INTO business Haarlem Ijmond Lente 2024

Page 1

Altijd beter, sneller en efficiënter willen Het streven van familiebedrijf PBL Dakwerken

Haarlem en IJmond

Veranderen | Lente 2024

Wilt u ook kennismaken met uw toekomstig personeel?

Zoekt u stagiaires? Wij zijn al ruim 29 jaar dé opleider voor personeel op en rond de Luchthaven, in Travel & Hospitality en Logistiek. Kijk voor het aanbod op www.mbocollegeairport.nl

Neem contact met ons op en leg uw vraag aan ons voor. Wij doen ons uiterste best om u van dienst te zijn. Bel of mail Mw. N. Schiphorst.

T 023 - 569 36 23

M 06 - 81 68 70 20

E n.schiphorst@rocva.nl

Berkenrode Audit richt zich op het verlenen van auditdiensten, met name voor MKB ondernemers in de regio Haarlem / Amsterdam.

Herenweg 133 | 2105 MG Heemstede | 023 - 516 06 20 | info@berkenrodeaudit.nl | www.berkenrodeaudit.nl

ONTBIJT LUNCH

BORREL DINER

VERGADEREN FEEST

GROEPEN

Welkom in Bloemendaal en Haarlem Centraal, 7 dagen per week.

LOCAEL.NL

INTO BUSINESS BREIDT UIT EN ZOEKT NIEUWE COLLEGA’S!

INTO business heeft grote ambities. Onze met zorg opgebouwde formule, waarbij alles draait om het inspireren en verbinden van ondernemers, willen we in onze bestaande regio’s versterken en tegelijkertijd uitbreiden met nieuwe gebieden én nieuwe collega’s.

Martijn van Dalen Arno de Fuijk Oscar Middeldorp Dennis Captein Jorn Janmaat Werner van den Bosch

Wij zoeken voor diverse rayons in Noord- en Zuid-Holland collega’s die zich als een vis in het water voelen in een netwerk vol mooie MKB-ondernemers. Het doel is om een eigen ondernemersplatform te runnen, waarbij sprankelende ondernemersverhalen aan de basis liggen van jouw succes. Je zoekt en vindt de parels: bedrijven, gerund door eigenaren met een visie. Je helpt hen met inspirerende verhalen en met hun zoektocht naar strategisch sterke partners: klanten én leveranciers.

The sky is the limit, mits je oprecht en authentiek bent. Neem gerust contact met ons op. Dan maken we kennis, praten we je helemaal bij en wie weet maak jij dan kennis met de enerverende wereld van INTO business. Een dienstverband behoort tot de mogelijkheden, maar bij gebleken geschiktheid kun je ook als franchisenemer aan de slag.

INTO business Hoofdkantoor

Antonie van Leeuwenhoekweg 36-A5 2408 AN Alphen aan den Rijn

Jorn Janmaat 06 - 132 828 29 | jorn@intobusiness.nu

Dennis Captein 06 - 169 525 12 | dennis@intobusiness.nu

HaarlemmermeerSchiphol Zaanstreek Haarlem en IJmond Amstelland De Venen Duin- en Bollenstreek Leiden Alphen Gouda Zoetermeer Alkmaar Westfriesland

Inhoud

Teer: Wonen, werken en financieren

Facta Elektrotechniek

BAANPersoneel

De Hooge Waerder Haarlem

Office Projects

Villa Westend

Kempers Arbeidskundig Advies bv

Rabobank

MBO College Airport

PBL Dakwerken Coverstory 8
Haarlem ISSA vloeren Go! NH Reportages & Interviews 12 14 18 20 22 30 34 40 48 50 52 54 56 Themaverhaal Verslag INTO businessclub Haarlem en IJmond Feiten en cijfers Ledenpagina INTO business Haarlem en IJmond Interview vrouwelijke ondernemers Colofon En verder 26 32 36 38 44 58 Maarten Eikelenboom Eric Gort Veerle Focke Menno Mönch Menno Janssen André Kuipers Columns 17 25 37 43 53 59
van
12
Beers en Pieter van Stempvoort 20
Schoordijk 14
Abbink, Erik Nooij en Arno Bloedjes 18
Bedaffair Heemstede Credion
Robin
Andel
Joost
Jeffrey
Dave

Soms heb je gewoon geen keuze

Ik ben in januari vader geworden van mijn eerste kind, Samuel. Mijn collega’s hebben sindsdien reuze schik. Want Jorn, die staat intern bekend als een man van structuur. Wat klopt. Ik slaap het liefst acht uur per nacht, sta graag op tijd op, werk vervolgens mijn programma puntsgewijs af en eet ’s avonds om 18.00 uur, want anders word ik kribbig. Maar ja, zo weten de vaders en moeders van INTO business, met een kleintje kun je dat allemaal wel willen, de praktijk wijst meestal iets anders uit.

Nu slaap ik wanneer ik van Samuel mag slapen, sta ik vaak vroeger op dan ik wil, heb ik aan het einde van menig dag mijn lijstje meestal niet afgewerkt en eet ik ’s avonds pas wanneer Samuel heeft gegeten. Van mijn structuur is niets meer over.

Vind ik dat erg? Voor zijn geboorte vreesde ik het ergste, maar die angst blijkt totaal ongegrond. Ik hou zoveel van dat mannetje dat ik alles voor hem over heb. Als hij maar goed slaapt, eet en groeit, dan is mijn dag goed.

Veranderen, keuze of noodzaak? Dat is het thema van deze INTO business. Soms wil je graag veranderen en daar kunnen legio redenen aan ten grondslag liggen. Soms moet je veranderen en heb je gewoonweg geen keuze.

Als vader heb ik geen keuze. Als ondernemer heb ik ook wel eens op dat kruispunt gestaan: linksaf is verdwijnen, rechtsaf is groeien en excelleren. Voor mij was dat geen keuze en ik ging plankgas naar rechts.

Keuze of noodzaak, dat dilemma legden wij tal van ondernemers uit deze regio voor. Het resultaat: kwetsbare en openhartige interviews. Dank voor het delen van jullie verhaal!

Jorn Janmaat

Editorial
Heijkoop 30
Stephanie
22 Veerle Focke
Eelco van der Vijver en Vincent Klopper
34 37
Han Kempers
'Pas

van het dak af als het probleem is opgelost'

V.l.n.r. Jennifer, Paul, Linda en Joey Lakemond

PBL Dakwerken verandert doorlopend

Met een pas verbouwd kantoor en investeringen in nieuw elektrisch vervoer en materieel zijn ze bij PBL Dakwerken wel even klaar met veranderen, zou je denken. Maar niets is minder waar, bij de dakdekkers uit Velserbroek is er bijna elke dag wel een aanleiding om de dingen anders of beter te doen. Paul en Linda Lakemond, die samen met zoon Joey eigenaar van dit familiebedrijf zijn, nemen ons vol trots mee in de ontwikkelingen.

De nieuwe elektrische bus staat te shinen in het zonnetje, en de deur van het prachtig verbouwde kantoor gezellig open, als we langskomen voor het gesprek voor het lentenummer van INTO business. Het thema past de Lakemondjes als een jas, want alleen door je constant aan te passen blijf je bij, vinden ze.

Voor de troepen uit

Linda: “Eigenlijk hadden we al veel langer de behoefte om een elektrische bus aan te schaffen, maar de modellen waren er eerder gewoon nog niet klaar voor. Kijk, bij ons moet er nogal wat aan en op, ons materieel is veel zwaarder dan bijvoorbeeld dat van een schilder. De ladders moeten op een veilige en verantwoorde manier op het dak kunnen worden bevestigd en ook van de trekkracht aan de aanhanger wordt een hoop gevraagd. De ID. Buzz van Volkswagen die we recent hebben aangeschaft kan ons werk gelukkig heel goed aan, we zijn er ontzettend blij mee. Dat geldt natuurlijk ook voor de aanschaf van de elektrische kraan. Dat is tegenwoordig echt wel een must, niet in de laatste plaats omdat opdrachtgevers erom vragen. Buiten dat de kraan niets uitstoot, is hij hartstikke stil. Wel zo prettig als je om 07.30 uur in een woonwijk aan de slag gaat.”

Kom niet van dat dak af

“Noem me een vakidioot”, lacht Paul, “maar van mij mogen de mannen niet van het dak af vóór het probleem is opgelost. In het geval van een lekkage bij schoorstenen bijvoorbeeld. Dat is natuurlijk

Coverstory 9
verbouwde nieuwe kantoor
Het recent compleet
'We
kijken altijd net even verder'

eigenlijk een ‘stenen’ probleem en niet persé een probleem van het dak. Maar als het lekt, worden wij vaak als eerste gebeld. Als het niet regent gaan we desnoods met een tuinslang over het dak heen om elk stukje te onderzoeken. Dat geldt ook voor het werk dat bijvoorbeeld aan goten wordt gedaan, zoals het solderen. Niet dat er ooit een bewoner of eigenaar van het pand in die goot kijkt, maar ik wil zeker weten dat het er mooi en strak uitziet. “

Vol van ideeën

“Ik ben altijd met mijn vak bezig en op zoek naar mogelijkheden om het beter, sneller of efficiënter te doen. Neem bijvoorbeeld tegenwoordig de aanleg van zonnepanelen op het dak. Het is altijd maar de vraag of het dak geschikt is, en het kan best problematisch zijn als het achteraf niet zo blijkt te zijn. En wij staan tóch al op dat dak en hebben die kraan, dus waarom niet zelf zonnepanelen installeren en ons daarvoor certificeren? Onze klanten waarderen het als ze alles aan één partij kunnen toevertrouwen, en voor ons is het handig om zelf de regie te kunnen houden. Of we denken mee met een oplossing voor schoorstenen. Die worden steeds minder gebruikt, maar hebben wel vaak een esthetische functie. Zulke out-of-our-box dingen, daar zie ik uitdaging in en word ik blij van. Het is ontzettend leuk om dit in samenwerking met Joey te kunnen doen, hij komt ook vaak met frisse ideeën die helemaal van nu zijn.”

Familieband werkt door

“Je bent vaker op kantoor dan thuis”, verklaart Linda de sfeervolle inrichting van het kantoor bij PBL. “Dus ik vind het belangrijk dat de sfeer in ons pand warm en huiselijk is. Soms is het voor de jongens iets te netjes, maar ze vinden het gelukkig heel gezellig. Het kantoor van Paul boven is ook aangepakt. Het is er heerlijk werken, de mannen van aannemingsbedrijf De Bouwcombi hebben dat prachtig gedaan. Onze mensen werken hard, en wij vinden het belangrijk om goed voor ze te zorgen, ze zijn onderdeel van de familie. We doen graag leuke dingen met ze, geven ze complimenten en ze rijden allemaal op een door ons verstrekte fatbike. Zonder gashendel, natuurlijk. Ze kunnen hun vakkennis op peil houden door het volgen van opleidingen en cursussen, zodat ze op de hoogte blijven van de technieken van nu. Binnenkort gaan er een paar jongens naar Boxtel, voor een tweedaagse zinkcursus, hartstikke inspirerend.”

We zijn er voor iedereen

“Onze klanten zijn heel divers”, gaat Paul verder. “We zijn er voor grote woningcorporaties en bouwbedrijven, daar pakken we in de samenwerking hele wijken mee aan. Maar voor dat luifeltje aan een woonhuis komen we net zo graag, we voelen ons nergens te goed voor. Dat we dat ook in de praktijk brengen, blijkt denk ik wel uit onze nominatie voor ‘De Sterkste Schakel’

in de regio Kennemerland, een prijs die wordt uitgereikt aan bedrijven die uitblinken op het gebied van service en klantgerichtheid. De erkenning hiervan is het gevolg van voordrachten uit onze eigen klantenkring. Op zo’n nominatie zijn we natuurlijk enorm trots!”

PBL DAKWERKEN

Klompenmakerstraat 15

1991 JJ Velserbroek

023 - 537 03 50

info@pbldakwerken.nl

Pbldakwerken.nl

11
TEKST My Happy Writings | FOTO'S Michel ter Wolbeek Coverstory
De recent compleet verbouwde nieuwe kantine

Vertrouwen en loyaliteit

Teer: wonen, werken en financieren

Dertien jaar lang runde Robin van Andel (51) twee restaurants, in Purmerend en Castricum, waarbij gastronomie op hoog niveau werd bedreven. Daar leerde hij wat echte gastvrijheid inhoudt en dat samenwerking op basis van vertrouwen en loyaliteit dé manier is om je bedrijf in vorm te houden.

Toen hij achttien jaar geleden het roer omgooide en bij Teer ging werken, besloot hij die kernwaarden daar in te burgeren. “De makelaardij mag dan misschien een andere discipline zijn, het resultaat van gastvrijheid en een goede bedrijfsvoering is hetzelfde”, zegt Robin. Met Teer, dat als makelaar, hypotheekadviseur en verzekeringsspecialist zeven rayons in NoordHolland bedient, viert Robin dit jaar het 150-jarig bestaan. In het kader daarvan lanceert het bedrijf binnenkort een nieuwe website. In oktober vindt een feestelijke receptie plaats met alle collega’s,

klanten en leveranciers. Om deze mensen te bedanken voor hun jarenlange partnership worden zij Teer-member. Met een speciale Teer-munt krijgen zij online toegang tot allerlei diensten en kortingen. Ondertussen is Robin bezig om het predicaat Hofleverancier te bemachtigen. “Want ik vind het echt heel bijzonder dat ons bedrijf 150 jaar bestaat.”

Lokale gezichten

De kracht van Teer gaat schuil in de bejegening van mensen, trouw en het feit dat afspraken, zowel mondeling als op schrift, ook echt afspraken zijn. Maar die kracht zit ‘m ook in het feit dat Teer een lokale aanbieder is. “Al sinds 1874 is Teer dé makelaar van Noord-Holland. Maar het ene stukje Noord-Holland is het andere niet. Als je opereert voor en door de mensen in een bepaald gebied, moet je de cultuur en de weg kennen. Daarom

12

Groot netwerk in IJmond

“In IJmond combineert men een innovatieve houding met heel hard werken”, meent Robin van Andel. “Niet lullen maar poetsen hoort bij Rotterdam, zeggen ze, maar ik kan je vertellen dat dit net zo goed bij IJmond hoort”, zegt Robin. “Altijd met twee benen op de grond. Er zijn heel veel mooie projecten vlot getrokken en er gaat ook de komende jaren nog heel veel op het gebied van ontwikkeling gebeuren. Denk aan de spoorzone in Beverwijk, de kop van Beverwijk en de Bazaar. Het mooie van IJmond vind ik dat IJmonders elkaar altijd steunen om gezamenlijk het doel te bereiken.” Robin bouwde een groot netwerk in IJmond op. Zijn vertrouwensband met de verschillende stakeholders daar is groot. “Dat koester ik. We brengen elkaar verder. Dat doen mensen alleen als zij elkaar vertrouwen, begrijpen en elkaars expertises onderkennen.”

worden onze kantoren bemand door lokale gezichten.”

Robins grootste uitdaging, zo zegt hij, is om te zorgen dat de zeven kantoren samen een eenheid blijven vormen. Hierover zegt hij: “Dat punt staat wekelijks op de agenda. We zijn een merk, gerund door een groep mensen die nauw samenwerken, waar je standplaats ook is. We maken met elkaar het succes en beleven ook samen eventuele tegenvallers. Maar wat er ook gebeurt, we ondersteunen elkaar. Onze vestigingsleiders hebben hierin een belangrijke taak. Daarnaast stimuleren we die eenheid met leuke incentives, zoals een borrel en een weekendje weg.”

