 160 triệu đô la Mỹ vào năm 2020 khi nhiều người dùng đăng nhập và trả tiền cho ứng dụng cao cấp, dự kiến sẽ thu hút người dùng nhờ các tính năng mới. Số lượng nhân viên sẽ tăng từ 170 lên 200 vào cuối năm. Trụ sở chính của Duolingo, trong một cửa hàng đồ nội thất được sửa lại ở East Liberty, khu phố không xa văn phòng ở Pittsburgh của Google, được thiết lập để mở rộng lên tầng hai. Mặc dù không có lãi, nhưng Von Ahn cho biết công ty sẽ có dòng tiền dương trong năm nay. Anh đang lên kế hoạch IPO vào năm 2021.

86 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

DANH SÁCH (tiếp theo)

KONG SÁNG LẬP: AUGUSTO MARIETTI (CEO), MARCO PALLADINO; VỐN ĐÃ GỌI: $71 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $5 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: ANDREESSEN HOROWITZ, CRV, INDEX VENTURES, NEW ENTERPRISE ASSOCIATES

SẢN PHẨM: Kong đóng vai trò là chốt chặn cho các giao diện lập trình ứng dụng (các lập trình viên sử dụng để xây dựng ứng dụng) của các công ty và theo dõi tần suất sử dụng.

FUBOTV SÁNG LẬP: SUNG HO CHOI, DAVID GANDLER (CEO), ALBERTO HORIHUELA; VỐN ĐÃ GỌI: $145 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $74 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: 21ST CENTURY FOX, NORTHZONE, SKY

SẢN PHẨM: Dịch vụ cáp thay thế này sẽ truyền hình trực tiếp, chủ yếu là các chương trình thể thao. Bắt đầu với việc khai thác nhu cầu vô cùng lớn ở Hoa Kỳ đối với các giải bóng đá ở nước ngoài, FuboTV đã mở rộng để trở thành một giải pháp thay thế rẻ hơn cho truyền hình cáp với hơn 90 kênh.

LATTICE SÁNG LẬP: JACK ALTMAN (CEO), ERIC KOSLOW; VỐN ĐÃ GỌI: $27 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $7 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: SHASTA VENTURES, THRIVE CAPITAL

SẢN PHẨM: Phần mềm quản lý hiệu suất này dùng các khảo sát để thúc đẩy sự gắn kết của nhân viên và phát triển nghề nghiệp. 1.300 khách hàng của công ty này bao gồm Coinbase, Instacart, Slack và WeWork.

GROVE COLLABORATIVE

NEXT TRUCKING SÁNG LẬP: ELTON CHUNG, LIDIA YAN (CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $125 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $46 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: BROOKFIELD VENTURES, CHINA ENERGY GROUP, SEQUOIA

SẢN PHẨM: Kết nối các chủ hàng và các tài xế xe tải để giải quyết khó khăn đầu tiên của quá trình giao hàng tận nơi: chuyển hàng từ cảng đến kho. Đó là một vấn đề phức tạp mà các công ty khởi nghiệp vận chuyển hàng hóa trực tuyến như Convoy và Uber Freight không thể giải quyết được.

SÁNG LẬP: CHRIS CLARK, STUART LANDESBERG (CEO), JORDAN SAVAGE; VỐN ĐÃ GỌI: $213 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $104 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: BULLPEN CAPITAL, GENERAL ATLANTIC, LONE PINE VENTURES, MAYFIELD FUND, NORWEST VENTURE PARTNERS, SERIOUS CHANGE

SẢN PHẨM: Bán trực tuyến các sản phẩm tự nhiên trong chăm sóc cá nhân và nhà cửa. Grove hợp tác với các nhà sản xuất như Method và Seventh Generation, đồng thời cũng đã phát triển dòng sản phẩm bền vững của riêng mình.

Anh thích tuyên bố rằng số tiền anh bị thiệt hại vì cho sử dụng miễn phí ứng dụng này tương đương với chi phí của ngân sách tiếp thị cồng kềnh của đối thủ. Anh cũng tự hào rằng người dùng ít có khả năng từ bỏ Duolingo hơn, việc họ thường làm với các ứng dụng ngôn ngữ đối thủ. “Sự say mê của người dùng đối với chúng tôi có thể so sánh với việc nghiện các trò chơi,” anh nói. Đây là cách so sánh phù hợp. Duolingo thu hút người dùng bằng các thủ thuật chơi trò chơi như điểm, rương kho báu và các đợt ngày học để sử dụng liên tục. Các bài học dài ba phút của ứng dụng được thiết kế với giao diện đơn giản. Trong một bài tập điển hình, câu “Tôi ăn bánh mì” xuất hiện trên những từ tách rời. Kéo các từ đó lên thành một dòng, nhấn vào ô kiểm tra và câu “Bạn làm đúng rồi” xuất hiện ở dưới cùng của màn hình với một tiếng chuông chiến thắng. Người hâm mộ đăng những dòng tweet về những câu hài hước do phần mềm tạo ra, ví dụ như “Tôi đang rao bán mẹ chồng với giá 1 euro.” Duolingo hứng chịu sự chê bai từ những người đã thử dùng ứng dụng và không học hỏi được nhiều. Nhưng Von Ahn chỉ hứa hẹn giúp người dùng đạt đến một cấp độ nằm giữa mốc của người mới bắt đầu học được kha khá và người biết sơ sơ. “Một lượng lớn người dùng của chúng tôi sử dụng ứng dụng bởi vì họ thấy vui và không hoàn toàn lãng phí thời gian,” anh cho biết. Von Ahn hiện đăng nhập 15 đến 20 phút mỗi ngày để học tiếng Pháp kể từ tháng 11, và khi được yêu cầu mô tả những gì anh đã làm vào cuối tuần trước, anh nói, “Je fais du sport. Je suis mange avec mes amis. Je suis boire du biere en un bar,” (tạm dịch: Tôi chơi thể thao. Tôi đi ăn với bạn bè. Tôi uống bia trong quán bar.) Bob Meese, giám đốc doanh thu 42 tuổi của Duolingo, đã học tiếng Tây Ban Nha trên Duolingo được hơn sáu tháng. Khi được hỏi, “¿Hablas español?,” ông ngớ người một lúc rồi sau đó nói, “bạn có thể lặp lại câu đó không?”

ON AHN học tiếng Anh theo phương pháp cổ

điển tại trường American School ở thành phố Guatemala. Mẹ anh, một bác sĩ sinh ra anh lúc bà 42 tuổi và chưa lập gia đình, đã tự mình nuôi nấng anh (họ của anh xuất phát từ dòng dõi người Đức của cha anh). Anh học xuất sắc môn toán, và đến năm 12 tuổi, anh muốn trở thành một giáo sư. Anh sang Mỹ học đại học và sau khi tốt nghiệp, anh lấy bằng cử nhân Toán học tại Duke và bằng tiến sĩ ngành Khoa học máy tính tại Carnegie Mellon (CMU), nơi anh được học với Manuel Blum, người giành được giải Turing Award năm 1995, nổi tiếng trong lĩnh vực này với giải thưởng Nobel về điện toán. Họ cùng nhau tạo ra CAPTCHA, một dự án học thuật mà họ cho mọi người sử dụng miễn phí. Thời điểm là sinh viên mới tốt nghiệp, Von Ahn đã xây dựng một công cụ sử dụng nguồn lực cộng đồng để nhận biết các tệp hình ảnh. Anh bán nó cho Google vào năm 2004 với số

tiền không được tiết lộ. Nhưng anh cho biết: “Sau đó, tôi không cần phải lo lắng về tiền bạc nữa.” Không lâu sau khi lấy được bằng tiến sĩ năm 2005, anh nhận được cuộc gọi bất ngờ. Bill Gates muốn anh lãnh đạo một nhóm tại phòng thí nghiệm nghiên cứu của Microsoft. Gates nói chuyện với anh trên điện thoại suốt một tiếng rưỡi, nhưng Von Ahn đã từ chối Gates. Thay vào đó, anh nhận công việc giáo sư môn khoa học máy tính tại CMU. Khi làm công việc mới được ba tuần, quỹ MacArthur đã trao cho anh khoản trợ cấp “thiên tài” trị giá 500.000 đô la Mỹ vì nỗ lực tiên phong trong bảo mật máy tính và sử dụng nguồn lực cộng đồng. Anh dùng số tiền này để tạo ra phiên bản CAPTCHA thứ hai có tên reCAPTCHA. Những từ ngữ nguệch ngoạc mà nó hiển thị được lấy từ những cuốn sách và tờ báo cũ mà máy quét không thể đọc được. Khi gõ các từ đó, hàng tỉ người đã cống hiến sức lao động tự do cần thiết để số hóa một lượng lớn văn bản. Vào năm 2009, Google mua reCAPTCHA với giá hơn 25 triệu đô la Mỹ (Von Ahn sở hữu hơn 50%) và hai năm tiếp theo, anh làm việc tại Google sau khi nghỉ việc ở CMU. Quay trở lại CMU năm 2011, anh và sinh viên mới tốt nghiệp người Thụy Sĩ Severin Hacker tập trung nghiên cứu một ý tưởng mà hai người nghĩ ra trong thời gian Von Ahn ở Google, một công cụ học ngôn ngữ kỹ thuật số miễn phí. Von Ahn và Hacker đặt tên cho sản phẩm hợp tác của họ là Duolingo vì họ muốn nó phục vụ hai chức năng: dạy ngôn ngữ cho người dùng miễn phí và cũng sẽ dựa vào những người dùng này để thực hiện các bản dịch. Đầu tiên, Duolingo sẽ tìm những khách hàng cần dịch văn bản. Sau đó, ứng dụng này sẽ tận dụng rất nhiều người dùng đang học tiếng Anh trên Duolingo để dịch các đoạn tiếng Anh sang ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Nếu có đủ số người dùng cùng dịch một đoạn, sẽ tạo ra bản dịch hoàn chỉnh. Kiếm tiền thật dễ dàng. “Chúng tôi rất ấn tượng với những gì anh ấy đã làm trong quá khứ và với cá nhân anh ấy,” Brad Burnham, thành viên hội đồng quản trị của Duolingo và là đối tác điều hành tại Union Square Ventures, nhà đầu tư ban đầu của Duolingo nói. “Chúng tôi không thực sự cố gắng định hình doanh nghiệp.” Để tạo ra các khóa học ban đầu, Hacker và Von Ahn đã đọc sách về hướng dẫn ngôn ngữ, bao gồm cuốn Spanish for Dummies, và thiết kế các khóa học cơ bản đơn giản cho người nói tiếng Anh học tiếng Tây Ban Nha và tiếng Đức. Họ đã tra cứu 3.000 từ phổ biến nhất trong mỗi ngôn ngữ, dịch chúng sang tiếng Anh và sử dụng các từ này để soạn các câu đơn giản. Sau đó, họ viết một thuật toán sẽ đưa ra các bài học bao gồm các gợi ý nhắc nhở để dịch câu, nghe, viết và nói. “Chúng tôi không muốn tự tay thiết kế bài học,” Von Ahn cho biết. Phần mềm có thể được lập trình để phản hồi với người dùng, hướng họ trở lại những bài học dễ hơn nếu họ mắc lỗi. Từ giai đoạn đầu, họ đã thêm những thứ thú vị như điểm và con cú Duo.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 87

NHỮNG CÔNG TY KHỞI NGHIỆP TỈ ĐÔ TIẾP THEO — DUOLINGO Duolingo ra mắt vào năm 2012 và ứng dụng bắt đầu trở nên phổ biến. Nhưng chỉ có hai khách hàng, CNN và Buzzfeed, đăng ký dịch vụ dịch thuật. “Nó giống như một cỗ máy Rube Goldberg,” Von Ahn nói, bởi vì cần có rất nhiều bước để tạo ra bản dịch cuối cùng. Năm 2014, anh từ bỏ mảng kinh doanh dịch thuật và trong ba năm tiếp theo, công ty không có doanh thu. Nhưng sau khi gọi được 38 triệu đô la Mỹ vốn đầu tư mạo hiểm, anh đã có dư lượng tiền mặt cần để tiếp tục công việc. Anh thuê các nhà ngôn ngữ học và các nhà nghiên cứu về việc tiếp thu ngôn ngữ thứ hai, họ đã thêm vào các hướng dẫn bổ trợ như các mẹo ngữ pháp và các bảng chia động từ. Von Ahn cho biết anh đã từ chối các nhà đầu tư, đồng thời chào mời những người mà anh nghĩ sẽ làm đối tác tốt nhất. Ashton Kutcher, Tim Ferriss và những nhân vật quan trọng từ Kleiner Perkins và CapitalG (trước đây là Google Capital) đều là những người ủng hộ Duolingo. Năm 2017, anh đưa ra quảng cáo của Google và Facebook, tiếp đến là đăng ký thuê bao không có quảng cáo. Duolingo kết thúc năm với doanh thu 13 triệu đô la Mỹ. Trong khi đó, mức độ phổ biến của Duolingo đã tăng lên và nhanh chóng thêm các ngôn ngữ mới. Nhờ sử dụng nguồn lực cộng đồng, Von Ahn phát triển hệ thống dùng để kiểm tra những người bản ngữ tình nguyện đóng góp từ vựng và câu để thiết kế các khóa học mới.

ĂM 2016, Duolingo bắt đầu nghiên cứu một công

cụ tạo doanh thu tiềm năng khác, bài kiểm tra tiếng Anh Duolingo English Test (DET), để cạnh tranh với TOEFL (Test of English as a Foreign Language), kỳ thi kiểm tra độ thành thạo tiếng Anh dành cho sinh viên nước ngoài nộp đơn vào các trường đại học Mỹ. Thuộc sở hữu của tổ chức phi lợi nhuận Educational Testing Service, TOEFL có lệ phí thi là 215 đô la Mỹ và bài kiểm tra sẽ kéo dài ba giờ tại một địa điểm kiểm tra có giám thị coi thi. Von Ahn cũng có kinh nghiệm khổ sở với kỳ thi TOEFL vào năm 1995. Hết suất dự thi ở thành phố Guatemala, vì vậy anh phải đến San Salvador để thi. “El Salvador là một khu vực chiến tranh,” anh nói. “Tôi đã tốn 1.200 đô la Mỹ để dự thi. Thật là điên.” Bài kiểm tra tiếng Anh Duolingo (DET) có lệ phí thi 49 đô la Mỹ, kéo dài 45 phút hoặc ít hơn và có thể làm bài thi từ xa với một máy tính có loa và camera để tránh gian lận. Hơn 180 trường, bao gồm Yale, Columbia và Duke, đã chấp nhận dùng kỳ thi này như một hình thức thay thế cho TOEFL. Nhưng DET có thể khiến cho sinh viên nước ngoài trở thành một kẻ bất đồng ngôn ngữ, theo giáo sư Elvis Wagner của ĐH Temple với chuyên môn về đánh giá ngôn ngữ thứ hai. Năm 2015, ông đã cùng viết một bài báo trên tờ Language Assessment Quarterly, trong đó nói rằng, DET dường như không đủ khả năng trở thành thước đo trình độ tiếng Anh học thuật của một thí sinh hoặc được

88 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

REMITLY SÁNG LẬP: SHIVAAS GULATI, JOSH HUG, MATT OPPENHEIMER (CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $177 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $80 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: BEZOS EXPEDITIONS, DFJ VENTURE CAPITAL, NASPERS’ PAYU, QED INVESTORS, STRIPES GROUP

SẢN PHẨM: Dịch vụ chuyển tiền. Remitly giúp mọi người ở các quốc gia phát triển như Hoa Kỳ và Úc gửi tiền với giá rẻ cho người thân ở các nước đang phát triển như Mexico và Philippines.

PATREON SÁNG LẬP: JACK CONTE (CEO), SAM YAM; VỐN ĐÃ GỌI: $106 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $35 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: FREESTYLE CAPITAL, INDEX VENTURES, THRIVE CAPITAL

SẢN PHẨM: Một nền tảng thành viên là nơi các nghệ sĩ cung cấp trải nghiệm độc quyền dành cho những người đăng ký thuê bao hoặc “những người bảo trợ” để cảm ơn những đóng góp của họ.

PROXY SÁNG LẬP: DENIS MARS (CEO), SIMON RATNER; VỐN ĐÃ GỌI: $14 TRIỆU; DOANH THU 2018: $1 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: KLEINER PERKINS

SẢN PHẨM: Một ứng dụng có khả năng kết nối Bluetooth tạo cảm giác giống như lưu trữ một loạt điều quan trọng trên điện thoại thông minh của bạn. Nó hiện thay thế thẻ ra vào truyền thống cho các văn phòng, doanh nghiệp và hộ gia đình nhiều người, và thậm chí có thể được sử dụng để gọi xe và đăng ký sự kiện.

RIGUP SÁNG LẬP: XUAN YONG (CEO), MIKE WITTE; VỐN ĐÃ GỌI: $94 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $21 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: BEDROCK CAPITAL, FOUNDERS FUND, QUANTUM ENERGY PARTNERS

SẢN PHẨM: Thị trường trực tuyến cho các dịch vụ theo yêu cầu và lao động trong ngành dầu khí và năng lượng. Giống như Uber trong ngành dầu khí.

REDIS LABS SÁNG LẬP: OFER BENGAL (CEO), YIFTACH SHOOLMAN; VỐN ĐÃ GỌI: $147 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $50 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: BAIN CAPITAL VENTURES, FRANCISCO PARTNERS, GOLDMAN SACHS, VIOLA VENTURES

SẢN PHẨM: Các cựu binh ngành công nghệ Israel là Ofer Bengal và Yiftach Shoolman đã thành lập Redis Labs, một dịch vụ cơ sở dữ liệu nhanh, vào năm 2011. Tốc độ xử lý nhanh như chớp này đã giúp họ ký hợp đồng với FedEx, Mastercard và các tập đoàn lớn khác.

R OT H Y ’ S : T I M PA N N E L L FO R FO R B E S ; SY N T H E G O : N OA M G A L A I /G E T T Y I M AG E S FO R T E C H C R U N C H ; T Ư L I Ệ U

J E R O D H A R R I S /G E T T Y I M AG E S ; T Ư L I Ệ U

dùng cho các mục tiêu tuyển sinh đại học cấp độ cao. Ông nói rằng mình thấy tiếc vì phải đưa ra kết luận như vậy, vì bài kiểm tra này cũng tăng khả năng được nhận vào trường ĐH cho sinh viên. “Tuy nhiên, trong bài kiểm tra đó hầu như không có kiến thức liên quan và không có quá trình cấu thành ngôn ngữ,” ông nói. Bài kiểm tra đã được cải thiện, Von Ahn cho biết. Hiện giờ bài kiểm tra bao gồm các câu hỏi mở mà sinh viên phải viết ra câu trả lời dưới dạng văn bản và có gợi ý mới dành cho phần thi nói đòi hỏi sự hiểu biết. Nhưng có một phần thi dường như được lấy cảm hứng từ trò chơi đố chữ Wheel of Fortune, trong đó các thí sinh sẽ điền các chữ cái bị thiếu vào một đoạn văn. Ở một phần thi khác, thí sinh phải phân biệt các từ tiếng Anh không chính xác như “groose” với các từ đúng như “skate.” Không có phần thi nào yêu cầu độ thành thạo tiếng Anh ở trình độ đại học. Von Ahn lý luận rằng điểm số bài thi DET có “mối tương quan cao” với điểm số TOEFL và “đó mới là điều quan trọng.” Nhân viên của anh đã so sánh kết quả của 2.300 sinh viên đã thực hiện cả hai bài kiểm tra và nhận thấy rằng những người làm tốt bài thi DET có khả năng đạt điểm TOEFL cao. Nhưng Srikant Gopal, giám đốc điều hành TOEFL cho rằng mối tương quan này là vô nghĩa bởi vì DET chỉ có “các bài tập đơn giản không giống lắm với cách sử dụng tiếng Anh trong môi trường học thuật.” Tuy nhiên, Von Ahn hi vọng bài kiểm tra này sẽ chiếm 20% doanh thu vào năm 2021. Ngoài bài kiểm tra tiếng Anh, Von Ahn nói rằng anh chỉ mới bắt đầu thực hiện hứa hẹn của Duolingo. Nhiệm vụ tiếp theo: đưa thêm các bài học có độ khó cao hơn vào các khóa học ngôn ngữ. “Chúng tôi muốn giúp bạn đạt đến một cấp độ mà bạn có thể tìm được việc, thậm chí là một công việc lương cao, sử dụng ngôn ngữ bạn học trên Duolingo,” anh chia sẻ. Nhưng Diane Larsen-Freeman, một nhà ngôn ngữ học tại ĐH Michigan, người được coi là một trong những chuyên gia hàng đầu của Mỹ về tiếp thu ngôn ngữ thứ hai, cho biết đa số người học không thể tiến bộ trong kỹ năng nói nếu không nói chuyện với người khác. Theo bà, “sự kết nối giữa các cá nhân thực sự là điều quan trọng đối với bất kỳ hình thức học ngôn ngữ nào.” Von Ahn không tranh luận việc này. Hai năm trước, Duolingo đã tạo ra một trang web nơi người dùng có thể tổ chức các sự kiện tại các quán cà phê và nhà hàng, để người học có thể thực hành với người khác. Nhưng với 28 triệu người dùng trên khắp 180 quốc gia, con số 2.000 sự kiện mỗi tháng với số người tham dự trung bình là 10, chỉ tác động đến một lượng người học rất ít. Von Ahn không bối rối, anh chỉ ra hiệu ứng quả cầu tuyết về mức độ phổ biến của ứng dụng cho đến nay: “Chúng tôi sẽ vẫn tiếp tục nỗ lực với ngôn ngữ cho đến khi hầu hết mọi người trên thế giới đang cố gắng học ngôn ngữ đều sử dụng một trong những sản phẩm của chúng tôi.”

TRUEPILL SÁNG LẬP: UMAR AFRIDI (CEO), SID VISWANATHAN; VỐN ĐÃ GỌI: $13 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $48 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: INITIALIZED CAPITAL

SẢN PHẨM: Nhà thuốc chuyên cung cấp thuốc cho số lượng lớn công ty khởi nghiệp bán sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng, bao gồm Nurx (ngừa thai), Hims (rụng tóc, rối loạn cương dương), Apostrophe (mụn trứng cá, hói đầu) và các công ty khác.

ROTHY’S SÁNG LẬP: STEPHEN HAWTHORNTHWAITE, ROTH MARTIN (INTERIM CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $42 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $140 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: GOLDMAN SACHS, LIGHTSPEED VENTURE PARTNERS

SẢN PHẨM: Thiết kế và sản xuất các đôi giày đế bằng đan móc 3-D mũi tròn và mũi nhọn, thân thiện với môi trường, làm từ chai nước nhựa tái chế.

SIGNALFX SÁNG LẬP: PHILLIP LIU, KARTHIK RAU (CEO); VỐN ĐÃ GỌI: $179 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $25 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: ANDREESSEN HOROWITZ, CRV, GENERAL CATALYST, TIGER GLOBAL MANAGEMENT

SẢN PHẨM: Một nền tảng giám sát đám mây theo thời gian thực cho các công ty cơ sở hạ tầng và ứng dụng. Trong khi các đối thủ cạnh tranh thu thập và truy vấn dữ liệu theo đợt trong hai đến ba phút, SignalFX đánh giá và cảnh báo người dùng về sự bất thường trong hai đến năm giây.

VERKADA SÁNG LẬP: BENJAMIN BERCOVITZ, FILIP KALISZAN (CEO), JAMES REN, HANS ROBERTSON; VỐN ĐÃ GỌI: $59 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $20 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: FIRST ROUND, MERITECH, NEXT47, SEQUOIA

SYNTHEGO SÁNG LẬP: PAUL DABROWSKI (CEO), MICHAEL DABROWSKI; VỐN ĐÃ GỌI: $157 TRIỆU; ƯỚC TÍNH DOANH THU 2018: $20 TRIỆU; NHÀ ĐẦU TƯ CHÍNH: FOUNDERS FUND, 8VC

SẢN PHẨM: Bảo mật bằng video nền tảng đám mây cho doanh nghiệp giúp dễ dàng thiết lập máy ảnh và chia sẻ các nguồn vi phạm và mối đe dọa bảo mật tiềm ẩn.

SẢN PHẨM: Sản xuất các công cụ mà các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực học thuật và tư nhân có thể sử dụng để thúc đẩy phát triển các công nghệ chỉnh sửa gene, ví dụ như các phương pháp điều trị y tế mới.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 89

FORBES VIỆT NAM

GINKGO

NHÀ MÁY

SỰ SỐNG 90 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Vi sinh vật tùy biến sẽ cách mạng hóa phương thức sản xuất mọi thứ, từ ghế xe ô tô đến điện thoại di động. Một nhóm nhà khoa học xuất thân từ viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đang chế xuất những khối cơ bản cho tương lai của công nghệ sinh học tại Ginkgo Biowork - công ty khởi nghiệp sinh học tổng hợp trị giá 1,4 tỉ đô la Mỹ. AMY FELDMAN

Là nguyên tử chứ không phải các mảnh nhỏ: Jason Kelly, đồng sáng lập và CEO của Ginkgo cho biết: “Bạn không thể ăn phần mềm. Tất cả những gì là vật chất sẽ thuộc sở hữu của sinh học tổng hợp. Đó là hàng nghìn tỉ đô la.”

ẢNH: MICHAEL PRINCE FOR FORBES

ảo bước xuống đại lộ Drydock ở khu vực bến tàu công nghiệp cũ của Boston, bạn sẽ nhận ra thành phố này vẫn là một cảng công nghiệp quan trọng. Xe tải chạy rầm rầm qua một xưởng cạn đang hoạt động. Bến tàu container của công ty chuyển phát nhanh FedEx xuất hiện lờ mờ ở phía nam, tập đoàn Coastal Cement Corporation lại nằm ngay trên con đường này. Bên trong tòa nhà số 27, CEO Jason Kelly của Ginkgo Biowork và bốn nhà đồng sáng lập đang làm việc trên lĩnh vực công nghiệp khác – lĩnh vực lấy sinh học làm nền tảng. Bộ năm Frankensteins thời hiện đại này thiết kế, sửa đổi và tạo ra các vi sinh vật giúp các quy trình công nghiệp hiện tại trở nên rẻ hơn và có thể là các quy trình hoàn toàn mới. Đó là công cụ đầy quyền năng. Bón phân cho ruộng ngô thường phải phun một lượng lớn hóa chất khó chịu lên nhiều mẫu đất. Ginkgo đang nghiên cứu các lớp phủ sinh học, thân thiện với môi trường giúp các hạt ngô

tự bón phân cho mình. Ngày nay, hầu hết các loại dược phẩm công nghệ sinh học là protein bất hoạt. Ginkgo đang nghiên cứu để tạo ra các sinh vật sống, được lập trình di truyền để tìm kiếm và tiêu diệt bệnh tật, và các sinh vật sống này sẽ bị tiêu hóa toàn bộ. Thịt giả có mùi vị khó chịu. Ginkgo hứa hẹn làm nó ngon hơn. Và đó chỉ là khởi đầu. Gần đây, Ginkgo đã tái tạo mùi hương của loài cây dâm bụt Hawaii đã tuyệt chủng, làm mờ đi ranh giới giữa các giống loài còn tồn tại và đã biến mất. Kelly tin công ty của mình sẽ thúc đẩy tương lai khoa học viễn tưởng, nơi cây cối mọc tự nhiên thành hình chiếc bàn, rong biển biến hình thành ghế xe ô tô và điện thoại thông minh tự sửa chữa bằng một vài giọt đường. Đó là một chặng đường dài, nhưng sau gần 11 năm thành lập Ginkgo, Kelly cho rằng đã “dễ dàng hơn một chút khi nói về việc này và không còn giống như một kẻ điên rồ”. Đây là thời điểm thú vị đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực sinh học tổng hợp mới nổi như Ginkgo (đặt theo tên của một loại cây là hóa thạch sống từ thời khủng long). Những tiến bộ công nghệ và phát triển kinh tế, đặc biệt là chi phí giải mã ADN giảm mạnh và sự phát triển của Crispr – công cụ chỉnh sửa gene chính xác – thúc đẩy các doanh nhân ra sức thành lập những công ty mới. Ngày nay, có hơn 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực này, theo số liệu của SynBioBeta, có trụ sở tại Pleasant Hill, California, nơi tổ chức hội nghị hàng đầu trong ngành và lưu giữ cơ sở dữ liệu về các công ty khởi nghiệp sinh học tổng hợp. Và vũ trụ thu nhỏ này đang phình ra với tốc độ 5% – 10% mỗi năm khi dòng tiền đổ vào các công ty, bao gồm 3,8 tỉ đô la Mỹ chỉ riêng trong năm ngoái, theo John Cumbers, nhà sáng lập SynBioBeta. Lĩnh vực này hứa hẹn không chỉ có thêm nhiều sản phẩm mới, mà còn giúp giảm thiểu tác hại môi trường xuất phát từ sự phụ thuộc quá nhiều vào hóa dầu của chúng ta. Các công ty khởi nghiệp này hoạt động trên mọi lĩnh vực từ kinh doanh phân tử ADN – các khối cơ bản tạo nên sự sống – cho đến các công ty tiêu dùng cao cấp. Công ty khởi nghiệp kinh doanh burger chay Beyond Meat lên sàn hồi tháng 5 và hiện có giá gần 10 tỉ đô la THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 91

