N@uczyciel 1/2017

Temat numeru

Numer 01/2017 - grudzień/styczeń

prawo

szkolne Jak egzekwować swoje prawa podczas urlopu wypoczynkowego? str. 12

Olimpiada Biznesu i Innowacyjności str. 10

Co zmieni się od 1 września 2017 r.?

str. 8

Obowiązki dyrektora

względem pracowników po reformie str. 14

Wydawca: Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli OCDN Sp. z o. o. ul. Bronowicka 86/2 30-191 Kraków Tel./fax +48 12 633 33 67 sekretariat@ocdn.pl Redaktor Naczelny: Grzegorz Jasiński | g.jasinski@ocdn.pl Redaktor Prowadzący: Sabina Irzyk | s.irzyk@ocdn.pl Współpraca: Agata Petyniak, Agnieszka Kosiarz, Bartosz Korinth, Ewa Ostarek, Marzena Czarnocka, Marzena Krzysztoń, Michał Kowalski, Michał Łyszczarz, Paulina Wójtowicz Korekta: Julia Piotrowska Opracowanie graficzne i skład: Andrzej Gurba Reklama: Sabina Irzyk | s.irzyk@ocdn.pl

facebook.com/nauczyciel.ocdn

Redakcja nie zwraca materiałów niezamawianych.

Zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów i obróbki nadesłanych zdjęć, nie odpowiada za treść umieszczanych ogłoszeń i reklam.

zeskanuj i zapisz wwww.ocdn.pl

Szanowni Państwo, ostatnie miesiące obfitują w informacje o planowanych zmianach w systemie oświaty. 9 stycznia 2017 te informacje stały się rzeczywistością, bo Prezydent podpisał Ustawę z dnia 14 grudnia 2016r. - Prawo Oświatowe oraz ustawy z nią związane. Od 1 września 2017 roku rozpoczyna się powrót do systemu ośmioletniej szkoły podstawowej i czteroletniego liceum, jak funkcjonowało to w polskiej oświacie do 1998 roku.

W obecnym numerze N@uczyciela poświęcamy sporo uwagi temu zagadnieniu. Zachęcamy do lektury artykułów związanych z analizą spodziewanych zmian, a także możliwości, z jakimi wiąże się reorganizacja szkół dla nauczycieli. Wskazujemy również na prawa przysługujące nauczycielom podczas urlopów wypoczynkowych. Część z prezentowanych artykułów przygotowana została we współpracy z Portalem Oświatowym, który jest partnerem merytorycznym obecnego wydania.

Dziękujemy za pozytywne przyjęcie wprowadzonego w ostatnim numerze N@uczyciela działu Narzędzia.

W obecnej publikacji, prezentujemy możliwości AppInventora do tworzenia prostych aplikacji na smartfony oraz aplikacji Geocatching wspomagającej edukację geograficzno-historyczną.

Zapraszam do lektury najnowszego numeru magazynu N@uczyciel.

Grzegorz Jasiński Redaktor Naczelny

Nadchodzące wydarzenia 01/04.2017r.

Olimpiada Biznesu i Innowacyjności

17-18.02.2017r.

Konferencja Lepsza Edukacja Edukacja Medialna i Programowanie w Cyfrowej Szkole

18-25.02.2017r.

4. Międzynarodowy Festiwal MATERIA PRIMA

03-05.03.2017r.

XIV Konferencja OSKKO Uniwersytet Jagielloński, Kraków

11.03.2017r.

Konferencja edukacyjna Lean Edu Hotel Park Inn by Radisson Kraków, godz. 8:00

Patronaty N@uczyciela

spis treści

Aktualności Kiedy tak naprawdę rozpoczyna się reforma oświaty?

Agata Petyniak

6

Przeczytaj, co się zmieni od 1 września 2017r.

Michał Łyszczarz

8

Olimpiada Biznesu i Innowacyjności

10

Bliżej Szkoły Ferie zimowe, czyli urlop w szkole. Jak egzekwować swoje prawa podczas urlopu wypoczynkowego?

Paulina Wójtowicz

12

Obowiązki dyrektora względem pracowników przekształcanej szkoły Agnieszka Kosiarz

14

Prawo szkolne Ruch kadrowy w przekształcanych i likwidowanych gimnazjach Michał Kowalski

16

Jakie nowości w oświacie przewiduje reforma od września 2017r.

Marzena Czarnocka

22

Zmiany w podstawie programowej dla języka angielskiego Ewa Ostarek

26

Narzędzia Własna aplikacja na smartfonie? Ależ to proste!

Marzena Krzysztoń

30

Geocatching - jako forma nowoczesnej edukacji historyczno - geograficznej Bartosz Korintn

32

Agata Petyniak

Kiedy tak naprawdę rozpoczyna się reforma oświaty?

