PRATİK
EKG BEŞİNCİ BASKI
PRATİK
EKG BEŞİNCİ BASKI
John R. Hampton DM MA DPhil FRCP FFPM FESC
Çeviri Editörleri
Prof. Dr. Aytaç Öncül Uzm. Dr. Emre Aslanger Çeviri Dr. Cansu Selcan Akdeniz Dr. Abdullah Kaplan Dr. Ömer Kıraslan
Emeritus Professor of Cardiology University of Nottingham Nottingham, UK David Adlam’ın katkılarıyla
David Adlam
DPhil BA BM BCh MRCP DPhil
Specialist Registrar in Cardiology and General (Internal) Medicine Oxford, UK
CHURCHILL LIVINGSTONE
ELSEVIER
EDİNBURG LONDON NEW YORK OXFORD PHILADELPHIA ST LOUIS SYDNEY TORONTO
© İstanbul Medikal Yayıncılık ÇEVİRİ ESERLER dizisi Pratik EKG Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Aytaç Öncül, Uzm. Dr. Emre Aslanger 1. Baskı 2012 ISBN - 978-605-4499-15-1 2012 İstanbul Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. 34104, Çapa-İstanbul-Türkiye www.istanbultip.com.tr e-mail: info@istanbultip.com.tr Adres: Turgut Özal Cad. No: 4/A Çapa-İST. Tel: 0212.584 20 58 (pbx) 587 94 43 Faks: 0212.587 94 45
www.istanbultip.com.tr Yasalar uyarınca, bu yapıtın yayın hakları istanbul medikal yayıncılık ltd.şti.’ye aittir. Yazılı izin alınmadan ve kaynak olarak gösterilmeden, elektronik, mekanik ve diğer yöntemlerle kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi, teksir, baskı ve diğer yollarla çoğaltılamaz.
UYARI Medikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve klinik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygulamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir. Okuyuculara ilaçlar hakkında üretici firma tarafından sağlanan her ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama şekillerini ve kontrendikasyonları kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi şeklini ve en doğru ilaçları ve dozlarını belirlemek uygulamayı yapan hekimin sorumluluğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana gelebilecek hastaya ve ekipmanlara ait herhangi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir.
Yayına hazırlayan Yayıncı sertifika no İmy adına grafiker Çeviri editörleri Çeviri Redaksiyon Kapak Baskı ve cilt
İstanbul Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. 12643 Mesut Arslan, Tuğçe Yıldırım Prof. Dr. Aytaç Öncül Uzm. Dr. Emre Aslanger Dr. Cansu Selcan Akdeniz, Dr. Abdullah Kaplan, Dr. Ömer Kıraslan Dr. Samim Emet İmy Tasarım / orjinalden adapte Ekspress Basımevi Deposite İş Merkezi A6 Blok Kat: 3 No: 19 Tel: 0216 671 61 51
Önsöz BU K‹TAPTAN NE BEKLEMEL‹? Bu kitabın okuyucularının bu kitaba yardımcı nitelikte olan Kolaylaştırılmış EKG kitabında yazan bilgileri bildiğini varsayıyorum. EKG gerçekten de prensip olarak basittir, ancak hem normal insanlarda hem de kardiyak veya diğer sorunları olan bireylerde paternlerin değişkenliği EKG’yi olduğundan daha karmaşık gösterebilir. Kitap bu değişkenliklere odaklanmıştır ve her anormallikten birkaç örnek sunmaktadır. Kitap, EKG’nin temellerini anlamış, ancak bir klinik araç olarak artık EKG’nin maksimum potansiyelini kullanmak isteyen kişileri hedeflemektedir. EKG tek başına bir son değildir, klinik öykü ve fizik muayenenin devamıdır. Hastalar doktora EKG çektirmek için gelmezler, sağlık muayenesi ya da semptomlarından ötürü gelirler. Bu nedenle bu kitap uygun klinik durumlara göre düzenlenmiş; sağlıklı insanlarda, çarpıntısı, senkopu, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kardiyak olmayan durumları olan hastalarda EKG’yi kapsayacak bölümlere ayrılmıştır. EKG’nin hastanın
genel değerlendirmesinin bir parçası olduğunun vurgulanması için her bir bölüm anamnez ve fizik muayene hakkında bir kısım ile başlamakta ve yorumlanan EKG’ye göre ne yapılması gerektiğine dair kısa bir bölümle bitmektedir. Beşinci baskı, daha öncekilerin, EKG’nin çekildiği kişiye göre göreli önemi olduğu felsefesini sürdürmektedir. Metinde bir dizi değişiklik yapılmış, EKG paternleri ile ilgili daha çok özet ve klinik durum tabloları eklenmiştir. Daha önemlisi, hasta tedavisinde gitgide daha önemli hal alan kalp pilleri, defibrilatörler ve elektrofizyolojiye dair tamamen yeni bir bölüm eklenmiştir. Kitabın biçimi değiştirilmiş ve her bir 12 derivasyonlu EKG’nin tek sayfaya sığacağı şekil oluşturulmuştur.
