สุ
วรรณภิงคาร
ย ะ ม นุษ ศ า ส
ศว
มห
าวิท
ร
ต ร์
คณ
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
ยาลัยนเร
ปีที่ 8 ฉบับที่ 21 กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
ISSN : 1906-9014 (สงวนลิขสิทธิ์)
นานาทรรศนะ หน้า 3
วิวัฒนาการของการอ่านวรรณกรรม
นานาสาระทางวิชาการ หน้า 6 เด็กชายในชุดนอนลายทาง
เก็บมาฝาก หน้า 8 ไปแข่งกลอนสด
วิจัยชวนคิด หน้า 9
งานวิจัยต่างสาขากับแรงบันดาลใจ ของนักวิจัยวรรณคดี
กระดานศิษย์เก่า หน้า 10 น้ำใจ “มนุษย์”...น้ำใจไม่สุดสิ้น
ขอบคุณภาพประกอบจาก http://historymedren.about.com
ที่ปรึกษา
คณบดีคณะมนุษยศาสตร์ รองคณบดีฝ่ายบริหาร รองคณบดีฝ่ายวิชาการ รองคณบดีฝ่ายวิจัยและวิเทศสัมพันธ์ รองคณบดีฝ่ายประกันคุณภาพ รองคณบดีฝ่ายกิจการนิสิต
บรรณาธิการ ดร.อรอุษา
สุวรรณประเทศ
กองบรรณาธิการ
ดร.ชมนาด อินทจามรรักษ์ อ.วราภรณ์ เชิดชู อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย อ.วทัญญ ฟักทอง ว่าที่ร้อยตรีมาโนชญ์ สองแกะ
ศิลปกรรม ณัฐวุฒิ
เลขานุการ สุรีย์พร
นลินรัตนกุล ชุมแสง
งานประชาสัมพันธ์ :
คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร อ.เมือง จ.พิษณุโลก 65000 โทรศัพท์ 0-5596-2035 http://www.human.nu.ac.th
ข้อมูลผู้เขียน 1. อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย อาจารย์ประจำภาควิชาภาษาตะวันตก คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร e-mail: satit_lil@yahoo.com 2. รศ.น.ท.ดร.วัฒนชัย หมั่นยิ่ง อาจารย์ประจำภาควิชาภาษาและคติชนวิทยา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร e-mail: watanachaim@nu.ac.th 3. ผศ.นัทธนัย ประสานนาม อาจารย์ประจำภาควิชาวรรณคดี คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ e-mail: dewyelite@hotmail.com 4. สุรีย์พร ชุมแสง นักประชาสัมพันธ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร e-mail: sureepornpr@yahoo.com
บทบรรณาธิการ จากวิสัยทัศน์ของคณะที่ว่า “คณะมนุษยศาสตร์ พร้ อ มอยู ่ ร ่ ว มในประชาคมอาเซี ย นและ ประชาคมโลก ด้ ว ยการสร้ า งความสมบู ร ณ์ แ ละ ความหลากหลายขององค์ ค วามรู ้ ท างวิ ช าการด้ า นมนุ ษ ยศาสตร์ ” กองบรรณาธิการของเราก็ได้นำเอาวิสัยทัศน์นี้ มาเป็นแนวนโยบาย ในการทำงานตลอดมา เพื่อสะท้อนให้เห็นถึง “ความหลากหลาย” อันจะเป็นส่วนเติมเต็มให้เกิด “ความสมบูรณ์” ในความเป็นมนุษยศาสตร์ ท่านผู้อ่านจึงสามารถมองเห็นพัฒนาการของ “สุวรรณภิงคาร” ที่พยายามคัดสรรแง่มุมต่างๆ ของความเป็นมนุษยศาสตร์ มานำเสนอ ต่อท่าน ไม่ว่าจะเป็นประเด็นเรื่องมนุษยศาสตร์กับการวิจัย มนุษยศาสตร์ กับประชาคมอาเซียน มนุษยศาสตร์กับภาษาและหนังสือ มนุษยศาสตร์ กับเพลงและดนตรี และล่าสุดฉบับนี้นำเสนอในประเด็นมนุษยศาสตร์ กับวรรณคดี (Literature) ในเล่ม ท่านจะได้เห็นทรรศนะทั้งเชิงบวกและเชิงลบต่อกิจกรรม ทางวรรณกรรมในแต่ละยุคสมัย ตั้งแต่จุดเริ่มต้นที่ยังเป็นมุขปาฐะเรื่อยมา จนถึงวรรณกรรมลายลักษณ์ จากคอลัมน์นานาทรรศนะ ที่ อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย ได้ใช้ความพากเพียรไปสืบค้นมานำเสนอต่อท่านผู้อ่าน นานาสาระทางวิชาการ รศ.น.ท.ดร.วัฒนชัย หมั่นยิ่ง แนะนำ ให้อ่านวรรณกรรมเยาวชนเรื่อง “เด็กชายในชุดนอนลายทาง” ซึ่งเป็น หนังสือที่ติดอันดับหนึ่งในชาร์ตหนังสือไอร์แลนด์นานถึง 57 สัปดาห์ ได้รับรางวัลหนังสือยอดเยี่ยมแห่งปี และยังได้รับการสร้างเป็นภาพยนตร์ ในปี ค.ศ. 2008 เก็บมาฝาก นำเสนอผลงานบทดอกสร้อย สักวา และกลอนสุภาพ ของทีมนิสิตภาควิชาภาษาและคติชนวิทยา ที่ได้รับรางวัลจากการแข่งขัน กลอนสดระดับประเทศ นับเป็นอีกหนึ่งในความภาคภูมิใจของพวกเรา ชาวดอกแก้ว วิจัยชวนคิด ฉบับนี้ส่งตรงมาจากกัลยาณมิตรทางวิชาการ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผศ.นัทธนัย ประสานนาม นำเสนอประเด็น “งานวิจัยต่างสาขากับแรงบันดาลใจของนักวิจัยวรรณคดี” อีกวิทยวิธีที่แสดงให้เห็นว่าการวิจัยวรรณคดียังไม่พบทางตันโดยง่าย ปิดท้ายด้วย กระดานศิษย์เก่า กับกิจกรรมดีๆ ของศิษย์เก่า และศิษย์ปัจจุบันของคณะมนุษยศาสตร์ ภายใต้โครงการสานสัมพันธ์ สุวรรณภิงคารสัญจร ปี 2555 นอกจากจะเป็นการพบปะสังสรรค์กัน ระหว่างพี่ๆ น้องๆ แล้ว ยังได้บำเพ็ญประโยชน์ให้แก่สังคมอีกด้วย อนึ่ง สำหรับผู้อ่านที่เสนอเข้ามาว่าอยากให้กองบรรณาธิการ “สุวรรณภิงคาร” จัดทำคอลัมน์ที่มีสองภาษาอีกนั้น กองบรรณาธิการ ขอน้อมรับไว้ และขอให้ติดตามผลงานของเราต่อไป รับรองว่าไม่นานเกินรอ ท่านจะได้พบกับบทความสองภาษาอีกอย่างแน่นอน ดร.อรอุษา สุวรรณประเทศ บรรณาธิการ Onusas@nu.ac.th
