Inzicht 4 2016 by Ivar Hamelink

InZicht Tijdschrift voor non-dualiteit en zelfonderzoek

InZicht over stilte

Stilte en meditatie Jean Klein

Terugvallen in de stilte Jeff Foster

Over de liefde die stilte is

771389

540005

Wolter Keers

Jaargang 18 . nummer 4 . NOVember 2016 . b 7,50

InZicht wegen van radicaal zelfonderzoek

Redactie Meinhard van de Reep Maurick 20, 2181 LB Hillegom, info@inzicht.org, 06 493857 34 Raf Pype Zilvermolenstraat 21 B-8800 Roeselare, België e-mail: raf.pype@telenet.be Justus Kramer Schippers Vaste medewerkers Hans Laurentius Jan van Delden Marcel Messing Mieke Berger Philip Renard Prajnaparamita Ton Lathouwers Dick Sinnige Hans Knibbe Robbert Bloemendaal Kees Schreuder Vormgeving/opmaak Ivar Hamelink Tekstcorrectie Geerta Pluut Abonnementen en advertenties Uitgeverij InZicht Maurick 20, 2181 LB Hillegom email: info@inzicht.org internet: www.inzicht.org Jaarabonnement voor vier nummers euro 26,90. Losse nummers euro 7,50 Postbank NL42 INGB 0009 1853 58 België Bank van de Post BE43 0003 0017 6301 onder vermelding van uw abonnementsnummer. U kunt uw abonnement opzeggen tot 1 oktober van het lopende abonnementsjaar. Na 1 oktober wordt uw abonnement automatisch verlengd met 1 jaar. Verschijnt in februari, mei, september en november. ISSN 1389-5400 www.inzicht.org

InZicht is een tijdschrift voor allen die op weg zijn naar een groter inzicht in zichzelf en in de eigen situatie. Het biedt materiaal dat bij dit onderzoek behulpzaam kan zijn: suggesties voor te nemen stappen, voorbeelden, stimulansen en verwijzingen. InZicht is niet gebonden aan een bepaalde traditie en geeft verschillende zienswijzen een plaats om de lezer te prikkelen tot een verdere bewustwording.

Woord vooraf Alles is Stilte

InZicht is gericht op het laten wegvallen van beperkingen, op bevrijding door zelfkennis. Een verdiept inzicht in zichzelf betekent een relativering van beperkende factoren, een sterkere werking van ontgrenzende liefde, en de ontplooiing van de ervaring dat er in het geheel geen beperkende grenzen zijn. Het ontstaan van dit inzicht in de nondualiteit is de Bevrijding, de Verlichting, die grote consequenties heeft voor het leven en samenleven.

3 4

Erik van Zuydam

Stilte en meditatie

Jean Klein

Terugvallen in de stilte

Jeff Foster

Wees stil en weet

Elias Amidon

Over de liefde die stilte is

Wolter Keers - samengesteld door Lucy Auch

Echte liefde is Stilte-zijn

Jan van Delden

Stilte

Gedicht Erik Van Ruysbeek

De geur en de bloem der stilte

Michael Damian

Momenten van verstilling

Sri Nisargadatta Maharaj

Ceci n’est pas le silence

Mieke Berger

Stilte als oefening

Br. Benoît Standaert

Stilte, ongrond van al wat is

Marcel Messing

Rubrieken Column

Column

Klassieke tekst Reacties van lezers Boeken Recente uitgaven Wat is advaita? 40 Mededelingen Boeken extra

48 49 50 52 58 60 62

unmani

hans laurentius

Colofon

l woord

vooraf l

STILTE

oals de Amerikaanse psycholoog Michael Damian in zijn artikel in dit nummer aangeeft, is stilte een van de meest gebruikte metaforen voor wat we ten diepste zijn. In mijn boek Herinneringen aan het Nu heb ik het zelf als volgt beschreven. “Niets had me voorbereid op de verlatenheid van de bergtop in de Himalaya die ik in een vlaag van onbedachtzaamheid had beklommen. Ver weg beneden me slingerde zich een rivier door een diep dal. De berg Manaslu rees als een onmetelijk grote, witte toren boven alles uit. Hij was heerser over het landschap en zo dominant aanwezig dat het leek alsof ik hem had kunnen aanraken als mijn armen wat langer waren geweest. Een paar gebedsvlaggen vormden de enige aanwijzing dat hier ooit eerder mensen waren geweest. De gerafelde doeken maakten een klapperend geluid zodra de wind erlangs streek. Ik leek doelloos rond te drijven in een zee van stilte. Ik zat op een rots en keek alleen maar. Langzaam maar zeker begon de stilte om me heen bezit van me te nemen. Ik werd zo leeg en stil van binnen dat ik ook tegen mijzelf niets meer te zeggen had. Het gevoel van een persoonlijk bestaan was verdwenen. Er was alleen nog berg en lucht en sneeuw en wind. Zoals de leegte zich liet zien, zo was de stilte hoorbaar geworden.” Binnen- en buitenwereld waren ongemerkt in elkaar opgegaan, of beter gezegd: de stille ruimte van het landschap was zo immens en de zintuiglijke gewaarwording ervan zo indringend,

InZicht . 4 . 2016

dat ik me voor het eerst van mijn leven bewust werd van de eindeloze stille ruimte die ik in wezen ben. Het moment staat diep in mijn geheugen gegrift, en op momenten dat ik weer eens in de verkramping van ‘persoonlijke’ problemen, zorgen of ergernissen schiet, kan ik altijd terugvallen op dat landschapsbeeld, weet ik onmiddellijk weer wat ik werkelijk ben en stopt de identificatie met de inhoud van de verkramping. Jan van Delden, een van de andere auteurs in dit nummer over stilte, noemt dat op voor hem typerende wijze ‘sneller schieten dan je schaduw’, naar Lucky Luke, die het fantoom van zijn persoonsbeeld aan flarden schiet nog voor de schaduw ervan heeft kunnen reageren. Een vlucht ganzen vliegt op dit moment over het dak van mijn huis. In V-vorm snijden ze door de heldere blauwe herfstlucht, zoals hun gekakel door mijn eigen stilte snijdt. De grote Indiase leermeester Ramakrishna raakte als kind van vier ooit volkomen in trance toen hij door een rijstveld liep en een groep kraanvogels boven zich hoorde vliegen. Ook hij moet zich op dat moment, al was hij nog zo jong, van iets bewust zijn geworden dat hem daarna nooit meer verlaten heeft, want in de loop van zijn leven viel hij talloze keren opnieuw in trance zodra iets hem herinnerde aan wat hij soms “het allerheiligste” noemde, maar meestal gewoon “God”. Binnen de Indiase traditie wordt zo’n trance samadhi genoemd, waarmee we weer terugkomen bij Michael Damian. In zijn stuk schrijft hij: “We creëren een

geest die voornamelijk stil en ruimtelijk is door onze aandacht met steeds grotere diepte en helderheid te richten op onze ware natuur als bewustzijn. Als we onze aandacht voortdurend richten op de aandacht zelf, wordt onze neiging tot conceptualiseren niet meer gevoed en verliezen emotionele toestanden hun hypnotische kracht. We treden dan het diepste domein der stilte binnen, waar we samadhi ervaren.” Toeval bestaat niet omdat alles toeval is, maar ik vind het thema van dit nummer hoe dan ook mooi en passend bij het feit dat dit de laatste keer is dat ik als redacteur bij InZicht betrokken ben geweest. Na tien jaar kan ik het redacteurschap vanwege gezondheidsklachten, die inmiddels chronisch zijn geworden, helaas niet langer meer bekleden. Ik vond het fijn om een bijdrage te kunnen leveren aan de verspreiding van het non-dualistisch gedachtegoed, maar nu is het tijd dat anderen het van me gaan overnemen. Ik dank de andere redactieleden voor de prettige samenwerking. Met name Raf Pype ben ik veel dank verschuldigd. Hij haalde me destijds de redactie binnen en was in die tien jaar een onmisbare steun en toeverlaat, en een zeer gewaardeerde vriend. Voor mij rest hierna nog slechts stilte, maar ik weet dat het geen doodse stilte is. Ze is levend en vult me met alles wat zich voordoet. Dat zal gelukkig nooit veranderen. Han van den Boogaard

Alles is Stilte

Door een bizarre gebeurtenis werd Erik van Zuydam plotseling in het stille Zijn geworpen dat de basis van zijn bestaan vormt. “Zo zie je maar, zelfs een dronken Roemeen kan je herinneren aan je ware natuur. Er is niets waar de Genade zich niet in kan verschuilen …”

Erik van Zuydam (1959) is auteur van het boek De Ontdekking van het Nu. Een intens leven vol innerlijke worsteling dreef hem tot een zoektocht die in de eerste jaren werd aangewakkerd door Osho en via verschillende leraren in de advaita-traditie eindigde bij de Amerikaanse leraar Samarpan. Tijdens een diepe levenscrisis, waarbij alles wat houvast en zekerheid aan Erik leek te geven instortte, sprak Samarpan de radicale woorden: “Wees bereid om te sterven. Wees bereid om je leven volledig te laten mislukken.” Die woorden kwamen binnen als een mokerslag en leidden tot een spontaan stilvallen van de zoektocht. Op aanmoediging van Samarpan begon Erik in 2002 te spreken over zijn inzichten in de vorm van dagbijeenkomsten, lezingen en retraites in Nederland en België. www.inzicht-nu.nl

TEKST Erik van Zuydam

InZicht . 4 . 2016

het openstaande zijraam de bestuurder, die verdwaasd over zijn inmiddels leeggelopen airbag hangt. Hij kijkt me paniekerig aan, alsof hij een woedeuitbarsting of zelfs fysiek geweld verwacht. “I’m sorry, I’m so sorry!” stamelt hij angstig en schuldbewust. “Relax … I’m not angry,” zeg ik geruststellend. Niet alleen de omstanders staan met hun oren te klapperen, zelf ben ik evenzeer verrast door mijn eigen reactie. Ik zie aan zijn pupillen en de uitdrukking op zijn gezicht dat hij onder invloed is en ik vraag de bestuurder: “Are you drunk? Did you use drugs?” Er komt een beschaamd “Yes” uit zijn mond. “I fell asleep….” Hij is zo sterk beneveld dat hij tien minuten later, als de politie hem ondervraagt, volledig in katzwijm valt. Het klinkt dwaas: ik sta oog in oog met een zwaar gedrogeerde Roemeen die op een haar na mijn leven verwoestte, en ik ben kalm! Sterker nog - en ik schroom een beetje om het toe te geven - ik voel zelfs….. liefde. Niet de gangbare emotionele, gloeierige ‘ik hou van jou’-liefde, niet de liefde die je ertoe aanzet om iemand een knuffel te geven, beslist niet, maar een onpersoonlijke en onbewogen liefde, doordrongen van een diep besef dat dit alles blijkbaar heeft moeten gebeuren, dat het niet anders had kunnen gaan dan het is gegaan, dat er in allerdiepste zin niemand persoonlijk verantwoordelijk is voor wat er is gebeurd. Op het diepere ‘waarom’ ervan kun je het nodige filosofeerwerk loslaten. De Overtoom is twee kilometer lang. Er staan honderden wagens geparkeerd. Welke krachten spanden samen om de bestelwagen precies daar waar ik stond, op de decimeter nauwkeurig, te laten crashen? Ik weet het niet en ik weet ook niet of ik er een betekenis aan moet geven.

Een paar maanden geleden stapte ik ’s morgens vroeg met mijn zoontje van vier de deur uit om hem met de auto naar school te rijden. De auto stond geparkeerd aan de Overtoom, een van de drukste verkeersaders van Amsterdam. Ik tilde hem in zijn kinderzitje en maakte de riempjes vast. Op het moment dat ik op de bestuurderstoel wilde plaatsnemen, zag ik in een flits een bestelauto van achteren met hoge snelheid recht op mij af komen. Het leek alsof de bestuurder doelbewust het stuur omgooide met de bedoeling om welgemikt en vol op me in te rijden. Een bizarre ervaring, alsof iemand een gewelddadige aanslag op je pleegt. Zonder na te denken spring ik op en gooi mijn benen als een polsstokspringer zo hoog mogelijk in de lucht. De bestelauto boort zich vervolgens met een enorme klap in de zijkant van mijn auto en ik beland pardoes op de motorkap van de bestelauto, word de lucht in geslingerd en wonder boven wonder kom ik een paar meter verderop met mijn beide benen rechtstandig op de straat terecht. Ongedeerd! Ooggetuigen kunnen niet geloven wat ze hebben gezien. Het was een regelrechte voltreffer. Als ik niet de reflex zou hebben gehad om te springen, was het ongetwijfeld rampzalig afgelopen, want mijn benen zouden tussen beide auto’s verbrijzeld zijn. De bestelwagen is total loss en ook mijn auto, die door de klap zo’n 40 centimeter op het trottoir is gesmeten, is zwaar beschadigd. Het wonderlijke is dat ik te midden van alle hectiek die vervolgens op straat ontstaat een intense rust over me heen voel komen. Oorverdovende, serene stilte… geen schrik, geen shock, geen paniek, geen hartkloppingen. Ik loop kalm naar de bestelauto en zie door

Stille onverstoorbare open ruimte Het woord liefde is verwarrend omdat we het woord al snel associëren met dingen als hartstocht en affectie. We denken al gauw aan exclusieve liefde, van de ene persoon voor de andere, liefde met een duidelijke focus en meestal een zeer beperkte houdbaarheid. Maar de liefde die ik ervoer had geen enkele richting en ze was ook niet gerelateerd aan een specifiek iemand. Deze liefde had geen begin- en einddatum en had niets met een persoon of omstandigheid te maken. De extreme gebeurtenis van de aanrijding triggerde blijkbaar een ingrijpende verschuiving in mijn bewustzijnstoestand. Het denken viel even helemaal weg en ook nog geruime tijd na de aanrijding was het denken volledig naar de achtergrond verdwenen. Er drongen zich enkel noodzakelijke, functionele gedachten op, die me ertoe aanzetten om de dronken Roemeen aan te spreken en mijn zoontje te troosten, die het na de klap natuurlijk op een brullen had gezet. (Ook hij was ongedeerd.)

Als we ons afstemmen op de fysieke stilte, dus de ruimte waarin geluiden verschijnen, dan komen we gemakkelijker in contact met iets wat je innerlijke stilte zou kunnen noemen, de stille aanwezigheid van bewustzijn Het was alsof mijn aandacht, die op het moment voorafgaand aan de klap nog grotendeels in beslag genomen werd door het alledaagse praktische gekabbel van het denken, hardhandig werd losgerukt uit de ‘mindset’ waarin ze verwikkeld was. Als de inhoud van bewustzijn in de vorm van gedachten en verhalen wegvalt, blijft enkel stilte over, Bewustzijn dat zichzelf herkent als stille, onverstoorbare open ruimte; een toestand van simpelweg Zijn. Ik kan niet zeggen dat dit besef mij onbekend is, maar dit keer had het een ongekende intensiteit, alsof mijn hele wezen ermee doordrenkt was. Het besef van Zijn of aanwezigheid is iets wat vaak wordt beschreven als een soort achtergrond waarin de activiteit van het denken en voelen zich afspeelt, maar nu drong dat stille Zijn zich onverbiddelijk op naar de voorgrond, als een plotselinge invasie van Stilte. Zo zie je maar, zelfs een dronken Roemeen kan je herinneren aan je ware natuur. Er is niets waar de Genade zich niet in kan verschuilen… Het woord stilte is niet meer dan een metafoor die vaak gebruikt wordt om te verwijzen naar onze essentie van bewustzijn. Taal is geconstrueerd om te kunnen verwijzen naar dingen in de vorm. Je kunt taal goed inzetten als je dingen wilt benoemen die objectief waarneembaar zijn (huizen, bomen, dieren, mensen, relaties, gevoelens, gedachten, et cetera), maar bewustzijn is vormloos en taal is niet ontwikkeld om het eens uitgebreid over het vormloze

te hebben. Daarom is het zo lastig om erover te communiceren en dat is ook de reden dat we genoodzaakt zijn om er via metaforen naar te verwijzen. Stilte is een prachtige metafoor, want ze heeft nogal wat overeenkomsten met bewustzijn. Stilte is een van de weinige ‘dingen’ die ook geen vorm hebben, geen afmetingen, geen smaak, geen kleur, geen leeftijd, geen objectieve kenmerken. Net als bewustzijn is stilte iets wat niet komt en gaat en niet te vernietigen is. Ze is de maagdelijke open ruimte die volledig beschikbaar is voor alle geluiden die erin willen verschijnen en die zelf onaangetast blijft. Maar zelfs het woord stilte schiet uiteindelijk tekort, want het begrip verwijst gewoonlijk naar de afwezigheid van iets (geluiden), en voor sommige mensen klinkt het daarom wat saai, leeg en levenloos. De glans ontbreekt een beetje. Maar de realisatie van datgene waar het woord stilte in deze context naar verwijst, is allerminst saai en leeg. Het is waar ieder mens ten diepste naar verlangt, niet alleen de spirituele zoeker.

Herleidende kracht Als je oude identiteit als een gebrekkig en gemankeerd psychologisch ‘ik’ (ofwel ego) afbrokkelt en je jezelf steeds dieper ervaart als de stille ruimte van bewust-zijn, dan is het alsof die realisatie de ‘bodymind’ begint te doorschijnen. Ze begint zich te manifesteren in de vorm, zou je kunnen zeggen. En ze openbaart zich beslist niet als iets wat je saai of doods kunt noemen. Ze drukt zich onder andere uit in gevoelens van vrede, compleetheid, onverstoorbaarheid en geluk; in creativiteit, lichtheid, humor en liefde. Als we ons afstemmen op de fysieke stilte, dus de ruimte waarin geluiden verschijnen, dan komen we gemakkelijker in contact met iets wat je innerlijke stilte zou kunnen noemen, de stille aanwezigheid van bewustzijn. Het is niet voor niets dat we tijdens de retraites die ik geef een stiltestructuur hebben van drie tot vier dagen, waarin niet met elkaar wordt gesproken. De fysieke stilte die hierdoor op de voorgrond treedt, werkt als een herleidende kracht die helpt om oog te krijgen voor de stilte in onszelf. De tweedeling tussen fysieke en innerlijke stilte is overigens puur kunstmatig. Uiteindelijk is er maar één enkelvoudige stilte. Van fysieke stilte is alleen maar sprake als het verstand de dimensie van het geluid kunstmatig isoleert uit het totaal. Geluiden verschijnen in dezelfde stille ruimte als alle andere ervaringen - gedachten, gevoelens en alle andere gewaarwordingen die we via onze zintuigen ervaren. Stel je eens voor dat gedurende de komende tien minuten de volgende dingen van je worden weggenomen: al je gedachten, al je gevoelens en emoties, alles wat je kunt zien, inclusief innerlijke beelden en herinneringen, alles wat je kunt proeven en ruiken, alles wat je via de tastzin kunt voelen, alle innerlijke lichamelijke gewaarwordingen, alles wat je kunt horen. Alles wat komt en gaat wordt je even ontnomen - een kleine dood, nietwaar? Wat blijft er dan over?

Piekerexcursies

Als de mind geen enkele afleiding kan vinden, lost de geconcentreerde focus van je aandacht simpelweg op,

want er is niets meer waar die naartoe kan gaan. De aandacht valt terug in haar oorsprong van stil gewaarzijn. Waar is die aandacht in de eerste plaats van gemaakt? Aandacht is niets anders dan bewustzijn, gebundeld en gericht op iets specifieks. Maar het vermogen om te kunnen focussen wordt ontleend aan niets anders dan dat primaire gegeven van bewustzijn. Je aandacht valt terug in haar natuurlijke staat van stil, probleemloos, conflictloos, verlangenloos Zijn. Geen geduw en getrek meer. Je aandacht is bevrijd uit de gevangenis van willen en niet-willen. Rust… is dat niet waar je ten diepste naar verlangt? Waarom is je aandacht dan voortdurend op iets anders gericht? Vanwaar die fascinatie voor de wereld van de mind? Er moet een reden voor zijn om telkens weer op die trein van het denken te stappen, om telkens weer die reis te maken, steeds weer diezelfde piekerexcursies. Het lijkt zo vanzelf te gaan, alsof je het niet kunt helpen, maar er is een reden waarom dit gebeurt - onbewust weliswaar, maar je doet het niet voor niets. Het is niet iets natuur-

Dit is geen intellectuele vraag, geen uitnodiging tot filosoferen. Laat die vraag eens heel diep tot je doordringen. Neem er de tijd voor en roep niet gelijk dat er dan ‘niets’ overblijft. Want ook dat niets is weer een bedacht concept. Wat je niets noemt, is nog steeds een subtiel ‘iets’. Onderken eenvoudigweg dat je aandacht de godganse dag heen en weer springt, van de ene gewaarwording naar de andere. Je aandacht is onophoudelijk ergens op gericht, en net als de stalen bal in een flipperkast schiet ze als een krankzinnige alle kanten op. Je aandacht maakt letterlijk duizenden keren per dag een reisje in de wereld van de mind. Wat zou er gebeuren als je aandacht niets meer heeft om zich op te storten? Geen gedachten, geen verhalen, geen hoop, geen verlangens, geen gevoelens of emoties meer ervaart waar aan gesleuteld moet worden?

InZicht . 4 . 2016

lijks, je bent niet als een piekerend wezentje geboren. Diep in het hart van het ego zetelt een oeroude wond. Het is het gevoel dat er iets ontbreekt, het gevoel niet compleet te zijn, het geloof een gebrekkig, gemankeerd individu te zijn. Dit geloof zwengelt een zoekbeweging aan, want als er iets ontbreekt, dan moet dat gevonden worden, nietwaar? Een ander woord voor compleetheid is geluk. Waar het ego dus naar op zoek is, is levensgeluk. Dat is feitelijk de motivatie achter alle gedragingen en inspanningen van het ego. Ofwel zoekt het iets wat symbool staat voor levensgeluk (een partner, succes, erkenning, aanzien, bezittingen, genot, et cetera), ofwel bindt het de strijd aan met dingen (bijvoorbeeld ongemakkelijke gevoelens en emoties) die dat levensgeluk lijken te verhinderen. Dit zijn de enige twee bewegingen die het ego kent: zoeken en strijden. Twee kanten van dezelfde munt. Het draait uiteindelijk maar om één ding: geluk of rust. Om dat geluk te vinden, wordt een beroep gedaan op het verstand. Via het denken hoopt het ego een strategie te vinden om uiteindelijk die rust of dat geluk te bereiken. Iedere keer als we inhaken op een opkomende gedachte en daarmee een reisje maken, doen we dat enkel en alleen omdat er een stille hoop is dat we aan het eind van dat piekeravontuur rust zullen vinden. Zie je de krankzinnigheid ervan? Al onze problemen en drama’s bestaan uit gedachten en we proberen het op te lossen door er nog meer gedachten tegenaan te gooien. Alle denkactiviteit die zich afspeelt uit naam van het ego heeft uiteindelijk maar één oogmerk: het vinden van geluk. Het is de hardnekkige misvatting dat dit geluk besloten

[advertentie]

Wilt u ook

adverteren in InZicht? Neem dan contact op met Meinhard van de Reep info@inzicht.org of 0252 522001

ligt in dingen buiten onszelf en dat we via het denken tot dat geluk kunnen komen, die ten grondslag ligt aan onze verslaving aan het denken. Dit is de reden dat we het denken zo aanbidden. Maar je hebt de verkeerde meester op de troon gezet. Wees eerlijk en kom onverschrokken de waarheid onder ogen. Heeft al dat ik-gerichte gepieker je ooit iets wezenlijks opgeleverd? Heb je jezelf daadwerkelijk tot rust kunnen piekeren? Heeft het je zoektocht definitief tot een einde gebracht?

Onzinnige aanbidding Als het antwoord op deze vragen ‘nee’ is, dan is het tijd om het faillissement onder ogen te komen en je inspanningen over een andere boeg te gooien. Laat die onzinnige aanbidding van je gedachten varen en wees gefascineerd door het mysterie waarin die gedachten verschijnen, datgene wat zich bewust is van je gedachten. Geef dat je aandacht, geef dat je toewijding, je vuur, maak daar prioriteit nummer 1 van in je leven. Als je je verlaat op het denken, dan ben je in de aap gelogeerd, want het denken is altijd een beweging weg van de waarheid van dit moment. Wat de inhoud van dit moment ook is, een depressie, angst, verlies, eenzaamheid, wanhoop, machteloosheid, diepe teleurstelling over je leven, probeer het niet te ontvluchten, ren er niet voor weg, maar doe precies het omgekeerde: duik erin, exploreer het, ga innig de ontmoeting aan met de monsters, zonder hoop, zonder verhalen, zonder enige bemoeienis van het verstand. Verwelkom de emoties die je negatief noemt met dezelfde openheid als de gevoelens die je als positief bestempelt. Alleen dan kun je werkelijk doordringen in de diepere realiteit van die zogenaamd onverdraaglijke gevoelens. Kijk de monsters diep in de ogen en doe de ontdekking van je leven: al wat je zult vinden als je werkelijk heel diep kijkt, is rust, stilte. Ga heel diep in de ervaring die je zo ondraaglijk vindt en als je werkelijk voorbij de verhalen in het hart van de pijn bent aangekomen, stel jezelf dan eens de vraag: ‘Hoe pijnlijk is deze ervaring eigenlijk?’ Het antwoord zal je doen verstommen. Psychisch lijden is alleen mogelijk als we niet helder en diepgaand kijken naar de realiteit van het moment. Als je op de vlucht bent voor bepaalde gevoelens, dan kijk je niet helder. Ellende en ongelukkig zijn gedijen alleen in onbewustheid. Datgene waar je voor op de loop bent, is niet wat het lijkt. De monsters waartegen je vecht bestaan niet werkelijk. Maar de grootste grap is dat zelfs degene die voor de monsters op de loop is, niet echt bestaat. Ga op zoek naar degene die de emoties niet wil voelen, en je zult niets vinden. Het was een gedroomd personage dat aan het strijden was met gedroomde monsters. Het was de ene droom die de andere droom bestreed: tragikomedie van de bovenste plank. En als we ontwaken uit de droom, dan is het duidelijk: alles is Stilte. ß

Als de geest weet dat er iets is dat verder reikt dan hij, dan zal hij zien dat er niets meer te doen valt en zal hij het opgeven. Dit moment, waarop je vrij bent van de reflex om iemand te zijn, is de beste gelegenheid om stil te zijn. TEKST Jean Klein

Stilte, het stil zijn waarover we spreken, behoort niet tot de geest. De geest is een functioneel instrument dat met onderbrekingen aan het werk is. De geest kan dus van tijd tot tijd stil zijn, maar het is de aard van de geest om te functioneren. Bewustzijn, stilte, stil zijn, is een continuum. Dit continuum wordt niet beïnvloed door de functionele geest. Er zijn momenten in het leven waarop er niet wordt geanticipeerd of aan het verleden wordt gedacht, momenten waarop we spontaan in stilte leven. Omdat we onszelf echter alleen kennen tijdens activiteit en omdat we geen andersluidende informatie hebben gekregen, beschouwen wij het stiltemoment als een afwezigheid, een afwezigheid van activiteit. Omdat we de stilte die zich achter een activiteit bevindt niet kennen, komen we, wanneer we de innerlijke behoefte volgen om stil te zijn of te mediteren, op het niveau van de geest vast te zitten als we proberen niet te denken, proberen de geest leeg te maken in een poging om stilte te scheppen. Maar deze afwezigheid van activiteit is ook een object. Er zijn veel boeken geschreven over het tot rust brengen van de geest, van gedachten, maar dat is allemaal inspanning, een verspilling van energie. Een gedisciplineerde geest kan nooit een vrije geest zijn.