EKG’DEN NE BEKLEMEL‹? EKG’nin sınırlılıkları vardır. EKG’nin kalbin elektriksel aktivitesinin bir resmini verdiğini, kalbin yapı ve işlevi hakkında sadece dolaylı bilgi sağladığını hatırlayınız. Ancak aritmi ve ileti
iii
Önsöz defektleri gibi kalbin elektriksel malfonksiyonuna dair semptomları olanlarda paha biçilmez bir araçtır. Sağlıklı insanlarda normal bir EKG bulmak temin edicidir. Ne yazık ki EKG ciddi koroner arter hastalığı olan hastalarda tamamen normal olabilir. Tersine sağlıklı bir bireyde oldukça geniş bir normallik aralığı yanlış biçimde hastalık olarak yorumlanabilir. Bazı şüphe götürmeyecek şekilde anormal EKG paternleri (örneğin, sağ dal bloğu) sağlıklı insanlarda görülebilir. Doğru çalışma prensibi hastanın klinik durumunu dikkate almadır, EKG’yi değil. Hasta çarpıntı ya da senkoptan yakındığında, sadece semptomlarla eş zamanlı EKG çekilirse olayın kardiyak kökenli olduğundan emin olunabilir – ancak hasta semptomsuz bile olsa EKG’nin bir ipucu sağlayabileceği akılda tutulmalıdır. Göğüs ağrısı olan hastalarda EKG tanıyı ve buna göre tedaviyi belirleyebilir, ancak miyokard infarktüsünün başlamasını takip eden saatler içerisinde EKG’nin normal olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Nefes darlığı olan bir hastada tamamen normal bir EKG büyük olasılıkla kalp yetersizliğini dışlar, ancak akciğer hastalığı veya pulmoner emboliyi tanımlamakta iyi bir yöntem değildir. Sonunda EKG’nin birçok kalp dışı durumda oldukça anormal olabileceği
iv
hatırlanmalıdır, bu nedenle anormal EKG’nin her zaman kardiyak patolojiyi gösterdiği sonucuna varılmamalıdır.
TEfiEKKÜRLER Pratik EKG’nin beşinci baskısı birçok açıdan değiştirilmiştir; bu açıdan pek çok kişiden yardım aldım. Özellikle David Adlam’a cihazlar ve elektrofizyoloji hakkındaki bölüme yaptığı katkılardan ötürü müteşekkirim; bu bölüm, kitabı rutin EKG’nin ötesinde tanı için yine EKG bilgisine ihtiyaç gösteren sofistike tanı ve elektriksel tedaviler diyarına taşımıştır. Ayrıca kopya editörüm Alison Gale’e de metinde pek çok düzeltmeye neden olan titiz dikkatinden ötürü teşekkür ederim. Kitabın yeni biçimi eski baskıya göre tamamen yeni bir düzene sahiptir ve bu Helius’lu Rich Cutler tarafından uzman biçimde yapılmıştır; bu yeni baskı onun yardım ve sabrı olmadan gerçekleşemezdi. Önceden olduğu gibi, kitabın iskeletini oluşturan pek çok normal ve anormal EKG’yi temin eden birçok arkadaşıma ve meslektaşıma da teşekkür ederim. John Hampton Nottingham
Çeviri Editörlerinin Önsözü Yaşamlarını insanların sağlığını korumaya ve hastalarını iyileştirmeye adayan hekimler, hemşireler ve sağlık teknisyenleri ilerleyen teknoloji ile birlikte yüksek teknik özelliklere sahip cihazları teşhis ve tedavi amaçlı olarak kullanma imkânına kavuşmuştur. EKG kalp damar hastalıklarının tanısında kullanılan ucuz, kolay erişilebilir, kansız ve çok değerli bilgiler veren bir tetkiktir. Önemli mortalite sebebi olabilecek akut koroner sendromların, bradiaritmilerin ve taşiaritmilerin teşhisinde önemli yer tutmaktadır. Erken teşhis ve uygun tedavi birçok insanın hayatını kurtarabilmekte ve daha kaliteli bir yaşam sürmesine olanak sağlamaktadır. John R. Hampton’un Pratik EKG kitabının hekimlere, hemşirelere ve öğrencilere EKG’yi öğrenmede ve daha önce öğrendiklerini hatırlamada yardımcı bir kılavuz olması dileği ile… Prof. Dr. Aytaç Öncül Uzm. Dr. Emre Aslanger
