ชีวิตพังซ่อมได้: คู่มือกฎหมายใช้ง่ายนิดเดียว by Kledthai Co., Ltd.

ชีวิตพังซ่อมได้ คู่มือกฎหมายใช้ง่ายนิดเดียว

ทศพล ทรรศนกุลพันธ

ชีวิตพังซอมได: คูมือกฎหมายใชงายนิดเดียว ทศพล ทรรศนกุลพันธ ISBN: 978-974-315-889-6 พิมพครั้งแรก ธันวาคม 2557 บรรณาธิการประจำ�ฉบับ: อนรรฆ พิทักษธานิน พิสูจนอักษร: ปภานิน เกษตรทัต แบบปกและภาพประกอบ: นํ้าส้ม สุภานันท์ รูปเลม: นริศรา สายสงวนสัตย์ ราคา 195 บาท • ขอมูลทางบรรณานุกรมของสำ�นักหอสมุดแหงชาติ

ทศพล ทรรศนกุลพันธ. ชีวิตพังซอมได: คูมือกฎหมายใชงายนิดเดียว.- - กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน, 2557. 248 หนา. 1. กฎหมาย- -ไทย. I. ชื่อเรื่อง. 349.593 ISBN 978-974-315-889-6

จัดพิมพโดย สำ�นักพิมพเอสไอเดีย ในเครือบริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด 113 ถนนเฟองนคร แขวงวัดราชบพิธ เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188 www.kledthai.com เจาของ: บริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์: สุลักษณ ศิวรักษ คณะกรรมการบริหาร: สัจจา รัตนโฉมศรี, อนันต วิริยะพินิจ, วินัย ชาติอนันต, ทิชากร ชาติอนันต, อาสา นาถไตรภพ บรรณาธิการสำ�นักพิมพ: ชานน จงประสพมงคล ประชาสัมพันธ: มนตรี คงเนียม จัดจำ�หน่าย: สายส่งศึกษิต บริษัทเคล็ดไทย จำ�กัด 117-119 ถนนเฟองนคร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188

สารบัญ

คำนำสำนักพิมพ คำนำผูเขียน

6 8

เกริ่นกอน: ชีวิตพังซอมได 11 คลินิกกฎหมาย รักษาไดทุกโรค

ประเด็นกระบวนการทางกฎหมาย (นางสบัญญัติ)

บัตรทอง รักษาไดทุกโรค? ฆาแยงธุรกิจ คดีไมคืบหนา พาครอบครัวหนี หมากัด กับ คนชักดาบ ทวงหนี้อยางไรไมผิดกฎหมาย เมาแลวขับ รับผิดชอบชีวิตคนอื่นไดไหม

ประเด็นกฎหมายคุ มครองผู บริโภค (นางสาวบริโภค)

ชวนทำประกัน แตไมรักษาสัญญา ฟตเนสฉาว ไดแลวเชิดหนี รถพังเอาไปซอม ชางดันขับไปชน โปรฯมือถือ กำกวมซอนเงื่อน เลื่อนไมมีกำหนด กด... เน็ตหวยแตดันแพง จะแกลงกันไปถึงไหน คาไฟมหาศาล คากำไรมากไปแลวพี่ ชัชชาติไปไหน รถไฟ เรือเมล เกเรกันหมดแลว

17 20 25 31 37 45 48 54 61 67 73 79 86 92

ประเด็นกฎหมายอาญา (นายอัยกา)

เจาพนักงานไมปฏิบัติหนาที่ เรียกรับสินบน ซื้อของเกา เจาของมาเอาคืน ของหายในหางฯ ใครรับผิดชอบ บัตรเครดิตของใครของมัน เช็คเดงดึ๋ง พึงระวังคุก นกตอลอไปขมขืน เพศใดก็ตองโทษขมขืนได ยอมความได?

101 104 110 117 124 129 135

ประเด็นกฎหมายแพ งและพาณิชย

143

สมรักไมสมรส แคสัญญาใจ ไมพอสำหรับธุรกิจ หองเชาเรา เขาหลอกฟน เรื่องเงินทอง ตองทำใหชัดเจน พรอมเปนหนี้แทนไหม ถาอยากเปนนายประกัน ขโมยความคิด ลิขสิทธิ์เปนของใคร โจรขโมยขอมูลสวนบุคคล ปลนจนหมดตัว พินัยกรรมลมปาก ใครไดมรดก ทำทองไมรับ ลูกบุญธรรม คูรักเพศเดียวกัน

146 152 157 162 168 173 178 183 189

ประเด็นกฎหมายการจราจรทางบก และแรงงาน (นายอุตสาหะ)

195

อุบัติเหตุบนทองถนน โทรแจงแลวไมมาสักที ดานเปลี่ยนชีวิต คนสูชีวิต อยาคิดโกงกันนะ

197 203 211

(นางวาณิชย )

คูมือการใชกฎหมายฉบับยนยอ บูรณาการองคความรูและหลักกฎหมาย ที่จำเปนตอการแกไขปญหาในชีวิตประจำวัน

217 229

เกี่ยวกับผูเขียน

239

สารบัญ

คำ�นำ�สำ�นักพิมพ์ เคยเจอปญหากันบางไหม เวลาพบเหตุการณที่ตองไปยุง เกี่ยวกับ “กฎหมาย” แลวรูสึกกลัว ทำ�ตัวไมถูก หรือไมรูวาตองทำ� อะไรตอไป ทั้งที่ความเปนจริง “กฎหมาย” เปนเรื่องที่แนบชิดกับชีวิต ตั้งแตออกจากบาน ขามถนน กินขาว ออกกำ�ลังกาย ดูหนัง เรียนพิเศษ ชอปปง ฯลฯ ชีวิตเราลวนเกี่ยวกับ “กฎหมาย” แทบจะ ทุกวินาที แตดวยภาษาที่ “เฉพาะ” และ “ซับซอน” ภายใตความ รัดกุม ทำ�ให “กฎหมาย” ดูเปนเรื่องหางไกลกับชีวิตสามัญของคน ทั่วไป จะมีก็แตบรรดา “นักกฎหมาย” เทานั้น ที่ตางคุนชินและ “ไมกลัว” กฎหมาย ชีวิตพังซอมได: คูมือกฎหมายใชงายนิดเดียว หนังสือ ที่อาจเรียกไดวาเปน “คูมือกฎหมายแนวใหม” ที่อาจารยทศพล ทรรศนกุลพันธ ผูเขียน ไดพยายามถายทอดเรื่องราวของ “กฎหมาย” ดวยภาษาที่เขาใจงาย ดวยลีลาการเขียนที่ชวนติดตาม ผานทนาย แตละคนที่มีบุคลิกและความเชี่ยวชาญเฉพาะ เปนตัวนำ�ในการเลา เรื่องแตละกรณี

