hèt vakblad voor managers op Curaçao
Coaching & carrière Extra editie 2 0 1 1
Vier coachingstechnieken onder de loep Coachend leidinggeven De uitdaging van coachen aan ondernemers Waar ligt de grens tussen psychologie en coaching? Coaching, maar dan anders... Hoe begin je met coaching?
Losse nummers NAf 9,95 Coaching extra editie 2011
| 1
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
| Coaching extra editie 2011
Coaching & carrière ‘Over welke coaching schrijven we eigenlijk?’ Het klinkt wat onnozel misschien, maar deze vraag was een keerpunt in de discussie van onze redactie. De vergadering had tot dat moment nog het meeste weg van de klassieke goocheltruc met de hoed waar een schijnbaar oneindige reeks aan elkaar geknoopte zakdoeken uit tevoorschijn komt. Tenniscoach, lifecoach, wandelcoach, financiële coach, executive coach, marketing coach… verzin iets en er bestaat een coach voor. Coaching is een ‘vrij beroep’, met andere woorden: iedereen die zich daartoe geroepen voelt kan zich uitgeven als coach. Nu lokt ‘vrij’ meestal een tegenreactie op, en inderdaad, ook dit vakgebied kent gecertificeerde methodieken en associaties. Kennelijk bestaat er
in te gaan op ons lokale aanbod van coaches. In overzichts- en achtergrondartikelen laten we zien welke
negende jaargang extra editie 011
4 6 9 11 13 14 16
soorten coaching er zijn en wat je van een coach kunt verwachten (en wat niet). Daarmee willen we niet het kaf van het koren scheiden. Sterker nog, het is maar zeer de
19
vraag wat ‘goed’ is en wat ‘slecht’ in coaching. Ook de gecertificeerde coaches die wij spraken gaven aan dat een gedegen opleiding belangrijk is, maar nog steeds geen garantie voor succes. Meer dan alles is coaching mensenwerk. Het gaat, populair gezegd, om de klik.
2011
Inhoud
behoefte om het kaf van het koren te scheiden. Deze extra editie over coaching heeft als doel wat dieper
Extra editie
21
Coaching: een introductie Vier coachingstechnieken onder de loep Uit de praktijk: Hoe begin je met coaching? De uitdaging van coachen aan ondernemers Uit de praktijk: Waar ligt de grens tussen psychologie en coaching? Coaching, maar dan anders... Coachend leidinggeven: hèt middel voor alle bedrijfs kwalen? Uit de praktijk: Wat is de impact van coaching op uw werksituatie? Uit de praktijk: Is er plaats voor spiritualiteit binnen coaching?
Wij hopen dat deze extra editie praktisch bruikbare inzichten biedt waarmee u echt verder kunt, zowel voor uzelf als voor uw medewerkers. In veel artikelen in ons reguliere Coaching Magazine wordt aan managers en professionals de suggestie gedaan om in bepaalde situaties een beroep te doen op een coach. Als deze editie behulpzaam is om in die gevallen de daad bij het woord te voegen, dan zijn wij dik tevreden.
Coaching extra editie 2011
| 3
Thema nummer CoaChing & Carrière
Coaching: een introductie Deze speciale editie gaat over coaching, maar wat verstaan we hier eigenlijk onder? Als er iets voor coaching geldt is het wel dit: iedereen heeft er eigen opvattingen over, en geen coach is hetzelfde.
ADVERTENTIE
pensIoen waarom hoe
?
Voor een HelDer en VrIjblIjVenD aDVIes MaIl: mail@ennia.com KlIK: www.ennia.com
Doe nu De onlIne pensIoen cHecK-up
Het antwoorD Heet In het huidige zware economische tij komt het zekerstellen van de oude dag voorziening van u en uw personeel makkelijk onder druk te staan. Hierbij spelen een aantal belangrijke ontwikkelingen buiten uw en onze invloed mee. Denk hierbij aan de lage rentevoet, langere levensverwachting van mensen en de snel groeiende vergrijzing. ENNIA is en blijft ook in deze tijden het antwoord. Onze solvabiliteit is ruim voldoende en u kunt op ons rekenen om nu en in de toekomst alle pensioenverplichtingen na te komen. Om u steeds goed van dienst te kunnen blijven, werken wij continu aan dienstverlening en producten die naadloos op uw behoeftes aansluiten. Persoonlijk contact met u heeft onze prioriteit. Wij willen graag weten wat er bij u leeft om onze service daar op te kunnen afstemmen.
AD190x138mm_CoachingCUR_Jul2011.indd 1
4 | Coaching extra editie 2011
Met onze pensioen check-up dagen en de uniforme pensioen overzichten informeren wij alle deelnemers over hun pensioen zodat tijdig bijstellen altijd mogelijk is. Tenslotte maken wij het u makkelijk met de e-Employer. Hiermee heeft u altijd direct toegang tot de pensioengegevens van uw werknemers. Natascha Poulina -ANAGERÏ0ENSIONÏ Ï%MPLOYEEÏ"ENElTS
05-07-11 16:41
Tekst Margo Groenewoud
is een specifiek aanbod van coaches, waarbij de volgende soorten de bekendste zijn: Loopbaancoaching (outplacement) Bij deze vorm van coaching is het doel om weer perspectief te zien in de loopbaan én daarmee aan de slag te gaan. Deze coaching start met een combinatie van testen en gesprekken, waarmee eerst de meest gewenste carrièrerichting duidelijk wordt. Daarna wordt de coachee begeleid in de vervolgstappen en gecoacht in de vaardigheden die nodig zijn voor een succesvolle opvolging, zoals het voeren van een sollicitatiegesprek. Outplacement is de term die gebruikt wordt wanneer de loopbaancoaching wordt ingezet als onderdeel van een (collectief) ontslag. Outplacement wordt dan aangeboden als compensatie en als ‘steuntje in de rug’. De inhoud is hetzelfde.
Al zijn de verschillen tussen de vormen van coaching behoorlijk groot, er is één overeenkomst. Bij coaching wordt iemand van A naar B gebracht in een proces dat de coach faciliteert. Uiteraard is het doel dat de persoon iets leert, maar dit gebeurt niet doordat - zoals in een training - het uitgelegd wordt. Kenmerkend voor coaching is de interactie waarin de coachee zélf tot een inzicht komt, en vervolgens begeleid wordt in de internalisering en de toepassing daarvan. In het enorme scala aan keuzemogelijkheden kan een onderscheid aangebracht worden door te kijken naar de aanleiding - of het doelvan de coaching. Er worden dan drie categorieën zichtbaar: ontwikkelingsgerichte coaching, organisatiegerichte coaching en holistische coaching. We leggen hier kort het verschil uit, en geven enkele voorbeelden.
1
Ontwikkelingsgerichte coaching: persoonlijk ontwikkeldoel centraal
Iemand zit op een dood punt in zijn of haar carrière, weet niet zo goed hoe nu verder te gaan, vraagt zich af ‘of dit het nou is’ en wil meer halen uit zijn talenten – het zijn de klassieke gevallen waarin een coach wordt ingeroepen. Ook een angst of remming om iets te doen, bijvoorbeeld spreken in het openbaar, is zó persoonlijk, dat coaching waarschijnlijk beter werkt dan een training. Het gaat in al deze gevallen om de mens - het doel is het verwerven van meer inzicht in het persoonlijk functioneren en het verwerven van nieuwe vaardigheden om effectiever, en vooral ook prettiger, te leven en werken. Voor dergelijke persoonlijke ontwikkeldoelen
Persoonlijke coaching Dit is een verzamelnaam voor alle coaching die gericht is op een persoonlijk issue. Denk dan bijvoorbeeld aan omgaan met boosheid, stress of conflicten, het verbeteren van persoonlijke vaardigheden, zoals presenteren of voor jezelf opkomen, of bepaalde gedragskwesties. Ook wanneer tijdens een functioneringsgesprek een ontwikkelpunt naar voren komt dat de medewerker van zichzelf niet herkent, kan persoonlijke coaching een goede interventie zijn. Executive coaching Een hoge functie brengt niet alleen een grote mate van verantwoordelijkheid en werkdruk met zich mee, maar ook de omstandigheid dat je over bepaalde zaken met niemand kunt praten. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat een topfunctionaris een coach heeft. De omstandigheden zijn uniek, en de werkinhoud is breed. Het ‘persoonlijke ontwikkeldoel’ kan daarom heel gevarieerd zijn, maar vaak zal de coaching op dit niveau ook een preventief karakter hebben: zorgen dat je niet in de knel komt, dingen in perspectief blijft zien en stress beheersen door regelmatig het hart te luchten.