สั ง คมมั ก มี ท รรศนะสองด้ า นต่ อ วิ ช าวรรณกรรม ส่วนหนึ่งมองวรรณกรรมเป็นสิ่งควรค่าแก่การสถาปนา เป็นวิชา การศึกษา ส่วนใหญ่มองวรรณกรรมเป็นเพียงสิ่งบันเทิงอันไม่มี คุณูปการในเชิงวิชาการ ในสังคมตะวันตก การตอบโต้ระหว่าง ทรรศนะทั ้ ง สองด้ า นปรากฏเรื ่ อ ยมาตั ้ ง แต่ ส มั ย โบราณ บทความนี้มุ่งสืบค้นวิวัฒนาการของการอ่านวรรณกรรมในโลก ตะวั น ตกและทรรศนะต่ อ กิ จ กรรมทางวรรณกรรมในแต่ ล ะ ยุคสมัย จุ ด เริ ่ ม ต้ น ของการผลิ ต งานวรรณกรรมในสั ง คม ตะวันตก ผูกเข้าหาวัฒนธรรมมุขปาฐะ (oral tradition) ในโลก กรีกโบราณ รูปแบบของวัฒนธรรมมุขปาฐะยังคงแทรกซึมอยู่ ในวรรณกรรมในวัฒนธรรมลายลักษณ์อักษร (written tradition) ซึ่งอุบัติขึ้นในเวลาต่อมา Milman Parry ตั้งข้อสังเกตว่า งานเขียนของกวีเอกอย่างโฮเมอร์ (Homer) มีร่องรอยของภาษา ในวัฒนธรรมมุขปาฐะ 1 ในขณะที่ Eric A. Havelock กล่าวถึง การเสพวรรณกรรมในโลกกรี ก ที ่ แ ม้ ต ั ว บทจะถู ก เขี ย นด้ ว ย ลายลักษณ์ฯ แต่การถ่ายทอดก็ยังผูกติดกับการแสดงขับร้อง 2 การแทรกซึ ม ของรู ป แบบวั ฒ นธรรมมุ ข ปาฐะในวรรณกรรม ลายลักษณ์ฯ สะท้อนภาพการเสพวรรณกรรมในฐานะกิจกรรม ร่วมเพื่อความบันเทิงของมวลชนทุกลำดับชั้น บทกวีลายลักษณ์ฯ ของโฮเมอร์หรือฮีเสียด (Hesiod) คงได้รับการอ่านและขับร้อง อย่ า งแพร่ ห ลายต่ อ สาธารณะในฐานะนวั ต กรรมเพื ่ อ ความ บันเทิงของมวลชน บทบาทของวรรณกรรมต่อมวลชนปรากฏ อย่างเด่นชัดในวัฒนธรรมการละคร พื้นที่ของโรงละครกรีก โบราณคือพื้นที่ที่นักปกครอง ประชาชนใต้ปกครองและทาสใช้ เก็บสอยความบันเทิงจากละครร่วมกัน 3
กิจกรรมการเสพวรรณกรรมในโลกกรีกถูกผูกเข้ากับ ความบันเทิงของมวลชน ปัญญาชนบางส่วนผลักวรรณกรรม ไปสู่พื้นที่แห่งความบันเทิงตรงข้ามกับพื้นที่ทางปรัชญา ซึ่งเป็น พื้นที่อันจำกัดในวงแคบแต่มีอภิสิทธิ์เหนือข้อเขียนประเภทอื่นๆ ในบรรพที่ 10 ของหนังสือ The Republic เพลโต (Plato) มองวรรณกรรมเป็นภาพจำลองอันบิดเบือนของสัจธรรมที่มี พิษภัยต่อมวลชนโดยเฉพาะเยาวชน ในบรรพที่ 3 ของหนังสือ เล่มเดียวกัน เพลโตเหยียดหยามบรรยากาศในโรงละครว่าเป็น ภาวะที่อยู่ใต้การชี้นำของมวลชนอันยุ่งเหยิง อาจกล่าวได้ว่า แนวคิดของเพลโตมีลักษณะลดทอนค่อนข้างสุดขั้ว ต่างจาก แนวคิดในหนังสือ Poetics ของอาริสโตเติล (Aristotle) ซึ่ง สำรวจพลังอันซับซ้อนของวรรณกรรมต่อจิตวิทยามนุษย์ อย่างไร ก็ตามการศึกษาของอาริสโตเติล แท้จริงเป็นเพียงการผ่า ชำแหละโครงสร้ า งงานวรรณกรรมที ่ ป ระกอบเคลื อ บไปด้ ว ย มายา พร้อมกันนั้น อาริสโตเติลก็ยังแสดงนัยยะการตัดสิน คุณค่างานวรรณกรรมที่ความสามารถสะเทือนอารมณ์ความ รู้สึกของมวลชนเป็นหลัก ศิลปินผู้ผลิตงานวรรณกรรมจึงเป็น ปัญญาชนที่ผูกอยู่กับมวลชนและมุ่งผลิตผลงานเพื่อการเสพของ มวลชน หากวรรณกรรมคือแหล่งภูมิปัญญา ภูมิปัญญาเหล่านั้น ก็ ค งเป็ น เพี ย งภู ม ิ ป ั ญ ญาชั ้ น รองที ่ ไ ม่ ส ามารถเที ย บได้ ก ั บ ภูมิปัญญาเชิงปรัชญาอันเป็นสัจธรรม ทรรศนะด้านลบต่อวรรณกรรมดังเช่นของเพลโตอาจ วนเวียนอยู่ในหมู่นักปราชญ์อันเป็นชนกลุ่มเล็กๆ ผู้มีอภิสิทธิ์ แต่การผลิตวรรณกรรมก็ยังคงดำเนินต่อเนื่องและได้รับความ นิยมอย่างกว้างขวาง ในขณะเดียวกันกวีและนักการละคร ก็ ย ั ง คงเป็ น ที ่ ย กย่ อ งของสั ง คม ในสมั ย จั ก รวรรดิ โ รมั น
1 บทความ “Studies in the Epic Technique of Oral-Verse Making II: The Homeric Language as the Language of an Oral Poetry” วารสาร Harvard Studies in Classical Philology ฉบั บ ที ่ 43 ปี 1932 2 ดู บ ทที ่ 3 Preface to Plato ตี พ ิ ม พ์ ค รั ้ ง แรกปี 1963 3 ดู บ ทนำ Theatricality as Medium โดย Samuel Weber ตี พ ิ ม พ์ ค รั ้ ง ที ่ 4 ปี 2004 จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
นานาทรรศนะ
ของการอ่านวรรณกรรม
อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย
วิวัฒนาการ
3
อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย
นานาทรรศนะ
(ราวคริสตศตวรรษที่ 1-5) งานเขียนประเภทนวนิยาย ได้ถูก คิดค้นและไหลเวียนอย่างแพร่หลายในหมู่ประชาชนชาวโรม และกรีซ (ซึ่งเวลานั้นถูกลดสถานะเป็นเพียงจังหวัดหนึ่งของ จักรวรรดิโรม) กระนั้น นวนิยายโรมันและกรีกก็ยังคงเป็น ผลิตภัณฑ์เพื่อความบันเทิงที่ไม่ต้องอาศัยปัญญาในการเสพ เนื้อหาของงานประเภทนี้วนเวียนอยู่กับเรื่องราวอันสนุกสนาน ซึ่งรวมถึงเรื่องเพศและเรื่องตลกอันหยาบคาย ในสมัยกลาง (ราวคริสต์ศตวรรษที่ 5 – 15) ทรรศนะ ด้านลบต่อวรรณกรรมปรากฎอยู่ในงานเขียนเชิงปรัชญาศาสนา ของ เซนต์ ออกัสติน (Augustine of Hippo) ในหนังสือ Confessions ออกัสตินโจมตีพลังปลุกเร้าอารมณ์ในงานวรรณกรรม ซึ่งเชื่อว่านำความเสื่อมมาสู่จิตวิญญาณมนุษย์ แม้ออกัสติน จะ สะท้อนมุมมองอันลึกซึ้งต่อบทกวีและความงามในงานเขียนอื่นๆ แต่ความงามทางวรรณกรรมในทรรศนะของออกัสตินก็ยังเป็น ความงามที่ต่ำชั้นกว่ารูปแบบในธรรมชาติซึ่งอยู่ใกล้ความจริง ของพระเจ้า ในขณะที่แนวคิดของออกัสตินกำลังแผ่อิทธิพล ไปทั่วศาสนจักร แต่การผลิตวรรณกรรมในยุโรปก็ไม่ได้หยุด ชะงักแต่อย่างใด ท่ามกลางความนิยมภาษาละตินในกลุ่ม พระสงฆ์และชนชั้นปกครอง วรรณกรรมลายลักษณ์ฯ ในภาษา ท้องถิ่นยุโรปก็เริ่มถือกำเนิดขึ้น แต่วรรณกรรมภาษาท้องถิ่น เหล่านี้ ยังคงสะท้อนความผูกพันกับวัฒนธรรมมวลชนอย่าง ชัดเจน วรรณกรรมเรื่องสำคัญอย่าง Das Hildebranslied (ภาษา เยอรมันโบราณ) Beowulf (ภาษาอังกฤษโบราณ) La Chanson de Roland (ภาษาฝรั่งเศสโบราณ) และบทกวีขนาดสั้นยาวอื่นๆ ต่ า งมี ร ่ อ งรอยทางภาษาที ่ ส ามารถเชื ่ อ มโยงเข้ า กั บ รู ป แบบ วัฒนธรรมมุขปาฐะ วรรณกรรมกับการแสดงขับร้อง ความ บันเทิงของมวลชน ภูมิปัญญาระดับปฏิบัติ รวมถึงภาพพิษภัย ต่อศีลธรรมทางจิตวิญญาณ ถูกผูกเข้าหากันอย่างน้อยก็ใน ทรรศนะของฝ่ายสงฆ์ส่วนหนึ่งในสมัยกลาง (แม้สถาบันสงฆ์เอง จะมีบทบาทในการคัดลอกหรือแต่งวรรณกรรมขึ้นใหม่ก็ตาม) การผลิ ต และเสพงานวรรณกรรมเติ บ โตขึ ้ น เรื ่ อ ยๆ ในปลายสมัยกลางโดยเฉพาะในแหลมอิตาลี อังกฤษและฝรั่งเศส ทรรศนะเชิงบวกต่อวรรณกรรมและความงามของนักคิดในสมัย ดั ง กล่ า วเริ ่ ม กลั บ มาอาศั ย กระบวนวิ ธ ี ค ิ ด อั น ซั บ ซ้ อ นดั ง เช่ น วิธีการของอาริสโตเติลที่ปรากฏในหนังสือ Poetics ข้อเขียน เชิงปรัชญาศาสนาของ ธอมัส อไควนัส (Thomas Aquinas) ซึ่งบางส่วนได้เสนอและวิเคราะห์ทฤษฎีความงามทางศิลปะ อย่างลึกซึ้ง อาจเป็นความพยายามแรกๆ ในการต่อรองพื้นที่ ทางสุ น ทรี ย ศาสตร์ใ นโลกทางจิตวิญ ญาณคริส เตี ย น ใน
4
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
ศตวรรษที่ 14 การกลับมาเฟื่องฟูของภูมิปัญญากรีกและละติน (ที่ถูกแปรรูปเป็นวัฒนธรรมชั้นสูงในช่วงสหัสวรรษก่อนหน้า) กระตุ้นการผลิตข้อเขียนเชิงปรัชญาและวิทยาการในกลุ่มสงฆ์ และปัญญาชนชั้นนำ ในขณะที่ผลงานเชิงปรัชญาและวิทยาการ ของปัญญาชนชั้นนำยุโรปเหล่านั้นเขียนด้วยภาษาละตินเป็น หลัก งานวรรณกรรมลายลักษณ์ฯ เพื่อความบันเทิงทางโลกย์ ในภาษาท้ อ งถิ ่ น ยุ โ รปก็ ถ ู ก ผลิ ต เพิ ่ ม ขึ ้ น ใหม่ เ ป็ น จำนวนมาก เนื่องจากผู้ที่มีความสามารถอ่านเขียนภาษาท้องถิ่นยุโรปมักเป็น ชนชั้นนำที่มีความคุ้นเคยกับภาษาคลาสสิค อิทธิพลของ โวหารกรีก และละตินจึงเริ่มแทรกซึมและนำความเปลี่ยนแปลง มาสู่รูปแบบกวีและความเรียงในภาษาท้องถิ่นยุโรป การอ้างอิง ฉากตอนในวรรณกรรมกรีกกลายเป็นเครื่องบ่งชี้รสนิยมอันเลิศ ของกวี ในช่วงต้นสมัยใหม่ (ราวศตวรรษที่ 14 – 17) วรรณกรรมลายลักษณ์ฯ เพื่อความบันเทิงในภาษาท้องถิ่น ยุโรปต่างๆ เริ่มถูกเขียนเพื่อการอ่านในใจมากขึ้น วรรณกรรม ภาษาท้องถิ่นยุโรปบางส่วนได้รับการสถาปนาเป็นศิลปะชั้นสูง และเริ ่ ม แบ่ ง แยกตั ว ออกจากวั ฒ นธรรมพื ้ น บ้ า นของมวลชน นอกระบบการศึกษา นักเขียน (ทั้งมืออาชีพและทั้งที่เขียนงาน ในยามว่างจากภารกิจหลัก) เริ่มศึกษาวรรณศิลป์อย่างจริงจัง เพื่อพัฒนาผลงานทางวรรณกรรมภาษาถิ่นของตน การเขียน อ่านวรรณกรรมทั้งในภาษาละตินและภาษาท้องถิ่นยุโรปเริ่มถูก ผันไปสู่กิจกรรมทางปัญญาในกลุ่มชนชั้นนำ การเติ บ โตของชนชั ้ น กระฎุ ม ภี แ ละชนชั ้ น กลาง ในช่วงต้นสมัยใหม่ ทำให้วัฒนธรรมการอ่านเขียนกลับมา แพร่หลายมากขึ้น แต่ความสามารถอ่านเขียนของผู้คนในชนชั้น ใหม่ที่ตั้งตัวได้จากการทำมาหากินย่อมมุ่งไปที่ภาษาท้องถิ่น ยุโรปที่ตนถนัด การอ่านเขียนภาษาท้องถิ่นยุโรปขยายตัว จนกลบกระแสความนิ ย มภาษาละติ น ในสั ง คมกระแสหลั ก ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17-18 การเติบโตของวัฒนธรรมการอ่าน ในหมู่ชนชั้นกระฎุมพีและชนชั้นกลางนำไปสู่การอุบัติขึ้นของ วัฒนธรรมวรรณกรรมวิจารณ์ Jürgen Habermas พบว่า วัฒนธรรมการวิจารณ์เริ่มต้นตามพื้นที่สาธารณะ เช่นร้านกาแฟ ในประเทศอังกฤษ ซาลงในประเทศฝรั่งเศส (salon พื้นที่ สมาคมแบบลำลองตามห้องนั่งเล่นในบ้านผู้มีอันจะกิน) และ สโมสรต่างๆ ที่ผุดขึ้นทั่วยุโรปเพื่อรองรับการเติบโตทางการเงิน ของชนชั้นใหม่ บรรดากระฎุมภีและชนชั้นกลางที่เข้าไปใช้ บริการในพื้นที่เหล่านี้มักตั้งต้นวิจารณ์ประเด็นทางเศรษฐกิจ และการเมืองอย่างตรงไปตรงมา พร้อมกันนั้น ผลงานทางศิลปะ ดนตรีและวรรณกรรมของศิลปินที่มีชื่อเสียงก็ถูกหยิบยกขึ้นมา
นานาทรรศนะ
ศีลธรรมในหมู่ชนชั้นกลางและชนชั้นแรงงาน ซึ่งถูกมองว่า เต็มไปด้วยความละโมภในวัตถุ (เนื่องจากต้องทำงานหาเลี้ยง ชีพ) วิชาวรรณกรรมภาษาอังกฤษถูกสอนครั้งแรกในโรงเรียน ฝึกหัดช่างเพื่อขัดเกลาศีลธรรมของแรงงานซึ่งไม่มีปัญญาอ่าน วรรณกรรมภาษาละติน 5 ในอินเดีย Thomas Macaulay ผู้สำเร็จราชการของอังกฤษ เรียกร้องให้บรรจุวรรณกรรมอังกฤษ ในหลักสูตร การศึกษาของชาวพื้นเมืองเพื่อลบล้างอิทธิพลของ วรรณกรรมสั น สกฤตซึ ่ ง เต็ ม ไปด้ ว ยความเสื ่ อ มทางศี ล ธรรม (ในความคิดของเขา) 6 ในสหรัฐอเมริกาก็เช่นกัน James Berlin ศึกษาพบว่า วิชาวรรณกรรมภาษาอังกฤษถูกนำเข้าสู่มหาวิทยาลัยท่ามกลาง ความวิ ต กต่ อ ปั ญ หาทางศี ล ธรรมเมื ่ อ ระบบทุ น บี บ ให้ มหาวิทยาลัยเปิดสอนวิชาในเชิงทักษะการอาชีพมากขึ้น (ก่อน หน้ า นั ้ น มหาวิ ท ยาลั ย เน้ น การสอนวิ ช าการบริ ห ารจั ด การ) นอกจากนี้ การสอนวรรณกรรมอังกฤษยังมีเป้าหมายในการ หลอมรวมผู้อพยพเชื้อสายต่างๆ เข้าสู่อุดมคติแบบอเมริกันซึ่ง สืบทอดมาจากอังกฤษ7 การศึกษาของ Eagleton และ Berlin ยังพบด้วยว่า การเปิดรับนักศึกษาหญิงเข้าสู่มหาวิทยาลัย ครั้งแรกในปลายศตวรรษที่ 19 มีส่วนทำให้มหาวิทยาลัย ทั้งในอังกฤษและอเมริกายินยอมเปิดสอนวิชาวรรณกรรมภาษา อังกฤษ ในยุคที่สตรีได้รับการทนุถนอมในฐานะแก่นสารทาง ศีลธรรม วิชาที่เหมาะสมกับที่ทางดังกล่าวก็คือวิชาการอ่าน หนังสือจรรโลงโลกในภาษาที่ใครๆก็สามารถอ่านได้ ทุกวันนี้ แม้การศึกษาวรรณกรรมจะดำเนินไปอย่าง จริงจังและเต็มไปด้วยการแข่งขัน แต่ไม่ว่าจะเป็นวิชาวรรณกรรม ภาษาโบราณหรือภาษาปัจจุบัน ทรรศนะเชิงลดทอนจากสังคม ทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัยก็ยังคงดำรงอยู่ คงมีเพียง ผู้คนในวงการเท่านั้นที่เข้าใจถึงพลังและคุณค่าของศาสตร์ใน สาขานี้
