เจ้าหญิงนินทา 'Princesses Behaving Badly' by Kledthai Co., Ltd.

เจาหญิงนินทา

เรื่องจริง (ไมอิงนิยาย) จากประวัติศาสตรอันยาวนาน

PRINCESSES BEHAVING BADLY Real Stories from History – Without the Fairy-Tale Endings

LINDA RODRIGUEZ McROBBIE เขียน อลิสา สันตสมบัติ แปล

Text copyright © 2013 by Linda Rodriguez McRobbie. Illustration by Douglas Smith. Thai language translation copyright © 2014 Siamparidasna Publishing Co., Ltd. First published in English by Quirk Books, Philadelphia, Pennsylvania. This Thai language translation is arranged with Quirk Productions, Inc. 215 Church Street, Philadelphia, PA 19106, USA through Tuttle-Mori Agency Co., Ltd., Thailand All rights reserved.

เจาหญิงนินทา

เรื่องจริง (ไมอิงนิยาย) จากประวัติศาสตรอันยาวนาน

PRINCESSES BEHAVING BADLY

Real Stories from History – Without the Fairy-Tale Endings

LINDA RODRIGUEZ McROBBIE เขียน อลิสา สันตสมบัติ แปล

ISBN: 978-974-315-897-1 พิมพครั้งแรก มีนาคม 2558 บรรณาธิการประจำ�ฉบับ: อนรรฆ พิทักษธานิน บรรณาธิการแปล: อรจิรา โกลากุล พิสูจนอักษร: ปภาณิน เกษตรทัต แบบปก: นํ้าส้ม สุภานันท์ รูปเลมและภาพประกอบ: นริศรา สายสงวนสัตย์ ราคา 350 บาท • ขอมูลทางบรรณานุกรมของสำ�นักหอสมุดแหงชาติ

รอดริเกซ แมครอบบี, ลินดา. เจาหญิงนินทา. -- กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน, 2558. 432 หนา. 1. เจาหญิง--ชีวประวัติ. I. อลิสา สันตสมบัติ, ผูแปล. II. ชื่อเรื่อง. 920.72 ISBN 978-974-315-897-1

จัดพิมพโดย สำ�นักพิมพเอสไอเดีย ในเครือบริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด 113 ถนนเฟองนคร แขวงวัดราชบพิธ เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188 www.kledthai.com เจาของ: บริษัทสำ�นักพิมพสยามปริทัศน จำ�กัด ที่ปรึกษากิตติมศักดิ์: สุลักษณ ศิวรักษ คณะกรรมการบริหาร: สัจจา รัตนโฉมศรี, อนันต วิริยะพินิจ, วินัย ชาติอนันต, ทิชากร ชาติอนันต, อาสา นาถไตรภพ บรรณาธิการสำ�นักพิมพ: ชานน จงประสพมงคล ประชาสัมพันธ: มนตรี คงเนียม จัดจำ�หน่าย: สายส่งศึกษิต บริษัทเคล็ดไทย จำ�กัด 117-119 ถนนเฟองนคร เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรศัพท 0-2225-9536 ถึง 9 โทรสาร 0-2222-5188

คำ�นำ�สำ�นักพิมพ์ 7 กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว 9

นักรบ

เจ้าหญิงผู้ต่อสู้ในศึกของพระนางเอง อัลฟ์ฮิลด์ เจ้าหญิงผู้กลายเป็นโจรสลัด 17 ผิงหยาง องค์หญิงผู้นำ�กองทัพ 25 ราชินีนักรบทั้งเจ็ดแห่งโลกยุคโบราณ 31

โอลกาแห่งเคียฟ เจ้าหญิงผู้สังหารจนได้เป็นนักบุญ 41 คูทูลุน เจ้าหญิงผู้เป็นเจ้าสังเวียนมวยปลํ้า 49 ลักษมีไพ เจ้าหญิงผู้นำ�การกบฏ (โดยมีทารกผูกอยู่บนหลัง) 55

นักช่วงชิง

เจ้าหญิงผู้ฉวยอำ�นาจในโลกของบุรุษ ฮัตเชปซุต เจ้าหญิงผู้ปกครองอียิปต์ในฐานะกษัตริย์ 67 สัมพันธ์ ในครอบครัว ว่าด้วยการมีเพศสัมพันธ์ ร่วมสายพระโลหิตของเหล่าเชื้อพระวงศ์ 74

อู่เจ๋อเทียน หรือ บูเช็กเทียน เจ้าหญิงผู้กลายเป็นจักรพรรดิจีน 77 วิถีแห่งเว่ย 86

เอนจิงกาแห่งเอนดองโก เจ้าหญิงผู้สั่งให้สนมชายแต่งกายเป็นหญิง 89

นักออกอุบาย

เจ้าหญิงผู้คบคิดและวางแผน จุสตา กราตา ฮอนอเรีย เจ้าหญิงผู้เกือบทำ�ให้จักรวรรดิโรมันล่มสลาย 101 อิซาเบลลาแห่งฝรั่งเศส เจ้าหญิง “นางหมาป่า” 107 เจ้าหญิงแม่มด 115

ร็อกโซลานา เจ้าหญิงผู้เขยิบจากทาสทางเพศ มาเป็นชายาของสุลต่าน 125 แคทเธอรีน ราดซีวิล เจ้าหญิงผู้แอบติดตาม 133 สเตฟานี ฟอน โฮเฮนโลห์ เจ้าหญิงผู้จัดงานเลี้ยงให้ฮิตเลอร์ 147

ผู้อยู่รอด

เจ้าหญิงผู้ทรงเลือกสิ่งซึ่งเป็นที่โต้เถียงและน่าตั้งคำ�ถาม ลูเครเซีย เจ้าหญิงมาเฟียยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการ 157 มาลินเช เจ้าหญิงผู้รับใช้เหล่าผู้พิชิตประเทศของนาง 169 เจ้าหญิงเชลยสงคราม 178

โซเฟีย โดโรเทีย เจ้าหญิงนักโทษ 181

ชีวิตแต่งงานหรือโรงพยาบาลบ้า 191

ซาราห์ วินเนอมุกกา เจ้าหญิงผู้ถูกกล่าวหาว่าเป็นหนอนบ่อนไส้ 195 ซอฟกา โดลโกรอกี เจ้าหญิงผู้กลายเป็นคอมมิวนิสต์ 207

นักปาร์ตี้

เจ้าหญิงผู้รักงานรื่นเริง คริสตินา เจ้าหญิงผู้แต่งกายข้ามเพศ 223 คาราบู (หรือ แมรี เบคเกอร์) เจ้าหญิงจอมปลิ้นปล้อน ที่ตบตาประเทศอังกฤษ 235 หกวิธีปลอมตัวเป็นเจ้าหญิง 245

ชาร์ล็อตต์แห่งปรัสเซีย เจ้าหญิงผู้จัดปาร์ตี้เซ็กส์ 261 คลารา วอร์ด เจ้าหญิงผู้หนีตามคนยิปซี...และบริกร ...และผู้จัดการสถานี 271 เจ้าหญิงดอลลาร์ 282

กลอเรีย ฟอน เทิร์น อุนด์ แทกซิส เจ้าหญิงพังก์ผู้หันไปทำ�บริษัท 289 เจ้าหญิงผู้ฟุ้งเฟ้อ 297

หญิงเริงรัก

เจ้าหญิงผู้ฉาวโฉ่เรื่องวีรกรรมเซ็กซี่ แคโรไลน์แห่งบรุนสวิก-วูลเฟนบุทเทล เจ้าหญิงผู้ไม่อาบนํ้า 305 ความตายกับยุควิคตอเรียน 317

พอลีน โบนาปาร์ต เจ้าหญิงผู้ชอบอวด 319 มาร์กาเร็ต เจ้าหญิงผู้เป็นสาเหตุของ การปล้นธนาคาร 333 เจ้าหญิงผู้ทิ้งมงกุฎเพื่อความรัก 346

หญิงบ้า

เจ้าหญิงผู้น่าจะเป็นบ้าหรือไม่ก็ใกล้เคียง แอนนาแห่งแซกซอนี เจ้าหญิงผู้มีนํ้าลายฟูมปาก 351 เจ้าหญิงบ้าสามพระองค์ (และหนึ่งพระองค์ที่อาจไม่ได้บ้า) 358

เอลิซาเบธแห่งออสเตรีย เจ้าหญิงผู้สวมหน้ากากเนื้อ 369 ระวังคนแคระดำ� 378

ชาร์ล็อตต์แห่งเบลเยียม เจ้าหญิงผู้ทำ�ให้พระสันตะปาปาหวาดกลัว 381 สายด่วนถึงสวรรค์ของราชนิกุล 389

ฟรานซิสกา หญิงความจำ�เสื่อมผู้กลายมาเป็น เจ้าหญิงราชวงศ์โรมานอฟผู้สาบสูญ 391 คำ�สุดท้ายอันโด่งดัง 404

บรรณานุกรม 409 กิตติกรรมประกาศ 429

คำ�นำ�สำ�นักพิมพ์

‘เจา

หญิ ง ’ เป น ความฝ น ของหลายคนตั้ ง แต เ ด็ ก จนเติ บ โต มาเปนผูใหญ ชีวิตของเจาหญิงถูกใหภาพวาสวยงามประดุจ วิมานบนอากาศ มีทุกสิ่งพรอมสรรพ และแทบไมตองคำ�นึง ถึงอนาคตหรือปจจุบัน ทวา เรื่องราวทางประวัติศาสตรจำ�นวนหนึ่ง ไดทำ�ใหเราเห็นวา ภาพของ ‘เจาหญิง’ นั้นมีหลายเฉด ทั้งสุขสมหวัง และเศราสรอย เปนผูนำ� ในสงครามและการคา ผูตามที่ลุมหลงในลาภยศและความทะเยอทะยาน ผูที่พลิกชะตาชีวิตใหกลับมาดั่งฝน เจาหญิงนินทา ผลงานแปลจาก Princesses Behaving Badly งานเขียนชิ้นเยี่ยมของ ลินดา รอดริเกซ แมครอบบี (Linda Rodriguez McRobbie) ที่ทานถืออยูในมือเลมนี้ เปนหนังสือที่ให ‘เฉด’ ของ ‘เจาหญิง’ ไวอยางครบครัน จากการคนควาอันละเอียดออนของผูเขียน รอยเรียงเปนเรื่องราวอันชวนอาน ระทึกใจ และชวนติดตาม ทำ�ใหเราเห็น ชีวิตของ ‘เจาหญิง’ ที่ตางมีความ ‘ไมธรรมดา’ แฝงอยู

จากเกร็ดเล็กๆ นอยๆ ทางประวัติศาสตร ผูเขียนไดตอภาพ จนทำ�ใหเห็นเรื่องราวและแงมุมของชีวิตที่ผันแปรเหมือนดั่งคลื่นลมของ ‘เจาหญิง’ แตละองค ที่ดูเหมือนจะโรยดวยกลีบกุหลาบและมีชีวิตอัน รุมรวยอิสระ แตในความเปนจริงกลับตองถูกบีบใหเดินไปตามเสนทางแหง ความคาดหวังของสังคมและราชสำ�นัก หรือมีชะตากรรมพลิกผันจากการ เปลี่ยนแปลงในโลกเพียงชั่วขามคืน สำ�นักพิมพ SidEA มีความปติอยางยิ่งที่ทานหยิบหนังสือเลมนี้ ขึ้นมาเปดอาน และเราขอเชิญชวนทานใหลิ้มรส เจาหญิงนินทา ใน หนาตอๆ ไป อันรับรองไดวาจะเปนหนังสือที่ยากจะวางลงไดอยาง งายดาย เพราะเรื่องราวของ ‘เจาหญิง’ แตละองค ที่ผูเขียนไดคัดเลือก มาชางนาชวนติดตาม กอปรกับฝมือการแปลของ อลิสา สันตสมบัติ ยัง เยายวน เติมอรรถรสใหกับการอานอันวางไมลงมากยิ่งขึ้น ดวยรัก :) SidEA

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว บทนำ�

“เด็กสาวทุกคนเคยสมมติวาตัวเอง เปนเจาหญิงกันทั้งนั้น” ลินดี้ จากเรื่อง Beastly ของ อเล็กซ ฟนน

เด็ก

หญิงตัวนอยๆ ทุกคนเลยหรือ ไมใชเสียทีเดียวหรอก ตอนที่ฉันยังเปนเด็ก ฉันไมอยากเปนเจาหญิง ฉันไมได เปนเด็กทอมบอยหรืออะไรแบบนั้นหรอกนะ แตฉันแค ไมไดสนใจ ถาเปนเรื่องมาก็วาไปอยาง โดยเฉพาะยูนิคอรนหรือยูนิคอรน มีปกก็ยิ่งดี แตก็อีกนั่นแหละ ตอนที่ฉันเปนเด็กนอย เจาหญิงดิสนียไมได เปลงประกายในชุดสีออนหวานระยิบระยับอยางทุกวันนี้ สมัยนั้นเด็กหญิง ตัวนอยไมไดจำ�กัดตัวเลือกในการแตงตัวไวแคที่แบลล แอเรียล หรือ ซินเดอเรลลา (หรือมูหลาน หรือเมอริดา ถาคุณอยากรูสึกทะมัดทะแมง) ทุกวันนี้ความหมกมุนเกี่ยวกับเจาหญิงเปนสิ่งที่ถูกกำ�หนดไวแลว โดยปริยายสำ�หรับเด็กหญิงจำ�นวนมาก ในป 2000 ดิสนียตัดสินใจทำ� ตลาดตัวละครตาหวานซึ้งในภาพยนตรขนาดยาวดวยลักษณะบงบอก ตัวตนประการสำ�คัญ นั่นคือ ชื่อเรื่องที่ตั้งตามชื่อเจาหญิง และจากจุด นั้นโรคเจาหญิงก็ไดแพรระบาดไปทั่ว ตอนนี้บรรดาเจาหญิงเปนอุตสา หกรรมใหญที่สุดสำ�หรับกลุมเด็กกอนวัยรุน ในป 2012 บรรดาสื่อที่แตก

แขนงจากตัวละครเจาหญิงดิสนียกลายเปนสื่อขายดีที่สุดในกลุมประเภท เดียวกันในอเมริกาเหนือ ขายดีกวาสตารวอรสและเซซามีสตรีท ทำ�รายได จากทั่วโลกมากกวา 4.6 พันลานดอลลารสหรัฐ และเมื่อรวมสินคาเสริม นานาชนิด อยางตุกตาบารบี้รุนเจาหญิงและปอปสตาร ชุด “ตกแตงกระจก เจาหญิงดวยตัวคุณเอง” ของเมลิสซาและดั๊ก รวมถึงเสื้อยืดเจาหญิงสีชมพู วิบวับจำ�นวนนับไมถวน คุณก็จะไดเห็นสิ่งที่นักวิจารณสังคมและพอแม ผูหวงใยเรียกวา “ปมอุตสาหกรรมเจาหญิง” ในหนังสืออันนาสนใจชื่อ ซินเดอเรลลากินลูกสาวของฉัน (Cinderella Ate My Daughter สำ�นักพิมพฮารเปอร ป 2011) เพ็กกี้ โอเรนสไตน (Peggy Orenstein) สำ�รวจความหมกมุนของการจับเด็กหญิง มาแตงตัวในชุดเจาหญิง “สีชมพูแสนสวย” เชนเดียวกับอีกหลายคน โอเรนสไตนกังวลวาการเลนเปนเจาหญิงแสดงถึงความคาดหวังที่ไมคำ�นึง ถึงความเปนจริงเกี่ยวกับความงามของสตรี มีขอจำ�กัดมากเกินไป (ชุด ราตรียาวสีชมพูหรือไมก็สีมวง?) และกำ�ลังเปลี่ยนเด็กหญิงตัวนอยๆ ให เริ่มกลายเปนคนหลงตัวเอง ฉันก็คิดเชนกัน ถึงแมไมมีหลักฐานโดยตรง มาสนับสนุนขออางตางๆ วาวัฒนธรรมเจาหญิงที่ปรากฏอยูทุกหนแหงนั้น ทำ�รายความภาคภูมิใจในตนเองของเด็กผูหญิง สำ�หรับฉันแลวดูเหมือนวา ปรากฏการณนี้บงบอกนัยยะอันไมชอบธรรมของการมอบอำ�นาจ เปน อำ�นาจปลอมชนิดหนึ่งซึ่งไมไดมาจากความสามารถในการตัดสินใจ ความ เปน ผูนำ� หรือสติปญญา แตมาจากแรงดึงดูดของรูปลักษณภายนอก ความมั่งคั่ง และความสัมพันธกับตัวละครชายผูเขมแข็ง “เจาหญิง” เปน ตำ�แหนงที่สถาปนาความคาดหวังอันพิลึกพิลั่นวาคนคนหนึ่งควรไดรับการ ปฏิบัติอยางไร วาอะไรมีคา และอะไรที่ผูหญิงจะบรรลุไดหรือควรบรรลุ ในชีวิต