สถานการณตางๆ ที่ถูกเลาถึงในหนังสือเลมนี้ รับประกัน ไดเลยวาทุกคนถาไมเคยสัมผัสก็ตองเคยไดยินมาบาง เพราะเปน ขอพิพาท การละเมิด และความขัดแยงทางกฎหมายที่ปรากฏในชีวิต ประจำ�วันของสังคมไทย ไมเพียงเทานั้น หนังสือเลมนี้ยังไดใหแนวทางการแกไข รองเรียน หรือฟองรองปญหาในแตละสถานการณไวอยางครอบคลุม และสามารถนำ�ไปปรับใชกับสถานการณใกลเคียงในชีวิตไดดวย ภายใตหลักการทาง “กฎหมาย” ที่เปนพื้นฐานสำ�คัญมากกวา “ขอ กฎหมาย” ชีวิตพังซอมได: คูมือกฎหมายใชงายนิดเดียว เปนหนังสือที่ มีประโยชนในหลายชองทาง ทั้งจากเรื่องเลาสถานการณที่ทำ�ใหผูอานไดตระหนักและ ระมัดระวังในการดำ�เนินชีวิต ปองกันการถูกหลอกลวง ตมตุน หรือ แมแตทำ�ผิดหลักกฎหมายโดยรูไมเทาทัน หรือทั้งจากการแกปญหาทางกฎหมาย ที่ทำ�ใหผูอานเขาใจ หลักและชองทางแกไขเมื่อเกิดปญหาขึ้นกับชีวิต ชีวิตพังซอมได: คูมือกฎหมายใชงายนิดเดียว จึงเปนหนังสือ ที่ทั้งนักเรียนกฎหมาย ผูสนใจกฎหมาย และนักอานทั่วไปสมควรอาน และมีไวครอบครอง เพราะเปน “ความรูที่อานงาย” และจำ�เปนสำ�หรับ ชีวิตของทุกคน ดวยรัก :) สำ�นักพิมพ SidEA

คำ�นำ�ผู้เขียน “ความซวยไมเขาใครออกใคร” รถหาย โดนเบี้ยวหนี้ ชน แลวหนี ไมมีใครรับผิดชอบเด็กในทอง ไปจนถึงเรื่องเงินๆ ทองๆ ที่ ถาลองไดเกิดขึ้นในหมูคนรูจัก ก็มักจบลงดวยการตัดญาติขาดมิตร ไมเผาผีกัน คงเปนสิ่งที่ไดยินไมเวนแตละวันใชไหมครับ แตเราผอนหนักใหเปนเบาไดครับ! หลายเรื่องถารูหลัก กฎหมายสักหนอย ก็จะรูทันทีวาปญหาที่เจออยูนี้ ยังไงเราก็ไมผิด ตอใหอีกฝายอางสิทธิ บอกวาเปนนักกฎหมาย มีเสนสายเปนคน ใหญคนโต หรือโออวดอะไร เราก็สามารถสบายใจใชกลยุทธ นิ่งสงบ สยบเคลื่อนไหว แลวจัดหนักๆ ใหหนาหงายกลับไปไดเลยครับ คูมือกฎหมายเลมนี้สรางมาซอมแซมชีวิตที่เกือบพัง ใหเกิด พลังขึ้นมาสูไดใหม ดวยการนำ�เรื่องราวที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำ�วันมา บอกวิเคราะหเจาะลึกวา ถาหากชีวิตเราตกเขาไปในหลมปญหาตางๆ นานา จะหาทางออกไดอยางไร แตละเรื่องที่นำ�มาเลาเขาใจวาเราก็คง เคยเจอกันมาแลว ไมเชื่อก็ลองเปดไปไลดูสารบัญ ผมมั่นใจวามีไม นอยกวาครึ่งซึ่งเกิดกับตัวเองหรือคนรูจัก คนที่ไมใชนักกฎหมาย และไมมีเพื่อนฝูงใหปรึกษา หรือวา อยูในสถานการณที่ไมกลาถามใคร หรือเกิดเรื่องฉับพลันทันใด เรียก หาใครไมถูก ตองอานเลมนี้เลยครับ เพราะไดเอาแตละปญหามา วิเคราะหแตละปม แตละประเด็น วาเวลาเกิดปญหาแบบนี้ มีเรื่อง

อะไรที่มักเถียงกันไมจบ แลวกฎหมายบอกวาแตละประเด็นใครผิด ใครถูก แลวยังบอกวา หากเปนเรื่องขึ้นมาแลว ขั้นตอนตามกฎหมาย เปนอยางไร จะไดไมตองตกอกตกใจจนเพลี่ยงพลํ้า ยอมเสียอะไร หลายอยางไป ทั้งที่ไมจำ�เปน บางทานคงเคยหยิบหนังสือกฎหมายมาเปดอานดูก็ไมรูจะ ไปเริ่มที่ตรงไหน เพราะเขียนภาษาอะไร เขาใจบางไมเขาใจบาง แลว เรื่องที่เกิดกับเรามันจะไปเขาลักษณะไหน มาตราอะไร โอยยย... ปวดหัวไปหมด หายหวงไดเลย เพราะอยางที่บอกไวแลววานี่คือ คูมือ กฎหมาย “ใชไดงายนิดเดียว” สงสัยอะไรไลดูชื่อเรื่องในสารบัญแลว พลิกไปอานโดยพลันครับ ทศพล ทรรศนกุลพันธ

เกริ่นกอน

ชีวิตพังซ่อมได้ คลินิกกฎหมาย รักษาได้ทุกโรค สวัสดีครับทานผูอานทุกทาน ผมนายพินิจ ยินดีที่ไดมา พบปะกันครับ ผมเปนตัวแทนคลินิกกฎหมายในฐานะผูประสานงาน นักกฎหมายเพื่อสลายความทุกขของพี่นองประชาชนจากการประสบ ปญหาความไมเปนธรรมในชีวติ ประจำ�วัน ดวยการนำ�ความรูก ฎหมาย งายๆ เขาไปคลายทุกข เพื่อสรางความสุขใหกับทุกคนอยางเทาเทียม กัน เนื่องจากเราเชื่อวาแมคนเราเกิดมาแตกตางกันไปตามสภาพ สวนตัวและสิ่งแวดลอมตางๆ ที่เราเลือกเกิดไมได แตสิ่งหนึ่งที่เรา รวมกันสรางไดคือ ความเทาเทียมกันเมื่อมีปญหาทะเลาะเบาะแวง เราเกลียดการใชอำ�นาจบาตรใหญ เสนสาย ฐานะ การศึกษา และ ความดูดี เขาบดขยี้คนที่ดอยกวา เพราะเราศรัทธาในความเปนคนที่ เสมอเหมือนกัน และจะนำ�กฎหมายมาใชสรางความเปนธรรมเพื่อ ใหเกิดความยุติธรรมในสังคม