Meer dan alleen steen

Samenwerking gaat wat Robin betreft hand in hand met de wijze hoe je met klanten omgaat. “Leer je klanten kennen en begrijpen, zodat je hun wensen kunt invullen. Een woning is veel meer dan alleen steen. Een klant moet zich vertrouwd voelen. Die wil verhuizen en wij gaan hem daarbij helpen. Om te beginnen moet de klant de ruimte krijgen om zijn verhaal te doen. Waarom gaat hij verhuizen? De klant wil een bevestiging krijgen dat het goed is wat hij doet. Dat vraagt om een persoonlijke benadering. Dat klinkt inderdaad niet zakelijk, maar

TEER: WONEN, WERKEN EN FINANCIEREN www.teer.nl

eigenlijk zijn we dat ook niet.”

“Je biedt als makelaar de helpende hand. Dat gaat veel verder dan alleen woningadvies. Hypotheken, belastingzaken, verzekeringen, die hebben allemaal invloed. Dat betekent dat wij op velerlei vlakken kennis in huis moeten hebben. We hebben daarom onze missie en visie aangepakt en ook onze naam. Teer Makelaars treedt vanaf nu naar buiten als ‘Teer: wonen, werken en financieren’.”

Adviseren en initiëren

Teer was vooral woningmakelaar. De BedrijfsOnroerendGoed-kant was lange tijd een, zoals Robin zegt, bijproduct. Maar daar is verandering ingekomen. “Bij ondernemers zag ik de vraag naar grond toenemen; een plek om een eigen vestiging te bouwen. Dus besloten wij om onze oren en ogen open te houden en zelf op zoek te gaan naar locaties. In de afgelopen jaren hebben we deze potentiële locaties onder de aandacht gebracht bij projectontwikkelaars. Het gevolg was een vertrouwensband en een samenwerking die daarna nog jaren duurt. Wij vinden het leuk om te adviseren en te initiëren. Dat heeft naast partners in de vorm van ontwikkelaars ook geleid tot een goede band met bijvoorbeeld gemeenten en woningbouwcorporaties.”

TEER HEEMSKERK Burgemeester Nielenplein 6b I 0251 - 23 30 23 I heemskerk@teer.nl

TEER BEVERWIJK Breestraat 99 I 0251 - 22 92 25 I beverwijk@teer.nl

TEER CASTRICUM Dorpsstraat 62a I 0251 - 74 56 30 I castricum@teer.nl

TEER UITGEEST Middelweg 71 I 0251 - 32 02 07 I uitgeest@teer.nl

TEER HEILOO Kennemerstraatweg 209 I 072 - 210 02 09 I heiloo@teer.nl

TEER ALKMAAR Kennemerstraatweg 303 I 072 - 512 34 02 I alkmaar@teer.nl

TEER DIJK EN WAARD Raadhuisplein 44 I 072 - 303 04 45 I dijkenwaard@teer.nl

13 Reportage
TEKST
Dennis Captein | FOTO'S Michel ter Wolbeek

Naamswijziging geeft duidelijkheid

'Volop verandering in elektrotechniek!'

Jeffrey Schoordijk is een aanjager van continu verbeteren. Of zoals hij het zelf zegt; hij past niet op de winkel, maar heeft een duidelijk plan voor ogen en grote ambities. Zo onderging zijn bedrijf Optimum, wat al onderdeel was van het moederbedrijf Facta, onlangs een naamswijziging en werd

Facta Elektrotechniek. Hij vertelt vol enthousiasme over het hoe en waarom.

“Ik ben van mening dat je altijd kansen moet pakken in het leven, en dus ook in het ondernemerschap. Verandering is de enige constante, ik wil altijd alert zijn op welke veranderingen voor ons relevant zijn. In de afgelopen twee jaar is er ontzettend veel gebeurd binnen de onderneming waarvan ik directeur/mede-eigenaar ben. De overname van Kuijzer Installatietechniek, de verhuizing van Kuijzer naar Uitgeest en onze naamswijziging van Optimum naar Facta Elektrotechniek zijn daarbij de belangrijkste en opvallendste gebeurtenissen.”

Groot hart voor techniek

“Ik heb een groot hart voor techniek. Van mijn 17e tot mijn 28e heb ik als machinist bij de marine gewerkt. Hoe leuk ik dat ook vond, in die baan was ik soms wel 9 maanden per jaar van huis. Toen mijn dochter geboren werd, in 2011, vond ik het tijd om wat aan vaste wal te zoeken. Er was toen al veel vraag naar technici en ik kreeg een fijne baan bij Facta, een elektromechanisch onderhoudsbedrijf in Uitgeest. Na een jaar in de

14
Jeffrey Schoordijk

uitvoering gewerkt te hebben groeide ik door naar een managementfunctie en rondde ik mijn studie bedrijfskunde af. Facta maakte in die tijd een stevige groei door, van 60 naar zo’n 450 man. Dat was heel leerzaam, en op een gegeven moment begon het bij mij te kriebelen.”

Leeftijd zorgde voor een frisse blik

“Toen ik richting de 40 liep kreeg ik -misschien noem je dat achteraf een veertigersdillema- het gevoel dat ik méér wilde. Ik ben een echte bouwer, in een kalm zeetje word ik onrustig. Je moet mij ergens neerzetten waar wat moet gebeuren. Toen ik uitsprak dat ik wat anders wilde, was de logische wedervraag: ‘wat dan?’. Voor het antwoord ben ik op mijn zolderkamertje gaan zitten en heb ik een ondernemingsplan gemaakt. Dat wilde ik namelijk, echt wat voor mezelf en mijn gezin opbouwen, bij voorkeur door een familiebedrijf over te nemen. Dat werd in 2022 Optimum Elektrotechniek.”

Schaalbaar businessmodel

“De elektrotechniek is een constante, maar heel versnipperde markt. Er is een aantal bedrijven met meer dan 200 man, en veel met minder dan 30. Daar tussen zijn er maar weinig spelers, en juist bedrijven met die grootte zijn in staat snel op de vraag in de markt in te spelen. Bij de overname hebben we meteen een flinke groeiambitie uitgesproken en zijn we schaalgrootte gaan creëren, om in dat gat te springen. Om zaken als inkoopvoordelen te behalen en interessant te zijn voor collega’s heb je gewoon een bepaalde grootte nodig. Sowieso geloof ik dat je, om toekomstbestendig te zijn, een schaalbaar businessmodel moet willen hanteren. De onderneming groeide autonoom snel, en dat viel op in de markt. Ik moest zo vaak uitleggen hoe de verhoudingen tussen Facta en Optimum nou precies lagen, we zitten tenslotte tegenover

elkaar op de Westerwerf in Uitgeest en daarbij leken de logo’s ook erg op elkaar. We besloten om de krachten te bundelen, maar dan wel op een hele duidelijke manier.”

Trots op de nieuwe uitstraling

“Door de consolidatiegolf en de vele overnames in onze branche ontstaat er soms onduidelijkheid over de dienstverlening van bedrijven. Facta is de naam die ons verbindt, ons specialisme wat ons uniek maakt. We hebben ervoor gekozen om drie takken met ieder een unieke naam en kleurstelling maar logische link naar Facta in de markt te zetten. Er is een mechanisch onderhoud tak, een constructietechniektak en wij, de elektrotechniek tak. Duidelijk aan elkaar gelieerd, maar toch uniek. We zijn er heel blij mee, en het is hartstikke herkenbaar!

En het zorgt weer voor nieuwe energie en plannen, zo gaan we een eigen bedrijfsschool oprichten, om installatiemonteurs op te leiden naar technici. Dat zijn mooie dingen, waardoor we ook weer interessant worden voor nieuwe collega’s. Daar ben ik enorm trots op!”

15 Reportage TEKST My happy writings | FOTO'S Richard Rood FACTA ELEKTROTECHNIEK Westerwerf 24 | 1911 JA Uitgeest www.factaelektrotechniek.nl

WAAROM BEN JIJ NOG GEEN LID VAN DE INTO BUSINESSCLUB?

HAARLEM EN IJMOND

Het totaalconcept van INTO business Haarlem en IJmond bestaat uit een sterke online propositie, het zakelijk kwartaalmagazine en de INTO businessclub. De INTO businessclub biedt de leden de mogelijkheid om andere ondernemers (beslissers binnen organisaties) te ontmoeten. INTO business stelt zichzelf ten doel de leden actief met elkaar in contact te brengen. Je kunt al lid worden vanaf € 450,00 exclusief BTW per jaar.

Wat kan je daar allemaal voor verwachten?

• Toegang tot vier verzorgde netwerkevenementen per jaar, waarbij de lancering van het magazine centraal staat. Altijd met een verzorgde borrel met een gastspreker of bedrijfsbezoek

• Logovermelding in het magazine op ledenpagina van de INTO businessclub Haarlem en IJmond

• Uitgebreid online bedrijfsprofiel op onze website

• De mogelijkheid tot het kosteloos plaatsen van nieuwberichten op onze website www.intobusiness.nu

Geïnteresseerd?

Je kan je aanmelden door een mail te sturen naar jorn@intobusiness.nu

We heten je van harte welkom bij de INTO businessclub Haarlem en IJmond!

Wat (is dat) nou, veranderen?

“Panta rei”, zeiden de oude Grieken. Alles stroomt. Je stapt nooit twee keer in dezelfde rivier. De wereld is een en al verandering. Niets blijft ooit hetzelfde.

Hartstikke leuk, zo’n tegeltje. Maar die filosofen, die zijn allang dood. Die hebben makkelijk praten. Die hoeven jouw bedrijf niet te leiden. Daar sta jij voor op de stip. Jij moet iedere maand weer knaken zien binnen te harken, ongeacht hoe de wind op de markt waait. En dat terwijl die knaak nu al tweeëntwintig jaar niet meer bestaat. Dus al die verandering, die lijkt ook nog eens betrekkelijk.

Wat moet je er dan mee? Als je de verandermanagers moet geloven is het vooral een kwestie van lekker veel geld uitgeven. Tussen de tien en dertig procent van je operationele kosten, afhankelijk van de omvang van je project. En dan heb je nog het scopen van je change journey, het upskillen van je workforce, je transition costs…

Met zulke termen snap je direct waarom mensen niet van verandering houden. Maar die uitspraak is ook gewoon onzin, natuurlijk. Verandering zelf is niet het probleem. Als je morgen ineens een leuker leven krijgt, een mooier huis, een sterker, gezonder bedrijf? Dan hoort niemand je klagen. Nee, het is de onveiligheid waar mensen niet van houden.

Daar zit dan ook meteen de sleutel om verandering een stuk simpeler te maken. Want is het ook simpel. Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg. Werkt dat nog steeds voor je? Prima, vooral zo laten. Don’t change a winning formula.

Maar als die formule niet meer wint? Dan is het tijd voor iets anders. En dat kun je dan perfect onderbouwen. Naar je klanten, naar je team, en naar jezelf. Naar iedereen die je nodig hebt om het roer om te gooien.

Het wordt wel vaak gezegd, maar verandering zit niet in je DNA. Het zit in de wereld om je heen. Dat is wat beweegt. Of jij meebeweegt of juist vol ertegenin gaat is jouw keuze. Kan allemaal. Er is geen manier om succes te garanderen. Was het maar waar, dan zouden we dat wel verkopen.

Risico is en blijft er altijd. Maar welk risico kies je? Welk pad is het minst onveilig? De kunst is om die keuze zo scherp en bewust mogelijk te maken. Niemand anders kan dat voor je doen. En zeker geen tegeltje.

17
Maarten Eikelenboom is oprichter/eigenaar van online marketingbureau goeiezaak.com in Haarlem. Woonachting in Overveen en getrouwd met Suzanne. Samen hebben ze een zoon Julius en een dochter Félise.

BAANPersoneel groeit met partners mee

De maakindustrie en de transport- en logistieksector snakken naar gemotiveerd personeel. Maar dat er te weinig mensen zijn om de vele vacatures in te vullen, betekent nog niet dat het mission impossible is. Wie investeert in BAANPersoneel krijgt een kundige en loyale partner die voor opdrachtgevers niet alleen groei bewerkstelligt, maar tevens jarenlang aan diens zijde blijft lopen. “Wij zijn geen CV-schuivers en ook geen urenfabriek, maar vereenzelvigen ons met het DNA van onze partners. Dat is onze kracht.”

Aan het woord is eigenaar Erik Nooij. In 2008 richtte hij zijn wervings-, selectie- en personeelsbureau op. Zijn bedrijf opereert vanuit kantoren in Beverwijk en Alkmaar. BAANPersoneel heeft als recruiter een prachtige reputatie opgebouwd in het IJmond-gebied en begint in de regio’s Alkmaar en Westfriesland ook een gevestigde naam te worden. “Waarom het ons wel lukt?”, herhaalt hij de vraag. “Wij hebben een groot en uitgekiend netwerk opgebouwd. Dat zijn mensen die rechtstreeks bij ons solliciteren, maar net zo goed via mond-tot-mondreclame bij ons terechtkomen. Onze zoektocht naar goede mensen is nooit klaar. Doorlopend actief zijn, dat is dé manier om in deze tijd beslagen ten ijs te komen.”

Doorgronden

Hij vervolgt: “Werkzoekenden met wie wij in gesprek gaan, leren wij echt kennen. Wat zoeken en willen deze mensen? Natuurlijk zijn skills belangrijk, maar enthousiasme en een goede motivatie zijn voor ons leidend. Vervolgens is het aan ons om een match te realiseren. Dus moet de bedrijfscultuur passen bij die mensen. Die cultuur leren we kennen door in de huid van onze partners te kruipen.” BAANPersoneel opereert, zoals Erik zegt, als het ware vanuit de directiekamer van de klant. “Als wij weten wat de ambitie van een bedrijf is, kunnen wij daar de mensen op afstemmen.”

Arno Bloedjes is al 15 jaar als recruiter voor BAANPersoneel werkzaam. Hij zegt: “We kunnen

honderduit vertellen, maar wat het allerbelangrijkste is aan ons werk is luisteren. Wat zoeken onze partners en wat willen werkzoekenden nu echt?

Het komt heus voor dat de vooraf gedachte match uiteindelijk toch geen match blijkt te zijn, maar door echt te luisteren, verklein je dat risico. Wij monitoren de mensen én onze partners doorlopend. Want wat een match is, moet een match blijven.

Investering

“Dat is een taak van BAANPersoneel, maar evengoed van haar partners. Om groei te kunnen bewerkstelligen moeten bedrijven veel meer dan vroeger energie steken in de mensen die wij aandragen”, zegt Dave Abbink. Hij is sinds 3 jaar verantwoordelijk voor de marketing en commercie binnen BAANPersoneel. “Werkzoekenden hebben vandaag de dag meer keuze. Onze partners moeten daarom tijd investeren om mensen in te werken, wegwijs te maken én te behouden.” Erik vult aan: “Bedrijven die bereid zijn om deze investering te doen, gaan de slag op de lange termijn winnen, daar ben ik van overtuigd.”

Veel MKB-bedrijven uit IJmond, Alkmaar en Westfriesland doen al jaren goede zaken met BAANPersoneel. Door de jaren heen groeide de organisatie mee met tal van partners. Erik: “De gemene deler van deze bedrijven is dat zij een echte werkmentaliteit hebben. ‘Niet lullen maar poetsen’ is zeker op hen van toepassing. Bovendien is dat een mentaliteit die ook ons past als een jas.”

18

Top 5 van vacatures

BAANPersoneel is sterk in zowel de maakindustrie als de transport- en logistieksector. Hoewel deze sectoren verschillend zijn, liggen ze vaak in elkaars verlengde. Versterking is in beide sectoren wenselijk.