Het moment tussen twee gedachten Als we worden uitgenodigd om te mediteren, kunnen we in meditatie gaan zoals we een laboratorium binnengaan, op voorwaarde dat we al weten dat degene die mediteert tot het materiaal van de geest behoort, een geest die een godservaring zoekt, of schoonheid, of stilte. Wanneer er wordt ingezien dat de geest nooit datgene kan bereiken wat hem te boven gaat, dan heeft degene die mediteert geen rol meer te spelen, dan is er geen meditatieobject meer.

Als dit diepgaand wordt begrepen, dan wordt de reflex om te proberen dat te ervaren wat de ervaring te boven gaat, spontaan losgelaten en ben je in meditatie, in voortdurende meditatie. Dit begrijpen is de enige manier om verder te reiken dan de geest. Bij meditatie zonder iemand die mediteert is er geen sprake van introversie of extraversie. Er bestaat in India een populair beeld van een aap die zijn ogen, neusgaten en oren bedekt in een poging om te mediteren, en een andere aap die hem uitlacht. De zintuigen - het zien, het gehoor, de smaak, de reuk en de tastzin - blijven tot aan het eind van ons leven functioneren, maar dat heeft niets te maken met meditatie. In meditatie zijn de ogen open, maar er wordt niets gezien; er is horen, maar er wordt niets gehoord. Met andere woorden, er is zien en horen zonder dat er een bepaald object wordt gezien of gehoord. De achtergrond, stilte, blijft echter steeds aanwezig. In dit laboratorium zou je je ook bewust moeten zijn van het komen en gaan van je adem. Controleer hem niet en stuur hem ook niet; luister er alleen maar naar, wees je ervan bewust. Ik zou willen zeggen, ga bewust het proces van het ademen binnen; ga bewust in de uitademing, die een natuurlijk opgeven van elke vorm van inspanning is. Laat de uitademing sterven in stilte en laat de innerlijke behoefte van het lichaam om in te ademen opkomen. Bij deze manier van ademen komt het hele psychosomatische lichaam tot een heel diepe ontspanning en komt er een moment waarop het wilsmatige ademproces spontaan wordt losgelaten en wij overblijven als objectloze tegenwoordigheid, als objectloos bewustzijn. Het is belangrijk dat we een glimp opvangen van deze objectloze tegenwoordigheid, zodat we haar later kunnen herkennen. Het gebeurt heel dikwijls voordat het lichaam ’s morgens wak-

Jean Klein studeerde geneeskunde en muziek in Berlijn en Wenen. Na enkele jaren yoga en advaita gestudeerd te hebben onder leiding van een leraar uit de kashmir-traditie, Pandit Veeraraghavachar, werd de waarheid van de non-dualiteit een permanente, levende werkelijkheid voor hem. Later volgde hij verder onderricht bij meerdere leraren in Kashmir. Vanaf 1960 gaf hij onderricht, eerst voornamelijk in Europa, later ook in de Verenigde Staten. Zijn onderricht, voornamelijk gegeven in de vorm van vraag en antwoord, behoort tot de ‘directe weg’. Hij legde sterk de nadruk op het energetische aspect van het Ene en deed in dat kader ook lichaamswerk in groepsverband. Hij overleed in 1998 in de Verenigde Staten. Dit artikel is een fragment uit Open voor het ongekende - Dialogen in Delphi, samengesteld door Emma Edwards, vertaald door Koos Zondervan en Marian van Wijchgel, en in 1998 uitgegeven door uitgeverij Altamira.

Stilte en meditatie

Â© el greco

InZicht . 4 . 2016

ker wordt of tijdens het moment tussen twee gedachten of twee gewaarwordingen. En die glimp is er ook tijdens een toestand van bewondering, of verwondering, of verbazing. Ten slotte is er een overschakeling, waarna je tijdens elke activiteit, of dat nu slapen, eten, denken of lopen is, gevestigd bent in objectloze tegenwoordigheid. Het is een constante meditatie. Je moet weten dat die er is en je moet hem in het oog houden, want anders zal meditatie een slechte gewoonte worden, waarbij je op zekere dag zult ontdekken dat je vastgelopen bent in je zogenaamde meditatie, dat je vastzit in een subtiele subject-objectrelatie waaruit je je niet kunt losmaken.

Oude sleutel Ik heb ideeën, vooroordelen en beperkingen, en door die sluier luister ik naar wat u zegt. Ik hoor wat u zegt over waarheid, en de geest accepteert het en herinnert het zich onder vele verschillende en moeilijke levensomstandigheden. Is dat alleen maar een psychologische methode om dat wat werkelijk gezegd is, om de feiten waar ik ieder moment mee te maken heb, te ontlopen?

In meditatie zijn de ogen open, maar er wordt niets gezien; er is horen, maar er wordt niets gehoord. Met andere woorden, er is zien en horen zonder dat er een bepaald object wordt gezien of gehoord. De achtergrond, stilte, blijft echter steeds aanwezig Het is nodig dat je op het psychosomatische niveau volledig doordrongen wordt van wat je hebt begrepen. Je moet vrij worden van patronen, van het verleden, van alles wat hoort bij niet-begrijpen. Je zult dan zien dat je spontaan gaat functioneren. Als je hebt ingezien dat het `ik’ niets anders is dan een mentale constructie die op zichzelf niet bestaat, dan geef je het op, of liever, dan geeft het zichzelf op. Het is als een oude sleutel die niet meer in het slot van de nieuwe deur past. Je negeert hem en op den duur vergeet je hem. Je vergeet dat je iemand bent. Je hebt dan in je dagelijks leven geen relaties meer van object tot object. Bevrijd van de persoon bewoon je je globaliteit, je totaliteit, je heelheid. Of je nu jurist, kloosterling of arts bent, je vertoont op ieder moment passend gedrag, je hoeft niet meer te selecteren, je hoeft niet meer te kiezen. Je handelt spontaan en je omgeving wordt gestimuleerd door jouw manier van kijken, horen, handelen. Je wordt dan een werkelijk sociaal persoon, waarlijk beschaafd, en alleen dan kun je anderen helpen om vrij te zijn. We moeten echter goed inzien dat je niet moet proberen met je begrijpen te leven. Je kunt nooit proberen met je begrijpen te leven, omdat je het begrijpen bent. Je kunt alleen zien dat je niet handelt in overeenstemming met je begrip.

Waar komt het verlangen om te mediteren vandaan? De innerlijke behoefte om te mediteren komt vanuit de diepe slaap. De ervaring die we tijdens de diepe slaap hebben, laat in ons het sterke verlangen ontstaan om te mediteren. Als het lichaam ‘s morgens wakker wordt en je zegt: “Ik heb lekker geslapen”, dan is je lichaam weliswaar ontspannen, maar “Ik heb lekker geslapen” verwijst in werkelijkheid naar de non-dualistische ervaring die je tijdens de diepe slaap had. Is het meditatieproces met de zintuigen en met de adem, dat u in het begin beschreef, iets wat we uit eigen vrije wil doen als we er zin in hebben of als we er de gelegenheid toe hebben? Als een musicus ‘s morgens wakker wordt, gaat hij spontaan naar zijn piano en speelt. Daar komt geen innerlijk voornemen aan te pas. Het is gewoon uit liefde om te spelen. En een schilder in zijn atelier begint gewoon te schilderen. Er is geen verplichting. Op dezelfde manier zou je in je laboratorium alleen moeten mediteren als je je ertoe aangetrokken voelt om het te doen. Er moet geen systeem in zitten. Wanneer je het doet volgens een systeem, dan kom je erin vast te zitten en bestaat het gevaar dat je alleen maar oude patronen herhaalt. Als de geest weet dat er iets is dat verder reikt dan hij, dan zal hij zien dat er niets meer te doen valt en zal hij het opgeven. Dit moment, waarop je vrij bent van de reflex om iemand te zijn, is de beste gelegenheid om stil te zijn. Als er stilte is, dan is dat de dood van de persoon, van het ego. Als er dus iets is om je bewust van te zijn, dan is het van deze momenten, waarop de geest ophoudt met streven. Er zijn ook momenten van zuivere waarneming waarop er niet wordt benoemd, er geen waardeoordeel gegeven of geïnterpreteerd wordt, momenten waarop er alleen sprake is van zintuiglijke waarneming. Zie ook in dat je jezelf meestal lokaliseert, dat je jezelf ergens in het lichaam plaatst, dat je jezelf ergens in de hersenen plaatst. En dat je vastzit aan die plaats. Wees je daarvan bewust en breng wat gezien wordt terug naar het zien, het bewustzijn. Hoe doe je dat, wat gezien wordt terugbrengen naar het zien? Het geziene of gehoorde of gevoelde is een ontvouwing van energie. Ontspan die excentrische energie en ze zal je terugvoeren naar het zien, het horen, het voelen. Wees dan het zien; dat is bewustzijn. ß

l column l

DE GROTE STILTE ACHTER DE WOORDEN

k heb die grote stilte achter alle woorden altijd gevoeld. Het is de stilte die onder de oppervlakte tussen twee mensen op de loer ligt als ze wanhopig de kloof proberen te dichten met meningen en ideeën. Het is de stilte die onopgemerkt blijft als alle aandacht naar de dingen gaat die gebeuren. Die stilte heeft niets nodig. Ze heeft nergens gebrek aan. Ze hoeft niet eens opgemerkt te worden. Die stilte is zelfs stil als je in een nachtclub bent en de muziek in je oren blèrt. Die stilte heeft geen last van de herrie, of alle actie. Ze is toch wel stil. Die stilte is natuurlijk onze ware natuur. Daarom is ze zo makkelijk en duidelijk. Maar ze is ook het onbekende. Het eind van alles. Ze is de dood. Ze is absolute vernietiging. Ze is de afwezigheid van ieder doen. Ze is de afwezigheid van ‘mij’ en wie ik denk te zijn. Ze is de ultieme rode draad die door ons hele leven loopt. Ze is datgene waar we naar verlangen, waar we doodsbang voor zijn, waar we van houden, en wat we zijn. Altijd weer merk ik hoe we de stilte bij iedere ontmoeting proberen te vullen. Als een gesprek even stilvalt en niemand weet wat hij moet zeggen of doen, is er sprake van een prachtige, beloftevolle ruimte van niet-weten. Die ruimte is zwanger van de mogelijkheden. Het is een ruimte die stil en leeg is, en toch vol van de afwezigheid van wat was en wat zou kunnen

InZicht . 4 . 2016

zijn. Het is een prachtige stille ruimte waarin je een vrije val maakt. Maar dan komt de angst om de hoek kijken dat we iemand moeten zijn, in plaats van dat we gewoon in de stilte vallen. Die stilte is de werkelijke ontmoeting, maar we doen net of we elkaar in de woorden en de meningen ontmoeten. We doen alsof we twee afzonderlijke individuen zijn die informatie uitwisselen. Aan de oppervlakte danst de serieuze of interessante ‘blabla’, en daaronder ligt die hele emotie van het willen, moeten en proberen ontmoeten, de angst om gekwetst te worden, de pijn van het niet nader tot elkaar komen. Onder dat alles ligt de stilte, en die is het duidelijkst hoorbaar. We verlangen ernaar om elkaar werkelijk te ontmoeten en tegelijkertijd zien we onszelf doen wat we van alle andere mensen hebben geleerd. We zien onszelf zo ons best doen om alles te verbergen waarvan we denken dat we ons ervoor moeten schamen, om onszelf een nepglimlach aan te meten of te doen alsof we heel intelligent zijn. We kunnen niet laten merken dat we het niet weten, want dan moeten we de stilte onder ogen komen. En in die stilte verdwijnt het allemaal. We moeten wanhopig blijven watertrappelen om niet in die stilte te verdrinken. Hadden we op school maar geleerd om de stilte die we zijn onder ogen te komen. Waren we maar als ‘normaler’ beschouwd dan al de blabla die sug-

gereert dat we speciaal en belangrijk zijn. Dan zouden we er misschien niet zo bang voor zijn geweest en hadden we er niet zo hard voor weg hoeven lopen. Als kind verlangde ik er altijd naar om iemand te ontmoeten in die stilte. Ik begreep niet hoe ik iemand in de wereld moest zijn en er meningen op na moest houden. Dat leek me nooit zo belangrijk. Dat hele ‘iemand zijn’ stond nooit op de voorgrond - de stilte wel. Maar paradoxaal genoeg voelde ik me heel alleen in die stilte. Ik wilde zo graag dat iemand anders hem ook opmerkte. Pas toen ik volwassen was, besefte ik dat ik de enige ben die de stilte van mezelf werkelijk kan tegenkomen en opmerken. Ik moet niet wachten op een moment waarop iemand anders me daar ontmoet. Iedereen heeft het veel te druk met al zijn of haar problemen en drama’s. Je er bewust van zijn dat die stilte is wie je bent, brengt zoveel vrede en vrijheid. Het geeft zoveel lucht om dingen niet meer in de toekomst te plaatsen, niet meer te geloven dat ik me moet richten op woorden en daden in plaats van op mijn ware natuur, niet meer te leven alsof die stilte niet het belangrijkste, meest echte, meest diepe weten is dat er is. Het is de ultieme toestemming om gewoon te stoppen En in dat stoppen verdrink ik graag.

Unmani

Terugvallen in

Jeff Foster studeerde in 2001 af in Cambridge als astrofysicus. Kort daarna raakte hij gefascineerd door het idee van verlichting en las hij alle boeken die hij daarover kon vinden. Zonder rechtstreeks contact te hebben gehad met een spirituele leraar kwam zijn zoektocht abrupt ten einde toen hij zag dat er slechts Eenheid bestaat en er nooit iets te vinden was geweest. Momenteel houdt Jeff bijeenkomsten en retraites over de hele wereld, waaronder ook in Nederland. Daarin blijft hij de aanwezigen onvermoeibaar wijzen op de nutteloosheid van elke zoektocht en op de Helderheid die de kern van alle verschijnselen vormt. www.lifewithoutacentre.com Dit artikel is een fragment uit het nieuwe boek van Jeff, De weg van rust - De moed vinden om alles in liefde te omarmen, dat zojuist verschenen is bij uitgeverij Panta Rhei.

de stilte

We proberen ons belichaamde leven, onze steeds veranderende van-moment-tot-moment-ervaringen, onze stemmingen, onze gevoelens in woorden te vangen. We proberen de eindeloze diepte van onze ervaring uit de eerste hand over te brengen door eindige concepten te gebruiken, gedachten, kleine zwarte krabbeltjes op wit papier, tweedehands, aangeleerde geluiden die vastliggen en niet van dag tot dag veranderen.

Naamloze, vurige explosies Woorden horen bij het geheugen, en het geheugen zal nooit raken aan de levendigheid die we kennen als onze eigen aanwezigheid en de aanwezigheid van onze wereld zoals we die rechtstreeks ervaren. Het brandende gevoel in de onderbuik zal nooit gevangen worden door het woord ‘verdriet’; de naam ‘woede’ zal nooit raken aan die naamloze, vurige explosies binnenin. In veel opzichten zijn

we onbekende mannen en vrouwen voor elkaar, en voor onszelf. Daarin ligt onze eenzaamheid, en onze kracht. Woorden zijn krachtige instrumenten, ja, maar toch staan ze machteloos tegenover de onmiddellijkheid van het leven. Er zitten zoveel dingen in je hart die je nooit in woorden zult kunnen uitdrukken. Geen wonder dat ze in Hollywood-musicals spontaan in zingen uitbarsten. Word dus maar een dichter, een kunstenaar, een wilde liefhebber van de stilte. Klim in andermans hart door door te dringen tot het mysterie van je eigen hart. Dans het verdriet en de vreugde in, maak een steeds veranderend schilderij met je woorden en laat ze dan los en val terug in de stilte. Je kunt het ook meditatie noemen. Probeer echter niet, als je mediteert, geluiden tot zwijgen te brengen of ze kwijt te raken, maar negeer ze evenmin. Blijf precies in het midden, wees het onvoorwaardelijk ontvankelijke bewustzijn waarin alle geluiden, aangenaam, onaangenaam en neutraal, mogen

Ondanks ons onvermogen om de eindeloze diepte van onze ervaring onder woorden te brengen, heeft Jeff Foster een ongebruikelijk advies voor ons: word een dichter, een kunstenaar, een wilde liefhebber van de stilte.

TEKST Jeff Foster

komen en gaan. Sta open voor alle geluiden, dichtbij en veraf, hard en zacht. Laat ze allemaal komen, zolang blijven als dat nodig is en weer vertrekken als ze daar klaar voor zijn.

Koren op de molen Word je ervan bewust dat geluiden uit zichzelf opkomen, een tijdje blijven en weer oplossen als de tijd daar rijp voor is, in hun eigen tempo. Geluiden gehoorzamen alleen maar aan hun eigen natuur, zijn zichzelf, volmaakt, gaan hun eigen weg, net als alle andere dingen. Als een bepaald geluid je afleidt, of hindert, of verveelt: prachtig! Word je gewoon bewust van die hinder, of irritatie, of frustratie, of teleurstelling, en maak ruimte voor al die dingen; het is nog meer koren op de molen. Word je ervan bewust dat het niet het geluid zelf is dat de ‘ergernis’ veroorzaakt, maar dat het de weerstand van het denken tegen het geluid is, de bewering van het denken dat

InZicht . 4 . 2016

het geluid er niet hoort te zijn. Maakt die weerstand niet meer herrie dan het geluid zelf? Wat voor soort stilte zou een geluid het zwijgen willen opleggen? Wie leidt wie nou af? Kijk, ware stilte is niet het tegendeel van herrie. Dat is de versie van de stilte die het denken er op na houdt, met zijn obsessie met tegendelen en contrasten en dualiteiten. Ware stilte laat alle geluiden komen en gaan; het is het ruimtelijke bewustzijn waarin zelfs het eindeloze geklets van het denken een thuis heeft. Die liefdevolle, allesomvattende stilte is wat je bent, de natuurlijke stilte van het Hart. Probeer gedachten en gevoelens niet tot zwijgen te brengen. Verstoor hun kostbare vrede niet, sta ze niet in de weg en maak het niet onveilig voor ze om in beweging te komen. Ken jezelf gewoon als de diepe meditatieve stilte waarin alle gedachten en gevoelens mogen komen en gaan, de onvoorwaardelijke acceptatie van de ervaring van nu. Het diepste verdriet, de grootste vreugde, laat ze allemaal in en uit het Hart stromen. ß

ÂŠ danielle en olivier fĂśllmi

Wees stil en weet

Innerlijke stilte kan uitgenodigd worden door het lichaam stil te maken. Deze ‘eerste bewegingloosheid’ kan gevolgd worden door nog diepere lagen van bewegingloosheid, eindigend in de stilte van de zuivere onpersoonlijke aanwezigheid, door soefi’s sakina genoemd.

TEKST Elias Amidon

Je wandelt ’s nachts alleen op een landweg; geen mensen, auto’s of huizen om je heen en net genoeg sterren om je bij te lichten. Het enige geluid is dat van je schoenen op de weg en het ritselen van je kleren terwijl je loopt. Je voelt de stilte in de dingen dichterbij komen. Je staat stil. Nu zijn er geen geluiden meer, behalve de vrijwel nooit gehoorde stilheid van dat wat is. Je voelt de stilte aan alle kanten en eenzelfde stilte binnen in je, waardoor je je ongemakkelijk voelt, alsof je op het punt staat te worden uitgewist. Je probeert te denken, sterk te staan tegen de stilte, maar de stem van je gedachten klinkt dun, blikkerig. Je voelt een onbedwingbare behoefte om afgeleid te worden, om een eind te maken aan die overweldigende stilte. Je loopt naar huis, maakt plannen voor morgen. Maar in de rust van je kamer dringt tot je door wat er werkelijk gebeurde: je werd bang, bang om je in de stilte te openen, haar te laten zijn. Het was op het nippertje. Je ziet hoe je gedurende je hele leven de ene afleiding na de andere hebt gezocht om juist dit te vermijden. Nu ben je teleurgesteld in jezelf en in plaats van je computer aan te zetten, een boek te lezen of iets te eten, nodig je de stilte opnieuw uit. Er komt een uitspraak uit psalm 46 in je op die je ooit hoorde: “Wees stil en weet.” Wees stil. Wees stil.

Bewegingloosheid Je plaatst je lichaam, zoals je geleerd hebt, in een gemakkelijke, wakkere houding met een rechte rug, zodat je niet afdwaalt of indommelt. Je laat het bewegingloos en stil zijn. De roerloosheid van je lijf is een behulpzame vriend. Je weet dat dit tijdelijk is. In essentie is het niet werkelijk bewegingloos ¬- kleine veranderingen en prikkelingen doen zich voor - maar de relatieve rust vermindert je vereenzelviging met de behoeften, emoties en ambities ervan. Je weet, je hebt gehoord, dat leren om op deze manier stil te zitten door Tibetaanse lama’s “de eerste bewegingloosheid” wordt genoemd. Een stil lichaam in rust ontspant het volharden van de gedachten. Men zegt dat zodra die eerste bewegingloosheid eenmaal geleerd is, het er niet meer toe doet of het lichaam beweegt of niet, want dan zal het fundament van verstilling altijd beschikbaar zijn. Maar voor nu heb je deze hulpvaardige vriend nog nodig, dus zit je stil. Dan nodig je “de tweede bewegingloosheid” uit. Dit is de stille, lege openheid ‘achter’ al je zintuiglijke waarnemingen. Je ontspant je in die openheid. Haar benoemen als ‘onbe-

InZicht . 4 . 2016

weeglijk’ toont weliswaar de aard ervan aan, maar helemaal juist is het niet, want ze staat niet tegenover beweging, het zichtbare, het hoorbare. Er zijn geen woorden, geen definities voor, want het is geen gewaarwording. Desondanks heeft ze een bijna fysiek effect op je, alsof ze je uitwist, alsof degene die je dacht te zijn, de ontvanger, de gevoelige plaat die je ervaring vastlegt, doorzichtig wordt. Je begint dezelfde dreigende verdwijning te beleven die je op die landweg voelde, maar nu laat je het ontspannen toe en dient zich ongevraagd “de derde bewegingloosheid” aan. Dat is de stilte van de aanwezigheid, de stilte van pure zuiverheid die zich altijd achter en in alles bevindt. Het is wat alles toestaat er te zijn, zich voor te doen. Het is leeg, nergens van gemaakt, en toch is het ontzagwekkend en stralend aanwezig. Het is het eerste moment, zonder een “het” te zijn.

Weidse, vreedzame kalmte Je herinnert je nu hoe die zin uit Psalm 46 verder gaat: “Wees stil, en weet dat ik God ben.” God … dat vreemde woord dat voelt als een rechter … zou dat kunnen betekenen … zou dat woord ooit hebben verwezen naar … deze lege vormloze aanwezigheid, die verschijnt als alle vorm? Je beseft nu dat je het probeert te duiden en je stopt. Wees stil, en weet dat ik God ben. Weten is geen denken. Het is de aanwezigheid die aanwezig is in het aanwezig zijn. Je merkt hoe verwarrend het is om het ene moment in de rust, in de helderheid te zijn, en er het volgende moment over na te denken. Je hoort de woorden weer: Wees stil. Doe niets. Laat het zijn. Laat het leeg. Je hoeft niets te begrijpen. Ontspan je. Een gevoel van vrede opent zich in je, weids en zonder dimensie. Dit is wat soefi’s sakina noemen: weidse, vreedzame kalmte zonder dimensie. En plotseling glimlach je, je ogen vullen zich met tranen … vreugde, kun je het zo noemen? Een soort vreugdevolle, vrolijke lofprijzing en dankbaarheid ineen, liefde die aan komt stromen en nergens vandaan komt; het hele gebeuren - bergen, lucht, sterren, lichamen - vertoont zich, vanuit het niets. Uit stilte komt vreugde voort. ß

“In het herinneren van de Ware vinden alle harten vreugdevolle vrede.” Koran 13:28

Elias Amidon is sinds 2004 de geestelijk leider (Pir) van de Sufi Way. Zijn voornaamste leraar was Fazal Inayat-Khan; daarnaast was hij leerling van Qadiri Sufi’s in Marokko, boeddhistische Theravada-leermeesters in Thailand, Amerikaans-Indiaanse leraren van de Assemblies of the Morning Star, christelijke monniken in Syrië en zenmeesters van de White Plum Sangha. Een van zijn belangrijkste activiteiten binnen de Sufi Way is het organiseren van Open Pad Trainingen, die zich richten op de realisatie van zuiver non-duaal bewustzijn. Voor meer informatie kijk op: www.sufiway. nl, of neem contact op met Umtul Valeton-Kiekens: muvaleton@gmail. com

Over de liefde

TEKST Wolter Keers - samengesteld door Lucy Auch

Je moet meer van jezelf leren houden. Op een gegeven moment moet iemand je dat zeggen. Dat is niet zo moeilijk als je ontdekt dat alles, ook de raarste manoeuvres die je uithaalt, uiteindelijk bedoeld zijn om de liefde zichtbaar te maken. Liefde is niet iets wat je kunt voelen. Liefde is de grondeloos diepe herkenning van dat wat je wezenlijk bent, op ‘deze plek’, in iemand die op ‘een andere plek’ is. Bij die herkenning wordt al het andere, ook je persoonlijkheid, vergeten (en een persoonlijkheid die vergeten wordt, bestaat op dat moment niet). Op dat ogenblik vertaalt die diepe herkenning zich in de diepe gevoelens die we liefde noemen. Maar die gevoelens, hoe diep ook, zijn toch alweer verschijnselen in tijd en ruimte. De echte liefde die we zijn kan niet gevoeld worden, omdat je niet direct kunt voelen wat je bent.