คลินิกของเราจัดตั้งขึ้นโดยความรวมมือของนักกฎหมาย 5 คนซึ่งมีความเชี่ยวชาญหลักๆ 5 ทางดวยกัน ประกอบดวย 1) นางสบัญญัติ ผูเชี่ยวชาญดานวิธีพิจารณาความและ การดำ�เนินคดีตางๆ ในกระบวนการยุติธรรม ทั้งคดีอาญา คดีแพง ตั้งแตการฟองรองแจงความที่สถานีตำ�รวจ การติดตอเจาพนักงาน สอบสวน การสั่งฟองโดยอัยการ ไปจนถึงชั้นศาล เธอชวยได และใน คดีแพงและพาณิชย การปรึกษาคดีกอนจะแตงตั้งทนายเขาสูคดีใน ชัน้ ศาลก็มเี ธอชวยจัดการเสมอ ศาลยุตธิ รรมจึงเปนพืน้ ทีท่ เ่ี ธอคุน เคย ทัง้ ศาลอาญา และศาลแพงและพาณิชย ลาสุดมีคดีผบู ริโภคเพิม่ เขามา หลังจากมีการปรับแกกฎหมายในเมืองไทยเพื่อสรางกระบวนการ ดูแลคดีผบู ริโภคทีม่ ปี ริมาณมากขึน้ ทุกวัน ทำ�ใหเธอยุง มากตามไปดวย จนตองหาผูชวยเขามา คือ นางสาวบริโภค 2) นางสาวบริโภค เขามาชวยแกไขปญหาเกี่ยวกับผูซื้อ ผูขาย ทั้งที่เปนการขายสินคาแลวมีปญหาเรื่อยไปจนถึงการใหบริการ ที่ไมเปนไปตามที่ตกลง เธอสามารถจัดการตั้งแตเรื่องสินคาอันตราย ไมปลอดภัยกับผูบริโภค จนถึงการใหบริการไมประทับใจเกินกวา ผูบริโภคจะรับได โดยแจงไปยังสำ�นักงานคุมครองผูบริโภค หรือถาจะ ยังไมเปนที่พอใจก็จะแนะนำ�ใหฟองไปยังศาลแพงและพาณิชยแผนก คดีผูบริโภค 3) นายอัยกา ผูมาพรอมกับความซื่อตรง คงมั่นกับความ ถูกตอง เปนระเบียบเรียบรอยและสงบสุขของสังคม หากพบใครถูก ทำ�รายรางกาย จิตใจ หรือมีการทำ�ลายทรัพยสิน ขมขู คุกคาม ทางเพศขึ้นมา เขาจะเขาไปชวยแกปญหาดวยความกลาหาญไมเกรงกลัวอำ�นาจอิทธิพลใดๆ ทั้งสิ้น ดวยเชื่อวาทุกคนตองอยูภายใต กฎหมายเพื่อไมใหมีใครใชกำ�ปนใหญทุบตีทำ�รายรังแกคนที่ออนแอ กวา โดยหลายครั้งเขาก็จะประสานงานกับตำ�รวจและเจาหนาที่รัฐ

โรงพัก ศาลอาญา และสำ�นักงานคณะกรรมการปราบปรามการทุจริต และประพฤติมิชอบในวงราชการซึ่งเปนสถานที่ประจำ�ของเขา 4) นางวาณิชย ผูพิชิตเรื่องราวจุกจิกในชีวิตมนุษยต้ังแต เกิดจนตาย เธอแกไดสารพัดปญหาตั้งแตคลอดออกมาจากทองแม ไปจนถึงมีครอบครัวแกเฒา เขาทำ�งาน มีธรุ ะปะปงกันแลวเปนหนี้มา จะแกปญหาอะไรบอกเธอได ใครใครจะแตงงานมีครอบครัวหรือเบื่อ แลวจะหยากันไป จะจัดการสินสมรส หรือเมื่อใกลมรณะจะเขียน พินัยกรรมเพื่อปองกันลูกหลานทะเลาะเบาะแวงกันก็ดูแลไดหมดสิ้น สำ�นักงานทนายความ บริษัทที่ปรึกษา และศาลแพงและพาณิชย รูจัก เธอดี 5) นายอุตสาหะ ผูมาพรอมกับภาวะความเปนเมือง เขา เปนคนที่เอาการเอางานและรักความเปนธรรม หากใครเอาเปรียบ ผูใชแรงงาน หรือมาอวดเบงเหนือคนอื่นบนทองถนนที่ทุกคนใชเปน หนทางสาธารณะรวมกัน เขาก็พรอมจะเขาไปตอรอง และผอนถาย เรื่องหนักใหกลายเปนเบาดวยกฎหมายแรงงาน และพระราชบัญญัติ การจราจรทางบก การขึ้นลงศาลแรงงานเพื่อชวยในการเจรจา และ ไปชวยเปนกลางไกลเกลี่ยบนทองถนน โรงพัก และเปนกำ�ลังใจใน ศาลยุติธรรมในคดีจราจรจึงเปนกิจวัตรหลักของเขาไปแลว เมื่อรวมผมซึ่งเปนผูรับเรื่องราวรองทุกขและรับฟงปญหา ตางๆ ในเบื้องตนกอนจะทำ�การวิเคราะหวาแกนแทของปญหาอยูที่ ประเด็นใด จะไดแยกแยะวาปญหาที่พี่นองประชาชนประสบมานั้น ควรใชความเชีย่ วชาญของใครและตองวางแนวทางในการแกไขอยางไร เพื่อจะไดเปนการประหยัดเวลาและไดผลลัพธของการแกปญหา อยางมีประสิทธิผล เรื่องที่หลั่งไหลเขามาสูคลินิกของเรานั้นมีไมเวนแตละวัน เนื่องจากเรารับคดีความโดยไมเรียกรองคาใชจายใดๆ ทั้งสิ้น แม

ไมอาจรับประกันผลแพชนะไดก็จริงแตสิ่งหนึ่งที่เราการันตีใหได คือ เราไมลอลวงใหผูที่ทุกขรอนตองมาตกนรกเพิ่มเติมโดยการรับฟง เรื่องของชาวบานจำ�นวนมากที่มีปญหาแลวไมรูจะแกไขดวยวิธีการใด จึงไปเรียกใชบริการของทนายบางประเภทที่ไรเกรดและทำ�ลายจรรยาบรรณวิชาชีพนักกฎหมาย โดยการหลอกวาจะแกปญ  หาใหไดแตตอง ยอมจายเงินลวงหนาเสียกอน แลวไดชิ่งเงินหนีหายไมแกปญหาให หนำ�ซํ้าบางกรณียังมีการนำ�ขอมูลของลูกความไปใหคูตอสูอีกฝง จน ทำ�ใหชาวบานไรที่พึ่งตองเอาเรื่องเขาไปหาผูใหญที่เขานับถือแตก็ตอง เขาคิวรอคอยยาวนานเพราะวาก็มีคนประสบปญหามาเหมือนๆ กับ ตนอีกมากมาย ผูเชี่ยวชาญทั้ง 5 คนของเราจะตองปรึกษารวมกับผมวาจะ นำ�เรื่องนี้ไปดำ�เนินการในชองทางใด ฟองกับศาลใด แจงใหหนวยงาน ใดแกไข หรือขอรับความชวยเหลือดวยการรองไปยังองคกรอิสระใด ไดบาง แตอยางที่ไดแจงใหทานทราบนะครับวาทางเราไมไดทำ�การ ฟองรองคดีในศาลใหกับทาน ความยุงยากสลับซับซอนนี่แหละครับ ที่ทำ�ใหนักกฎหมาย แตละคน หรือสำ�นักงานทนายความ หรืออาจารยกฎหมาย ไม สามารถตอบปญหากฎหมายทุกเรื่องใหกับทานไดอยางละเอียด เพราะแตละเรื่องมีแนวทางในการตอสูแตกตางกันไปตามที่กฎหมาย ออกแบบไวครับ เราจะชี้แจงในการตอสูคดีแตละแบบไวหลังจากรู เนื้อหาของคดีตัวอยางที่เอามาแลวนะครับ เผื่อวาอานจบแลวจะไดนำ� เรื่องของทานไปปรับใชกับกระบวนการในการตอสูคดีตอไป เราลองมาดูกันกอนนะครับวาเรื่องประเภทไหนเปนคดีอะไร และจะไดรูกันไปดวยเลยวา หากเกิดคดีแบบนั้นแบบนี้ขึ้นมา ใครจะ ผิดใครจะถูก ใครจะตองรับโทษหรือตองชดใชคาเสียหาย