De top 5 van meest geplaatste vacatures ziet er als volgt uit:

1. Monteurs en installateurs

2. Experts in groenvoorziening

3. Dakwerkers

4. Infraspecialisten

5. Timmerlieden

Bedrijven die BAANPersoneel vragen om invulling te geven aan deze vacatures, vinden vaak ook kantoorpersoneel via Erik Nooij en zijn medewerkers.

HR-specialist

Ook bedrijven zonder HR-afdeling kunnen bij Erik en zijn mensen terecht. Erik is van huis uit HR-specialist en dat blijkt voor veel klanten van grote toegevoegde waarde te zijn. “Instroom en doorstroom zijn belangrijk, maar het behoud van goede mensen is dat net zo goed”, zegt hij. Hij werkt hierbij intern nauw samen met Dave en Arno, en met Margretha, die als backofficemedewerker een belangrijke spin in het web is.

Bedrijven kunnen met BAANPersoneel alle kanten op. Gangbaar is de 1040 uur-regeling. Dat wil zeggen dat mensen eerst gedurende dit tijdsbestek op de loonlijst van BAANPersoneel staan en daarna in dienst van de opdrachtgever kunnen komen. Het is mogelijk om deze regeling te verlengen, net als dat het eerder in dienst nemen een optie is.

BAANPERSONEEL

Baanstraat 80

1943 CL Beverwijk

0251 - 22 45 26

info@baanpersoneel.nl

Robijnstraat 56

1812 RB Alkmaar

072 - 20

101 43

baanpersoneel.nl

19
kruipt in de huid van de opdrachtgevers
Recruiter
TEKST Dennis Captein | FOTO doorNorbert
Dave Abbink, Erik Nooij en Arno Bloedjes
'Alle kennis van de wereld, gewoon in Haarlem'

Een nieuwe naam voor vertrouwde dienstverlening

20
Joost Beers (l) en Pieter van Stempvoort

Soms zijn de uitdagingen in je branche dermate groot, dat je wel móet veranderen. In het geval van het Haarlemse Spaarne Accountants en Adviseurs betekende dat ze een partner zochten, die ze vonden in De Hooge Waerder. Dit kantoor geeft ze toegang tot uitgebreidere dienstverlening en een stevige backoffice. Uiteraard wel met behoud van de regionale binding.

De sfeer is ontspannen, aan tafel met Pieter van Stempvoort, bestuursvoorzitter van De Hooge Waerder en Joost Beers, partner bij de overgenomen onderneming. Joost vertelt: “We waren als Spaarne Accountants en Adviseurs eigenlijk al een tijdje op zoek naar een organisatie waar we bij zouden kunnen aansluiten. Maar dan wel bij een organisatie waarbij één en één drie zou worden, anders zouden we alsnog de issues waar we tegenaan liepen moeten oplossen. Met ons personeelsbestand van zo’n 30 mensen waren we net te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken. En ook backofficetaken als ICT en HRM waren best lastig uit te voeren, naast de eigen drukke werkzaamheden. Toen we in september vorig jaar met De Hooge Waerder in gesprek kwamen, was er vrijwel meteen een klik.”

Regionale binding blijft

“Een organisatie als De Hooge Waerder heeft inderdaad nét even wat meer reikwijdte”, beaamt Pieter. “We zijn zo’n vier keer groter dan Spaarne was. Nu ze bij ons aangesloten zijn, ontstaat er een organisatie waar ruim 180 medewerkers, verdeeld over onze vestigingen in Amsterdam, Alkmaar, Beverwijk, Haarlem en Heerhugowaard, werken. Door deze grootte kunnen we met zijn allen onze klanten nog beter ondersteunen, een one-stopshop voor ze zijn. En voor onze medewerkers komen er meer kansen om zichzelf te ontwikkelen, specialiseren en door te groeien. Daardoor hebben we ook meer aantrekkingskracht voor nieuw talent. De sfeer is er vanaf het begin af een één geweest van positivisme en ambitie. Natuurlijk is er een aantal praktische hick-ups bij zo’n samengaan van systemen en dergelijke, maar van clashende culturen is absoluut geen sprake. Het geeft je ook weer even een frisse blik met zijn allen: waarom doen we dingen zoals we ze doen, willen we dat nog zo blijven doen of is het nu een mooi moment om te

veranderen? Dat zijn waardevolle inzichten waarin we leren van elkaar.

We hebben een stevige groeiambitie, maar we vinden het belangrijker om onze klanten tevreden te laten zijn. Daarom staat het bereiken van de regionale koppositie met betrekking tot klanttevredenheid bovenaan.”

Verandering ten goede

“Onze corebusiness blijft hetzelfde”, gaat Joost verder,” het opstellen van jaarrekeningen, belastingaangiftes en het geven van fiscaal advies verandert niet door de andere naam op de gevel. We helpen niet alleen met die financiële vraagstukken, maar we zijn er ook om ondernemers nieuwe inzichten te geven en met slimme oplossingen te komen die inspelen op hun wensen. Persoonlijk zijn voor mij de nieuwe overlegstructuren en het hebben van minder autonomie de grootste veranderingen in mijn dagelijks werk. Maar daar staat tegenover dat onze marktpositie wordt versterkt en we kansen beter kunnen benutten, we een uitgebreider dienstenpakket kunnen leveren en -zeker niet onbelangrijk- dat de leuke personeelsuitjes door een hele goede afdeling HRM worden georganiseerd. Er is bij ons veel aandacht voor een gezonde work-life balance, we hebben zelfs een interne ontwikkelcoach. Dat geeft onze medewerkers de zekerheid dat er aan ze gedacht wordt, dat er oprechte interesse in ze is. Dat vind ik een groot goed, want je medewerkers zijn de basis van je succes.”

Spreekwoordelijke kopje koffie

“De Hooge Waerder hecht, met onze oprichter Rob in gedachten, nog steeds heel veel belang aan het persoonlijke contact”, besluit Pieter. “Je kunt bij ons nog steeds binnenlopen voor het spreekwoordelijke kopje koffie om je zaken te bespreken. Juist onze sterke regionale binding is iets wat ons onderscheidt. Ik vind het altijd mooi om te horen dat onze klanten en medewerkers dat waarderen!”

DE HOOGE WAERDER HAARLEM

Leidsevaart 18 | 2013 HA Haarlem

023 - 517 33 66 | haarlem@dehoogewaerder.nl

www.dehoogewaerder.nl

21 Reportage
TEKST My happy writings | FOTO Michel ter Wolbeek

Bezetting verdubbeld en interactie toegenomen

Office Projects optimaliseert werkomgeving PKF Wallast

Probleem:

Het voormalige kantoor van PKF Wallast in Amsterdam was een bron van frustratie voor Eelco van der Vijver. Met dichte muren en een donkere atmosfeer, bood het weinig ruimte voor interactie en creëerde het eerder een sfeer van afzondering. Sollicitatiegesprekken hielden we bewust buiten kantoor om de verouderde en weinig uitnodigende omgeving te vermijden,” aldus Van der Vijver. “Dat oude pand was vaak bijna een struikelblok als mensen overwogen om bij PKF te komen werken.”

Customer case:

PKF Wallast, een firma van accountants en belastingadviseurs met meerdere vestigingen in Nederland, stond voor de uitdaging om hun Amsterdamse vestiging nieuw leven in te blazen. Met een grote behoefte aan een frisse en functionele werkomgeving kwamen ze uiteindelijk terecht bij Office Projects. In deze klantcase belichten we het transformatieproces en de indrukwekkende resultaten die daaruit voortkwamen, gebaseerd op een interview met Eelco van der Vijver, managing partner bij PKF Wallast Amsterdam.

De resultaten:

• Verdubbeling van het aantal aanwezigen op kantoor

• Toegenomen interactie en werkplezier onder collega’s

• Volledig voorbereid op toekomstige groei en flexibel op te schalen

Eelco van der Vijver, links (PKF Wallast) en Vincent Klopper (Office Projects)

Eelco van der Vijver: “Het hele team werkt beter vanwege de grotere interactie op de werkvloer. Wij zijn voor flexibel werken, maar zowel de creativiteit in ons werk als de opleiding van onze junioren varen er wel bij”

Dus werden de wensen van PKF Wallast grondig besproken en uitgewerkt, wat resulteerde in een conceptuele kantoorinrichting die niet alleen functioneel was, maar ook de productiviteit en teaminteractie zou moeten bevorderen. Hierbij speelde het totale kostenplaatje natuurlijk een belangrijke rol. “Office Projects heeft van meet af aan de plannen opgesteld aan de hand van budget, in plaats van andersom”, vertelt Eelco. “Bij Office Projects nemen ze namelijk budget als uitgangspunt en hebben ze de kosten van de verbouwing, het materiaal en de inrichting daar perfect op afgestemd. Zo kwamen we niet één keer voor onaangename verrassingen te staan.”

Het proces: interactie en schaalbaarheid

Het succes van het project lag met name in de nauwe samenwerking tussen PKF Wallast en Office Projects. Een groep van medewerkers werd betrokken bij het ontwerpproces, waardoor verschillende perspectieven werden geïntegreerd. De digitale rendering van de ontwerpen maakte het vervolgens mogelijk om direct een realistisch beeld te krijgen van hun toekomstige werkomgeving. Bij het ontwerpen van de nieuwe kantoorruimte werd tevens rekening gehouden met de groeidoelstellingen van PKF Wallast. “De indeling van het kantoor is zo ontworpen dat het gemakkelijk kan worden aangepast aan de groei van het personeelsbestand”, zo legt Eelco uit. “Het huren van het pand voor een periode van 10 jaar gaat hand in hand met de flexibele opzet, waarbij zelfs

Ook het bestuur van PKF Wallast zag in dat het oude kantoor in Amsterdam een belemmering vormde voor zowel klantafspraken als het teamgevoel, waarop besloten werd te verhuizen naar een nieuw pand aan het Mercuriusplein in Hoofddorp. Voor de inrichting van dit kantoor kwam al snel Office Projects in beeld. “Het vermogen van Office Projects om binnen het gestelde budget te opereren, samen met hun aandacht voor detail en klantgerichte aanpak, maakte hen de ideale partner,” vertelt Van der Vijver.

partnerkamers kunnen worden omgezet in extra werkplekken. Dit zorgt voor een toekomstbestendige werkomgeving die kan meegroeien met de evoluerende behoeften van het bedrijf.”

Fysieke aanwezigheid

Verder benadrukt Eelco van der Vijver sterk het belang van fysieke aanwezigheid op het kantoor. Voor hem is dat niet slechts een kwestie van praktisch gemak, maar een strategische keuze om de creativiteit van het team te verhogen. “Ik geloof dat face-to-face interactie onmisbaar is voor het vak van belastingadviseur, maar evenzo goed van de accountancy, waar overleg en het delen van ideeën essentieel zijn.”

Fysieke aanwezigheid op kantoor stelt medewerkers in staat om snel te schakelen en direct overleg te voeren. Dit draagt niet alleen bij aan de individuele groei van medewerkers maar ook aan de algehele efficiëntie en kwaliteit van het werk ,en natuurlijk de sfeer op kantoor.”

23
Reportage

“Dat komt niet alleen de productiviteit, maar ook het teamgevoel ten goede”, meent Eelco. “Voor nieuwe medewerkers, met name juniors, is deze interactie van onschatbare waarde. Het biedt hen de mogelijkheid om snel te leren, ervaring op te doen en een band op te bouwen met collega’s.”

Eelco van der Vijver: “Zoals het nu is ingedeeld, zal het straks niet meer passen met meer personeel. Maar we hebben de vloer zo ingedeeld dat er gemakkelijk extra ruimte kan worden gecreëerd voor nieuwe bureaus. We hebben het kantoor schaalbaarder gemaakt, met oog op de toekomst, met oog op groei.”

Resultaten: van concept naar impact Ondanks strakke deadlines wist Office Projects het project tijdig op te leveren, en eventuele aanpassingen werden efficiënt afgehandeld. “Het kantoor was snel klaar voor gebruik en werd, zoals beloofd, in de zomer opgeleverd. Natuurlijk komen er altijd zaken naar voren die moeten worden aangepast of bijgewerkt, maar Office Projects heeft ze direct opgepakt en verholpen, én binnen budget! Dat hebben ze ongelooflijk goed gedaan.”

Bovendien was de impact van de vernieuwde werkomgeving vrijwel direct merkbaar: “De aanwezigheid van medewerkers op kantoor is binnen een halfjaar verdubbeld, wat vervolgens weer resulteert in een significante stijging van de productiviteit, en daarmee omzet”

Eelco van der Vijver: “Nu, na een half jaar, kun je een duidelijke toename zien in de productiviteit. We merken dat het aantal declarabele uren – en daarmee de omzet – oploopt. Deels houdt dat de pas met de algehele groei van kantoor, voor het andere deel ben ik ervan overtuigd dat dat mede het gevolg is van ons nieuwe kantoor en daarmee ons nieuwe manier van (samen-)werken.”

Het succesvolle project heeft niet alleen geleid tot tastbare resultaten, maar heeft ook het vertrouwen van PKF Wallast in Office Projects versterkt. Als tevreden klant heeft PKF nu ook Office Projects ingeschakeld voor de nieuwe inrichting van hun kantoor in Delft: “Het project bij PKF Wallast illustreert niet alleen de effectiviteit van Office Projects in het realiseren van een functionele en aantrekkelijke werkomgeving, maar bevestigt ook het belang van een goed ontworpen kantoor voor bedrijfsgroei en creativiteit.”

PKF WALLAST

Mercuriusplein 1 (Pharos-gebouw)

2132 HA Hoofddorp

020 - 653 18 12 | amsterdam@pkfwallast.nl

www.pkfwallast.nl

OFFICE PROJECTS

Meubelmakerstraat 27 | 1991 JD Velserbroek

023 - 513 31 40 | sales@officeprojects.nl

www.officeprojects.nl

24
TEKST Goeiezaak | FOTO'S Martine Goulmy en Myrte Photography Reportage

Wil de echte ondernemer opstaan?

In mijn praktijk, waarin ik voornamelijk actieve MKB ondernemingen en dus actieve DGA’s en families adviseer, zie ik voornamelijk alerte en actieve ondernemers.

Logisch zult u zeggen, dat is toch iedereen? Ik vind het niet zo vanzelfsprekend. De verleiding kan groot zijn, zeker als succes bewezen is in de voorbije jaren, om hetzelfde te blijven doen, blijven zitten op de plek waar je goed in bent en hooguit wat meer volume. Dit kan best een aantal jaren goed gaan.

Maar dan zal je blijven krijgen wat je had en hebt.

De kunst, want kunst is het, is kritisch op jezelf en je onderneming te zijn. Jezelf opnieuw uitvinden. De organisatie onder de loep nemen, je productmarktcombinatie ter discussie stellen en je eerder geformuleerde doelen herformuleren.

Hiermee wordt bewerkstelligd dat je niet wordt overvallen door de overheid, concurrenten of de markt maar zelf aan het roer van je onderneming blijft staan.

Iedere dag weer merk ik dat de ondernemers die ik adviseer op deze wijze ondernemen. Al anticiperen op de verandering voordat de verandering zich aandient. Ze maken hiermee het verschil ten opzichte van de concurrenten en de markt.

Daarnaast houdt het het ondernemen spannend en leuk. Wat is er nu mooier om nieuwe slimmere oplossingen te bedenken vanuit de situatie dat het (nog) goed met je onderneming gaat, en keuzes in vrijheid te maken. Geen defensief gedrag omdat je wordt overvallen door je omgeving.