เห็นไดชัดวาเด็กหญิงตัวนอยๆ สวนใหญไมไดเติบโตมาโดยเชื่อวา ชีวิตมีแตการใสรองเทาสนสูงกรีดกราย นางฟาแมทูนหัว และเจาชาย รูปงาม แตความเพอฝนเกี่ยวกับเจาหญิงเปนสิ่งหนึ่งที่เราไมเคยหลงลืม ไปโดยสิ้นเชิง เห็นไดจากความหลงใหลตอเคท มิดเดิลตัน (Kate Middleton) หญิงสาวสามัญชนผูเลอโฉมที่ไดสมรสกับเจาชายวิลเลียมผูทรงเสนห แหงอังกฤษในเดือนเมษายน ป 2011 แมทางเทคนิคแลวพระนางจะไมได เปนเจาหญิง ดวยตำ�แหนงทางการของพระนางคือดัชเชสแหงเคมบริดจ แตเรื่องราวของเจาหญิงแคทเธอรีนก็มีลักษณะเดนทุกประการของ เทพนิยาย แมกระทั่งพระราชพิธีเสกสมรสก็ยังดูเหมือนการตูน ฉันเกือบ หวังวาจะไดเห็นนกสีฟาสงเสียงรองจิ๊บๆ มายกชายกระโปรงยาวเฟอย ของเจาหญิงเคทดวยซ้ำ�ไป “เจาหญิงเคท” ผูออนหวานในภาพลักษณอันแบนราบกลายเปน สินคาของหนังสือพิมพแทบลอยดทั่วโลก แมมีความจริงอันโหดราย เกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นกับเจาหญิงอังกฤษองคลาสุดที่ไดรับการปฏิบัติแบบ เทพนิยาย เจาหญิงไดอานาผูมีพระเกศาสีบลอนดและพระเนตรสีฟาคือ ซินเดอเรลลา เปนความละมายคลายคลึงซึ่งไมไดเลือนหายไปจากสื่อ ทั้งในเวลานั้นและในบัดนี้ อยางไรก็ตาม เรื่องราวที่แทจริงของเจาหญิง ไดอานา ไมวาจะเปนการเสกสมรสเพื่อความเหมาะสม ความไมซื่อสัตย ของพระสวามี ขาวลือเกี่ยวกับการนอกพระทัยของพระนางเอง การตอสู กับชื่อเสียงและความผิดปกติดานพฤติกรรมการกิน การเลนกับสื่อของ อังกฤษ และการสิ้นพระชนมหลังจากพระนางถูกชางภาพปาปารัสซี่ ไลตาม เห็นไดชัดวานี่ไมใชเทพนิยายอันแสนสุขดังที่ทุกคนหวังไว บางทีทางที่ดีที่สุดเพื่อใหแนใจวาเทพนิยายไมไดกลายมาเปน ความคาดหวังคือการพูดถึงบรรดาเจาหญิงจริงๆ และเลิกทำ�ใหชีวิตของ พวกนางกลายเปนเทพนิยาย เจาหญิงจริงๆ บางองคเปนผูหญิงที่ตกอยู 11

ในสถานการณซึ่งไมอาจควบคุมได ตัวอยางเชน เจาหญิงโซเฟย โดโรเทีย แหงแควนเซลลถูกบังคับใหเสกสมรสกับชายที่พระนางเรียกวา “จมูกหมู” ชายผูใชความรุนแรงทำ�รายพระนาง นอกใจ และหลังจากพระนางทรง ตอบโตดวยการมีสัมพันธฉันชูสาว เขาก็ขังพระนางไวในปราสาทนานกวา สามทศวรรษจนกระทั่งพระนางสิ้นพระชนม เจาหญิงองคอื่นๆ อยาง แอนนาแหงแซ็กซอนีก็ทรงมีสภาพจิตไมมั่นคง ดวยกลุมยีนที่มีจำ�กัดนั้น อาจสรางความดางพรอยไดไมแพการครองอำ�นาจเบ็ดเสร็จ ชางนาเศรา ไมแพเทพนิยายกริมมเลยทีเดียว แตเจาหญิงบางองคทรงพบหนทางที่จะกำ�หนดชะตาชีวิตของ พระนางเอง จักรพรรดินีอูแหงจีนแสดงใหเห็นวาเจาหญิงอาจเจาเลห เพทุบายไดพอๆ กับเจาชาย บางองค เชน ซาราห วินเนอมุกกา ทรงใช ตำ�แหนงของพระนาง (ทั้งที่เปนเรื่องจริงและปนแตงขึ้น) เพื่อดึงความ สนใจไปยังเปาหมายที่ยิ่งใหญกวา สวนบางองคก็แคอยากออกไปมีชวง เวลาอันนาตื่นเตน เชน คลารา วอรด ชาวอเมริกัน ผูถูกขนานนามวา เจาหญิงดอลลาร ทอดทิ้งเจาชายผูไมคอยทรงเสนหแลวหนีตามนัก ไวโอลินยิปซีไป และมีไมนอยที่ไมใชเจาหญิงดวยซ้ำ� เชน คาราบูหรือ ฟรานซิสกา กรรมกรโรงงานชาวโปแลนดที่อางตนวาเปนเจาหญิงอนาสตาเซียผูสาบสูญแหงราชวงศโรมานอฟ บรรดาเจาหญิงในประวัติศาสตรทรงพระปรีชาสามารถในเรื่อง ยิ่งใหญเชนเดียวกับในเรื่องเลวราย พวกนางตัดสินพระทัยอยางโงเขลา และทรงทำ�สิ่งผิดพลาดมากมาย รักคนผิดหรือรักคนหลายคนเกินไปหรือ รักคนไมมากพอ พวกนางเปนสตรีที่โปปด กระทำ�การฆาตกรรม ใชเซ็กส เปนอาวุธ หรือแตงกายเปนชายเพื่อยึดกุมอำ�นาจ พวกนางไมเกรงกลัว หากพระหัตถจะเปรอะดินหรือเปอนโลหิต สตรีเหลานี้เปนมนุษย แต

คำ�วาเจาหญิง รวมถึงความหมายโดยนัยอันมากมายเหลือคณานับของคำ� คำ�นี้ มักบดบังอำ�พรางความเปนมนุษยนั้น สำ�หรับสตรีแตละนางที่จะบรรยายถึงในหนาตอๆ ไป ฉันได พยายามนำ�เอาตำ�นานออกไปและเสนอสิ่งที่ใกลเคียงกับบุคคลจริงมาก ที่สุด แตประวัติศาสตรนั้นเที่ยงตรงไดมากเทาตัวผูบันทึกเทานั้น และ ความจริงขอนี้ยิ่งสำ�คัญเปนเทาตัวเมื่อผูที่กลาวถึงเปนสตรี ฉันไดพยายาม ทุกวิถีทางที่จะสืบคนเรื่องราวจากแหลงขอมูลที่เชื่อถือไดมากที่สุด แตเชน เดียวกับการสรางอดีตใดๆ ก็ตามขึ้นมาใหม เรื่องเลาบางเรื่องก็ตองถูก จดจำ�ไวในฐานะขาวลือ เรื่องซุบซิบนินทา และสมมติฐาน ไมวาอยางไร นี่คือเรื่องราวของเจาหญิงจริงๆ และสตรีจริงๆ เรื่องราวเหลานี้อาจเริ่มขึ้นเมื่อกาลครั้งหนึ่งนานมาแลว แตไมไดจบลงแบบ มีความสุขตลอดกาลเสมอไป

นักรบ เจ้าหญิงผู้ต่อสู้ ในศึกของพระนางเอง

อัลฟ์ฮิลด์ (Alfhild)

เจ้าหญิงผู้กลายเป็นโจรสลัด ราวศตวรรษที่ 5 ณ ท้องน้ำ�เย็นเยือกแห่งทะเลบอลติก

เจ้า

หญิงอัลฟ์ฮิลด์ต้องตัดสินพระทัย ทางหนึ่ ง คื อ ชายผู้ ดี เ ลิ ศ ซึ่ ง ผ่า นปราการอั น ตรายถึ ง ชี วิ ต ที่ พระบิดาของพระนางทรงตั้งไว้มาได้ แล้วมาหาพระนางโดย ไม่ถูกบั่นศีรษะหรือวางยาพิษ พระนางอาจเสกสมรสกับชายผู้กล้าหาญนี้ และใช้ชีวิตครอบครัวอันผาสุกดังที่ผู้หญิงในยุคของพระนางควรปรารถนา หรือพระนางอาจทรงบอกลาชีวิตราชนิกุลแล้วไปเป็นโจรสลัด เดาได้ไหมว่าพระนางเลือกทางไหน

เด็กนอยของพอ อัลฟฮิลดเปนพระธิดาองคเดียวของกษัตริยซิวอรด (Siward) ชาวกอธในศตวรรษที่ 5 ผูคอยปกปองพระนางราวไขในหิน เจาหญิง องคนอยไดรับการเลี้ยงดูใหเปนคนสงบเสงี่ยมเรียบรอยจนเกือบเปนนิสัย คาดวาพระนางคงสงบเสงี่ยมเสียจน “ซอนพระพักตรไวใตผาคลุม” เพื่อ ไมใหความงามล้ำ�ของพระนางปลุกเราบุรุษที่อยูใกลใหหลงใหลคลั่งไคล ไปดวยตัณหา อัลฟฮิลดทรงมีเหตุผลอันสมควรที่อุทิศพระองคใหการรักษา พรหมจรรย เรื่องราวของพระนางปรากฏใน เกสตา ดานอรุม (วีรกรรม ของชาวเดนส) งานเขียนภาษาละตินในศตวรรษที่ 12 ความยาวหลายเลม โดยนักประวัติศาสตรชื่อ แซ็กโซ กรัมมาติคัส (Saxo Grammaticus) หาก แซ็กโซเชื่อถือไดละก็ พรหมจรรยแทบจะเปนสิ่งแลกเปลี่ยนเดียวที่สตรีมี แตการปกปดพระพักตรเปนเพียงมาตรการหนึ่งเพื่อไมใหพระนางถูกบุรุษ แตะตอง แซ็กโซกลาววากษัตริยซิวอรดทรงกระทำ�สิ่งที่บิดาคนใดก็ตามที่มี บุตรสาววัยรุนหนาตาสะสวยนาจะทำ�หากทำ�ได นั่นคือ [พระองค] ทรงเนรเทศพระนางใหไปอยูในที่มิดชิด ใหพระนาง เลี้ยงงูเล็กและงูใหญ ดวยทรงหวังวาเมื่อสัตวเลื้อยคลานเหลานี้ เติบใหญแลวมันจะปกปองพรหมจรรยของพระนาง เนื่องจาก คงยากที่จะบุกเขาไปในหองบรรทมที่ถูกปดลอมดวยขื่อกลอน ที่อันตรายเยี่ยงนี้ พระองคยังทรงออกกฎดวยวาหากชายใด พยายามเขาไปแลวลมเหลว เขาผูนั้นจะตองถูกบั่นศีรษะแลว เสียบประจานโดยทันที ความหวาดกลัวที่ผูกติดอยูกับตัณหา ราคะจึงระงับจิตใจอันเรารอนของบรรดาชายหนุมทั้งหลาย 18

ถึงกระนั้น กลับมีชายหนุมผูหนึ่งซึ่ง “จิตใจอันเรารอน” ถูกกระพือ โหมดว ยขอ บังคับเหลานี้ และคิดวา “ภยันตรายมีแตจะทำ�ใหความพยายาม นั้นสูงสงขึ้น” พระนามของพระองคคืออัลฟ (Alf) โอรสแหงกษัตริยซิการ (Sigar) ชาวเดนมารก วันหนึ่งอัลฟบุกเขาไปในหองบรรทมของอัลฟฮิลด สวมหนังสัตวเปรอะเลือด (เห็นไดชัดวาเพื่อทำ�ใหพวกงูคลั่ง) แลวสังหาร งูเล็กโดยโยนเหล็กรอนจนเปนสีแดงเขาไปในคอของมัน และกำ�จัดงูใหญ ดวยวิธีการแบบดั้งเดิมมากกวาคือการแทงหอกเขาไปที่คอหอย แมพระราชาซิวอรดจะทรงประทับใจวิธีที่ชายหนุมชาวเดนส เลือดรอนผูนี้สังหารปราการงู แตพระองคจะยอมรับเขาหากอัลฟฮิลดทรง เลือกชายผูนี้ดวย “การตัดสินใจอยางเด็ดขาดโดยเสรี” แนนอนวาอัลฟฮิลด หลงเสนหผูสูขอผูกลาหาญนี้ที่เพิ่งสังหารสัตวเลี้ยงแสนรักของพระนางไป อยางไรก็ตาม พระชนนีของพระนางไมเห็นดวย พระนางตรัสแกอัลฟฮิลด ให “คนหาจิตใจ” และไม “หลงใหลรูปลักษณเปยมเสนห” หรือหลงลืมที่จะ “ตัดสินคุณความดีของเขา” อัลฟฮิลดทรงลังเลเพราะคำ�แนะนำ�อันชาญฉลาดของพระชนนี และตัดสินพระทัยวาอัลฟไมใชชายที่ทรงตองการ พระนางตัดสินพระทัย แลกความสงบเสงี่ยมกับเสื้อผาของบุรุษ แลวออกทะเลไปเปนโจรสลัดที่ ออกอาละวาดไปทั่วและนำ�เหลาลูกเรือโจรสลัดหญิง ก็ไมเห็นจะแปลก ตรงไหนนี่นา

วาไง กะลาสี เหตุผลที่อัลฟฮิลดตัดสินพระทัยเปนโจรสลัดนั้นไมชัดเจน แซ็กโซ ไมพยายามอธิบายเหตุผลของพระนาง อีกทั้งไมบอกวาทำ�ไม “หญิงสาว บริสุทธิ์หลายคนผูมีความคิดแบบเดียวกับพระนาง” และติดตามพระนาง 19

ไปนั้นถึงไดมีความคิดแบบเดียวกัน ทั้งๆ ที่อัลฟฮิลดตัดสินพระทัยแบบ ไมตามขนบ แตเรื่องราวของพระนางก็เปนแบบฉบับของตำ�นานประวัติศาสตรของยุคสมัยนั้นในแงมุมสำ�คัญประการหนึ่ง นั่นคือ การปกปอง รักษาพรหมจรรยมากจนถึงขั้นกีดกันความสนุกและความปลอดภัยออกไป ซึ่งสะทอนถึงความเปนจริงและคุณคาตางๆ ของสแกนดิเนเวียยุคโบราณ และแนนอนวามันสอดคลองกับเรื่องราวอื่นๆ วาดวยหญิงพรหมจรรยสวม เกราะ อันเปนนิทานโรแมนติกวาดวยสตรีนักรบพรหมจรรยที่วางงาน ปกผาแลวหันมาจับอาวุธ ถึงแมวาแซ็กโซจะพยายามอธิบายแรงจูงใจของพระนางเพียง เล็กนอย แตเขาก็อุตสาหบันทึกวาแมการที่อัลฟฮิลดเลือกใช “ชีวิตของ คนพเนจรชอบสูรบ” เปนเรื่องไมธรรมดา แตก็ไมไดเปนลักษณะเฉพาะ เสียทีเดียว เขาอางวาสตรีอื่นๆ “ชิงชังชีวิตที่ประณีตออนหวาน” และแลก “ความนุมนวลและความเหลาะแหละ” ตามธรรมชาติของพวกนางกับดาบ และอาวุธ พวกนาง “ปลดเพศ” ตนเอง “อุทิศมือเหลานั้นใหแกหลาว ทั้งที่ พวกนางควรใชเครื่องทอผามากกวา พวกนางโจมตีบุรุษดวยหอก ทั้งที่ พวกนางสามารถหลอมละลายพวกเขาไดดวยรูปลักษณ พวกนางนึกถึง ความตาย ไมใชการเกี้ยวพาราสี” แซ็กโซกลาววาสตรีควรทำ�เรื่องของ ผูหญิงและแอบซอนใบหนาสวยๆ ไวเพื่อไมใหไปกระตุนราคะของบุรุษ ผูไมรูเรื่องรูราว ดูเหมือนเขาไมไดฉุกคิดเลยวาตัณหาที่ไมถูกควบคุมของ บุรุษนั้นอันตรายเพียงพอที่จะผลักดันใหสตรีจับอาวุธ ไมวาอยางไรก็ตาม อัลฟฮิลดประสบความสำ�เร็จเกินพิกัดในการ เปนโจรสลัด ดวยความที่การเปนโจรสลัดนั้นไมใชแคการหยิบดาบสั้นแลว สวมผาปดตา เรือ่ งทีว่ า เธอประสบความสำ�เร็จไดอยางไรและดวยเหตุใดนัน้ สูญหายไปตามยุคสมัย แซ็กโซคอนขางขี้เหนียวรายละเอียด แตทั้งๆ ที่ เขาเคลือบแคลงมากกับประเด็นเรื่องนักรบสตรี เขาก็ยอมรับวาอัลฟฮิลด 20