v
‹çindekiler Önsöz v Derivasyonlu EKG’ler ile gösterilen t›bbi durumlar viii 1. Sa¤l›kl› insanlarda EKG
1
2. Çarp›nt› ve senkopu olan hastalarda EKG 3. Gö¤üs a¤r›s› olan hastalarda EKG
161
4. Nefes darl›¤› olan hastalarda EKG
227
5. Di¤er durumlar›n EKG’ye etkisi
53
254
6. Kalp pilleri, defibrilatörler, elektrofizyoloji ve EKG
282
David Adlam 7. Sonuç: Ço¤u EKG için ifle yarayacak dört ad›m 324 ‹ndeks 328
vii
12 derivasyonlu EKG’ler
viii
AAI pacing 292 Akselere idiyonodal ritim 44, 72 Anoreksiya nevroza 278 Atriyal fibrilasyon 108, 142 Atriyal fibrilasyon, kontrolsüz 230 Atriyal fibrilasyon ve anteriyor iskemi 192 Atriyal fibrilasyon ve bigemine ventriküler erken vurular 230 Atriyal fibrilasyon ve dinlenimde digoksin etkisi 206 Atriyal fibrilasyon ve egzersizde digoksin etkisi 206 Atriyal fibrilasyon ve inferiyor infarktüs 124 Atriyal fibrilasyon ve sol dal blo¤u 112, 114 Atriyal fibrilasyon ve sa¤ dal blo¤u 118 Atriyal flutter 1:1 ileti 102 Atriyal flutter 2:1 blok 100 Atriyal flutter 4:1 blok 102 Atriyal flutter ve intermittan VVI pacing 288
Atriyal flutter ve de¤iflken dereceli blok 142 Atriyal flutter ve hipotermi 254 Atriyal taflikardi 98, 312 Atriyoventriküler nodal re-entry (kavflak) taflikardi 104 Atriyoventriküler nodal re-entry (kavflak) taflikardi ve anteriyor iskemi 192 Bifasiküler blok 88 Birinci derece blok 82 Birinci derece blok ve sol ön dalc›k blo¤u 86 Birinci derece blok ve sa¤ dal blo¤u 88, 140, 146 Biventriküler kalp pili 298 Brugada sendromu 78 DDD pacing 294 DDD pacing, atriyal izleme 294 DDD pacing, intermittan 296 Dekstrokardi 8 Dekstrokardi, derivasyonlar ters çevrilmifl 10
12 derivasyonlu EKG’ler Digoksin etkisi ve iskemi 222 Digoksin toksisitesi 272
Lityum tedavisi 276 Lown-Ganong-Levine sendromu 70
Elektriksel alternans 266 Egzersizle tetiklenen iskemi 198 Egzersizle tetiklenen ST segment depresyonu 204 Egzersizle tetiklenen ST segment elevasyonu 200
Malign perikardiyal effüzyon 264 Mediyastinal kayma 20 Mitral stenoz ve pulmoner hipertansiyon 232 Miyokard infarktüsü, akut anteriyor ve eski inferiyor 180 Miyokard infarktüsü, akut anterolateral 170 Miyokard infarktüsü, akut anterolateral ve sol eksen sapmas› 170 Miyokard infarktüsü, akut inferiyor 166 Miyokard infarktüsü, akut inferiyor ve anteriyor iskemi 178 Miyokard infarktüsü, akut inferiyor ve anteriyor NSTEM‹ 180 Miyokard infarktüsü, akut inferiyor ve eski anteriyor 178 Miyokard infarktüsü, akut inferiyor ve sa¤ dal blo¤u 184 Miyokard infarktüsü, anteriyor 168 Miyokard infarktüsü, anteriyor NSTEM‹ 188 Miyokard infarktüsü, anteriyor, yafl› bilinmiyor 200 Miyokard infarktüsü, anteriyor ve sa¤ dal blo¤u 184 Miyokard infarktüsü, anterolateral, yafl› bilinmiyor 172 Miyokard infarktüsü, eski anteriyor 174 Miyokard infarktüsü, geliflim faz›nda inferiyor 166, 168 Miyokard infarktüsü, inferiyor ve atriyal fibrilasyon 124 Miyokard infarktüsü, inferiyor, sa¤ dal blo¤u ve anteriyor iskemi? 