De kunst, want kunst is het, is kritisch op jezelf en je onderneming te zijn. Jezelf opnieuw uitvinden.

Naast de lol die je er aan beleeft brengt het veel meer zekerheid op continuïteit, maar het voegt ook waarde toe aan je onderneming. Door dat je steeds bezig bent met herijken en vernieuwen, zoek je als vanzelf naar betere marges, slimmer inzetten van mensen en je maakt het verschil ten opzichte van de markt. Je creëert voorsprong op de rest. Met dit alles verlaag je de risico’s en verhoog je de geldstromen. Betere jaarresultaten en een hogere waarde en prijs bij verkoop.

De echte ondernemer hoeft helemaal niet op te staan, je ziet hem vanzelf al staan.

25
Eric Gort, senior adviseur bij PKF Wallast, Hoofddorp. Hij is een breed georiënteerde adviseur met een zeer praktische inslag. Getrouwd en vader van vijf kinderen. Houdt van het Bourgondische leven en heeft koken als hobby. Houdt wel van een beetje pit! Is betrokken bij Hospice Bardo in Hoofddorp.

Verandering is niet voor iedereen weggelegd

Een heilig geloof met een beetje lef

Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Voor nu is dat wellicht voldoende, maar straks niet meer. Dus probeer ik het roer op gezette tijden om te gooien. Heel eerlijk, dat gaat niet altijd van harte. Soms blijft het bij een armetierige poging. Maar ik zie de noodzaak in. Dus als het mij niet lukt, schakel ik hulptroepen in die de verandering doorvoeren en desnoods forceren.

Mijn zakelijke omgeving verandert voortdurend, vaak gedreven door technologische vooruitgang, marktdruk en maatschappelijke gebeurtenissen.

Desondanks worstel ik soms met het omarmen van veranderingen in mijn bedrijfsvoering. Deze terughoudendheid kan, zo dacht ik, worden toegeschreven aan mijn aard. Anders gezegd, als iets goed is en ik ben happy, dan heb ik eigenlijk niet zoveel zin om te veranderen. Echter, mijn coach zegt dat er meer aan de hand is.

Vrees voor mislukkingen

Wat er loos is met mij? Volgens hem gedij ik op controle, wakkeren veranderingen mijn

onzekerheid aan en verlaat ik mijn comfortzone liever niet. Bovendien, zo zegt hij, de vrees voor mislukkingen en het verlies van verworven stabiliteit resulteert bij mij in terughoudendheid.

Goede coach, maar soms draaft hij een beetje door. Wat wel klopt, nieuwe dingen vragen om kennis en zolang ik die kennis niet heb, kijk ik er met argusogen naar. ChatGPT? Als schrijver vond ik het maar niets. Maar nu ik mij erin heb verdiept, moet ik eerlijk zeggen dat er toch een wereld voor me opengaat. Waar hij ook gelijk in heeft, is dat het vertrouwde pad grote aantrekkingskracht op mij uitoefent. “Ach ja, niets menselijks is ook jou vreemd”, zegt mijn coach. Volgens hem is dat

26

Toen ik in de tachtiger jaren als schrijver begon, was de computer net gemeengoed aan het worden. Sommige toenmalige collega’s weigerden daar aanvankelijk mee te werken. Onbekend maakt onbemind. Ik ging voor dit verhaal terug in de tijd en schreef dit artikel op deze stokoude Remington typemachine. Het kostte me zeeën van tijd extra. Wat een ellende.

ergens ook logisch. Elke ondernemer is geneigd om de bedrijfsvoering, die in het verleden succes opleverde, op een voetstuk te blijven plaatsen. Ondanks dat stemmetje dat schreeuwt dat die bedrijfsvoering inmiddels zwaar verouderd is.

Weerstand binnen organisatie

Waar ik niet tegenop zie, is de mogelijke weerstand van mijn collega’s. Het implementeren van veranderingen heeft alleen zin als iedereen voor de kar staat. Het managen van deze weerstand vergt niet alleen tijd, maar ook overtuigingskracht. Als het moet loop ik daar niet voor weg. Gelukkig kan ik iets heel goed: mijn vader was de grootste

ouwehoer van de familie en sinds zijn overlijden 4 jaar terug ben ik dat. Wie een organisatie wil veranderen, heeft middelen nodig. Software, nieuwe technologieën, opleidingen, huisvesting, het is allemaal niet gratis. Het vinden van een goed evenwicht tussen investeringen enerzijds en mogelijke rendementen anderzijds vraagt om een heilig geloof met een beetje lef. Dan verschuil ik mij dus nooit achter ontwikkelingen die ik in mijn glazen bol zie, zoals economische onzekerheid en politieke instabiliteit. Dit zijn drogredenen. Immers, het gevaar van die onzekerheid en instabiliteit schuilt altijd.

Ik ben dus niet de persoon die pas investeert als er geen wolkje meer aan de lucht is. Dan gebeurt

TEKST Dennis Captein | FOTO'S Julia Captein 27

er immers nooit wat. En wie stilstaat, mist kansen in een snel veranderende markt, waardoor je niet langer zult meedoen in de Champions League om uiteindelijk zelfs je Waterloo te vinden.

Psychologische factoren

Champions League, op dat niveau wil ik toch echt acteren. Maar veranderen is voor mij niettemin dus ook een uitdaging. Het overwinnen van deze uitdaging vereist de erkenning dat verandering noodzakelijk is. Dan zwakt mijn weerstand af en ben ik sneller bereid om de voordelen van innovatie te omarmen. Mijn coach: “En als het even kan, snel een beetje. Vandaag beginnen met veranderen en niet pas morgen.” Een ander stokpaardje van hem luidt: “Je bedrijf veranderen? Dan doet iedereen mee. Wie niet meedoet, valt af, maar jij gaat hoe dan ook voorop in de strijd.”

Inzichten

Hoe dan ook, ik had al inzichten en mede dankzij mijn coach zijn er daar een paar bijgekomen. Dus nu is de opsomming als volgt:

OLIVIER PONSIOEN

ONZE KAPEL

• dat ondernemers die succesvol veranderen een duidelijke visie hebben;

• dat zij over leiderschapskwaliteiten beschikken om hun teams te inspireren;

• dat continue innovatie kan helpen bij het herkennen van nieuwe kansen;

• dat het betrekken van medewerkers bij het veranderingsproces cruciaal is;

• dat communicatie, training en het creëren van een positieve cultuur essentieel is;

• dat het vermogen om snel te reageren op veranderingen in de markt eveneens essentieel is;

• dat kennis de angst doet verdwijnen.

Kartrekkers

Maar toch, ik ben wie ik ben. Het voordeel van ouder worden is dat je je tekortkomingen beter kent. Veranderen kan ik heus, maar is voor mij niet iets natuurlijks. Dus zorg ik ervoor dat ik mensen om mij heen verzamel die veranderen als tweede natuur beschouwen. Om die reden ben ik al jaren geen directeur meer, maar gewoon een MT-lid. Want wie onvoldoende wil en/of kan veranderen, moet het veranderen aan anderen overlaten.

'Als je niet innoveert, dan verdwijn je'

“De wereld van communicatie en reclame is misschien wel het schoolvoorbeeld van een branche die altijd in beweging is. Gedreven door nieuwe technologieën is zowel de verscheidenheid als de intensiteit van reclame bijna elke dag anders. Veranderen is daarom voor ons een noodzaak. Als je niet innoveert, dan verdwijn je. Dat maakt ons vooral nieuwsgierig, in plaats van sceptisch of terughoudend. De komst van AI is daar geen uitzondering op. Dankzij de integratie van AI kunnen we in minder tijd meer impact genereren en onze dienstverlening zelfs naar een hoger niveau tillen. Dit stelt ons niet alleen in staat om vernieuwend te blijven, maar ook om relevant te zijn in de snel veranderende tijdgeest. Deze vooruitgang is echter alleen mogelijk dankzij onze creativiteit, en ook door onze jarenlange ervaring te verweven met deze nieuwe ontwikkelingen. Creativiteit vormt het fundament waarop we al bijna 30 jaar spraakmakend werk leveren voor onze klanten.”

28
Veranderen

Veranderen

Noodzaak of keuze?

Dennis Captein (53) is oprichter van INTO business en schrijft voor elke uitgave het themaverhaal. Dit keer staat het fenomeen ‘veranderen’ centraal. Verandering bij ondernemers kan zowel een noodzaak als een keuze zijn. Dat hangt af van de specifieke situatie van het bedrijf en de markt waarin het opereert. Maar wanneer is sprake van noodzaak en wanneer van keuze?

Dennis Captein met de eerste INTO business die in 2004 verscheen. Het magazine is sindsdien, op z’n zachtst gezegd, nogal veranderd.

Noodzaak:

• Als de markt evolueert, nieuwe concurrenten opkomen en/of consumentengedrag verandert, is het noodzakelijk om je bedrijfsmodel aan te passen om relevant te blijven.

• De snelle opkomst van technologie, waaronder AI, dwingt bedrijven om processen te automatiseren en zich aan te passen aan nieuwe manieren van zakendoen.

• Veranderingen in economische omstandigheden, zoals recessies, dwingen ondernemers hun bedrijfsvoering aan te passen om te overleven.

Keuze:

• Sommige ondernemers omarmen verandering als een manier om te innoveren en hun bedrijf naar hogere hoogten te tillen, zelfs als er geen directe externe druk is.

• Ondernemers die streven naar groei en uitbreiding, initiëren vaak veranderingen om nieuwe markten te betreden of hun producten en diensten goed tegen het licht te houden.

29 Veranderen

'Laat die zomer maar komen!'

Bij Villa Westend word je altijd verrast

Eigenaresse Stephanie Heijkoop: “Villa Westend is klaar voor een mooie zomer”

Als er één ondernemend stel is dat weet wat verandering betekent, is het het horecakoppel

Stephanie Heijkoop en Bob Zandberg wel. Ze zijn altijd op zoek naar manieren om hun gasten te verrassen en te inspireren. En dat lukt ze wonderwel!

De bouwvakkers lopen af en aan op het terras, als we op een doordeweekse ochtend met Stephanie spreken. Ze zijn druk bezig met het creëren van een houten overkapping op het zijterras van de Villa, wat daardoor twee keer zo groot wordt, en met de ‘trouwkapel’ aan de voorzijde.

“Ik ben ervan overtuigd dat je op heel veel plekken lekker kunt eten”, zegt Stephanie, “dus dat maakt ons niet meteen onderscheidend, hoewel we natuurlijk wel heerlijke gerechten serveren. Maar wat je bij ons altijd vindt, is beleving. Je moet als horecaondernemer flexibel zijn en tegen een stootje kunnen, dat hebben de afgelopen jaren wel bewezen. Het is niet altijd makkelijk en het gaat ook zeker niet vanzelf. Maar wij durven, samen met ons team, groot te denken en ervoor te gaan. Opgeven is voor ons gewoon geen optie. “

Onze beachclub weer bikiniproof

“We zijn afgelopen winter begonnen met het organiseren van heel veel kleine activiteiten. Denk aan kaasfondueavonden, een wintersportweek, dinnershows, theater…dat gaan we in de lente en zomer voortzetten, met onder meer een Paasbrunch, Pinkstermarkt, een Vaderdag- en EK BBQ en een uitbrakontbijt tijdens de Santpoortse feestweek.” Op 21 april gaat onze beachclub Bambu Beach weer open, met een fijn feestje. Dat vind ik altijd een mooi moment, het houdt voor ons de aankondiging van de zomer in. De hele maand juni hebben we daar op zondag overigens een DJ. Lekker op je beachbed genieten van goede muziek en een cocktail doet wonderen voor je humeur.”

Laat die zomer maar komen!

“Onze nieuwe menukaart is nét klaar en bevat een hoop gerechten waar de zon spreekwoordelijk in schijnt. Een gambapannetje, zeebaars van de grill, een heerlijke beef tataki of een plateau met kleine gerechtjes die je kunt delen, brengen je meteen in vakantiesferen, toch? De sushi blijft op donderdag, vrijdag en zaterdag ook op de kaart. En waar

we heel trots op zijn is de Spaarndamse paling, van een rokerij hier letterlijk om de hoek. Niet te versmaden, hoor ik vaak van onze gasten!”

Ook zakelijk gezellig

“Ook voor een zakelijk event ben je bij ons aan het goede adres. De kalender loopt al aardig vol maar zeker door de weeks is een productpresentatie, personeelsevenement of bedrijfsfeest nog prima mogelijk. Kom bijvoorbeeld een gezellige BBQ houden. Met de voetjes in het zand, een lekker hapje en drankje en een rondje suppen op de plas is het al snel een top teamuitje! Een mooie gelegenheid om je collega’s ook eens op een andere manier te leren kennen, toch? En je kunt alles zelf regelen, maar wij schakelen met liefde een evenementenbureau voor je in. En je krijgt bij ons mooi-weer-garantie, als het regent kunnen we het feest altijd naar binnen verplaatsen, een geruststellende gedachte toch?

Wat ook heel leuk is; onze executive chef is een Italiaan. Hij maakt de heerlijkste en origineelste gerechten voor een zakelijk arrangement. Met zijn allen aan lange, met wit linnen gedekte tafels, genieten van het heerlijke eten en de verrassende gerechten…dat is wel iets om je gasten mee te imponeren, verwachten wij. Hoe dan ook, we bieden voor ieder van wat wils, dus laat ons je blij maken. Dat vinden we namelijk het allerleukst!”

VILLA WESTEND

Westlaan 41 | 1991 AL Velserbroek

Navigatieadres: Vergierdeweg 275 | Haarlem

(vanaf hier borden volgen Villa Westend)

023 - 538 18 78 | info@villa-westend.nl

31 Reportage
TEKST My happy writings | FOTO'S Michel ter Wolbeek

INTO business lanceerde bij Locael Centraal

Business & pleasure

Locael Centraal faciliteert business met pleasure. Wil je een dag thuis werken, maar dan net niet thuis? Pak je laptop, ga naar Locael en log in. Daar kun je namelijk heel flexibel werkplekken huren. De verse koffie loopt de hele dag door.

Locael Centraal? Dat is toch voor feesten en partijen, lunches en diners? Ja, maar eigenaar Peter de Rooij wil ook aantrekkingskracht oefenen op bedrijven en mensen die tijdelijk een werkplek zoeken. Daarvoor werd een speciale plek op de eerste verdieping ingericht.

Voor INTO business was dat reden genoeg om de decemberuitgave bij Locael te lanceren. Peter en zijn crew zorgen ervoor dat niemand wat tekort kwam. De ondernemers maakten kennis met de bijzondere ligging in het hart van Haarlem, de indrukwekkende entree, de speciale zaal voor ondernemers en bestuurders en natuurlijk met het overheerlijke eten en drinken. Met Handelsbanken Haarlem op de cover en een goede interactie tussen de bezoekers werd het een dynamische bijeenkomst.

In beeld 32
Daniël van Til en Frits Willems van Handelsbanken Haarlem bij hun cover.
In beeld FOTO'S
33
Michel ter Wolbeek
'Blijf als ondernemer in de spiegel kijken'

Arbeidsdeskundige Han Kempers

Soms is verandering niet je eigen keuze, maar die van een ander. Of van omstandigheden waar je geen invloed op hebt, zoals een reorganisatie of ziekte. Als er iemand weet hoe je met dat soort veranderingen om kunt gaan is het Han Kempers wel. Hij vertelt hoe hij dat aanpakt, zowel privé als in zijn werk als arbeidsdeskundige.