Het onvoorstelbare Liefde is volkomen tijdloos, heeft geen grenzen en kan dus nooit verpakt worden in een gevoel of in een beeld dat we ‘ik’ noemen. Dan zou de voorstelling die we van onszelf maken de eigenaar zijn van iets wat geen grenzen heeft; alsof je een kurk in het water gooit en ervan uitgaat dat de kurk eigenaar van de oceaan is. Dat is onmogelijk. Maar er is natuurlijk ook helemaal geen sprake van een eigenaar. We snijden dat wat we wezenlijk zijn, liefde, de pas af door er een ‘ik’ op te projecteren. Door te proberen iets met die liefde te doen of haar vast te houden, is het geen liefde meer. Liefde kan nooit gekwetst worden; liefde kunnen we nooit verliezen omdat we wezenlijk liefde zijn. Wat wel kan gebeuren is dat we gewoontegetrouw een

persoon projecteren, daar onze aandacht op gaan richten en zo de liefde uit het oog verliezen. Maar daarmee is ze nog niet verdwenen! Alles wat we proberen te verlengen, dus ook liefde, of wat zich probeert te handhaven, is altijd onecht, namaak. Dat wat we zijn is eeuwig Nu en zou niet eens kunnen wensen om voort te duren in de tijd. Het is. Dus zodra we zeggen dat we bang zijn liefde te verliezen, hebben we het niet over liefde, maar bijvoorbeeld over fijne gevoelens die we ook liefde noemen. En alle gevoelens verdwijnen, want elk gevoel is tijdelijk: het verschijnt, heeft zijn hoogtepunt en lost zich dan weer op. Ook het gevoel dat we liefde noemen lost weer op in dat wat liefde wezenlijk is: het onvoorstelbare. Dat wat zichzelf herkent op een andere plek, en uiteindelijk op alle plekken, is het Onvoorstelbare. Dat is geen gevoel, maar een heel diepe stilte waarin we helemaal thuis zijn, waarin er niets hoeft te gebeuren, niets bereikt hoeft te worden, omdat ‘hier’ alles perfect is. Hier is de volmaaktheid zelf. Die volmaaktheid is wat we zijn en kan nooit verloren gaan. Wanneer je ziet dat alle bokken die je geschoten hebt, alle succesjes die je geboekt hebt, alle toeren die je gemaakt hebt, allemaal draaien om dit ene punt: het zoeken naar jezelf die liefde bent, dan is het niet meer zo moeilijk om jezelf te vergeven. Wat je zocht, is door dit alles niet minder de moeite waard geworden. Alleen hebben we er een begrip van gemaakt omdat ons dat vanaf alle kanten verteld wordt te doen: “Je moet liefde geven.” Maar liefde is niet iets dat je kunt geven, het is iets dat je bent. Als je

Wolter Keers wordt beschouwd als de nestor van de Nederlandse advaita. In 1950 bezocht hij Ramana Maharshi. Later bracht hij meerdere jaren door in India als leerling van Sri Krishna Menon. In de jaren zeventig bezocht hij Sri Nisargadatta Maharaj en vertaalde hij diens I am That in het Nederlands. Hij gaf talloze lezingen en schreef uitgebreid over yoga en advaita en was inspirator van o.a. Alexander Smit en Jan van Delden. Hij overleed halverwege de jaren tachtig. Lucy Auch werd in 2008 ‘geraakt’ door Jan van Delden. Samen met Jan schreef ze het boek Vele wegen, één thuis (uitgeverij Samsara, 2012). Momenteel is zij bezig met het samenstellen van een boek met teksten van Jans leraar, Wolter Keers, waarin de nadruk ligt op de Stilte als Liefde. Hiermee poogt ze het algemene beeld van Keers als ‘leraar van het intellect’ te nuanceren. Dit artikel is samengesteld uit een lezing van Keers uit 1980.

“Liefde kun je niet vinden,” zegt Wolter Keers. “Je kunt haar niet verliezen en niet geven, ook niet ontvangen - je kunt alleen heel diep in je eigen hart kijken en ontdekken dat wat je op de krankzinnigste manieren zoekt in feite is wat je zelf bent.” Je zou die liefde ook stilte kunnen noemen. Het is “een heel diepe stilte waarin we helemaal thuis zijn, waarin er niets hoeft te gebeuren en niets bereikt hoeft te worden.”

ÂŠ el greco, de heilige jacobus de meerdere

die stilte is

InZicht . 4 . 2016

Om het onmetelijke te zijn, moet het metelijke worden losgelaten. Zolang je gelooft in een aanwijsbare, zichtbare persoon, wordt het onmetelijke niet gerealiseerd alle dingen loslaat, niets meer te verdedigen hebt omdat je weet dat alles wat verdedigd kan worden vals en namaak is, dan blijft liefde over en dan blijkt elke relatie een liefdesrelatie te zijn, althans van jouw eigen standpunt uit gezien.

Grondstof Uit liefde komt een gevende beweging voort - egoïsme is een pakkende beweging - maar als je die gevende beweging haar gang laat gaan, zeg dan niet dat je liefde geeft; zeg alleen dat je liefde bent. Doordat daar nu je accent op ligt, verandert je wereld van een middelpuntzoekende in een uitstralende beweging. Liefde kun je niet vinden, je kunt haar niet verliezen en niet geven, ook niet ontvangen - je

kunt alleen heel diep in je eigen hart kijken en ontdekken dat wat je op de krankzinnigste manieren zoekt in feite is wat je zelf bent. Als je als klein kind getraumatiseerd bent geraakt doordat je een draai om je oren kreeg terwijl je bedelde om liefde, kun je je dat misschien herinneren en zien waarom je liefde vroeg: omdat je alleen in liefde en evenwicht helemaal jezelf bent. Een gelukkig kind weet niet dat het gelukkig is, maar een ongelukkig kind weet heel goed dat het ongelukkig is. Lijden is een vreemd element dat we duidelijk voelen. Lijden is pijn die we bestrijden, weigeren, zien als een reële vijand. Zodra we pijn de toegang weigeren, zitten we midden in de dualiteit. “Niets is goed of kwaad, maar

het denken maakt dat ervan,” zegt Shakespeare. Als je in je natuurlijke toestand leeft, als je die bent, zijn er geen vijanden. Dat geluk, het spontaan en onberekenend leven zoals dat bij een kind vaak te zien is, verwijst naar onze natuurlijke toestand, zonder de vreemde elementen van angst, pijn en verlangen. Als je leeft in dit natuurlijke zijn is alles, ook een stoel, een waarneming die verschijnt in het bewustzijn dat je bent. Als we datzelfde vertalen in het woordgebruik van ons gevoel, dan kunnen we zeggen: de stilte die liefde is, is wat je bent. Dient zich daarin iemand aan die zichzelf beschouwt als je vijand, dan is die voor jou liefde in de vorm van een zogenaamde vijand. Vanaf het ogenblik waarop je dit ziet, kan er nooit meer een obstakel zijn. Want ieder gevoel, hoe vervormd het ook mag schijnen, is uiteindelijk een verschijnsel dat is opgerezen uit die ene grondstof die we liefde of stilte mogen noemen. Het is die ene grondstof die we allen gemeen hebben, die ons allen verbindt. Het is dat wat we wezenlijk zijn. Ergens zegt Jezus: “Opdat zij allen één zijn.” Dat kan niet als lichaam. Willen we allen één zijn, dan houdt dat in dat we dit lichaam moeten vergeten en de zintuiglijkheid (die de wereld is) moeten vergeten, en beseffen dat wat we wezenlijk zijn datgene is wat overblijft als al het andere verdwenen is. In die Stilte is er geen enkel verlangen. Alles is daar perfect. Je kunt zien bij mensen bij wie dit licht begint door te breken, dat ze uren bij elkaar kunnen zitten zonder een woord te zeggen.

Het onbeperkte licht Je gaat pas weer de boot in als er een ‘ik’ komt dat verlangens en angsten heeft en zich eigenaar waant van de liefde. Pas dan verschijnt er weer een wereld op het niveau van het ego, waarin we zeggen dat onze gevoelens gekwetst zijn of onze liefde verloren is. Dat alles is volslagen onzin. We hebben ons dan zo opgesteld dat we die liefde niet meer zien. Zo bekeken is alles een manifestatie, een uiting, een vormgeving van deze heel diepe Stilte, van deze heel stille volmaaktheid - zelfs dingen die we haat noemen of angst of onlustgevoelens. Er is niets anders. Levend als dit Ene is het duidelijk dat alles wat eruit oprijst niets anders is dan golven van energie die de vorm aannemen van diepe gevoelens en zintuiglijke waarnemingen en gedachten die we ‘de wereld’ noemen … maar wezenlijk bestaan ze allemaal uit deze ene diepe Stilte die de volmaaktheid zelf is en waar we helemaal thuis zijn, waar niets meer te wensen valt en er zelfs geen idee is dat er niets meer te wensen valt. Alles wat we doen is een manier van zoeken naar deze Stilte die liefde is. Je kan meer van jezelf gaan houden als je ziet dat wat je ‘ik’ noemt deel uitmaakt van deze ene kosmische dans, die de hindoes ‘de dans van Shiva’ noemen en die een dans van liefde is. Alle bewegingen komen op uit deze volmaakte Stilte, om er ogenblikkelijk weer in op te lossen. Je ziet dat jij zelf de Stilte bent waarin lawaai

InZicht . 4 . 2016

verschijnt; het Onbeperkte Licht waarin alle vormen zich laten waarnemen. Er is maar één grondstof, en dat is deze peilloze Stilte die ons wezenlijke thuis is, die wij zijn en die alle dingen vult met haar licht. Wij zijn daar de vrede zelf. Uit die vrede rijst dat gigantische schouwspel op van dood en leven, angst en verlangen, plezierig en onplezierig, dat tenslotte niets anders is dan één dans waarin de liefde steeds weer verstoppertje speelt met zichzelf en op zoek is naar zichzelf. Ramana Maharshi zei soms: “Het Zelf is altijd gerealiseerd. Vergeet het idee dat het Zelf niet gerealiseerd zou zijn.” Alle dingen zijn wezenlijk dit ene licht, deze ene Stilte, deze ene liefde. Je moet alleen ogen hebben om het te kunnen zien, dat wil zeggen: zodra je ontdekt dat je Stilte bent, zal die Stilte zichzelf overal zien. Vrijheid kennen wil zeggen vrijheid zijn. De werkelijkheid begrijpen wil zeggen de werkelijkheid zijn. Deze eenheid ontdekken is het doel van ons leven. Ze gaat alle verstand en alle gevoel te boven. Ze is het Onvoorstelbare. Dit is onze erfenis, ons geboorterecht: niets anders te zijn dan deze Stilte. Om deze erfenis te kunnen aanvaarden, is er maar één ding nodig. Om het onmetelijke te zijn, moet het metelijke worden losgelaten. Zolang je gelooft in een aanwijsbare, zichtbare persoon, wordt het onmetelijke niet gerealiseerd. We denken dat als we als een bedelaar bij een goeroe of bij God aankomen, hij ons inzicht geeft en ons toont dat we meer zijn dan we dachten. Maar wat ons wordt getoond, is dat we niets zijn wat denkbaar of voorstelbaar is. Hij laat ons zien dat we miljonairs zijn, miljonairs die zichzelf aanzien voor bedelaars. Hij toont ons dat we de door niets beperkte Stilte zijn, die blijft wat zij is en door niets verstoord kan worden, of er nu geluiden en lawaai in verschijnen of niet. Als er sprake is van lawaai is zij de ingrond van het lawaai; bij afwezigheid van geluiden is zij het stille luisteren naar zichzelf. Of er nu een wakende toestand verschijnt of niet, een droomtoestand of niet, deze Stilte is. We kunnen haar nooit verliezen, want we zijn haar. Ieder van ons is dit ene Onvoorstelbare. ß

Echte liefde is Stilte-zijn TEKST Jan van Delden

Met Stilte bedoel ik niet het woord stilte, want geen enkel woord kan iets zeggen over ons zichzelf kennende Zijn dat ook Stilte is. Het is aanwezig achter de aangeleerde woorden, de labels, waar ons eigenste zelf zit. Simpeler kan waarheid niet zijn. Het persoonlijke stemmetje in ons zegt dat je daar alleen bent, maar het is ons Zijn zelf dat die gedachte kent. Inzien of aanvaarden dat we nu al thuis zijn, onpersoonlijk en ongedefinieerd, is het directe pad naar nergens heen hoeven. Ons Zijn is niet aan verandering onderhevig en heeft tijd noch vorm nodig om zichzelf bewust te zijn. Ons Stilte-zijn draagt de geluiden en alle andere ervaringen die komen en gaan. De aandacht bij de aandacht van ons onveranderlijke Stilte-zijn houden, helpt om langskomende denkproblemen te omzeilen en het onveranderlijke in ons vast te houden. De droomkracht waarmee het egodenken allerlei ervaringen maakt en gedachten verbeeldt, schotelt ons steeds drama’s voor alsof ze echt zijn. Ook al blijft deze droomkracht ons die drama’s voorschotelen, de uitnodiging is die niet meer serieus te nemen.

De lievelingslist van ons egodenken Waarheid zien is overal ‘thuis zijn’ zien, omdat al die egowoorden verwijzingen - labels - zijn naar wat we werkelijk zijn: ‘bewust-gewaar-zijn’, maar ook ‘stilte-zijn’, ‘kennenzijn’, ‘hier en nu-zijn’, en ‘aandacht-zijn’. Elk woord of label wordt gekend in ons Zijn, dat aan alles voorafgaat, aan al het gebrul en gekakel. Ons Zijn is wat het is, de rest geeft niets anders dan gedachten over verschillende kenmerken van ons Zijn weer. Vanuit onze innerlijke stilteplek, waar we altijd zijn, neem je alles moeiteloos waar: het geluid van een vogeltje, populieren in de verte, de waaktoestand, de droomtoestand en

de afwezigheid van die toestanden. Als je dat beseft, zie je dat je dat ongedefinieerde eeuwige Zijn bent dat zichzelf kent, en dat er niets anders dan dat Zijn in ons bestaat. Het is oneindig, onvoorstelbaar. Als er in dat stille Zijn een gedachte opkomt, zie je die gewoon komen en gaan en blijf je als dat Zijn onveranderd, onbewogen. Meer gebeurt er niet, meer gebeurt er nooit. Er is geen wereld, er zijn geen lichamen, er is geen gedefinieerde doener binnen ons Zijn, alleen een getuige-zijn dat alle gedachten erover kent. Ondanks dat ik bij mijn leraar Wolter Keers heb mogen ontdekken dat de heerlijkheid van de Stilte, van het gewoon er zijn, onze diepste kern vormt, was het zien op zich niet in één keer genezen. Gedachten leken ongestoord door te gaan met vragen, problemen en andere dingen projecteren. Ik geloofde de gedachte nog dat ik nog iets aan de gedachten die langskomen moest veranderen, dat je je egoneigingen en de waarneming van de drie toestanden (waken, dromen en diepe slaap) helemaal kwijt moest zien te raken. Ik kon de Stilte in de praktijk van het dagelijks leven nog steeds niet echt vertrouwen, hoe indringend ik er ook via Wolter kennis mee had gemaakt en daarmee mijn waandromen had doorzien en tot uitsluitend het Kennen ervan had teruggebracht. Echte liefde is Stilte-zijn en heeft niets nodig en hoeft ook niets los te laten om dat te zijn. Het gaat er niet om die stilte te bereiken, maar om het onveranderlijke in jezelf te aanvaarden en je te realiseren dat je daar al bent. Dan houdt het zoeken op en kan je stilheid verankeren. Voorbij lichaam, gedachten en droomtoestanden lost elk idee van afgescheiden zijn op en zie je de heerlijkheid van het delen van je eigen, onpersoonlijke, ene Zijn, want ‘alleen zijn’ is een persoonlijke gedachte en interpretatie, geen feit. ß

M Jan van Delden (1951) kwam eind jaren zeventig in aanraking met zijn leraar, Wolter Keers. Deze leerde hem de betekenis van de onpersoonlijke liefde en de manier waarop die gedeeld kan worden. Na de dood van Keers trok Jan zich terug in Zuid-Frankrijk. Tien jaar later begon hij lezingen te geven, zowel in Frankrijk als in Nederland. Jan schreef drie boeken, die alle drie verschenen bij uitgeverij Samsara: Terug van nooit weggeweest (2003), Zelfrealisatie, is dit nu alles? (2007) en Vele wegen, één thuis (2013). www.ods.nl/larousselie

De bron van ons werkelijke zelf kan zomaar gezien worden als de gedachten van het ego niet meer voor waar worden aangenomen. Dan wordt achter het persoonsgebonden denken één onpersoonlijk Zijn herkend. “Liefde is de herkenning van het Stiltezijn dat ik ben en deel met ieder ander. Je kunt het niemand geven, noch kun je het ontvangen. Je kunt alleen maar herkennen dat je het al bent.”

InZicht . 4 . 2016

ÂŠ el greco, de heilige bartholomeus

Het egodenken in ons zal dat nooit toegeven en proberen je volledig in beslag te blijven nemen met een stroom van onoplosbare problemen. Dat is de lievelingslist van ons egodenken. Maar bij al die afleidingsmanoeuvres moet de vraag gesteld worden (de enige die nooit wordt gesteld): ‘Wat in ons ziet en kent dat denken?’ Wat we allemaal uiteindelijk gaan zien, is dat het slechts gedachten zijn die suggereren dat er problemen zijn, terwijl je Stilte-zijn ze onveranderlijk en onbeïnvloedbaar kent, welke vorm ze ook aannemen. Door jezelf uit te nodigen bewust geen aandacht meer te besteden aan die afleidingsmanoeuvres van het egodenken en het stille kennende zijn in je aandacht te leren houden door de heerlijkheid ervan te herkennen, valt ‘er iets voor moeten doen’ vanzelf weg. Je kunt gedachten pas echt leren passeren door te ervaren dat je Stilte-zijn altijd dichter bij je ligt dan de inhoud van je gedachten, en zo in te zien dat die kennende Stilte sneller schiet dan je schaduwen beweren. Zo kun je alles, ook dood en twijfels en de bijbehorende angsten die langskomen en suggereren dat je schuldig bent, doorzien. Zodra ons ‘kennen-zijn van gedachten’ herkend wordt, ervaart de Stilte zichzelf al vóór elke bewering die het denken kan doen. Dat heerlijke en lieflijke Zijn is onze grootste gemene deler en onze kleinste gemene eenvoud, wat je ook ooit denkt gedaan of gelaten te hebben en wat je ook van plan bent te gaan doen. Dat is allemaal slechts gelul over gebakken lucht. Die droomgedachten vertellen een verhaal waarin we altijd al in het gekende, de wereld der verschijnselen, geïnvesteerd hebben en niets ervan kunnen opofferen, omdat we dan het leven verliezen; dat het verleden toch echt het nu veroorzaakt heeft en dat we dat echt nooit los kunnen laten.

Ontoorlogen

Vanuit onze innerlijke stilteplek, waar we altijd zijn, neem je alles moeiteloos waar: het geluid van een vogeltje, populieren in de verte, de waaktoestand, de droomtoestand en de afwezigheid van die toestanden. Als je dat beseft, zie je dat je dat ongedefinieerde eeuwige Zijn bent dat zichzelf kent, en dat er niets anders dan dat Zijn in ons bestaat 24

Stap dus figuurlijk uit alle egogedachten, neem ze niet meer voor waar aan, door de bron in jezelf te erkennen: je simpele Kennen-zijn van dit moment, het eeuwige Nu-zijn zelf. Wat de droombeelden van het denken ook blijven beweren, je aandacht geven aan het feit dat je Stilte en Vrijheid bent, is de investering die wederopstanding mogelijk maakt. Ons onzichtbare Kennen-zijn, eenmaal genezen van lichaam en denken, gonst en bonst dan als een fontein van stilte. Laat het egodenken, dat beweert het gekende te zijn, zijn gang maar gaan, want uiteindelijk is het niet meer dan een bundel gedachten die je droomt. Je zocht per ongeluk naar geluk binnen de droom, binnen de leugen, en je wenst niet uit je zelfbedachte nachtmerrie te stappen. Daarom moet de droomkracht zelf naar de waarheid in ons willen komen. Je kunt de waarheid, ons stille, zichzelf kennende Zijn, nooit naar de droom der ervaringen brengen. Dat kan eenvoudig niet, net zoals je het filmdoek niet naar de film kunt brengen. Deze ingang naar Stilte-zijn toelaten, is je realiseren dat de hele persoonlijke film door ons onpersoonlijke Zijn gekend en gemaakt werd, dat de aan- of afwezigheid van filmbeelden niets verandert aan ons Zijn en dat dat dus zelf het filmscherm is. Daarom probeert zelfs God dat niet eens

Vanuit dat nieuwe standpunt van ons onpersoonlijke Kennen-zijn ga je naar alles kijken wat in het leven aan ergernissen en oordelen langskomt, bijvoorbeeld naar alle projecties waarin je anderen de schuld geeft en eist dat ze veranderen. Op die manier zag ik tot mijn verbazing dat alle gedachten die anderen hadden ook in mijzelf zaten. Dat kijken naar die waanbeelden vanuit Stilte-zijn noem ik ‘ontoorlogen’. Dingen verliezen hun negatieve of positieve lading zodra je inziet dat ze in jezelf zitten en uit je eigen gedachten bestaan. Maar dat gaat niet altijd makkelijk, want het ego projecteert om voort te bestaan een slagveld waarin maar één kant op wordt gekeken en waarin anderen als schuldig worden gezien. In alles zit een oordeel: goed/ slecht, schuldig/onschuldig, mooi/lelijk. Na het terugvinden van de innerlijke droomoorzaak dacht ik dat ik me makkelijk aan ieder oordeel kon onttrekken, maar dat lukte me niet op eigen kracht. Ik kreeg niet de hele plaat schoongepoetst. Ik zag dat er een oordeel verborgen zat in elke interactie. Ik zag zoveel kleingeestige dingen, blinde vlekken die ik nooit bij mezelf, maar wel bij anderen had gezien, dat ik er wanhopig van werd. In mijn rol als Jan dacht ik altijd een heel sociaal persoon te zijn, maar dat bleek helemaal niet waar te zijn. Ik had allang gezien dat ik nooit Jan geweest was, maar ik had de blinde vlekken van sommige illusies over mezelf en anderen niet herkend, was ze toch voor waar blijven aannemen, en zo voedde ik met die oordelen nog het ego. Het sneller schieten had ik niet in alle situaties in praktijk weten te brengen, dus waren herhaling en de wil tot leren nodig om het niet met en vanuit Jan te doen. Het inzicht had in het begin nog geen enkele kracht in het dagelijks leven. Er was botweg genade nodig om hulp te durven vragen, om de overgave ook aan Mezelf te vragen. Ramana Maharshi schreeuwde in wanhoop: “Verslind mij!” Daarmee vroeg hij eigenlijk: laat me ophouden dromen te maken en die te geloven. Die overgave bracht hem de schat: het zien dat we in het eeuwige Zijn als persoon, als lichaam, verdwenen zijn.

Heerlijke moeiteloosheid Maar is ons zichzelf kennende Zijn in dat verdwenen-zijn aanwezig? Ja, als Stilte! Ons pure er-zijn, aanwezig-zijn, is altijd vrij - vrij van de waaktoestand, vrij van de droomtoestand en vrij van de diepe slaap. Je blijkt geen onderdeeltje van de manifestatie te zijn, en toch ben je niet verloren. Want je was nooit een gedachte, een plaatje, een lichaam,

InZicht . 4 . 2016

iets gekends. Je was altijd alleen maar Aanwezigheid, zonder naam, vorm of tijd. Wat we zijn is ongeboren, onsterfelijk; Stilte die haar eigen heerlijkheid als haar Zijn kent. Wat we zijn is volledigheid en heelheid zonder meer. Daarin kunnen we ons ervan bewust worden dat we onszelf kwijt lijken te zijn geraakt aan de droom die we zelf aan de hand van gedachten gecreëerd hebben. Overgave aan de ‘heelheid zonder meer’ kan erg pijnlijk lijken te zijn in de droom, maar dat maakt slechts onderdeel uit van de droom en is dus niet waar. “Blijf daarom niet in de pijn,” zei Ramana. Realiseer je dus dat ons Kennen-zijn van de droombeelden zelf nooit in die pijn was en ook nu niet is. Geloof op dit moment het hele verhaal over jezelf als persoon niet. Geloof niets van wat er in je gedachten allemaal lijkt te zijn gebeurd of lijkt te gaan gebeuren. Blijf bij de heerlijke moeiteloosheid van ons vormloos en tijdloos zijn, dat stille Kennen van dit moment, en laat die langskomende gedachten van een zelf als persoon maar gewoon lachen en huilen als een marionet. Zelf zit je altijd achter die poppenkast, vormloos en objectloos, en als het kracht krijgt, als geluk en liefde. “Kom hier, bij dat simpele zijn als het geluk zelf!” Louter zijn en met de Stilte versmelten, is bewust je aandacht richten op ons zichzelf kennende thuis-zijn en dat eenvoudig delen met iedereen die achter dat persoonlijke denken één onpersoonlijk Zijn weet. Daarin kun je het idee van de realiteit van het persoonlijke bestaan kwijtraken en daardoor zien dat iedereen onschuldig is. De plek waar niemand weet wat ‘ik’ is, is de vredige Stilteplek waar ons Zijn nooit vandaan kan gaan. De bundel gedachten, het verhaal van zonet of zo dadelijk, is het enige wat we moeten leren doorzien en vanuit ons Zijn van dit moment weer moeten willen kennen en aandacht geven, in plaats van aandacht te geven aan je fictieve bestaan als persoon, waarin je altijd koortsachtig op zoek bent naar lotgenoten. Dat noem ik het passeren van de sirenes. Als je de simpele schat van Stilte-zijn als door een wonder mag hervinden, moet je nog leren dat waakvlammetje te bewaken te midden van het hele ‘lul-maar-raak’spektakel dat zich af lijkt te spelen in ons Zijn. Dat notie nemen van ons Zijn en vrede stichten met de rede, kan niemand anders voor je doen. Het komt op jou, en jou alleen, aan!