2
Organisatiegerichte coaching: expertgebied centraal
Stel: je bent ondernemer en de financiële administratie is een zwakke plek. Uiteraard kun je de financiële administratie uitbesteden, maar dan nog is een beetje inzicht wel handig. Of je staat aan het hoofd van een groeiende organisatie en loopt vast in het bepalen van de langetermijnstrategie. In veel van dergelijke gevallen is het volgen van een training of het uitbesteden van de taak geen effectieve oplossing. Waar behoefte aan is, is sturing van het proces, dusdanig dat de medewerkers of directie zélf weer in de goede richting bewegen of zelf tot een strategie komen. Voor deze vormen van begeleiding wordt steeds vaker de term coaching gebruikt. De
adviseur die als coach optreedt heeft wel kennis van zaken, maar zet de opdrachtgever met gebruikmaking van coachingstechniekenaan het werk om met nieuwe inzichten tot nieuwe handelwijzen te komen. Bekende vormen zijn: Business coaching Marketing coaching Financiële coaching In het artikel ‘De uitdaging van coachen aan ondernemers’ op pagina 11 wordt dieper ingegaan op bedrijfsgerichte coaching.
3
Holistische coaching: transformatie als doel
Veelal op iets latere leeftijd, als de eerste grote carrièresprongen gemaakt zijn en andere doelen behaald, komen veel mensen op een punt dat zij écht iets willen veranderen in hun leven. Ondanks alle vooruitgang blijft een dieper gevoel van ontevredenheid knagen, of blijft een kwestie uit het verleden opspelen. Een aantal specifieke coachingsvormen geeft begeleiding aan een dergelijke ingrijpende herbezinning. Door de brede aanpak wordt als doel vaak transformatie genoemd, oftewel: een diepgaande verandering in houding, gevoel en gedrag. Het gaat bij deze coaching om een holistische benadering - niet één knelpunt of ontwikkeldoel staat centraal, maar de hele persoon. De benadering put daarmee uit allerlei disciplines en levensfilosofieën, en staat het meest bloot aan kritiek. Kern van deze kritiek is dat de holistische coaching zich beweegt op - of te dicht in de buurt van - het gebied van psychotherapie, zonder dat de coaches daartoe voldoende zijn opgeleid. Bekende varianten zijn: Lifecoaching Lifecoaching is een populaire term, die suggereert dat het om een ‘merk’ gaat, om een unieke, uitgeschreven, vaste methodiek. Het tegendeel is waar: lifecoaching is een overkoepelende term voor coaches die zich onderscheiden doordat ze met de coachee kijken naar het grotere plaatje. Ook wanneer je alleen met een bepaald ontwikkeldoel bij de ‘lifecoach’ komt, zal deze de vraag benaderen door te kijken naar hoe je in het leven staat. Lifecoaching is dus geen merknaam, maar er zijn wel specifieke opleidingen voor. Landmark education Landmark biedt een heel curriculum aan programma’s dat gericht is op transformatie, voornamelijk door het loslaten van obstakels zoals herinneringen, verwijten en angsten. De programma’s zijn altijd een combinatie van intensieve trainingsdagen in grote groepen, gevolgd door eveneens intensieve dagelijkse coaching in de eigen omgeving. Vanuit Curaçao worden de trainingsdagen in de VS of Colombia gevolgd, waarna de coaching wordt verzorgd door een lokaal netwerk van daartoe opgeleide coaches.
Coaching extra editie 2011
|
Thema nummer Coaching & carrière
Vier coachings technieken onder de loep Wilt u gecoacht worden? Dan heeft u een belangrijke stap al gezet. Maar er volgt nog een tweede vraag: welk soort coaching is goed voor u? In dit artikel beschrijven we vier gangbare coachingstechnieken die men ook op Curaçao aantreft en die u kunnen hel pen om uw eigen antwoord op de wereld te ontdekken.
Provocatief coachen ‘Nou, jouw situatie is volstrekt hopeloos, je zult het nooit leren en je kunt het wel vergeten dat het ooit beter wordt!’ De provocatieve coach doet helemaal geen pogingen om je vraagstukken positief te benaderen, hij bevestigt en vergroot je probleem juist. Sterker nog, hij zal je met al zijn kracht afraden om te veranderen. En wat gebeurt er als iemand je zegt dat je het niet kan? Juist, je denkt ‘dat zullen we nog wel eens zien!’. En juist daardoor kom je in beweging. Door de directe en uitdagende manier van coachen, wordt het verwachtingspatroon over je eigen rol en die van de coach hard onderuit gehaald. Dat dwingt je om jezelf en je probleem serieus te nemen. De provocatieve coach vergroot de belemmerende overtuigingen van de cliënt uit. Hij maakt ze levend door ze te dramatiseren. Hij stimuleert juist het probleem, zodanig dat je in verzet komt tegen je eigen belemmerende overtuigingen en ze echt verandert. De provocatieve coach zoekt naar inconsistenties in jouw redenering en vergroot die uit op een directe maar humoristische manier. Hij zet je eigenlijk gewoon een beetje voor gek, wat je zelfvertrouwen en weerbaarheid bevordert. Dat kan soms al heel snel resultaten opleveren, zonder diepgaande analyses en beschouwingen. Denk maar aan het gezegde ‘Als je de ezel vooruit wilt laten lopen, moet je hem aan zijn staart trekken’. Mensen houden nu eenmaal van ordening en als de coach die niet aanbrengt ga je dat zelf doen.
| Coaching extra editie 2011
Tekst Martin van den Blink
Coachen met Management Drives Management Drives is een vertaling van de basale waardensystemen van Spiral Dynamics* en maakt inzichtelijk waarom mensen doen zoals ze doen. In een online test beantwoord je zo’n veertig vragen die een uniek kleurenprofiel opleveren. Er zijn zes kleuren en elke kleur staat voor een waardensysteem dat ten grondslag ligt aan je handelen.