“Vooropgesteld, ik begrijp waarom ik als arbeidsdeskundige niet altijd in beeld ben bij ondernemers in het MKB. Zij zijn bezig met hun corebusiness en hun organisaties draaiende te houden. De omgang met langdurig zieke werknemers staat regelmatig niet als topic op de agenda. Maar áls er zieken binnen de onderneming zijn, wordt er vaak geworsteld met alles wat er op ze afkomt. Vervanging regelen, salariskosten, juridische en medische vraagstukken en allerlei wet- en regelgeving… Daar ligt mijn kennis en expertise als arbeidsdeskundige.”

Hoe? “Ik ga op advies van de bedrijfsarts of van het verzoek van de ondernemer in gesprek met de werkgever en de uitgevallen werknemer om te kijken waar de mogelijkheden voor beiden liggen. Vaak komt daar verandering bij kijken, en dat is spannend, dat begrijp ik hartstikke goed. Soms kan de werknemer niet meer terug in zijn of haar oude functie of zelfs niet meer bij het bedrijf. Dan is het mijn taak om daar nader over te adviseren en daarin heel erg eerst de mens te zien en daarna pas te kijken of de wensen binnen de regeltjes passen. Dan bied je iemand nieuw perspectief. Dat doe ik in ongelooflijk duidelijk Nederlands, zodat iedereen goed weet waar hij aan toe is.”

Altijd in de spiegel blijven kijken

“Ik ben in 1986 in de sociale verzekeringen gaan werken, bij toen nog het GAK, nu is dat het UWV. Dat heb ik met heel veel plezier gedaan. Toen de verantwoordelijkheid van de uitvoering van veel regels op het gebied van sociale zekerheid bij ondernemers zelf ging liggen, ben ik eerst bij een arbodienst gaan werken en heb ik in 2010 de kans gegrepen om voor mezelf te beginnen. Dat werd uiteindelijk door de groei een professioneel bureau met een aantal medewerkers en een heel goed gevulde orderportefeuille, erg druk dus.”

Maar toen kwam er een kentering. De arbeidsmarkt bleek steeds dunner bezaaid. “De meeste mensen in onze sector werken bij het UWV, bij

een arbodienst of als zzp-er. Dus ik liep tegen de tekorten op de arbeidsmarkt op. Het bleek lastig om nieuwe, goede mensen te vinden en toen vorig jaar weer iemand met veel ervaring het na 3 maanden te druk bij ons vond, dacht ik: ‘Waar ben ik eigenlijk mee bezig? Moet het nog groter en meer?’ Ik ben bijna 60, en ik vind dat je als ondernemer altijd heel kritisch in de spiegel moet blijven kijken. Die strijd op de arbeidsmarkt ga ik niet winnen, dus ik besloot het bureau drastisch anders te gaan organiseren. Kleiner, behapbaarder, terug naar de basis. En het blijkt een hele goede beslissing. Er is meer rust in mijn hoofd, nu alles weer overzichtelijk is.”

Arbeidsensensemble

“Ik werk nu samen met Natascha van ’t Hooft en Diana de Boer in het ‘Arbeidsensemble’. We zijn geen juridische entiteit, maar we delen, overleggen en sparren veel met elkaar. Vergelijkbaar met getalenteerde en ervaren musici die als ensemble nog net iets beter klinken dan apart. Met zijn drieën zien we zoveel schrijnende gevallen van mensen die vastlopen in hun werk. Dat is jammer.

Vastgelopen in je werk?

Er is vaak veel mogelijk

Benoem het, praat erover, er is vaak zoveel meer mogelijk dan je denkt. En nogmaals, verandering kan spannend zijn, maar meer dan eens horen we dat mensen achteraf heel blij zijn met de veranderingen die hebben plaatsgevonden, omdat ze beter in hun vel zitten. Ik heb het nu ook zelf weer ervaren; als je een keuze maakt die bij je past, voelt dat gewoon goed. In mijn vrije tijd ben ik graag buiten, om hard te lopen en te wandelen. Zo wandel ik graag langere afstanden, samen met mijn vrouw, het Pieterpad bijvoorbeeld. In beweging zijn in een prachtig landschap met goed gezelschap, veel beter wordt het niet.”

KEMPERS ARBEIDSKUNDIG ADVIES BV

(Office Hotel)

Fonteinlaan 5

2012 JG Haarlem

Kempersarbeid.nl

35 Reportage
TEKST My happy writings | FOTO Michel ter Wolbeek

Feiten & cijfers

Welke innovaties, trends en ontwikkelingen gaan de komende jaren het verschil maken?

We zetten de 5 meest baanbrekende innovaties voor je op een rij.

1

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE (AI)

EN MACHINE LEARNING (ML)

Van chatbots voor klantenservice tot voorspellende analyses, AI en ML zullen bedrijven helpen efficiënter te worden, betere beslissingen te nemen en hun producten en diensten te personaliseren op een manier die eerder ondenkbaar was.

2

INTERNET OF THINGS (IOT)

Of het nu gaat om slimme apparaten die operationele efficiëntie verbeteren of om producten en diensten die nieuwe markten openen, IoT zal een grote rol spelen in de digitale transformatie van bedrijven. Met IoT kunnen bijvoorbeeld sensoren op producten, machines en voertuigen worden geplaatst die constant gegevens verzenden en ontvangen. Dit maakt realtime tracking en monitoring mogelijk. Met IoT kunnen bedrijven hun supply chain management aanzienlijk verbeteren, de efficiëntie verhogen en kosten besparen.

3

AUGMENTED REALITY (AR)

Augmented reality biedt de unieke mogelijkheid om digitale informatie en virtuele objecten in de echte wereld te integreren. Het verbetert gebruikerservaringen, kan productiviteit verhogen, vergemakkelijkt training en biedt nieuwe mogelijkheden voor marketing, communicatie en entertainment. Denk aan virtuele showrooms of productdemonstraties.

4

5G

Met zijn belofte van extreem hoge snelheden en lage latentie heeft 5G de potentie om bedrijven te transformeren. Of het nu gaat om het mogelijk maken van betrouwbare realtime communicatie, het ondersteunen van geavanceerde IoT-toepassingen, of het bieden van een superieure klantervaring, 5G zal een gamechanger zijn.

5

CYBERSECURITY

Hoewel cloud computing, Internet of Things (IoT), 5G en AI ongelooflijke kansen bieden, vergroten ze ook de kwetsbaarheid voor cyberaanvallen. Door toenemende digitalisering en connectiviteit wordt cybersecurity steeds belangrijker.

36 ILLUSTRATIE Shutterstock

Biologielessen uit de oudheid

Rode bloedcellen hebben een levensduur van ongeveer 120 dagen en je huidcellen regeneren elke twee tot vier weken. ‘Nou en’, hoor ik je denken. Maar in deze biologische feitjes ligt een les verscholen waar menig ondernemer zijn voordeel mee kan doen.

De Griekse Heraclitus filosofeerde er zo’n 2500 jaar geleden al over: verandering is de enige constante in het leven. Hij bleek gelijk te hebben. Want, of je het wil of niet, in en om je heen heb je constant te maken met verandering. De meeste veranderingen gebeuren onopgemerkt, daar gaat geen weloverwogen keuze aan vooraf en je kunt er vaak geen enkele invloed op uitoefenen. Denk maar aan die huidcellen die zonder enige bewuste aansturing zorgen voor een gezonde nieuwe huidlaag.

Anders wordt het als het om verandering in je omgeving gaat waarop je kunt – of moet – inspelen. Als ondernemer weet je dat je wendbaar moet zijn en moet meebewegen met een veranderende markt. Verandering wordt dan een noodzakelijke keuze, je kunt er niet omheen. Om een open deur in te trappen: robotisering is daar een mooi voorbeeld van. Het World Economic Forum voorspelt dat in 2030 naar schatting 85 miljoen banen verdwijnen als gevolg van veranderingen in de arbeidsmarkt door data-analyse en kunstmatige intelligentie. Diezelfde technologische vooruitgang zorgt

voor het ontstaan van 97 miljoen nieuwe banen. Zaak dus, dat je met jouw onderneming bent voorbereid op een omslag die komen gaat. Want de verandering vindt plaats, of je dat wil of niet. Hoe je ermee omgaat is een keuze waar je wel degelijk invloed op hebt. Evengoed heb je – veel meer dan je denkt - in de hand of jouw medewerkers een verandering omarmen. Met dat bijltje hakken wij bij La Plume Media dagelijks in de verandertrajecten die we voor onze klanten organiseren.

De meeste veranderingen gebeuren onopgemerkt, daar gaat geen weloverwogen keuze aan vooraf en je kunt er vaak geen enkele invloed op uitoefenen.

De biologieles van vandaag? Accepteer dat verandering aan de orde van de dag is en omarm dat idee. Het houdt je (huid) jong.

Veerle Focke (39) richtte in 2008 op haar studentenkamer communicatiebureau La Plume Media op. Ze staat nog altijd aan het roer van dit bureau dat gespecialiseerd is in interne communicatie en inmiddels is uitgegroeid tot vertrouwde sparring-partner voor menig groot bedrijf in Nederland en daarbuiten.

37
Column Veerle Focke

Haarlem en IJmond

Het totaalconcept van INTO business Haarlem en IJmond bestaat uit het zakelijk kwartaalmagazine en INTO businessclub Haarlem en IJmond. Deze club biedt de leden diverse extra mogelijkheden, zowel online als offline. Kijk voor de mogelijkheden op www.intobusiness.nu. De kosten bedragen € 450,- ex. btw per jaar.

De volgende bedrijven hebben we recentelijk mogen verwelkomen als nieuw clublid:

VALUEPRO = Basic Title font + lijn en dan omtrekken

Onder titel = futura light condensed

Grijs = Pantone 430 c of CMYK: 6-0--0-47

Oranje = Pantone 144 c of CMYK: 0-47-100-0

38
Wonen,
&
BEDRIJFSW AARDERING & ADVIES
Werken
Financieren.

Kijk voor de mogelijkheden op www.intobusiness.nu/haarlem-en-ijmond/business-club.html

Businessclub 39
digital agency LITH GRAFEN HAARLEM DRUK PRINT SIGN WINE AND GIFTS WINE AND GIFTS.NL WINE AND GIFTS.NL EXCLUSIEVE WIJNEN EN GESCHENKEN EXCLUSIEVE WIJNEN EN GESCHENKEN EXCLUSIEVE WIJNEN EN GESCHENKEN HELDER. Verzuimpartner voor werkgevers

Samen aan de slag: hoe brouwen we een duurzaam biertje?

Innoveren in de brouwerijsector is niet altijd even gemakkelijk. Maar wel hard nodig in deze tijd. Zeven bierbrouwerijen en een groothandel lieten zich door elkaar inspireren en werkten gezamenlijk aan een plan om op een meer duurzame manier te brouwen. Dat gebeurde tijdens de CIRCO Track Bier brouwen. In dit driedaagse opleidingsprogramma gaan ondernemers met elkaar aan de slag om te kijken waar hun kansen liggen op het gebied van circulariteit.

40

Bird Brewery, Frontaal Brewing Company, De Hollandse Pilsener Fabriek, Jopen, Oedipus Brewing, Texelse Bierbrouwerij, Brouwerij Troost en VHC Jongens: maar liefst zeven bierbrouwerijen en een horecagroothandel namen deel aan de CIRCO Track in Noord-Holland. Dit driedaagse programma brengt bedrijven in de provincie in beweging om circulair te ondernemen en vloeit voort uit een samenwerking tussen Jopen, Impact Hub Amsterdam en Rabobank.

Mariëlle de Munnik, Business Development Manager Duurzaam Ondernemen bij Rabobank: “Onze maatschappij vraagt om minder verspilling van grondstoffen, producten die langer meegaan en slim worden hergebruikt. Binnen Rabobank hebben we het nieuwe Future Fit team. Deze collega’s kijken samen met de zakelijke klant welke stappen het bedrijf kan zetten richting een duurzame toekomst. Dat past uitstekend bij onze missie ‘Growing a better world together’. Hoe kunnen zij bijvoorbeeld grondstoffen meer hergebruiken en hoe zit het met de wetgeving rondom CSRD-rapportages? Toen ik zocht naar een nieuw onderwerp voor de CIRCO Track, kreeg ik het advies van mijn Future Fit-collega om eens in gesprek te gaan met Jopen. Daar gaven ze aan graag te willen innoveren, maar dat een craftbrouwerij daar niet altijd de mensen en middelen voor heeft. Samenwerking met andere brouwerijen zou hen verder kunnen helpen. Zo werd deze CIRCO Track Bier brouwen geboren. We brengen ondernemers bij elkaar die gezamenlijk werken aan circulaire businessmodellen. Het leuke vind ik is dat er direct na één sessie resultaat te zien is. De eerste vaten afval zijn al omgezet naar waarde, door een tip van de ene deelnemende brouwerij aan de andere!” Innovatie

Een van de deelnemende brouwerijen aan de driedaagse workshop is Jopen uit Haarlem. Erwin Klijn, Export Manager bij Jopen: “De brouwerij is in 1994 opgericht en we zijn nu de grootste onafhankelijke craftbierbouwer in Nederland. Naast een core portfolio van craftbieren, brengen we jaarlijks nieuwe bieren en sinds kort ook whisky’s op de markt.” Craftbier is bier dat gebrouwen wordt door kleine, onafhankelijke brouwerijen. Erwin: “De nadruk ligt bij ons op innovatie. Die innovatie vindt voornamelijk op

smaakgebied plaats, maar we moeten én willen in deze tijd ook naar duurzaamheid kijken.”

Jopen zette vorig jaar een mvo-overleg op in de organisatie. Erwin: “Omdat we toe waren aan het zetten van meer concrete stappen richting verduurzaming, hebben we besloten om daarnaast deel te nemen aan de CIRCO Track Bierbrouwen.”

In de wens tot verduurzamen speelde een aantal redenen een belangrijke rol. “Uiteraard onze intrinsieke motivatie en de roep tot verduurzaming vanuit de maatschappij, maar ook de dreigende schaarste aan grondstoffen. Zonder gas kunnen we bijvoorbeeld, zoals we nu zijn ingericht, niet produceren. De beschikbaarheid van gas vormt dus een strategisch risico. Daar moeten we als branche op handelen”, legt Erwin uit.

Nieuwe businesskansen

Kunnen we minder bier verliezen tijdens het tapproces? Kunnen verpakkingen van natuurvriendelijke materialen worden gemaakt? Kan de warmte die vrijkomt in het brouwproces worden hergebruikt? Erwin: “Dit soort vraagstukken rondom nieuwe circulaire businessmodellen zijn veel beter op te lossen door bedrijven met dezelfde uitdaging aan tafel te zetten. Dat is precies waar een CIRCO Track voor bedoeld is: het programma biedt de mogelijkheid om samen aan de slag te gaan en zoveel mogelijk impact te maken. We kunnen elkaar helpen om meer concreet op papier te krijgen wat er nodig is om te verduurzamen en – zeker als het gaat om de kleinere brouwerijen - over tien jaar nog bestaansrecht te hebben. Die gezamenlijke aanpak is belangrijk, omdat we anders voortdurend bezig zijn onafhankelijk van elkaar hetzelfde wiel uit te vinden.” Het opleidingsprogramma helpt deelnemers duurzaamheidsambities te concretiseren. Erwin: “Jopen is een wat grotere speler in de craftmarkt, maar ook wij hebben gemerkt dat we veel van elkaar leren en dat het zinvol is om gezamenlijk projecten op te pakken. Bovendien vinden wij het ook onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om kennis die wij inmiddels hebben opgedaan, beschikbaar te stellen. We kunnen de slag om verduurzaming alleen zo snel mogelijk maken als we elkaar daarin versterken.” Deelnemers aan een CIRCO Track krijgen toegang tot actuele kennis, concrete tools en inzicht in marktontwikkelingen. Erwin: “Er was

41
Reportage

ook een aantal sprekers aanwezig waaronder een deskundige uit de verpakkingsindustrie die ons informeerde over een nieuwe plasticsoort op basis van organische materialen. Dat is voor ons natuurlijk een ontzettend interessante ontwikkeling.”

