Para Kambiyo ve İskişaf İşleri Dairesi Müdürü Gürsel Gürbüz

Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri

Dairesi Müdürü Gürsel Gürbüz dairenin çalışmalarına ilişkin bilgi vererek ülkedeki sigortacılığın önemine değindi.

“Sigortacılık anlayışının değişmesi ve sigorta yatırımının yapılabilmesini istiyoruz”

Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi’nin genel işleyişi nedir? Kamuya bağlı kaç sigorta var? İşleyişleri nasıldır ?

Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi’nin şu an yürütmekte sorumlu olduğu on yasa var. Teşkilat Yasası ve Menkul Kıymetler Yasası henüz faaliyette değildir. Bu ikisinin haricinde sekiz tane yasadan sorumludur. Bu sekiz yasanın içerisinde Sigortacılık Yasası da vardır. 28 yıldır Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi’nde görev yaptım ve iki aydır da müdürlük görevinde bulunuyorum. Bu yasalar ile ilgili arkadaşlarımız çalışmalarını sürdürmektedir. Para Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi’nin görevleri esasında yer alan bazı yasalar ki bunlar Faiz Farkı Fonu Yasası ve Fiyat İstikrar Fonu Yasası, bizi yakından ilgilendiren yasalardır. Fiyat İstikrar Fonu Yasası akaryakıtlarla ilgili olan yasamızdır. Görev alanımıza sadece bu yasalar girmektedir.

‘’Sigortacılık Yasası 2010 yılında yenilendi’’

Kıbrıs Sigorta’yı dolaylı yönden ilgilendiren ise İnkişaf Yasasıdır. Ve buna bağlı da Kamu İktisadi Teşkilat (KİT) yasasıdır. Ve bir de Özelleştirme Yasası’nı yürütüyoruz. Sigortacılık Yasası 2010 yılında tekrardan yenilendi ve Avrupa Birliği direktiflerine daha uygun hale getirildi. Bu yasa 1993 yılında çıkan bir yasaydı ve tadil ettirilerek 60/2010 sayılı yasa olarak yürürlüğe girdi. Ülkemizde şu anda 35 tane Sigorta şirketi var. Bunların 3 tanesi Hayat Sigortası, 32 tanesi de hayat dışı prim sigortasıdır. Tabii burada Sigortacılık Yasası ve onun altında çıkarılan tüzükler tahtında belirtilmiştir. Hayat dışı sigortada bazı kamu bacaklı yöntemler vardır. Kamu bacaklı sigortada kendilerine has yönetmelikleri vardır ve yönetim kurulları ile yönetilmektedir.

“Diğer ülkelerde sigortacılık daha çok gelişmiştir. Ekonomik bakımdan zorlu bir dönem içerisinde olduğumuzdan dolayı diğer sigortacılık alanlara yönelim düşüktür. Daha fazla trafik sigortası yapılması ağırlıklıdır. Arzumuz bu ekonomik buhrandan çıkıp insanların sigortacılık anlayışının değişmesi ve daha farklı alanlara da sigorta yatırımı yapabilmesidir.”

Kıbrıs Sigorta özelinde yönetim atanırken kriter nedir? Eğitim durumları ve nitelikleri ne olması lazım?

Başkanlarını yönetim kurulunda kendileri seçerler. Ama bazen hangi hissedarın çoğunluğu varsa ona yönlendirirler. Tüm yönetim kuruluna atanacak kişinin hukuk, iktisat, işletme, maliye, sigortacılık, kamu yönetimi, istatistik, matematik veya mühendislik alanlarında lisans yapması gerekmektedir. Bu alanlarda Yüksek Öğrenim eğitimi almış olması gerekmedir. Ayrıca 3 yıllık mesleki deneyim yapmış olması da şarttır.

