28 05 2016 by Fréttatíminn

frettatiminn.is ritstjorn@frettatiminn.is auglysingar@frettatiminn.is 25. tölublað 7. árgangur

Laugardagur 28.05.2016

Stórstjarna blómatímans Jónas R. syngur bara það sem er gott, gaman og skemmtilegt 26

Umgjörð forsetans frá 19. öld Lítil eyja, stórt klúður

Ris og fall Nárú

Fálkaorða, danskt málverk, sligandi serimóníur og skraut 18

Ástfangin í fangelsi Þegar hin hollenska Mirjam Foekje van Twuijver hlaut sögulega langan fangelsisdóm fyrir að vera burðardýr, hvarflaði ekki að henni að ástin biði hennar á Kvíabryggju. Þau Tómas Ingi Þórarinsson, sem afplánar dóm fyrir fíkniefnabrot, eru ástfangin upp fyrir haus og vilja slá upp brúðkaupi í fangelsinu á Akureyri.

Sjálfsfróun gerir kynlífið betra Indíana Rós Ægisdóttir skrifar 38 um kynlíf kvenna

Verður nám bara fyrir börn ríkra? Lánasjóðurinn sker niður framfærslu

Strákarnir eru fyrir Viktoría og Hildur segjast vera bestar á hjólabretti

STILLIR VÆNTINGUM Í HÓF VEGNA EM-MYNDAR LAMBALUNDIR LÆKNISINS AÐ FLJÓTA ER ÁVÍSUN Á RÓLEGRA LÍF

HLÍN EINARS HERINN VAR LÍFLÍNA

SÍÐASTA VÍGI HOMMAFÓBÍUNNAR LAUGARDAGUR

28.05.16

Mynd | Hari

Á FERÐ UM VESTURLAND Ást í meinum 6

KINNALITUR VERÐUR AÐ VERA Í SNYRTITÖSKUNNI

Murray sláttuvélar frá Hvelli Magnað fólk og ferðasögur Loksins eru gæða sláttuvélarnar aftur fáanlegar á Íslandi, allar vélarnar eru framleiddar í Evrópu með nýjustu umhverfisvænum gæðamótorum frá Briggs og Stratton.

Varist eftilíkingar!!

Heimilisvélin.Verð kr. 69.739,-

Stóra heimilisvélin með drifi.Verð kr. 89.362,-

Fyrir Atvinnumannin og Sveitarfélög.Verð kr. 125.771,-

Murray EQ400 Briggs & Stratton 450E Series 125cc OHV bensínmótor. Sláttubreidd 46 cm Afturkast með 60 l poka og möguleika á “Mulching” 6 hæðarstillingar, klippir 28 - 92 cm 18 cm hjól Tvær saþátta hæðarstillingar

Murray EQ500X Ready Start Briggs & Stratton 575EX Series 140cc OHV bensínmótor. Sláttubreidd 46 cm Sjálfkeyrandi drif 3.6 km/t. Afturkast með 60 l poka og “Mulching” (hökkun) 6 hæðarstillingar, klippir 28 - 92 cm 18 og 28 cm hjól Ein saþátta hæðarstilling fyrir öll hjól.

Murray EQ700X Ready Start Briggs & Stratton 750EX Series 161cc DOV bensínmótor. Sláttubreidd 53 cm Sjálfkeyrandi drif 3.6 km/t. Afturkast með 70 l poka og “Mulching” (hökkun) 6 hæðarstillingar, klippir 28 - 92 cm 20 og 28 cm hjól Ein saþátta hæðarstilling fyrir öll hjól.

Hvellur • Smiðjuveg 30, 200 Kópavogur • www.hvellur.com • s: 577 6400 Opið virka daga 9:00 - 18:00 og 12:00 - 16:00 á laugardögum.

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Nýtt frumvarp umbyltir lánasjóðnum LÍN Námsmenn í fullu námi geta fengið 65.000 krónur á mánuði í beinan styrk samkvæmt nýju frumvarpi um heildarendurskoðun laga um Lánasjóð íslenskra námsmanna sem var afgreitt úr ríkisstjórn á þriðjudag Frumvarpið hefur verið kynnt þingflokkum stjórnarflokkanna. Það verður lagt fyrir þingið eftir helgi. Hægt verður að njóta styrksins í alls fimm skólaár. Heildarstyrkur til námsmanns getur numið allt að 2.925.000 krón-

um miðað við fulla námsframvindu og hámarkslán miðast við 15 milljónir á hvern námsmann. Heildaraðstoð getur numið tæpum 18 milljónum króna, en yfir 99 prósent nemenda falla undir það viðmið. Endurgreiðslur verða fastar mánaðarlegar af borganir í stað tekjutengdra afborgana, eins og nú er. Uppgreiðslu lána skal ávallt vera lokið fyrir 67 ára aldur, en sambærilegt skilyrði miðast við 65 ára aldur í Noregi og 60 ár í Svíþjóð. Frumvarpið gerir ráð fyrir að nemendur fái fulla framfærslu í stað 90 prósent framfærslu. Hún

er áætluð tæpar 188 þúsund krónur á mánuði. Hægt verður að sækja um heimild til að fresta helmingi hvers gjalddaga námslána vegna kaupa á fyrsta íbúðarhúsnæði í allt að 60 mánuði til að auðvelda ungu fólki íbúðarkaup. | þká

Nýtt frumvarp gerir ráð fyrir að nemar fái fulla framfærslu í stað 90 prósenta eins og nú er.

Ekki pláss fyrir hælisleitendur Ómar Örn Jónsson segir allt að tíu einstaklinga vera með öryggishnappa að jafnaði.

Allt að 30 með neyðarhnappa vegna ógnana Öryggismál Notkun á neyðarhnöppum jókst snarlega eftir hrun og eru á þriðja tug einstaklinga með slíka hnappa í dag. Af ólíkum ástæðum þó Valur Grettisson valur@frettatiminn.is

„Það eru núll til tíu með svona hnapp hjá okkur á hverjum tímapunkti,“ útskýrir Ómar Örn Jónsson, framkvæmdastjóri hjá Öryggismiðstöðinni, þegar kemur að neyðarhnöppum sem einstaklingar eru með sökum þess að þeir óttast um eigið öryggi. Hann segir nokkuð snöggan kipp hafa orðið í fjölgun á slíkum hnöppum sem einstaklingar eru með eftir hrunið, þegar ólgan var mikil í samfélaginu. Öryggisfyrirtæki eru einnig í samstarfi við lögreglu þegar kemur að öryggishnöppum fyrir einstaklinga, en Securitas þjónustar meðal annars lögregluna. Þannig kom fram í úrskurði Hæstaréttar Íslands í vikunni að heyrnarlaus kona, sem hefur fengið nálgunarbann á barnsföður sinn, sé með slíkan hnapp til þess að tryggja eigið öryggið.

Konan notaði hnappinn oftar en einu sinni vegna áreitis af hálfu mannsins, sem hefur meðal annars verið kærður fyrir kynferðisbrot gegn konunni. Í svari frá Securitas kom fram að þeir þjónusta meðal annars lögregluna vegna hnappanna en þar fengust ekki skýr svör um það hversu margir notist við slíka hnappa, annað en að það megi gera ráð fyrir að þeir séu líklega um helmingi umsvifameiri en Öryggismiðstöðin hvað þetta varðar. Því sé hægt að álykta að hnappar sem einstaklingar eru með, séu flestir á þriðja tug samanlagt hjá báðum fyrirtækjum. Ómar Örn segir neyðarhnappa bæði einfalda lausn og hagnýta. „Meðalviðbragðstími, hjá okkur það er að segja, eru 10-12 mínútur. Svo auðvitað gerum við lögreglu viðvart ef atvik eru þannig skilgreind, enda getum við auðvitað ekki handtekið fólk eða verið með forgangsakstur,“ útskýrir Ómar. Hann segir viðbragðstímann þó misjafnan, stundum sé hann lengri einfaldlega út af ytri aðstæðum, svo sem umferð.

AFMÆLISTILBOÐ 50 ára Niðurfellanleg hliðarborð

• Afl 10,5 KW

AFMÆLISTILBOÐ

79.900 Nr. 12934

Á R A

Valur Gunnarsson valurgunnars@frettatimmin.is

Útlendingastofnun leitar að húsnæði fyrir 100 hælisleitendur og hefur tvisvar gert útboð eftir íbúðum í ár. Því fyrra lauk í mars en þá tókst ekki að finna húsnæði fyrir neinn af þessum hundrað. Annarri tilraun lauk um miðjan maí og er enn verið að vinna úr gögnum. „Við fengum ekki mörg tilboð í hvorugu útboðinu, fimm tilboð bárust í því fyrra og fimm eða sex núna,“ segir Kristín Völundardóttir, forstjóri Útlendingastofnunar. „Í fyrra skiptið komu tilboð sem hentuðu ekki svo við fórum í nýtt.“ En hvernig stendur á því að svo illa gengur að finna húsnæði þótt 12.000 manns hafi boðið fram aðstöðu í fyrra? „Ég hef ekki einhlítt svar við því, en ein skýring er þó sú að við vorum að óska eftir stærri einingum en fólk var mögulega að bjóða eitt herbergi eða eina íbúð,“ segir Kristín. „Önnur skýring getur verið sú að leigutími er eingöngu til 12 mánaða í senn en oft er fýsilegra fyrir leigusala að gera langtímasamninga.“ Er ætlast til að öllum þessum hundrað verði komið fyrir á sama stað? „Ef einhver hefði boðið mér 50 herbergi út um allt og verðið væri skaplegt hefði ég samþykkt það,“ segir Kristín. Ríkiskaup annaðist útboðið og var óskað eftir húsnæði til leigi í 12 mánuði með möguleika á fram-

12.000 manns hafa tekið þátt í herferðinni, og ýmiskonar tilboð verið lögð fram á facebook síðunni. Íslenskir ríkisborgarar hafa boðið fram þjónustu sína til að elda fyrir þá sem eru hjálpar þurfi, fara með börnin í skólann, gefa föt og búsáhöld og að hjálpa sýrlenskum flóttamönnum að aðlagast íslensku samfélagi.“ - Huffington Post

lengingu í 12 mánuði í viðbót, 7-10 íbúðir fyrir allt að 50 einstaklinga og 25-50 herbergi fyrir aðra 50. Þá var gerð krafa um að þær væru ekki fjær en 50 km frá miðbæ Reykjavíkur, í göngufæri við almenningssamgöngur og að grunnþjónusta á borð við matvöruverslanir, skóla, afþreyingu og fleira sé í göngufæri eða tryggð með almenningssamgöngum. „Þetta minnir mig á málið í flugvélinni. Ég get trúað að margir sem voru um borð hefðu viljað bregðast öðruvísi við, en fólk þarf að láta í sér heyra,“ segir Bryndís Björgvins-

dóttir, sem var kosinn maður ársins í fyrra af Stöð 2 fyrir átak til stuðnings flóttamönnum sem fékk mikil viðbrögð. „Þetta slær mig ekki sem hræsni og segir ekkert um álit fólks, en svona er kerfið sem við búum við. Við tengjum húsnæði við skjótan gróða frekar en sem heimili fyrir fólk, og það er vandamál almennt á þessu landi hvað það er erfitt að eignast heimili.“ Kristín segist bjartsýnni á að húsnæði finnist í þessari atrennu. „Ég vona að það þurfi ekki að vera fleiri útboð, en þetta er í skoðun og skýrist á næstu tveim vikum.“

Allt að 6 ára fangelsi fyrir mótmæli í flugvél

gasgrill 3ja brennara

VERÐ ÁÐUR 98.900

Húsnæði Fyrri leit Útlendingastofnunar að íbúðum fyrir hælisleitendur skilaði ekki árangri. Stofnunin vonar að gangi betur í þetta sinn. Íslendingar vöktu heimsathygli fyrir stuðning við flóttamenn í fyrra en nú gengur illa að koma þeim fyrir

• 3 brennarar úr ryðfríu stáli • Postulínsemalerað eldhólf • Grillgrindur úr pottjárni • PTS hitajöfnunarkerfi • Kveiking í öllum tökkum • Niðurfellanleg hliðarborð • Tvöfalt einangrað lok • Postulínsemaleruð efri grind • Hitamælir • Auðveld þrif - Bakki fyrir fitu undir öllu grillinu • Vönduð yfirbreiðsla fylgir

grillbudin.is

Grillbúðin

Smiðjuvegi 2, Kópavogi - (við hliðina á Bónus) - Sími 554 0400

Mótmæli Aðgerðarsinnar verða kærðir fyrir að raska öryggi farþega í flugvél Icelandair. Engin bótakrafa komin fram Konurnar tvær, sem handteknar voru í flugvél Icelandair á fimmtudaginn, mega búast við allt að sex ára fangelsi fyrir að raska öryggi farþega, verði þær ákærðar fyrir að uppnámið sem þær ollu þegar þær reyndu að varna því að flóttamaðurinn Eze Henry Okafor, frá Nígeríu, yrði framseldur til Svíþjóðar. Konurnar, sem heita Ragnheiður Freyja Kristínardóttir og Jórunn

Edda Helgadóttir, keyptu miða í flugið og komust þannig um borð í vél Icelandair. Konurnar eru í samtökunum No Borders sem berst fyrir réttindum flóttamanna með beinum aðgerðum.

Konurnar ollu miklu uppnámi í flugvél Icelandair þegar þær reyndu að koma flóttamanni til aðstoðar.

Þær hvöttu farþega flugvélarinnar til þess að standa upp og aðstoða sig við að stöðva brottflutning Eze. Undirtektirnar voru þó dræmar, sé tekið mið af myndbandi sem þær birtu í kjölfarið á samskiptamiðlum. „Við bíðum núna bara eftir því hvað Icelandair gerir varðandi bótakröfu,“ segir Sveinbjörn Halldórsson, rannsóknarlögreglumaður hjá lögreglunni á Suðurnesjum. Hann segir að konurnar verði kærðar fyrir margvísleg brot, allt frá brotum á lögum um loftferðir yfir í að óhlýðnast fyrirmælum lögreglu sem þurfti að handtaka konurnar og færa út úr flugvélinni. | vg

Fylgstu með á Facebook – Lindex Iceland #LindexIceland

Kjóll,

5755,-

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Sýknað fyrir nauðgun því fórnarlambið kyssti gerandann Kynferðisbrot Réttargæslumaður segir ekki eðlilegt að dæma fórnarlambið út frá hegðun þess fyrr um kvöldið

nauðgun, þar sem dómurinn taldi hann hafa haft „réttmæta ástæðu“ til þess að ætla að hún væri samþykk mökunum, eins og það var orðað í dómi. Meðal annars vegna þess að stúlkan kyssti piltinn fyrr um kvöldið og settist klofvega yfir hann. „Það er fráleitt að dæma út frá hegðun stúlkunnar fyrr um kvöldið,“ segir Þórdís og bendir á að fyrri samskipti skipta engu í þessu samhengi, sérstaklega í ljósi þess að hún telji að pilturinn hafi mátt gera sér grein fyrir ástandi stúlkunnar, og því hafi honum verið ljóst að hann hafi ekki haft rétt-

„Henni líður mjög illa yfir þessu,“ segir Þórdís Bjarnadóttir, réttargæslumaður átján ára stúlku, sem kærði pilt fyrir nauðgun árið 2014 þegar hún sjálf var sextán ára, en hann sautján. Réttað var í málinu í Héraðsdómi Vesturlands en piltinum var gefið að sök að hafa nýtt sér ölvunarástand stúlkunnar sem gat ekki spornað við verknaðinum vegna ölvunar. Hann var aftur á móti sýknaður af

Nýja Ísland Svona skiptast gjaldeyristekjur milli helstu atvinnugreina ef sú spá gengur eftir að hingað komi 5 milljónir ferðamanna árlega.

Ál

Ferðamenn 1.150 milljarðar

Annað

220 milljarðar

Ferðamenn munu umpóla samfélaginu

Björgólfur Jóhannsson, stjórnarformaður Icelandair, segir að búast megi við því að á næstu árum fjölgi ferðamönnum á Íslandi upp í 3 og jafnvel 5 milljónir árlega. Slík aukning mun valda miklum og djúpstæðum breytingum í samfélaginu. Miðað við gjaldeyristekjur á hvern ferðamann á undanförnum árum mun fjölgun þeirra upp í 3 milljónir auka gjaldeyristekjur landsmanna um 27 prósent frá því sem nú er. Ef fjöldinn fer upp í 5 milljónir munu gjaldeyristekjur landsmanna aukast um 66 prósent á örfáum árum. Íslendingar hafa ekki séð aðra eins sprengingu síðan í seinna

stríði, árunum sem umbreyttu Íslandi úr fátæku og einangruðu bændasamfélagi í einskonar vísi að vestrænu nútímasamfélagi. Árið 2010 skiptist gjaldeyrisöflun þjóðarbúsins þannig að fjórðungur kom frá sjávarútveginum og fjórðungur frá álverum. Tæpur fimmtungur kom frá ferðaþjónustunni. Ef 5 milljónir ferðamanna koma til Íslands, eftir fimm eða sex ár, munu aðeins um 30 prósent gjaldeyrisins koma frá fiskafurðum og álverum samtals en tæplega 60 prósent frá ferðamönnum. Slík breyting mun hafa áhrif á allt samfélagið. Ferðamannaþjónustan er ekki eins lokuð atvinnugrein og útgerð, landbúnaður eða orkufrekur iðnaður. Gríðarvöxtur innan hennar mun því opna atvinnulífið og hafa valddreifandi áhrif inn í stjórnmálaf lokkana, svipað og þegar stríðsgróðinn gróf undan ægivaldi bænda í íslensku samfélagi. | gse

Frá kr.

9.900

Aðra leið m/sköttum og tösku

MALLORCA Flugsæti

Netverð á mann frá kr. 9.900 aðra leið m/sköttum og tösku.

Birt með fyrirvara um prentvillur. Heimsferðir áskilja sér rétt til leiðréttinga á slíku. Ath. að verð getur breyst án fyrirvara.

Ferðaþjónusta Miðað við spá Björgólfs Jóhannssonar, stjórnarformanns Icelandair, mun fjölgun ferðamanna umpóla samfélaginu. Gömlu undirstöðuatvinnuvegirnir verða sem dvergar í samanburði við ferðaiðnaðinn

Það er fráleitt að dæma út frá hegðun stúlkunnar fyrr um kvöldið. Þórdís Bjarnadóttir réttargæslumaður

Þórdís Bjarnadóttir var réttargæslumaður stúlkunnar.

Breytingar á lögum ekki gerðar fyrir hvíflibbaglæpamenn

Fiskur

270 milljarðar

335 milljarðar

mætar ástæður til þess að hafa við hana mök. Pilturinn neitaði alfarið sök í málinu en játaði að hafa haft mök við stúlkuna. Í dóminum kemur fram að atvikið hafi haft mikil og alvarleg áhrif á stúlkuna. Sjálf lýsti hún afleiðingum þessa atviks á þá leið að það hefði breytt öllu. Hún hefði lokað sig af og hætt samskiptum við flesta vini sína. „Hún er verulega ósátt við þessa niðurstöðu,“ segir Þórdís en ákæruvaldið skoðar nú hvort dóminum verði áfrýjað. Þórdís vonar að svo verði.

Fangar Formaður Afstöðu, félags fanga, fordæmir Helga Gunnlaugsson, prófessor í HÍ, fyrir aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög til að koma til móts við hvítflibbaglæpamenn Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu, félags fanga, fordæmir ummæli Helga Gunnlaugssonar afbrotafræðings um að breytingar á lögum um fullnustu refsinga hafi verið sérhönnuð að hvítflibbaglæpamönnum. Slíkt sé fjarri sanni. Breytingin hafi verið almenn og prófessorinn hafi sjálfur setið í nefnd sem hafði að markmiði að endurskoða ákvæði laga um fullnustu refsinga í heild sinni,“ segir Guðmundur. „Það var samdóma álit nefndarinnar þá að breyta lögum, fjölga úrræðum og rýmka fullnustu utan fangelsa,“ segir hann og bendir á að Helgi hafi sjálfur viljað ganga lengra í átt að betrun í stað refsinga. Hann bendir á að eina breytingin sem Alþingi hafi gert á frumvarpinu í mars á þessu ári hafi verið að samræma rýmkað rafrænt eftirlit fyrir fyrstu 12 mánuði refsingar til samræmis við lengri dóma. Allir þingmenn hafi verið sammála þeirri breytingu, jafn þingmenn meirihlutans sem og þingmenn minnihlutans. Núna vilji prófessorinn opinbera rannsókn á því af hverju þessi tiltekna breyting var gerð.“ Hann segist ekki geta annað en fordæmt menn eins og Helga, sem komi með aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög fyrir fámennan hóp á meðan þessu lög eru almenn og allir fangar njóta góðs af

Guðmundur Ingi Þóroddsson segist fordæma aðdróttanir prófessors við HÍ um af hverju lögum um fullnustu refsinga var breytt.