ผมขอเลือกตัวอยางเรื่องที่เขามายังสำ�นักงานเราที่นาจะพอง กับคดีที่อาจจะเกิดขึ้นในชีวิตประจำ�วันของพวกทานสักกวา 20 เรื่อง ก็แลวกันนะครับ มันอาจจะไปเกี่ยวกับเรื่องที่ทานเคยเจอโดยตรงหรือ เรื่องที่ญาติสนิทมิตรสหายของทานเคยเจอก็ได หากเกิดเรื่องพวกนี้ กับทานหรือคนที่ทานรักอีก คลินิกกฎหมายของเรามั่นใจวาทานจะ มีแนวทางแกไขปญหาที่ดีขึ้น และไดผลลัพธทางกฎหมายซึ่งจะเปน ประโยชนกับทานบางแนนอน ทานคงฟงผมมามากแลวจนเบื่อ ผมก็จะเปลี่ยนใหคนอื่นใน คลินิกมาเจอกับทานบางนะครับ ผูเชี่ยวชาญทั้ง 5 คนจะมาเลาคดี ตางๆ ที่เขาเชี่ยวชาญและคิดวานาจะเปนวิทยาทานและสรางความ สนุกสนานเพลิดเพลินใหกับทานไดนะครับ แมบางคดีจะโหดรายชวน หดหูอยูบาง แตก็เปนความจริงของชีวิตและสังคมที่ตองรับรู เพื่อหา วิธีสูกับความอยุติธรรมใหได

ประเด็น กระบวนการ ทางกฎหมาย (นางสบัญญัติ) สวัสดีคะทุกทาน ดิฉันนางสบัญญัติผูครํ่าหวอดอยูกับ กระบวนการทางกฎหมายมาหลายป สถานที่ที่ดิฉันคุนเคยนั้นเห็นจะ ไมพนศาลทั้งหลาย ตั้งแตศาลอาญา ศาลแพง ในสังกัดศาลยุติธรรม ศาลปกครองหลังๆ มานี้ก็มีบาง เรื่อยไปจนถึงสถานีตำ�รวจ สถานที่ ราชการ ไปจนถึงสำ�นักงานทนายความที่มารับคดีไปวาความตอไป เรือ่ งทีด่ ฉิ นั รับผิดชอบนัน้ จะเนนไปทีก่ ระบวนการคะ หมายถึงขัน้ ตอน ตางๆ ทีป่ ระชาชนไปแจงความ รองเรียน ฟองรอง แลวอาจไมคบื หนา ลาชา มีการเพิกเฉย ละเลยไมใสใจ หรือสุมเสี่ยงวาผูท่ีเกี่ยวของใน คดีจะมีการทุจริต หรืออคติ จนมีผลใหรูปคดีเสียไป ซึ่งดิฉันแทบจะ ตองเขาไปประสานงานกับ คุณพินิจ ซึ่งเปนคนคัดแยกคดีในเบื้องตน ไปเสียทุกคดีแหละคะ เพราะวาทุกเรื่องที่เขามานั้น นอกจากตองการ รูผลในเนื้อหาของคดีแลว ยังตองมาคิดวิธีในการตอสูคดี ซึ่งเปน ความเชี่ยวชาญของดิฉันคะ

ตั้งแตการไปประสานงานกับหนวยงานของรัฐที่ประชาชน ไปขอรับบริการแลวโดนปฏิเสธ ล่าชา หรือชวยเรงรัดกระบวนการ รองเรียนความเดือดรอนเสียหายที่เกิดจากการกระทำ�ของรัฐ ในคดี อาญา ดิฉันจะเขาไปชวยติดตามคดีที่กำ�นัน ผูใหญบาน ปลัดฯ และ ตำ�รวจ วาคดีนั้นดำ�เนินการสืบสวนไปตามกฎหมายและเรียกใครไป สอบสวนตามกระบวนการที่กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากำ�หนด หรือไม ทัง้ ยังอาจตองตรวจสอบวามีการใชอ�ำ นาจโดยมิชอบ หรือมีการ ทุจริตในขั้นตอนตางๆ บางหรือไม จนคดีไปถึงขั้นอัยการพิจารณาสั่ง ฟองเขาสูศ าลอาญา ถึงขัน้ วาบางคดีตอ งไปเยีย่ มหาถึงเรือนจำ�ก็เคยมี สวนในคดีแพงนั้น การตรวจสอบพยานหลักฐานตางๆ ชาวบานมี มาพรอมกับปญหาเปนเรื่องสำ�คัญ แลวหากมีความจำ�เปนตองมี การปดเปาความทุกขโดยการอาศัยอำ�นาจศาลแพง ดิฉันก็จะชวย ติดตอทนายความที่มีความเชี่ยวชาญใหมาทำ�คดีเพื่อฟองและขอ บังคับตามสิทธิในศาลแพงตอไป เรื่องที่ดิฉันจะหยิบมาเลามี 4 เรื่อง เรื่องแรก เกี่ยวกับกระบวนการทางมหาชนที่ประชาชนไป ขอใชสทิ ธิรกั ษาพยาบาลแตไมมบี ตั รทองประจำ�ตัวไป ทำ�ใหโรงพยาบาล รัฐแหงหนึ่งปฏิเสธ จึงตองแนะนำ�ใหฟองศาลปกครองเพื่อรับสิทธิ เรื่องที่สอง เกี่ยวกับกระบวนการทางอาญาที่ประชาชนมัก ประสบปญหากันสองแบบใหญๆ คือ การแจงความแลวคดีลาชาไม คืบหนา ซึ่งประชาชนเจอกับเรื่องนี้ไมนอย เรื่องที่สาม เปนการแนะนำ�วิธีการปดปองสิทธิในเรื่องทาง แพง ซึ่งอาจไมรุนแรงจนเปนคดีอาญาจนตองแจงความ แตก็ตอง อาศัยคำ�สั่งศาลในการบังคับตามสิทธิให และแถมเล่าเกร็ดเรื่อง การทวงหนี้ และสิทธิของลูกหนี้ใหฟงเพราะที่อานกันอยูนี้ลวนมี สถานะเจาหนี้ไมก็ลูกหนี้กันทุกคนคะ

เรื่องสุดทาย อาจเคยเกิดขึ้นกับหลายครอบครัวนะคะ คือ การฟองใหผูที่กอใหเกิดความเสียหายจากอุบัติเหตุรับโทษทางอาญา และเรียกรองคาเสียหายที่เกิดขึ้นกับเหยื่อคะ ซึ่งคดีแพงเกี่ยวเนื่อง อาญานี้จะตองฟองไปที่ศาลอาญากอนเสมอ จำ�ไวนะคะ เอาละคะ ไปดูรายละเอียดของทั้ง 4 คดีกันเลยคะ

เรื่องที่หนึ่ง...

บัตรทอง รักษาได้ทุกโรค?