Helledromen Maak er alsjeblieft geen strenge stem van een straffende God van, iets wat binnen of buiten je spreekt en zegt: ‘Opletten jongen, dat is nog dualiteit’ of ‘Dat is vies, slecht, zondig’, etc. Anders ben je zo weer de vrijheid van dat heerlijke simpele Stilte-zijn kwijt en ga je die in waangedachten weer terug proberen te vinden. Gedachten die uitgaan van verschillen, beschouwen de Stilte, het Eeuwig Geluk-zijn, slechts als een idee. Dat is niet het delen van de

aan ons uit te leggen. Die wacht liefdevol en geduldig tot we zelf vragen of het dromen maken en het geloven in die dromen mag ophouden. Wanneer je, nog verstrikt in wanen, ons Kennen-zijn naar illusies probeert te brengen, probeer je illusies werkelijkheid te verlenen. Maar door de illusies aan de waarheid in ons te geven, bied je de waarheid de gelegenheid ons te genezen, door ons te leren dat die illusies onwerkelijk zijn. Daarmee geef je jezelf de mogelijkheid eraan te ontsnappen.

liefde die we nu zijn, maar toekomstdenken dat oordelend in termen van genot en pijn de dood voorspelt. Gelukzalig zijn zij die nu weten dat al dat verleden- en toekomstdenken nu wordt gekend en dus al weg is, want alles lost op in ons Kennen-zijn. Al die gedachten veranderen ons Kennenzijn nooit, maar kunnen je wel de denkbeeldige beleving van helledromen geven. Gelukkig zijn ook dat maar wanen die niet in staat zijn ons Kennen-zijn zelf te veranderen. Liefde is de herkenning van het Stilte-zijn dat ik ben en deel met ieder ander. Je kunt het niemand geven, noch kun je het ontvangen. Je kunt alleen maar herkennen dat je het al bent. Dan is er een wonder gebeurd voorbij elk dialoog. Waar we naar verlangen is het hardste stilheidsgeluid; waar we naar verlangen zingt ons voortdurend toe, maar herkennen we niet als zodanig. Alles wat we voelen, denken, aanraken, is de stille stem der Liefde die ons toeroept alles los te laten en gewoon in alle rust te verblijven in wat ons Zijn is. Die Stilte is een vriend die altijd je hand vasthoudt en je nooit verraadt. Ga alsjeblieft niet zoeken naar wie dit voor het eerst beweerd of gezegd heeft. Dat is waarheid toekennen aan verledendenken. Wel kun je je er gewoon bewust van zijn dat wat het verledendenken je vertelt allemaal niet waar is. Dat bewustzijn is één universeel zijnservaren. Het wordt

[advertenties]

ongedefinieerd ervaren door een Zijn dat één en toch veelvoudig is. Daarin zit de ogenschijnlijke mogelijkheid dat ene Zijn te delen. Maar ons egodenken is zo ontzettend slim en getraind dat het er ogenblikkelijk labels en vormen op projecteert. We zijn zo ziekelijk gewend onmiddellijk te zeggen: ‘Dit is van mij en van mij alleen.’ Maar zodra je herkent dat je het lichaam niet bent, zie je ook onmiddellijk dat dat evenzeer geldt voor datgene wat als vorm aanwezig lijkt als de ander. Innerlijk zeg je dan onmiddellijk en vanzelf: ‘Ik heb jou lief als mijzelf.’ Het ego geeft voor de droompersoonlijkheid, die maar een fractie van de denkwaan uitmaakt, het universele geheel op. Dat droomdenken maakt zichzelf wijs dat je de hele wereld kunnen bezitten. Laat in ons het zachte ruisen van de vredesvleugels de overhand krijgen en vanuit de Stilte het droomdenken als een aandoenlijke waan doorzien worden. Dat kan je leidraad zijn om terug te keren naar God en te zien dat je Zijn Hem die naamloos is nooit verlaten heeft. Als je God nooit verlaten hebt, hoef je hem slechts waar te nemen om te begrijpen dat de afscheiding nooit heeft plaatsgevonden. Maar dat vergt wel een grote bereidheid om je Stilte-zijn als heerlijkheid te blijven zien waar de hel zijn droomverslag lijkt te prediken. ß

Stilte Stilte is vóór het wakker worden der dingen in hun oorspronkelijk water het is het innerlijk ervaren dat in zijn schroom nog aarzelt de trilling die nog niet trilt de oorsprong van het wonder dat om wonder te zijn niet durft ontstaan. © foto: peter van mierlo. sculptuur: Fons Schobbers

Stilte is beweging die nog niet begon adem die nog onbewogen lucht is afgrond waaruit de gronden stijgen siderale ruimte wachtend op het knisperen van de eerste ster. Erik Van Ruysbeek in ‘Zangen van Ongrond’

InZicht . 4 . 2016

Een ruimte zonder zwaartekracht waarin ik weerkeer om tijdloos in het nu te staan.

De geur en de Michael Damian (1975) studeerde martial arts, literatuur, muziek en psychologie. Hij verdiepte zich aanvankelijk vooral in C.G. Jung en zen. Via het onderricht van Eckhart Tolle leerde hij zijn eigen geest grondig te observeren. Daarna ging zijn interesse vooral uit naar de directe weg van de non-dualiteit, aan de hand van leraren als Ramana Maharshi, Barry Long, Francis Lucille en James Schwartz. In 2006, na maanden van intensieve observatie van zijn geest, verdween zijn geloof in een bestaan als persoon en kwam hij definitief tot het besef dat zuiver bewustzijn de enige werkelijkheid is. Michael is werkzaam in Californië als psycholoog en therapeut. In het voorjaar van 2017 zal zijn boek The Art of Freedom: A Guide to Awakening verschijnen. www.michaeldamian.org

Het richten van de aandacht op de aandacht zelf laat je proeven van de stilte. Maar zodra zelfonderzoek heeft geleid tot de regelmatige ervaring van die diepe stilte, moet iedere gehechtheid aan die stilte worden losgelaten. Dan kan de laatste sprong naar totale helderheid worden gemaakt, door niemand.

TEKST Michael Damian

Als er één ding is waar het geconditioneerde denken zich door bedreigd voelt, dan is het wel stilte. Stilte lijkt een afgrond die je dreigt te verzwelgen. Stilte is een oceaan waarin onze valse zekerheden geen vaste grond kunnen vinden. Alles wat kan zinken, verdrinkt erin. Die oceaan is geen letterlijke leegte. Hij is ons eigen bewustzijn, intelligent en peilloos diep. Het gevoel van stilte komt op natuurlijke wijze in ons op als onze aandacht zich weer richt op de aandacht zelf. Maar als onze aandacht zich blijft richten op de dingen die altijd in beweging zijn - gedachten, gevoelens, spraak, het lichaam - blijven we ons identificeren met alles wat beweegt en hebben we het gevoel dat we zelf ook voortdurend bewegen. Wat we ik-bewustzijn noemen is daarom een soort wagenziekte. De remedie, de manier om van de rijdende trein van gedachten en emoties te springen, is door te observeren. De stilte van de observatie houdt niet in dat er geen gedachten plaatsvinden tijdens de observatie. Het betekent alleen maar dat je aandacht richten op de aandacht zelf intrinsiek rustig, leeg en open is. Het laat je proeven van de stilte, maar geeft je nog zoveel meer. Waar we achter moeten zien te komen, is wat dat ‘meer’ dan is: vrijheid, muziek, de glans van het Leven zelf.

ß InZicht . 4 . 2016

bloem der stilte

Zelf-onwetendheid Of dat nu gunstig is of niet, Stilte is een metafoor geworden voor onze ware natuur, het Zelf. Zoals dat bij alle metaforen het geval is, brengt dat het gevaar met zich mee dat iemand die zich identificeert met de materiële wereld de betekenis ervan reduceert tot zijn eigen concrete niveau. Maar als we willen zien wat die metafoor nog meer behelst, moeten we onszelf afvragen wat de werkelijke betekenis en rol van de stilte zijn als het gaat om Zelfrealisatie. Op de eerste plaats moeten we vaststellen dat we, buiten het echte verlangen naar bevrijding, niet veel hebben met de stilte, behalve als de relatieve ervaring van ‘rust en vrede’ die lichaam en geest doen herstellen na een periode van activiteit. Als gevolg van Zelf-onwetendheid is het extraverte denken in principe naar buiten gericht, op alle herrie, schouwspelen en activiteiten in de wereld. Maar als het denken ten slotte rijp wordt voor het ontdekken van de waarheid, gaat het zich losmaken van de wereld. De wereld heeft in die betekenis niet letterlijk betrekking op de Aarde met zijn velden en rivieren, wegen en gebouwen. Als we spreken over de wereld als iets waar we ons van los moeten maken, heeft dat praktisch gezien betrekking op de wereldse activiteiten en omstandigheden waarin we geluk en vrede hoopten te vinden.

Boeddhabeelden zijn weliswaar vaak van steen, maar bevrijding wordt niet teweeggebracht door monolithische stilte, maar door zuiver wakker bewustzijn In onze ervaring bestaat de wereld op de eerste plaats uit zintuiglijke gewaarwordingen, die zich voegen bij alle geconditioneerde mentale en emotionele gewoonten die we ‘mijn zelf’ noemen. Dat laat zien dat ons denken onze wereld en de wereld ons denken is. Als we klaar zijn voor de waarheid omtrent die connectie tussen denken en wereld, beginnen we te hunkeren naar vrede en gaan we ons afvragen waar die gevonden kan worden. Onze aandacht gaat zich dan naar binnen richten en trekt zich terug in het subjectieve domein van het gewaarzijn, waar de stilte meer betekenis en aantrekkingskracht heeft. Omdat de activiteiten van het op de buitenwereld gerichte denken proberen om genot, sociale status en objectieve kennis te verkrijgen, maar de belofte van vrede en geluk niet wordt ingelost, steken we vanzelf minder energie in die activiteiten. We maken ons minder druk en investeren minder emotie in de dingen die we nog wel ondernemen. We beginnen dan behoefte te krijgen aan perioden van rust, vanwege de serene en verhelderende bespiegeling (of zelfonderzoek) die ze mogelijk maken.

Innerlijke ruis Vooral door middel van meditatie ontdekken we wat het betekent om het denken te observeren in wat we gewoon-

lijk zien als een radicale toestand van passiviteit, zelfontkenning en frustratie. Als het ons al niet duidelijk was, laat meditatie ons onomstotelijk zien dat het mentaal-emotionele lijden dat leek te worden voortgebracht door de wereld van gebeurtenissen en relaties, gecreëerd en onderhouden wordt door ons eigen denken. Door alleen te zijn met onszelf beginnen we in te zien dat we de dingen niet zien zoals ze zijn, maar zoals wij zijn. We leren dat vrede en vrijheid niet tot je komen als je je alleen maar toelegt op rust en alleen-zijn. Als dat het geval was, zouden we meditatie altijd ervaren als een heerlijke toestand van rust en kalmte. In plaats daarvan merken we dat zelfs als we in een rustige kamer zitten zonder te spreken of te bewegen, er gedachten opkomen als een vorm van innerlijke ruis die onze vrede verstoort. Maar het is niet alleen die ruis of de hoeveelheid gedachten waar we last van hebben. Onze mentaal-emotionele toestand, welke vorm die ook heeft aangenomen, wordt beheerst door het lijden dat voortkomt uit onwetendheid. Door die onwetendheid denken we ten onrechte dat dat lijden over zou zijn als gedachten zouden vertragen of verdwijnen. Dat is een oud en serieus misverstand. Zelfs als zich in onze meditatie of dagelijks leven een zekere mate van stilte aandient, maakt dat nog geen einde aan de kern van het lijden en de oorzaak ervan, Zelfonwetendheid. Sommige mensen die mediteren worden er heel goed in om als een rots in diepe stilte te zitten, maar komen nooit tot bevrijding, ondanks tientallen jaren van oefening. Boeddhabeelden zijn weliswaar vaak van steen, maar bevrijding wordt niet teweeggebracht door monolithische stilte, maar door zuiver wakker bewustzijn. Als we helder onderscheid hebben leren maken tussen zuiver bewustzijn en geestestoestanden, kan meditatie ons helpen zien dat een stille geest, als de relatieve afwezigheid of vertraging van gedachten, niet meer is dan een ervaringsobject of toestand - het tegenovergestelde van een onrustige geest. Die stilte wordt geconditioneerd en teweeggebracht door allerlei factoren en is daarom een beperkte, voorwaardelijke geestestoestand.

Stil zijn en weten Hoe graag we de ervaring van de stille geest, zoals die zich aandient in meditatie of als we even ophouden met onze dagelijkse bezigheden, ook willen cultiveren en als anker willen gebruiken, die toestand kan ons op zichzelf geen vrede geven. Vrijheid is per definitie onvoorwaardelijk en geen onderdeel van welke geestestoestand dan ook. Vrijheid is de context van alle toestanden: bewustzijn. Dit feit verklaart waarom geconcentreerde meditatie op zichzelf geen garantie is voor Zelfrealisatie. Als ervaringstoestand is stilte neutraal. Ze bindt noch bevrijdt ons, net zomin als een zonnige of een regenachtige dag. Handeling noch passiviteit, muziek noch stilte maakt een einde aan onwetendheid. Onwetendheid is onze onterechte identificatie met iedere toestand en vormt er daarom de basis van.

Waarom wordt er dan gezegd: stilte is de taal van God, of wordt er beweerd dat alles wat we hoeven doen ‘stil zijn en weten’ is? Merk allereerst op dat de uitdrukking aangeeft dat stilte de taal van God is, maar niet God zelf. God gebruikt stilte om ons rijp te maken voor de waarheid voorbij alle talen. De andere uitdrukking spoort ons aan om stil te zijn en te weten - zij geeft niet aan dat stilte zelf weten is. Dat is een cruciaal onderscheid dat waarheidszoekers dienen te maken. Beide uitdrukkingen geven aan dat stilte ons slechts indirect tot steun kan zijn bij onze zoektocht naar realisatie. We creëren een geest die voornamelijk stil en ruimtelijk is door onze aandacht met steeds grotere diepte en helderheid te richten op onze ware natuur als bewustzijn. Als we onze aandacht voortdurend richten op de aandacht zelf, wordt onze neiging tot conceptualiseren niet meer gevoed en verliezen emotionele toestanden hun hypnotische kracht. We treden dan het diepste domein der stilte binnen, waar we samadhi ervaren, wat letterlijk ‘gelijkmoedige geest’ betekent. Een gelijkmoedige geest is een geest waarin de rusteloze beweging van het denken geabsorbeerd en geneutraliseerd wordt door de intrinsieke stabiliteit van zuiver bewustzijn. Bij de diepste vorm van samadhi ervaren we een totaal tot stilstand komen van iedere mentale beweging en zelfs iedere zintuiglijke waarneming. Staat zo’n samadhi, als hoogste vorm van stilte en de vernietiging van het denken, gelijk aan bevrijding? Nee, zelfs die heilige stilte maakt geen eind aan onwetendheid, want in onze beleving is er dan nog steeds sprake van een afzonderlijke persoon, een afzonderlijk subject dat die ervaring heeft.

Radicaal open mogelijkheid Zelfrealisatie is niet de ervaring van samadhi. Het is de rechtstreekse ervaring, de niet-ervaring, aan de hand waarvan we beseffen wat de aard van alle ervaringen is. Deze directe weg benadrukt dat we de uiteindelijke waarheid van onze situatie tot ons door moeten laten dringen - een waarheid die uiterst praktisch van aard is: dat geen enkele afzonderlijke ervaring ooit iets aan ons kan toevoegen of ons geluk kan brengen. Dat betekent niet dat we genoegen moeten nemen met onze normale, onontwaakte staat van zijn, waarin we ons met de ene na de andere geestestoestand vereenzelvigen. Nee, het betekent dat ieder moment, ieder object, iedere geestestoestand dezelfde radicaal open mogelijkheid biedt om ons bewust te worden van onze heelheid als bewustzijn. Die straalt als de intrinsieke kennis, vreugde en heelheid binnen of achter alle toestanden. Het ironische is dat we, zodra ons zelfonderzoek heeft geleid tot de regelmatige ervaring van toestanden van diepe stilte, iedere gehechtheid aan die stilte moeten loslaten. In deze fase van het zelfonderzoek hebben veel zoekers het gevoel dat ze alleen of vooral vrij zijn, wakker, als ze rustig en inactief zijn. Als lichaam en geest zich weer gaan

InZicht . 4 . 2016

bezighouden met handelingen, spraak of wereldse zaken, worden ze geplaagd door het gevoel dat ze zich verwijderen van de waarheid die ze liefhebben, of dat ze hun vrede kwijtraken. Talloze mensen die een jarenlange zoektocht hebben ondernomen, blijven ook weer jaren vastzitten in dat basiskamp van relatieve vrijheid en vrede, en leiden een waarlijk geïnspireerd leven zonder werkelijke vrijheid te proeven. Ze klampen zich weliswaar vast aan de leer dat er geen eindtoestand bereikt hoeft te worden, maar ervaren niet de volle helderheid van het Zelf die die woorden hun werkelijke betekenis verleent. Het is mogelijk om nuchter in te zien dat niets in de wereld of de geest geluk verschaft, maar dat betekent nog niet dat je de bron van het geluk gerealiseerd hebt.

Bloem der bevrijding Geluk zit niet in dingen - geluk zit in de heelheid der dingen. We vinden geluk niet door dingen, geest of wereld af te wijzen, maar door ons bewust te zijn van de heelheid van dingen, geest en wereld. Dit punt ontgaat zoekers die, gefrustreerd door de zoektocht, voortijdig besluiten dat er niets meer te ontdekken valt. Ze zijn hun dagelijkse lijden overstegen, maar hebben geen volledige bevrijding, moksha, gevonden in de waarheid. Zoals Boeddha al zei: de enige vergissing op het spirituele pad is om niet te beginnen en niet tot het einde door te gaan. De bloem der bevrijding ruikt naar stilte, eenvoud, inzicht en vitaliteit. We kunnen ons van die geur bewust worden als we het doel dicht genaderd zijn, maar met alleen dat moeten we geen genoegen nemen. We moeten doorstoten naar het uiteindelijke inzicht, de openbaring van totale vrijheid in zowel geluid als stilte, zowel activiteit als rust. Die laatste doorbraak vereist een subtiele maar grote paradigmaverschuiving, van bewustzijn naar Bewustzijn. Inzicht brengt ons tot de drempel van realisatie, waar de sprong van totale helderheid door niemand gemaakt wordt. Het is niets anders dan bewustzijn dat zichzelf onthult aan zichzelf. Door de genade die niet alleen van boven komt maar ook aanwezig is in onze zoektocht, als geest en wereld binnenste buiten gekeerd worden in stralende Zelfkennis, proeven we rechtstreeks de volledige reikwijdte van de Stilte. De stilte van zuiver bewustzijn, wakker en zich bewust van zichzelf, is onwerelds en anders dan iedere stilte die we voordien hebben gekend. Het is een onstoffelijke, uitgestrekte ruimte, een zuiver potentieel en louter intelligentie die iedere metafoor overstijgt. In die vrijheid zullen sommigen een markant stil gemoed manifesteren en de kenmerken van een stille wijze in ruste aannemen. Anderen manifesteren een eenvoudige maar onwankelbare vrede terwijl lichaam en geest actief blijven in de wereld. Weer anderen manifesteren een geweldige vitaliteit in de manier waarop ze zichzelf tot uitdrukking brengen en laten daarmee in volledig Zelfvertrouwen zien dat er niets te winnen of te verliezen valt. ß

Sri Nisargadatta Maharaj (1897-1981) was een leerling van Sri Siddharameshwar Maharaj, een goeroe van de non-dualistische Navanath Sampradaya-stroming. Na zijn dertigste ging hij advaitaonderricht geven in zijn huis in Mumbai. Zijn onderricht concentreerde zich op zuiver gewaarzijn en rechtstreekse realisatie van het Zelf. Vanaf de jaren zestig kwamen er steeds meer westerse zoekers naar Maharaj. Op basis van Maharaj’ dagelijks onderricht werd een reeks boeken samengesteld. Het belangrijkste daarvan, I am That, werd samengesteld door Maurice Frydman en vertaald door Wolter Keers als Ik Ben/Zijn (uitgeverij Altamira, 2000). Maharaj’ belangrijkste leerling en opvolger als goeroe was Ramesh Balsekar (1917-2009), een voormalige bankdirecteur die na zijn pensioen bij Nisargadatta in de leer ging en lange tijd optrad als zijn vertaler. Deze tekst is overgenomen uit het nieuwe boek van Sri Nisargadatta Maharaj, dat in september zal verschijnen bij uitgeverij InZicht.

Momenten van verstilling In deze tekst spreekt Nisargadatta aan het eind van zijn leven over de rol van de goeroe en stilte als de basis voor herkenning van het Zelf. TEKST Sri Nisargadatta Maharaj

Nirúpana 82* donderdag 21 december 1978 Je kunt beweren dat God bestaat of juist niet. De feiten worden door de bewering niet anders. Wie zegt dit? Wie zegt dat God bestaat of dat God niet bestaat? (De echte God is bewustzijn.) Zelfrealisatie betekent volmaakte stilte. Tijdens de diepe slaap ervaren we geen pijn of plezier. We voelen ons goed als de slaap komt. Op soortgelijke wijze wordt de dood een moment van grote vreugde als we weten wat we zijn. In feite bestaat er niet zoiets als dood. Bevrijding is als je vergeet dat je ‘die en die’ bent of ‘zus en zo’. Wat is Dat waarin slapen en waken zich voordoen? Die vraag leidt je naar het Absolute. Heb je je eigen aard doorgrond? Het lichaam is opgebouwd uit voedsel. Mind, intellect, ego en bewustzijn zijn prana, de vitale kracht. De Kenner daarvan doet niets. Zolang de wierook brandt, geeft hij een prettige geur af. Als de ingrediënten opraken, verdwijnt de geur. Op vergelijkbare wijze is er bewustzijn zolang het lichaam gevoed wordt. Het is zelfliefde. De Kenner daarvan kun je niet aanwijzen. ‘Ik ben’ is de directe kennis als gevolg van de drie guna’s. Wie dit begrijpt, is de kenner van guna’s. De idee ‘ik ben’ is het gevolg van de guna’s. Als je God prijst als verschillend van jezelf, is dat indirecte kennis. Directe kennis is als gerealiseerd wordt dat je bent Wat is. Het eerste stadium is objectieve kennis. Naderhand zijn er geen objecten meer.

Woordeloos bewust Wie zich concentreert op Zelf en vertrouwt op de goeroe, wordt bevrijd van alle zorgen. Je bent Wat is. Er is niets anders voor nodig. Als je iets nodig hebt om bevrijd te raken, duidt dat erop dat bewustzijn niet gezuiverd is. Je wordt gelukkig als je jezelf vergeet. Geen object kan je gelukkig maken. Dankzij de genade van de goeroe wordt de betekenis van deze woorden begrepen. Tijdens de slaap vergeet je jezelf. Je wordt vanzelf wakker. Net zo verloopt alles in de wereld ook vanzelf. Het enige wat je blij kan maken is het geloof in de goeroe. Die is in jezelf te vinden. Ga niet op zoek naar roem met de pijn die erbij hoort. Verwerp ideeën dat je ‘zus of zo bent’. Hoe kan de goeroe je helpen als je nog steeds de pijn ondergaat van identificatie met het lichaam, ondanks alles wat je gehoord hebt? Ga naar het moment waarop je je woordeloos bewust werd van jezelf. De pijn wordt voornamelijk veroorzaakt door alle interpretatie van de mind die daarna komt. De jnani gaat aan dit alles voorbij en is uitsluitend Getuige. Een jnani is tijdloze vrede terwijl hij leeft. Hij is zuiver Brahman. De wereld is ontstaan uit het idee ‘ik ben’. Dit kan alleen beseft worden als het denken afwezig is. Het is volmaakt. Wees stil. Als de mind Zelf herkent, zal je begrijpen dat het de stuwende kracht van God is. Laat je niet verleiden door het eerbetoon als mensen je beschouwen als de goeroe. Als een zogenaamde goeroe neerkijkt op anderen, dan weet je dat hij onecht is. ß

*Het woord nirúpana is het Indiase woord voor de zoektocht naar het wat en hoe van je ware aard. Het is zeker geen aanbeveling het hele boek in één keer te lezen. Wel om met een tussenpauze van een paar dagen een nirúpana te lezen en op je te laten inwerken.

InZicht . 4 . 2016

ÂŠ paul klee, opkomst van de maan 1915

Ceci n’est pas

le silence Stilte is geen zintuiglijk waarneembaar fenomeen, maar een staat van Zijn zonder eigenschappen. Door erover te spreken of te schrijven doorbreken we haar al. “Men kent de Stilte pas als elke gedachte of elk gevoel dat men iets anders zou zijn, is verdwenen.”