“ประกอบวีรกรรมที่ไปไกลเกินกวาความกลาหาญของผูหญิง” (ฮึ่มมม) พระนางทรงนำ�พามิตรสหายหญิงใหพบความร่ำ�รวย และตอมาก็ทรง เปนกัปตันของลูกเรืออีกกลุมหนึ่ง ซึ่งคราวนี้เปนโจรสลัดชายที่หลงใหล ความงามและอุทิศตนใหความเกงกาจของพระนาง ในที่สุดอัลฟฮิลดก็ได ทรงรวบรวมกองเรือที่โจมตีเรือเดินสมุทรแถบนานน้ำ�นอกชายฝงฟนแลนด แตชวงเวลาดีๆ กำ�ลังจะสิ้นสุดลง อัลฟฮิลดไมไดพิจารณาเรื่อง หนึ่ง นั่นคือ ความดื้อดานของนักสังหารงูผูมาสูขอพระนางและถูกปฏิเสธ ไป อัลฟไมเคยตัดพระทัยจากหญิงผูบริสุทธิ์งดงามและสงบเสงี่ยมและ ติดตามพระนางไปใน “การเดินทางอันยากลำ�บากหลายครั้ง” ผานทอง ทะเลที่เปนน้ำ�แข็งและผจญการตอสูกับโจรสลัดหลายคราว ขณะเดินเรือ เลียบชายฝงของฟนแลนด วันหนึ่งเจาชายและลูกเรือบังเอิญพบกองเรือรบ ของโจรสลัด ลูกเรือของพระองคไมเห็นดวยกับการโจมตีกองเรือขนาด ใหญเชนนี้ดวยเรือเดินสมุทรเพียงไมกี่ลำ� แตอัลฟไมทรงรับฟงโดยอางวา “คงนาละอายเหลือเกิน หากมีใครไปรายงานอัลฟฮิลดวาความปรารถนา ของเจาชายที่จะเดินหนาถูกยับยั้งดวยเรือที่ขวางทางอยูไมกี่ลำ�” พูดอีกก็ ถูกอีกจริงไหมละ ขณะที่การสูรบทางทะเลดำ�เนินไปอยางดุเดือด พวกเดนสที่กำ�ลัง ถูกสังหารหมูสงสัยวา “ศัตรูของพวกตนไปไดเรือนรางอันงามระหงและ แขนขาออนชอยเชนนั้นมาจากไหน” อัลฟและบอรการ (Borgar) สหาย รวมรบของพระองคจูโจมเรือศัตรูลำ�หนึ่งแลวมุงหนาไปยังทายเรือพลาง “สังหารทุกผูที่ขัดขวาง” แตเมื่อบอรการปดหมวกหลุดจากศีรษะของโจร สลัดคนที่ใกลที่สุด อัลฟก็ทอดพระเนตรดวยความตกพระทัยวาโจรสลัด นั้นไมใชใครอื่นนอกจากอัลฟฮิลดผูเลอโฉม “สตรีที่เขาตามหาทั้งเหนือ ผืนดินและทองน้ำ�ทามกลางอันตรายนานัปการ”

ขณะนั้นเองอัลฟก็ตระหนัก “วาพระองคตองตอสูดวยจุมพิต มิใชดวยอาวุธ วาตองเก็บหอกอันโหดรายเสีย และรับมือกับศัตรูดวยวิธีที่ ออนโยนกวา” วิธีที่ออนโยนที่วาเหลานั้นรวมถึงการปลดเปลื้องอัลฟฮิลด จากชุดกะลาสีเหงื่อโชกแลวพาพระนางไปสูแทนบรรทมอันอบอุนของอัลฟ แลววันแหงการปลนสะดมก็จบสิ้นลง อยางนอยสำ�หรับอัลฟฮิลด ภาษาที่แซ็กโซใชบรรยายการกลับไปสูชีวิตเจาหญิงของอัลฟฮิลด นั้นสำ�คัญเปนพิเศษ เขาเขียนวาอัลฟ “ควาตัวพระนางมาอยางกระตือรือรน” “ใหพระนางเปลี่ยนจากชุดของบุรุษ” และ “จากนั้นก็ทำ�ใหพระนาง ใหกำ�เนิดธิดา” ไมมีใครรูสิ่งที่อัลฟฮิลดประสงค หรือวาทรงรูสึกอยางไร กับการละทิ้งการผจญภัยพเนจร นาจะเปนเพราะแซ็กโซไมไดสนใจจริงๆ ถอยคำ�ที่เขาเลือกใชแสดงใหเห็นชัดเจนวาอัลฟฮิลดไมมีทางเลือก หลังจาก นัน้ ประวัตศิ าสตร (หรืออยางนอยก็แซ็กโซ) ก็ไมมอี ะไรใหพ ดู ถึงพระนางอีก

กาลครั้งหนึ่งมีเจาหญิงโจรสลัดอยูองคหนึ่ง นิ ท านของแซ็ ก โซเกี่ ยวกั บ เจ  า หญิ ง ผู  ส งบเสงี่ ย มที่ ผั น ตนเอง ไปเปนโจรสลัดนี้อาจเปนเรื่องจริงหรือไมก็ได ถึงอยางไร เกสตา ดานอรุม ก็เปน “ประวัติศาสตร” ที่มีทั้งยักษ แมมด และมังกรควบคูไปกับวีรบุรุษ และผูปกครองที่มีตัวตนจริงอยูแลว กระนั้น ชีวิตของอัลฟฮิลดในฐานะ นักรบสตรีก็นาจะมาจากธรรมเนียมปฏิบัติจริง และไมวาจะเปนความจริง หรือไม เรื่องราวของพระนาง (และเหตุการณอื่นๆ ในเรื่องเลาเชิงประวัติศาสตรอันวิจิตรพิสดารของแซ็กโซ) ก็ถูกอางโดยนักวิชาการและนักประวัติศาสตรวาชวยใหขอมูลในการทำ�ความเขาใจวัฒนธรรมสแกนดิเนเวียยุคตน และยุคกลาง

แตมันสอนอะไรแกชนรุนหลัง แกเด็กๆ ที่จะไดฟงเรื่องราวนี้ขณะ นั่งลอมวงรอบกองไฟในค่ำ�คืนฤดูหนาวอันไมรูจบของสแกนดิเนเวีย บอก ไดยาก สำ�หรับนักอานสมัยใหมแลวมันนาผิดหวังที่ไดเห็นวีรกรรมอัน กลาหาญของอัลฟฮิลดถูกปราบโดยบุรุษและการแตงงาน ทำ�ไมพระนาง ถึงเปนภรรยาและแมและโจรสลัดไมไดละ แตกอนที่จะตัดสินเรื่องราวนี้ ดวยมาตรฐานของคุณคาแบบสตรีนิยมในศตวรรษที่ 21 ใหเราระลึกวา แซ็กโซบันทึกประวัติศาสตรเดนมารกฉบับของเขาสำ�หรับผูอานชาวคริสต ที่มีชีวิตอยูหลังจากชวงชีวิตของอัลฟฮิลดเปนเวลา 700 ป ในมือของแซ็กโซ ตำ�นานวีรชนของอัลฟฮิลดที่มาจากธรรมเนียม มุขปาฐะนอกรีตเกาแกหลายศตวรรษนั้นเสริมความแข็งแกรงใหบรรทัดฐานทางเพศของชาวคริสต อัลฟฮิลดเปนคนสงบเสงี่ยมเรียบรอยและ ถือพรหมจรรยแตก็ใชขวานและดาบไดอยางคลองแคลว สอดคลองกับ คติชาวบานของหญิงพรหมจรรยสวมเกราะ อัลฟตองพิชิตความดุรายของ พระนางไมทางใดก็ทางหนึ่งเพื่อใหคูควรกับพระนาง และแนนอนวา ทุกอยางคลี่คลายในตอนทาย เพราะอัลฟฮิลดละทิ้งชีวิตของ “นักรบ พเนจร” มาลงหลักปกฐานในบทบาทภรรยาและแม แซ็กโซกลาวไวอยาง ชัดเจนวาเขารูสึกอยางไรตอผูหญิงที่พกอาวุธเชนนี้ ที่จริงแลวเขาใชเวลา คร่ำ�ครวญกับเรื่องนี้มากกวาจะพรรณนาชีวิตของอัลฟฮิลดเสียอีก ดังนั้น เรื่องราวของอัลฟฮิลดจึงเปนเทพนิยายที่มีลักษณะสั่งสอน เชนเดียวกับซินเดอเรลลาหรือสโนวไวท เพียงแตมีการผจญภัยสูรบและ...งู เยอะกวาก็เทานั้นเอง

ผิงหยาง (Pingyang)

องค์หญิงผู้นำ�กองทัพ ราวปี 600 - 623 จีนสมัยราชวงศ์ถัง

คุณ

ไมโคนอำ�นาจฮองเตผูทุจริตดวยตัวคนเดียวหรอก ในฐานะ ลูกสาวนายพล ผิงหยาง (Pingyang) รูเรื่องนี้ดี ดังนั้นเมื่อ บิดาและพี่ชายของเธอกำ�ลังดิ้นรนตอสูกับกองทัพของพระ จักรพรรดิ เธอจึงไมไดรอดูเพื่อถูกจับในสงคราม เธอจัดตั้งและบัญชาการ กองทัพที่มีกำ�ลังพลกวา 70,000 นายดวยตนเอง ดวยความชวยเหลือ ของผิงหยาง บิดาของเธอจึงสามารถยึดบัลลังกฮองเตแลวสถาปนา ราชวงศที่ถือวาเปนยุคทองของจักรวรรดิจีน และเราไดกลาวไปแลวหรือยังวาเธอทำ�ทั้งหมดนี้เมื่ออายุยังไมถึง 20 ป 25

ลูกไมหลนไมไกลตน ผิงหยางเปนธิดาของนายพลหลี่หยวน (Li Yuan) ผูบังคับบัญชา กองทหารรักษาการในจีนศตวรรษที่ 7 ซึ่งควบคุมกองทัพขนาดใหญ หลี่หยวนไมไดตองการเปนผูนำ�กบฏเสียทีเดียว เขาเปนพระญาติหางๆ ของฮองเตองคที่ปกครองอยู แตเขาเปนคนมีอิทธิพล ทรงอำ�นาจ และ ทะเยอทะยาน และดวยเหตุนี้เองในที่สุดเขาจึงตกเปนเปาสายพระเนตร ของสมเด็จพระจักรพรรดิหยางตี้ผูหวาดระแวงแหงราชวงศสุย กระทั่งทุกวันนี้ฮองเตหยางตี้ก็ยังเปนตัวรายหนวดโงงผูยิ่งใหญ แหงประวัติศาสตรจีน พระองคสังหารพระชนกเพื่อความมั่นคงของ บัลลังก และเมื่อขึ้นครองราชยแลวก็ผลาญเงินและกองกำ�ลังทหารของ ประเทศไปกับความพยายามที่ลมเหลวในการสงทหารออกไปพิชิตดินแดน ตางชาติ พระองคยังใชเงินที่เหลือในทองพระคลังไปเปนทุนสำ�หรับ โครงการกอสรางราคาแพงเพื่อความยิ่งใหญของพระองคเอง เมื่อเงิน หมดพระองคก็ขึ้นภาษี แตไมมีใครจายได เนื่องจากหยางตี้เกณฑทุกคนที่ แข็งแรงมาเปนทหาร จนเหลือคนเพียงนอยนิดที่ยังคงเพาะปลูกและหา รายได ในระหวางป 613-14 พสกนิกรผูแบกรับภาระมากเกินไปเริ่ม กอกบฏ แรกเริ่มนั้นเปนพวกชาวนาที่อดอยาก แตไมชาการลุกฮือก็ลาม ไปสูขุนนางชั้นสูงและเจาหนาที่รัฐบาลผูฉวยโอกาส ดวยความหวาดกลัว หยางตี้เริ่มมีพระราชโองการใหขังหรือประหารชีวิตใครก็ตามที่พระองค ทรงสงสัย หยางตี้ทรงระแวดระวังหลี่หยวนมานาน ซึ่งก็สมควรอยู แนละวา การที่หลี่หยวนเปนนายพลผูทะเยอทะยานและมีกองทัพที่เขมแข็งเปน เรื่องนากังวล แตที่นากังวลกวานั้นคือ มีสมมติฐานวาหลี่หยวนมีปานรูป มังกรใตวงแขนขางซายอันเปนสัญญาณชัดเจนวาเขาถูกกำ�หนดใหเปน 26

จักรพรรดิ ความระแวงของหยางตี้ไดรับการยืนยันในป 615 เมื่อลำ�นำ�ขาง ถนนที่รองกันแพรหลายทำ�นายวาจักรพรรดิองคตอไปจะมีพระนามวาหลี่ เนื่องจากหลี่เปนนามสกุลหนึ่งซึ่งพบไดทั่วไปในจีน คำ�ทำ�นายนี้จึงอาจ หมายถึงใครก็ได แตหยางตี้คอนขางมั่นพระทัยวาพระองคทราบวาหลี่ คนไหนเปนภัยคุกคามที่สุด ในป 617 หยางตี้มีรับสั่งใหขังหลี่หยวนดวยขออางวานายพลผูนี้ ถูกจับไดขณะมีสัมพันธกับพระสนมของหยางตี้ ไมเพียงคนเดียว แตถึง สองคนดวยกัน ซึ่งเปนการกระทำ�ผิดขั้นอุกฤษฏ แตหยางตี้ถูกบีบใหยกเลิก คำ�สั่งเมื่อพระองคถูกพวกกบฏคุกคามและตองการความชวยเหลือ แนนอนวาหลี่หยวนเห็นวาลมกำ�ลังพัดไปทางไหน และตระหนักวาเขามี ทางเลือกสองทางคือ ฉวยโอกาสนี้เปนกบฏอยางเปดเผยหรือถูกบดขยี้ ทามกลางความตื่นตระหนกของพระจักรพรรดิ เขาเลือกเปนกบฏ หลี่หยวนไดรับความชวยเหลือจากเพื่อนบานชาวเติรกตะวันออก เขารวบรวมกองทัพไดมากกวา 30,000 นาย เขาสงขอความลับถึงหลี่ ซื่อหมิน (Li Shimin) ผูเปนบุตรชาย และลูกเขยชื่อฉายส้าว (Cai Shao สามีของผิงหยาง) เพื่อบอกแผนการ นั่นทำ�ใหผิงหยางและสามีตองเผชิญ สถานการณที่ลำ�บากยิ่งขึ้น ทั้งคูอาศัยอยูในราชสำ�นักของพระจักรพรรดิ ที่ฉายสาวทำ�งานเปนหัวหนาราชองครักษ ฉายสาวบอกภรรยาเกี่ยวกับ แผนการหลบหนีไปเขารวมกับกองกำ�ลังกบฏของหลี่หยวน แตเขากังวลวา เธอจะไดรบั อันตรายหลังจากทีเ่ ขาจากไปแลว ไมตอ งสงสัยเลยวามีอนั ตราย แน หยางตี้สามารถจับผิงหยางเปนตัวประกันหรือทำ�รายเธอเพื่อเอาคืน บิดาและสามีของเธอไดสบายๆ แตผิงหยางไมใชคนประเภทที่จะหมดสติ หรือคร่ำ�ครวญหรือมานั่งรอใหถูกจับโยนเขาคุกใตดิน เธอบอกสามีวาจะ ดูแลตนเอง และไมกี่วันที่เต็มไปดวยอันตรายหลังสามีออกจากพระราชวัง ไป เธอก็ทำ�อยางที่วานั้น 27

ผิงหยางหาทางกลับไปถึงบานของตระกูลในจังหวัดหู เธอพบวา ผูคนที่นั่นอดอยาก ไมเพียงแตกำ�ลังมีสงครามเทานั้น แตยังมีภัยแลง รุนแรงที่นำ�มาซึ่งภาวะขาวยากหมากแพงไปทั่ว ผิงหยางจึงเปดคลังอาหาร ใหแกฝูงชนผูหิวโหย ทำ�ใหเธอเปนที่รักของผูคนนับแตนั้น และยังทำ�ให ผูคนเปนหนี้บุญคุณเธอดวย นับเปนการเคลื่อนไหวอันชาญฉลาดสำ�หรับ สตรีซึ่งจะตองจัดตั้งกองทัพของตนในอีกไมชา

