Coaching magazine 1 2017 by Uitgeverij Loket 1

HÉT MAGAZINE OVER LEIDINGGEVEN OP CURAÇAO EN ARUBA

JAARGANG 15 / EDITIE 1 / 2017

ZAKENDOEN OVER DE

EIGEN ZAAK NAAR HET BUITENLAND rondetafelgesprek met drie ondernemers en de Kamer van Koophandel INFORMATION SOCIETY IN 2020 De ambities van ICT Associatie Suriname DURF TE VRAGEN AAN DE CROWD Mobiliseren van kennis en kracht HET PERSONEELSHANDBOEK Bron van infomatie ZAKENDOEN IN CUBA Kwestie van lange adem >>

Losse nummers NAf/AWG 10,55

GRENS

Enig idee hoeveel mensen er achter jouw auto verzekering staan?

De autoverzekering van Guardian Group. You never drive alone. Al meer dan 111 jaar is Guardian Group Fatum er voor

op weg geholpen. Vrienden, familie en naasten. Dat

mensen die het even tegenzit. En dรกt kunnen we doen

vinden wij belangrijk. Daarom is onze autoverzekering

dankzij jouw vertrouwen, hulp en premie.

ook duidelijk en simpel. En handelen we

En die van alle andere verzekerden

schades fair en snel af. Zodat je zeker

uiteraard. Samen hebben we op die

weet dat je er niet alleen voorstaat als

manier vele tienduizenden mensen weer

het jou een keertje tegen zit.

777 7100

www.myguardiangroup.com

selebrá bida

Financial Life Planning van ENNIA. Zeker van een gezonde financiële toekomst. Nu en voor later. Een goede financiële toekomst hoort daarbij. Studie voor uw kinderen, uw pensioen, een groter huis, sparen… Nu is het moment om daar over te denken. En wij denken graag met u mee. Daarom introduceert Ennia "Financial Life Planning". Een gratis service waarmee wij samen met u uw mogelijke financiële levensrisico’s, wensen en mogelijkheden in kaart brengen. Zo bent u verzekerd van een zorgeloze toekomst.

Ga naar ennia.com, naar uw verzekeringsadviseur of direct naar ENNIA.

NOW AVAILABLE AT DIGICEL BUSINESS

. . . . . . . .

Get work done from anywhere Reduce your capital expenditure Cut hardware and energy costs Scale your business quickly Work better together—simply Be always up to date License per user License what you need

Contact Digicel Business today at bsc@digicelgroup.com

www.DigicelBusiness.com

INHOUD

12 | Zakendoen in het Nederlands

Internationaal Ambitieus brengt internationale ondernemers dichter bij elkaar

COLOFON Oplage 3.500 exemplaren (gecombineerd Curaçao en Aruba) Coaching verschijnt 5x per jaar Uitgave en distributie ABCourant Scharlooweg 31 Curaçao info@coaching-magazine.net Uitgever Mike Willemse Hoofdredactie Mike Willemse Eindredactie Saskia Matthijsse Redactie- en productiecoördinatie Marjolijn Verwater Coördinatie fotografie en interviews Marjolijn Verwater Redactie/bijdragen Byande van Andel, Dick Drayer, Carolyn Gerling, Gijs van de Heuvel, Jeroen Jansen, Cherissa Koko, Gofrie van Lieshout, Esther Meijer-Sedney, Anneke Polak, Patty Varekamp, Johannes Visser Vormgeving Uitgeverij Loket 1 Drukwerk Antilope Printing, België Advertentie-aquisitie Annemarie Post (522 1720) Marjolijn Verwater (518 7800) Abonnement Een abonnement op Coaching is gratis voor managers en leiding gevenden op Curaçao en Aruba. Voor het aanvragen van een abonnement gaat u naar: www.coaching-magazine.net Reageren op de inhoud redactie@coaching-magazine.net Reserveren/informatie advertenties advertentie@coaching-magazine.net Abonnement/extra exemplaren opvragen abonnee@coaching-magazine.net Advertentiemateriaal versturen studio@coaching-magazine.net

coaching-magazine.net

18 | Eigen zaak naar het buitenland rondetafelgesprek met drie ondernemers en de Kamer van Koophandel

28 | Zakendoen in Cuba kwestie van lange adem

33 | Opex Café

Lean management

34 | Suriname op weg naar een Information Society 42 | 10 sabbatical tips voor professionals

JAARGANG 15 / 2017

Andersdenkenden Deel 3: Elon Musk....................... 8 Het personeelshandboek. 10 Serious gaming

Meer dan een spelletje.............. 14

Durf te vragen aan de crowd

Mobiliseren van kennis en kracht.16

Kwetsbaarheid De basis van creativiteit en innovatie............................. 22

Customer experience ..... 25 Gastcolumn

Byande van Andel..................... 31

De werkplek van...

Wijnand de Wolf....................... 38

et begin van een nieuw jaar wordt voor velen van ons getekend door goede voornemens, plechtige beloftes en welgemeende wensen. We hopen op een gelukkig en gezond nieuw jaar, nemen ons voor om minder te ‘stressen’ en meer te sporten en te genieten. Na enkele weken waarin we vol goede moed aan de slag zijn gegaan, wordt ons doorzettingsvermogen vaak al op de proef gesteld. We lopen tegen grenzen aan. Grenzen in ons kunnen, grenzen in ons budget en in onze tijd. De grote uitdaging is om die grenzen op te rekken, te verleggen en zodoende stappen te maken in ons leven. Grenzen verleggen, het is ook de rode draad die door deze editie heenloopt. We gingen met Coaching de grens over. Vorig jaar maakten we reeds de oversteek naar ons buureiland Aruba en we voelen ons daar inmiddels al een beetje thuis. Voor deze editie zochten we ook contact met collega-schrijvers in Bonaire en Suriname en spraken we met ondernemers die hun vleugels hebben uitgeslagen naar de wereld buiten Curaçao. We zaten aan tafel met de mannen achter Internationaal Ambitieus, een club jonge mensen die de samenwerkingsverbanden zoekt tussen de Nederlandstalige gebieden en we geven u een beeld van het zakendoen in Cuba. In de rubriek Familiezaken wordt deze keer de Chileense familie Vasquez geportretteerd. Kortom, weer een editie van Coaching magazine vol boeiende nieuwe artikelen en interviews. Dat er een nieuw gezicht prijkt bij dit voorwoord, is u waar schijnlijk al opgevallen. Ik ben er trots op dit magazine aan u te mogen presenteren, nadat ABCourant in december Coaching heeft overgenomen van de founding father van het magazine, Bas Kok. Een woord van dank is hier op zijn plaats. Bas heeft met zijn team ruim dertien jaar lang een prachtig magazine weten te maken. Dat wij, als uitgeverij van het Antilliaans Dagblad, deze telg in onze familie mogen verwelkomen, is mooi. Ook wij gaan onze grenzen verleggen, nieuwe dingen leren en ondernemen. En dat blijft niet bij slechts een voornemen. Mike Willemse

Familiezaken Curaçao Familie Vásquez-Villaseca.......... 44 Van > naar ......................... 46

RUBRIEK Je bent een bijzondere ondernemer als je de inspiratiebron bent voor de creatie van een superheld. Dat overkwam Elon Musk, die model stond voor het alter ego van ‘Iron Man’: Tony Stark. Meer dan wie ook staat Musk symbool voor de ondernemer van de toekomst. Is het niet vanwege zijn baanbrekende werk op het gebied van electrische auto’s bij Tesla, dan zeker wel omdat hij met SpaceX de ruimtevaart als bedrijfstak totaal veranderde. Musk zet in op duurzaam ondernemen, waarbij hij de wetenschap als basis gebruikt. Wat drijft hem? Tekst Jeroen Jansen

usk werd 45 jaar geleden geboren in Pretoria, Zuid-Afrika. De jonge Elon werd al op jonge leeftijd aangespoord om te gaan ondernemen. Op zijn twaalfde ontwikkelde hij een eigen computerspel waarvan hij de rechten voor vijfhonderd dollar van de hand deed. Het is het eerste succesje in een reeks van IT-deals. Op zijn zeventiende vertrok hij naar Canada, voornamelijk om de Zuid-Afrikaanse dienstplicht te ontlopen. Maar uiteindelijk kwam hij in Amerika terecht, waar hij redelijk succesvol Stanford University doorliep. Musk is een getalenteerd academicus, maar het

ondernemersbloed begon al snel weer te borrelen: twee dagen nadat hij startte in een PhD programma besloot hij de studie te laten voor wat het was en zijn vleugels uit te slaan met zijn eerste IT-bedrijf, Zip2.

Succes op jonge leeftijd

Met Zip2 maakte hij online stadsgidsen voor gerenommeerde kranten, een jaar later verkocht hij het bedrijf met honderden miljoenen dollars winst aan Compaq. Vlak voor de eeuwwisseling werd Musk echt bekend, door de samenwerking van zijn bedrijf Xcom met het betalingssysteem PayPal.

werving werving & & selectie selectie || uitzenden uitzenden || payrolling payrolling

Deel

3 Elon Musk

‘Met hoogwaardige technologische innovaties een betere wereld creëren’

Het werd mede dankzij het technisch en strategisch vernuft van Musk een groot succes. In 2002 werd het systeem verkocht aan Ebay, dat er bijna anderhalf miljard dollar voor neertelde: Musk is dan net 31.

Een betere wereld

De jonge dertiger was inmiddels een gefortuneerd man. Met al dat geld stortte hij zich op zijn eigenlijke passie: met hoogwaardige technologische innovaties een betere wereld creëren. In 2002 besloot hij in de ruimtevaart te stappen en richtte hij het bedrijf SpaceX op. Musk was vastbesloten om een raket te ontwerpen die efficiënter en kosteneffectiever was dan alle voorgaande raket systemen. Het lukte hem: met de Falcon 9 verbrak hij alle records en was hij tevens de eerste commerciële partij die met een raket aanhaakte bij het internationale ruimtelaboratorium ISS. NASA schakelde SpaceX in om de taken van de Space Shuttle over te nemen: Musk heeft vanaf de grond zichzelf een plek verworven in de ruimtevaart.

Investeringen met duurzaam karakter

Met SpaceX onderzoekt Musk de mogelijkheden voor reizen naar Mars. Op de Aarde nam hij een groot deel van de aandelen over in Tesla, waarmee hij in 2008 de eerste electrische auto op de markt bracht. Hij sloot strategische samenwerkingsverbanden met grote merken als Toyota en Daimler Benz en de productie groeide. Van zijn eerste model werden er in 2008 2.500 gebouwd; het laatste

model, dat nog op de weg moet verschijnen, is al door 325.000 klanten besteld. Alom wordt Musk lof toegezwaaid, al blijkt Tesla lang niet altijd winstgevend. Ook ‘Hyperloop’, een nieuwe vorm van openbaar vervoer in tunnels met een lage luchtdruk, kan op een mengeling van bewondering en scepsis rekenen. Maar de ondernemer richt zich ook op minder risicovolle investeringen met een duurzaam karakter. Zoals Solar City, de op een na grootste zonnekrachtcentrale in de Verenigde Staten. Anno 2016 wordt hij als een van de meest in het oog springende ondernemers gezien. Met een geschat totaalinkomen van 14,5 miljard dollar behoort hij tot de tachtig rijkste mensen ter wereld.

Kwaliteit en klantervaring

Zelf zegt Musk dat zijn wetenschappelijke instelling aan de basis van zijn succes ligt. Hij koppelt zijn ondermerslust aan nieuwsgierigheid en idealisme. Musk ziet het begin van productontwikkeling als teruggaan naar de basis van elk product, niet het voortbouwen op of verbeteren van een bestaand concept. Daarmee gaat hij ook in tegen de bestaande opvatting dat goede marketing van een product de basis is voor succes. Musk blijft hardnekkig timmeren aan de kwaliteit van het product en vertrouwt er dan op dat goede klantervaringen vanzelf het werk doen. Zo maakte hij zijn eerste raket, zo kijkt hij tegen elke potentiële investering aan.

Slots van tien minuten

Die wetenschappelijke instelling koppelt hij ook aan een enorme werklust. Musk werkte de afgelopen vijftien jaar honderd uur per week en nam nauwelijks vakantie. Hij leunt op een uitgebreid netwerk van kundige adviseurs. Vaak zijn het vrienden uit zijn jeugd, die hij dwingt om zijn ideeën kritisch te beschouwen. Tenslotte heeft Musk een batterij secretaresses in dienst die zijn dagelijkse schema minutieus inrichten en plannen: Musk staat er om bekend dat zijn agenda uit slots van vijf tot tien minuten bestaat en hij daar niet van afwijkt. Het tekent een van de meest bekende ondernemers van deze tijd: harde discipline afwisselen met ongekende inventiviteit; geld verdienen gaat hand in hand met idealisme. Het maakt van Elon Musk een icoon. coaching 1 2017

ORGANISATIE

Het klinkt wellicht wat betuttelend of oubollig; een personeelshandboek. Maar in elk bedrijf waar meerdere mensen met elkaar werken is het maken van afspraken over die samenwerking onontkoombaar. Hoe groter de omvang en complexiteit van de organisatie, des te belangÂ rijker zijn die afspraken om alles in goede banen te leiden. Tekst Gofrie van Lieshout

In de loop der tijd worden aardig wat regels, protocollen en afspraken vastgesteld in een bedrijf, zowel over het personeelsbeleid als over de dagelijkse gang van zaken. Dus waarom niet verzamelen, rubriceren en overzichtelijk toegankelijk maken in de vorm van een handboek?

worden bij vragen, onduidelijkheden of storingen. Het voorkomt misverstanden en geeft medewerkers de kans om op basis van de juiste informatie zelfstandig beslissingen te nemen, planningen te maken en kleine problemen op te lossen.