ปาคนหนึ่งเขามาปรึกษาวาไปโรงพยาบาลรัฐแถวบานซึ่ง ตนมีชื่อเปนคนใชสิทธิบัตรทองอยูที่นั่น แตดวยความที่ปาไดรับบัตร มานานมากแลว และเมื่อสองปกอนไดมีการกอสรางและซอมบาน ทำ�ใหตองโยกยายขาวของออกจากบานกอนจะกลับเขาไปอยูอีกครั้ง เมื่อซอมแซมเสร็จ ทำ�ใหบัตรที่เก็บไวสูญหายไปเมื่อไหรก็ไมทราบได ดวยอาการวิงเวียนและเหมือนจะเปนลมหนามืด แนนหนาอก ทำ�ให ปาตัดสินใจไปโรงพยาบาลโดยขอเขารับการรักษาโดยใชสิทธิบัตรทอง ทางโรงพยาบาลจึงแจงใหคุณปาทราบวา ถาไมมีบัตรทองมายืนยัน การเปนเจาของสิทธิทางโรงพยาบาลจะไมดำ�เนินการใดๆ และคุณปา จะไมสามารถใชสิทธิรักษาฟรีได คุณปารูสึกวาจะเดินไปไหนตอก็ ไมไหว ลูกหลานก็ไมมีมาดวย จึงขอกับเจาหนาที่วาจะเขารับการ รักษากอนไดไหม เพราะถาจะตองกลับบานไปหาบัตรก็ตองเดินทาง กลับออกไปนอกตัวเมือง และใชเวลาเดินทางมาก อาจเปนลมเปนแลง ไปแลวจะไมมีใครชวย ถายังไงขอเจอหมอเพื่อใหรูโรครูอาการ ให หมอรักษาใหดีกอน แลววันหลังจะไปหาบัตรมาใหเพื่อจะไดไมตอง

เสียเงินค่ารักษา เพราะนอกจากเงินชวยเหลือคนชราแล้วปาก็ไมไดมี รายไดอื่นๆ นอกจากเงินเก็บที่มีแตจะรอยหรอลงเรื่อยๆ ดวยอาการเหนื่อยลา และดูทาจะไมดีถาตองมีการยืน ถกเถียงกันตอไป ทางพยาบาลจึงใหคุณปาเขาคิวรอรักษาโดยรอคิว รักษาแบบผูปวยนอกที่จะตองมีการสำ�รองจายเงินเองกอน ไมให เขาไปชองทางของการรักษาดวยสิทธิบัตรทองจนกวาจะมีบัตรทองมา พิสูจนสิทธิไดจึงจะอนุญาตใหใชสิทธิฟรีตามที่รับรูกันทั่วไป หลังจาก เขาตรวจกับหมอแลวพบวาคุณปามีโรคประจำ�ของคนวัยชราที่มีรูปราง ทวม นั่นคือ เบาหวาน ความดันสูง และหลอดเลือดตีบ ผสมกันจน ตองไดรับยาชุดใหญเพื่อรักษาอาการใหบรรเทาลง และจะตองนัดกับ หมอเพื่อมารักษาและควบคุมอาการอยางตอเนื่อง ซึ่งกลายเปนเรื่อง ใหญในชีวิตของคุณปาทันที หากจะตองใชจายในการรักษาดูแลตัวเอง ทั้งคายา คาเดินทาง ที่ตองเอาเงินเก็บตลอดชีวิตออกมาใช ไหนจะ ตองกังวลวายาหรือการรักษาบางอยางจะอยูในขอบเขตยาและการ รักษาของการประกันสุขภาพถวนหนาหรือไมอีก เรื่องที่เกิดในครั้งนี้ ปาถึงกับบอกวา เปนเคราะหหนักที่สุดในชีวิตแลว เพราะไมเคยไป มีเรื่องอะไรกับใคร อุบัติเหตุใดๆ ก็ไมเคยเกิด ใชชีวิตเรียบๆ งายๆ พอเพียงมาตลอดชีวิต แตใครจะคิดวาในที่สุดเคราะหภัยดานสุขภาพ ก็มาถามหาในวัยชราที่ไมสามารถใชกำ�ลังตอสูฟนฝาหาเงินมารักษา ตัวเองไดเหมือนแตกอน หลังจากปรึกษากับหมอวาจะตองดูแลตัวเองอยางไรแลวรูวา จะตองมาหาหมออีก และคายารักษาในแตละครั้งก็ไมใชนอยๆ รวม ถึงคายาในครั้งแรกนี้ที่ตองสำ�รองจายออกไปกอน ปาจึงคิดวายังไง ก็ตองใชสิทธิรักษาฟรีใหได ไมงั้นคงลมละลายหรือตองขายบานและ ที่ดินแลวไมรูไปอยูไหนในวัยแกเปนแน ปาจึงออกไปคุยกับเจาหนาที่ วายาที่สั่งวันนี้ ขอมารับวันพรุงนี้เพื่อจะกลับไปหาบัตรทองมากอน

พอเดินทางกลับไปหาที่บานก็ไมพบบัตรทองที่โรงพยาบาลตองการ แตอาการเหมือนจะหนักขึ้นทุกที พอจะใชวิธีที่หมอแนะนำ�มาเอาตัว รอดได แตก็ไมแนใจวาจะมีชีวิตรอดไหวไปถึงเมื่อไหร ถาเปนลมไป ในบานคนเดียวคงตองตายเปนแนเพราะไมมีใครดูแล ปาจึงกัดฟนไป โรงพยาบาลอีกครั้งโดยเอาบัตรประชาชนกับทะเบียนบานไปดวย แตมันก็ไมชวยอะไร เพราะพยายามอธิบายเทาไหร ทาง โรงพยาบาลก็ปฏิเสธไมยอมใหปาใชสิทธิ ทั้งที่เลขประชาชนในบัตร ประจำ�ตัวและทะเบียนบานก็มีอยู ดวยความสิ้นหวังไมรูจะทำ�ยังไงจึง กลับมาปรึกษากับผูใหญบานที่รูจักเห็นหนาคาตากันมาตั้งแตเด็กๆ ก็ เ ห็ น ว า เรื่ อ งนี้ น  า จะติ ด ต อ เข า มายั ง คลิ นิ ก กฎหมายซึ่ ง มี ป  า ย ประชาสัมพันธมาติดที่ฝาที่ทำ�การผูใหญบานพอดี เรื่องนี้จึงเขามาถึง ดิฉัน วิเคราะหปญหา 1. การเจ็บปวยของประชาชนอยูในการดูแลของรัฐไทย หรือไม ประชาชนมีสิทธิไดรับสวัสดิการดานสาธารณสุขหรือไม 2. ประชาชนที่มีอายุมากเกินกวาจะทำ�งานไดมีสวัสดิการ อื่นใดของรัฐเพิ่มเติมเพื่อเขามาเปนหลักประกันในชีวิตหรือไม 3. การใชสิทธิในการรักษาพยาบาลของประชาชนจะตอง ใชบัตรทองประจำ�ตนเปนหลักฐานในการรับสิทธิโดยไมมีขอยกเวน หรือไม หากบัตรหายแตยังมีเอกสารอื่นยืนยันตัวบุคคลจะขอรับสิทธิ ไดหรือไม เชน บัตรประจำ�ตัวประชาชน เลขที่ประจำ�ตัวประชาชน 4. ในกรณีฉุกเฉินบุคลากรดานสาธารณสุขของรัฐปฏิเสธ การรักษาประชาชนไดหรือไม หากไมใชโรงพยาบาลที่เปนสถานพยาบาลที่ระบุสิทธิไวในหลักประกันถวนหนาของประชาชนคนนั้น