กองทัพของแมนาง เพียงไมกี่เดือนตอมากองกำ�ลังของบิดาและพี่ชายของผิงหยาง ก็เขาไปพัวพันในความขัดแยงนองเลือดกับกองทัพของพระจักรพรรดิ ผิงหยางตระหนักวาการเอาชีวิตรอดขึ้นอยูกับจำ�นวนที่มากกวา จึง ตองการเพิ่มจำ�นวนทหารดวยกองกำ�ลังของเธอ เธอเริ่มเกณฑไพรพลทหารจากประชาชนที่เธอเพิ่งชวยเหลือจาก ความอดอยาก เกณฑคนที่แข็งแรงและสามารถที่สุดมาเขารวมกองทัพ ของแมนาง จากนั้นเธอก็เหวี่ยงแหกวางกวาเดิม วากันวาเธอสั่งคนรับใช ใหพยายามหวานลอมโจรตามทางหลวงทองถิ่นและสมุนใหมาเขารวมดวย จากนั้นเธอก็สงคนรับใชคนอื่นๆ ไปแกะรอยหัวขโมยเพิ่มและขอใหมา เขารวมกับเธอเชนกัน ไมเปนที่แนชัดวาทำ�ไมโจรพวกนี้จึงตอบตกลง แต ผิงหยางไดประโยชนจากการอยูในฝายที่นาจะชนะ เธอเปนพันธมิตรกับ กลุมกบฏตางๆ ซึ่งแตกตางกันอยางสิ้นเชิงที่ใหญที่สุดและมีความสามารถ ที่ สุ ด โดยปฏิ บั ติ ก ารอยู  ใ นจั ง หวั ด หู เธอยั ง หว า นล อ มพั น ธมิ ต รของ อาณาจักรใหเอาใจออกหางหยางตี้อีกดวย รวมถึงเสนาบดีใหญของ พระจักรพรรดิและนายพลที่ควบคุมกองกำ�ลังกวา 10,000 นาย ภายใน

ไมกี่เดือนผิงหยางก็รวบรวมกองกำ�ลังไดมากกวา 70,000 นาย ภายใตชื่อ กองทัพของแมนาง กองกำ�ลังนี้เคลื่อนผานชนบทและมุงหนาไปยึดเมืองหลวงของจังหวัดหู สัญชาตญาณอันเฉียบแหลมในการประชาสัมพันธของผิงหยาง มีประโยชนมากสำ�หรับการเปนนายพล เธอใหเหลาทหารสาบานวาจะ ไมปลนสะดมหมูบานที่ยึดได ที่นาประหลาดใจกวานั้นคือหลังจากไดรับ ชัยชนะแลว กองทหารไดแจกจายอาหารใหแกผูอยูอาศัยในดินแดนนั้น เรื่องราวเลาวาผูคนมองกองทัพของแมนางวาเปนผูปลดปลอยแทนที่จะ เปนฝูงตั๊กแตนจอมตะกละ จำ�นวนไพรพลของเธอเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ วี ร กรรมของกองทั พ ของแม น างในจั ง หวั ด หู บี บ ให ฮ  อ งเต ส  ง กองทหารมาจัดการกับนักรบหญิงผูกลาหาญนางนี้ เธอเอาชนะกองทัพ เหลานั้นอยางราบคาบ ชวยใหกองกำ�ลังของบิดาและพี่ชายตีกองทัพขนาด ใหญของฮองเตได ไมถึงหนึ่งปหลังจากผิงหยางหนีออกจากราชสำ�นัก มาเขารวมกับพวกกบฏ เธอกับบิดา พี่ชาย และสามีก็นำ�กองทัพมาถึง พระราชวังในเมืองตาสิงเฉิง ฮองเตไมมีโอกาสตอกร ทรงทอดพระเนตร คันฉองขณะที่ประเทศกำ�ลังลุกเปนไฟอยูโดยรอบ กลาวกันวาทรงตรัสกับ ฮองเฮาวา “ศีรษะอันงดงามเชนนี้ ใครเลาจะเปนผูตัดมัน” หยางตี้เสด็จ หนีลงใตกอนหนากองทัพที่กำ�ลังใกลเขามา ทรงทิ้งพระราชวังและราชบัลลังก สุดทายพระองคไมไดถูกบั่นพระเศียร แตถูกบรรดาที่ปรึกษาของ พระองคเองรัดพระศอในโรงอาบน้ำ�เมื่อป 618 หลี่หยวนยาตราเขามาในพระราชวังแลวปราบดาภิเษกเปนฮองเต องคใหม ทรงสถาปนาพระองคเองเปน ผูนำ�องคแรกแหงราชวงศถัง ซึ่ง จนปจจุบันก็ยังคงถือเปนยุคทองของจักรวรรดิจีน และทรงพระนามวา จักรพรรดิเกาจู หรือ “ปฐมวงศ” สิ่งแรกๆ ที่กระทำ�คือทรงอวยยศผิงหยาง

เปนองคหญิงและแตงตัง้ พระนางใหดำ�รงตำ�แหนงจอมพลซึง่ มีราชองครักษ และเสนาธิการของพระองคเอง ไมถึงหาปตอมาองคหญิงผิงหยางก็สิ้นพระชนม รายละเอียดยัง ไมมีผูใดทราบ ทรงมีพระชนมายุเพียง 23 พรรษา ที่เปนไปไดที่สุดคือทรง พระประชวร สิ้นพระชนมขณะมีพระประสูติการ หรือหากพิจารณาวานี่ คือจักรวรรดิจีน พระองคอาจถูกลอบปลงพระชนมก็เปนได เมื่อพระชนก ทรงวางแผนพระราชพิธีศพที่พรั่งพรอมดวยพิธีเกียรติยศทางทหารสำ�หรับ พระธิดาผูเกงกลาสามารถที่ชวยใหพระองคไดอาณาจักรนี้มา ราชสำ�นัก ทูลถามพระองควาเหตุใดจึงพระราชทานเกียรติยศเชนนี้แกสตรี หลี่หยวน ตรัสตอบวา “นางไมใชสตรีธรรมดา” ในสมัยที่ผิงหยางมีชีวิตอยูนั้น ผูหญิงจีนทุกชนชั้นไดรับการ ยกยองและมีอิสรภาพมากกวาผูหญิงในสังคมอื่นๆ ในยุคเดียวกันเล็กนอย ตัวอยางเชน พระมเหสีของฮองเตมักเปนที่ปรึกษาทางการเมืองที่ไดรับ การยอมรับจากพระสวามี แตองคหญิงผิงหยางทรงมีเอกลักษณ ในสมัย ของพระนาง สตรีอาจใชอำ�นาจบงการจากหลังมาน แตการโดดขึ้นหลังมา และนำ�กองทัพนั้นไมใชเรื่องปกติ หากพระนางยังมีพระชนมชีพอยู สักวัน หนึ่งก็คงไดเปนจักรพรรดินีดวยพระปรีชาสามารถของพระนางเอง สิ่งที่เกิดขึ้นคือพระชนกของพระนางสละราชสมบัติในป 626 เพียงสามปหลังจากที่องคหญิงผิงหยางสิ้นพระชนม พระเชษฐาของ พระนางขึ้นครองราชยทรงพระนามวาจักรพรรดิถังไทจง ถึงแมจะถูกการ กบฏและความขัดแยงในบานเมืองขัดจังหวะหลายครั้ง แตราชวงศถังก็ ถือวาเปนราชวงศจีนที่ยิ่งใหญราชวงศสุดทาย เปนยุคทองของแสนยานุภาพทางทหารและกวีนิพนธอันไพเราะงดงาม องคหญิงผิงหยางคือ เจาหญิงนักรบที่มีความรูดานการประชาสัมพันธผูชวยใหสิ่งเหลานี้เกิดขึ้น

ราชินีนักรบทั้งเจ็ดแห่งโลกยุคโบราณ บรรดาสตรีสวมเกราะที่ควบตะบึงมา จิบไวนจากหัวกะโหลกของ ศัตรูที่ถูกพิชิต และขี่มาที่กลาวขานกันวาพนไฟไดเหลานี้ ลวนแข็งแกรง และมุงมั่น พวกนางคือสตรีที่คุณไมอยากตอแยดวย

ฟู่ห่าว (Fu Hao) ในป 1976 นักโบราณคดีชาวจีนขุดพบหลุมพระศพในสภาพดี และไมเคยถูกปลนของฟูหาว พระมเหสีของพระจักรพรรดิอูติง (Wu Ding) แหงราชวงศซาง พระนางสิ้นพระชนมราวป 1200 กอนคริสตกาล เรื่องราวสวนใหญที่รูเกี่ยวกับพระนางฟูหาวมาจากกระดูกเสี่ยงทายที่พบในหลุมพระศพของพระนาง หมอดูไดจารึกคำ�ถามตอเทพเจา บนชิ้นสวนเหลานี้ กระดูกจะถูกใหความรอนจนแตก หมอดูจะตีความ รอยแตกเพื่อหาคำ�ตอบแลวจารึกสิ่งที่อานไดลงบนกระดูกชิ้นเดียวกันนั้น นี่นาจะเปนรูปแบบการทำ�นายที่แมนยำ�พอๆ กับการพยากรณจากปรากฏการณตามธรรมชาติ (เชน การอานเครื่องในของนก) แตมันก็ไดชวยให นักโบราณคดีสมัยใหมแลเห็นวาผูคนในยุคแรกเริ่มนั้นกังวลเรื่องอะไร คำ�ถามจำ�นวนมากเกี่ยวกับฟูหาวเปนเรื่องพื้นฐาน เชน พระประสูติการ ที่กำ�ลังจะมาถึงนั้นจะราบรื่นหรือไม หรืออาการปวดพระทนตจะหาย หรือไม (คำ�ตอบสำ�หรับทั้งสองคำ�ถามคือ นาจะไม) แตคำ�ถามอื่นๆ นั้น ไมธรรมดา แมแตสำ�หรับหนึ่งในพระชายาทั้งสามพระองคของพระ31

จักรพรรดิก็ตาม เชน พระนางจะทรงมีชัยชนะในการรบหรือไม หรือเวลา ใดเหมาะที่สุดสำ�หรับการบูชายัญครั้งหนึ่งๆ ฟูหาวมิไดเปนเพียงพระมเหสี ของอูติงเทานั้น ทวายังเปนคนทรงและผูบัญชาการกองทหารของพระองค ดวย ทรงประกอบพิธีกรรมทางศาสนาที่สำ�คัญตางๆ รวมถึงการบูชายัญ มนุษยและสัตว และนำ�ทัพซางไปรบชนะเผาเพื่อนบาน ฟูหาวไดรับการ ยกยองมากขนาดไหนนั้นดูไดจากความยิ่งใหญในการสงพระนางไปยัง ปรโลก พระนางถูกฝงพรอมรูปปนสำ�ริด 468 ชิ้น รวมถึงอาวุธจำ�นวนมาก หยก 755 ชิ้น และหอยเบี้ยจำ�นวนมหาศาลถึง 6,900 ชิ้น อันเปนรูปแบบ สกุลเงินที่มักฝงพรอมผูตายเพื่อใหมีใชในโลกหนา พระนางยังมีเพื่อนรวม ทางเปนมนุษยที่ถูกบูชายัญ 16 คน รวมถึงชายพรอมอาวุธหนึ่งคนและ สุนัข 6 ตัว ตัวหนึ่งถูกฝงอยูใตโลงพระศพของพระนางพอดี

อาราคิดาเมีย (Arachidamia) สตรีในสปารตาสมัยศตวรรษที่สามกอนคริสตกาลลวนเปนสาว แสบกันทั้งนั้น แตราชินีอาราคิดาเมีย มเหสีของยูดามิดาสที่ 1 (Eudamidas I) ทรงเปนผูแข็งแกรงที่สุดองคหนึ่ง ราวป 272 กอนคริสตกาล ไพรัสแหงเอพิรัส (Pyrrhus of Epirus) อัจฉริยะทางการทหารผูรวนเร ถูกหวานลอมโดยขุนนางจอมริษยาที่ชวด บัลลังกใหยกทัพไปปดลอมสปารตา กองทัพของไพรัสมีอาวุธพรอ มกวา และมีจำ�นวนมากกวาเยอะ บรรดาวุฒิสมาชิกของสปารตาจึงตัดสินใจ รวบรวมผูหญิงและเด็กแลวสงไปอยูในที่ปลอดภัยที่เมืองครีตซึ่งอยูไมไกล ออกไป พลูทารค (Plutarch) นักประวัติศาสตรคลาสสิก บันทึกไววา อาราคิดาเมียทรงไมเห็นดวยกับการตัดสินใจนี้ พระนางเสด็จเขาไปใน

วุฒิสภา ชูดาบและประกาศวาผูหญิงจะอยูเผชิญหนากับพวกเอพิรัสใน สปารตาเคียงขางบุรุษ แผนการปองกันสวนหนึ่งของพวกสปารตาคือการขุดสนามเพลาะ ขนานไปกับคายของไพรัส อาราคิดาเมียจัดการใหผหู ญิงและเด็กชวยขุด สนามเพลาะสำ�เร็จไปถึงหนึ่งในสาม เมื่อสงครามเริ่มขึ้น เหลาหญิงผูเจน สนามรบอยูสูรบและพยาบาลคนเจ็บ ไพรัสถูกบีบใหหนีกอนที่เสียงคำ�ราม อยางเดือดดาลของพวกสปารตาจะมาถึง (และตองกลาววาพรอมดวยการ เสริมกำ�ลังใหมจากมาซิโดเนียดวย)

โบดิกกา (Boudicca) โบดิกกาเปนภรรยาหัวหนาเผาอิเซนี (Iceni) แหงอีสตอิงแลนด เมื่อสามีของเธอยังมีชีวิตอยู พวกโรมันพยายามรักษาการยึดครองอัน หละหลวมเหนือดินแดนบริตทาเนียไวตลอดราว 40 ปที่ผานมา พวก โรมันมองวาเขาเปนพันธมิตรและปลอยดินแดนนี้ไวตามลำ�พัง แตหลังจาก เขาเสียชีวิต พวกโรมันก็พิจารณาขอตกลงนี้ใหม พวกเขายึดครองอังกฤษ ใตไดแลว แลวทำ�ไมจึงไมยึดทั้งหมดเสียเลยเลา อันดับแรก พวกโรมันพยายามอางสิทธิ์เหนือดินแดนของโบดิกกา เมื่อไมได พวกเขาก็จับเธอเปลื้องผาจนเปลือยเปลา เฆี่ยน และขมขืน ลูกสาววัยแรกรุนสองคนของเธอ ดวยความเดือดดาล โบดิกกาจัดตั้ง กองทัพอิเซนีและเผาที่เปนพันธมิตรใน ค.ศ. 60 ณ จุดรุงเรืองสูงสุดของ กองทัพซึ่งอางกันวามีนักรบทั้งชายและหญิง 120,000 นาย เธอตอ งดู นาครามเกรงทีเดียว แคสซิอัส ไดโอ (Cassius Dio) นักเขียนพงศาวดาร ชาวโรมันในสมัยศตวรรษที่สองกลาววา เธอตัวสูงอยางไมนาเชื่อ และ

ดูสงางามดวยผมสีแดงเปนลอนยาวถึงเอว ดวงตาคมกริบ และน้ำ�เสียง “แหบหาว” โบดิกกาเปนผูนำ�ที่โหดเหี้ยมและ “มีสติปญญายิ่งใหญกวาที่สตรี มักครอบครอง” เธอนำ�ทัพกองกำ�ลังกบฏไปตามเสนทางแหงการทำ�ลายลางผานเขตชนบท พวกเขาบดขยี้กองทหารที่เกาของโรมันและปลน สะดมเมืองหลวงที่โคลเชสเตอร (Colchester) และเมื่อไปถึงลอนดิเนียม (Londinium) ชุมชนการคาซึ่งตอมาคือลอนดอน พวกเขาก็เผามันเสียจน ราบเปนหนากลอง ตลอดชวงการกบฏมีผูเสียชีวิตหลายพันคน ในการสูรบครั้งสุดทาย โบดิกกากลาวสุนทรพจนสรางขวัญกำ�ลังใจกอนออกศึก ซึ่งนับไดวาสูสีกับพระเจาเฮนรี่ที่ 4 ที่เอจินคอรท (Agincourt) วิลเลียม วอลเลซ ในเรื่องเบรฟฮารท หรือตัวละครในเรื่องวารซิตี้ บลูส เธอเรียกระดมไพรพลจากบนรถมา ประกาศวาเหลาทวยเทพอยูขาง พวกเขา และเธอซึ่งเปนเพียงสตรีก็พรอมแลวที่จะสละชีพเพื่ออิสรภาพ “แสดงใหพวกมันเห็นวาพวกมันก็แคกระตายและหมาจิ้งจอกที่เหิมเกริม อยากปกครองสุนัขและหมาปา!” เธอปาวรอง จากนั้นกองทัพของเธอก็ถูกทำ�ลาย เปนจุดจบของความรุนแรง อันมโหฬารและการกบฏอันชอบธรรม โบดิกกาผูเหี้ยมโหดไดพักกายลง ในหลุมฝงศพหลังเสียชีวิตเพราะปวยหรือวางยาพิษตนเองเพื่อหลีกเลี่ยง การถูกจับกุม