FORBES VIỆT NAM

GINKGO

Mỹ; Impossible Food, đối thủ cạnh tranh trong mảng sinh học tổng hợp của họ, là kỳ lân được đầu tư mạo hiểm, gần đây đã cung cấp Impossible Whoppers cho gã khổng lồ ngành thức ăn nhanh Burger King. Bolt Themes, trị giá 700 triệu đô la Mỹ, sản xuất tơ nhện sinh học sử dụng trong ngành dệt may và chăm sóc da. Ở một khía cạnh khác, Twist Bioscience, công ty kinh doanh ADN tổng hợp lớn nhất (Ginkgo là khách hàng lớn nhất của họ), lên sàn vào năm ngoái và hiện có mức vốn hóa gần 1 tỉ đô la Mỹ. Ginkgo là công ty dẫn đầu trong kỹ thuật vi sinh. “Ginkgo là kẻ khai sáng,” theo Cumbers, người gặp Kelly lần đầu tiên khi họ đang còn là nghiên cứu sinh tiến sĩ (Cumbers học tại Brown, Kelly học tại MIT). “Họ đưa ra rất nhiều ý tưởng biến vi sinh vật thành một sản phẩm.” Là công ty do Kelly, cựu giáo sư MIT Tom Knight và ba tiến sĩ khác của MIT – Reshma Shetty, Barry Canton và Austin Che – thành lập, Ginkgo hiện có vị thế quan trọng trong ngành nước hoa, nông nghiệp, thực phẩm, thuốc chữa bệnh và cây cần sa với khoảng hơn 20 khách hàng và 50 dự án kỹ thuật đang hoạt động. Ginkgo không tạo ra bất kỳ sản phẩm nào trong số này, nhưng bằng các phương cách phân tích dữ liệu và sử dụng robot để tăng tốc quá trình khám phá và tạo ra các vi sinh vật mới, Ginkgo sẽ đóng vai trò chủ chốt. Doanh thu năm ngoái của công ty đạt khoảng 40 triệu đô la Mỹ, gấp đôi năm trước; và dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm nay. Khoản mạo hiểm lớn hơn của Ginkgo là tiếp cận theo danh mục đầu tư, ý tưởng nảy sinh sau khi Kelly tham dự cuộc họp cổ đông thường niên tại Berkshire Hathaway của Warren Buffett. Ginkgo đang gây dựng và đầu tư vào các công ty, bao gồm công ty chuyên về thực phẩm có chứa protein thay thế Motif Ingredients, vừa mới tách ra từ Ginkgo, và Joyn Bio, liên doanh nông nghiệp của họ với Bayer. “Đó là cách chúng tôi mở rộng quy mô kinh doanh,” Kelly nói. “Đây là Berkshire của ngành công nghệ sinh học.” Rất nhiều nhà đầu tư thông thái đang đặt cược vào Ginkgo. Từng nằm trong danh sách các Công ty Khởi nghiệp Tỉ đô Tiếp theo của Forbes, họ gọi được hơn 400 triệu đô la Mỹ từ các nhà đầu tư bao gồm Cascade Investments của Bill Gates, Viking Global và Geneeral Atlantic. Tính đến tháng 12.2017, công ty trị giá 1,4 tỉ đô la Mỹ. Hơn một thập kỷ sau khi thành lập Ginkgo, Kelly và những nhà đồng sáng lập vẫn làm việc tại đây và nắm giữ lượng cổ phần, theo ước tính của Forbes,

trị giá hơn 100 triệu đô la Mỹ mỗi người. Kelly dự định đưa Ginkgo lên sàn– nhưng anh không vội. Nhìn chung, sinh học tổng hợp là lĩnh vực còn nóng hổi, và rất nhiều nguồn vốn tư nhân vẫn đang sẵn sàng. “Sinh học có thể lập trình được, nhưng nó không xử lý thông tin – nó tạo ra các chất liệu,” Kelly, người cầm cuốn sổ tay dán sticker “Tôi (hình trái tim) GMOs”, chia sẻ. “Thực phẩm, nhà ở, vật liệu, thiết bị điện tử – tất cả sẽ bị sinh học can thiệp.” JASON KELLY, 38 TUỔI, lớn lên ở Jupiter, Florida, thị trấn

nhỏ ven biển gần Jupiter Island, hòn đảo chắn chạy song song với bờ biển cực kỳ giàu có nổi tiếng, quê hương của Tiger Woods. Là một cộng đồng tẻ nhạt trong giai đoạn Kelly đang lớn, Jupiter mang tiếng xấu vì có tiệm mát xa Hoa Lan châu Á, nơi Robert Kraft – chủ sở hữu đội bóng bầu dục New England Patriots – bị cáo buộc gạ gẫm mua dâm. Cha mẹ của Kelly đều là dược sĩ, chuyển đến Jupiter vào thập niên 1970 để tránh cái lạnh ở phía bắc và vì khu vực này, với lượng dân số già, có nhiều việc làm hơn. Thời trung học, Kelly rất hào hứng về tiềm năng của kỹ thuật di truyền. “Phải có ít nhất vài hạt giống được trồng theo Công viên Kỷ Jura,” anh đang nói về bộ phim của Steven Spielberg đề cập đến việc sử dụng ADN hóa thạch để hồi sinh khủng long. Anh thực hiện dự án tại trường về Herceptin, một loại kháng thể biến đổi gene được sử dụng để điều trị ung thư vú, và rất ngạc nhiên với ý tưởng có thể lập trình một tế bào như máy vi tính. Khi còn là sinh viên năm cuối tại MIT, Kelly dành hai mùa hè trong phòng thí nghiệm, cố gắng di chuyển một gene đơn vào vi khuẩn E.coli, quy trình thường dùng trong sản xuất thuốc. Một công việc chậm chạp, bực bội, và anh đã thất bại. Sau đó, anh gặp Drew Endy, một giáo sư trẻ và là đồng nghiệp của Knight trong ngành sinh học tổng hợp. Kelly bị thu hút bởi ý tưởng bộ mã kỹ thuật số của các tế bào, với các thành phần cơ bản A, C, G và T, có thể được đọc và viết như một chương trình máy tính đến nỗi anh đã tham gia phòng thí nghiệm của Endy khi học năm cuối tại trường. Năm 2003, anh trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành kỹ thuật sinh học tại MIT. Những nghiên cứu sinh đồng sáng lập còn lại của Ginkgo đều đến trường trong cùng khoảng thời gian đó. Shetty, 38 tuổi, nghiên cứu về ốc sên có nọc độc, dùng chất độc thần kinh làm tê liệt con mồi, khi còn là một thiếu niên ở Salt Lake City, nhưng sau đó chuyển sang ngành khoa học máy tính và nhận bằng cử nhân tại ĐH

TẤT CẢ CHÚNG TÔI ĐỀU LÀM VỀ SINH HỌC TỔNG HỢP, NHƯNG CHÚNG TÔI LÀ NHÀ SẢN XUẤT BIA THỦ CÔNG, CÒN HỌ LÀ BUDWEISER.

92 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Utah. Canton, 39 tuổi, từ Ireland chuyển đến sau khi học ngành cơ khí tại ĐH Dublin và theo đuổi đam mê về, nói theo cách của anh là “kiểm soát sự phức tạp của sinh học thông qua bí quyết kỹ thuật”. Che, 39 tuổi, lớn lên gần trụ sở Apple, tại Cupertino, California, học lập trình từ năm 7 tuổi và nhận bằng cử nhân khoa học máy tính tại Stanford trước khi rẽ ngang. Knight, 71 tuổi, chuyên gia máy tính, có bước ngoặt giữa sự nghiệp đầy khác thường. Vào thập niên 1990, ông bắt đầu tự hỏi khi nào định luật Moore – định luật này do Gordon Moore, nhà đồng sáng lập Intel đưa ra, nhận xét rằng số lượng bán dẫn trên một vi mạch tăng gấp đôi sau mỗi hai năm – sẽ chấm dứt. Ông giải thích, vấn đề là các cấu trúc đó rồi sẽ nhỏ tới mức chúng ta phải làm việc với silicon ở mức nguyên tử, và đặt các nguyên tử vào đúng chỗ với độ chính xác cao cần đến hóa sinh. Năm 1997, Knight thành lập phòng thí nghiệm vi sinh của riêng mình trong tòa nhà khoa học máy tính. “Một số đồng nghiệp nghĩ rằng tôi sẽ giết họ,” Knight nói. Suy cho cùng thì công nghệ sinh học phải làm việc với các vi khuẩn như E. coli, có thể gây bệnh và thậm chí tử vong. Ông không quan tâm những gì người khác nghĩ. “Ông ấy không hề che giấu ý muốn lập trình sinh học, mặc dù tất cả các nhà sinh học đều cho là, ‘Nó quá phức tạp, và tất cả những điều bạn đang cố làm là nhảm nhí’,” Kelly nói. Cộng đồng sinh học tổng hợp của MIT nhỏ và gần gũi với nhau. Shetty và Che làm việc trong phòng thí nghiệm của Knight; Kelly và Canton làm việc trong phòng thí nghiệm của Endy. Hai phòng thí nghiệm kết nối với nhau qua những bữa trưa theo nhóm, đóng góp cho OpenWetWare, một wiki chia sẻ kiến thức sinh học, và cuộc thi International Geneetically Engineered Machine (hay iGEM) của sinh viên. Kelly và Canton ở chung nhà

khi bắt đầu học. Canton và Shetty hẹn hò và kết hôn sau đó. “Drew và Tom như thỏi nam châm, hút lấy những mọt sách sinh học,” Kelly nói. Kelly ấp ủ ý tưởng thành lập công ty sau khi bộ tứ hoàn thành chương trình tiến sĩ năm 2008. Tất cả đều muốn công nghệ sinh học trở nên nhanh hơn, rẻ hơn và dễ dàng hơn – yếu tố quan trọng đối với ngành công nghiệp, nhưng việc họ làm sẽ không giúp họ được nhận chức danh giáo sư và làm việc trong biên chế. “Đó không phải là những khám phá khoa học cần thiết. Đó là quy trình kỹ thuật,” Kelly, người có luận văn tốt nghiệp về cách chuẩn hóa phép đo trong sinh học, chia sẻ. Với khoản đầu tư ban đầu là 100.000 đô la Mỹ từ Knight (cuối cùng tăng lên 140.000 đô la Mỹ), năm người sáng lập nên Ginkgo. Khởi đầu tệ hại. Cuộc khủng hoảng tài chính đẩy nền kinh tế vào suy thoái. Các ngân hàng ngưng cho vay, và những nhà đầu tư mạo hiểm ngừng đầu tư. Nhưng ngay cả khi họ muốn đầu tư, Ginkgo cũng chẳng có gì hấp dẫn. “Chúng tôi trông không giống những người sáng lập công nghệ sinh học bình thường,” Kelly nói. “Không ai lập một công ty công nghệ sinh học bên ngoài trường, chúng tôi không bào chế thuốc chữa bệnh và trong đầu chúng tôi cũng chẳng có sản phẩm nào.” Thay vào đó, họ xin tài trợ để trang trải chi phí sinh hoạt và đi xin thiết bị, hoặc mua thiết bị trong các cuộc đấu giá khi các công ty khởi nghiệp khác thất bại. Họ thuê một tủ lưu trữ tại U-Haul, kéo các robot xử lý chất lỏng và vật dụng phòng thí nghiệm vào trong đó. Sau vài năm thử nghiệm và thất bại, họ có một ý tưởng đột phá. Tại MIT, cả năm người làm việc trong một dự án dự thi iGEM với mục tiêu biến đổi mùi hôi của vi khuẩn E. coli thành mùi bạc hà tươi bằng cách chèn vật liệu di truyền mới vào. Từ nền tảng đó, họ thành công với

FORBES VIỆT NAM

GINKGO

các loại mùi và nước hoa. Họ giành được hợp đồng lớn đầu tiên với Robertet – công ty nước hoa và thực vật có trụ sở tại Pháp – nhằm phát triển mùi hương hoa hồng sinh học. Đây là dự án thông minh vì chi phí chưng cất mùi hương từ hoa rất tốn kém, nhưng hầu hết mọi người đều không kết hợp công nghệ sinh học với nước hoa. Hợp đồng này là một bước ngoặt với Ginkgo. “Có rất nhiều nghi ngờ về sinh học tổng hợp mà Jason phải vượt qua,” Bryan Johnson, nhà sáng lập OS Fund và nhà đầu tư của Ginkgo, cho biết. ƯỚC MƠ SẢN XUẤT chất liệu từ sinh học đã có từ lâu.

Khi gã khổng lồ ngành công nghệ sinh học Amgene được thành lập cách đây gần 40 năm, những nỗ lực của họ nhằm tạo ra quy trình sản xuất thuốc nhuộm màu chàm từ E. coli đưa họ lên trang bìa của tạp chí Science. Các công ty khác cố gắng phát triển tơ nhện trong phòng thí nghiệm qua nhiều thập kỷ. Đầu những năm 2000, một loạt các nhà sinh học tổng hợp hi vọng tạo ra nhiên liệu từ vi khuẩn và nấm men. Thế nhưng, dù thay thế hydrocarbon là ý tưởng tốt cho môi trường, hầu hết các công ty khởi nghiệp nhiên liệu sinh học đều thất bại khi giá dầu giảm. “Ý tưởng sử dụng sinh học cho mục đích công nghiệp từ lâu đã là một giấc mơ,” Josh Hoffman, CEO của Zymergene, công ty có trụ sở tại Emeryville, California, đối thủ cạnh tranh sát sao nhất của Ginkgo, chia sẻ. “Nếu bạn có thể biến ước mơ này thành hoạt động ở quy mô lớn, nó sẽ trở thành điều có sức hấp dẫn tuyệt vời, nhưng có vẻ như khó có thể tạo nên tác động như thế.” Vài năm qua, các xu hướng kinh tế chủ chốt và công nghệ phát triển đã thúc đẩy ước mơ đó tiến lên. Chi phí tổng hợp ADN đã giảm mạnh từ khoảng 4 đô la Mỹ một cặp bazơ (đơn vị gồm hai nucleobazơ tạo nên các khối cơ bản của chuỗi xoắn kép ADN), thậm chí còn thấp hơn với đơn đặt hàng số lượng lớn – khi Kelly và những nhà đồng sáng lập còn là sinh viên thì chi phí đó là 7 xu một cặp bazơ. Sự phát triển của Crispr, cho phép chỉnh sửa bộ gene chính xác, mở ra những khả năng mới. Trí tuệ nhân tạo và máy học giúp rút ngắn thời gian lặp đi lặp lại các thí nghiệm trong quá trình tạo ra vi sinh vật mới của những nhà sinh học tổng hợp. Trong bối cảnh đó, các doanh nhân thành lập các công ty với cách tiếp cận khác nhau. Chẳng hạn, công ty sáu năm tuổi Zymergene, hiện có 750 nhân viên và hợp tác với Sumitomo Chemical, là nhà cung cấp chính cho

các hãng sản xuất hàng điện tử tiêu dùng. Mục tiêu lớn nhất: Đưa tế bào sống vào lớp phủ màn hình thế hệ tiếp theo của điện thoại di động nhằm chống trầy xước. CEO Hoffman không tiết lộ doanh thu, nhưng tiết lộ đối tác của họ sẽ bán các sản phẩm, sử dụng những con bọ của Zymergene, trị giá 1 tỉ đô la Mỹ vào cuối năm 2019. VÀO MỘT BUỔI CHIỀU gần đây tại Boston, Canton

tổ chức chuyến tham quan các nhà máy sự sống của Ginkgo. Bên trong Biowork 3, một robot thực hiện kỹ thuật nhỏ giọt, di chuyển các đoạn ADN lơ lửng trong chất lỏng vào một khay có tám hàng và 12 cột với tốc độ vượt quá khả năng của con người. Sau khi tế bào phát triển trong các hộp nhựa, một robot khác chụp ảnh chúng và sử dụng hình ảnh đó để rút trích chính xác các khuẩn lạc có hình dạng bất thường từ xung quanh khối thạch. Cơ sở yên tĩnh và có khá ít người. Chủ yếu là máy móc làm việc. Tự động hóa cho phép Ginkgo thử nghiệm hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn thí nghiệm trong mỗi dự án, Canton nói, so sánh với phòng thí nghiệm truyền thống, nơi cả nhóm nhà khoa học cũng chỉ có thể thực hiện được mười thí nghiệm. “Chúng tôi được truyền cảm hứng bởi những gì Intel và các công ty khác làm khi xây dựng cơ sở sản xuất bán dẫn của họ,” ông nói. Mùa đông năm ngoái, Ginkgo đã khai trương Biowork 4, sẽ làm việc với tế bào động vật có vú. Hiện tại, Ginkgo là công ty sử dụng ADN được in trong phòng thí nghiệm lớn nhất thế giới – Kelly ước tính họ sử dụng khoảng 25%, hoặc khoảng 50 triệu cặp bazơ mỗi tháng – và họ cũng vừa mua Gene9, nhà cung cấp chuyên về các chuỗi ADN dài. Họ cũng duy trì một “bộ mã cơ bản” lớn và vẫn đang phát triển để theo dõi và phân tích những gì học hỏi được qua mỗi dự án. “Bạn có thể áp dụng lý thuyết sản xuất cho các tế bào,” Kelly nói. “Bạn càng lập trình tế bào trên nền tảng của chúng tôi nhiều, thì càng khiến nó rẻ hơn, dễ hơn và nhanh hơn.” Kelly tin rằng quy mô hoạt động sẽ giúp họ thành công trong những ngành công nghiệp không liên quan. “Tất cả chúng tôi đều làm về sinh học tổng hợp, nhưng chúng tôi là nhà sản xuất bia thủ công, còn họ là Budweiser,” theo John Garrett, đồng CEO của Glycosyn, công ty hợp tác với Ginkgo sản xuất oligosaccarit, thành phần lành mạnh của sữa mẹ, từ E. coli (không chỉ có ích cho những bà mẹ không thể cho con bú mà còn có khả năng điều trị những bệnh như bệnh Crohn).

Ý TƯỞNG SỬ DỤNG SINH HỌC CHO MỤC ĐÍCH CÔNG NGHIỆP TỪ LÂU ĐÃ LÀ MỘT GIẤC MƠ.

94 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

ẢNH: MICHAEL PRINCE FOR FORBES

nghiên cứu các phương pháp điều trị trực tiếp qua đường ruột để chữa các chứng bệnh liên quan đến gan và rối loạn thần kinh. Tháng 2.2019, Ginkgo lập ra Motif Ingredients – công ty đang phát triển các protein có thể được đưa vào thực phẩm chay nhằm thay thế các sản phẩm từ động vật như thịt và phô mai, với 90 triệu đô la Mỹ tiền tài trợ từ Viking và các tổ chức khác. Hồi tháng năm, họ thâu tóm nền tảng khai thác bộ gene của Warp Drive Bio, công ty con của Revolution Medicines, ký thỏa thuận với công ty dược phẩm Roche nhằm tìm kiếm loại kháng sinh mới. Thỏa thuận có thể Đội hình Phalanx gồm các tiến sĩ: Những nhà đồng sáng lập Ginkgo Bioworks, từ trái sang: Tom trị giá 160 triệu đô la Mỹ, Knight, Reshma Shetty, Jason Kelly, Barry Canton và Austin Che. cộng thêm các khoản hoa Hợp đồng lớn đầu tiên Kelly có được là với Bayer, công hồng nếu Ginkgo thành công. ty hạt giống lớn nhất thế giới sau khi Bayer thâu tóm Kelly tin rằng anh có thể dễ dàng hợp tác với 50 hoặc Monsanto. Tháng 9.2017, cả hai thành lập liên doanh 100 đối tác hoặc nhà đầu tư nữa mà vẫn không bị quá Joyn Bio với khoản đầu tư 100 triệu đô la Mỹ, nhằm phát tải. “Chưa ai giải quyết được vấn đề ở quy mô lớn,” Endy, triển lớp phủ hạt giống giúp nông dân ít phải sử dụng hiện giờ là giáo sư tại Stanford và độc lập với công ty, phân bón hóa học hơn. Vi khuẩn đậu tương có enzyme phát biểu. “Với sự nhạy bén kinh doanh, Jason đang thử cho phép chúng hấp thụ nitơ trong không khí, nhưng nghiệm với các liên doanh này. Tôi nghĩ đó là cách tiếp vi khuẩn ngô thì không, vì vậy Ginkgo đang lấy gene từ tận tốt và hi vọng nó thành công. Nhưng chưa ai làm vi khuẩn đậu tương và thiết kế lại để chúng có thể hoạt được điều đó trước đây.” động trên các vi khuẩn sống trên cây ngô. Đó là một ý Quay lại trụ sở Ginkgo, Kelly cầm lấy bản sao tài liệu tưởng lớn vẫn còn ở giai đoạn đầu – nông dân toàn cầu nghiên cứu điện toán di động đầu tiên của Knight, viết chi hơn 150 tỉ đô la Mỹ mỗi năm cho phân bón – cần ít cho cơ quan Quản lý các dự án nghiên cứu phòng thủ nhất năm năm để ra mắt, ngay cả khi mọi việc suôn sẻ. tiên tiến (DARPA) hơn hai thập kỷ trước và lật nhanh “Thách thức đối với các công ty lớn là làm thế nào phát từng trang. Anh dừng lại ở trang 14, một biểu đồ cho thấy triển trong thực tế sau khi đạt được những bước đột không bộ gene nào được giải mã năm 1995 và chỉ tăng lên phá,” Mike Miille, CEO của Joyn Bio, chia sẻ. 10 vào năm 1997, anh cười lớn. “Chúng tôi vừa thu mua Sự quan tâm của Bayer là một bước ngoặt với Ginkgo. cơ sở dữ liệu gồm 135.000 bộ gene đã giải mã.” Họ có nhiều hợp đồng hơn sau đó. Ví dụ, với công ty cần Anh tin rằng, hiện nay, sinh học tổng hợp đang phát sa Cronos từ Canada, công ty sản xuất các cannabinoid triển với tốc độ tương đương điện toán trong kỷ nguyên (phân tử hữu cơ được sản xuất tự nhiên bằng gai dầu máy tính lớn. Khi lĩnh vực này phát triển và tạo ra các và cần sa kích hoạt hai thụ thể hệ thần kinh trung ương sản phẩm mà hiện giờ không thể tưởng tượng được, anh của cơ thể: CB1 và CB2) quý hiếm từ phòng thí nghiệm, lập luận, sinh học sẽ giúp con người sống tốt hơn, đồng có thể được sử dụng để ức chế chứng thèm ăn và sản thời tránh xa các hoạt động sử dụng hóa chất dẫn đến xuất kem chống viêm. Nếu Ginkgo có thể cung cấp các biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường. “Xét cho cùng,” chuỗi gene, họ sẽ nhận được số cổ phiếu hiện có giá hơn anh nói, “đó nên là niềm tự hào. Bạn nên thích những 200 triệu đô la Mỹ. Với Synlogic, công ty công nghệ sinh thứ được làm từ thực phẩm biến đổi gene vì chúng có học có trụ sở tại Cambridge, Massachusetts, họ hợp tác nguồn gốc sinh học.”

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 95

FORBES VIỆT NAM

GLOBAL 2000 — BURGER KING

McDonald’s. Tuy nhiên, nơi nào hiệu suất kém thì nơi đó có cơ hội. Schwartz đã cắt giảm các ưu đãi cao cấp tại trụ sở ở Miami và cải thiện khâu chuẩn bị thức ăn. Anh bán hết cổ phiếu cho các nhà quản lý cấp trung đồng thời giảm biên chế và ngân sách vốn bằng cách bán các cửa hàng thuộc sở hữu công ty cho các bên nhượng quyền. Những năm tiếp theo, Burger King trở thành thành viên của tập đoàn Restaurant Brands International (tuân thủ một số giao dịch kinh điển hơn của 3G). Restaurant Brands International đang là cổ phiếu tăng trưởng. Năm ngoái, Burger King đã mở 1.000 nhà hàng Daniel Schwartz (trái) và Jose Cil dùng bữa bằng các món: Burger King Whoppers, bánh rán trên toàn thế giới vào, trong Tim Hortons và gà rán Popeyes. khi McDonald’s chỉ có 600. Các cửa hàng McDonald’s vẫn có khối lượng giao dịch trung bình lớn hơn, nhưng Burger King đang dần đuổi kịp họ; tại Hoa Kỳ, BK đã tăng 30% khối lượng giao dịch trung bình tại mỗi cửa hàng, lên 1,4 triệu đô la Mỹ, trong khi McDonal’s chỉ tăng 20%. Mọi thành công của Burger King, dĩ nhiên, hoàn Để vực dậy Burger King, Daniel Schwartz áp dụng toàn tương phản với những gì đang xảy ra tại Kraft Heinz, nguyên tắc làm việc tiêu chuẩn của 3G Capital: một bước chuyển đổi khác của cắt giảm chi phí, thúc đẩy bộ phận quản lý – 3G có hướng phát triển không giống vậy. Hồi tháng 2, Kraft và luôn săn lùng các thương vụ mua lại. Heinz thừa nhận khoản sụt Điều này đã mang lại hiệu quả. giảm 15,4 tỉ đô la Mỹ, một dấu hiệu cho thấy các thương hiệu CHLOE SORVINO thực phẩm kinh điển của hãng này đang dần mất giá trị. hách thức của anh: Biến chuỗi nhà hàng Tại Burger King, mọi thứ lại khác. Ở cấp độ công ty mẹ, bán bánh hamburger có thâm niên nơi tổng doanh thu chủ yếu là phí nhượng quyền thương 60 năm trở thành nơi hấp dẫn. Daniel mại, Restaurant Brands đã thu về 5,4 tỉ đô la Mỹ vào năm Schwartz nhận nhiệm vụ này vào sáu ngoái, tăng 17% so với năm 2017. Doanh thu của McDonald năm trước, sau khi 3G Capital tiếp quản lại giảm 8% trong năm ngoái. “Có được bao nhiêu công ty Burger King và bổ nhiệm Schwartz vào đã tồn tại từ những năm 1950 đạt tăng trưởng ở tốp đầu, với vị trí giám đốc điều hành. Lúc đó anh 32 tuổi. tỷ lệ 10%?” Schwartz, 38 tuổi, tuyên bố. Burger King mang diện mạo nhàm chán, với một thực Là một tập đoàn thức ăn nhanh giám sát 26.000 nhà đơn rối rắm và doanh số đều đều. Các nhà hàng của hãng hàng với tổng doanh thu là 32 tỉ đô la Mỹ, Restaurant có doanh thu trung bình bằng một nửa doanh thu của Brand khá nhanh nhạy. Ba tháng trước, công ty giới

96 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

ẢN H : JAM EL TO PPI N FO R FO R B E S

Chuyển đổi hoành tráng

thiệu chương trình khuyến mãi Whopper Detour, bán phần ăn đặc trưng của Burger King với giá một xu nếu khách hàng đặt hàng bằng ứng dụng BK trên điện thoại trong phạm vi dưới 200m tính từ vị trí của bất kỳ cửa hàng McDonald’s nào. Hồi tháng 2, Burger King tung ra quảng cáo tại siêu cúp bóng bầu dục Mỹ Super Bowl dài 45 giây, với hình ảnh Andy Warhol từ từ mở gói giấy và ăn bánh hamburger Whopper có phương pháp. Ứng dụng BK đứng đầu các bảng xếp hạng trong App Store của Apple suốt chiến dịch; trong thời gian diễn ra siêu cúp Super Bowl, Andy Warhol là cụm từ được tìm kiếm nhiều nhất trên Google. Có lẽ Schwartz có thể biến đổi chuỗi cửa hàng hamburger của anh thành nơi đủ sức hấp dẫn khách hàng thế hệ mới. Burger King vừa giới thiệu một loại nhân bánh có protein gốc thực vật từ Impossible Food, công ty khởi nghiệp nhận được đầu tư từ Bill Gates và công ty đầu tư mạo hiểm của Alphabet. Kể từ ngày 1.4, có 59 nhà hàng Burger King tại St. Louis và khu vực quanh đó thử nghiệm bán phần ăn Whopper đặc trưng của hãng có sử dụng nhân bánh của Impossible. Thập kỷ vừa qua là một cơn lốc xoáy đối với Schwartz, người đã kết hợp được một số may mắn nhất định – đúng nơi, đúng thời điểm – với một nguồn năng lượng lớn. Một anh chàng gầy gò, nụ cười miệng rộng và có xu hướng nói chuyện kèm theo động tác tay, Schwartz rời Cornell năm 2001 với tấm bằng kinh tế học ứng dụng. Bốn năm sau, anh tìm được việc tại 3G Capital, công ty cổ phần tư nhân nổi tiếng nhờ kế hoạch sáp nhập Anheuser-Busch InBev (và sau đó bị chê bai vì thương vụ sáp nhập Kraft Heinz tệ hại). Schwartz trở thành đối tác điều hành của 3G ở tuổi 27. “Tập đoàn tin tưởng đầu tư vào những người trẻ tuổi và cho họ cơ hội,” anh chia sẻ. “Tôi đã làm việc chăm chỉ

và chứng minh rằng tôi thực sự quan tâm. Hơn bất cứ điều gì khác, tôi đặt công việc kinh doanh và công ty lên trước bản thân mình.” Vợ của anh chịu đựng được tình trạng thời gian làm việc kéo dài, có lẽ bởi vì, là một bác sĩ nội trú, cô ấy cũng làm việc đến khuya. Schwartz đã săn lùng các giao dịch. Burger King trông có vẻ hấp dẫn. “Tôi hỏi vợ tôi hoặc mẹ tôi, “nếu McDonald’s trị giá 70 tỉ đô la Mỹ, thì Burger King trị giá bao nhiêu?” Câu trả lời của họ là “Khoảng 30 tỉ đô la Mỹ” Schwartz kể lại. Trả thêm 46% cho các cổ phiếu giao dịch công khai, 3G đã mua lại chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh này với giá 4 tỉ đô la Mỹ, bao gồm cả nợ. Schwartz sau đó đã xung phong nhận hỗ trợ điều hành chuỗi này. “Tôi muốn trở thành một phần của công việc này. Và tôi cũng không muốn ngồi trong văn phòng và nhận báo cáo hàng tháng.” Năm 29 tuổi, Schwartz trở thành giám đốc tài chính của BK. Anh đã bán máy bay của công ty. Anh yêu cầu các nhân viên sử dụng Skype để thực hiện các cuộc gọi quốc tế miễn phí. Và để cảm nhận được toàn bộ công việc kinh doanh, anh đã làm việc theo ca tại Burger Kings ở Miami, dọn dẹp nhà vệ sinh, nướng thịt nhân bánh hamburger và phụ trách ở quầy mua hàng trực tiếp trên xe. Vào năm 2012, 3G đưa Burger King lên sàn một lần nữa và Schwartz tiếp nhận vị trí giám đốc điều hành vào tháng 6.2013. Trong 18 tháng tiếp theo, cổ phiếu của Burger King đã tăng gấp đôi, trong khi cổ phiếu của McDonald’s lại giảm 8%. Dù tập trung vào việc bán bánh hamburger, anh vẫn không bỏ qua bản năng tìm kiếm giao dịch của mình. Công ty của anh, Rechristened Restaurant Brand, đã mua lại chuỗi cà phê Tim Hortons của Canada vào năm 2014. Năm 2017, họ chi 1,8 tỉ đô la Mỹ tiền mặt để mua lại chuỗi nhà hàng gà rán Popeyes.

