Liftiminn 14 11 2014

9. tölublað 2. árgangur

16. maí 2014

Af hverju er ekkert að gert?

Höfum misst forystuna

metniðurskurður í Heilbrigðiskerfi

makedónskur sveitaspítali?

Ástandið fyrirsjÁanlegt

Íslendingar hafa dregist aftur úr í krabbameinslækningum.

Einungis Írar og Grikkir hafa sparað meira en Íslendingar í heilbrigðiskerfinu..

Landspítalaforstjóri segir að fjármögnun sé eins og makedónísks sveitaspítala.

Ástandið í heilbrigðiskerfinu afleiðing ákvarðananna, að sögn hagfræðings.

Síða 4

Síða 6

Síða 6

Síða 12

JL-húsinu Hringbraut 121 Við opnum kl:

Og lokum kl:

www.lyfogheilsa.is Opnunartímar 08:00-22:00 virka daga 10:00-22:00 helgar

JL-húsinu

Líftíminn

2

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Heilbrigðiskerfið að hruni komið Við erum ekki lengur í fremstu röð í heilbrigðismálum. Landspítalinn er kominn fram af þeirri bjargbrún sem Björn Zoëga, fyrrverandi forstjóri Landspítalans, varaði við í fyrra, að mati Páls Matthíassonar forstjóra. Einungis tvö lönd, Grikkland og Írland hafa sparað meira í heilbrigðisþjónustu en við af öllum ríkjum OECD. Ástandið í heilbrigðiskerfinu var fyrirsjáanlegt, að mati hagfræðings. Að þessu sinni er nær eingöngu fjallað um málefni heilbrigðiskerfisins í Líftímanum.

V Fáðu þetta heyrnartæki lánað í 7 daga - án skuldbindinga

Prófaðu ALTA frá Oticon Að heyra vel er okkur öllum mikilvægt og ekki síst yfir hátíðirnar þegar fjölskylda, vinir og ættingjar hittast til

Bókaðu tíma í fría heyrnarmælingu og fáðu Alta til prufu í vikutíma

Sími 568 6880

að eiga góða stund saman. ALTA heyrnartækin gera þér kleift að heyra skýrt og áreynslulaust í öllum aðstæðum.

ALTA eru fullkomnustu heyrnartækin frá Oticon, búin þráðlausri tækni og algjörlega sjálfvirk.

ið erum komin fram af bjargbrúninni sem forveri minn í starfi talaði um í fyrra,“ segir Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans. „Við erum að sjá afleiðingar af langtímaniðurskurði til Landspítalans,“ segir Páll. „Það hefur áhrif á þrjá þætti sem erfitt er að aðskilja. Í fyrsta lagi starfsfólkið, við sjáum afleiðingar þess til að mynda með verkföllum sem nú standa yfir, í öðru lagi á rekstri spítalans, þar sem rekstrarfé dugir ekki lengur fyrir lögbundnum verkefnum, og í þriðja lagi á innviðum á borð við húsnæði og rafræn kerfi sem orðin eru úrelt,“ segir Páll. „Ef við höldum áfram til lengdar að fjármagna Landspítalann eins og makedónskan sveitaspítala, þá endum við með makedónskan sveitaspítala,“ segir hann.

Einungis tvö lönd af OECD ríkjunum 34 hafa dregið meira saman í heilbrigðisútgjöldum en Ísland á árunum 2009-11, Grikkland og Írland. Að meðaltali hafa OECD ríkin aukið útgjöld til heilbrigðismála um 0,2 prósent. Útgjöld íslenska ríkisins vegna heilbrigðismála hafa hins vegar dregist saman um 3,8 prósent. Íslendingar verja tæplega fjórðungi lægri upphæðar til heilbrigðismála en Þjóðverjar og Hollendingar ef horft er til vergrar landsframleiðslu, sem er álíka há í löndunum þremur.

Fram til ársins 2008 gátu Íslendingar státað sig af því að vera með háskólasjúkrahús í fremstu röð á Norðurlöndunum, að sögn Páls, ef til að mynda er miðað við rannsóknir sem gerðar voru á spítalanum og vitnað var í. Á árunum 2000-2008 var Landspítalinn efst á lista yfir öll sjúkrahús á Norðurlöndunum á þessum mælikvarða, svokölluðum tilvitnanastuðli, og var yfir meðallagi á heimsvísu. „En svo fór að halla undan fæti,“ sagði Páll.

Heilbrigðisútgjöld fari stöðugt vaxandi vegna breyttrar aldurssamsetningar og framfara í þjónustunni, að sögn Páls. Hins vegar hafi útgjöld hins opinbera ekki fylgt eftir þessari þróun, þvert á móti hafi þau dregist saman á undanförnum sjö árum.

Guðrún Björk Reynisdóttir, sérfræðingur í lyf- og gigtarlækningum, flutti heim í haust eftir níu ára dvöl í Stokkhólmi þar sem hún hefur ver-

ið starfandi og í námi á Karolinska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi. Guðrún Björk er einnig í doktorsnámi í gigtarlækningum á Karolinska og jafnframt í hlutastarfi þar. Guðrún segir gríðarlegan mun á aðstöðu lækna á Karolinska og Landspítalanum. „Karolinska er eitt fremsta sjúkrahús Skandinavíu og ég finn mikið fyrir því hvað skortur á tækjabúnaði hjá Landspítalanum er mikill og manneklan segir til sín. Tölvukerfið á Landspítalanum er hægvirkt og ósveigjanlegt sem gerir okkur erfitt fyrir að ná yfirsýn. Á Karolinska er heildstætt, hraðvirkt og notendavænt kerfi sem leyfir skoðun á gögnum á milli stofnana,“ bendir hún á.

Sigurveig Margrét Stefánsdóttir læknir flutti erindi á mótmælunum á Austurvelli þann 10. nóvember síðastliðinn þar sem hún benti á að fjármálahrunið eitt og sér skýri ekki þann skaða sem nú þegar hefur orðið í heilbrigðisþjónustunni. „Málið er að skilning stjórnvalda síðustu áratugi hefur vantað,“ sagði hún. „Læknar, sem og aðrir hafa varað við þessu, í orði, á prenti og hvar sem er.

Nú, þegar vandinn er orðinn öllum sem þurfa á þjónustu heilbrigðiskerfisins ljós, tekur fólk eftir,“ sagði hún.

Dr. Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, dósent í hagfræði við Háskóla Íslands, talaði á svipuðum nótum í erindi sínu á fundi Viðreisnar um heilbrigðiskerfið sem fram fór í vikunni. „ Ástandið sem við stöndum frammi fyrir núna var fyrirsjáanleg afleiðing þeirra ákvarðana sem við höfum tekið í heilbrigðismálum,“ segir hún. „Pólitíkin kemur of snemma inn í ákvarðanatökuna þannig að við nýtum ekki nógu vel þær upplýsingar sem liggja fyrir, til að mynda ákvarðanir um innleiðingu meðferða eða íhlutana, eða varðandi skipan heilbrigðismála,“ segir hún og bendir á að umræðan hér verpist iðulega um andstæð sjónarmið. „Það þarf að beina umræðunni að sameiningu sjónarmiða: Við eigum að beina fjármunum þangað sem við fáum mest virði fyrir hverja krónu,“ segir Tinna.

Sjá umfjöllun um stöðu heilbrigðiskerfisins á s. 4, 6, 7, 8, 12 og 14.

Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

| www.heyrnartækni.is |

Glæsibæ | Álfheimum 74 | 104 Reykjavík | Þjónusta á landsbyggðinni | Sími 568 6880

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300.

Ritstjóri: Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is . Ritstjórnarfulltrúi: Erla María Markúsdóttir erlamaria@frettatiminn.is . Auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is . Framkvæmdastjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is . Líftíminn er gefinn út af Morgundegi ehf., prentaður í 85.000 eintökum í Landsprenti og dreift mánaðarlega með Fréttatímanum og á heilbrigðisstofnanir.

FOOTGUARD

FYRIR ÞURRA & SPRUNGNA HÚÐ Á FÓTUM

Einstaklega rakagefandi fótakrem sem djúpnærir, mýkir og hyrnisleysir mjög þurra húð á fótum.

NÝR ILMUR

PSORIA

FYRIR MJÖG ÞURRA & HREISTRAÐA HÚÐ

ÁN PARABENA

Hentugt fyrir húð með sóríasis einkenni. Róar húð og dregur úr kláða.

Losar húðflögur. Rakagefandi og verndar viðkvæma húð.

SMOOTH

FYRIR HÚÐ MEÐ HÚÐNÖBBUM Hentar fyrir húð með hárhnökra, rakstursbólur og inngróin hár.

XMA

FYRIR RAUÐA OG BÓLGNA HÚÐ

Hentar fyrir húð með exem einkenni.

Slakar á húð, sefar og dregur úr kláðatilfinningu.

Fæst í apótekum

ÞÚ

uP uPP PP P á þitt Besta!

Berocca® Performance er einstök samsetning

af B vítamínunum, C vítamíni, magnesíum og zínki

Bættu frammistöðu þína með Berocca

- rannsóknir hafa sýnt að það ber árangur

u k y S

t S u rla

Líftíminn

4

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Höfum misst forystuna í krabbameinsmeðferðum Ísland hefur dregist aftur úr hinum Norðurlöndunum í upptöku nýrra lyfja og getur því ekki lengur veitt sömu lyfjameðferð og í boði er annars staðar á Norðurlöndunum. Læknar og lyfjafræðingar vilja innkaupasamband við Norðurlöndin.