Úr fréttum RÚV

Skoða þarf hvers vegna lögum var breytt þannig að menn sem hafa verið dæmdir fyrir efnahagsbrot losna fyrr úr fangelsi. Þetta segir Helgi Gunnlaugsson, prófessor í afbrotafræði, í framhaldi af fréttum um að Ólafur Ólafsson athafnamaður hafi brotlent þyrlu sinni á Hengilssvæðinu en hann er í afplánun á áfangaheimilinu Vernd. „Það hlýtur auðvitað að koma mjög á óvart að þarna er brotamaður sem fékk nýlega mjög þungan dóm með mjög hörðum rökstuðningi hæstaréttar, og að þarna sé viðkomandi í útsýnisflugi í sinni eigin þyrlu svona skömmu eftir svona þungan dóm. Og í raun enn í afplánun á áfangaheimili,“ segir Helgi Gunnlaugsson, prófessor í afbrotafræði. þeim og þar á meðal hann sjálfur. „Fjöldi fanga hefur nú þegar farið fyrr á áfangaheimili, á rafrænt eftirlit og jafnvel losnað úr afplánun,“ segir hann. „Við eigum Evrópumet í endurkomum í fangelsin og erum

svo langt á eftir öðrum löndum í betrun en við skulum ekki eyðileggja þó það jákvæða sem hefur verið gert. Það á ekki og má ekki fara í manngreinarálit þegar kemur að lögum.“ | þká

Mikill metall á Íslandi Vísindi Tékkneskur stærðfræðingur reiknar út hlutfall þungarokkshljómsveita í Evrópu. Íslandi í þriðja sæti Ísland er í þriðja sæti í þegar kemur að fjölda þungarokkshljómsveita í Evrópu, samkvæmt útreikningum tékkneska stærðfræðingsins Jakub Marian. Finnar eru í fyrsta sæti með 630 metal hljómsveitir á milljón íbúa og Svíar í öðru með 428. Íslendingar eru með 341, en næstir koma Norðmenn, Grikkir og Danir. Efnaðri Norðurlönd hafa meiri metal á haus en fátækari lönd á borð við Albaníu og Moldóvu sem reka lestina. Undantekningin er

þó krísulandið Grikkland, sem er með 162 þungarokkshljómsveitir á milljón íbúa, á meðan nágrannarnir í Tyrklandi hafa ekki nema sex. Sigurvegari Eurovision, Úkraína,

er með eitt lægsta hlutfall metalbanda sem kannski útskýrir velgengni þeirra í keppninni. Þó ber að nefna að Finnar eru einmitt eina landið sem hefur unnið Eurovision með þungarokki. Jakub kann enga skýringu á vinsældum þungarokks á Norðurlöndum aðra en að ef til vill sé þetta eitthvað í víkingablóðinu. Hann tekur þó fram að rauntala Íslands sé 110 starfandi metalbönd, en hún hækkar þegar miðað er við milljón íbúa. Niðurstöðurnar koma heim og saman við fyrri rannsóknir, sem flestar sýna yfirburði Norðurlandanna á þessu sviði, ásamt Grikkjum og Portúgölum.

Fjórhjóladrifin skemmtun!

• Fjórhjóladrifinn!

Bílabúð Benna kynnir sportjeppann Tivoli, nýjasta smellinn frá bílaframleiðandanum SsangYong í Suður-Kóreu. Sportjeppinn Tivoli er allt í senn, flottur, ríkulega búinn, fjórhjóladrifinn og einstaklega lipur í akstri. Tivoli er fyrir þá kröfuhörðu sem kunna að meta stílhreina hönnun, gegnheil gæði og frábært verð.

4WD – læst

Kíktu í heimsókn á benni.is. Verið velkomin í reynsluakstur. Reykjavík Tangarhöfða 8 Sími: 590 2000

Reykjanesbær Njarðarbraut 9 Sími: 420 3330

Opnunartímar Virka daga frá 9:00 til 18:00 Laugardaga frá 12:00 til 16:00

• Sjálfskiptur! • Ríkulega búinn! • Frábært verð!

4WD – 50/50 skipt

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Ástin kviknaði á Kvíabryggju Þegar hin hollenska Mirjam Foekje van Twuijver hlaut sögulega langan fangelsisdóm fyrir að vera burðadýr í fíkniefnainnflutningi, hvarflaði ekki að henni að ástin biði hennar í fangelsinu á Kvíabryggju. Hvað þá að hún yrði ólétt 47 ára gömul og þyrfti að leyna því fyrir fangavörðum. Þau Tómas Ingi Þórarinsson, sem einnig afplánar dóm fyrir fíkniefnabrot, eru ástfangin upp fyrir haus og vilja slá upp brúðkaupi í fangelsinu á Akureyri. Þóra Tómasdóttir thora@frettatiminn.is

Mirjam segir líf hennar hafa verið eina allsherjar rússíbanareið og þær stórskrítnu aðstæður sem hún nú hefur komið sér í, séu í raun í takti við hvernig hún hefur lifað áður. „Ég veit að þetta hljómar ótrúlega. En líf mitt hefur alltaf verið það. Ég hef upplifað margar hæðir og lægðir og það er voðalega fátt sem er eðlilegt hjá mér. En hvað er svo sem eðlilegt?“ spyr Mirjam og hlær í fangelsissímann. „Fyrir mér er ekkert óeðlilegt að vera stödd þar sem ég er nú. Þó ég sé ekki glæpamaður og hafi aldrei verið á sakaskrá þá virðast ótrúlegustu hlutir gerast í lífi mínu. Það fara ekki allir beinu brautina.“

Hún sér spaugilegar hliðar á erfiðleikum sínum og hlær stundum að þeim þó hún finni alla daga fyrir alvarleika málsins. Hún vill auðvitað ekki vera innilokuð í fangelsi, fjarri dætrum sínum tveimur og þurfa að bíða í nokkur ár eftir frelsinu. Hæstiréttur dæmdi Mirjam í 8 ára fangelsi fyrir stórfelldan innflutning á fíkniefnum. Eftir að hún var gómuð með tvær ferðatöskur af sterkum fíkniefnum við komuna til Íslands var hún sett í Kvennafangelsið í Kópavogi á meðan málið var í rannsókn. Óumdeilanlegt burðardýr Mirjam ákvað strax að upplýsa lögreglu um stöðu sína og vera samvinnuþýð við rannsóknina. Hún tók meðal annars þátt í tálbeituaðgerð við Hótel Frón sem lögregla skipulagði til að reyna að elta efnin til höfuðpaura smyglsins. Aðgerðin fór út um þúfur þegar lögregla réðist til atlögu of snemma og handtók íslenskan sendisvein í stað þess að góma þá sem mesta ábyrgð báru. Þeir ganga enn lausir. Hafið þótti yfir allan vafa að Mirjam væri burðardýr. Í viðtali við Ísland í dag í vetur útskýrði hún aðkomu sína að málinu. Þar sagði hún frá fortíð sinni, að hún hefði hrærst í ofbeldisfullum fíkniefnaheimi og hafi verið svo illa stödd fjárhagslega að hún hefði stundaði vændi til að eiga fyrir skólagöngu barna sinna. Mirjam á tvær dætur í Hollandi og önnur þeirra, 17 ára, var með í för til Íslands. Hún fékk hinsvegar að snúa aftur heim til Hollands eftir að málið kom upp. Innilokunarkennd á Akureyri „Þegar kvennafangelsinu var lokað var ég flutt í fangelsið á Akureyri. Mér leið auðvitað hræðilega og var mjög niðurdregin yfir aðstæðum mínum, en verð ég að segja að starfsfólkið í fangelsinu á Akureyri reyndi eftir fremsta megni að láta líf mitt vera eins gott og það gat orðið. Þau voru hjálpleg og komu fram við mig eins og venjulega manneskju.“ Mirjam segir að þrátt fyrir liðlegheit starfsfólksins hafi henni þótt erfitt að dvelja á Akureyri.

Í hnotskurn

-Mirjam Foekje Van Twuijver kom ásamt sautján ára dóttur sinni með flugi frá Amsterdam til Íslands á föstudaginn langa í fyrra. Í fórum þeirra við komuna til landsins voru níu kíló af am fetamíni og tíu kíló af MDMA, ætluð til söludreifingar hér á landi í ágóðaskyni. -Mirjam játaði strax aðild sína að málinu og var talið ljóst að hún væri burðardýr. -Hún aðstoðaði lögreglu við rannsókn málsins og tók þátt í tálbeituaðgerð við hótel Frón. Aðgerðin misheppnaðist og höfuðpaurarnir ganga enn lausir. -Mirjam fékk lengsta dóm sem kveðinn hefur verið upp yfir burðardýri á Íslandi og hlaut 8 ára fangelsisrefsingu.

Möguleikar til útiveru þar séu litlir sem engir og hún hafi upplifað inniveruna mjög íþyngjandi. „Mér var því verulega létt þegar kom að því að ég fékk að fara í opna fangelsið á Kvíabryggju. Þó að kostirnir sem því fylgja, gagnist mér sem útlendingi lítið, fannst mér gott að geta loks haft dætur mínar hjá mér á Skype, eins og oft og lengi og ég vildi. Það hjálpaði mér mikið“ Mirjam segir það hafa haft góð áhrif á geðheilsu hennar að komast út í náttúruna við Kvíabryggju. „Ég reyndi að finna mér eitthvað að gera og mér fannst frábært að vinna með dýrunum á bænum. Við vorum með kjúklinga og kindur og það eru hestar á næsta bæ. Mig dauðlangaði að fá vinnu þar því ég var í hestamennsku í Hollandi fyrir mörgum árum. En svo langt komst ég aldrei.“ Óvæntir atburðir áttu eftir að kúvenda aðstæðum Mirjam á ný. Smullu saman Yfirleitt er reynt að aðskilja kynin í fangelsum á Íslandi en á meðan ekkert kvennafangelsi er starfrækt og fangelsið á Hólmsheiði hefur ekki verið tekið í gagnið, hafa þær fáu konur sem hlotið hafa þunga dóma fengið að hefja afplánun á Akureyri og Kvíabryggju. „Þegar ég kom á Kvíabryggju sá ég Tomma og við klikkuðum saman á einni sekúndu. Þetta var ást við fyrstu sín, þó það hljómi lygilega. Við erum mjög líkir einstaklingar og komumst að því að við eigum margt sameiginlegt. Það gerði mig svo botnlaust hamingjusama að kynnast honum á svona stað. Ég sem er vön að standa á eigin fótum. Ég ól dætur mínar upp ein og ég hafði ekki verið í löngu sambandi í mörg ár. Á dauða mínum átti ég von, en ekki að verða ástfangin í íslensku fangelsi. Ég var vön að segja að ég væri ekkert hjónabandsefni en Tommi breytti skoðun minni á því.“ Einstakt hugarfar Mirjam Tómas Ingi Þórarinsson hefur setið í fangelsi síðan 2013 en hann var handtekinn í Danmörku

DUX and DUXIANA are registered trademarks owned by DUX Design AB 2012

Gæði og þægindi síðan 1926 Við tökum svefninn alvarlega. Hjá DUX® byggist góður svefn á háþróaðri tækni, góðu handverki, stöðugum prófunum og vandlega völdum efnum. Þegar þú sefur í DUX rúmi hvílir líkami þinn á meira en 85 ára rannsóknum og þróun.

duxiana.is DUXIANA Reykjavik, Ármúla 10 / Sími 5 68 99 50

13. sept. í 9 nætur

PORTÚGAL Fararstjóri: Sigrún Knútsdóttir Porto – Guimaräes - Dourodalurinn – Coimbra – Batalha klaustrið – Estoril – Cascais – Lissabon – Windsor

ortúgal á sér ríka og langa sögu, sögu sæferða, landafunda og vínræktar. Í þessari skemmtilegu 10 daga sérferð kynnumst við mörgum af áhugaverðustu stöðum landsins en margir þeirra eru á heimsminjaskrá UNESCO. Ferðin hefst á flugi til Porto með millilendingu í London og dvalið verður fyrstu 3 næturnar í Porto. Á fjórða degi er farið í dagsferð um eitt af elstu og fallegustu vínræktarhéruðum heims, hinn undurfagra Dourodal, en í lok dagsins er ekið til háskólabæjarins Coimbra og dvalið þar í eina nótt. Ekið svo áfram til baðstrandarbæjarins Cascais þar sem dvalið verður í 3 nætur en í lok ferðar er dvalið í Lissabon í 2 nætur.

Frá kr. 259.900 m/morgunmat, 3 kvöldverðum og 5 kynnisferðum. Netverð á mann frá kr. 259.900 m.v. 2 í herbergi. Innifalið er morgunmatur alla daga, 3 kvöldverðir, 5 kynnisferðir ásamt ferð til Windsor í Bretlandi í lokin, þar sem millilent er í London á heimleið.

22. sept. í 9 nætur

SARDINÍA

ENNEMM / SIA • NM75529

Birt með fyrirvara um prentvillur. Heimsferðir áskilja sér rétt til leiðréttinga á slíku. Ath. að verð getur breyst án fyrirvara.

Fararstjóri: Ólafur Gíslason

ardinía sem löngum hefur verið sveipuð svolitlum ævintýraljóma er önnur stærsta eyjan í Miðjarðarhafinu næst á eftir Sikiley. Sardinía er eitthvert best geymda leyndarmál Ítala, en þeir hafa um áraraðir notað þessa undurfögru eyju sem sumarleyfisstað. Eyjan er orðlögð fyrir einstaka náttúrufegurð sína og heillandi andrúmsloft. Helsta einkenni eyjunnar er tær sjórinn og einhver hreinasta strandlengja sem Miðjarðarhafið státar af. Ósnortin náttúran skartar sínu fegursta og fjöbreytnin í landslaginu er slík að eyjunni hefur verið líkt við heila heimsálfu. Dvalið verður í bænum Palau sem er lítill ferðamannabær á norðausturströnd Sardiníu en þaðan verður haldið í spennandi kynnisferðir þar sem við kynnumst eyjaskeggjum og lífsháttum þeirra. En það gefst einnig tími til að njóta lífsins í þessum litla en fallega bæ.

Frá kr. 249.900 m/morgunmat, 4 kvöldverðum og 4 kynnisferðum. Netverð á mann frá kr. 249.900 á mann m.v. 2 í herbergi. Innifalinn er morgunmatur alla daga, 4 kvöldverðir og 4 kynnisferðir.

og sakfelldur fyrir umsvifamikið fíkniefnamál. Hann afplánaði fyrsta ár refsingarinnar í dönsku fangelsi, en var síðar framseldur til Íslands og hefur setið bæði á Litla-Hrauni og Kvíabryggju. Nú afplánar hann síðustu mánuði dómsins á Vernd. „Ég féll mjög hratt fyrir henni enda ofsalega skemmtilegur persónuleiki. Eitt sterkasta einkenni hennar er að hún gefst aldrei upp þó á móti blási. Við erum svolítið líkar týpur hvað þetta varðar og getum alltaf séð það jákvæða í hlutunum. Ég hef verið í fangelsi síðan í janúar 2013 og hef kynnst því vel hvernig fólk hverfur inn í sig í svona aðstæðum. Dofnar og missir alla von. Það er ekki hægt að lýsa því fyrir fólki sem ekki hefur verið í fangelsi. En Mirjam finnur alltaf eitthvað jákvætt til að einblína á. Hún vaknar á hverjum degi og ætlar sér að sjá möguleika í stöðunni. Henni finnst eins og það sé alltaf eitthvað hægt að gera. Ég hélt að það væri enginn annar svona ruglaður eins og ég. Mér finnst oftast hægt að gera eitthvað gott úr öllu. Ég hef alltaf fundið mér eitthvað að gera og hef komið mér í vinnu í fangelsunum. Í Danmörku var ég í viðhaldi á fangelsinu og alltaf að gera við allan andskotann. Við Mirjam smullum bara saman með þetta hugarfar,“ segir Tómas. Mirjam segir kynni þeirra hafi óvænt gert vistina á Kvíabryggju bærilegri. „Maður stjórnar því ekki beinlínis hvenær maður verður ástfanginn. Það er ekki eins og ég hafi verið að leita mér að maka í fangelsinu. En við hverju búast þeir svo sem þegar þeir setja konur og karla saman í fangelsi? Við nutum þess að vera saman, fórum í langa göngutúra og spjölluðum um allt milli himins og jarðar. Við vissum reyndar að þetta yrði vesen og það væri illa séð að við ættum í sambandi. Þess vegna reyndum við að vera varkár. Auðvitað laumuðumst við aðeins en hver getur skammast yfir því?“ spyr Mirjam. Hrifningin leyndi sér ekki Tómas segir þau ekki hafa getað leynt hrifningu sinni hvort að öðru í fangelsinu. „Ég ákvað að leggja öll spilin á borðið og sagði forstöðumanninum á Kvíabryggju frá stöðunni, ég vildi bara að það yrði unnið úr þessu. Mér finnst gott að ganga hreint til verks og vera ekki í neinum feluleik. Viðbrögðin sem ég fékk, bæði frá honum og öðru starfsfólki, var að þetta gæti ekki gengið. Það var alltaf verið að koma því inn hjá okkur að við værum að gera eitthvað rangt. Enn er starfsfólk fangelsanna að segja mér að gleyma henni.“ Bæði segjast hafa skynjað það frá upphafi að ástarsambandi þeirra væri ekki fagnað af fangelsisyfirvöldum. „Þegar við höfðum verið á Kvíabryggju í rúman mánuð, vissum við að Tommi væri á förum og yrði brátt fluttur á Vernd. Við gerðum okkur grein fyrir að þá yrðu möguleikar okkar á að vera saman ekki miklir. Þess vegna ákváðum við, áður en hann fór, að við vildum giftast. Ekki síst til að auka möguleika okkar á að geta verið saman.“ Mirjam segist hafa fengið fallegt bónorð frá Tómasi áður en þau voru aðskilin. „Við vorum í göngutúr um lóðina þegar hann tók í höndina á mér og spurði hvort ég vildi verða konan sín. Ég sagði bara já. Ég elska þennan mann einlæglega og mér finnst ég hálf manneskja án hans. Þó fólk bendi á að við séum búin að þekkjast í stuttan tíma, þá vitum við að þetta er rétt fyrir okkur.“ Þau Tómas og Mirjam komu því til skila til starfsfólks fangelsisins að þau hefðu í hyggju að ganga í hjónaband. Þau segjast hafa reynt

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

„Eitt sterkasta einkenni hennar er að hún gefst aldrei upp þó á móti blási. Við erum svolítið líkar týpur hvað þetta varðar og getum alltaf séð það jákvæða í hlutunum,“ segir Tómas.

allar formlegar leiðir til að kanna möguleikana á að láta gefa sig saman. „Það var eins og enginn vildi svara okkur og einörð afstaða starfsfólksins til sambands okkar, skein í gegn, þegar við leituðum aðstoðar,“ segir Tómas. Uppgötvaði óléttuna Mirjam segist hafa orðið mjög döpur þegar Tómas var fluttur af Kvíabryggju, en þau hafi talað saman á Skype öllum stundum. Þau hafi ítrekað reynt að fá upplýsingar um hvernig hægt væri að framkvæma brúðkaup. „Fólkið í kerfinu reyndi eftir öllum leiðum að tefja áform okkar og drepa þessu á dreif. Starfsfólk fangelsisins vísaði á Fangelsismálastofnun. Viðbrögð Fangelsismálastofnunar við spurningu um hvort við mættum giftast, voru að segja mér að tala við sálfræðing. En ég þurfti engan sálfræðing. Ég vissi nákvæmlega hvað ég var að gera og það er minn sjálfsagði réttur að elska þann sem ég vil. Það eina sem ég þurfti var aðstoð við að geta gert þetta rétt,“ segir Mirjam. Ást þeirra Tómasar og Mirjám átti eftir að koma þeim í meira vesen. „Rétt eftir að Tommi fór frá Kvíabryggju komst ég að því að ég væri ólétt. Önnur kona sem afplánaði dóm þarna með mér, spurði mig hvort það gæti verið, það væri farið að sjást á mér. Ég komst fljótt að því að hún hafði rétt fyrir sér, þegar blæðingarnar hurfu og ógleðin helltist yfir mig. En eins og ég segi, líf mitt er einn samfelldur rússíbani. Það hvarflaði ekki að mér að ég yrði barnshafandi, 47 ára gömul,“ segir Mirjam. Hún greindi Tómasi frá óléttunni fyrstum manna. „Hann varð

Mirjam finnur alltaf eitthvað jákvætt til að einblína á. Hún vaknar á hverjum degi og ætlar sér að sjá möguleika í stöðunni, segir Tómas.