D TEKST Mieke Berger

Het doorbreken van stilte Voor wie kiest de stilte op te zoeken, is dat geen eenvoudige zaak. Hoezeer we ons ook inspannen, aan geluid kunnen we niet ontsnappen. In Minnesota (VS) bestaat een geluiddichte ‘dode kamer’ waarin elk geluid geabsorbeerd wordt. Zelfs als je hardop roept, hoor je dat zelf niet. Is het dan stil? Nee, je hoort je hartslag, het gegorgel van je ingewanden, bloed dat door je aderen stroomt. Je wordt er letterlijk gek van het geluid. Er is nog niemand geweest die het in zo’n kamer langer dan 45 minuten heeft volgehouden . We kunnen dus niet aan geluid ontsnappen, en daarmee lijkt de weg naar stilte afgesneden. Stilte zoeken lijkt dus een tevergeefs streven. Als we in InZicht aandacht besteden aan het thema ‘stilte’, hebben we het over iets anders dan de afwezigheid van

InZicht . 4 . 2016

geluid, die bovendien, zoals we gezien hebben, feitelijk niet bestaat, behalve misschien als we in diepe slaap of coma verkeren. Voor het gemak maak ik onderscheid tussen stilte met een kleine letter (als afwezigheid van geluid) en Stilte met een hoofdletter (Zijn). Bij stilte gaat het overigens niet alleen over geluid uit de buitenwereld, maar ook over ons denken als interne dialoog. Ook dat kan behoorlijk storend zijn. Denk eens aan een doorwaakte nacht waarbij je geplaagd wordt door zorgen en angsten, en je zoekt naar oplossingen voor je problemen van overdag. Wat zou je graag van de gedachten die je bezoeken verlost zijn, en ja, waar verlang je op zo’n moment dan het meest naar? Is dat niet Stilte? Maar wat is Stilte dan? De schilder René Margritte beeldde op zijn schilderij van een pijp het onderschrift ‘ceci n’est pas une pipe’ af, om aan te tonen dat zodra je iets afbeeldt of beschrijft, je niet meer kijkt naar wat je wilde afbeelden of beschrijven. Met andere woorden, schrijven over Stilte zou met de waarschuwing ‘Ceci n’est pas le silence’ moeten beginnen. Zodra we spreken over Stilte is de Stilte al doorbroken. Eigenlijk moeten we nog een stap verder gaan: denken aan en over Stilte is ook al het doorbreken van Stilte. Kortom, Stilte is niet te beschrijven, maar we komen wel wat verder door aan te geven wat het niet is. We zien hier wat in advaita bedoeld wordt met ‘neti, neti’ (‘niet dit, niet dat’), en wat overblijft is een staat van Zijn.

De zalige rust van het niets Deze staat van Zijn, deze Stilte, is niet zintuiglijk waarneembaar. Je kunt er geen eigenschappen aan toekennen. Het is als een diepe droomloze slaap die zich op geen manier laat beschrijven, die we kunnen ervaren noch kennen,

De eerste gedachte die opkomt bij het begrip stilte is ‘afwezigheid van geluid’. Aan geluid willen we ontsnappen als dat storend is, zoals bij burengerucht, verkeersgeluid, het beieren van kerkklokken, een oproep tot gebed, startende of landende vliegtuigen en wat je zoal maar kunt bedenken. Er bestaat zoiets als geluidsfobie, waarbij men angstig en gespannen wordt als men met dit soort geluiden geconfronteerd wordt. Daartegenover staat dat veel mensen juist geluid opzoeken. Denk aan muziekoptredens, waarin men zichzelf geheel kan verliezen. Dit ontsnappen aan zichzelf geldt ook voor het bezoeken van rockconcerten, waarbij het volume zodanig wordt opgeschroefd dat men het publiek aanraadt oorbeschermers te dragen om het geluid te dempen. Hoe gek kan het zijn: zou een lager volume niet beter zijn omdat dat gehoorschade kan voorkomen? Maar alles is beter dan in stilte met jezelf geconfronteerd worden, lijkt het.

Wolter Keers heeft Mieke Berger op het pad gebracht van Sri Nisargadatta Maharaj, die zij na de eerste introductie veelvuldig heeft bezocht. Advaita vedanta is het leidend uitgangspunt in het werk en leven van Mieke. Al meer dan 50 jaar concentreert haar werk zich op begeleiding bij zingevingsvragen en het bevorderen van existentieel welzijn. Mieke werkt o.a. in Costa Rica en Zuidoost-Azië. Jaarlijks komt ze naar Europa voor kuur- en begeleidingsweken. Van tijd tot tijd geeft zij seminars met als onderwerp verscheidenheid in non-dualiteit als weg naar vrijheid. www.jinshinhealing. com

maar waar we toch allemaal mee bekend zijn. Die Stilte is niet te (be)grijpen. We kunnen er niet bij komen, en toch is het iets heel intiems dat ons altijd draagt. In die staat van Zijn is ook het besef ‘Ik ben’ niet langer aanwezig. Stilte is, om met Sri Nisargadatta Maharaj te spreken, “de ervaring van wat je was voor je geboren werd, en wat je zult zijn na je overlijden”. Niet voor niets noemt Schopenhauer het leven een hinderlijke onderbreking van de zalige rust van het niets. Stilte als staat van Zijn, als Niets. Allemaal weer labeltjes en niet de ervaring zelf. Hoe het ook zij, velen verlangen naar dat Zijn, dat Niets, die Stilte. Wolter Keers heeft het over de wezenlijke Stilte, die onkenbaar is voor degene die zoekt, denkt, spreekt of handelt. Hij wijst erop dat de enige weg die ieder op zijn eigen manier aflegt om tot die Stilte te komen, de weg is van onderscheid maken tussen ik en niet-ik. Stilte (niet-ik) kent men pas als men haar geworden is. Paradoxaal genoeg is er geen sprake van Stilte ‘worden’ omdat men die Stilte altijd al is geweest, en nooit iets anders! Men kent de Stilte pas als elke gedachte of elk gevoel dat men iets anders zou zijn, is verdwenen. Pas als de overtuiging is opgelost dat je een individu, een object bent, onthult zich leegte als Stilte. Tot zover Wolter Keers.

Stille geest We verlangen allemaal naar vrijheid, Stilte en een leven zonder zorgen of pijn, maar verliezen uit het oog dat zo’n verlangen het verlangen is van ons ‘ik’, dat ons in de buitenwereld gevangen houdt en juist die zorgen en pijn in stand houdt. Richt je aandacht en verlangen op Zijn, pas dan kun je beginnen met echt luisteren. Sri Shankara verwoordt het als volgt: pas als je aan deze voorwaarden (aandacht richten op Zijn) voldoet, zal alles onthuld worden aan hem die zich in Stilte niet langer bezighoudt met de betekenis van welk woord dan ook (dus inclusief het woord Stilte). Het is pijnlijk om te zien hoe mensen juist hun aandacht richten op wat ze als storend ervaren: geluid van de buren,

Schrijven over Stilte zou met de waarschuwing ‘Ceci n’est pas le silence’ moeten beginnen. Zodra we spreken over Stilte, is de Stilte al doorbroken. Eigenlijk moeten we nog een stap verder gaan: denken aan en over Stilte is ook al het doorbreken van Stilte bladblazers in de tuin aan de overkant, een televisie die te hard staat, een ruzie op straat, een knetterende brommer, stadsgeluid dat ons wakker houdt, enzovoort. De paradox is dat hoe meer we ons verzetten, hoe meer we trachten te ontsnappen aan de terreur van deze geluiden, hoe verder we af komen te staan van Stilte. Stilte is de ondergrond, het niet te kennen substraat zonder eigenschappen dat we niet met onze zintuigen kunnen waarnemen. Daarin manifesteren zich alle tegenstellingen, waaronder de tegenstelling geluid-stilte. Alleen als we inzien dat we het substraat zijn en dat die ondeelbare Stilte niet aangetast wordt door wat ons als tegenstellingen overkomt, is de weg vrij voor acceptatie van Wat-is. Sri Ramana Maharshi stelt dat alleen met een volledig stille geest samsara zal verdwijnen. Op een vraag of het stil maken van de geest de enige weg is om een eind te maken aan samsara, zegt hij: “Op geen enkele andere manier. Strenge onthouding, karma, doen van gelofte, doen van schenkingen, reciteren van mantra’s, aanbidding of wat dan ook, niets van dat alles zal een eind maken aan samsara. Dat kan alleen met een stille geest, en nergens anders door.” De vraag die dan overblijft, is natuurlijk hoe je de geest stil kan laten worden. De enige weg is een antwoord te vinden op de vraag ‘Wie ben ik?’ , om er uiteindelijk achter te komen dat daar geen antwoord op te vinden is. Het ‘ik’ valt dan als pseudo-entiteit door de mand en wat overblijft is Zijn, Stilte, Acceptatie. We zien dan dat wat we aanvankelijk voor werkelijk hielden een onpersoonlijk proces is dat zich voor ons ontvouwt en waar we geen vat op hebben en ook niet zouden willen hebben. Dat is ten diepste de vrijheid van Stilte, die paradoxaal genoeg juist wegblijft zolang je ernaar verlangt. Ashtavakra: “Wie ervan overtuigd is dat dit wonderlijke universum in al zijn verscheidenheid niets is, wordt Gewaarzijn zonder verlangen en verblijft in de Stilte van het Niets.” ß

l column l

STILVALLEN

ls je een tijdje zoekend bent en een blad als dit of advaitaachtige boeken leest, vormt de geest zich bewust of onbewust een beeld van het gezochte. Termen als Bewustzijn, Openheid, Bevrijding of Stilte krijgen een invulling, worden gedefinieerd. Zo verworden deze termen tot object of onderdeel van het bekende. Het punt is dat wanneer waarheid wordt gezocht, ze nooit deel van het bekende kan zijn, nooit een product is van wat je al weet. Ze is geen deel van het oude, ze is altijd iets nieuws, iets verrassends, iets levends. Het komt echter zelden voor dat Waarheid wordt gezocht. Meestal wordt er een oplossing gezocht voor een probleem, en problemen zijn er pas als er een standpunt is ingenomen. Pas als je meent te weten hoe het zou moeten zijn, kun je stellen dat er iets mis is of ontbreekt. Pas als je vindt dat iets goed of slecht is, kan er naar een reactie worden gezocht. Als zich iets voordoet, is dat strikt genomen een geheel nieuwe situatie. Het is de mind die ons doet geloven dat we zus of zo moeten handelen, het zijn de overtuigingen en emotionele standpunten die dan bepalend zijn. Zolang de (ego-)mind aan het roer zit, heerst het bekende, wordt alles bepaald door al bestaande opvattingen, conditioneringen, angsten en verlangens. In wezen zien we de nieuwe situatie niet zoals die werkelijk is, maar zien we haar gekleurd en ver-

InZicht . 4 . 2016

vormd door de bril van het persoonlijke perspectief. Wat echter ook mogelijk is, is dat er naar een nieuwe situatie gekeken wordt vanuit Stilte, vanuit niet-weten, vanuit een werkelijk open gewaarzijn dat geen belangen, doelen en angsten kent. Stilte is nooit het tegendeel van iets, nooit deel van het bekende, het is geen standpunt. Vanuit Stilte kan iets nieuws ontstaan, een respons in plaats van een reactie. Omdat de situatie nieuw is, en dus onbekend, heb ik in wezen niet zoveel aan wat ik al weet. Ik hoef geen respons te gaan bedenken of oplepelen, maar kan wel stil en sensitief zijn en opmerken wat er opkomt, opwelt, zich aandient. Het is als het ware een open, wakker wachten, in plaats van een gejaagd zoeken naar het bijpassende bestand in mijn mind. Als Stilte naar een beweging, mens, gebeurtenis kijkt, is er hooguit sprake van een licht gevoel van verwondering en milde, open, belangeloze interesse. Er wordt gevoeld, gezien, geluisterd, getast naar wat-het-echt-is. Er is geen notie van goed of verkeerd, geen plan van aanpak, geen vooropgezet doel, geen gewenste uitkomst, geen winstof verliesdenken. Het is in wezen de afwezigheid van ego-mind, het wegvallen van het bekende. Dat is overigens een cruciaal kenmerk van bevrijding, van inzicht: er valt iets weg of stil. Ego-mind denkt altijd iets te moeten krijgen, bereiken, vinden, overwinnen, toevoegen. We

moeten succesvol zijn, daar gaat het om. Maakt niet uit waarin. Desnoods in spiritueel of nederig of advaitisch verantwoord zijn. Kijk mij eens even! Ik ben de beste. Bevrijding is juist het stilvallen van die dwangmatige tendens, die hang naar succes, die net zozeer in de spirituele wereld overheerst als op de beursvloer, de voetbalcompetitie of waar dan ook. Maar niemand lijkt te willen stoppen. Stilvallen. Verdwijnen. Mijn ervaring is dat wanneer een inzicht tot me komt, het nooit mijn verdienste is. Ik heb het inzicht gekregen, niet gemaakt. Er is geleerd (als dat de juiste term is) stil, ontvankelijk en sensitief te zijn, en dat lijkt inzicht en ‘verstaan’ te bevorderen. Er is ontdekt hoe te zijn als niet-weten, hetgeen al een beloning op zich lijkt, omdat dan Compleetheid heerst, een afwezigheid van wel-of-niet-willen, een stilvallen van elke vorm van streven. Er is ontdekt dat dat de meest effectieve ‘houding’ is, de enige kans op ont-dekking, openbaring, verheldering. Ontdekken gebeurt nu eenmaal gemakkelijk vanuit Stilte. Stilte is niet een middel tot inzicht, maar is blijkbaar er wel de voorwaarde voor. Wonderlijk. Ik wist dat niet, tot het zich liet zien en het werd verstaan. Wees stil. Voel, kijk, luister. Waarheid kun je niet bedenken, die dient zich aan als jij sensitief bent en werkelijk bent stilgevallen.

Hans Laurentius

Stilte als oefening TEKST Br. Benoît Standaert

Als ik ’s morgens het raam breed opendoe, sta ik telkens versteld: van buiten komt geen gerucht, hooguit de adem van het woud. De Kluis ligt afgelegen, in een kuil, aan de rand van een weide die omgeven is door bossen. Stilte is een zeldzaam goed geworden in onze wereld. De wereld van de planten en de dieren is opmerkelijk stil, zo veel stiller dan de wereld van de mens die ‘leven’ en ‘lawaai’ als synoniemen is gaan beschouwen. ‘Hier is leven!’, ‘Schrik niet, hier gaan we wat leven maken!’, zo pleegt men te spreken, en dan bedoelt men met ‘leven’: gedruis, lawaai, vaak oorverdovend luid. Wat in het Nederlands stilleven heet, noemt men in het Frans nature morte. Zijn beide elkaar dan zo nabij, leven en dood, stilleven en doodstil?

Stilte als oefening De mens vandaag, jong en oud, kind en volwassene, is aan een herontdekking toe van de stilte. Plaatsen van stilte en tijden van puur stil aanwezig zijn, waar zullen we die vinden? Een cultuur van de stilte is in de maak, hier en daar, en velen vinden het hoog tijd dat we stilte weer ruimte geven in onze beschaving. De menselijkheid van de mens staat op het spel. “Ik ben een stille man waar God mee speelt,” luidt een vers van Martinus Nijhoff. Was hij niet stil, hoe zou God nog met de mens kunnen spelen? Geen stilte, geen God-spel? Of, om het met de korte spreuk van Johannes van het Kruis te verwoorden: “God woont in de stilte. In die stilte spreekt Hij onafgebroken zijn Woord uit, zijn Zoon. Alleen wie in de stilte leeft, verneemt Hem.” De mens zonder stilte, hoe zal hij horen? Is hij niet ten diepste afgesloten voor dat oorspronkelijke spreken? De stilte als oefening begint bij de ademhaling. Wil je stil worden, de stilte opleggen aan het innerlijke gepieker, aan de apen die heen en weer springen in je baobab, ga dan onbeweeglijk, goed recht zitten, niet leunend, ook niet naar

achteren, en volg je ademhaling. Zodra je bewust uiten inademt, ben je stil. Zolang je niet bewust bij de beweging van de ademhaling blijft, zit je nog in het aanhoudende gepieker vast van die vier centimeter boven je wenkbrauwen. Bij het ademhalen is vooral het goed uitademen kostbaar. We kunnen ademen ter hoogte van onze schouders, en die dan ook optrekken. In die schouders komt het kleine ego op de proppen. Wie goed uitademt, op die eerste hoogte, laat het ego varen, stuurt het eventjes de laan uit. Hoe kostbaar is dat en hoe geestig zelfs. We kunnen ook heel bewust uiten inademen ter hoogte van de ribbenkast, in de breedte, boven het diafragma. Ook dat doet deugd, op het vlak van onze emoties en stemmingen, de wisselende ‘moods’ van onze inborst. Goed uitademen op die hoogte werkt reinigend, dedramatiserend, en doet ons streven naar een zuiver hart.

Het grote geduld Maar er is vooral het diepe uitademen vanuit de benedenbuik, onder de navel. Dan duwen we met onze buikspieren, zeer bewust, de buik naar achteren, tegen de wervelkolom. Dat doet deugd. De wervelkolom krijgt een aangename stoot en zet zich prompt goed recht, niet stijf maar soepel, niet als een regenscherm, maar als een veerkrachtige ‘S’ die tot onder aan de schedel reikt. Breng dan de kin wat naar binnen en trek als het ware de kruin van het hoofd naar de zoldering. Juist dan zit je goed en kan de stilte beginnen. Het goede uitademen in de buikzone is bij een stille meditatie verreweg het belangrijkste. Heel de aandacht verlaat het hoofd en concentreert zich in het bekken, in breedte en diepte, in ontvankelijkheid en ontspannenheid. Hoe vaker we ons daar kunnen terugtrekken, hoe beter we de wereld zullen aankunnen, het nabije en het verre bij elkaar houden, of de draagkracht van het grote geduld in ons ß

Benoît Standaert is benedictijn in de Sint-Andriesabdij in Zevenkerken-Brugge. Hij studeerde in Rome, Jeruzalem en Nijmegen, waar hij in 1978 promoveerde op het Marcusevangelie. In binnen- en buitenland is hij betrokken bij vormingsen opleidingswerk. Hij schreef een groot aantal boeken, onder andere over de psalmen (Leven met de psalmen), over spiritualiteit als levenskunst en over het wezenlijke van het christendom. Zijn boek De Jezusruimte werd een spraakmakend boek dat intussen in verschillende talen is verschenen. Hij maakte ook kennis met het zenboeddhisme en verbleef in verschillende zenkloosters in Japan.

De cultivatie van stilte is geen doel op zich, maar een middel om een menselijke mens te worden. Want “de meest menselijke mens heeft iets goddelijks, zoals de christelijke God iets zeer menselijks heeft”.

InZicht . 4 . 2016

ÂŠ eduard bekkerman, christus

ÂŠ paul klee, ritmiek strenger en vrijer, 1930

Wil je stil worden, de stilte opleggen aan het innerlijke gepieker, aan de apen die heen en weer springen in je baobab, ga dan onbeweeglijk, goed recht zitten, niet leunend, ook niet naar achteren, en volg je ademhaling. Zodra je bewust uiten inademt, ben je stil

vergroten. Die zone in ons, tussen navel en staartbeen, is een aparte zone waarin de meditatie-energie wordt verzameld. Bij alles wat we met een zekere kracht en inzet doen, verbruiken we energie. In de buikzone kunnen we energie opslaan, als in een accumulator. De cultuur van de stilte, vanuit deze praktijk beschouwd, legt niet alleen het zwijgen op aan alles wat stem en geruis en lawaai veroorzaakt. Ze kan ook zonder enig verbruik van energie, in het hart van ons bestaan, energie verzamelen, onze weerbaarheid vergroten, onze draagkracht ontwikkelen. Wie een zekere vertrouwdheid heeft verworven met de praktijk van het beoefenen van de stilte door goed uit te ademen, zal zelf wel ervaren hoe in de omgang met complexe situaties, debatten, hevige discussies, harde confrontaties, er een zone in hem of haar rustig kan blijven, weerstand kan bieden, ja zelfs dat goedheid nog beschik-

baar blijft, ondanks zoveel. Met die houding, goed in acht genomen, kunnen we in de auto zitten of in de wachtkamer van de tandarts, maar ook tijdens een gebedsviering. We hoeven niet al te veel te denken, hooguit stil te danken, wat een zeer gelouterde wijze van denken is. Al dankend verliezen we nooit energie. Dat is een van de wonderen van het bestaan. Konden we maar aanhoudend, zoals Paulus suggereert, â&#x20AC;&#x153;in alle omstandigheden dankenâ&#x20AC;? (1 Tes 5,18). Hoe heel anders zou onze reserve aan energie er tegen het einde van de dag uitzien.

De diepere lagen van onze ziel De cultuur van de stilte krijgt een toemaat daar waar we leren de nacht anders te gebruiken. Alle grote tradities hebben ontdekt hoe de nacht niet slechts dient om dof en urenlang te slapen. Terwijl velen in onze beschaving

alleen nog slapen dankzij hulpmiddelen, pillen en andere surrogaten, bestaat er in zeer vele tradities het gebruik om in de nacht te waken. Dat zijn we zelf echter kwijtgeraakt, ook beroepsmensen van het religieuze leven. Wie in de nacht waakt, doet iets bijzonders: hij of zij verbruikt een klein beetje energie om weerstand te bieden aan het indommelen, maar slaat ook energie op, die voortkomt uit wat gelezen, overwogen en ter harte genomen wordt. Verstillend na de woorden, opkijkend naar een icoon, de ogen weer sluitend in innigheid, wordt de innerlijke mens bezocht door licht, door zin, door de overvloed van goddelijke zelfmededeling, door Liefde. Goed waken is op de eerste plaats een juist omgaan met energie: we verbruiken een beetje energie en we ontvangen andere, nieuwe, lichtende en versterkende energie, die de hele dag het leven zal blijven verlichten en ondersteunen. Na een uurtje waken midden in de nacht kan men wel weer gaan liggen en verder slapen tot aan de morgen, maar dat tweede deel van de nacht is vaak rustiger, helder, waarbij men soms elk van zijn dromen kan volgen, zonder zich te vermoeien zoals in nerveuze slapeloze nachten. Een oude spreuk zegt: ‘Je dagen zijn waard wat je nachten waren.’ Je plukt tijdens de dag de vruchten van je waken in de nacht. Dat waken in de nacht is inderdaad van directe invloed op de manier waarop we energie verbruiken tijdens de dag. Wie geleerd heeft ’s nachts te waken, kan ook tijdens de dag eenzelfde kunst van waakzame aanwezigheid beoefenen. Dan verliest men niet al te vlug zijn energie in debatten en discussies, dan put men uit een andere, steeds toegankelijke bron van energie die duidelijk dieper schuilt in ons, die van een andere aard is en gevoed wordt door het Licht dat we in de nacht tot in de diepere lagen van onze ziel hebben toegelaten. Een derde praktijk, naast de stille meditatie en het waken, is die van het vasten. Niets eten, vierentwintig uren lang, eenmaal per week, is geen grote prestatie, maar verandert wel de relatie met ongeveer alles in ons doen en laten van elke dag. Ook hier weer nemen we een loopje met het verwende kind in ons. We verstillen via de weg van het eten. Dan komen er plaats en tijd vrij voor het andere dan onszelf. Trouwens, wie niet eet, een etmaal lang, heeft minder slaap nodig, want het deel van het zenuwstelsel dat dient om de voedselvertering aan het werk te zetten, mag die dag rusten. Wie vast zal dus makkelijk ook kunnen waken: met minder behoefte aan slaap kan de persoon vroeger opstaan, waken en stille meditatie beoefenen. Na een dag vasten is de energie in ons bijna verdubbeld. De dag daarop zijn we niet loom, moedeloos, neerslachtig, maar net omgekeerd: we veren op en pakken de dingen met een onvoorstelbare toemaat van energie aan! Een dag in de week vasten is een genade. Een dag in de week leven zonder e-mails, zonder de computer te openen, zonder radio of tv en met een zeer beperkt en strikt noodzakelijk gebruik van de telefoon, is eveneens een creatief omgaan met tijd en stilte. Joden leerden mij dit: op sabbat

InZicht . 4 . 2016

raken ze geen elektrische toestellen aan. Het meest opmerkelijke is zonder meer de ervaring van vrijheid die daardoor ontstaat: vrijheid voor een gesprek, voor een wandeling, een bezoek aan vriend, familielid, zieke of bejaarde, vrijheid voor verdieping door lezen en overwegen, vrijheid voor vriendschap, voor gezellig tafelen met partner of kind.

De menselijkheid van de mens In de abdij van Zevenkerken is er een binnentuin ingericht, en die is leeg. Daar gebeurt in feite niets: geen studie, geen gesprekken, geen aparte gebeden, geen gezellig keuvelen tussen de struiken en bloemen. Niets. Rond dit centrale vierkant liggen dan de ruimtes voor studie (aan de oostkant, de opgaande zon, met het scriptorium en de bibliotheek), voor vergaderingen en gezellig recreëren (aan de zuidkant, met de calefac of haard), voor eten (de refter in het westen, de ondergaande zon) en aan de noordkant, gericht naar het oosten: de kerk of gebedsruimte. Telkens als we van activiteit veranderen, moeten we langs dat vierkant, die stille kloostergang. Die doortocht is het moment waar we het teveel en het te weinig in ons leven weer in balans brengen: het teveel aan verbruikte energie en het te weinig aan opgedane energie. Door te wandelen rondom en door de leegte hervinden we onszelf. Dankzij die centrale leegte is het leven relationeel best houdbaar onder elkaar. Zalig wie tot in zijn binnenste een stormvrije stille zone heeft: die kan relaties aan, in verwondering, geduld, bewondering en weerbaarheid. Wie propvol zit, als een biljartbal of een bom, zal de hele tijd tegen anderen aanbotsten, weerkaatst worden en, erger nog, aanhoudend riskeert hij te ontploffen. Dit zijn zo vele opstapjes om ieder voor zich en liefst ook samen in de meest rechtstreekse korte relaties te werken aan een cultuur van de stilte. Vasten, waken en stil mediteren, maar ook niets doen en leven met een leegte in het centrum, het zijn stuk voor stuk praktijken die in het gedrang zijn gekomen, ook bij religieuzen en zelfs contemplatieven in het Westen. Bij leken zien we pogingen om zich die oude praktijken opnieuw eigen te maken. De cultuur van de stilte is geen doel op zich, wel een middel. Wat is dan het doel dat we daarbij niet uit het oog mogen verliezen, het grote inzicht dat we nastreven, het onmisbare in het bestaan? Dat is de menselijkheid van de mens. De mens is, eenmaal geboren, nog onaf. Hij komt ter aarde als een wezen dat zichzelf wordt door in te stemmen met een creatieve opdracht. Hij zal aan zichzelf moeten werken, wil hij een menselijke mens worden. De meest menselijke mens heeft iets goddelijks, zoals de christelijke God iets zeer menselijks heeft. We naderen een grensgebied waar Hadewijch ongecompliceerd over schreef in een van haar brieven: “Wat goddelijk was in mij, was menselijk, en wat mens was in mij, was goddelijk.” Zalig wie door toewijding de weg terugvindt naar dergelijke paradoxen. De dood zelf wordt levend, en “sterven is mij winst” (Paulus). ß

Stilte, ongrond

Marcel Messing is antropoloog, filosoof en vergelijkende godsdienstwetenschapper. Hij publiceerde 25 boeken, vele artikelen en dichtbundels en gaf talloze lezingen. In 1981 publiceerde hij bij Ankh-Hermes De stilte die tot ons spreekt. Balanceren tussen tijd en tijdloosheid (uitverkocht) en in 2009 bij AltamiraBecht Zangen van stilte. Door advaita geĂŻnspireerde werken van hem zijn o.a. De weg naar geluk en Klein Testament. www.marcelmessing.nl

van al wat is

Het krankzinnige lawaai dat overal ter wereld geproduceerd wordt, kan worden beschouwd als een manifestatie van vleesgeworden dualiteit. Het enige wat ons rest, is ons bewust te worden van de volmaakte, onvernietigbare stilte die we zijn.