E

inungis tvö ný og dýr lyf hafa aðgengileg íslenskum sjúklingum. verið tekin í notkun frá því Rannveig Einarsdóttir lyfjafræðný lyfjalög gengu í gildi árið ingur segir að ef takmarkaðar 2012. Þetta kemur fram í skýrslu fjárveitingar ásamt flóknu ferli við Gylfa Ólafssonar, heilsuhagfræð- upptöku nýrra lyfja haldi áfram á Ísings og doktorsnema við Karolinska landi munum við dragast enn frekar Institutet í Stokkhólmi. Hann hefur aftur úr viðmiðunarþjóðum okkar gefið út skýrslu þar sem umhverfi eins og við höfum verið að gera undleyfisskyldra lyfja á Íslandi er kort- anfarin ár. lagt. Skýrslan var unnin fyrir Frum„Eins og staðan er núna getum tök, samtök framleiðenda frumlyfja. við ekki alltaf meðhöndlað sjúkLögin fjölluðu um dýr og vandmeð- linga okkar með þeim lyfjum sem farin lyf, svokölluð leyfisskyld lyf og við kjósum helst. Ég vil að við förmiðuðu að því að samræma ákvarð- um í innkaupasamband við Norðanatöku um það hvaða lyf skyldu urlöndin og styð samstarf við þau hljóta greiðsluþátttöku ríkisins og um innleiðingu lyfja því það er alls hvaða lyf ekki. staðar flókið og tafsamt ferli að taka „Skýrslan leiddi í ljós að á því þessi lyf í almenna notkun og því einu og hálfa ári sem liðið er frá vinnusparandi að fara í samstarf við gildistöku laganna hafi sjö ný lyf önnur lönd. Ég vil sjá fleiri lyf og fengið leyfisskyldu og verið birt á hraðari innleiðingu í takt við það opinberum lista. Þrjú þeirra eru sem hin Norðurlöndin eru að gera ekki frumlyf sem þýðir að þau fengu en það þýðir auðvitað aukið fjárþví leyfisskylduna sjálfkrafa. Eitt magn. Á móti kemur að samningsvar í notkun áður en lögin staðan við lyfjafyrirtækin tóku gildi, eitt þessara 7 verður betri ef við vinnum lyfja hefur ekki verið notmeð öðrum í krafti stærðarað. Þetta þýðir að lyf sem innar,“ segir Rannveig. hafa farið í gegnum ferlið, Engar hliðarleiðir samkvæmt nýju lögunum og farið í notkun, eru því „ Á Norðurlöndunum er algengt að nýjustu lyfin aðeins tvö. Lyfjagreiðsluséu notuð á spítölunum nefnd synjaði þremur lyfjþótt endanlegt samþykki um um leyfisskyldu og Gylfi Ólafsson liggi ekki fyrir um niðurSjúkratryggingar höfnuðu heilsuhagfræðgreiðslur. Reglugerðir og greiðsluþátttöku af fjórum ingur. lyfjum. Frá gildistöku laglagahindranir koma í veg anna, hafa ellefu umsóknfyrir að Landspítalinn geti gert það,“ segir Rannveig. ir verið sendar inn,“ segir Gylfi.

F r ið bj ör n S i g u rð s son, krabbameinslæknir Skýrslan byggir á á Landspítalanum, tekur gögnum frá markaðsleyfisundir þetta og segir að höfum, ýmsum opinberum hentugasta lausnin væri gögnum og samtölum. Ísland hefur dregist aftur úr samstarf á þessu sviði við Kristján Þór nágrannaþjóðunum í þessNorðurlöndin. Til þess að Júlíusson heilspara í heilbrigðiskerfinu um efnum. Meðfylgjandi brigðisráðherra. töflur eiga við um krabbahafa Sjúkratryggingar tekmeinslyf í flokkunum L01XC og ið upp þær reglur sem strangastar L01XE. eru en það eru reglur NICE í Bretlandi (National Institute for Health Langt samþykktarferli and Care Escellence, sjá www.nice. Í skýrslu Gylfa kemur fram að það org.uk.) Vandamálið við það er að verklag sem viðhaft hefur verið við Bretar hafa aðgang að nýjum lyfjum að ákveða hvaða nýju og dýru lyf á annan hátt en í gegnum leiðbeinskuli keypt og hver ekki sé óþarf- ingar NICE. Það er vegna þess að í lega flókið og ógegnsætt. „Deilur Bretlandi hafa sjúklingar mun meira eru á milli stofnana um það hvernig aðgengi að klínískum rannsóknum túlka skuli og innleiða lögin sem en hér er, auk þess að þar eru ýmsir nú eru átján mánaða gömul,“ segir sjóðir sem fjármagna lyfjameðferð Gylfi. „Dæmi um ásteytingarsteina umfram það sem NICE segir til um. er það hvað samþykki LyfjagreiðsluRáðuneytið gaf tilmæli á sínum nefndar um leyfisskyldu feli í sér. tíma um að farið verði eftir leiðbeinNefndin og ráðuneytið skilja lögin á ingum NICE. Sjúkratryggingar telja þann hátt að samþykkt leyfisskyldu sig vera að framfylgja því sem ráðufeli í sér loforð um greiðsluþátttöku neytið lagði til. Um það hefur verið ríkisins, á meðan Sjúkratryggingar ágreiningur. Að mati Kristjáns Þórs skilja lögin á annan veg og áskilja Júlíussonar heilbrigðisráðherra er sér rétt til að greiða ekki fyrir lyf ekki ásættanlegt að mismunandi sem áður hefur hlotið leyfisskyldu.“ skilningur sé uppi milli ráðuneytis og undirstofnunar á ákvæðum þeirra Ísland á eftir Norðurlöndunum laga og reglugerða sem unnið er eftÍ Líftímanum 10. október síðastlið- ir. Ráðherra hefur beint þeim tilmælinn kom fram að ný krabbameins- um til hlutaðeigandi aðila að eyða lyf sem samlandar okkar á Norður- þeim ágreiningi sem þarna er uppi löndunum hafa aðgang að eru ekki og vinna að farsælli lausn málsins.

Íslendingar voru í forystu í krabbameinsmeðferðum fyrir rétt um áratug en nú eru Norðurlandaþjóðirnar sennilega flestar komnar fram úr okkur, að sögn sérfræðings í krabbameinslækningum. Læknar hafa áhyggjur af því að við höldum áfram að dragast aftur úr. Ljósmynd/NordicPhotos/GettyImages

Sala lyfja með markaðsleyfi gefið út fyrir 2007

Sala lyfja með markaðsleyfi gefið út frá og með 2007 140

1.000

120

800

100

600

80

400

60 40

200 0

20 DK

SE

NO

FI

ICE

0

DK

SE

NO

FI

ICE

Heildarsala á lyfjum á árunum 2011-14 í dönskum krónum á íbúa. Svarta línan er vegið meðtaltal Norðurlandanna að Íslandi undanskildu. Athygli er vakin á mismunandi skala; nýlegu lyfin seljast allsstaðar minna en þau eldri. Heimild: samantekt unnin af Roche. Til að koma Íslandi aftur upp í meðaltalið í þessum lyfjaflokkum þarf ekki nema rétt um 100 milljónir króna á ári.

Umræðan í fjölmiðlum

Við vorum í forystu í krabbameinsmeðferðum fyrir rétt um áratug en nú eru Norðurlandaþjóðirnar sennilega flestar komnar fram úr okkur.

„Dæmi um ný lyf sem við höfum ekki aðgengi að en margar aðrar þjóðir hafa aðgang að eru lyf við brjóstakrabbameini og blöðruhálskrabbameini. Við höfum haft áhyggjur af því hvert stefni í nokkur ár,“ segir Friðbjörn. „Við vorum í forystu í krabbameinsmeðferðum fyrir rétt um áratug en nú eru Norðurlandaþjóðirnar sennilega flestar komnar fram úr okkur hvað þessi mál varðar. Það vantar þó einungis hlutfallslega litla upphæð til lyfjamála til þess að málin séu í lagi hjá okkur. Við höfum áhyggjur af því að við höldum áfram að dragast aftur úr vegna skorts á aðgengi að nýjum lyfjum, lélegum tækjakosti, og húsnæði. Hér er um viðkvæm mál að ræða og það má gagnrýna að farið sé með þessa umræðu í fjölmiðla en það er að mínu mati nauðsynlegt að allt samfélagið taki þátt í þessari umræðu með okkur,“ segir Friðbjörn.

Möguleikum á norrænu samstarfi vel tekið K ristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra sagði í Fréttatímanum 10. október síðastliðinn að hann myndi ræða samstarf á fyrirhuguðum fundi með heilbrigðisráðherrum Norðurlandanna þann 16. október síðastliðinn.

Hann gerði á þeim fundi að sérstöku umræðuefni möguleika á norrænu samstarfi um lyfjamál til að auka hagkvæmni og öryggi. Undirtektir voru góðar en næstu skref hafa ekki verið ákveðin. Ráðherra er um þessar mundir að fylgja erindinu eftir. Bent hefur verið á að lög um opinber innkaup setji ákveðnar skorður við þátttöku í lyfjaútboðum með öðrum löndum. Unnið er að greiningu á þeim kostum sem í stöðunni eru.

Eva Magnúsdóttir ritstjorn@frettatiminn.is

HÁSKERPU 4K OFURUPPLAUSN Philips Ambilight sjónvarp með Android stýrikerfinu

20% AFSLÁTTUR

49” 55"

4K - ULTRA HD LED • • • • • • • • • •

með Android

Glæsileg rammalaus hönnun Ultra HD – 4K ofur háskerpuupplausn 3840x2160 Pixel Precise Ultra HD myndvinnsla með quad core örgjörva Alvöru myndgæði með 600Hz PMR Ultra, Perfect Natural Motion og Micro Dimming Pro Ambilight baklýsing, eykur upplifun til muna Android stýrikerfi , nýr heimur leikja, kvikmynda og afþreyingar, til dæmis sjónvarp Símans, OZ appið og Google Play Movies beint í tækið Twin tuner – hægt að horfa á eina stöð og taka upp aðra á sama tíma Snjöll fjarstýring – Vönduð fjarstýring með músabendli, lyklaborði og hægt að tala við tækið!

Endalausir möguleikar með Cloud TV, Simplyshare, Multiroom server, Dropbox og Miracast Hægt er að horfa á 3D myndir – 4 gleraugu fylgja!

49”

Philips 49PUS7909

TILBOÐ

55”

Philips 55PUS7909

TILBOÐ

299.996

399.996

VERÐ ÁÐUR 374.995

VERÐ ÁÐUR 499.995

ht.is UMBOÐSMENN UM LAND ALLT HAFNARGÖTU 90 REYKJANESBÆ S: 414 1740 • EYRARVEGI 21 SELFOSSI S: 480 3700 • GARÐARSBRAUT 18A HÚSAVÍK S: 464 1600 • GLERÁRGÖTU 30 AKUREYRI S: 460 3380 • KAUPVANGI 6 EGILSSTÖÐUM S: 414 1735 • ÞJÓÐBRAUT 1 AKRANESI S: 431-3333 • SUÐURLANDSBRAUT 26 REYKJAVÍK S: 569 1500

Líftíminn

6

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Erindi SigurvEigar Margrétar StEfánSdóttur lækniS á auSturvElli þann 10. nóvEMbEr

Það ræður sig enginn um borð í sökkvandi skip S æl öll og takk fyrir að gefa ykkur tíma til að koma hér í dag. Ég þakka skipuleggjendum einnig fyrir að biðja mig um að tala hér í dag. Ég tilheyri engum stjórnmálaflokki, þannig að ég er ekki hér af pólítískum ástæðum. Mér rann einfaldlega blóðið til skyldunnar að koma þegar skipuleggja átti aðgerðir til stuðnings heilbrigðiskerfinu.

Mér fannst einhver verða að koma úr stétt sem er í verkfallsaðgerðum. Ég stend hér sem læknir, en ekki sem fulltrúi annarra nema þá fjölskyldu minnar, manns og barna. Það er gott að við stöndum hér fyrir utan Alþingishúsið. Við þurfum ekki að leita mörg ár aftur í tímann til að sjá, að akkúrat þetta fólk sem nú ræður þar ríkjum, lagði mikla áherslu á mikilvægi þess að fólk mótmælti og að fólk skrifaði undir ýmiskonar og allskonar lista.

Listarnir voru jafnvel afhentir forseta, fólkið tjáði þar með skoðanir sínar og hafði áhrif. Þeim sem ráða nú finnst greinilega mjög mikilvægt að hlustað sé fólkið í landinu.

