Kuram dergisi

KURAM Yıl 00 Sayı 00 Kış 2016 3 Aylık Yerel-Süreli Dergi

Ölüm

dergi atölyesi 1

2

İçindekiler Editör Yazısı .................................................................................................... 5 İslâm Filozoflarının Ölüm Hakkındaki Düşüncelerinde Stoacı Filozofların Etkisi Fatma Zehra PATTABANOĞLU ......................................................................... 6 Modern Kültürde Hastalık ve Ölüm: Şimdi’ye ve Sonsuzluğa Dair Sertaç Timur DEMİR ........................................................................................ 9 Terör Yönetimi Kuramı M. Berrin BULUT.............................................................................................. 11

3 Aylık Yerel-Süreli Dergi Yıl 00 Sayı 00 Güz 2016 ISSN: 1357-9221

Dergi Atölyesi Adına Sahibi Yavuz Selim ERFİDAN Editör İshak KÜÇÜKYILDIZ Genel Koordinatör Vedia ULAK Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Merve Nur AKSOY Grafik Tasarım Erdem EKMEN Sanat Yönetmeni Bartu TABAKCI Yayın Kurulu Yrd. Doç. Dr. Yavuz GÜNAŞDI Prof. Dr. Nuh ASLANTAŞ Doç. Dr. Fatih DUMAN Prof. Dr. Erhan AFYONCU Prof. Dr. Atilla YAYLA Doç. Dr. Hasan Yücel BAŞDEMİR Arda AKÇİÇEK

Danışma Kurulu Prof. Dr. İlber ORTAYLI Prof. Dr. Alpaslan CEYLAN Prof. Dr. Ali KÖSE Prof. Dr. Hilmi YAVUZ Prof. Dr. Ahmet İNAN Prof. Dr. İlhami DURMUŞ Yrd. Doç. Dr. Yasemin ABAYHAN

Yönetim Yeri King Otel, Masa 1 Kavaklıdere, Güvenlik Caddesi NO: 13 ÇANKAYA/ANKARA 0312 418 90 99 Basım Yeri Çelik Kırtasiye Büyükesat, Uğur Mumcu Caddesi NO 41 ÇANKAYA/ANKARA 0312 446 95 79 Ulusal hakemli bir dergidir. Yılda 4 sayı yayımlanır.

Dergide yayımlanan makalelerden yazarları sorumludur.

Editör Yazısı

Dergi Atölyesi’nin ilk akademik dergisi olan “KURAM” meyvesini verdi.

Sayın Yavuz Selim Erfidan yönetimi ve editörlüğümde çıkmakta olan “KURAM” Dergisi edebiyattan arkeolojiye, sosyolojiden tarihe sosyal bilimlerin her alanındaki okurlarına hitap etmektedir. Dergide kuramsal ve uygulamalı özgün araştırma, inceleme ve derlemeler yayınlanmaktadır. Oldukça zengin bir bilim ve hakem kurulu bulunan “KURAM”, yayın politikası dâhilinde araştırmacı ve akademisyenlerin çalışmalarına açıktır. Birçok farklı alandan yazarları bulunmakta ve Türkçe yayın yapılmaktadır.

İnsanın anlam arayışında çözmekte en fazla zorluk yaşadığı alanlardan birisi ölümdür. Ölüm, insanın hiç aklına getirmediği belki de getirmek istemediği bir gerçekliktir. Bu nedenle sosyal bilimler açısından oldukça önemli olan “Ölüm” teması dergimizin ilk sayısında okurlarıyla buluşacaktır. Bu konuya geniş bir perspektiften bakabilmek açısından farklı bilim dallarından değerli akademisyenlerin yer aldığı makaleler yayınlanmıştır.

Dergi çıkarma konusunda bizlere öncü olan Dergi Atölyesi adına başta Harun KABAN olmak üzere Arda AKÇİÇEK, Meltem YILMAZ, Yrd. Doç. Dr. Yasemin ABAYHAN ve ekibine sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca bu konuda bizlere desteklerini esirgemeyen Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğüne minnettarız.