ÂŠ peter van mierlo

TEKST Marcel Messing

InZicht . 4 . 2016

De dag zal komen dat de mens het lawaai even onverbiddelijk zal moeten bestrijden als de cholera en de pest. Robert Koch, bacterioloog (1843-1910)

“Het leven lijkt op een goudgeschilderde koets,” zei de Boeddha eens, “wijzen kijken ernaar, dwazen stappen er graag in.” Voor onze tijd past misschien beter het beeld van het reuzenrad op een kermis. Een achtbaan met ronddraaiende kleurrijke gondels van ijzer, koper, zilver en bladgoud die de inzittenden een speciale sensatie moeten geven. Je wordt er doorgaans misselijk van en moet er nog voor betalen ook. Weinig mensen echter kennen het rad of het wiel met acht spaken van de Boeddha, dat het achtvoudige pad van bevrijding symboliseert. Door toepassing van dit pad kan men via de naaf voorgoed ontsnappen aan alle begeerten. Het is een stap voor stap uitdoven van alle waan en blindmakende verlangens, die een tomeloos lijden veroorzaken en de kermis van pseudoleven in stand houden.

Kermis van het leven Een kermis kenmerkt zich door veel lawaai, drukte, kitsch, manipulatie, illusies, drogbeelden, ongezond voedsel en snoepgoed. Stilte en rust zijn er niet te vinden, net zo min als in de kermis van het leven. Tallozen zijn de relatie kwijtgeraakt met de eindeloze stilte en rust van het zichzelf voltrekkende leven. Zij gaan op in de rusteloze centrifugale beweging van een kunstmatig geschapen leven dat gebroken heeft met het ritme van de natuur en gekenmerkt wordt door onrust, lawaai, stress en haast, die ons afsnijden van de ‘ongrond aller dingen’ en vele ziektes veroorzaken. Burn-out, het totaal opgebrand zijn, is een van de meest kenmerkende moderne ziektes geworden, veroorzaakt door te veel stress. Hartaanvallen, kanker, ziekte van Alzheimer, zelfdoding (wereldwijd ca.1 miljoen mensen per jaar!) nemen onrustbarend toe, maar ook talrijke nieuwe ziektes, veroorzaakt door lawaai, stress, spanning, spirituele ondervoeding, uitzichtloosheid. De gierende kleurige kermisrups van eindeloze verlangens raast maar door als een atonale muziekexpres, terwijl onder het lawaai van een snerpende sirene met regelmaat

een hoes van verdwazing de inzittenden afschermt van het ware leven. Gevangen in duizend en één verlangens, in nutteloze levensprogramma’s, bewaakt door steeds slimmere big-brothertechnieken, branden steeds meer mensen als een zichzelf verslindend levenslont op, zonder te merken dat al enige tijd overal sirenes en alarmbellen klinken, die aangeven dat de explosie van de dolgedraaide carrousel zeer nabij is en dat het de allerhoogste tijd is om met één ruk het stuur om te gooien of voorgoed uit de ‘goudgeschilderde koets’ vol leugens te springen.

Virtuele werkelijkheid In het niet-werkelijke zien zij het werkelijke, in het werkelijke zien zij het niet-werkelijke: degenen die er zulke onjuiste denkbeelden op na houden, realiseren nooit het wezen van de werkelijkheid. Dhammapada 11

Tallozen zijn gevangen geraakt in de virtuele werkelijkheid van de (a)sociale media. De grote verdwazing van het almaar via gsm en online bereikbaar te moeten zijn, breidt zich uit als een virale infectie, terwijl de verbinding met het werkelijke leven, met stilte als potentieel van al wat is, verloren dreigt te gaan. De virtuele wereld vervangt stap voor stap de echte wereld. ‘Alice in wonderland’ valt van de ene kuil in de andere. Met een 3D-printer kunnen we straks al onze wensen, pijn en illusies afdrukken, zonder de penwortel van het lijden te hoeven uitrukken: het verlangen naar steeds meer, steeds iets anders, steeds iets ‘nieuws’. Zoals men in een pan kokend water zijn gezicht niet weerspiegeld ziet, zo kan het oorspronkelijk gezicht niet doorbreken in een onrustige geest vol kokende verlangens. Een lawaaierige mind is een taai vlies dat de manifestatie van eindeloze stilte, ongrond van al wat is, belemmert. Sinds de industriële revolutie het machinetijdperk inluidde en de werkzaamheid van de mens steeds meer geautomatiseerd, gerobotiseerd en ontmenselijkt werd, heeft de cultuur van het lawaai, het tijdperk van de schreeuw, herrie en onrust, zich in snel tempo verspreid. Het onnoembare, het onzegbare, het werkelijk nieuwe, de verborgen sereniteit van het bestaan tonen zich pas dwars door alle dualiteit

heen als de kronkeldans der eindeloze verlangens tot stilstand is gekomen. In de discotheek van het kunstmatige leven worden velen innerlijk doof voor de nachtgaal van de ziel en scheuren trommelvliezen uiteen door een teveel aan decibels. Eén minuut stilte voor een monument van reeds ontelbare gesneuvelden voor God, vrijheid en vaderland geeft wellicht even het gevoel ergens bij stil te staan, maar lost de onrustige beweging van de eindeloze verlangens niet op. Het rad van avontuur en lijden blijft gewoon doordraaien. De naaf van stilte wordt niet ontdekt. Wat werkelijk is, beschouwen zij als werkelijk, wat niet-werkelijk is, beschouwen zij als niet-werkelijk: degenen die er zulke juiste denkbeelden op nahouden, realiseren het wezen van de werkelijkheid. Dhammapada 12

Cultuur van lawaai Waar de mens de kern van zijn wezen vergeet, verschanst hij zich des te steviger naar de buitenkant. Waar de innerlijke volheid verstomt, zoekt hij het uiterlijk lawaai.

en deelnemers aan klimaatconferenties gezwegen. Lichten luchtvervuiling nemen zorgwekkend toe. Op de wateren: steeds grotere en luxueuzere passagiersschepen, cruiseschepen, marineschepen, vliegdekschepen, enorme vrachtschepen, privéjachten, grote en kleine vissersboten. Speedboten, hovercrafts en surfers hebben de zeilboot verdrongen en flitsen over het wateroppervlak, zonder rekening te houden met het natuurlijke getij van de zee. Onder het wateroppervlak begluren diepzeeduikers stervende koraalriffen, de regenwouden van de zee, zwemmen zij die het kunnen betalen met dolfijnen en veroorzaken duizenden onderzeeboten met hun ultrasone geluiden dagelijks de dood van talloze zeedieren.

De uiterst luidruchtige aanwezigheid van de mens op aarde is een manifestatie van vleesgeworden dualiteit, die slechts door grondeloze stilte geheeld kan worden

InZicht . 4 . 2016

Op het strand zitten op warme dagen steeds meer mensen dicht opeengepakt of strekken hun glimmende lijven uit voor honderden strandcabines, terwijl ringwerpers, voetballers, badmintonspelers en vliegeraars, vaak onder luid geschreeuw, heen en weer rennen. En niet te vergeten de honderden windturbines in de zee die de horizon nog verder vervuilen.

Oplawaai na oplawaai Tussen het geluid van dreunende heipalen, ontelbare claxons, schreeuwerige reclameborden, snerpende en zoemende geluiden zijn velen in steden en grote dorpen

Wereldwijd is de cultuur van het lawaai opgerukt, heeft zij haar kankercellen overal uitgezaaid. Op het land: razend geworden verkeer op snelwegen, piepende vrachtauto’s met elektronische systemen, alarm van politiewagens, brandweerauto’s en ambulances. Kilometers lange files breiden zich uit en daarmee ook de opgestoken middelvinger of de wijsvinger richting voorhoofd bij toenemende spanning. Te trage treinen worden in sneltempo vervangen door hogesnelheidstreinen met in iedere coupé een internetverbinding om onze vermeende alom aanwezigheid en bereikbaarheid te bevestigen. Stiltecoupés zijn zeldzaam. Straks worden we met een vaart van duizend kilometer per uur door luxe stalen buizen weggeschoten om in nog geen halfuur vanuit Amsterdam in Parijs te zijn. Onder de grond breiden metrostations en kilometerslange snelsporen zich uit. Steeds meer ondergrondse tunnels leiden het verkeer onder de aarde door en menige berg wordt tot in het hart doorboord om in zijn ingewanden het verkeer door te kunnen laten razen. In de lucht: steeds meer helikopters, lijnvliegtuigen en supersonische ‘straaljagers’ die een oorverdovend lawaai maken en zich in toenemende mate voortbewegen tussen rasters van ziekmakende chemtrails. Het aantal militaire drones in de lucht neemt toe, terwijl menig burger al droomt van een privédrone. Een blauwe, vlekkeloze hemel is een zeldzaamheid geworden. Onder de noemer ‘globalisering’, ‘militarisering’ en ‘climate engineering’ worden de elementen van de natuur door en door vergiftigd, kapotgemaakt en met veel lawaai verstoord. Over de grote gevaren van HAARP en chemtrails wordt collectief door regeringen

Karlfried Von Dürckheim

Tallozen zijn de relatie kwijtgeraakt met de eindeloze stilte en rust van het zichzelf voltrekkende leven. Zij gaan op in de rusteloze centrifugale beweging van een kunstmatig geschapen leven dat gebroken heeft met het ritme van de natuur en gekenmerkt wordt door onrust, lawaai, stress en haast

eraan gewend geraakt om te leven onder een stolp van decibels die het innerlijk leven stap voor stap vernietigen. Het tegenwicht van yoga, meditatie, tai chi en mindfulness om het innerlijk evenwicht te hervinden, slaat ook aan in de businesswereld. Immers, het laat radicale veranderingen in de snelgroeiende lawaaicultuur ongemoeid en levert meer productiviteit op. Weinigen vragen zich af hoe lang aanpassing aan de lawaaicultuur kan worden volgehouden. Onze stervende en uitstervende natuur en cultuur lijken op een doodzieke patiënt, wiens overlijden steeds weer wordt uitgesteld door toediening van voldoende zuurstof, pillen, injecties en andere drugs van de farma-industrie, terwijl romantische beelden uit de natuur via een 3D-bril op het netvlies worden geprojecteerd. Huxley’s Brave New World in volledige manifestatie? De transhumanistische filosofie van met eredoctoraten onderscheiden geesten als Ray Kurzweil (directeur Ideeën van Google en adviseur van het Pentagon) maken de weg vrij om straks boven alfa-, beta-, gamma- en deltamensen uit te stijgen. De cyborg (combinatie van mens en machine) komt eraan! Voor de transhumanisten de ‘oplossing’ van alle problemen, omdat dan de mens en het menselijke verdwijnen. Het downloaden en uploaden van de menselijke ‘geest’, aangesloten op het (Google)wereldbrein, is hiermee binnen de technologische mogelijkheden gekomen. En dit onder het mom van het verlenen van onsterfelijkheid aan de mens. Wie door deze pseudoreligieuze ideologie niet hevig verontrust raakt, zou wel eens volledig verdoofd kunnen zijn door de wereldwijde lawaai- en mind-controlcultuur, die de mens oplawaai na oplawaai verkoopt, totdat hij straks murw geslagen bijna knock-out op de bühne van een totaal gecontroleerde nieuwe wereldorde ligt, maar nog net geschikt is om als slaaf in een dreigende derde wereldoorlog opgeofferd te worden aan demonische goden op aarde en in de ‘hemelen’. ‘Goden’ die zich eeuw na eeuw verlustigen aan het door de mens gestorte bloed en niets liever doen dan oorlogen plannen. Goden die van demonie bezeten zijn, handelen vanuit het vuur van haat en afgunst. Het is de allerhoogste tijd dat iedereen wakker wordt, dat er indringende vragen worden gesteld aan onze politici, dat steeds meer zieke psychopathische wereldleiders, die genadeloos geopolitieke doeleinden najagen, miljoenen levens vernietigen en verantwoordelijk zijn voor de stroom van miljoenen vluchtelingen, zo spoedig mogelijk op non-actief worden gesteld en voor het Internationaal Strafhof in den Haag worden gedaagd, zodat de kolossale oorlogsmachinerie die over de hele wereld in gereedheid wordt gebracht misschien nog net op tijd tot stilstand kan komen. Het denderende lawaai is al te horen. De paukenslagen van geweld kunnen niet meer worden ontkend. Terreur heeft zich overal genesteld, symbool van geestelijke verdwazing, verklanking van verloren innerlijke stilte en reflectie. De harmonie der sferen is vervangen door disharmonie. Huiveringwekkende wezens die lijken op de duivels, demonen en kwelgeesten uit de apocalyptische schilderijen

van Jeroen Bosch lijken zich te hebben losgemaakt van hun doek en dansen vrij rond over het wereldtoneel voor de laatste acte, ‘het laatste oordeel’, de ontsluiering van alle wereldkarma. Hora est!

Moderne Prometheus en Icarus De mythe van Atlantis, waar Plato over schreef (o.a. in Timaeus), en de meer dan duizend overgeleverde verhalen in heel de wereld over de grote (zond)vloed mogen ons na de zoveelste mislukte en als succesrijk verkochte klimaatconferentie tot nadenken stemmen. Megastormen, aardbevingen en vulkaanuitbarstingen teisteren meer en meer onze planeet. Als een moderne Prometheus stal de wetenschap het nucleaire vuur van de ‘goden’, werden over heel de wereld honderden pronkzuchtige, babylonische torens gebouwd, van New York tot Dubai en Singapore, wordt door gestoorde wereldleiders het ‘evangelie’ gepredikt van het gouden kalf, van meedogenloze concurrentie, afgunst, haat en geweld. De hedendaagse Icarus is met zijn supersnelle raketten in een vrije val gekomen. Helaas is er geen vangnet om hem op te vangen. De faustiaanse wetenschap lijkt een contract met de duivel te hebben gesloten, ondertekend met bloed (vgl. Faust van Goethe). Blind vooruitgangsgeloof zonder reflectie, zonder stilstaan en zonder ethisch besef leidt onherroepelijk tot vernietiging, tot zelfverbranding. De overgebleven as met de stank van alle wandaden wordt door de wind der vergetelheid over een verscheurde aarde verspreid in afwachting van een nieuw wereldtijdperk. De ‘straf der goden’ is voor alles een reactie op de hoogmoed van de mens, die de maat der dingen is kwijtgeraakt. De doos van Pandora wordt steeds opnieuw geopend door overmoed die ten val leidt. Deze keer met het risico dat niet alleen alle ziektes en rampen uit de dood over de aarde vliegen, maar ook de hoop. Dit willen we liever niet of in ieder geval niet te veel horen, laat staan erover spreken, ook niet in de zogeheten spirituele bewegingen of groepen. Nogal wat aanhangers van de new-agebeweging menen zelfs dat je het kwaad aantrekt als je erover spreekt, niet beseffend dat het kwaad juist zo snel oprukt omdat tallozen die het goede voorstaan blijven zwijgen.

mens op aarde is een manifestatie van vleesgeworden dualiteit, die slechts door grondeloze stilte geheeld kan worden. De ‘last Trump-et’ is al te horen tussen collectieve verdwazing en ‘Hillaryteit’. Kan alleen nog een oorverdovend bazuingeschal ons massaal wakker doen schrikken, ons bewust maken hoe het gouden stierkalf van Wall Street, de City, Frankfurt, Bazel, Brussel en allerlei andere plaatsen ons onder zijn genadeloze hoeven vertrapt? Zal de macht van de mammon, de demon der demonen, die ons in de greep van totaal gecorrumpeerde topbankiers heeft gebracht, straks huiveringwekkend zichtbaar worden als de brul van de gouden stier ons bewust maakt hoe afhankelijk iedereen is geworden, een slaaf van de stier der begeerten? Achter de schermen wordt het grote eindspel gespeeld om via chaos en terreur tot de nieuwe wereldorde te komen, waardoor iedere relatie met de stilte als ongrond van al wat is, verbroken wordt.

De kracht van bewustzijn Juist nu, nu het lawaai van oorlogstrommels steeds sterker wordt, is het van het grootste belang om de kracht van Bewustzijn in te zetten: vrede in het hart, mededogen, waarheid, licht en liefde, waakzaamheid, en … handelen. Dode woorden zullen ons niet helpen. ‘Het stof der dode woorden klampt zich aan u vast. Was uw ziel met stilte,’ schreef Rabindranath Tagore. Een cultuur die zich verliest in verbaal geweld, loze ideologieën en dogma’s, in religieuze waanbeelden en dwanghandelingen, een cultuur die het luisteren naar de stille stemmen van de natuur, de hartenklop van elkaar, het geheim van het onnoembare is kwijtgeraakt, is totaal vergeten dat vóór het Woord van het ‘in den beginne’, de volmaakte, onvernietigbare stilte is, ongrond van al wat is. Tempels, kerken, kathedralen, synagogen, moskeeën en alle ‘heilige’ boeken ter wereld wegen niet op tegen de innerlijke stilte van het hart dat weet, het hart waarin harteloosheid, waan en begeerten geen plek meer hebben. De ‘jungle van ideeën’ (de Boeddha) is gekapt door de geest van het juiste inzicht. De ‘bouwer van het lichaamshuis’ (de Boeddha), het vurig brandende ik, is voorgoed uitgedoofd. Stilte. ß

Last trump-et? Overal is onrust, herrie, lawaai, oorlogsrumoer. In de lucht, op en onder de aarde, op en onder het water. De vernietigende dominantie van een machtselite heeft honderden miljoenen mensen in een hel van lijden, bittere armoede en honger gestort. Overal wordt de dharma vertrapt. Ze loopt kreupel door de straten van onwetendheid, zoals ten tijde van Heer Krishna, beschreven in de Bhagavad Gita. Wie zichzelf steeds opnieuw als maat van alle dingen blijft beschouwen, loopt het grote gevaar tot mateloos gedrag te vervallen. De uiterst luidruchtige aanwezigheid van de

InZicht . 4 . 2016

¥ klassieke

teksten ¥

BRAHMAJNA MAYER KATHA Kadamvini Devi werd in 1880 geboren in Oost-Bengalen. Toen ze acht jaar oud was, werd ze uitgehuwelijkt aan een jongen uit een naburig dorp. Op haar tiende stierf de jongen en was ze weduwe. De mensen in haar omgeving aanbaden Shiva of Vishnu, maar Kadamvini voelde zich intuïtief aangetrokken tot Jnana Vichar Marga (de weg van kennis en onderscheid). Dat was hoogst ongebruikelijk. Ze leidde een teruggetrokken, meditatief leven, dat ernstig bemoeilijkt werd doordat ze bijna blind en lichamelijk steeds zwakker werd. In 1912 kwam ze tot Zelfrealisatie en nam ze de naam Sri Brahmajna Ma aan. Ze vond het belangrijk om onderricht te geven, maar liet nooit meer dan twee of drie leerlingen tegelijk toe, van wie ze volledige toewijding en een ascetisch leven eiste. In 1932 werd er op haar verzoek een boekje uitgebracht met uitspraken, gedichten, brieven en dialogen met leerlingen, onder de titel Brahmajna Mayer Katha. Enkele jaren later stierf ze, tot groot verdriet van haar inmiddels duizenden aanhangers.

Bevrijding Sommige mensen komen bij een wijze en zeggen dan dat ze heel graag tot bevrijding willen komen, maar dat hun geest daar niet de aanleg toe heeft. Degenen die dat zeggen begrijpen totaal niet wat bevrijding eigenlijk inhoudt. Ze beseffen niet dat bevrijding het hoogste goed is, terwijl ze zelf denken dat dat goed gevonden kan worden in de geneugten van begerenswaardige objecten. De menselijke geest gaat uit zichzelf de kant op die hij de juiste acht. Aangezien hij roem, eer en rijkdom als iets goeds beschouwt, richt zijn geest zich daarop. Degenen die zeggen: ‘Ik wil wel, maar mijn geest wil niet’, willen helemaal niet. De geest volgt immer de wens. Wens en geest staan niet los van elkaar. Een sterk verlangen doorbreekt door de kracht ervan vanzelf de gewoonten en neigingen van een heel leven.

Zoals de bloem van de kumudini (waterlelie) gaat bloeien als de maan opkomt en de lotusbloem bij het rijzen van de zon, zo ontwaakt de kennis van het Zelf met het verlangen naar (het bereiken van) de Waarheid. Zoals de kumudini noch de lotus bloeit voordat de maan of de zon opkomt, zo kan de kennis van het Zelf niet tot bloei komen zonder een verlangen naar de Waarheid. Zoals de dorst van een leeuwerik door niets anders gelest kan worden dan regenwater, zo vindt een zoeker naar de Waarheid geen vrede zolang hij zich met iets anders bezighoudt dan met meditatie op het Zelf. Uit: Swami Prabudhananda - The Life and Teaching of Sri Brahmajna Ma

£ lezers £

Lezersbijdragen naar aanleiding van het thema

Stilte Jarenlang zat ik wekelijks op de School voor Praktische Filosofie en Spiritualiteit. Heerlijke avonden vond ik dat. We praatten en discussieerden over het leven, over filosofen en hun wijze uitspraken, en we werden aangezet tot onderzoek en meditatie. Wat voor mij - achteraf gezien - het meest lifechanging is geweest, was denk ik toch een iedere week terugkerende meditatieoefening, die ik thuis ook dagelijks deed. Deze ging als volgt. ‘Luister naar de geluiden in deze ruimte… Luister naar de geluiden buiten deze ruimte… Luister naar het meest verre geluid dat je hoort… Luister naar de stilte achter deze geluiden.’ En dan bleef het een half uur stil. Vooral die ‘stilte achter deze geluiden’, dat is toch briljant! Dan is er connectie met dat waar alles in verschijnt en ook weer verdwijnt. Waar ook de ‘personage Linda’ in verschijnt. Alleen begreep ik dat toen nog niet. De oefening was voor mij vooral gekoppeld aan ‘het doen van meditatie om meer rust in en met mezelf te vinden’, waarbij ik nog steeds ‘de doener’ was en een hoger - en bovenal gelukkiger - doel nastreefde. Ik probeerde een half uur lang die stilte te pakken en werd daarin duizend en één keer afgeleid. Het was daarnaast alleen gekoppeld aan mijn zintuig ‘horen’ en ik nam de stilte letterlijk. Wellicht was deze oefening het zaadje in de grond, waar ik pas later van kon oogsten. Ineens was daar het inzicht. Bam! Deze stilte, die is er altijd en overal, zelfs in de grootste teringherrie. Want er moet al stilte zijn om geluiden te kunnen horen. Een gedachte of gevoel kan alleen verschijnen als er iets is om in te verschijnen. Stilte, dat is wat ik werkelijk ben. Het witte doek waarop de film zich afdraait, de blauwe lucht, de oceaan waarin ‘ik’ als golf verschijn. Sindsdien voel ik niet meer de behoefte om te mediteren. Waarbij ik niet uitsluit dat ik het niet weer eens ga doen. Maar dan zonder ‘doener’. Het is dan geen activiteit meer, maar dat wat simpelweg plaatsvindt in de dragende stilte, niet meer of minder verheven dan een biertje drinken in de kroeg. Linda de Roos

Onbewust lijkt stiltezin zinloos. Door als in verstilling te leven ervaar ik de zin achter de stilte.

Pracho Margreet Biesheuvel

Stilte… het mooiste geschenk dat je kunt geven aan jezelf. In de stilte hoef je even niets. Je kiest bewust een moment voor jezelf. Daar vind je de antwoorden op de vragen die je eerder stelde. Je hoeft het even niet te weten, hoeft geen mening te hebben. Je mag berusten in hoe het is. De weldadigheid van de stilte is een balsem voor de ziel. Ze verzacht en vertraagt. Ze is een zachte bries die je aanraakt met haar vingertoppen. In de stilte laad je op en ontdek je wat je eerder niet zag. Stilte… het mooiste wat je kunt geven aan een ander. Je geeft even geen advies hoe het zou moeten volgens jou. Je spreekt geen oordeel uit over hoe het is. In de stilte ben je slechts aanwezig. Je schenkt de ander de ruimte om zijn eigen antwoorden te vinden. In die bedding van stilte kom je thuis, daar vindt heling plaats. Voor jou en de ander. Op die manier heb ik de kracht van stilte ervaren. Ik geloof dat onze wereld, onze maatschappij, mensen nodig heeft die niet alleen hard werken, maar ook regelmatig de stilte opzoeken om te luisteren en te ontdekken. Zodat de zachte bries van stilte ons allemaal beroert en verzachting en vertraging brengt. Zo wordt wat ontzield was weer bezield. Lisanne van de Weerdhof

Bewust stilte zinvol herkennen. Stil is de ongrond van beleven, oneindig de stiltebron van Zijn. De ware stiltezin is hier, nu, open, de wezenlijke stilte in het zelf-zijn, met alles en niets samenvallend. Harry van Zomeren

InZicht . 4 . 2016

In satsang, in de natuur, in een aanraking, in een dans, daar vindt de stilte me, steeds gemakkelijker, steeds weer. Steeds meer overal, minder soms en meer altijd. Kan ik de stilte kennen? De stilte kent mij. De stilte vindt me. De stilte dringt zich op. De stilte doet zich voor. Op vele momenten in de tijd is er steeds meer eeuwigheid. Ja, ook in de dans. Als ik na twee uur dansen nog steeds doorga en alles lijkt te vertragen, is het ook zo stil. Totaal stil. Die stilte is een overweldigend massief, onontkoombaar, allesdoordringend zijn, in verschillende subtiele varianten. Maar vooral het woord massief komt steeds op. De stilte als een rots. En er is vloeibaarheid en beweging in die totale massiviteit. Daarin lost alles op en wordt iedereen en alles geboren. En is alles pure schoonheid. Ik ben nu niet meer bang voor de eeuwigheid, de eeuwigheid draagt de tijd. En de tijd roept, kreunt, hijgt, lacht, gonst, dondert, zingt, danst. De tijd is de verrukking van de eeuwigheid.