40% AFSLÁTTUR

RÝMUM FYRIR NÝJUM VÖRUM LÝKUR Á MORGUN

GILDIR AÐEINS Í VERSLUNUM OKKAR Á LAUGAVEGI, GLERÁRTORGI OG Í KRINGLUNNI

LAUGAVEGI 176 | GLERÁRTORGI | KRINGLAN | LINDESIGN.IS

10 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

glaður eins og lítið barn. Sjálf var ég himinlifandi og upplifði einlæga hamingju þó þessu fylgdi algjör óvissa. Ég reyndi að hugsa ekki mikið um þá staðreynd að ég væri í fangelsi og fann að þetta var einstaklega velkomið barn. Það sem upp úr stóð var tær gleði og eftirvænting hjá okkur báðum,“ segir Mirjam. Forstöðumaður í sjokki Tómas taldi réttast að greina forstöðumanni Kvíabryggju frá óléttunni. „Hann fékk sjokk. Hann hreinlega vissi ekkert hvernig hann átti að bregðast við þessu. Ég held þetta hafi bara verið of flókið mál fyrir hann. Ég get eiginlega ekki varist því að finnast það pínulítið fyndið. Þetta voru auðvitað absúrd aðstæður,“ segir Mirjam. Þau segjast hafa fengið stuðning frá fangelsisprestinum sem sagði þeim jafnframt að þau væru sannarlega ekki fyrstu fangarnir á Íslandi sem hefðu óskað eftir að ganga í hjónaband. Nokkur brúðkaup hafi farið fram innan veggja fangelsanna. „Hann var einstaklega ánægður fyrir okkar hönd og var sá fyrsti sem ekki leit á þetta sem vandamál. Starfsfólkið var bara að bíða eftir að við gæfumst upp,“ segir Tómas. Þá hafi Guðmundur Ingi Þóroddon, formaður Afstöðu, félags fanga, einnig verið þeim mikil hjálp. Fósturmissir í fangaklefa Skömmu eftir að starfsfólki Kvíabryggju varð ljóst að Tómas og Mirjam ættu von á barni gerðist atvik sem átti eftir að draga dilk á eftir sér. Fangavörður á Kvíabryggju taldi sig sjá bíl Tómasar

á fangelsislóðinni á sama tíma og Mirjam var hvergi sjáanleg. Grunsemdir vöknuðu um að þau hefðu hist á laun og Mirjam var sökuð um að fara út af lóðinni í leyfisleysi. Þessu neita þau bæði og Mirjam segist hafa verið í göngutúr að ræða við móður sína í Hollandi í síma. Tómas hafi komið keyrandi frá Reykjavík í þeirri von um að geta hitt hana, en ekki náð í hana í síma þar sem hún var upptekin í samtali við móður sína. Starfsfólk fangelsisins hafi tekið hana á teppið og hlustað á skýringar þeirra beggja. Tómas tók á sig sökina og játaði að hann hefði viljið hitta Mirjam. Það hafi hinsvegar ekki gengið eftir. Starfsmenn á Vernd tóku skýringar Tómasar góðar og gildar og hann fékk að halda áfram að búa þar án frekari eftirmála. „Daginn eftir fór mér að blæða. Ég var svo stressuð yfir þessu öllu og hrædd. Ég fékk hryllilega krampa og ég fann strax hvað var að gerast. Það var algjörlega hræðilegt að liggja þarna ein í fangaklefa og finna að ég var að missa barnið sem ég var svo glöð að eignast. Það var sárt að hafa Tomma ekki hjá mér á þessari stundu. Mér fannst ég vera alein í heiminum.“ Mótlætið gerir okkur nánari Læknir staðfesti fósturmissi daginn eftir. Mirjam segist hafa lokað sig af og grátið og ekki viljað ræða við neinn. Það næsta sem hún vissi var að henni var í snarhasti tilkynnt að hún yrði send aftur í fangelsið á Akureyri. Hún hefði fengið klukkutíma til að taka saman dótið sitt áður en hún var flutt norður í flýti. Síðan eru liðnar þrjár vikur. „Ég er enn að jafna mig á

„Því í staðinn fyrir að þetta splundri okkur, þá færir mótlætið okkur nær hvort öðru,“ segir Mirjam.

fósturmissinum og finnst ég hafa fengið óréttláta meðhöndlun. En sem betur fer er starfsfólkið hér á Akureyri vingjarnlegt og sér hve mikilvægt það er okkur Tomma að fá að gifta okkur. Í fyrsta sinn finn ég fyrir því að einhver samgleðst okkur og vill aðstoða okkur við að koma brúðkaupinu í kring. Þó við höfum þurft

Til hamingju! Gagarín hefur hlotið gullverðlaun European Design Awards 2016 fyrir stafræna hönnun orkusýningar Landsvirkjunar, Orka til framtíðar, í Ljósafossstöð. Á sýningunni gefst gestum á öllum aldri kostur á að kynnast eðli raforkunnar og hvernig krafti endurnýjanlegra orkugjafa á borð við vatn, jarðvarma og vind er umbreytt í rafmagn. Við þökkum Gagarín og þeim fjölmörgu sem komu að sýningunni fyrir samstarfið og hvetjum fólk á öllum aldri til að líta við í Ljósafossstöð. Sýningin er opin alla daga kl. 10-17.

Nánari upplýsingar má finna á landsvirkjun.is/heimsoknir.

að standa í allskonar pappírsveseni er útlit fyrir að vilji okkar nái loksins fram að ganga. Ég býst við því að við verðum orðin hjón á næstu dögum. Því í staðinn fyrir að þetta splundri okkur, þá færir mótlætið okkur nær hvort öðru. Fangelsisbatteríið ætti bara að fagna ást okkar, við erum engin dýr,“ segir Mirjam.

Á dauða mínum átti ég von, en ekki að verða ástfangin í íslensku fangelsi.

MAGNÚSorri

VIÐ VILJUM

BREYTINGAR

„

Við viljum Magnús Orra sem formann Samfylkingarinnar

Stjórnmálahreyfing jafnaðarmanna á að vera í stöðugri þróun. Veljum skýra framtíðarsýn.

“

Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta | Ný stjórnarskrá | Framsækið atvinnulíf | Jöfn tækifæri til menntunar | Auðlindir í almannaþágu

„Magnús hefur hugrekkið og hjartað til að leiða breytingar.“

„Magnús Orri er leiðtogi sem nær fram því besta úr hópnum.“

„Magnús Orri hefur framtíðarsýn um jöfnuð og samábyrgð.“

Við styðjum Magnús Orra til formanns Samfylkingarinnar | magnusorri.is

12 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Debrecen Lítur mjög illa út

20%

Leifur er enn að vinna úr niðurstöðunum en segir þó: „Í Formaður félags íslenskra heildina lítur þetta læknanema í Ungverjalandi mjög illa út fyrir Læknisfræðinemi okkur sem erum í í Debrecen námi hér úti. Framfærsla LÍN dugar fæstum eins og staðan er í dag og „Ég fór af stað með könnun til mun enn versna. 41 af 61 sögðu þess að kanna fjárhagsstöðu hjá að lækkun á framfærslu muni hafa okkur sem stundum nám hérna úti, gríðarleg áhrif á næsta ári. Þess má hvernig væntanlegar breytingar geta að 47 af 61, eða 77%, reiða sig LÍN muni hafa áhrif á næsta skólaá að nota hluta af framfærslunni ár og framtíð námsins. Könnunni til þess að borga skólagjöldin. Um lauk á miðvikudaginn og er ég bara helmingur mun ekki fá skólagjaldaað vinna í því að taka saman allar niðurstöður.“ lán frá LÍN á næsta ári.“

Leifur Þráinsson

Lækkun á framfærslulánum þar sem hún er mest.

77%

Hlutfall íslenskra læknanema sem notar hluta af framfærslunni í skólagjöld.

3.2 ár

Tími sem læknanemar fá lánað fyrir skólagjöldum, af sex ára námi.

Hlægilegar tölur

930.000

krónur Hámark sem nemar mega vinna sér inn á ári án þess að til skerðingar komi.

480

ECTS einingar. Hámark sem hægt er að fá lánað fyrir. Samsvarar átta ára námi, sem er lækkun um tvö ár frá því sem var.

Er nám fyrir þá sem eiga ríka foreldra? LÍN lækkar lán nema erlendis um allt að 20 prósent. Námsmenn draga gögnin sem ákvörðunin byggir á í efa. Sumir hafa þurft að hverfa frá námi. Valur Gunnarsson valurgunnars@frettatiminn.is

Í vor tilkynnti Lánasjóður íslenskra námsmanna (LÍN) að hann hefði breytt úthlutunarreglum fyrir næsta skólaár þannig að nemar erlendis fá allt að 20 prósenta skerðingu. Kemur þetta ofan á 10 prósenta skerðingu frá því árið áður. Samband íslenskra námsmanna erlendis (SÍNE) ætlar að kvarta undan ákvörðun menntamálaráðherra til umboðsmanns Alþingis eins og þeir gerðu í fyrra. Segja þau að málið sækjast hægt vegna þess hve lengi ráðuneytið er til svara, þrátt fyrir ítrekanir umboðsmanns. Þá er sérstaklega verið að skoða skerðingar vegna tekna maka,

ungverska háskólans vanmat þar sem það er nokkurskonar tvöfalt hagkerfi hérna úti, útlendingar borga mun Læknisfræðinemi hærri leigu en Ungverjar til að í Debrecen mynda. Brynja segir þó skólagjöldin erfiðasta bitann: „Sama skólagjaldaþak er fyrir allt nám, „Starfsfólkið sem ég talaði við á sama hvað það er langt. Þessskrifstofu erlendra námsmanna í háskólanum hérna úti fór bara að ar sífelldu lækkanir og breytingar hlæja þegar ég sýndi þeim tölurnar. árlega eru ekkert annað en algjör Ég fékk afrit af þessum tölvupósti forsendubrestur fyrir fólk sem sem LÍN fékk sent frá skólanum þegar hefur hafið nám. Og þeir hér varðandi kostnað þess að lifa byggja þessar ákvarðanir augljósog læra í Debrecen og þær tölur lega ekki á áreiðanlegum heimstemma ekki með nokkru móti ildum. Ég gæti samt ekki hugsað við þær tölur sem Analytica skrifmér að vera að gera neitt annað og kann mjög vel við mig hérna úti.“ ar í sína skýrslu. Og þó eru tölur

Brynja Kristín Einarsdóttir

jafnvel þó makinn sé ekki í vinnu í námslandinu. Samkvæmt yfirlýsingu LÍN gaf framfærslugrunnur námsmanna erlendis ekki rétta mynd af raunverulegri framfærsluþörf og því var ákveðið að „lagfæringar var þörf til að gæta sanngirnis milli lánþega, koma í veg fyrir lántöku nemenda umfram þörf og tryggja eðlilegan rekstur sjóðsins.“ Þá er búið að lækka hámarksfjölda eininga sem lánað er fyrir en frítekjumarkið er enn það sama, eða 930.000 krónur. Tekjur fram yfir það leiða til skerðingar á lánum. Áætlanir LÍN eru byggðar á skýrslu ráðgjafafyrirtækisins Analytica, en niðurstöðurnar hafa verið gagnrýndar af nemum.

Námslönd þar sem lækkun tekur gildi Finnland, Svíþjóð, Bretland, Holland, Kýpur, Lettland, Lúxemborg, Spánn, Bandaríkin, Kanada, Ekvador, Japan, Malta, Perú, Nýja-Sjáland og Ungverjaland.

Liggur á að komast í foreldrahús að komast fyrr heim í foreldrahús á Íslandi og þar með lækka framfærslukostnað yfir alla önnina.“ Læknisfræðinemi Reynir hefur þó minni í Debrecen áhyggjur en flestir: „Niðurskurður framfærslulána til okkar í Debrecen hljóðar uppá 23% síðan ég byrjaði í „Í dag ná skólagjaldalán LÍN aðnámi haustið 2012, en fyrir mitt eins að fjármagna fyrstu þrjú ár læknisfræðinnar hér í Debrleyti sleppur þetta fyrir horn. Á öðru ári var ég það lánsamur að ecen af sex. Eftir þriðja ár verða fá skólastyrk frá Háskólanum í nemendur að treysta á stuðning Debrecen fyrir góðan námsárvelunnara eða taka auka námslán hjá einkafyrirtækjum. Ég lifi spart, angur sem ég nýtti til að borga þau sumur síðan ég hóf nám hafa skólagjöld, og að auki hef ég öll farið í mikla sumarvinnu, ég ávallt millifært framfærslupenbý með meðleigjendum, kaupi inga þegar krónan hefur verið ekki ávallt nýjustu tæki og tól og sem sterkust og með því sparað reyni að klára prófin sem fyrst til þó nokkra upphæð.“

Reynir Hans Reynisson

London Væri ódýrara að vera í ESB „Allt er svo rosalega óljóst hjá LÍN, pabbi minn er búin að hringja tvisvar og þeir vilja ekki segja neitt, segja manni bara að kíkja á þetta skjal en þar er ekki ljóst við hverja er átt. Skólagjöld hér eru þrjár milljónir og ég fæ lánaðan ríflega helming en verð að borga restina sjálf. Ég var skuldlaus þegar ég byrjaði en nú kominn með yfirdrátt upp á tvær milljónir. Þetta var erfitt fyrir en vonlaust nú. Við verðum að borga sem alþjóðlegir nemar í Bretlandi, en ef við værum í ESB myndum við borga sömu gjöld og heimamenn, eða 9.000 pund í stað 15.000 á ári.“ Rakel segir hátekjumarkið gera erfitt fyrir: „Það eru aðeins tvær vikur eftir af önninni en ég verð að hverfa úr námi og halda heim til að safna peningum. Ég er búin að skrifa undir skjölin um frestun. Ég hef verið verslunarstjóri í Spútník á sumrin og var að íhuga að vinna í fiski í haust en ætla í staðinn til Danmerkur. Það má ekki fara yfir ákveðna upphæð í launum því þá fær maður skerðingu hjá LÍN. Maður má ekki vera duglegur heldur, þeir refsa fyrir það. Ég er bara af venjulegu fólki komin Rakel Unnur sem getur lítið hjálpað. Thorlacius Ísland er að verða land Nemi í London fyrir námsmenn sem eiga ríka foreldra.“ College of Fashion

FJÖRIÐ ER Á KANARÍ KOMDU Í FRÍ MEÐ OKKUR!

OPIÐ Í DAG LAUGARDAG KL. 11:00 - 15:00 BROTTFÖR Í MAÍ

MALLORCA 49.900

KANARÍ – EITTHVAÐ FYRIR ALLA!! STÖÐUGT HITASTIG OG ÞÆGILEGT LOFTSLAG, FJÖLSKYLDU – OG SKEMMTIGARÐAR, FRÁBÆRIR GISTIMÖGULEIKAR, FALLEGAR STRENDUR OG SKEMMTILEGT NÆTURLÍF. SÉRTILBOÐ TIL 31. MAÍ Í ALLAR BROTTFARIR Í JÚNÍ TIL KANARÍ Á VÖLDUM HÓTELUM.

! ilboð ir Séarrtbrottfar All

! ilboð ir Séarrtbrottfar

KANARÍ / HÁLFT FÆÐI

All

í í jún

Meloneras

BROTTFARIR Í JÚNÍ 8., 15., 22., & 29.

IFA BUENAVENTURA HHH VERÐ FRÁ 69.900 KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með hálfu fæði. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 79.900 kr.

HÖLDUM ÁFRAM MEÐ SAMA LÁGA VERÐIÐ. FLEIRI VERÐDÆMI OG FJÖLSKYLDUSTÆRÐIR Á UU.IS

Benidorm HHHH

í í jún

Skemmtidagskrá

Fæði

Strönd 700 m

Snyrtilegt hótel á Ensku ströndinni, rúmgóð herbergi. Góð aðstaða í sundlaugagarðinum, stutt í þjónustu, verslanir og veitingastaði.

Net

Skemmtidagskrá

Fæði

Vel staðsett á Costa Blanca. Stór og Verð frá 69.900 KR. fallegur sundlaugagarður, leiksvæði, *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með hálfu fæði 31. maí –8. júní. heilsurækt og spa. Lifandi tónlist á Verð á mann m.v. 2 fullorðna 89.800 kr. hverju kvöldi. Stutt í verslunarmiðstöð. *

KANARÍ VERÐ FRÁ 49.900 KR.

MALLORCA / VINSÆLT

Alcudia

TENEGUIA HH

Strönd 500 m

VERÐ FRÁ 59.900 KR.* *á mann m.v. 2 fullorðna og 1 barn í íbúð með einu svefnh. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 69.900 kr.

Íbúðagisting staðsett við Tirajana götuna. Stutt er í alla þjónustu, verslanir og veitingahús. Ganga niður að strönd tekur u.þ.b. 10 mínútur.

ALMERÍA - FRÁBÆR KOSTUR / ALLT INNIFALIÐ

Strönd 300 m

KR.

an á með

Roquetas de Mar

BALI

MALLORCA VERÐ FRÁ 49.900 KR.

ítt!

Fr gur í n Aðgaropark Hid birgðir endast

KANARÍ

Meloneras Net

BENIDORM / HÁLF FÆÐI

INNIFALIÐ Í VERÐI ER FLUG, GISTING, ÍSLENSK FARARSTJÓRN, FLUGVALLASKATTAR, FERÐATASKA OG HANDFARANGUR.

VERÐ FRÁ

Net

Verð frá 79.900 KR. *á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með öllu inniföldu 2. – 9. júní. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 93.900 kr.

Vinsælasta fjölskyldugisting ÚÚ. Sundlaugagarður með rennibrautum og frábæru barnasvæði. Eingöngu allt innifalið. Alveg við strönd.

ALMERÍA VERÐ FRÁ 59.900 KR.

*á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð með 1 svefnh. 7. - 14. júní. Verð á mann m.v. 2 fullorðna 89.900 kr.

frá strönd. Íbúðirnar eru góðar. Boðið upp á fjölbreytta skemmtidagskrá á kvöldin fyrir fullorðna og börn.

TENERIFE / FJÖLSKYLDUVÆNT HÓTEL / HÁLFT FÆÐI

Playa de las Americas

ZORAIDA GARDEN HHHH *

SOL ALCUDIA CENTER HHH Net Skemmtidagskrá Fæði Strönd 150 m Staðsett á fallegum stað, 150 metra VERÐ FRÁ 69.900 KR.

Skemmtidagskrá

Allt innifalið Við Strönd

HOTEL LA SIESTA HHHH Verð frá 99.900 KR.*

Net Skemmtidagskrá Fæði Strönd 150 m

Fjögurra stjörnu hótel staðsett fyrir miðju Playa de las Americas strandar*á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli með hálfu fæði, 25. júní – 2. júlí. innar. Mjög stutt er á ströndina og alla Verð á mann m.v. 2 fullorðna 118.000 kr. þjónustu, veitingastaði og skemmtistaði.

TENERIFE VERÐ FRÁ 79.900 KR.

BENIDORM VERÐ FRÁ 79.900 KR.

14 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

MOWER sláttuvélar

með Briggs&Stratton bensínmótor

20%

MOWER CJ18

Sláttubreidd 46cm. BS 3,5hp 42.990 mótor, rúmtak 158 CC, skurðarvídd 46cm/18”. Safnpoki að aftan 60 L, skurðhæð og staða 25-85mm/8

AFSLÁTT UR

34.392

CE/GS VOTTUN

66.990

53.592 MOWER CJ20 Sláttuvél m/drifi, BS 6,0 hp mótor,

sláttubreidd 51cm. Rúmtak 190 CC, skurðarvídd 51cm/20”, sjálfknúin 3,6 km/h, safnpoki að aftan 65 L, hliðar útskilun, skurðhæð og staða 25-75mm/8

MOWER CJ21

Sláttuvél 53cm m/drifi, BS 6,0 hp mótor, 53cm serían. Vél BS675EX með Ready Start Briggs & Stratton vél, bensín, rúmtak 190 CC, skurðarvídd 53cm/21”, sjálfknúin 3,4 km/h. Safnpoki að aftan 65 L, hliðar útskilun Skurðhæð og staða 25-80mm/8

69.990

21.990

55.992

17.592 MOWER sláttuorf 0,7KW 31CC Skurðarbreidd 255 > 480mm

Kletthálsi Reykjavík Reykjanesbæ

Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is

Iðnaðarryksugur Fyrir bæði blautt og þurrt

NT 45/1 Tact Te Ryksugar blautt og þurrt Fylgihlutir Barki 35mm 2,5m, málmrör, 30mm gólfhaus og mjór sogstútur, rafmagnstengill.