İshak KÜÇÜKYILDIZ

5

6

İSLÂM FİLOZOFLARININ ÖLÜM HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİNDE STOACI FİLOZOFLARIN ETKİSİ (*) Fatma Zehra PATTABANOĞLU (**) Öz İnsanlığın temel problemlerinden birisi olan ölüm, yüzyıllardır felsefecilerin, din ve bilim adamlarının üzerinde durduğu konulardan olmuştur. Sokrates ve Platon’la başlayan ruh ve ölümle ilgili tartışmalar Stoacı filozoflar tarafından geliştirilmiş, felsefe ve bilgelik sayesinde ölüm korkusunu yenmek için çareler aranmıştır. Ölüm, Stoacı filozoflar için bir korku kaynağı değil, yaşam felsefesi olarak algılanmıştır. Böylece ölüme yüklenen anlam, felsefe ile anlaşıl- maya çalışılmıştır.

Felsefe tarihinde pek çok meselede Epikürosçu, Stoacı, Yeni-Platoncu ve daha sonra da skolastikler aracılığıyla devam eden antik Yunan düşünce geleneğinin etkisi, İslâm düşünce- sine de yansımıştır.

Platon ve Aristoteles’in ruh öğretileri Stoacı ve Yeni Platoncu eklektik düşünceler tarafından geliştirilmiştir. Stoacılar ölümü, doğa yasasının bir gerekliliği olarak algılamışlardır. Bu sebeple ölüme bir çare olmadığına göre, onlar için asıl mesele ölüm kor- kusuna çareler aramaktır. Stoacı filozofların bu konuyla ilgili geliştirdikleri akılsal çareler, İslâm düşünürlerine de kaynaklık etmiştir.

The Influences of Stoic Philosophers on Islamic Philosophers’ Thoughts of Death Abstract

As one of the basic problems of humanity, death has been a subject, which philosophers, men of god and scientist have been working on for centuries. Debates, which started with Socrates and Plato, on soul and death have been developed by stoic philosophers, and solutions to defeat the fear of death have been sought with the help of philosophy and wisdom. The death has not been perceived as a source of fear for the stoic philosophers, but as a philosophy of life. Thus, the meaning assigned to death has been tried to be understood with philosophy.

GİRİŞ

İnsanlık tarihine bakıldığında diğer düşünceler gibi felsefî düşüncenin de bugüne ka- dar birikimsel olarak geldiği ve eklektizm esaslarına göre geliştiği görülür. Nitekim hiçbir medeniyet veya felsefî düşünce tamamen kendilerinden öncekilerden bağımsız ortaya çıkmadığı gibi tamamen yeni de değildir. Nitekim Stoacıların görüşlerinde de Herak- leitos, Sokrates, Kinikler, Megara Okulu, Platon ve Aristoteles gibi düşünürlerden bazı unsurlar bulunmaktadır. Aristoteles’ten sonra Yunan felsefesi, İskenderiye ve Roma’da Hellenistik felsefe olarak varlığını sürdürürken, metafiziğin yerini artık pratik felsefe ve ahlâk almaya başlamıştır. Zenon’un Stoa ahlâkı, mutluluğa ulaşma yolunu erdemde ara- mıştır. Nitekim Stoacılarda organik bir bütün olarak görülen tabiat, Tanrıyla bir olarak görülmüş; Tanrı veya tabiatın ruhu ile tabiat arasında nasıl bir ilişki varsa insanın ruhu ile bedeni arasında da öyle bir ilişki olduğu varsayılmıştır. Roma Stoacıları tarafından geliş- tirilen arzulara karşı akıl ve irade gücüyle savaş anlayışı, Ortaçağ ahlâkçılarını ve İslâm düşünürlerini büyük ölçüde etkilemiştir.***

* Bayrakdar, Mehmet “İslâm Felsefesinin Özgünlüğü Üzerine”, İslâm Felsefesinin Özgünlüğü, eds. Mehmet Vural, Elis Yay., Ankara, 2009, s.16. ** Arslan, Ahmet İlk Çağ Felsefe Tarihi, İ. Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2010, C.IV, s.179; Gill, Christopher “The School in the Roman Imperial Period”, The Cambridge Companion to The Stoics, eds. Brad Inwood, Cambridge University Press, USA, 2006, s.44-45. *** Ülken, Hilmi Ziya, İslâm Felsefesi Kaynakları ve Tesirleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara, 1967, s.7-8.