Over Stilte is al zoveel geschreven, over Stilte is al zoveel beweerd. Maar ook Stilte is een illusie, als je Stilte tenminste beschouwt als een toestand zonder geluid. Stilte hoeft niet de afwezigheid van geluid te zijn, maar dat wordt vaak wel zo geïnterpreteerd. Als je gaat zoeken naar absolute Stilte, geluidloos dus, dan kom je erachter dat die niet

bestaat. Zelfs in de ‘dode kamer’ is het niet stil, want je lichaam maakt daar ineens heel veel geluid. Je hoort je bloed stromen, je hart kloppen. Voor de een is dat een geruststellende gedachte, voor de ander is het beklemmend. Zijn we als mensen wel in staat om Stil te zijn? We zijn enorme ‘lawaaipapegaaien’. Zet een paar mensen bij elkaar en het gekakel begint; woorden en nog eens woorden. Woorden om je achter te verschuilen, woorden om de aandacht te trekken, liefst zo luid mogelijk zodat een ander dat moet overschreeuwen. Ik praat, dus ik besta! Ook in ons hoofd is de Stilte niet te vinden. Zijn we met het ene bezig, dan gaan onze gedachten al weer uit naar de volgende activiteit. We raken helemaal overvoerd door al die herrie in ons hoofd. Daar is wel een oplossing voor: overal kun je stilteretraites volgen. Voor een paar tientjes tot vele honderden euro’s kun je enkele dagen tot weken in Stilte doorbrengen. Jammer dat men niet beseft dat je de Stilte zelf bent en dat je het niet zo ver hoeft te zoeken. Wil je echt de Stilte ervaren, zoek hem dan in jezelf. Laat haar doordringen in alles wat je doet. Want de Stilte zit in alle bezigheden die je met aandacht doet. Dat is een moeilijke opdracht, want er is ook altijd weer die ander die de fysieke Stilte verbreekt. Juist dan is mediteren een uitkomst, want je verlangt naar rust. Stilte is een van onze eerste levensbehoeften. Stiltespinster Stilte ….. is zonder verwachting zonder oordeel over dat wat IS. Het grote ‘Niets’ is: Zijn. Je geborgen voelen is horen de zachte stem in jou, ons leidend, dag in dag uit, voor jou weggelegd, in zich dragend het vuur in jou. Jouw Bron, liefdevolle stille kracht, in jou dragend wat IS NU in dit moment. Amen, so it is… Rosemareine Hubers-Gründemann

u boeken u

Kenneth Wapnick Vorm versus inhoud - Seks en geld Inner Peace Publications, 2016, € 17,95 ISBN 978-94-90829-11-7

Wie denkt - door het lezen van dit boekje - beter te weten te komen hoe hij met seks en geld om moet gaan, komt bedrogen uit. Seks en geld belichten slechts de twee meest voorkomende valkuilen op de illusionaire weg naar verlichting; een weg vol obstakels die ons eigen ego opwerpt om de waarheid in ons - op dit moment - nog even niet te hoeven zien; obstakels die tijd (verleden en toekomst) in het verhaal brengen en het daardoor onmogelijk maken het levende Nu te beleven. Het ego in ons gebruikt alle mogelijke gedachten om het zien van de Liefde te belemmeren. Met een bedacht lichaam worden met schuld en zonde beladen verhalen uit een verleden en over een toekomst verzonnen die je op die manier een dood Nu laat beleven. Wapnick noemt dit de vorm. Door al die gedachten wordt de waarheid van onze ongedefinieerde vorm en ons tijdloos eeuwig levende Nuzijn, wat Wapnick de inhoud noemt, uit je aandacht gehouden. Hij wijst erop dat Een Cursus in Wonderen puur non-dualistisch is en je wil leren, aan de hand van dezelfde woorden die het christendom op een dualistische manier gebruikt (zoals Vader, Zoon en Heilige Geest, vergeving, verzoening en wederopstanding), op een andere manier, met een open geest, te kijken naar wat deze woorden echt betekenen. Dat geeft je het vertrouwen dat - via de Heilige Geest, die letterlijk in ons is als ‘ons onpersoonlijke kennen van gedachten’- de aandacht waar vanuit je nu kijkt de Zoon van God is. En het leert je (als Zoon en niet als lichaam) naar je eigen droom te kijken als iets wat niet waar is en waar je aan voorbij kunt leren gaan door de heerlijkheidsstilheids-stem van ‘ons onpersoonlijke Zijn’ weer aandacht te geven, in plaats van de aandacht te geven aan de egostemmen. Door nu al zo te kijken, vanuit het

aanvaarden van de Waarheid, met steun van de hulpsymbolen in jezelf van Heilige Geest, Jezus of wat je maar vertrouwen kunt, en die aandacht te richten op het onveranderlijke ongedefinieerde onpersoonlijke Zijn, kun je je onware denken totaal veranderen zonder er iets voor te doen of te laten. Dat je daarbij geholpen wordt, zie je aan het delen van ‘liefde-zijn’ met wat anderen (lijken te) zijn. Dat symboliseert de mogelijkheid om onze heerlijkheid, nadat we die mochten hervinden, weg te geven zonder iets te verliezen. Een eerste stap is dat je bereid bent die hulp te vragen aan de Onveranderlijke Heilige Geest die in ons is. Vraag Hem of Hij het standpunt zoals wij dat nu innemen (denken dat we het waargenomen lichaam zijn) wil genezen door te aanvaarden dat je ‘de waarnemende zoon van God’ bent. Vraag Hem of Hij met jou vanuit dat nieuwe genezende standpunt, hand in hand met de symbolen Heilige Geest of Jezus, naar die hebzuchtige, egoïstische en haatdragende droomwanen wil kijken, om zo in te zien dat seks en geld nul en generlei waarde hebben. Dit is veelal een te grote stap om in één keer te maken, en Kenneth Wapnick brengt je in dit boek daarom stapsgewijs naar het punt waarop je, voordat je dingen doet of laat, eerst leert je naar binnen te keren om daar in jezelf hulp te vragen om alle belemmeringen weg te halen en enkel bij het ‘gewoon zijn’ te mogen blijven en zo vanuit stilheid te leren doorzien dat heel de droom niet waar is. Niets wat we als lichaam doen of laten is echt of is echt gebeurd. Zo kom je tot ware vergeving. Dan kun je alle uitingen van het egosysteem zien als de wens om afgescheidenheid in stand te houden en de praktijk van alledag als leslokaal te gebruiken. Op welke manier je ook maar partij kiest, of het nu voor slachtoffers of daders is, je helpt datzelfde egosysteem daardoor zichzelf tot uitdrukking te brengen en er geloof aan te hechten, in plaats van het te doorzien als onwaar, nooit echt gebeurd, slechts een droomwaan.

We blijven dan zonder de inhoud te beïnvloeden gewoon getuige van geluk en nemen daarin het egodenken waar, dat vooral draait om seks en geld. Zonder de nabijheid van het lichaam van iemand anders voelen we ons incompleet en zoeken we, bewust of onbewust, koortsachtig en vanuit een gevoel van zondigheid naar een ander lichaam om een goed seksleven te krijgen, en naar manieren om bijvoorbeeld veel geld of net genoeg te kunnen verdienen en zo een kort tijdsbrokje geluk te halen voor we doodgaan. Ware vergeving betekent doorgaan met dit droomgeheel te genezen als niet echt, ook al lijkt het nog zo echt. Jan van Delden

54 zen-reflecties het hele jaar door Rogel Dias ISBN 9789463183796 Luxe-uitgave € 19,90 Te verkrijgen via de website: http://bit. ly/54REFBEST

de begrenzing viel weg als de bodem uit een kom tijd hield op ruimte verdween in die onherroepelijke onmetelijkheid van ruimte-tijd ontmoetten het beginloze begin en het eindeloze einde elkaar als oude vrienden en lachten ze het hele bestaan toe Een stukje uit het gedicht met de titel ‘Doorbraak’ uit het boek 54 zenreflecties het hele jaar door van Rogel Dias. Dias is geautoriseerd zenleraar, leerling van Ton Lathouwers. Hij heeft zich afgekeerd van de Japanse zenwegen zoals die ons in het Westen worden voorgeschoteld, vooral wanneer men uiteindelijk meer oog heeft voor de rituelen dan voor het hart van de weg. Hij voelt zich het meest verwant met de oude Ch’an-traditie, met haar voorliefde voor de natuur en het ongedwongen spontane reageren (wu-wei of niet-handelen). Voor hem staat de ervaring uit de eerste hand centraal en

u boeken u

hij neemt de fundamentele houding aan van onderzoekend niet-weten. 54 zen-reflecties het hele jaar door is een fraai uitgegeven boek. Op de linkerpagina staat telkens een gedicht, op de rechterpagina een foto. Zowel de gedichten als de foto’s nodigen je uit om er iedere week van het jaar even bij stil te staan. Maar ik vermoed dat de meeste lezers meteen ook een volgend gedicht willen lezen en niet een jaar kunnen wachten om het boek uit te lezen. De gedichten zijn dan ook echte, diepgaande zengedichten die over alle aspecten van het leven handelen zonder het Onnoembare te vergeten. Ze gaan over levensvreugde, maar ook over verdriet, over blijheid, maar ook over depressie, over oeverloos begeren en over onverstoorbaarheid. En vooral over de natuur, in een zonsondergang, in de ochtend, in de mist… Ze gaan over leven en over sterven. Wat is de zin van het leven? En wie stelt die vraag eigenlijk? De gedichten worden, zoals gezegd, geflankeerd door bijzondere foto’s - uiteraard veel natuurfoto’s, maar ook ruïnes en andere merkwaardige beelden. Een luxe-uitgave, bijzonder geschikt als cadeau voor de komende feestdagen - misschien wel aan jezelf. Raf Pype

Jeff Foster De weg van de rust Uitgeverij Panta Rhei, 2016 300 blz., € 19,95 ISBN 978.908840.151.0

In dit boek, dat is samengesteld uit 177 korte teksten, moedigt Jeff Foster je aan om in elke situatie te rusten, te voelen, te leven; om alles wat dat rusten, voelen en leven belemmert los te laten en niet langer aan het idee vast te houden dat je daar in welke zin dan ook toestemming voor hoeft te hebben. De teksten zijn in staat je hart te openen omdat ze bijna raken aan de Eenheid door een fantastisch creatief en poëtisch gebruik van onze dualistische taal. De boodschap van De weg van de rust

InZicht . 4 . 2016

is eenvoudig: “Probeer niet langer gelukkig te worden; loop er niet langer voor weg als je je ongelukkig voelt; omarm jezelf zoals je bent en ontdek een dieper geluk. Er is niets mis met je, en dat is altijd al zo geweest, wat je ook gelooft of wat je ook verteld is. Je bent compleet, heel, precies zoals je bent; volmaakt, zelfs in je onvolmaaktheden, fantastisch in je menselijkheid, sterk in je kwetsbaarheid. Je gebreken zijn prachtig. Je twijfels zijn heilig. Het is prima om je soms gebroken en gewond te voelen, echt waar. Je pijn of ongemak, je droefheid, je boosheid, je angst, zijn geen tekenen van falen of spirituele zwakte. Het zijn belangrijke stukken van je die alleen maar gekoesterd willen worden in liefde.” Met andere woorden, rust in de imperfectie, in het niet-weten, in pijn, in verdriet, in ongemak, op gewone momenten, in schoonheid, in verlatenheid, in liefde, in stilte, in de volheid van het leven; en vooral: rust in de reis, niet in de bestemming. Laat de controle los en omarm het leven. De weg van de rust is een boek waarin je als het ware wordt uitgekleed, ontmaskerd, keer na keer. Vanuit alle denkbare kanten wordt vrijwel elk facet van onze denken gevoelswereld belicht. Foster benadrukt de zuivere creatieve intelligentie waarmee je in je jonge jaren allerlei muren optrok om je hart te beschermen en te zorgen dat je erbij hoorde en geaccepteerd werd. Door die afweermechanismen uit je kindertijd los te laten, kun je de liefde die binnen in je leeft weer gaan herontdekken en alles in het leven omarmen: het verdriet evenzeer als de gelukzaligheid, de pijn evenzeer als de extase, de verveling evenzeer als de opwinding. Hij schrijft vanuit zijn eigen ervaring, als iemand die geleden heeft en een weg uit het lijden heeft gevonden; als iemand die ooit wilde sterven, die zuiver en verlicht wilde zijn, maar die nu verliefd is geworden op zijn eigen onvolmaakte menselijkheid. Veel stukken in het boek kwamen vanuit een diepe stille plek in hem naar boven. Foster ziet zichzelf niet als

goeroe. Hij zegt daarover: “Ik weet dat de ware leraar degene is die we in ons hart dragen en dat de ware autoriteit het Leven zelf is, het huidige moment dat helder schijnt achter alle ideologie, dat voorafgaat aan menselijke religie of denksystemen, en zelfs aan deze woorden.” Hij benadrukt dat het menselijke en het spirituele één zijn, net als het Absolute en het relatieve, en dat verlichting geen toestand in de toekomst is, maar dat wat we al zijn, het schitterende licht dat uit onze kern schijnt. Een deel van de kracht van De weg van de rust zit in het beweeglijke taalgebruik. Daarmee beschrijft hij niet zozeer situaties, maar met name gedachten en gevoelens die in bepaalde situaties op kunnen komen en hoe die vervolgens geïnterpreteerd en uiteindelijk geherwaardeerd kunnen worden. De voorbeelden die Foster daarvan geeft, belichten heel veel facetten van het leven. In combinatie met de openheid en eenvoud van zijn woorden maakt dat het boek tot een soort ‘grade D-diamant’, een edelsteen van de allerzuiverste soort die geen enkele verkleuring vertoont. Zijn manier van schrijven - soms ongeremd lyrisch, dan weer ingetogen en vol begrip en mededogen met onze menselijke tekortkomingen - geeft perfect weer wat hij inhoudelijk wil zeggen: leef de vrijheid, wees authentiek. Dat maakt dit boek een feest om te lezen. Lucy Auch

u recente

uitgaven u

In de achtste eeuw bracht de grote wijze Padmasambhava (uit Oddiyana in India) op verzoek van koning Tisong Detsan het boeddhisme naar Tibet. Vlak voor zijn dood vroeg Padmasambhava aan een van zijn leerlingen, prinses Yeshe Tsogyal, om een aantal van zijn belangrijkste teksten te begraven. Als de tijd daarvoor rijp was, zouden de teksten gevonden worden. Bijna zeshonderd jaar later gebeurde dat ook. Weer zeven eeuwen later vertaalde John Myrdhin Reynolds een van die teksten uit het Tibetaans en voorzag deze van een feitelijk en zeer verhelderend commentaar. Dankzij de vertaling van Teun Leopold is Spontane bevrijding door te zien met Naakt Gewaarzijn nu ook in het Nederlands beschikbaar. Door middel van ‘Rigpa’, de staat van onmiddellijke aanwezigheid, komen we ertoe alles te zien met een directe helderheid. We kijken dan zonder de oordelen en conceptuele constructies, die gewoonlijk ons zicht verduisteren en ons begrip belemmeren. Het is de introductie in de staat van aanwezigheid en gewaarzijn, die het vermogen is van de natuur van de geest en die ‘Spontane Bevrijding’ brengt. Dit boek mag met recht een klassieker genoemd worden voor iedereen die geïnteresseerd is in dzogchen, de leer die in Tibet beschouwd wordt als het hoogste en meest esoterische onderricht van de Boeddha. Uitgeverij Nachtwind. Bij uitgeverij Sahaja is nieuw werk van Rupert Spira verschenen. Altijd interessant. Het gaat om een doos van zes mp3 cd’s, wat resulteert in 30 uur begeleide meditaties plus een boek waarin deze gesproken meditaties uitgeschreven zijn. De veelzeggende titel is: Transparent Body, Luminous World: The Tantric Yoga of Sensation and Perception. De 24 yogameditaties gaan na hoe wij het lichaam en de wereld ervaren als een voortdurend veranderende stroom van gewaarwordingen en ervaringen die verschijnen in en gekend worden door het lege, open Gewaarzijn, dat er ook de bron van is. “The density and solidity of the body and the otherness of the world are penetrated and suffused with the light of pure knowing, God’s infinite

being, and are gradually outshone by it. The body becomes impersonal like the world, and the world becomes intimate like the body. At some point, there is a feeling-understanding that there is only God’s infinite being, and everything is that.” In Mysteriën en symbolen van de ziel vraagt André de Boer aandacht voor het feit dat je op aarde leeft omdat je zo in de gelegenheid wordt gesteld om een door de geest bezielde mens te worden. Contemplatieve en esoterische tradities uit het Oosten en het Westen geven aanwijzingen over hoe je zielsbewustzijn kunt verwerven, waardoor je het onuitsprekelijke kunt ervaren en liefde en wijsheid sterker kunt laten stralen in de wereld. Dat is nu harder nodig dan ooit. Lees in dit boek hoe bij te dragen aan een algehele geestelijke bewustwording en vernieuwing. Bezin je op diepzinnige kennis die eeuwenlang in mysteriescholen verborgen werd gehouden. Transformeer de wereld door te beginnen bij jezelf. Bereid je voor op het gaan van een authentieke spirituele weg in je dagelijkse leven. Uitgeverij Rozekruis Pers. Tom Zwaenepoel heeft een mooie bloemlezing gemaakt met inspirerende teksten over De stem van de stilte. Deze bloemlezing met citaten van heel veel verschillende auteurs toont hoe de stilte op alle momenten van het leven een onmisbaar basisingrediënt is. Stilte onder woorden brengen lijkt een paradox. En toch slagen sommige mensen erin om haar op een rake manier te typeren. Aan de hand van 52 alfabetisch geordende thema’s zijn korte tot zeer korte gedachten opgenomen over stilte. De thema’s variëren van dood en leven tot God en wereld. De gedachten zijn van uiteenlopende mensen, zoals paus Benedictus (zeven keer) en Kahlil Gibran (zes keer), tot de Maleisische zakenman en schrijver Vijay Eswaran (zeven keer). De bloemlezing werd samengesteld door Tom Zwaenepoel, o.a. doctor in de Germaanse talen en docent aan de universiteit van Gent en Bayreuth. Mooi boekje om in te bladeren en van te proeven, voor meditatie en om de waarde van stilte tussen woorden en

mensen te ontdekken. Gebonden uitgave in pocketformaat. Uitgeverij Lannoo. In november verschijnt het boek van Paula van Liere Jezelf, een weg naar vrijheid, met als ondertitel: boeddhisme ontdekken met zenleraar Cuong Lu. Paula van Liere is werkzaam als coach bij persoonlijke veranderingsprocessen en wordt daarbij geïnspireerd door het onderricht van Cuong Lu. We denken in tegenstellingen. Bewust en onbewust zijn we steeds bezig om geluk te bereiken en lijden te voorkomen. En als we het geluk gevonden hebben, willen we het vasthouden. Het kan anders, zonder strijd. Cuong Lu biedt een nieuwe kijk op de vier edele waarheden. Hij laat zien dat het niet nodig is om bang te zijn voor lijden en dat we ieder moment geluk kunnen ontdekken. Het is eenvoudig en moeilijk tegelijk. In ‘Jezelf, een weg naar vrijheid’ leiden Cuong Lu en Paula van Liere je naar een plek in jezelf waar je lijden direct kunt ervaren en erachter zal komen dat lijden heel anders en veel rijker is dan je dacht. Bevrijd uit de greep van angst ontdek je het geluk dat er altijd is. Uitgeverij Asoka. Stress en spanning op het werk, relatieproblemen of depressieve klachten, over het algemeen zijn dit geen gemakkelijke kwesties om alleen op te lossen. Mindful Analysis van coach en therapeut Mirjam Windrich helpt je al schrijvend je problemen te analyseren en stelt je de juiste vragen om door mentale barrières heen te breken. Het is een effectieve methode voor zelfanalyse. Mirjam Windrich ontwikkelde Mindful Analysis op basis van boeddhistische, psychologische en filosofische principes. Een Mindful Analysis-traject bestaat uit vier fasen waarin je verrassend snel tot de kern van je vraag komt. Bovendien ontdek je welke stappen je op korte termijn kunt nemen om een probleem aan te pakken. Met dit boek is de methodiek voor iedereen toegankelijk. Begrijpelijk geschreven, met aansprekende voorbeelden en praktische aanwijzingen om zelf al schrijvend je eigen Mindful Analyst te worden. Uitgeverij Kosmos.

Abonnee-voordeel Themaworkshop Inzicht, 21 januari 2017

Non-duale Coaching en Therapie Op het snijvlak van spiritualiteit en psychologie Een themamiddag ingeleid door:

• Alexander Zöllner, spiritueel leraar, coach en trainer • Drs. Myra Pieters-Engelkes, psycholoog-psychotherapeut • Drs. Yvonne Visser, psychiater en zen leraar Het doel van non-duale coaching of therapie is bewustwording van non-duaal Gewaarzijn als de bron en basis van wie wij zijn. Deze vorm van coaching of therapie is niet gericht op de ontwikkeling of verandering van ego. De aandacht gaat vooral uit naar de ontmanteling van de egostructuur die het zicht op non-duaal Gewaarzijn belemmert. In non-duale spirituele stromingen zoals Dzogchen en Advaita-Vedanta wordt ego gezien als een illusie. In het Westen, met zijn nadruk op individualiteit, blijkt het doorzien en loslaten van die (illusoire) egostructuur niet eenvoudig te zijn. Non-duale coaching en therapie ondersteunen dit proces dat bestaat uit een geleidelijke ontmanteling van alle ideeën en aannames over onszelf zodat het Licht van non-duaal Gewaarzijn steeds helderder kan gaan schijnen. De inleiders zullen de uitgangspunten van non-duale coaching en therapie toelichten en de effecten daarvan bespreken. Deelnemers doen ervaring op met deze vorm van begeleiding middels enkele oefeningen en meditaties. Uitgeverij Inzicht presenteert deze middag twee boeken die, ieder op hun eigen wijze, het proces beschrijven van ontwaken in non-duaal Gewaarzijn.

1. Handboek Non-duale Coaching en therapie Alexander Zöllner beschrijft in dit boek zowel de achtergronden en uitgangspunten van non-duale begeleiding als tal van praktische werkvormen, visualisaties en meditaties.

2. Radiant Mind een praktische weg naar Non-duaal Bewustzijn Deze Nederlandse vertaling van het gelijknamige boek van Peter Fenner Ph. D. is een praktische gids voor de reiziger op de weg naar non-duaal Gewaarzijn. De vertaling is van de hand van Myra Pieters-Engelkes en Alexander Zöllner.

Het wordt een inspirerende middag waarvoor ik je van harte wil uitnodigen.

Deelname aan deze themaworkshop à € 15,U kunt zich inschrijven via email: info@artoflife.nu Als abonnee van Inzicht is de deelname slechts € 7,50 Plaats: De Observant, De Leicester zaal, Stadhuisplein 7, 3811 LM Amersfoort Tijd: 14.00 – 17.00 uur

Neem nu een abonnement op InZicht 5 nummers, van november 2016 tot december 2017 U betaalt slechts 20 euro en ontvangt gratis het boek De uitdaging van de leegte.

Naam...................................................................................................................................... Adres....................................................................................................................................... Postcode...............................Plaats........................................................................................ Sturen naar: Uitgeverij Inzicht, Maurick 20, 2181 LB Hillegom U kunt deze nummers ook bestellen via de website www.inzicht.org

Geschenkabonnement Geef je vriend/vriendin een abonnement op Inzicht en ontvang zelf gratis het boek De uitdaging van de leegte. Het geschenkabonnement omvat 5 nummers en loopt van november 2016 t/m december 2017. U betaalt slechts 20 euro.

Geschenkabonnement sturen aan: Naam...................................................................................................................................... Adres....................................................................................................................................... Postcode...............................Plaats........................................................................................

Rekening naar: Naam...................................................................................................................................... Adres....................................................................................................................................... Postcode...............................Plaats........................................................................................

Sturen naar: Uitgeverij Inzicht, Maurick 20, 2181 LB Hillegom U kunt zich natuurlijk ook opgeven via de mail of website info@inzicht.org / www.inzicht.org

Lezers aanbieding Nieuw boek van Sri Nisargadatta Maharaj

Winkelprijs m 24,90 introductieprijs voor Inzichtlezers m 19,90! Dit boek is een verzameling teksten van Sri Nisargadatta Maharaj, teksten die prikkelen tot bezinning, tot meditatieve momenten van verstilling. Mensen houden zichzelf druk bezig omdat ze zich maar moeilijk van zichzelf bewust kunnen zijn. Mensen zoeken allerlei vermaak om aan zichzelf te ontsnappen. Naar jezelf kijken en alleen zijn is de grootste uitdaging. De ultieme religie is Zelfrealisatie. Dat betekent opgaan in een ononderbroken staat van zijn, zonder angsten. Dit heeft betrekking op het lichaamsbewustzijn. Religies die zich richten op het gedrag van mensen leiden hen naar de ondergang. Bevrijding betekent vrij zijn. Je bent dan niet langer gebonden aan de mind, het intellect en het ego. Iemand die daarnaar leeft wordt bevrijd van alle concepten.

Te bestellen via www.inzichtboeken, of via info@inzicht.org en via uw boekhandel

Tijdschrift Inzicht heeft een nieuwe webshop: www.inzichtboeken.nl Boeken rondom advaita en non-dualiteit zijn te bestellen op inzichtboeken.nl U kunt zich ook via deze shop abonneren op het tijdschrift Inzicht

Eerder verschenen nummers van Inzicht

Door het tijdloze karakter van Inzicht blijven de eerder verschenen nummers even interessant als de nieuwe uitgaven. De volgende nummers zijn nog leverbaar voor 4,50 euro per stuk. zie www.inzicht.org voor beschikbare nummers.