Sjálfvirk hreinsun á síu NT 35/1 Tact

Tengill

Ryksugar blautt og þurrt

JÓN ER KOMINN HEIM

að var alltaf eitthvað bogið við yfirlýsingar stjórnarflokkanna um kosningar í haust meðan Sigmundur Davíð Gunnlaugsson stóð í storminum miðjum og Ísland varð að athlægi í augum umheimsins.

Fylgihlutir Barki 35mm 2,5m, málmrör, 30mm gólfhaus og mjór sogstútur.

NT 25/1 Ap Ryksugar blautt og þurrt Fylgihlutir Barki 35mm 2,5m, málmrör, 30mm gólfhaus og mjór sogstútur. Takki fyrir hreinsun á síu.

NT 55/1 Tact

Ekki síst í ljósi þess að þeir komu fljótlega fram með óskalista yfir tugi mála sem yrði að afgreiða áður en kosið yrði. Þetta var nær pólitískur ómöguleiki, svo vitnað sé til fleygra ummæla. Og dálítið siðlaust.

ir að hann taki aftur við embætti forsætisráðherra. Sjálfstæðismenn virðast að sama skapi ætla að efna loforð sitt um kosningar. Farandverkamaðurinn úr forsætisráðuneytinu er hinsvegar ekki tilbúinn að slíta sambúð sinni og þjóðarinnar, jafnvel þótt hún samþykki að uppfylla allar óskir hans og eiga með honum og Sjálfstæðisflokknum sjötíu og sex börn, áður en þeir taka saman föggur sínar.

Ryksugar blautt og þurrt Fylgihlutir 2,5m 35mm barki, málmrör, 30mm gólfhaus og mjór sogstútur.

K Ä R C H E R

S Ö L U M E N N

Skeifan 3E-F · Sími 581-2333 · rafver@rafver.is · www.rafver.is V E R T U

Ö R U G G U M

S T A Ð

En þetta var þá. Sigmundur Davíð hrökklaðist úr embætti, að því að við héldum og heimsbyggðin öll, þar til dularfull fréttatilkynning úr neðanjarðarbyrgi stjórnarráðsins til erlendra fjölmiðla kvað á um að ráðherrann væri bara farinn í frí um ótilgreindan tíma. Í kjölfarið fylgdu harmþrungnar yfirlýsingar um að ráðherrann hygðist verja meiri tíma með eiginkonu sinni og barni. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður Framsóknarflokksins, er núna kominn heim úr fríi, skeggjaður og sólbrúnn. Hann lýsti því yfir við fjölmiðla að það lægi ekkert á því að kjósa, hann ætlaði að halda áfram formennsku í flokknum og það er svo sem ekkert sem kemur í veg fyr-

Jón er kominn heim og það virðist ríkja mikill einhugur á Framsóknarheimilinu. Einn framsóknarmaður á dag kemur fram í fjölmiðlum og tekur undir með formanninum. Það liggur ekkert á. Ljúkum kjörtímabilinu. Ráðherrastólar eru undir og þingmennska. Flestir þurfa að finna nýja vinnu að loknum kosningum, nema fyrir kraftaverk. Á meðan láta kjósendur sig hverfa hægt og rólega undir pilsfaldinn á Sjálfstæðisflokknum. Framsóknarflokkurinn er við það að detta út af þingi. Velgengni Sjálfstæðisf lokksins í kjölfar Panama-lekans gerir þó allar stjórnmálaskýringar ótrúverðugar sem hefjast á þeim orðum að kjós-

endum sé nóg boðið, þeir láti ekki bjóða sér hitt og þetta. Kjósendur sem fylktu sér um Framsóknarflokkinn í síðustu kosningum eru greinilega til í eitt og annað. Það var helst að þeim sárnaði þegar íslenski forsætisráðherrann var loksins búinn að slá í gegn erlendis, og var nú oftast nefndur í hópi skúrka og fjárglæframanna meðal þjóðarleiðtoga eða hann var hreinlega aðhlátursefni. Sic transit gloria mundi En flokkarnir tapa ekki bara völdum. Þeir tapa miklum peningum ef þeir uppskera lítið í kosningum. Og það getur lamað innra starf flokkanna og slagkraftinn í kosningabaráttunni, ef menn hafa lifað hátt og ekki lagt fyrir. Styrkjum ríkisins til flokkanna verður úthlutað 2. febrúar samkvæmt fylgi þeirra þá. Ef Framsóknarflokkurinn uppsker í haust sama fylgi og hann fékk í skoðanakönnun Fréttablaðsins núna fær hann 22 milljónir og tapar 52 milljónum. Svo mikið kostar að neita sér um þann munað að draga lappirnar í nokkra mánuði. Sjálfstæðisflokkurinn græðir hinsvegar fimmtán milljónir og fær mest allra flokka, eða 95 milljónir. Fast á hæla honum koma Píratar með 72 milljónir. Og það eru fleiri að hverfa samkvæmt könnunum. Samfylkingin, sem tapar 20 milljónum á haustkosningum og fær 18 og Björt Framtíð sem tapar 20 milljónum og fær 7, láta sig hafa það að drattast með og lesa upp kröfuna um kosningar strax, eins og sinn eigin dauðadóm, með slappan hnefa á lofti. Allir nema Framsókn. Þar blygðast menn sín ekki þótt þeir staldri aðeins lengur við í boði almennings, en velvild gestgjafanna gefur tilefni til, klári aðeins meira af veisluborðinu, þar til þeir eru örugglega mettir.

Þóra Kristín Ásgeirsdóttir

Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Ritstjórar: Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir. Fréttastjóri: Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Ritstjórnarfulltrúi: Höskuldur Daði Magnússon. Framkvæmdastjóri og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 83.000 eintökum í Landsprenti.

Hvort sem þú vilt öryggi, sparneytni og lipurð í borgarsnúningana eða þægindi, rými og útsýni í skoðunarferðina þá er Honda CR-V fyrir þig. Bættu við hagstæðu verði og 5-stjörnu öryggi og þú sérð heildarmynd hagkvæma borgarjeppans sem hefur rakað að sér verðlaunum í öllum heimsálfum. Heildarmyndin endurspeglast í háu endursöluverði og verðlaunum sem áreiðanlegasti bílaframleiðandi heims í tæp 10 ár í röð.

www.honda.is Umboðsaðilar: Reykjanesbæ, Bernhard, sími 421 7800 • Akranesi, Bílver, sími 431 1985 • Akureyri, Höldur, sími 461 6020 • Vestmannaeyjum, Bragginn, sími 481 1535

Vatnagörðum 24-26 • 104 Reykjavík • Sími 520 1100 • www.bernhard.is

18 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Guðrún Katrín Ljósmynd af Guðrún Katrínu Þorbergs-

dóttur, fyrri konu Ólafs Ragnars Grímssonar hefur á undanförnum árum verið stillt upp í salnum. Persóna hennar var ríkur þáttur í fyrsta framboði Ólafs en fyrri forsetar hafa einnig stillt upp myndum af sér og sínum víða á Bessastöðum.

Málverkin Dönsk og íslensk í eigu Listasafns

Íslands og embættisins. Dönsk rómantík, íslenskir frumkvöðlar og módernismi í bland.

Húsgögnin

Húsgögn í skreyttum rókókó-stíl einkenna aðalsalinn. Rýma ágætlega við sögu hússins en íslensk hönnun gæti líka komið til greina.

Borðið Ríkisráðsborðið

Teppin Persknesk teppi eru um víða veröld álitin tákn ríkidæmis, víðsýni og virðuleika.

svokallaða er ævafornt, líklega 400 ára gamalt og auðvitað úr gegnheilli eik. Þar er stöðugleiki stjórnskipunarinnar tryggður. Borðið var keypt í Bretlandi á stríðsárunum í ríkisstjóratíð Sveins Björnssonar. Talið er að borðið sé munkaborð en það var lengi kallað „ Jóhann landlausi.“

Mynd | Hari

Þjóðarlíkaminn

Ráðuneyti Sigurðar Inga Jóhannssonar í apríl síðastliðnum. Óvíst er hvenær næsta ríkisstjórn kemur saman á ríkisráðsfundi og líka hver mun næstur sitja við borðsendann. Á fundunum á tilfærsla valdsins sér í raun stað og forseti „lætur ráðherra framkvæma vald sitt“ eins og segir í stjórnarskrá.

Forseti Íslands og táknin í kringum æðsta embættismann þjóðarinnar Nauðsynlegur öryggisventill, gamaldags tildur, sameiningartákn, gestg jafi þjóðarinnar. Íslendingar hafa ýmsar skoðanir um forsetann sinn, en eitt er víst að hann er umkringdur táknum sem að eiga sér mislanga sögu. Fréttatíminn skoðar táknheim embættisins. Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

„Heill forseta vorum og fósturjörð!“ kallar forsætisráðherra upp í þingsal þegar Alþingi er sett. Alþingismenn, fulltrúar almennings, hrópa á móti fjórum sinnum „húrra!“ Þessi hróp kunna að virka gamaldags en þannig er persóna forsetans tengd framtíð lands og þjóðar. Við lýðveldisstofnun árið 1944 tóku menn hattinn ofan í rigningunni á Þingvöllum og hylltu fyrsta forseta lýðveldisins, Svein Björnsson. Nýr kafli hófst í sögu þjóðarinnar, fullu sjálfstæði var lýst yfir og þjóðarviljinn fullkomnaður í miðri heimsstyrjöld, á meðan gamla herraþjóðin í Danmörku var í klóm nasista.

Ísland er„lýðveldi með þingbundinni stjórn“ þar sem lýðurinn velur sér forseta. Í rúmlega sjötíu ára sögu embættisins hafa fjölbreyttar hefðir skapast og valdastaða forsetans verið undirstrikuð með ýmis konar sviðsetningu og táknum. Umgjörð embættisins virðist fastmótuð en vitanlega hefur einstaklingurinn sem gegnir embættinu áhrif á notkun þessara tákna sem móta ímynd þjóðarinnar af embættinu. Stór þáttur starfsins er síðan athyglin sem við, almenningur, veitum forsetanum og væntingarnar sem gerðar eru til hans með tilliti til virðuleika og hefða.

SRI LANKA FERÐAÁÆTLUN 03. - 16. NÓVEMBER 2016

Stórkostleg náttúra, einstakt mannlíf og forn menning. Kynnstu fjölbreyttu dýralífi í safaríferð um þjóðgarð eyjunnar en þar má m.a sjá fílahjarðir, hlébarða, krókódíla, buffala, apa, slöngur og einstakt fuglalíf.

549.900.á mann í 2ja manna herbergi Innifalið í verði: Hálft fæði, flug, hótel, skattar, islenskur fararstjóri og allar ferðir m.a. Safarí ferð um Yala þjóðgarðinn

WWW.TRANSATLANTIC.IS

alla föstudaga og laugardaga

SÍMI: 588 8900

Hvaðan kemur valdið? Vald í vestrænum lýðræðissamfélögum er byggt á lögum og viðurlögum. Hér eru þessar reglur samfélagsins að mestu settar af Alþingi, þó svo að uppsprettan sé oftar en ekki hjá fótgönguliðum framkvæmdavaldsins – embættismönnum í ráðuneytum. Forsetinn felur ráðherrum valdið og ríkisráðsfundir eru við stjórnarskipti táknmynd þess. Þannig er stjórnarráðið í raun framlenging á forsetaembættinu og forsetinn virkar eins og á hliðarlínunni, tilbúinn að samþykkja lög. Embætti forsetans byggist að miklu leyti á einkennum danska konungsvaldsins, enda er íslenska stjórnarskráin mótuð úr stjórnarskránni sem Kristján níundi kom með og færði Íslendingum hátíðlega árið 1874. Margt í hinni opinberu ásýnd forsetans ber keim af þessari sögulegu staðreynd. Vald er flókið fyrirbæri. Það getur eflst í meðförum þeirra sem kunna með það að fara. Þannig getur rétta manngerðin „setið vel“ í stöðu sinni, á meðan aðrir eru fullfærir um að glutra niður virðingu og trausti sem samfélagið veitir þeim. Í aðdraganda forsetakosninga er mörgum tíðrætt um formlegt vald forsetans er varðar staðfestingu eða synjun laga Kristján níundi og um hlutverk konungur stendur enn með hans við stjórnstjórnarskrána frá armyndanir. 1874 fyrir framan Ásýnd embættisStjórnarráðið. ins er hins vegar mótuð með táknum, gripum og umgjörð, sem undirstrika tengsl þess við hugmyndina um íslenska þjóð, sem auðvitað er á endanum bara hugmynd sem Íslendingar gangast undir að tilheyra. Forsetinn er ein af aðalpersónunum á leiksviði þessarar þjóðar. Ávörp og ræður Forseti Íslands talar vitanlega við ýmis tækifæri og inn í ýmsa hópa, bæði við gesti sína á Bessastöðum, á samkomum um allt land og víða um heim. Það er hins vegar ekki ýkja oft sem hann nær eyrum allrar þjóðarinnar. Ef litið er framhjá fréttavið-

Konan í hópnum

Stærsta breyting á ímynd forsetaembættisins var embættistaka Vigdísar Finnbogadóttur árið 1980, enda var hún fyrsta kona heims sem var þjóðkjörinn þjóðhöfðingi. Í samtali við Fréttatímann segist Vigdís ekki hafa átt erfitt með hefðirnar og táknin sem umlykja forsetann. „Nei, þetta er eins og hvert annað sem maður lærir og reynir að gera ekki mikið úr. Ég er ekki nein svona tildurkona og reyndi að hafa þetta allt eins látlaust og hægt var, en samt myndarlegt. Mér var mjög í huga að hafa myndarskap á Bessastöðum.“ Um fálkaorðuna, sem er augsýnilega beinn arfur frá dönsku krúnunni, segir Vigdís að sér þyki vænt um hana. „Hún er fyrsta sjálfstæðistákn okkar og þetta eru þjóðirnar í kringum okkur allar með á ýmsum stigum. Orðan er það eina sem þessi embættismaður getur veitt fyrir hönd þjóðar til að þakka einstaklingum fyrir vel unnin störf. Ég varð oft vör við að fólk komst í mikla geðshræringu við að fá orðuna. Mér var því alltaf ljúft að veita hana.“ Vigdís segir að hver forseti geti skapað sitt umhverfi, þó svo að húsgögn sem keypt voru á stríðsárunum í Bretlandi, af þáverandi ríkisstjóra Sveini Björnssyni, séu til staðar, t.d. ríkisráðsborðið svokallaða sem venjulega er geymt í bókhlöðunni milli ríkisráðsfunda. „Fyrri forsetar skilja eftir ákveðna gripi,“ segir Vigdís „sem eru skráðir sem eign embættisins, en annars verður hver forseti að byggja upp heimilið eins og honum líkar best.“

A S I R ALLUR FATNAÐUR, ALLIR SKÓR, ALLAR SNYRTIVÖRUR, ÖLL LEIKFÖNG, ÖLL HJÓL, ALLAR HEIMILISVÖRUR... ÁN VIRÐISAUKASKATTS* DAGANA 27.-29. MAÍ

Að sjálfsögðu fær ríkissjóður 24% virðisaukaskatt af þessari sölu. *Verðlækkunin 19,36% er alfarið á kostnað Hagkaups. Ekki afsláttur af Weber grillum

20 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

tölum og blaðamannafundum, sem haldnir eru um einstök málefni í hita leiksins, þá eru tækifæri forsetans til að tala beint til þjóðarinnar fyrst og fremst ávörp hans á nýársdag og 17. júní og setningarræður á Alþingi. Í sjónvarpsávörpum, eins og á nýársdag, eru það íslenski fáninn og gamalt málverk sem að ramma inn persónu forsetans. Málverkið, sem er innst í aðalsal Bessastaðastofu er eitt mest myndaða málverk landsins. Það sýnir tvær skútur í ólgusjó en verkið er danskt, heitir Á rúmsjó (Paa aaben sö) og er eftir Carl Frederik Sørensen. Sá var á sinni tíð sérfræðingur einmitt í skútum og hafi. Danmörk er flatt land þannig og hér er Snæfellsjökull í bakgrunni. Á myndinni er kóngur á leið til lands með stjórnarskrána árið 1874. Upp í hugann koma líka tengingar við sjósókn, samskipti við útlönd og einangrun Íslands. Skilaboðin: Forsetinn er virðulegi skipstjórinn á þjóðarskútunni, forsætisráðherra fyrsti stýrimaður. Önnur sviðsmynd forsetans og í raun alls stjórnmálavalds í samfélaginu er Austurvöllur og Þinghúsið, undir vökulu auga Jóns Sigurðssonar á stalli sínum á miðjum vellinum. Á þjóðhátíðardaginn tekur forsetinn þátt í hátíðarhöldum m.a. með því að leggja blómsveig að leiði Jóns. Athöfnin er táknræn og viðheldur hugmyndum okkar um sjálfstæðishetjuna, en sagnir af slíkum mönnum (og oftast er um karlmenn að ræða) eru nauðsynlegar fyrir þjóðarhugmyndina. Líkt og á við um fallna

Skjaldarmerki forseta Forseti Íslands er svo miðlægur í stjórnskipaninni að hann á sér sérstakan fána, hinn íslenska tjúgufána, sem er klofinn. Hann á líka sérstakt skjaldarmerki sem t.d. skreytir bréfsefni og boðskort sem embættið sendir frá sér.

hermenn erlendis og minnismerki um þá eru blómin þakklætisvottur fyrir fórnfýsi Jóns og forsetinn nýtur við athöfnina aðstoðar frá tveimur stúdendum, fulltrúum æskublómans og framtíðarvonarinnar. Formleg samskipti forseta og Alþingis eru kapítuli útaf fyrir sig. Þar er í raun um víxlverkun að ræða. Að loknum alþingiskosningum setur forseti þingið og heldur ræðu þó þær hafi reynst mislangar hjá forsetum fortíðar, t.d. voru ræður Vigdísar Finnbogadóttur við það tilefni lítið annað en árnaðaróskir til þingmanna í þeirra störfum. Samkvæmt hefð er gengið til kirkju við þingsetningu og þannig er tilvist þjóðkirkjunar í samfélaginu viðurkennd af þingi, ríkisstjórn og forseta. Gengið er milli bygginganna tveggja við heiðursvörð lögreglunnar sem undirstrikar að „með lögum skal land byggja“ og að valdið er til stað-

ar hvað sem öllu herleysi þjóðarinnar líður. Að loknum forsetakosningum mætir nýkjörni forsetinn síðan í þingið til að taka við embætti og vinna „eið eða drengskaparheit að stjórnarskránni.“ Ræðustóll Alþingis fær að víkja vegna mikilvægi þessarar athafnar sem undirstrikuð er af nærveru allra helstu embættismanna þjóðarinnar, veraldlegum og geistlegum. Tíðkast hefur að forseti komi fram á svalir Alþingishússins að athöfn lokinni en yfir höfði hans, á þaki hússins, gnæfir kóróna Danakonungs enn og minnir á yfirráð Dana hér á landi á öldum áður. Hvort hefðin um að veifa af svölum þinghússins er algjörlega aflögð verður að koma í ljós. Manneskjan og tilfinningar okkar „Ég breytist ekkert þótt ég verði forseti“ sagði Kristján Eldjárn við vini sína og vildi fullvissa þá um að hann myndi ekkert breytast ef hann sigraði kosningarnar 1968. Þetta sjónarmið, sem kann að vera hugmynd einhverra frambjóðenda nú, er þó lítið annað en óskhyggja. Það er kalt á toppnum og forsetinn er dæmdur til að einangrast að einhverju leyti um leið og aðrar dyr standa honum galopnar. Þetta kemur ekki síst til vegna hefða og tákna sem að einkenna störf forsetans. Þessum táknum er ætlað að segja

Kristján Eldjárn með Karl Bretaprins í heimsókn.

Sveinn Björnsson á ferð um landið, umvafinn framtíð landsins.