7

Stoa felsefesi erken, orta ve geç Stoa olmak üzere üç döneme ayrılır. Son dönem olan Roma Stoacılığında dinî ilgiler doruk noktasına ulaşmıştır. Ahlâk felsefesi, ruhun bedenden kurtuluşu, evrensel insan anlayışı ve Tanrısal öngörü çerçevesinde bir tür din felsefesi olma niteliğine bürünmüştür. Ayrıca son dönemin eserleri yekûn olarak çok olup günümüze kadar gelebilmiştir. (...)

KAYNAKÇA Arslan, Ahmet, İlk Çağ Felsefe Tarihi, C.IV, İstanbul: İ. Bilgi Üniversitesi, 2010.

Aydın, Hasan, “Ölüm Korkusu Karşısında Felsefenin Tesellisi: Marcus Tullıus Cicero ve Ebû Bekr Er-Râzî”, Felsefe Dünyası, S. 54, Ankara 2011.

Bayrakdar, Mehmet “İslâm Felsefesinin Özgünlüğü Üzerine”, İslâm Felsefesinin Özgünlüğü, eds. Mehmet Vural, Ankara: Elis, 2009.

Brun, Jean, La Stoicisme (Stoa Felsefesi), Çev. Medar Atıcı, İstanbul: İletişim, 2003. Cevizci, Ahmet, Felsefe Tarihi, İstanbul: Say, 2012.

Cicero, Paradoxa Stoicorum (Stoacıların Paradoksları), Çev. Serap Gür Kalaycıoğlu ve Ceyda Üstünel Keyinci, İstanbul: İmge, 2012.

, Tusculan (Ölüme Övgü), Çev. Cânâ Aksoy, İstanbul: Sel, 2014. Çağrıcı, Mustafa, İslâm Düşüncesinde Ahlâk, İstanbul: MÜİFV, 1989.

, “Kindî’nin Def’ü’l-Ahzân Adlı Risâlesi, Kaynakları ve Tesirleri”, MÜİF. Der- gisi, İstanbul 1995.

, “Ölüm (İslâm Düşüncesi)”, DİA, C. XXIV, İstanbul 2007.

8

Modern Kültürde Hastalık ve Ölüm: Şimdi’ye ve Sonsuzluk’a Dair Sertaç Timur Demir Abstract: This paper is basically about nowism as a representation of modernity rather than a temporal fragment, about cancer as philosophical reference rather than as a biological illness, and about death as constructive value rather than as a destructive expe- rience. All these representation-loaded concepts are dealt with through the story of Tessa, the protagonist in the film Now is Good (2012). In the liquid modernity, on the one hand nowist orienta- tions, tendencies and acts are wryly reduced to a cliché: “Carpe di- em” (seize the day) and on the other hand temporal uncertainty of death implies the essential principle of “memento mori” (remem- ber you will die) or “Mutu qabla an tamutu” (die before you die). The now is, as a worldview beyond a temporality, not merely good, but perhaps the God of the modern society.