Annar stjórnarflokkanna gaf út yfirlýsingu um að „nauðsynlegt væri að hverfa af braut þeirrar gegndarlausu niðurskurðarstefnu sem heilbrigðisþjónustan hefur orðið að þola um árabil.“ Þeir sögðu að heilbrigðisstarfsfólk okkar væru hin raunverulegu verðmæti heilbrigðiskerfisins. Þeir sögðu að breyta þyrfti forgangsröðun varðandi fjárveitingar til heilbrigðiskerfis í þágu sjúklinga og með bættu starfsumhverfi og kjörum heilbrigðisstétta.

Forsætisráðherrann sagði í kosningabaráttunni að það yrði að bregðast við vandanum í heilbrigðiskerfinu, að það þyrfti að forgangsraða til tækjakaupa og lyfjakaupa. Að það þyrfti að bæta kjör og stöðva landflótta starfsfólks. Hann sagði: „að það þyrfti að gera þjóðarsátt um heilbrigðiskerfið væri í forgangi.“ Hann bætti

líka við að menn hefðu efni á því!

Flokkur hans ályktaði að bæta þyrfti kjör og minnka álag á starfsfólk í heilbrigðisgreinum til að halda því í landinu.

Nýverið lýstu ráðamenn því yfir að við búum við einn mesta hagvöxt í vestrænum ríkjum. Þannig að nú hlýtur að vera lag!

Heilbrigðiskerfið ekki í forgangi þá frekar en nú

Ég flutti til Íslands fyrir 7 árum, eftir áratug erlendis og náði í skottið á því sem átti að heita góðæri og upplifði svo þegar skútan sigldi í strand og guð var beðinn um að blessa Ísland.

Vandinn er sá að allan þennan tíma, meðan ég bjó erlendis, var heilbrigðiskerfið ekki í forgangi hér, ekkert frekar en nú. Margir hafa haft tækifæri til að snúa þróuninni við og setja það í forgang.

En heilbrigðiskerfi sem í áraraðir hefur þurft að reiða sig á gjafir til tækjakaupa, hefur þurft að reiða sig á sjálfboðastarf fólks eða velvild fyrirtækja, til að styrkja heilu deildir spítalanna, var aldrei í forgangi!

Fjármálahrunið eitt og sér skýrir ekki þann skaða sem nú þegar hefur orðið í heilbrigðisþjónustunni.

Málið er að skilning stjórnvalda síðustu áratugi hefur vantað.

Læknar, sem og aðrir hafa varað við þessu, í orði, á prenti og hvar sem er. Nú, þegar vandinn er orðinn öllum sem þurfa á þjónustu heilbrigðiskerfisins ljós, tekur fólk eftir. Það hefur skilning. Það er ekki sátt. Ég þarf að vera viss um að ef þið veikist alvarlega, þá sé allt til staðar til að meðhöndla ykkur eins vel og hægt er með nútíma tækni. Ég þarf að vera handviss að þið öll sem hér eruð, fáið bestu þjónustu sem er í boði. Þegar við í dag þurfum að bíða í mánuð eftir tíma á heilsugæslu er þjónustan ekki góð. Þegar við í dag þurfum að liggja inni á göngum, kaffistofum, tækjageymslum og

Heyrðu umskiptin Fáðu heyrnartæki til reynslu

Fjármálahrunið eitt og sér skýrir ekki þann skaða sem nú þegar hefur orðið í heilbrigðisþjónustunni. Málið er að skilning stjórnvalda síðustu áratugi hefur vantað. jafnvel salernum á sjúkrahúsum er þjónustan ekki góð. Þegar heilbrigðisstarfsfólk er ekki að vinna við bestu mögulegu aðstæður, getum við ekki sagt með góðri samvisku að heilbrigðiskerfi Íslendinga sé í lagi. Heilbrigðiskerfi þar sem að allt að helming sérfræðinga vantar á heilsugæslu, heilbrigðiskerfi þar sem að unnið er eftir neyðarmönnun á sjúkrahúsum, heilbrigðiskerfi sem að starfsmennirnir halda á floti með því að vinna langt umfram það sem kallast getur eðlilegur vinnutími, heilbrigðiskerfi þar sem íhlaupalæknar bjarga málum úti á landi, er ekki heilbrigt heilbrigðiskerfi!

Það reddast ekkert

Fari heilbrigðiskerfið á hliðina eins og margir óttast er heldur ekkert hægt að dæla bara inn peningum á næstu fjárlögum. Það reddast

En ástandið var orðið óviðunandi.

Landflótti lækna er grafalvarlegt mál. Á síðstu 5 árum höfum við misst 40 fleiri lækna úr landi árlega en við fengum tilbaka. Af 1100 starfandi læknum eru að minnsta kosti 200 læknar yfir sextugt. Áætlað er að helmingur þeirra fari á eftirlaun bara á næstu 5 árum. Það er fyrir utan þá sem flytja, hætta, fara annað. Okkur vantar lækna orðið í margar sérgreinar, krabbameinslækningar til dæmis og það vantar að minnsta kosti 80 heimilislækna.

Læknar eru að biðja um eðlileg laun, fyrir venjulegan vinnutíma, þannig að læknar geti ákveðið að festa rætur hér og boðið fjölskyldu sinni sambærilegan aðstæður og annars staðar. En ekki síst til að læknar snúi aftur til Íslands! Ég held að þessi ríkisstjórn sé sú heppnasta í sögunni. Hún hefur tækifæri nú sem aðrir hafa ekki gripið.

Hún getur orðið ríkisstjórnin sem stóð við loforðin sem hafa hljómað í hverri kosningabaráttunni á eftir annarri. Ríkisstjórnin sem stöðvaði landflótta heilbrigðisstarfsmanna.

Ríkisstjórnin sem hlustaði á fólkið sem að vinnur í heilbrigðiskerfinu.

Ríkisstjórnin sem að hlustaði á fólkið sem þarf að nota þjónustuna sem er hver einasti landsmaður, við öll hér! Þeir geta orðið þekktir á spjöldum sögunnar fyrir að hafa verið ríkisstjórnin sem „gerði þjóðarsátt um að heilbrigðiskerfið væri í forgangi.“

Ástandið var orðið óviðunandi

Takk fyrir.

Sigurveig Margrét Stefánsdóttir er almennur læknir sem lýkur sérfræðinámi í heimilislækningum í lok þessa árs.

Læknar vita hvar skórinn kreppir.

Læknar urðu nú að bregða til þess ráðs sem fer gegn grundvallarhugsun lækna, að fara í verkfall.

FYRSTU SNJALL HEYRNARTÆKIN

Það er næstum því sama hvernig heyrnarskerðingu þú ert með og hvernig lifi þú lifir, því ReSound heyrnartækin eru vel til þess fallin að hjálpa þér við að skilja talmál, hafa framúrskarandi hljómgæði og snjalla þráðlausa tengingu.

Apple, Apple merkið, iPhone, iPad og iPod touch eru vörumerki Apple Inc, skráð í BN A og öðrum löndum.

App Store er þjónustumerki Apple Inc.

ekkert. Fólk getur ekki lifað hér ef að heilsugæslan er ekki mönnuð, spítalar anna ekki öllu því sem þá þarf að sinna. Nú þegar er aðsókn að bráðamóttökum margföld á við í nágrannalöndunum vegna vanda heilsugæslunnar. Grundvallarhugmynd heimilislækninga er fokin út í vindinn, þegar fólk á ekki fastan heimilislækni, hvorki í smærri bæjarfélögum né í Reykjavík.

Ef landflótti lækna verður eins og verstu spár gera ráð fyrir, ef að endurnýjun mannaflans verður engin, stöðvast allt. Fari læknar, gefast aðrar stéttir upp. Uppbyggingin á heilbrigðiskerfinu myndi taka áratugi.

Við erum vestrænt samfélag og við eigum að búa við fyrirmyndar heilbrigðiskerfi. Ástandið hefur fengið að vera svona of lengi af því að heilbrigðisstarfsfólk hefur sinnt skyldu sinni, sinnt köllun sinni og hafa bætt á sig margra manna vinnu. En nú verðum við að segja stopp. Það ræður sig enginn um borð í sökkvandi skip.

Við þurfum að stöðva þróunina, stöðva niðurskurð, fjölga stöðum, bæta við tækjum, bæta húsnæði, huga að lýðheilsu og því að fyrirbyggja sjúkdóma til að spara gífurlegar fjárhæðir seinna meir. Við þurfum að huga að hvað kostnaður sjúklinga er orðinn mikill fyrir þjónustu og lyf. Það er ekkert eðlilegt við það að fólk treysti sér ekki til að leysa út lyf, treysti sér ekki að fá þá hjálp sem er nauðsynleg.

Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími 534 9600 · heyrn.is

Félag sjúkraþjálfara óskar Líftímanum til hamingju með 1 árs afmælið.

Við styðjum kjarabaráttu lækna

Tannlæknafélag Íslands

Lyfjafræðingafélag Íslands

Líftíminn

8

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Rekstrarkostnaður Landspítala hef Ísland er í flokki með Grikkjum og Írum á lista OECD yfir niðurskurð til heilbrigðismála ríkja á árunum 2009-11. Frá hruni hefur stöðugildum á Landspítalanum verið fækkað um ríflega 200 og rekstrarkostnaður hefur verið dreginn saman um fjórðung ef miðað er við útgjöld á mann. Íslenskt heilbrigðiskerfi er fyrir neðan miðju á lista OECD og langt frá löndunum sem við berum okkur saman við.

E

inungis tvö lönd af OECD ríkjunum 34 hafa dregið meira saman í heilbrigðisútgjöldum en Ísland á árunum 200911, Grikkland og Írland. Að meðaltali hafa OECD ríkin aukið útgjöld til heilbrigðismála um 0,2 prósent. Útgjöld íslenska ríkisins vegna heilbrigðismála hafa hins vegar dregist saman um 3,8 prósent.

Samkvæmt útreikningum OECD sem miðast við hagstærðir 2011 er Ísland í 20. sæti af 34 ríkjum OECD þegar horft er á útgjöld til heilbrigðismála miðað við landsframleiðslu. Öll lönd OECD í Vestur-Evrópu, að Írlandi og Lúxemborg undanskildum, eru ofar en Ísland á listanum auk Bandaríkjanna, Kanada, Nýja Sjálandi og Japan.

Hlutur Landspítalans í rekstrarútgjöldum ríkissjóðs hefur lækkað verulega frá 2008, samkvæmt útreikningum hagdeildar Landsbankans. Í nýjustu hagskýrslu bankans er rekstur Landspítala tekinn fyrir. Þar kemur fram að ef vaxtakostnaður ríkisins eftir hrun er tekinn út fyrir sviga hefur rekstrarkostnaður Landspítalans sem hlutfall af útgjöldum ríkisins dregist saman úr rúmum átta prósentum árið 2007 í rúm fimm prósent á síðasta ári. Útgjöld til spítalans á mann úr ríkissjóði árið 2008 voru um 160 þúsund krónur en eru nú rúmlega 120 þúsund.