FORBES VIỆT NAM

GLOBAL 2000 — BURGER KING

các ý tưởng như ‘Điều này có làm cho doanh nghiệp trở nên có giá trị McDONALD’S ĐÃ THỐNG TRỊ THỊ TRƯỜNG hơn trong năm, mười năm HAMBURGER CỦA MỸ TRONG NHIỀU THẬP KỶ, nữa hay không?’” Gần đây, NHƯNG BURGER KING ĐANG DẦN LẤY LẠI ƯU THẾ Schwartz được đưa lên làm chủ tịch điều hành, và Jose Cil, 49 tuổi, nhân viên cấp cao lâu năm của Burger King, trở thành CEO. “Chúng tôi đặt cược vào mọi người,” Cil cho biết. “Khi họ có tham vọng và sẵn sàng làm việc chăm chỉ hơn bất cứ ai vì động lực của họ là điều gì đó vượt quá mức lương, họ sẽ muốn làm điều gì đó lớn lao.” Schwartz sống ở Florida với vợ và ba con. Anh đã làm việc ở các văn phòng RBI ở Miami và Toronto, Burger King McDonald’s nhưng giờ anh sẽ dành nhiều thời gian hơn tại văn Tổng số nhà hàng trên toàn cầu 37.855 17.796 phòng 3G ở New York, với Phần trăm các địa điểm nhượng quyền trên toàn cầu 93% 99% các nhiệm vụ vượt khỏi phạm vị của chuỗi nhà Doanh số toàn hệ thống các điểm nhượng quyền $86 tỉ $21,6 tỉ hàng. Anh cho biết “Tôi $11 tỉ $1,6 tỉ Doanh thu từ các địa điểm nhượng quyền sẽ không trở thành CEO của một công ty khác. Tuy 9% 35% Thay đổi doanh thu hằng năm của các địa điểm nhượng quyền nhiên, chúng tôi khao khát Lợi nhuận từ doanh thu nhượng quyền thương mại $9 tỉ $928 triệu làm được nhiều hơn và dần dần trong tương lai, chúng $8,8 tỉ $1,9 tỉ Chỉ số EBIT của công ty mẹ tôi có thể sẽ mua lại một Giá trị tập đoàn của công ty mẹ $173 tỉ $40 tỉ doanh nghiệp khác.” Hoặc có thể cải tổ một số doanh nghiệp mà 3G đang sở hữu. Liệu một người đã thiết kế được kế hoạch Warren Buffett đã đầu tư 3 tỉ đô la Mỹ vốn cổ phần cải tổ cho Burger King có thể thành công với các thương để tài trợ cho thương vụ Hortons. Bill Ackman, người hiệu sốt cà chua và phô mai lâu đời? Schwartz trả lời đứng đầu quỹ đầu cơ Pershing Square, có 5% cổ phần; khéo léo: “Có lẽ bạn nên hỏi tôi câu hỏi đó sau sáu tháng 3G sở hữu 41%. Cổ đông lớn thứ hai: các nhân viên, với nữa, khi tôi có thể tiến gần hơn một chút đến công việc hơn 5% cổ phiếu. Nhờ sự kết hợp dành cho những người kinh doanh của Kraft Heinz.” đầu tư tiền thưởng vào cổ phiếu RBI, gần như tất cả 300 Hoạt động kinh doanh của 3G cũng liên quan đến việc nhà quản lý cấp trung (tuổi trung bình: 37) đều sở hữu cổ gầy dựng nhiều như hoạt động mua và bán. Schwartz phần; ít nhất 100 người đã trở thành triệu phú. Schwartz cho biết: “Hầu hết các công ty đầu tư truyền thống, nếu đang quản lý khoảng 100 triệu đô la Mỹ cổ phiếu và các rơi vào trường hợp của chúng tôi, có lẽ đã bán RBI từ tùy chọn. nhiều năm trước. Chúng tôi không chỉ không bán mà “Tôi thấy thoải mái vì trở thành chủ sở hữu khi tất còn mua lại nhiều thương hiệu hơn trên con đường phát cả các nhân viên chủ chốt sở hữu rất nhiều cổ phiếu,” triển. Chúng tôi đang xây dựng công ty thành một tập Ackman cho biết. “Như vậy sẽ khiến họ bớt tập trung đoàn lớn với tư duy dài hạn.” vào những điều ngắn hạn và tập trung nhiều hơn vào

THỜI KỲ THỐNG TRỊ MỚI

98 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

FORBES VIỆT NAM

ĐẦU TƯ

KIẾN TẠO DOANH NGHIỆP HIỆU QUẢ CAO Endeavor, tổ chức chuyên hỗ trợ những doanh nghiệp có hiệu quả cao, vừa chọn bốn doanh nhân Việt Nam vào mạng lưới của mình. Những doanh nhân được chọn sẽ nhận được trợ giúp toàn diện từ các doanh nhân và chuyên gia kinh nghiệm ở Việt Nam và thế giới để có thể quy mô hóa doanh nghiệp nhanh chóng.

KHỔNG LOAN

guyễn Hải Ninh là một trong những gương mặt nổi bật của thế hệ kinh doanh lứa tuổi 30 ở Việt Nam. Ðồng sáng lập và phó chủ tịch chuỗi cà phê The Coffee House 5 năm tuổi này là gương mặt trong danh sách 30 Under 30 của Forbes Việt Nam năm 2016. Ninh đang loay hoay với bài toán quy mô hóa chuỗi cà phê hiện có 170 cửa hàng ở khắp Việt Nam. “Tôi đang trong quá trình học cách để quy mô hóa,” Ninh, người xuất thân từ một gia đình không có ai làm kinh doanh, cho biết tại sự kiện Scale Up Vietnam tại TP.HCM đầu tháng 7.2019. Giai đoạn scale-up (quy mô hóa) là thời điểm tăng trưởng mạnh mẽ trong vòng đời của một doanh nghiệp, có tác động lớn tới xã hội thông qua công nghệ, dịch vụ

100 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

mới và tạo thêm rất nhiều việc làm. Doanh nhân tạo hiệu quả cao, theo định nghĩa của Endeavor, xét về mặt kinh doanh, là khả năng quy mô hóa công ty lên ít nhất 10 lần so với hiện tại (hoặc hơn 10 lần nếu doanh thu hằng năm hiện dưới 5 triệu đô la Mỹ.) Đây là những doanh nghiệp có khả năng tạo tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều việc làm, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, đột phá. Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng trong cộng đồng khởi nghiệp. Năm 2012, có khoảng 400 công ty khởi nghiệp, ba năm sau tăng gần bốn lần và năm 2018 có khoảng 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp, theo bộ trưởng bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Việt Nam có hơn 40 quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động, hơn 40 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh, nhưng mô hình tập trung tư vấn, cố vấn giúp doanh nghiệp tăng trưởng cao như Endeavor không nhiều. Mô hình này đã

Ả N H : E N D E AV O R V I Ệ T N A M

Linda Gottenberg, đồng sáng lập và CEO của Endeavor Global.

chứng tỏ hiệu quả và tác động tại các thị trường đang nổi và đang phát triển, và được kỳ vọng giúp các doanh nhân khởi nghiệp Việt Nam tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, hình thành những doanh nghiệp tăng tốc mang tính biểu tượng trong thời gian tới. “Tôi biết tới Endeavor từ cách đây 10 năm,” Nguyễn Thành Nam, cựu CEO của FPT, hiện là chủ tịch hội đồng cố vấn của Endeavor Việt Nam kể. “Nhưng khi đó tôi chỉ biết đó là quỹ mà không phải quỹ, và nếu bạn muốn là người cố vấn hay hướng dẫn các doanh nhân thành viên trong mạng lưới đó, bạn phải trả tiền.” Quả vậy, mỗi năm, các thành viên cố vấn sẽ đóng góp một khoản tiền nhất định để có kinh phí hoạt động cho tổ chức. Tại Việt Nam khoản đóng góp là 50 ngàn đô la Mỹ trên mỗi thành viên, cam kết thực thi trong 5 năm. Họ cũng phải dành thời gian tham gia cố vấn, hướng dẫn các thế hệ doanh

nhân tiếp theo với hi vọng sẽ tạo ra lực đẩy cho những doanh nghiệp vượt trội thế hệ mới. Hiện hội đồng cố vấn Endeavor tại Việt Nam có chín thành viên, gồm những doanh nhân, nhà quản trị nhiều năm kinh nghiệm. Lý do để Ninh trở thành doanh nhân khởi nghiệp đầu tiên từ Việt Nam được chọn vào mạng lưới Endeavor sau hai vòng tuyển chọn gắt gao là chứng minh được khả năng tận dụng các nguồn lực của Endeavor để tạo ra nhiều việc làm và của cải cho xã hội. Bên cạnh đó, Ninh cũng cam kết sẽ đầu tư thời gian và nguồn lực của mình vào việc phát triển các hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương và giúp đỡ những người khác. The Coffee House đang có kế hoạch mở rộng ở Đông Nam Á với 500 địa điểm vào năm 2022, đồng thời xuất khẩu cà phê Việt Nam chất lượng cao ra thế giới. Sau Ninh, mạng lưới Endeavor cũng vừa chọn thêm ba THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 101

FORBES VIỆT NAM

ĐẦU TƯ

TẠO RA VÒNG LẶP ĐI LÊN CỦA TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Endeavor được ví như một mô hình đầu tư mạo hiểm mà không có vốn tài chính, giúp tạo ra các điều kiện để giúp các doanh nghiệp phát triển mạnh. Tài sản lớn nhất của họ chính là tạo ra niềm tin lẫn nhau trong mạng lưới nhờ duy trì vai trò như một bên thứ ba – là một tổ chức phi lợi nhuận.

• TÌM KIẾM: Hơn 500 thành viên của Endeavor sẽ lùng

sục tại các thị trường để tìm ra ứng viên, những người đang dẫn dắt các công ty giải quyết các vấn đề thực sự ở một quy mô lớn, tham gia quá trình tuyển chọn.

• TUYỂN CHỌN: Thông qua quy trình tuyển chọn nhiều

bước và khắt khe, các gương mặt sáng giá nhất ở từng quốc gia được chọn nếu sở hữu doanh nghiệp tăng trưởng tốt nhất, sáng tạo nhất và tiềm năng tốt nhất. Trung bình chưa tới 5% ứng viên tham gia vòng đầu vào được vòng trong.

• QUY MÔ HÓA: Các doanh nhân được hỗ trợ miễn phí

thông qua chương trình được cá nhân hóa dành riêng cho sự phát triển của họ và doanh nghiệp từ mạng lưới các doanh nhân Endeavor toàn cầu và các thành viên quản trị, cũng như nhà đầu tư tương lai. Họ tiếp cận kiến thức, kinh nghiệm, đào tạo, mạng lưới đầu tư. Endeavor cũng vận hành Endeavor Catalyst, một quỹ đồng đầu tư đang quản lý hơn 110 triệu đô la Mỹ. Quỹ này sẽ đầu tư tới 10%, cao nhất là hai triệu đô la Mỹ mỗi công ty thuộc mạng lưới Endeavor nếu doanh nhân tìm kiếm đầu tư bên ngoài. Tính tới tháng 6.2019, Endeavor Catalyst đã đồng đầu tư vào 115 công ty từ 25 thị trường, với sáu đợt thoái vốn và có bốn “kỳ lân.”

• LAN TỎA: Tạo ra ảnh hưởng của hệ sinh thái bằng cách chia sẻ những câu chuyện, các chiến lược sáng tạo, công nghệ thay đổi lớn của các doanh nhân Endeavor.

• GIỮ VỮNG: Endeavor tìm cách nhân rộng ảnh hưởng

của các công ty Endeavor bằng cách thể hiện các doanh nhân trong mạng lưới như những tấm gương nổi bật, nhằm tạo ra những ảnh hưởng tích cực về nhiều khía cạnh, trong đó có cải cách về chính sách, mời gọi đầu tư, truyền cảm hứng.

• ĐỀN ĐÁP TIẾP NỐI: Những doanh nhân Endeavor sẽ

tái đầu tư vào Endeavor bằng cách tham gia làm hội đồng quản trị của các văn phòng Endeavor địa phương, hướng dẫn doanh nhân khác và đóng góp tài chính (10 ngàn – 20 ngàn đô la Mỹ/năm) để đảm bảo những thế hệ tiếp theo sẽ được hưởng lợi như mình.

102 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

doanh nhân khởi nghiệp nữa từ Việt Nam. Phạm Minh Tuấn, sáng lập và chủ tịch Topica EdTech Group – nền tảng giáo dục trực tuyến hàng đầu ở Ðông Nam Á, với 1.400 nhân viên toàn thời gian, 2.000 giảng viên. Các mảng đào tạo như Topica Native cung cấp khóa học dạy kèm tiếng Anh trực tuyến; Topica Edumall là nền tảng cung cấp các khóa học ngắn hạn dạy kỹ năng; Topica Founder Institue là chương trình tăng tốc khởi nghiệp. Lương Duy Hoài là CEO Scommerce và GHN Express, còn Nguyễn Trần Thi đang phụ trách GHN Fulfillment. Ðây là hệ sinh thái logistics thương mại điện tử tăng trưởng nhanh trong thị trường thương mại điện tử đang mở rộng của Việt Nam, cung cấp sáu dịch vụ khác nhau từ giao hàng theo yêu cầu đến nhập kho trên một nền tảng. từ tầm nhìn của bà Linda Rottenberg, đồng sáng lập và CEO của Endeavor từ năm 1997 cho đến nay. Tốt nghiệp ÐH Harvard và ÐH Luật Yale, Linda tin rằng kinh doanh và khởi nghiệp không chỉ nên diễn ra ở thung lũng Sillicon; rằng bất kỳ ai, từ bất kỳ đâu, có thể khởi đầu một ý tưởng, tiếp cận được mạng lưới, tài năng và nguồn vốn để có thể quy mô hóa mở rộng, đạt được thành công, và sau đó đền đáp tiếp nối, để gợi cảm hứng và hỗ trợ thế hệ tiếp theo. Những doanh nhân thành công chính là trái tim và linh hồn ở nơi họ sinh sống, với tinh thần kinh doanh tạo ra những ảnh hưởng lâu dài. Cũng như nhiều doanh nhân khác khi khởi phát ý tưởng, Linda Rottenberg và đồng sáng lập Peter Kellner – một nhà đầu tư vào các thị trường mới nổi ở Ðông Âu khi đó – đã ghi lại tầm nhìn của mình trên tờ giấy ăn. Lúc đó Peter vừa trở về sau chuyến đi của ÐH Kinh doanh Harvard tới Trung Quốc, nơi ông chứng kiến làn sóng đầu tiên của tinh thần kinh doanh sẽ thay đổi mạnh mẽ đất nước này. Còn Linda, khoảnh khắc lóe sáng để hình thành Endeavor là khi cô ngồi đằng sau chiếc taxi ở Buenos Aires (Argentina). Nói chuyện với tài xế, Linda đã sốc khi biết ông có bằng tiến sĩ về kỹ thuật. Cô hỏi tại sao ông không làm kinh doanh mà lại lái taxi. Ông trả lời không mấy mặn mà: “An empresario?” (tiếng Tây Ban Nha, chỉ một doanh nhân cỡ lớn). Và khi đó, Linda mới biết tiếng Tây Ban Nha không có từ “entrepreneur – doanh nhân”, và tinh thần này đang rất giới hạn, chủ yếu chỉ mới tập trung ở những nơi như thung lũng Silicon. Argentina trở thành một trong hai thị trường đầu tiên của Endeavor, bên cạnh Chile. Năm 2001, tạp chí TIME tôn vinh Linda là Nhà sáng tạo hàng đầu của thế kỷ 21. Sáu năm sau, doanh nghiệp MercadoLibre của Argentina trở thành công ty đầu tiên của Endeavor niêm yết trên sàn NASDAQ. Doanh nhân Endeavor, Andy Freire, một trong những người đầu tiên từ Argentina vào mạng lưới, trở thành bộ trưởng Sáng tạo và Phát triển kinh tế của Argentina năm 2015.

ENDEAVOR XUẤT PHÁT

Sự kiện Scale-Up Vietnam ngày 10.7.2019, với sự tham gia của ông Nguyễn Thành Nam - chủ tịch hội đồng cố vấn Endeavor Vietnam; Lâm Quốc Vũ - sáng lập và điều hành KMS Technology; Nguyễn An Nguyên - sáng lập và CEO Trusting Social; Fajrin Rasyid - đồng sáng lập và chủ tịch “kỳ lân” Bukalapak (Indonesia) và Nguyễn Hải Ninh.

Thành công của doanh nghiệp và doanh nhân Argentina thuộc mạng lưới Endeavor luôn là những câu chuyện được Linda nhắc tới mỗi khi có dịp nói về sức ảnh hưởng, tầm quan trọng của việc hỗ trợ doanh nghiệp vào đúng thời điểm họ cần khi đang tăng tốc. Tác giả Thomas Friedman đã từng viết trong cuốn sách Thế giới phẳng, rằng “Endeavor được thành lập với mục đích hỗ trợ các doanh nhân tại các thị trường đang

nhân từ hơn 1.000 công ty đã tạo ra hơn ba triệu việc làm và 20 tỉ đô la doanh thu năm 2018. Văn phòng Endeavor Việt Nam hoạt động từ cuối năm 2018. Bên cạnh lựa chọn và hỗ trợ trực tiếp những doanh nhân được tuyển chọn, Endeavor Việt Nam còn thực hiện chương trình xây dựng năng lực cho công ty nhỏ để họ có thể tiếp cận giai đoạn “tăng tốc” nhanh hơn. Bà Nguyễn Lan Anh, giám đốc điều hành Endeavor Việt Nam cho biết các chương trình là một phần trong xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam. Đây là lúc có các doanh nghiệp khởi nghiệp đang ở giai đoạn có thể quy mô hóa, phát triển ra —NGUYỄN HẢI NINH, PHÓ CHỦ TỊCH THE COFFEE HOUSE ngoài thị trường Việt Nam, và Endeavor có thể có vai trò hữu nổi. Mô hình cơ bản của nó là kết nối các doanh nghiệp ích nhất cho họ trong quá trình này. vừa và nhỏ với những doanh nhân nhiều kinh nghiệm, Theo quỹ Endeavor, một nghiên cứu sử dụng dữ liệu để những người mới và nhỏ đó có thể nhận được lời từ chính phủ Mexico cho thấy, cần 55 công ty, với nhân khuyên, sự giúp đỡ, địa chỉ cần thiết để có thể tăng công khoảng 500 người trở lên để có thể tăng GDP của trưởng công ty lớn hơn, tuyển dụng nhiều người hơn. đất nước thêm 1%. Còn Nguyễn Hải Ninh, 32 tuổi, cho Và đó là chương trình chống đói nghèo tốt nhất.” Ðến rằng: “Giới hạn của doanh nghiệp chính là giới hạn của nay, Endeavor đã hoạt động ở gần 40 thị trường khắp CEO và giới hạn của cách mà doanh nghiệp đó được Mỹ Latinh, châu Á, châu Phi, Trung Ðông, và những quản trị. Mình có thể đi được đến đâu tùy vào việc mình nơi ít được chú ý tại châu Âu và Mỹ. Gần 2.000 doanh có thể thay đổi và học nhanh thế nào.”

Ả N H : E N D E AV O R V I Ệ T N A M

“GIỚI HẠN CỦA DOANH NGHIỆP CHÍNH LÀ GIỚI HẠN CỦA CEO VÀ GIỚI HẠN CỦA CÁCH MÀ DOANH NGHIỆP ĐÓ ĐƯỢC QUẢN TRỊ.”

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 103

FORBES VIỆT NAM

GIÀU NHẤT HÀN QUỐC — KIM JUNG-WOONG

Kim chụp ảnh trên đường phố quận mua sắm Myeongdong tại Seoul.

Cơn sốt mặt nạ chăm sóc da của GP Club tại Trung Quốc đã biến doanh nhân thích chơi game Kim Jung-woong thành ông trùm mỹ phẩm. G R ACE CH U NG 104 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Ả N H : J U N M I C H A E L PA R K F O R F O R B E S A S I A

SAU LỚP MẶT NẠ

iu Jing, 32 tuổi, từ bờ biển phía đông Trung Quốc đến du lịch ở Seoul. Có thể những khách du lịch khác dành cả ngày để tham quan thủ đô. Nhưng Liu thì không. Cô đang xếp hàng phía sau ít nhất một tá đồng hương trong một cửa hàng miễn thuế, chờ đến lượt mình mua mặt nạ đắp mặt của JM Solution. Mỗi hộp mười chiếc mặt nạ có giá khoảng 30 đô la Mỹ, nhưng Liu không chỉ mua một hộp. Với số tiền tương đương 18.000 đô la Mỹ, cô và những người khác mua ba palette chất đầy hàng tương đương một cái tủ lạnh – lớn đến mức họ phải dùng xe đẩy hàng. Liu không mua cho mình. Cô ấy là một daigou (người mua hàng thuê) – thuật ngữ trong tiếng Trung Quốc chỉ những người chuyên xuất ngoại để mua gom các sản phẩm phổ biến và bán lại ở quê nhà. Nói mặt nạ JM Solution phổ biến là chưa chính xác. GP Club, chủ sở hữu JM Solution, đã bán hơn một tỉ mặt nạ chăm sóc da gồm có Honey Luminous Royal Propolis Mask, Lacto Saccharomyces Golden Rice Mask và Active Pink Snail Brightening Mask, chủ yếu ở Trung Quốc, kể từ khi ra mắt giữa năm 2017.

“Đó là món hàng bán chạy số 1 ở Trung Quốc,” Liu cho hay. Cô nói rằng mình có thể lời đến 20% khi bán mặt nạ JM tại quê nhà ở tỉnh Sơn Đông. “Tôi đến đây mỗi tháng một lần trong sáu tháng qua.” Những daigou như Liu có góp phần đưa Kim Jungwoong, nhà sáng lập và CEO của GP Club, leo lên vị trí thứ 30 trong danh sách 50 người giàu nhất Hàn Quốc của Forbes, với giá trị tài sản ròng ước tính 1,15 tỉ đô la Mỹ. Kim, 44 tuổi, bắt đầu mở cửa hàng trò chơi điện tử của riêng mình khi còn học trung học, và trong vòng một thập kỷ, đã kiếm đủ tiền để tham gia vào thị trường phụ kiện chơi game của Trung Quốc; một thập kỷ sau đó, ông chuyển sang kinh doanh mỹ phẩm ở đại lục. Sau khi một tranh cãi ngoại giao, khởi đầu năm 2016, gây ra làn sóng tẩy chay các sản phẩm Hàn Quốc tại Trung Quốc, Kim đã tận dụng một nhóm những người có ảnh hưởng trên phương tiện truyền thông xã hội tại đại lục, phát động cuộc đổ bộ của những daigou quyết tâm bỏ qua làn sóng tẩy chay và chuyển mặt nạ GP Club từ Hàn Quốc về bán trở lại ở Trung Quốc. Các daigou không chỉ làm giảm bớt tác động của làn sóng tẩy chay, mà còn giúp GP Club giành được thị phần từ các thương hiệu lớn của Hàn Quốc như Amorepacific và LG Household & Health Care. Nhờ nhu cầu tăng cao chủ yếu từ người tiêu dùng Trung Quốc, doanh số của GP Club năm ngoái tăng gần gấp 10 lần, lên đến 514 tỉ won (460 triệu đô la Mỹ), lợi nhuận ròng tăng hơn 30 lần, lên đến 170 tỉ won. “Tôi đã vượt qua giai đoạn khó khăn cực kỳ tốt,” Kim nói trong cuộc phỏng vấn quan trọng đầu tiên kể từ khi trở thành tỉ phú. Để đáp ứng đà tăng trưởng, ông tăng số lượng nhân viên lên gấp năm lần, lên 170 người vào năm ngoái. “Nhưng nếu yêu cầu tôi làm lại, có thể tôi không làm được,” ông nói. Sự mở rộng đáng kinh ngạc của GP khiến Goldman Sachs, hồi tháng 10 năm ngoái, trả 75 tỉ won mua 5% cổ phần của công ty, biến Kim, người cùng vợ và con gái sở hữu khoảng 95% cổ phần công ty, trở thành tỉ phú. Tự tin vào khả năng duy trì đà phát triển, GP cho biết họ đã ủy nhiệm cho các ngân hàng chuẩn bị một đợt IPO tại Seoul, có thể diễn ra vào cuối năm nay. “Tuy sự tăng trưởng đáng kinh ngạc về doanh số các sản phẩm sáng tạo của JM Solution thu hút sự chú ý ban đầu của chúng tôi,” Jonathan Vanica – giám đốc điều hành Goldman Sachs, phụ trách khoản đầu tư vào GP – cho biết, “nhưng chính hiểu biết sâu sắc của công ty về thị trường tiêu dùng đang phát triển tại Trung Quốc, thị hiếu mua sắm theo Internet và hiểu biết trực tiếp của họ về các kênh phân phối trực tuyến và ngoại tuyến trên toàn quốc mới thực sự làm chúng tôi phấn khích.” Con đường tiếp cận thị trường mặt nạ đắp mặt trị giá 15 tỉ đô la Mỹ mỗi năm tại Trung Quốc của Kim dài và quanh co. Là con út trong gia đình có ba anh chị em, Kim có tuổi

thơ sung túc cho đến khi cha ông, một giám đốc chi nhánh ngân hàng giỏi giang, mất việc và tiền của gia đình sau bước tiến thất bại vào chính trường. Cha ông phải đổi chiếc áo sơ mi cổ trắng của mình lấy chiếc mũ bảo hiểm lao động. Đó là khoảng thời gian khó khăn, Kim nhớ lại. Gạo là thứ xa xỉ; gia đình phải ăn lúa mạch thay cơm. Năm ông 15 tuổi, người cha qua đời do ung thư gan, để mẹ và bà ngoại nuôi ông và các anh chị em. Cuộc sống khó khăn nhóm lên ngọn lửa kinh doanh trong ông. “Trước đây, tôi cảm thấy bị thôi thúc bởi nhu cầu phải làm ra tiền,” ông nói. Là một game thủ cuồng nhiệt như rất nhiều thanh thiếu niên, ông tìm được công việc bán thời gian tại một cửa hàng trò chơi điện tử nhỏ do cặp vợ chồng già điều hành. Niềm đam mê với trò chơi của ông nhanh chóng chuyển thành tài bán hàng. Với 4.000 đô la Mỹ tiết kiệm từ công việc của mình và 3.000 đô la Mỹ vay mượn gia đình, ông mở cửa hàng nhỏ bày bán trò chơi điện tử và máy chơi game của riêng mình tại một căn hộ và gọi đó là Game Paradise, tiền thân của GP Club ngày nay. Ông mở cửa bán hàng sau giờ học và bán các trò chơi điện tử đến 11 giờ đêm, dùng những thẻ khách hàng thân thiết tự làm hợp mốt – mua 10 tặng 1 – để khuyến khích khách hàng quay trở lại. Khi kiếm đủ tiền, ông mở cửa hàng thứ hai tại một căn hộ khác gần đó. Ở tuổi 20, ông tích lũy được khối tài sản nhỏ trị giá 300 triệu won (tương đương khoảng 500.000 đô la Mỹ hiện nay). Sau bốn năm gián đoạn – hai năm thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc của Hàn Quốc và hai năm học thiết kế nội thất tại Mặt nạ đắp mặt thường là bước một trường cao đẳng dạy cuối cùng trong quy trình chăm nghề – ông bắt đầu tái đầu sóc da tỉ mỉ - làm sạch sâu, làm tư tiền tiết kiệm vào việc săn chắc và tẩy tế bào chết – mở rộng hoạt động kinh được phụ nữ Hàn Quốc tin dùng. doanh. Ông mở chi nhánh Thấm đẫm nhũ tương, các tấm mặt nạ được đặt trên mặt trong mới tại một trung tâm tối đa 30 phút rồi bóc ra. Chủ yếu điện tử, và cuối cùng mở để dưỡng ẩm, cũng có mặt nạ có thêm năm cửa hàng nữa. tác dụng thu nhỏ lỗ chân lông, Tuy nhiên, trò chơi phục hồi da bị tổn thương và điện tử không phải là thậm chí làm sáng da.