โทมีริส (Tomyris) ราชินีโทมีริสทรงเปนผูปกครองพวกมาสซาเกไต (Massagetai) ชนเผาเรรอนในศตวรรษที่สี่ ณ บริเวณที่เปนประเทศอิหรานในปจจุบัน

เฮโรโดตัส (Herodotus) กลาววาชนเผานี้เปนเชื้อชาตินักรบที่ชำ�่ ชองการ ใชธนูและลูกศรและขี่มาเกง เฮโรโดตัสใหรายละเอียดที่นาสนใจไวอีก เล็กนอยวา พวกเขาใชอาวุธที่ทำ�จากทองคำ� (ซึ่งฟงดูแลวไมนาเชื่อในเชิง ปฏิบัติ) ชนเผาชายมีภรรยารวมกัน และเมื่อชายผูหนึ่งชราภาพ ญาติๆ ของเขาจะทำ�พิธีกรรมบูชายัญและกินเขา โทมีริสขึ้นเปนราชินีภายหลังการสิ้นพระชนมของพระสวามีผูเปน ราชาปกครองเผา กษัตริยไซรัสมหาราช (Cyrus the Great) ผูปกครอง พวกเปอรเชียคิดวาชวงเวลาไวทุกขนี้เปนโอกาสอันดียิ่งที่จะยึดครอง อาณาจักรของพระนาง พระองคทรงสงทูตไปยังราชสำ�นักของพระนาง โดยแสรงทำ�เปนกำ�ลังมองหาพระชายา แตโทมีริสผูหลักแหลมทราบวา นั่นไมใชสิ่งที่พระองคตองการจริงๆ หลังจากที่พระนางตรัสถามเรื่องนี้ พระเจาไซรัสก็พักเรื่องกลอุบายไวแลวเริ่มรุกราน ในตอนแรก การณตางๆ ไมไดดำ�เนินไปดวยดี สำ�หรับโทมีริส ไซรัสผูชาญฉลาดแบงกองทัพโดยทิ้งกองทหารบางสวน ไวเบื้องหลังเปนเหยื่อลอ พวกมาสซาเกไตนำ�โดยโอรสของโทมีริสเขาโจมตี คาย สังหารเหลาทหาร และดื่มเหลาไวนทั้งหมดของศัตรูอยางไมรั้งรอ จากนั้นทหารของไซรัสก็ยอนกลับมาสังหารเหลาทหารมาสซาเกไตที่ เมามายและจับโอรสของโทมีริสเปนเชลย โทมีริสยื่นคำ�ขาดแกไซรัสใหเลือกวาจะสงตัวโอรสของพระนางคืน และจากไปอยางสงบ หรือเผชิญหนากับความพิโรธของชาวมาสซาเกไต โทมีริสเขียนวา หากไซรัสทรงปฏิเสธ “ขาขอสาบานตอดวงอาทิตย ผูทรง เปนพระเจาสูงสุดของมาสซาเกไต วาทานผูกระหายเลือดจะไดลิ้มรส โลหิตของทานเอง” แนนอนวาไซรัสไมไดมีทีทาวาจะเลิกรา โทมีริสจึงรวบรวมกำ�ลัง พลจากทั่วราชอาณาจักรแลวนำ�ทัพไปตอสูกับพวกเปอรเซีย การรบครั้งนี้ 35

ดุเดือดและอำ�มหิต แตทายที่สุดแลวพวกเปอรเซียเปนฝายปราชัย รวมถึง ไซรัสดวย เมื่อพระนางพบรางของพระองคทามกลางเหลาผูวายชนม โทมีริสตัดพระเศียรของพระองคออกแลวจุมลงในเลือดตามคำ�ที่ได ประกาศไว ตำ�นานยังเลาขานดวยวาพระนางเก็บกะโหลกของพระองค ไวใชเปนจอกดื่มเหลา

ซิเคลไกตา (Sikelgaita) ในป 1058 เมื่อชาวนอรมันบุกพิชิตถึงอิตาลีตอนเหนือ เจาหญิง ซิเคลไกตาแหงแควนลอมบารดอภิเษกสมรสกับหัวหนาผูพิชิต รอเบิรต “วีเซิล” กีสการด (Robert “Weasel” Guiscard) การสมรสคอนขางเปน ธรรมเนียมปฏิบัติทั่วไป การพิชิตอาจไดมาดวยปลายดาบ แตบอยครั้ง ก็เปนปกแผนไดที่เบื้องหนาแทนบูชา แมวาซิเคลไกตาอาจกลายเปนเพียงเบี้ยตัวหนึ่งในแผนการทาง การเมืองของครอบครัวและของสามีในเวลาตอมา แตพระนางก็ไมไดเปน เชนนั้น ที่จริงแลวพระนางนาครามเกรงมากพอที่จะไดรับการกลาวขาน ถึงในอีกรอยปตอมาในงานเขียนของพระราชวงศองคหนึ่งของอาณาจักร คูแขง อันนา คอมเนนา (Anna Komnena) เจาหญิงและนักประวัติศาสตร ชาวไบแซนไทนในศตวรรษที่ 12 กลาววา ซิเคลไกตาไมเห็นดวยกับการศึก ระหวางชาวนอรมันกับชาวไบแซนไทนในป 1081 รอเบิรตยึดครอง อิตาลีตอนใตสวนใหญไดแลว รวมถึงเมืองซาเลรโน ซิเคลไกตาพยายาม หวานลอมพระองคไมใหเสี่ยงดวงกับอาณาจักรเพื่อนบานซึ่งเปนมหาอำ�นาจ แตหลังจากรอเบิรตตัดสินพระทัยไมฟงคำ�แนะนำ�ของพระนาง ซิเคลไกตาก็ตกลงพระทัยที่จะทำ�เกินหนาที่ของศรีภรรยา พระนางสวม

เสื้อเกราะ (“พระนางมีรูปรางนาเกรงขาม”) และเดินทัพรวมกับพระสวามี ไปยังบรินดิซี เมืองชายฝงของอิตาลี แลวขามทะเลอาเดรียติกพรอมกับ พระองคไปเผชิญหนากับพวกไบแซนไทนในดินแดนของพวกนั้น รอเบิรตและชาวนอรมันไมใชคูตอสูของพวกไบแซนไทน ทหาร ของพระองคซึ่งหวาดกลัวความตายเริ่มลาถอย ทำ�ใหซิเคลไกตากริ้วมาก พระนางจองพวกเขา “อยางดุราย” และตะโกนวา “พวกเจาจะหนีไปได ไกลแคไหนกัน หยุดนะ! ทำ�ตัวใหสมเปนชายหนอย!” (อาจไมใชดวยถอยคำ� ยิ่งใหญเชนนี้เสียทีเดียว แตก็ใกลเคียงกันในภาษาถิ่นของพระนางตามที่ คอมเนนากลาว) เรื่องราวเลาตอไปวา “ขณะที่พวกเขายังวิ่งหนีตอ พระนางควาหอกยาวเลมหนึ่งขึ้นมาและควบมาเต็มฝเทาไปยังพวกเขา ทำ�ใหคนเหลานั้นไดสติและกลับมาสูรบตอ” และพวกเขาก็ชนะ อยางนอยก็ในระยะสั้นๆ สองปตอมารอเบิรต ถูกบีบใหกลับอิตาลีและปกปองพระสันตะปาปาผูเปนพันธมิตรจาก จักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์จอมละโมบ แตสองปหลังจากนั้นซิเคลไกตา กลับไปยังไบแซนไทนพรอมพระสวามี ทรงพรอมแลวที่จะระดมไพรพล คราวนี้ถอยคำ�ปลุกใจของพระนางไมเพียงพอ และที่รายไปกวานั้นคือ พระสวามีของพระนางสิ้นพระชนมดวยพิษไขในระหวางเตรียมการ หวนคืน พวกนอรมันไมเคยไดดินแดนที่เสียใหแกพวกไบแซนไทนกลับคืน มา ขณะที่รอเบิรตทรงนอนรอความตายในป 1085 ซิเคลไกตาทรง กระทำ�การอันหาวหาญอีกครั้ง คราวนี้ในลักษณะที่นากังขากวา สันนิษฐานกันวาพระนางวางยาพิษโอรสของรอเบิรตที่เกิดกับพระชายาองคแรก เพื่อกรุยทางใหโอรสของพระนางไดครองบัลลังก พระสวามีที่กำ�ลังจะ สิ้นพระชนมเกิดลวงรูแผนการของพระนางเขา และพระนางถูกบังคับ

ใหถวายยาถอนพิษ (สันนิษฐานวาตอนนั้นพระนางวางยาพิษรอเบิรตเพื่อ ใหพระองคสิ้นพระชนมเร็วขึ้นดวย) ซิเคลไกตาตกลงกันไดกับโอรสองคโตของรอเบิรตและโอรสของ พระนางก็ไดรับการยินยอมใหเปนดยุค พระนางใชเวลาที่เหลือในตำ�แหนง ดัชเชสอันทรงอำ�นาจจนกระทั่งวาระสุดทายของชีวิตในป 1090

ราชินีทุรคาวาตี (Durgavati) การที่ราชินีทุรคาวาตีตานทานพวกโมกุลที่มาพิชิตดินแดนของ พระนางนั้นเปนเรื่องนาประทับใจพออยูแลว แตยิ่งนาประทับใจเขาไปอีก เมื่อทรงกระทำ�โดยมีธนูปกคาพระเนตรอยู พระนางประสูติเมื่อป 1524 บริเวณตอนกลางทางเหนือของ อินเดียในปจจุบัน ทุรคาวาตีเปน ผูสืบสายโลหิตของกษัตริยราชวงศ จันเทละ (Chandela) ที่ปกครองมากวา 300 ป การอภิเษกสมรสของ พระนางกับอาณาจักรคนธวนา (Gondwana) ไดรวมสองราชวงศที่เปน เอกเทศนี้ใหเปนหนึ่งเดียวกัน เมื่อพระสวามีสิ้นพระชนมในป 1545 โอรส ของทุรคาวาตีซึ่งยังเปนทารกนั้นเยาววัยเกินกวาจะครองราชย พระนาง จึงขึ้นเปนผูสำ�เร็จราชการเชนเดียวกับราชินีหลายพระองคกอนหนาและ นับจากนั้น เปนเวลาสองทศวรรษที่การครองราชยของทุรคาวาตีโดดเดน ทั้งดานความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจและการที่พระนางสามารถตานทานรัฐ มัลวะและรัฐเบงกอลเพื่อนบานที่ขูวาจะรุกรานเอาไวไดอยางกลาหาญ แตในป 1564 ทุรคาวาตีตองเผชิญหนากับศัตรูที่ยิ่งใหญและ ไรความปรานีกวา นั่นคือ พระเจาอักบาร (Akbar) แหงราชวงศโมกุล ผูตองการรวมดินแดนคนธวนาเขามาในอาณาจักรของพระองค ในตอน

แรก พระเจาอักบารสงสาสนมาวาหากทุรคาวาตียินยอมเปนเมืองขึ้นและ สงเครื่องบรรณาการให พระองคก็จะไมแตะตองอาณาจักรของพระนาง ทุรคาวาตีปฏิเสธ ทรงประกาศวาการตายอยางมีอิสรภาพดีกวาอยูเปน ทาสของกษัตริยตางแดนพระองคนี้ อักบารจึงสงกองทัพมาดวยหวังผล ประการหลังหรือไมก็เรงใหเกิดผลประการแรก ทุรคาวาตีทรงโตตอบดวยกองทัพที่พระนางทรงนำ�ทัพเองดวยธนู และลูกศร หลังจากความสูญเสียอยางหนักหลายครั้งและพระโอรสไดรับ บาดเจ็บ ทุกอยางก็ดูสิ้นหวัง และราวกับวาเทานั้นยังไมพอ ทุรคาวาตีถูก ลูกธนูปกเขาที่พระเนตร ดวยความแกรงกลาและถูกโหมดวยเชื้อไฟแหง สงคราม พระนางทรงหักกานธนูแลวสูรบตอ ทุรคาวาตีโดนยิงอีกครั้งเขา ที่พระศอ พระนางเกรงวาจะถูกจับกุมจึงสั่งใหพลชางสังหารพระนางเสีย เขาปฏิเสธ พระนางจึงควากริชของเขามาปลิดชีพพระองคเอง สงครามครั้งนั้นปราชัย เชนเดียวกับอาณาจักรของพระนาง

อามินาแหงซาเรีย (Amina of Zaria) อามินาแหงซาเรียเปนพระธิดาองคโตสุดของราชินีผูปกครอง ทรง เปนนักขี่มาและนักธนูผูเกงกาจที่สุดของเฮาซาแลนดในศตวรรษที่สิบหก ดินแดนอันอุดมสมบูรณระหวางทะเลสาบชาดและแมนำ�้ ไนเจอรซึ่ง ปจจุบันนี้คือภาคกลางตอนเหนือของไนจีเรีย ในตำ�นานไดบรรยายวา เจาหญิง “สนเทาสีชมพู” พระองคนี้ปกปองแผนดินจากการรุกรานของชาว แอฟริกันเผาอื่นๆ ที่เพิ่งเขารีตศาสนาอิสลามกอนหนานั้นไมนาน อามินาทรงเปนนักธนูมือฉมังที่จับเปาไดแมจะอยูบนเนินเขาที่ ไกลที่สุด ทรงมานามวา อสูร (Demon) ที่กลาวกันวาพนไฟได อามินา

พรอมกองทัพชายหญิงกวา 20,000 นายยึดดินแดนคืนมาไดและยังเลยไป ยึดครองดินแดนไกลถึงตนสายของแมน้ำ�ไนเจอร พระนางสรางปอม ปราการหลายชุดเพื่อปกปองแควน ซึ่งซากปรักหักพังของมันยังหลงเหลือ มาจนถึงทุกวันนี้ พระนางทรงมีคูรักในแตละหมูบานที่พิชิตได แลวทิ้งเขา เมื่อเคลื่อนพลสูเมืองถัดไป เมื่อไมไดทำ�ศึกสงครามหรือมีคูรัก อามินาสรางเสนทางคาขาย ผานทะเลทรายซาฮารา พระนางปกครองในฐานะราชินีนาน 34 ป และ ยังเปนที่จดจำ�ในทุกวันนี้ตามโรงเรียนและสถาบันตางๆ ของไนจีเรียที่ ใชชื่อตามพระนาง

โอลกาแห่งเคียฟ (Olga of Kiev)

เจ้าหญิงผู้สังหารจนได้เป็นนักบุญ ราวปี 890 - 969 เคียแวน รัส (ยูเครนในปัจจุบัน)

เจา

หญิงโอลกาแหงเคียฟทรงสมรสกับชายผูละโมบ ทั้งละโมบ แถมยังดูไมคอยฉลาดนักเสียดวย ชายผูนั้นชื่ออิกอร (Igor) และเปน ผูปกครองที่ไมเปนที่นิยมแหงเคียแวน รัส (Kievan Rus) อาณาจักรรัสเซียเดิมในศตวรรษที่ 10 ซึ่งไดชื่อนี้มาจากเมืองหลวง เคียฟ พสกนิกรของอิกอรไมพอใจที่เขาทำ�ศึกสงครามกับเผาเดเรฟเลียน (Derevlian) อาณาจักรสลาฟทางตะวันตก จนทำ�ใหทรัพยากรรอยหรอ ลงในเวลาตอมา และหากอิกอรไมเปนที่นิยมในหมูประชาชนของพระองค เองแลว ลองจินตนาการดูวาพวกเดเรฟเลียนจะรูสึกกับพระองคเชนไร 41

โดยเฉพาะอยางยิ่งหลังจากพระองคปราบปรามพวกเขาอยางทารุณและ บังคับใหพวกเขาจายบรรณาการรายป ไมใชเพียงครั้งเดียวตามธรรมเนียม (และตามความหมายของคำ�วารายป) แตถึงสองครั้ง ในป 945 อิกอรทรงเรียกรองจากพวกเดเรฟเลียนมากขึ้นอีก ทั้ง เงิน ขนสัตว และน้ำ�ผึ้งเปนปริมาณมากกวาเดิม เจาชายมาล (Mal) ผูนำ� ชาวเดเรฟเลียน ทรงเตือนเหลาพระสหายวา “ถาหมาปาเขามาในหมูฝูง แกะ มันจะฆาแกะทั้งฝูงไปทีละตัว จนกวาตัวมันเองจะถูกฆา ฉะนั้น ถา เราไมฆาเขาเสียตั้งแตตอนนี้ เขาจะทำ�ลายพวกเราทั้งหมด” พวกเขาจึง ฆาอิกอรอยางนาสยดสยอง พวกเขาจับพระองคมัดไวระหวางตนไม สองตนแลวฉีกตัวใหขาดเปนสองซีก การสิ้นพระชนมของอิกอรทำ�ให โอลกาตกพุมมาย พระโอรสวัยสามพรรษานามวาเสวียโทสลาฟ (Sviatoslav) สูงแคเอื้อมถึงบัลลังกเทานั้น อยาวาแตจะขึ้นนั่งบนนั้น จากนั้นชาวเดเรฟเลียนก็กลับกลายเปนฝายละโมบเสียเอง การ ประหารชีวิตทรราชทำ�ใหพวกเขาอาจหาญขึ้น และคิดวา “เห็นไหม เราฆา เจาชายแหงรัสเซียเชียวนะ จับตัวเจาหญิงโอลกาพระชายามาถวายเจาชาย มาลกันเถอะ จากนั้นก็ยึดตัวเสวียโทสลาฟมาเปนสมบัติของเราเสีย แลวใช เขาตามความประสงคของเรา” มันเปนแผนการที่ดีและอาจจะไดผล เวนแตวาพวกเขาไมได พิจารณาไปอยางหนึ่ง นั่นคือ โอลกา