Een personeelshandboek is oorspronkelijk een formele aanvulling op de arbeidsovereenkomst, waarin alle voorwaarden zijn opgenomen die voor iedereen gelden, ongeacht de functie of positie in het bedrijf. Tegenwoordig is het echter steeds vaker een praktisch naslagwerk voor alle medewerkers. Het is geen document om elkaar te controleren, maar een bron van informatie die geraadpleegd kan

Soms wordt de keuze gemaakt meerdere handboeken te gebruiken. Afhankelijk van de voorkeur van het bedrijf kan er ook gekozen worden voor een personeelshandboek met alleen betrekking op het hrm-beleid. Als er sprake is van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) kan het bedrijf het personeelshandboek gebruiken als verdieping hiervan

Een of meerdere handboeken

Praktijk Een grote organisatie op Curaçao waar een personeelshandboek in gebruik is, is Smith & Nephew. Het handboek is een mix van achtergrondinformatie, praktische zaken en beleid. Onderwerpen zijn onder meer de visie en missie van het bedrijf, beleid omtrent gelijke kansen, reistijd en drugsbeleid. Maar ook functieomschrijvingen, betaal- en vakantiedagen en vrijwilligersbeleid zijn bijvoorbeeld opgenomen. Het handboek is erg uitgebreid en Nienke Ingenhoven van de afdeling Human Resources van Smith & Nephew geeft aan dat lang niet alle medewerkers op de hoogte zijn van wat er allemaal in staat. Het handboek biedt vooral ook een uitkomst voor medewerkers die niet onder de cao-overeenkomst vallen.

tips > Betrek medewerkers bij het samenstellen van het handboek. Zij kennen de informatie behoefte en hebben de kennis en ervaring als het gaat om de praktische succesfactoren op de werkvloer. Het maakt de kans op accep tatie en gebruik vele malen groter. > Wees duidelijk! Ingewikkeld taalgebruik of te breed interpreteerbare verwijzingen schieten hun doel voorbij. Een personeelshandboek is een instrument, geen doel op zich. Zorg voor meertalige exemplaren als er meerdere talen worden gesproken binnen uw bedrijf. > Een handboek ontwikkelen en implementeren is een eerste stap, nog belangrijker is het actueel houden ervan. Evalueer regelmatig de inhoud met uw medewerkers.

op bedrijfsniveau. Het personeelshandboek krijgt dan vaak meer het karakter van een disciplinair reglement.

Weerspiegeling van de bedrijfscultuur

Er is geen standaardhandboek. Vorm en inhoud worden bepaald door het type bedrijf of organisatie en de voorkeur van het management. Vaak zegt de inhoud van een personeelshandboek ook iets over de cultuur in een organisatie: wordt alles vastgelegd en in termen van goed of fout geformuleerd of wordt juist praktische informatie aangereikt om zelf actie te kunnen ondernemen? Bepaalt het management welke informatie wordt gedeeld of krijgen medewerkers de gelegenheid zelf te beoordelen welke informatie van belang is?

Wat hoort erin?

Ongeacht de keuzes die hierin gemaakt worden, zijn er een aantal richtlijnen te geven. Zo is het belangrijk dat het inhoudelijk to the point is en gewenste informatie makkelijk te vinden is. Voorkom ook herhaling van gegevens die al zijn uitgewerkt in andere documenten. Pak de essentie van een onderwerp en verwijs voor details en achter-

Mogelijke inhoud personeelshandboek Organisatie

Een korte beschrijving van het bedrijf en de activiteiten. Ministerie van

Bestuur, Planning en Dienstverlening

Personeel

Werktijden, urenregistratie, vakantieplanning, vaste vrije dagen, regelingen bij overwerk, ziekmelding, verzekeringen, reis- of andere onkostenvergoedingen, contact gegevens van de hr-manager bij wie men terecht kan voor aanvullende informatie. GOV

Bedrijfs processen

Basisinformatie:

Ken je

Overheid

GOV

JUS

De routing van alle processen op hoofdlijnen. Wie is waarvoor verant woordelijk en wie is bevoegd welke besluiten te nemen? Welke risico’s zijn er en wat zijn de procedures bij interne klachten, fouten en storingen?

Administratie Afspraken over standaarden, & registratie gebruik van formulieren, roosters, planning, database, archief, het bestellen van materialen en voorraadbeheer. Faciliteiten & ICT

Afspraken over gebruik van (werk-) ruimtes, magazijn, computers, printers, netwerk en telefoon.Wie kan er gebeld worden bij storingen? Waar zijn handleidingen te vinden? Sleutelbeheer, alarm, wachtwoorden, gebruik en aankoop kantoorbenodigheden, beamer, laptops.

Calamiteiten

Wat te doen in geval van brand, ongevallen, waterschade, kapotte machines of apparaten? Wie is aanspreekpunt?

Communi catie

Structuur werkoverleg, afspraken over het aannemen van boodschappen, contacten met klanten, beheer contactgegevens.

grondinformatie naar de betreffende documenten en vermeld waar deze te vinden zijn. Bedrijfsonderdelen en mogelijke onderwerpen die in het handboek kunnen worden opgenomen zijn ziet u in het schema hierboven.

HET IS GEEN DOCUMENT OM ELKAAR TE CONTRO LEREN, MAAR EEN BRON VAN INFORMATIE In de bijlagen kunnen bijvoorbeeld declaratieformulieren, polissen, registratieformulieren, afstandstabellen enrelevante protocollen worden opgenomen. Een goed personeelshandboek biedt de praktische kaders aan alle medewerkers om hun werkzaamheden goed uit te voeren. Dus niks betuttelend, maar juist heel handig zo’n personeelshandboek!

FIN

GMN

JUS

MEO

FIN

OWCS

VVRP

GMN

BPD

OWCS

MEO

SOAW

Handboek voor ambtenaren Curacao: ‘Ken je Overheid’ De overheid van Curaçao introduceert in het eerste kwartaal van 2017 een handboek met basisinformatie onder de titel ‘Ken je Overheid’. Hierin is informatie opgenomen die belangrijk is voor alle ambtenaren als werknemer, zoals afspraken en voorwaarden die gekoppeld zijn aan een dienstverband bij de overheid en informatie over de ambte lijke organisatie. Van alle negen ministeries is een organogram ingevoegd. Daarnaast wordt ook verwezen naar informatie over de inrichting van de overheid als regering, waarvan elke ambtenaar op de hoogte dient te zijn. Per onderwerp wordt aangegeven waar meer informatie te vinden is en welke wettelijke regelingen eventueel van toepassing zijn. Het handboek is overzichtelijk en to the point. Het zal binnen korte termijn zowel als hard copy als digitaal beschikbaar worden gesteld aan alle nieuwe medewerkers, zo bevestigt LuzCeleste Johannes, directeur Human Resources & Organisaties van het ministerie van Bestuur, Planning en Dienst verlening.

coaching 1 2017

VVRP

BPD

ONDERNEMEN

Zakendoen in het Nederlands

Internationaal Ambitieus brengt internationale ondernemers dichter bij elkaar

Er zijn wereldwijd 24 miljoen mensen die Nederlands als voertaal hebben: een perfecte basis voor handel, vinden Silvino Seymor (25) en Pascal Fredrik (33) van Internationaal Ambitieus. ‘Maar zolang mensen elkaars cultuur niet kennen, ontstaat er niets. Daar willen wij verande ring in brengen.’ Coaching sprak met twee jonge, ambitieuze ondernemers. Tekst en beeld Anneke Polak

Seymor reisde als kind al veel tussen de Nederlandstalige gebieden. ‘Ik heb de mogelijkheid gehad om te reizen, omdat mijn vader bij KLM werkt. In die tijd gingen we vaak naar Aruba, Suriname, België en Curaçao. Ik hoorde overal de Nederlandse taal terug, dan voel je dat de wereld groter wordt. Maar ik zag ook dat veel mensen weinig van de andere gebieden en culturen wisten. Twee jaar geleden besloten Pascal en ik hier zakelijk op in te spelen.’

Win-win

De mannen van Internationaal Ambitieus startten in 2015 met een online platform, waarop ondernemers van alle Nederlandstalige gebieden met elkaar in contact kunnen

komen. Inmiddels is er een team van dertig schrijvers gevormd; zij schrijven artikelen over het internationaal zakendoen en aanverwante onderwerpen, in ruil daarvoor kunnen zij zich online profileren. ‘Wij zijn online heel goed zichtbaar, er komen veel aanvragen binnen en we hebben een groot netwerk. Een win-win situatie dus.’

Samenbrengen van ondernemers

Het online platform was het startpunt, maar zeker niet het eindstation voor de plannen van Seymor en Fredrik. Er worden ook handelsmissies georganiseerd. De eerste vond plaats op Curaçao, met deelnemers uit België, Suriname, Nederland en inwoners van de Antillen.

Twintig ondernemers maakten deze stap. ‘Ze kenden elkaar niet, dus we hebben ze een beetje op weg moeten helpen. We organiseerden een mooie tour over het eiland en een workshop van Elia Augustijn en Nevita Mezas over het internationaal zakendoen. Op die manier ontstond er al snel een band tussen de deelnemers’, aldus Seymor. Er zijn ook al resultaten geboekt naar aanleiding van de handelsmissie: een motivational speaker van de eilanden heeft zijn eerste twee opdrachten in Suriname binnen en een Belg komt begin dit jaar terug naar Curaçao voor overleg. ‘Hij heeft al vier afspraken gemaakt.’

Overeenkomsten en verschillen

Door de vele contacten die Seymor en Fredrik inmiddels hebben in de Nederlandstalige gebieden, zien ze ook steeds beter welke overeenkomsten en verschillen er zijn. ‘Wat opvalt is dat je op Curaçao succesvol kunt worden als je service levert en focus houdt. De concurrentie is bovendien veel minder groot dan bijvoorbeeld in Nederland of België. Daarom zijn ook veel buitenlandse ondernemers hier succesvol’, aldus Fredrik. ‘Opvallend is bovendien dat de hiërarchie in grote bedrijven op Curaçao nog nadrukkelijk aanwezig is, in Suriname is die nog sterker voelbaar.’ Seymor vult aan: ‘Tegelijkertijd kunnen mensen hier heel emotioneel reageren, voor Nederlanders bijvoorbeeld een lastig aspect aan het ondernemen in deze regio.’ Zij brengen wel punctualiteit en zakelijkheid mee die men kan waarderen, zolang het maar met tact gaat.’ De informele manier waarop Nederlandse ondernemers vaak omgaan met hun personeel, is ook een in het oog

springend verschil voor de mannen van Internationaal Ambitieus. ‘In België of Suriname wordt een werkgever altijd formeel aangesproken en is enige afstand gepast. Gezellig een hapje buiten de deur eten met de baas, dat vindt men in Nederland heel gewoon, maar zul je daar niet zo snel doen.’

Sneeuwbaleffect

De mannen doen de naam van het bedrijf zeker eer aan; ze zijn ambitieus en hebben veel plannen voor de toekomst. Er werd een bezoek gebracht aan Bonaire om het netwerk uit te breiden, er vond een handelsreis naar België plaats en de tweede handelsmissie naar Curaçao wordt voor bereid. Maar er wordt ook gewerkt aan e-books, samenwerkingsverbanden en het aanbieden van trainingen en webinars. Seymor: ‘We blijven trouw aan onze kernvisie, namelijk het samenbrengen van ondernemers. Maar je begint als kleine sneeuwbal en omdat je actief begint met rollen, komt er steeds meer sneeuw bij. Er komen steeds meer nieuwe dingen op ons pad, omdat we zo actief zijn.’

8.000 kilometer

De mannen van Internationaal Ambitieus hebben de hoop dat Nederlandstalige ondernemers gaan inzien dat ze internationaal zaken kunnen doen in hun eigen taal, alles binnen een straal van zo’n 8.000 kilometer. Fredrik besluit: ‘Het is belangrijk om je te verdiepen in de cultuur van een ander land, dat is ook nog eens een persoonlijke verrijking. Die angst voor het onbekende, voor andere culturen moet weg. We hopen door ons platform daar aan bij te dragen. Zo kunnen er heel mooie dingen ontstaan.’

Recharge your finances. MCB offers you a range of products and services to recharge your finances: Personal and Commercial loans • Range of credit card products • Mortgages • Investment products • Insurances and many more. You deserve the best in banking. Contact us at 466 1111 or visit mcb-bank.com for more information.

2505_MCB_AdsCoaching_190x138_v1-2017.indd 1

2/6/17 17:23

coaching 1 2017

TRAINING

ARUBA BONAIRE CURAÇAO ST. MAARTEN

Tempo. The Caribbean Workforce uitzenden payrollen detachering werving & selectie contracting & projects

Bel 738 3590 voor maximale flexibiliteit zonder risico’s

www.tempocaribbean.com

Santa Rosaweg 93B | Curaçao | info@tempocuracao.com

en serious game is een spel met een ander primair doel dan puur vermaak. Het voornaamste doel is bijvoorbeeld communiceren, werven of selecteren, onderwijzen of het verwerven van inzicht. Bij een serious game wordt de werkelijke situatie zo realistisch mogelijk nagebootst, in de vorm van bijvoorbeeld een videogame, rollenspel of simulatie. Het begrip serious games kreeg in 2002 bekendheid door het Serious Games Initiative, met de intentie om spellen op het gebied van management en politiek te bevorderen. De term serious game zelf is veel ouder en duidde in de jaren zeventig al op een spel waarin meerdere beslissers binnen een beperkte context doelen nastreefden.

Het spanningselement

Mensen - jong en oud - houden nou eenmaal van spelletjes en het spanningselement van winnen of verliezen houdt de aandacht vast. Daarom wordt serious gaming vaak ingezet bij trainingen. De kracht is de ervaring van het spel. Het is een creatieve werkvorm waarmee leer doelen kunnen worden verwezenlijkt. Dat kan een persoonlijk leerdoel zijn, zoals nieuwe vaardigheden leren of kennis opdoen, maar ook een beleidsdoelstelling waarmee men een doelgroep wil sturen in gedrag. Serious gaming is dan ook een populair middel bij verander management.

Fouten maken

Een serious game is een veilige speelomgeving waarin de speler zich fouten kan veroorloven die in het echte leven grotere, soms catastrofale gevolgen kunnen hebben, denk bijvoorbeeld aan medische missers. De speler kan tijdens het fictieve, maar realistisch nagebootste spel ervaren wat de gevolgen zijn van zijn acties, zonder de rampzalige consequenties aan den lijve te hoeven ondervinden. Een wijze les dus. Kortom, de spelers van het spel kunnen naar

Bij games denken we al snel aan gezelligheid en ontspanning, maar het kan veel meer teweegbrengen dan alleen vertier en vermaak. Games dagen uit om ergens beter in te worden, samen te werken, een alternatieve strategie te bedenken en kennis op te doen. Spellen worden daarom ook steeds vaker ingezet voor non-entertainment, in bijvoorbeeld het bedrijfsleven, bij overheidsinstanties, in de zorg, het onderwijs, de wetenschap en bij maatschappelijke projecten. We spreken hierbij van serious gaming. Tekst Patty Varekamp

hartelust experimenteren in een virtuele omgeving en zodoende leren van hun fouten, wat de kans verkleint dat deze fouten in het echt worden gemaakt.

