Chloé Rutzerveld is food futurist

Ik kom uit Limburg en daar wordt alles met bergen eten gevierd. Sinds 2013 eet ik hoofdzakelijk vegetarisch. Héél soms eet ik vis, bij mijn ouders. Ik merkte dat mensen mijn vegetarisme zagen als het niet goedkeuren van hun gedrag, terwijl iedereen moet doen wat zij zelf willen. Dat is zo geworteld, zoiets persoonlijks. Je zou denken dat degenen die niet vegetarisch zijn daarop aangesproken moeten worden, niet andersom.

Op de middelbare school wist ik niet wat ik wilde. Als ik toen had geweten dat er een opleiding is voor het maken van props voor scifi-films; fantastisch! Ik kon best makkelijk leren en was vijf dagen per week met wedstrijdzwemmen bezig. Wat ik leuk vond én waar ik goed in was: kunst en biologie. Ik vroeg me steeds af wat de bedoeling en toepassing zijn van natuurkunde en wiskunde; zo’n gedwongen manier van leren die niet bij me paste. Ik wilde eigenlijk naar de kunstacademie, maar dat vonden mijn ouders ‘zonde’. Ik kwam terecht bij industrieel ontwerp op de TU/e, dat vonden ze prima; toch universiteit, creatief en iets technisch. Per toeval kwam in mijn tweede jaar door een project over kweekvlees alles bij elkaar voor mij; wetenschap, voedsel, kunnen speculeren en nadenken over de toekomst vanuit nieuwe technologie.

Toen ik cum laude slaagde voor Industrial Design aan de TU/e kon ik geen master gaan doen, ook niet in Delft. Ik wilde alleen maar iets met voedsel doen en dat was toentertijd eigenlijk niet de bedoeling. Ik woonde op een goedkope zolderkamer in een studentenhuis op de Kleine Berg dus ik dacht: ‘Ik begin gewoon mijn eigen studio en zie wel waar het schip strandt’. Ik kreeg een talentontwikkelingsbeurs van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Die gaf me de ruimte om te onderzoeken hoe ik technologie, wetenschap en kunst kon combineren rondom maatschappelijke voedselvraagstukken.

Twee jaar geleden belandde ik toch weer op de TU/e, als studentencoach van het nieuwe thema Novel Food Systems bij Industrial Design. Ook was ik curator en creatief leider van Embassy of Food, een van de designambassades van de Dutch Design Foundation. Ik merkte dat de meeste studenten het thema toekomstvoedsel moeilijk vonden. Voedsel is een onderwerp waar iedereen een mening over en ideeën en referentiekaders bij heeft. Mensen uit Italië, Frankrijk en Azië hebben veel meer een gewortelde eetcultuur. Het is een hele uitdaging om met hen radicaal anders naar voedsel en voedselsystemen te kijken. Het is zo’n emotioneel onderwerp. Bovendien, de TU/e heeft vrijwel geen kooken experimenteerfaciliteiten, en alles wat novel food isdenk aan algen, insecten, cellen - mag al haast niet. Het is dus best een ingewikkeld thema om aan te werken.

Tijdens mijn afstudeerwerk in 2014 bij TNO was 3D-printen een hype. Ik vond de nieuwe technologie interessant maar wat was het punt op de horizon waar we naartoe werken? Ik bedacht Edible Growth, een concept voor een 3D-geprint eetbaar ecosysteempje met voedingsbodem, zaadjes en sporen dat bij de consument zelf kon uitgroeien tot een volwaardig gerecht. Dat zette TNO aan het denken maar eigenlijk te vroeg; de printers waren nog volop in ontwikkeling. Het project was wel - om het zo maar te noemen - het startpunt van mijn carrière. Omdat het zo anders was, werd ik direct na mijn afstuderen gevraagd voor TEDx Calgary en daarna als spreker op de Global Innovator Conference in Beijing. Doodeng. Ik verdiende er niks mee, puur mijn onkosten werden betaald. Maar ik kwam op allerlei gave plekken en kon mijn netwerk opbouwen. Ik zat altijd over de hele wereld. De tijden zijn echt veranderd, je kijkt nu anders naar vliegen. Werk je veel rond duurzaamheidsthematieken en zit je om de maand in een ander land; ja, dat is raar. Dat doe ik niet meer maar mis het soms wel.