186 Miyokard infarktüsü, inferiyor ve sa¤ ventriküler 176 Miyokard infarktüsü, inferiyor ve ventriküler taflikardi 124 Miyokard infarktüsü, lateral (3 gün sonra) 172
Fasiküler taflikardi 120 Friedrich ataksisi 280 Genifl kompleksli taflikardi, kayna¤› belli de¤il 120, 122 Hasta sinüs sendromu 136 Hiperkalemi 268 Hipertrofik kardiyomiyopati 64, 240 Hipokalemi 270 Hipotermi 256 ‹kinci derece blok 2:1 84, 144 ‹kinci derece blok, Wenckebach 82 ‹kinci derece blok ve sol ön dalc›k blo¤u 92 ‹kinci derece blok, sol ön dalc›k blo¤u ve sa¤ dal blo¤u 92 ‹skemi 240 ‹skemi, anteriyor 190 ‹skemi, anterolateral 190 ‹skemi, egzersizle tetiklenen 198 ‹skemi, olas› 238 Kavflak taflikardisi ve sa¤ dal blo¤u 120 Konjenital uzun QT sendromu 74 Kronik akci¤er hastal›¤› 250
ix
EKG ne ile ilgilidir? Miyokard infarktüsü, Miyokard infarktüsü, iskemi 188 Miyokard infarktüsü, Miyokard infarktüsü, Miyokard infarktüsü, intervali 76
x
Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal
eski anterolateral NSTEM‹ 220 eski inferiyor ve anteriyor eski posteriyor 216 posteriyor 174 posteriyor ve normal QT
EKG 8, 12, 16, 34, 44, 46, 234, 270 EKG, akselere idiyonodal ritim 44 EKG, belirgin U dalgas› 42 EKG, çift tepeli (bifid) P dalgas› 10 EKG, çocuk 46 EKG, III. derivasyonda T dalga inversiyonu 34 EKG, egzersiz testi 198, 204 EKG, k›smi sa¤ dal blo¤u paterni 24 EKG, küçük Q dalgas› 26 EKG, normalin sa¤ üst s›n›r›nda 12 EKG, normalin sol üst s›n›r›nda 14 EKG, özgün olmayan ST depresyonu 32 EKG, R dalgas› boyutu 22 EKG, S dalgas› boyutu 22 EKG, sa¤ eksen sapmas› 14 EKG, septal Q dalgas› 26 EKG, sivri T dalgas› 40 EKG, siyahi insanlarda 38 EKG, siyahi insanlarda T dalga inversiyonu 38 EKG, ST segment depresyonu 30 EKG, ST segment elevasyonu 30 EKG, T dalga düzleflmesi 40 EKG, T dalga inversiyonu 32 EKG, V1’de dominant R dalgas› 20, 248 EKG, V4’te dominant S dalgas› 18 EKG, V2 ile V3 aras›nda geçifl noktas› 18
Normal Normal Normal Normal
EKG, EKG, EKG, EKG,
VR, V1-V2’de T dalga inversiyonu 36 VR, VL’de T dalga inversiyonu 36 yukar› e¤imli ST segmenti 28 yüksek kalk›fll› ST segmenti 28