Serious gaming in de gezondheidszorg

Een voorbeeld van serious gaming in de gezondheidszorg is het project ‘Can you fix it?’. Het Nederlandse bedrijf IJsfontein verzorgde in opdracht van Soa AIDS Nederland en Rutgers Nisso Groep het concept en de ontwikkeling, met als doel jongeren ‘nee’ te leren zeggen tegen grensoverschrijdend seksueel gedrag. Tijdens het spel bekijken jongeren tussen de 12 en 18 jaar filmpjes van situaties die uit de hand dreigen te lopen. Van tevoren hebben ze gekozen voor het perspectief van het meisje of de jongen. De gedachten van de hoofdpersoon zijn hoorbaar en als jongeren vinden dat hun grens is bereikt, klikken ze op de fix it-knop. Zo beïnvloeden ze de afloop van het filmpje. Een zogenaamde love coach helpt met adviezen en tips. Sinds de lancering in november 2010 zijn 180.000 unieke bezoekers gemiddeld 8,5 minuut met de interactieve filmpjes bezig geweest. Opvallend is dat meer dan 95% van de jongeren de filmpjes vanuit beide perspectieven heeft bekeken. Een succesvol voorbeeld dus van het toepassen van serious gaming in de gezondheidszorg. Andere voorbeelden van maatschappelijke bewustwordingsprojecten aan de hand van serious games vinden we bijvoorbeeld in het onderwijs, de wetenschap en op het gebied van veiligheid en mobiliteit.

Corporate doeleinden

Een ander indrukwekkend voorbeeld van serious gaming is het spel Smartgate, speciaal ontwikkeld voor Schiphol. In Smartgate zorgen gamers ervoor dat pakketjes op een vliegveld op tijd in de vliegtuigen terechtkomen, waarbij het logistieke proces en alle betrokkenen in het proces realistisch zijn nagebootst. Samen werken en rekeninghouden met elkaar is essentieel. Het spel geeft de speler inzicht in de omvang en essentie van het logistieke proces en geeft de gevolgen weer als er op een bepaald punt in de lijn een fout wordt gemaakt. Smartgate heeft als doel om de spelers

het logistieke proces beter te laten begrijpen en meer begrip te creëren voor de andere schakels in het proces. Smartgate laat in een notendop zien wat het verschil is met games die zich richten op entertainment. Er is voorkennis nodig om het te spelen, er zijn specifieke leerdoelen en de grafische vormgeving is minder belangrijk.

Serious gaming op Curaçao

Na een uitgebreide rondgang te hebben gemaakt bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheidsinstanties kunnen we concluderen dat serious gaming een relatief nieuw begrip is op Curaçao en niet of nauwelijks wordt toegepast. Veel van de ondervraagden wisten niet of nauwelijks wat de term inhoudt, terwijl bijvoorbeeld in Nederland en de Verenigde Staten volop gebruikgemaakt wordt van deze tool, om mensen te informeren, werven, overtuigen en trainen. Het enige voorbeeld van toepassing van serious gaming op Curaçao vinden we bij Defensie Caribisch Gebied. Boordschutters worden door middel van een serious game getraind in het trainingscentrum op Marinebasis Parera. Op dit moment is er echter geen gemechaniseerde eenheid op het eiland en wordt deze methode dus niet toegepast, twee lichtingen geleden wel.

Wie o wie?

De vraag rijst daarom of Curaçao op dit moment al toe is aan serious gaming. Is het voor bedrijven en instanties zinvol en lonend om te investeren in de ontwikkeling van een dergelijke game? Het lijkt een leermiddel te zijn dat veel oplevert en bovendien helemaal past binnen de moderniserende samenleving. Waarom het desondanks hier nog geen voet aan de bodem heeft gekregen, is ons niet bekend. Wat we wel weten is dat het aantal nieuwemedia-bedrijven op Curaçao sterk toeneemt. De potentie om een serious game op het eiland te ontwikkelen, lijkt dus aanwezig te zijn. Wie pakt deze kans op? Wij zijn benieuwd!

coaching 1 2017

TRENDS

Durf te vragen Crowdsourcing is serious business

Tot voor kort vroeg je tips aan familie of vrienden als je bijvoorbeeld een tuinman nodig had, als je wilde weten of een bepaalde arts echt aandacht heeft voor zijn patiënten of als je wilde weten waar je de beste airco kunt kopen. Tegenwoordig stellen steeds meer mensen deze vragen via internet op online communities. Tekst Cherissa Koko

De ‘Durf te vragen’ Facebookpagina’s van onze eilanden hebben gezamenlijk meer dan 30.000 leden. Dagelijks worden er tientallen vragen gesteld, variërend van ‘Hoe vind ik een goede elektricien?’ tot ‘Wie heeft er ervaringen met deze school?’ Het lijken misschien onschuldige vragen, maar dit soort Facebookgroepen zijn een goed voorbeeld van crowdsourcing: het mobiliseren van de kennis en kracht van het collectief. Crowdsourcing is serious business. Het gaat allang niet meer uitsluitend om het verkrijgen van informatie of het opdoen van ideeën; vormen van crowdsourcing worden ook ingezet om specifieke expertise te verzamelen, beleids- en ondernemingsplannen te ontwikkelen en financiering te verkrijgen. Wat is de relevantie van crowdsourcing voor onze eilanden? Welke ervaring heeft Aruba hier reeds mee? We legden deze vragen voor aan Bianca Peters, directeur van het Bureau Innovatie binnen het Ministerie van Algemene Zaken, Duurzame Ontwikkeling, Innovatie en Wetenschap op Aruba. Het Bureau Innovatie ontwikkelt, ondersteunt en adviseert met betrekking tot sociale, technologische en economische innovatie met als doel het realiseren van een duurzame samenleving.

Essentieel voor duurzaamheid

Mevrouw Peters vertelt: ‘Crowdsourcing is heel relevant bij het realiseren van de duurzaamheidsambities van Aruba. Duurzaamheid betreft niet alleen het klimaat of de natuur. Het heeft ook sociale, maatschappelijke en economische aspecten. Vanuit dat perspectief is crowdsourcing essentieel. Het is een manier om de gemeenschap te betrekken bij de beleidsvorming en -uitvoering. Door de krachten te bundelen met bewoners, maatschappelijke en sociale organisaties, bedrijven, professionals, kenniscentra en ervaringsdeskundigen, bedenken we betere voorstellen, ontwikkelen we betere oplossingen en zorgen we voor een betere en duurzame uitvoering van onze plannen.’

Faciliteren van brain gain

Fysiek aanwezig zijn om een bijdrage te leveren is in onze moderne wereld geen vereiste meer. Crowdsourcing biedt de kans om wereldwijd mensen mee te laten denken over onze lokale vraagstukken.

‘Crowdsourcing biedt als het ware een platform om brain gain te realiseren’, aldus Peters. Een mooi voorbeeld hiervan is de KLM Green Aruba Challenge. Hierbij is een internationale oproep gedaan aan bedrijven en particulieren om mee te denken over de vraag hoe Aruba de ambitie kan realiseren om in 2020 volledig duurzaam te zijn. Ruim vijftig deelnemers stuurden hun ideeën in en de winnaar werd tijdens een eindpresentatie op Aruba gekozen. Het winnende initiatief richtte zich op het realiseren van duurzame landbouw op warme, droge eilanden.’

Een lokale kweekvijver

Crowdsourcing biedt nog veel meer kansen voor onze eilanden. ‘Inmiddels zijn er drie Hack-a-thons georganiseerd op Aruba met verschillende thema’s, waaronder logistiek, happiness en toerisme’, vertelt Peters. ‘Eén ervan heeft zelfs op het strand plaatsgevonden. Teams werken in 24 of 48 uur hun ideeën uit rondom een vraagstelling binnen een bepaald thema. Hack-a-thons leveren niet alleen interessante en uitvoerbare ideeën op voor bestaande organisaties, ze versterken het lokale netwerk doordat mensen elkaar ook fysiek ontmoeten, nader kennismaken en samenwerken. En niet in de laatste plaats draagt het bij aan de verdere ontwikkeling van lokaal talent op diverse terreinen, zoals technologie.’ Peters brengt naar voren dat ook commerciële organisaties en ngo’s specifieke vragen kunnen voorleggen aan het publiek. ‘Het Cadushi Festival deed via Facebook een oproep om een nieuw logo te ontwikkelen. De organisatie koos uit de inzendingen vier finalisten en vroeg aan haar Facebook-volgers welk logo diende te winnen. Met deze actie betrok Cadushi Festival haar volgers, ontstond er meer publiciteit voor het festival en werden lokale professionals extra voor het voetlicht gebracht.’

Stap naar circulair denken

Crowdsourcing stimuleert bewustwording: het besef dat niet één persoon of één organisatie over alle kennis en kunde beschikt. ‘Om het volledig potentieel van crowdsourcing te ontsluiten is het nodig dat mensen open staan voor de ideeën van anderen en luisteren naar misschien wel pijnlijke feedback.’ Peters vervolgt: ‘Bovendien is het inzicht nodig dat adviseren of oplossingen voordragen niet automatisch betekent dat dit advies of deze oplossing wordt uitgevoerd. We moeten afstappen van de

Tekst Patty Varekamp

CURSUSSEN Online cursussen via +Acumen

Bianca Peters, Bureau Innovatie Aruba

‘Fysiek aanwezig zijn om een bijdrage te leveren is in onze moderne wereld geen vereiste meer’ lineaire gedachte: “mijn inbreng leidt tot het opvolgen van mijn advies” en toewerken naar een meer circulaire gedachte: “mijn inbreng draagt bij aan het verbeteren van de kennis van het collectief en aan de verbetering van het proces en het eindproduct”.’ Het publiek als nieuwe bankier? Een specifieke vorm van crowdsourcing is crowdfunding. Hierbij wordt een beroep gedaan op het publiek om financiering voor een sociaal, maatschappelijk of commercieel project te realiseren. Een bekend internationaal platform hiervoor is Kickstarter.com, maar er zijn ook platforms die zich richten op de Caribische eilanden. Peters: ‘Een platform als www.caribconnect.net waar Aruba, Bonaire en Curaçao aan deelnemen, biedt startende ondernemers de kans om een businessplan te uploaden en in contact te komen met investeerders. Het is een initiatief vanuit het Competitiveness Of Small and Medium-sized Enterprises (COSME) programma van de Europese Unie en richt zich op het stimuleren van ondernemerschap en het verbeteren van het ondernemersklimaat in het Caribisch gebied. Dit soort initiatieven zullen de komende tijd leiden tot veel meer nieuwe kansen.’

Tot slot

We kunnen de ontwikkeling van crowdsourcing dus zeker als positief bestempelen. Het ontsluit (internationale) kennis en stimuleert betrokkenheid. Peters: ‘Crowdsourcing ondersteunt ons bij het stimuleren van een meer open gemeenschap die verbonden is met de wereld om ons heen. Die openheid en verbinding met anderen zijn essentiële bouwstenen voor het realiseren van onze ambitie voor een duurzame samenleving.’

‘The world needs you to leed, this is your invitation’, aldus de homepage van +Acumen: een online platform voor cursussen om de wereld een stukje slimmer en mooier te maken. +Acumen is een non-profit fonds met de visie een wereld te creëren zonder armoede, door te investeren in bedrijven die essentiële goederen en diensten leveren die voorzien in eerste levensbehoeften, zoals water, gezondheidszorg, huisvesting, energie, landbouw en onderwijs. Maar ook door leiders wijzer te maken, door ideeën te geven en inzichten te verschaffen in een nieuwe aanpak om armoede te bestrijden. Volg online cursussen via plusacumen.org of volg een live gepresenteerde masterclass in de regio.

BLOG Marketingland Wat u vandaag toepast, is morgen alweer verouderd, tenzij u de juiste netwerken, platforms, media en blogs volgt. Niet alleen lokaal, maar ook internationaal. Door marketingland.com te volgen krijgt u de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van marketing voorgeschoteld. U volgt het blog - uiteraard - via alle mogelijke socialmediakanalen, zoals Facebook en Instagram. Of schrijf u in voor de nieuwsbrief, waarbij u kunt aangeven over welke onderwerpen en met welke frequentie u geïnformeerd wilt worden.

ONLINE TOOL Stressvrij met Calm Stress, helaas lijkt het onlosmakelijk verbonden met ondernemerschap en leidinggeven. Bij de een in meer of mindere mate dan bij de ander. Iedereen probeert ook op een andere manier stress te verlagen, door bijvoorbeeld een rondje te joggen, yoga uit te oefenen, een goed boek te lezen of een avond uit te gaan. Met de online tool Calm kunt u ook op een minder tijdrovende manier ontspannen tijdens hectische periodes. De fraai vormgegeven applicatie, zowel beschikbaar voor desktop als mobiel, gebruikt rustgevende geluiden en meditaties (ingesproken door een prettige vrouwenstem) om u weer tot rust te brengen en uw geest te verhelderen.

