FREELANCE 101
คัมภีรการเงินสำ�หรับฟรีแลนซ TaxBugnoms
FREELANCE 101: คัมภีรการเงินสำ�หรับฟรีแลนซ โดย TaxBugnoms ISBN: 978-974-315-922-0 พิมพครั้งแรก กุมภาพันธ 2559 บรรณาธิการประจำ�ฉบับ: อนรรฆ พิทักษธานิน พิสูจนอักษร: วิราวรรณ นฤปิติ แบบปกและภาพประกอบ: LamunLamai รูปเลม: นริศรา สายสงวนสัตย์ ราคา 140 บาท • ขอมูลทางบรรณานุกรมของสำ�นักหอสมุดแหงชาติ
แทกซบักนอมส. Freelance 101: คัมภีรการเงินสำ�หรับฟรีแลนซ.-- กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน, 2559. 128 หนา. 1. การเงินสวนบุคคล. 2. อาชีพอิสระ. I. ชื่อเรื่อง. 332.024 ISBN 978-974-315-922-0
จัดพิมพโดย สำ�นักพิมพเอสไอเดีย ในเครือบริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด 113 ถนนเฟองนคร แขวงวัดราชบพิธ เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188 www.kledthai.com เจาของ: บริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์: สุลักษณ ศิวรักษ คณะกรรมการบริหาร: สัจจา รัตนโฉมศรี, อนันต วิริยะพินิจ, วินัย ชาติอนันต, ทิชากร ชาติอนันต, อาสา นาถไตรภพ บรรณาธิการสำ�นักพิมพ: ชานน จงประสพมงคล ประชาสัมพันธ: มนตรี คงเนียม จัดจำ�หน่าย: สายส่งศึกษิต บริษัทเคล็ดไทย จำ�กัด 117-119 ถนนเฟองนคร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188
“สิ่งที่ผมนํามาแลกเปลี่ยนนั้นไม่ได้ต้องการบอก ว่า ผมมีโอกาสที่ดีกว่า เก่งกว่า หรือภาระน้อย กว่าเพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ แต่อย่างใด เพราะทั้งหมดที่ เขียนมานั้นผมเพียงต้องการจะบอกว่า ทุกคนนั้น ล้วนมีปัญหาชีวิต มีภาระ มีเรื่องราวต่างๆ เข้ามา แต่ ข นาดคนธรรมดาอย่า ง ผมยั ง สามารถทํ า ได้ ด้ ว ย “วินัย” เท่านั้นครับ”
TaxBugnoms
คำ�นำ�สำ�นักพิมพ
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
ทุกวันนี้ คำ�ว่า “ฟรีแลนซ์” หรืออาชีพอิสระคงเป็นที่คุ้นหู ของหลายคน หนุ่มสาวจำ�นวนมาก ได้เลือก “ฟรีแลนซ์” เป็นแหล่ง รายได้หลักสำ�คัญในการหล่อเลี้ยงชีวิต #เพราะชีวิตอิสระ ทว่าปัญหาที่เหล่า “ฟรีแลนเซอร์” ทุกคนต้องพบเจอ ก็ คือ เรื่องของความ “ไม่มั่นคง” “ไม่สม่ำ�เสมอ” ของรายได้ รวมถึง ปัญหาการจัดการ “รายได้” และ “ภาษี” ของตัวเอง ไม่ว่าฟรีแลนซ์คนนั้นจะเป็น “ฟรีแลนซ์รวย” หรือ “ฟรี แลนซ์จน” ก็ตาม Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์ ที่ถืออยู่ ในมือเล่มนี้ เป็นคู่มือในการไขปัญหา เปิดประตูทางออก เพื่อการ สร้างความมั่งคั่งและมั่นคง รวมถึงความปลอดภัยทางภาษี #จะได้ ไม่ต้องโดนภาษีย้อนหลัง สำ�หรับเหล่าบรรดาฟรีแลนเซอร์ TaxBugnoms นักเขียนทางการเงินผู้มากประสบการณ์ #และความกวน จะพาทุกท่านไปรู้จักเครื่องมือทางการเงินและภาษี