MẶT NẠ DƯỠNG DA

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 105

FORBES VIỆT NAM

GIÀU NHẤT HÀN QUỐC — KIM JUNG-WOONG mảng kinh doanh duy nhất GP. Ông nhận thấy khách hàng cũng rất quan tâm đến túi đeo vai bằng ni lông và polyester để bảo vệ những chiếc máy chơi trò chơi điện tử PlayStation và Nintendo quý giá. Vì vậy, năm 2003, ông có chuyến đi đầu tiên trong nhiều chuyến đi sau đó đến Trung Quốc, nơi các hãng vận tải được thành lập để hỗ trợ mạng lưới nhà cung cấp. Vào thời kỳ đỉnh cao, mảng kinh doanh trò chơi và phụ kiện của GP phát triển đến mức đem lại doanh thu 50 tỉ won hằng năm. Tại Trung Quốc, ông thu được nhiều hơn ngoài những chiếc túi. Ông học tiếng Trung Quốc và, ông cho biết, “tôi học rất nhiều về văn hóa Trung Quốc và thói quen của người dân.” Ông nhanh chóng nhận ra sự phổ biến trở lại của văn hóa nhạc pop Hàn Quốc ở Trung Quốc, một phần của làn sóng K-Pop thứ hai tương tự làn sóng đầu tiên càn quét châu Á thập niên 1990, nhưng giờ đây được tăng mạnh nhờ sự trỗi dậy của truyền thông xã hội. Sự sùng bái các ban nhạc và phim truyền hình Hàn Quốc dẫn đến khao khát sở hữu làn da trắng trẻo và nhẹ nhàng như những thần tượng: xu hướng K-Beauty. Các thương hiệu làm đẹp lớn nhất Hàn Quốc đã xuất khẩu sang Trung Quốc trong nhiều năm; hiện nay, ngay cả các thương hiệu nhỏ hơn cũng có thể bán hàng cho người tiêu dùng ở Trung Quốc qua mạng hoặc bán cho một số lượng tăng vọt người Trung Quốc đến Hàn Quốc. Làn sóng thứ hai mang đến cho Kim cơ hội tận dụng những mối quan hệ tại Trung Quốc của mình, và năm 2013, GP trở thành nhà phân phối cho các thương hiệu Hàn Quốc đang cố gắng đưa làn sóng K-Beauty vào thị trường Trung Quốc. “Lúc đầu, mọi việc rất tốt đẹp,” ông kể lại. Nhưng vai trò trung gian của ông lại trở nên bấp bênh: khi các khách hàng Hàn Quốc của ông tăng doanh số, họ bắt đầu đẩy ông ra và bán trực tiếp cho các nhà bán lẻ Trung Quốc. Chuyển hướng sang một nhà máy sản xuất mỹ phẩm nhỏ ở Hàn Quốc, tháng 4.2016, ông ra mắt thương hiệu sữa rửa mặt và sữa tắm riêng của mình, JM Solution, viết tắt của “Journey to Miracle” (Hành trình đến Điều kỳ diệu).

HÃY NGẮM MÌNH!

Doanh số sản phẩm làm đẹp và chăm sóc cá nhân Châu Á-Thái Bình Dương

$200

Dòng sản phẩm đầu tiên của JM trở nên nổi tiếng, nhưng sự tăng trưởng của nó bị cắt ngang vào mùa hè năm 2016, khi Hàn Quốc đồng ý triển khai hệ thống THAAD chống tên lửa của Mỹ trên lãnh thổ – hệ thống được thiết kế nhằm bảo vệ Hàn Quốc trước những quả tên lửa từ Triều Tiên. Bắc Kinh lo ngại ra đa của hệ thống có thể xâm nhập lãnh thổ Trung Quốc, diễn giải rằng đó là mối đe dọa an ninh quốc gia và nhanh chóng trả đũa bằng cách cấm các chuyến du lịch theo nhóm từ Trung Quốc tới Hàn Quốc. “Trước khủng hoảng, 800.000 người Trung Quốc đến Hàn Quốc mỗi tháng,” Park Hyun-jin, nhà phân tích tại công ty môi giới DB Financial Investment tại Seoul, cho biết. “Sau khủng hoảng, số lượng giảm xuống còn khoảng 1/4.” Truyền thông nhà nước cũng kêu gọi người tiêu dùng Trung Quốc tẩy chay các sản phẩm Hàn Quốc. Doanh số của công ty mỹ phẩm lớn nhất Hàn Quốc, Amorepacific, giảm hơn 9% trong vòng 2 năm bị tẩy chay. Thu nhập ròng của họ sụt giảm hơn một nửa. Lee Sun-hwa, nhà phân tích của Eugene Investments and Securities tại Seoul cho biết: “Sự thèm khát K-Beauty lúc đó rất lớn. Nhưng do lệnh cấm du lịch, người tiêu dùng Trung Quốc có ít kênh mua trực tiếp các sản phẩm này hơn.” GP không phải ngoại lệ. “Tôi mất một tỉ won không thể thu hồi từ một đối tác bán lẻ. Những đơn đặt hàng trị giá ba tỉ won bị hủy,” Kim nói. “Người ta nói thẳng với tôi, ‘Đừng sản xuất nữa.’” Ông đã không làm vậy. Ngược lại, ông đầu tư toàn bộ số tiền của mình vào thời điểm đó – 1,5 tỉ won – vào một sản phẩm mới: tấm mặt nạ đắp mặt. Không giống mặt nạ truyền thống được đắp dưới dạng bột nhão và để khô trước khi bóc hoặc rửa sạch, tấm mặt nạ đắp mặt là những tấm mỏng được cắt vừa với khuôn mặt – có khoét lỗ cho mắt và miệng – và được phủ các loại hóa chất có tác dụng giữ ẩm và trẻ hóa làn da. Người tiêu dùng Trung Quốc chi 15 tỉ đô la Mỹ cho những chiếc mặt nạ này mỗi năm, theo Bain & Co. Giữa năm 2017, GP ra mắt sản phẩm Honey Luminous Royal Propolis Mask của JM Solution. Các sản phẩm mặt

(TỈ ĐÔ LA MỸ)

DỰ ĐOÁN

$150

$100

$50

Tây Âu Bắc Mỹ

Nguồn: Euromonitor

106 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

ẢNH: COURTESY OF GP CLUB

Kim vào những ngày đầu ở cửa hàng trò chơi điện tử của mình tại Seoul, khoảng năm 1993.

nạ khác nối tiếp ngay sau đó, bao gồm một số sản phẩm như Active Bird’s Nest Moisture Mask, Active Jellyfish Vital Mask, và dĩ nhiên phải kể đến Active Pink Snail Brightening Mask (chứa chiết xuất ốc sên thật). GP không quảng cáo. Thay vào đó, công ty gửi mặt nạ cho những người có ảnh hưởng hàng đầu trong lĩnh vực làm đẹp của Trung Quốc, và họ sẽ lần lượt đăng bài đánh giá – miễn phí – trên mạng xã hội Sina Weibo (phiên bản Twitter của Trung Quốc), hoặc trên TikTok, nền tảng video ngắn do Bytedance vận hành. Một số người có ảnh hưởng bắt đầu mua mặt nạ với số lượng lớn và bán trực tuyến. Nhưng chính những daigou mới là người được cho là tạo ra sự khác biệt đáng kể. Daigou không giới hạn mặt nạ của GP hay của Hàn Quốc, nhưng làn sóng tẩy chay THAAD và sự nổi tiếng của những người có ảnh hưởng liên quan đến GP ở Trung Quốc đã tạo ra một thị trường xám (ám chỉ hoạt động trao đổi hàng hóa không chính thức, không được ủy quyền và ngoài mong muốn của nhà sản xuất) béo bở trong ngành kinh doanh mặt nạ cho daigou khai thác. Họ mua số lượng lớn mặt nạ tại Hàn Quốc và bán cho người mua tại quê nhà, những người đặt vẻ đẹp của làn da lên trước lòng yêu nước. Sức hấp dẫn của GP đối với daigou có phần đóng góp của đối thủ cạnh tranh với chính họ ở một mức độ nào đó: Amorepacific giới hạn số lượng sản phẩm một khách hàng có thể mua. Người phát ngôn của Amorepacific nói rằng công ty quan tâm đến việc bảo vệ và quảng bá hình ảnh thương hiệu lâu dài hơn là thúc đẩy doanh số ngắn hạn. GP gần như không có giới hạn. Cuối năm 2018, GP bán ra 800 triệu mặt nạ, con số hiện nay là hơn một tỉ. Nhà phân tích Lee của Eugene cho biết: “Du lịch suy giảm. Nhưng doanh số các sản phẩm JM tại các cửa hàng miễn thuế đang tăng lên. Họ là những người buôn bán chứ không sử dụng sản phẩm.” Ngày nay, GP, công ty khởi đầu với các trò chơi điện tử và phụ kiện, tăng trưởng nhờ mỹ phẩm – phần lớn ở thị trường Trung Quốc – chiếm đến 90% doanh thu, một nửa trong số đó đến từ các nền tảng thương mại điện tử như Tmall của Alibaba. Trò chơi và các phụ kiện liên quan chỉ chiếm 6%.

Sự tăng trưởng nhờ Trung Quốc của GP Club mạnh đến mức, các nhà phân tích từng dự đoán ban đầu rằng công ty có thể được định giá lên tới 10 nghìn tỉ won trong một đợt IPO. Nhưng sau đó, họ đã hạ thấp con số này xuống đúng với thực tế – các mức dự đoán hiện tại nằm trong khoảng 4 nghìn tỉ won. “Mặc dù vậy, trong năm tài chính 2018, thành tích của họ vẫn thấp hơn những gì chúng tôi kỳ vọng họ có thể đạt được,” chuyên gia Lee của Eugene chia sẻ. “Chắc chắn là các sản phẩm của JM Solution có sự tăng trưởng vượt bậc, nhưng ngay cả khi chỉ kinh doanh trò chơi điện tử, GP Club cũng đã thành công rõ rệt,” Jane Han, tổng giám đốc bán hàng của GP và là nhân sự đầu tiên của mảng kinh doanh mỹ phẩm năm 2014, cho biết. “Thứ không thay đổi chính là niềm đam mê và sự chân thành của CEO chúng tôi với những gì ông ấy làm, và sự tập trung tỉ mỉ của ông ấy nhằm nắm được tất cả các chi tiết liên quan đến việc đưa sản phẩm ra thị trường và kinh doanh. Đó là một trong những thế mạnh lớn nhất của ông ấy.” Bằng chứng cho thấy họ không còn là ngôi sao mới nổi ở Trung Quốc nữa, GP đang phải vật lộn với rất nhiều thương hiệu khác ở đó: hàng nhái. “Hàng nhái đã có mặt tại thị trường Trung Quốc,” Florence Bernardin từ Information & Inspiration, công ty nghiên cứu chuyên về thị trường mỹ phẩm châu Á, cho biết. Mỹ phẩm nhái không chỉ làm giảm doanh số; đôi khi chúng còn nhiễm hóa chất nguy hiểm, có thể không may gây tổn thương cho người tiêu dùng và làm bùng phát phản ứng dữ dội với thương hiệu chính hãng. Phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc đầy rẫy những lời phàn nàn về mỹ phẩm nhái của Hàn Quốc. GP cho biết họ đang hành động nhằm ngăn chặn những kẻ giả mạo bằng cách giám sát các kênh bán hàng trực tuyến và ngoại tuyến, cập nhật bao bì và hợp tác chặt chẽ với các đối tác trực tuyến như Alibaba. Các nhà phân tích cho rằng sự cảnh giác có thể hạn chế những kẻ sao chép, nhưng sự tăng trưởng liên tục sẽ phụ thuộc phần lớn vào việc đa dạng hóa các sản phẩm và thị trường mới. GP mở rộng các văn phòng từ Seoul đến Quảng Châu, Hàng Châu, Hong Kong, Tokyo và Uy Hải thuộc tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Gần 1/4 trong số 170 nhân viên của họ tập trung vào R & D, và họ hiện bán mỹ phẩm không chỉ ở Trung Quốc, mà còn ở Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Thái Lan và trở về quê nhà Hàn Quốc. Nhà phân tích Shin Su-yeon của Shinyoung Securities tại Seoul nhận định: “Thị trường lớn tiếp theo của các hãng mỹ phẩm dường như là Đông Nam Á. K-Beauty phổ biến ở khu vực này. Nhưng đó là thị trường khó khăn, phân mảnh tại nhiều quốc gia.” Kim hi vọng một đợt IPO sẽ mang lại cho GP số tiền mặt cần thiết để vượt qua những phân mảnh đó. Tuy nhiên, sau tất cả, thành công chỉ có ý nghĩa tương đối trong suy nghĩ của Kim, người cho rằng cha mình đã ra đi quá sớm: “Ước mơ của tôi là có thể sống thoải mái hơn cùng gia đình mình.” THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 107

FORBES VIỆT NAM

PHỤ NỮ TỰ LẬP GIÀU NHẤT — ANNE WOJCICKI

BẢN&CHẤT NUÔI DƯỠNG Anne Wojicicki đã phát triển công ty xét nghiệm di truyền của mình, 23andMe, từ một “kẻ liều lĩnh không đáng tin” biến thành một “thanh niên chuyên gây rối”. Giờ đây, cỗ máy công nghệ sinh học trị giá 2,5 tỉ đô la Mỹ của bà đã sẵn sàng để tiến hành bước tiếp theo, kết hợp dữ liệu lớn và dược phẩm lớn, giải mã ADN của thung lũng Silicon.

nne Wojcicki đến trễ 45 phút, đây là thói quen cố hữu của CEO 23andMe, đến nỗi các nhân viên đã ngừng phàn nàn về điều đó. Họ đều biết thói quen đó rất khó sửa. Vào một buổi sáng thứ năm trong tháng 4, nhân viên của bà đang kiên nhẫn chờ đợi khi bà chạy ào vào trụ sở chính của công ty trong trang phục quần ngắn chạy bộ, áo thun in dòng chữ “Yay DNA” và giày tennis cũ mòn, vừa đạp xe 8km đến chỗ làm trong thời gian mang thai tám tháng. Thể hiện niềm đam mê của Wojcicki, trụ sở 23andMe ở Mountain View, California, trông giống như sự giao thoa của công ty khởi nghiệp ở thung lũng Silicon và câu lạc bộ thể hình. Có máy chạy bộ khắp văn phòng có không gian mở, máy đạp xe trong phòng hội nghị và xe Peloton trong căn tin thông với phòng tập thể dục. Wojcicki vẫn đang còn chạy thả lỏng sau khi leo bốn tầng lầu lên văn phòng nhỏ có tường bằng kính của mình, chỉ dừng lại để đổ đầy chai nước bằng kim loại. Bà làm thế để nhân viên hiểu rằng sức khỏe của họ là lựa chọn hằng ngày của chính họ. “Kiểu như tôi đang thể hiện, tôi leo cầu thang bộ và tôi mang thai! Bạn cũng có thể leo cầu thang bộ!” Wojcicki nói. Việc tập luyện như vậy là quá sức đối với đa số phụ nữ sắp sinh, nhưng Wojcicki, 45 tuổi và đã có hai con với chồng cũ Sergey Brin, đồng sáng lập Google, thậm chí còn không thở gấp. Và bà vẫn tràn đầy năng lượng

108 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

khi nhắc đến cái mà bà gọi là “đứa con đầu lòng”: doanh nghiệp 13 năm tuổi của bà, 23andMe. Kể từ khi ra mắt, khoảng 10 triệu người đã nhổ một lượng nước bọt tầm nửa muỗng cà phê vào ống nhựa của 23andMe và gửi nó đi xét nghiệm để truy nguyên nguồn gốc huyết thống hoặc phát hiện các nguy cơ bệnh tật. Chỉ riêng trong năm ngoái, đã có gần 5 triệu khách hàng làm như vậy, mang lại doanh thu ước tính 475 triệu đô la Mỹ cho công ty, nhưng vẫn chưa tạo được lợi nhuận. Kết quả đó cũng đem lại cho Wojcicki (xếp thứ 33 trong danh sách Những phụ nữ tự lập giàu nhất năm 2019 của Forbes) khối tài sản khoảng 690 triệu đô la Mỹ, chủ yếu nhờ giá trị của khoảng 30% cổ phần của bà trong 23andMe, được các nhà đầu tư định giá 2,5 tỉ đô la Mỹ. Để đạt được điều này, Wojcicki đã phải vượt qua một năm vô cùng tồi tệ từng đe dọa chấm dứt tất cả – cuộc ly hôn với Brin năm 2013 xảy ra cùng thời điểm FDA buộc 23andMe phải ngừng ngay lập tức việc kinh doanh kiểm tra sức khỏe – và phải đối mặt với những người hoài nghi rằng công ty của bà chẳng qua chỉ là trò lừa. Hiện giờ khi bà đã vượt qua nỗi buồn từ cuộc hôn nhân tan vỡ và đánh tan mọi nghi ngờ để chứng minh rằng 23andMe là công ty nghiêm túc, Wojcicki lại lần nữa đúng trước một bước ngoặt, cả về đời sống cá nhân lẫn trong công việc kinh doanh. Bà âm thầm chuẩn bị chào đón đứa con thứ ba của mình, lần này bà làm mẹ đơn thân. “Việc bạn có đang yêu đương hay không cũng không ảnh hưởng đến việc liệu bạn có khả năng có con hay không,” Wojcicki

Ả N H : P R E S L E Y A N N / PAT R I C K M C M U L L A N /G E T T Y I M AG E S

BIZ CARSON & KATHLEEN CHAYKOWSKI

nói. “Tôi rất cứng đầu. Khi muốn làm gì thì tôi sẽ làm được. Tôi thực sự muốn có một đứa con thứ ba. Vì vậy, đoán thử xem tôi làm gì? Tôi tự quyết,” bà cười thêm vào. Và trong khi công ty có thể thực hiện cuộc kiểm tra nhỏ thú vị để tiết lộ rằng bạn có 5% dòng máu Scandinavi và có khuynh hướng di truyền với việc hắt hơi dưới ánh mặt trời, tham vọng của 23andMe còn lớn hơn nhiều. Wojcicki muốn tận dụng chi phí giảm mạnh theo cấp số nhân của việc giải trình tự gene (giảm 99% trong một thập kỷ) và thư viện ADN đồ sộ của 23andMe (cơ sở dữ liệu nghiên cứu di truyền lớn nhất thế giới) để cung cấp dữ liệu cho “máy công nghệ sinh học,” không chỉ cho thấy khuynh hướng di truyền đối với một số loại bệnh mà còn giúp tạo ra các loại thuốc sẽ điều trị các bệnh đó. Quan

trọng hơn cả là, nếu tất cả diễn ra theo đúng kế hoạch, 23andMe được nhận tiền từ cả hai phía. Khách hàng trả tiền để tìm hiểu về vấn đề huyết thống của họ và sau đó công ty sử dụng dữ liệu di truyền đó để kiếm tiền từ các loại thuốc mới tiềm năng trong tương lai. 80% khách hàng của 23andMe đồng ý cho phép ADN của họ được sử dụng cho nghiên cứu y sinh. “Tôi nghĩ chuyện đó thật tài tình, mọi người đang trả tiền cho chúng tôi để xây dựng cơ sở dữ liệu,” Richard Scheller, giám đốc nghiên cứu khoa học của 23andMe nói. “Người dân muốn dữ liệu của họ được sử dụng và hỗ trợ những khám phá khoa học.” Hướng phát triển mới nhất của 23andMe khởi đầu với một nhóm nghiên cứu thuốc nội bộ vào năm 2015. Nhưng việc phát triển dược phẩm nổi tiếng là khó khăn – 86% các loại thuốc mới thất bại trong các thử nghiệm lâm sàng – và đắt tiền. Chi phí trung bình để phát triển một loại thuốc ở Hoa Kỳ là khoảng 2,6 tỉ đô la Mỹ. Vì vậy, vào tháng 7 năm ngoái, Wojcicki đã ký thỏa thuận với gã khổng lồ ngành dược phẩm, GSK có trụ sở tại U.K. (trước đây gọi là GlaxoSmithKline; doanh thu 2018: 31 tỉ đô la Mỹ), đầu tư 300 triệu đô la Mỹ vào 23andMe và ký kết hợp tác độc quyền trong bốn năm để xác định các hướng nghiên cứu thuốc mới. 23andMe sẽ phải chia sẻ phần chi phí phát triển thuốc, nhưng đồng thời họ cũng cùng chia sẻ lợi nhuận. Một lĩnh vực tăng trưởng tiềm năng khác cho 23andMe là có hướng tiếp cận sâu sắc hơn và thiên về cá nhân nhiều hơn đối với sức khỏe con người. Wojcicki muốn huấn luyện người tiêu dùng trên cơ sở gene của họ, giúp họ kiểm soát tốt hơn về mặt sức khỏe. Điều đó có nghĩa là có thể xuất hiện nhiều mối quan hệ đối tác giống như mối quan hệ với công ty khởi nghiệp Lark Health, cho phép khách hàng của 23andMe đăng ký tư vấn về bệnh tiểu đường. Hoặc điều đó có thể là ứng dụng được AI hỗ trợ của 23andMe sẽ nhắc bạn uống nhiều nước hơn hoặc chọn cà chua cho bữa trưa, nhằm giúp ngăn chặn sự khởi phát của Parkinson, theo như kết quả một số nghiên cứu. Wojcicki không chia sẻ chi tiết về việc huấn luyện này. Việc đó sẽ không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Không có bằng chứng lâm sàng nào cho thấy những người đã biết được rằng họ có nguy cơ di truyền cao đối với một căn bệnh cụ thể thông qua xét nghiệm di truyền, sẽ thay đổi đáng kể hoặc thay đổi hoàn toàn lối sống của họ để làm giảm thiểu nguy cơ đó. Trên thực tế, có rất nhiều bằng chứng, cả trong khoa học lẫn thường ngày, THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 109

FORBES VIỆT NAM

PHỤ NỮ TỰ LẬP GIÀU NHẤT — ANNE WOJCICKI

cho thấy điều ngược lại. Thói quen của con người rất khó thay đổi. Ngay cả nhân viên của Wojcicki cũng lén đi thang máy khi khuất tầm mắt của bà. Nhưng đó là một canh bạc mà bà sẵn sàng đánh cược. “Thế giới y tế có vẻ như đã từ bỏ tiềm năng trở nên khỏe mạnh hơn của bạn,” bà nói. “Tôi cho rằng đó là chuyện đáng buồn.” Bản thân Wojcicki gần như bị buộc phải bỏ cuộc vào sáu năm trước. Thời điểm tháng 11.2013, bà đang bận rộn thích nghi với cuộc sống thay đổi nhanh chóng. Chồng bà đã chuyển ra ngoài sống. Bà là mẹ của hai con nhỏ và vẫn là CEO của công ty khởi nghiệp. Sau đó, vài ngày trước Lễ Tạ ơn, điện thoại của bà rung lên báo tin nhắn: có bưu phẩm chuyển phát nhanh từ FDA được chuyển đến cho bà. “Đừng có ký nhận!” Bà nhắn tin cho trợ lý ngay lập tức. Đã quá trễ. Thông báo của FDA yêu cầu công ty của bà ngừng ngay việc tiếp thị các xét nghiệm sức khỏe của mình vì đã không cung cấp đủ bằng chứng cho thấy các xét nghiệm này là chính xác. Wojcicki cho rằng bà có thể lờ nó đi. Ba ngày sau, FDA công bố thư cảnh báo và 23andMe phải ngưng bán các xét nghiệm sức khỏe. Chuyện này được xem như một “tai nạn” sau giai đoạn phát triển nhanh, và nhiều người đã nhanh chóng nhận định đây là một giai thoại khác về sự kiêu ngạo của thung lũng Silicon, không có gì đáng ngạc nhiên khi xét đến bối cảnh xuất thân của Wojcicki. Bà lớn lên trong khuôn viên trường đại học Stanford, nơi cha bà, Stanley, là giáo sư vật lý. Mẹ của Wojcicki, Esther, là giảng viên báo chí tại một trường trung học ở Palo Alto và bị ám ảnh về việc giáo dục sớm cho ba cô con gái, từ tên Latin của hoa cho đến bơi lội, khi mới chập chững biết đi. “Tôi đã thử nghiệm giáo dục với con mình,” Esther đã kể với Forbes vào năm 2018. Trong khi các chị gái của bà hướng về nghệ thuật và toán học, thì Wojcicki lại ngốc nghếch nhưng dễ gần gũi. “Con bé có thể dễ dàng thu hút cảm tình của mọi người,” mẹ của bà nhớ lại. Trong số những người say mê sự quyến rũ của bà có Serge Brin (và nhiều năm sau đó, là cầu thủ bóng chày Alex Rodriguez), người mà bà gặp sau khi chị gái Susan cho hai tiến sĩ đầy tham vọng đang cố gắng tổ chức lại thông tin của thế giới: hai nhà đồng sáng lập Google, Larry Page và Brin thuê nhà để xe trong nhà của Susan ở Menlo Park vào năm 1998. Susan trở thành nhân viên thứ 16 của Google và sau cùng là CEO của YouTube. Chị gái giữa của Wojcicki, Janet, hiện là một nhà dịch tễ học toàn cầu, giảng dạy tại ĐH California, San Francisco.

OJCICKI NẢY RA ý tưởng kinh doanh trong

hệ thống y tế lần đầu khi còn là một sinh viên tốt nghiệp ĐH Yale làm chuyên gia phân tích tại một công ty nhỏ ở phố Wall. Ban ngày tham gia các

110 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

hội nghị thanh toán y tế và ban đêm làm tình nguyện tại bệnh viện Bellevue Hospital ở Manhattan đã khiến bà nhận ra rằng ngành y tế đang tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận – chứ không phải tập trung vào chăm sóc phòng ngừa. “Đó là điều không thể chấp nhận được với một người giàu lòng trắc ẩn như bà ấy,” theo Ashley Dombkowski, người từng là giám đốc kinh doanh của 23andMe, trước khi đồng sáng lập Before Brands, công ty về thực phẩm chống dị ứng cho trẻ em được Wojcicki ủng hộ. “Bà ấy không bị nản lòng vì những vấn đề lớn, đáng giá.” Bộ gene của con người được giải trình tự lần đầu tiên vào năm 2003, và các nhà khoa học bị thu hút bởi những gì được giải mã. Wojcicki đã được giới thiệu với Linda Avey, người đã nghiên cứu sinh học khi còn là sinh viên và đang đưa ra các chương trình nghiên cứu tại Affymetrix, công ty xét nghiệm di truyền ở Santa Clara, California. Cả hai cùng ăn tối và trò chuyện vào tháng 12.2005. Ngay sau đó, Wojcicki và Avey quyết định cùng thành lập công ty, và Avey đã lôi kéo ông chủ cũ của mình, Paul Cusenza, làm người sáng lập thứ ba của 23andMe và quản lý hoạt động của công ty. “Tôi thấy vô cùng ấn tượng, bởi vì ngay lập tức tôi đã nhận thấy được các kết quả tất yếu,” Avey kể lại. Mối liên kết với Brin không gây ảnh hưởng xấu. “Sự ủng hộ của Google sẽ hỗ trợ được khá nhiều.” (Avey rời 23andMe vào năm 2009 để nghiên cứu bệnh Alzheimer’s.) Google đúng là đã ủng hộ. Sau khi gọi vốn được 9 triệu đô la Mỹ từ Google, Brin và một vài nhà đầu tư bên ngoài như New Enterprise Associates và Genentech, 23andMe ra mắt sản phẩm đầu tiên vào tháng 11.2007. Xét nghiệm nước bọt có giá 999 đô la Mỹ. Khách hàng tìm hiểu về huyết thống của họ, khả năng bị hói và nguy cơ mắc một số bệnh phổ biến như bệnh tim. Công ty lách các quy định của FDA bằng cách tự quảng cáo đây là phương pháp thú vị để mọi người hiểu rõ hơn về ADN của họ, chứ không phải là một công cụ y tế. Vào thời điểm đó, mất khoảng 300.000 đô la Mỹ để giải trình tự toàn bộ bộ gene của con người, đã giảm so với con số 50 triệu đô la Mỹ vào năm 2003. (Bây giờ chi phí ít hơn 1.000 đô la Mỹ.) Nhưng 23andMe đã đưa ra các báo cáo với giá thấp hơn nhiều bằng cách sử dụng một công nghệ được gọi là kiểu gene, kiểm tra các bộ phận cụ thể của gene để tìm đột biến có liên quan đến một số bệnh nhất định, thay vì giải trình tự, đòi hỏi phải đọc toàn bộ bộ gene. Để thu hút sự chú ý của những người có khả năng chi trả mức giá 999 đô la Mỹ, 23andMe đã tổ chức các bữa tiệc xét nghiệm nước bọt tại các sự kiện từ Davos đến Tuần lễ thời trang New York, nơi những người nổi tiếng như Naomi Campbell, Diane von Furstenberg và Rupert Murdoch nhổ nước bọt vào các ống nhỏ để xét nghiệm. Wojcicki mong muốn được kiểm soát thị trường, nhưng việc chấp nhận diễn ra rất chậm. Các đối thủ cạnh tranh

Ả N H : D O N A L D B OW ER S/G E T T Y I M AG E S

như Navigenics đã gục ngã. Đến năm 2011, bốn năm sau khi ra mắt, 23andMe chỉ có 100.000 khách hàng. Công ty dường như chẳng là gì khác hơn ngoài sở thích của một người vợ của tỉ phú. Năm 2012, chi phí giảm theo cấp số nhân giúp 23andMe giảm giá xuống còn 99 đô la Mỹ, tăng doanh số bán hàng. Wojcicki đã sẵn sàng để phát triển lớn hơn. “Chúng tôi muốn nhanh chóng đem công nghệ đến mọi người,” bà nói. Đến tháng 10.2013, 23andMe đàm phán với Target và Wojcicki rất nỗ lực để đưa sản phẩm vào các cửa hàng trước kỳ nghỉ lễ, nghĩ rằng họ sẽ bày bán bộ thử nghiệm ở dãy bên cạnh vitamin và nhiệt kế. Emily