coaching 1 2017

RONDETAFELGESPREK

Hans van der Gulik

Lisette Keus

EIGEN ZAAK NAAR HET BUITENLAND

Menno Vinck

Dennis Dare

Ondernemers die willen uitbreiden naar het buitenland moeten hun zaak op Curaçao eerst goed op de rit zetten. De overheid zou de regelgeving voor ondernemen over de grens transparanter moeten maken en ambtenaren bij de belastingdienst zouden beter op de hoogte moeten zijn van die regelgeving. Drie conclusies van drie ondernemers. Dennis Dare van de Kamer van Koophandel luisterde en discussieerde mee. Hij helpt ondernemers bij de export van goederen en diensten of uitbreiding van de zaak. Tekst Dick Drayer Beeld Brett Russel

coaching 1 2017

RONDETAFELGESPREK

EIGEN ZAAK NAAR HET BUITENLAND ans van der Gulik is general manager van Dynaf, een bedrijf dat backupsystemen voor levering van elektriciteit verkoopt aan andere bedrijven, inclusief het onderhoud daarvan. Hij startte Dynaf Caribbean in 1999 en opende een tweede vestiging op Aruba in 2005. Op dit moment heeft Dynaf vestigingen op Curaçao, Aruba, Sint Maarten, Trinidad en in Colombia. De consument kent het bedrijf vooral door de zonnepanelen die het bedrijf inmiddels ook verkoopt, maar alternatieve energie is slechts een heel klein onderdeel van Dynaf. ’Toen ik in 2002 op Aruba wilde beginnen, maakte ik één grote fout’, zegt Hans. ‘Ik had mijn eigen bedrijf in Curaçao nog niet goed op de rails. Een uitbreiding vergt een focus van honderd procent, maar ik moest mijn tijd echt verdelen tussen Curaçao en de nieuwe activiteiten op Aruba. Dat werkte niet. Je basis moet goed zijn. Ik begon daar met een club die mijn bedrijfsactiviteiten erbij nam. Ook dat werkte niet. Uiteindelijk heb ik iedereen bedankt voor bewezen diensten en ben helemaal opnieuw begonnen, met nieuwe mensen. Toen liep het wel.’ Voor Lisette Keus ligt de zaak iets anders. Zij is haar bedrijf op Curaçao gestart en focuste vanaf het begin op het buitenland. ‘Ik had eerder in Bangladesh gewoond om leren tassen te maken waarvan het ontwerp door klanten online zelf aangepast kon worden. Dat avontuur liep uiteindelijk stuk en terug op Curaçao heb ik het idee van online customization omgedraaid. Ik zou tassen gaan maken die klanten na aankoop zelf aan kunnen passen, zodat je desgewenst elke maand een andere tas hebt, zonder iedere keer een nieuwe te kopen. Ik laat ze in Colombia maken en verkoop de tassen in Nederland, daar is de markt groot genoeg om een start te maken.’ Lisette liep als exporterende ondernemer tegen een woud van regelgeving aan en kon daar niet meteen wegwijs uit worden. Hoe zit dat met de belasting, exportvergunning of gewoon een vestigingsvergunning op Curaçao? Lisette hoorde van een speciale exportregeling, maar kon online daarover geen informatie vinden. ‘In ieder geval niet hapklaar. Ik heb niet het geld om mensen in te huren om me daarmee te helpen.’ ‘Dan moet je bij de Kamer van Koophandel zijn’, zegt Dennis Dare. Daar is informatie gratis. Dennis helpt ondernemers met hun exportplannen. ‘Op de afdeling Trade Promotion, Investment Promotion and Business Information worden vragen van ondernemers beantwoord. Vergeet niet, de Kamer heeft een groot netwerk aan contacten, kent ambassades en Kamers van Koophandel in andere landen.’ Gebrek aan kennis van de buitenlandse markt is over het

algemeen een groot struikelblok, denkt Dennis. ’Het eerste wat je je moet afvragen bij export of uitbreiding, is of er vraag is naar jouw product of dienst. Ken je je potentiële klanten, onderscheidt jouw product zich van andere producten die op de markt te krijgen zijn? Maar ook: wie zijn je concurrenten?’ Voor Lisette speelden al die vragen niet. ‘Ik spring in het diepe en zie wel. Om mijn tassenhandel te financieren, maak ik nu zelf sieraden en die verkoop ik hier lokaal.’ Trots toont ze haar creaties aan tafel. ‘Het begon met het schieten van Lionfish. Van de huid van die vis maak ik de oorbellen, die ik verkoop bij duikwinkeltjes. In de zoutpannen vond ik veren van flamingo’s. Die gebruik ik nu ook. Toen ik ze wilde exporteren naar Nederland vroeg ik bij de douane of dat mocht. Flamingo’s zijn bedreigde diersoorten. Zeiden ze tegen mij: dan zeg je toch dat het ganzenveren zijn!’ Het gebrek aan kennis en kunde van sommige ambtenaren die een ondernemer op zijn pad vindt, is voor de tafelgasten een bron van ergernis. Als voorbeeld noemt Hans de exportfaciliteit, waarmee je een bijzonder laag winstbelastingtarief over je export hoeft te betalen. ‘Als je een goede administratie voert, kun je hier gebruik van maken, ook zonder een bedrijf in de E-zone te hebben. Maar dan kom je bij de Belastingdienst en dan heb je kans dat een ambtenaar dat niet goed inschat. Ik kreeg aanslagen waar ik vervolgens drie tot vier jaar mee bezig was om ze te corrigeren.’ Menno Vinck herkent deze situatie. Hij is al drie jaar country leader Aruba bij BearingPoint Caribbean. ‘Wij automatiseren overheidsdiensten. Processen in het ambtelijk apparaat en de betreffende wetgeving omzetten in een IT-systeem. Regelingen goed toepassen is vaak een kwestie van goede informatietechnologie. Die kan helpen om de juiste informatie beschikbaar te stellen door de historie van een bedrijf vast te stellen. Belastingambte

Waar moet je als ondernemer op letten bij export naar de regio? • Is er vraag naar uw product of dienst? • Kent u uw potentiële cliënt? naren kunnen daarmee een aangifte snel verwerken.’ Menno ziet daarin ook een taak van de overheid. ‘Die zou meer moeten investeren in digitale informatievoorziening voor ondernemers. Je kunt natuurlijk de regels vereenvoudigen, dat is waar, maar veel regels zijn er niet voor niets. Daar zijn goede redenen voor. Je kunt met behulp van automatisering zaken makkelijk maken. Dat leidt vaak al tot een hogere compliance, het voldoen aan regelgeving. Ondernemers willen vooral duidelijkheid.’ Hans is het niet eens met Menno. Maak je bij de Belastingdienst online één foutje, dan ga je volgens hem zo weer de papieren molen in. ‘We zijn ook nog niet klaar met de automatisering‘, antwoordt Menno. ’Maar Curaçao maakt op dit moment grote stappen en dat is goed voor iedere ondernemer.’ Beleidsmakers binnen de overheid zouden volgens Hans in ieder geval meer moeten praten met ondernemers. ‘Kruip eens in de huid van een ondernemer, probeer te denken vanuit hun positie. Ik doe dat ook met mijn klanten, verplaats me in hun situatie. Pas als ik hem of haar goed begrijp, verkoop ik.’ Wat import en export duur maakt op Curaçao zijn de kosten van betalingen over transacties. Daar zijn alle drie de ondernemers het over eens. Hans: ‘Als ik kijk naar wat ik jaarlijks afreken bij de banken, dan is dat redelijk absurd. De licence fee van één procent bijvoorbeeld. Die houdt de Centrale Bank in over alle transacties tussen mij en mijn buitenlandse klant. Ik zet soms producten in de markt weg met een scherpe marge van zes tot zeven procent. Als ik dan ook nog twee procent daarop verlies door de Centrale Bank, eerst bij de import één procent en dan bij de export opnieuw, heb ik een probleem. Die betalingen gaan daarom nu buiten Curaçao om. Via een offshore bankrekening of een bankrekening in Friesland. Dat scheelt vaak tienduizenden guldens. Banken op Curaçao hebben grote invloed en hanteren relatief hogere tarieven dan elders. Dan móet je wel creatief worden.’

• Is uw product of dienst onderscheidend? • Wie zijn uw concurrenten? • Welke importtarieven zijn er in het land waar u naar exporteert? • Exporteert u naar een CARICOM-lidstaat, dan is er vaak een flinke importheffing voor goederen en diensten die daar al te krijgen zijn. • Zijn er andere barrières, zoals technische, hygiënische en douanevoorschriften?

Wie over de grenzen gaat, kan dat volgens Menno beter met diensten doen dan met producten. De logistiek van inkoop, opslag en export is niet altijd even makkelijk. Dat probleem heb je niet met de export van dienstverlening. ‘Wij automatiseren overheidsdiensten; we werken al op de diverse Antilliaanse eilanden en gaan nu uitbreiden naar Engelstalige Caribische eilanden. Vooral de resultaten van de Belastingdienst Caribisch Nederland hebben deuren voor ons geopend in de rest van de Caribbean. Momenteel voeren we gesprekken met St. Lucia, Barbados, Anguilla, British Virgin Islands, Turks & Caikos. De Caribische markt telt meer dan 40 miljoen bewoners en miljoenen toeristen.’ Zowel Hans als Menno werkt in een bedrijf met goede omzet en veel mensen. Zijn er problemen, dan wordt dat opgelost door kennis in te kopen. Voor Lisette ligt dat anders. Als zelfstandig ondernemer zonder personeel heeft ze vooral internet gebruikt om antwoorden op haar vragen te krijgen. Een bezoek aan de Kamer van Koophandel had haar volgens Dennis veel tijd kunnen schelen. ‘De Kamer is betrokken bij Curaçao Business Point en Carib Connect. Daarin brengen we ondernemers en investeerders bij elkaar. Op het laatste platform zijn ook templates te vinden voor je business- , export- en financiële plannen.’ coaching 1 2017

LEIDINGGEVEN

KWETSBAARHEID

DE BASIS VAN CREATIVITEIT EN INNOVATIE

Het kan er hard aan toe gaan in het zakenleven. De druk om te presteren is groot. Leiderschap wordt geassocieerd met sterk zijn, waarbij voor kwetsbaarheid geen plaats is. Een kwetsbaar mens zien we snel als emotioneel of onstabiel. Tegelijkertijd hebben we vaak bewondering voor iemand die zich kwetsbaar opstelt en zien dat zelfs als een krachtige stap. Het is ironisch dat we kwetsbaarheid bij anderen waarderen, maar tegelijkertijd onszelf niet graag kwetsbaar opstellen. Coaching onderzocht hoe kwetsbaarheid een plek kan krijgen binnen een organisatie.

ensen willen van nature voldoen aan bepaalde normen en waarden om bij een groep te horen. Binnen onze snel veranderende samenleving wordt verwacht dat individuen meer zelfredzaam zijn en worden steeds hogere eisen

gesteld aan bijvoorbeeld opleiding en resultaten. De maatschappij is gericht op presteren. Deze normen zijn deels cultureel bepaald; met name van mannen wordt in een zogenoemde ‘machocultuur’ verwacht dat zij letterlijk en figuurlijk sterk zijn. Is er sprake van een kleinschalige samenleving zoals op onze eilanden, dan is dat een extra drempel om onzekerheden te uiten of problemen openlijk te bespreken.

Vertrouwen

Kwetsbaarheid wordt vaak gezien als een zwakte, maar is dat allerminst: het is de basis van creativiteit, innovatie en verandering. Het is per definitie kwetsbaar om iets nieuws te bedenken en dat te delen. Binnen organisaties waarin geen ruimte voor onzekerheid is, ontstaat een cultuur van angst, verwijten en intolerantie. Het ontbreken van een gevoel van vertrouwen gaat ten koste van authenticiteit en maakt dat mensen een rol gaan spelen. In een bedrijfscultuur waar het motto heerst ‘werk en verder mond houden’ zal niet snel iemand opstaan en een andere mening durven geven.

Wij investeren geld van lokale (institutionele) beleggers in bestaande bedrijven in Curaçao

Wij investeren geld van lokale (institutionele) beleggers in bestaande bedrijven in Curaçao Wilt u een keer van gedachten wisselen over verkoop van uw aandelen aan CGF of over een investering door CGF in de groei van uw bedrijf? Neem dan kontakt op met Justus Martens (justus@cgf.pe) of Erik Baas (erik@cgf.pe)...

Wilt u een keer van gedachten wisselen over verkoop van uw aandelen aan CGF of over een investering door CGF in de groei van uw bedrijf? Neem dan kontakt op met Justus Martens (justus@cgf.pe) of Erik Baas (erik@cgf.pe)...

Langs de meetlat

Voor managers schuilt hierin een grote uitdaging. Wie leidinggeeft aan een groep mensen, heeft binnen deze kring een unieke positie. Dat gegeven brengt op zich al kwetsbaarheid met zich mee; alle ogen zijn op hem of haar gericht. Het functioneren van de manager of leidinggevende wordt officieel door een hogergeplaatste collega beoordeeld, maar eigenlijk vrijwel dagelijks door het personeel - al dan niet bewust - langs de meetlat gelegd. Om jezelf binnen die situatie kwetsbaar op te stellen, vraagt om moed én inzicht. Een teveel aan twijfels en emoties kan tenslotte een positie ook sterk ondermijnen. Het is dus zaak om hierin een goede balans te vinden.

Deur open

Wanneer u zich als manager open opstelt, bijvoorbeeld door bepaalde twijfels bespreekbaar te maken of onverwachte vragen te stellen, geeft u een signaal af aan uw medewerkers. Er ontstaat ruimte voor collega’s om met

nieuwe ideeën te komen, om af te wijken van de gebaande paden. U zet de deur open voor een dialoog. Een ander belangrijk aspect is de voorbeeldfunctie die u kunt vervullen naar uw medewerkers toe. Wanneer u laat zien dat u ‘ook maar een mens bent’, zullen zij eerder bij u durven aankloppen wanneer een grote fout is gemaakt of wanneer er vraagtekens zijn bij een bepaalde procedure.

Win-win

Uw manier van leidinggeven heeft zich in de loop der tijd ontwikkelt tot uw eigen, persoonlijke stijl. Heeft u het gevoel dat het tonen van kwetsbaarheid daar helemaal niet bij past, dan is het de moeite waard te onderzoeken waarom u die mening bent toegedaan. Ieder mens heeft tenslotte onzekerheden, twijfels en angsten, zowel privé als professioneel. Wanneer u deze op de juiste momenten weet buiten te sluiten óf toe te laten, ontstaat er voor iedereen een win-win situatie.

Kwetsbaarheid positief Patrick Melchiors is Destination Services Manager bij Aruba Tourism Authority. Na jarenlang in de commerciële sector te hebben gewerkt, maakte hij vorig jaar de overstap naar een compleet nieuw werkterrein; het toerisme. Hoewel hij zijn vaardigheden en werkervaring uiteraard goed kan gebruiken in zijn nieuwe functie, vormde de onervarenheid met deze branche een kwetsbare factor. Melchiors juicht zijn keuze echter nog steeds toe. Het kiezen van een ander werkterrein bracht ook veel dynamiek met zich mee. Melchiors ziet kwetsbaarheid op de werkvloer zeker als iets positiefs. ‘Ik ben van mening dat kwetsbaarheid tot een betere verstandhouding kan leiden, maar ook tot uiteindelijk de juiste oplossingen. Door verantwoordelijkheid te ‘durven’ delegeren en daarmee bepaalde autoriteit uit handen te geven, wordt het vaak duidelijk welke mensen om kunnen gaan met bepaalde druk, maar vooral ook wie er opstaan als leiders en groeibriljanten. Het is wel belangrijk om als manager vinger aan de pols te houden in dit proces. Door op de juiste momenten een open houding aan te nemen en creativiteit en verandering te verwelkomen, heb ik veel positieve dingen zien ontstaan.’

Soft skills Volgens Berndt Kodden (41), de jongste managing director van Friesland/Campina in Nederland worden soft skills de komende jaren steeds belangrijker. De nieuwe generatie werknemers vraagt om een andere aanpak. Anno 2025 gaat het volgens Kodden erom te durven twijfelen als leider. ‘Want dan blijf je vragen stellen en creëer je draagvlak. Bovendien wil de generatie Y leiders en managers die hun fouten kunnen toegeven en zich kwetsbaar durven op te stellen.’ Het gehele artikel is te lezen op www.managementscope.nl.