Yönetim Kurulunun tümü için de bu geçerlidir. Kendi içlerinden bir başkan bir de başkan yardımcısı seçerler. Bu yetki altında da müdürler olur. Genel müdürü de yönetim kurulu atar. Bazı teşebbüslerde KİT Yasası tahtında yönetim kurulu önerisi ile Bakanlar Kurulu müdürleri tayin eder. Tabi ki Kıbrıs Sigorta da bir kamu teşebbüsü olmasından dolayı bu uygulama burada da geçerlidir. Bu alanda yönetimde olacak insanların “ehil” olması gerektiğini düşünüyorum.

Kaç tane sigorta şirketi size bağlıdır?

İnkişaf Sandığı bir fondur. 1961’de kuruldu. 1960’da Kıbrıs Cumhuriyeti kurulduğunda İngiliz beş yüz sterlin katkı parası vermişti. Sonra bir beş yüz sterlin daha verdi. Amacı Türk Cemaati’nin inkişafı yani kalkınması için ayrılmış bir para olmasıydı. Yani kamusal alanda iktisadi yatırımlar için bu paranın kullanılması amaçlanmıştı.

Mesela o zamanlar TAŞEL vardı. Biz tabi o zamanlardan İnkişaf Sandığı olarak da o yıllardan beri birtakım kuruluşların ortağıyız. ETİ de bizim ortaklarımızdan biriydi. Sonra tasfiye sürecine girdik. Sonra ETİ İnkişaf Sandığı’ndan çıktı. Ama tabi henüz tam olarak tasfiye olmadı. Kalkınma Bankası da neredeyse şu an yüzde 100’e yakın bir KİT’imizdir. İnkişaf Sandığı’nın büyük hissedarı olduğu bir kuruluştur. Ancak onun kendi yönetimi vardır. Kendisi de Kıbrıs Sigorta’ya iştiraki olduğu için o da atamasını kendisi yapar. Yani bu makamlar onların yetkisindedir. Yani şu an bizim dairenin direk değil dolaylı atadığı bir sigorta şirketi vardır. Ama öbür yandan sigortacılık yasasını yürüten makam olduğumuz için atama yapmasak da ilgiliyiz çünkü karar verici makamız.

Bize onlar böyle bir yönetim kurulu atamamız var diye bildirirler. Biz de Sigortacılık Yasası tahtında onu inceleyerek, onayını yasa gereği biz verebiliriz. Bu kamu bacaklı olanlarda husus budur. Mesela Şeker Sigorta’ya bağlı değiliz ama Kooperatif Merkez Bankası’nın bir bacağı olduğu için orada da varlığımız söz konusudur. Koop Merkez Bankası da Bankacılık Yasası altında faaliyet gösteren bir bankadır yani diğer kooperatifler gibi değildir. Kalkınma Bankasının 3 temsilcisi vardır. Diğeri ETİ bir diğeri Vakıflar Bankası’nın temsilcisidir.

Bir tanesi Mağusa Esnaf Zanaatkarlar Koop (MEZ-KOOP) üyesidir. Bir de kendi hissedarı olduğu için kendi hissedarlığıdır. Hatta yönetim kurulu başkanı da bu kişidir. Kendi aralarında bu kişiyi seçmiştirler. Yani burada Kıbrıs Sigorta’nın Kalkınma Bankası, Vakıflar, MEZ-KOOP, ETİ ve kurumun kendi temsilcisinden oluşan bir yapısı vardır.

Peki poliçelerin fiyatlarını neye göre belirliyorsunuz? Daire buna yetkili mi?

Piyasada göre sınır koyuyoruz. Tabi pandemi bayağı bir sektörü etkilemişti. Sigorta şirketlerinin primler konusunda talep olduğu sürece bunların tümü de-

ğerlendirmeye alınır. Ve gerekli görülürse artış yapılması uygulanır çünkü şirketler kendi istediklerine göre fiyat belirleyemezler.