Leerproces

Het goede nieuws is dat er ontzettend veel kansen en mogelijkheden zijn om te verduurzamen. Tegelijkertijd vragen veel ondernemers zich af welke keuzes ze als eerste moeten maken. Aldert Messemaker, Brouwerijmanager bij Jopen: “De kracht van een CIRCO Track is dat de vraagstukken door de deelnemers zelf worden geformuleerd. Vervolgens maak je een keuze in de deelonderwerpen waar je je verder in wilt verdiepen en waar je kansen ziet voor jouw organisatie. Dat verschilt per deelnemer. Dat werkt heel goed, omdat iedere deelnemer een

onderwerp pakt waar iedereen wat aan heeft. Dan kun je je allemaal focussen op een onderwerp en heb je aan het eind zeven onderwerpen opgepakt die voor iedereen een toegevoegde waarde hebben. Tijdens het programma word je begeleid door ervaren CIRCO trainers die expert zijn op het gebied van circulair ontwerp en ondernemen.” Het vraagstuk rondom bierbrouwen biedt een groot aantal economische en duurzaamheidskansen. Aldert: “Als je in staat bent die vraagstukken op te lossen, vergroot je de concurrentiekracht en creëer je nieuwe waarden voor het bedrijf en de klanten. Tegelijkertijd realiseren we dat het veel van de inventiviteit van de organisatie vraagt. Jopen is al best ver als je kijkt naar de techniek en de technologie.

Maar vaak zijn de meest optimale oplossingen niet direct voorhanden. Voor bierbrouwen zijn er bijvoorbeeld hoge temperaturen nodig. Dat kost veel energie. Dat kan op dit moment door gebruik te maken van gasverbranding. Die markt is echter ook volop in beweging, dus het zou zomaar kunnen dat we binnenkort met een nieuwe warmtepomptechnologie toch het benodigde kookpunt kunnen bereiken. Voorwaarde is dan wel dat die aansluiting plaats kan vinden op de huidige utilities, anders is dat een heel kostbare investering. Het is een complex onderwerp, maar ook heel erg leuk en noodzakelijk om mee bezig te zijn. Je verandert niet van vandaag op morgen. Maar ik ben ervan overtuigd dat de samenwerking met de juiste partners ons daarbij gaat helpen. Want heb je eenmaal zo’n traject afgerond dan weet je in de toekomst ook sneller en beter je weg te vinden. Ook wat betreft de financiering en het aanvragen van subsidies. Zo drinken we hopelijk binnenkort een nog duurzamer biertje.”

Meer weten over Rabobank en circulair ondernemen?

Neem contact op met onze business developers:

• Martijn Schneider

• martijn.schneider@rabobank.nl

• Mariëlle de Munnik

• marielle.de.munnik@rabobank.nl

En kijk voor meer informatie op:

www.rabofuturefit.nl

www.rabobank.nl/circulairondernemen

42 TEKST Linuccia Burghoorn | FOTO'S Marco van Ammers Reportage

Les van een vooroploper: bij twijfel niet oversteken

Ik zie mezelf graag als trendsetter. De Adjiedj Bakas van de makelaardij. Of laat ik het anders, in meer zakelijke termen zeggen: ik vind dat we het aan onze opdrachtgevers verplicht zijn om onze service continu naar een hoger niveau te tillen. Dat betekent nieuwe dingen direct omarmen. Als eerste nieuwe vergezichten verkennen, tools toepassen en experimenteren. Ieder jaar naar de Inman Connect in New York voor een flinke dosis inspiratie en input. Veel tijd vrij maken om gevoed te worden. Er zitten hier wekelijks start-ups aan tafel hun nieuwe lead-platformen te pitchen. Vooroplopen is hard werken.

Maar, nieuw om het nieuw, vind ik niet interessant. Alleen een echte upgrade is de moeite waard. Maakt het onze opdrachtgevers blij? Doen. Maakt het ons bedrijf beter? Doen. Bij minder dan 100% ja doen we het gewoon niet. Zo ben ik heel selectief in welke trends ik ‘set’ en welke ik lekker voorbij laat gaan. Soms moet je je poot juist stijf houden.

Het grappige is dat mensen eigenlijk van nature niet zo van verandering houden. Dus ja, op kantoor wordt vaak gedacht: heb je Menno weer met iets nieuws. Naast tijd en energie investeren in inspiratie opdoen, stop ik er dus net zoveel tijd in om iedereen mee te nemen in het waarom. Even wat voorbeelden. E-mail automation? Ja, want zo helpen we mensen precies op het juiste moment met precies de juiste informatie. Weg met de cliché makelaars-scooter? Zeker, al jaren geleden ingeruild voor elektrische fietsen en EV-mini’s. Sneller, gezonder, beter voor iedereen.

Online bezichtigen? Nee, dat dan weer niet. Livestream er gerust op los, wij doen niet mee. Want

sfeer kun je niet proeven door een scherm. Wij kiezen juist voor 100% persoonlijk contact in een digitale wereld.

TikTok? Tja, da’s een lastige. TikTok concurreert stevig met Google als zoekmachine. Een twintiger die wil weten hoe je een wasmachine aansluit, TikTokt dat. En terecht, want je hebt meteen in beeld hoe het moet én er zit een leuk muziekje achter. We hebben ons TikTok-communicatieplan en de scriptjes al klaarliggen. Als we vandaag besluiten mee te doen, kunnen we morgen produceren. Maar we zijn niet 100% overtuigd. Past de toon bij ons? Hoe zit het met privacy? Zouden we onze energie en marketingbudget niet liever in Google Demand Gen-advertenties stoppen?

Ik heb het hier al eerder eens genoemd: ik geloof heilig dat stilstand achteruitgang is. Maar ik gooi er nog eentje tegenaan: bij twijfel niet oversteken.

Menno Mönch is sinds 5 jaar partner bij Mooijekind Vleut Makelaars en Taxateurs met vestigingen in Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Heemstede-Aerdenhout en een gespecialiseerde nieuwbouw-afdeling. Menno loopt graag hard en finishte meerdere marathons.

43
Column Menno Mönch

ondernemers

Tanja Huisman en Philippine Hoyng

'Vrouwen varen meer op eigen kracht' Haarlemse
44

Vrouwelijke ondernemers gaan verhoudingsgewijs minder snel failliet dan mannelijke. Dat roept op zijn mínst de vraag op welke eigenschappen daaraan bijdragen. Maar er zijn ook andere feiten die om opheldering vragen. Waarom zijn er toch zoveel meer mannelijke ondernemers dan vrouwelijke? En waarom zijn mannen, ondanks meer faillissementen, in het algemeen succesvoller als ondernemer?

Het verschil tussen de aantallen is behoorlijk: een verhouding van 1 op 7. In veel branches wordt de top nog steeds door mannen bemand. “In de zorg is tweederde van de werkenden een vrouw, maar 76,8 procent van de bestuurders in die sector is een man. In de bouw wordt 5,8 procent van dergelijke functies vervuld door vrouwen. Dat laatste is misschien niet heel verrassend, gezien de branche. Maar het percentage is wel erg laag. Dat is niet waar we willen zijn”, zegt Rebecca Slee van WOMEN Inc., een in Amsterdam gezetelde belangenorganisatie die zich inzet voor gelijke kansen tussen vrouwen en mannen. Bovendien staat het in contrast met berichten dat vrouwelijke ondernemers minder snel failliet gaan en in managementteams zorgen voor betere prestaties.

Stereotypering

De oorzaken voor de kleinere vertegenwoordiging van vrouwen in bestuursfuncties moet volgens Rebecca onder meer worden gezocht in het feit dat vrouwen vaker parttime werken en dat deze banen nog vaak alleen fulltime worden aangeboden. Maar, zo voegt ze toe, genderstereotypering speelt de belangrijkste rol. Oftewel: vooroordelen. “Dezelfde kwaliteiten worden verschillend beoordeeld bij mannen en vrouwen. Een salarisonderhandeling van een man wordt bijvoorbeeld eerder positief beloond dan bij een vrouw. Ook vindt een meerderheid van de Nederlanders dat een vrouw het

Reportage 45

best deeltijd kan werken, ongeacht of ze kinderen heeft of niet. Op sommige werkvloeren horen vrouwen dat ze bepaalde taken niet kunnen uitvoeren vanwege hun vrouw-zijn. Dit soort vooroordelen zijn vaak nog diepgeworteld”, aldus Rebecca.

Mannen krijgen volgens haar net zo goed met stereotypering te maken. Van de mogelijkheid om aanvullend partnerverlof op te nemen na de komst van een kind maakt slechts een klein groepje gebruik. Volgens haar wordt zorgen voor je kind op sommige werkvloeren als niet ‘mannelijk’ beschouwd.

Bedrijfscultuur

In de praktijk kunnen vrij praktische oplossingen drempels wegnemen. WOMEN Inc. pleit er onder meer voor dat bedrijven een deel van het salaris aanvullen bij partnerverlof om de keuze voor partners makkelijker te maken en vrouwen te ondersteunen met zorgtaken. Daarnaast zijn er ook beleidsmatige aanpassingen nodig, meent Rebecca. “Zeker voor de doorstroom van vrouwen is beleid van belang. Vul een topfunctie bijvoorbeeld in met twee parttimers. Verder is een vrouwvriendelijke profilering belangrijk, maar dat geldt voor een veilige bedrijfscultuur nog veel meer. Die verander je niet van de ene op de andere dag. Maar het helpt al een hoop als de directie zich ervoor inzet en het goede voorbeeld geeft.”

Intuïtief

Inmiddels bevinden we ons volgens de Haarlemse ondernemer Tanja Huisman wel in een transformatie. Te weten: van een mannenmaatschappij naar een samenleving waarin vrouwen meer hun rol pakken en naar de voorgrond treden. “Traditioneel werken ze nog

Mannen gaan verhoudingsgewijs vaker failliet dan vrouwen

steeds minder vanwege hun zorgrol. Dat gaat langzaam veranderen. Al denk ik ook dat we minder vrouwen zien aan de top omdat ze voorzichtiger zijn en ook wat minder ambitieus.”

Tanja had in ieder geval de ambitie om een bedrijf

Tanja Huisman: “Vrouwen vinden het vaak spannender om hun prijs te verhogen”

te runnen en helpt met Het CijferParadijs en drie medewerkers andere ondernemers op weg naar een financieel gezond bedrijf. Dat doet ze onder meer met coaching, het verzorgen van de fiscale aangiftes en overige boekhouding. Ook in haar werk ziet ze duidelijke verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke ondernemers.

Vrouwen zijn intuïtiever

“De durf - of het gebrek eraan - zie je onder meer terug in tariefstelling. Vrouwen vinden het vaak spannender om hun prijs te verhogen, mannen hebben meer lef. Ook bij het maken van begrotingen is de eerste groep voorzichtiger. Al is dat ook gestoeld op realiteitszin. Het resultaat? Mannen kunnen verder komen omdat ze targets stellen en er gewoon voor gaan. Maar daardoor vallen ze ook eerder.”

Vrouwelijk ondernemerschap is volgens Tanja meer vanuit innerlijk werk naar buiten bewegen.

Vrouwen vragen zich veel meer dan mannen af wat er door hen als persoon en door hun onderneming kan ontstaan, denkt ze, en: wat ze betekenen voor

46
Reportage

Philippine Hoyng: “Vrouwen zie je niet zo snel in een dure bak komen aanrijden”

anderen. “Vrouwen zijn intuïtiever en dat draagt ook bij aan succes. Bovendien vragen ze eerder om hulp.”

Behoudend

In de Nederlandse advocatuur werken veel vrouwen. Gaandeweg dringen zij ook steeds meer door tot de top van grote bedrijven, meent Philippine Hoyng. In Haarlem runt zij met drie werknemers Hoyng Advocatuur & Mediation, een praktijk die is gespecialiseerd in arbeidsrecht en familierecht. Dat de vrouw aan de top achterblijft op de man heeft volgens haar meerdere redenen.

1 op de 7 topfuncties wordt bekleed door een vrouw

Philippine: “Een deel van de vrouwen zit simpelweg nog een beetje in het oude stramien en vindt het prima om thuis te blijven. Tegelijkertijd wordt de groep die haar eigen broek wil ophouden nog lang niet door iedereen geaccepteerd. Ik zie in mijn

werk – dat ook bestaat uit echtscheidingen – nog weleens dat vrouwen worden kleingehouden. Een vrouw met succes wordt zelfs als bedreiging gezien. Dat heb ik zelf ervaren. In mijn tijd als vrijgezel en ook in relaties vonden mannen het moeilijk dat mijn salaris hoger was dan dat van hen.”

Andere kijk op zaken

Vrouwen hebben volgens de Haarlemse advocaat een andere kijk op de zaken. Ze zijn meer invoelend. En hun behoudende houding behoedt hen voor falen, zo meent ze. “Vrouwen draaien elk dubbeltje toch eerst drie keer om. Die zie je niet zo snel in een dure bak komen aanrijden. Op wintersport zag ik mannelijke ondernemers champagneflessen laten aanrukken alsof het niks was. Ze zijn dan ook gevoeliger voor status en voor wat de buitenwereld van hen vindt. En ja, dat leidt dan soms tot buitensporige uitgaven. Vrouwen zijn daar veel minder gevoelig voor. Die varen meer op eigen kracht. Dat helpt zeker in hun ondernemerschap.”

47
TEKST Marjolein Straatman | FOTO'S Joyce Goverde -&Joyce en INTO business Reportage
Rebecca Slee van WOMEN Inc.
'A

new era starts… in Hoofddorp!'

De luchtvaart heeft de afgelopen decennia blootgestaan aan enorme technologische ontwikkelingen en innovaties. Op basis daarvan is luchtvaart nog veiliger, groener en efficiënter geworden. Desondanks zijn de Europese weten regelgeving omtrent het opleiden voor deze sector niet meegegaan in die ontwikkelingen. Hoog tijd om daar verandering in te brengen, vindt practor Lydia Kes van MBO College Airport van het het ROC van Amsterdam - Flevoland. Want hierin lopen ze in Hoofddorp voor de troepen uit.