5
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
6
ในการเพิ่มรายได้ ลดหย่อนรายจ่าย และชีวิตที่ดี ในอนาคตให้กับ เหล่าฟรีแลนซ์ #ทั้งแบบประจำ�และเป็นอาชีพเสริม ด้วยความเข้าใจ ที่ง่ายและสนุก ทำ�ให้เรื่องที่น่าปวดหัวของฟรีแลนซ์กลายเป็นเรื่อง #จิ๊บๆ สำ�นักพิมพ์ SidEA
คำ�นิยม
มากขึ้น ผมลองไปถามน้องๆ ที่รู้จักกันว่าทำ�ไมอยากมาฟรีแลนซ์ กันนัก ก็มักจะพบคำ�ตอบคล้ายๆ กันว่า เพราะไม่อยากตื่นเช้าฝ่า รถติดไปทำ�งาน กว่าจะได้เลิกงานก็เย็นย่ำ� หน้าตาอิดโรยเหมือน พนักงานออฟฟิศแถวอโศกหรือสาทร (เวลาเปรียบเทียบชีวิต ‘มนุษย์ ออฟฟิศ’ น้องๆ มักจะเปรียบเทียบโดยหยิบย่านอโศกหรือสาทร มาด้วยเสมอ) น้องจินตนาการว่าอาชีพฟรีแลนซ์มันฟรี, มันมีอิสระ ตามชื่อ ไม่ต้องทำ�งานโดยก้มหัวให้เจ้านายที่ไหน (นอกจากลูกค้า) ไม่ต้องมีเวลาเข้างาน อยากทำ�งานตอนไหนก็ ได้ตามใจ (แต่ต้อง ทำ�งานให้เสร็จ) และหลายๆ ครั้งรายได้ก็ดีกว่าทำ�งานออฟฟิศปกติ ด้วย (แต่ต้องขยันหางานหน่อย) ทว่า หลังจากที่น้องๆ กลุ่มที่เคยอยากเป็นฟรีแลนซ์นัก ฟรีแลนซ์หนามาทำ�งานเป็นฟรีแลนซ์จริงๆ ก็กลับกลายเป็นว่ามีส่วน
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
สมัยนี้ ดูเหมือนว่าเด็กๆ จบใหม่จะอยากเป็นฟรีแลนซ์กัน
7
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
8
หนึ่งที่ ไม่แฮปปี้กับชีวิตฟรีแลนซ์อย่างที่ตัวเองเคยฝันไว้ ผมลองไป ถามว่าทำ�ไม หลายคนก็ตอบว่า เพราะรายได้มันไม่แน่นอน (อ้าว... ก็แน่สิครับ) เพราะลูกค้ามันโหดกว่าที่จินตนาการไว้ เพราะว่างาน ไม่ได้หาง่ายอย่างที่คิด หรือกระทั่งว่าจริงๆ แล้วงานของฟรีแลนซ์ มันหนักกว่างานประจำ�เสียอีก นั่นอาจเป็นเพราะอาชีพ ‘ฟรีแลนซ์’ ในห้วงจินตนาการ กับ ‘ฟรีแลนซ์’ ในความเป็นจริงมันไม่ตรงกันนัก ตอนที่ยังไม่ได้เป็น พอฝันถึง จินตนาการถึง อะไรมันก็ดี ไปหมดแหละ แต่พอเป็นเข้า จริงๆ แล้ว ความเป็นจริงที่เต็มไปด้วยปัญหาต่างๆ มันจึงค่อยถาโถม เข้ามา การเป็ น ฟรี แ ลนซ์ ห มายถึ ง การต้ อ งดู แ ลตั ว เองตั้ ง แต่ เรื่องการงาน ความมั่นคง ไปจนถึงเรื่องสวัสดิการต่างๆ และภาษี กระทั่งคนที่เป็นฟรีแลนซ์มานานห้าปีสิบปี บางคนยังหนีปัญหาเดิมๆ ไม่พ้น ยังทำ�ภาษีไม่เป็น บางคนไม่ยอมเฉียดใกล้แบบฟอร์มภาษีเลย จนกลายเป็นกรอกแล้วไม่ถูกต้องมาโดนปรับย้อนหลัง โดนฟันโดย สรรพากรเป็นแสนๆ บาทจนน้ำ�ตาตกก็มีให้เห็น คงจะดีหากมี ‘คัมภีร์ฟรีแลนซ์’ สักเล่ม มาเป็นเพื่อนคู่คิด คอยชี้แสงสว่างให้กับเหล่าลูกแกะที่หลงทาง (รวมถึงผมด้วย!) หนังสือ Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์ เล่มนี้ช่วยตอบปัญหาคาใจของฟรีแลนซ์หลายๆ คนในเรื่องการจ่าย