Kijktip Brené Brown is Amerikaans onderzoekshoogleraar en storyteller. Ze deed onderzoek naar onder meer moed, schaamte en kwetsbaarheid. Ze verwierf grote bekendheid met het schrijven van New York Times best sellers Rising Strong, Daring Greatly en The Gifts of Imperfection. In haar TED talk ‘The power of vulnaribility’ vertelt Brown op inspirerende wijze over kwetsbaarheid en waarom dit zo belangrijk is voor ons welzijn. Hierbij gaat ze niet specifiek in op werksituaties, maar de video biedt zeker stof tot nadenken voor alle managers en leidinggevenden onder ons.

coaching 1 2017

Visit our Website w w w. c u r p o r t s . c o m

The maritime activities within the ports of Curaçao form an important pillar for the economy of Curaçao. As a developer, service provider, sector manager and regulator, the Curaçao Ports Authority serves as a catalyst for commerce and port development. Visit our website: www.curports.com and follow the “harbour traffic” in our ports.

Werf de Wilde - P.O. Box: 689 Curaçao, Dutch Caribbean

Tel: (+599-9) 434-5999 Telefax: (+599-9) 461-3907

Email: info@curports.com Website: www.curports.com

curports

Building towards the Future

50%

dis

cou

Use the promo code #MeetingBetterAtAvila for a 50% discount on the Conference Room rental fee

Terms & Conditions via events@avilabeachhotel.com • 4614377 ext. #722 • www.avilabeachhotel.com/business

Coaching magazine V2.indd 1

22-2-2017 11:03:22

TRENDS

CUST MER EXPERIENCE VAN PRODUCT NAAR BELEVING

Als goede manager bent u blijvend op zoek naar oplossingen om uw producten en diensten te verkopen. U kent het belang van een goede strategie: een goed product, een lage prijs of allebei. ‘De hoogste kwaliteit tegen de laagste prijs’ verkoopt echter al jarenlang niet meer voldoende. Door groeiend (online) productaanbod worden klanten nog kritischer en veeleisender, waardoor naar winst strevende ondernemingen zich moeten blijven onderscheiden ten opzichte van de concurrentie. Naast het samenstellen van het juiste productaanbod, wordt een goede relatie met de klant steeds belangrijker. Op welke manier kunt u daar invloed op uitoefenen? Coaching onderzocht voor u de mogelijkheden van customer experience management. Tekst Esther Meijer-Sedney

olgens onderzoeksbureau TNS NIPO worden klantrelaties door optimale customer experience management versterkt. Customer experience (CX) wordt gedefinieerd als fysieke prestaties die emoties oproepen en zintuigen prikkelen. Het gaat om alle interacties die tussen de klant en de leverancier plaatsvinden en hoe deze door de klant worden ervaren.

Verwachtingen van de klant

Volgens onderzoek van Harvard Business Review presteren bedrijven die in klantervaring investeren beter dan de concurrentie. Daarnaast lijden bedrijven die geen positieve klantervaring bieden, naar schatting jaarlijks 20% inkomensverlies (Oracle, 2013). Volgens Ernan Roman, auteur van het boek ‘Voice of Customer Marketing’, zegt 89% van de ondervraagde consumenten naar een andere leverancier te stappen als aan de verwachtingen voor wat betreft klantbeleving niet wordt voldaan. Customer experience is dus niet meer weg te denken als marktstrategie en wordt terecht the new branding genoemd. Staat de relatie met uw klanten niet centraal in uw plannen voor de komende jaren, dan is het verstandig hier alsnog een slag in te maken.

Wat heeft u daarvoor nodig?

De volgende tools zouden u kunnen helpen om goede klantenervaringen te integreren in uw bedrijfsstrategie.

Breng ten eerste klantprofielen in kaart. Met andere woorden: wie is uw klant en wat zijn de belangrijkste kenmerken? Denk hierbij aan leeftijd, terugkerende of eenmalige klanten, lokale mensen of toeristen, et cetera. Afhankelijk van product of dienst kunnen verschillende klantprofielen opgemaakt worden, elk met hun eigen behoefte. Wanneer u in kaart heeft gebracht wat voor soort klanten u heeft, bent u beter in staat bestaande en nieuwe behoeftes te herkennen. Training en coaching van personeel is een ander belangrijk aspect: door middel van training en coaching kunt u werken naar meer betrokkenheid van uw personeel, met klantgerichtheid als prioriteit nummer één. Online presence (zoals een website onderhouden en actief zijn op social media) is ook uitermate belangrijk. Klanten brengen veel tijd door op de tablet of de smart phone en vormen op die manier ervaringen (bijvoorbeeld online klantenservice en productuitleg), die uiteindelijk leiden tot koop. Hierbij helpen Web analytics, tracking software en online survey tools bij het meten van betrokkenheid en het peilen van interesses. De belangrijkste klantkanalen (retail, customer support en website) kunt u verbinden door middel van Client Relationship Management (CRM) tools. Door klantgegevens, historie en klantvoorkeuren vanuit één centraal punt te beheren, hoeven klanten niet steeds hun verhaal

coaching 1 2017

CUSTOMER EXPERIENCE PV

TRENDS

te doen bij het krijgen van support, over bijvoorbeeld producten die eerder gekocht zijn.

Concrete voorbeelden

Een manier om invulling te geven aan het werken aan positieve klantenervaringen is bijvoorbeeld personalisatie: het creëren van een emotionele band door individuele aandacht. De digitale technologie kan inzicht geven in gewoontes en interesses waarmee u persoonlijke klantervaring mogelijk maakt. Persoonlijke benadering (op naam, vanuit een persoonlijk e-mail account en verwijzend naar contacten uit het verleden) is van belang. Door de dialoog aan te gaan en gehoor te geven aan de interesses en behoeftes van uw klanten, zullen deze graag bij u terugkomen. Lange procedures en bureaucratie jagen klanten vaak weg. Probeer uw processen dus zo efficiënt mogelijk in te richten. Pas procedures die niet goed werken aan en bied uw oprechte verontschuldiging aan wanneer uw klant daarvan hinder heeft ondervonden. Zorg voor een snelle afhandeling, zelfs bij overmacht en onschuld van uw kant. Indien u aan de verwachtingen van uw klanten voldoet of deze zelfs overschrijdt, werkt u aan positieve klantervaringen.

Niet zomaar een kopje koffie

Een mooi voorbeeld van een succesvol klantervaring-strategie is de gepersonaliseerde Starbucks-beker; bestelt u een Café Latte of Macchiato, dan vraagt de medewerker vriendelijk naar uw naam die vervolgens op de kartonnen beker wordt genoteerd. Een eenvoudige handeling die een duidelijk verschil maakt in de beleving van de klant. Starbucks gaat echter nog een stapje verder en kiest voor de dialoog met haar klanten op het communicatieplatform ‘My Starbucks Idea’ voor het genereren van nieuwe ideeën.

Directeur voor tevredenheid

Een ander voorbeeld is het Nederlandse Coolblue, een webwinkel met een breed assortiment aan elektrische, huishoudelijke en cadeau-artikelen. De pay off van het bedrijf spreekt boekdelen: alles voor een glimlach. De tevredenheid van de klant is leidend. Een vast onderdeel van de functie-omschrijvingen van het bedrijf is: de klant. Je maakt de klant gelukkig, je verwondert de klant en je luistert naar de klant. Een ander voorbeeld is de concrete belofte op social media: wie via Facebook of Twitter contact opneemt met het bedrijf, mag rekenen op een antwoord binnen dertig minuten. Coolblue neemt klantervaring zo serieus dat er naast een financieel directeur ook een directeur klanttevredenheid is, die zorgt dat klanten de beste ervaring hebben bij en - niet onbelangrijk - na het winkelen.

Tot slot

Onderzoek van Gartner Marketing toont aan dat in 2017, 89% van alle marketeers verwachten zich te kunnen onderscheiden door middel van het bieden van een goede klantervaring: de klant centraal stellen en een onvergetelijke ervaring verzorgen door persoonlijke aandacht. Het is een trend die op Curaçao en Aruba zeker navolging zou moeten krijgen. Klanten hebben steeds meer keuze en zijn kritischer geworden, niet alleen ten aanzien van producten en diensten, maar ook over de (web)winkels waar zij hun aankopen doen. Zorg daarom voor een gepersonaliseerde customer experience in elke fase van uw verkoopproces en maak van anders eenmalige klanten, klanten voor het leven. Over de auteur Esther Meijer-Sedney is partner bij Einstein & Jones Caribbean en helpt organisaties duurzaam en future-proof te houden

WEB De mooiste foto’s van Unsplash Sommige ideeën of bronnen zijn zo goed, dat je ze eigenlijk niet wilt delen, uit angst dat iedereen ermee aan de haal gaat. De website unsplash.com is zo’n goed bewaard geheim. Het is een geweldige bron aan rechtenvrije foto’s. Een gouden tip dus voor marketeers die altijd op zoek zijn naar bruikbare content en grafisch designers die altijd nieuw beeldmateriaal kunnen gebruiken. De foto’s zijn verdeeld in categorieën en makkelijk te filteren met een zoekfunctie. Alle afbeeldingen op unsplash.com zijn ongelooflijk mooi en van hoge kwaliteit.

APP Up to date met de MarketWatch-app Met deze applicatie bent u altijd op de hoogte van het laatste internationale nieuws in uw branche. De app geeft de laatste beurscijfers van Wall Street weer, geeft informatie over nieuwe grote, mogelijk beursbeïnvloedende overnames en fusies en verschaft analyses. Door een speciale notificatie te activeren ontvangt u automatisch een berichtje wanneer er internationaal grote marktontwikkelingen plaatsvinden in uw specifieke sector. Wees geïnformeerd en blijf uw concurrent een stapje voor met de MarketWatch App, want kennis is macht.

WHITEPAPER Launch & Learn at Rocket Speed Het lanceren van een nieuw product is vaak kostbaar, denk bijvoorbeeld aan marktonderzoek, concept- en productontwikkeling, design en advertentiekosten. Het slagingspercentage van nieuwe producten is bovendien ook niet wat je noemt rooskleurig: 95% eindigt als flop. Waarom zou uw product waar ‘de markt dringend behoefte aan heeft’ dan wel slagen? Volgens de whitepaper Launch & Learn at Rocket Speed, gratis te downloaden via frankwatching.com, heeft het al dan niet slagen van een nieuw product alles te maken met verwachtingen en aannames. Zogenaamde MVP’s (Minimum Viable Product) helpen u namelijk een waarde te geven aan deze verwachtingen, nog voordat u überhaupt iets heeft uitgegeven aan de realisering van het product.

coaching 1 2017

ONDERNEMEN IN DE REGIO

´Zakendoen in Cuba kwestie van lange adem´

De politieke en economische veranderingen in Cuba bieden mooie kansen voor het bedrijfsleven alhier. Vanwege de historisch gegroeide warme relaties met het communistische land heeft Curaçao een strategische voorsprong op landen buiten de regio en is Cuba een belangrijke pijler voor het Curaçaose buitenlandbeleid. Tekst Johannes Visser

n de afgelopen twee jaar sloten verschillende overheids-nv’s een Memorandum of Understanding (MoU) met Cubaanse staatsbedrijven, waarbij het voornemen voor verdere samen werking op papier werd gezet. Coaching Magazine sprak met voormalig minister Eugene Rhuggenaath (PAR) van Economische Ontwikkeling (MEO) over de ontwikkelingen op Cuba. ‘We moeten nu doorpakken en de samenwerking concretiseren’. Cuba heeft al meer dan vijf decennia een door de staat georganiseerde economie, waarbij de principes van marktwerking zijn vervangen door meerjarenplannen, met als doel een garantie van sociale zekerheid voor eenieder te bieden. Het communistische systeem heeft aan de ene kant een hoog niveau van onderwijs, sport en gezondheidszorg opgeleverd; maar anderzijds heeft het gebrek aan economische en politieke vrijheid geleid tot extreme corruptie, en in combinatie met het handelsembargo van de

Verenigde Staten, tot grote armoede onder de bevolking. Ook raakte het land internationaal in grote isolatie.

Relatie tussen de eilanden

Ondanks het embargo bleef Cuba warme relaties onderhouden met landen in de regio, waaronder Curaçao. De huwelijksbanden tussen Cubanen en Yu di Korsou gaan al terug naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Ook gingen Curaçaoënaars op Cubaanse suikerrietplantages werken en werden Cubanen hier te werk gesteld in de haven en olieraffinaderij. Voor specialistische medische zorg vliegt men nog altijd van Hato naar Havana en vorig jaar was Curaçao kortstondig in het wereldnieuws toen de Rolling Stones een spetterend optreden in Havana verzorgden, georganiseerd door Fundashon Bon Intenshon.

Tropische dooi

In de jaren negentig van de vorige eeuw geraakte Cuba in zwaar weer, nadat de voorheen gegarandeerde steun van de Sovjet-Unie wegviel. In antwoord op die economische crisis liet het regime van de charismatische Cubaanse leider Fidel Castro stapsgewijs meer toeristen toe, om zo buitenlandse deviezen te genereren. Ook werd het de Cubaanse bevolking toegestaan om beperkt economische activiteiten te ontplooien. Deze voorzichtige veranderingen kwamen in 2006 in een stroomversnelling, toen Fidel Castro het stokje overdroeg aan zijn broer Raúl, die in de jaren daarop de telecommunicatie-, autoverkoop- en onroerendgoedsector deels liberaliseerde. Met de regering van president Obama kwam er een dooi in de diplomatieke relaties, al blokkeert het Amerikaanse congres nog steeds de opheffing van het handelsembargo. In Cuba kunnen buitenlanders zich nu een minderheidsbelang verschaffen in onroerend goed en investeren in bedrijven in speciaal daarvoor ingerichte economische zones. Het land is toegankelijk voor iedereen met voldoende geld op zak en Cubaanse staatsburgers mogen relatief vrijelijk afreizen naar het buitenland. In bepaalde zones in de grote steden is sinds mei 2015 wifi-internet toegestaan, al laat de verbindingssnelheid vaak te wensen over en zijn een aantal websites geblokkeerd. Er is ontegenzeggelijk sprake van verandering in het communistische Cuba, al moet er eerder gesproken worden van een evolutie in plaats van revolutie. Het overlijden van Fidel Castro

eind november maakt volgens Rhuggenaath weinig verschil in het voornemen van Havana om de overgang ‘gemanaged’ te laten verlopen. Wel hebben Cubaanse ministers in gesprekken met hun Curaçaose collega´s aangegeven graag te willen leren van het economisch beleid van andere landen en ze verwelkomen buitenlandse investeringen. Dit levert voor Curaçao grote kansen op, enerzijds vanwege de historisch gegroeide relatie, maar ook vanwege de hier opgedane ervaring met verzelfstandigde overheids-nv’s. Ook wil Havana graag een strategische samenwerking met Europese landen aangaan, waarbij Curaçao vanwege de Caribische ligging een natuurlijke gesprekspartner is namens het koninkrijk.