Starfsmönnum hefur að sama skapi verið fækkað. Árið 2008 voru stöðugildin 3872 en árið 2013 voru þau 3667, sem nemur um 6 prósenta fækkun.

Læknaskortur yfirvofandi

Þorbjörn Jónsson, formaður Læknafélags Íslands, bendir á í nýrri grein í Læknablaðinu að nýliðun í læknastétt hér á landi sé algerlega ófullnægjandi. „Strax í kjölfar efnahagshrunsins 2008 fækkaði læknum á Íslandi um allt að 10 prósent, eins og ítrekað hefur komið fram í fjölmiðlum á undanförnum árum. Síðan hefur enn frekar sigið á ógæfu-

hliðina hvað varðar mönnun og þar með vinnuálag hjá læknum. Yngri sérfræðilæknar sem lokið hafa sérnámi erlendis hafa ekki verið reiðubúnir að flytjast til Íslands í nægilega miklum mæli. Í þessu sambandi má jafnvel tala um hrun í nýliðun lækna. Kjarabarátta lækna nú snýst þess vegna ekki síst um það að bæta kjör lækna nægjanlega til að það takist að fá þennan hóp lækna til starfa á Íslandi í framtíðinni. Að gera laun lækna samkeppnishæfari í norrænu samhengi en þau eru nú. Ella blasir háski við heilbrigðiskerfinu,“ segir Þorbjörn.

Hann bendir jafnframt á að 60 prósent þeirra lækna sem störfuðu á Íslandi á fyrsta ársfjórðungi ársins 2014 séu yfir fimmtugt og liðlega fjórðungur lækna sé á sjötugsaldri. „Meðalaldur sérfræðilækna árið 2013 var 55-56 ár og hefur hækkun meðalaldursins verið um hálft ár á ári hverju að undanförnu. Öllum hlýtur að vera ljóst hvert sú þróun leiðir ef ekki tekst að spyrna við fótum.

Samkvæmt félagaskrá Læknafélagsins hafa 330 læknar með lækningaleyfi flust af landi brott undanfarin fimm ár en einungis 140 flust aftur til landsins. Árlega flytja því tæplega 40 fleiri læknar frá landinu en til þess.

Ennfremur áætlar Læknafélagið að á næstu fimm árum fari meira en 130 læknar á eftirlaun, helmingi fleiri en fóru á eftirlaun undanfarin fimm ár,“ segir Þorbjörn. Í fréttaskýringu í Fréttatímanum í síðustu viku kom fram að á síðustu fimm árum hafi tæplega 40 fleiri læknar flutt frá landinu en til þess.

Læknafélagið áætlar að um 400 starfandi læknar hafi nú fasta búsetu í Svíþjóð. Þeim fjölda til viðbótar er áætlað að um 20 prósent sérfræðilæknar á Landspítalanum vinni að auki sem verktakar erlendis. Grunnlaun sérfræðilæknis í Svíþjóð eru tvöföld grunnlaun sérfræðilæknis á Íslandi.

Sigríður Dögg Auðunsdóttir

Þróun helbrigðisútgjalda hins opinbera frá árinu 2001 Hlutfallsbreyting frá 2001 á verðlagi samneyslu 2012 25% Heilbrigðisútgjöld hins opinbera 20%

Útgjöld hins opinbera til almennrar sjúkrahúsþjónustu

15%

Útgjöld hins opinbera til Landspítalans (án S-lyfja)

10%

5%

0% '01

'02

'03

'04

'05

'06

'07

'08

'09

'10

'11

'12

'13

-5% Heimild: Þjóðhagsreikningar Hagstofu og átsreikningar LSH

-10%

n Einungis Grikkir og Írar hafa skorið meira niður til heilbrigðismála en Íslendingar á árunum 2009-11, af ríkjum OECD.

sigridur@frettatiminn.is

n Ísland er eftirbátur nær allra ríkja í Vestur-Evrópu þegar heilbrigðiskerfið er metið.

n Útgjöld til heilbrigðiskerfisins á íbúa hafa dregist saman um fjórðung frá hruni.

n Stöðugildum hefur fækkað um 200 á Landspítala frá hruni.

n 20% íslenskra sérfræðilækna vinna erlendis með-

fram fastri vinnu á Íslandi til að auka tekjurnar. n Um 400 íslenskir læknar hafa fasta búsetu í Svíþjóð.

Við erum komin fram af brúninni Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans, segir spítalann komin fram af þeirri brún sem forveri hans í starfi neitaði að koma spítalanum fram af í fyrra og lét af þeim sökum af störfum. Páll segir að frá hrunárinu hafi Landspítalinn fallið úr efsta sæti í það neðsta á lista háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndum varðandi mikilvægi rannsókna sem þar eru gerðar. Þetta sé einungis einn mælikvarði á það hvernig hallað hafi undir fæti.

Í

slendingar verja tæplega fjórðungi lægri upphæðar til heilbrigðismála en Þjóðverjar og Hollendingar ef horft er til vergrar landsframleiðslu, sem er álíka há í löndunum þremur. Þetta kom fram í máli Páls Matthíassonar, forstjóra Landspítala, á fundi Viðreisnar um heilbrigðiskerfið sem fram fór síðastliðinn þriðjudag. Hann fór yfir þróun heilbrigðismála á Íslandi með tilliti til þeirrar hnignunar sem orðið hefur á heilbrigðiskerfinu frá hrunárinu 2008.

Fram til ársins 2008 gátu Íslendingar státað sig af því að vera með háskólasjúkrahús í fremstu röð á Norðurlöndunum, að sögn Páls, ef til að mynda er miðað við rannsóknir sem gerðar voru á spítalanum og vitnað var í. Á árunum 2000-2008 var Landspítalinn efst á lista yfir öll sjúkrahús á Norðurlöndunum á þessum mælikvarða, svokölluðum tilvitnanastuðli, og var yfir meðallagi á heimsvísu. „En svo fór að halla undan fæti,“ sagði Páll.

Heilbrigðisútgjöld fari stöðugt

vaxandi vegna breyttrar aldurssamsetningar og framfara í þjónustunni, að sögn Páls. Hins vegar hafi útgjöld hins opinbera ekki fylgt eftir þessari þróun, þvert á móti hafi þau dregist saman á undanförnum sjö árum. Páll benti jafnframt á að einungis Írar og Grikkir hefðu gengið harðar fram í sparnaði í heilbrigðiskerfinu en Íslendingar.

Fólkið getur ekki meir

Til að sporna gegn þeim afleiðingum sem niðurskurðurinn hefði á sjúklinga hafi starfsfólk í heilbrigðisþjónustu lagt á sig aukna vinnu sem sýni sig í mælingu á framleiðniþróun vinnuafls sem aukist hafi verulega á milli áranna 2008-11. Þá hafi farið að síga á ógæfuhliðina og fólk hreinlega ekki getað meir.

Framleiðni vinnuafls fór að dragast saman árið 2011 og féll enn meir árið 2012. Á sama tíma féll Landspítalinn úr því að vera með hæsta tilvitnanastuðulinn á Norðurlöndunum í neðsta sæti listans, að sögn Páls.

„Við erum að sjá afleiðingar af langtímaniðurskurði til Landspítalans,” sagði Páll. „Það hefur áhrif á þrjá þætti sem erfitt er að aðskilja. Í fyrsta lagi starfsfólkið, við sjáum afleiðingar þess til að mynda með verkföllum sem nú standa yfir, í öðru lagi á rekstri spítalans, þar sem rekstrarfé dugir ekki lengur fyrir lögbundnum verkefnum, og í þriðja lagi á innviðum á borð við húsnæði og rafræn kerfi sem orðin eru úrelt,“ segir Páll. „Ef við höldum áfram til lengdar að fjármagna Landspítalann eins og makedónískan sveitaspítala, þá endum við með makedónískan sveitaspítala,“ sagði hann. „Það hafa verið kólgubakkar sjáanlegir um hríð. „Fjárlögin 2013 gerðu í fyrsta sinn frá aldamótum ekki kröfu um aðhald og í fjárlögum 2014 var rekstrarfé aukið í fyrsta sinn, og þá um 1690 milljónir króna. Í fjárlögum 2015 er rekstrarfé aukið um 120 milljónir. Þetta dugar þó skammt. Mat á fjárþörf spítalans gerir ráð fyrir aukningu á rekstrarfé um 4 prósent frá því nú er. Rekstur og

viðhaldskostnaður er orðinn mjög íþyngjandi,” segir hann. „Einn af vanda Landspítalans er að hann er A-hluta ríkisstofnun og er því úthlutað fjármögnun samkvæmt ákveðnum ramma – og ekki í takt við aukna fjárþörf í kjölfar hækkandi meðalaldurs og aukinnar þjónustuþarfar,“ sagði Páll og benti á að helmingur legudaga á spítalanum er hjá fólki sem er 67 og eldra og fjórðungur legudaga er vegna sjúklinga yfir áttrætt. Hann benti á að um Sjúkratryggingar Íslands gildi aðrar reglur – að sú stofnun hafi fengið ríflega milljarð á fjáraukalögum vegna aukinnar þjónustuþarfar þrátt fyrir að bjóða ekki upp á bráðaþjónustu líkt og Landspítalinn gerir „Við stöndum frammi fyrir miklum áskorunum næstu misserin,“ sagði Páll. „Við erum með starfsemi á 17 stöðum í 100 húsum sem er öryggisógn í meðferð sjúklinga sem er beinn og óbeinn orsakavaldur að alvarlegum atvikum sem jafnvel kosta líf fólks. Meirihluti bygginga er eldri

Líftíminn

9

Helgin 14.-16. nóvember 2014

fur minnkað um fjórðung frá hruni Hjartað ræður för og Ísland togar þau heim Mikil umræða hefur verið í þjóðfélaginu um lækna sem flýja landið vegna ástandsins á Landspítalanum og launa sem í einhverjum tilvikum eru sögð helmingi lægri en annars staðar tíðkast á Norðurlöndunum. Minna er rætt um þá lækna sem þrátt fyrir ástandið kjósa að flytja heim. Blaðamaður ræddi við tvo lækna, bæði með fimm manna fjölskyldur sem voru á þeim tímamótum að elsta barnið var að fara í gagnfræðaskóla og þau töldu að glugginn myndi lokast ef þau færu ekki heim núna. Þau tóku á sig rúmlega helmings lækkun í launum til þess að geta dvalið á landinu kalda.

G

uðrún Björk Reynisdóttir, sérfræðingur í lyf- og gigtarlækningum, flutti heim í haust eftir 9 ára dvöl í Stokkhólmi þar sem hún hefur verið starfandi og í námi á Karolinska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi. Guðrún Björk er einnig í doktorsnámi í gigtarlækningum á Karolinska og jafnframt í hlutastarfi þar. Guðrún er með mann og þrjú börn, 6, 11 og 13 ára.