Glæsilegar útskriftargjafir Ásgeir Ásgeirsson og Dóra Þórhallsdóttir í norsku konungshöllinni.

sögu. Þar komum við að tali um forsetann sem sameiningartákn þjóðar sem ekki er alveg víst á okkar dögum hversu sameinuð og samstíga er. Guðmundur Oddur Magnússon, prófessor í Listaháskóla Íslands, hefur velt ýmsu fyrir sér er varðar táknmyndir í íslensku samfélagi. Í grein sem hann ritaði í Viðskiptablaðið árið 2010 benti hann á að forsetaembættið væri „tengdara tilfinningum en vitsmunum“ og að Bessastaðir eru aðsetur forseta allt táknmál í kringum embættið, Íslands. Hvítmáluð húsin standa eins og þjóðerniskennd almennt, virðuleg á Álftanesi en auk þess er höfðaði til tilfinninga okkar. Þá má skrifstofa forsetans við Sóleyjargötu spyrja hvaða tilfinningar táknin, í einu glæsilegasta húsi miðbæjarsem oft eiga uppruna sinn aftur á ins. Hvíti liturinn er vitanlega tákn nítjandu öld, kveiki nú þegar svo fyrir bæði hreinleika og virðuleika, langt er komið inn á 21. öld og til hvort sem um er að ræða Bessastaði stendur að kjósa nýjan eða Hvíta húsið. BessaBílafloti forseta forseta. staðastofa er eitt elsta Tíminn líður og frá Íslands í dag: steinhús landsins, reist lýðveldisstofnun hefur Lexus LS600H, 1761-67. Arkitektúrinn íslenskt samfélag tekið árgerð 2007. er klassískur og danskur, stórstígum framförum. Toyota Land nátengdur uppruna þess Alþjóðavæðingin hefur Cruiser 120, valds sem þar á heima. líka gert það að verkum árgerð 2006. Bessastaðir eiga sér að áhugi á jaðarsvæði merka sögu allt frá landeins og Íslandi vex og Notaðir við hánámstíð. Á þjóðveldisöld vex. Ísland er langt í frá tíðleg tækifæri: bjó þar Snorri Sturluson, eins einhæft samfélag og Cadillac Brougham, sem tengir forsetaembraunin var þegar lýðveldi árgerð 1990. ættið við helgustu vé var stofnað og táknheim- Packard bifreið íslenskrar menningar og ur erlends konungsvalds Sveins Björnssonbókmennta. Þessi andnokkurn veginn yfir- ar, 1942, er eign blær skilar sér vel í bókfærður óþýddur á emb- Þjóðminjasafnsins. hlöðunni á Bessastöðum ætti forsetans. þar sem núverandi forGuðmundur Oddur bendir líka seti útskýrði nýlega lokaniðurstöðu á að mörgum táknum þjóðríkisins sína um að hætta við að hætta við og þar með forsetaembættisins sé að hætta í sjónvarpsviðtali. Á eftir ætlað „að ná til sálarinnar.“ SpurnSnorra bjuggu æðstu embættismenn ingin er hins vegar hvort að sálir konungs á Bessastöðum, t.d. landÍslendinga séu móttækilegar fyrir fógeti og amtmaður og þar var skóli táknum sem urðu til öðru hvoru fyrir „bestu syni landsins.“ megin við aldamótin 1900 og eru Stóra leiksvið forsetans er aðalmargar hverjar beinn arfur frá salur Bessastaðastofu sem prýdddönsku einveldi. ur er fjölmörgum málverkum sem Í aðdraganda kosninganna nú flest koma úr safneign Listasafns kviknar því spurningin um það Íslands en embættið á einnig nokkur hvort nýr forseti, sem nú er ljóst að þeirra. Þetta eru einkum málverk þjóðin kýs sér 25. júní, geti breytt frumkvöðla íslenskrar málaralistþeim táknmyndum sem einkenna ar, auk yngri módernískra verka. embættið og fært þær í nútímaVíða í húsnæðinu, t.d. á efri hæð legra horf ef vilji er fyrir hendi. Eitt Bessastaðastofu, er að finna ýmsar er víst að forsetaembættið breytgjafir frá erlendum gestum. Það er ir þeim sem tekur það að sér. Umnokkurt safn og merkilegt með hliðhverfið gerir þær kröfur á forsetann sjón af tísku og tíðaranda. að hann hagi sér með ákveðnum Á hlaðinu á Bessastöðum blaktir hætti. Stjórnsýslan í kringum embforsetafáninn, sérstök útgáfa hins ættið er einnig í eðli sínu íhaldsklofna ríkisfána (tjúgufánans). Forsöm og formfesta mikil í lífi embsetafáninn er jafngamall þjóðfánanættismanns þjóðarinnar nr. 1. Það um en lög voru samþykkt um fánana styttist í embættistöku. Ætli okkur við lýðveldisstofnun. verði boðið upp á fagurfræði nítjÞegar forseti Íslands fer á flakk ándu aldar enn og aftur? stendur honum til boða að nota bifreiðar embættisins en gagnvart alMyndir í greininni eru úr safni menningi eru bifreiðarnar dæmi um feðganna Vigfúsar Sigurgeirssonþann lúxus sem fylgir embættinu. ar og Gunnars Vigfússonar, en þeir Bifreiðar embættisins eru númerhafa ljósmyndað forseta frá aðar með fyrstu tölustöfunum auk lýðveldisstofnun. skjaldarmerkis og þær eru á stundum prýddar fánum sem aðeins embættismenn mega nota í erindum  Meira á sínum, samkvæmt fánalögum.

Bessastaðir og bílarnir

frettatiminn.is

Stórriddarinn Flair dömuarmband

9.400 kr.

Tribe herraarmband

4.900 kr.

Flair dömuarmband

12.600 kr.

Tribe herraarmband

7.400 kr.

Laugavegi 15 og Kringlunni – sími 511 1900 – www.michelsen.is

Heiðursorður eru hluti af formfestu og ímynd vestrænna konungdæma og forsetaembætta. Forseti Íslands nýtir sína aðaldaga sína á árinu, nýársdag og 17. júní, til að hengja slíkar orður á velvalda einstaklinga fyrir „vel unnin störf í þágu íslensku þjóðarinnar eða á alþjóðavettvangi.“ Þegar forsetabréf um hina íslensku fálkaorðu er skoðað kvikna hugrenningar um krossferðir, riddara og leynireglur mjög fljótlega, enda eru slíkar orður um heim allan af þeim sögulega meiði. Forseti Íslands er þannig „stórmeistari orðunnar“ og við hátíðleg tilefni, svo sem við þingsetningu, ber hann sérstaka keðju með stórkrossstjörnu, en hún er æðsta stig fálkaorðunnar og hana bera þjóðhöfðingjarnir einir. Keðjan er valdsmannsleg og er henni nákvæmlega lýst í forsetabréfinu um fálkaorðuna en þar kemur fram að keðjan „liðast í blásteinda skildi með silfruðum fálka og skjaldarmerki lýðveldisins til skiptis.“ Hún er síð og lafir stundum jafnt fram á bringu forsetans og aftur á bak hans. Í tíð Vigdísar Finnbogadóttur var stórkrossstjarnan stundum næld í viðhafnarbúning hennar. Fálkinn sem slíkur er forvitnilegt tákn fyrir heiður sem útdeilt er í samfélaginu. Hann er álitinn prins fugla, er voldugur ránfugl og gæludýr konunga og fursta um aldir. Aðalfæða fálkans er líka eftirlæti sportveiðimanna á fjöllum, rjúpan. Fálkinn, hið karllæga tákn, sigrar og veiðir rjúpuna, sem samkvæmt þjóðtrúnni er systir hans,

en ránfuglinn áttar sig ekki á skyldleikanum fyrr en hann er kominn að hjarta og vælir þá mikið. Fálkaorðan er beinn arfur frá danska konungsveldinu en það var Kristján tíundi sem stofnaði til hennar árið 1921 þegar hann kom til Íslands ásamt Alexandrine drottningu. Tal um tildur hefur lengi tengst fálkaorðunni og veiting hennar verið umdeild. Strax ári eftir komu fram hugmyndir um að leggja orðuna niður. Árið 1966 lagði þingmaðurinn Skúli Guðmundsson fram tillögu um að hún yrði lögð niður og setti greinargerðina fram í bundnu máli: Hér er farið fram á það að fella niður orðuveitingar og spara útgjöldin sem til þess fara. Orðan barst frá okkar grönnum eins og fleira þarflaust tildur. Þeir eru vanir þessu til að mynda Danir. Og sagt er að Rússar sæmi ýmsa svona skrauti. Það er hengt á vildarvini valdhafanna, í heiðursskyni. Þó að sumir þrái krossa, þá munu fleiri mæla að enginn Íslendingur ætti að dýrka þannig glingur. Tillagan sofnaði í nefnd, þá eins og oftar.

EM TILBOÐ TILBOÐ

189.995 VERÐ ÁÐUR 249.995

Philips 55PUS7150 55" 3D Android LED sjónvarp með Ultra HD 4K 3840 x 2160p upplausn. Pixel Precise Ultra HD. Micro Dimming Pro. 800 Hz Perfect Motion Rate. Natural Motion. Quad Core örgjörvi. Ambilight 3 bakljós. Cloud TV / Cloud Explorer / Dropbox. Multiroom TV. Android 5.0. Google Play store. Wi-Fi 2x2. NETFLIX - 4K. Stafrænn DVB-C/T2/S2 móttakari. Gervihnattamóttakari. 3 x USB. 4 x HDMI. Apple / Android síma- / spjaldtölvu app. Easy 3D - 4 gleraugu fylgja.

50”

40”

SMART LED 4K UPPLAUSN

FULL HD SJÓNVARP Philips 40PFT4111 40" FHD LED sjónvarp með 1920 x 1080p upplausn. Digital Crystal Clear myndvinnsla. 100 Hz Perfect Motion Rate. 16 W RMS Incredible Surround hljóðkerfi. Stafrænn DVB-C, DVB-T2 móttakari. USB tengi. USB upptökumöguleiki. 2 HDMI tengi, Scart, Component. Heyrnartólstengi, optical út & CI rauf. EasyLink.

TILBOÐ

69.995 VERÐ ÁÐUR 79.995

LG 55UF680V 55" Smart IPS LED sjónvarp með Ultra HD 4K 3840 x 2160p upplausn og 1000Hz PMI. Tru ULTRA HD Engine - 4K uppskölun. Micro Pixel Control. Real Cinema 24p. Quad-Core örgjörvi. webOS 2.0 - opinn vafri. NETFLIX - 4K. LG Cloud, Miracast, Wi-Fi Direct. Stafrænn DVB-C/T2/S2 móttakari. Gerfihnattamóttakari. 2x USB 2.0. USB 3.0. 2x HDMI o.fl. Apple og Android síma- / og spjaldtölvu app.

12 MÁNAÐA VAXTALAUSAR GREIÐSLUR

Panasonic TX50CX670E 50" Smart LED sjónvarp með 4K Ultra HD 3840x2160p upplausn og VIERA Direct. Quad Core Pro örgjörvi. 200 Hz BMR. Local Dimming. 4K Up-Scaling / 4K Smooth Motion. Studio Master Color DCI. Brilliant Contrast. Pro 24p Smooth Film/Play Back. Firefox OS netvafri. NETFLIX - 4K. Swipe & Share 2.0 / My Home Screen. Wi-Fi. TV Anywhere. Stafrænn DVB-C/T2 móttakari. 3 x USB tengi. 3 x HDMI o.fl.iPhone eða Android síma- / spjaldtölvu app.

TILBOÐ

139.995 VERÐ ÁÐUR 179.995

65”

55” SMART IPS ULTRA HD

VIERA Direct

1000Hz PMI

TILBOÐ

179.995 VERÐ ÁÐUR 229.995

SMART ANDROID LED Philips 65PFT6520 65" Smart Android LED sjónvarp með Full HD 1920 x 1080p upplausn og Perfect Pixel HD. DualCore örgjörvi. Ambilight 3 bakljós. Cloud TV og Cloud Explorer. Multiroom TV. 800 Hz PMR. Micro Dimming Pro. Perfect Natural Motion. Android 5.0 með Google. Play store. Wi-Fi. Spotify Connect. Ljósnemi. Stafrænn DVB-C/T2 móttakari. 3 x USB. USB upptaka. 4 x HDMI o.fl. MyRemote Apple og Android síma- / og spjaldtölvu app.

TILBOÐ

269.995 VERÐ ÁÐUR 369.995

ht.is UMBOÐSMENN UM LAND ALLT

HAFNARGÖTU 90 REYKJANESBÆ S: 414 1740 • EYRARVEGI 21 SELFOSSI S: 480 3700 • GARÐARSBRAUT 18A HÚSAVÍK S: 464 1600 • GLERÁRGÖTU 30 AKUREYRI S: 460 3380 • KAUPVANGI 6 EGILSSTÖÐUM S: 414 1735 • ÞJÓÐBRAUT 1 AKRANESI S: 431-3333 • SUÐURLANDSBRAUT 26 REYKJAVÍK S: 569 1500

22 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Fuglaskítur, skattaskjól og flóttamannabúðir

Ris og fall Nárú Suðurhafseyjan Nárú er heimsins minnsta eyríki. Sagan um það hvernig landið varð ríkast í heimi vegna námuvinnslu á fornum fuglaskít – og glutraði svo auðæfunum niður – er eitt lygilegasta varnaðarvíti síðustu áratuga í heiminum. Þegar landið fór á hausinn um síðustu aldamót breytti það sér í skattaskjól og geymdi þýfi frá rússnesku mafíunni. Nú hefur landið tekjur af því að vera fangelsi fyrir flóttamenn sem vilja komast til Ástralíu. Helgi Hrafn Guðmundsson ritstjorn@frettatiminn.is

Í hundruð þúsunda ára f lugu mávar og aðrir sjófuglar yfir lítið kóralrif í Kyrrahafinu og drituðu. Smám saman, þó kannski hraðar en ella vegna steikjandi sólarinnar á þessum hitabeltisslóðum, breyttist fuglaskíturinn á þessari paradísareyju í hart og dularfullt efni sem fallegur frumskógur þakti. Eyjan sem um ræðir heitir Nárú og er ekki nema um 21 ferkílómetri að stærð – örlítið stærri en Vestmannaeyjar. Nárú liggur langt norðaustur af Ástralíu í Míkrónesíusvæðinu. Eins og flestar eyjar á þessum slóðum er hún afskekkt og pínulítil nál í hinum gífurlega stóra heystakki Kyrrahafsins. Fosfatið búið Ólíkt mörgum litlum suðurhafseyjum var Nárú auðugt af náttúruauðlindum. Nánar tiltekið fosfati. Efnið er eftirsótt og dýrt því það er notað í framleiðslu áburðar sem borinn er á tún heimsins. Og í nokkur undarleg ár á áttunda áratugnum var Nárú ríkasta land í heiminum. Nú er fosfatið allt uppurið og landið gjaldþrota. 80% af eyjunni sjálfri er galtóm námuhola. Eyjarskeggjar, sem eru um 10 þúsund talsins, hafa nú atvinnu af rekstri varðhaldsstöðvar þar sem hælisleitendur í Ástralíu eru geymdir.

Pleasant Island Saga Nárú hófst fyrir um 3000 árum þegar pólínesískir og míkrónesískir landnámsmenn settust þar að. Allt þar til Evrópumenn komu þangað löngu síðar lifðu eyjarskeggjar á kókoshnetum og ávöxtum. Þeir handsömuðu fisk úr hafinu og færðu í lónið á eyjunni og bjuggu þannig til eldi. Þykkur frumskógur þakti eyjuna. Evrópumenn eygðu fyrst Nárú árið 1798 þegar breska JAPAN hvalveiðiskipið Hunter kom að. John Fearn skipstjóri nefndi þ e s s a p a r adísareyju Pleasant Island.

HAVAÍ

NÁRÚ

Brennivín og byssur Næ s t u á r at u g i lentu evrópsk skip reglulega á eyjunni og skiptu á matvælum og nauðsynjum fyrir áfengi og byssur, sem voru nýjungar fyrir ættbálkana 12 sem þar bjuggu í sátt og samlyndi. Nokkrum áratugum síðar höfðu brennivínið og vopnin eyðilagt samfélagið. Tveir þriðju þjóðarinnar féllu í valinn fyrir bölinu, ýmist með því að drekka sig í hel eða vera skotnir til bana. Árið 1888 slógu Þjóðverjar eign sinni á eyjuna. Nýlendustjórar þeirra og fylgdarlið settust að á Nárú og fluttu með sér ýmsa sjúkdóma, sem aftur hafði ömurleg áhrif á heilsu þjóðarinnar. Margir þjáðust af holdsveiki og öðrum kvillum. Nýlendur hirtu gróðann Um 1900 uppgötvaðist að furðulegt grýtið í miðju eyjarinnar væri í raun uppfullt af fosfati. Upp frá því hætti Nárú að vera fagurt og ósnortið kóralrif og breyttist í opna námu sem iðnríki heims kepptust við að moka upp úr. Þjóðverjar misstu völd á eyjunni í

Galtóm náma. 80% af Nárú er uppurin fosfatnáma. Fosfatið var selt til framleiðslu áburðar og gerði þjóðina að þeirri ríkustu í heimi. Nú er ekkert eftir nema beinagrind af gamalli námu.

ÁSTRALÍA

slíkar aðstæður og er dregið af því þegar Hollendingar lentu í gengishækkun í kjölfar mikilla olíu- og jarðgasfunda.

í nokkur undarleg ár á áttunda áratugnum var Nárú ríkasta land í heiminum.

Ríkasta land í heimi

fyrri heimsstyrjöldinni og þá tók við sameiginleg stjórn Bretlands, Ástralíu og Nýja-Sjálands. Saman stofnuðu þessi ríki fyrirtækið British Phosphate Commission sem upp frá því stundaði umfangsmikinn námugröft á fosfati Nárú og hirtu sjálf gróðann. Eyjarskeggjar fengu örfá prósent auðsins í sínar hendur. Enn tóku við hörmungar fyrir Nárúmenn, því í síðari heimsstyrjöldinni hernámu Japanir eyjuna og lögðu helming íbúa í vinnuþrælkun. Holdsveikir voru settir í bát sem var látinn sigla út á haf og þar sökkt. Sjálfstæði og ríkidæmi Eftir uppgjöf Japana 1945 tóku við 20 ár þar sem Ástralía hafði umsjón yfir landinu á vegum Sameinuðu þjóðanna. Árið 1968 hlaut Nárú loks sjálfstæði og var þar með eitt smæsta ríki heims. Hið nýja ríki keypti öll hlutabréf í námufyrirtækinu og stofnaði Nauru Phosphate Corporation. Það var mikið hagsmunamál því eyjarskeggjar höfðu varla séð tangur né tetur af tekjum námuvinnslunnar. En eins og heimssagan hefur svo oft sýnt fylgir bölvun miklum auðlindum. Þá er ekki átt bölvun eins og svartagaldur eða djöflatrú. Ríki sem hafa hag af einni stórri og verðmætri auðlind mistekst oftast hrapalega að nýta hana á skynsamlegan hátt. Hagkerfi ganga ekki vel þegar treyst er á eina stoð og allur kraftur þjóðarinnar sogast í eitt verkefni. „Hollenska veikin“ er hagfræðilegt hugtak sem notað er um ójafnvægi sem skapast við

Í kjölfar sjálfstæðis urðu íbúar Nárú ríkasta þjóð í heimi. Menn vissu auðvitað að fosfatnáman myndi í framtíðinni tæmast. Þess vegna var stofnaður sjóður sem í rann nokkur hluti gróðans af námuvinnslunni. Á áttunda áratugnum rann, þrátt fyrir það, upp mikið eyðsluskeið á eyjunni. Allir gátu keypt sér lúxusvarning. Allir keyptu sér rándýra sportbíla – Lamborghini og Ferrari – þrátt fyrir að „rúnturinn“ á eyjunni væri ekki nema örstuttur vegarspotti. Og þetta pínulitla ríki þurfti auðvitað að stofna eigið flugfélag og hélt á hátindi sínum sjö þotum. 10 prósent þjóðarinnar gátu þannig ferðast á sama tíma. En vélarnar flugu auðvitað oftast hálftómar og ævintýrið var rándýrt. Farið var að kalla Nárú „Kúveit Kyrrahafsins“. Ráðamenn landsins virtust telja að sjóðirnir væru endalausir. Hæsti turn í Ástralíu Fjárfestingarsjóðurinn, sem átti að gæta hagsmuna þjóðarinnar, var sífellt notaður í áhættusöm og undarleg verkefni. Fengnir voru til starfa ýmsir fjármálasérfræðingar frá útlöndum til að annast hann. Til dæmis lagðist sjóðurinn í byggingu 52 hæða skýjakljúfs í Melbourne árið 1972, sem þá var hæsta hús Ástralíu. Sjóðurinn reisti einnig hótel víða um heim. Ömurlegur söngleikur Skrýtnasta fjárfestingin var hins vegar gerð árið 1993 þegar ríkisstjórn Nárú hafði ráðið breskan fjárfestingarráðgjafa. Hann hét Duke Minks og hafði starfað á árum áður í Liverpool sem umboðsmaður „bítlasveitarinnar“ Unit 4 + 2. Minks fékk gamla félaga sína úr

bandinu til að skrifa söngleik um ástarsamband Leonardo Da Vinci við Mónu Lísu. Og sannfærði Nárú um að vera bakhjarl í risastórri uppsetningu söngleiksins á West End í London. „Leonardo the Musical: A Portrait of Love“ var ekki einungis kjánalegur sögulegur uppspuni heldur hin versta hrákasmíð með lélegri tónlist og leik. Í einu atriðinu slær Leonardo Mónu Lísu á bossann og biður hana um að „hjálpa sér í vinnunni“. Skemmst er frá því að segja að söngleikurinn var eitt allsherjar klúður og var tekinn af fjölunum eftir tvær vikur. Þjóðarbúið á Nárú tapaði tugum milljónum dollara. Gjaldþrota peningaþvottastöð Í lok aldarinnar varð Nárú loks g jaldþrota þegar fosfatnáman tæmdist og engar tekjur voru lengur til staðar til að fjármagna lúxuslífsstíl íbúanna – sem höfðu ekki borgað neina skatta. Síðan þá hafa sportbílarnir elst og ryðgað og á meðan hefur ríkið reynt að finna einhverjar nýjar tekjulindir. Um miðjan tíunda áratuginn hleypti ríkið af stokkunum nýrri atvinnugrein: Alþjóðlegri fjármálaþjónustu. Betra heiti væri peningaþvottastöð. Hver sem er í heiminum gat farið á vefsíðu og keypt sér leyfi til að stofna banka á Nárú fyrir um 20 þúsund dollara. Þetta sló í gegn hjá rússnesku mafíunni og öðrum misindismönnum sem færðu peninga úr rústum Sovétríkjanna. Talið er að mafían hafi þvegið um 70 milljarða dollara með skúffubönkum á eyjunni í lok aldarinnar. Auk hennar voru mýmargir einræðisherrar, eiturlyfjabarónar og spilltir stjórnmálamenn með fjármuni í skattaskjólinu á Nárú.