Golden State Killer, tên tội phạm bị bắt sau khi một người họ hàng gửi ADN tới GEDmatch, một cơ sở dữ liệu phả hệ miễn phí. “Có những ngày, ví dụ như Prime Day – chúng tôi bán được vài trăm nghìn bộ dụng cụ trong một ngày,” Wojcicki nói, nhắc đến ngày mua sắm giảm giá của Amazon. (23andMe bán các xét nghiệm của mình trên trang web của họ cũng như thông qua các nhà bán lẻ như Amazon, Best Buy và Walgreens. Wojcicki nhanh chóng lên kế hoạch mở cửa hàng bán lẻ chớp nhoáng đầu tiên của 23andMe tại một trung tâm mua sắm gần trụ sở chính.) “Có những khoảnh khắc mà tôi cảm thấy như cả thành phố sẽ bị tôi tác động.” Wojcicki thừa nhận mình bị bối rối vì Hệ thống dự trữ liên bang. Bà so sánh cuộc chiến với FDA với việc “mang giày đi bộ quanh một ngôi nhà kiểu Nhật.” “Đây không phải là vấn đề về chuyện bạn tin rằng mình đúng hay sai. Bạn sai rồi,” bà nói. “Vì vậy, chúng tôi phải bắt đầu lại.” Có một giải pháp là biến nó thành một phần của quy trình đặt hàng kiểm tra sức khỏe được bác sĩ chấp thuận, cách tiếp cận mà các đối thủ của 23andMe, các công ty khởi nghiệp Color và Helix ở thung lũng Silicon, đã áp dụng. Nhưng Wojcicki vẫn muốn duy trì ý tưởng ban đầu của bà về một bộ sản phẩm được bán trực tiếp cho người tiêu dùng. Năm 2015 đánh dấu thời điểm bắt đầu phục hồi. Tháng 2 năm đó, FDA đã phê chuẩn báo cáo về tình trạng có người mang mầm bệnh rối loạn hiếm gặp có Đồng sáng lập Linda Avey, Wendi Deng Murdoch, Diane Von Furstenberg và Anne tên là hội chứng Bloom (chính Wojcicki Wojcicki tại một bữa tiệc xét nghiệm nước bọt được tổ chức tại Manhattan năm 2008. cũng mang mầm bệnh này). Sau khi chứng minh với FDA rằng các xét nghiệm của Drabant Conley, người đứng đầu bộ phận phát triển kinh mình chính xác và dễ hiểu, 23andMe trở thành công ty doanh của 23andMe, nhớ lại sự tự tin của Wojcicki khi xét nghiệm di truyền duy nhất được FDA thông qua việc một giám đốc điều hành nghĩ rằng sẽ không thể làm kịp: bán báo cáo sức khỏe di truyền trực tiếp cho người tiêu “Bà ấy phản ứng như thể muốn nói, ‘đây là một công ty dùng. Đối thủ cạnh tranh có trụ sở tại Utah, Ancestry, đã được thành lập từ điều tưởng như không thể’.” bán được gần 15 triệu bộ dụng cụ ADN, không đưa ra bất Nhưng cuối cùng cũng không thể kịp thời gian. Phải kỳ thử nghiệm nào liên quan đến sức khỏe. mất thêm ba năm nữa để 23andMe có thể lên kệ của Cũng trong năm 2015, 23andMe bắt đầu ký thỏa Target. Đầu tiên, bà phải vượt qua sự kiểm duyệt công thuận với các công ty dược phẩm mong muốn tận dụng khai theo quyết định của FDA năm 2013 và xây dựng sâu vào kho di truyền của mình, khởi đầu là các thỏa lại. Thời điểm bà ăn pizza và lắng nghe khách hàng nói thuận trị giá hàng triệu đô la với Genentech và Pfizer. chuyện tại Ngày ADN thường niên của công ty, những Trong lúc họ vui vẻ bán dữ liệu ẩn danh (từ khách hàng ngày đó dường như đã quá xa. Các xét nghiệm di truyền đã đồng ý tham gia) cho người ngoài, Wojcicki cũng nổi bật lên như một trong những xu hướng xã hội của đang gây dựng một nhóm nghiên cứu thuốc nội bộ và thập kỷ, tiết lộ các thành viên gia đình bất ngờ (Wojcicki khai thác nguồn doanh thu mới: tuyển dụng hàng ngàn tìm thấy một người anh em họ) và thậm chí giúp giải bệnh nhân từ cơ sở dữ liệu của 23andMe tham gia các quyết các vụ án mạng khó giải quyết như vụ án kinh điển thử nghiệm lâm sàng của các công ty dược phẩm. THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 111

FORBES VIỆT NAM

PHỤ NỮ TỰ LẬP GIÀU NHẤT — ANNE WOJCICKI

Wojcicki có bước đột phá lớn tiếp theo vào năm 2017. Oprah đã gọi bộ xét nghiệm trị giá 99 đô la Mỹ của 23andMe là một trong những thứ yêu thích của bà ấy. Sau đó, FDA đã thông qua báo cáo rủi ro sức khỏe đầu tiên của 23andMe, báo cáo này có thể cho khách hàng biết liệu họ có các biến thể di truyền có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh huyết khối hay Parkinson hay không. Nhưng một loạt quyết định chấp thuận không ngăn được sự nghi ngờ của cộng đồng y tế. Trên thực tế, có dòng chữ in nhỏ trên bộ dụng cụ sức khỏe giá 99 đô la Mỹ của họ nói rằng họ “không có ý định nói cho bạn biết bất cứ điều gì về tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn, hoặc được dùng để đưa ra các quyết định y tế.” Không giống như que thử thai, các báo cáo của công ty không được cho phép đưa ra bất kỳ chẩn đoán rõ ràng nào. Thay vào đó, các báo cáo về mầm bệnh của 23andMe sẽ xét nghiệm xem liệu ai đó có thể truyền các biến thể của các bệnh di truyền như mất thính giác hoặc xơ nang cho con của họ hay không. 12 báo cáo về rủi ro sức khỏe của công ty này sẽ cho mọi người biết liệu họ có thể có nguy cơ cao bị mắc bệnh tăng cholesterol di truyền hay bệnh Alzheimer’s khởi phát muộn hay không. Các báo cáo này có sự hạn chế ở nhiều mặt. Vì cho đến nay, hầu hết các nghiên cứu di truyền đều được thực hiện với người châu Âu, các báo cáo về rủi ro sức khỏe hiếm khi được áp dụng cho người Mỹ gốc Phi hoặc người châu Á. “Không có bác sĩ có tự trọng nào đã mua bảo hiểm sơ suất mà lại dám chữa trị cho bạn dựa trên chẩn đoán của một bộ sản phẩm xét nghiệm di truyền bán trực tiếp cho

cũng chẳng có hại, và vì thế, nói chung là liệu chúng ta có nên khuyến khích mọi người chi 200 đô la Mỹ cho nó, hay nên dùng 200 đô la Mỹ đó để mua thẻ thành viên phòng tập thể dục?” Jonathan Berg, một nhà di truyền học lâm sàng tại ĐH North Carolina tại Chapel Hill nhận xét. Wojcicki, người cuồng thể dục, chắc chắn sẽ bảo mọi người làm cả hai: xét nghiệm và đi đến phòng tập thể dục, nhưng để hỗ trợ mảng xét nghiệm, bà vừa ký hợp đồng lớn nhất từ trước đến nay của công ty với GSK, cho phép GSK truy cập vào cơ sở dữ liệu di truyền của 23andMe, có chứa ADN của khoảng tám triệu người. “Quy mô của bộ dữ liệu này có thể tiết lộ rất nhiều dấu hiệu mà các bộ dữ liệu khác nhỏ hơn nhiều sẽ không bao giờ có thể hiển thị,” theo Hal Barron, giám đốc khoa học của GSK. Kết quả ban đầu đầy hứa hẹn. Chỉ trong mười tháng, GSK và 23andMe đã xem xét ít nhất 13 biến thể di truyền có thể liên quan các bệnh từ tim mạch đến thần kinh. Biến thể đầu tiên họ sẽ kiểm tra để thử nghiệm thuốc là một đột biến liên quan đến bệnh Parkinson. Dược phẩm là một cuộc chơi dài hạn, mất 10 đến 15 năm để thu được kết quả, nếu có. Trong tương lai gần hơn, Wojcicki đang tìm cách tăng trưởng thông qua việc chuyển từ xét nghiệm sang đưa ra lời khuyên. Đây là một động thái hiển nhiên, nhưng có một loạt các đối thủ cạnh tranh, từ các ứng dụng cai thuốc lá đến các công cụ theo dõi chế độ ăn uống và tập thể dục của tất cả mọi người từ Under Armor đến Apple. Vẫn chưa thể biết được liệu có bất kỳ ứng dụng thể dục và sức khỏe nào có thể tạo ra sự khác biệt hay không, liệu 23andMe có bất kỳ lợi thế có ý nghĩa nào so với những người chơi khác hay không. Không ai cần xét nghiệm di truyền để biết rằng hút thuốc lá gây ung thư phổi hoặc việc liên tục tiêu thụ đồ ăn vặt sẽ dẫn đến béo phì. Một xét nghiệm di truyền chỉ cung cấp thông tin cá nhân. Mọi người vẫn phải thay đổi hành vi của họ. Và một loạt các nghiên cứu khoa học cho thấy rằng đưa ra cảnh báo cho họ không chắc sẽ thay đổi được gì. “Định lượng tác động của thuốc dễ dàng hơn nhiều. Định lượng tác động của việc phòng ngừa là một vấn đề khó khăn hơn rất nhiều. Nhưng tôi nghĩ rằng, tôi có thể tự hào hơn về mặt tinh thần,” Wojcicki nói. “Vì, ngay lúc này đây, không ai nghĩ rằng bạn có thể làm được.” “Thật sự tôi không phải là một tín đồ của thế giới thung lũng Silicon, kiểu như, tin rằng bạn sẽ sống bất tử,” Wojcicki nói tiếp. “Nhưng tôi là một người luôn tin tưởng rằng bạn muốn được sống đến độ tuổi 90 hoặc 100 – và bạn chỉ muốn được khỏe mạnh.”

“LIỆU CHÚNG TA CÓ NÊN KHUYẾN KHÍCH MỌI NGƯỜI CHI 200 ĐÔ LA CHO XÉT NGHIỆM ADN, HAY NÊN DÙNG 200 ĐÔ LA ĐÓ ĐỂ MUA THẺ THÀNH VIÊN PHÒNG TẬP THỂ DỤC?” người tiêu dùng,” Mark Rothstein, giáo sư đạo đức sinh học tại ĐH Louisville cho biết. Có lẽ xét nghiệm gây tranh cãi nhất của 23andMe là xét nghiệm tìm kiếm ba biến thể liên quan đến ung thư vú, buồng trứng và tuyến tiền liệt trong loại gene mà người ta hay gọi là gene Angelina Jolie, BRCA1, và một gene có liên quan, BRCA2. Các nhà chỉ trích nói rằng vấn đề là có hơn 1.000 biến thể liên quan đến ung thư vú, vì vậy việc chỉ tìm kiếm ba biến thể không thể đưa ra hồ sơ đánh giá rủi ro đầy đủ. Trên hết, ba biến thể mà 23andMe tìm kiếm thường xuất hiện ở những người gốc Do Thái Ashkenazi, chỉ chiếm 2% dân số Hoa Kỳ. Đối với đa số mọi người, gene này không có mối liên quan. “Kết quả là, bạn có một công nghệ không hữu ích mà 112 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

NHỮNG CHÚ HỔ CON SAIGON HEAT NHỮNG VIÊN NGỌC THÔ CHỜ NGÀY TỎA SÁNG Trước khi mùa giải VBA by MB 2019 khởi tranh, người hâm mộ chứng kiến sự thay máu đáng kể của Saigon Heat khi trong đội hình phần lớn các cầu thủ là những gương mặt trẻ đầy lạ lẫm. Saigon Heat lúc ấy nhận không biết bao nhiêu chỉ trích, ngờ vực, và sự thất vọng của người hâm mộ. Ở chiều ngược lại, những áp lực, những thách thức to lớn mà các “chú hổ con” Saigon Heat sẽ phải đối mặt là cực kỳ to lớn. Những tưởng mùa giải sẽ kết thúc nhanh chóng đối với các cầu thủ trẻ, nhưng không, những chú hổ con đã và đang thể hiện những hình ảnh cực kỳ tích cực, giúp đội bóng “Ông ba mươi” bay cao tại bảng xếp hạng VBA by MB. Vậy, câu hỏi đặt ra “Bí quyết thành công của Saigon Heat là gì?” - Để chỉ trong vòng vài năm trở lại đây, Saigon Heat có thể cho ra đời một thế hệ vàng làm nức lòng người hâm mộ đến thế? Câu trả lời nằm ở tiêu chí lựa chọn và đào tạo cầu thủ trẻ của Ban Lãnh Đạo. Với việc xây dựng lối chơi thông minh cùng với phong cách đầy quyết liệt và không ngại tranh chấp, Ban Lãnh Đạo Saigon Heat không đặt mục tiêu lựa chọn những cầu thủ trẻ phải có tài năng xuất chúng nhất, hay phải có thể hình vượt trội nhất. Thay vào đó, một cầu thủ có cá tính và ý chí tập luyện nỗ lực vượt lên tất cả là tiêu chí của ông Connor Nguyễn và các HLV.

TỪ NHỮNG VIÊN NGỌC TRẺ TÀI NĂNG Võ Kim Bản - Chàng cầu thủ tuy chỉ vừa hoàn thành xong kỳ thi cấp 3 nhưng lại đầy lì lợm và bản lĩnh khi không ngại tranh chấp với những cầu thủ ngoại binh to cao bên phía đội bạn chính là nhân tố trẻ nhận được nhiều sự quan tâm của giới chuyên môn hiện nay. Khi nhìn Bản thi đấu, không ai nghĩ đó là một chàng trai mới 19 tuổi. Bên cạnh Bản, trong mùa giải năm nay, Saigon Heat còn đón chào sự xuất hiện của một tân binh trẻ khác, và đó chính là

Nguyễn Huỳnh Phú Vinh. Với khả năng kiểm soát bảng rổ hiệu quả, những tình huống chọn vị trí thông minh cùng các pha đánh chặn xuất sắc, Phú Vinh đang được xem là “lá chắn thép” trong khu vực hình thang của Saigon Heat. Cùng với Tavarion Nix, Tim Waale và Phạm Đức Kiên, họ đã tạo nên một trong những hệ thống phòng ngự hiệu quả nhất giải đấu.

ĐẾN NHỮNG VIÊN NGỌC THÔ KHÔNG NGỪNG NỖ LỰC CHỜ NGÀY TỎA SÁNG Là gương mặt được Saigon Heat lựa chọn ngay ở vòng 1 VBA Draft 2019, Richard Nguyễn nhận được rất nhiều kỳ vọng, nhưng đi cùng với đó là những thách thức không hề nhỏ đang chờ đợi khi đây mới chỉ là lần đầu tiên anh góp mặt ở sân chơi VBA. Bước vào giai đoạn đầu của sự nghiệp, tay ném 22 tuổi cho thấy mình xứng đáng là “viên ngọc thô” đầy tiềm năng bởi lối chơi công thủ toàn diện, đột phá hiệu quả, phòng ngự chắc chắn, xuất sắc trong các tình huống bắn 3 cùng tư duy chiến thuật sắc bén. Ngoài ra, sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến những cầu thủ trẻ đầy tiềm năng khác như: Tim Waale, Minh Nhựt, Vĩnh Quang,… Họ vẫn đang cố gắng tập luyện, nỗ lực phấn đấu mỗi ngày và luôn sẵn sàng ra sân tỏa sáng. Chắc chắn với triết lý đào tạo và lối chơi đặt tập thể lên hàng đầu tại Saigon Heat, chúng ta sẽ sớm được chứng kiến những chú hổ con này gầm vang.

FORBES VIỆT NAM

ĐIỀU TRA CỦA FORBES

RẮC RỐI GIỚI TÍNH

BUMBLE TẠI

Tỉ phú người Nga thường đi lại bằng máy bay phản lực sở hữu ứng dụng hẹn hò được thiết kế nhằm trao quyền cho phụ nữ. Ông đang quản lý một công ty bị hơn một chục nhân viên cũ tố cáo là “độc hại”, đặc biệt là cho phụ nữ.

ANGEL AU-YEUNG

gay cả trong một cuộc họp kinh doanh vào buổi chiều, Andrey Andreev, ông chủ sở hữu trang hẹn hò trực tuyến hàng đầu thế giới, cũng ăn mặc như thể chuẩn bị đến hộp đêm: quần jean đen, áo khoác bomber đen và áo thun trắng Prada được đặt may riêng. “Tôi có hàng trăm cái áo, bộ sưu tập áo thun trắng hiệu Prada lớn nhất thế giới,” người đàn ông 45 tuổi nói. Vào ngày thứ hai sau lễ Phục Sinh tại London, một kỳ nghỉ quốc lễ buồn chán, cuộc phỏng vấn của chúng tôi trở thành tour du lịch gần năm giờ quanh các nhà hàng, quán cà phê và tiệm trà yêu thích của ông ở Covent Garden và Bond Street. Chúng tôi đi bộ qua những hàng vịt quay Bắc Kinh treo trên cao tại nhà hàng Novikov và thưởng thức chai Burgundy giá 66.000 đô la Mỹ tại Hedonism Wine. Tại nhà hàng HIDE được gắn sao Michelin, ông chỉ vào một bức tường làm từ gỗ sồi sáng. “Tôi muốn chỉ cho cô xem một thứ,” ông vừa nói vừa chỉ vào một cái chốt rất khó nhận thấy. Bức tường hóa ra là cánh cửa. Đằng sau nó là bộ cửa khác, làm bằng thép. Những cánh cửa đó nhường 114 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

chỗ cho thang máy cực đại, đủ lớn để chứa hai chiếc SUV màu đen. Andreev bước vào. “Như thế này cô có thể lái xe từ ngoài đường vào và tránh bị bắt gặp, cô hiểu không?” Mối yêu thích những thứ được che giấu của ông áp dụng nhiều hơn vào việc lựa chọn nhà hàng hoặc khi tránh né báo chí, khiến cho tỉ phú người Nga này (Forbes ước tính tài sản của ông là 1,5 tỉ đô la Mỹ) nổi tiếng là bí ẩn và ẩn dật. Các cựu nhân viên mô tả một công ty theo kiểu Byzantine (đế quốc La Mã), liên quan đến việc trốn thuế, bao gồm các công ty con ở những nơi từ đảo Cyprus đến quần đảo Virgin của Anh, cùng với các cuộc họp chiến lược ở Malta. Đồng thời, có không dưới 13 cựu nhân viên của Badoo nhắc đến một công ty 600 nhân viên có trụ sở ở London là rất độc hại, đặc biệt đối với phụ nữ, với các hoạt động như các cập nhật kỹ thuật nội bộ được đặt theo tên của các ngôi sao khiêu dâm và phát tán rộng rãi video về một nhân viên quan hệ tình dục bằng miệng với gái mại dâm. Không gì có thể trớ trêu hơn nữa. Tài sản lớn nhất của Andreev là Badoo, ứng dụng hẹn hò tập trung vào châu Âu và châu Mỹ Latinh, với 60 triệu người dùng, là một trong những ứng dụng lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, sản phẩm

ẢN H: LE VON B IS S FOR FORB E S

Andrey Andreev tại trụ sở ở London của công ty Badoo vào tháng 5.2019

gây hào hứng nhất của ông là Bumble, ứng dụng hẹn hò tập trung vào việc trao quyền cho phụ nữ và mang đến cho họ một môi trường an toàn hơn. “Tôi hiểu và nhận thấy rằng chúng tôi cần phải thu hút phụ nữ tham gia vào nền tảng này, nhưng bằng cách nào?” Andreev nói. “Chúng tôi cần phải tạo ra một nơi an toàn, một nơi mà mọi phụ nữ trên hành tinh sẽ cảm thấy rất thoải mái.” Ý tưởng này giờ đây là một rắc rối lớn cho Bumble. Whitney Wolfe Herd ra mắt Bumble như một trong những chiến công lớn gần đây đáp trả lại công ty cũ. Trước đây cô đã kiện Tinder, nơi cô từng là giám đốc điều hành trong giai đoạn đầu, cáo buộc bị quấy rối tình dục, cho rằng ông chủ cũ và bạn trai cũ của cô đã gửi những lời đe dọa và tin nhắn văn bản xúc phạm, và công ty đã tước đi danh hiệu đồng sáng lập của cô. Công ty đó phủ nhận mọi hành vi sai trái. (Vụ kiện đã được dàn xếp một cách nhanh chóng và kín đáo với số tiền theo Forbes cho biết khoảng 1 triệu đô la Mỹ, và, điều quan trọng nhất là về mặt pháp lý,

không có một bản án nào được thực thi.) Trong vòng ba năm, cô đã mô phỏng lại quá trình tăng trưởng lịch sử của Tinder, và nổi lên như một trong những đối thủ cạnh tranh mạnh nhất của ứng dụng này. Nhưng Bumble cũng là “đứa con tinh thần” của Andreev chứ không chỉ của riêng Wolfe Herd, và cô công nhận ông là đối tác sáng lập của mình. Chính Andreev đã tìm đến Wolfe Herd ngay sau vụ kiện, đề nghị hợp tác. Chính Andreev, Wolfe Herd nhấn mạnh, là người đã yêu cầu tạo ra ứng dụng hẹn hò do phụ nữ nắm quyền chủ động (trên Bumble, phụ nữ là người tiến hành bước đầu tiên), thay vì thành lập mạng xã hội như Wolfe Herd đề xuất ban đầu. Chính Andreev là người đã bỏ tiền ra, trở thành cổ đông đa số (ông vẫn sở hữu khoảng từ 59% đến 79%, Wolfe Herd sở hữu 20%). Và chính Andreev là người đã vận dụng toàn bộ Badoo để giúp Bumble có thể xuất hiện trên thị trường. “Tôi không nghĩ rằng tôi có thể chịu đựng được việc nhiều người đàn ông đánh giá tôi lúc đó. ...Lúc đó tôi định gọi vốn từ gia đình và bạn bè,” Wolfe Herd nói với Forbes vào năm 2017. “Làm được việc này là nhờ kiến thức và cơ sở hạ tầng của anh ấy.” Trụ sở chính của Bumble ở Austin, Texas, nhưng cơ sở hạ tầng, bộ máy của công ty, lại nằm ngay tại văn phòng London, nơi tổ chức phát triển sản phẩm và kỹ thuật – và xuất hiện một loạt các cáo buộc kinh khủng. Wolfe Herd gần đây đã đưa ra ý tưởng trong chuyên mục hằng tuần cho tờ New York Times, với tiêu đề “Đấu tranh chống kỳ thị nữ giới, thương hiệu Bumble trong thời kỳ này”. Tuy nhiên, theo các nhân viên cũ của Badoo, ngay trong chính công ty mẹ của Bumble lại tồn tại vấn đề kỳ thị nữ giới, và đối tác sáng lập của cô, người mà theo cô cho biết, nói chuyện với cô khoảng hai đến năm lần mỗi ngày, lại là nhân vật trung tâm của vụ việc. Sinh ra và lớn lên ở Moscow, Andrey Andreev nhớ lại khi còn bé, ông thường xuyên mày mò các linh kiện radio của cha mình. Năm 12 tuổi, theo ông kể, ông đã lắp được chiếc radio thô sơ giúp ông trò chuyện với những người lạ trên khắp thế giới. Cuộc trò chuyện đầu tiên của ông, trong thời kỳ chiến tranh lạnh, là với một người nào đó ở Hoa Kỳ. “Anh chàng [bên kia đầu dây] nói, ‘Tôi là người ở New York,’ và tôi không thể tin được. Tôi nghĩ, ‘Chắc anh đang đùa.’” Ông học tại trường ĐH Moscow chưa đầy một năm rồi bỏ học ở tuổi 18. Thời đó, Bức màn sắt (Iron Curtain) vừa sụp đổ và ông muốn khám phá thế giới. Ông dừng chân ở Valencia, Tây Ban Nha, thành lập và bán một số công THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 115

FORBES VIỆT NAM

ĐIỀU TRA CỦA FORBES

ty khởi nghiệp bao gồm Virus, cửa Lúc đầu, Andreev nói rằng các hàng trực tuyến bán máy tính và cuộc họp hội đồng quản trị của phụ kiện máy tính cho người dùng Worldwide Vision được tổ chức tại Internet mới của Nga và SpyLog, Malta, nơi có tỉ suất thuế doanh công cụ phần mềm để theo dõi nghiệp chỉ 5%, sau đó nói rằng chúng khách truy cập trang web, với số được tổ chức ở Bermuda. Ông giải tiền nhỏ. thích rằng: Malta là nơi công ty phát Sau đó, vào năm 2002, ông đã triển tài sản trí tuệ. thành lập Begun, công ty giúp các “Đây là một hình thức tránh thuế nhà quảng cáo nhắm đến quảng cáo khá phổ biến,” theo Tommaso Faccio, trực tuyến. Công ty này thu hút sự một gia về thuế tại ủy ban Độc lập chú ý của Finam Holdings, công ty về Cải cách thuế doanh nghiệp quốc đầu tư của Nga. “Vào thời điểm đó, tế. “Trừ khi bạn có khuất tất về thuế, Andreev không còn là một người nếu không thì tại sao lại có chiến lược Whitney Wolfe Herd và Andrey Andreev đề xuất trẻ tuổi vô danh nữa,” chuyên gia kinh doanh thông qua Malta?” tính năng đặc trưng của Bumble – để phụ nữ chủ phân tích Leonid Delitsin của Các tài liệu Badoo nộp cho chính động tiến hành bước đầu tiên – trong một cuộc hẹn ở Mykonos, Hi Lạp. Finam cho biết. “Ông đã là một phủ Anh cũng cho thấy sự xuất trong những nhân vật có tiếng tăm hiện của một đơn vị khác, Rimberg trong giới Internet của Nga.” Finam đã mua 80% Begun International Corp, có trụ sở tại quần đảo Virgin thuộc Anh vào cuối năm 2003, một giao dịch mà theo Andreev cho (nơi không có thuế doanh nghiệp), và Andreev là chủ sở hữu biết, đã biến ông thành triệu phú. Ông đã bán phần còn lại cuối cùng. Andreev khẳng định đơn vị này không liên quan cho Finam vào năm 2004. gì đến các ứng dụng hẹn hò của ông. Cuối cùng cũng đã rủng rỉnh tiền bạc, Andreev quyết “Trông như một mớ lộn xộn, nhưng thật ra là có mục định giải quyết thế giới hẹn hò trực tuyến đang bùng nổ. đích,” một cựu giám đốc điều hành cấp cao cho biết. “Công Năm 2004, ông ra mắt Mamba, một trang web hẹn hò ty làm vậy để trốn thuế.” Andreev phủ nhận điều này. dùng cho máy tính để bàn dành cho người Nga. Vào thời Năm 2010, Badoo ra mắt ứng dụng trên iPhone và cuối điểm đó, Match.com là dịch vụ hẹn hò trực tuyến lớn nhất cùng thì ông đã tìm được công cụ chính xác cho ý tưởng của thế giới nhưng không được “khai sinh” tại Nga. mình. Năm tiếp theo, một cựu giám đốc điều hành cho biết, Mamba miễn phí nhưng người dùng có một tùy chọn công ty đã tăng từ 20 triệu người dùng đăng ký lên 100 triệu trả tiền để đẩy hồ sơ của họ lên đầu trang web. Finam trong bốn tháng, chủ yếu ở châu Âu và châu Mỹ Latinh, và Holdings lại tìm đến một lần nữa và đầu tư 20 triệu đô la đạt doanh thu 200 triệu đô la Mỹ. (theo Forbes ước tính, Mỹ cho 90% cổ phần; Andreev đã bán phần còn lại cho năm ngoái Badoo có doanh thu hơn 300 triệu đô la Mỹ). Finam vào năm 2006 với số tiền không được tiết lộ. Trong khi Match.com yêu cầu các thành viên trả tiền Năm 2005, Andreev bắt đầu dành nhiều thời gian hơn thuê bao hằng tháng (khởi điểm từ 34,99 đô la Mỹ, vào năm ở London, định cư tại Covent Garden. Dựa trên thành 2010), thì người dùng đăng ký trên Badoo lại luôn được xem công của Mamba, Andreev đã ra mắt Badoo ở đó vào năm và gửi tin nhắn miễn phí cho những người dùng khác; ứng 2006 – một năm trước khi iPhone ra mắt – với mục đích dụng này là người đi tiên phong trong việc áp dụng tính tiếp cận khách hàng ở châu Âu và xa hơn nữa. (Trong quá năng “in-app purchase” (một tính năng được tích hợp bên trình kinh doanh, ông đã có được quyền công dân ở Hoa trong ứng dụng giúp người dùng có thể mua những tính Kỳ và Malta.) năng hoặc vật phẩm bổ sung), họ tính phí người dùng cho Ngay từ đầu, Andreev đã tạo ra nhiều phân nhánh ở các tính năng cao cấp, ví dụ như trả một đô la, euro hoặc nước ngoài cho Badoo. Vào tháng 10.2007, ông đã thành bảng Anh để đưa hồ sơ lên đầu danh sách tìm kiếm hoặc lập Worldwide Vision Ltd., công ty mẹ, ở Bermuda, có nhắn tin cho hơn mười người dùng. “Vào thời điểm đó . . . lẽ để giảm hóa đơn thuế (Andreev phủ nhận điều này và bạn thực sự không cần có tiền,” Andreev nói. “Bạn chỉ cần tuyên bố công ty không bình luận về các công ty con). tạo ra một sản phẩm và nó sẽ phát triển cực nhanh.” Worldwide Vision và Andreev sau đó đã tạo ra một tá công ty con ở Mỹ, Anh và đảo Cyprus, phần lớn trong số ÙNG VỚI SỰ TĂNG TRƯỞNG NÀY, Badoo bắt đầu nổi đó quản lý bốn ứng dụng hẹn hò của anh: Badoo, Bumble, tiếng vì các bữa tiệc điên cuồng. Một cựu nhân viên Chappy (một ứng dụng hẹn hò đồng tính ra mắt năm 2017) kể rằng mình đã nhìn thấy những bức ảnh về một và Lumen (ra mắt năm ngoái cho những người trên hơn cuộc tụ họp tại nhà của một người, với sự tham gia của 50 tuổi). Vào tháng 6, ông đã thành lập Magic Lab để có “một nửa công ty”. “Mọi người đều khỏa thân và hút ma một công ty holding quản lý các ứng dụng hẹn hò. túy, và họ đã gửi những bức ảnh này qua hệ thống email