Het koninkrijk in Cuba

Een koninkrijksdelegatie onder leiding van de Nederlandse handelsminister Lilianne Ploumen bracht vorig jaar een bezoek aan Cuba, waarbij zowel Nederlandse als Curaçaose en Arubaanse bedrijven verschillende MoU´s tekenden op het gebied van duurzame energie, logistiek en onderzoek naar onder andere kustbewaking. Ook kreeg een Cubaanse ambtelijke delegatie op Curaçao een rondleiding bij Aqualectra, de haven, luchthaven en economische zone. ‘De Cubanen hadden hun huiswerk op orde. Zo waren ze in onze gesprekken goed op de hoogte van onze politieke ontwikkelingen en wisten ze alles over Aqualectra. Ze gaan daar zeer methodisch te werk’, aldus Rhuggenaath.

coaching 1 2017

ONDERNEMEN IN DE REGIO ZAKENDOEN IN CUBA

GASTCOLUMN

It should be something more important

Praten en koffiedrinken

Hij stelt dat zakendoen met Cuba een kwestie van een lange adem is. In tegenstelling tot de rechtstreekse benadering die gewoon is in de VS en Nederland, moet in Cuba eerst een sfeer van vertrouwen worden geschapen, die bijna verplicht begint met informele gesprekken onder het genot van een fles rum en een Cohiba sigaar. E-mailen en bellen met het communistische land levert weinig op, omdat Cubanen zweren bij persoonlijk contact en hiërarchie. Om deze reden moet er telkens een politieke vertegenwoordiger van de Curaçaose regering bij de onderhandelingen aanwezig zijn, omdat anders de deuren simpelweg gesloten blijven.

Doorpakken

In 2017 moeten de eerder getekende intentieverklaringen leiden tot bindende contracten. Zo heeft Curoil een MoU getekend met het Cubaanse ministerie van Energie en Mijnbouw, waarbij de overheids-nv brandstofbunkerings-

MOOIE KANSEN VOOR CURAÇAO, OOK VANWEGE DE ERVARING MET VERZELFSTANDIGING VAN OVERHEIDS-NV’S faciliteiten gaat aanleggen. Voor Havana is tevens de Curaçao Ports Authority (CPA) interessant, vanwege de al bestaande samenwerking met de Rotterdamse Haven. Ook kan CPA adviseren bij het verkrijgen van internationale certificering voor de zes cruiseterminals in Cuba, nu het toerisme daar flinkt groeit. Ook telecommunicatiebedrijf UTS doet momenteel onderzoek naar verdere uitbreiding van internet in Cuba. Volgens Rhuggenaath mag Curaçao best wel trots zijn op het feit dat UTS een project doet in Havana, terwijl het Amerikaanse miljardenbedrijf AT&T er in 2014 geen voet aan de grond kreeg. In het Economische Meerjarenplan dat de Cubaanse regering onlangs opleverde, maar nog niet van kracht is, wordt de autonomisering van staatsbedrijven als een belangrijke ambitie genoemd. Ook daar kan Curaçao volgens Rhuggenaath een helpende hand bieden, vanwege de lokale ervaring met de verzelfstandiging van bijvoorbeeld Curaçao Airport Holding NV. Nu zijn vooral de overheids-nv´s nog welkom vanwege de relatie met de regering, maar ook het bedrijfsleven zal binnenkort met open armen ontvangen worden, zo denkt hij. ’Wat weinig mensen weten, is dat kleine ondernemers van hier al jaren gevestigd zijn in Cuba’. Als voorbeeld noemt hij de kennismaking tijdens zijn werkbezoek met een Curaçaose zakenman in Havana, die daar al decennialang keramiek produceert en uitvoert. ‘Als je maar geduld hebt met de bureaucratie en om kunt gaan met de informele manier van zakendoen, dan is er veel mogelijk in Cuba.’

BYANDE VAN ANDEL

eze week kreeg ik het filmpje onder ogen waarin de laatste woorden van Steve Jobs (1955-2011) waren uitgeschreven. De mede oprichter en topman van Apple zat op zijn bed in het ziekenhuis. Op de voorgrond gleed een woordenstroom voorbij. ‘Only now do I understand that once you accumulate enough money for the rest of your life, you have to pursue objectives that are not related to wealth. It should be something more important: for example, stories of love, art, and dreams of my childhood.’ De boodschap is helder voor mij: streef doelen na die niet verbonden zijn aan welvaart, richt je op juist die andere zaken. Nu ben ik geen Steve Jobs en ik heb nog lang niet genoeg geld vergaard om de rest van mijn leven heerlijk te kunnen leven. Toch neem ik zijn laatste woorden ter harte. Drie jaar geleden koos ik ervoor om het roer om te gooien en mijn schrijversdroom achterna te gaan. Dat leverde me vele uren schrijfplezier èn een eigen bedrijf op. Maar dat mijn ommezwaai van toen ook effect heeft op andere zaken, daar kwam ik pas kort geleden achter. Kijk, terwijl ik koos voor schrijven en ondernemen, ben ik - en misschien vindt u dat logisch - wel in hetzelfde huis blijven wonen, met een aantal airco’s, en woonlasten en onderhoudskosten die alleen maar oplopen. Toen ik echter laatst in mijn portemonnee keek en bemerkte dat een flink deel van de inhoud naar het comfortabele wonen gaat en niet naar something more important, maakten Jobs’ woorden nieuwe gedachten in me los. Is het wel zo logisch om in hetzelfde grote huis te blijven wonen? Wat als ik het eens ging verkopen of verhuren? Wat als ik eens ging rondtrekken, zoals ik dat vroeger ooit had bedacht? Wat als de zaak mee kon gaan, meegroeide? Wat als mijn stap van drie jaar geleden slechts een eerste stap was? There should be something more important. Goed, wonen is belangrijk en het hebben van een inkomen van wezenlijk belang. Maar blijft het zo? Velen werken al niet meer bij één baas, anderen zeggen banen op en beginnen voor zichzelf. Weer anderen verhuizen naar een ander land. En wat doe ik? Als ik me eens richt op juist die andere zaken. Dan geef ik mijn pianospel prioriteit en bied ik in mijn schrijfcursussen een podium aan voor een ieder die prachtig piano speelt. Dan verhuur ik een deel van mijn huis, zodat ik niet alleen economisch goed uitkom, maar ook met een gerust hart op reis kan gaan. Misschien zou ik mensen vinden die ook reizen, schrijven, creëren en samen willen musiceren. Want willen we ons uiteindelijk niet verbinden met al wat ons raakt? It should be something more important.

coaching 1 2017

Business Chippie Company_mag.pdf

CMY

10/31/16

9:53 AM

LEAN MANAGEMENT

Opex Café Er valt voor Curaçao nog veel te winnen op het gebied van lean management. Dat was de strekking van de lezing die dr. ing. Jacques Reijniers gaf tijdens het Opex Café voor managers. Reijniers, voormalig hoogleraar aan de Nyenrode Business Universiteit, vertelde met verve aan de aanwezige vertegenwoordigers van de private en (semi-)publieke sector over het nut en de noodzaak om verspilling tegen te gaan en de kosten van bedrijfsvoering naar beneden te brengen. Tekst Johannes Visser

Lean management is in essentie niet meer of minder dan efficiënter werken, maar wel met behoud van het personeel en een optimale kwaliteit van het product of de dienstverlening. Lean omvat het gehele bedrijfsproces, vanaf strategisch management tot aan de boutjes en moertjes op de werkvloer. Het gaat om het verduidelijken en versimpelen van de werkprocessen en het geven van meer autonomie aan werknemers om hun initiatief en betrokkenheid te vergroten. Ontwikkeld in de Verenigde Staten en overgewaaid naar Europa en Azië, kan lean management in twee woorden worden omschreven: verspilling voorkomen. Wanneer het gaat om een efficiënte aanwending van middelen en snijden in kosten, hebben organisaties op Curaçao nog een lange weg te gaan. Tijdens zijn lezing noemde Reijniers het ontluisterende voorbeeld op macroniveau, namelijk de drie- tot vierhonderd miljoen dollar aan buitenlandse investeringen voor ontwikkelingsprojecten alhier, geparkeerd omdat het verwerken en uitgeven van vergunningen onnodig traag en complex is. Kostenbesparing lijkt vaak geen prioriteit te zijn voor de publieke sector en het bedrijfsleven op Curaçao. Deels heeft dit maken met de kleinschaligheid van het eiland en het gebrek aan concurrentie, waardoor de afnemer genoegen moet nemen met suboptimale kwaliteit en te hoge prijzen. Een voorbeeld is de horeca, verzekerd van een continue toestroom van toeristen die toch wel consumeren en daarna weer vertrekken. Afgezien van tegenvoorbeelden waar kwaliteit en professionaliteit wel degelijk hoog in het vaandel staat, is er vaak sprake van ondermaatse service, het ontbreken van items op de menukaart en een twijfelachtige kwaliteit van het voedsel. Horecaondernemers zouden er goed aan doen hun bedrijfsprocessen zo inzichtelijk mogelijk te maken, vanaf de levering van de eet- en drankwaren tot aan het betalen van de rekening door de klant. Is alles in voorraad? Kent het personeel het

hele menu? Worden de bestellingen correct aangeslagen? Kunnen de achtergrondprocessen meer lean georganiseerd worden? En zoals vaker het geval is, loopt de overheid achter op het bedrijfsleven, vanwege het ontbreken van de economische prikkel. In gesprek met Reijniers en de bezoekers aan de lezing kwam als rode draad naar voren dat het belangrijkste struikelblok op Curaçao is dat leidinggevenden de controle vaak niet uit handen durven te geven, bijvoorbeeld door te delegeren naar een lager niveau. Alle beslissingen worden aan de top genomen en de uitvoerders zijn weinig betrokken, omdat ze nauwelijks autonomie hebben en daardoor slechts doen wat hen is opgedragen. Toch begint lean management langzaam door te breken op Curaçao. Er ontstaat meer concurrentie op diverse markten, die bedrijven dwingt efficiënter te werken. Hotels slaan gezamenlijk voorraden in en het ministerie van Justitie is onlangs begonnen met de introductie van een lean pilotproject. Om te voorkomen dat angst voor verandering leidt tot (on)bewuste tegenwerking op de werkvloer, kan een organisatie de beginselen van lean management het beste op kleine schaal en bij een min of meer geïsoleerde afdeling invoeren, zodat het als minder bedreigend wordt ervaren. Wanneer de nieuwe werkwijze aanslaat, zal het de interesse wekken van andere afdelingen en kan het zich als een inktvlek uitbreiden tot andere delen van de organisatie. Voor zowel bedrijfs- en overheidsorganisaties geldt dat, indien de organisatieprocessen onoverzichtelijk zijn of zelfs slecht in elkaar steken, het gevaar van diefstal, fraude en corruptie de kop opsteekt. Om dit te voorkomen, maar ook simpelweg vanuit financieel-economische overwegingen, is het voor de ondernemer en de bestuurder interessant om alle interne processen goed in kaart te brengen en waar nodig te verbeteren. Maar daar is wel durf voor nodig.

Opex Café Curaçao Opex Café Curaçao is een netwerkgemeenschap voor iedereen die op de werkvloer te maken heeft met het leiden en begeleiden van mensen en processen, met als doel elkaar te verrijken door ervaring en kennis te delen. Opex staat voor Operational Excellence. Vier keer per jaar organiseert Opex een bijeenkomst op een nader aan te kondigen locatie, waarbij een hoogleraar of hoogvlieger uit het bedrijfsleven over een thema zal spreken. Onder het genot van een hapje en drankje gaan de aanwezigen daarna in dialoog of debat. De volgende sessie zal plaatsvinden op 29 maart 2017 onder de titel ‘Van tegenwerken naar topprestaties - Persoonlijk meesterschap op de werkvloer’.

coaching 1 2017

REGIO

Suriname op weg naar een ‘Information Society’ Leiders hebben een visie en werken doelgericht. De ICT Associatie Suriname is zó’n leider. Deze branchevereniging en kennisorganisatie van ICT-gerelateerde bedrijven in Suriname heeft een haarscherpe visie geformuleerd voor de komende jaren: Vision 2020. In 2020 moet Suriname een Information Society zijn. Carolyn Gerling sprak voor Coaching met de mensen achter de ICT Associatie Suriname. Tekst Carolyn Gerling

Vincent Kenswil en Robert Hahn

estuursleden Robert Hahn en Vincent Kenswil geloven in het tot bloei brengen van de ICT-sector en dat is in elk woord te proeven. ‘Bij ICT moeten we niet meteen denken aan coderen en nerds. Nee, een touroperator moet bijvoorbeeld in staat zijn om met ICT-middelen te werken en daarmee meerwaarde te kunnen realiseren voor zijn of haar klanten’, zegt Kenswil. Hahn geeft daarnaast aan: ‘Alle bedrijven moeten, als ze efficiënter willen werken, digitaliseren. Ik denk dat het in een versnelling komt: ik zie steeds meer mensen die risico’s durven nemen en beseffen dat de oude manier van werken niet meer effectief is.’ Hahn is de voorzitter van de Associatie. Hij is directeur van het bedrijf Datasur, het eerste datacenter van Suriname, dat aan haar klanten cloud diensten aanbiedt. Hij heeft na afronding van zijn opleiding Technische Informatica altijd in de ICT-sector gewerkt en is gedreven in het leiden van innovatieve processen. Ditzelfde kan gezegd worden over Vincent Kenswil, de secretaris van de organisatie, die na zijn studie Architectural Engineering in 2001 zijn eigen bedrijf Spangmakandra opstartte. Sinds de fusie met een Nederlandse zakenpartner in 2007 richt het bedrijf zich op de ontwikkeling van de ICT- en mediasector. Het gaat bij de bestuursleden van de Associatie vooral om duurzame en optimale gebruikmaking van de ICT-mogelijkheden en een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Suriname. De Associatie vertegenwoordigt met haar 55 leden ruim 80% van de sector.

Kenmerken informatiemaatschappij

Om haar visie te formuleren heeft de Associatie rekening gehouden met richtlijnen van de United Nations. ‘Het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden’, meent Kenswil. ‘Een informatiemaatschappij heeft wereldwijd dezelfde kenmerken, zoals: digitaliseren van informatie, snelle informatie-uitwisseling bij de burgers en afstemming van educatie op de snelle, technologische ontwikkelingen.’ Deze kenmerken zijn uitvoerig besproken tijdens internationale conferenties en daarom ook opgenomen in het plan voor Suriname.

Tijd voor actie

De ICT Associatie legt de focus op vijf themagebieden om gestructureerd te werken. Deze zijn: organisatieontwikkeling, wetgeving, infrastructuur, educatie en financiering.