อ.สถิตย์ ลีลาถาวรชัย
วิจารณ์ถกเถียงอย่างกว้างขวาง วัฒนธรรมวรรณกรรมวิจารณ์ พัฒนาอย่างโดดเด่นในประเทศฝรั่งเศส ข้อเขียนวิจารณ์ วรรณกรรม ของนักเขียนสมัครเล่นได้รับการตีพิมพ์ตามวารสาร ที่วางขายตามท้องตลาด 4 นักเขียนหรือศิลปินอาชีพที่ไขว่คว้า ความเจริ ญ ก้ า วหน้ า มั ก ไปปรากฏตั ว ตามซาลงเพื ่ อ แนะนำ ผลงานของตนแก่วงสังคม ในประเทศอังกฤษและเยอรมนี นั ก เขี ย นหลายคนเริ ่ ม เขี ย นบทวิ เ คราะห์ ท างวรรณกรรมไป พร้อมๆ กับการผลิตผลงานวรรณกรรม นักเขียนอย่าง ไดรเดน (John Dryden) เลสซิง (Gotthold Ephraim Lessing) ชิลเลอร์ (Friedrich Schiller) ต่างมีงานเขียนบทวิเคราะห์ทางวรรณกรรม ที่ซับซ้อน กิจกรรมทางวรรณกรรม ไม่ว่าจะเป็นการอ่าน หรือ การวิจารณ์ ได้รับการยอมรับเข้าสู่พื้นที่ทางปัญญาอันสูงส่ง ในช่วงเวลานี้ แม้ ก ารอ่ า นเขี ย นวรรณกรรมในภาษาท้ อ งถิ ่ น ยุ โ รป ถูกผันไปสู่วัฒนธรรมทางปัญญา มหาวิทยาลัยต่างๆ ในยุโรป ยังคงปฏิเสธการรับวรรณกรรมภาษาท้องถิ่นเหล่านั้นเข้าสู่วง วิชาการ เนื่องจากมหาวิทยาลัยมองการอ่านและวิจารณ์ วรรณกรรมภาษาท้ อ งถิ ่ น เป็ น กิ จ กรรมอั ต วิ ส ั ย ที ่ ไ ม่ ส ามารถ นำเข้าสู่วิธีการทางวิชาการได้ การศึกษาภาษาและวรรณกรรม ในมหาวิ ท ยาลั ย ทั ่ ว ยุ โ รปจำกั ด อยู ่ เ ฉพาะภาษาคลาสสิ ค และ ภาษาโบราณต่างๆ กระทั่งต้นคริสตศตวรรษที่ 19 กลุ่ม นักวิชาการด้านภาษาและคติชนเยอรมันอย่างพี่น้องJacob และ Wilhelm Grimm และ Georg Friedrich Benecke จึ ง สามารถผลั ก ดั น วิ ช าเยอรมั น ศึ ก ษาเข้ า สู ่ ม หาวิ ท ยาลั ย ใน เยอรมนีได้สำเร็จ ในอังกฤษและสหรัฐอเมริกา กิจกรรมทาง วรรณกรรมยั ง คงพั ฒ นาอย่ า งต่ อ เนื ่ อ งในสั ง คมปั ญ ญาชน แต่ก็ไม่ได้รับการบรรจุเข้าสู่หลักสูตรในมหาวิทยาลัยกระทั่งล่วง มาถึงปลายศตวรรษที่ 19 จากการศึกษาของ Terry Eagleton พบว่าการสถาปนาวรรณกรรมภาษาอังกฤษเป็นวิชาการศึกษา เกิ ด ขึ ้ น พร้ อ มความกั ง วลของชนชั ้ น สู ง ต่ อ ความถดถอยทาง
4 ดู บ ทที ่ 1-2 The Structural Transformation of the Public Sphere ตี พ ิ ม พ์ ค รั ้ ง ที ่ 11 ปี 2000 5 ดู บ ทที ่ 1 Literary Theory: An Introduction ตี พ ิ ม พ์ ค รั ้ ง ที ่ 2 ปี 1987 6 Minute by the Honorable T.B. Macaulay, dated the 2nd February 1835 7 ดู บ ทที ่ 2 Rhetorics, Poetics, and Cultures: Refiguring College English Studies ตี พ ิ ม พ์ ค รั ้ ง แรกปี 1996
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
5
เด็กชายในชุดนอน
นานาสาระทางวิชาการ
ลายทาง
รศ.น.ท.ดร.วัฒนชัย หมั่นยิ่ง
หนังสือขนาดพอกเกตบุค ความหนา 202 หน้า ที่ ประพันธ์โดย จอห์น บอยน์ และแปลเป็นภาษาไทยโดย วารี ตัณฑุลากร เป็นวรรณกรรมเยาวชนลำดับที่ 107 ที่จัดพิมพ์ โดยสำนักพิมพ์แพรวเยาวชนเรื่องนี้ บรรจุเรื่องราวของ ครอบครัวชาวเยอรมันครอบครัวหนึ่ง ประกอบด้วย พ่อ แม่ ลูกสาววัย 13 และลูกชาย วัย 9 ขวบ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ในเรื่องเป็นเหตุการณ์เบื้องหลังประวัติศาสตร์สมัยฮิตเลอร์ ปกครองประเทศเยอรมนี คือหลังจากแพ้สงครามโลกครั้งที่ 1 แล้ว ฮิตเลอร์และกลุ่มประเทศที่ก่อสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้ ยึดครองยุโรปเกือบทั้งทวีป โดยเข้าบุกรุกโปแลนด์ เมื่อ ปี ค.ศ. 1939 เขาใช้นโยบายด้านเชื้อชาติสั่งฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยิว และเชื้อชาติอื่นๆไปถึง 11 ล้านคน บรูโน ลูกชายอายุ 9 ขวบของครอบครัวนี้ ต้องย้าย ตามพ่อซึ่งเป็นนายทหารคนสำคัญคนหนึ่งของกองทัพฮิตเลอร์ ไปอยู่ที่ค่ายเอาช์วิตช์ (Auschwitz) ทางตอนใต้ของประเทศ โปแลนด์ ค่ายนี้เป็นค่ายกักกันและใช้แรงงานมนุษย์ที่ใหญ่ ที่สุดของนาซี ทุกคนในค่ายแต่งกายด้วยชุด (ที่เหมือนชุด)
OY B STRIPED PYJAMAS THE
IN THE
JOHN BOYNE
6
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