“Ik ben sinds begin 2023 practor hier op het college”, vertelt Lydia. “Voordat ik deze functie kreeg, was ik al zes jaar als opleidingsmanager vliegtuigonderhoud aan het college verbonden. Een Practoraat is een expertiseplatform binnen een mbo-instelling waar praktijk(gericht) onderzoek wordt uitgevoerd, vergelijkbaar met een lectoraat binnen een hbo-instelling. Wij slaan een brug tussen onderwijs, onderzoek en het (regionale) bedrijfsleven met als doel het verspreiden van kennis en innovatie en

het opleiden tot innovatief vakmanschap. Een practoraat bestaat uit een ‘kenniskring’ met een practor en docent-onderzoekers. Ik kom dagelijks met heel veel plezier vanuit Marken om bezig te zijn met een onderwerp wat me na aan het hart ligt: kennisontwikkeling rondom Competency Based Training & Assessment (CBTA). ”

Veiligheid verdient verandering

“In de luchtvaart staat veiligheid op nummer 1. Het is best vreemd om te merken dat de trainingsvoorschriften, ondanks de enorme complexiteit van de sector, niet of nauwelijks zijn aangepast aan de eisen van nu. De traditionele onderwijsmethoden, die nog altijd door de Europese luchtvaartautoriteiten worden gedicteerd, sluiten niet langer aan op wat de geavanceerde luchtvaart nodig heeft. Tijdsinvestering is nog steeds een belangrijk beoordelingscriterium. Niet alleen vanwege de technologische ontwikkelingen in de luchtvaart, maar ook vanwege de enorme tekorten in deze

48

Focus op veranderingen op MBO College Airport

sector, is dit niet langer houdbaar. Bovendien heeft de onderwijskundige en psychologische wetenschap ook niet stil gezeten. We weten veel meer over hoe het menselijk brein leert en ontwikkelt. Om die reden worden er vanuit de mondiale luchtvaartautoriteiten ICAO (International Civil Aviation Organization) nieuwe standaarden geformuleerd, die gericht zijn op competentie ontwikkeling in plaats van tijdindicaties. Competenties beoordeel je door middel van observeerbaar gedrag. Dat is een heel nieuwe manier van beoordelen, dus daar komen wel wat onderwijskundige uitdagingen bij kijken. Hoe zorg je voor een betrouwbare basis om te diplomeren en te certificeren? Hoe kunnen we standaarden van observeerbaar gedrag internationaal uniform beoordelen? Dat zijn vragen waar we mee aan de slag gaan, samen met de bedrijven en samenwerkingspartners uit de luchtvaartsector waar MBO College Airport voor opleidt.”

Hét kennisinstituut

voor CBTA in de luchtvaart

“In de aankomende jaren willen we ons bezighouden met kennisontwikkeling over CBTA in de luchtvaart, op een manier die actueel en relevant is voor de diverse luchtvaart gerelateerde opleidingen binnen ons college. Binnen de opleiding ‘vliegtuigonderhoud’ zijn we al begonnen met een andere manier van competenties ontwikkelen. Nu is het een buzzword, maar toen ik er 5 jaar geleden over vertelde, werd ik nog behoorlijk gek aangekeken. Inmiddels ben ik vanwege mijn expertise aangesteld als adviseur en co-rapporteur bij de CBTA Werkgroep van ICAO. Hier worden nieuwe mondiale standaarden voor licensing opgesteld, op basis van CBTA. Het is dus geweldig dat ons MBO College Airport daar op deze manier een bijdrage aan levert.

De tijd is gelukkig ook rijp om te gaan experimenteren met CBTA om kennis en ervaring op te doen. We geven voorlichting en draaien projecten bij en met ondernemingen. Op die manier kan het Practoraat van MBO College Airport zich verder ontwikkelen als hét kennisinstituut voor Competency Based opleiden. Onlangs organiseerden we een symposium met bedrijven die op Schiphol gevestigd zijn. Daar waren ook luchtvaartbedrijven uit zes verschillende Europese landen, de Verenigde Staten, Canada en Japan bij. Het was mooi om te merken hoe geïnteresseerd de aanwezigen waren in deze ‘paradigm-shift’, het is toch echt een gamechanger. Natuurlijk doen we dit niet alleen, we werken samen met docenten en medewerkers van het college om dé toonaangevende vakschool voor de luchtvaart te blijven. Om de ontwikkeling tot kennisinstituut wetenschappelijk fundament te

geven, doe ik PhD onderzoek aan de TU Delft. En door onderzoeksprojecten gezamenlijk met mijn collega’s uit te voeren, draagt het Practoraat bij aan docentprofessionalisering. Het is dus in alle opzichten een win-win. En als de EASA (European Union Aviation Safety Agency) geïnteresseerd meekijkt naar wat we hier doen, kan ik niet anders dan ongelooflijk trots zijn!”

49 Reportage
TEKST My happy writings | FOTO'S Martine Goulmy MBO COLLEGE AIRPORT, ONDERDEEL VAN HET ROC VAN AMSTERDAM - FLEVOLAND Opaallaan 25 | 2132 XV Hoofddorp 023 - 569 36 00 | Rocva.nl

Marjolein Vaders gaf niet op ondanks faillissement

'Nu zijn onze 100 procent natuurlijke bedden een succes'

Een bed dat volledig van natuurlijke materialen is gemaakt zal weinig wenkbrauwen doen fronsen. Toch was dat in de jaren ’90 wel andere koek. Ondernemer Marjolein Vaders moest flink pionieren om haar ecologische bedden op de markt te krijgen.

De grootste duurzame beddenwinkel van de Benelux bevindt zich op eigen bodem. In Heemstede, om precies te zijn. Dat is althans de claim van eigenaar Marjolein Vaders die er samen met haar man Arend op 800 vierkante meter duurzame bedden en andere meubelen verkoopt. De bedden zien er net zo uit als ‘gewone’ maar met een belangrijk verschil. “Ze zijn allemaal gemaakt van 100 procent natuurlijke,

duurzame en eerlijke materialen zoals hennep, biologisch katoen en wol. Veel matrassen wasemen giftige gassen uit, die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Met Bedaffair willen we mensen in de eerste plaats gezonder laten slapen. Daarom zijn al onze bedden vrij van schadelijke stoffen en plastics”, vertelt Marjolein.

Gekke dingen

Inmiddels weten veel mensen de weg te vinden naar de bedden van het merk. Dat was 30 jaar terug wel anders. In 1994 werkt Marjolein nog bij een drogisterij en komt haar man, elektrotechnicus, uit dienst. De vader van Marjolein Vaders verkoopt, na

Reportage 50

een loopbaan in de bontverwerking en bruidsmode, matrassen als deur-tot-deurverkoper. Ze vervolgt: “Ik ergerde me destijds al vaak aan mijn bed omdat ik altijd zo klam wakker werd. Door het werk van mijn vader hoorden we ook de klachten van andere mensen over hun matrassen. Het zijn ook best gekke dingen. Ze worden dagelijks blootgesteld aan acht uur vocht en warmte, maar worden gemaakt van materiaal dat degenereert. Ik vond het niet logisch. Het moest anders. Natuurlijker.”

Biologisch katoen

Met die missie start voor Vaders niet alleen een nieuwe loopbaan, maar ook een expeditie in binnenen buitenland. Internet bestaat nog niet, dus voert de zoektocht naar materialen van vakbeurs naar vakbeurs. Het is uitproberen en testen, opnieuw en weer opnieuw. “Mijn vader en Arend maakten de matrassen en boxsprings. We gebruikten bijvoorbeeld paardenhaar en vlas. Grootste obstakel waren de veersystemen, die we lieten maken. De veerdikte is allesbepalend voor de hardheid van een matras. Zelfs een millimeter afwijking is al voelbaar. Het duurde even voor we een fabrikant hadden gevonden die constante kwaliteit levert. Al met al waren we tien jaar verder voor alle kinderziektes eruit waren”, vertelt Marjolein.

Achteraf denkt ze weleens dat ze gewoon te vroeg waren. Toch weet het bedrijf richting het nieuwe millennium gestaag te groeien en worden de matrassen verder ontwikkeld. Als Marjolein hoort van biologisch fairtrade katoen besluit ze meteen dat ze dat voor hun bedden ook wil. “We waren de eerste beddenwinkel die biologisch katoen gebruikte. Het mooie was dat we daarmee ook voldeden aan de eisen voor een ISO 26000-certificering voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. We hoorden bij de eerste tien bedrijven in Nederland met dit keurmerk.”

Doorzettingskracht

Ondanks die hoopvolle ontwikkelingen gaat het mis. In de naweeën van de bankencrisis komen er steeds minder bestellingen binnen. Bovendien verschillen vader en dochter van mening over de dan te volgen koers. In 2013 gaat het familiebedrijf failliet. Voor het echtpaar Vaders en hun twee

kinderen breken pittige tijden aan waarin ze zelfs enige tijd zijn aangewezen op de voedselbank. Gelukkig weet het stel zich te herpakken. Marjolein: “Van onze laatste spaarcenten hebben we drie duurzame bedden laten maken. En zo is Bedaffair geboren. Het viel niet mee, maar gelukkig was er vanaf 2015 weer een stijgende lijn.”

Ze zetten door en ook de tijd zit mee. Internet geeft de vraag naar bedden vaart en zo krijgt Bedaffair een steeds bredere en ook jongere doelgroep. De winkel is sinds 2019 gevestigd in Heemstede.

Circulair

Intussen staan de ontwikkelingen niet stil. Zo omarmt Bedaffair circulariteit en wil Marjolein graag meewerken aan het zero waste-principe. Onderdelen van matrassen die niet meer kunnen worden gerepareerd en die hun dienst hebben bewezen, worden daarom gescheiden, verwerkt en opnieuw gebruikt. Een must, vindt ze. “Zeker als je bedenkt dat er in Nederland jaarlijks 1,6 miljoen matrassen worden afgedankt. Onze focus ligt op gezond slapen en comfort. Maar ook op bewustzijn en doordacht materiaalgebruik. Binnenkort vervangen we ons biologisch katoen voor biologische hennep, wat nog duurzamer is. Inmiddels zijn we op zoek naar dealers voor ons merk. Zo kunnen straks nog meer mensen gezonder slapen op een duurzaam bed.”

BEDAFFAIR HEEMSTEDE

Cruquiusweg 27A | 2102 LS Heemstede

023 – 3036897 | info@bedaffair.nl

www.bedaffair.nl

51 Reportage
TEKST Marjolein Straatman | FOTO'S Heidi Willems en Marc Dorleijn
Marjolein Vaders: “Onze focus ligt op gezond slapen, maar ook op bewustzijn en doordacht materiaalgebruik.

De beste ingang naar je zakelijke financiering

Credion Haarlem en Amsterdam

Voor Stefan Meijer en Musse Frai van Credion Haarlem en Amsterdam is het helder: veranderen hoort bij het ondernemerschap als regen bij Nederland. Als adviseurs van zakelijke financieringen en beheerder van vastgoed ervaren zij dagelijks in hun werk hoe belangrijk het is om altijd alert op kansen te zijn.

“Als er één markt in verandering is, dan is het wel de zakelijke vastgoedmarkt. Er hangt een wolk van onzekerheid boven, mede door de hogere rente, de huurregulering en het ontbreken van politieke daadkracht rondom regelgeving op de beleggersmarkt. Van al die veranderingen kun je onzeker worden, maar je kunt er ook pro-actiever mee omgaan en juist de kansen zien. En dat laatste doen we bij Credion, we zijn nog steeds de beste ingang naar je zakelijke financiering.”

Verduurzaming biedt kansen

“Die pro-activiteit zetten we bijvoorbeeld sterk in bij de advisering rondom het verduurzamen van panden. Dat topic wordt steeds actueler, en de eisen qua energielabel steeds hoger. Dan is het zaak om bij een financieringsvraag kritisch naar

het hele plaatje te kijken en alle aspecten mee te nemen. Is het bijvoorbeeld handig om nu al de verbouwing aan de binnenkant mee te financieren? Onze visie gaat altijd over de lange termijn, dat blijkt altijd meerwaarde te hebben.”

The art of doing business in Haarlem

“Een project in Haarlem waar we bij betrokken zijn, is Haarlem Business Centre. Op een prachtige plek aan het Spaarne, aan de doorgaande Waarderweg, verrijst een multifunctioneel, hoogwaardig en karaktervol pand. Daar vinden straks 126 ondernemingen een plek, waardoor er een mooie kruisbestuiving kan ontstaan. Ik ben er trots op dat we er zelf ook gaan zitten! Vooral ben ik blij met de rol die we samen met de ontwikkelaar en makelaar hebben kunnen oppakken, dit werkt goed. Uit die samenwerking blijkt de kracht van Credion Haarlem. We regelen alles tot in de puntjes; van het financieren van vastgoed tot eventueel het beheer ervan.”

CREDION HAARLEM

Kennemerlaan 1 | 1972 EG IJmuiden

023 - 208 40 04 | www.credion.eu

TEKST My happy writings | FOTO Tycho Müller
52
Musse Frai (l) en Stefan Meijer

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

Onze bestsellerauteur Rutger Bregman heeft weer de zoveelste spiegel gevonden om ons voor te houden. Volgens Rutger weten wij allemaal wat de grote problemen zijn van de wereld om ons heen. Wij zijn ons bewust dat het klimaat verandert, dat de biodiversiteit achteruit holt, dat elke dag kinderen sterven aan ondervoeding.

Ook weten wij vaak met ons vingertje te wijzen naar de hoofdschuldigen: Shell, Tata Steel, Mark Rutte… Op sociale media vallen wij over elkaar heen met eigen analyses en verdachtmakingen, vaak zwak onderbouwt maar wel in scherpe bewoordingen.

Maar doen wij nu ook daadwerkelijk iets aan deze problemen? Zijn wij zo ambitieus dat wij de wereld vooruit willen helpen? Volgens Rutger ontbeert het de meesten onder ons aan morele ambitie. Wij bouwen niet aan het goede, maar houden liever het kwade in stand. Wij zijn vergeten wat deugden zijn, zoals de oude Grieken dit omschreven. Deugen vraagt om actie.

Het stopt niet met bewustwording, volgens Rutger: ‘Als je de wereld wil veranderen, gaat het niet over hoe dat voelt voor jou, maar over wat je doet, over de impact die je maakt.’ Hoe vaak horen wij niet om ons heen de gevleugelde uitspraken: ‘Ik vlieg een stuk minder tegenwoordig’. Of: ‘Ik eet nog maar twee keer in de week vlees’. Rutger heeft gelijk dat wij daarmee de wereld niet echt beter maken.

Hij wil onze egocentrische houding ten opzichte van ‘het goede willen doen’ vervangen door een

individualistisch nastreven van morele ambitie door anderen te inspireren en om je te focussen op de problemen die echt belangrijk zijn. Dus niet met je vingertje wijzen maar zelf actie ondernemen.

Op sociale media vallen wij over elkaar heen met eigen analyses en verdachtmakingen, vaak zwak onderbouwt maar wel in scherpe bewoordingen.

Ik weet niet of dit de wereld verder zal helpen. Problemen moeten volgens mij in de eerste plaats worden veranderd vanuit het systeem zelf en niet alleen vanuit het individu. Wat hebben wij eraan als iedereen zijn eigen goededoelenstichting opricht? Wij zijn dan nog steeds dezelfde wereldverbeteraars zonder dat er wezenlijk iets verandert.

Maar goed, Rutger gaat nu zijn morele ambitie waarmaken door naar New York te verhuizen. Hij gaat wonen in een land dat zijn morele kompas sowieso dreigt kwijt te raken. Ben benieuwd welke impact Rutger ‘from the Netherlands’ in de USA gaat maken.

Menno Jansen (57) is getrouwd met Marieke. Samen hebben zij drie volwassen kinderen. Menno studeerde politieke wetenschappen en rechten in Leiden. Eigenlijk wilde hij de journalistiek in, maar toch koos hij in 1993 voor de advocatuur. Inmiddels heeft hij vele ondernemers op weg geholpen in het doolhof van het recht. Zijn expertise strekt zich uit van het intellectuele eigendomsrecht tot ondernemingsrecht. Zijn credo: “Elk juridisch probleem is een puzzel, maar laat mij alsjeblieft de stukjes in elkaar passen!”

53
Column Menno Jansen Issa Vloeren verovert nieuwbouwmarkt Van bedrijfsnaam tot gewaardeerd merk Lisa Boots en Fady Issa: "Wij gaan knallen, ik zeg het je."