De information society is een vereiste om de nationale economie naar een hoger niveau te brengen. De afgelopen jaren heeft de Associatie zich ingezet voor de bewustwording bij de overheid en de samenleving van de ontwikkelingsmogelijkheden die ICT biedt. Er is veel informatie gegeven over technologische veranderingen. Maar de tijd van praten is nu voorbij, aldus de Associatie. ‘Vanaf nu wordt gericht gewerkt aan het vertalen van onze droom naar concrete plannen.’ Kenswil: ‘De visie van de Associatie is “Ontwikkelen doe je met ons!” en hiermee claimt de Associatie een voorhoede-rol in de ontwikkeling van de ICT-sector in Suriname.’ Zo werd in oktober door de Associatie een ICT-week en ICT-conferentie georganiseerd. Concrete stappen kwamen hieruit naar voren die in een actieplan voor de komende twee jaar worden vastgelegd. Een van de eerste acties die uitgevoerd moeten worden, is de inventarisatie van de behoeftes van het bedrijfsleven. ‘We moeten een goed beeld krijgen van wat de bedrijven precies nodig hebben op het gebied van ICT-diensten en -producten’, zegt Hahn. Er zal ook bekeken worden hoe de kwaliteit en opties van breedband internet verbeterd kunnen worden. Verder werd vastgesteld dat het essentieel is dat ICT-bedrijven een snellere service aanbieden, dat zij een grotere betrouwbaarheid tonen in verlening van diensten en dat de kwaliteit van die dienstverlening toeneemt.

Suriname ten opzichte van de regio

In vergelijking met bijvoorbeeld Curaçao en Aruba heeft Suriname een achterstand in te halen. ‘Ik denk dat als je naar de cijfers kijkt met betrekking tot bijvoorbeeld infrastructuur, we achterlopen’, zegt Hahn. ‘Curaçao heeft de laatste jaren een aardige inhaalslag gemaakt als het gaat om dienstverlening op het gebied van ICT. De financiële sector is daar vrij sterk aanwezig en daarin worden bepaalde eisen aan ICT gesteld. Maar als je kijkt naar kennis, dan denk ik dat we niet onderdoen voor anyone in de regio en het wordt alleen maar beter.’ Die groei moet blijven en de infrastructuur moet worden aangepast om een inhaalslag te maken. Het gaat echter niet alleen om een vergelijking met andere landen, het gaat er vooral om dat de Surinaamse bedrijven zich blijven aanpassen en meegaan in de innovatie. Op die manier zou de ICT Associatie in 2020 haar doel kunnen hebben gerealiseerd!

coaching 1 2017

Start driving smart with Uralcoâ&#x20AC;&#x2122;s MINILEASE: all the benefits of leasing without a long-term agreement! Great when you (or your employees) need temporary mobility. Enjoy a minimum lease period of just 90 days, a clear fixed fee, no financial risk, and having everything included (license plate tax, repairs, maintenance, roadside assistance, you name it.) Leasing is the way to drive, and Uralco offers many ways to lease. Get in touch with us!

+5999 462 7960 | info@uralco.com | uralco.com

2195_Uralco_Campagne2016_Coaching_190x90mm.indd 3

12/7/15 16:00

ADVERTORIAL

NIEUWE DIRECTEUR SEGUROS BROUWER Evert Brouwer vertrekt, Mike de Koning aan het roer Na dertig jaar ziel en zaligheid te hebben gestoken in het assurantiekantoor, draagt Evert Brouwer vol vertrouwen het stokje over aan de 50-jarige Mike de Koning. ‘Ik ga met pensioen. Ik zie in Mike de juiste persoon om het bedrijf voort te zetten. Die mening wordt ook gesteund door ons personeel’, aldus vertrekkend directeur Brouwer. Dertig jaar trots

Dertig jaar geleden richtte de inmiddels 62-jarige Brouwer de organisatie zelf op, met een slimme overname. Zijn tactische overnamebeleid is tevens zijn strategie geweest waarmee hij Seguros Brouwer heeft laten uitgroeien tot één van de meest vooraanstaande en grootste assurantiekantoren van Curaçao. ‘Naar mijn mening is dat de enige manier om te kunnen groeien op een eiland als Curaçao met een beperkte markt. Daar ben ik van overtuigd. De taart wordt namelijk niet groter, dus moet je bedrijven overnemen om substantieel te kunnen groeien.’ Brouwer is niet alleen trots op de groei – in personeel en premieomzet – die de organisatie onder zijn leiding heeft gemaakt, maar ook op de goede naam van Seguros Brouwer. ‘We staan bekend als een betrouwbare

‘De wereld verandert, dat vraagt om vernieuwing.’ partij. We krijgen vertrouwen van onze klanten. Dat is heel belangrijk bij verzekeringen, waarbij mensen hun geld aan je toevertrouwen.’

Tijd voor vernieuwing

Brouwer ziet een waardige opvolger in De Koning, met veel kennis, ervaring en innovatieve ideeën. ‘De wereld verandert, dat vraagt om vernieuwing.’ Daarmee doelt Brouwer vooral op de groeiende digitale wereld en online ontwikkelingen die elkaar in een snel tempo opvolgen. ‘Mike zit daar veel meer in dan ik. Daarom is dit het juiste moment om afstand te nemen.’ De Koning is geen onbekende. Hij is sinds 2004 actief in de verzekeringswereld van Curaçao. De afgelopen dertien jaar heeft hij productkennis en leidinggevende ervaring opgedaan bij ENNIA, Aon en Banco di Caribe. Een directeurspositie is nieuw voor hem, maar hij is er klaar voor. ‘Ik wil altijd leren en groeien, dit voelt als een logische vervolgstap’, aldus de nieuwe algemeen directeur van Seguros Brouwer.

De Koning zegt geen moment te hebben getwijfeld over het aanbod. ‘Het is een prachtige uitdaging.’

Strenge procedure, warm ontvangst

Brouwer en De Koning kennen elkaar al sinds 2007. ‘De verzekeringsmarkt op Curaçao is een kleine wereld’, beamen zowel de voormalige als nieuwe directeur. Dat betekent overigens niet dat de deal daarmee rond was, de kersverse directeur heeft een uitgebreide selectieprocedure en screeningsproces doorlopen voordat hij de functie kreeg. Na een transitieperiode van enkele maanden neemt De Koning per 1 april 2017 de positie van algemeen directeur oﬃcieel over van Brouwer. Bij zijn toetreden op 1 november 2016 kon De Koning rekenen op een warm ontvangst. ‘Ik ben heel prettig ontvangen. Ik ben heel mensgericht en heb met iedereen contact’, aldus een enthousiaste De Koning.

Toekomstvisie

Het plan van De Koning is om de koers van het succesvolle assurantiekantoor voort te zetten en vernieuwingen door te voeren waar nodig, om de stevige positie in de verzekeringsmarkt op Curaçao te behouden. Klantgerichtheid vindt hij belangrijk. ‘Klanten worden steeds veeleisender. Het is dus belangrijk om kritisch te blijven kijken naar onze dienstverlening.’ Ook de veranderende digitale wereld en online mogelijkheden hebben de aandacht van De Koning. ‘Daar moeten we in mee. Mijn ICT-achtergrond komt daarbij goed van pas.’ Tot slot focust De Koning zich op het versterken van de positie van Seguros Brouwer als het enige bemiddelingskantoor op Curaçao met een volmacht van samenwerkende verzekeraars. ‘Dat maakt onze positie sterk en uniek. We zijn daardoor minder afhankelijk van verzekeraars en kunnen snel schakelen, omdat we niet op antwoord hoeven te wachten van de verzekeraar. Dat biedt voordelen voor onze klanten. Ik wil deze unieke positie nog meer versterken.’

Bel 461-4922 of kijk op segurosbrouwer.com

Slagbaai Bonaire

DE WERKPLEK VAN...

‘De druk op sommige gebieden is hoog’ De hele kust en een paar stukjes land vormen samen het onderwater park van Bonaire. Duikers die willen genieten van het beroemde onderwaterleven rond het eiland betalen een nature fee en dragen zo bij aan de instandhouding van het koraal dat zij komen bewonderen. Het is de werkplek van Wijnand de Wolf. Tekst Gijs van den Heuvel Beeld Edwin Verhoef

Sinds augustus 2016 is De Wolf manager van het Bonaire National Marine Park, een onderdeel van de Stichting Nationale Parken Bonaire (Stinapa). Ook het Washington Slagbaai National Park, een natuurgebied in het noorden van het eiland, valt onder het beheer van Stinapa. Toch zit De Wolf (31) meestal in zijn kantoor, een eenvoudig ingerichte ruimte met een bureau, een computer en een paar stoelen. ‘Gemiddeld ben ik twee keer per week op een locatie. Deze week ben ik mee geweest om een bleaching onderzoek te doen, omdat de watertemperatuur een tijd een graad hoger was dan gemiddeld. Als dat lang duurt, gaat het koraal verbleken en sterft het af. Gelukkig viel het mee.’

WIJNAND DE WOLF

Manager Bonaire National Marine Park

Van een manager van een natuurpark verwacht je een natuurrijke omgeving, maar eigenlijk verraadt alleen een groot whiteboard waar hij zich mee bezig houdt. Op dat bord staan alle zeventig duikplekken van Bonaire en de status van het onderhoud aan het mooring park, de boeien waar boten kunnen aanleggen. Wijnand de Wolf Komt uit uit het Zeeuwse Goes in Nederland, ook een waterrijke omgeving. Hij studeerde aquatische eco-technologie aan de Hogeschool Zeeland. De winter en het kantoor beu, ging De Wolf vijf jaar geleden iets anders doen. ‘Ik besloot om van mijn hobby tijdelijk mijn werk te maken en ben een half jaar naar Bonaire gekomen om kitesurflessen te geven, maar dat is seizoenswerk. In de periode dat er weinig wind staat, is er geen werk.’ Om op het eiland te kunnen blijven solliciteerde hij bij het Openbaar Lichaam Bonaire. Drie jaar lang was hij milieuen natuurvergunningverlener, werk dat hij kende uit Nederland. ‘In die functie stel je vergunningen op voor bouwwerken en voor mensen die onderzoek komen doen. Bij het periodiek overleg met de natuurcommissie schoof de voormalige Marine Park manager ook altijd aan.’ In 2015 kwam die positie vrij en werd hem die aangeboden, maar De Wolf wees de baan af. ‘Ik wist dat het een verantwoordelijke functie was, waar veel bij komt kijken. Ik had het idee dat ik daar bij het OLB net zo goed een bijdrage aan kon leveren.’ Toen die verwachting niet bleek uit te komen, is hij toch overgestapt. Het Marine Park staat onder druk door het bezoek van de vele toeristen, aldus De Wolf. ‘Dat kan een verstoring van het ecosysteem tot gevolg hebben. Als je een grens aan coaching 1 2017

Het Zuid-Amerikaanse land Ecuador werd in 2015 jaar de beste plek voor expats, dat blijkt uit de enquête InterNations Expat Insider 2015, wat met meer dan 14.000 deelnemers een van de meest uitgebreide onderzoeken naar de algemene levenssituatie van expats is. De enquête rangschikt landen op verschillende aspecten van het expatleven, zoals levenskwaliteit, werken in het buitenland en vrienden maken. En wat blijkt, Ecuador staat bij de meeste categorieën dicht bij de top, maar vooral romantiek scoort hoog. Veel expats verhuizen namelijk naar het Zuid-Amerikaanse land voor de liefde!

ONDERZOEK Ecuador, nummer één expatland

ALTIJD KLAAR VOOR DE START! Met een training van Getting Things Done heb je in 1 dag je productiviteit onder controle! Hierdoor sta je steviger in je schoenen en ben je elk moment klaar voor de start!

www.blackcuracao.com

DE WERKPLEK VAN... PV

WIJNAND DE WOLF

belasting hebt overschreden is de schade vaak onherstelbaar. Daarom hebben we bijvoorbeeld het kitesurfen in het Lac-gebied verboden.’ Vooral No Name Beach, waar de toeristen op Klein Bonaire aankomen, wordt overbelast. ‘De druk op dat gebied is hoog. Mensen gaan daar barbecueën en er blijft afval achter.’ Het onderwaterpark is een kleine organisatie met acht rangers. Zij houden toezicht op het hele gebied, inclusief Klein Bonaire en het gebied rond Lac. Deze gebieden vallen onder het Ramsarverdrag een internationaal verdrag ter bescherming van waterrijke gebieden - en krijgen bijzondere bescherming. ‘Ik faciliteer de rangers en maak voor hen afspraken voor bestellingen en dergelijke’, vat De Wolf zijn werk eenvoudig samen. De rangers hebben een handhavingstaak, innen en verstrekken de nature fees (de belangrijkste inkomstenbron van Stinapa) en informeren bezoekers. Ook belangrijk is het onderhoud aan de boeien, want ankeren mag niet in het onderwaterpark. Dat toezicht houden is bijna niet te doen, erkent De Wolf. ‘Gelukkig hebben we een heleboel oren en ogen van vrijwilligers in het veld die ons alarmeren.’ Naast de bevolking zijn dat ook toeristen. Het koraal rond Bonaire is in relatief goede conditie, al is het ook hier direct onder de kust aangetast. ‘Volgens de verhalen van Captain Don (de duikpionier van Bonaire, red.) moest je letterlijk een pad slaan door het koraal om de zee in te gaan. Dat is nu allemaal verdwenen, behalve in de no diving zones.’ Behoud van wat er is, staat voorop. In 2017 wil De Wolf met alle betrokken partijen, zoals duikscholen en toeristische organisaties, in gesprek gaan over de toekomst. ‘Je kunt bijvoorbeeld voor bepaalde gebieden extra beperkingen opleggen.’ Stinapa staat achter het Coral Restoration project, dat nieuw koraal probeert te kweken. Ook het 3D-printing project van onderzoeker Fabien Cousteau volgt De Wolf met interesse. Cousteau wil voor de kust kunstmatige (geprinte) koralen plaatsen. Beide initiatieven zijn juist gericht op de plekken in het ondiepe gedeelte voor de kust waar de koralen zijn verdwenen. De Wolf is pas sinds augustus manager van het Bonaire Marine National Park. Hij is nog vooral bezig met het in kaart brengen van wat hij met zijn rangers kan doen om het voor Bonaire zo belangrijke onderwaterpark voor toekomstige generaties in stand te houden. Daar vertelt hij zakelijk over, maar het wordt duidelijk dat hij die taak ook persoonlijk belangrijk vindt.