ÞAKKIR fyrir greiðslufrestinn og einfalt líf Borgaðu á einfaldan og öruggan máta í verslun eða á netinu með Netgíró. 14 DAGA GREIÐSLUFRESTUR

ÍSLENSKA/SIA.IS/NEG 79780 05/16

12 MÁNAÐA RAÐGREIÐSLUR

Yfir 40.000 manns hafa skráð sig hjá okkur, þú skráir þig á www.netgiro.is

Verslaðu með símanum

24 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Vegabréfasvindl En Adam var ekki lengi í skattaparadís. Árið 2000 settu iðnríkin 7 Nárú á svartan lista til að stöðva þennan skaðlegan leka peninga inn á bankabækur þar. Smám saman var ríkið knúið til samvinnu við Bandaríkin og Ástralíu og gert að lofa bót og betrun. Þó brá sömu ríkjum í brún í kringum aldamót þegar ýmsir hryðjuverkamenn og mafíósar dúkkuðu upp með vegabréf frá Nárú. Þeir höfðu borgað stjórnvöldum 15-30 þúsund dollara fyrir það. Þegar Nárú var sett í skammarkrókinn var það ekki í stöðu til annars en að hlýða Bandaríkjamönnum eins og eftirfarandi saga sýnir: Í leynilegum samningi, sem síðar kvisaðist út, var Nárú gert að leggja niður skattaparadísina. Í stað refsingar myndi Nárú stofna sendiráð í Kína sem væri í raun leynibústaður fyrir CIA-menn þar í landi. Varðhaldsstöð fyrir flóttafólk Árið 2001 bjargaði norska flutningaskipið Tampa 400 afgönskum flóttamönnum af sökkvandi báti

á Indlandshafi. Fólkið hafði reynt að komast til Ástralíu á flótta undan Talíbönum. Norski skipstjórinn ákvað að sigla með fólkið til Ástralíu, en stjórnvöld þar neituðu að taka við því og þá upphófst mikil deila. John Howard forsætisráðherra var þá í miðri kosningabaráttu og notaði málið sem herbragð. Hann af laði sér atkvæða þeirra sem voru á móti auknum innflytjendastraumi í landið. Þegar Tampa sigldi inn í ástralska landhelgi brutust ástralskir sérsveitarmenn inn í skipið. Howard kynnti til sögunnar „Kyrrahafslausnina“, en það heiti fannst mörgum ósmekklega keimlíkt „lokalausn“ nasista. „Lausnin“ fólst í að flytja flóttamennina til Nárú, koma þar upp varðhaldsstöð og borga fjársveltu eyríkinu fyrir „þjónustuna“. Sjálfsíkveikjur Varðhaldsstöðin á Nárú hefur síðan starfað með hléum fyrir áströlsk stjórnvöld. Samkvæmt nýlegum tölum eru um 600 hælisleitendur á eyjunni á hverjum tíma. Í lok

Ástralir mótmæltu brottflutningum flóttamannanna í fangabúðirnar á Nárú.

Leonardo the Musical: A Portrait of Love var ekki einungis kjánalegur sögulegur uppspuni heldur hin versta hrákasmíð með lélegri tónlist og leik. apríl síðastliðnum lést íranskur hælisleitandi eftir að hafa kveikt í sjálfum sér á Nárú í mótmælaskyni. Það hefur valdið miklum deilum og mótmælum í Ástralíu og varðhaldsstöðinni hefur verið líkt við fangabúðirnar í Guantánamo. Ekki bætir úr skák að fjölmiðlamönnum er í raun bannað að heimsækja eyjuna og lítið er því almennilega vitað um aðstæður þar. Feitasta þjóð heims Ofan á peningavandræði Nárúbúa leggst alvarlegt heilsufarsvandamál. Offita mælist hvergi jafn mikil á byggðu bóli og þar – 95% þjóðarinnar telst of þung. Ein af ástæðum þess eru neysluhefðir sem hófust á góðæristímanum. Þá kom vestrænt fæði í stað hefðbundinnar Kyrrahafsfæðu, nánast á einni nóttu. Og vegna ríkidæmisins þurftu íbúarnir sáralítið að vinna og hreyfðu sig því lítið. Stjórnvöld hvetja þjóðina til að ganga daglega hringinn í kringum flugbrautina á eyjunni. Framtíðin þar er ekki björt. Nú vonast stjórnvöld til að finna nýjar leiðir til að vinna síðasta fosfatið sem eftir er á eyjunni, en það er grafið á erfiðustu stöðunum. Önnur tekjulind er að taka við fjármunum frá voldugum ríkjum fyrir að greiða með þeim atkvæði hjá Sameinuðum þjóðunum. Nárú viðurkenndi sjálfstæði Abkasíu árið 2009. Rússar greiddu 60 milljónir dollara fyrir.

Mótmæli í Ástralíu. Í apríl lést íranskur flóttamaður eftir að hafa kveikt í sér í mótmælaskyni í flóttamannabúðunum á Nárú.

Brauðrist Blandari

359 kr. á ári

129 kr. á ári

Orka

náttúrunnar

NOTAR ÞÚ MEIRA EN AÐRIR? • • •

Reiknaðu út orkunotkun heimilistækjanna Berðu orkunotkun þína saman við önnur heimili Fáðu góð ráð varðandi orkunotkun

Kíktu á reiknivél ON: www.on.is/reiknivel ORKA NÁTTÚRUNNAR · Bæjarhálsi 1, 110 Reykjavík · Sími 591 2700 · www.on.is

Orka náttúrunnar framleiðir og selur rafmagn til allra landsmanna á samkeppnishæfu verði. Við viljum nýta auðlindir af ábyrgð og nærgætni og bæta lífsgæðin í nútíð og framtíð.

Leigulausnir Lykils Lykilleiga

Flotaleiga Flotaleiga

Lykill býður þér að leigja bíl í stað þess að kaupa og lágmarka bæði kostnað og áhættu við rekstur bílsins.

Lykill leigir bílaflota til fyrirtækja með tilheyrandi þjónustu og tekur svo við honum aftur að leigutíma loknum.

fyrir fyrirtæki fyrirtæki fyrir

fyrir einstaklinga

Innifalið í leigunni er þjónusta, viðhald, dekk, tryggingar og bifreiðagjöld,

Fyrirtækin njóta stærðarhagkvæmni Lykils.

Þú velur bíl í samráði við okkur.

Þú finnur bíla sem henta þínum rekstri.

Leigusamningur getur verið 12–36 mánaða langur.

Lykill sér um kaup og rekstur bílanna.

Leigugreiðslan er föst fjárhæð allan leigutímann og því engin áhætta af verðbólgu eða gengi krónunnar.

Kynntu þér möguleikana á

lykill.is/showroom/

Lykill er hluti af Lýsingu hf. I Ármúla 1 I 108 Reykjavík I S. 540 1700 I lykill.is I lykill@lykill.is

26 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Jónas R. sér ekki eftir neinu og er viss um að hafa hætt á réttum tíma. „En þetta var gaman á meðan á því stóð“ Mynd | Rut

Fiðlumaður aftur á svið Í kringum 1970 vakti hann mikla athygli fyrir þokkafulla framkomu og söng lög sem að brenndu sig inn í vitund landsmanna. Eftir langa fjarveru frá opinberu tónleikahaldi er Jónas R. Jónsson, einn af bestu sonum blómatímans, á leið aftur á svið Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

Það rignir í miðborg Reykjavíkur. Á Óðinsgötunni á fólk erindi við mann. Snyrtilega klæddur kúnni kemur með undarlega tösku. Hún er stór, ílöng og þunn og unglingsstúlka kemur með aðra tösku sem er kunnuglegri í forminu. Þetta er fiðlutaska. Fiðlubogar reynast vera í tösku snyrtilega mannsins, einhver hefur verið að prófa þá með hljóðfærinu heimavið. Á móti gestunum tekur gráhærður maður, snyrtilegur

SKETCH

til fara með úfið en fallegt hér. Það er fiðluviðgerðarmaðurinn Jónas R. Jónsson, fyrrum dagskrárstjóri sjónvarpsstöðvar, framkvæmdastjóri hljóðvers, umboðsmaður íslenska hestsins og síðast en ekki síst poppstjarna á árum áður. Á meðan espressóvélin malar segist Jónas hafa verið í raddþjálfum hjá sjóuðum söngvara í bænum. „Það segir sig sjálft að þegar það eru fjörutíu ár síðan þú fórst síðast á svið þá ferð þú í raddþjálfun,“ segir Jónas. Hann miðar við síðasta alvöru „giggið“ en síðan hefur Jónas sungið í veislum af og til, en ekki fyrir hinn almenning með sinn kaupmátt. Á blómatímanum, hippatímanum eða hvað svo sem við kjósum að kalla það söng Jónas með sveitum á borð við Toxic, Flowers og Náttúru. Sum laganna náðu miklum vinsældum. „Slappaðu af!“ voru skilaboðin í einu því allra vinsælasta en í öðru, Glugganum, söng hann um það að sitja og gægjast oft út um gluggann. Með því að fara á svið er Jónas frekar á því að hann sé á leiðinni í gegnum glerið. Þetta er auðvitað áhætta, en eitt er víst að þessi tvö lög brenndu sig inn í þjóðarvitundina á sínum tíma, ekki síst vegna söngsjarma Jónasar. Æfingar

Dýnudagar

20-40%

afsláttur

Síðumúla 30 . Reykjavík Hofsbót 4 . Akureyri www.vogue.is

Nú standa yfir æfingar. Það var önnur stjarna íslensks tónlistarlífs á virðulegum aldri, Gunnar Þórðarson, sem stakk upp á því við Jónas vin sinn að þeir stofnuðu bara band og færu saman á svið. Jónas langaði að syngja lög úr „amerísku söngbókinni“ – djass-standarda sem staðið hafa tímans tönn. Gunnar og Jónas fengu því djassmenn til liðs við sig, þá Gunnar Hrafnsson á bassa, Scott McLemore á trommur og Hjört Ingva Jóhannsson á hljómborð. Þeir voru til en úr varð að taka upp yngri og fjölbreyttari lög, eitthvað sem samkvæmt sérfræðingum mætti kalla „nýju amerísku söngbókina“ segir Jónas og lofar fjölbreyttri og fallegri dagskrá. „Þetta heldur manni á tánum,“ segir hann brosandi á fiðluvið-

gerðarverkstæðinu. „Ég er að ögra sjálfum mér. Við Gunni [Þórðar] tökum stundum lagið þegar við og fjölskyldurnar erum búin að borða saman. Þetta er dálítið eins og þegar þú varst fimmtán, það er einhver strákur sem kann á gítar og þig bara langar að syngja. Þetta blundar alltaf í manni og mér finnst gaman að syngja. Af hverju ekki?“ Fiðlurnar í Skírisskógi og Góða hirðinum Það er gaman að koma á verkstæðið til Jónasar. Úr stórum gömlum hátölurum rennur djasstónlistin mjúklega. Þarna leikur Jónas tónlist fyrir sjálfan sig allan daginn og þetta er ekta „breskt sánd.“ Bassinn er silkimjúkur. „Þetta með fiðlurnar byrjaði allt þannig að ég rakst á eina í Góða hirðinum,“ segir Jónas. „Mig langaði að gera við hana og gerði, með hjálp frá Jóni Marínó Jónssyni hljóðfærasmið. Svo keypti ég bara þrjár fiðlur í viðbót af netinu og hélt áfram.“ Það var síðan annar hljóðfærasmiður, Hans Jóhannsson, sem benti Jónasi á skóla í Englandi. „Þá var framundan niðurskurður í hljóðfærasmíðaskóla í Lincoln og þrír kennarar þaðan tóku sig saman og stofnuðu sinn eigin skóla. Ég var í fyrsta nemendahópnum og þetta var allt að byrja. Þarna voru þrír nemendur og þrír kennarar sem skiptust á að kenna okkur.“ Á þessu fallega svæði í austurhluta Englands, á slóðum Hróa Hattar, lærði Jónas réttu handtökin en sem barn lærði hann á fiðlu og fram á unglingsár. Þaðan kom því áhuginn á að handfjatla þessa fallegu gripi, strengjahljóðfærin. Aðallega sjálfselska Þrátt fyrir að langt sé liðið síðan Jónas var meðal vinsælustu poppsöngvara landsins og hristi ljósu lokana í sjónvarpssal, svo að tekið var eftir, þá hafa fjarvistir frá heimi tónlistarinnar aldrei verið ýkja langar. Dagskrárgerð Jónasar um tónlist, rekstur hljóðversins Hljóðrita, upptökustjórn og fleira mætti telja til.

Þetta heldur manni á tánum. Ég er að ögra sjálfum mér. Þetta er dálítið eins og þegar þú varst fimmtán, það er einhver strákur sem kann á gítar og þig bara langar að syngja. Jónas R. Jónasson –aftur í gallann

FRÁBÆRT VERÐ

UNITED 50LEDX17T2

50" Full HD sjónvarp með 1920 x1080p upplausn. 3D Comb Filter. Stafrænn DVB-C, DVB-T2 móttakari. 1 x USB. 3 x HDMI. Scart, mini AV, mini Component, VGA & CI rauf. Digital coax út og heyrnatólatengi. USB upptökumöguleiki. Sérstök hótelstilling.

69.990 VERÐ ÁÐUR 89.990

United LED32X16T2

32“ sjónvarp með 1366x768p upplausn. Progressive Scan. Stafrænn DVB-T/T2 móttakari. USB, 3x HDMI, Scart, S-video, Digital Coax, PC, heyrnartóls- og RCA tengi. CI kortarauf.

29.990 VERÐ ÁÐUR 39.990

UNITED 40LEDX17T2

40" Full HD sjónvarp með 1920 x1080p upplausn. 3D Comb Filter. Stafrænn DVB-C, DVB-T2 móttakari. 1 x USB. 3 x HDMI. Scart, mini AV, mini Component, VGA & CI rauf. Digital coax út og heyrnatólatengi. USB upptökumöguleiki. Sérstök hótelstilling.

49.990 VERÐ ÁÐUR 59.990

RAFTÆKJAVERSLUN • SÍÐUMÚLA 2 • SÍMI 568 9090 • WWW.SM.IS

28 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Íslendingarnir ætla inn úr kuldanum

Ég sit og gægist oft út um gluggann að gamni mínu, út yfir skuggann, því fólk á förnum vegi, fótgangandi’ að nótt’ og degi, er alveg tilvalið að sjá. … söng Jónas R. með hljómsveitinni Flowers. Rúnar Gunnarsson átti lagið, en textann átti textasmiður Íslands, Þorsteinn Eggertsson. Jónas segist ekki sjá eftir neinu frá því í kringum 1970 þegar frægðarsól hans í íslensku tónlistarlíf stóð í hádegisstað. „Það var samt hluti af því að ég hætti að ég felldi mig aldrei við að vera það sem hægt væri að kalla, innan gæsalappa, „stjarna“ eða eitthvað slíkt. Það er ekki eftirsóknarvert. Það er glansmynd. Ég hætti á réttum tíma og tók mjög meðvitaða ákvörðun um að komast dálítið í burtu, en þar fyrir utan var þetta æðislegt á meðan á því stóð,“ segir hann og er alveg harður á því að hafa aldrei séð eftir því að hætta á sínum tíma. Nú er hins vegar komið að því að hita upp röddina, fara á svið og telja í, eftir fjörutíu ára pásu. En er þetta þá aðallega sjálfselska? „Já! Klárlega,“ svarar Jónas skellihlæjandi.

um stórstjarna á íslenskan mælikvarða þess tíma sé að finna gamla taktinn, gamla Jónas? Eftir hlátur og nokkurt hik játar hann því og bætir við: „Maður er náttúrulega öðruvísi, bara þroskaðri. Áður þá var maður að syngja lög sem voru vinsæl og í tíðarandanum þá. Nú er ég að syngja lög sem kannski voru aldrei neitt sérstaklega vinsæl, þetta bara falleg lög. Ég geri þau meira að mínum eigin, ég er ekkert að kljást við tóntegundir eins og maður gerði í gamla daga og syng þetta bara eins og mér hentar í dag.“ Fyrir bragðið segist hann sáttari við tónlistina í dag. Ég ætla ekki að syngja neitt annað en það sem mér finnst gott, gaman og skemmtilegt. Þetta er bara eigingirni í mér. Ég á góða vini sem eru til í að spila með mér og að fá tækifæri að syngja með svona æðislegum strákum og fá „feedbackið“ úr salnum er frábært. Í salnum gerist alltaf einhver galdur og vonandi klúðrar maður honum ekki,“ segir Jónas hlæjandi og bætir við að hann trúi því tæplega.

Á eigin forsendum Æfingar fyrir tónleikana yfir eru hafnar, þó að allur hópurinn sé rétt fyrst að koma saman núna, hálfum mánuði fyrir konsert. Þetta eru fagmenn. Ætli þessi söngvari og fyrr-

„Ef þetta verður bara eitt gigg, þá er það í lagi, en vonandi verða þau tvö,“ segir hann brosandi. „Nú er ég bara að fara á svið einfaldlega til að syngja. Þetta er kannski eins og þegar maður byrjaði allra fyrst í bílskúrsbandinu og fékk að spila í pásu hjá Hljómum. Þá var það bara æðislegt að fá að spila. Síðan kom svona tímabil þar sem maður gerist atvinnumaður og þetta verður einhver svona allt öðruvísi skepna. Núna snýst þetta bara um að fá að syngja og ekkert annað. Maður á að vera betri við sjálfan sig en svo að maður neiti sér um þetta,“ segir Jónas Jónasson í verkstæðinu fallega sínu við Óðinsgötuna. Úti á götu er hætt að rigna. Jónas R. Jónsson og Bandið halda tónleika á Café Rosenberg 10. júní næstkomandi.

 Meira á frettatiminn.is Stutt viðtal við Jónas og myndir af verkstæðinu.

