Buddyzm. Przemoc. Wojna

Jacek Sieradzan, Buddyzm, a fundamentalizm i przemoc [w:] Kwartalnik Religioznawczy Nomos (nr 47-48/ 2004) - BUDDYZM pod redakcją Jacka Sieradzana stron: 148; Kraków 2004

Buddyzm nieodzownie kojarzy się z pacyfizmem, ideologią pokoju, spokojem i równowagą. Tymczasem, jak w większości religii, tak i w nim pojawiły się skrajne ruchy, sekty, czy fundamentalizmy. Ponadto w krajach, gdzie buddyzm uznany jest za religię państwową: w Sri Lance, Birmie, Kambodży i Bhutanie lub poniekąd w Tajlandii angażowanie się mnichów buddyjskich i świeckich uznających buddyzm za ideologię w sprawy państwowe i międznarodowe – jak dowodzi Jacek Sieradzan – wydało gorzkie dla doktryny owoce.

Radosław Mamoń

Autor „Buddyzmu...” opisuje doktrynę buddyzmu, różnice między pierwotnym buddyzmem therawady, bodhisattwy, mahajany, a tatrajany dominującym w różnych krajach, a także szuka potwierdzenia tezy, że procesy globalne, konflikty międzynarodowe, czy nowe mody płynące z Zachodu wpłynęły znacząco na kształt współczesnego buddyzmu, powstanie fundamentalizmów i stały się przyczyną niektórych konfliktów:

„Jak się wydaje, przyczyn obecnych problemów świata, którego częścią jest buddyjska sangha, należy poszukiwać w gwałtownym rozwoju cywilizacyjnym, globalizacji, powiększaniu się przepaści między bogatymi a biednymi, w kryzysie gospodarczym dotykających ubogie kraje, powstaniu nowych mediów (takich jak telewizja satelitarna czy internet), agresywnej polityce ponadnarodowych korporacji oraz niektórych religii i nowych ruchów religijnych. Zainteresowanie nowinkami technicznymi powoduje zmianę mentalności: nakierowanie na doraźne korzyści zamiast na dalekosiężne cele. To z kolei powoduje obniżenie standardów etycznych życia u jednych i chęć nadania sensu swojemu życiu u innych. Ci drudzy stanowią pożywkę dla powstawania i rozwoju nowych religii oraz fundamentalizmów różnych maści. Te ostatnie zaś żywią się ludzkim strachem przed utratą poczucia tożsamości, wiązanej z religią, która dotychczas posiadała status monopolisty” .

Korzeni fundamentalizmu buddyjskiego James A. Stroble doszukuje się w odległej przeszłości. Jak mówi – odkąd Dharma Buddy w wielu krajach zyskała status religii państwowej, z buddyzmem związała się przemoc, integralny element państwowości. Tymczasem analiza tekstów kanonu palijskiego dowodnie pokazuje, że Budda wyraźnie oddzielał mnisią sanghę od państwa i jej cel (wyzwolenie) od celów świeckich buddystów i celów państwa. Tak więc połączenie państwa z religią jest sprzeczne z pierwotnym zamysłem, a według Stroble jest główną przyczyną wypaczeń i fundamentalizmu buddyjskiego. Znamienne jest to, że występują one w krajach, w których dominuje pierwotna odmiana buddyzmu zakazująca przemocy w ogóle.

Jednym z przykładów, jakie podaje Sieradzan ku poparciu tej tezy jest Sri Lanka. W zakończonym powodzeniem w 1959 roku spisku na życie prezydenta Bandaranaike brało udział dwóch mnichów buddyjskich. Prezydenta zabił fanatyczny mnich, który uznał, że dokonał on zbyt wielu ustępstw na rzecz „najeźdźców” z Indii – hinduskich Tamilów. W 1983 roku wybuchła trwająca aż do 2009 roku wojna domowa między buddyjskimi wojskami rządowymi, a hinduskimi „Tamilskimi Tygrysami” dążącymi do utworzenia własnego państwa – Ilamu. Ich organizacja (Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu, LTTE) została

J. Sieradzan, Buddyzm, a fundamentalizm i przemoc, [w:] Kwartalnik Religioznawczy Nomos (nr 47-48/ 2004) BUDDYZM pod redakcją Jacka Sieradzana, Kraków 2004, s.24 J. A. Stroble, Buddhism and War: A Study of the Status of Violence in Early Buddhism, University of Hawai’i at Manoa, December 17, 1991 J. Sieradzan, Buddyzm, a fundamentalizm i przemoc, [w:] Kwartalnik Religioznawczy Nomos (nr 47-48/ 2004) BUDDYZM pod redakcją Jacka Sieradzana, Kraków 2004, s.56.