นอนลายทาง บรูโนอยากเป็นนักสำรวจ วันหนึ่งเมื่อบรูโน แอบหนี อ อกจากบ้ า นเพื ่ อ สำรวจสิ ่ ง ต่ า งๆ จนมาถึงรั้ว ลวดหนามกว้างใหญ่ที่เขาเคยมองเห็นไกลๆ จากหน้าต่าง ห้องนอน ที่ใดที่หนึ่งในรั้วนั้นบรูโนพบกับชมูเอลเด็กชาย ชาวยิวอายุเท่ากันกับเขา แต่ตัวเล็ก ผ่ายผอม ทั้งสองคน ได้เป็นเพื่อนกัน บรูโนเบื่อการอยู่คนเดียวจึงหาทางแอบ ออกมาเล่นกับชมูเอลเสมอ บางครั้งก็นำขนมติดมือมาฝาก ชมูเอลด้วย โดยรั้วลวดหนามที่กั้นระหว่างเด็กทั้งสองคน ไม่เป็นอุปสรรคใดๆ ต่อมิตรภาพ หลังจากที่แม่ของบรูโนรู้ว่าค่ายนี้เป็นค่ายกักกันและ ลงโทษชาวยิวด้วยการรมควันพิษแล้วเผาศพทิ้ง แม้ทั้งหมดนี้ จะเป็นหน้าที่สำคัญของพ่อบรูโน แต่เธอไม่สามารถทนต่อสิ่งที่ เธอรับรู้นี้ได้ ในที่สุดพ่อของบรูโนก็ตัดสินใจส่งครอบครัว ของเขากลับบ้านเดิมที่เบอร์ลิน บรูโนมาหาเพื่อบอกลาชมูเอล พร้อมกันนั้นเขาก็รู้ว่าพ่อของชมูเอลหายไปจากที่พัก ก่อนวันเดินทางกลับเบอร์ลิน บรูโนตัดสินใจเข้าไป สำรวจในค่ายของชมูเอลด้วยการสวมชุดนอนลายทางที่ชมูเอล
นานาสาระทางวิชาการ
หลายฉากที่ภาพยนตร์เรื่องนี้สามารถสร้างอารมณ์ ที่แสนหดหู่ น่าสงสารให้เกิดกับผู้ชมได้เป็นอย่างดี เช่นในตอน ที่นักโทษชายสูงอายุชาวยิวที่เป็นหมอรักษาบาดแผลให้บรูโน บอกกับบรูโนว่าเขาเคยเป็นนายแพทย์มาก่อนที่จะมานั่งปอก มันฝรั่งและรับใช้อยู่ในครัว เมื่อกล้องจับไปที่สีหน้าและดวงตา ของเขา ผู้ชมจะเห็นขอบตาเขาแดงขึ้น ในตามีน้ำตา ริ้วรอย ยับย่นบนใบหน้าช่วยย้ำให้เห็นความทุกข์อันใหญ่หลวงที่กดทับ เขาอยู่ ในที่สุดเมื่อเขาถูกลากตัวไปซ้อมเพราะรินเหล้าหก รดนายทหารคนหนึ่ง ผู้ชมกลับรู้สึกโล่งใจและยินดีกับ ความตายของเขามากกว่ า จะทนเห็ น เขามี ช ี ว ิ ต อยู ่ ต ่ อ ไปใน ฐานะนักโทษ ไคลแมกซ์ของวรรณกรรมเรื่องนี้ทั้งในหนังสือและ ในภาพยนตร์อยู่ในตอนจบ ไม่น่าแปลกที่ผู้รับสารจะรู้สึกว่า แม้วรรณกรรมเรื่องนี้ไม่ใช่เป็นเรื่องของชาวพุทธ แต่คำว่า “กรรมสนองกรรม” เป็นคำที่ตรงกับแก่นของเรื่องมากที่สุด หากได้ อ ่ า นหนั ง สื อ เรื ่ อ งนี ้ ผ ู ้ อ ่ า นจะอิ ่ ม เอมกั บ จินตนาการที่เกิดขึ้นในความรู้สึก และหากได้ชมภาพยนตร์ เรื่องนี้ผู้ชมจะถูกตรึงไว้กับภาพและเหตุการณ์ที่เคลื่อนไหวไป อย่างต่อเนื่อง ดังนั้นจึงขอแนะนำว่าเพื่อให้การรับรสต่างๆ จาก วรรณกรรมเรื่องนี้มีความสมบูรณ์แล้ว ควรอ่านหนังสือแปล เรื่อง เด็กชายในชุดนอนลายทาง และชมภาพยนตร์เรื่อง The Boy in the Striped Pyjamas ด้วย
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
รศ.น.ท.ดร.วัฒนชัย หมั่นยิ่ง
หามาให้เพื่อให้กลมกลืนกับคนในค่าย เขาพยายามมุดลอดรั้ว เข้าไปเพื่อช่วยชมูเอลตามหาพ่อ แต่ทั้งสองคนไม่รู้ว่านั่นเป็น การได้สำรวจครั้งสุดท้ายในชีวิต นอกจาก “เด็กชายในชุดนอนลายทาง” จะเป็น หนังสือที่ติดอันดับหนึ่งในชาร์ตหนังสือไอร์แลนด์นานถึง 57 สัปดาห์แล้ว ยังได้รับรางวัลชนะเลิศหนังสือยอดเยี่ยมแห่งปี * Irish Book Award Children’s Book of the Year* * Irish Book Award Listener’s Choice Book of the Year* * Bisto Children’s Book of the Year* นอกจากนี้ยังได้รับการสร้างเป็นภาพยนตร์โดยค่าย มิราแมกซ์ (Miramax) ในชื่อเรื่องเดียวกัน ออกฉายเมื่อปี ค.ศ. 2008 เรื ่ อ งราวจากหนังสือเล่มนี้ได้ถ ูกถ่ายทอดลงใน ภาพยนตร์อย่างไม่ดัดแปลงให้ผู้อ่านต้องเสียอรรถรสที่ได้รับ จากหนังสือ (ไม่เหมือนอย่างละครทางโทรทัศน์ของไทย เช่น เรื่อง ทวิภพ เวอร์ชั่นล่าสุด เป็นต้น) และยังงดงามด้วยฉาก เมืองเบอร์ลินในตอนต้นเรื่อง ทำให้ผู้ชมเห็นภาพความโอ่อ่า รุ่งเรือง ความงดงามของอาคารบ้านเรือนที่สร้างอย่างเป็น ระเบียบ ความสนุกสนานของเด็กๆ ที่วิ่งเล่นกัน ซึ่งตรงกันข้าม กับฉากความเงียบเหงาหดหู่ของค่ายเอาช์วิตช์ ความแห้งแล้ง กองซากอุปกรณ์ก่อสร้างต่างๆ ยิ่งเมื่อภาพถูกถ่ายจากมุมสูง มองลงมาจะเห็นว่าบริเวณที่ชมูเอลนั่งคุยอยู่กับที่บรูโนนั้น ต่างกันโดยสิ้นเชิง เพราะบริเวณที่บรูโนนั่งอยู่จะเต็มไปด้วย ดอกไม้หลากสี สายน้ำไหลเรื่อยๆ งดงามร่มรื่น
7
เก็บมาฝาก สุรีย์พร ชุมแสง
เมื่อวันที่ 7-8 กุมภาพันธ์ 2555 คณะมนุษยศาสตร์ ได้ส่งนิสิตสาขาวิชาภาษาไทย ภาควิชาภาษาและคติชนวิทยา ไปเข้าร่วมแข่งขันกลอนสด ที่มหาวิทยาลัยราชมงคลตะวันออก วิทยาเขตจันทบุรี ซึ่งการแข่งขันกลอนสดรายการนี้ ได้จัดติดต่อ กันมาเป็นเวลา 11 ปีแล้ว นิสิตคณะมนุษยศาสตร์ที่เข้าร่วม การแข่งขันครั้งนี้ ประกอบด้วย นายธนบัตร ใจอินทร์, นายอรรถพร ดีที่สุด, นายอภิชาต (ไม่มีนามสกุล) นายอรรถกร สังข์สุด, นายชานนท์ ถาวร ในนามทีม คณะมนุษยศาสตร์ และทีมองค์การนิสิตมหาวิทยาลัยนเรศวร โดยมี รองศาสตราจารย์ น.ท. ดร.วั ฒ นชั ย หมั ่ น ยิ ่ ง เป็ น อาจารย์ผู้ควบคุมทีม เมื่อถึงช่วงเวลาการแข่งขัน ผู้แข่งขันทุกทีมได้รับโจทย์ คือ ดอกสร้อย 2 บท สักวา 2 บท กลอนสุภาพ 2 บท ดอกสร้อย นั้นกรรมการตั้งโจทย์ขึ้นต้นมาให้ ว่า “ดอกเอ๋ย ดอกเบี้ย” สักวา ตั้งโจทย์ขึ้นต้นมาให้ว่า “สักวาโลกกว้างแต่ทางแคบ” และกลอน สุภาพนั้นโจทย์คือ “สายล่อฟ้า” โดยแต่ละบทกลอน ให้ใช้เวลา แต่งทีมละ 10 นาทีเท่านั้น ซึ่งปรากฏผลงานอันน่าภาคภูมิใจ ของนิสิตคณะฯ เรา ดังนี้ ดอกเอ๋ยดอกเบี้ย ดอกเอ๋ยดอกเบี้ย อันต้องเสียทุกวันนั่นเรื่องใหญ่ เป็นเจ้าหนี้เบิกบานสำราญใจ ส่วนคนใช้เงินมาโศกอาดูร เมื่อเบี้ยเงยเบี้ยงอกผลิดอกผล ยิ่งยากจนเงินทองจำต้องสูญ มีมานะสติบริบูรณ์ จงเพิ่มพูนแรงอย่าเพลียสู้เบี้ยเอย
8
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