5. หากบัตรหายไป ประชาชนตองการรับสิทธิรกั ษาพยาบาล จะมีวิธีการเรียกรองสิทธิอยางไรบาง การนำ�กฎหมายมาแกไข 1. รัฐธรรมนูญรับรองสิทธิของประชาชนไทยทุกคน ปาเปน ประชาชนที่มีสัญชาติไทย แมไมมีหลักประกันอื่นๆ เชน ประกันสังคม แตอยางนอยที่สุดจะอยูในระบบประกันสุขภาพถวนหนา (รักษาฟรี) 2. สิทธิดานสาธารณสุขซึ่งรับรองใหประชาชนชาวไทยมี สิทธิรักษาพยาบาลนั้น เปนสิทธิติดตัวของประชาชน บัตรทองเปน เพียงเอกสารยืนยันสิทธิเพื่อประโยชนในการบริหารจัดการ มิใชสาระ สำ�คัญของสิทธิ หากมีหลักฐานยืนยันตัวบุคคลได เชน บัตรประชาชน ยอมมีสิทธิเขาสูบริการสาธารณสุข เจาพนักงานไมมีอำ�นาจปฏิเสธ สิทธิดวยเหตุแหงการไมมีบัตรทอง 3. หากประชาชนอยูในภาวะเจ็บปวยรายแรงตองไดรับการ รักษาฉุกเฉิน แมไมไดใชสิทธิในสถานพยาบาลที่ระบุไว ก็ไมไดหมายความวาประชาชนจะเสียสิทธิทันที เจาหนาที่ดานสาธารณสุขมีหนาที่ ตามธรรมดาในการปองกันไมให้ประชาชนไดรับอันตราย หากเจตนา ปดภาระไมปฏิบัติหนาที่จนเกิดความเสียหาย จะนำ�มาซึ่งความรับผิด ทางกฎหมาย ชองทางเรียกรองสิทธิ 1. หากสถานพยาบาลปฏิเสธการรักษา ประชาชนสามารถ รองเรียนหัวหนาสถานพยาบาลได 2. หากไมเปนผลใหรองไปยังสาธารณสุขระดับพื้นที่เรื่อยไป ถึงองคกรอุทธรณภายในกระทรวงสาธารณสุข

3. มาตรการขั้นเด็ดขาด คือ ฟองไปยังศาลปกครองเพื่อให มีคำ�วินิจฉัย บังคับใหสถานพยาบาลประกันสิทธิรักษาพยาบาลใหกับ ประชาชน สรุปแนวทางแกไข ประชาชนชาวไทยมีสิทธิในการรับบริการสาธารณสุข และ ยังอาจรับสวัสดิการอื่นๆ เพิ่มเติมหากเขาเกณฑของบุคคลผูดอย สิทธิเปนพิเศษ เชน คนชรา ผูพิการ การเขารับสิทธินั้นกระทำ�ไดยัง สถานพยาบาลที่ตนมีรายชื่ออยู หากเปนกรณีฉุกเฉินอาจเขารับรักษา ที่ใดเพื่อปองกันอันตรายได การขาดไรบัตรทองไมไดตัดสิทธิในการ เขารักษาพยาบาล เพราะบัตรทองมิใชสาระสำ�คัญแหงสิทธิ หากมี เอกสารอื่นยืนยันตัวบุคคลไดโรงพยาบาลก็ตองใหสิทธิรักษาพยาบาล หากมีขอ ขัดแยงสามารถรองเรียนไปยังหัวหนาหนวยงานและกระทรวง สาธารณสุข รวมถึงการฟองบังคับตามสิทธิในศาลปกครอง

เรื่องที่สอง...

ฆ่าแย่งธุรกิจ คดีไม่คืบหน้า พาครอบครัวหนี เรื่องนี้เปนชะตาฟาลิขิตที่ทำ�ใหนองเจาของเหตุการณไดมา พบกับดิฉัน เนื่องจากนองเขามาเขาเรียนที่มหาวิทยาลัยใกลกับคลินิก กฎหมาย จึงไดเขามาคุยเผือ่ วาจะหาทางกลับไปใชชวี ติ ไดอยางปกติสขุ เพราะเหตุการณที่เกิดขึ้นในอดีตไดทำ�ใหครอบครัวนองเขาสูญเสีย ทุกอยางไป นองเขาลำ�ดับเหตุการณใหฟงวา “เหตุการณเกิดขึ้นเมื่อยี่สิบปกอน เมื่อครอบครัวขาพเจา เปดกิจการโรงแรมชื่อดังอยูที่เกาะแหงหนึ่งทางภาคใต ในคืนเกิดเหตุ พอขาพเจาไดพูดคุยธุรกิจอยูกับผูที่มาติดตอในเวลาดึกพอสมควร เกี่ยวกับการซื้อขายหุนสวนและการควบรวมกิจการโรงแรม สวน ขาพเจาและแมนอนพักแยกอยูภายในหองพักดานหลังโรงแรม แตมี เสียงหนึ่งทำ�ใหเราตื่นขึ้นมา นั่นคือเสียงปนดังลั่นอยูหลายนัด แมและ ขาพเจาตกใจมากวาเกิดอะไรขึ้น และเปนหวงดวยวาจะเกิดอะไรขึ้น กับพอ จึงรีบลุกขึ้นเพื่อจะออกไปดูวาเกิดอะไรขึ้น เพียงแคเปดประตู ออกไปดูกพ็ บวาพอมีเลือดอาบทัว่ ทัง้ ตัว แมรบี พาพอไปสงโรงพยาบาล โชคดีที่พอรอดชีวิตมาได แพทยสรุปอาการวาพอถูกยิงเขารางกาย ทั้งหมด 11 นัด

หลังจากวันนั้น แมไดพยายามดำ�เนินการทุกอยางเพื่อให ตำ�รวจจับตัวคนที่ยิงพอมาลงโทษ แมไดเขาแจงความกับตำ�รวจอยาง รวดเร็วหลังเกิดเหตุการณไมนาน ตำ�รวจก็มาที่โรงแรมแลวก็กลับไป โดยบอกวาจะรวบรวมพยานหลักฐานแลวจับตัวคนรายมาใหได ไมตองเปนหวง เจาหนาที่จะทำ�สุดความสามารถ ใหดูแลครอบครัว กันใหดี ถามีความคืบหนาอะไรจะแจงใหทราบทันที กระบวนการก็เดินไปเรื่อยๆ ตำ�รวจจับตัวคนที่พ่อบอกวายิง มาไมได ตำ�รวจอางวาไมมีพยานบุคคลที่เห็นเหตุการณ ถึงจับมาไดก็ ทำ�อะไรไมไดอยูดี ครอบครัวขาพเจาประหลาดใจมากวา ทั้งๆ ที่ เหตุการณเกิดขึ้นในบานและพอขาพเจาก็เปนคนถูกยิงเอง ทำ�ไมตอง มีพยานบุคคลอื่นมายืนยันเพิ่มเติมอีก ลำ�พังคำ�ยืนยันจากพอไม เพียงพอหรืออยางไร ในชวงแรกๆ ก็เขาใจไดเพราะพออยูหอง ICU อาการสาหัสมากยังไมอาจลุกมาใหปากคำ�และบอกวาใครเปนคนยิง แตหลังจากพนอาการโคมาแลว พอก็ใหความรวมมือกับเจาหนาที่ ทุกอยางเพื่อสืบหาคนรายมาใหได แตสุดทายตำ�รวจไมอาจตามคนรายที่ระบุได โดยใหเหตุผล วาคนรายกลุมที่บอกวามาคุยธุรกิจกับพอนั้นไดหายไปจากพื้นที่แลว การพยายามติ ด ตามนอกพื้ น ที่ ก็ ป ระสานงานอยู  แ ต ยั ง ไม พ บตั ว จะพยายามตามตัวใหไดกอนถึงจะเริ่มดำ�เนินคดีทางกฎหมายได เวลาผานไปเรื่อยๆ ครอบครัวของขาพเจาตองอยูในความหวาดผวา เพราะไมรูวาคนรายจะยอนกลับมาทำ�รายอีกหรือไม อีกทั้งยังรูสึก หดหูกันตอไปเพราะเปนคนที่รอการพิจารณาคดี แตกระบวนการทาง กฎหมายไมอาจหาผูกระทำ�ผิด และดำ�เนินการลงโทษใครไดเลย รวม ถึงยังไมสามารถสืบหาตนตอของเรื่องวาทำ�ไมคนกลุมนี้ถึงตองมายิง พอทั้งที่มาคุยธุรกิจกัน