ด้วยเหตุทั้งปวงผมจึงคิดว่า Freelance 101: คัมภีร์ การเงิ น สำ � หรั บ ฟรี แ ลนซ์ จึ ง เป็ น หนั ง สื อ ที่ ฟ รี แ ลนซ์ ทั้ ง หลาย (โดยเฉพาะฟรีแลนซ์มือใหม่ที่ยังไม่มีวิชาแก่กล้า) ควรมีติดตัว ติดชั้นหนังสือไว้อย่างแท้จริง อย่างน้อยที่สุด ผมก็เชื่อว่าคุณจะได้เปิดอ่านมัน ปีละครั้ง หนึ่งแน่นอน อย่างที่เขาว่าแหละครับ, ภาษีกับความตายเป็นเรื่องที่เรา หลีกเลี่ยงไม่พ้น ไม่ว่าเราจะเป็นพนักงานประจำ� หรือเป็นฟรีแลนซ์ ก็ตาม ทีปกร วุฒิพิทยามงคล ฟรีแลนซ์ครึ่งตัว, พนักงานออฟฟิศครึ่งตัว
9
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
ภาษี การลดหย่อนภาษี การออม ไปจนถึงเรื่องการหารายได้เพิ่ม ได้ดี เรื่องเหล่านี้เป็นเรื่องที่อธิบายยาก เข้าใจยากจนหลายคน เบือนหน้าหนี แต่ Freelance 101 ก็อธิบายสิ่งที่ดูจะเป็นภาษามายัน เข้ารหัสมาซับซ้อนให้เข้าใจได้ง่าย ผ่านทางตัวการ์ตูนน่ารักและ ภาษาที่เป็นมิตร อ่านสนุกราวกับไม่ได้อ่านหนังสือภาษี และเต็มไป ด้วยความรู้ใหม่ๆ ที่ใช้ได้จริง เนื้อหาบางตอนทลายมายาคติผิดๆ ที่ เราเคยมีเกี่ยวกับการจ่ายภาษีหรือการลดหย่อนภาษีมาโดยตลอด และช่วยสร้างความเข้าใจใหม่ที่ถูกต้องให้
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
10
สารบัญ คำ�นำ�สำ�นักพิมพ์ คำ�นิยม
5 7
ตอนที่ 1 อะไรน่ะ! ฟรีแลนซ์
13
ตอนที่ 2 ปัญหาการเงินของฟรีแลนซ์
23
ใครๆ ก็อยากจะเป็นฟรีแลนซ์
16
ปัญหารายได้ ปัญหาค่าใช้จ่าย ปัญหาเงินออม
24 25 26
สมการออมเงิน = สมการชีวิต รายได้ ค่าใช้จ่าย
27 29 30
ตอนที่ 3 ภาษี
ใคร? ทำ�อะไร? ที่ไหน? รายได้แบบไหนยกเว้นภาษี วิธีคำ�นวณภาษีฟรีแลนซ์ วิธีคำ�นวณภาษีจากเงินได้สุทธิ นี่ๆๆๆ เรามาเริ่มต้นคำ�นวณภาษีกันเถอะ
33 35 36 38 40 41 43 54
11
58 67 70
ตอนที่ 4 การวางแผนภาษีสำ�หรับ ฟรีแลนซ์
77
จัดประเภทรายได้ให้ถูกต้อง เลือกหักค่าใช้จ่ายแบบเหมา (ถ้าทำ�ได้) การวางแผนประหยัดภาษีสำ�หรับงานไม่ ประจำ�
78 80 85
ตอนที่ 5 จะสร้างรายได้เพิ่มอย่างไร?
91
Passive Income คืออะไร ความจริงของ Passive Income เราควรนำ�เงินออมไปลงทุนไหม
96 102 105
บทส่งท้าย ฟรีแลนซ์มีเงินล้านได้จริงหรือ?