Landspítali flottur vinnustaður

„Ég fékk bæði jákvæð og neikvæð viðbrögð við flutningnum. Sumir spurðu hvað við værum að hugsa og aðrir voru hissa á því að einhver vildi flytja heim og vinna á Landspítalanum. Við fengum líka mjög jákvæð viðbrögð, sérstaklega frá kollegum á spítalanum,“ segir Guðrún. „Landspítalinn er flottur vinnustaður og læknar á Íslandi eru með gríðarlega góða menntun. Vinnan sem slík er mjög skemmtileg en ég verð að viðurkenna að ástandið hér heima er verra en ég áttaði mig á. Ég trúi þó ekki öðru en hægt verði að snúa þessari óheillaþróun við en til þess þarf vilja og skilning stjórnmálamanna. Í raun finnst mér ótrúlegt að ekki hafi verið lagt meira fjármagn í spítalann á góðæristímunum,“ segir hún. „Hugurinn stefndi alltaf heim og þetta var rétti tímapunkturinn þar sem elsta barnið er á leið í gagnfræðaskóla og það yngsta að hefja skólagöngu. Hjartað ræður för og fjölskylda, vinir og landið toguðu

okkur heim,“ segir Guðrún.

Fleiri vaktir

Guðrún segist þurfa að taka fleiri vaktir en áður til að ná endum saman. Í Svíþjóð er mögulegt að velja á milli þess að fá greitt fyrir aukavaktir í launum eða fríi. „Ljóst er að ég þarf að taka meiri aukavinnu til að ná upp í fyrri laun sem dregur auðvitað úr samverustundum með fjölskyldunni,“ segir hún.

Hlutur sjúklinga of hár

„Mér brá þegar ég áttaði mig á því hvað hlutur sjúklinga í lækniskostnaði er orðinn hár. Það getur að mínu mati skapað seinni tíma vandamál ef fólk fer að fresta aðgerðum og lendir inn á spítala í staðinn. Mér finnst ekki í lagi að fólk þurfi að skuldsetja fjölskylduna til þess að komast í krabbameinsmeðferð, það kallast ekki velferðarkerfi. Fólk þarf líka að borga alltof mikið fyrir rannsóknir,“ segir hún.

Munur á aðstöðu

Guðrún Björk segir gríðarlegan mun á aðstöðu lækna á Karolinska og Landspítalanum. „Karolinska er eitt fremsta sjúkrahús Skandinavíu og ég finn mikið fyrir því hvað skortur á tækjabúnaði hjá Landspítalanum er mikill og manneklan segir til sín. Tölvukerfið á Landspítalanum er hægvirkt og ósveigjanlegt sem gerir okkur erfitt fyrir að ná yfirsýn. Á Karolinska er heildstætt hraðvirkt og notendavænt kerfi sem leyfir skoðun á

Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur lagt til að heilsugæslan verði efld og beri ábyrgð á forvörnum en við getum komið í veg fyrir marga lífsstílssjúkdóma með réttu mataræði, hreyfingu og fleiru,“ segir Oddur.

Þungt hljóð í kerfinu

„Karolinska er eitt fremsta sjúkrahús Skandinavíu og ég finn mikið fyrir því hvað skortur á tækjabúnaði hjá Landspítalanum er mikill og manneklan segir til sín,“ segir Guðrún Björk Reynisdóttir, sérfræðingur í lyf- og gigtarlækningum. Ljósmynd/Hari

„Það er þungt hljóð í kerfinu og töluvert mikil neikvæðni bæði í heilbrigðiskerfinu og í þjóðfélaginu. Við megum þó ekki gleyma því að við eigum margt gott og við þurfum að hlúa að því,“ segir Oddur Steinarsson, framkvæmdastjóri Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Ljósmynd/Hari

gögnum á milli stofnana,“ bendir hún á.

breytingar 2008, þannig sitja allir rekstraraðilar við sama borð. Einnig var komið á miðlægri rafrænni skráningu sjúklinga sem yfirsýn og fjármögnunin f ylgir síðan skráningunni. „Þessar breytingar gera starfsumhverfi heimilislækna mun fjölbreyttara og við munum ná læknum aftur heim ef við gerum eitthvað svipað. Þetta á ekki að verða gróðastarfsemi, heldur er verið að opna á verktöku fagfólks með öflugu eftirliti. Það er miklu fjölbreyttari vettvangur og með sjálfstæði heilsugæslustöðva opnast á samkeppni um starfsfólkið.

Með breytingunum fengu Svíar til baka marga lækna sem flutt höfðu til Noregs. Sem merki um aukinn áhuga á heimilislækningum þá útskrifuðu Svíar 300 heimilislækna árið 2009 en 600 í fyrra,“ segir hann.

Glugginn að þrengjast

Oddur Steinarsson heimilislæknir var nýlega ráðinn framkvæmdastjóri Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. Hann var áður sjálfstætt starfandi yfirlæknir og framkvæmdastjóri á heilsugæslu í Gautaborg í fimm ár. Eiginkona Odds er líka læknir og þau eiga saman þrjú börn, 12, 9 og 3ja ára.

Oddur segir að landið, fjölskyldan og vinirnir hafi togað þau heim.

Gluggi fyrir heimför var að þrengjast þar sem börnin voru að komast á táningsaldur. „Á vef velferðarráðuneytisins sá ég að boðaðar voru breytingar á heilbrigðisþjónustunni í átt að betri heilbrigðisþjónustu. Inni í því eru ákveðnar breytingar á heilsugæslunni. Ég leit á það sem tækifæri til þess að efla heilsugæsluna og byggja upp með þeirri þekkingu sem ég hafði öðlast í Svíþjóð,“ segir Oddur.

Fjármagn fylgir skjólstæðingi

Að sögn Odds er verið að innleiða samkeppnishvata í heilbrigðiskerfið í Svíþjóð sem hefur styrkt kerfið. Fjármagn fór að fylgja skjólstæðingi í Svíþjóð eftir laga-

Heilsugæslan sér um forvarnir

Að sögn Odds sér Heilsugæslan um forvarnir, ungbarnavernd og þjónustu við aldraða svo dæmi séu tekin. Við ættum að efla alls kyns forvarnir strax í gegnum heilsugæsluna. „Þegar skaðinn er skeður þá veldur sjúkdómur sem kallar á innlögn á spítala gríðarlegum kostnaði fyrir heilbrigðiskerfið.

en 45 ára, 90 prósent sjúklinga deila salernum með aukinni smithættu þar sem loka þarf deildum ítrekað vegna sýkinga, og við sjáum fram á mikinn kostnað vegna uppskiptingar starfseminnar,“ sagði hann.

Samdráttur á þjónustu ef ekkert verður gert

„Við sjáum fyrir okkur nokkrar sviðsmyndir. Ef engin breyting verður á fjárframlagi til Landspítalans þurfum við að ráðast í samdrátt á þjónustu upp á 1,5 milljarð. Það yrði raunveruleg ógn við íslenska heilbrigðisþjónustu til lengri og skemmri tíma. Ef við fáum fjögurra prósenta aukningu í fjárveitingum gætum við bæði verið að fjármagna reksturinn, taka upp ákveðna nýja hluti og greiða nauðsynlegan stofnkostnað sem til er kominn vegna nauðsynlegs viðhalds,“ sagði Páll. „Við höfum dregist afturúr í fjárútgjöldum heilbrigðismála með 8,9 prósent af vergri þjóðarframleiðslu sem fer til heilbrigðismála. Til samanburðar verja Þjóðverjar, sem eru

Ef við höldum áfram til lengdar að fjármagna Landspítalann eins og makedónískan sveitaspítala, þá endum við með makedónískan sveitaspítala.

„Það er þungt hljóð í kerfinu og töluvert mikil neikvæðni bæði í heilbrigðiskerfinu og í þjóðfélaginu. Við megum þó ekki gleyma því að við eigum margt gott og við þurfum að hlúa að því. Ég vil auka fjölbreytni í starfsumhverfi heilsugæslunnar. Við erum á botninum og þurfum að spyrna frá honum,“ segir hann.

Talsverður launamunur

Að sögn Odds eru grunnlaun sérfræðinga í heimilislækningum um 65 - 85.000 sænskar krónur í Svíþjóð sem er 1.095.250-1.432.250 íslenskar krónur miðað við gengi krónunnar 16,85. „Grunnlaun íslenskra heimilislækna með sérfræðimenntun í heimilislækningum með viðbótarþáttum eru um 6 -800 þúsund krónur. Námið að baki er: sex ára háskólanám, kandidatsár og fimm ára sérnám. Þannig erum við engan veginn samkeppnishæf við nágrannalöndin,“ bendir Oddur á.

Vantar 70-80 heimilislækna

„Það vantar 70-80 heimilislækna á landsvísu, þannig að stóra verkefnið er að ná læknum aftur heim og fjölga enn frekar í sérnáminu.

Vinna stendur yfir í velferðarráðuneytinu sem miðar að því að bæta miðlæga skráningu á öllum skjólstæðingum. Það þarf að samræma greiðslukerfið og fjármagnið þarf að fylgja skjólstæðingunum. Það er gríðarlega mikilvægt,” segir Oddur, „að efla heilsugæsluna það sparar heildarkostnað í heilbrigðiskerfinu.“ Eva Magnúsdóttir ritstjorn@frettatiminn.is

með svipaðar þjóðartekjur, 11,3 prósent. Norðmenn verja álíka hlutfalli og við til heilbrigðismála en eru með tvöfalt hærri þjóðartekjur. Við þurfum að lágmarki að auka hlutfallið í 10 prósent sem er aukning um 20 milljarða á ári,“ segir Páll. „Það er erfitt að aðskilja kjör starfsfólks og laun frá rekstri og innviðum spítalans. Hvort tveggja er nauðsynlegt að bæta. Við þurfum allverulega að breyta forgangsröðun okkar ef við ætlum að geta fjármagnað þetta kerfi. Forveri minn [Björn Zoëga] talaði um í fyrra að hann vildi ekki koma okkur fram af bjargbrúninni. Við erum því miður komin fram af bjargbrúninni. Þetta er sem betur fer ekkert hengiflug, heldur frekar brött skriða. Við þurfum hins vegar líflínu til að hjálpa okkur til að komast aftur upp. Og enn fleiri línur til að koma okkur lengra frá brúninni,“ sagði Páll. „Við erum að sjá afleiðingar af langtímaniðurskurði til Landspítalans,” sagði Páll Matthíasson, forstjóra Landspítala, á fundi Viðreisnar um heilbrigðiskerfið á þriðjudag. Ljósmynd/Hari

Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

Líftíminn

10

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Mun klæðanleg tækni stuðla að heilsueflingu?

Risarnir á snjallsímamarkaðnum, Apple og Samsung, veðja á að eftirspurn verði eftir því að fylgjast með heilsutengdum þáttum líkt og hjartslætti, koffínneyslu, fituprósentu, blóðsykursmagni og súrefnismettun í gegnum tæki eins og snjallúr sem halda þanngi utan um ýmis konar líffræðilega tölfræði einstaklinga.