Geel
Is de drijveer die wil analyseren, begrijpen en doorgronden
Groen
Is de drijfveer die mensen en sociale verbanden voorop stelt
Oranje
Is de drijveer die vooruitgang, resultaten en prestaties wil laten zien
Blauw
is de drijfveer die zekerheid en duidelijkheid wil creëren
Rood
Is de drijfveer die staat voor durf, tempo en kracht
Paars
Is de drijfveer die veiligheid en thuisgevoel zoekt Drijfveren zijn de schakel tussen wat je kunt (of denkt te kunnen) en wat je werkelijk doet. De MD-coach kijkt naar je gedrag aan de hand van jouw unieke combinatie van de basiswaarden (kleuren). Hij laat je zien waar je eigen handelen vandaan komt en hoe je van daaruit reageert op anderen. Waardenpatronen zijn cultuurvrij en hebben geen relatie met intelligentie of geslacht. In de coachingssessies bespreek je eerst je eigen kleurenpatroon. De zelfkennis die je daar mee opdoet kan al heel veel verklaren en lucht geven. Nu weet je waarom je zo reageert - vanuit jouw waardenpatronen! In de volgende stap kun je een inschatting maken van de waardenpatronen van de mensen met wie je samenwerkt. Daarmee kun je nagaan of de interactie wel productief is. Je krijgt zicht op frictiepunten en kunt daarop veel beter anticiperen. Vanuit individuele waardepatronen kan de MD-coach ook heel goed teams coachen naar betere teamresultaten. Door inzichtelijk te maken waar de leden van team voor staan, kunnen de andere teamleden daar op inspelen. Als je bij teamvorming rekening houdt met de individuele waardepatronen, gaan mensen zich positief gedragen en worden hun talenten dus ook ingezet waar het nodig is. * Spiral Dynamics is een systeem om bewustzijnniveaus in te delen aan de hand van kleuren. Zie ook artikelen die eerder hierover gepubliceerd zijn in Coaching op onze website www.coaching-magazine.net
Rationele Emotieve Therapie (RET) Als mensen uit balans raken, hangt dat vooral samen met de manier waarop ze naar de wereld kijken. De RET-coach neemt als uitgangspunt dat je als persoon nauwelijks emotioneel wordt beïnvloed door de gebeurtenis zelf, maar vooral door hoe je tegen deze gebeurtenis aankijkt, hoe je die ervaart en je eigen maakt. RET gebruikt hiervoor het A-B-Cmodel: Actie (of gebeurtenis), wat iemand impliciet of expliciet gelooft - Believes (of opvattingen) over deze actie en de Consequenties daarvan. De RET-gedachte gaat er vanuit dat mensen bewust en onbewust al heel jong emotionele barricades opwerpen, zoals schuldgevoelens, zelfmedelijden, angst, boosheid en ontkenning. De RET-coach laat je zien en ervaren hoe deze barricades door jezelf veroorzaakt worden door irrealistische en onlogische overtuigingen. Daarna leer je hoe je deze heel bewust kunt vervangen door rationele en helpende overtuigingen. De RET-coach geeft je bij vervelende gebeurtenissen de keus om jezelf hulpeloos en gefrustreerd te voelen of er opbouwend naar te kijken. Een voorbeeld. Stel nu dat u ontslagen wordt... De kans is groot dat u denkt dat het aan u heeft gelegen, dat u mislukt bent en het niet meer goed met u komt. Samen met de RETcoach gaat u dat omdraaien. Gedachtes als “ik hoef mij niet te schamen, mijn ontslag is niet het einde van de wereld” en “Nu kan ik eindelijk eens verder gaan kijken en zien wat de wereld mij te bieden heeft en wat mijn plek daarin is” helpen om weer nieuw perspectief te zien. RET is uitgebreid wetenschappelijk onderzocht en is in veel gevallen aantoonbaar effectief. Tegenstanders vinden dat de psychotherapeutische effecten heel moeilijk te meten zijn en dat de verstandelijke benadering eigenlijk heel eenzijdig is en te weinig rekening houdt met emoties. Feit blijft dat RET een van de meest toegepaste coachingstechnieken is op dit moment.
Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) Iemand die vroeger door een hond is gebeten, zal anders reageren op honden dan iemand die een hond heeft ervaren als een lief huisdier. Net als bij RET wordt volgens het concept van NLP de werkelijkheid gevormd in je eigen beleving. Dat betekent dat je aangeleerde angsten en belemmeringen kunt overwinnen. Disfunctionele patronen kunnen met NLP worden geherprogrammeerd tot functionele patronen. NLP werkt zo: met je coach verken je je huidige situatie (het probleem) en werk je aan het bereiken van de gewenste situatie (de oplossing of het resultaat). Daarbij geef je aan welke hindernissen je ervaart (blokkades) en welke hulpbronnen je nodig hebt om je doel te bereiken. De NLP-coach geeft je een aantal oefeningen die helpen om je doel te bereiken. Zo laat de NLP-coach je je voorgestelde resultaat visualiseren. Je probeert dan het resultaat helemaal voor je te zien, jezelf erover te horen praten en het te voelen, ruiken of zelfs proeven. Een andere oefening die je kunt doen is je eigen tijdlijn verkennen: je verleden, heden en toekomst. Je kunt nagaan welke situaties in het verleden je belemmerd hebben en wat je toen gedaan hebt. Daar kan je vervolgens je oplossingen van nu, van je oudere ik, aan toevoegen. Taal is in NLP een belangrijke sleutel tot je gedachtenwereld, je aannames en ingeprogrammeerde gedragspatronen. Taal zegt iets over hoe je in elkaar zit. Je persoonlijke taalgebruik ontsluit verschillende belevingsniveaus en de NLP-coach sluit daarop aan, vraagt door wat je bedoelt met bepaalde woorden en laat je zien hoe je door een ander woord ook je beleving kunt veranderen. Ook let een NLPcoach goed op je non-verbale uitingen. Zijn die congruent met de gebruikte woorden of spreekt je lichaamstaal je woorden tegen? Critici zien NLP als een pseudo-wetenschappelijke stroming. Er is namelijk nauwelijks empirisch bewijs dat het werkt in de praktijk. NLP heeft echter een niet meer weg te denken plaats veroverd in de therapie- en de coachingswereld.
Een teamprofiel kan er bijvoorbeeld zo uitzien:
Scherp op positie Resultaatgericht
Strategisch Conceptueel Innovatief
Conflictbeleid Besluitvaardig Binding en veligheid creëren Structurerend Regelend Ordenend
Communicerend Sociaal Meelevend
Coaching extra editie 2011
|
Inter Assure, daar bespaart u mee! www.inter-assure.com Voor u als nieuwe klant is Inter Assure zeker goedkoper. Kom langs en neem uw bestaande woonhuisverzekering of All Risk autopolis mee zodat wij meteen uw voordeel kunnen berekenen. Inter Assure is er al 20 jaar voor รกl uw verzekeringen. Laat ons zien wat u nu betaalt, zodat wij u geld kunnen besparen.
Inter-Assure. Gegarandeerd goedkoper!
| Coaching extra editie 2011
uit de praktijk
Hoe begin je met coaching? Nathaly Cabrera Training & Coaching Manager, Avodah Human Resource Advisory IAC gecertificeerd coach, gespecialiseerd in lifecoaching
‘Besluiten om een coach te bellen is vaak toch wel een grote stap. Het voelt als toegeven dat je steun en begeleiding nodig hebt. Ik hoop dat mensen gaan inzien dat het tegengestelde waar is. Je bent niet gek als je coaching zoekt, je bent juist heel sterk! Veel mensen proberen om veranderingen in hun leven op eigen houtje te doen en vervallen kort daarna in hun oude patroon. Een coach geeft je tools om dit te voorkomen. “Old habits die hard…” is het gezegde. Dit is waar. Een coach helpt je om deze negatieve gewoontes om te zetten in gewoontes die je meer kracht geven en die je persoonlijke kracht doen vergroten. Je verbetert je zelfvertrouwen en leert om vanuit die nieuw ontdekte persoonlijke kracht te werken. Dat is de kern van coaching. Niet “help mij van dit probleem af”, maar ”help mij om het op eigen kracht te kunnen”. Echt, mensen kunnen veel meer dan ze denken. Je moet de kracht in
Beeld Marika Ringnalda
jezelf vinden. Dit is mijn persoonlijke overtuiging en het is ook mijn drijfveer geweest om vanuit mijn vakgebied HRM mij op een gegeven moment helemaal toe te leggen op coaching. Het is een prachtig vak, omdat je steeds weer ziet hoeveel mensen zélf kunnen. Natuurlijk, het leven kan soms een beetje overweldigend zijn door alledaagse verantwoordelijkheden en/of bezigheden. Door al dit heen-en-weer rennen is het soms moeilijk om een totaaloverzicht te hebben op je eigen leven. Of je krijgt heel snel het gevoel dat je koersloos aan het varen bent. Hierbij komt een lifecoach - een coach die naar het gehele plaatje kijkt, dus naar alle aspecten van jouw leven en hoe jij in het leven staat - goed van pas. Voordat je met coaching start moet je goed je huiswerk doen, rondkijken welke coaches er zijn en wat voor jou belangrijke aspecten zijn. Net als alle andere relaties is het daarnaast heel belangrijk dat het tussen cliënt en coach goed ‘klikt’. Je moet ook comfortabel zijn met de persoonlijkheid en communicatiestijl van de coach. Ik begin altijd met een intake van ongeveer vijftien tot dertig minuten. Gewoon om te kijken of dit iets is, wat we zouden kunnen aanpakken. In zo’n gesprek is het meestal snel helder of - en hoe - we de coaching kunnen gaan starten.’
ADVERTENTIE
Coaching extra editie 2011
|
Thema nummer Coaching & carrière
Op Curaçao heeft zich de laatste jaren een specifiek aanbod van coaching voor ondernemers en bedrijven ontwikkeld. Coaching vroeg enkele experts naar de uitdagingen van het coachen van deze doelgroep. Wat al snel duidelijk werd tijdens de rondgang is dat het belangrijk is dat een ondernemer het gevoel heeft dat hij of zij praktische kennis opsteekt van een coach. De onder nemer moet er echt direct in de praktijk iets aan hebben.