In de wereld van interieur en styling is verandering een gegeven. Trends verdwijnen even snel als dat zij opkomen en wie daar geen voeling mee houdt, verliest zijn aansluiting bij consument en markt.

Voor Fady en Lisa, de ondernemers achter Issa Vloeren, is die dynamiek een tweede natuur geworden.

“We zijn ooit begonnen met het leggen van parketvloeren, maar inmiddels is ons bedrijf uitgegroeid tot een allround partner voor interieuroplossingen. Steeds vaker schakelen we met aannemers en vastgoedontwikkelaars om kopers te ontzorgen met zorgvuldig samengestelde nieuwbouwpakketten”, vertellen zij.

Altijd ‘aan’ staan

In een markt zo beweeglijk als de zijne, is Fady voortdurend gefocust op kansen: “Sinds de oprichting hebben we altijd een gestage groei gekend, maar in de afgelopen vijf jaar heeft die stijgende lijn echt een boost gekregen. We hebben een mooie winkel waarin we onze klanten uiteenlopende collecties laten ervaren. Daar gaat een sterke overtuigingskracht van uit. Tegelijkertijd investeren we voortdurend in een goed opgeleid team van echte vakmensen, waardoor we de beloofde kwaliteit van afwerking ook kunnen waarmaken. In het afgelopen jaar hebben we bovendien onze backoffice geoptimaliseerd, waardoor we qua planning en communicatie nog scherper op de bal spelen. In deze branche wordt gewoon ontzettend veel van aanbieders verwacht. Dat betekent dat je altijd ‘aan’ moet staan.”

Hoogwaardige nieuwbouwprojecten

Onder particulieren had Issa Vloeren al een klinkende naam opgebouwd. Medewerkers van de buitendienst verfraaien wekelijks zo’n 20 tot 40 woningen, voor een groot deel in het hogere segment. Groeiend is de betrokkenheid van Issa Vloeren bij de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten: “In ons netwerk hebben we goede relaties opgebouwd met grote bouwbedrijven en ontwikkelaars. Met hen werken we steeds vaker samen om veelzijdige interieurpakketten samen te stellen voor kopers van nieuwbouwappartementen. Zij maken dan al in een vroeg stadium hun keuze in vloer-, wand- en raambekleding, met als grote voordeel dat de inrichting meteen wordt meegenomen in de hypotheek en de bouw. De appartementen worden vervolgens turnkey opgeleverd, volledig naar smaak en wens van de bewoners.”

Zichtbaar en tastbaar

“Kopers vinden het prettig dat wij het complete plaatje voor hen kunnen schetsen”, merkt Fady op. “Daardoor kun zij zich een goede voorstelling maken van hoe hun nieuwbouwwoning er straks gaat uitzien. Wij maken hun keuzes zichtbaar en tastbaar, en dat draagt bij aan het verkoopproces, nog even los van de snelheid en het gemak. De schaalgrootte van dit type projecten heeft wel een aanpassing gevergd van onze backoffice. We hebben de binnendienst verder geautomatiseerd en losgetrokken van de buitendienst, om zo de professionele groei van ons bedrijf te faciliteren. De planning lijkt soms wel een soort Tetris-puzzel, met allerlei blokken die op exact het goede moment moeten samenvallen. Onze jongens werken keihard om die planning te halen, en ik ben er oprecht trots op dat dat iedere keer weer lukt.”

Als een lopend vuurtje

“In alle fasen van onze groei hebben wij steeds vastgehouden aan een hoge kwaliteit van afwerking. Dat is echt onze constante in een markt die voortdurend verandert. Je merkt nu dat dit als een lopend vuurtje rondgaat, zeker omdat er qua aanbieders ook veel kaf tussen het koren zit. Bij ons is die mooie vloer vanzelfsprekend, net als de kwaliteit van de wandafwerking of de raambekleding. We proberen ons bovendien te onderscheiden door de communicatie en de planning naar datzelfde niveau te tillen. In de huidige krappe arbeidsmarkt is dat best een uitdaging, maar we geven gemotiveerde mensen een kans door hen zelf op te leiden volgens onze eigen, hoge standaard. Elke vijf-sterren-review en ieder bedankmailtje is een compliment aan hen. Mede dankzij hun inzet staan er voor de komende tijd al heel wat toffe projecten op stapel. Wij gaan knallen, ik zeg het je.”

ISSA VLOEREN

Edisonweg 1c

1821 BN Alkmaar

072 - 540 45 90

www.issavloeren.nl

55 Reportage
TEKST Esther Daniëls | FOTO Richard Rood
'Groei

is geweldig. Maar je kunt er ook door verzuipen'

Het ondernemerschap zorgt elke dag voor uitdagingen. Ook innovatieve startups en scale-ups vinden obstakels op hun pad naar groei. Alle hulp is daarom welkom. Met haar versnellingsprogramma biedt GO!-NH die hulp. TommyTomato uit Haarlem kan daarover meepraten.

Zaken sneller voor elkaar krijgen. Het klinkt menig ondernemer als muziek in de oren. Er komt immers nogal wat op je af als je naast de dagelijkse werkzaamheden je bedrijf ook wilt doorontwikkelen en laten groeien. Precies daarmee schiet GO!-NH, een innovatieprogramma van de provincie Noord-Holland, te hulp.

Sneller in de markt zetten

“GO!-NH helpt ondernemers hun product sneller in de markt te zetten en – als ze dat al hebben gedaan – om op te schalen. Doelen die een proces van een jaar of anderhalf vragen hopen wij in vier tot zes maanden te bereiken”, vertelt André Knol van Innomics, dat samen met Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord verantwoordelijk is voor de uitvoering van het programma. Hij doet dat in opdracht van de provincie Noord-Holland.

GO!-NH is bedoeld voor innovatieve bedrijven die bijdragen aan een schone, duurzame en gezonde wereld. Met het programma wil de provincie zowel het Noord-Hollandse mkb versterken als een positieve impact maken op de maatschappij.

Experts

Spil in GO!-NH zijn de drie programma’s Accelerator, Growth en Scale. Welke van de drie het meest geschikt is voor een bedrijf, hangt af van de grootte van de onderneming in kwestie en de fase waarin die zich bevindt. In een periode van drie tot zes maanden werken ondernemers onder leiding van een coach aan hun bedrijf. De hulpvragen waarmee ze aankloppen zijn divers. “Dat kan het

bouwen van een propositie zijn, maar ook helpen we hen bij finance- en ontwikkelingsvraagstukken. Veel jonge bedrijven worstelen met opschalen en vinden het bijvoorbeeld lastig om een financiering op te halen voor groeikapitaal. Anderen willen internationaliseren en kunnen hulp gebruiken bij het vinden van de juiste juridische structuur en mensen ter plaatse”, legt André uit.

56
Bas Turk, eigenaar van TommyTomato.

GO!-NH hielp TommyTomato uit Haarlem

GO!-NH stoelt onder meer op een groot netwerk van experts. Onder hen zitten veel gelouterde ondernemers die de gedroomde stappen al grotendeels hebben gezet. Via het innovatieprogramma komen de deelnemers op laagdrempelige wijze met hen in contact.

Commitment

Deelname aan een GO!-NH-programma is de eerste keer gratis. Wel is de selectieprocedure streng, meent André. “Er wordt een tijdsinvestering van meerdere dagen per maand verlangd. Gelukkig is het commitment altijd groot. Ondernemers gaan gemotiveerd aan de slag om hun bedrijf verder te brengen. Dat levert energie op en draagt bij aan een gezond en vitaal ecosysteem in de hele provincie. Mét onverwachte kruisbestuivingen. Er zijn bedrijven die elkaar kennen van GO!-NH en die daarna een samenwerking zijn gestart.”

Groei in goede banen

Inmiddels volgden meer dan 200 bedrijven een programma van GO!-NH. Een van hen is het Haarlemse TommyTomato. Het bedrijf wil van alle kinderen groente-eters maken en streeft dat na met educatie en warme, vegetarische lunches voor basisscholen. De social enterprise volgde twee

Bas Turk: “Ik leerde dat ik zaken uit handen moest geven”

GO!-NH-programma’s. Met name de deelname aan het tweede - dat bedrijven klaarstoomt voor groei - was volgens oprichter Bas Turk een slimme zet. Vooral omdat hij niet wist wat hij meemaakte toen TommyTomato een explosieve groei beleefde. “Al in

het jaar na de oprichting haalden we in één maand tijd de omzet van het jaar ervoor. We leveren aan 200 scholen en gaan naar 500. Dat is mooi, maar zorgde wel voor groeipijnen. Op de oude voet verder gaan was geen optie.”

Van startup naar scale-up

TommyTomato moest de transitie maken van startup naar scale-up en volgens Bas een heel ander bedrijf worden om de groei te mannen. GO!-NH leerde hem wat zijn bedrijf organisatorisch te wachten stond in die overgang, en hoe hij kon inspelen op de groei. Hij vervolgt: “Alles wordt groter, gaat keer tien. Dat vraagt om veel meer structuur en planning. Ik leerde dat ik zaken uit handen moest geven. Er kwam een hele managementlaag bij. Ook werd me duidelijk hoe je je team meeneemt in dit soort veranderingen.”

Bas maakte een switch van tactisch naar strategisch ondernemerschap, zoals hij het noemt. Een even nuttige als noodzakelijke move: “Groei is geweldig. Maar je kunt er ook door verzuipen.”

57
TEKST Marjolein Straatman
André Knol van Innomics.

Colofon

Thema Zomer 2024

De maakindustrie Let's make things better

Thema Herfst 2024

Ondernemen is topsport Mentaal, fysiek, financieel

Thema Winter 2024

Een sterk merk Wat is je identiteit?

Thema Lente 2025

Groeien moet!

UITGEVERIJ ADRES

E-MAIL TELFOON INTERNETADRES

UITGEVERS REDACTIE

COÖRDINATIE COLUMNISTEN

FOTOGRAFIE

VORMGEVING VERKOOP DRUK ADRESWIJZIGINGEN

INTO business Magazine B.V. A. van Leeuwenhoekweg 36-A5 2408 AN Alphen aan den Rijn jorn@intobusiness.nu dennis@intobusiness.nu 0172 - 51 52 00 www.intobusiness.nu

Jorn Janmaat en Dennis Captein myhappywritings Judith Truijens, Dennis Captein, Marjolein Straatman en Esther Daniëls

Trudy van Heijningen

Eric Gort, Veerle Focke, Menno Mönch, Menno Janssen, Maarten Eikelenboom en André Kuipers

De Beeldredacteur / Martine Goulmy, Tycho Müller en Michel ter Wolbeek, Julia Captein, Myrte Photography, Richard Rood, Nico Kroon, Marc Dorleijn, Joyce Goverde -&Joyce, Heidi Willems en Marco van Ammers

Sevenwords, Erik Straver

Jorn Janmaat (06-13282829) of mail via jorn@intobusiness.nu

Max Griffioen (06-30937102) of mail via max@intobusiness.nu

Veldhuis Media, Meppel

Adreswijzigingen kunnen doorgegeven worden via info@intobusiness.nu

INTO business Haarlem en IJmond

INTO business Haarlem en IJmond verschijnt 4x per jaar en wordt gratis verspreid bij alle bedrijven en instellingen binnen Haarlem, Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk, Velsen-Noord, IJmuiden, Velserbroek, Heemstede en Cruquius.

Andere INTO business regio's

Alphen

Alkmaar

Amstelland De Venen

Duin- en Bollenstreek

Gouda

Haarlemmermeer-Schiphol

Leiden

Westfriesland

Zaanstreek Zoetermeer

Dit magazine wordt via een gratis abonnement verzonden aan ondernemers in het MKB, bestuurders van organisaties en (eind-)beslissers bij gemeenten in het verspreidingsgebied. Wilt u ook het magazine ontvangen of liever niet meer? Mail ons op info@intobusiness.nu en uw aan- of afmelding wordt verwerkt. Wilt u weten welke gegevens wij van u bewaren in onze administratie? Op onze website www.intobusiness.nu leest u onder ‘over ons’ onze privacyverklaring.

COPYRIGHT | Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, film of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever-directie. INTO business Magazine BV is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave en niet verantwoordelijk voor handelingen van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave. INTO business laat haar magazines drukken op FSC-papier. Dat wordt gewonnen uit verantwoord bosbeheer. De inkt is uitsluitend op basis van plantaardige olie, waardoor het drukwerk zonder schadelijke stoffen tot stand komt. De drukpersen draaien volledig op groene stroom. De magazines worden hierna met biobased sealfolie verpakt. Deze folie, gemaakt van suikerriet, is 100% recyclebaar.

Uitgeest Cruquius Heemstede Haarlem Velserbroek IJmuiden Velsen Noord Beverwijk Heemskerk
HaarlemmermeerSchiphol Zaanstreek Haarlem en IJmond Amstelland De Venen Duin- en Bollenstreek Leiden Alphen Gouda Zoetermeer Alkmaar Westfriesland

Ondernemer, wees realistisch

én flexibel

Het Kodakmoment. Het is iets dat je als bedrijf koste wat het kost wilt voorkomen. Steven Sasson, een jonge kerel die werkzaam was bij Kodak, vond halverwege de jaren zeventig de eerste digitale camera ter wereld uit. De marketingafdeling was niet geïnteresseerd, bang voor de ondergang van hun cash cow: het filmrolletje.

Niet dat Kodak er niets aan verdiende. Andere merken die de technologie gebruikten, betaalden daar flink voor aan Kodak, die de patenthouder was. Maar toen het patent afliep en Kodak ook zelf digitale camera’s op de markt wilde brengen, was het te laat. De concurrentie lag te ver voor en het gebrek aan visie brak Kodak 124 jaar na oprichting op.

Het Kodakmoment is iets waar je als ondernemer van gruwt. Maar niemand heeft een glazen bol. Ook binnen de ruimtevaart niet, mijn sector waar een toekomstgerichte blik vanzelfsprekend lijkt, omdat er decennia vooruit moet worden gewerkt. Wat nu in de ruimte vliegt, lag soms decennia terug op de tekentafel.

Ook bij ons kan een compleet ruimtevaartprogramma ontsporen, omdat ontwikkelingen verkeerd worden ingeschat. NASA investeert al jarenlang miljarden dollars in de SLS, de ‘koning onder de raketten’, want de meest krachtige ooit gebouwd. Bedoeld om mensen terug te brengen naar de maan, en verder. De precieze productiekosten houdt NASA niet bij en het

agentschap plant minstens tien lanceringen. Maar of er straks met deze raket gevlogen gaat worden, is zeer de vraag. Want Elon Musk’s SpaceX heeft de Starship in ontwikkeling, een raket die nóg zwaarder is en bovendien recyclebaar. En daar kan geen SLS tegenop. De praktijk achterhaalt de theorie.

Het Kodakmoment is iets waar je als ondernemer van gruwt

Niemand die weet wat de toekomst brengt. Wat we wél weten, is dat niets blijft zoals het is en dat betekent dat je als ondernemer realistisch én flexibel moet zijn. Want voor je het weet, wringt een organisatie zich in bochten en dat komt de aerodynamica van geen enkele onderneming ten goede.

André Kuipers (1958) is arts, astronaut en spreker. Hij is de eerste Nederlander met twee ruimtemissies op zijn naam. In totaal bracht André 204 dagen door in het internationale ruimtestation ISS. Als ‘ambassadeur van de aarde’ inspireert hij jong en oud voor technologie en innovatie, wetenschap en duurzaamheid.

59

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.