ด ว ยความกลั ว จะเกิ ด เหตุ ก ารณ ข้ึน ซ้ํา สองเพราะพ อ เริ่ม ระแคะระคายวาจริงๆ แลวคนที่มาติดตอธุรกิจอาจเปนเพียงหนาฉาก ของคนที่ตองการฮุบกิจการของพอ คนที่พอสงสัยวาอยากฆาพอเพื่อ แยงโรงแรมไปจริงๆ นาจะเปนหุนสวนคนอื่นๆ ซึ่งเปนเพื่อนๆ ของพอ ที่อาศัยอยูในพื้นที่นั้น และมีเสนสายกับคนมีสีหลายกลุมทำ�ใหคดี ไมคืบหนา หากพอและครอบครัวยังอยูในเกาะนี้ตอไปอาจจะถูกฆา ลางครอบครัวหรือจับใครไปขมขูเพิ่มเติมอีก ครอบครัวเราจึงประกาศ ขายกิจการในราคาที่แทบจะไมเหลืออะไรใหเราไปทำ�กิจการโรงแรม อีกเลย กอนทีจ่ ะยายออกจากเกาะ เดินทางไปเรือ่ ยๆ จนมาประกอบ กิจการรานอาหารเล็กๆ ทีเ่ กาะเล็กๆ อีกแหงอืน่ เพราะพอทำ�งานหนัก ไมไดเพราะมีอาการสั่นและแขนไมมีแรงอันเกิดจากคมกระสุนที่ตัด เสนประสาทและเอ็นบางจุด การใชชีวิตประจำ�วันก็ไมเหมือนเดิม ตองใชเงินในการดูแลรักษารางกายตอมาเรือ่ ยๆ เปนจำ�นวนไมนอ ยเลย จนวันหนึ่งพอไดเปดหนังสือพิมพเจอขาวรับสมัครงานที่ตางจังหวัด ครอบครัวเราจึงตัดสินใจยายไปอยูตางจังหวัดดวยกันเพื่อหนี เพราะ ไมสามารถทำ�อะไรไดมากนัก และตองการความสงบสุขในชีวติ มากกวา กังวลวาใครจะมาทำ�รายอีก เมื่อจนถึงวันนี้ กฎหมายก็ยังไมสามารถทำ�อะไรได ไม สามารถจับผูกระทำ�ผิดมาลงโทษได เวลาผานไปเกือบ 20 ป ความทรงจำ�ที่เจ็บปวดของครอบครัวก็คอยๆ เลือนรางไป กฎหมายก็คงจะ ลืมคดีที่ครอบครัวของขาพเจาตองประสบไปแลวเชนกัน วิธีแกไขของครอบครัวขาพเจาในตอนนั้นก็ทำ�ไดแค “หนี” ความกลัวสงผลใหครอบครัวขาพเจาตองทิ้งทุกอยางที่มี ทั้งกิจการที่ สรางเนื้อสรางตัวกับครอบครัว เพื่อน ญาติพี่นอง ทุกอยางที่เราตอง จากมากะทันหันและปดบังความเคลื่อนไหว จนคนอื่นไมสามารถ

จะรูไดวาครอบครัวเราอยูที่ไหนเพื่อความปลอดภัยของชีวิต ทั้งหมด ของชีวิตที่ตองพเนจรไมมีหลักไมมีฐาน ก็เพราะเหตุการณเปลี่ยนชีวิต ครอบครัวที่เราได้เจอ และไมมีใครชวยอะไรเราไดเลย วิเคราะหปญหา 1. การยิงผูอื่นจนไดรับบาดเจ็บสาหัสเปนความผิดทาง กฎหมายหรือไม จะตองไดรับโทษมากนอยเพียงไหน 2. กระบวนการในการติดตามผูกระทำ�มาดำ�เนินคดีมี ขั้นตอนอยางไรบาง ใครตองเปนผูดำ�เนินการ และผูเสียหายตองทำ� อยางไร 3. ถาเจาหนาที่รัฐไมสั่งฟองคดี ผูเสียหายสามารถฟองคดี ไดเองหรือไม 4. หากคดี ไ ม คื บ หน า ผู  เ สี ย หายสามารถร อ งเรี ย นให หนวยงานใดติดตามความคืบหนาของคดีไดหรือไม 5. หากครอบครัวและผูเสียหายรูสึกอันตรายและเกรงวาจะ ถูกทำ�ราย สามารถเรียกหาการคุมครองจากรัฐไดหรือไม 6. ความเสียหายที่เกิดขึ้นจะเรียกรองใหมีการเยียวยา ไดหรือไม อยางไรบาง การนำ�กฎหมายมาแกไข 1. การยิงผูอื่นจนไดรับบาดเจ็บสาหัสเปนความผิดทาง อาญา หากดูจากบาดแผล 11 นัดจากอาวุธปนจะถือเปนความผิดฐาน ฆาผูอื่น ไมใชทำ�รายรางกาย จะตองไดรับโทษหนักถาพิสูจนวามีการ วางแผนลวงหนา 2. โดยทั่ ว ไปกระบวนการในการติ ด ตามผู  ก ระทำ � มา ดำ�เนินคดีนั้นเริ่มขั้นตอนโดยผูเสียหายไปแจงความกับเจาหนาที่รัฐ

ฝายปกครอง แลวเจาหนาที่ของรัฐจะเปนผูติดตามผูกระทำ�ผิดและ สืบสวนสอบสวนเพื่อรวบรวมหลักฐานมาทำ�สำ�นวนฟองตอไป 3. ถาเจาหนาที่รัฐ เชน ตำ�รวจ และอัยการไมสั่งฟองคดี ผูเสียหายสามารถฟองคดีไดเองโดยจางทนายขึ้นมาโดยขอหลักฐาน จากเจาหนาที่ตำ�รวจได หรือรวบรวมเอง เพื่อฟองตอศาลไดโดยตรง 4. หากคดีไมคืบหนาผูเสียหายสามารถรองเรียนใหกลไก ตางๆ ที่สรางขึ้นมาเพื่อตรวจสอบการทำ�งานของเจาหนาที่รัฐได 5. หากครอบครัวและผูเสียหายรูสึกอันตรายและเกรงวาจะ ถูกทำ�ราย ในกรณีนี้อาจแจงใหเจาหนาที่รัฐทราบ หรือรองขอโดยตรง ไปยังกรมคุมครองพยาน และสามารถยายครอบครัวไปอยูในสถานที่ ปลอดภัยและมีงานทำ�ไดดวย 6. ความเสียหายที่เกิดขึ้นจะเรียกรองใหมีการเยียวยาได ตั้งแตการทำ�สำ�นวนฟองคดี โดยใหเสนอคาเสียหายไปในสำ�นวนได เพือ่ ใหอยั การนำ�สืบและขอใหศาลอาญาสัง่ ใหชดเชยคาสินไหมทดแทน และยังสามารถเรียกคาเยียวยาเบื้องตนจากกองทุนยุติธรรม ชองทางเรียกรองสิทธิ 1. การฟองรองดำ�เนินคดีทางอาญาเจาหนาที่ตำ�รวจ หรือ ฝายปกครอง เชน กำ�นัน ผูใหญบาน ปลัดอำ�เภอ เพื่อดำ�เนินคดี อาญา 2. คณะกรรมการประจำ�สถานีตำ�รวจนั้น คณะกรรมการ ระดับชาติ หรือแจงคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน โดยมาตรการขั้น เด็ดขาดคือการฟองคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริต แห่งชาติ (ป.ป.ช.) 3. ปจจุบันสามารถเรียกหาการคุมครองจากกรมคุมครอง พยาน กระทรวงยุติธรรม