‘Coaching voor het leermeestertraject’
Gofrie van Lieshout
Gofrie van Lieshout is directeur van het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Curaçao (KBB). Ze heeft via het zogenaamde leermeestertraject ervaring met het begeleiden van vakmensen. ‘Onze bedoeling is om deze vakmensen te leren om studenten te begeleiden. Dan gaat het bijvoorbeeld over dagelijkse werkbegeleiding, maar ook het geven van feedback en het belang van communicatie. Daarbij zie je mensen groeien, ze ontwikkelen competenties die ze niet hadden vermoed bij zichzelf. Dat is mooi om te zien.’ Maar om daar toe te komen is het bij het begeleiden van de ondernemers vooral belangrijk dat zaken niet worden opgelegd. ‘Je kunt ondernemers beter elkaar laten coachen, dan dat je te schoolmeester-achtig bent. Zelf laten uitvinden, dat is de manier om kennis aan ondernemers over te brengen. Zeker niet te theoretisch’, zo stelt Van Lieshout. Ze benadrukt ADVERTENTIE
Pensioen: niet iets om grijze haren van te krijgen! Ik zie een toenemende interesse voor pensioen. En dat is goed nieuws. Maar hebt u dit voor u zelf en uw personeel wel goed geregeld? Bel mij of een van mijn collega’s voor een afspraak op 777 7100. Valery Sinot (Manager Marketing ,TWSV`LL )LULÄ[Z
www.fatum.com 10 | Coaching extra editie 2011
Tekst Oscar van Dam
De uitdaging van coachen aan ondernemers Het liefst zo praktisch mogelijk! dat er voor het leermeestertraject dat KBB uitvoert voor een scala aan Curaçaose bedrijven (zoals garages, computer- en bouwbedrijven) is gezocht naar een manier om het lestraject zo toegespitst mogelijk te maken. Dat betekent onder meer maar een klein stukje cognitieve vaardigheden in de overdracht. Verder rollenspel, praktijkopdrachten en meetings. Kortom, een forse nadruk op praktijk. ‘Om alleen de noodzakelijke kennis over te brengen is een lesprogramma in elkaar gezet, waarin vakmensen leren om stagiaires en collega’s kennis over te brengen. Kennis die aanwezig is en waarvan het belangrijk is dat het wordt doorgegeven. Dat bevordert een gezonde, in beweging zijnde arbeidsmarkt.’
Bedrijfscoaching met garantie Janine Lie-A-Kwie en Arthur Rosaria zijn met ActionCOACH eveneens gespitst op het samenwerken met ondernemers. Action Coach opereert wereldwijd met gecertificeerde coaches die gebruik maken van een vaste methodiek en materialen. Het concept is gericht op het midden- en kleinbedrijf, waarbij gewerkt wordt met zowel groepscoaching als één-op-één coaching. De twee stellen dat alle bedrijven anders zijn en alle ondernemers verschillend, maar dat ze vaak met dezelfde uitdagingen kampen. ‘Ondernemers denken dat ze onmisbaar zijn, werken veel te hard en verdienen, in veel gevallen, te weinig. Ons doel is om ondernemers hun bedrijf zo te laten organiseren dat het bedrijf ook doordraait als ze op vakantie gaan, of geen tachtig uur per week meer werken.’ Coaching van de ondernemers is volgens Lie-A-Kwie vooral heel praktisch. ‘We stellen doelen en werken die ook af. Sterker nog, we stellen garanties aan de ondernemers over te bereiken resultaten.’ Rosaria vult aan: ‘Wij zorgen ervoor dat ze daadwerkelijk aan de slag gaan, waarbij wij een stok achter de deur voor ondernemers zijn. Wij beginnen met
Arthur Rosaria een grondige analyse van het bedrijf, waarbij we kritische vragen stellen, om vervolgens een actieplan te maken en met de ondernemer op weekbasis aan de slag gaan om dit uit te voeren. Lezen en video’s bekijken om nieuwe kennis over de verschillende aspecten van een bedrijf ‘runnen’ op te doen, zijn een vast onderdeel van het coachingsproces.’ Volgens Lie-A-Kwie en Rosaria kunnen zij ‘coach for every business’ zijn. ‘We laten merken dat er meer oplossingen zijn voor een probleem dan zelf extra uren draaien. We vragen ondernemers kritisch naar zichzelf te kijken. In die zin is het niet geschikt voor mensen die denken alles al te weten en zich niet verder willen ontwikkelen. Druk druk druk, nergens tijd voor. We kennen alle excuses. Maar een verstandige ondernemer die het nodig heeft, neemt tijd voor een coach. Maar dan wel één die praktisch voordeel oplevert. Anders heeft de ondernemer wel iets beters te doen.’
‘Via de bedrijfsadministratie meer grip’ Felicia van Loon
Felicia van Loon is eigenaar van Business in Control, ze levert ‘professionele administratieve ondersteuning en advisering’ en dat betekent in de praktijk volgens eigen zeggen heel vaak ‘klanten opvoeden’. Van Loon werkte jaren in het financiële management bij verschillende Nederlandse en Curaçaose kantoren en in de accountancy en daar ondervond ze dat sommige ondernemers jaar na jaar dezelfde onvolledige jaarrekeningen aanleveren bij de accountant. ‘Terwijl het voor sommigen maar een kleine moeite is beter begrip van hun administratie te krijgen’, aldus Van Loon. ‘Dat is niet alleen makkelijk voor de accountant, op die manier krijgen ondernemers ook meer ‘grip’ op hun bedrijf. Ze zien waar geldstromen naar toe
gaan.’ In de praktijk betekent het dat Van Loon bij haar klanten één keer per maand of kwartaal langs komt en de administratie nakijkt, adviseert en bovenal de systematiek probeert in te voeren. ‘Voor sommige klanten ben ik na een tijdje niet meer nodig, anderen blijven graag gebruik maken van mijn diensten omdat ik niet alleen de jaarrekening samenstel, maar ze tevens begeleid bij de manier waarop de financiële handel en wandel van een bedrijf loopt. Ik geef administratieve service op het niveau van een accountant, en doe daarom meer dan een administratiekantoor.’ Een dergelijke cursus geeft ze ook aan startende ondernemers via de Kamer van Koophandel. Van Loon stelt dat ze als administratieve coach heel gericht een klik moet zien te krijgen met de ondernemers met wie zij werkt. ‘In mijn ervaring moet je echt je best doen om goed aan te sluiten bij de persoon met wie je werkt. Ieder mens is anders. Ondernemers zijn vaak goed in hun vak. Maar als de administratie een chaos is, help je ze niet door ze bestraffend toe te spreken. Mijn ervaring is: stel het als een uitdaging. Nooit zeggen: “dit en dit moet je nu doen”. Want ondernemers hebben daar dan altijd iets tegen in te brengen. Je kunt beter de vraag stellen: “Kom je nooit geld tekort, kun je niet meer doen aan de inkomsten? Wat kun je verder nog doorbelasten in de prijs?”.’
Coaching extra editie 2011
| 11
ADVERTENTIE
s e h c a Co ActionCOACH
Arthur Rosaria, Business Coach Business coaching voor ondernemers op het gebied van sales, marketing, management en teambuilding en persoonlijke groei. Telefoon: 10 | arthurrosaria@actioncoach.com www.actioncoach.com/arthurrosaria
Balance Consultancy Group
spigthoff advocaten en Belastingadviseurs curaçao is een gerenommeerd commercieel full service kantoor. Wij adviseren, procederen en begeleiden transacties. Onze advocaten en belastingadviseurs zijn gespecialiseerd in het ondernemingsrecht, het financieel recht, het belastingrecht en in geschillenbeslechting. Voor ons kantoor zijn wij op zoek naar
een
ondernemende
belastingadViseur met tenminste 5 jaar werkervaring die zich graag Verder ontwikkelt.