… exx.

2-2004

… exx.

3-2004

… exx.

1-2005

… exx.

2-2005

… exx.

1-2006

… exx.

2-2006

… exx.

4-2006

… exx.

1-2007

… exx.

2-2007

… exx.

1-2008

… exx.

1-2009

… exx.

2-2010

… exx.

3-2010

… exx.

4-2010

… exx.

2-2011

… exx.

3-2011

… exx.

1-2012

… exx.

4-2012

… exx.

2-2013

… exx.

3-2013

… exx.

4-2013

… exx.

1-2014

… exx.

2-2014

… exx.

4-2014

… exx.

1-2015

… exx.

2-2015

… exx.

3-2015

… exx.

4-2015

… exx.

1-2016

… exx.

2-2016

… exx.

3-2016

Wat is advaita?

Een wierookstokje staat te branden op mijn bureau. Is dat iets triviaals? Een aardbeving doet de aarde schudden en de berg Fuji valt om. Is dat een groots gebeuren? Ja, zolang het idee van ruimte overeind blijft. Maar zitten we werkelijk opgesloten in iets wat ruimte genoemd wordt? Is ons leven zo beperkt? Als we de waarheid willen doorgronden, moeten we ernaar kijken vanuit het punt waarop deze wereld nog niet geschapen is, waarop bewustzijn van dit of dat nog niet ontwaakt is en waar de geest opgelost is in zijn eigen identiteit, dat wil zeggen, in zijn eigen sereniteit en leegte. Zul je voor altijd gebonden zijn aan je eigen denkwetten of zul je volkomen vrij zijn door onder ogen te zien dat het leven geen begin en geen einde kent? Je mag niet aarzelen. Snap het of laat het gaan - een andere mogelijkheid is er niet. Je kunt er niet voor weglopen, want je wordt er overal mee geconfronteerd. Toch snap je op de een of andere

NIETS KAN manier niet dat we net zo zijn als ‘degenen die sterven van de honger terwijl ze naast een zak rijst zitten’ of als ‘degenen die sterven van de dorst terwijl ze tot aan hun middel in het water staan’. Een zenmeester gaat nog verder en zegt dat we de rijst zelf zijn en het water zelf. Als dat zo is, kunnen we niet naar waarheid zeggen dat we honger of dorst hebben, omdat we vanaf het begin der tijden aan niets gebrek hebben gehad. We zijn steeds op zoek naar geheimen op de onmogelijkste plaatsen, dat wil zeggen, in verbale abstracties en metafysische subtiliteiten, terwijl de waarheid alleen gevonden kan worden in de concrete dingen van het dagelijks leven. Dat werd weer eens bevestigd toen een monnik aan zijn meester vroeg: “Het is alweer een tijd geleden sinds ik naar u toe ben gekomen om les te krijgen in de heilige weg van de Boeddha, maar u hebt me nog niet één enkele aanwijzing gege-

40 NATUURLIJKER ZIJN gesteld: “Doet u ooit moeite om uzelf te oefenen in de waarheid?” “Ja, dat doe ik.” “Wat voor oefening doet u dan?” “Als ik honger heb, eet ik; als ik moe ben, slaap ik.” “Dat doet iedereen; kun je zeggen dat zij dezelfde oefening doen als u?” “Nee.” “Waarom niet?” “Als zij eten, eten ze niet, maar denken ze aan allerlei dingen, en dat zorgt ervoor dat hun geest verstoord wordt; als zij slapen, slapen ze niet, maar dromen ze over duizend en een dingen. Dat is waarom ze niet zo zijn als ik.”

Uit: D.T. Suzuki - An Introduction to Zen Buddhism Uitgeverij Grove Press Inc., 1964

ven. Ik vraag u om meer medeleven.” Hierop gaf de meester het volgende antwoord: “Wat bedoel je, mijn zoon? Iedere ochtend groet je me, en groet ik dan niet terug? Als je me een kopje thee brengt, neem ik dat dan niet aan en geniet ik er dan niet van? Wat wil je nog meer van me leren dan dit?” De waarheid is uiterst eenvoudig, rechtstreeks en praktisch van aard. ‘Goedemorgen, hoe gaat het vandaag met je?’ ‘Dank je, het gaat goed met me.’ ‘Neem een kopje thee’ - dit is wat er met de waarheid bedoeld wordt. Toen een hongerige monnik aan het werk was en hij de etensbel hoorde luiden, liet hij zijn werk onmiddellijk uit zijn handen vallen en begaf hij zich naar de eetzaal. De meester lachte hartelijk toen hij dat zag, want de monnik had op volkomen natuurlijke wijze gehandeld. Niets kan natuurlijker zijn; het enige wat er hoeft te gebeuren is dat je je ogen opent voor de diepe betekenis ervan. Aan een gerespecteerd leraar werd eens de volgende vraag

InZicht . 4 . 2016

Ú mededelingen Ù

Korte mededelingen over activiteiten waarin zelfonderzoek en inzicht centraal staan, kunnen in deze rubriek worden opgenomen als ze uiterlijk zes weken voor verschijningsdatum bij de redactie binnen zijn. Opname in de agenda betekent niet noodzakelijk een aanbeveling. Er is ook een meer gedetailleerde activiteitenkalender die regelmatig wordt bijgewerkt op de website van InZicht (www.inzicht.org). Ú Philip Renard Den Dolder (Dolderseweg 123 B) Satsang in de Maria Christina Kerk. Elke zaterdag (10.30-12.30 u). Info (ook voor individuele sessies): philip@advaya.nl Blog op http//vollecirkel1.blogspot.nl Website: www.advaya.nl Ú Jan van Delden “Bevrijding betekent het verleden loslaten en zonder veroordeling naar het heden kijken” - Lezingen: Nijmegen zat. 12 nov. Amersfoort zat. 19 nov. Hilversum zon. 20 nov. Voor info en aanmelden: www.ods.nl/la-rousselie Verdere info: Wilmy Moors, T: 030 293 92 91 janvandelden108@gmail.com Ú Advaita Stiltegroepen In de traditie van Nisargadatta Maharaj en Douwe Tiemersma Gent, 2de do. v.d. maand, 19u00 – 21u30 – jacques.back@telenet.be - T 0032 476 89 65 04 Groningen, 2de zon. v.d. maand (bij voorkeur) 10u30 – 12u00 - T 0031 50 301 12 26 Amsterdam, 2de en 4de ma v.d. maand, 19u45 – 21u30 - bryantimmer@live.nl - T 0031 6 45 76 34 83 Leuven, 1ste en 3de di. v.d. maand, 19u30 – 21u30 jacques.back@telenet.be - T 0032 476 896504 Hellevoetsluis, maandelijks op zo, 11u00 – 12u30 piamaria@planet.nl - T 0031 181 317 776 Brugge, 1e zon. v.d. maand, 9u30 – 12u00 jeanpierreverschuere@belgacom.net T 0032 486 976569 Midden-Nederland, 1 maal per maand, 19u30 21u30, rowlf63@xs4all.nl Stiltedagen, tweemaandelijks op zo, 10u30 - 15u30 marryvanhuet@gmail.com - T 0031 10 426 99 81 W: www.advaitastiltegroepen.net Ú Hans Laurentius Renkum (De Rijnkapel, Utrechtseweg 119) Satsang Drieluik 21-23 okt. (21 okt., 19:30 - 23 okt., 16:15) en 24-26 februari 2017, en 5 7 mei 2017 Nijmegen (Thieme Loods; Leemptstraat 34) 23 nov.; 21 dec., 15 februari; 5 april en 7 juni (19.30-22.00) aanmelden bij Niek info@zijnsweg.nl Amsterdam: (Mirror Centre, Ter Gouwstraat 3) 4 dec. en 12 maart (12:30 - 16:00) aanmelden bij: marcia@artofloving.nl Utrecht: (Boslaan 84) 5 februari, 23 april 2017. (14.00-17.00) Info: gvlist@zonnet.nl;; Deventer: (ZiNiZ Achter de Broederen 8) 11 juni 2017 (13.30-16.00) Aanmelden en info bij Rob: vantwist15@gmail.com Vaalbeek: (La Foresta, Prosperdreef 9, België) All-in satsang-weekend 9/11 dec. (9 dec., 20:00 11 dec., 16:00) Eindhoven (Aquamarijn, Stratumsedijk 57) zondagmiddag 19 maart 2017, (14.00 t/m 16.45 u) Bijdrage: 20 euro. Opgave gewenst: Niek Dekker info@zijnsweg.nl en/ of 06 361 8 000 8 Meer info: www.hanslaurentius.nl

Ú Trees Cottenier Kortrijk (Veemarkt 31) Headless meeting elke 1ste woensdag van de maand om 20u Experimenten van Douglas Harding, een directe weg naar Zien en leven vanuit het Zelf. Info en inschrijving: 0473/81.85.82; http://www.headless.org/ Ú Djihi Marianne Rotterdam, Lisplein 7. Kashmiryoga en satsang Contact : E : satsang@zonnet.nl T. 010-4672261 W: www.advaita-yogacentrum.nl Ú Luc Vermeeren Antwerpen (Drakenhoflaan, 80, Deurne) 3e do. v.d. maand Leuven (C.Keynsklaan, 31, Winksele) 1e vr. v.d. maand Gent (Groot-Brittanniëlaan 42) 4e di. v.d. maand Info: L. Vermeeren, T 03 290 74 28 of via luc.vermeeren@telenet.be. Ú Zen: Maha Karuna Ch’an Steyl (Tegelen- Venlo) Meerdaagse sesshins met Ton Lathouwers: Woe 16 – zon 20 nov. 2016 Woe 18 – zon 22 jan. 2017 Woe 5 – zon 9 april 2017 Info: www.mahakarunachan.be Ú JanKees Vergouw Zaanstad: satsang elke 1e zat. v.d. maand (15.3017.30) Voor de satsang is er JK-Yoga (12.30/14.45 u) in NH stolpboerderij. Info: T 075-6319210 of 0643030546 en dit@jankeesvergouw.nl W: www.jankeesvergouw.nl Ú Dick Sinnige “Niet de angst maar de liefde” Amsterdam (Olympiakade 44-2), elke di 20:00 u. T. 020-6735669, M: d.sinnige@chello.nl Ú Prajnaparamita Baarn (Kerk, Eemnesserweg 63b) Satsangavonden op ma. Info: Chetanya, tel: 06-36119150 Frankrijk. La Roseraie de Sacha. 18 dec. - 1 jan., kerstretraite. Meer info: www.prajnaparamita.nl of T: 06-36119150 Ú Joanika Ring Overlangel (Maasdijk 4): Satsang elke di voor ‘beginners’ en elke wo voor ‘gevorderden’ (20.00-22.00 u) in het atelier Satsangdag elke derde zo v.d. maand. Info en eventuele veranderingen www.joanika.nl Aanmelden verplicht: maasdijk4@gmail.com T: 06-5204569. Ú Taetske Kleijn Leiden (TSUKI, Rijnsburgerwerg 86): QLB meditatie. Rotterdam (Centrum DJOJ, Antony Duyklaan 5-7): QLB meditatiecursus op di. 20.00 u. Meer info: www.tsuki.org, 071-5173508 of tsk@tsuki.org Ú Dit Moment Brugge (Hof van Watervliet – Oude Burg 27) Inspiratiegroep Non-dualiteit: elke 2e en 4e zon. vd maand Ervaringsgroep Lichaamsbewustzijn: elke 3e zon. vd maand Weekend Non-dualiteit

Met Han van den Boogaard, Jan van den Oever, Jan Kersschot en Armelle Six zat. 26 en zon. 27 nov. - Brugge Alle info op ditmoment.be Gent (Groot-Brittanniëlaan 42) - Advaitagroep voor stilte en meditatie: elke 2e do. vd maand (19u-21.30u) - Headless Way oefengroep: elke 4e di. vd maand (19.00-21.30) Info: E: jacques.back@telenet.be, T 0476 89 65 04 Ú Jan van den Oever Leiden (Plata, Garenmarkt 1a) 23 nov.,14 en 28 dec. (20:00-22:00 u.) Reserveren noodzakelijk via info@janvandenoever.com Info: www.janvandenoever.com Ú Jop Elsen Nieuw-Vennep (Boomgaard 8) Advaitabijeenkomsten Elke eerste di v.d. maand (19.30 u) Info en aanmelding via T: 06 53 673 526, annette.meininger@worldonline.nl Lelystad (Rivierenlaan 184). Elke 1e vr v.d. maand. Aanmelden bij Cees Bakker T 06 12 664 855 of cees.baksun@gmail.com Info: www.jopelsen.nl of mail jopgmelsen@hotmail.com Ú Randolph Bilthoven (Terra Viva’ Pimpelmeeslaan 1) satsang elke wo en zo (19.30 - 22.00) Amsterdam (Vinkenstraat 172) Satsang middag: zat 26 nov. (12.00 - 15.00) Mallorca (Jardì de Llum, regio Manacor/Arta): Satsang week intensive, zat. 8 t/m vrijdag 14 okt. Aanmelden nodig, Engels en Nederlands gesproken. Voor alle info en aanmelden: www.satyasatsang.nl en info@satyasatsang.nl Ú Sufi Way activiteiten: Amsterdam (Roetersstraat 6) Muzikale meditatie: marjolein@mabelis.nl Bergen (NH) (Kievitslaan 201) Thema-avond rond non-duaal soefisme en muzikale meditatie (Zikr) info: Umtul Valeton-Kiekens, muvaleton@gmail. com, T 072 5818779/06 51250493 Zie www.sufiway.nl Ú Ad Oostendorp Arnhem (Medisch Centrum ‘het Span’, van Maerlantstraat 1), zondagen (uitgenomen 1e zo v.d. maand). (10.30 tot 13.00 u) Eefde bij Zutphen (kazerneplein 5) 1e zo v.d. maand (10.30 tot 13.00 u) Aanmelden : ad.oostendorp@planet.nl info: adsang.nl en T: 06-44 66 03 93 Ú Steven Noomen Bilthoven (Saturnuslaan 30) 1e en 3e wo v.d. maand. (20.00 u.) T: 030 - 2287 212 www.spirituele-integratie.nl Ú Fokke Slootstra Drouwen (De Verwondering, Lemenweg 2) Mindful gelukkig, stress reductie training, ma-avond. Compassietraining, di-avond . Tools for life opleiding, start 27 jan. 2017 Info: T 0599 512798 en http://www.verwondering.eu/ Ú Sharlih Kruisweg (Gron.) Marneweg 66 Huiskamer Satsang: elke do. 19:30 - 22:00 u Info: hethierennu@gmail.com W: www.hethierennu.nl

Ú mededelingen Ù

Ú Karin Visser Lelystad (Headless Café) Headless workshops Geregeld op vr (20.00-21.00u.) Google Video Hangout, Info www.headlesscafe.info E: karin@headlesscafe. info T 0320 852532 Blog: http://www.headlesscafe.info/nieuws-commentaar-en-bespiegelingen Ú Nicky Verbeek Hilversum (Wandelmeent 61) maandelijkse satsang (13:30 - 16:00) Nederhorst den Berg (Blijklaan 1) maandelijkse satsang (13:30 - 16:00) Info en aanmelden: www.muhja.nl // info@muhja.nl T 0031(0)6-54988895 W: www.muhja.nl Ú Erik van Zuydam Zutphen (Middenhuis) 28 feb. Dagworkshop Ardennen (Chateau Frandeux), 25 nov-2 dec, retraiteweek Maastricht (Meerssen) 20 nov dagmeeting Utrecht (Bunnik)10 dec dagmeeting Rotterdam 18 dec dagmeeting Leeuwarden 14 jan middagmeeting Amersfoort 28 jan dagmeeting Tilburg 19 feb dagmeeting Groningen 4 maart dagmeeting Den Bosch 8 april dagmeeting Meer info: www.inzicht-nu.nl Aanmelding: info@inzicht-nu.nl / 020-6613348 Ú Jeff Foster Fraudeux (Ardennen) 7-daagse retraites van 18 t/m 25 nov met stiltedagen. Titel: ‘The way of rest – Finding the courage to hold everything in love’. Emelo: 3-daagse weekend intensive in Dennenheul 2 t/m 5 dec 2016. Titel: “Stop trying to heal yourself - wake up instead” Info: www.lifewithoutacentre.com Ú Unmani Wales (Snowdonia National Park), vijfdaagse intensive retreat met stiltedagen: 30 november – 4 december Middelburg (Stichting Padma, Verwerijstraat 51a) Weekend Intensive met live streaming: 10 & 11 december India (Arambol, Goa), open satsang bijeenkomsten: half december – half februari. India (Rishikesh), open satsang bijeenkomsten: half februari – half maart. India (Rishikesh), 7-daagse intensive retreat ‘Stand in the Fire of Truth: 21 – 27 maart. Info: www.die-to-love.com Ú Rita Bouwman Brugge (Hof van Watervliet, Oude Burg 27) jaargroep (10:00 - 16:00) Bathmen Jaargroep Wakker Mens Zijn 2016/17, Gent Jaargroep Wakker Mens Zijn 2016/17. Ú Guy Wouters Wimmertingen-Hasselt (Smetstraat 30 Limburg, België) satsang in de huiskamer De deelname is gratis. Telkens 1e donderdag van de maand, (20 – 21.30 u.) www.spiritueleondersteuning.be www.guywouters.be Tel 0472101575

InZicht . 4 . 2016

Ú Zijnsweg Satsang met Jan Prins Renkum Rijnkapel Utrechtseweg 119 Zondagmiddag 27 november (14.00 – 16.15 u.) Bijdrage: 15 euro Opgave gewenst: Niek Dekker info@zijnsweg.nl / 06 361 8 000 8 Ú Inzicht Café Rotterdam. Een paar weken na het verschijnen van Inzicht wordt er een “Café” georganiseerd op de Bergselaan 264 in Rotterdam. De bedoeling is om een of meerdere artikelen uit Inzicht met de aanwezigen te bespreken. Info en aanmelden, eventueel met opgave van het artikel dat je wilt bespreken, bij Marja van den Berg : topvandeberg@kpnplanet.nl ”. Ú Naropa Noordwijkerhout (De Maasgaarde - Herenweg 9a), woe 16 nov (20:00), zo 27 nov (11:00), woe 14, 28 dec, 11 jan, 1 feb, 1 - 22 maart (20:00) Den Haag (De Zalen - Riouwstraat 1), zo 20 nov (satsangdag 10.00u-17.30u), zo 4 - 18 dec, zo 8 - 15 jan, zo 5 - 12 feb, zo 5 -19 maart (11:00). Utrecht (ingang naast Augusto Sandinostraat 134) vr 23 dec, 27 jan, 31 maart (20:00). Exloerveen vipassana 5 daagse (‘De Maanhoeve’ Exloërveen 18a, 9574 PB Exloerveen) di 6 - zo 11 dec. Deventer vipassana 5 daagse (Studiecentrum Oxerhof - Oxerhoflaan 6 - Deventer) di 7 - zo 12 maart 2017. Katwijk aan Zee sufi tempel Universel Murad Hassil (Zuidduinseweg 7 Katwijk) zo 22 jan, zo 26 maart 2017 (15:00) Tsjechië · 5 dagen vipassana: woe 8 - zo 13 nov (‘Sammasati’ Veselí 30 - Zákupy 470 02) · zo 19 - maa 20 feb | Satsang in Brno (Tanecni studio Tlukot - Novobranská 4 - Brno) · woe 22 - zon 26 februari 2017 | Satsang en satsangdagen in Praag (Anima-therapie O.S. Apolinárská 4a - Praag 2) Info en actuele agenda: www.naropa.eu en mailto:info@naropa.eu

Weekend Non-dualiteit Brugge 2016

In samenwerking met InZicht organiseert ‘Dit moment’, Brugge opnieuw een weekend rond non-dualiteit. Het Weekend bestaat uit satsang (‘samen zijn in waarheid’), zelfonderzoek en meditatiemomenten. Er zal vooral veel ruimte zijn om in te gaan op vragen van deelnemers. 4 advaita-leraren brengen elk vanuit hun eigen invalshoek datgene onder woorden waarover eigenlijk niet gepraat kan worden. Maar het zijn net deze woorden die ons leiden naar de stilte, rust en ruimte voorbij het denken, naar het antwoord op de centrale vraag: ‘Wie zijn we werkelijk, voorbij onze gedachten en gevoelens, voorbij de beperkende identificatie met ons Ik of Ego?’ Een inspirerend weekend waarbij diepgang op soepele wijze wordt aangevuld met een heerlijk verblijf in het wondermooie Brugge met zijn historische centrum waar de tijd lijkt stil te staan. En dat is dan weer een mooi aanknopingspunt voor tijdloos non-duaal bewustzijn. Op zat. 26/11 verwelkomen we de Nederlandse sprekers Jan van den Oever en Han van den Boogaard, en op zon. 27/11 wordt het een Belgische dag met Jan Kersschot en Armelle Six. Meer info op www.ditmoment.be

OPROEP AAN DE LEZER Het thema van het komende nummer van InZicht zal ‘Het open geheim’ zijn. De redactie nodigt de lezers van InZicht uit om zelf een korte bijdrage te leveren op basis van dit thema. Deze kan per mail gestuurd worden naar meinhardvandereep@ ziggo.nl. Uiterste inzenddatum: 1 januari 2017. De redactie behoudt zich het recht voor om een ingezonden stuk in te korten of niet te plaatsen.

Het volgende citaat van Tony Pasons kan in dit kader wellicht een bron van inspiratie zijn: “Je hoeft nergens heen en je hoeft niet anders te worden of te veranderen om vrij te zijn. Juist het zoeken naar vrijheid brengt je steeds verder weg van die vrijheid. Vrijheid is niet door welke inspanning dan ook te bereiken. We hoeven niet te zoeken, we hoeven niet te veranderen, we hoeven alleen maar te zijn en te accepteren wat er is. Dat is vrijheid, dat is het open geheim.”

u boeken

extrau

Silence Smiles The Hymns Ensemble

Dit kijk-, lees- en luisterboek heeft zoals de titel al aangeeft Stilte als overkoepelend onderwerp. Via geluid, klank, muziek, woorden en beelden wil het de Stilte als rijgdraad kenbaar maken. Niet alleen als de afwezigheid van geluid, maar ook als tijdloze, onpersoonlijke en onvoorwaardelijke achtergrond. Het boek wil via verschillende zintuigen meditaties bieden met vingerwijzingen naar ons oorspronkelijke nulpunt, waar we ons weer even kunnen herijken. Spirit Connection (Harry van Dalen, Gwen de Jong en Judith Jansen) organiseert en verzorgt regelmatig gongbaden, klankconcerten en muziekmeditaties en nodigen daar vaak beroepsmusici bij uit om samen te spelen met hun gong- en klankenspel. Uit die kruisbestuivingen is dit Silence Smiles-project ontstaan. De musici werden in de studio uitgenodigd om met ruimte voor stilte en klank muzikaal te participeren. Het boek bevat twee CD’s met elk één ‘compositie’. Het zijn meditatieve stukken met elk een eigen karakter en timbre. Hymn to the Silence is contemplatief van aard en begint zoals een eerste ademtocht met de gong, de denkbeeldige poort tussen het vormloze en het scheppende. De resonanties van de gong zwermen rond en geleidelijk mengen ze zich met de andere instrumenten en ontvouwt zich langzaam een veelvormige en bonte klankschepping. En zoals alles in de schepping valt deze wonderlijke klankenwereld na een ontladende extase, met een zucht van verademing weer terug in de achtergrond van stille aanwezigheid. ‘Hymn To The Silence’ is uitgevoerd door cello, contrabas, didgeridoo, native american flute, koor, percussie, sopraan, gongs, kristallen- en Himalaya klankschalen. Het tweede stuk Call & Response is ‘muzikaler’ en beaccentueert de speelse intentie van het scheppende principe. De eenheid die in dialoog gaat met zichzelf en door middel van vraag en antwoord bij wijze van spreken de schepping veroorzaakt. De jazzpianiste Atzko Kohashi had nog nooit met gongs

samengespeeld en werd gevraagd te reageren op de klanken van gongs en klankschalen. Het betoverende klankgesprek dat zo ontstond laveert avontuurlijk op de dunne scheidslijn tussen muziek en klank. ‘Call & Response’ is uitgevoerd door piano, percussie, gongs, kristallen- en Himalaya klankschalen. Het binnenwerk van het boek (geselecteerd en vormgegeven door Kees Schreuders) bestaat uit een spannende serie verstilde beelden in combinatie met citaten van onder andere Alan Watts, Yates, Rupert Spira, Nisargadatta, Tony Parsons, en Rumi. Beeld en tekst ondertitelen elkaar over en weer. Soms concreet, soms abstract en intuïtief. De teksten putten zowel uit de klassieke als de moderne non-dualistische traditie, maar er zijn ook diverse atypische bijdrages zoals van: Van Morrison, Rothko, Yates, Joost Zwagerman, Arvo Pärt, Bukowski, e.a. De prikkelende combinatie van beelden en teksten daagt uit om verder te kijken dan het denken dat beelden wil benoemen en teksten wil begrijpen. Al met al een bewonderingswaardig belevenisboek, dat via luisteren, zien en denken aanspoort te kijken naar dat wat vooraf gaat aan je onderwerp van aandacht. Om ‘buiten’ en ‘binnen’ met elkaar te verenigen. De avontuurlijke mix van teksten, fotografie en muziek, maakt het zeer verleidelijk om in te stappen en je mee te laten voeren. Je aandacht te verleggen van de ervaring naar het ervaren zelf en je daarmee te vereenzelvigen. Een integer en met veel liefde en bezieling gemaakt project. Een viering van Stilte als wezenlijk deel van ons zijn. Je snapt meteen waarom de Stilte (glim)lacht… Silence Smiles kan worden besteld via www.SpiritConnection.nl. Je vindt daar ook muziekfragmenten en een aantal pagina’s uit het binnenwerk van het boek. N.B. 3 december a.s. is er een – Spirit Connection ‘stilte, klank & muziek’concert - in de Van Houtenkerk in Weesp. Informatie daarover vind je ook op hun website.

Silence Smiles The Hymns Ensemble Uitgegeven door Spirit Connection 2016 100 blz en 2 audio-CD’s, € 29 incl. verzendkosten te bestellen via: www.SpiritConnection.nl

InZicht . 4 . 2016

[advertenties]