Info@mammoetprinting.com

MAGAZINE De grootste zakenman ter wereld, Mark Zuckerberg Het Amerikaanse tijdschrift Fortune heeft Facebook-topman Mark Zuckerberg uitgeroepen tot zakenman van 2016. Het mag duidelijk zijn waarom: de multimiljardair van begin dertig bouwde Facebook van de grond af op. Momenteel werken er bijna 20.000 werknemers bij het socialmediaplatform met een markt waarde van zo’n 350 miljard dollar. Om zo ver te komen, gebruikte hij volgens Fortune een ijzer sterke groeistrategie. Verder wordt hij door het magazine geroemd om zijn toekomstbestendige visie, zijn volhardendheid en zijn zakelijke discipline.

NU OOK VOOR VLAGGEN coaching 1 2017

TIPS

10 sabbatical tips voor professionals Even afstand nemen van ons dagelijks leven. Nieuwe dingen leren, andere mensen ontmoeten, tot rust komen, uitdagingen aangaan en het avontuur opzoeken. Een sabbatical, we dromen er allemaal weleens van. Maar hoe pakt u zo’n tijdelijke loopbaanonder breking aan en waar gaat u heen? We geven u tien tips voor een ontspannen, avontuurlijke of leerzame sabbatical. Tekst Patty Varekamp

Een loopbaanonderbreking kan nuttig zijn op verschillende manieren. Ten eerste door nieuwe kennis op te doen of tijd en energie te investeren in een eigen project, zoals het schrijven van een boek. Een sabbatical leave kan ook zinvol zijn wanneer u toe bent aan een rigoureuze carrièreswitch, om een periode werkervaring op te doen in een andere omgeving. Ten derde is het een goed middel om eindelijk eens toe te geven aan die nieuwsgierigheid naar avontuur waar u al jaren mee rondloopt, zonder meteen uw vertrouwde leven vaarwel te hoeven zeggen. Tot slot nemen veel mensen een sabbatical om vrijwilligerswerk te doen in het buitenland. Na zich jaren commercieel te hebben ingezet bij corporate organisaties voelen ze zich geroepen iets goeds te doen ten behoeve van de maatschappij.

En de baas dan?

Heeft u ook behoefte aan een tijdelijke pauze? Let op, overleg eerst met uw werkgever over uw ideeën. Een werkgever is namelijk niet verplicht om een sabbatical toe te staan, ook al betreft het onbetaald verlof. Leg daarom uit waarom u met verlof wilt, kweek begrip en denk mee over de vraag wie uw plek eventueel tijdelijk kan overnemen. Bent u zelf de baas? Probeer dan samen met uw werknemer tot een passende oplossing te komen, zodat er winwinsituatie ontstaat. Of trek er zelf op uit! Sta uw taken en verantwoordelijkheden tijdelijk af aan die gedreven manager met ondernemerskwaliteiten die op zoek is naar uitdaging.

Mediteren in Nepal

Rent u in het dagelijks leven op de automatische piloot van hot naar her, maar heeft u aan het eind van de dag nog steeds het idee niets zinvols te hebben gedaan? Neem afstand en ontspan met yoga en meditatie in een spirituele omgeving, zoals Nepal. Met een uitgeruste en heldere geest leert u opnieuw naar uzelf te luisteren en keuzes te maken: wat vind ik eigenlijk belangrijk?

Masterclass volgen in New York

Voelt elke dag hetzelfde? Ofwel, bent u in een sleur terechtgekomen? Zoek dan de reuring op in The City That Never Sleeps, New York. Laat u inspireren door de opwindende omgeving en volg ondertussen een leerzame masterclass. Wordt een nog betere grafisch vormgever, wissel ervaringen uit met andere artsen of verbeter uw leiderschaps kwaliteiten.

Spaans leren in Argentinië

Altijd al een taal willen leren, maar ‘komt het er maar niet van’? Volg een cursus Spaans in het Zuid-Amerikaanse Argentinië, het grootste Spaanstalige land ter wereld. In een omgeving waar iedereen de taal spreekt, leert u extra snel.

Surfen in Indonesië

Brengt u normaal gesproken zo’n tien uur per dag zittend door op kantoor? Kom dan in beweging en leer surfen in het prachtige Indonesië. Door uw focus te verleggen op het leren van iets nieuws en door intensieve fysieke inspanning, komt u mentaal volledig tot rust. Een goede basis voor nieuwe ideeën en inzichten.

Lesgeven in Haïti

Elke dag zien, horen en lezen we de verschrikkelijkste dingen in het nieuws. Landen die het zwaar te verduren hebben door armoede, oorlog of een natuurramp. Jeuken uw handen om van waarde te kunnen zijn voor deze mensen in benarde situaties? Ga dan bijvoorbeeld Engelse les geven in Haïti, dat meerdere keren in korte tijd getroffen is door een natuurramp.

Olijven plukken in Italië

Het land van de liefde, passie, lekker eten en drinken: Italië. Elk jaar in november is het oogstfeest. De boeren steken hun handen uit de mouwen om de olijven - vaak nog met de hand - te plukken. Een flinke klus! Steek ook uw handen uit de mouwen, geniet ondertussen van de prachtige uitzichten en het goede leven in bella Italia.

Een boek schrijven in Denemarken

Eigenlijk zou iedere ondernemer een boek moeten schrijven. Een boek verandert de manier waarop anderen naar u kijken, het is een middel om beter in contact te komen met uw klanten en last but not least is het schrijven van een boek een leerzame inner lijke reis naar uzelf. Zoek een prettige omgeving, zoals Denemarken, in 2016 door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het gelukkigste land ter wereld.

Rondreizen door Zuid-Amerika

Voor echte avonturiers is een rondreis maken dé manier om te ontspannen, door nieuwe indrukken op te doen en mensen uit andere culturen te ontmoeten. Met de auto, motor, camper of het vliegtuig. Zuid-Amerika is de plek bij uitstek voor rondtrekkers, met een groot aantal aangrenzende landen en een verscheidenheid aan culturen.

Een wereldcruise maken

Wilt u veel van de wereld zien, maar bent u niet zo’n avonturier die op de bonnefooi vertrekt? Boek dan een wereldcruise. Vaar in meer dan honderd nachten van Melbourne naar Dubai en van Monaco naar New York. Ontdek de wereld terwijl u ondertussen geniet van alle comfort en luxe aan boord van het schip.

De kou opzoeken

Heeft u even genoeg van de warmte? Verruil de tropische temperaturen dan tijdelijk voor winterse temperaturen en de witte stranden voor witte bergtoppen in het Amerikaanse Colorado of het Europese Oostenrijk. Verfijn uw skivaardigheden of geef les, maak wandelingen door de prachtige natuur, organiseer teambuildingactiviteiten voor bedrijven of geef managementtrainingen in een houten chalet.

coaching 1 2017

FAMILIEZAKEN CURAÇAO Van links naar rechts: Thomas, Diego, Rubén, Ximena en Nicolas Vásquez-Villaseca

De familie Vásquez-Villaseca Wie op een willekeurige dag langs La Bohème aan de Columbusstraat in Punda loopt, komt zeker de familie Vásquez-Villaseca tegen. Deze familie met Chileense wortels draait sinds een jaar een succesvolle bistro in de binnenstad. Daarnaast zijn ze eigenaar van een kleding winkel die om de hoek ligt, Meow in Hanchi Snoa. Coaching sprak met de zonen Nicolas en Diego over de uitdagingen van ondernemerschap, de hechte familieband en het belang van elke dag samen eten. Tekst Jeroen Jansen Beeld René Bergsma

vraag was hier veel kleiner dan gedacht. Ik kan me de geur van al die knoflook in onze schuur nog herinneren. Diego en ik gingen de hort op om alles wat we overhielden te verkopen, langs alle toko’s. Tieners waren we toen, we combineerden het met school. ‘In 2002 besloot het gezin van bedrijfstak te veranderen: de familie stond als eerste vanachter een stand in Otrobanda T-shirts te verkopen aan toeristen. Diego: ‘Die switch, dat was een beslissing van mijn vader, hij besloot alles. We stonden er allemaal, de hele familie. We waren een team. Een taakverdeling was er niet echt, iedereen deed alles.’ Dat beaamt Nicolas: ‘Ik was goed in het praten met toeristen bijvoorbeeld. Ik was inmiddels begonnen met een studie International

‘MIJN VADER EN MOEDER HEBBEN ONS VERTROUWEN GEGEVEN, MAAR DE HIËRARCHIE BLIJFT’ Business aan de universiteit en mijn vader gaf me ruimte voor mijn ideeën. Diego was jonger en meer met de uitvoering bezig. Ik was vooral bezig met de cost efficiency, hoe kunnen we beter onderhandelen. We kochten de T-shirts bijvoorbeeld lokaal, maar we kwamen erachter dat we ze beter zelf konden importeren, dat ging ik dan uitzoeken via internet.’ Diego roemt de combinatie van talenten binnen het gezin. ‘Nicolas heeft de zakelijke kennis, mijn vader heeft ontzettend veel lef. Hij durft stappen te nemen die wij niet aan durven. Hij was het bijvoorbeeld die de T-shirts op andere eilanden ging verkopen. Hij pakte gewoon het vliegtuig naar Jamaica zonder dat hij Engels sprak en begon te verkopen, veel ook. Mijn moeder Ximena zorgt voor de balans, ze is iemand die zich erg goed kan beheersen. Ze geeft mijn vader kalmte, eigenlijk de hele familie. Ze is erg intellectueel, doet alles achter de schermen. Ik noem haar een silent manager.’

ijn vader Ruben was altijd al bezig met zaken doen‘, zegt Diego. Hij is is de middelste zoon van de familie, studeert sociologie in Nederland, maar is tijdelijk terug om een handje te helpen. ’Het begon in Chili, maar onder de dictatuur was ons leven daar niet goed. We zijn toen naar Venezuela vertrokken. Daar hadden we een kleding fabriek, maar dat ging op een gegeven moment fout omdat men de eigen ondernemers meer ging beschermen. Bovendien werden de banden met China aangetrokken, waardoor er steeds meer uit dat land geïmporteerd werd.In 1992 zijn we teruggegaan naar Chili. We verkochten er fruit en groenten op kleine schaal. Onze kwaliteit van leven was heel beperkt en daarom besloten we, aan de familietafel, dat op Curaçao onze toekomst zou liggen.’ Er waren al banden met Curaçao, vertelt Nicolas Vásquez Villaseca. Hij is de oudste zoon en verantwoordelijk voor de dagelijkse bedrijfsvoering van La Bohème. ‘Onze oma woonde hier al. In 2000 waagden we de stap. De begintijd was zwaar voor onze ouders. Mijn vader wilde groente- en fruitdistributeur worden, maar hij schatte het niet helemaal goed in, we importeerden teveel voor het eiland. Dan liet hij een hele container knoflook komen, maar de

Sinds 2006 concentreert de familie zich op de kleding winkel Meow in Hanchi Snoa en het nieuwste succes product aan de Columbusstraat, Bar La Bohème. Vader Vásquez Villaseca zwaait nog steeds de scepter, maar richt zich meer op distributie van groente en fruit, zijn vrouw en de zonen zijn allemaal op hun eigen manier bezig met de dagelijkse zaken. Volgens Nicolas wordt steeds duidelijker waar de talenten liggen. ‘Ik kan goed organiseren en heb zakelijke ideeën, Diego is sterk op het gebied van social media, foto’s en graphic design. De menukaart bijvoorbeeld, die heeft Diego ontworpen. Als socioloog heeft hij onderzocht waar de foto’s moeten staan en hoe de ogen van klanten bewegen. Thomas, mijn jongste broer die filosofie studeert in Griekenland, is conceptueel heel sterk, hij denkt graag out of the box. Van hem komt het idee om met goedkope ontbijtjes te beginnen, dat zag hij bij de Hema in Nederland.’ Natuurlijk knettert het ook weleens binnen de familie, maar dat duurt nooit lang. Nicolas en Diego zien beiden hun toekomst binnen de familiezaken. Een toekomst die ze opbouwen aan de eettafel. Diego vertelt: ‘We eten altijd samen, elke dag, dan gooien we de ideeën op tafel. Hier wordt er naar je geluisterd, je kunt je dromen waarmaken, het is een soort één op één relatie tussen je gedachten en wat je op de werkvloer doet.’ Al blijft de vader des huizes uiteindelijk wel de baas, zegt Nicolas. ‘Je kunt niet twee kapiteins op een schip hebben. Mijn vader en moeder hebben ons vertrouwen gegeven, maar de hiërarchie blijft, dat is ook een teken van respect. Bij ons blijf je luisteren naar je ouders, ook al ben je het er soms niet mee eens.’ coaching 1 2017

Aanmelden voor van >> naar: www.coaching-magazine.net

Susan Vrolijk

Peter van Dort

Lisette Schotborg

van Girobank NV naar PwC Dutch Caribbean

van VanEps Kunneman VanDoorne St. Maarten naar VanDort Law Curaçao

van Zorgwerk naar Balance Consultancy Group

Susan is a marketing and communications professional with over ten years of experience. She has diverse skills and qualifications in a variety of functions, mostly in Financial Service Marketing. She has been brand gatekeeper, spokesperson, concept developer, trainer and leader. At PwC Dutch Caribbean she will be supporting the Partners within this region in the develop ment of the brand and communication activities. Furthermore she will be in charge of proper implementation of the brand usage and brand expressions across the Dutch Caribbean. Change management and reputation management are also part of her portfolio.

Met ingang van dit jaar heeft Peter van Dort officieel zijn eigen advocatenkantoor op Curaçao geopend. Peter heeft ruime internationale ervaring in zowel het bedrijfsleven als de advocatuur. In Nederland werkte hij onder andere als manager in de vastgoedsector en als advocaat bij een groot advocatenkantoor. In de Nederlandse Caraïben werkte hij bij het grootste lokale advocatenkantoor, waar hij tevens de vestiging in Sint Maarten heeft opgezet en gemanaged. VanDort Law richt zich met name op ondernemers en is gespecialiseerd in ondernemingsrecht, (internationaal) contractenrecht, huur- en onroerend goedrecht, geschillenbeslechting en mededingingsrecht.

Lisette Schotborg is per 17 oktober 2016 als Recruitment Consultant werkzaam bij Excellent Uitzendbureau (Balance Consultancy Group). Na 12 jaar werk in Nederland op een uitzendbureau gespecialiseerd in de zorg en welzijn, heeft ze de overstap naar Curaçao gemaakt. In Nederland hield zij zich bezig met het coördineren en uitwerken van processen op de werkvloer. Vooral de dynamiek van het werken op een uitzendbureau spreekt haar aan. Lisette haalt energie uit contact met mensen, met oog voor kwaliteit, professionaliteit, motivatie, persoonlijke groei en passie.