wij bieden:
U een praktijk waar in teamverband vanuit de verschillende rechtsgebieden en invalshoeken de cliënten van het beste advies worden voorzien UÊ ii Ê`Þ > ÃV iÊ ÌiÀ >Ì > iÊi Ê lokale fiscale praktijk op kwalitatief hoogstaand niveau UÊ ii Ê>> ÌÀi i ÊÜiÀ >>Ì UÊ ii Ê > Ì ÀÊÜ>>ÀÊ ÕÀ ` ÃV Ê Ûi>Õ]Ê gedrevenheid, betrokkenheid, openheid en vooral ook humor de uitgangspunten van het functioneren zijn
wij Vragen:
UÊ ervaren en breed inzetbare fiscalist UÊ in staat om te adviseren en transacties te begeleiden en zo nodig te procederen UÊ Õ Ì Õ Ìi `iÊLi iiÀÃ }ÊÛ> Ê`iÊ Nederlandse en engelse taal, zowel in woord als geschrift UÊ ÊÃÌ>>ÌÊ Êâi vÃÌ> ` }ÊÌiÊÜiÀ i UÊ « ÃÃ }Ã}iÀ V ÌiÊÌ « Ü> Ìi Ì UÊ iÌÜiÀ iÀ
Geïnteresseerden kunnen contact « i i Ê iÌÊ6iÀ >Ê-âÞ > Ã ÊÛ > recruitment@spigthoffcuracao.com
www.spigthoffcuracao.com
Martin van den Blink Gecertificeerd loopbaancoach, teamcoach, individuele en teamcoaching met Management Drives. Jan Willem de Seriere Gecertificeerd Management Drives coach Telefoon: 4 0031 | info@balance.an www.balance.an
Brigitte Gorsira coaching
Brigitte Gorsira Coachtrajecten op maat op het gebied van leiderschaps ontwikkeling, die u helpen beter leiding te geven aan uzelf en anderen. Telefoon: 0 1 | info@brigittegorsiracoaching.nl www.brigittegorsiracoaching.nl
Business in Control
Drs. Felicia van Loon Administratieve ondersteuning en advisering voor het MKB/administratieve consultancy. Telefoon: 40 300 | felicia@businessincontrol.info www.businessincontrol.info
Coaching en Managementadvies Bonaire
Anna Kitselaar Personal coaching en loopbaancoaching Telefoon: (+ ) 0 | anna@coachingbonaire.com www.coachingbonaire.com
HRM Avodah Human Resource Advisory
Nathaly Cabrera Training and Coaching Manager Telefoon: 3 0 | cabrera@hrmavodah.com
Joy Curaçao
Persoonlijke coaching, personal business trainingen, workshops. info@joycuracao.com | www.joycuracao.com
Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Curaçao
Coaching en training van medewerkers van bedrijven in het kader van competentieontwikkeling en kennis overdracht (leermeesters). Telefoon: 4 1 0 | info@kbbcuracao.com www.kbbcuracao.com
Linkels & Van Wilgen
drs. Harald Linkels drs. Jessica Mesman mevr. Gina Alee (Bonaire) Persoonlijke coaching, loopbaantests, diverse opleidingen. Ondersteuning van (HR) managers; 3 0 graden assesments, managementcursussen op maat, Performance management en opstellen opleidingsplannen. Telefoon Curaçao: 1 1, Bonaire: 1 11, St. Maarten: 4 ) | info@linkels.com www.linkels.com
Relief Curaçao
Coaching, mediation (conflictbemiddeling), executive recruitment, assessments, training en consultancy. Individuele, relatie en gezinstherapie. Telefoon: 4 | info@reliefcuracao.com www.reliefcuracao.com
Willem Jan Stokhof
Gecertificeerd door Intercoach en door het John Maxwell Certification Program. Professionele coaching op het gebied van leiderschap, zelfontwikkeling en managementvaardigheden. stokhof@live.com | stokhof@amadvice.com www.amadvice.com
1 | Coaching extra editie 2011
Best Practice
Beeld Marika Ringnalda
uit de praktijk
Drs. Louise Hoogerwoord MBA Directeur Relief Consultancy & Counseling, Mediation & Assesment Gezondheidszorgpsycholoog NIP en NMI gecertificeerd mediator
Waar ligt de grens tussen psychologie en coaching? ‘Mensen komen in mijn praktijk wanneer sprake is van werkgerelateerde psychische problematiek. Vaak gaat het om een burn-out, om problemen met samenwerken of aanhoudende conflictsituaties. In ongeveer 80% van de gevallen is de verwijzing op verzoek van de werknemer zelf, of op advies van de huisarts. In ongeveer 20% van de gevallen wordt door de huisarts doorverwezen op verzoek of aandringen van de werkgever. Ik word soms ook gebeld door een werkgever die geïnteresseerd is in de voortgang, maar ik zal nooit zonder toestemming van de betrokkene informatie geven. Meestal komt het niet zover dat ik gebeld word, omdat ik mensen altijd aanmoedig om zelf hierover met hun werkgever te communiceren. Coaching is een doelgericht traject, waarin een persoon begeleid wordt om in de praktijk zaken wat anders te benaderen of aan te pakken. Een psycholoog is getraind om op een dieper niveau een relatie aan te gaan met de persoon, en om met behulp van erkende therapie-vormen de problematiek aan te pakken. Als hulpzoeker weet je in principe dus dat je in goede handen bent wanneer je met een verwijzing van de huisarts naar een erkend psycholoog gaat. Eigenlijk doe je jezelf tekort wanneer je – indien je echt vastloopt – niet voor dit traject bij een psycholoog kiest. Alle verzekeringen op Curaçao vergoeden psychologische hulp van een erkend psycholoog. Niet in alle organisaties op Curaçao is het inschakelen van een coach of psycholoog iets dat makkelijk bespreekbaar is.
Wanneer iemand op advies van de werkgever naar een psycholoog gaat, is dat soms na een te lange AO-periode en een te lang medisch circuit. Vaak lijkt er sprake van lichamelijke klachten die een niet-lichamelijke oorzaak hebben. Ook blijken problemen vaak in belangrijke mate samen te hangen met een aspect uit de omgeving: een botsing tussen collega’s, een onoplosbaar conflict met de leidinggevende, zoiets. In dat geval ga ik na aanpak van de eerste stressklachten en het motiveren van de cliënt over op overleg tussen werkgever en werknemer. Mijn advies is dan om het traject voort te zetten als mediation, als beide partijen het hierover eens zijn. Dat betekent dat we met alle betrokkenen in de conflictsituatie om tafel gaan. Omdat ik gecertificeerd NMI-mediator ben kan deze omschakeling relatief gemakkelijk gemaakt worden. Natuurlijk is een psycholoog niet per definitie beter dan een coach. Het hangt er maar net vanaf wat je nodig hebt. Wat ik wel vaak hoor van coaches op Curaçao, is dat mensen na een keer of twee, drie plotseling met de coaching stoppen. Ik kan dat niet onderbouwen, maar op basis van mijn ervaring denk ik als ik dat hoor: misschien was een psycholoog voor deze mensen wel beter geweest. Nogmaals, coaches doen goed werk, maar sommige problematiek vraagt toch om meer diepgang en structuur dan een coach kan bieden. En wat is er dan mooier dan dat deze hulpverlening door de verzekering vergoed wordt?’
De Coach Coach, wat is de volgende stap?
© Uitgeverij Loket 1
Zo, die staat!
Coaching extra editie 2011
| 13
Thema nummer Coaching & carrière
Drie varianten op een vrij beroep
Coaching, maar dan anders… De titel ‘coach’ is niet beschermd. Zet een bord in de tuin, en je kunt als coach aan de slag. Dat brengt risico’s van wildgroei met zich mee, maar zorgt er ook voor dat er allerlei bijzondere en creatieve vormen van coachen ontstaan. In dit artikel presenteren we - om een idee te geven van de mogelijk heden - enkele alternatieve vormen. We verwijzen daarbij naar de websites van hierin gespecialiseerde Nederlandse coaches. Voor veel van deze vormen is het ook mogelijk dat ze - ook op Curaçao opgenomen worden als onderdeel van een individueel maatwerk traject, in combinatie met een andere techniek.