Perikardit 214 Psödonormalizasyon 202 Pulmoner emboli 210, 212, 250 Pulmoner stenoz 258 Sa¤ atriyal hipertrofi 244 Sa¤ atriyal hipertrofi ve sa¤ dal blo¤u, Ebstein anomalisinde 262 Sa¤ atriyal hipertrofi ve sa¤ ventriküler hipertrofi 244 Sa¤ dal blo¤u ve akut inferiyor infarktüs 184 Sa¤ dal blo¤u ve akut anteriyor infarktüs 184 Sa¤ dal blo¤u ve anteriyor iskemi 186 Sa¤ dal blo¤u ve atriyal septal defekt 262 Sa¤ ventriküler hipertrofi 62, 246, 248 Sa¤ ventriküler hipertrofi, Fallot tetralojisinde 260 Sa¤ ventrikül ç›k›fl yolu taflikardisi 128 Sa¤ ventrikül ç›k›fl yolu ventriküler taflikardisi (RVOT-VT) 310 Sa¤ ventriküler yüklenme 182 Sinüs aritmisi 2, 94 Sinüs bradikardisi 4, 136 Sinüs ritmi, WPW sendromunda 106 Sinüs ritmi, post-kardiyoversiyon 100, 104 Sinüs ritmi ve sol dal blo¤u 112 Sinüs taflikardisi 4, 94 Sol atriyal hipertrofi 64 Sol atriyal hipertrofi ve sol ventriküler hipertrofi 232 Sol dal blo¤u 62, 182 Sol dal blo¤u ve aort stenozu 236
12 derivasyonlu EKG’ler Sol eksen sapmas› 84 Sol ön dalc›k blo¤u 86, 242 Sol posteriyor hemiblok 90 Sol ventrikül hipertrofisi 60, 214, 220, 234, 236, 240, 260 Sol ventrikül hipertrofisi ve ciddi aort stenozu 238 ST segmenti, özgün olmayan de¤ifliklikler 162 Subaraknoid kanama 280 Supraventriküler erken vuru 6, 196 Supraventriküler taflikardi, Wolff-Parkinson-White sendromunda 106 T dalga düzleflmesi, özgün olmayan 222 T dalgas›, aç›klanamayan anormallik 218 T dalgas›, özgün olmayan de¤ifliklikler 162 Tam kalp blo¤u 146 Tam kalp blo¤u ve Stokes-Adams ata¤› 148 Tirotoksikoz 264 Travma 278 Trifasiküler blok 90
Uzam›fl QT intervali, amiodarona ba¤l› 74, 274 Uzun QT sendromu, ilaç toksisitesi 130 Ventriküler erken vuru 6, 96 Ventriküler fibrilasyon 134 Ventriküler taflikardi 116, 118 Ventriküler taflikardi, capture (yakalama) vurusu 126 Ventriküler taflikardi, füzyon vurusu 126 Ventriküler taflikardi, konkordans 116 Ventriküler taflikardi ve inferiyor infarktüs 124 VVI pacing, bipolar 286 VVI pacing, intermittan 288 VVI pacing, unipolar 286 VVI pacing, tam kalp blo¤u 290 Wolff-Parkinson-White Wolff-Parkinson-White fibrilasyon 132 Wolff-Parkinson-White Wolff-Parkinson-White
sendromu 132, 242 sendromu ve atriyal sendromu, tip A 66, 68, 216 sendromu, tip B 68, 218
xi
Sa¤l›kl› insanlarda EKG Normal kardiyak ritim
2
Kalp h›z›
2
Extrasystoles-Erken vurular-Resiprokal ritim
7
P dalgas›
7
PR aral›¤›
11
QRS kompleksi
13
ST segmenti
29
T dalgas›
33
QT aral›¤›
42
Atletlerde EKG
43
Hamilelikte EKG
47
Çocuklarda EKG
47
Sa¤l›kl› insanlarda EKG anormalliklerinin s›kl›¤›
48
Ne yap›lmal›
49
1
Bu bölümün amacı doğrultusunda, EKG’si alınan kişinin asemptomatik olduğunu ve fizik muayenede hiçbir anormallik bulunmadığını varsayacağız. EKG’nin normallik aralığını göz önünde bulundurmalıyız; fakat her hastalığın semptom ya da anormallik göstermeyebileceği gerçeğinden kaçamadığımızdan sağlıklı gözüken bir hasta gerçekte öyle olmayabilir ve EKG’si anormal olabilir. Özellikle, “tarama” için gelen bireylerde doktora söylemedikleri semptomlar bulunabilir, dolayısıyla bir tarama programı vasıtasıyla elde edilen EKG’nin sağlıklı bir örnekten geldiği varsayılamaz. Bundan dolayı EKG’nin normallik aralığı tartışmalıdır. Öncelikle tamamen sağlıklı insanların EKG’lerinde bulunabilecek varyasyonları gözönünde bulundurmalıyız, daha sonra kesin biçimde “anormal” olan EKG’lerin anlamından bahsedebiliriz.