107
สุดท้าย #จริงๆ
120
ประวัติผู้เขียน
123
ผลตอบแทนย้อนหลังของกองทุนรวม ผลตอบแทนย้อนหลังของหุ้น
111 113
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
ค่าลดหย่อน 14 รายการที่ฟรีแลนซ์ต้อง รู้จัก อัตราภาษี ตัวอย่างการคำ�นวณภาษี
ตอนที่ 1
อะไรนะ! ฟรีแลนซ
13
แต่เดี๋ยวก่อนนะ... รู้หรือยังว่าฟรีแลนซ์คืออะไร??? ฟรีแลนซคืออะไร
ฟรีแลนซ์ มีที่มาจากภาษาอังกฤษว่า Freelance ซึ่ง Free แปลว่า ฟรี นั่นเอง #จะแปลทำ�ไม? ส่วน Lance ก็แปลว่า หอก
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
ในยุคสมัยใหม่แบบนี้ ใครหลายคนบ่นว่าอยากจะมีอิสระ จากงานประจำ� เพราะทำ�ยังไงก็ไม่ไหวกับการทำ�งานในระบบ สู้ออก มาค้นหาอิสรภาพในสไตล์คนรุ่นใหม่ ล้มลุกคลุกคลานกับปัญหาและ อุปสรรค เพื่อจะสร้างความสำ�เร็จในแนวทางของตัวเอง วะฮะฮ่า… ชั้นจะไปเป็นฟรีแลนซ์แล้วเว้ยเฮ้ย...
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
14
ดังนั้นเมื่อรวมกันจึงแปลว่า ไอ้หอกเอ๋ย แกจงทำ�งานแบบฟรีๆ ไปซะ เถอะ #ตึ่งโป๊ะ!! เย้ยยยยย!! มันใช่ที่ไหนกันเล่า ที่จริงแล้วคำ�ว่าฟรีแลนซ์ ที่เราเรียกกันติดปากคือชื่อเรียกเฉพาะของคนที่ทำ�งานอิสระ และ ไม่ได้รับรายได้เป็นเงินเดือนประจำ� ไม่ต้องขึ้นตรงต่อหน่วยงาน หรือองค์กร หรือบริษัทไหน ต่างหาก ฟรีแลนซ์ มีหน้าที่ตกลงกับผู้ว่าจ้างว่าจะรับเงินหรือค่าจ้าง แบบไหนยังไง ซึ่งอยู่บนพื้นฐานความพึงพอใจของทั้งสองฝ่าย จะรับ เป็นเช็ค เงินสด ของขวัญ ของรางวัลต่างๆ ก็ได้ ขออย่างเดียว อย่า บอกนะว่า… ทำ�ฟรี! เพราะฟังแล้วแสนจะเจ็บลิ้นปี่เสียเหลือเกิน! งานฟรี แ ลนซ์ มี ม ากมายหลากหลายประเภท เช่ น นักเขียน นักแปล ที่ปรึกษา ทำ�งานศิลป์ คอมพิวเตอร์ โปรแกรมเมอร์ โซเชียลมีเดียแมเนเจอร์ เฟซบุ๊กเกอร์ #เอ่อ... อันนี้ไม่ใช่ และ อื่นๆ อีกมากมาย แล้วแต่จะหานิยามมาบรรยายงานที่ตัวเองทำ� ถ้าเป็นเมื่อ 10 ปีก่อนหน้านี้ การจะเป็นฟรีแลนซ์ทั้งที จำ � เป็ น ต้ อ งมี ค วามสั ม พั น ธ์ อั น ดี กั บ ผู้ ค นมากมายหลากหลาย (connection) แต่ปัจจุบันไม่จำ�เป็นเท่าไร เพราะเรามี “อินเทอร์เน็ต” เข้ามาช่วยในการนำ�เสนอผลงานได้ง่ายๆ และสะดวกมากขึ้น
15
Freelance 101: คัมภีร์การเงินสำ�หรับฟรีแลนซ์
บางคนแม่มง่ายเสียจน กด Ctrl + C และ Ctrl + V ก็มีพอร์ทผลงานมาโชว์ชาวบ้านแล้ว #อันนั้นเรียกว่าลอก