ง ่ ข แ ไป นสด กลอ สักวาโลกกว้างแต่ทางแคบ สักวาโลกกว้างแต่ทางแคบ ดุจดาวแอบหลังเมฆาคืนฟ้าหม่น อุปสรรคหลายหลากยากผจญ จงดั้นด้นฝ่าฟันด้วยปัญญา เมื่อเข้าสู่เส้นทางแม้กว้างน้อย จงค่อยค่อยเหยียดเท้าก้าวเดินหน้า ให้กล้าแกร่งแรงเข้มเต็มอัตรา เอื้อมมือคว้ากอดดาวพร่างพราวเอย สายล่อฟ้า เหมือนทองแดงเปลือยกายล่อสายฟ้า คือคนกล้าทำชั่วไม่กลัวผล บาปและกรรมไหลลู่มาสู่ตน กายใจหมองไหม้หม่นดั่งลนไฟ มีธรรมะส่องสว่างทางชีวิต ดุจเข็มทิศชี้ทางสว่างไสว สวมสติจะอยู่รอดอย่างปลอดภัย อย่าตายใจเป็นต่อล่อฟ้าเลย โดยสรุปผลการแข่งขัน ทีมของคณะมนุษยศาสตร์ ได้ รองชนะเลิศอันดับ 2 นับว่าประสบความสำเร็จอย่างมากกับการ ไปแข่งขันครั้งแรก ซึ่งสร้างความดีใจให้กับผู้เข้าร่วมการแข่ง และ มีความตั้งใจจะเข้าร่วมการแข่งขันอีกในปีถัดไป คณะมนุษยศาสตร์ จึงขอแสดงความยินดีกับนิสิตทุกท่านมา ณ ที่นี้
งานวิจัยตางสาขากั บแรงบันดาลใจ ่ ของนักวิจัยวรรณคดี
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
วิจัยชวนคิด
วรรณคดี ยกตัวอย่างเช่นการศึกษานวนิยายของทมยันตี (คุณหญิงวิมล ศิริไพบูลย์) นักวิจัยในสาขามักสรุปตรงกันว่า งานของทมยันตีสื่อสารมโนทัศน์สตรีนิยม (feminism) ทั้งนี้ เมื่ออ่านงานวิจัยในสาขาปรัชญาเรื่อง วาทกรรมของ มิเชล ฟูโกต์ ต่อสถานภาพและบทบาทสตรีไทย ตามที่นำเสนอใน นวนิยายของคุณหญิงวิมล ศิริไพบูลย์ (2552) ของ วศินี สุทธิวิภากร จะพบข้อสรุปที่ต่างออกไป “คุณหญิงวิมลไม่ได้ ประกอบสร้างวาทกรรมหลักคือ วาทกรรมสตรีนิยม ที่สตรี มีสิทธิเท่าเทียมบุรุษอย่างที่เราเข้าใจ แต่คุณหญิงได้ตอกย้ำ ข้อจำกัด และข้อขัดแย้งในความเป็นหญิงผ่านตัวบทนวนิยาย ที่ย้อนแย้งในตัวเอง คุณหญิงวิมลได้ผลิตซ้ำกรอบความรู้ความ เข้าใจสตรีในบริบทสังคมที่ชายเป็นใหญ่อยู่นั่นเอง” ประเด็ นสุ ด ท้ า ยสำหรั บผู ้ สนใจศึ กษาวรรณคดีเชิง ประวัติ ดังที่นักวรรณคดีได้ประโยชน์จากหนังสือ ปากไก่และ ใบเรือ งานวิจัยในสาขาอื่นๆ เอื้อต่อความเข้าใจบบริบทในการ สร้างและการรับวรรณคดีในยุคสมัยต่างๆ งานวิจัยต่างสาขา ที่มีประโยชน์มากคือ สาขาประวัติศาสตร์ เช่น หนังสือวัดเกาะ: การสืบทอดและปรับเปลี่ยนทัศนคติและค่านิยมในสังคมไทย พ.ศ. 2465-2475 (2547) ของ สุรพงษ์ จันทร์เกษมพงษ์ ที่ชี้ว่าการปรับประเทศให้ทันสมัยส่งผลต่อรสนิยมการอ่านของ คน และทำให้โลกแบบจักรๆ วงศ์ๆ ในเรื่องเล่ายุคก่อนเสื่อม ความสำคัญลงไป นอกจากนี้ยังมีข้อค้นพบใหม่ๆ จากงานวิจัยต่างสาขา ที่ทำให้ประวัติวรรณคดีสมบูรณ์ขึ้น เช่นวิทยานิพนธ์สาขาการ แปลเรื่อง พัฒนาการการแปลอาชญนิยายชุดเชอร์ล็อกโฮมส์ ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงปัจจุบัน (2548) ของ พนิดา หล่อเลิศรัตน์ ที่เสนอว่าอาชญนิยายชุดแรกของไทยคือ “สืบ สรรพการ” ที่อาศัยเรื่องเชอร์ล็อก โฮมส์เป็นต้นเค้า ซึ่งต่างกับ ความเห็นของนักวิชาการทั่วไปที่สรุปว่า “นิทานทองอิน” เป็น อาชญนิยายชุดแรก จากที่กล่าวมาทั้งหมด น่าจะพอชวนเชื่อได้ว่าการวิจัย วรรณคดียังไม่พบทางตันโดยง่าย เพราะว่ายังมีวิธีวิทยา อีกมากที่จะใช้ในการศึกษา สหวิทยาการที่เป็นคำติดหูติดปาก นักวิจัยวรรณคดีในปัจจุบัน จึงมิใช่การศึกษาศาสตร์สาขาอื่น เพื่อให้เข้าใจวรรณคดีมากขึ้นเท่านั้น แต่หมายรวมถึงการ ติดตามความเคลื่อนไหวของนักวิจัยสาขาอื่น ที่นำวรรณคดี ไปศึกษาด้วย จึงขอสรุปว่า การวิจัยวรรณคดีเป็นงานหนัก มิใช่งานที่เหมาะสำหรับคนเกียจคร้านหรือจะทำอย่าง “สุกเอา เผากิน” ได้ แต่เหมาะสำหรับนักวิจัยที่มีความตื่นตัวและพร้อม จะเรียนรู้อยู่เสมอ
ผศ.นัทธนัย ประสานนาม
ในวิชาระเบียบวิธีวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา สิ่งหนึ่งที่ ผู้สอนมักย้ำกับผู้เรียนเสมอคือ ความสำคัญของการทบทวน วรรณกรรม (literature review) จุดประสงค์สำคัญของการ ทบทวนวรรณกรรมคือ เพื่อทำให้กรอบของการศึกษาคมชัดขึ้น และเพื่อให้ผู้วิจัยยืนยันกับตัวเองว่าการศึกษาของตนไม่ซ้ำซ้อน กับงานที่มีมาก่อนหน้า ทั้งนี้ ในกรณีที่ยังไม่มีหัวข้อวิจัย ผู้สอน มักจะแนะให้ผู้เรียน “หาหัวข้อ” จากบททบทวนวรรณกรรม ร่วมกับข้อเสนอแนะในบทสุดท้ายของงานวิจัย ที่น่าเสียดายคือ หลายกรณีพบว่า งานวิจัยต่างสาขาที่ใช้ข้อมูลวรรณคดีมิได้ ถูกทบทวนอย่างเหมาะสม ทั้งที่งานกลุ่มดังกล่าวจะเป็น แรงบันดาลใจให้แก่นักวิจัยวรรณคดีได้อย่างมหาศาล ความสนใจของนักวิจัยต่างสาขาที่มีต่อข้อมูลวรรณคดี เริ่มปรากฏในทศวรรษ 2520 นับตั้งแต่ ชัยอนันต์ สมุทวณิช ศึกษางานของเทียนวรรณ และ ก.ศ.ร.