116 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

nội bộ.” Tiệc tùng suy đồi, rồi chụp lại hình ảnh, quay video và chia sẻ thông qua một danh sách email nội bộ để dành riêng cho “những tài liệu tham khảo dành cho tiệc tùng, khi không làm việc” đã trở thành chuyện thường diễn ra, cựu nhân viên đó cho biết. Một nhóm Facebook kín gồm khoảng 200 cựu nhân viên Badoo cũng lưu giữ các tài liệu tham khảo cho các cuộc tụ họp. Một tin nhắn trong nhóm viết rằng: “Tôi tự hỏi liệu nhân viên Badoo hiện tại có biết về những cuộc chơi tăng hai, tăng ba với gái mại dâm và cocaine trong mọi văn phòng của họ không.” “Tôi nhớ những ngày Ketamine được tuồn vào các cuộc chơi tăng hai tăng ba ở Badoo,” một cựu nhân viên Badoo khác viết. Theo như tất cả các bằng chứng cho thấy, Andreev không tham gia tiệc tùng hoặc có trong danh sách email, nhưng ông có biết chuyện đó, một cựu kỹ sư làm việc gần gũi với Andreev cho biết, và ông cho phép việc này tiếp tục, bất chấp sự phản đối từ các giám đốc điều hành mới đến. Danh sách email kiểu này đã bị khóa vào tháng 9.2011. Andreev phủ nhận việc ông có biết về chuyện đó. Ngoài ra, một số nhân viên cũ nói cách ứng xử trong văn phòng không thân thiện và phân biệt đối xử đối với phụ nữ. “Trong thời gian làm CMO tại đây, tôi được khuyên nên cư xử dễ thương với các nhà đầu tư và làm cho các ứng cử viên ‘có hứng’ làm việc cho Badoo,” Jessica Powell, giám đốc tiếp thị của Badoo từ năm 2011 đến 2012 kể trong một email. “Có lần, thậm chí người ta còn yêu cầu tôi mát-xa cho một ứng viên thiết kế.” Cô nói rằng cô từ chối làm như vậy, nói thêm rằng “các nhân viên nữ thường xuyên bị thảo luận về ngoại hình của họ.” “Khi nhân viên nữ lên tiếng, mối quan tâm của họ bị phớt lờ hoặc giảm thiểu,” cô nói thêm, chỉ trích “môi trường kỳ thị nữ giới”. THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 117

HDBANK VÀO DANH SÁCH NHỮNG NGÂN HÀNG CÓ NƠI LÀM VIỆC TỐT NHẤT CHÂU Á

HDBank vừa được vinh danh là “Nơi làm việc tốt nhất Châu Á” năm 2019 do HR Asia bình chọn. Là năm thứ 2 liên tiếp đạt giải, HDBank khẳng định phương châm “Cam kết lợi ích cao nhất” đến người lao đồng, tự hào về môi trường làm việc chất lượng cao và chỉ số hài lòng của 14.000 nhân viên đạt mức đáng tự hào. Việt Nam có hàng trăm doanh nghiệp thuộc các ngành nghề khác nhau đăng ký trong cuộc bình chọn này. Riêng lĩnh vực ngân hàng có 4 cái tên đã được xướng lên đó là HDBank, ACB, VPBank và SHB, ngoài ra còn có 2 ngân hàng nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam cũng được đánh giá là nơi làm việc tốt đó là Shinhan Bank (Hàn Quốc) và Standard Chartered (Anh). Nơi làm việc tốt nhất Châu Á năm 2019 được HR Asia trao cho các doanh nghiệp có chính sách, chế độ đãi ngộ nhân sự hấp dẫn, môi trường làm việc lý tưởng và thường xuyên tổ chức các hoạt động nội bộ sôi nổi nhằm gắn kết nhân viên. Giải thưởng từng công nhận một số công ty quốc tế có môi trường làm việc tốt như Microsoft, Unilever, Starbucks… Được biết, trong năm 2019, tạp chí này sử dụng tổng hợp các mô hình đánh giá khác nhau, mỗi mô hình có một thang điểm nhất định,

sau đó tổng hợp lại và cho ra kết quả cuối cùng. Mô hình đánh giá tổng thể (Total Engagement Assessment Model – Mô) để khảo sát mức độ hài lòng của người lao động đối với nơi làm việc của họ dựa trên 3 yếu tố: Core (cấu trúc nhân sự), Self (cá nhân) và Group (tập thể). Là 1 trong 4 ngân hàng nội được bình chọn là nơi làm việc tốt nhất, Ban tổ chức HR Asia cho biết ở cả 3 hạng mục bình chọn tranh giải ngân hàng, HDBank đều đạt điểm gần như tuyệt đối và cao hơn bình quân ngành ngân hàng (4,55/ 3,77 điểm Core, 4,61/4,06 điểm Self và 4,66/4,13 điểm Group). Theo kết quả khảo sát của HR Asia, ở hạng mục cá nhân, nhân viên HDBank bày tỏ mức độ hài lòng và mong muốn gắn bó lâu dài với ngân hàng khi được đánh giá đúng về chuyên môn, tôn trọng ý kiến cá nhân, đào tạo bài bản và nâng cao, tham gia những hoạt động nội bộ năng động. Ngoài ra, sự thành công của môi trường làm việc còn thể hiện rõ qua tinh thần sẵn sàng hỗ trợ đồng nghiệp, tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau, tự tin thể hiện suy nghĩ, quan điểm riêng. Không chỉ được đánh giá là nơi làm việc tốt nhất châu Á mà bản thân ngân hàng vẫn luôn thực hiện cam kết tạo điểm tựa cho người lao động về phúc lợi và lộ trình nghề nghiệp. Cán bộ nhân viên của HDBank được đảm bảo thu nhập ổn định, ngân hàng khuyến khích mọi cá nhân gia tăng năng suất và hiệu quả hoàn thành công việc. Bên cạnh đó, các phúc lợi như cho vay tín chấp, chăm sóc cá nhân với bảo hiểm sức khỏe, chăm sóc sức khỏe y tế qua chương trình liên kết khám chữa bệnh các bệnh viện uy tín cũng được bộ phận nhân sự ngân hàng chú trọng. Tính đến 31.3.2019, HDBank có 6.041 cán bộ nhân viên làm việc trên khắp cả nước. Tỷ lệ nhân viên thâm niên trên 5 năm đạt 34%. HDBank dã thực sự môi trường làm việc lý tưởng, nơi mà các nhân viên ngành ngân hàng có điều kiện cống hiến, thăng tiến, là điểm tựa nghề nghiệp và tương lai.

FORBES VIỆT NAM

ĐIỀU TRA CỦA FORBES

“Bất đồng ý kiến với Andrey?” Bạn sẽ được gọi là ‘cyka’, không?” Một lần nữa, Andreev phủ nhận điều này. (nghĩa là “đồ chó cái” trong tiếng Nga), Powell viết. Văn Một ví dụ khác, vào tháng 7.2018, một nhân viên nữ đã hóa làm việc tồi tệ tại Badoo là nguồn cảm hứng cho tố cáo một nhân viên nam có đụng chạm không phù hợp Powell viết cuốn The Big Disruption, một cuốn tiểu thuyết trong bữa tiệc mùa hè của công ty tại Queen’s House, một châm biếm được xuất bản vào tháng tư vừa qua. tòa nhà cũ của hoàng gia được chuyển đổi thành bảo tàng “Để phát triển trong công ty đó, các nhân viên (và và địa điểm tổ chức sự kiện. Kết quả là nhân viên nam bị đặc biệt là nữ) sẽ phải hiểu rằng công việc của họ chủ sa thải. Anh ta đã kháng cáo và không lâu sau đó, trong yếu là xoa dịu cái tôi của người sáng lập và những quản một email gửi cho nhóm điều hành (bao gồm cả Andreev lý cấp cao có ảnh hưởng với ông ta,” Alice Bonasio, quản và Wolfe Herd), bộ phận nhân sự đã đảo ngược quyết định lý truyền thông và quan hệ công chúng từ 2011 đến 2012, của mình. Người phát ngôn của Badoo cho biết, công ty đã viết qua email. Cô ấy nói rằng cô đã bị sa thải bởi vì không thuê một công ty tư vấn nhân sự bên ngoài, kết luận rằng phù hợp với môi trường “gia trưởng” của Badoo. “Văn hóa quyết định sa thải là hình phạt quá khắc nghiệt. Theo một trong công ty là nếu các nhân viên nữ muốn phát triển nổi cựu nhân viên, lời giải thích được đưa ra trong email từ bật, họ cần phải ‘tham dự cuộc chơi.’” HR là người đàn ông này lúc đó đã say. Nhân viên nam đã “Tham dự cuộc chơi,” trong trường hợp cụ thể, có được phục chức nhưng chuyển sang một tầng khác sau nghĩa là xem video một nhân viên quan hệ tình dục. Bốn khi nhân viên nữ nói rằng cô không muốn tiếp xúc thường nhân viên cũ đã đề cập đến việc họ biết đến video này và xuyên với anh ta. một trong số họ nói rằng cô ấy đã xem vì bị đồng nghiệp Vào tháng 3 năm nay, một nhân viên nữ đã cáo buộc thúc giục. Người phát ngôn của Badoo bác bỏ sự tồn tại một nhân viên nam bắt nạt và quấy rối. Badoo lại thuê của video này. công ty bên ngoài để mở một cuộc điều tra. Nhân viên bị Mặc dù mức độ phổ biến của Badoo ở châu Âu và châu tố cáo bị đình chỉ trong quá trình điều tra kéo dài ba tuần Mỹ Latinh đã tăng lên vào đầu những năm 2010, nhưng rưỡi. Công ty cho biết đã cảnh cáo anh ta bằng văn bản. mức độ tiếp nhận ở Hoa Kỳ lại chậm. Người dùng của Mỹ “Mọi người đều phản đối việc anh ta được phép quay lại thời điểm đó chủ yếu là người Latinh. Andreev sẽ phàn làm việc,” một cựu nhân viên cho biết. nàn khi nhìn thấy quá nhiều khuôn mặt da màu trên ứng Gần đây, Andreev đã gọi cho Forbes từ Turin, Ý, nơi dụng. Ông tin rằng nó hạ thấp giá trị của thương hiệu và ông đang đóng vai khách mời trong bộ phim Mật vụ khiến ứng dụng này trông rẻ tiền, một cựu nhân viên làm Kingsman 3, một bộ phim nhượng quyền Anh-Mỹ về việc trong các chiến dịch tiếp thị cho biết. “Andrey luôn một tổ chức gián điệp, cho biết công ty của ông có tham nói rõ rằng da trắng sẽ tốt hơn,” cựu giám đốc điều hành gia vào quá trình đảm bảo những trường hợp này được cấp cao nói. “Nếu một người nào đó đi làm muộn một xử lý công bằng cho cả những người tố cáo và bị tố cáo. chút và họ là người Latinh hoặc người châu Phi, ông sẽ “Tôi theo dõi toàn bộ quá trình xử lý và kết quả của mỗi đưa ra những bình luận kiểu như, ‘Chà, bạn có thể mong trường hợp,” ông nói. “Quý báo đã nhận được thông tin đợi điều gì cơ chứ’, như thể nếu không phải là người da sai về cả hai trường hợp trên, và tôi có tài liệu rõ ràng về trắng thì sẽ không chăm chỉ.” Andreev việc này. Vì mọi vấn đề nhân sự đều chối bỏ điều này: “Sự đa dạng là nhạy cảm và bí mật, tôi không thể nói điều cốt lõi của thương hiệu và giá chi tiết hơn.” trị của chúng tôi.” Trong khi nhiều câu chuyện HÔNG CÓ GÌ ĐÁNG NGẠC NHIÊN nghiêm trọng nhất xuất phát từ giai khi Badoo có biến động nhân đoạn siêu tăng trưởng ban đầu của sự lớn ở cấp điều hành: Trong công ty, một chuỗi sự cố phát sinh mười năm nay, Forbes chỉ tìm được trong năm ngoái lại chỉ ra những trên LinkedIn 3 trong số 11 giám đốc vấn đề đang diễn ra. Hai nhân viên điều hành của Badoo có thời gian làm vừa nghỉ việc cho biết, Andreev việc kéo dài hơn 16 tháng. Tuy nhiên, chỉ muốn tuyển những phụ nữ trẻ, trong năm qua, Andreev đã thực hiện hấp dẫn cho các vị trí về tiếp thị và một số thay đổi để giải quyết các vấn hành chính. “Tôi nhớ rằng có một đề được nêu ra trong bài viết này. Ông ứng viên xin việc, và Andrey nói, chấm dứt việc sử dụng danh pháp ‘Không được, cô ấy béo. Có thể nào của ngôi sao khiêu dâm vào tháng Trưởng phòng nhân sự Ann Roberts đã gửi email cho các nhân viên nữ ở hình dung được cảnh tượng cô ấy 6.2018 và đã gửi thư cho nhân viên London hứa hẹn sẽ “làm rõ sự thật” về sẽ là người trao đổi với báo chí và là Badoo vào tháng 11 năm ngoái, tuyên những đánh giá tiêu cực của nhân viên gương mặt đại diện của Badoo hay bố rằng sự phân biệt đối xử tại nơi trên Glassdoor.

118 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

SO SÁNH CÁC ỨNG DỤNG HẸN HÒ CỦA ANDREEV VỚI CÁC ỨNG DỤNG LỚN

Wolfe Herd, người cùng tham gia thành lập Bumble, đang đi dạo quanh London với Andreev trong Badoo và Bumble nằm trong số 7 ứng dụng phổ biến nhất thế giới, nhưng hai ứng dụng nhiều ngày, bay từ Texas mới hơn của Andreev, Chappy và Lumen vẫn còn phải cố gắng nhiều. tới London khoảng 15 lần chỉ trong bốn tháng sau khi TINDER 287 TRIỆU 2012 • Los Angeles • Thị trường số đông cô giải quyết vụ kiện với BADOO Tinder, nói với Forbes rằng 221 TRIỆU 2010 • London • Thị trường số đông cô chưa bao giờ chứng kiến TANTAN 78 TRIỆU hành vi gây ảnh hưởng tiêu 2014 • Bắc Kinh • Thị trường số đông cực trong trụ sở Badoo. Và PLENTYOFFISH 73 TRIỆU 2010 • Vancouver • Thị trường số đông cô đứng về phía Andreev. HAPPN “Anh ấy đã trở thành gia 72 TRIỆU 2012 • Paris • Thị trường số đông Thị phần của nhóm ứng đình tôi và là một trong dụng hẹn hò Magic Lab BUMBLE những người bạn thân nhất 32 TRIỆU 2014 • Austin • Thị trường số đông của Andre Andreev. của tôi.” GRINDR 30 TRIỆU 2009 • Los Angeles • LGBTQ Cô cho biết thêm: “Những gì tôi đã tận mắt LUMEN 1,3 TRIỆU 2018 • London • 50+ tuổi LƯỢT TẢI XUỐNG ĐƯỢC CỘNG DỒN CỦA LƯỢT TẢI TỪ APP STORE chứng kiến từ Andrey là VÀ GOOGLE PLAY TỪ THÁNG 1.2014 ĐẾN 6.2019 CHAPPY cách ứng xử đầy sáng tạo 444.000 NGUỒN: SENSOR TOWER 2017 • London • LGBTQ và khuyến khích. Tôi chưa bao giờ nhận thấy điều gì làm việc sẽ không được dung thứ. Vào tháng 1, để phản khác ở Andrey ngoại trừ sự tốt bụng và tôn trọng tôi.” hồi các đánh giá của Glassdoor cho rằng sự phân biệt giới Ông cũng giúp cô trở nên giàu có, với tài sản được tính, phân biệt chủng tộc và cố chấp là điều xảy ra hằng Forbes ước tính hơn 300 triệu đô la Mỹ. Với ứng dụng ngày tại Badoo, công ty đã gửi bảng khảo sát cho các nhân Chappy và Lumen, đội ngũ kỹ thuật của Andreev tiếp viên nữ trong văn phòng ở London để hỏi xem họ có từng tục thúc đẩy đội ngũ kỹ thuật tập trung vào văn phòng trải qua hoặc chứng kiến sự phân biệt đối xử nơi làm việc London và vào hàng ngàn dòng mã và thử nghiệm A / B không. Một số cựu nhân viên của Badoo nói rằng văn hóa mà nó đã phát triển: Nếu có tính năng nào đó hoạt động đã dần được cải thiện ở London, với sự đa dạng mới và đào tốt trên một ứng dụng, nó có thể dễ dàng được kết hợp tạo hòa nhập cũng như tăng thời gian nghỉ thai sản. và xuất hiện trong một ứng dụng khác... Nhưng các nhân Andreev khẳng định ông là con người hợp tác, không viên cũ cũng nghi ngờ về tính năng động khi ứng dụng phải là kẻ phân biệt chủng tộc hay phân biệt giới tính hẹn hò được sử dụng nhiều thứ hai của Mỹ, Bumble, chẳng như những người khác nói, và các ứng dụng của ông đang phải là điều gì lớn lao hơn mà chỉ là một chi nhánh về kết nối được ngày càng nhiều người trên khắp thế giới. chiến lược và tiếp thị. “Chúng tôi hỗ trợ phụ nữ, ở các độ tuổi khác nhau, các “Khi Bumble phát triển và lớn mạnh, bạn sẽ tự hỏi tại nhóm có sở thích tình dục khác nhau,” Andreev tuyên bố. sao họ không xem xét lại mối quan hệ kinh doanh đó và “Chúng tôi đã thu thập được rất nhiều dữ liệu đến nỗi tạo sắp xếp chuyển các kỹ sư và nhiều nhân viên toàn năng nên một niềm tin rõ ràng rằng: Đó không còn chỉ là một hơn đến văn phòng ở Austin,” một cựu nhân viên chia sẻ. doanh nghiệp nữa mà đó là trách nhiệm xã hội.” “Đó là trò chơi quyền lực của những người muốn kiểm Ông đang nhắc lại tuyên ngôn của Bumble – điều khiến soát sản phẩm.” cho những cáo buộc đó trở thành chuyện đạo đức giả và Bên cạnh việc yêu cầu mua thêm cổ phần của Andreev, gây bùng nổ hơn nhiều. Andreev không chỉ sở hữu lượng việc hoạt động độc lập sẽ rất khó khăn và tốn kém. Wolfe lớn công cụ hẹn hò trao quyền cho phụ nữ, mà công cụ đó Herd sẽ cần tuyển dụng và đào tạo toàn bộ đội ngũ kỹ còn được kết hợp với một đế chế Bumble nhỏ lấy phụ nữ thuật, thiết lập các trung tâm dữ liệu và xây dựng cơ sở hạ làm trung tâm, bao gồm một ứng dụng kết nối, một quỹ tầng mới cho ứng dụng. Gene Sokolov, cựu giám đốc kỹ đầu tư mạo hiểm được Serena Williams tài trợ, chủ yếu thuật tại Badoo giai đoạn từ 2011 đến 2014 cho biết, “toàn đầu tư cho các nhà sáng lập nữ, một dòng sản phẩm chăm bộ nỗ lực có thể mất hơn một năm, tiêu tốn hơn 10 triệu đô sóc da sắp tới, và một sáng kiến tài trợ cho các nhà làm la và vẫn có cơ hội thất bại đáng kể.” phim. Theo báo cáo của Forbes, doanh thu của Bumble đã Kết luận của một người quản lý kỹ thuật vừa nghỉ việc tăng lên gần 180 triệu đô la Mỹ trong năm 2018. ở công ty: “Thực sự không có lối thoát.” THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 119

Tìm nơi trú ẩn: Joel Myers, nhà sáng lập và CEO của AccuWeather, chụp ảnh ở Manhattan. “Chúng tôi làm việc với dữ liệu lớn từ trước khi nó là dữ liệu lớn và làm việc với AI trước khi nó được đặt tên là AI”. 120 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

× × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × ×

CUỘC CHIẾN TRÊN MÂY

MỘT LOẠT CÁC CÔNG TY KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO ĐANG TẬN DỤNG CÁC CẢM BIẾN VÀ SỨC MẠNH XỬ LÝ GIÁ RẺ, TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ NHỮNG TIẾN BỘ MÁY HỌC ĐỂ CÁCH MẠNG HÓA DỰ ĐOÁN VÀ DỰ BÁO THỜI TIẾT THEO MÔ HÌNH. CÁC ĐƠN VỊ TỪ TỔ CHỨC ĐUA XE ĐẾN NÔNG NGHIỆP ĐỀU ĐƯỢC LỢI, TRONG KHI NHỮNG “CỰU BINH” NHƯ ACCUWEATHER LẠI CÓ NHIỀU ĐIỀU PHẢI LO LẮNG NHẤT.

JAM EL TO PPI N FO R FO R B E S

SUSAN ADAMS

“KHÓ CHỊU.” Đó là ý kiến chuyên môn của Joel Myers, CEO của AccuWeather, về thời tiết trong Ngày của Mẹ ở thành phố New York, khi mưa không ngừng rơi và nhiệt độ giảm xuống mức 5 – 10 độ C. Từ góc đường số 50 và đại lộ số 3, ông gửi một văn bản đến trụ sở công ty tại State College, Pennsylvania, gợi ý nhân viên dùng từ này trong bản tin dự báo thời tiết trong ngày tại New York. “Tôi luôn tìm cách giúp thông tin chúng tôi truyền đạt tốt hơn và chính xác hơn,” ông nói. Dáng người dẻo dai, khỏe mạnh ở tuổi 79 với mái tóc nhuộm nâu, Myers điều hành công ty dự báo thời tiết tư nhân độc lập lâu đời nhất nước Mỹ. Ông thành lập công ty năm 1962 khi đang học thạc sĩ ngành khí tượng học tại Penn State. Khách hàng đầu tiên của ông, một công ty khí đốt địa phương, trả 150 đô la Mỹ để ông dự báo thời tiết ba tháng mùa đông, nhờ đó họ có thể lên kế hoạch đáp ứng nhu cầu sưởi ấm. Hiện tại, theo ước tính khiêm tốn, doanh thu hằng năm của AccuWeather hơn 100 triệu đô la Mỹ. Khách hàng gồm hàng trăm đài phát thanh và đài truyền hình trên cả nước, cộng với những tờ báo lớn như New York Times, Wall Street Journal và USA Today. Hơn 1.000 công ty sử dụng dịch vụ dự báo thời tiết riêng của AccuWeather để cải thiện lợi nhuận. Danh sách kéo dài từ những đơn vị hiển nhiên cần loại dữ liệu này – các công ty đường

sắt và các công viên giải trí như Six Flags – đến những tổ chức ít liên quan hơn như phòng cảnh vệ khuôn viên ĐH Clemson và Starbucks. Tổng cộng, doanh nghiệp này có thể trị giá đến 900 triệu đô la Mỹ và Joel sở hữu hơn một nửa số đó, phần còn lại thuộc sở hữu của các giám đốc điều hành và nhân viên công ty, bao gồm cả em trai út của ông, Evan, hiện là COO. Barry, người anh em khác của Joel, giữ vị trí CEO của AccuWeather đến tháng 1.2019, gần đây đã bán lượng cổ phần nhỏ của mình với giá 16 triệu đô la Mỹ, sau khi tổng thống Trump bổ nhiệm ông đứng đầu cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển quốc gia (NOAA) vào năm 2017. Cơ quan này có ngân sách năm 2019 là 5,4 tỉ đô la Mỹ. Trong nhiều thập kỷ, dự báo thời tiết tư nhân là ngành công nghiệp dễ chịu, với 3 công ty thống trị tại Mỹ gồm AccuWeather, Weather Company (thành lập năm 1982 với tên gọi Weather Channel, năm 2016 được IBM mua với giá 2,3 tỉ đô la Mỹ) và DTN, công ty tập trung vào các vấn đề công nghiệp và được một công ty cổ phần của Thụy Sĩ mua với giá 900 triệu đô la Mỹ hồi năm ngoái. Nhưng giờ đây, cơn bão xu hướng vĩ mô – sức mạnh xử lý rẻ hơn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo tiến bộ vượt bậc và sự phổ biến của các cảm biến giá rẻ – đã mở toang lĩnh vực này, biến nó thành mùa vụ mới cho các công ty khởi nghiệp đầy tham vọng. Tổng cộng, họ đã huy động THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 121

FORBES VIỆT NAM

ACCUWEATHER

được hàng trăm triệu đô la từ các nhà đầu tư cho rằng những kẻ đương nhiệm có vẻ dễ bị tổn thương trước các mô hình kinh doanh mới đầy sáng tạo. Họ đang tranh giành “chiếc bánh lớn” không ngừng phát triển. Rất khó đưa ra được những con số mới nhất, nhưng một nghiên cứu năm 2013 của Wharton School ước tính tổng doanh thu của những công ty dự báo thời tiết và khí hậu là 3 tỉ đô la Mỹ, tổng cộng, ngành công nghiệp này trị giá khoảng 6 tỉ đô la Mỹ. Báo cáo năm 2017 của cơ quan Dịch vụ Khí tượng Quốc gia dự đoán rằng quy mô của phân khúc này có thể tăng gấp 5 lần. “Mỗi lần nhìn lại, một thị trường ngách khác lại xuất hiện,” Glen Denny, lãnh đạo bộ phận giải pháp doanh nghiệp tại Baron Services nói. Công ty 29 năm tuổi ở Huntsville, Alabama, sản xuất các bộ phận radar Doppler trị giá 1 triệu đô la Mỹ, đang tăng cường mảng kinh doanh dự báo thời tiết tùy chỉnh. Khả năng ứng dụng gần như vô hạn. Ví dụ, các cuộc đua Nascar sẽ bị tạm dừng khi trời mưa. Tại giải gần đây ở đường đua Michigan International Speedway, tay đua Austin Dillon của đội Chevy đã bỏ qua một điểm dừng và về nhất khi cơn mưa như trút nước làm gián đoạn cuộc đua. Bí quyết của anh là gì? Dự báo thời tiết riêng của IBM đã dự báo về khả năng có mưa. “Chúng tôi nhận dự báo liên tục sau khoảng 500m đua”, Pat Suhy, quản lý nhóm Chevrolet Nascar Competition, cho biết. Nhóm này chi hơn 100.000 đô la Mỹ tiền thuê bao dự báo thời tiết mỗi năm.

ClimaCell • Thành lập: 2015 do CEO Shimon Elkabetz Dự báo thời tiết theo vị trí địa lý dùng dữ liệu từ các tháp tín hiệu điện thoại và camera đường phố • Số lượng nhân viên: 100 • Số vốn gọi được: $77 triệu

“ĐIỀU CHÚNG TÔI ĐANG LÀM LÀ MỘT CUỘC CÁCH MẠNG. CHÚNG TÔI ĐANG THAY ĐỔI MÔ HÌNH.”

122 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Hiệu quả tác động tương ứng với quy mô của doanh nghiệp. Tại Xcel Energy, công ty dịch vụ tiện ích Minneapolis với doanh thu 11,5 tỉ đô la Mỹ mỗi năm và sở hữu mảng điện gió quy mô lớn, tiết kiệm cho khách hàng hơn 60 triệu đô la Mỹ chi phí nhiên liệu sau hơn bảy năm dùng dịch vụ dự báo thời tiết riêng của Weather Corp, tập đoàn toàn cầu có trụ sở tại Boulder, Colorado. Khởi đầu, các công ty dự báo thời tiết tư nhân lấy thông tin miễn phí từ cơ quan Dịch vụ Khí tượng quốc gia. Sau đó, đa số họ sẽ tự thêm những nguồn dữ liệu riêng, thu thập từ các cảm biến giá rẻ lắp đặt khắp nơi, từ các thiết bị thả trôi trên biển đến những tuabin quạt gió như của Xcel. Dữ liệu sau đó sẽ được đưa vào các thuật toán và mô hình thời tiết tùy chỉnh, quá trình này được hỗ trợ nhờ các tiến bộ thần tốc của AI và máy học. “Như vậy không chỉ dễ dàng hơn trong việc thu thập lượng dữ liệu khổng lồ ngày càng nhanh và chạy những mô hình với lượng dữ liệu đó, mà việc công bố kết quả nhanh chóng cũng vậy,” theo Eric Floehr, 49 tuổi, nhà sáng lập và CEO của ForecastWatch tại Dublin, Ohio. Công ty này được xem là J.D. Power của ngành dự báo thời tiết. “Chỉ có nhiều thử nghiệm hơn mà thôi.” TRONG SỐ NHIỀU CÔNG TY khởi nghiệp ở lĩnh vực thời

tiết, có ba công ty nổi trội hơn cả do số tiền họ huy động được; phương thức sáng tạo họ dùng để thu thập, đánh giá và bán dữ liệu thời tiết; và tham vọng của họ. Công ty táo bạo nhất có lẽ là Saildrone, do Richard Jenkins, 42 tuổi, thành lập năm 2012, ở Alameda, California. Là kỹ sư cơ khí và thủy thủ, cha mẹ ông người Úc nhưng ông được sinh ra ở Anh, và di chuyển qua lại giữa vùng quê nước Anh gần bến du thuyền ở Southampton, và trang trại ở Úc của người ông. Trước khi học ngành kỹ thuật tại ĐH Imperial College London, ông dành một năm cho biển cả, tính cả giai đoạn làm thuyền viên trên chiếc du thuyền thuộc sở hữu của ông trùm tư bản người Ý Gianni Agnelli. Hai năm sau khi tốt nghiệp, Jenkins bắt đầu xây dựng cỗ máy kỳ lạ gọi là du thuyền trên cạn, với buồng lái dạng ống bằng sợi carbon và ba bánh xe đua, trên đỉnh là cánh buồm cao hơn 12m. Tháng 3.2009, ông băng qua hồ cạn ở sa mạc Mojave với vận tốc xấp xỉ 203 km/h và lập kỷ lục thế giới về tốc độ dành cho phương tiện chạy bằng sức gió. Thí nghiệm này nuôi dưỡng ý tưởng tạo ra đội quân robot trên biển với thiết kế tương tự chiếc thuyền buồm trên cạn của ông. Ông lập Saildrone dưới dạng dự án nghiên cứu sản xuất tàu không người lái dài 7m, cao gần 4,6m, mỗi chiếc được trang bị tới 20 cảm biến khí tượng và hải dương học. Ông chia sẻ, ý tưởng ban đầu của ông là thu thập dữ liệu về sự axit hoá, nhiệt độ và độ mặn của đại dương, và sử dụng nó cho “điều tốt đẹp hơn”. Khách hàng đầu tiên của ông là các cơ quan chính phủ như NOAA và NASA.