T

æknirisanum Apple nægir ekki að vera ráðandi markaðsaðili þegar kemur að stafrænni tónlist, snjallsímum og spjaldtölvum, heldur stefnir hann einnig á framtíð í svokallaðri klæðanlegri tækni (e. wearables).

Undir hana flokkast tæki sem einstaklingar ganga með á sér frekar en að geyma í vasa eða tösku. The Guardian greinir frá því að framtíðarsýn Apple sé sú að hægt verði að fylgjast með heilsutengdum þáttum líkt og hjartslætti, koffínneyslu, fituprósentu, blóðsykursmagni og súrefnismettun í gegnum tæki eins og snjallúr sem halda þannig utan um ýmis konar líffræðilega tölfræði einstaklinga.

Tilkynnt var um fyrsta samstarf Apple við spítala og heilbrigðisstofnanir í júní fyrr á þessu ári þegar svokallaður Healthkit hugbúnaður kom út í þróunarskyni.

Hugbúnaðurinn veitir forriturum innan tæknigeirans tækifæri til

að sérsníða heilsutengd forrit sem uppfylla fjölbreyttar heilbrigðisþarfir notenda. Apple fullyrðir þó að notendur munu koma til með að geta stjórnað flæði upplýsinga og deilt þeim með læknum ef kosið er. Þann 9. september síðastliðinn kynnti Apple sitt eigið snjallúr sem áætlað er að komi á markað snemma árs 2015. Í þessari sömu kynningu voru iPhone 6 og 6 plus kynntir til sögunnar, en símarnir féllu í skugga snjallúranna sem gagnrýnendur telja að sýni að Apple muni leggja gríðarlega vinnu í úrið á næstu mánuðum og aðlaga það að þörfum notenda á sem bestan hátt.

Samsung lætur ekki sitt eftir liggja í þessu nýja tæknikapphlaupi og er í raun skrefi á undan Apple þegar kemur að snjallúrunum, en Gear vörulína þeirra kom á markað seint á síðasta ári. Samsung íhugar nú mögulegt samstarf við þýska

hugbúnaðaðarfyrirtækið SAP til þess að auka útbreiðslu heilsutengdrar þjónustu í smærri raftæki, líkt og úr. Einn af eiginleikum forritsins sem verið er að þróa gerir læknum kleift að fylgjast með og leiðbeina sjúklingum sínum úr fjarlægð.

Klæðanleg tækni, líkt og snjallúr, er að stækka fjarskiptamarkað-

inn. Árið 2013 seldust 9,7 milljónir slíkra tækja á heimsvísu og spáir greiningarfyrirtækið CCS Insight að 22,3 milljónir tækja verði seld í ár. Samsung, LG, Sony og Motorola eru dæmi um fyrirtæki sem framleiða snjallúr og hundruð framleiðenda, svo sem Jawbone, Misfit og Fitbit hafa kynnt á markað klæðanleg tæki sem innihalda skrefamæli,

greina svefnmynstur og halda utan um fjölda kaloría. Þróunin virðist stefna í þá átt að framleiðendur leggi sífellt meiri áherslu á að innleiða heilsutengda þætti inn í snjallúrin. Það verður því spennandi að fylgjast með framtíð hinnar klæðanlegu tækni og hvort hún muni koma til með að stuðla að allsherjar heilsueflingu.

Lyfjaval Álftamýri Opið 9-18 virka daga * Lyfjaval Mjódd Opið 9-18:30 virka daga 12-16 laugard.

Við bjóðum MediSmart Ruby blóðsykurmæla og strimla frítt fyrir þá sem eru með skírteini frá TR. • Mjög einfaldur í notkun, stór skjár, léttur og handhægur

• “No coding” þarf ekki að núllstilla • Þarf mjög lítið magn til mælinga, aðeins 0,6µl • Mælir blóðsykur á bilinu 1,1-35 mmol/L • Mæling tekur aðeins 5 sek.

• Geymir 480 mælingar í minni • Hægt að tengja við tölvu

NÝTT

Bílaapótekið Hæðasmára 4 Opið 10-23 alla daga * lyfjaval.is

Helgin 14.-16. nóvember 2014

11

Líftíminn

Flexor býður upp á göngugreiningu og alhliða lausnir við stoðkerfisvandamálum F lexor býður upp á ýmsar lausnir fyrir einstaklinga með stoðkerfisvandamál. „Í verslun okkar bjóðum við upp á mikið úrval af stuðningshlífum og spelkum, innleggjum, fótavörum og skóm. Einnig bjóðum við upp á göngugreiningu með nýjum hátæknibúnaði,“ segir Ásmundur Arnarson, sjúkraþjálfari hjá Flexor.

Ný tækni í göngugreiningu

„Í göngugreiningunni skoðum við fótlag og niðurstig hvers og eins, greinum helstu álagspunkta og skoðum fótleggjalengd. Þar starfa sjúkraþjálfarar og íþróttafræðingar og notast er við öflugan búnað í greiningunni, en göngu- og hlaupabrettið okkar býr yfir innbyggðum þrýstinemum sem skilar nákvæmum upplýsingum um göngulag í gegnum tölvukerfi,“ segir Ásmundur.

Fjölbreyttar lausnir

Að greiningu lokinni er boðið upp á ýmis konar lausnir, svo sem innlegg, hlífar, fótavörur, leiðbeiningar um val á skóm, sem og ábendingar um æfingar og hvert er hægt að leita eftir frekari aðstoð. „Við höfum ýmsar útfærslur af okkar sérsmíðuðu innleggjum allt frá íþróttainnleggjum og niður í nett innlegg sem passa í hælaskó. Þannig ættum við alltaf að finna lausn sem hentar og nýtist viðkomandi,“ segir Ásmundur.

Mikið úrval af skóm, stuðningshlífum og þjálfunarvörum í verslun Í verslun Flexor er að finna fjölbreytt úrval af skófatnaði fyrir alla aldurshópa. Flexor býður upp á gott úrval af sérhæfðum hlaupaskóm og gönguskóm, auk fjölda af

öðrum skóm fyrir alla fjölskylduna. „Einnig erum við með stuðningshlífar og ýmis konar þjálfunarvörur, s.s. nuddrúllur, æfingateygjur, jafnvægisdýnur og fleira. Við hjá Flexor leggjum áherslu á að bjóða upp á lausnir fyrir alla. Hingað leitar því fjölbreyttur hópur fólks, til dæmis atvinnumenn í íþróttum, börn með vaxtaverki, yngri börn með pirring í fótum og eldra fólk sem þarf á auknum stuðningi að halda þegar kemur að göngu.“

Flexorklúbburinn veitir 15% afslátt

Starfsmenn og sérfræðingar sem starfa hjá Flexor leggja áherslu á fagmennsku, nýjustu tækni og góða þjónustu. Viðskiptavinum gefst kostur á að ganga í sérstakan Flexorklúbb. „Með því að ganga í klúbbinn býðst viðskiptavinum 15% fastur afsláttur af ýmsum vörum, svo sem innleggjum, göngugreiningu, skóm og hlífum. Meðlimir klúbbsins fá einnig reglulega að vita af nýjungum og tilboðum sem eru í gangi hjá okkur hverju sinni,“ segir Ásmundur. Hægt er að skrá sig í Flexorklúbbinn á heimasíðunni www.flexor.is

Þjónusta

Flexor er staðsett í Orkuhúsinu á Suðurlandsbraut og á í samstarfi við bæklunarlækna, sjúkraþjálfara og annað sérhæft starfsfólk sem hefur aðsetur í Orkuhúsinu. Aðstaðan er því til fyrirmyndar og gerir fyrirtækinu kleift að veita enn betri og faglegri þjónustu. „Hjá Flexor er unnið af kostgæfni við að veita góða þjónustu og finna hagkvæmar lausnir fyrir þá sem leita til okkar,“ segir Ásmundur að lokum.

Unnið í samstarfi við Flexor

Fyrir hverja er göngugreining Flexor?

Vandamál sem göngugreining getur hjálpað til við að leysa eru til dæmis: n Þreytuverkir og pirringur í fótum. n Verkir í hnjám. n Verkir í hælum. n Beinhimnubólga. n Óþægindi eða verkir í baki og/eða mjöðmum. n Verkir í tábergi og/eða iljum. n Hásinavandamál. n Óþægindi í ökklum. n Þreytu- og álagsverkir hjá börnum og unglingum.

Göngugreining Flexor felur í sér: n Tölvuþrýstimælingaplötu í gönguog hlaupabretti sem nemur álagsdreifingu á fætur. n Fullkomið tölvukerfi sem sýnir tölulegar upplýsingar um gönguferlið og stöðu fóta. n Mat á stöðugleika og jafnvægi. n Skoðun á hvort um tábergssig sé að ræða. n Skoðun á stöðu iljaboga. n Upptöku sem sýnir stöðu á fótum og hnjám og vistar upplýsingar í gagnagrunni. n Lengdarmælingu ganglima. n Skoðun á stöðu mjaðmagrindar. n Útprentun á nákvæmum upplýsingum um göngulag og niðurstöður göngugreiningar.

Líftíminn

12

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Ástandið í heilbrigðiskerfinu fyrirsjáanlegt Dr. Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, dósent í hagfræði við Háskóla Íslands, segir að ástandið í heilbrigðiskerfinu hafi verið fyrirsjáanlegt miðað við þær ákvarðanir sem við höfum tekið í heilbrigðismálum. Ákvarðanataka sé of pólitísk, of snemma, og byggi þar með ekki á þeim upplýsingum sem liggja til grundvallar hverju sinni.

Á

kvarðanataka í heilbrigðismálum á að grundvallast á upplýsingum. Hún á að taka mið af þeim upplýsingum sem liggja fyrir – og pólitíkin á að koma inn í umræðuna í framhaldi af því.

Ekki þannig að aðilar deili um hluti á hugmyndafræðilegum forsendum, sem eru í raun staðreyndir,“ sagði dr. Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, dósent í hagfræði við Háskóla Íslands, í erindi á fundi Viðreisnar um heilbrigðiskerfið í vikunni. Erindi hennar var undir yfirskriftinni Heilsa, peningar og pólitík og ræddi hún ástandið í heilbrigðiskerfinu á Íslandi út frá ákveðnum hagstærðum.

Hún ræddi ýmsar útfærslur á fyrirkomulagi í heilbrigðisþjónustu, þar á meðal skiptingu í ríkisrekstur og einkarekstur. Í máli hennar kom meðal annars fram að einkarekstur í heilbrigðisþjónustu á Íslandi er með öðru sniði en tíðkast víða annars staðar.

Erlendis er meira um einkarekstur eftir því sem heilbrigðisþjónustan er almennari, til að mynda í heimilislækningum, en hér er því öfugt farið. „Út frá sjónarmiðum hagfræðinnar er einkarekstur heppilegri eftir því sem aðgangur neytenda að upplýsingum er meiri. Neytendur þurfa að hafa nægilegar upplýsingar til að geta metið hvort þjónustan sé góð eða slæm. Eftir því sem læknisþjónusta verður sérhæfðari eru upplýsingar sjúklinga minni. Það fer því eftir aðstæðum og þjónustunni sem verið er að veita hvort einkarekstur eða ríkisrekstur sé hagfelldur, og það þarf að ræða út frá þeim upplýsingum sem liggja til grundvallar hverju sinni,“ sagði hún.