กุหลาบ สมบัติจันทรวงศ์ นักวิจัยในสาขารัฐศาสตร์ศึกษาโลกทัศน์ของสุนทรภู่ และ วรรณกรรมไทยผ่านมุมมองทางการเมืองและสังคม ต่อมามี หนังสือเล่มสำคัญคือ ปากไก่และใบเรือ ผลงานของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ ที่เป็นนักประวัติศาสตร์ งานวิจัยต่างสาขาเหล่านี้ เข้ามามีความสำคัญต่อการจัดการเรียนการสอนวรรณคดีไทย ในระดับอุดมศึกษาในฐานะหนังสืออ่านประกอบในรายวิชา ต่างๆ จึงอาจกล่าวได้ว่า ความรู้ของนักเรียนวรรณคดี สมบูรณ์ ขึ้นได้ด้วยงานเหล่านี้ ซึ่งอาจจำแนกคุณประโยชน์ที่ได้รับจาก การศึกษางานวิจัยต่างสาขาที่นำข้อมูลวรรณคดีไปใช้ ได้เป็น สามสถานคือ 1. การขยายขอบเขตข้อมูล 2. การตีความข้อมูล ในแนวทางที่ต่างไป และ 3. การศึกษาวรรณคดีเชิงประวัติให้ รอบด้าน การขยายขอบเขตข้อมูลในที่นี้หมายถึง การเลือกใช้ ข้อมูลที่นักวิจัยในสาขาไม่ใคร่จะนิยมใช้หรือไม่ได้ใช้ เช่น วรรณกรรมการ์ตูน หนังสือภาพ และวรรณกรรมที่ไม่ได้รับการ ยกย่องต่างๆ ที่อาจเรียกรวมว่า “ปริวรรณคดี” (paraliterature) ตัวอย่างคืองานวิจัยทางสื่อสารมวลชนและสารสนเทศศาสตร์ เช่น การศึกษาเปรียบเทียบคุณค่าของบล็อกกับ เว็บไซต์ และไดอารี่ออนไลน์ (2550) ของ พรพรรณ ชินพงสานนท์ หนังสือภาพ : โครงสร้างการเล่าเรื่องกับการ สื่อสารความหมายสำหรับเด็ก (2551) ของ วิมลิน มีศิริ และ การวิเคราะห์หนังสืออนุสรณ์งานศพที่จัดพิมพ์ในปี พ.ศ. 2521 -2530 (2542) ของ นวลวรรณ ชั้นไพศาลศิลป์ การตีความข้อมูลในแนวทางที่ต่างออกไป ในที่นี้ ขอยกตัวอย่างจากแนวคิดเรื่องวาทกรรม (discourse) อันเป็น ทฤษฎี ท างสั ง คมศาสตร์ ท ี ่ ไ ด้ ร ั บ ความนิ ย มมากขึ ้ น ในวง
9
กระดานศิษย์เก่า สุรีย์พร ชุมแสง
น้ำใจ “มนุษย์”...¹éÓã¨äÁ‹ÊØ´ÊÔé¹ “จิตสาธารณะ” เป็นอีกคำที่ถูกนำมาอยู่ในกระแส สังคมตลอดเวลา อาจเป็นเพราะว่าสังคมกำลังถามหา “น้ำใจ ???” จิตสาธารณะ ไม่ใช่คำทันสมัยอะไรนัก เพราะแนวคิด เรื่องนี้ได้รับการปลูกฝังมาอย่างต่อเนื่อง ทุกยุค ทุคสมัย โดยผ่านคำที่ให้ความหมายและสื่อความรู้สึกในทำนองเดียว กัน เช่น จิตอาสา จิตสำนึกเพื่อสังคม เป็นต้น พ ระ บา ท ส ม เ ด็ จ พร ะ ม งก ุ ฎ เ ก ล ้ า เ จ้ า อ ย ู ่ ห ั ว ทรงพระราชนิพนธ์บทกวีไว้ในเรื่อง เวนิสวานิช ความว่า “อันความกรุณาปรานี จะมีใครบังคับก็หาไม่ หลั่งมาเอง เหมือนฝนอันชื่นใจ จากฟากฟ้าสุราลัยสู่แดนดิน” ข้อความ หนึ ่ ง ในพระราชนิ พ นธ์ เ รื ่ อ งเวนิ ส วานิ ช สะท้ อ นความคิ ด ว่ า ความกรุณาปรานีที่บุคคลหนึ่งจะมอบให้กับอีกบุคคลหนึ่งนั้น เป็นเรื่องของความตั้งใจที่กลั่นออกมาจากความรู้สึกเฉพาะตน ไม่สามารถบังคับให้กระทำสิ่งนั้นให้กับผู้ใดได้ ไม่นานมานี้ งานกิจการนิสิตและศิษย์เก่าสัมพันธ์ ได้ ร วมตั ว ศิ ษย์ เ ก่าและศิษย์ป ัจ จุบ ัน เดิน ทางไปโรงเรี ย น บ้ า นหนองใหญ่ ตำบลพุคำจาน อำเภอพระพุ ท ธบาท จั ง หวั ด สระบุ ร ี เพื่อแสดงน้ำ ใจต่อเพื่อนมนุษย์ ด้ วยการ สรรสร้างกิจกรรมน้อยๆ แต่มากด้วยคุณค่าต่อสังคม ภายใต้ โครงการสานสัมพันธ์สุวรรณภิงคารสัญจร ปี 2555 คุณกอบชัย ธนสุการณ์ ศิษย์เก่าสาขาวิชาภาษา อังกฤษ กล่าวว่า “เราควรจะมีกิจกรรมอะไรสักอย่างที่เป็น การทำประโยชน์ให้กับสังคมในฐานะที่เราถูกปลูกฝังจากคณะ จากมหาวิทยาลัยของเราให้คิดถึงประโยชน์เพื่อส่วนร่วม งานนี้
10
จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
จะมีแต่ความเป็นพี่เป็นน้องเท่านั้น พวกเราตระหนักถึงความ สำคัญของสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กๆ ในชนบท ซึ่งไม่ค่อย ได้รับโอกาสเท่าเด็กในเมือง เราจึงรวบรวมสมัครพรรคพวก ทำกิจกรรมให้กับเด็กๆ อาทิ กิจกรรมนันทนาการ แจกของ รางวัลอุปกรณ์การเรียน และมอบเครื่องคอมพิวเตอร์เพื่อใช้ใน การเรียนแก่น้องๆ อีกด้วย นอกจากจะได้มีความสุขกับการ เป็นผู้ให้แล้ว เรายังถือโอกาสนี้พบปะสังสรรค์กับบรรดาพี่ ๆ เพื่อน ๆ น้อง ๆ ที่ออกค่ายด้วยกัน” โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สิ่งสำคัญที่สุดในการจัดกิจกรรม ครั้งนี้ ได้มีแนวคิดถึงการทำดีเพื่อสังคม “มหาวิทยาลัยของเรา คณะของเรา สร้างให้เราเป็น “มนุษย์” ที่ไม่เห็นแก่ประโยชน์ ส่วนตัวป็นที่ตั้ง อย่างน้อยๆ หากมีโอกาสเราจะช่วยสร้าง ประโยชน์ให้เกิดขึ้นกับสังคมไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง เราจะไม่นิ่ง ดูดายที่จะยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือ และมันจะเป็นจุดเริ่มต้นของ แรงบันดาลใจในการเป็นตัวอย่างที่ดีแก่บุคคลอื่นได้สานต่อ ความมีน้ำใจแก่สังคมต่อไป” “มนุษย์” ที่มีอยู่ในความเป็น “เด็กมนุษย์” แม้วันคืน จะผันผ่านไปนานแค่ใด แต่ความมีน้ำใจของเพื่อนมนุษย์ ด้วยกัน มันไม่มีวันจะเลือนหาย หากแต่มันจะเพิ่มจิตวิญญาณ แห่งความเป็น “มนุษย์” อย่างต่อเนื่อง ด้วยเหตุผลเดียว.. เพราะ “เราเป็น ‘มนุษย์’ ที่ไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว”
วันที่ 19 มีนาคม 2555 รองศาสตราจารย์ ดร.กาญจนา วิชญาปกรณ์ คณบดีคณะมนุษยศาสตร์ ให้เกียรติเป็นประธานในพิธีเปิดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ ภาษาญี่ปุ่น จัดโดย สาขาวิชาภาษาญี่ปุ่น ภาควิชาภาษา ตะวันออก คณะมนุษยศาสตร์ ในหัวข้อ “การสอนภาษาญี่ปุ่น กับวัฒนธรรม” และ ”การอ่านภาษาญี่ปุ่นอย่างไรให้สนุก” เพื่อ เป็นการแลกเปลี่ยนความรู้เกี่ยวกับการเรียนการสอนภาษา ญี่ปุ่น เทคนิคการเรียนการสอนภาษาญี่ปุ่นแก่คณาจารย์ผู้สอน ภาษาญี่ปุ่นในเขตภาคเหนือตอนล่าง โดยได้รับเกียรติจาก อ.สรัญญา คงจิตต์ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ Ms. Sanae Ueda เป็นวิทยากรให้ความรู้ ณ ห้องประชุม 210 อาคาร เอกาทศรถ มหาวิทยาลัยนเรศวร