4. คาเสียหายและการเยียวยาขอใหศาลอาญาสั่งใหชดเชย คาสินไหมทดแทนได และยังสามารถเรียกคาเยียวยาเบื้องตนจาก กองทุนยุติธรรม สรุปแนวทางแกไข ใชหลักคดีความผิดตอชีวิตทางอาญา กระบวนการยุติธรรม ทางอาญา และกระบวนการคุมครองผูเสียหายและพยาน ซึ่งกรณีนี้ หากไดแจงความใหเจาหนาที่ดำ�เนินคดีแลวไมคืบหนา อาจรองไปยัง กองปราบและสำ�นักงานตำ�รวจแหงชาติเพื่อเรงรัดคดี หรือรองเรียน ป.ป.ช. ปจจุบันมีกรมคุมครองสิทธิเสรีภาพที่ใหความชวยเหลือแก เหยื่อในคดีอาญาและมีกองทุนฯ ซึ่งสามารถชวยเหลือเบื้องตน รวม ถึงขอเขาโครงการคุมครองพยานไดอีกดวย หากตำ�รวจและอัยการ สั่งไมฟอง ก็อาจแตงตั้งทนายใหฟองคดีตอศาลไดเองเพื่อเอาผิดตอ ผูรวมกระทำ�ผิดและใหชดเชยสินไหมทดแทนดวย

239

เกี่ยวกับผู้เขียน

ทศพล ทรรศนกุลพันธ เปนนักกฎหมายพเนจร มีบานเกิด อยูตอนใตของประเทศไทย จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่เขาวาเปนเมือง ปราชญ แตอาชญากรรมกลับสูงเปนอันดับตนของประเทศ ดวยเหตุ ที่ทางบานประสบปญหาทางกฎหมายหลายครั้ง จึงตัดสินใจเขาไป หาความรูในคณะนิติศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย เผื่อวาจบมา จะใชวิชามาสูเพื่อสิทธิของคนในครอบครัว แตก็เหมือนกับนักเรียน กฎหมายทั่วไปที่เบื่อเอียนกฎหมายเพราะมันไมสนุกเหมือนที่หวัง จึง ตั้งใจจะเปลี่ยนทางเดิน แตบังเอิญไดพบกับศาสตราจารยวิทิต มันตาภรณ ผูสอน กฎหมายสิทธิมนุษยชน คนที่จุดไฟในใจใหลุกโชนอีกครั้ง ทำ�ใหเกิด ความหวังครั้งใหมกับนิติศาสตร และมีกำ�ลังใจใหสูตอไปโดยหวังวา สักวันหนึ่งจะตองทำ�อะไรใหคนที่ไรสิทธิไรเสียงไดมีชีวิตสุขสงบ ปลอดภัยไรคนรังแก หรือเกงพอจะเขาไปแกปญหาใหพวกเขา

240

แตเมื่อจบการศึกษาเปนมหาบัณฑิตออกมาทำ�งานที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม ก็ไดเริม่ เห็นอะไรในระยะเผาขนมากขึน้ ปญหาที่ ชาวบานรานตลาดประสบมาลวนเปนเกี่ยวของกับกฎหมายแทบทั้งสิ้น ยิ่งไดยินเรื่องเลาที่หลายคนเขามาปรึกษายิ่งทำ�ใหเขาใจแลววา สิ่งที่ ประชาชนทั่วไปตองการ คือ ความรูพรอมใชที่นำ�ไปสูทางออก จึงได พยายามลงพืน้ ทีว่ จิ ยั ตลอดมาตัง้ แตเรือ่ งปญหาสิง่ แวดลอมและสุขภาพ ของชุมชนรายลอมนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด จนเรื่องไปสิ้นสุดที่ คำ�พิพากษาศาลปกครองเยียวยาสิทธิใหชุมชน และใชเวลาอีกหลายป ในการสรางวิถีชีวิตเกษตรกรใหดีขึ้นดวยการเขาไปรวมผลักดันสิทธิ เกษตร ไหนจะเรื่องที่ดินทำ�กินของประชาชนที่ไปชนกับผูมีอิทธิพล และรัฐ สิ่งที่ทำ�ใหตัดสินใจมาเขียนคูมือกฎหมายฉบับนี้ ก็เพราะการ สอนนักศึกษานิติศาสตร และคณะวิชาอื่นๆ ในเรื่องกฎหมายเบื้องตน แลวใหทุกคนลองเขียนปญหาทางกฎหมายที่ตนเคยประสบ พบวา มีเรื่องมากมายที่แกไดงายๆ หากรูหลักกฎหมายเบื้องตน เลยทำ�การ คนควาจนไดวิจัยเรื่อง ‘สภาพปญหาทางกฎหมายในชีวิตประจำ�วัน’ แลวหยิบบางเรื่องที่สำ�คัญและมักเจอกันในชีวิตแบบสุดฮิต มาลอง คิดกันดูวาถาเจอปญหาแบบนี้จะแกยังไง มีทางออกอยางไรบาง แต ภารกิจสูเพื่อสิทธิประชาชนก็ยังไมปลอย ปญหาหลายเรื่องที่นาสนใจเปนเรื่องที่กระทบกับสังคม ก็ เขียนบทความไปลงหนังสือพิมพบาง เว็บไซตขาวบาง จนมาเปด บล็อก ‘ดงกฎหมาย’ เพื่อคลายทุกขใหผูอานทางอินเทอรเน็ต จนเมื่อ ไดทุนรัฐบาลมาเรียนตอที่อังกฤษจึงไดลองหยิบงานวิจัยมาปดฝุน คนดูก็พบวามีหลายเรื่องนานำ�มาบอกเลา แตมาเอาจริงเมื่อทุกสิ่ง ลงตัวทำ�ใหมีเวลาใชหัวคิดเขียนคูมือก็ตอนยายมาเขียนวิทยานิพนธ

241

ปริญญาเอกที่บารเซโลนา ก็เลยพบวาแทนที่จะเอาของเกามาขาย เรา แตงใหมและเขียนใหไดดั่งใจคนอานดีกวา สำ�หรับทานที่อานแลวอยากสอบถามเพิ่มเติม ติดตอไดที่ คลินิกกฎหมาย คณะนิติศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม มีเจาหนาที่ รับเรื่องราวรองทุกขตลอดเวลาราชการครับ