„Pólitíkin kemur of snemma inn í ákvarðanatökuna þannig að við nýtum ekki nógu vel þær upplýsingar sem liggja fyrir,“ segir dr. Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, dósent í hagfræði við Háskóla Íslands. Ljósmynd/Hari

Tinna sagði umræðuna um einkarekst ur gagnvar t ríkis rekstri í heilbrigðismálum óþarflega dogmatíska hér á landi þar sem andstæðum sjónarmiðum, oft hægri gegn vinstri, væri stillt upp í stað þess að ræða hvort tiltekið fyrirkomulag sé gott eða slæmt við ákveðnar aðstæður. „Þetta svíður mér mest í umræðunni um íslenskt heilbrigðiskerfi og þetta

endurspeglast í ákvarðanatöku í heilbrigðisþjónustu,“ sagði Tinna. „Ástandið sem við stöndum frammi fyrir núna var fyrirsjáanleg afleiðing þeirra ákvarðana sem við höfum tekið í heilbrigðismálum,“ segir hún. „Pólitíkin kemur of snemma inn í ákvarðanatökuna þannig að við nýtum ekki nógu vel þær upplýsingar sem liggja fyrir, til að mynda ákvarðanir um innleiðingu

Hvernig heyrir þú?

Í

samskiptum fólks skiptir góð heyrn miklu máli. Heyrnarskertir einstaklingar eru stöðugt á varðbergi í samskiptum við annað fólk. Samtalið getur oft orðið slitrótt þegar viðkomandi biður viðmælanda sinn að endurtaka orð sín eða að tala hægar. Þannig samtal endar oft á tíðum með því að viðmælandinn gefst upp, eða einhver misskilningur á sér stað.

Ellisif Katrín Björnsdóttir, heyrnarfræðingur hjá Heyrn í Kópavogi, bendir á að heyrnarskertir einstak-

lingar gera sér ekki alltaf endilega grein fyrir skerðingu sinni þegar slíkt ferli hefst. „Um 30% fólks á aldrinum 40 til 65 ára eru heyrnarskert og missa af ýmsum hljóðum sem gefa lífinu gildi. Að meðaltali líða um sjö ár frá því að fólk verður vart við heyrnarskerðingu þar til það leitar sér aðstoðar.“ Hjá okkur er hægt að fara í greiningu undir faglegri ábyrgð heyrnarfræðings, auk þess sem hægt er að fá heyrnartæki að láni,“ segir Ellisif.

Einnig er hægt að taka heyrnarpróf

á heimasíðunni www.heyrn.is og fá í kjölfarið fría heyrnargreiningu.

Með prófinu er hægt að kanna skilning á talmáli við háværar aðstæður og boðið er upp á níu mismunandi tungumál.

Sá sem leitar hjálpar við heyrnarskerðingu gefur sér, fjölskyldu sinni og starfsfélögum veglega gjöf þegar þeim finnst ekki lengur erfitt að tala við hann.

Unnið í samstarfi við Heyrn

Til að koma í veg fyrir að slíkt hendi þig eru hér nokkrar spurningar sem geta gefið vísbendingu um hvernig heyrn þín er: n Átt þú erfitt með að heyra sömu hljóð og aðrir heyra, svo sem fuglasöng?

n Finnur þú fyrir sóni í eyrunum?

n Hváir þú oft?

n Biður þú aðra að segja þér hvað sagt var á fundum sem þú varst á?

n Hækkar þú oft það mikið í sjónvarpi eða útvarpi að öðrum finnist það óþægilegt?

n Átt þú erfitt með að skilja þegar þú talar í síma?

n Finnst þér aðrir muldra?

n Heyrir þú illa í margmenni?

n Hefur þú verið, að staðaldri, í miklum hávaða og þá sérstaklega í vinnunni? n Heyrir þú varla þegar dyrabjallan eða síminn hringja? n Finnst þér auðveldara að skilja raddir karla en kvenna?

Ef þú svarar einhverjum af þessum spurningum játandi þá getur ástæða þess verið heyrnarskerðing. Ellisif mælir með heimsókn til heyrnarþjónustunnar Heyrn í Kópavogi. „Við veitum alhliða þjónustu til að bæta úr heyrnarskerðingu með háþróuðum heyrnartækjum.

meðferða eða íhlutana, eða varðandi skipan heilbrigðismála,“ segir hún og bendir á að umræðan hér verpist iðulega um andstæð sjónarmið. „Það þarf að beina umræðunni að sameiningu sjónarmiða: Við eigum að beina fjármunum þangað sem við fáum mest virði fyrir hverja krónu,“ segir Tinna. Hún bendir jafnframt á að OECD hafi gert athugasemd við einmitt þetta í skýrslu um Ísland

sem kom út árið 2008 þar sem bent var á þörf á því að forgangsraða í heilbrigðisþjónustu út frá faglegu mati á kostnaði og ávinningi í heilbrigðisþjónustu til að bregðast við óhjákvæmilegu auknu álagi í kjölfar fjölgunar aldraðra og þjónustuþörf.

Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Líftíminn

13

Aldursbundin augnbotnahrörnun – Ferli sem hægt er að hægja á

Þ

egar hugað er að heilsunni er mikilvægt að gleyma ekki augunum. Til að stuðla að heilbrigði augna er gott að borða ferskt grænmeti, taka A, C og E vítamín og viðhalda raka í augum, svo nokkur dæmi séu tekin.

Aldursbundin augnbotnahrörnun

ið sem haldið er augnsjúkdómum,“ segir Guðný R. Hannesdóttir, söluog markaðsfulltrúi hjá Provision.

Provision leitast því eftir að bjóða upp á vörur sem hafa meira fram að færa en þær vörur sem nú þegar eru á markaði, auk þess sem lögð er áhersla á að bjóða upp á vörur fyrir ákveðinn hóp fólks með augnsjúkdóma.

Ein þessara vara er Viteyes AREDS2 bætiefnablanda sem vinnur gegn aldurstengdri augnbotnahrörnun.

Aldursbundin augnbotnahrörnun er algengasta orsök lögblindu á Íslandi hjá fólki eldra en 50 ára. SjúkMögulegt að hægja á dómurinn leggst á miðgróf sjúkdómnum sjónhimnu í augnbotnum og skerðir lestrarsjón og „Unnt er að hægja á augnsjónskerpu. Vitað er að ellibotnahrörnun og draga úr hrörnun í augnbotnum er Guðný R. Hann- líkum á votri hrörnun með algengari með hækkandi esdóttir, sölu- og inntöku ákveðinna vítamaldri og að reykingar ýta markaðsfulltrúi ína. Viteyes A R EDS2 er undir þróun votrar hrörn- hjá Provision. sérþróað vítamín sem er unar. Ættarsaga og hár blóðsamsett með tilliti til augnþrýstingur eru einnig áhættuþættir. botnahrörnunar,“ segir Guðný. Í Provision er heildsala sem sér- janúar síðastliðnum setti Provihæfir sig í sölu og dreifingu á vörum sion á markað nýtt og endurbætt sem stuðla að góðu augnheilbrigði. Viteyes - AREDS2. „Í nýju efnaHjá Provision er meðal annars að blöndunni hefur beta-karótín, eða finna ýmsar vörur sem stuðla að A vítamín, verið fjarlægt og 6 mg heilbrigði augna og er markmið af lúteini og 2 mg af zeaxantíni fyrirtækisins að opna augu almenn- bætt við. Lútein og zeaxantín eru ings fyrir augnheilbrigði. „Með það andoxunarefni sem fyrirfinnast í að leiðarljósi flytjum við inn vörur augnbotninum. Við rannsókn kom sem stuðla ekki eingöngu að augn- í ljós að þeir þátttakendur sem hófu heilbrigði, heldur leggjum við einn- rannsóknina með litlu magni af lúig mikið upp úr því að létta fólki líf- teini og zeaxantíni í sínu mataræði

og fengu viðbætt lútein og zeaxantín meðan á rannsókninni stóð voru 25 prósent ólíklegri til að þróa með sér ellihrörnun í augnbotnum á efri stigum samanborið við þátt-

takendur með svipað mataræði og tóku ekki inn lútein og zeaxantín,“ bætir Guðný við.

Viteyes - AREDS2 og aðrar vörur frá Provision má fá í öllum helstu

apótekum á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni.

Unnið í samstarfi við Provision

Yes lífrænt sleipiefni fyrir elskendur Yes lífræna sleipefnið er hannað af konum og hefur notið mikilla vinsælda víða um heim. Það inniheldur aðeins lífræn efni og er fáanlegt í apótekum og heilsubúðum.

L

ífrænu sleipiefnin frá Yes henta sérstaklega vel fyrir konur á breytingaskeiðinu, þær sem hafa nýlega eignast barn, verið í meðferð við krabbameini eða eiga við þurrk að stríða í leggöngum og slímhúð eftir önnur langvarandi veikindi. Að sögn Birnu Gísladóttur, sölu- og markaðsfulltrúa IceCare eru Yes sleipiefnin unnin úr lífrænum efnum og hafa hlotið lífræna vottun frá The Soil Association í Bristol í Bretlandi. „Yes sleipiefnin innihalda engin aukaefni eða skaðleg efni sem geta verið ertandi fyrir slímhúðina. Þau klístrast ekki og eru einstaklega rakagefandi,“ segir Birna.

Yes sleipiefnin eru hönnuð af tveimur konum og seld í Bretlandi og víða um heim. Vörunni hefur verið vel tekið af neyt-

endum og hafa læknar í Bretlandi mælt með því að konur sem eiga við þurrk að stríða í leggöngum noti vöruna. Fyrir fólk í barneignarhugleiðingum er sleipiefnið Yes Baby kjörið en sú pakkning inniheldur bæði sleipiefni sem eru sæðisvæn og egglosunarpróf ásamt sleipiefnum sem gott er að nota eftir egglos. Í Yes sleipiefnunum eru lífræn efni eins og Aloe Vera, Flax extract og Guar Gum (Guaran). Þau innihalda einnig bæði olíu basa (oil-based) og vatnsbasa (waterbased) sem hægt er að nota með gúmmíverjum. Yes sleipiefnin má nota bæði innvortis og útvortis fyrir samfarir. Sleipiefnin innihalda ekki hormóna, rotvarnarefni, ilmefni, silíkon eða önnur efni sem geta haft ertandi áhrif á húð.

Nánari upplýsingar um Yes sleipiefnin má nálgast á vefsíðu IceCare www.icecare.is. Yes línan fæst í apótekum og heilsuverslunum.

Lífrænu sleipiefnin frá Yes henta sérstaklega vel fyrir konur á breytingaskeiðinu, þær sem hafa nýlega eignast barn, verið í meðferð við krabbameini eða eiga við þurrk að stríða í leggöngum og slímhúð eftir önnur langvarandi veikindi.