ADVERTENTIE
De Wandelcoach
‘Stappen zetten en in beweging komen’ Een wandelcoach focust letterlijk en figuurlijk op beweging en kiest de natuur als setting voor zijn coachingstraject. Hij neemt zijn cliënt mee op stap, gebruikmakend van het landschap waar al pratend of juist in stilte doorheen gewandeld wordt. De momenten waarop coach en cliënt stilstaan, zijn de momenten waarop wezenlijke inzichten aan de oppervlakte komen. Volgens wandelcoaches heffen deze natuurlijke momenten vaak blokkades op die in een reguliere coachingsetting niet - direct - aan het licht komen. Wandelcoachsessies kunnen plaatsvinden vanuit heldere, vooraf opgestelde doelstellingen of hebben juist een zeer intuïtief en improviserend karakter, inspelend op de natuur en het moment. Deze vorm van coaching kan individueel en in groepsverband plaatsvinden en kan als waardevolle aanvulling dienen op reguliere coachingsessies. Vanwege de stilte en het spirituele element van de natuur, passen mindfulness- en meditatietechnieken goed bij deze dynamische coachingvorm. Voor voorbeelden en informatie: www.de-wandelcoach.nl www.wandelcoaching.com www.wandelcoachstartpagina.nl
14 | Coaching extra editie 2011
Tekst Maya Mathias
De Stiltecoach
‘Rust creëren in een hectisch bestaan’
Een stiltecoach helpt cliënten om (meer) rust en aandacht in hun dagelijks leven te brengen en beter te functioneren in werk en gezin. Deze vorm van coaching is waardevol voor mensen die zichzelf dreigen kwijt te raken in de drukte van hun bestaan en de kwaliteit van hun leven significant willen verbeteren. Bij het coachen vanuit stilte is er veel aandacht voor het non-verbale deel van de communicatie, onder andere voor adem, houding, beweging, concentratie, eerbied en authenticiteit. Innerlijke stilte is, volgens stiltecoaches, een heel natuurlijke menselijke behoefte, net zoals eten en slapen. Vaak lukt het cliënten echter niet om hier tijd voor vrij te maken. Door middel van muziek, meditatie en beeldend werk kan het contact met de stilte en de rust in cliënten hersteld worden. Met stiltecoaching verbeteren cliënten hun communicatie met anderen, omdat zij reflecteren op hun eigen gevoelens. Zij worden minder geleefd door de waan van de dag, genieten meer van gewone dingen en kunnen bewust rustmomenten aanbrengen in hun drukke werkdag. Voor voorbeelden en informatie: www.aandachtvoorstilte.nl www.peoplecoaching.nl
Een speedcoach werkt snel en doelmatig. Speedcoaching is een relatief nieuw fenomeen en bij uitstek geschikt voor mensen met een pragmatische instelling en een acute coachvraag. Bij speedcoaching is de interventie gericht op het het maken van een specifieke keuze, het ontrafelen van een dilemma en het nemen van de juiste volgende stap. Inzicht leidt bij speedcoaching tot uitzicht en tot snelle actie. De kerngedachte is dat cliënten enkele specifieke knelpunten ervaren in hun functioneren en op korte termijn en voor korte duur behoefte hebben aan een professionele coach. Een speedcoach verschaft snel helderheid over een afgebakend verbeterpunt en komt in één of twee korte sessies tot de essentie van wat er speelt. Tijdens deze intensieve en soms confronterende sessies luchten cliënten hun hart. Het uitspreken van waar je mee zit, werkt bevrijdend en stressverlagend. Vervolgens wordt de coachvraag geanalyseerd, waarna coach en cliënt ‘sparren’ rondom het gestelde thema. Afsluitend worden conclusies getrokken, waarmee de cliënt zelfstandig aan de slag kan. Speedcoaching is interessant voor professionals, die liever niet te lang van de werkvloer verdwijnen en van resultaat houden. Voor voorbeelden en informatie: www.heldermeer.nl www.dedroomfabriek.com www.talentresult.nl
De Speedcoach
‘Snel en pragmatisch ontrafelen van dilemma´s’ Coaching extra editie 2011
| 15
Thema nummer Coaching & carrière
Coachend leidinggeven: hèt middel voor alle bedrijfskwalen? Vraag een manager naar zijn leidinggevende stijl en de kans is vrij klein dat hij zegt: ‘Ik geef heel direct leiding. Mijn mensen moeten precies doen wat ik zeg. Ik laat ze niet te veel ruimte om zelf te denken en initiatieven te ontplooien.’ Natuurlijk, dit soort managers zijn er wel. Maar wat je meestal hoort is: ‘Ik geef leiding aan men sen voornamelijk door ze te coachen. Ik wil mijn mensen laten groeien en ze hun eigen verant woordelijkheid laten nemen.’ Klinkt bekend in de oren, nietwaar? Coachend leiderschap is een stijl van leidinggeven die iedereen zich graag aangemeten ziet. Maar wat is het eigenlijk? Wat is het verschil tussen coachen en coachend leiding geven? En is het echt zo positief, zijn er alleen maar voordelen aan coachend leidinggeven?
Coachen én leidinggeven
Coachend leidinggeven is een samenvoeging van twee begrippen: coachen en leidinggeven. We kunnen de volgende definitie hanteren: Coachend leidinggeven is het aansturen van medewerkers in een organisatie of bedrijf vanuit een hiërarchische positie en verantwoordelijkheid, waarbij de leidinggevende de medewerkers aanstuurt op gedrag en resultaat met behulp van coachingstechnieken. In deze definitie komen enkele essentiële begrippen voor. In de eerste plaats is er sprake van aansturen: manager en medewerker staan in een hiërarchische positie ten opzichte van elkaar. In de tweede plaats is er sprake van - verschillende - verantwoordelijkheden: de manager is verantwoordelijk en de medewerker is verantwoordelijk. Het gaat om gedrag en resultaat, dat is ‘the bottom line’. De manager hanteert coachingstechnieken in de aansturing.
Niet gemakkelijk
De coachende manager heeft het niet gemakkelijk. Hij is zelf ook resultaatverantwoordelijk en is daarbij afhankelijk van de prestaties van zijn medewerkers. Hoe gemakkelijk zou het zijn als hij zijn medewerkers gewoon kon vertellen wat ze moeten doen, hoe ze het moeten doen en welke resultaten er geleverd moeten worden. Belonen als het goed gaat en straffen als het verkeerd gaat. Maar nee: de coachende manager laat zijn medewerkers verantwoordelijkheid nemen. Hij geeft ruimte om zelf initiatieven te ontplooien. Hij straft niet elke fout af, maar analyseert met zijn medewerkers hoe de fout heeft kunnen ontstaan en op welke manier dit in de toekomst het beste voorkomen kan worden. Hij stelt samen met de medewerkers realistische doelen en bespreekt van tijd tot tijd samen met de medewerkers de
16 | Coaching extra editie 2011
Tips voor de manager 1. Ontwikkel de vaardigheid om verschillende stijlen van leidinggeven te kunnen hanteren. 2. Als de situatie om coachend leiderschap vraagt, hanteer dan de stijl vanuit de oprechte wil een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de ander. Luister en zorg ervoor dat je inzicht hebt in de situatie van de medewerker die je op dat moment coacht. 3. Probeer te kijken vanuit het perspectief van de medewerker voor een goed begrip van hoe deze tegen een ‘probleem’ aankijkt. Probeer te begrijpen voordat je zelf begrepen wilt worden. 4. Maak de verschillende verantwoordelijkheden die er zijn en de rollen die daar bij passen bespreekbaar met de medewerker. 5. Geef feedback op het functioneren van de medewerker op een heldere en constructieve manier. Maak gebruik van concrete voorbeelden. Vraag de medewerker hoe hij tegen de feedback aankijkt. 6. Stel je kwetsbaar op en vervul een voorbeeldfunctie. Wees zelf coachbaar. Nog beter is: laat jezelf coachen. 7. Bedenk dat het vaak effectiever is om medewerkers te laten groeien vanuit hun sterke punten. Laat ze vooral doen waar ze goed in zijn. Het verbeteren van zwakke punten is soms een lange moeizame weg die niet tot echte bevrediging leidt. 8. Overweeg vaker de inzet van een externe coach of de inzet van een interne (maar wel daarvoor opgeleide) coach. Een coach is een geweldige stimulans voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. Stel een protocol op om onder andere de vertrouwelijkheid te waarborgen.
