Landleven september 2023

boer

DORPSTUIN

in Heeg

In het Friese dorp Heeg runt Freya Zandstra een dorpstuinderij. Mensen uit het dorp verbouwen er samen groentes op een stuk grond op het erf van Freya’s familieboerderij. Behalve verse, lokaal verbouwde groentes geeft de tuin ook gemeenschapszin aan het dorp en vormt het een sociaal netwerk voor de vrijwilligers.

Het initiatief van de dorpstuin in Heeg bestaat al bijna tien jaar, maar de tuin bevindt zich sinds een paar jaar hier op het erf”, vertelt Freya Zandstra. “We hebben eerst op verschillende locaties in het dorp gezeten, maar het blijkt erg handig te zijn om de tuin bij mij op het erf te hebben. Op dat moment zijn we ook van vrijwilligersinitiatief naar tuinderijbedrijf gegaan.”

Gelukkig is er genoeg ruimte rond de familieboerderij waar Freya aan de ene kant woont met haar gezin, en haar moeder in het andere gedeelte een modern appartement hee . “Mijn familie boert hier al generaties lang, mijn pake en mijn vader waren op deze plek melkveehouder. Toen ik jong was, kreeg ik de kans om te studeren en sloeg ik een andere weg in. Vijf jaar geleden zijn we teruggegaan naar deze boerderij. Sinds de dorpstuin op mijn pad is gekomen, ben ik uiteindelijk toch boer geworden. Op een heel andere manier dan de generaties voor mij, dat wel. Maar voor mij is de cirkel rond nu ik kan werken in deze tuin. Waar vroeger de koeien liepen, groeien nu de kroppen sla en courge es.”

Wagenmaker

Van der Meer houdt van pietepeuterig

MINIATUUR Ambachtelijk in

Hout buigen doet hij met de fluitketel, ijzeren wielbanden verhit hij boven het gasfornuis.

Nic van der Meer doet het ambachtelijk, als een ouderwetse wagenmaker, maar dan in het klein. Zijn grote handen beletten hem niet om met pietepeuterige zaken bezig te zijn, zoals een vleugelmoertje van drie millimeter of een spie zo groot als een splinter.

Boven aan de muur in de werkplaats hangt een ingelijste foto van oudoom Piet Treurniet op de tilbury, ergens in de jaren twintig ter gelegenheid van een dorpsfeest. De trapdraaibank is volledig instelbaar en draait, net als de wielenbank.

De beitels hangen er geslepen bij, de zagen zijn vlijmscherp. De steel van een klauwhamer is erin gezet met houten keg en een stalen spie zo groot als een splinter. Een zwenkhaak heeft een werkend vleugelmoertje van drie millimeter om hem te verstellen. De gemene vraag die Nic van der Meer (65) steevast krijgt is hoe hij het luchtbelletje in de waterpas heeft gekregen. “Dat gaat niet, het is er te klein voor.”

Want de hele wagenmakerij is zo groot als een schoenendoos. “Het is geen bestaande werkplaats; dat de kalk van de muren bladdert, zag ik zo voor me.”

Nic reed het grootste deel van zijn leven op een

Zelfs de bouten om de opstap te bevestigen zijn precisiewerkjes: met vierkante moeren.

vrachtwagen en kwam door de ziekte van Ménière, een aandoening van de evenwichtsorganen, aan de kant te staan. “Met die ziekte word je op een gegeven moment een soort van zeeziek en raak je je evenwicht kwijt. Dat gaat niet met een vrachtwagen.” Hij vond een nieuwe baan bij Miniworld in Rotterdam, een soort indoor-Madurodam, waar hij nu drie dagen in de week ‘alles bouwt wat er te bouwen valt’. En thuis bouwt hij lustig verder. “Ik heb geen technische opleiding gehad; alles wat ik kan, heb ik mezelf aangeleerd. Ik heb vrij grote handen, maar ook dat is voor mij nooit een handicap geweest, het gaat gewoon. Ik moet eigenlijk driehonderd worden, want ik wil nog zoveel bouwen dat ik er weleens gek van word. Mijn vrouw remt me af, gelukkig.”

Miniaturen bouwt hij al zijn hele leven, van de plastic bouwpakketten van motorfietsen en vrachtwagens in zijn jeugd tot ambachtelijk gebouwde violen. Maar de enige modellen die een prominente plek in de woonkamer kregen zijn de karren en rijtuigen. “Vroeger logeerde ik bij een oudoom met een boerderij en daarvan weet ik nog dat we met een dresseerkar naar de weide gingen om te melken. Misschien is het toen ontstaan. Ik ben altijd al gek geweest

Smeedwerk op maat: as, opstappen, veerstroppen.

Peter van Berckel is fermentatie-expert

‘ALLES UIT ONZE TUIN IK’

fermenteer

Biet, wortel, radijs, komkommer, rabarber, kolen, spruitjes, noem het maar op en Peter van Berckel heeft het ooit weleens gefermenteerd. Hij is expert op dit gebied en gebruikt het liefst de Japanse tsukémono-techniek om zijn Hollandse groentes om te toveren tot knapperige smaakbommetjes.

Tekst KLASKE BAKKER | Fotografie OTTO KALKHOVEN

‘Hier ben ik geworteld’

Decoratieve moestuin van De Boschhoeve

Te mooi omteopeten

Groene sla komt er niet in en ook gewone boerenkool is te ordinair voor de moestuin van De Boschhoeve. Maar nog wonderlijker dan wat er niet in komt is wat er niet uit gaat. Want oogsten, daar draait het hier niet om. “Onze groentecombinaties zijn zo mooi, daar kan geen sierborder tegenop.”

Hans Jouta last kunstwerken in brons

luchtledige

Als zoon van de dorpssmid heeft Hans Jouta zijn eigen techniek. Hij giet geen brons, hij last het. “Voor mijn beelden heb ik de middelen gebruikt die voorhanden waren, een lasapparaat, een slijptol en dat soort dingen.” De kunstenaar uit Ferwert vindt inspiratie voor en achter de zeedijk, waar Friese paarden grazen en grutto’s vliegen. “Iedere dag fiets ik van huis naar mijn werk door het Friese landschap en zie ik hoe mooi het is.”

‘JE BENT EERST IN HET

BEZIG’

GEGAARD op ‘t vuur

Langzaam gegaard lamsvlees, kippetje in de wijn, auberginedip en appelclafoutis: gemakkelijke recepten voor in de pan buiten op het vuur. Droom mee in het dansendebomenbos in Garderen. Kijk de kunst af voor het maken van een dennenappelkrans. En geniet met Niki Colemont van de eekhoorns die voor zijn cameralens spelen. Inspiratie bij een verbouwing in Diepenheim en proeven in het wijndomein achter de slangenmuur.

Nestkastje voor otters

LANDLEVEN

Gebruik de antwoordkaart achter in dit magazine of ga naar

www.landleven.nl/abonneren