Giriş

Bu çalışma, kanseri şimdici kültürün hem sonucu hem de sonu olarak görmektedir. Bu açıdan, burada, ölümcül kanser virüsü, Turner’ın önerdi- ği gibi (1995: 1-3), bedenselden ziyade sosyolojik bir durumdur ve tedbir kırıcı, başına buyruk, düzen bozucu, işgalci, yayılmacı ve öngörülmez kan- ser, modernitenin bir tür antiseptiği olarak konumlandırılmaktadır. Kan- ser, metafor yüklü bir hastalık ve modern kültürün kod açımını mümkün kılan bir tür projektördür. Now is Good filminin baş karakteri olan 17 ya- şındaki Tessa da kanserle bir hastalık olarak değil, bir yaşam formu olarak mücadele etmektedir. Film, genel olarak, kanseri olumsuzlasa ve Tes- sa’nın ölümle, yaşamla ve zamanla kurduğu ilişkiyi bazen yüzeysel bir gençlik hikâyesine indirgese de, makale boyunca irdelendiği gibi, içten içe belli çözümler de önerir: ölümlülüğü kabulleniş, tabiata yöneliş, aşk ve delilik bu tavsiyelerden birkaçıdır. Peki bunlar sonuç verir mi? Kanser durumu yalnızca Tessa’nın hayatını mahveden bir öteki düşman değil; kapımızı çalmadan girip daha sonra çok hızlı bir şekilde bizi evimizden— beden evimizden söküp atabilecek sinsi, patavatsız ve kontrolsüz bir mi- safir olarak da düşünülmelidir. Film, ancak bu şekilde izlendiğinde ve analiz edildiğinde, zaman ve varlık hakkında önemli ama gölgede kalmış unsurlar gün yüzüne çıkartılabilir.

Yönteme Dair Bu çalışma, metodolojik olarak, Now is Good1 filmi (2012) ve filmin gündeme getirdiği şimdicilik felsefesi etrafında ele alınmaktadır. Burada metnin çerçevesi filmin kurgusuna dayansa da, yine de analiz, filmin işaret ettiği gerçekliği aşmaktadır. Başka bir deyişle, makaleye konu olan anah- tar kavram ve meseleler, ele alınan filmin hem bir yansıması hem de on- dan taşanlardır. Bu yorumlama, filmi gerçekliğin salt aynası olarak gören indirgemeci bakışın yerine sinemayı modern sosyolojinin içine—belki de onun yerine koyan bir yaklaşımı savunmaktadır.

Gerçekten de, günümüz sosyal bilimler çalışmalarında film analizi gittikçe yaygınlaşmasının yanın- da, örneğin felsefe ya da sosyoloji yapmanın bir aracına dönüşmektedir. Bülent Diken ve Carsten Laustsen`in “Filmlerle Sosyoloji” kitabı için yazdığı sunuşta Žižek şöyle der: “Bir film asla `yalnızca bir film` ya da bizi eğlendirmeyi ve dolayısıyla dikkatimizi dağıtarak bizi asıl sorunlardan ve toplumsal gerçekliğimiz içindeki mücadelelerden uzaklaştırmayı amaçla- yan hafif 9

bir kurgu değildir. Filmler yalan söylerken bile toplumsal yapı- mızın canevindeki yalanı anlatırlar” (2010: 15). Bu çalışma, tam da bu ek- sende, hem ölüm ve hastalık konularının sinemasallaştığı hem de sinema- nın modern toplumu en iyi resmeden ve yorumlayan sanat dalı olduğu tezini savunmak amacıyla `sine-sosyoloji` olarak kavramsallaştırılabilecek bir yöntemi önermekte ve uygulamaktadır. Sinema, Casetti`nin belirttiği gibi, bir tanıklıktır (1999: 125); ancak bu tanık, çoğu zaman olandan fazla- sını anlatır.(...)

KAYNAKÇA Ariés, P. (2015). Batı`da Ölümün Tarihi. İstanbul: Everest Yayınları.

Baudrillard, J. (1990). Seduction. Montréal: New World Perspectives Culture- Texts Series.

Baudrillard, J. (1993). The Transparency of Evil: Essays on Extreme Phenomena. London and New York: Verso.

Bauman, Z. (1992). Mortality, Immortality and Other Life Strategies. Cambridge and Oxford: Polity Press.