Listmunauppboð í Gallerí Fold

mánudaginn 30. maí, kl. 18 og þriðjudaginn 31. maí, kl. 18 Stærsta uppboð ársins · Óvenju margar perlur gömlu meistaranna

Jóhannes S. Kjarval

Þorvaldur Skúlason

Forsýning á verkunum laugardag til þriðjudags laugardag kl. 11–17, sunnudag kl. 12–17, mánudag kl. 10–17, þriðjudag kl. 10–17 Hægt er að skoða uppboðsskrána á myndlist.is Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is

Þess eru engin dæmi á Vesturlöndum að stjórnmálamenn hafi mælst með jafn lítið traust og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra í apríl síðastliðnum og Davíð Oddsson seðlabankastjóri í október 2008. Síðasta vika á Íslandi einkenndist af vilja þessara manna til að snúa aftur inn á sviðið þrátt fyrir að engum stjórnmálamanni hafi tekist að vinna aftur traust sem hann hefur tapað í jafn miklu magni Traust á stjórnmálamönnum lýtur sömu lögmálum og traust í öðrum samskiptum manna. Traust sem tekur mörg ár að byggja upp getur horfið á einni nóttu. Og þegar traustið hverfur er þrautinni þyngra að vinna það til baka, næstum ómögulegt. Mörg pör hafa reynt að yfirvinna skaðað traust vegna framhjáhalds en sárafáum tekist. Þess eru dæmi að stjórnmálamönnum hafi tekist að ávinna eitthvað af því trausti til baka sem þeir hafa misst en ekki í stórum sekkjum. Almenna reglan er sú að stjórnmálamenn missa frá sér traustið með störfum sínum og ná því ekki aftur. Þetta er vel þekkt staðreynd. Þess vegna hafa marg ir stjórnmálamenn horfst í augu við veika stöðu sína og hætt sjálfviljugir. Það átti til dæmis við um Harry S. Truman, sem treysti sér ekki í forsetakosningar 1952 þegar mælingar sýndu að aðeins 22 prósent landsmanna treystu forsetanum. Það sama átti við um Lyndon B. Johnson, sem mældist með 34 prósent traust 1968. Enginn forseti Bandaríkjanna hefur mælst með minna traust en George W. Bush við lok ferils síns. Hann sat með 19 prósent traust í rústum efnahagskerfisins í október 2008. Þegar Richard M. Nixon flaug út úr Hvíta húsinu í þyrlu mældist hann með 24 prósent stuðning landsmanna. Jimmy Carter naut trausts um 28 prósent Bandaríkjamanna þegar hann var við það að tapa endurkjöri gagnvart Ronald Reagan 1980 og George Bush eldri mældist með 29 prósent stuðning þegar Bill Clinton valtaði yfir hann í kosningunum 1992. Í apríl síðastliðnum mældist Sigmundur Davíð Gunnlaugsson aðeins með 10 prósent stuðning í könnun MMR. Enginn stjórnmálamaður hefur mælst með lakari útkomu nema Valgerður Sverrisdóttir, formaður Framsóknar, í desember 2008. Aðeins 6 prósent sögðust treysta Valgerði. Í sömu könnun sögðust 10 prósent styðja Davíð Oddsson, þáverandi seðlabankastjóra. Það er ekki hægt að finna jafn lágar tölur í stjórnmálasögu Evrópu eða Ameríku. Andúð Íslendinga á sínum stjórnmálaleiðtogum nær lengra en annars staðar mælist. Annað sem einkennir þá íslensku er að sumir þeirra freista endurkomu inn á sviðið þrátt fyrir að hafa misst frá sér svo til allan stuðning. Helst má líkja traustinu á íslenska stjórnmálamenn við óvinsælt fyrirbrigði á borð við Evrópusambandið

Tæplega 10 prósent landsmanna sögðust treysta Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni eftir að Panamaskjölin voru opnuð í apríl síðastliðnum.

Tveimur mánuðum eftir bankahrunið í október 2008 mældist traust á Davíð Oddssyni seðlabankastjóra 10 prósent.

Um það leyti sem Richard M. Nixon steig upp í þyrlu sína og flaug í frá Hvíta húsinu, í ágúst 1974, sögðust 24 prósent Bandaríkjamanna treysta forseta sínum.

Traust á Margréti Thatcher þvarr síðari hluta valdatíma hennar. Í apríl 1990 mældist það 23 prósent. Sjö mánuðum síðar höfðu flokksmenn hennar bolað henni burt.

Þegar ásakanir um spillingu og siðleysi höfðu hlaðist upp árum saman á hendur Silvio Berlusconi mældist traust á honum lægst í apríl 2011. Sjö mánuðum síðar missti hann forsætisráðherrastólinn.

í Grikklandi. Traust á því mældist 19 prósent árið 2103 þegar landið logaði í óeirðum. Það er á líku róli og traustið á Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins. Það mældist 22 prósent í apríl síðastliðnum. Davíð og Sigmundur eru nær trausti Tyrkja á ISIS, Íslamska ríkinu, eftir hryðjuverkin þar fyrir skömmu. Eftir sem áður sögðust 8 prósent Tyrkja treysta ISIS. Margrét Thatcher missti breska Íhaldsflokkinn þegar hún mældist með 23 prósent traust og Silvio Berlusconi missti stól ítalska forsætisráðherrans þegar hann mældist með 31 prósent traust 2011. Nicolas Sarkosy tapaði forsetakosningum í Frakklandi þegar vinsældir hans fóru niður í 30 prósent og Stephen Herper hrökklaðist frá völdum eftir tíu ár þegar traustið á honum fór niður í 26 prósent. Barack Obama hefur aldrei mælst með minna traust en 41 prósent og Angela Merkel var talin vera í miklum vanda þegar traustið á henni fór niður í 46 prósent á þessu ári. Það er því ekki að undra að mörgum Íslendingnum finnist undarlegt að stjórnmálamenn sem hafa fallið niður í 10 prósent traust telji sig eiga endurkomu í stjórnmálin. Og ekki að undra þótt tilraunir þeirra geti virkað kostulegar. / gse

SÓL Á ALGJÖRUM SPOTTPRÍS

Frá kr.

49.995 Allt að

54.500 kr. afsláttur á mann

Bókaðu sól

STÓRTILBOÐ Í SÓLINA!

EKKI MISSA AF SÓLARFERÐ Á ALGJÖRUM SPOTTPRÍS

ENNEMM / SIA • NM75571

Birt með fyrirvara um prentvillur. Heimsferðir áskilja sér rétt til leiðréttinga á slíku. Ath. að verð getur breyst án fyrirvara.

KRÍT

Allt að 30.000 kr. afsláttur á mann

Allt að 50.000 kr. afsláttur á mann

Stökktu

Omega Platanias

Helios Apartments

Porto Platanias Village

Frá kr. 69.995

Frá kr. 97.895

Frá kr. 103.845

Frá kr. 124.095 m/allt innifalið

Netverð á mann frá kr. 97.895 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð. Netverð á mann frá kr. 114.495 m.v. 2 í stúdíó.

Netverð á mann frá kr. 103.845 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð. Netverð á mann frá kr. 123.295 m.v. 2 í stúdíó.

Netverð á mann frá kr. 124.095 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð. Netverð á mann frá kr. 169.995 m.v. 2 í stúdíó.

6. júní í 10 nætur.

16. júní í 10 nætur.

27. júní í 10 nætur.

Netverð á mann frá kr. 69.995 m.v. 2 í herbergi/ íbúð/stúdíó. 6. júní í 10 nætur.

SALOU

Allt að 40.000 kr. afsláttur á mann

COSTA DEL SOL

MALLORCA

Allt að 30.000 kr. afsláttur á mann

Allt að 54.500 kr. afsláttur á mann

COSTA DE ALMERÍA

Allt að 40.000 kr. afsláttur á mann

Hotel Oasis Park

Aguamarina Aparthotel

Stökktu

Hotel Zoraida Beach Resort

Frá kr. 91.970 m/hálft fæði innif.

Frá kr. 89.895 m/ekkert fæði innif.

Frá kr. 49.995

Frá kr. 91.970 m/hálft fæði innif.

Netverð á mann frá kr. 49.995 m.v. 2 í herbergi/ íbúð/stúdíó.

Netverð á mann frá kr. 91.970 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli. Netverð á mann frá kr. 124.095 m.v. 2 í tvíbýli.

Netverð á mann frá kr. 91.970 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í tvíbýli. Netverð á mann frá kr. 124.095 m.v. 2 í tvíbýli. 2. júní í 11 nætur.

Netverð á mann frá kr. 89.895 m.v. 2 fullorðna og 2 börn í íbúð. Netverð á mann frá kr. 119.895 m.v. 2 í stúdíó. 9. júní í 11 nætur.

7. júní í 7 nætur.

2. júní í 11 nætur.

ÞORVALDUR ÖRN KRISTMUNDSSON

HVERFANDI MENNING – DJÚPIÐ 21. 5. – 11. 9. 2016

30 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

GOTT UM HELGINA

Ástkær Valdimar

AÐGANGUR ÓKEYPIS Grófarhúsi, Tryggvagötu 15, 6. hæð, 101 Reykjavík · Opið 12–19 mán–fim, 12–18 fös, 13–17 um helgar · www.borgarsogusafn.is

Hljómsveitin Valdimar treður upp á Húrra um helgina. Valdimar ættu flestir að þekkja en hljómsveitin á lög á borð við Yfirgefinn, Yfir borgina og Ryðgaður dans sem lengi hafa ómað í útvarpinu. Eintök rödd Valdimars Guðmundssonar skilur alla eftir með gæsahúð og því ávallt þess virði að sjá hljómsveitina á sviði. Hvar: Skemmtistaðnum Húrra. Hvenær: Laugardag klukkan 21.

40% AFSLÁTTUR

LÝKUR

N U G R Á MO

RÝMUM FYRIR NÝJUM VÖRUM

Fögnum fjölbreytileikanum Það er ekki á hverjum degi sem þjóðinni býðst að sjá þjóðdansa frá Filippseyjum, Taekwondo, street dansatriði og Non Quai Thao dansatriði frá Víetnam á sama degi. Fjölbreytileikanum verður fagnað í Hörpu um helgina á svokölluðum fjölmenningardegi borgarinnar. Þar verður opinn markaður með handverkum, hönnun, mat og menningu frá hinum ýmsu löndum. Þar verður hægt að smakka og kynnast alls kyns framandi góðgæti.Skemmtidagskrá verður í sölum tónlistarhússins en þar koma meðal annars fram Jóhanna Ruth, sigurvegari Ísland got talent, Hiildur, Bollyknockout, Mexikó – íslenskt dans- og söng atriði og marg fleira. Hvar: Harpa tónlistarhús. Hvenær: Laugardaginn á milli klukkan 13-18.

Ísland út fyrir landsteina Fjölbreyttur hópur flytur erindi á TEDxReykjavík ráðstefnunni um helgina. Þema ársins er áhrif innlendra hugmynda á heimsvísu. Kastljósinu verður varpað á það hvernig hugmyndir sem spretta úr okkar nánasta umhverfi hér á Íslandi geta náð flugi og haft áhrif út fyrir landsteinana. Á meðal mælanda eru Tómas Guðbjartsson, einnig þekktur sem lækninga Tómas, Vilborg pólfari, Una Torfadóttir, höfundur skrekk atriðisins Elsku stelpur og Ugla Stefanía aktívisti. Hver og einn mun kynna sínar hugmyndir sem tengjast viðfangsefninu. Hvar: Austurbær. Hvenær: Laugardaginn frá klukkan 9-17.

Stanslaust stuð á Skaganum

Heimsklassa ballett Hinn víðfrægi San Francisco ballett kemur í fyrsta skiptið fram á Íslandi um helgina. Helga Tómassyni var boðin staða listræns stjórnanda San Francisco ballettsins árið 1985. Þá hafði hann starfað sem aðaldansari hjá New York City Ballet í fimmtán ár og hefur verið lýst sem einum besta klassíska dansara þess tíma. Sinfóníuhljómsveit Íslands flytur tónlistina á sýningunni, undir stjórn Martin West, tónlistarstjóra og aðalstjórnanda hljómsveitar San Francisco ballettsins, en hann þykir vera einn fremsti stjórnandi balletttónlistar í heiminum. Hvar: Harpa tónlistarhús. Hvenær: Laugardag klukkan 20.00, sunnudag klukkan 14 og 20.

Það eru skýr fyrirmæli hjá Gamla kaupfélaginu á Skaganum; pússið skóna, græið dressið og gerið ykkur klár fyrir partí. Útvarpsstjörnurnar Svali og Svavar þeyta skífum og lofa stuði fram á nótt. Hvar: Gamla kaupfélagið á Skaganum. Hvenær: Laugardag frá miðnætti.

Dauðinn lifnar við Á Gauknum um helgina fær dauðametall að dynja. Þrjár hljómsveitir stíga á stokk. Úlfúð, Grave Superior og Nathraal. Svartmetall af gamla skólanum, næntís progg og keðjusagarrokk sem mun fá þig til að slamma. Hvar: Gauknum. Hvenær: Húsið opnar klukkan 21, tónleikarnir byrja klukkan 22.

Krakkaskemmtun á Vatnsmýrarhátíð Ísbíllinn mætir, trúðar mæta, plötusnúður mætir, það verður ratleikur og það verður bíó! Norræna húsið blæs til veislu fyrir krakka og fjölskyldur þeirra á hinni árlegu Vatnsmýrarhátíð. Það verður nóg um að vera bæði inni og úti, glæný leiktæki frá Krumma verða tekin í notkun. Einnig verður Dr. Bæk á staðnum að fínstilla reiðhjólin fyrir sumarið. Plötusnúðurinn Magga Maack þeytir skífum fyrir krakkaball. Trúðar frá Sirkus Íslands mæta og sitja fyrir teikningum. Hvar: Norræna húsið. Hvenær: Laugardaginn frá klukkan 13-15.

Alvöru græjur fyrir vandláta

Berðu saman verð og gæði ...talaðu svo við okkur GTM Professional sláttuvélar handdrifnar eða sjálfkeyrandi

3.5 hp B&S 450 45 lítra safnpoki Þyngd 23 kg Stillanlegt handfang Tvöfaldar hjólalegur Sláttubreidd er 40 cm Sláttuhæð 25-75 mm Sláttusvæði 1500 m2 180/180 mm hjól

6 hö B&S 70 lítra safnpoki Þyngd 37 kg Stillanlegt handfang Tvöfaldar hjólalegur Sláttubreidd er 56 cm Sláttuhæð 30-75 mm Sláttusvæði 2000 m2 203/280 mm hjól

4 hö B&S 60 lítra safnpoki Þyngd 31 kg Stillanlegt handfang Tvöfaldar hjólalegur Sláttubreidd er 46 cm Sláttuhæð 30-75 mm Sláttusvæði 1500 m2 203/280 mm hjól

Fólksbílakerrur, tækjakerrur, flutningavagnar og bílavagnar

SDMO bensín og dísel rafstöðvar með eða án hljóðeinangrunarkassa

BELLE jarðvegsþjöppur, vélhjólbörur, valtarar, flísasagir og steinsagir

- Með áfram og afturábak - Ný og nútímaleg hönnun - Kraftmiklar og sterkar - Lítill víbringur upp í hendur - Góður aðgangur að mótor

- Keyrsluhraði 6 km/klst - Burðarg. 134 lítrar/300 kg - Þyngd 155 kg. - Klifrar upp allt að 38° halla - Fjórhjóladrifin 4 gíra

- 2 eða 4 metra langir barkar - Einföld og traust hönnun - Mótor með langtímaendingu - Heilsteypt álhulsa - Umhverfisvænt tæki

- Aflmikill hágæða mótor - Hallanlegt borð skáskurð - Hægt að skera horn í horn - Grind fyrir endurtekinn skurð - Létt og hagkvæm í notkun

- Honda Bensínmótór 13 hestöfl - Blaðstærð 600 mm - Skurðardýpt 203 mm - B/L/H 645/1370/990 MM - Þyngd 212 kg

Umboðsaðilar á landsbyggðinni:

Hjallahrauni 2 - 220 Hafnarfjörður Sími 562 3833 - asafl@asafl.is - www.asafl.is

ÁSAFL

20%

PÁSKA TILBOÐ

afsláttur af öllum Ethnicraft húsgögnum

DROPLET VASI GULUR/BLÁR 950,-

NEST BASTLAMPI 34.500,-

HUGO BAÐVARA VERÐ FRÁ 1450,-

NÝJAR VÖRUR FRÁ HABITAT

NORDIC TV 132.000.BLYTH YELLOW 24.500,-

CITRONADE 9800,-

EMMANUELLE LJÓS HVÍT/SVÖRT 11.900,-

N101 SÓFI 176.000.-

TRIPOD BORÐLAMPI 12.500,-

BORÐ (200X90) 167.200.COULEUR DISKUR 950,-

TREPIED GÓLFLAMPI FLAT SKENKUR 19.900,-223.000.TILBOÐ 14.900,-

20%

AFSLÁTTUR AF ÖLLUM HAL PÚÐI 5.900,-

AFRICA STÓLL 11.250,-

HELENA TEPPI 9.800,-

SHADI HANDKLÆÐI 2400,-

DENA ARMSTÓLL GRÁR/SVARTUR 145.000,-

AGNES MOTTA (120X180) 19.500,-

GRETA SKRIFBORÐ 48.000,-

GULUM VÖRUM

OKEN HLIÐARBORÐ HVÍTT/SVART 24.500,-

HANNAÐU ÞINN EIGIN SÓFA

20%

AFSLÁTTUR AF EININGASÓFUM VELKOMIN Í NÝJU VERSLUNINA OKKAR Í SKÓGARLIND

NÝR STAÐUR: SKÓGARLIND 2, KÓPAVOGI

TEKK COMPANY OG HABITAT | SKÓGARLIND 2, KÓPAVOGI SÍMI 564 4400 | OPIÐ MÁN-LAU KL. 10–18 OG SUN KL. 12–17 VEFVERSLUN Á WWW.TEKK.IS

34 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Bandarísk söngvagleði í Skálholti Karlakórar eru ekkert séríslenskt eða norrænt fyrirbæri. Bandarískur karlakór úr Penn State háskólanum var á ferðalagi á Íslandi í síðustu viku. Hann heitir Penn State Glee Club, fimmtíu manna karlakór háskólapilta úr Pennsylvaníu háskóla. Kórinn er talsvert eldri en íslensku karlakórarnir, stofnaður árið 1888. Til samanburðar urðu Fóstbræður nýlega 100 ára og Karlakór Reykjavíkur níræður. Í Penn State er kórinn elsta félag nemenda við háskólann sem var stofnaður 1855.

Félagar í Penn State Glee Club hressir á Þingvöllum.

Ferð piltanna stóð í átta daga og þeir skoðuðu hveri, fossa og „Game of Thrones landslagið“ á Þingvöllum. Þeir sungu líka víða og deildu sviðinu á tónleikum með karlakórnum Geysi á Akureyri, Söngfélaginu í Reykjavík og kór Flensborgarskóla.

Í stoppi í Skálholti tóku þeir nokkur lög sjálfum sér til ánægju og nutu hljómburðar kirkjunnar. Upptaka með flutningi þeirra á skoska þjóðlaginu Loch Lomond, í útsetningu tónskáldsins Ralph Vaughan Williams, hefur vakið nokkra athygli á Facebook, enda er lagið ægifagurt. Í samtali við Fréttatímann sögðust söngmenn hafa notið lífsins hér á landi og voru hæstánægðir með ferðina. - gt

 Myndband má sjá á frettatiminn.is

Hildur Kristín og Viktoría segja mikilvægast að vera með hjálm og kunna að beygja hnén á brettinu.

Myndir | Rut

Brettakempurnar Hildur og Viktoría

Strákarnir eru fyrir

ildur Kristín og Viktoría eru tvær vinkonur á tíunda ári í Hafnarfirðinum sem æfa sig á hjólabretti í aðstöðu Brettafélags Hafnar-

fjarðar. Hildur prófaði brettið fyrst fyrir þremur árum, en Viktoría heillaðist af brettinu við að sjá Hildi spreyta sig. Viktoría steig á hjólabrettið fyrst fyrir sjö mánuðum, en þremur hjólabrettaæfingum síðar tók hún þátt í hjólabrettamóti og hafnaði í þriðja sæti. Aðspurðar hverjir séu bestu hjólabrettakappar í heimi eru þær ekki vissar, en segja marga góða æfa í Brettafélagi Hafnarfjarðar: „Við erum allavega bestu stelpurnar hérna,“ segir Viktoria og Hildur er fljót að benda á vinkonu sína: „Hún! Hún er langbesta stelpan á bretti!“ Hildur og Viktoría segja það vanti

Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir salka@frettatiminn.is

yngri stelpur á hjólabretti en það séu fullt af eldri stelpum á bretti. Strákunum í Brettafélaginu bera þær vel söguna þó Hildur hafi eina athugasemd við þá: „Þeir eru alltaf fyrir þegar ég er að renna mér,“ segir hún glettnislega. Stelpurnar segja að allir geti lært á hjólabretti, krakkar sem fullorðnir og jafnvel blaðamaður ef hún æfi sig á hverjum degi. Aðspurðar hvað sé það fyrsta sem ber að læra þegar byrjað er á hjólabretti eru þær fljótar til svars: Vera með hjálm, kunna að beygja hnén og halla sér í þá átt sem maður er að fara. Stelpurnar ætlar báðar að renna sér á fullu í sumar, en Viktoría er á leið til Spánar með fjölskyldunni þar sem hún er spenntust fyrir að prófa spænska hjólabrettagarða sem bróðir hennar er búinn að finna fyrir hana á netinu.

Brettavinkonurnar Hildur Kristín og Viktoría segja alla geta lært á hjólabretti.

PIPAR\TBWA • SÍA • 161670

VIÐ LÁTUM ÞAÐ BERAST Sex daga vikunnar, bera um 600 starfsmenn okkar út dagblöð, tímarit, fjölpóst, eða markpóst, inn á 80.000 heimili. Fyrir fyrirtæki sem vilja koma skilaboðum á framfæri erum við í lykilhlutverki.