ลางแคนดวยเลือด เรื่องราวของเจาหญิงโอลกาเกี่ยวกับการรับมือกับปญหาพวก เดเรฟเลียนปรากฏอยูในนิทานแหงปที่ลวงผาน (The Tales of Bygone

Years) หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งวา “พงศาวดารปฐมบทรัสเซีย” ซึ่งไดรวบรวม ตำ�นานและเรื่องราวตั้งแตการสถาปนารัฐรัสเซียเดิม เรื่องราวมีอยูวา หลังจากพวกเดเรฟเลียนสังหารพระสวามีของพระนางแลวสง บุคคลระดับสูง 20 คนไปเจรจากับโอลกา พระนางก็ตอนรับขับสูพวกเขา เปนอยางดีแลวตรัสถามวาพวกเขามาทำ�ไม คำ�ตอบคือ เมื่อพระสวามีของ พระนางสิ้นพระชนมแลว ทรงคิดอยางไรเรื่องการสมรสกับเจาชายมาล โอลกาทรงวาไปตามเหตุผล “เราพอใจขอเสนอของพวกทาน แนนอนวา สวามีของเราไมอาจฟนคืนจากความตายได” พระนางตรัสตอบ จากนั้น ก็ทรงขอใหพวกเขากลับมาในวันรุงขึ้นเพื่อพระนางจะไดใหเกียรติตอนรับ พวกเขาทีร่ าชสำ�นัก คืนนัน้ โอลกามีรบั สัง่ ใหข ดุ หลุมขนาดใหญหนา ปราสาท เมื่อพวกทูตมาถึงก็รวงลงไปในหลุมนั้นและถูกฝงทั้งเปน กอนที่คนของ พระนางจะตักดินกลบ เจาหญิงโอลกาชะโงกไปตรัสถามวาการใหเกียรติ เชนนี้ถูกใจพวกเขาหรือไม แตพระนางยังไมเสร็จธุระเพียงเทานี้ จากนั้นพระนางสงสาสนไปถึงพวกเดเรฟเลียนขอใหเหลาขุนนาง และบุคคลสำ�คัญสูงสุดมาที่ราชสำ�นักและพาพระนางไปยังอาณาจักรของ พวกเขาเพื่อที่พระนางจะไดพบกับเจาชาย พระนางเตือนวาหากพวกเขา ไมใหเกียรติเชนนี้ พสกนิกรจะไมยอมใหพระนางไป ชาวเดเรฟเลียนที่เสียรู ยอมทำ�ตาม โอลกาตอนรับขุนนางชั้นสูงเหลานั้นอยางเมตตาอารี ทรง นำ�พวกเขาไปยังโรงอาบน้ำ�เพื่อชำ�ระรางกายหลังการเดินทางอันยาวนาน เมื่อราชอาคันตุกะเขาไปขางในแลว พระนางก็มีรับสั่งใหลงกลอนประตู และเผาอาคารนั้น หมดยกที่สอง ดูเหมือนวาไมมีใครบอกพวกเดเรฟเลียนวาทุกคนที่ถูกสงไปนั้น ถูกฆา พวกเขาจึงไมเอะใจเมื่อโอลกาสงสาสนมาอีก ครั้งนี้บอกวาพระนาง จะเสด็จมาและสั่งใหพวกเดเรฟเลียน “เตรียมเหลาน้ำ�ผึ้งหมักไวมากๆ” ในเมืองที่ฝงรางพระสวามีของพระนางไว เพื่อใหพระนางได “คร่ำ�ครวญ 43

เหนือหลุมพระศพและจัดพิธีศพใหพระองค” พระนางเสด็จมาถึงพรอม ทหารติดตามกองเล็กๆ เมื่อพวกเดเรฟเลียนถามถึงเหลาชนชั้นสูงและ บุคคลสำ�คัญทั้งหลาย พระนางทรงปดวาพวกเขากำ�ลังเดินทางมา ใน ระหวางนั้น พระนางแนะใหพวกเดเรฟเลียนดื่มกินสังสรรค พวกเขาก็ ทำ�ตามดวยความเพลิดเพลินใจ เมื่อเมาไดที่แลว โอลกาก็ออกคำ�สั่ง ทหาร ของพระนางโจมตีชาวเดเรฟเลียนที่เมามายและสังหารคนไป 5,000 คน แตพระนางยังไมจบ โอลกาเสด็จกลับเคียฟและเตรียม “กองทัพขนาดใหญอันหาวหาญ” เพื่อโจมตีพวกเดเรฟเลียนที่ยังรอดชีวิต ทหารของพระนางทำ�ลาย ลางเขตชนบทเสียราบคาบ ภายหลังจากที่เมืองตางๆ ของพวกเดเรฟเลียน พายแพตอเหลาทหารกระหายเลือดของพระนาง ฝายผูถ ูกพิชิตก็ถอยรน ไปเบื้องหลังกำ�แพงเมืองหลวงอิสโครอสเทน (Izkorosten) โอลกาและ กองทัพของพระนางพยายามใชกำ�ลังยึดเมืองนี้เปนเวลาหนึ่งปแตไมสำ�เร็จ ทายที่สุดพระนางก็คิดแผนการอีกแผนหนึ่งขึ้นมา โอลกาทรงสงสาสนไปยังประชาชนผูถูกลอม ถามวา “ทำ�ไมพวก ทานยังคงยืนกรานที่จะตานทานอยูอีกเลา เมืองตางๆ ของพวกทานยอม แพเราหมดแลวและยอมสงเครื่องบรรณาการ บัดนี้ราษฎรตางก็เพาะปลูก กันอยางสงบสุข แตพวกทานกลับเลือกที่จะตาย แทนที่จะยอมสงเครื่อง บรรณาการ” ชาวเดเรฟเลียนตอบวาพวกเขายินดีถวายเครื่องบรรณาการ แดพระนาง แตรูดีวาพระนางยังคงแนวแนกับการแกแคน ไมใช โอลกาทรงตอบ “เนื่องจากขาไดลางแคนใหแกเคราะหราย ของพระสวามีไปแลวถึงสองครั้งในโอกาสที่ผูสงสาสนของพวกทานมา เยือนเคียฟ และครั้งที่สามเมื่อขาจัดพิธีศพใหพระองค ขาไมตองการ ลางแคนมากไปกวานี้แตรอนใจที่จะไดรับบรรณาการเล็กๆ นอยๆ หลังจากสงบศึกกับพวกทานแลวขาจะกลับบาน” พระนางทรงเรียกรอง 44

เครื่องบรรณาการเล็กนอยจริงคือนกกระจอกสามตัวและนกเขาสามตัว จากชาวเมืองแตละคน ผูคนสงมอบนกดวยความดีใจจากนั้นก็ยินดีปรีดา แตโอลกาก็ยังไมจบ ตกค่ำ�โอลกามีรับสั่งใหทหารพันผาชุบกำ�มะถันที่เทานกแตละตัว เมื่อถูกปลอย ผูวางเพลิงติดปกเหลานี้ก็บินกลับบานและทำ�ใหบานทุกหลัง ติดไฟ พระนางมีรับสั่งใหทหารฆาหรือจับตัวทุกคนที่หนีออกมา มาตอนนี้โอลกาถึงไดจบงาน

นักบุญนอกรีต นิทานแหงปที่ลวงผานเขียนขึ้นหลังจากโอลกาสิ้นพระชนมแลว หลายศตวรรษ และไมชัดเจนวาเรื่องราวเกี่ยวกับการลางแคนอันนองเลือด ของพระนางเปนขอเท็จจริงหรือไม เรื่องราวของพระนางสะทอนตำ�นาน ของพวกไวกิ้งหลายเรื่องซึ่งดูเหมือนจะหลงใหลการลางแคนอันนาสยดสยองของแมมายผูโกรธเกรี้ยวเปนพิเศษ ยิ่งไปกวานั้น โอลกานาจะเปน พระชนนีวัยกลางคนพระชนมายุ 55 พรรษาขณะเสด็จออกรบ แหลงขอมูล อื่นๆ สอดคลองกับเรื่องราวนี้บางสวน โดยเฉพาะสวนการฆาตกรรมอิกอร อยางนาสยดสยอง ตามมาดวยการแกแคนดวยกำ�ลังทหารอันนาขนลุก ขนพองไมแพกัน แตโอลกามีตัวตนอยูจริง ทวาเรารูเกี่ยวกับชีวิตของพระนางกอน เหตุการณแกแคนในเรื่องนอยมาก ที่แนชัดคือพระนางทรงเปนสมาชิก ราชวงศริวริคิด (Rurikids) จากการสมรส ราชวงศนี้สถาปนาขึ้นเมื่อป 862 โดยริวริค (Rurik) ขุนศึกชาวไวกิ้ง และปกครองเคียแวน รัสจนกระทั่ง ศตวรรษ 1500 ตอนที่โอลกาขึ้นมามีอำ�นาจ เคียแวน รัสยังเปนเพียง

สหพันธรัฐอยางหลวมๆ ของพวกไวกิ้ง สลาฟ และเผานอกรีตอื่นๆ หลังจากแกแคนสำ�เร็จแลว พระนางทรงดำ�รงตำ�แหนงผูสำ�เร็จราชการแทน พระโอรสดวยความสามารถและความแข็งแกรงเปนเวลาอยางนอยสอง ทศวรรษ ทรงเปน ผูปกครองชาวเคียฟคนแรกที่นำ�เงินตรามาใช และ นวัตกรรมในการบริหารของพระนางทำ�ใหชาติเปนหนึ่งเดียวกันยิ่งขึ้น โดย มีคณะทูตและเอกอัครราชทูตอยูทั่วยุโรปและแถบเมดิเตอรเรเนียน พระนางยังทรงเปน ผูปกครองพระองคแรกของราชวงศที่เขารีต มานับถือศาสนาคริสตนิกายออรทอด็อกสตะวันออกซึ่งชวยเปดโอกาส ใหมทางการคาและการทูตกับอาณาจักรไบแซนไทน โมราเวีย และ บัลแกเรียซึ่งเปนดินแดนเพื่อนบานที่นับถือศาสนาคริสต การเขาพิธีรับศีล ลางบาปที่เมืองคอนสแตนติโนเปลในป 954/55 เปนอีกตัวอยางหนึ่งอัน เปนตำ�นานของความฉลาดแกมโกงของพระนาง เรื่องราวมีอยูวาพระเจา คอนสแตนตินที่ 7 (Constantin VII) ทรงหลงรักพระนางจนขอสมรสดวย แตโอลกาตองการเพียงคาขายกับไบแซนไทนเทานั้น ไมใชใหคอนสแตนติน มีขออางในการปกครองเคียแวน รัส พระนางทรงชี้วาการสมรสนั้นเปนไป ไมไดเนื่องจากพระนางไมใชชาวคริสต แตหากพระองคทรงเปนผูทำ�พิธี ศีลลางใหดวยพระองคเอง พระนางก็อาจพิจารณาใหม พิธีถูกจัดขึ้น หลัง จากนั้น เมื่อคอนสแตนตินทรงถามซ้ำ�อีกครั้ง โอลกาตรัสตอบวา “ทานจะ สมรสกับขาฯ ไดอยางไรหลังจากที่ทานโปรดศีลใหขาฯ และเรียกขาฯ วา ธิดา สำ�หรับชาวคริสตแลวมันไมชอบดวยกฎหมาย ซึ่งทานเองก็ทราบดี” การเปลี่ยนไปนับถือศาสนาคริสตทำ�ใหโอลกาทรงกลายเปน ชนกลุมนอยทางศาสนาในประเทศของพระนาง และทายที่สุดก็ทำ�ให พระนางเปนนักบุญ แมวาความพยายามที่จะสถาปนาศาสนจักรออรทอด็อกสใหเปนศาสนาประจำ�อาณาจักรเคียแวน รัสจะไมสัมฤทธิ์ผลใน

ชั่วชีวิตของพระนาง พระนางก็ยังทรงไดรับยกยองวาเปนยาแหงศาสนจักร นี้ในรัสเซียและยูเครน เรื่องราวการลางแคนอันโหดเหี้ยมของโอลกาหยั่งรากอยูในอดีต นอกรีตของพระนาง หลายปหลังจากสิ้นพระชนม พระนางไดรับยกยอง จากผูจงรักภักดีวาทรงมีศรัทธาอันแกกลา ตอมา ผูเขียนชีวประวัติของ ศาสนจักรอางวา “แมพระวรกายของพระนางจะเปนสตรี แตพระนางมี ความกลาหาญเฉกเชนบุรุษ” และมอบ “คำ�ชม” วาพระนาง “ทรงเปลง ประกายทามกลางเหลาคนนอกรีตเหมือนไขมุกในกองมูลสัตว” การ อำ�พรางประวัติของพระนางประสบความสำ�เร็จ ทุกวันนี้ชาวยูเครน จดจำ�พระนางในฐานะนักบุญโอลกา ในป 1977 ไดมีการจัดตั้งคณะ สงฆออรทอด็อกซตะวันออก ในชื่อคณะเจาหญิงโอลกา (Order of Princess Olga) เพื่ออุทิศแดนักบุญผูกระหายเลือดแหงเคียแวน รัส

คูทูลุน

(Khutulun)

เจ้าหญิงผู้เป็นเจ้าสังเวียนมวยปลํ้า ราว ค.ศ. 1260 - 1306 เอเชียกลาง

พระ

ชนกและพระชนนีของเจาหญิงคูทูลุนกำ�ลังรอนพระทัย ไมใชเพียงเพราะพระธิดาตัวนอยติดจะหาว ผูหญิงสวน ใหญในเผามองโกลยุคศตวรรษที่ 13 เลนอะไรโหดๆ ได แตสิ่งที่นากังวลคือคูทูลุนพระชนมายุยาง 20 พรรษา ใกลจะเปนสาว ทึนทึกอยูรอมรอแลว และยังไมไดแตงงาน พระนางปฏิเสธที่จะแตงงาน กับใครก็ตามที่ไมสามารถเอาชนะพระนางในกีฬาโปรด ซึ่งก็คือมวยปล้ำ� และจนปานนี้ก็ยังไมมีใครทำ�ได ซ้ำ�รายยังมีขาวลือนารังเกียจถึงสาเหตุที่ พระนางยังคงเปนโสดซึ่งเริ่มทำ�ใหชื่อเสียงของพระชนกดางพรอยอีกดวย 49

เจาชายผูกลาหาญและมีคุณสมบัติครบถวนรายหนึ่งเสนอตัว รับคำ�ทาของคูทูลุน พระองคทรงมั่นใจจนถึงกับวางมา 1,000 ตัวเปน เดิมพัน บุพการีผูวิตกกังวลกดดันคูทูลุนใหยอมใหเขาชนะ แตพระนางจะ ยอมลมตัวลงสูพื้นสังเวียนหรือไม แมเพื่อประโยชนของอาณาจักร

ไดเวลาลุย คูทูลุนมีการตอสูอยูในสายเลือด พระนางประสูติเมื่อราวป 1260 เปนธิดาคนโปรดของไคดู ขาน (Qaidu Khan) ผูครองแควนอันแข็งแกรง ในเอเชียกลาง พระนางเปนหลานอาของกุบไล ขาน (Khubilai Khan) เปนลูกของเหลนของเจงกิส ขาน (Genghis Khan) และเปนเด็กสาว คนเดียวในครอบครัวที่มีโอรส 14 องค ไมนาแปลกที่พระนางจะเลนกีฬา มวยปล้ำ� แตพระนางเกงเสียจนไมมีชายคนใดในอาณาจักรนี้ที่เอาชนะ พระนางไดอยางนั้นเลยเชียวหรือ นั่นละคือปญหา นั ก พงศาวดารบางคนบรรยายถึ ง คู ทู ลุ นว า เป น หญิ ง สาวที่ “งดงาม” แมอาจเปนการเสริมแตงตามใจผูบันทึกอยูบาง พระนางทรง มีกระดูกใหญ ไหลกวาง เรียนขี่มาและยิงธนูตั้งแตอายุยังนอย ในเผา มองโกล ทั้งชายและหญิงเรียนการปกปองฝูงแกะ และธนูคืออาวุธที่วิเศษ สำ�หรับเด็กและสตรีเพราะตองใชความแมนยำ�มากกวาความแข็งแกรง ในการใชงาน กระนั้น คูทูลุนก็ไมเหมือนเด็กสาวมองโกลทั่วไป พระนาง ไดเรียนมวยปล้ำ�ดวย พระนางทรงพิสูจนใหเห็นวามีความเชี่ยวชาญเปน เลิศในทักษะเหลานี้ทุกประการ ซึ่งทำ�ใหพระนางทรงเปนที่รักใครเอ็นดู ของพระชนก เมื่อโตขึ้น พระชนกก็ไดพึ่งความแข็งแกรง การสนับสนุน คำ�แนะนำ� และความสามารถในการรบของพระนางดวย