Tekst Willem Jan Stokhof
Coach
Maakt geen deel uit van het systeem Heeft geen hiërarchische relatie met de medewerker Beoordeelt de prestaties van de medewerker niet Is verantwoordelijk voor het proces van de begeleiding en niet voor het resultaat De focus is gericht op reflectie en ontwikkeling De focus is gericht op het ‘hier en nu’ Beschikt over coachingsvaardigheden en interventietechnieken
Is onderdeel van het systeem van de organisatie of het bedrijf Heeft een hiërarchische relatie met de medewerker Beoordeelt de prestaties van de medewerker Is verantwoordelijk voor zijn eigen resultaten en die van zijn medewerkers
Waar zit nu de spanning tussen het leidinggeven en het coachen? Die is te herleiden tot twee begrippen: verantwoordelijkheid en vertrouwen. Zowel de manager als de medewerker is ergens verantwoordelijk voor. Beiden moeten resultaten halen. Allebei zullen ze zich ADVERTENTIE
Voortdurende rolwisseling
De focus is gericht op gedrag en prestatie De focus is gericht op toekomstige resultaten Beschikt over de voor het bedrijf belangrijke inhoudelijke expertise
voortgang zonder elke dag te controleren en bij te sturen.
Twee spanningsvelden
- vooral door de manager - gewonnen worden. Zonder wederzijds vertrouwen heeft coaching geen enkele zin.
Leidinggevende
- misschien in verschillende mate - gecommitteerd voelen om deze resultaten te behalen. De belangen van de manager en de medewerker kunnen vanuit de verschillende verantwoordelijkheid die ze hebben, van elkaar verschillen. Het belang van de manager kan bijvoorbeeld zijn het verhogen van de omzet en het omlaag brengen van de kosten om de winstmarge te vergroten. Het belang van de medewerker kan bijvoorbeeld zijn de omgang met de collega’s, zijn positie in het team en het creëren van een gezellige sfeer. Omdat de manager belang heeft bij het functioneren van de medewerker, zal hij dat functioneren in de door hem gewenste richting willen sturen. Omdat de belangen kunnen verschillen is het niet vanzelfsprekend dat er sprake is van vertrouwen over en weer. Dit vertrouwen is wel essentieel voor een coachingsrelatie, en moet
Er speelt nog iets anders in de relatie van de manager met de medewerker en dat is dat er naast het coachen ook gestuurd en bijgestuurd moet worden. Coachen en leidinggeven is niet hetzelfde; het zijn verschillende activiteiten. Het overzicht op deze pagina laat dit duidelijk zien. Een manager die kiest voor ‘coachend leidinggeven’ is effectief als hij die (voortdurende) rolwisseling - soms coach, meestal leidinggevende - goed beheerst. Maar ook van de medewerker vraagt dit veel inzicht en begrip. Kortom, coachend leidinggeven kan dan wel een populaire stijl van leiding geven zijn, maar gemakkelijk is het zeker niet.
Externe of interne coach
Er zijn ook andere manieren om medewerkers in hun professionele ontwikkeling te coachen. De twee belangrijkste zijn: 1. het inschakelen van een externe profes- sionele coach 2. het inschakelen van een andere leiding- gevende of medewerker in de organisatie die over de vaardigheden beschikt om te coachen Het voordeel van de externe coach is dat deze helemaal onbevangen de medewerker (of de manager!) kan begeleiden. Hij heeft geen enkel ander belang dan de verdere ontwikkeling van degene die hij coacht. De externe coach beschikt over een arsenaal van interven-
ADVERTENTIE
Coaching extra editie 2011
| 17
tiemethodieken om effectief te kunnen coachen. Het voordeel van een coach uit de eigen organisatie is dat deze de organisatie kent, dus de context kan begrijpen waarin de medewerker die gecoacht wordt zich wil ontwikkelen en de ‘taal’ spreekt van het bedrijf. Een bijkomend voordeel van het inzetten van interne coaches is dat deze zichzelf hierdoor ook ontwikkelen en bekwamen in het coachen en daardoor als manager beter (coachend) leiding zullen geven.
Protocol voor coaching
Bij de inzet van interne coaches is het uitermate belangrijk om een aantal afspraken te maken en die vast te leggen in een protocol. In dit protocol dient in ieder geval opgenomen te worden dat alles wat tussen de coach en degene die gecoacht wordt besproken, strikt vertrouwelijk blijft. Een andere belangrijke afspraak is dat degene die gecoacht wordt de coach uitkiest. Juist bij de inzet van een interne coach moet extra aandacht besteed worden aan het aanwezig zijn van voldoende vertrouwen met name bij de medewerker in de coach en in het gehanteerde protocol. Het coachen met behulp van een interne coach moet ook door de cultuur van het bedrijf gedragen worden. Coaching moet gezien worden als een zinvolle bijdrage aan professionele en persoonlijke ontwikkeling en als een teken van volwassenheid. Als vanuit de cultuur van het bedrijf ‘gecoacht worden’ als een teken van zwakte wordt beschouwd, dan is de inzet van een interne coach geen effectief middel.
Crisis bezweren
Coachen en coachend leidinggeven zijn dus twee verschillende dingen. De twee besproken vormen van coaching kunnen daarom alleen aanvullend op het coachend leidinggeven zijn en zijn juist daarom waardevol. Coachend leidinggeven zal namelijk niet altijd effectief zijn in alle omstandigheden en moet daarom ook niet als de ‘na te streven’ manier van leidinggeven worden gezien. Natuurlijk is het goed om medewerkers ruimte te geven tot zelfontwikkeling en ze daarbij zoveel mogelijk te helpen. Zelfreflectieie is altijd goed, voor iedereen. Maar in een bedrijf moeten ook resultaten worden behaald, niet iedere medewerker is
18 | Coaching extra editie 2011
gemotiveerd tot zelfontwikkeling en soms is er een crisis die bezworen moet worden. Dan wil je niet (alleen) coachend leidinggeven, maar ook heel directief sturen op gedrag en resultaat.
Situationeel leiderschap
Het beste streven voor de manager of CEO is dat de stijl van leidinggeven past bij de omstandigheden van het moment, de persoon en de plaats. De hedendaagse werkomgeving is complex en dynamisch - dit vraagt om flexibiliteit in de aanpak en stijl van leidinggeven. Dit wordt ook wel situationeel leiderschap genoemd. Effectieve managers kunnen verschillende rollen vervullen: coach, coördinator, projectmanager, crisismanager, stimulator enzovoort. Albert Einstein heeft het al gezegd: “waanzin is steeds dezelfde dingen doen en toch verschillende resultaten verwachten.” ADVERTENTIES
Beeld Marika Ringnalda
uit de praktijk
Hugo Verbrugge Opticien en Managing Director van Optique Ana en Optica Antillana Doorliep een coachingstraject van Landmark Education in 2010
Wat is de impact van coaching op uw werksituatie? ‘Eigenlijk was mijn eerste reden om met dit traject te starten puur persoonlijk, pas op de tweede plaats waren er op het werk issues waar ik ook wel verandering in wilde. Maar op beide gebieden is de impact voor mij enorm geweest. Juist op het gebied van werk had ik daar niet zo’n rekening mee gehouden. Samen met mijn broer en zus geef ik leiding aan een familiebedrijf. Het is het bedrijf dat we met elkaar hebben overgenomen van mijn vader, en waar ik in ben opgegroeid. Veel mensen werken al lang in het bedrijf, kennen mij nog als kind, en met iedereen had ik altijd een goede relatie. Dat was ook een vast gegeven bij ons, het ‘vriend zijn’ stond altijd voorop. Naarmate het bedrijf groter werd, waren er steeds meer redenen om regels te stellen en om ‘baas’ te zijn in plaats van ‘vriend’. Wij wisten dat we op dat gebied een issue hadden in het bedrijf, zoiets kun je ook niet voorkomen en ook niet zomaar oplossen. In het kader van die groei hebben we training gevolgd en een adviseur ingehuurd. Maar het bleef lastig. Door de coaching zijn mijn ogen echt geopend. Ik ben gaan inzien dat wat je ook erbij haalt, welke training je volgt of adviseur je vraagt: het zijn ideeën die je krijgt. Er is niets mis met die ideeën, maar het weten geeft geen verandering. Vergelijk het maar met afvallen. Iedereen die wat te zwaar is weet dat hij of zij zou moeten afvallen, maar er gebeurt dan nog niets. Pas als er iets van binnen verandert, in je hele houding, dan gaat het lukken. Zo heb
ik mijn coaching ook ervaren: mijn hele ‘zijn’ is anders. Hierdoor zie ik nieuwe oplossingen, die ik vroeger nooit als een mogelijkheid kon zien of accepteren, omdat ik altijd door dezelfde bril keek. Verschillende collega’s vroegen nadat ik de eerste intensieve bijeenkomst had gehad al heel snel uit zichzelf wat er met me aan de hand was. Ze vertelden me dat ze vroeger even keken in welke bui ik was, voordat ze me aanspraken. Ik was altijd snel op mijn teentjes getrapt en trots. En nu kwam ik elke ochtend heel open, zelfs stralend volgens sommigen, binnen lopen. Ik ervaarde dat verschil zelf ook. Door de intensieve coaching heb ik het schild dat ik had opgebouwd los kunnen laten. Ik ben veel bewuster en authentieker geworden in mijn contact met anderen. Het issue van ‘vriend’ versus ‘baas’ is daardoor eigenlijk weggevallen. Natuurlijk staan we als groeiend bedrijf voor bepaalde uitdagingen, maar ik kan daar nu veel beter mee omgaan. In ons bedrijf is hier dus heel goed op gereageerd. Mijn zus is hetzelfde traject gestart en binnenkort beginnen ook twee medewerkers. Onze bedrijfsfilosofie is dat kennis belangrijk is, maar in de eerste plaats zijn we mensen. Het gaat dus ook om het ‘zijn’. Iedere medewerker die wil starten met coaching, kan daarom op onze steun rekenen. Eerst was ik zo enthousiast, dat ik iedereen naar coaching wilde sturen, maar daar ben ik snel van teruggekomen. Mensen moeten zelf willen. Maar ik vind het wel fantastisch natuurlijk dat sommigen de stap nu zetten.’