Vatnagörðum 22 | 104 Reykjavík | Sími 585 8300 | www.postdreifing.is

36 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Líf okkar hænuunganna Tístandi í skólastofunni Röskva, Snæfinnur og Töffari voru meðal þeirra nafna sem ungir nemendur Háaleitisskóla í Álftamýri gáfu hænuungunum sem þau fengu að sjá klekjast út í skólanum og verða að stálpuðum ungum. Tveir kennarar í skólanum fengu þetta árið í annað sinn egg uppi í sveit og útungunarvél og kenndu krökkum í 3. bekk að umgangast ungana og fylgjast með útungunarog þroskaferli þeirra. Eggin voru í útungunarvél í um

þrjár vikur áður en níu ungar komu úr eggjunum. Krakkarnir kepptust við að mæta snemma í skólann til að geta eytt tíma með ungunum áður en kennsla hæfist og oft var röð út úr skólastofunni af krökkum sem voru æstir í að sjá ungana og klappa þeim. Svo virðist sem krökkunum hafi að mestu tekist að einbeita sér að kennslunni þrátt fyrir að þegar ungarnir komu úr eggjunum hafi verið læti í þeim, auk þess sem þeir

stækkuðu hratt og kæmust oft upp úr búri sínu í framhaldinu. Mikil sorg var meðal nemenda þegar ungarnir voru orðnir svo stórir að þeir voru sendir út í sveit síðasta föstudag, aftur á býlið þaðan sem þeir komu sem egg.

Gefa skít í frambjóðendur

Hænuungarnir Röskva, Snæfinnur og Töffari rétt áður en þeir sneru aftur í sveitina eftir dvölina í Háaleitisskóla.

Á dögunum hætti söngvarinn The Weeknd við að koma fram í spjallþætti vegna væntanlegrar komu Donald Trump í þáttinn. Emmsjé Gauti hefur sagt að þeir sem kjósi Davíð Oddsson eigi ekki von á himnavist. Skrifstofa Davíðs hefur ekki kynnt sér skoðanir hans vel, því Emmsjé tísti því að þau hafi beðið sig að veita baráttu Davíðs lið. Viðbrögð Emmsjé: „Gott að það sé sýra í hádegismat þar.“

Heklar eins og vindurinn Árný Hekla Marinósdóttir stofnaði sérstakan hóp fyrir japanskt leikfangahekl á Facebook. Þar deila 700 meðlimir hópsins með sér uppskriftum að líflegum tuskudýrum. Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

Í hópnum Arnygurumi á Facebook er hægt að kynnast öllu um menningarfyrirbærið Amigurumi sem er japönsk handverkshefð sem snýst um að hekla eða prjóna lítil dýr, dúkkur, fígúrur og fleira. Yfirleitt er heklað í spíral og hvert verkefni er í nokkrum bútum sem fylltir eru með tróði og síðan saumaðir saman. Stofnandi hópsins, Árný Hekla

Amigurumi er japanskt handverk sem snýst um að hekla eða prjóna lítil dýr, dúkkur og fígúrur. Marínósdóttir, er þriggja barna mamma á Seltjarnarnesi sem er handlagin og hugmyndarík. Í öðrum risastórum Facebook hópi, Handóðum heklurum, þótti Árnýju leikfangagerðin týnast og hún ákvað því að stofna sinn eigin hóp. „Ég bjóst við að þarna yrðu kannski 40-50 leikfangaheklarar en núna erum við 700 talsins, sem er ótrúlega skemmtilegt. Í hópnum deilum við uppskriftum og fáum hugmyndir. Mig langar mikið að fjölga íslenskum Amigurumi uppskriftum. Möguleikarnir eru endalausir.“

Árný kennir námskeið í þessari tegund hekls í versluninni Handverkskúnst í Hraunbæ. Þar er hægt að læra grunntökin og byrja að hekla leikföng fyrir sig og sína. Árný segir að það að hekla hjálpi sér að viðhalda barninu í sjálfri sér auk þess sem hún vill lífga upp á tilveru barnanna sinna. „Mér finnst þetta bara svo lifandi og skemmtilegt. Maður er fljótur að búa til leikföngin og sér þá árangurinn strax.“ Þetta er Emma EM-stelpa. Hana gerði Árný fyrir fótboltaveisluna sem er framundan á EM og fyrir Freyju dóttur sína. „Þó strákarnir séu stjörnurnar núna þá geta allir verið stjörnur. Emma er stjarna,“ segir Árný Hekla.

„Að hekla leikföng er mannbætandi,“ segir Árný Hekla Marinósdóttir.

Með Jesú og Maríu Hjólað óháð aldri kallar eftir fleiri sjálfboðaliðum að slást í för með Maríu og Jesú og hjóla með íbúa dvalar- eða hjúkrunarheimila

É HLJÓÐKERFI, LJÓS, LEDSKJÁIR, MYND- OG SVIÐSBÚNAÐUR LAUSNIR FYRIR HÓTEL, VEITINGAHÚS, FUNDAARSALI OG SAMKOMUHÚS AF ÖLLUM STÆRÐUM OG GERÐUM. ÚTLEIGA FYRIR SMÁA, STÓRA OG RISASTÓRA VIÐBURÐI. EKKERT VERKEFNI ER OF STÓRT NÉ OF LÍTIÐ.

HLJÓÐX · DRANGAHRAUN 5 & GRENSÁSVEGUR · SÍMI: 553-3050 · WWW.HLJODX.IS HLJÓÐKERFALEIGA · LJÓSABÚNAÐUR · LJÓSAKERFI · MYNDBÚNAÐUR · MYNDBÚNAÐARLEIGA · SVIÐSVAGNAR · SVIÐSBÚNAÐUR · VEISLUR OG RÆÐUHÖLD · HLJÓMLEIKAR

g hjólaði með Þegar María og Þórðhann Þórð í ur snéru aftur tók næsti mor g u n e n sjálfboðaliði við hjólinu. við þekktumst „Hann heitir Jesús Rodríguez og mér þótti það ekkert áður. Hann er níræðalveg ótrúlegt fyndið, María og Jesús að hjóla ur íbúi á hjúkrunarheimilinu Sóltúni,“ segir María þarna í morgunsárið.“ Ericdóttir, einn sjálfboðaliða Hjólað óháð aldri leitar hjá Hjólað óháð aldri. Verk- María og Jesús fleiri sjálfboðaliða sem vilja hittust í hjólatúr efninu var hrundið af stað í en þau eru sjálf- gerast hjólarar. Á Facebookvikunni og vakti verðskuld- boðaliðar hjá ver- -síðu félagsins má finna allaða athygli. Níu Kristjaníu- kefninu Hjólað ar upplýsingar um næstu óháð aldri. námskeið. Kaffihúsum og hjól voru flutt inn til landsveitingastöðum stendur einnig til ins á dvalar- og hjúkrunarheimili og boða að leggja sitt af mörkum. Í býðst íbúum hjólatúr um borgina og náttúru í góðum félagsskap. Danmörku hefur fjöldi kaffihúsa sett Þórður og María hjóluðu að sérstakan límmiða í gluggann sem listasafni Sigurjóns Ólafssonar og býður vegfarendum í Hjólað óháð höfðu gaman af. „Hann hafði aldrei aldri upp á frían kaffibolla. „Það komið þangað áður þrátt fyrir að væri frábært að sjá fleiri leggja verkefninu lið. Við viljum að sem flestir búa skammt frá. Mér þótti það kristgeti notið góðs af hjólunum og ekki alla fegurðina í verkefninu, að vera þarna ókunnug og upplifa nýja hluti væri verra að geta stoppað fyrir einn saman.“ kaffibolla.“ Hjólað óháð aldri hófst í vikunni. Tilgangurinn er að hleypa tilbreytingu, félagsskap og ferskum vindum í líf þeirra sem búa á dvalareða hjúkrunarheimilum. Mynd | Hari

38 |

FRÉTTATÍMINN | Helgin 28. maí – 29. maí 2016

Morgunstundin Morgunbað á meðan kaffið mallar

Anna og kelni kötturinn hennar, Tárhildur, sem hún kallar oft Væla þegar hann lætur mikið í sér heyra.

Mynd | Rut

Mynd | Hari

Anna Kristjánsdóttir vélfræðingur og kötturinn hennar Tárhildur eru í fríi frá vinnunni í dag svo morguninn er örlítið rólegri en vanalega: „Ef ég er á dagvakt drekk ég kaffið yfirleitt við tölvuna og hleypt svo út í bakarí og kippi með mér einhverju á leið í vinnuna. Eigi ég frí set ég kaffikönnuna hins vegar á og fer í bað. Þá er kaffið klárt þegar ég er búin í baði.“ Svo er yfirleitt hlustað á Rás 2 yfir kaffinu og Facebook-skrollinu, sem eru fastir liðir í morgunstund Önnu. Í dag er þó ekki algjört frí, Anna er á leið á þyrluæfingu með Slysavarnaskóla Sjómanna þar sem hún kennir nemum rétt viðbrögð við sjóslysi og að hífa fólk upp úr sjónum sem fallið hefur í hann.

Þetta er allt afslappaðra í útvarpi og þar er miklu meiri tími, segir Gísli Marteinn sem sestur er við hljóðnemann í Morgunútvarpi Rásar 2.

Útvarps Gísli Einn þekktasti sjónvarpsmaður landsins sest niður í hljóðveri RÚV og talar í útvarpið Guðni Tómasson gudni@frettatiminn.is

Hlustendur Rásar 2 eru vanir sínum röddum á morgnana. Á mánudaginn heyrðist í Morgunútvarpinu ný en mjög kunnugleg rödd meðal umsjónarmanna. Sjónvarpsmaðurinn Gísli Marteinn var sestur við hljóðnemann. Fréttatíminn greip hann glóðvolgan úr beinni útsendingu. Gísli, er mikill munur á útvarpi og sjónvarpi? „Já, þetta er allt annað. Ég stekk inn með litlum fyrirvara og kann auðvitað ekkert á útvarp, en þarna er fyrir vinkona mín og fyrrum samstarfskona mín úr sjónvarpi, Guðrún Sóley Gestsdóttir. Því ákvað ég að slá til. Hún leiðir þetta og heldur í höndina á mér. Ég hef mjög gaman af því. Hún kann þetta og það væri auðvitað ekki hægt að hafa tvo byrjendur í þessu.“

Er beina útsendingin öðruvísi bein í þessum miðlum? „Já, hún er það. Þetta er allt afslappaðra í útvarpi og þar er miklu meiri tími. Það þýðir ekkert að annað sé auðveldara en hitt. Í útvarpinu er hægt að setja lag ef maður er ekki alveg tilbúinn, en það er auðvitað ekki hægt í sjónvarpi. Maður finnur líka mun á gestunum, þeir eru í öðrum stellingum í útvarpi, rólegri. Ég held að gestir í sjónvarpi séu meira meðvitaðir um að þeir séu að tala við þjóðina á meðan það er auðveldara að gleyma því í útvarpsviðtali. Ég var t.d. að koma úr þætti þar sem við vorum að tala við Árna Pál Árnason og mér fannst hann opna sig vel, talaði um tilfinningar sínar og svona. Mér fannst koma mikið út úr því spjalli og það held ég að hafi verið miðlinum að þakka.“ Hvert er framhaldið? „Ég verð á Morgunvaktinni fram að sumarleyfi í lok júní. Ég kem inn í þetta á skemmtilegum tíma. Það eru forsetakosningar framundan, EM í fótbolta, sumar og skemmtilegheit. Ég hlakka til.“

„Sjálfsfróun er eðlilegur og náttúrlegur hlutur, það er hálf skrítið hversu mikið tabú sjálfsfróun er, miðað við að vera öruggasta leiðin til fullnægingar.“

Mynd | Hari

Þekktu þig til að kenna á þig

Við vitum allt um kynlíf vinkvenna okkar en það er tabú að ræða sjálfsfróun, segir Indíana Rós Ægisdóttir. Hún fjallaði um tengingu sjálfsfróunar kvenna við sjálfsímynd og ánægju í kynlífi í lokaritgerð sinni. Svanhildur Gréta Kristjánsdóttir svanhildur@frettatiminn.is

skömmuðust sín eða urðu vandræðalegar eftir að stunda sjálfsfróun. Og það eru allt menntaðar konur á aldrinum 20-25 ára í sálfræði og íþróttafræði, í stærra úrtaki yrði niðurstaðan líklega meira sláandi. Við þurfum að kynnast okkur sjálfum til þess að vita hvað okkur finnst gott og geta gefið leiðbeiningar í kynlífi. Sjálfsfróun er eðlilegur og náttúrlegur hlutur, það er hálfskrítið hversu mikið tabú sjálfsfróun er, miðað við að vera öruggasta leiðin til fullnægingar. Það verður engin ólétt eða fær kynsjúkdóm við að fróa sér. Mitt ráð til kvenna er að prófa sig áfram, nota sleipiefni, gefa sér tíma og njóta.“ Indíana starfar sem ritari hjá Kynfræðifélagi Íslands þar sem

Við sjáum aldrei konur stunda sjálfsfróun í sjónvarpi. Konur hafa oft engin viðmið og telja sína iðkun gjarnan eðlilega, eða normið ef þær stunda sjálfsfróun oft eða sjaldan.

g veit nánast allt um ástarlíf vinkvenna minna. Hjá hverjum þær sofa, hverskonar kynlíf þær stunda og hversu oft. Hinsvegar er engin umræða um sjálfsfróun,“ segir Indíana Rós Ægisdóttir sem er að útskrifast Sigga Dögg kynfræðingur fer með með BSc gráðu í sálfræði. Lokaritformennsku. Markmið félagsins er að ef la þekkingu á kynfræði gerðin hennar fjallaði um tengsl sjálfsfróunar kvenna við sjálfsog kynhegðun fólks í íslensku nútraust, líkamsímynd og ánægju í tímasamfélagi. Í gegnum starfið hefur Indíana orðið vitni að því kynlífi. þekkingarleysi og skömm sem Niðurstaða BSc ritgerðarinnar fylgir umræðunni um sjálfsfróvar sú að þær sem stunda sjálfsfróun njóta kynlífs betur. „Þetta liggun kvenna. „Við sjáum aldrei konur kannski í augum uppi, ur stunda sjálfsfróun í þær sem stunda sjálfssjónvarpi. Konur hafa oft fróun og þekkja sinn líkengin viðmið og telja sína Indíana hrinti af stað kassamerkinu ama hafa mesta ánægju iðkun gjarnan eðlilega, #snípvæðingin á Twitter til að opna af kynlífi. Þetta mál hefeða normið ef þær stunda umræðuna um sjálfsfróun kvenna. ur hinsvegar verið afar sjálfsfróun oft eða sjaldEf ég ætti eina ósk, þá væri það að allar konur ættu gott lítið rannsakað og fáar an. Það er hinsvegar engin egg / titrara og gott sleipiefni #snípvæðing - @indianar92 tölur til á svörtu og hvítu. regla í þessu.“ Rannsóknin leiddi einnig Indíana stefnir á meistStundum, ef ég er mega pirruð út í feðraveldið, í ljós að konur sem stunda aranám í kynfræði við Háminni ég mig á að fullnæging kvenna endist (yfirleitt) sjálfsfróun og eru í samskólann og leiðréttir blaðalengur og ég róast smá #snípvæðing - @indianar92 bandi eru ánægðastar í mann þegar hann ber fram kynlífi.“ kynjafræði. „Fólk ruglast Ég er að drepast í hægri úlnliðnum og get því hvorki farið í Aðspurð um hvaða mikið á þessum tvennu, sjómann né stundað proper sjálfsfróun. ÞESSI HELGI ER breytingar væri óskandi kynfræði snýr að kynverÓNÝT #snípvæðing - @kamillae að sjá í viðhorfi íslensks unni sem maðurinn er. Ég hef brennandi áhuga samfélags til sjálfsfróunakkúrat þegar ég er á lausu og í sjálfsástar átaki þá finn á þessu fagi og skil ekki ar kvenna, segir Indíana ég ekki hleðslutækið fyrir eggið mitt??? #snípvæðing - @idaloga hvernig þetta getur ekki af mörgu á að taka. „Um 16% af 99 kvenna úrtaki heillað alla.“

LEXUS OG EGILS APPELSÍN kynna með stolti

ELDBORG HÖRPU 11. DESEMBER

PÓSTLISTAFORSALA SENU LIVE HEFST Á FIMMTUDAGINN KL. 10.

ALMENN SALA HEFST 9. JÚNÍ KL. 10 Á HARPA.IS OG Í SÍMA 528-5050. NÁNARI UPPLÝSINGAR OG SKRÁNING Á PÓSTLISTANN: WWW.SENA.IS/SISSEL

NÝTT UM HELGINA

Fólkið mælir með ... Grettir Valsson

Nýtt að hlusta á Myndbandið við lagið Skin með hljómsveitinni Retro Stefson kom út í gær. Fréttatíminn spáir laginu miklum vinsældum enda hefur það öll einkenni sumarsmells.

Nýtt í bíó Heimildarmyndin Úti að aka –Á reykspúandi kadilakk yfir Ameríku fór í almennar sýningar í Bíó Paradís í gær. Myndin fjallar um ferðalag rithöfundanna Einars Kárasonar og Ólafs Gunnarssonar yfir Ameríku á kadilják frá árinu 1960.

Nýtt að borða Veitingastaðurinn Bazaar Oddsson var að opna á Oddsson hótelinu í JL-húsinu. Þar má finna bistro, kaffihús og karókíherbergi og mun staðurinn einnig bætast í bröns-flóru Reykjavíkur innan skamms.

FÁÐU ÞÉR SÆTI Á BETRA VERÐI

Máltíð: Heavy brunch á Laundromat Café. Viðburður: Sýningin Leitin að tilgangi unglingsins, sem sýnd í Gaflaraleikhúsinu.

Appið: Ditty, app sem syngur allt sem þú skrifar inn í það. Þátturinn: Ghetto Betur á Stöð 2.

25%

AF ÖLLUM STRESSLESS HÆGINDASTÓLUM

Jóhann Alfreð Kristinsson Máltíðin: Ban Thai er pund fyrir pund besti veitingastaður landsins. Þú getur pantað blindandi. Það er allt gott. Viðburðurinn: Það er allt eitthvað svo viðburðaríkt þessa dagana. En ég er ofboðslega gíraður fyrir EM, eins og sakir standa, og mun mæta í „full body flag paint“ á völlinn í Frakklandi.

ÁRA

ÁBYRGÐ

Appið: Er að byrja að fikra mig áfram með Headspace. 10 mínútna næring fyrir hausinn á hverjum degi. Alltaf gott að næra hausinn. Þátturinn: Seinfeld. Enn hefur ekkert toppað Seinfeld. En var að byrja á Better Call Saul og þeir eru hressir.

Á INNRI VÉLRÆNUM HLUTUM

Made in Norway

SUMARSPRENGJUR 25-50% AFSLÁTTUR

Halla Oddný Magnúsdóttir

50%

Máltíðin: Hvað sem er, svo lengi sem það er Dijon-sinnep með. Viðburðurinn: Reykjavík Midsummer Music, 16.-19. júní í Hörpu. Þar verður tónlist eftir Bach, Bítlana og allt þar á milli, meira að segja glænýtt tónverk um geiminn eftir Skúla Sverrisson. Fiðlustjarnan Viktoria Mullova, Kristinn Sigmundsson og fleiri góðir. Appið: Yo, appið sem gerir ekkert nema að segja „Yo“ við fólk (einfalt og gott – eins og Dijon-sinnep).

12.450 SPARAÐU 12.450

Copenhagen-stóll. Plastseta með viðarfótum. Ýmsir litir. 24.900 kr. Nú 12.450 kr. Góðir inni sem úti.

9.900 SPARAÐU 5.000

30%

Þátturinn: Í ljósi sögunnar með Veru Illugadóttur á Rás 1.

8.900 SPARAÐU 4.000

Sheffield-stóll. Staflanlegur. Bast. 14.900 kr. Nú 9.900 kr.

Costa-stóll. Blár, hvítur eða svartur stóll. Plast. 12.900 kr. Nú 8.900 kr.

30%

Crocker-stóll með örmum. Nælonband í sessu og baki. 14.900 kr. Nú 9.900 kr.

Stóll

9.900 SPARAÐU 5.000

Vigo-borð. Steypt borð. 200 x 90 x 75,5 cm. 149.900 kr. Nú 104.930 kr. Click-stóll með plastrimlum og viðararmhvílum. 24.900 kr. Nú 17.430 kr.

LANGVIRK SÓLARVÖRN Sölustaði má finna á celsus.is

bakhlid.indd 1

11.5.2016 13:10:35

Quito-hægindastóll. Plastsnúra í setu. Svartur, grár, bleikur eða blár. 14.900 kr. Nú 9.900 kr. Santiago-borð. 50 x 45 cm. Svart, grátt, bleikt eða blátt. 11.900 kr. Nú 7.995 kr.

ILVA Korputorgi, s: 522 4500 www.ILVA.is laugardaga 10-18, sunnudaga 12-18, mánudaga - föstudaga 11-18:30