ทักษะความสามารถของคูทูลุนโดดเดนพอที่จะดึงดูดความสนใจ ของคนนอกอยางมารโค โปโล (Marco Polo) พอคาเรชาวเวนิซซึ่งบันทึก การเดินทางของเขาทำ�ใหชาวตะวันตกหลงใหลโลกตะวันออก แตตาม ธรรมเนียมของชาวมองโกลแลว พระนางไมไดผิดธรรมดาถึงขนาดนั้น นอกจากฝมือการยิงธนูแลว สตรีในราชวงศชาวมองโกลยังนำ�กองทัพ ขี่มา และปกครองอาณาเขตอันไพศาล เจงกิส ขานมองวาพระธิดาของพระองค เปนนักปกครองที่ดีกวาเมื่อเทียบกับพระโอรส พระองคตบรางวัลพวกนาง เปนอาณาจักรซึ่งพวกนางคอยปกปองทุกวิถีทาง (บอยครั้งจากพระเชษฐา และพระอนุชาของพวกนางเอง) เห็นไดชัดวาคูทูลุนเปนผูสืบทอดโครโมโซมความแข็งแกรงในการ สูรบของชาวมองโกล พระนางนาสะพรึงกลัวขณะอยูเคียงขางพระชนก ในสนามรบ ซึ่งมีบอยครั้งเพราะไคดูทรงทำ�สงครามกับกองทัพของ กุบไลขานอยางไมหยุดหยอน มารโค โปโลรายงานวาเมื่อถึงชั่วขณะที่ เหมาะ พระนางจะ “กระโจนเขาใสกองทัพของศัตรู และควาใครคนหนึ่ง อยางคลองแคลวเหมือนเหยี่ยวโผลงจับนก แลวพาเขากลับไปหาบิดา” เรื่องราวตางๆ เกี่ยวกับความกลาหาญในสนามรบของคูทูลุน ไดรับการสงตอไปยังบรรดานักพงศาวดารยุคนั้นในฐานะนิทานอันนา ตื่นตกใจและเยายวนเกี่ยวกับชาวมองโกลผูกระหายสงคราม แตในบรรดา เผาดวยกันเองแลว ความสามารถดานมวยปล้ำ�ของคูทูลุนตางหากที่ ทำ�ใหพระนางเปนตำ�นาน ไมมีใครปราบพระนางได ชาวมองโกลมักวาง มาเปนเดิมพันในการแขงมวยปล้ำ� และมีรายงานวาพระนางรวบรวมมา ไดกวา 10,000 ตัวจากการชนะรวด มารโค โปโลบันทึกวาคูทูลุนเปน “นางยักษ” อยางแทจริงผูปฏิเสธการแตงงานนอกเสียจากวาที่เจาบาวจะ แขงมวยปล้ำ�ชนะพระนางได

คูแขงที่สมนํ้าสมเนื้อ เมื่อถึงป 1280 ศัตรูของราชวงศของคูทูลุนคาดการณวาสาเหตุ ที่พระนางปฏิเสธการแตงงานคือ พระนางไมเพียงเปนลูกคนโปรดของ พระชนกเทานั้น แตยังเปนคนรักของพระองคอีกดวย จากนั้นเจาชายหนุม ผูมีคุณสมบัติเหมาะสม (พรอมเดิมพันมา 1,000 ตัว) ก็มาลองเสี่ยงดวง เจาชายคอนขางเขาตา ตามที่มารโค โปโลกลาววาเปน “ชายหนุมสูงศักดิ์ ผูกลาหาญ โอรสแหงกษัตริยผูร่ำ�รวยและทรงอำ�นาจ ชายผูสามารถและ หาวหาญ มีรางกายเต็มไปดวยพละกำ�ลัง” ยิ่งไปกวานั้นยัง “หลอเหลา ไมเกรงกลัว และแข็งแกรงทุกดาน” พระชนกและพระชนนีของคูทูลุนทรง เล็งเห็นทางออกจากสถานการณอันนาอึดอัดคับของใจนี้จึงกดดันพระนาง ใหลมเกม ตอนแรกดูเหมือนวาพระนางจะทำ�เชนนั้น มารโค โปโล นักทองเที่ยวคนโปรดของแวดวงประวัติศาสตร เปนพยานเหตุการณนี้และ ยืนยันวา “ทั้งสองคนควาแขนและกอดปล้ำ�กันทางนั้นทีทางนี้ที แตนาน เขาก็ไมมีฝายหนึ่งฝายใดเอาชนะอีกฝายได” แตการแขงขันจบลงเมื่อ คูทูลุนทุมฝายตรงขาม “อยางหาวหาญลงบนพื้นพระราชวัง...และเมื่อ พระองคพบวาตนถูกทุมลงเชนนั้น และพระนางทรงยืนค้ำ�พระองคอยู ก็ทรงอับอายและกระอักกระอวนพระทัยเปนอยางมาก” บัดนี้คูทูลุน ไมมีเจาชาย และมีมาอีกหนึ่งพันตัวใหเลี้ยง ทายที่สุดแลว คูทูลุนก็แตงงาน และนาจะยังความโลงพระทัยแก บุพการีอยางยิ่ง แตพระนางไมไดแตงงานกับชายที่เอาชนะพระนางบน สังเวียนมวยปล้ำ� มีเสียงลือเสียงเลาอางวาเปนเพราะรักแท เราแทบไมรู เกี่ยวกับชายผูชนะใจพระนางได รูแตเพียงวาพระนางเลือกเขาดวยความ เต็มใจ แตกระทั่งการแตงงานก็ไมอาจปราบพระนางจนอยูมือได พระนาง 52

ยังออกไปรบเคียงขางพระชนก รุกคืบเขาไปในมองโกเลียและจีนในการศึก อันแสนสาหัส เมื่อไคดูสิ้นพระชนมเพราะบาดแผลจากสงครามในป 1301 มีเสียงพูดคุยกันใหคูทูลุนขึ้นดำ�รงตำ�แหนงขานตอจากพระองค ความคิดนี้ไมไดรับการยอมรับจากคนอื่นๆ ในครอบครัว โดย เฉพาะอยางยิ่งพวกพระเชษฐาและพระอนุชา “สนใจกรรไกรกับเข็มเย็บผา ของเธอไปเถอะ!” พีน่ อ งคนหนึง่ กลาวตามคำ�บอกเลาของนักประวัตศิ าสตร ชาวเปอรเซียในยุคนั้น สิ่งที่เกิดขึ้นกับพระนางตอไปนั้นไมชัดเจน ผูใสราย พระนางอางวาหลายปหลังจากที่พระชนกสิ้นพระชนม พระนางได “ปลุกปนมวลชนใหกอกบฏ” เพื่อสนับสนุนการชิงตำ�แหนงขานของพระเชษฐา พระนางสิ้นพระชนมในป 1306 จากการถูกสังหารในสนามรบหรือไมก็ ถูกลอบฆาโดยพี่นองที่เปนอริกัน การสิ้นพระชนมของคูทูลุนบงบอกความเปลี่ยนแปลงครั้งสำ�คัญ ในมองโกเลียและอาณาจักรที่เจงกิส ขานสรางขึ้นมา พระนางเปนผูนำ� สตรีนักรบคนสุดทายของเผาตางๆ ทฤษฎีหนึ่งกลาววาเมื่อสตรีเริ่มมี บทบาทในการเปนผูนำ�นอยลง การปกครองจักรวรรดิก็ถูกปลอยใหเปน ของบุรุษผูเกียจครานมากขึ้น ผลก็คืออาณาจักรมองโกลไมมีการพัฒนา และเสื่อมถอย ก็อาจเปนไปได ตำ�นานของคูทูลุนอาจถูกลืมเลือนไปแลวหากไมเปนเพราะนิทาน ชื่อแปลกหูจากตางแดนวา “ทูแรนโดต” (Turandot) หนังสือรวมนิทานที่ ตีพิมพโดยนักวิชาการชาวฝรั่งเศส ฟรองซัวส เปตีส เดอ ลา ครัวส (François Pétis de la Croix) ในป 1710 เปตีส เดอ ลา ครัวส พบ เรื่องราวของพระนางโดยบังเอิญขณะคนควาชีวประวัติของเจงกิส ขาน เขาไดแปลงโฉมเจาหญิงนักมวยปล้ำ�ผูเหี้ยมหาญใหกลายมาเปนพระธิดา วัย 19 พรรษาผูทรงสิริโฉมของจักรพรรดิจีนในเรื่องแตง พระนางปฏิเสธ ที่จะอภิเษกนอกเสียจากผูมาสูขอจะพิสูจนตนเองวามีสติปญญาเทียบเทา 53

พระนาง ในป 1761 นิทานเรื่องนี้กลายมาเปนบทละครเรื่องทูรานดอตต (Turandotte) ที่ประพันธโดยการโล กอสซี (Carlo Gozzi) นักเขียนบท ละครชาวอิตาเลียน ประกอบดวย “แมเสือสาว” ซึ่งความหยิ่งทะนงนำ�มา ซึ่งหายนะของตัวเธอเอง ทูรานดอตตกลายมาเปนผลงานเรื่อง ทูแรนโดต (Turandot) ของ จาโคโม พุชชินี (Giacomo Puccini) โดยเขาประพันธ อุปรากรเรื่องนี้จนกระทั่งเสียชีวิตเมื่อป 1924 (เพื่อนรวมงานของเขา ประพันธตอจนจบ) ในวัฒนธรรมมองโกเลีย คูทูลุนเปนที่จดจำ�จากกีฬาที่พระนาง ทรงพระปรีชาสามารถเปนเลิศ ทุกวันนี้เมื่อชายชาวมองโกเลียเลนมวยปล้ำ� พวกเขาจะสวมเสื้อแขนยาวเปดหนาอกเพื่อเผยใหฝายตรงขามเห็น วาตนไมมีหนาอก เปนการอุทิศแดนักมวยปล้ำ�หญิงผูไมเคยพายแพ

ลักษมีไพ

(Lakshmibai)

เจ้าหญิงผู้นำ�การกบฏ (โดยมีทารกผูกอยู่บนหลัง) 1834 - 17 มิถุนายน 1858 จานซี ภาคกลางตอนเหนือของอินเดีย

รานี

ลักษมีไพแหงจานซีสิ้นพระชนมทามกลางสมรภูมิอันคุกรุน ขณะทรงคาบบังเหียนมาและพระหัตถทั้งสองขางถือดาบอยู หรือบางทีพระนางอาจกำ�ลังเอี้ยวตัวไปฟนทหารที่เพิ่งยิงธนู ใสหลังพระนาง หรืออาจเพียงบาดเจ็บและมีชีวิตรอดตอไปอีกนานพอ ที่จะแบงเพชรนิลจินดาตางๆ แกเหลาทหารและสั่งใหพวกเขาสราง เชิงตะกอนเผาพระศพของพระนาง บันทึกแตกตางหลากหลายกันไป จะอยางไรความตายก็มาถึง ลักษมีไพกลายเปนตำ�นาน เปนสัญลักษณ ของการตอสูของอินเดียตอการกดขี่ของอาณานิคม 55

ความจริงก็คือ พระนางไมไดทรงคิดที่จะเปนกบฏตั้งแตแรก พระนางเปนภริยามายของมหาราชาแหงรัฐจานซีเมื่อชาวอินเดียลุกขึ้น ตอตานบริษัทบริติช อีสต อินเดียในป 1857 และพระนางมีเจตนาที่จะ รอดูจนกวาชาวอังกฤษจะควบคุมอำ�นาจไดอีกครั้ง แตเมื่อฝายอังกฤษแปะ ปายพระนางวาอยางดีก็เปนผูฝกใฝ อยางแยก็เปนคณิกาขบถ รานีลักษมีไพจึงตัดสินพระทัยแสดงใหคนเหลานั้นเห็นวาพระนางขบถไดขนาดไหน

สูการเปนรานี กอนที่พระนางจะเปนรานีลักษมีไพ (รานี แปลวา “เจาหญิง” หรือ “ราชินี” ในภาษาฮินดี) พระนางคือ บิทูร มานู (Bithur Manu) เด็กหญิง วรรณะพราหมณตัวนอยผูสูญเสียมารดาตั้งแตยังเล็ก เธอเติบโตขึ้นใน ราชสำ�นักอันหรูหราของเสนาบดีใหญผูถูกปลดแหงอาณาจักรมารทา (Maratha) ซึ่งไมมีอยูแลว มานูเลนแตกับเด็กผูชาย และทำ�ทุกอยางแบบที่ เด็กพวกนั้นทำ� เธอเรียนอานเขียน ไดรับการฝกใหขี่มาและชาง ใชดาบ และเลนวาว กลาวกันวาเธอกลาหาญผิดธรรมดา ครั้งหนึ่งมีชางตกมัน หลุดเขามาในเมือง มานูกระโดดขึ้นเหยียบงวงชางแลวทำ�ใหมันสงบลง กอนที่จะกอความเสียหายไปมากกวานี้ ไมเปนที่แนชัดวานิทานแบบเด็ก ทอมบอยนี้เปนจริงสักแคไหน แตนอกจากเรื่องชางตกมันแลว เปนที่ชัดเจน วามานูนอยถูกกำ�หนดมาใหเปนผูยิ่งใหญ ในป 1842 เธอสมรสกับพอมายที่ไมมีลูก เขาคือมหาราชาแหง นครรัฐในภาคกลางตอนเหนือของอินเดียที่สวามิภักดิ์ตอบริษัทบริติช อีสต อินเดีย (EIC – East India Company) แหลงขอมูลโบราณอางวาขณะนั้น พระนางเพิ่งมีพระชนมายุ 8 พรรษาเทานั้น ซึ่งไมใชวัยแตงงานที่ผิดปกติ

สำ�หรับราชนิกุลอินเดียในศตวรรษที่ 19 พระนางมีพระนามใหมจากการ สมรสครั้งนี้วาลักษมีไพ วัยเด็กอันไรความกังวลสิ้นสุดลง พระนางถูก ผูกมัดกับจานซี สถานที่รอนแลงที่ซึ่งพายุฝุนอันโหดรายถูกขนานนามวา “ลมหายใจของปศาจ” เมื่อทรงมีพระชนมายุได 14 พรรษา การสมรสของลักษมีไพก็ เปนอันสมบูรณ เมื่อพระชนมายุ 17 พรรษา พระนางก็ทรงพระครรภ แต การประสูติของพระโอรสและทายาทของมหาราชานำ�ความสุขมาใหเพียง ระยะเวลาสั้นๆ ทารกนอยสิ้นพระชนมเมื่อมีพระชนมายุเพียง 3 เดือน ไมนานพระสวามีผูหัวใจสลายก็สิ้นพระชนมตาม ในเดือนพฤศจิกายน 1853 ลักษมีไพจึงตกพุมมายตั้งแตยังเปน วัยรุน พวกคนอังกฤษอาจคิดวาพระนางเปนแมมายผูออนแอ กอน สิ้นพระชนม มหาราชาพยายามปองกันไมใหพวกบริษัทบริติช อีสต อินเดีย ยึดครองดินแดนจานซีดวยการอุปการะเด็กชายวัย 5 ขวบคนหนึ่งและ แตงตั้งเขาเปนรัชทายาท การบริหารรัฐเปนหนาที่ของลักษมีไพจนกวา เด็กคนนี้จะบรรลุนิติภาวะ แตลอรดดาลเฮาซี (Dalhousie) ขาหลวงใหญ แหงบริติช อีสต อินเดีย ปฏิเสธที่จะยอมรับลักษมีไพและเด็กคนนี้ในฐานะ ผูปกครองที่ชอบธรรม ตนป 1854 บริษัทบริติช อีสต อินเดีย เขายึดจานซี โดยอางวาจะเปนการดีกวาสำ�หรับพลเมืองถาพวกเขาอยูภายใตการ ปกครองของบริษัทโดยตรง รานีลักษมีไพไดรับเงินบำ�นาญและไดรับ อนุญาตใหอยูในพระราชวัง พระนางเรียกรองใหผูสำ�เร็จราชการแทน พระองคพิจารณาใหม ทรงเขียนจดหมายชี้ใหเห็นแงมุมนานาประการ ตามกฎหมายอังกฤษและกฎหมายอินเดียที่สนับสนุนการกลาวอางของ พระนาง ดาลเฮาซีปฏิเสธ และจานซีก็ถูกลบลางอำ�นาจโดยบริษัทบริติช อีสต อินเดีย