Yes sleipiefnin eru unnin úr lífrænum efnum og vottuð lífrænni vottun frá The Soil Association í Bristol í Bretlandi.

„Yes sleipiefnin innihalda engin aukaefni eða skaðleg efni sem geta verið ertandi fyrir slímhúðina,“ segir Birna Gísladóttir, sölu- og markaðsfulltrúi IceCare. Ljósmynd/Hari.

Líftíminn

14

Helgin 14.-16. nóvember 2014

Krabbameinslyf blönduð í óviðunandi húsnæði Sjúkrahúsapótek Landspítala uppfyllir ekki gæðakröfur um húsnæði sem gerðar eru til framleiðslu og blöndunar krabbameinslyfja og næringar í æð en ein deild apóteksins sér um að blanda öll krabbameinslyf og næringu í æð fyrir spítalann. Ellefu starfsmenn, fjórir lyfjafræðingar og sjö lyfjatæknar, vinna í glugga- og loftlausu, nokkurra fermetra rými þar sem varla er pláss til að skipta um skoðun. Deildin flutti í húsnæðið árið 1998 frá Landakoti og Fossvogi og þá þótti mikið að blanda 30 krabbameinsblöndur á dag. Núna framleiðir deildin oft um 100 krabbameinsblöndur á dag en alls eru framleiddar milli 20-25 þúsund blöndur árlega.

Blaðamaður heimsótti deildina og komst að því að þessi litla eining metnaðarfullra lyfjafræðinga og lyfjatækna vinnur gríðarlega mikilvægt starf. Þar er hver skammtur blandaður sérstaklega fyrir hvern sjúkling, að teknu tilliti til hæðar, þyngdar og heilsufars.

S

júkrahúsapótek Landspítala uppfyllir ekki gæðakröfur um húsnæði sem gerðar eru til framleiðslu og blöndunar krabbameinslyfja og næringar í æð en ein deild apóteksins sér um að blanda öll krabbameinslyf og næringu í æð fyrir spítalann. Ellefu starfsmenn, fjórir lyfjafræðingar og sjö lyfjatæknar, vinna í glugga- og loftlausu, nokkurra fermetra rými. Deildin flutti í húsnæðið árið 1998 frá Landakoti og Fossvogi og þá þótti mikið að blanda 30 krabbameinsblöndur á dag. Nú framleiðir deildin oft um 100 krabbameinsblöndur á

dag en alls eru framleiddar milli 20-25 þúsund blöndur árlega. Hver skammtur er blandaður sérstaklega fyrir hvern sjúkling, að teknu tilliti til hæðar, þyngdar og heilsufars.

Strangar kröfur um vinnurými

Að sögn Ragnheiðar Kr. Sigurðardóttur, lyfjafræðings í sjúkrahúsapóteki Landspítala, er unnið með verklagi sem kallast smitgát en aðferðafræðin er notuð til að koma eftir fremsta megni í veg fyrir að örverur, bakteríur, veirur, sveppir, sem og önnur óhreinindi komist í lyfin og valdi sýkingum. Það krefst

Náttúruleg lausn við liðverkjum

vandaðra og agaðra vinnubragða starfsmanna. „Einingunni er skipt upp í tvennt, þ.e. krabbameinslyfjablöndun og næringarblöndun. Á flestum stöðum í heiminum eru þessar einingar starfræktar algjörlega óháð hvor annarri en vegna smæðar okkar er starfsfólkið okkar þjálfað til að vinna í báðum einingunum og við reynum að „rótera“ fólki eins og hægt og þannig höldum við okkur í æfingu á báðum stöðum,“ segir Ragnheiður.

Ellefu deila sex tölvum

Þorbjörg Finnsdóttir

„Þessar dásamlegu perlur hafa bjargað mér og minni heilsu. Ég vakna án stirðleika á morgnana, er ekki með bjúg lengur og mig langar að dansa allan daginn!“ Kynntu þér málið á regenovex.is

Fæst í apótekum

Eins og víða ber við á spítalanum er pláss af skornum skammti. Lyfjatæknarnir sem blanda lyfin þurfa að skáskjóta sér hver framhjá öðrum þegar þeir ganga um lyfjaherbergið.

Skrifstofan, þar sem tölvuvinnsla fer fram, sem er jafnframt starfsmannaaðstaða, býður ekki upp á sæti fyrir alla og skiptast starfsmenn á að nota sex tölvur. Vegna smæðar húsnæðisins er ekki möguleiki á því að fjölga starfsmönnum þrátt fyrir að þörf sé á því. „Aðstæðurnar verða til þess að við vitum mikið hvert um annað og því skiptir verulegu máli að við séum samheldinn hópur þar sem traust ríkir milli einstaklinga. Í deildinni vinna saman lyfjafræðingar og lyfjatæknar. Það er alls ekki allra að blanda lyf með þeim hætti sem fer hér fram.

Lyfjafræðingarnir stýra blönduninni og bera ábyrgð á því sem þar fer fram en lyfjatæknarnir bera þungann af sjálfri blönduninni sem og öðrum verkefnum eins og innkaupum og vörustýringu. Lyfjatæknarnir hafa fengið góða þjálfun og eru sérhæfðir í blöndun. Við erum með afbragðs lyfjatækna, annars væri þetta ekki hægt,“ segir Ragnheiður.

Blanda fyrir vökudeild

„Í næringarblöndun er ekki síður þörf á nákvæmum vinnubrögðum. Þar eru blönduð verkjalyf og næring, augndropar og önnur sérhæfð lyf sem blanda þarf með smitgát.

Framleiðslueiningin blandar næringu í æð fyrir fyrirbura á vökudeild og næringu í æð fyrir börn og fullorðna sem ekki geta nærst öðruvísi af einhverjum ástæðum,“ segir Ragnheiður.

Starf þeirra felst mikið í samskiptum við lækna, hjúkrunarfræðinga og annað starfsfólk. Deildir

spítalans treysta mjög á þeirra sérþekkingu og þjónustu. Framleiðslueiningin sinnir flestum deildum spítalans en þjónustar einnig sjúklinga í heimahúsi með næringu og verkjalyf í æð. Það að bjóða upp á að lyf séu blönduð til notkunar í heimahúsi getur sannarlega bætt lífsgæði fólks. Sjúklingarnir geta þannig verið heima í stað þess að liggja á sjúkrahúsi og þessi þjónusta er einnig hagkvæm fyrir spítalann þar sem hægt er að útskrifa sjúklinga fyrr fyrir vikið.

Apótekið þátttakandi í lyfjarannsóknum

Apótekið er þátttakandi í fjölmörgum lyfjarannsóknum þar sem verið er að kanna virkni og aðra þætti nýrra lyfja sem geta síðar komið á almennan markað. Hlutverk einingarinnar í slíkum rannsóknum er að blanda þau lyf sem gefin eru í æð og jafnframt að bera ábyrgð á öllu utanumhaldi og skráningum sem viðkoma framleiðslunni og öðrum þáttum er varða þátttakendur í rannsóknunum.

Meiri hraði ógnar öryggi

„Við höfum hámarkað það magn sem hægt er að framleiða og hraðann sem starfsmenn geta viðhaft við blöndun. Ef við ynnum hraðar þá myndum við ógna öryggi sjúklinga og starfsfólks. Við getum ekki fjölgað starfsmönnum vegna þrengsla. Í krabbameinslyfjablöndun eru yfirleitt þrír lyfjatæknar að störfum í einu, tveir að blanda og einn að handlanga og senda tilbúnar blöndur til afhendingar á deildir spítalans. Blöndunarskáparnir eru

gamlir og lúnir en árlega fer fram skoðun á þeim til að athuga hvernig virknin er. Í síðustu skoðun kom í ljós að þeir eru á allra síðasta snúningi. Gríðarleg tæknibylting hefur átt sér stað síðustu ár í skápum og tilheyrandi tæknibúnaði, sem eykur öryggi til muna,“ bendir Ragnheiður á.

Hagræðing möguleg

„Við horfumst í augu við þann veruleika að krabbameinssjúklingum fjölgar jafnt og þétt og er því spáð að ekki verði lát á þeirri þróun. Því er óhjákvæmilegt að umfang lyfjaog næringarblöndunar muni aukast.

Spítalinn gæti hugsanlega hagrætt og fengið deildinni fleiri verkefni eins og t.d. blöndun á sýklalyfjum fyrir allan spítalann. Mögulegt er að ná fram miklum sparnaði með betri nýtingu þessara lyfja sem og annarra dýrra lyfja. Í aðstöðunni sem er teiknuð inn í nýjan spítala er gert ráð fyrir að sjúkrahúsapótekið taki yfir meira af annarri lyfjablöndun, t.d. blöndun sýklalyfja, og leggi hana þá niður annars staðar í öryggis- og hagræðingarskyni,“ segir Ragnheiður. „Við þurfum nýjan spítala til þess að geta sinnt sjúklingum miðað við nýjustu þekkingu á öruggan hátt.

Við viljum geta annað þeirri fjölgun sjúklinga sem öldrun þjóðarinnar hefur í för með sér. Við gerum alltaf okkar besta í framleiðsludeild apóteksins og erum mjög framarlega í faglegu starfi en húsnæðið hamlar vissulega,“ segir Ragnheiður.

Eva Magnúsdóttir ritstjorn@frettatiminn.is

Brandenburg

ORKA FYRIR ÍSLAND Orkusalan

422 1000

orkusalan@orkusalan.is

orkusalan.is

Hvort sem þú ert á höfuðborgarsvæðinu, í þéttbýli, dreifbýli eða hreinlega uppi á jökli þá sjáum við um að koma þér í samband.

Vertu í stuði með okkur. Það er einfalt að koma í viðskipti hvar sem þú ert á landinu, með einu símtali í 422 1000 eða á orkusalan.is.

Við seljum rafmagn — um allt land.

Raforkusala um allt land

Geratherm Family line Þvagfærasýkingarpróf Infection control • Nemur hvít blóðkorn, prótein, nítröt og blóð í þvagi • 3 strimlar í pakka • Öruggt og auðvelt í notkun • Ætlað til heimilisnota

Snemmtækt þungunarpróf

Fjölnota frjósemispróf

Early detect

• Einfalt fjölnota próf sem segir til um frjósemi

• 99% áreiðanlegt 4 dögum fyrir áætlaðar blæðingar

OVU control

• Greinir saltkristalla í munnvatni

• Öruggt, einfalt og fljótlegt

• Handhægt, nákvæmt og hreinlegt

• Ætlað til heimilisnota

• Ítarlegar leiðbeiningar fylgja

Sveppasýkingarpróf Fungal infection • Próf til greiningar á Candida sveppasýkingu í leggöngum • Yfir 90% áreiðanlegt og einfalt í notkun • Ætlað til heimilisnota Fæst eingöngu í apótekum

Útsöluaðilar: Apótek, Fjarðarkaup, Hagkaup, Iceland og þín verslun

Eirberg ehf. Stórhöfða 25 • eirberg@eirberg.is • Sími 569 3100 • eirberg.is