Bauman, Z. (2001). The Individualized Society. Cambridge, Oxford and Malden: Polity Press.

Bauman, Z. (2009). Does Ethics Have a Chance in a World of Consumers? Cambridge and London: Harvard University Press.

Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. London, Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications.

Bergman, I. (Director). (1973). Cries & Whispers [Motion Picture]. Cinematograph AB and Svenska Filminstitutet.

Bertman, S. (1998). Hyperculture: The Human Cost of Speed. Westport: Praeger Pub- lishers.

10

Terör Yönetimi Kuramı (Dehşet Yönetimi Kuramı) M. Berrin BULUT* Öz Terör Yönetimi Kuramı iki temel hipoteze dayanmaktadır. Bunlar kaygı tamponu ve ölümlülüğün belirginleşmesi hipotezidir. Kurama göre bireyin ölümlülüğünün hatırlatılması ona kaygı vermektedir. Birey bu kaygıyı azaltmak için benlik saygısını yükseltmeye çalışmakta veya kültürel dünya görüşlerine bağlanmaktadır. Bu çalışmada, terör yönetimi kuramının tarihçesi, kavramları ve varsayımları ele alınmıştır. Bu kapsamda, Türkiye’de yapılmış olan 17 çalışma analiz edilmiştir. Bulgular, 2’si kısmi olmak üzere 12 çalışmanın terör yönetimi kuramını desteklediğini ve 2 çalışmanın kuramı desteklemedi- ğini göstermektedir. Kalan 3 çalışma ise terör yönetimi kapsamındaki diğer çalışmalar başlığı altında ele alınmıştır. Terör yönetimine ilişkin teorik bilgilerin ardından Türkiye’de bu alanda konuya ilişkin yapılmış olan çalışmaların sonuçları bütünleştirilerek 12 çalışma üzerinde meta analiz yapılmıştır. Rastgele etkiler modeline göre toplam etki büyüklüğü 0,161 (0,125 standart hata ve güven aralığı %95, alt sınır -0,083 ve üst sınır 0,407) olarak saptanmıştır. Sonuçlar ilgili literatür temelinde tartışılmıştır.

Anahtar sözcükler: Terör (Dehşet) Yönetimi, Ölümlülük, Ölüm Kaygısı, Etki Büyüklüğü Abstract Terror Management Theory is based upon two main hypotheses. These are the anxiety buffer and the mortality salience hypothesis. According to the theory, the salience of mortality raises the anxiety of the individual. The individual in consequence raises his/her self–esteem or validates his/her cultural worldview as a buffer against this anxiety. In this study, the history, concepts and assumptions of terror management theory are discussed. Within this context 17 studies were analysed. 10 of these studies support, 2 of them partly support and 2 of them did not support terror management theory. The remaining 3 studies are discussed under the ‘other studies’ title. Following the theoretical information regarding terror management theory, the results of the studies conducted in Turkey are integrated and with 12 studies, meta-analysis was performed. According to the random effects model, the total effect size is 0,161 (0,125 standard error and 95% confidence interval, the lower limit is -0.083 and upper limit is 0,407). The results of this study are discussed on the basis of the relevant literature.

Keywords: Terror Management, Mortality, Death Anxiety, Effect Size Giriş Çağdaş sosyal psikoloji literatürü günümüzde, insan davranışlarını kültürel ve tarihi bir bağlamda yeterli derecede açıklayabilecek, düzenleyebilecek ve deneysel sosyal psikoloji alanında mevcut deneysel çalışmaları bütünleştirebilecek kuramsal bir anlayışı içermemektedir.

Aynı zamanda gelecekteki araştırmaları yönlendirebilecek ve bireysel ve sosyal değişimler için yararlı bilgiler sağlayabilecek bir anlayışa sahip değildir. Böyle bir anlayışa doğru çalışma çabası içerisinde, sosyal davranışın terör yönetimi kuramı 1980’lerde Greenberg, Solomon ve Pyszczynski tarafından geliştirilmiştir.