Năm 2017, Jenkins nhận thấy robot của Saildrone đang thu thập một bộ dữ liệu độc đáo và mạnh mẽ, có thể trở thành yếu tố dự báo thời tiết vượt trội. Thực ra, hầu hết hình thái thời tiết đều hình thành trên các đại dương, nơi có rất ít trạm thời tiết theo dõi. Tuy chỉ mới triển khai 25 robot, ông cho biết Saildrone đang bán dự báo thời tiết cho các đội thể thao, công ty bảo hiểm và các quỹ đầu cơ. Hơn nửa tá nhà đầu tư, bao gồm tổ chức do cựu CEO của Google, Eric Schmidt, điều hành, đang tài trợ cho công ty 90 triệu đô la Mỹ vốn đầu tư mạo hiểm. Pitchbook định giá Saildrone ở mức 260 triệu đô la Mỹ. Số lượng nhân viên là 100 và đang tăng lên. Hồi tháng 1, công ty ra mắt ứng dụng thời tiết miễn phí và có kế hoạch tính phí cho phiên bản cao cấp bắt đầu từ tháng 6. Sức mạnh tính toán giá rẻ cho phép Saildrone nhanh chóng thử nghiệm các mô hình thời tiết mạnh mẽ. Nhưng kho dữ liệu cảm biến khổng lồ của công ty mới là lý do khiến nó trở thành một thách thức mới đối với AccuWeather và các công ty cùng ngành. “Chúng tôi có nguồn dữ liệu độc nhất mà họ không có,” Jenkins nói. Các công ty khởi nghiệp khác lấy dữ liệu thời tiết và cung cấp thêm nhiều dịch vụ ngoài dự báo thời tiết. Công ty hai năm tuổi Jupiter Intelligence, có trụ sở tại San Mateo, California với các văn phòng ở New York và Boulder, Colorado, kết hợp dữ liệu thời tiết với thông tin về môi trường và địa hình khu vực để tạo ra “bản đánh giá rủi ro thời tiết”. Họ cung cấp hai dịch vụ: dự báo trong thời gian ngắn từ một giờ đến năm ngày và dự báo tầm xa có thể lên tới 50 năm. Jupiter hi vọng các thành phố lớn đang lên kế hoạch ứng phó bão, lũ lụt và hỏa hoạn, như Houston và Los Angeles, rồi sẽ trở thành khách hàng của họ. Nhưng trong ngắn hạn, những loại hình kinh doanh bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt dường như là khách hàng chắc chắn.

Saildrone • Thành lập: 2012 do CEO Richard Jenkins Dữ liệu từ cảm biến gắn trên những robot trên biển tạo nên bản tin dự áo thời tiết độc đáo • Số lượng nhân viên: 100 • Số vốn gọi được: $90 triệu

“ĐẠI DƯƠNG ĐIỀU KHIỂN THỜI TIẾT CỦA CHÚNG TA, VÀ CẢ KHÍ HẬU LẪN CÁC ĐẠI DƯƠNG ĐỀU ĐANG BIẾN ĐỔI NHANH CHÓNG. CHÚNG TA PHẢI HIỂU ĐIỀU ĐÓ.” Bất kỳ công ty nào có nhà kho ở khu vực trũng đều muốn biết bao nhiêu diện tích sẽ mất đi khi mực nước biển dâng lên và khi nào điều này diễn ra. Công ty bảo hiểm cho những công ty đó cũng muốn biết điều tương tự. QBE, công ty bảo hiểm lớn của Úc, là khách hàng của Jupiter, cũng như Nephila, công ty đầu tư tập trung vào bảo hiểm. Cả hai cũng là những nhà đầu tư góp vốn 33 triệu đô la Mỹ cho Jupiter. “IBM và AccuWeather dự báo thời tiết,” nhà sáng lập và CEO 57 tuổi của Jupiter, Rich Sorkin, phát biểu. “Chúng tôi dự báo tác động của thời tiết.” Jupiter tính phí 200.000 đến 500.000 đô la Mỹ để chạy thử nghiệm

FORBES VIỆT NAM

ACCUWEATHER

cho khách hàng mới. Phí thuê bao hằng năm từ 1 triệu đô la Mỹ trở lên. Ông cho biết, lợi nhuận theo ngày lên đến hàng triệu, nhưng ông hi vọng tăng gấp mười lần trong năm 2019. Tốt nghiệp ĐH Yale và nhận bằng MBA từ Stanford, bắt đầu sự nghiệp ở vị trí cố vấn quản lý, Sorkin từng điều hành công ty mạo hiểm đột phá đầu tiên của Elon Musk, Zip2, phát triển hướng dẫn thành phố trực tuyến, trước khi bán cho Compaq với giá 300 triệu đô la Mỹ năm 1999. Năm 2008, ông thực hiện lần thử đầu tiên với công ty khởi nghiệp kinh doanh dự báo thời tiết cho doanh nghiệp. Ý tưởng của ông là lấy những mô hình khí tượng công khai, tận dụng sức mạnh tính toán để xử lý và bán dự báo thời tiết trong 30 ngày tới cho các doanh nghiệp kinh doanh năng lượng. Nhưng các dự báo đó không tốt hơn so với đối thủ. Ông chỉ huy động được 1 triệu đô la Mỹ cho công ty của mình, Zeus Analytics, và phá sản năm 2011. Jupiter có vẻ hứa hẹn hơn. Nhóm 50 người bao gồm những tài năng đến từ trung tâm Nghiên cứu khí quyển quốc gia thuộc chính phủ liên bang và NOAA. Giống Zeus, Jupiter sử dụng dữ liệu thời tiết do chính phủ cung cấp, nhưng Sorkin cho biết trí thông minh nhân tạo và thông tin chi tiết theo địa hình đang đưa ra những dự báo rủi ro khiến khách hàng sẵn sàng chi tiền. Nếu không có điện

Jupiter Intelligence • Thành lập: 2017 do CEO Rich Sorkin Kết hợp dữ liệu thời tiết, khí hậu và địa hình để tạo nên những báo cáo rủi ro theo vị trí địa lý • Số lượng nhân viên: 50 • Số vốn gọi được: $33 triệu

“HIỂU ĐƯỢC RỦI RO DO KHÍ HẬU LÀ MỘT TRONG NHỮNG THÁCH THỨC LỚN NHẤT TRÊN HÀNH TINH.”

124 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

toán đám mây, ông nói, Jupiter sẽ không tồn tại. Kẻ thách thức khác với những tham vọng khổng lồ là ClimaCell, công ty đồng sáng lập năm 2015 của Shimon Elkabetz, 32 tuổi, cựu phi công không quân Israel, trong thời gian anh học MBA tại Harvard. Khi còn trong quân đội, dự báo thời tiết sai lệch khiến anh gần như mất kiểm soát máy bay vì đâm vào một đám mây dày do không có bất kỳ cảnh báo nào. Lúc đó, anh nghĩ: “Phải có ai đó nghĩ ra một công cụ dự báo mới.” Cùng với hai đồng sáng lập, anh phát triển mô hình “từng phút một”, anh tuyên bố dự báo thời tiết theo vị trí địa lý của mình chính xác hơn 60% so với các đối thủ. Lợi thế của ClimaCell, theo Elkabetz là: ngoài dữ liệu thời tiết của chính phủ mà tất cả các công ty dự báo thời tiết tư nhân đều sử dụng, họ còn thu thập dữ liệu thời tiết từ những nguồn mới như tín hiệu điện thoại và camera đường phố. “Chúng tôi gọi đó là thời tiết vạn vật,” anh nói. “Chúng tôi biến mọi thứ thành cảm biến thời tiết.” Công ty huy động được 77 triệu đô la Mỹ vốn đầu tư mạo hiểm, hiện có giá trị 217 triệu đô la Mỹ. Năm vừa rồi, Elkabetz mở văn phòng tại Tel Aviv và Boulder, Colorado, nhằm bổ trợ cho trụ sở chính tại Boston. Anh đang khóa mục tiêu vào nhiều ngành công nghiệp mà AccuWeather đang nắm giữ. “Chúng tôi sẽ lớn mạnh hơn AccuWeather,” anh nói. “Chúng tôi muốn trở thành công ty công nghệ thời tiết lớn nhất thế giới.” ClimaCell hiện cung cấp dự báo thời tiết cho hoạt động trên mặt đất của các hãng hàng không bao gồm JetBlue, cũng là một nhà đầu tư, và dự báo thời tiết ngày thi đấu cho đội bóng bầu dục New England Patriots. Via, công ty dịch vụ chia sẻ hành trình, sử dụng dự báo thời tiết của ClimaCell tại năm thành phố bao gồm London và Amsterdam. Vào một ngày chủ nhật giữa tháng năm, Via nhận cảnh báo từ ClimaCell về trận mưa lớn ở New York sẽ kéo dài từ sáng đến trưa, với lượng mưa khác nhau giữa các khu vực trong thành phố. Biết nhu cầu sẽ tăng đột biến, Via đảm bảo họ có đủ xe ở những điểm mưa nhiều nhất. “Chúng tôi thu được lợi ích kinh tế đáng kể khi sử dụng nền tảng của ClimaCell,” Ari Luks, giám đốc phụ trách thị trường toàn cầu của Via, cho biết. ClimaCell có thể thắng thế trước những kẻ đương nhiệm không? Marshall Shepherd, giám đốc chương trình khoa học khí quyển của ĐH Georgia và cựu chủ tịch hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ, cho biết ông vẫn chưa nhận được số liệu thống kê chứng minh rõ ràng tuyên bố của công ty, nhưng việc thêm nhiều dữ liệu đầu vào mới có thể giúp đưa ra các dự báo chính xác hơn. “Tôi rất lạc quan về những gì họ đang làm,” ông nói. Vẫn có những nghi vấn. “ClimaCell đưa ra rất nhiều tuyên bố, nhưng tôi chưa bao giờ thấy bằng chứng về bất cứ điều gì,” Clifford Mass, giáo sư khoa học khí quyển nhiều năm kinh nghiệm của ĐH Washington nói. “Camera đường

phố sẽ không thể cải thiện dự báo thời tiết.” Elkabetz phản bác, rằng khách hàng tiềm năng được cung cấp bằng chứng về độ chính xác mà họ tuyên bố. Eric Floehr của ForecastWatch gần như là chuyên gia với cái nhìn bao quát về ngành dự báo thời tiết tư nhân, cho rằng cán cân đang nghiêng về Saildrone, ClimaCell và Jupiter Intelligence. Về khẳng định của ClimaCell rằng dự báo của họ chính xác hơn 60% so với các đối thủ thì sao? “Tuyên bố đặc biệt đòi hỏi bằng chứng phi thường,” ông chia sẻ. SỰ CHỈ TRÍCH DÀNH cho AccuWeather tăng lên kể từ khi

Trump đề cử Barry Myers đứng đầu NOAA. Các báo cáo rộng rãi khẳng định công ty liên quan đến nỗ lực trong nhiều năm nhằm ngăn cản chính phủ cung cấp dự báo thời tiết miễn phí. Joel Myers giận dữ phủ nhận cáo buộc, “Một đống nhảm nhí,” ông nhả khói thuốc. “Không ai cố gắng hạn chế vai trò của cơ quan Dịch vụ Khí tượng quốc gia cả.” Ông cũng thẳng thừng phủ nhận hành vi quấy rối diễn ra tại AccuWeather, dù trên thực tế, năm 2018, công ty đã chi 290.000 đô la Mỹ phí hòa giải khi cuộc điều tra của bộ Lao động phát hiện “quấy rối tình dục trên diện rộng tại AccuWeather.” “Chúng tôi phủ nhận tất cả,” ông nói. “Không có bằng chứng quấy rối,” Barry, người đứng đầu tại thời điểm đó nói. Không dễ gạt bỏ thực tế là các đối thủ “háu ăn” đang dòm ngó bữa trưa của AccuWeather, dù Joel vẫn đang cố xoay xở để che giấu. “Tôi sẽ không ngồi đây và nói về các đối thủ cạnh tranh,” ông nói trước khi thừa nhận trong cuộc phỏng vấn sau đó rằng, “mọi thứ đang tăng tốc. Bất kỳ lãnh đạo doanh nghiệp nào tuyên bố mình nhận thấy được thế giới sẽ ra sao sau 20 năm nữa đều chuẩn bị cho việc đó”.

AccuWeather • Thành lập: 1962 do CEO Joel Myers Dự báo thời tiết riêng cho người đăng ký thuê bao, các tổ chức truyền thông và các doanh nghiệp • Số lượng nhân viên: 500 • Số vốn gọi được: Tự bỏ vốn

“ĐIỀU QUAN TRỌNG NHẤT TRONG DỰ BÁO THỜI TIẾT LÀ SỰ CHÍNH XÁC. CHÚNG TÔI CÓ UY TÍN, VÀ CÁC SỐ LIỆU THỐNG KÊ CHỨNG TỎ ĐIỀU ĐÓ.” AccuWeather sẽ ở đâu vào năm 2039, khi Joel 99 tuổi, ai cũng muốn suy đoán về điều đó. Công ty không thảo luận chi tiết về kế hoạch chuyển giao, và không ai trong số bảy người con của Joel tham gia hoạt động kinh doanh của gia đình. Nhà Myers lạc quan về tương lai một cách đáng ngạc nhiên. “Tám mươi là 60 lần nữa,” Barry nói. “Joel là người năng động. Anh ấy làm việc 24/7 và anh ấy yêu những gì mình làm.” “Tôi đã thấy rất nhiều công ty mới xuất hiện,” Joel nói. “Một vài công ty sẽ tìm được chỗ đứng phù hợp, và một số sẽ thất bại.”

Ưu Đãi

10%

Mã Áp Dụng: Forbes

HÃY ĐỂ B&J ĐƯA CẢ ĐẠI DƯƠNG VÀO BÀN TAY BẠN

Từ 1/8/2019 Đến 31/8/2019 ( (Dành riêng cho khách hàng Forbes)

HTTP://BRIANANDJET.COM CÔNG TY TNHH BRIAN AND JET T: 088 830 069 - 0888 830 269 W: 49 Bàu Cát 7, Phường 14, Quận Tân Bình, Hồ Chí Minh THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 125

LỐI SỐNG NGHỈ DƯỠNG

Điểm đến tiếp theo Hình ảnh đầu tiên mà du khách đến Meliá Hồ Tràm nhìn thấy khi bước chân vào khu nghỉ dưỡng là tầm nhìn từ hồ nước xuyên suốt ra biển và đường chân trời xanh ngắt tưởng chừng vô tận. GIANG LÊ

Tầm nhìn từ quầy tiếp tân của Meliá Hồ Tràm. 126 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

hởi đầu tại Tây Ban Nha, sau đó mở rộng sang khu vực biển Địa Trung Hải và giờ đây Đông Nam Á, Meliá Hotels & Resorts đang nhanh chóng mở rộng sự hiện diện của mình tại Việt Nam. Theo Manuel Ferriol, tổng giám đốc Meliá Hồ Tràm, sau hơn 20 năm đến Việt Nam, Meliá Hotels & Resorts đã hiện diện đủ tại ba miền. Meliá Hồ Tràm tại miền Nam, Meliá Hà Nội, Meliá Ba Vì tại miền Bắc và Meliá Đà Nẵng ở miền Trung. Meliá Hồ Tràm là bước tiến sâu hơn vào thị trường miền Nam Việt Nam của hệ thống khách sạn có 60 năm lịch sử của Tây Ban Nha. Trong năm 2020, doanh nghiệp này dự kiến sẽ nhân đôi số cơ sở với bốn khách

ẢNH: MELIÁ HỒ TRÀM

sạn và khu nghỉ dưỡng mới tại Cam Ranh, TP.HCM, Ninh Bình và Hội An. Tập trung vào phân khúc khách hàng Việt Nam hoặc nước ngoài thuộc tầng lớp trung lưu trở lên, sinh sống làm việc tại TP.HCM, với diện tích 17 héc ta trải dọc trên hơn 500m bờ biển, Meliá Hồ Tràm là tổ hợp nghỉ dưỡng gồm 61 căn villa và 152 condotel đều hướng ra mặt biển. Biển nơi đây vẫn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ, hầu như không có sự can thiệp của con người nhằm đem lại suy nghĩ về “chánh niệm – mindfulness” cho người đến nghỉ dưỡng, theo Manuel Ferriol. Đến từ Tây Ban Nha, với dáng người dong dỏng cao, chỉn chu trong vest xanh sậm, áo sơ mi xanh da trời và quần tây xám nhạt, Manuel có hơn 5 năm làm việc tại khách sạn Meliá Hà Nội, Meliá Đà Nẵng và giờ đây là Meliá Hồ Tràm, nơi cách TP.HCM hai giờ đi xe hơi, từ cuối tháng 4.2019. Trong cuốn Chỉ nam thiền tập dành cho những người trẻ, thiền sư Thích Nhất Hạnh giải thích “chánh niệm” là sự tỉnh giác, nhận biết những gì xảy ra trong hiện tại, từ đó giải thoát con người khỏi những phiền muộn, khổ đau và tìm kiếm. Meliá Hồ Tràm đưa khách về thực tại nhờ khung cảnh thiên nhiên thanh bình, lồng ghép với kiến trúc hiện đại châu Âu, điểm xuyết nét văn hóa Việt Nam bằng những bức tranh phong cảnh, những bộ ấm chén bằng đất và những tủ ngăn phòng gỗ nâu. Việt Nam đang có những yếu tố cần và đủ để thu hút các nhà đầu tư nghỉ dưỡng. Thu nhập khả dụng bình quân đầu người được dự báo đạt 2.009 đô la Mỹ năm 2020, theo báo cáo Tương lai của ASEAN: Nhìn từ Việt Nam của PwC. Tầng lớp trung lưu Việt Nam hiện chiếm khoảng 13% dân số và được ngân hàng Thế giới (WB) dự báo sẽ tăng lên 26% trong năm 2026. Kinh tế phát triển đồng nghĩa người dân địa phương đang sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các dịch vụ du lịch cao cấp. TP.HCM là thành phố đông dân nhất Việt Nam với 8,8 triệu người và trong năm 2018, đã có hơn 7 triệu khách du lịch quốc tế đến đây. Theo kết quả khảo sát ngành dịch vụ khách sạn năm 2019 của công ty Kiểm toán Grant Thornton, doanh thu trên số phòng hiện có (RevPAR) của phân khúc khách sạn 5 năm sao Việt Nam đã tăng từ 79,1 đô la Mỹ vào năm

Tổng giám đốc Manuel Ferriol của Meliá Hồ Tràm.

2017 lên 83,4 đô la Mỹ năm 2018. Thị trường du lịch lạc quan thể hiện trong con số tăng trưởng lợi nhuận của Meliá Hotels & Resorts. Giám đốc Manuel Ferriol cho biết trong năm 2018, RevPAR của hệ thống này tại Việt Nam đã tăng 2,3% so với năm ngoái, với nơi phát triển tốt nhất là khách sạn Meliá Hà Nội. Ông Manuel Ferriol cho rằng với xu hướng tái khám phá Việt Nam, du khách trong và ngoài nước sẽ ngày một hứng thú hơn với khu vực Hồ Tràm. “Meliá Hồ Tràm khác với tất cả các đối thủ cạnh tranh cùng khu vực trên mọi mặt,” Manuel Ferriol nói khi ông đang ngồi trong khu vực quầy tiếp tân, nơi có những trụ gỗ màu nâu nhạt hòa cùng màu be và sắc xanh dương dịu mát trên tường. Dự báo tới năm 2020, thế hệ Thiên niên kỷ, những người sinh từ năm 1980 – 2000, sẽ chiếm ½ số khách du lịch toàn cầu. Nhóm khách hàng này có nhu cầu và cách đánh giá dịch vụ du lịch rất khác với thế hệ trước. Điều này vừa đặt ra bài toán, vừa mở ra cơ hội để các doanh nghiệp ngành dịch vụ khách sạn chuyển mình. Công nghệ là điều đầu tiên Manuel Ferriol nhắc tới, bởi khách hàng ngày càng gắn bó với các thiết bị điện tử, chuộng đặt phòng trên mạng và cực kỳ nhạy về giá. Meliá Hồ Tràm tận dụng hệ thống marketing online sẵn có THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 127

LỐI SỐNG NGHỈ DƯỠNG

của công ty mẹ Meliá Hotels International để chạm tới khách hàng tiềm năng. Khu nghỉ dưỡng cũng hiển thị thông tin khu nghỉ dưỡng, thực đơn cho dịch vụ phòng ngay trên màn hình TV trong phòng, và sử dụng ứng dụng điện thoại để khách hàng gọi dịch vụ phòng, đọc báo, tạp chí và mở khóa phòng. triển của kinh tế Việt Nam năm 2019, WB nhận định du lịch Việt Nam đã đi qua điểm bùng phát (tipping point) - chỉ thời điểm quan trọng khi một loạt các sự kiện nhỏ đã tích tụ đủ mức để gây ra ảnh hưởng lớn đang gây ra áp lực lớn lên môi trường. Theo xếp hạng về năng lực cạnh tranh của diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), hầu hết mọi nội dung đánh giá bền vững môi trường của du lịch Việt Nam đều có thứ hạng thấp hơn bình quân của các quốc gia đang phát triển ở Đông Nam Á. Trong khi đó, thế hệ Thiên niên kỷ và thế hệ Z (sinh năm 1995 tới 2012) đang ngày càng đề cao và tin tưởng các doanh nghiệp kinh doanh bền vững. Meliá Hotels International từ lâu đã xem phát triển xanh là trụ cột quan trọng. Theo niên giám bền vững năm 2019 do RobecoSAM, cơ quan chuyên đánh giá chỉ số Dow Jones bền vững toàn cầu (DJSI) phát hành, Meliá Hotels International được công nhận là doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ khách sạn và du lịch bền vững thứ 3 thế giới. Tại Meliá Hồ Tràm, chai và ly nước đều làm bằng thủy tinh hoặc gốm; 128 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

Meliá Hồ Tràm là tổ hợp nghỉ dưỡng gồm 61 căn villa và 152 condotel đều hướng ra mặt biển.

ống hút bằng gạo, tre và cỏ. Meliá Hồ Tràm cũng thực hiện chương trình “Xà phòng hi vọng” (Soap for Hope) và “Vải cho cuộc sống” (Linen for Life) nhằm thu gom, tái chế xà phòng và vải đã dùng thành sản phẩm mới, sau đó phân phối tới những nơi có nhu cầu tại địa phương. Trước đó bảy khách sạn và khu nghỉ dưỡng khu vực Đông Nam Á của Meliá Hotels International đã tái chế thành công 13,3 tấn xà phòng và giúp 9.800 người cải thiện vệ sinh nơi sinh hoạt trong năm 2018. “Chúng tôi hi vọng rằng các hoạt động và nỗ lực của mình có thể đem lại lợi ích cho những người khác và giúp cuộc sống của họ trở nên tốt đẹp hơn,” giám đốc Manuel Ferriol cho biết.

ẢNH: MELIÁ HỒ TRÀM

TRONG BÁO CÁO cập nhật tình hình phát

ĐỘT PHÁ TƯ DUY KINH DOANH

CỘNG ĐỒNG TRI THỨC FORBES VIỆT NAM HOTLINE

090 605 8687

PHONG CÁCH

BOXYZ – tuyệt tác từ Salvatore Ferragamo THƯƠNG HIỆU THỜI TRANG lừng danh đến từ Ý Salvatore Ferragamo - đã cho ra mắt bộ sưu tập túi xách BOXYZ mùa Fre-Fall 2019. BOXYZ là hội tụ giữa ngôn ngữ thiết kế truyền thống và đường nét tối giản hiện đại, phù hợp với hơi thở cuộc sống đương thời. BOXYZ là dòng túi xách phù hợp với người phụ nữ hiện đại, thanh lịch, bận rộn và năng động. Đó không chỉ là một món phụ kiện thời trang thông thường mà còn là ngôn ngữ để kết nối nhiều thế hệ phụ nữ. Thiết kế của Salvatore Ferragamo luôn tìm kiếm cảm hứng mới dựa trên các biểu tượng di sản sẵn có của thương hiệu. BOXYZ nguyên bản được thiết kế với 10 màu sắc thời thượng trên nền 4 chất liệu da khác nhau mang đến trải nghiệm khác biệt. Sau đó, hãng phát triển thêm họa tiết in trẻ trung, tươi mới làm phong phú thêm bộ sưu tập BOXYZ. Túi không chỉ phù hợp để sử dụng thường ngày mà còn mang lại cho bạn phong cách sành điệu đúng tinh thần Ferragamo. TP.HCM: • Diamond, 34 Lê Duẩn, Q.1. ĐT: 028 3823 1204 • Rex Arcade, 4 – 6 Lê Lợi, Q.1. ĐT: 028 3823 2004 HÀ NỘI: • TTTM Tràng Tiền, 24 Hai Bà Trưng, Q.Hoàn Kiếm. ĐT: 024 39367129

Biểu tượng nữ quyền Cartier Baignoire LÀ MỘT TRONG NHỮNG KIỆT TÁC lâu đời nhất của hãng chế tác Cartier, mẫu đồng hồ Baignoire tiên phong phá vỡ những chuẩn mực thiết kế với bề mặt hình oval độc đáo. Hơn 100 năm lịch sử với nhiều cải tiến, Baignoire vẫn được mệnh danh là hiện thân của vẻ đẹp kinh điển, trang nhã và sang trọng, xứng đáng là biểu tượng nữ quyền. Năm 2019, tiếp nối ngọn lửa sáng tạo, phiên bản đương đại của mẫu đồng hồ Baignoire được trình làng, tái khẳng định giá trị di sản trường tồn của Cartier. Năm 1912 đánh dấu cột mốc hình thành mẫu đồng hồ Baignoire minh chứng về giới hạn sáng tạo khi vượt trên những giá trị thiết kế truyền thống. Ngay từ những ngày đầu, sứ mệnh của nhóm kỹ sư chế tác phải tạo ra kiểu dáng mới mẻ nhưng vẫn lưu giữ những giá trị thẩm mỹ di sản của Cartier. Giải pháp được nhà sáng lập Louis Cartier đưa ra khi thay thế thiết kế mặt tròn vốn là quy chuẩn thịnh hành tại thời điểm đó bằng kiểu dáng bề mặt đồng hồ hình oval. Phiên bản 2019 hoàn thiện sứ mệnh là những vị sứ giả của biểu tượng nữ quyền. Vẻ đẹp tinh tế của phái đẹp thể hiện qua chi tiết dây đeo được tiết chế mảnh mai đồng điệu cùng bề mặt chữ số La Mã được tinh chỉnh trên nền màu ánh kim xử lý bằng kỹ thuật phun cát. Ở một số phiên bản, kim cương nạm trên bề mặt được xử lý khéo léo tràn viền chạy dài đến mặt sau đồng hồ.