ADVERTENTIE
Coaching extra editie 2011
| 19
ADVERTORIAL
0 | Coaching extra editie 2011
Beeld Marika Ringnalda
UIT DE PR AK TIJK
lOu NisBet Facilitator, coach en trainer, Light Adventure Volgde in 2004 een coachingstraject Lou Nisbet Facilitator, coach en trainer, Light Adventure Volgde in 2004 een coachingstraject
Is er plaats voor spiritualiteit binnen coaching? ‘“Hoe moet ik dit coachingstraject ten opzichte van mijn geloof zien?” Jaren geleden stelde ik deze vraag zélf aan mijn coach. Het gesprek dat hierop volgde ervoer ik als bevrijdend, en vanaf dat moment begon voor mij een nieuw traject waarin ik experimenteerde met het samenspel tussen spiritualiteit en werken aan mijn ontwikkeldoelen. Steeds meer puzzelstukjes vielen op hun plek. Ook in mijn werkrelaties - die meestal een coachend karakter hebben - komt deze integratie van persoonlijke ontwikkeling en spiritualiteit steeds weer terug. Waar het eigenlijk op neerkomt is dat in de ‘normale’ trajecten waarin mensen werken aan groei en ontwikkeling naar hun gevoel vaak iets mist. Er is een dieper niveau dat niet aangeraakt wordt, dat niet aan bod komt in coaching, maar waar juist veel veranderingen hun basis lijken te hebben. Een fundamenteel inzicht dat mij echt verder heeft gebracht, heb ik ontleend aan de Chinese auteur en Christelijke kerkleider Watchman Nee. In zijn levenswerk ‘De geestelijke mens’ uit 1927 gaat hij diepgaand in op de drie delen die de mens maken: geest, ziel en lichaam - in deze volgorde van belang. De ziel wordt gevormd door emotie, verstand en de wil. Persoonlijke ontwikkeling vindt vooral op dit niveau plaats. Ook in coaching wordt voornamelijk aan de ziel gewerkt: wat heb je objectief gezien ervaren (verstand), welk gevoel had je hierbij (emotie) en kun je dit
een nieuwe betekenis geven (wil). Maar doordat je werkt aan de ziel, zo beschrijft Watchman Nee, krijgt de geest steeds meer ruimte. Dat ben ik zelf ook zo gaan ervaren. Mijn spiritualiteit kreeg bijna vanzelf een enorme impuls. De drie aspecten lichaam, ziel en geest kun je niet los van elkaar zien. Bij coaching speelt namelijk nog iets anders een rol. In coaching werk je aan jezelf, en ieder mens is natuurlijk anders. Maar ook heeft niet iedereen hetzelfde mensbeeld. Mensen met een spirituele levenshouding zullen zichzelf zien als onderdeel van een groter geheel. Dat verschil in mensbeeld maakt een groot verschil als je een coachingsrelatie aangaat. In mijn geval had ik een coach die eigenlijk met dezelfde vraag rondliep. Ons gesprekken hierover waren echte eye openers. Coaching en spiritualiteit gaan beide over veranderen vanuit een bewustwording van jouw gedachten. Er hoeft hiervoor geen sprake te zijn van een keuze tussen coaching en spiritualiteit: het een of het ander. Het belangrijkste is dat je bewust bent van je spiritualiteit en ruimte maakt voor dat geestelijke deel van jouw leven. Als je dit bewust een plaats geeft, zal het ontwikkeltraject, met of zonder coach, daar alleen maar krachtiger door worden. En andersom geldt dat ook: als een coach aandacht heeft voor de spiritualiteit van de gecoachte, krijgt het traject een heel andere dimensie.’
ADVERTENTIE
BALANCE_adc_coaching.indd 4
6/30/11 5:39 PM
Coaching extra editie 2011
| 1
Thema nummer Coaching & carrière
colofon
Redactie/bijdragen Martin van den Blink Oscar van Dam Margo Groenewoud Maya Mathias Willem Jan Stokhof Hoofd- en eindredactie Margo Groenewoud
Oplage 2.500 exemplaren Coaching verschijnt ieder kwartaal Deze editie is een extra uitgave in 2011 Uitgave en distributie Uitgeverij Loket 1 Gosieweg 33, Curaçao Telefoon 737 7235 info@loket1online.com Uitgever Bas Kok Algehele coördinatie Saskia Matthijsse (Uitgeverij Loket 1) Coördinatie fotografie Ivette van der Velden
Vormgeving en productie Uitgeverij Loket 1 Drukwerk Hi Printing Curaçao Advertentie-aquisitie Annemarie Post (522 1720) Ivette van der Velden (510 3415)
www.coaching-magazine.net © 2011 Uitgeverij Loket 1 Niets uit deze uitgave mag op enige wijze verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever.
ADVERTENTIE
22 | Coaching extra editie 2011
Interessant nieuws? Laat het ons weten! Heeft uw bedrijf, stichting of vereniging nieuws dat interessant is voor de lezers van Coaching? Dan ontvangen wij daarvan graag bericht. Coaching hecht veel waarde aan objectieve, onafhankelijke berichtgeving, maar heeft uw bericht daadwerkelijk (nieuws) waarde voor onze lezers, dan wil de redactie hier graag over geïnformeerd worden. Deze informatie kan gebruikt worden als input voor een artikel of bijvoorbeeld een melding op onze Facebook-pagina. Een persbericht kunt u sturen naar info@loket1online.com. Artikelen waarin uw bedrijf wordt gepromoot zijn niet redactioneel onafhankelijk, daarom adviseren wij u in dat geval gebruik te maken van het plaatsen van een advertorial. Personeelsveranderingen voor de goed gelezen en gewaardeerde rubriek ‘van-naar’ zijn ook van harte welkom. Hiertoe kunt u tevens een bericht sturen naar info@loket1online.com.
Mobile Banking: Your branch!
Anytime, anywhere! Committed to you!
For more information: Tel: 433 99 99
Fax: 461 78 61
E-mail address: info@gironet.com
www.girobank.an
Imagine: a branch that is open 24 hours a day, 7 days a week. This is now a reality. Going beyond all expectations, Girobank, introduces once again a new and innovative product. Now, you can perform many banking transactions using your mobile phone. The service is easy, fast, safe and reliable. Visit your nearest Girobank branch or text the number of your personal current, savings or SuperSavings’ account to 9130. For more information, please visit www.girobank.an
Mobile Banking: Your own branch, anytime... anywhere.
Where is yours? Coaching extra editie 2011
| 3
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K