Terör yönetimi kuramı büyük ölçüde Ernst Becker’ın (1962, 1973, 1975 akt. Greenberg, Pyszczynski, Solomon, Rosenblatt, Veeder, Kirkland & Lyon 1990) çeşitli sosyal bilimler disiplinlerini, insan sosyal davranışının genel bir teorisine sentezleme girişimlerinden ortaya çıkmıştır. Becker’a göre gelişmiş insanın entelektüel yetenekleri, onun güvenlik açığına ve nihai ölümün bilincine varmasına neden olmaktadır. *

Arş. Gör., Ahi Evran Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Kırşehir 11

En temel insan güdüsü yaşamı sürdürmek için duyulan istektir. Tüm özel güdüler bu temel evrimsel uyuma dayanmaktadır. İnsanlar kendileri ve ait oldukları gruplar hakkında olumlu değerlendirmeler elde etmeye güdülenmişlerdir. İnsanlar diğer canlılar gibi kendilerini koruma temel içgüdüsüne sahiptirler. Buna rağmen, insanların entelektüel yeteneğe sahip olmaları onları diğer canlılardan ayırmaktadır. Bu da onlara ölümün kaçınılmazlığının farkında olmalarını açıkça ve acı verici bir şekilde göstermektedir. Bundan dolayı insanlar en temel ihtiyaçlarının ve arzularının sonuçta yitirilebileceği bilgisi ile yaşamak zorundadırlar (Pyszczynski, Greenberg & Solomon 1997).

Amaç

Türkiye’de terör yönetimi kuramını test eden sınırlı sayıda çalışma bulunmasına rağmen, son yıllarda bu çalışmalarda bir artış gözlenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’de terör yönetimi kuramını ele almış çalışmaları derlemek ve meta analize tabi tutarak bir durum değer- lendirmesi yapmaktır.

Yöntem 1. Araştırma Modeli

Bu çalışma, tarama yöntemi ve meta analize dayalı betimsel bir araştırmadır. Tarama çalışması birincil kaynaklar üzerinde yürütülmüştür. Balcı (2011), birincil kaynakları bilimsel dergilerde yer alan deneye dayalı araştırma ve makaleler, yüksek lisans ve doktora tezleri olarak ifade etmektedir. Meta analiz ise farklı zamanlarda, farklı konumlarda, farklı araştırmacılar tarafından gerçekleştirilmiş olan çalışmaların istatistiksel olarak bütünleştirilmesini kapsamaktadır.

1. Verilerin Toplanması

Araştırmada veriler kaynak taraması yoluyla toplanmıştır. Araştırmaya dâhil edilen çalışmalar ‘terör yönetimi kuramı’, ‘dehşet yönetimi kuramı’, ‘ölümlülüğün belirginliği’, ‘ölüm kaygısı’, ‘terror management theory’, ‘mortality salience’ ve ‘death anxiety’ anahtar kelimeleriyle taranmıştır.

1. Verilerin Analizi 2. Verilerin analizinde ‘Comprehensive Meta-Analysis’ istatistiksel paket programı, etki

büyük- lüğünün hesaplanmasında Hedges’in d’si kullanılmıştır.

1. Bulgular

Bulgular üç alt başlık altında sunulmuştur. Bunlar; literatür taraması sonuçları, terör yönetimi kuramı temelinde ülkemizde yapılmış olan çalışmaların sonuçları ve meta analiz sonuçlarıdır.