In 2018 verscheen mijn boek Food Futures; how design and technology can reshape our food system. Hetzelfde jaar erop vroeg wetenschapsmuseum NEMO me voor de eerste volwassenententoonstelling, Food of Tomorrow. Dat was mijn eerste werk als curator. Ik had wel genoeg van toekomstprojecten die nooit af zijn. Ze waren voor mijn gevoel nooit af omdat ik me beperkt voelde door mijn maak-skills. Ik wil mezelf vegan gestudeerd; veganistisch eten zonder koken, bakken of grillen. Dan leer je veel over ingrediënten maar ik vond het niet per se gezond. In Nederland zou dat super niet-duurzaam zijn en de hoeveelheid vet, van onder meer cacao, kokosolie, noten en avocado’s, is groot; ik kwam in een maand vier kilo aan. Maar leerzaam was het wel; je leert beter kijken naar hoe een ingrediënt reageert. Daaruit kwam mijn project voort van stroopwafels uit reststromen van de groente-industrie. Zo word ik weer geprikkeld door een ander perspectief. altijd verbeteren, heel frustrerend, en ik val overal tussenin; ik ben niet kunstenaar, ontwerper en wetenschapper genoeg voor deze vakgebieden. Iedereen vindt de projecten geweldig en fantastisch en wil die laten zien, maar niemand wilde ervoor betalen. Niemand had het vertrouwen; ‘we vragen Chloé om hier een idee of oplossing voor te bedenken’ omdat ze het spannend vonden of vinden. Nu is dat anders maar het was moeilijk. Daarom ben ik eerst dat boek gaan schrijven, om voor mezelf iets te kunnen afronden. Dat had ik nodig; ‘waar doe ik het eigenlijk voor?’.

Van jongs af aan maakte ik al veel dingen. Op de TU/e kregen we geen nieuwe technieken daarvoor; logisch, het is geen kunstacademie. Dat doe ik nu, met opleidingen in prosthetics en FX make-up, werken met siliconen, technische mallen maken, om op hoogwaardig niveau prototypes te kunnen maken. Nu ben ik bezig met een opleiding taxidermie. Ik eet de beestjes niet op maar zet ze op. Daarbij leer ik veel over anatomie, inwendige structuren. Alles komt daarin samen; ik vind dieren en spijsverteringssystemen boeiend. Ik ben ook niet meer puur met voedsel bezig, maar met grotere systemen, ook de menselijke spijsvertering.

Ik heb elke drie jaar een periode dat ik me begin te vervelen en dan wil ik weer wat nieuws leren. Zo heb ik in India een maand ayurveda en in New England raw

Dat gebeurde ook bij de Future Food Formula-installatie, samen met Universiteit Utrecht, Next Nature Network en Organism Studios. Alle omgevingsfactoren - lichtspectrum en -intensiteit, water, pH - beïnvloeden de smaak, vorm, voedingswaarde en kleur van onze gewassen. In vertical farms kunnen we die factoren nu sturen. De installatie laat mensen zelf een groeirecept maken waarbij ze direct op het touchscreen kunnen zien hoe de aanpassingen een tomatenplant beïnvloeden. De universiteit deelde hun onderzoeksdata; zij zien beren op de weg omdat zij zoveel kennis hebben. De clou is om genoeg inhoudelijk te leren om op niveau met hen te kunnen praten maar genoeg afstand te hebben om outside the box na te denken over andere toepassingen. De installatie is gebaseerd op onderzoek, maar met een laagje speculatie en creatieve vrijheid, anders wordt het te complex. Op dit moment werk ik aan een nieuwe installatie, Cellular Alchemy* (werktitel) voor Lowlands Science in opdracht van NWA. Het gaat over cellulaire landbouw, waarbij we bezoekers in vier stappen meenemen door het productieproces van celbasis tot aan het eindproduct. Doel is laagdrempelige wetenschapscommunicatie met de hoofdrol voor de maakbaarheid en enorme potentie voor culinaire creativiteit. Er is veel weerstand tegen biotech en high tech voedsel, maar wat mij betreft komt dat deels doordat er zo slecht gecommuniceerd wordt over wat het is en hoe het werkt.

Ik merk nu dat alles bij elkaar komt. Nu focus ik weer op het maken van nieuw werk rondom bredere maatschappelijke voedselvraagstukken en systemen. Zodra ik me dan leeg voel, zoek ik weer nieuwe voeding. Mijn doel is om mensen op een hele andere manier na te laten denken over voedsel en de toekomst van voedsel. Na tien jaar krijg ik nu opdrachten waar ik vanaf de start van mijn studio van droomde: creatieve wetenschapscombinatie waarin kunst, ontwerp, biologie en technologie samenkomen en ik kan onderzoeken, speculeren en dromen en mijn makerschap ontwikkelen.

* Na Lowlands komt Cellular Alchemy - Exploring the future of cell-based foodin het Evoluon, in de expo over space farming.

WARMTE- EN KOUDELEVERANCIER ETECK SLAAT VLEUGELS VERDER UIT, OOK IN BRABANT