Bữa tối đặc biệt làm thăng hoa 5 giác quan THÁI CÔNG GOURMET VIETNAMESE FUSION CUISINE là lựa chọn hoàn hảo cho cặp đôi và gia đình tận hưởng bữa tối đặc biệt vào thứ bảy hằng tuần. Cảm hứng của tinh hoa ẩm thực Việt Nam kết hợp với nguyên liệu thượng hạng khắp nơi trên thế giới, bếp trưởng Đăng Khoa đã tạo nên những món ăn độc đáo, làm thăng hoa vị giác lẫn thị giác, mang đến đẳng cấp mới cho ẩm thực Việt Nam. Từ món Gan ngỗng áp chảo nước mắm Nhĩ kèm sốt nam việt quất, đến những món mới được cập nhật liên tục như T – Bone Steak phi lê bò Úc và rau củ nướng kèm xốt Tom Yum đầy hương vị. Không chỉ tự hào vì món ngon, với thiết kế tinh tế cùng nội thất và những set ly tách quý giá,

130 | FORBES VIỆT NAM THÁNG 8.2019

nhà hàng THÁI CÔNG mang đến nhiều cung bậc bất ngờ khi bước vào bên trong. Không gian mô phỏng nhà hàng cao cấp nép mình khiêm tốn trên con phố ở Paris. Từ hương thoang thoảng của Cire Trudon (Pháp), đến giai điệu quyến rũ của những bản Jazz, từ cái chạm khó quên vào chiếc đĩa sứ siêu nhẹ của Đức hay những chiếc ly pha lê cao cấp của Baccarat, đến sự ân cần lịch lãm của các Bartender, tất cả làm nên một bữa tối hoàn mỹ, với giá chỉ 650.000 ++VND/khách cho set menu đặc biệt tối thứ bảy. NHÀ HÀNG THÁI CÔNG: Mở cửa mỗi ngày 8:00 – 19:00; Thứ bảy 8:00 – 23:00 215A1 Nguyễn Văn Hưởng, Thảo Điền, Quận 2, TP.HCM; Đặt bàn: 0988 788 215

Vietnam House mừng sinh nhật lần thứ 2 VIETNAM HOUSE, nhà hàng ẩm thực Việt theo phong cách

đương đại của Tập đoàn WMC, do đầu bếp ngôi sao quốc tế Luke Nguyễn dẫn dắt, giới thiệu một thực đơn đặc biệt mừng sinh nhật lần thứ 2. Từ 23 – 27/07, nhà hàng phục vụ thực đơn tối với bốn món đầy sáng tạo lấy cảm hứng từ ẩm thực Việt. Bữa tối độc bản này có giá 1.488.000++ mỗi khách, tặng kèm một ly cocktail mừng sinh nhật Vietnam House. Những hương vị tuyệt hảo với cách bài trí tao nhã được giới thiệu đến thực khách trong dịp này gồm Chả mực Hạ Long; Súp gà Pháp hầm nhân sâm, củ sen, tỏi đen, nấm hương; Thịt heo Nhật nướng hạt dổi, hỗn hợp củ dền và su hào nghiền, rau củ ngâm chua dùng kèm sốt tương chua ngọt; và sau cùng là món tráng miệng bánh mousse mè đen, đậu nành, caramen, trái cây nhiệt đới. Nhà hàng Vietnam House tọa lạc trên nền tòa nhà cổ, tại góc đường Đồng Khởi và Mạc Thị Bưởi ngay trung tâm thành phố. Thực đơn sinh nhật Vietnam House phục vụ tối thiểu hai khách. Số lượng chỗ ngồi giới hạn, vì vậy khách nên đặt chỗ trước. Địa chỉ: 93 - 97 Đồng Khởi, Q.1, TP.HCM ĐT: (028) 3822 2226 / Giờ mở cửa: 11:00 – 23:00 www.vietnamhousesaigon.com (Được áp dụng thẻ thành viên WMC Prestige)

Kỷ lục thế giới về lặn của OMEGA Planet Ocean TẠI BẢO TÀNG ANH ở London, OMEGA vừa giới thiệu OMEGA

Seamaster Planet Ocean Ultra Deep Professional, chiếc đồng hồ lặn sâu nhất thế giới và công nghệ đột phá đằng sau đó. Khi nhà thám hiểm Victor Vescovo điều khiển thành công chiếc tàu ngầm DSV Limiting Factor xuống Vực Mariana vào đầu năm nay với độ sâu 10,928 m đã thiết lập kỷ lục thế giới mới trong sự vui mừng từ nhóm dự án của OMEGA. Đồng hành trong chuyến đi phá kỷ lục này chính là chiếc đồng hồ Seamaster Planet Ocean Ultra Deep Professional. Trên thực tế có ba chiếc đồng hồ: hai chiếc được gắn trên cánh tay robot của tàu ngầm và một chiếc còn lại được gắn trên một đơn vị thu thập dữ liệu gọi là Lander. Cả ba đã hoàn thành chuyến lặn thám hiểm Vực Mariana và nổi lên hoàn toàn không bị hư hại. Nhận xét về hiệu suất hoàn hảo của ba chiếc đồng hồ dưới áp lực cực lớn, Chủ tịch và CEO của OMEGA đã mô tả những chiếc đồng hồ Ultra Deep, “Là những mảnh công nghệ phi thường đại diện cho sự sáng tạo trong chế tác đồng hồ của OMEGA. Sản xuất một chiếc đồng hồ lặn chuyên nghiệp chính là chuyên môn của thương hiệu Thụy Sĩ, nhưng để tạo ra chiếc đồng hồ phù hợp với The Five Deep Expeditions đòi hỏi trình độ chế tác hoàn toàn khác và đội ngũ chuyên gia với khả năng kỹ thuật đa dạng. Được thiết kế để chịu áp lực cực lớn, Ultra Deep được trang bị đầy đủ công nghệ lặn sâu - nhưng OMEGA Seamaster Planet Ocean Ultra Deep Professional vẫn mỏng kinh ngạc ở mức dưới 28 mm.

Hermès Watch: Nài ngựa, sói trắng và “đôi trăng” LÀ THƯƠNG HIỆU PHÁP có xuất xứ lâu đời, nhưng những chiếc đồng hồ Hermès lại được trân trọng gắn mác “Swiss made” danh giá, đưa các time-piece của Maison vào hàng ngũ đồng hồ Thụy Sĩ. Có thể công năng phức tạp không phải là điểm mà Hermès tâp trung, nhưng bộ máy mang tính chính xác cao và trên hết là tính thẩm mỹ tuyệt đối được bảo chứng bởi bàn tay nghệ nhân của Maison chính là điểm làm nên tên tuổi của những cỗ máy thời gian này. Nhà thiết kế Ini Archibong tự hào vì dòng đồng hồ Galop của anh (mới đây đã được ra mắt ở sự kiện SIHH 2019) đã truyền tải trọn vẹn giá trị nguyên bản của nhà Hermès. Bàn đạp ngựa, yên

ngựa và chiếc hàm thiếc từ lâu đã là biểu tượng của Maison, và cả ba được kết hợp lại trong sản phẩm đầu tay của Ini với thương hiệu nước Pháp. Tôn vinh đường nét nguyên bản mạnh mẽ của Hermès, Ini biến tấu vỏ đồng hồ thành hình yên ngựa, trong khi phần strap da theo cấu trúc một chiếc dây cương. Để đảm bảo tính thanh lịch của đồng hồ, phần núm chỉnh được tùy biển xuống góc 6 giờ, đảm bảo cho Galop phần nhìn gọn gàng và xinh xắn. Nếu tinh ý hơn, bạn có thể thấy số chỉ giờ ‘8’ cũng đã được điều chỉnh thành hình bàn đạp ngựa một cách vô cùng duyên dáng, hoàn thiện một time-piece đậm chất Hermès.

THÁNG 8.2019 FORBES VIỆT NAM | 131

FORBES VIETNAM | MARKET PLACE

AMIANA RESORT NHA TRANG – DẤU CHÂN XA HOA TRÊN VỊNH THIÊN ĐƯỜNG

CÙNG SIX SENSES CÔN ĐẢO KHÁM PHÁ BÃI BIỂN ĐẸP NHẤT VIỆT NAM!

Nằm nép mình trên ốc đảo vắng lặng của vịnh Con Rùa xinh đẹp, Amiana Resort Nha Trang mang đến không gian nghỉ dưỡng bình yên cùng bầu không khí trong lành, giúp du khách xua tan mệt mỏi sau chuyến công tác dài ngày và cuộc sống hối hả nơi phố thị. Phóng tầm mắt ngắm nhìn bầu trời trong xanh từ căn phòng thiết kế hiện đại mà ấm cúng, không gian sống hòa quyện với thiên nhiên mà vẫn giữ được sự kín đáo, bạn sẽ cảm nhận được làn gió biển, hương thơm của hoa cỏ và giai điệu dịu êm từ đại dương. Điểm nhấn nổi bật nhất của khu nghỉ dưỡng Amiana chính là một trong những hồ bơi nước biển lớn nhất Việt Nam, rộng 2,500m2 cùng bể tắm bùn riêng tư hướng về đại dương. Bãi biển Lagoon với làn nước trong xanh ngọc bích, và dải cát trắng mịn màng chính là nơi ghi dấu từng bước chân trần của những đôi uyên ương trong lễ cưới hạnh phúc giữa đất trời. Với ưu đãi 25% cho các booking từ 4 đêm liên tiếp, bạn sẽ hoàn toàn hài lòng tận hưởng kỳ nghỉ tuyệt vời bên bờ biển tại Amiana Nha Trang. Thời gian đặt phòng và lưu trú áp dụng từ nay đến 22/12/2019.

Six Senses Côn Đảo được mệnh danh là một trong những điểm du lịch hấp dẫn bậc nhất cho du khách tìm hiểu lịch sử, tận hưởng giây phút yên bình, hòa mình cùng thiên nhiên. Hài hòa giữa lối kiến trúc đương đại và phong cách làng chài truyền thống. Căn biệt thự như những nốt trầm tinh tế, được xây dựng từ những vật liệu thân thiện môi trường như tre, gỗ mộc mạc.

Mọi chi tiết vui lòng liên hệ: 0258 355 3333, Email: reservations@amianaresort.com.

MÙA HÈ THẢNH THƠI TẠI PANDANUS RESORT Trọn gói dịch vụ nghỉ dưỡng Mùa hè thảnh thơi tại Pandanus Resort, Mũi Né có giá từ VND 5.550.000++ cho 2 người lớn và 02 trẻ em dưới 10 tuổi tại phòng Superior 2 đêm bao gồm buffet sáng hằng ngày, 02 bữa ăn tối theo thực đơn chọn sẵn tại nhà hàng Café Blue Lagoon cho khách ở trong tuần, hoặc 01 tiệc nướng tự chọn vào tối thứ bảy và 01 bữa tối theo thực đơn chọn sẵn cho khách ở cuối tuần, tour tham quan Suối Tiên và tour đi bộ đến thị trấn Mũi Né mỗi ngày, 60 phút mát-xa toàn thân cho 02 người lớn, 15 phút sử dụng mô tô nước hoặc chèo thuyền cayak, 02 vé khứ hồi xe giường nằm từ Sài Gòn đi Mũi Né cùng quà tặng đặc biệt là 2 bình giữ nhiệt cao cấp. Giảm thêm 45% cho ngày tiếp theo trên giá phòng tốt nhất tại thời điểm đặt phòng. Liên hệ đặt phòng rsvn@pandanusresort.com hoặc điện thoại: +252 3849 849

Góp phần vào việc bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo, khu nghỉ đã kết hợp cùng Vườn Quốc Gia Côn Đảo xây dựng khu sinh cảnh dành cho các chú rùa ngay trong khuôn viên, du khách có cơ hội trải nghiệm thả rùa con về biển. Seamless Getaway: Giá từ 13.067.000vnd++/ đêm (*) cho 2 người bao gồm vé máy bay hai chiều Con Dao Getaway: Giá từ 11.025.000vnd++/ đêm (*) cho 2 người bao gồm một bữa tối

Ưu đãi trên còn bao gồm: Villa hướng biển với hồ bơi riêng; Bữa sáng hàng ngày tại nhà hàng; Phiếu quà tặng dịch vụ Spa trị giá VND 700,000; Thưởng thức kem miễn phí; Xe đưa đón sân bay hai chiều; Các dịch vụ và hoạt động khác: yoga, kayak, lướt sóng và cào nghêu. Chương trình kéo dài đến ngày 30.09.2019 Hãy liên hệ với chúng tôi ngay! T: + 84 254 3831 222 | E: reservations-condao@sixsenses.com

CÙNG QUEEN ANN KHÁM PHÁ NHA TRANG HẠ VÀNG TRÊN BIỂN VỚI GÓI FAMILY SUMMER Chuyến du lịch mùa hè và tận hưởng kỳ nghỉ ở Nha Trang hẳn là món quà tuyệt vời bạn dành tặng cho gia đình. Hòa mình vào làn nước biển trong xanh và thỏa thích bơi lặn, xây lâu đài cát bằng vỏ sò và thả diều, đá bóng trên bãi cát mịn trải dài cùng vô vàn các trải nghiệm thú vị là lựa chọn tuyệt vời cho những khách hàng nhí hiếu động, ưa khám phá. Đến với Queen Ann, nơi của sự bình yên và lãng mạn, mọi lo âu phiền muộn sẽ tan biến. Gói “FAMILY SUMMER” của Khách sạn Queen Ann Nha Trang với 4.999.000 VNĐ++ cho 3 ngày 2 đêm, 2 người lớn và 2 trẻ em dưới 12 tuổi, tại phòng Suite, 2 bữa ăn cùng nhiều ưu đãi, hoạt động miễn phí. Hotline: (+84) 911.867.672 | www.queenannnhatrang.com

CHIÊM NGƯỠNG BẦU TRỜI SAO DƯỚI NƯỚC ĐẦU TIÊN TẠI ĐÀ NẴNG

NHỮNG CÁNH DIỀU MÙA HÈ TẠI THE CLIFF RESORT, MŨI NÉ

Nằm ngay bên bờ biển Bắc Mỹ An, Pullman Danang Beach Resort là khu nghỉ dưỡng sang trọng cùng dịch vụ phong phú mang đến kỳ nghỉ tại Đà Nẵng thật thú vị. Bờ biển miền Trung Việt Nam với dải cát dài trắng mịn cũng là điểm đến hấp dẫn cho những kỳ nghỉ gia đình. Là một thành phố đang phát triển, cảnh quan thiên nhiên ưu ái với bờ biển đẹp, nhiều điểm tham quan nổi tiếng, Đà Nẵng là điểm đến mới thú vị tại miền Trung Việt Nam. Đến với Pullman Danang Beach Resort, khách nghỉ dưỡng sẽ được đắm mình vào làn nước kỳ diệu của hồ bơi xanh mát mới tinh. Nằm ngoài trời hướng ra biển lớn, hồ bơi vô cực là một sự thư giãn, giải nhiệt lý tưởng trong suốt ngày dài. Khi màn đêm dần buông xuống, nhờ được chiếu sáng bằng đèn LED lấp lánh, biến mình thành hồ bơi đầu tiên ở Việt Nam được trang bị đèn sợi quang Krislite, cho khách trải nghiệm cảm giác như đang chìm vào một giải ngân hà lung linh. http://www.pullman-danang.com/ Tel: +84 (0) 236 395 8888

Vào mỗi mùa hè, khi những ánh nắng chiều dịu xuống cũng là lúc hàng trăm cánh diều rực rỡ sắc màu tung bay trên bầu trời The Cliff Resort & Residences, Mũi Né làm nên một bầu trời sinh động, đầy thú vị và cuốn hút. Thả diều bãi biển là một trong những hoạt động thường niên nằm trong chương trình Hello Sunny được The Cliff Resort tổ chức vào dịp hè hằng năm. Năm 2019 đánh dấu lần thứ 5 chương trình Hello Sunny diễn ra và thu hút hàng trăm gia đình đến vui chơi, nghĩ dưỡng. Thả diều bãi biển không chỉ là hoạt động vui chơi thú vị mà còn đầy ý nghĩa đối với du khách. Những cánh diều như làn gió mát, thổi bay không khí nóng nức của ngày hè, đem đến cho du khách không gian bình yên của biển. Giá ưu đãi gói “Hello Sunny”: 5,800,000 VND/ 3 ngày 2 đêm, 2 người lớn và 2 trẻ em dưới 12 tuổi, phòng Azul Sea View, 2 bữa ăn cùng nhiều ưu đãi, hoạt động miễn phí. Hotline: 1900 0394 Phan Thiết: 0252 3719 111 | TP.HCM: 028 3824 1548 | Hà Nội: 0936 802 525 www.thecliffresort.com.vn THE CLIFF RESORT & RESIDENCES Khu phố 5, phường Phú Hài, Tp. Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Việt Nam. *Chương trình áp dụng từ 04/05 – 31/08/2019

FORBES VIETNAM | MARKET PLACE

CHƯƠNG TRÌNH KHUYẾN MÃI TẠI ROOFTOP GARDEN BAR KHÁCH SẠN REX SÀI GÒN

SOLVAY BRUSSELS SCHOOL - CHƯƠNG TRÌNH THẠC SĨ CHUẨN CHÂU ÂU TẠI VIỆT NAM

Rooftop Garden Bar là nơi sở hữu hai góc nhìn về phố đi bộ Nguyễn Huệ và sông Sài Gòn. Tại đây, thực khách sẽ dễ dàng cảm nhận được nhịp sống sôi động từ phố đi bộ, nhưng vẫn giữ được sự riêng tư, tách biệt, thoải mái trong không gian của Rooftop Garden Bar tại sân thượng của Khách sạn Rex.

Có rất nhiều cách để bạn đầu tư cho tương lai và sự nghiệp của mình, học Thạc sĩ chính là một trong số đó. Với hơn 100 năm lịch sử tại Bỉ và 25 năm kinh nghiệm tại Việt Nam, Solvay tự hào được hơn 2.700 học viên ở Hà Nội và TP.HCM tin tưởng lựa chọn bởi chương trình mang tính ứng dụng cao, trải nghiệm thực tiễn cùng các doanh nghiệp đối tác, phát triển kĩ năng lãnh đạo và mạng lưới doanh nhân.

Kỷ niệm 44 năm thành lập Tổng công ty Du lịch Sài Gòn, Khách sạn Rex giới thiệu chương trình khuyến mãi tại Rooftop Garden Bar dành cho các bạn yêu thích vị bia tươi hoặc các món cocktail nổi tiếng. 1. FIVE O’CLOCK FOLLIES: Trong khung giờ từ 17h00 đến 19h00 mỗi ngày. Khi mua bất kỳ 01 cocktail hoặc 01 bia sẽ được tặng 01 cocktail hoặc 01 bia cùng loại (theo thực đơn chương trình do nhà hàng cung cấp) 2. AMAZING WEEKEND: Trong khung giờ từ 20h30 đến 22h30 thứ 6 và thứ 7 mỗi tuần. Thưởng thức các loại cocktail và bia (theo thực đơn chương trình do nhà hàng cung cấp) trong vòng 02 giờ chỉ với 699.000vnd++/người.

Chương trình Thạc sĩ tại Solvay được thiết kế dành cho bạn, những nhà lãnh đạo tài năng với 3 chương trình chính: - Master in Business Administration (Thạc sĩ quản trị kinh doanh) - Master in Marketing and Communication (Thạc sĩ Marketing và Truyền thông) - Master in Business Quality and Performance Management (Thạc sĩ Quản lý chất lượng doanh nghiệp)

*Chương trình diễn ra đến hết 31/08/2019

Bạn đang muốn tạo sự thay đổi cho bản thân hay sự nghiệp? Hãy trở thành một phần của cộng đồng Solvay!

Mọi thông tin xin vui lòng liên hệ: ROOFTOP GARDEN - KHÁCH SẠN REX SÀI GÒN

Khóa học khai giảng vào tháng 10/2019. Để nhận tư vấn về chương trình, vui lòng liên hệ:

141 Nguyễn Huệ, Quận 1, Tp.HCM. Điện thoại: 028 3829 2185 – 028 3829 3115 ext: 7265 Email: rexhotel@rex.com.vn / Website: www.rexhotelsaigon.com.

CHƯƠNG TRÌNH BÁNH TRUNG THU 2019 InterContinental Saigon Hotel & Residences hân hạnh giới thiệu bộ hộp bánh trung thu đặc sắc với các loại nhân hảo hạng dành cho mùa đoàn viên. Hộp bánh có kiểu dáng bắt mắt, kết hợp hoàn hảo với họa tiết bức tranh hoa sen bừng nở, mang ý nghĩa sự thanh tao, trang nhã và an yên. - InterContinental Deluxe package: 990.000 VND+/hộp 4 bánh gồm Trà xanh (180gr); Phô mai (120gr); Hạt sen hạnh nhân 1 trứng (180gr); Gà quay & thịt nguội 1 trứng (180gr) - Hộp Tùy Chọn – áp dụng cho đơn hàng từ 50 hộp trở lên (lựa chọn 4 trong 10 loại nhân bánh; giá phụ thuộc loại nhân bánh) và tùy chọn tên doanh nghiệp trên nhãn hộp (phụ thu 30.000 VND+/ hộp). Các loại nhân gồm Trà xanh (180gr); Phô mai (120gr); Hạt sen hạnh nhân 1 trứng (180gr); Gà quay & thịt nguội 1 trứng (180gr); Dừa & hạt dưa 1 trứng (180gr); Thập cẩm 1 trứng (180gr); Lava Chocolate (120gr); Khoai môn & nho 1 trứng (180gr); Các loại hạt (180gr); Đậu đỏ (180gr) Thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ: (028) 3520 9433 | mooncake@icsaigon.com https://www.icsaigon.com/vi/mooncake2019

KHUYNH HƯỚNG DÙNG “SINH TỐ THAY THẾ BỮA ĂN” Luminus thương hiệu chuyên cung cấp các dòng đồ uống sinh tố, nước ép từ trái cây, rau củ quả nguyên chất, công thức riêng biệt không dùng thêm đường, không sữa đặc, không chất bảo quản nổi trội dòng Detox-BeautyBeastmode (Thải độc-Làm đẹp-Tăng năng lượng) thích hợp đa dạng khách hàng muốn thanh lọc, làm đẹp cơ thể từ bên trong với liệu trình hiệu quả ngắn đến dài ngày (3,7,12 ngày Detox…). Đặc biệt sinh tố hỗ trợ thay thế bữa ăn giúp thanh lọc, bổ sung năng lượng không gây béo thích hợp dân văn phòng. Thông qua các dòng đồ uống đa dạng, Luminus hướng đến môi trường, nâng cao nhận biết giảm thải “nhựa dùng một lần” bằng ly giấy, chai thủy tinh, hạn chế lượng rác thải từ “nhựa một lần” vào môi trường. Với độ phủ sóng rộng rãi tại các sự kiện uy tín lớn nhỏ đem lại nguồn năng lượng dồi dào cho khách hàng, đồng thời lan rộng phong cách “sống khỏe, uống khỏe” đến cộng đồng. www.luminussmoothies.com/Hotline(tư vấn liệu trình) 0888 712 008 Địa chỉ: 280 Pasteur, P.8, Q.3 / 53 Nguyễn Đăng Giai, Thảo Điền, Q.2

Hotline: 0978803733 | Email: infovietnam@solvay.edu | Website: https://solvay-mba.edu.vn

MINDSHARE HUDDLE MANG ĐẾN CÁI NHÌN TOÀN CẢNH VỀ TƯƠNG LAI CỦA TRUYỀN THÔNG KỸ THUẬT SỐ Khi xu hướng truyền thông kỹ thuật số đang ngày càng được ưa chuộng trong ngành công nghiệp quảng cáo ngày nay, việc khai phá những ý tưởng độc đáo, những phương thức sáng tạo mới cùng với việc thấu hiểu rõ dữ liệu, hành vi của người tiêu dùng lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết đối với các nhãn hàng, thương hiệu. Nắm bắt được nhu cầu này, Công ty Mindshare đã tổ chức thành công sự kiện Mindshare Huddle, nhằm mang đến cái nhìn toàn cảnh về Truyền thông kỹ thuật số. Sự kiện mang tính toàn cầu này của Mindshare vốn được biết đến như một “Lễ hội của ý tưởng”, nơi các khách mời có dịp được tìm hiểu về những câu chuyện mới mẻ cũng như trao đổi, chia sẻ với nhau những kinh nghiệm hữu ích trong lĩnh vực tiếp thị trực tuyến. Không chỉ có các chuyên gia đầu ngành đến từ chính Mindshare, Mindshare Huddle còn quy tụ sự góp mặt của hàng chục đối tác uy tín khác như Admicro, SilverPush, Adtima, Moblaze, Mobilewalla, Grab, Appier, Millward Brown, Xaxis… Data Driven Marketing, Performance Marketing, Content Marketing, Innovation, Measurement & KPIs, Brand Safety, Rural và eCommerce là những chủ đề chính được mang đến chia sẻ và thảo luận trong sự kiện Mindshare Huddle lần này.

S.PELLEGRINO KỶ NIỆM 120 NĂM RA ĐỜI CÁC SẢN PHẨM NƯỚC KHOÁNG THIÊN NHIÊN S. Pellegrino, Acqua Panna và Sanpellegrino Sparkling Fruit Beverages là các thương hiệu quốc tế của Sanpellegrino S.p.A., có trụ sở tại Milan, Ý. Được phân phối tại hơn 130 quốc gia thông qua các chi nhánh và nhà phân phối trên cả năm châu lục, những sản phẩm này có chất lượng xuất sắc và được xem như một sự tổng hòa của niềm vui, sức khỏe và hạnh phúc. Được thành lập vào năm 1899, Sanpellegrino S.p.A. là công ty hàng đầu trong lĩnh vực nước giải khát ở Ý gồm các sản phẩm như nước khoáng và nước trái cây có ga. Là một nhà sản xuất nước khoáng chính của Ý, công ty luôn cam kết tăng cường mang lại những điều tốt đẹp cho hành tinh, làm việc tận tâm và trách nhiệm để đảm bảo rằng nguồn tài nguyên này được bảo vệ an toàn cho tương lai. Hãy cập nhật thêm những thông tin về thương hiệu này tại https://www.facebook. com/SanPellegrino/ và https://www.instagram.com/sanpellegrino_official/ Ở Việt Nam, Classic Fine Foods là nhà phân phối độc quyền dòng sản phẩm này Liên hệ: CLASSIC FINE FOODS Lô Vb.17b-19-21a, Đường 22A, Tân Thuận, Quận 7. ĐT: 3740 7104

SUY NGẪM

Về thương hiệu “Nếu khách hàng tin rằng họ cùng chia sẻ giá trị với công ty, họ sẽ luôn trung thành với thương hiệu đó.”

“Hãy trở thành khách hàng tốt nhất của chính mình. Hãy sống theo phong cách sống của khách hàng.” —MILENA GLIMBOVSKI (DOANH NHÂN NGƯỜI ĐỨC)

—HOWARD SCHULTZ (CEO CỦA STARBUCKS)

“Thương hiệu là sự tổng hợp cách nhận thức của một người về một tổ chức cụ thể. Xây dựng thương hiệu nghĩa là định hình nhận thức đó.” —ASHLEY FRIEDLEIN (NGƯỜI SÁNG LẬP GUILD)

“XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU LÀ QUÁ TRÌNH KẾT HỢP GIỮA CHIẾN LƯỢC TỐT VÀ SỰ SÁNG TẠO TUYỆT VỜI.”

“Thiết kế không chỉ là vẻ bề ngoài và cảm nhận. Thiết kế là cách mà sản phẩm hoạt động.” —STEVE JOBS (ĐỒNG SÁNG LẬP APPLE)

“THƯƠNG HIỆU CỦA BẠN LÀ ĐIỀU MỌI NGƯỜI BÀN TÁN VỀ BẠN KHI BẠN KHÔNG CÓ MẶT.” —JEFF BEZOS (SÁNG LẬP AMAZON)

—MARTY NEUMEIER (TÁC GIẢ CUỐN THE DESIGNFUL COMPANY)

“Hãy tập trung vào việc xây dựng doanh nghiệp tốt nhất có thể. Nếu bạn làm tốt, mọi người sẽ chú ý và cơ hội sẽ xuất hiện.” —MARK CUBAN (CHỦ SỞ HỮU ĐỘI BÓNG RỔ DALLAS MAVERICKS)

“Khi mọi người dùng thương hiệu của công ty bạn như một động từ, đó là điều đáng lưu ý.” —MEG WHITMAN (CỰU CEO HP)

—RICHARD BRANSON (NGƯỜI SÁNG LẬP VIRGIN GROUP)

—RAFE OFFER (SÁNG LẬP SOFAR SOUNDS)

“MỘT THƯƠNG HIỆU TUYỆT VỜI LÀ CÂU CHUYỆN KHÔNG BAO GIỜ CÓ HỒI KẾT.” —SCOTT BEDBURY (CHUYÊN GIA TƯ VẤN THƯƠNG HIỆU)

FORBES VIỆT NAM

THÁNG 8.2019

—ZIG ZIGLAR (DIỄN GIẢ)

“Có rất nhiều công ty muốn thương hiệu của họ phản ánh hình ảnh hoàn hảo, được lý tưởng hóa của chính họ. Kết quả là, thương hiệu đó không có cấu trúc, không mang đặc tính thương hiệu và không nhận được sự tin tưởng của công chúng.”

“Hãy sống đúng với giá trị của mình. Đó là nguyên nhân bạn thành công ngay từ đầu, và đó là cách bạn biến những điều khó tin thành hiện thực.”

134

“Nếu mọi người ưa thích bạn, họ sẽ lắng nghe bạn nói, nhưng nếu họ tin tưởng bạn, họ sẽ hợp tác kinh doanh cùng bạn.”

“Thương hiệu là khoản đầu tư quan trọng nhất mà bạn có thể đầu tư vào doanh nghiệp của mình.” —STEVE FORBES, (TỔNG BIÊN TẬP FORBES)

NGUỒN: MELODIES AND MEMORIES, BY NELLIE MELBA; THE REBEL, BY ALBERT CAMUS; HISTORY OF THE RUSSIAN REVOLUTION, BY LEON TROTSKY; SISTERS IN CRIME, BY FREDA ADLER; WHAT’S WRONG WITH THE WORLD, BY G.K. CHESTERTON; ALL THE LITTLE LIVE THINGS, BY WALLACE STEGNER; THE WAY TO WEALTH, BY BENJAMIN FRANKLIN; JANE EYRE, BY CHARLOTTE BRONTË; 20,000 LEAGUES UNDER THE SEA, BY JULES VERNE. PHOTO BY: JUSTIN SULLIVAN/GETTY IMAGES; MICHAEL S. WILLIAMSON/THE WASHINGTON POST VIA GETTY IMAGES; RICHARD BORD/ GETTY IMAGES FOR CANNES LIONS; MATT WINKELMEYER/GETTY IMAGES FOR WIRED25; ALAN GILBERT PURCELL/FAIRFAX MEDIA; DAVID M. BENETT/DAVE BENETT/ GETTY IMAGES FOR AIRBNB; MITCH HAASETH/WALT DISNEY TELEVISION VIA GETTY IMAGES VIA GETTY IMAGES.