1. Literatür Taraması Sonuçları

İnsan davranışının birçok farklı alanında ‘ölüm’ konusu önemlidir. Ölümlülüğün farkındalığı sonucu oluşan kaygıyı kontrol etmede benlik saygısı ve kültürel dünya görüşü önemli bir

12

rol oynamaktadır. Ölümün kaçınılmazlığı bilgisi sürekli hedef odaklı davranışı olanaksız kılmakta- dır. Kuram bu terörün iki bileşenli kültürel kaygı tamponu tarafından yönetildiğini varsaymakta- dır (Pyszczynski et al. 1997). Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 1. Bireyin kültürel dünya görüşünün kişiselleştirilmiş şekli (dünyayı ve bireyin dünya

içindeki yerini anlamak için bir dizi kavram, bireyin kişisel değer duygusu kazanabileceği standartlar dizisi ve bu standartlara uygun yaşayanlara ölümsüzlük vaadi)

2. Benlik saygısı veya kişisel değer duygusudur (kültürel dünya görüşünün parçası olan

değer standartlarına uygun yaşamaya olan inancın kazanılması).

Ölümlülüğün belirgin hale getirilmesi, kültürel normlar ve değerler ön plana çıktığı zaman, sosyal normlara ve değerlere bağlılığı artırmaktadır. İnsanlar ölüm farkındalığını yönetmek için normlara ve değerlere bağlanmaktadırlar (Gailliot, Stillman, Schmeichel, Maner & Plant 2008).(...)

KAYNAKÇA Akgöz S., Ercan İ. & Kan İ. (2004). “Meta- analizi”. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30/2(2004) 107-112.

Aksut-Çiçek S. (2008). Dindarlık İle Saldırganlık Arasındaki Etkileşimin Terör Yönetimi Kuramı Çerçevesinde İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitusü, Mersin.

Aslıtürk E. (2001). A Test of Terror Management Theory in a Collectivistic Culture: Buffering Role of Collective Self-Esteem. Unpublished Master Thesis. METU Graduate School of Social Sciences, Ankara.

Atabey C. M. (2011). Disability Salience as an Indicator of Loss Anxiety: An Alternative Explanation for the Fundamental Fear of Human Beings. Doctorate Thesis. METU Graduate School of Social Sciences, Ankara.

Balcı A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeleri. Ankara 2011.

Baron R. M. (1997). “On Making Terror Management Theory Less Motivational and More Social”.

Psychological Inquiry 8/1 (1997) 21-58.

Borenstein M., Hedges L. V., Higgins J. P. T. & Rothstein H. R. (2009). Introduction to Meta-Analysis.

UK 2009.

Bozo O., Tunca A. & Simsek Y. (2009). The effect of death anxiety and age on health-promoting behaviors: A terror-management theory perspective. The Journal of Psychology 143/4 (2009) 377-389.

Cihan B. (2013). The Effects of Mortality Salience and Body-Related Social Norms on Attitudes Towards Diet Pill. Master Thesis. METU Graduate School of Social Sciences, Ankara.

Cohen J. (1992). “Statistical Power Analysis”. Direction in Psychological Science 1/3 (1992) 98-101.

13

14

15

Ölüm ve Felsefe

Robert C. Solomon , Jeff Malpas Albert Camus "Sisifos Söyleni"ne, ‘felsefenin ilgilenmesi gereken en önemli soru, hayatın, yaşamaya değer olup olmadığı sorusudur’ diyerek başlar. Ontoloji tartışmalarının kriz dönemlerinde başat konu haline geldiği bilinen bir gerçek. Ama sadece kriz dönemlerinin değil tüm zamanların en önemli sorusu değil midir Camus’nün sorusu? Malraux’nün deyimiyle, yaşamın bir anlamı olmasa da ondan daha anlamlı ne var ki elimizde?

Elinizdeki derleme felsefenin hem içinden hem de dışından ünlü yazarları bir araya getiriyor, felsefi bakış açısından kişisele (çünkü ‘ölümün kıyısından dönme’ deneyimine de yer veriyor) ve yazınsal bakış açısından estetik olana kadar geniş bir yelpaze sunuyor. Kitapta yer alan denemelerin pek çoğuna göre, ölümün anlam ve önemi varoluşun sona ermesinde değil, ama ölüm ile zinde ve doyumlu bir yaşam arasındaki ilişkide aranmalıdır, tüm trajedi işte bu çelişkidedir.

KURAM 16

dergi atölyesi