โจมตี การปรากฏตัวของชาวอังกฤษในอินเดียคงเปนเรื่องนาขัน หาก ไมเปนเพราะเงินทีพ่ วกเขานำ�เขา มาและซือ้ หาการอา งสิทธิเ์ หนืออาณาจักร บริษัทอีสต อินเดียปกครองมาตั้งแตป 1773 ผานการเปนเจาของที่ดิน โดยตรงซึ่งสวนใหญแลวไดมาจากสงครามและการผนวกดินแดน บวกกับ การใชพระราชวงศที่มีอยูเปน ผูปกครองหุนเชิด แตอินเดียมีอากาศรอน และเต็มไปดวยโรคที่ชาวอาณานิคมไมคุนเคย ประชากรพื้นเมืองหมด ความอดทนภายใตขอบังคับที่วางอยูเหนืออำ�นาจในการปกครองตนเอง สวนผูอยูอาศัยชาวอังกฤษก็ไมสนใจสถาบันทางศาสนา กฎหมาย และ ประเพณีทองถิ่น ไมชาก็เร็วเรื่องราวตางๆ ก็ยากที่จะรับมือ เดือนพฤษภาคม 1857 กองทหารซีปอยของอินเดีย (กองทหาร พื้นถิ่นที่เกณฑมาโดยบริษัทอีสต อินเดีย) ตัดสินใจวาพวกเขาจะไมทนอีก ตอไปแลว ชนวนมาจากการตัดสินใจของผูบัญชาการกองทัพของบริษัท อีสต อินเดียใหใชปนยาวที่ลูกกระสุนทาไขมัน เนื่องจากทหารมักกัดปลอก กระสุนเพื่อเทดินปนออกมา จึงหมายความวาทหารมีโอกาสที่จะกินไขมัน บางสวนเขาไปหากไมระวัง ดวยความละเลยอันนาขัน ไขที่วานั้นมาจาก ไขมันวัวหรือหมู ทำ�ใหชาวฮินดูโกรธเคืองเนื่องจากศาสนาฮินดูนับถือวัว เปนสัตวศักดิ์สิทธิ์และถือวาหมูเปนสัตวที่นารังเกียจ เชนเดียวกับชาว มุสลิมซึ่งศาสนาระบุอยางชัดเจนวาไมอนุญาตใหบริโภคผลิตภัณฑจาก หมู ไขมันนั้นถูกเปลี่ยน แตความเสียหายก็ไดเกิดขึ้นไปแลว ทหารซีปอย หลายนายปฏิเสธไมยอมใชกระสุนปนนั้น วันที่ 10 พฤษภาคม หลังจากทหารซีปอยที่ทำ�การประทวงถูก จับขึ้นศาลทหารและตัดสินลงโทษใหทำ�งานหนัก ไดเกิดการลุกฮือที่เมือง เมียรุต (Meerut) ชาวอังกฤษถูกสังหารหมูขณะออกจากโบสถ การปลน 58

สะดม ขมขืน ฆาตกรรม และวางเพลิงลุกลามไปทั่วเมือง เสียงการจลาจล ดั ง ไปถึ ง เมื อ งเดลี ที่ อ ยู  ใ กล เ คี ย งซึ่ ง จั ก รพรรดิ โ มกุ ล องค สุ ด ท า ยทรง สนับสนุนการกบฏและเสนอชื่อพระโอรส (ผูไรประสบการณ) ใหเปน ผู สั่งการกองทัพ ภายในหนึ่งเดือน ไฟแหงการปฏิวัติก็ลามไปยังจานซีที่บรรดา ผูปกครองชาวอังกฤษไมไดทำ�ตัวใหเปนที่รักใครของประชากรทองถิ่น เทาไรนักหลังจากยึดครองมาไดสี่ป ประการแรก พวกเขายกเลิกขอหาม ฆาวัวซึ่งทำ�ใหประชากรชาวฮินดูโกรธเคือง ตอมาพวกเขาสั่งใหกันรายได สวนหนึ่งของวัดฮินดูใหแกบริษัทอีสต อินเดีย สุดทาย พวกเขาสั่งลักษมีไพ ใหจายหนี้บางสวนของรัฐของพระสวามีดวยเงินบำ�นาญสวนพระองคของ พระนาง และตัดพระนางออกจากกองทุนที่มหาราชาผูลวงลับทรงทิ้งไว ใหพระโอรสบุญธรรมของทั้งสองพระองค คำ�อุทธรณขององครานีในนาม ประชาชนของพระนางไมไดรับคำ�ตอบ และเมื่อการกบฏมาถึงจานซี ความ โกรธแคนก็กอตัวมานานแลว ความเกลียดชังที่คุกรุนระเบิดออกเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 1857 ในการสังหารหมูชายหญิงและเด็กชาวอังกฤษ 61 รายที่หลบซอนตัว อยูในปอมของเมืองจานซีกอนที่จะยอมจำ�นนตอกองกำ�ลังกบฏ ดูเหมือน ลักษมีไพจะไมไดมีสวนในการลุกฮือครั้งนั้น ซึ่งตรงขามกับรายงานในเวลา ตอมา ขณะนั้นพระนางติดอยูในพระราชวังทามกลางวงลอมของพวก กอการกบฏ ตอมาเมื่อพวกกบฏออกจากจานซีในเดือนเดียวกันนั้น ซากที่ เหลืออยูของทางการอังกฤษก็จากไปดวย องครานีทรงเขาจัดการและ ดูแลการปองกันดินแดนโดยจัดตั้งกองทหาร หลอปนใหญ และสรางอาวุธ ตำ�นานที่แพรหลายอางวาลักษมีไพฝกหนวยทหารหญิงของพระนางเอง ไมวาจะเปนเรื่องจริงหรือไม (นาจะไมจริง) กองทหารนี้ไมไดจัดตั้งมาเพื่อ 59

รบกับพวกอังกฤษ แตเพื่อปองกันจานซีจากบรรดาราชาผูครองนครรัฐ เพื่อนบานที่หาทางใชประโยชนจากสุญญากาศทางอำ�นาจและสราง อาณาจักรของตนเอง ในเดือนกันยายนและตุลาคม 1857 รานีก็ทรงขจัด การรุกรานจากผูที่อยากตั้งตนเปนจักรพรรดิสองรายไปได ที่จริงแลวถึงแมรานีลักษมีไพจะทรงมีเหตุผลเหลือเฟอที่จะเขา รวมกับพวกกบฏ ตลอดฤดูรอนจนกระทั่งเขาฤดูใบไมรวงพระนางก็ยัง ยืนยันครั้งแลวครั้งเลาวาทรงสวามิภักดิ์ตอทางการอังกฤษซึ่งไมมีอยูแลว อาทิ เมื่อพวกกบฏที่ลอมชาวอังกฤษที่ปอมเรียกรองใหพระนางจัดหา อาวุธและเงินใหพวกเขา ลักษมีไพตกลงแตทรงเขียนจดหมายถึงฝาย อังกฤษอธิบายการกระทำ�ของพระนาง รวมทั้งขอความชวยเหลือและการ ปกปองรัฐของพระนางจากรัฐเพื่อนบาน ขอเรียกรองนี้ไมเคยไดรับคำ�ตอบ แมแตตอนที่ผูคุมเรือนจำ�ทองถิ่นถามวาพระนางจะตอสูกับชาวอังกฤษ หรือไม ลักษมีไพตอบวาพระนางจะสงจานซีคืนสูการปกครองของอังกฤษ ทันทีที่พวกเขากลับมา อยางไรก็ตาม พวกอังกฤษไมเชื่อพระนาง หลายเดือนตอมาภายหลังการกบฏ กองกำ�ลังอังกฤษประกาศวา ลักษมีไพเปนกบฏ อันเปนการใหรายที่ปรากฏตามหนาหนังสือพิมพและ เอกสารทางการของบริษัท พระนางถูกตีตราวาเปนสตรี “แพศยา” “นาง บาป” และโสเภณีที่ตองรับผิดชอบการสังหารหมูอันนาสยดสยองที่ปอม พวกอังกฤษตองการโทษใครสักคนและรานีลักษมีไพก็เปนแพะรับบาปที่ เหมาะเจาะ เมื่อถึงฤดูหนาวป 1858 การกบฏที่ไรการจัดตั้งก็ออนกำ�ลังลง เมื่อเผชิญหนากับการปราบปรามการกอกบฏของฝายอังกฤษ ตอนเหนือ ของอินเดียสวนใหญกลับมาอยูภายใตการปกครองของอาณานิคม สิ้น เดือนกุมภาพันธ กองกำ�ลังอังกฤษก็รุกคืบไปยึดจานซีคืน โดยมีเจตนาที่ จะใชกำ�ลัง หลังจากออนวอนขอความชวยเหลืออยูนานหลายเดือนและ 60

ประกาศตนวาเปนมิตรผูภักดี ลักษมีไพตระหนักวาหากพระนางถูกพวก อังกฤษจับตัวไดก็เปนไปไดวาจะถูกไตสวนวาเปนกบฏและถูกแขวนคอ แตถาพระนางทรงเขารวมกับพวกกบฏ อยางนอยพระนางก็สามารถสูจน ชีวิตจะหาไม ดังนั้นเมื่อกองทัพยาตราใกลเขามา สุดทายแลวรานีลักษมีไพ ก็กลายเปนสิ่งที่พวกอังกฤษอางวาพระนางเปน

การขบถที่มีสาเหตุ วันที่ 23 มีนาคม อังกฤษเริ่มบุกยึดจานซี ลักษมีไพดูแลการ ปองกันเมืองของพระนางจากลูกปนใหญ เมื่อกำ�แพงพังลง พระนางก็มี รับสั่งใหสรางขึ้นมาใหม วันที่ 30 มีนาคม ผูนำ�กบฏอีกคนหนึ่ง (และ พระสหายในวัยเยาวของรานี) นำ�กองทหาร 20,000 นายมาปกปอง พระนาง อยางไรก็ตาม ความหวังดับสูญลงเมื่อกองทัพที่เกณฑไพรพลมา สดๆ รอนๆ นั้นพายแพและพวกอังกฤษพังกำ�แพงเมืองเขามาได บันทึก ในสมัยนั้นกลาววาทองถนนมี “เลือดไหลเจิ่งนอง” ขณะที่กองกำ�ลังจานซี สูรบแบบประชิดตัว พระราชวังถูกยึด แตขณะที่พวกอังกฤษเตรียมพรอม โจมตีครั้งสุดทาย นายพลก็ไดรับรายงานวาลักษมีไพหลบหนีไป และไป พรอมกองทหารดวย การโจมตีของพวกอังกฤษทำ�ลายการปองกันของจานซี แตที่เปน ปญหามากกวาคือแหลงน้ำ�ของปอมไดเหือดแหงลง การหนีเปนทางเลือก เดียวของลักษมีไพ พระนางแตงกายเปนทหารและพาพระโอรสบุญธรรม (ผูกไวบนหลังหรือไมก็ซุกไวบนตัก) หลบหนีไปบนหลังมาในยามค่ำ�คืน ทหารมาอังกฤษตามพระนางไปติดๆ นายทหารคนหนึ่งเขามาใกลพอ เอื้อมถึง แตลักษมีไพใชดาบฟนเขาลมลง (นี่นาจะเปนตนกำ�เนิดงานศิลปะ

พื้นบานที่เปนรูปลักษมีไพกระโจนเขาสูสนามรบโดยผูกพระโอรสไวบน หลัง ซึ่งหากเปนเรื่องจริงแลวก็คงเปนการตัดสินใจของบุพการีที่นาตั้ง คำ�ถามอยูไมนอย) บัดนี้ ลักษมีไพมีคาหัว พระนางเขารวมกับกองกบฏที่เมืองคัลพี ซึ่งอยูหางจากจานซีไปทางตะวันออกราว 90 ไมล แตพระนางไมไดเปน ผูบัญชาการกองทัพ ซึ่งยังความผิดหวังมาใหพระนางอยางยิ่งและยังความ โศกเศราอันไมจบสิ้นมาสูผูคนในแควนนั้น เกียรตินี้ตกเปนของพระสหาย ในวัยเยาวผูไมอาจปกปกรักษาจานซีไวไดแมกองทัพของเขาจะมากกวา พวกอังกฤษถึงหาเทา เมืองคุนชตกเปนของอังกฤษ จากนั้นคัลพีก็ยอมแพ รานีลักษมีไพ หนีรอดไปไดอยางหวุดหวิด กองกำ�ลังกบฏตัดสินใจยืนหยัดเปนครั้ง สุดทายที่กวาลิออรซึ่งเดิมเปนถิ่นที่สนับสนุนอังกฤษแตกองทหารกลับมา เห็นชอบกับแนวทางของกองกำ�ลังกบฏ เหลาผูนำ�กบฏเชื่อมั่นวากวาลิออร จะเปนสถานที่ประกาศชัยชนะและเริ่มเฉลิมฉลองกันกอนการสูรบจะเริ่ม ดวยซ้ำ� แตลักษมีไพไมทำ�เชนนั้น ขณะที่เพื่อนรวมชาติกินดื่ม สวดภาวนา และรองเพลง พระนางทรงตรวจตรากองทหารจากบนหลังมาโดยคาดดาบ และปนสั้น เมื่อพวกอังกฤษมาถึงในวันที่ 17 มิถุนายน 1858 ลักษมีไพ และกองกำ�ลังของพระนางรอพวกเขาอยูที่ประตูเมือง พระนางทรงชุดศึก เต็มยศพรอมดาบที่ชักออกจากฝก รานีแหงจานซีกระโจนเขาสูสนามรบ และบั น ทึ ก ทุ ก ฉบั บ ระบุ ต รงกั นว า ทรงเผชิ ญ หน า กั บ ความตายอย า ง กลาหาญ เหตุการณการสิ้นพระชนมที่แทจริงของพระนางไมเปนที่แนชัด เรื่องหนึ่งกลาววาพระนางถูกฟนขณะกำ�ลังตอสูดวยดาบในพระหัตถทั้ง สองขางและคาบบังเหียนมา อีกเรื่องหนึ่งกลาววาพระนางถูกยิงเขาที่หลัง 62

และขณะที่หันกลับไปยิงผูสังหารนั้นก็ถูกดาบแทงทะลุ แตก็ยังมีบันทึก อื่นๆ อางวาพระนางบาดเจ็บสาหัสแตก็รอดชีวิตอยูนานพอที่จะสั่งทหาร ใหสรางเชิงตะกอนเผาพระศพของพระนาง ทรงแจกจายเครื่องทองใหแก เหลาทหารกอนพารางตนเองขึ้นไปบนเชิงตะกอนเพื่อเผาพระองคทั้งเปน ไมวาอยางไร การสิ้นพระชนมของรานีลักษมีไพก็เปนสัญญาณของจุด สิ้นสุดการกบฏ ถนนสูกวาลิออรถูกพวกอังกฤษยึด และในไมชาเมืองก็ แตกพาย การปฏิวัติจบลงแลว แมจะแพ แตการกบฏก็อางชัยชนะครั้งสำ�คัญไดประการหนึ่ง นั่น คือจุดจบของการปกครองโดยบริษัทอีสต อินเดีย เมื่อถึงเดือนสิงหาคม 1858 ฝุนจางหายไปแลวและบริษัทอีสต อินเดียก็เลิกกิจการอยางเปน ทางการ แตการทดลองของอังกฤษในอินเดียยังอีกนานกวาจะจบ สมเด็จ พระราชินีนาถวิกตอเรียทรงดำ�รงตำ�แหนงจักรพรรดินีแหงอินเดีย และ รัฐบาลของพระนางก็ปกครองประเทศนี้ในฐานะบริติชราช (British Raj) จนกระทั่งอินเดียไดรับเอกราชในป 1947 และเปนประเทศในเครือจักรภพ อังกฤษ (dominion) จนถึงป 1950 ตลอดการตอสูเพื่อเอกราชของอินเดีย ตำ�นานของรานีลักษมีไพ คือแรงบันดาลใจ เรื่องราวของพระนางยังคงไดรับการสอนอยูตามโรงเรียน และพระนางยังเปนดาราในหนังสือการตูนชุดที่ตั้งชื่อตามพระนางดวย พระนางทรงเปนวีรสตรี เปนสัญลักษณทางการเมือง เปนโจนออฟอารค แหงอินเดีย แมแตเซอรฮิวจ โรส (Sir Hugh Rose) ผูเผชิญหนากับ “ผูนำ� กบฏที่กลาหาญที่สุด” พระองคนี้ในสมรภูมิยังตองยอมรับวา “รานีแหง จานซีคือทหารที่เกงที่สุดของฝายศัตรู”