1
Sa¤l›kl› insanlarda EKG NORMAL KARD‹YAK R‹TM Sürekli ritimlerden normal olan yalnızca sinüs ritimdir. Genç insanlarda inspirasyon sırasında R-R aralığı böylece düşer (kalp hızı yükselir) ve buna sinüs aritmisi denir (Şekil 1.1). Sinüs aritmisi belirgin olduğunda atriyal aritmiyi taklit edebilir. Ancak, sinüs aritmisinde her P-QRS-T kompleksi normaldir, değişen sadece aralarındaki aralıktır.
Şekil 1.1
2
Sinüs aritmisi bireyin yaşı arttıkça daha belirsiz hale gelir, vagus sinir fonksiyonu bozukluğuna bağlı diyabetik otonom nöropati gibi durumlarda tamamen kaybolur.
KALP HIZI Normal kalp hızı diye bir şey yoktur bu nedenle taşikardi ve bradikardi gibi terimler dikkatli kullanılmalıdır. Sinüs ritminde yüksek kalp hı-
Normal kardiyak ritim / Kalp h›z› zının “sinüs taşikardisi” olarak adlandırılabileceği bir nokta veya “sinüs bradikardisi” için bir üst sınır yoktur. Yine de beklenmedik derecede yüksek veya düşük kalp hızları durumlarının açıklanmaya ihtiyacı vardır.
1
ayenesinde başka bir anormallik yoktur, kan sayımı ve tiroid fonksiyon testleri normaldir. Kutu 1.1’de sinüs ritimde yüksek kalp hızına sebep olabilecek muhtemel sebepler gösterilmiştir.
S‹NÜS TAfi‹KARD‹S‹ Şekil 1.2’deki EKG, yüksek kalp hızından şikayet eden genç bir bayandan alınmıştır. Başka semptomu yoktur, fakat endişelidir. Mu-
Kutu 1.1 Sinüs ritimde yüksek kalp hızının muhtemel sebepleri
Sinüs aritmisi Dikkat edilecekler: • • •
R-R intervalinde belirgin değişkenlik Sabit PR intervali P dalgası ve QRS komplekslerinin sabit biçimli olması
• • • • • • • • • • • • • •
Acı, korku, egzersiz Hipovolemi Miyokard infarktüsü Kalp yetmezliği Pulmoner emboli Obezite Fiziksel zindelik eksikliği Hamilelik Tirotoksikoz Anemi Beri-beri CO2 retansiyonu Otonom nöropati İlaçlar: - Sempatomimetikler - Salbutamol (inhalasyon da dâhil) - Kafein - Atropin
3
Sa¤l›kl› insanlarda EKG Şekil 1.2
Şekil 1.3
4
Kalp h›z›
1
S‹NÜS BRAD‹KARD‹S‹ Sinüs taşikardisi
Şekil 1.3’teki EKG genç bir profesyonel futbolcudan alınmıştır. Kalp hızı 44/dk’dır ve bir noktada sinüs ritmi o kadar yavaştır ki bir kavşak kaçış ritmi görülmüştür. Sinüs ritimde düşük kalp hızının muhtemel sebepleri Kutu 1.2’de özetlenmiştir.
Dikkat edilecekler: • Normal P-QRS-T dalgaları • R-R aralığı 500 msn • Kalp hızı 120/dk
Kutu 1.2. Sinüs ritimde düşük kalp hızının muhtemel sebepleri Sinüs Bradikardisi Dikkat edilecekler: • Sinüs ritmi • Hız 44/dk • Kavşak kaynaklı bir kaçış atımı
Kavşak kaçış vurusu
• • • • • • • • •
Fiziksel zindelik Vazovagal ataklar Hasta sinüs sendromu Akut miyokard infarktüsü, özellikle inferiyor Hipotiroidizm Hipotermi Obstrüktif sarılık Yüksek intrakraniyal basınç İlaçlar: - beta blokerler (glokom için kullanılan göz damlaları dâhil) - verapamil - digoksin
5
Sa¤l›kl› insanlarda EKG Şekil 1.4
Şekil 1.5
6