Ortak bir karar çıkar ve buna göre rakam belirlenir. Yani herkesin fikri alınır ve ortak kararla bu işler yapılır. Sigortacılar Birliği vasıtası ile de bu uygulanır. Mesela hasarsızlık tüzüğümüzde koyduğumuz sınır, sigorta şirketlerinin bünyelerini koruyacak orandadır. Bu şekilde ayakta kalamayabilirler. Yani herkes o ortak sınıra göre primlerini düzenler.

Peki size bağlı olan sigortaların durumu nedir?

32 tane sigorta ve 3 tane de hayat sigortası yani tüm sigortalar bize bağlıdır. Özel sigortalar da bize bağlıdır. Bir sigorta şirketi kurulacaksa bize başvuru yapmak zorundadır.

“Sigorta şirketi kurmak için kriterler esastır”

Peki her isteyen bir sigorta şirketi kurabilir mi? Nedir kriteri?

Tabi ki kriterler vardır. Bunun kriteri ise sermaye yeterliliği ve fizibilite durumu en başta aradığımız niteliklerdir. Ayrıca acentelikler da bize gelir. Mesela bir sigorta şirketi kuracaksanız bizim sizin hedeflediklerinizi de görmemiz gerekir. Ve bu bağlamda trafik, yangın, v.s. alanları için de ruhsat almaları gerekir. Bunlar için de sermaye gerekiyor. Ayrıca hangi alanda faal olacaksa buradaki evraklarının da tam olması lazım. Bu şekilde sigorta şirketi kurulur. Tabi merkez bir sigorta şirketi olacaksa acente de açtırabilirler. Acenteler için de teknik belge almak gerekmektedir. Bunun için de Sigortalar Birliği eğitim ve sınav düzenler. Ve ona göre bu belgeyi verir. O belge ve birkaç sermaye kriteri de eklenir. Tüm bunlara sahip olanlar da bize gelerek başvuru yapar.

‘’Ülkemizde 373 acente hizmettedir’’

Şu an adada kaç tane acente vardır?

Şu an toplamda 373 acente vardır. 175 tanesi gerçek kişidir. İsteyen tabi tüzel kişi olarak da açabilir. Tüzel kişilikler ortaklık olarak açarlar. Onlar da 154 adettir. Bunun dışında bankaların kendilerinin de acenteleri vardır. Ayrıca Kooperatif bankalarının da acenteleri vardır. 21 adet de bunlardır. Tabi brokerler de vardır aracı şirket olarak bulunurlar. Bizden aldıkları lisans ile faaliyete başlarlar. Tabi “lisans ücreti” dediğimiz bir ücret alırız. Acente olan gerçek kişilerin bin 500 TL’dir. Büyük şirketlerde de 15 bin TL’dir.

Peki size göre bu ülkede sigortacılığın önemi nedir?

Her kişi için aslında önemlidir. İster hayat sigortası ister araç ister yangın ister deprem olsun, herkes için sigorta çok önemlidir. Ama mesela araç sigortası zorunludur. Kasko serbesttir. Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşulları da baktığımızda, alım gücümüzde azaldığı veya düşük olduğu için de farklı alanlardaki sigortacılığa fazla yönlenemiyorlar.

Diğer ülkelerde sigortacılık daha çok gelişmiştir. Ekonomik bakımdan zorlu bir dönem içerisinde olduğumuzdan dolayı diğer sigortacılık alanlara yönelim düşüktür. Daha fazla trafik sigortası yapılması ağırlıklıdır. Arzumuz bu ekonomik buhrandan çıkıp insanların sigortacılık anlayışının değişmesi ve daha farklı alanlara da sigorta yatırımı yapabilmesidir. Ve tabi yasayı biz yürüttüğümüz için de sigorta şirketlerinin de yapılarının daha da sağlamlaşmasıdır. Bunlar bir bütündür ve birbirini tamamlayan meselelerdir. Bu yönde çalışmalarımızı inşallah devam ettireceğiz. Daha güzel şeyleri yapmaya çalışacağız.