วันที่ 12 มีนาคม 2555 ศาสตราจารย์ ดร.สุจินต์ จินายน อธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวร ให้ เกียรติเป็นประธาน ในพิธีเปิดโครงการอบรมล่ามภาษาไทย – เมียนมาร์ ระดับ ทั่วไป จัดโดยศูนย์พม่าศึกษา คณะมน ุษยศาสตร์ ร่วมกับ กองเอเชียตะวันออก 2 กรมเอเชียตะว ันออก กระทรวง การต่างประเทศ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ เพิ่มขีดความสามารถ และพัฒนาทักษะในการทำหน้าที่ล่ามภาษ าไทย-พม่า ให้แก่ บุคลากรภาครัฐ ทั้งจากส่วนกลางและส่ว นท้องถิ่น ตลอดจน นักศึกษามหาวิทยาลัย จำนวน 22 คน ให้ มีความพร้อมสำหรับ การประชุม หรือการหารือทวิภาคีสำคัญๆ ระดับประเทศและ ระหว่างประเทศ ณ ห้องประชุมเสลา 5 สำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยนเรศวร จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : กุมภาพันธ์ - มีนาคม 2555
11
ข่าวกิจกรรม
วันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2555 สาขาวิชาภาษาฝรั่งเศส ภาควิชาภาษาตะวันตก ร่วมกับสถานเอกอัครราชทูตฝรั่งเศส ประจำประเทศไทย จัดโครงการบริการวิชาการ ในหัวข้อ “การอบรมเกี่ยวกับกลยุทธ์การสอนอ่าน” วิทยากรโดย Odile Ledru-Menot ผู้เชี่ยวชาญชาวฝรั่งเศส โดยมีผู้เข้ารับการอบรม จำนวน 21 คน จากมหาวิทยาลัยพะเยา มหาวิทยาลัยราชภัฏ พิบูลสงคราม โรงเรียนมัธยมศึกษาในเขตภาคเหนือตอนล่าง และศิ ษ ย์ เ ก่ า สาขาวิ ชาภาษาฝรั ่ ง เศส ณ อาคารคณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
สุรีย์พร ชุมแสง
วันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2555 รองศาสตราจารย์ ดร.กาญจนา วิชญาปกรณ์ คณบดีคณะมนุษยศาสตร์ พร้อมด้วย ผศ.วิรัช นิยมธรรม รองคณบดีฝ่ายวิจัยและวิเทศสัมพันธ์ และ ดร.ฐิติรัตน์ สุวรรณสม รองคณบดีฝ่ายบริหาร ร่วมให้การ ต้อนรับอาจารย์จาก Universitas Hindu Indonesia ที่เดินทาง มาให้เกียรติเป็นวิทยากรอบรมในโครงการ อบรมเชิงปฏิบัติการ นาฏศิลป์อาเซียน จัดโดย ภาควิชาศิลปกรรมศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
นเรศวรสัครัง้งคีที่ ๒๑ต ภาควิชาศิลปะการแสดง คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร ขอเชิญเข้าร่วม โครงการนเรศวรสังคีต ครั้งที่ ๒๑ วันที่ ๑๙-๒๐ กรกฎาคม ๒๕๕๕ ณ โรงละครอาคาร เฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยนเรศวร สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ โทรศัพท์ ๐-๕๕๙๖-๒๐๒๑, ๐๘-๒๑๖๐-๑๘๓๓
วิสัยทัศน์ :
ย ะ ม นุษ ศ า ส
ร ศว
มห
าวิท
ต ร์
คณ
คณะมนุษยศาสตร์มีความเป็นเลิศทางวิชาการด้านภาษา วรรณคดี คติชน ดนตรี และนาฏศิลป์ เป็นสังคมที่มีคุณธรรม ภูมิปัญญา และการเรียนรู้แบบต่อเนื่องยั่งยืน รวมทั้ง เป็นหน่วยงานที่อนุรักษ์และสืบสานศิลปวัฒนธรรม เพื่อส่งเสริมให้มหาวิทยาลัยนเรศวร เป็นมหาวิทยาลัย สมบูรณ์แบบ พันธกิจ : 1. ผลิตบัณฑิตที่มีความเป็นเลิศทางวิชาการ ถึงพร้อมด้วยคุณธรรม และจริยธรรม 2. ศึกษาค้นคว้าองค์ความรู้ใหม่ด้านภาษา วรรณคดี คติชน ดนตรี และนาฏศิลป์ เพื่อประโยชน์ทางวิชาการ 3. บริการทางวิชาการเพื่อประโยชน์ในการพัฒนาสังคม 4. อนุรักษ์ ฟื้นฟู สร้างสรรค์และเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับชาติ 5. ส่งเสริมการเรียนรู้ และเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมนานาชาติ 6. สร้างความร่วมมือทางวิชาการระหว่างสถาบัน ทั้งภายในประเทศ และต่างประเทศ
ยาลัยนเร
ประเด็นยุทธศาสตร์ : 1. สร้างบัณฑิตที่มีคุณภาพและมาตรฐาน เป็นคนดี คนเก่ง มีคุณธรรม จริยธรรม และ สอดคล้องกับความต้องการของสังคมและประเทศ 2. มุ่งสร้างงานวิจัยและพัฒนาเพื่อสร้างองค์ความรู้ทางด้านภาษาและดำเนินการสู่การเป็น ศูนย์กลางของการศึกษาคติชนวิทยา 3. ส่งเสริมการบริการวิชาการแก่ชุมชนและสังคมในภูมิภาคภาคเหนือตอนล่าง 4. ส่งเสริมสนับสนุนการสร้างงานด้านศิลปวัฒนธรรม และความเข้าใจวัฒนธรรมต่างชาติ 5. จัดระบบบริหารจัดการด้วยความโปร่งใส คล่องตัว ยุติธรรม เอื้อต่อการดำเนินงาน ที่รวดเร็วและบุคลากรมีส่วนร่วม ตลอดจนบริหารงานด้วยหลักธรรมาภิบาล มุ่งนำการ จัดการความรู้มาเป็นเครื่องมือในการพัฒนาคน พัฒนางาน และพัฒนาองค์กร
สุวรรณภิงคาร จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
ชำระค่ า ฝากส่ ง เป็ น รายเดื อ น ใบอนุ ญ าตเลขที ่ 85/2521 พิ ษ ณุ โ ลก
ท่ า นที ่ ส นใจจดหมายข่ า วนี ้ กรุ ณ าส่ ง ชื ่ อ ที ่ อ ยู ่ ข องท่ า นมายั ง งานประชาสั ม พั น ธ์ คณะมนุ ษ ยศาสตร์ มหาวิ ท ยาลั ย นเรศวร อ.เมื อ ง จ.พิ ษ ณุ โ ลก 65000 โทรศั พ ท์ 0-5596-2035 โทรสาร 0-5596-2000 ไม่ เ สี ย ค่ า ใช้ จ ่ า ยใดๆ ทั ้ ง สิ ้ น
สุวรรณภิงคาร
หรื อ “กลศ” หมายถึ ง หม้ อ ดิ น สำหรั บ ใส่ น ้ ำ ดิ น และน้ ำ เป็ น แม่ บ ทของสิ ่ ง ทั ้ ง ปวง อั น เปรี ย บได้ ก ั บ คณะมนุ ษ ยศาสตร์ ที ่ เ ป็ น รากฐานแห่ ง ศาสตร์ ท ั ้ ง ปวง