14 grudnia opublikowana została ustawa w sprawie reformy oświaty. Kontrowersyjne zmiany, które wywołały burzliwą dyskusję wśród wielu środowisk, będą wprowadzone w życie nie od 1 września 2017, a o wiele wcześniej.

Już do 31 marca 2017 rady gmin i powiatów mu-

stawówki i 2-letnie szkoły branżowe (zamiast

szą podjąć decyzję w sprawie dostosowania szkół

zasadniczych szkół zawodowych). Tego dnia nie

na swoich terenach administracyjnych do nowego

zobaczymy ani jednego ucznia pierwszej klasy gim-

ustroju. Uchwała decyduje o losach szkół w gminie

nazjum. Klasy: I, IV, VII szkół podstawowych i kla-

lub powiecie w okresie od 1 września 2017 do 31

sy I szkół branżowych rozpoczną naukę zgodnie

sierpnia 2019. Jednak wcześniej radni muszą uzy-

z nową podstawą programową.

skać pozytywną opinię kuratora oświaty, a ten na

Rok później - 1 września 2017 - z gimnazjów zostaną

podjęcie decyzji ma 21 dni.

tylko klasy III. W kwietniu 2019 - odbędzie się ostatni egzamin

Dyrektorzy gimnazjów na poinformowanie na-

gimnazjalny. Wraz z zakończeniem się roku szkolne-

uczycieli o zmianach w zatrudnieniu mają czas

go 2018/2019, kończy się historia gimnazjów w Pol-

do 15 maja 2017. Informacje muszą być przekazy-

sce. W tym czasie również odbędzie się pierwszy

wane na piśmie. Nauczyciel ma prawo nie zgodzić

egzamin ósmoklasisty, dzięki któremu uczniowie

się na przejście w stan nieczynny. Jeśli podejmie

będą mogli kontynuować naukę w 4-letnich liceach,

taką decyzję , musi poinformować o tym dyrektora

5-letnich technikach lub 2-letnich szkołach branżo-

szkoły w ciągu 7 dni od otrzymania pisma. W kon-

wych. Egzamin ten będzie się składał z trzech czę-

sekwencji tego, stosunek pracy będzie rozwiązany.

ści: języka polskiego, matematyki i języka obcego.

Termin 15 maja (powiadamiania nauczycieli o zmia-

1 września 2019 - rozpoczynają swą działalność

nach w zatrudnieniu) stosowany będzie co roku, od-

4-letnie licea i 5-letnie technika, do których pójdą

powiednio do każdego typu przekształcanych szkół.

absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej. Absol-

Do 30 czerwca 2017 osoby fizyczne lub osoby praw-

wenci gimnazjów nadal kontynuują naukę na „sta-

ne niebędące jednostką samorządu terytorialnego,

rych” zasadach (3-letnie liceum i 4-letnie techni-

prowadzące dotychczasową publiczną sześcioletnią

kum).

szkołę podstawową, mają czas na przedłożenie wy-

Kwiecień 2022 - ósmoklasiści napiszą pierwszy

kazu nauczycieli (wraz z ich kwalifikacjami) projektu

raz nową formułę egzaminu kończącego ich naukę

aktu założycielskiego i projektu statutu ośmioletniej

w szkole podstawowej. Składać się on będzie z czte-

szkoły podstawowej organowi jednostki samorządu

rech części: języka polskiego, matematyki, języka

terytorialnego.

obcego i jednego z wybranych przedmiotów: biolo-

Od 1 września 2017 uczniowie, nauczyciele

gia, chemia, fizyka, geografia, historia.

i rodzice powitają nowe szkoły: 8-letnie pod-

Maj 2022 - przeprowadzony zostanie ostatni egza-

6

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Aktualności min maturalny, do którego można było przystąpić po 3 latach nauki w liceum.

Maj 2023 - egzamin maturalny napisze pierwszy rocznik absolwentów kończący 4-letnie liceum i ostatni rocznik 4-letniego technikum.

Maj 2024 - pierwszy raz zorganizowany zostanie egzamin dojrzałości dla absolwentów 5-letnich techników oraz abiturientów szkoły branżowej II stopnia.

Literatura: 1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. poz.59) 2. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. poz. 60)

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

7

Michał Łyszczarz

Przeczytaj, co zmieni się od 1 września 2017 Od 1 września tego roku rozpocznie się okres przejściowy wdrażania reformy oświatowej, który trwać będzie do 31 sierpnia 2019. Już w okresie przejściowym będą odczuwalne skutki wprowadzania zmian, zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów i ich rodziców. Podpowiadamy, jakie konsekwencje przyniosą pierwsze zmiany przepisów.

Najważniejsze skutki dla nauczycieli W okresie przejściowym, do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, będzie stosowany art. 18 ust. 1, 4 i 5 Karty Nauczyciela. Na tej podstawie, nauczyciel może być

do zatrudnienia dodatkowego, które już nauczyciel wykonuje. Naruszenie obowiązku pozyskania zgody może skutkować rozwiązaniem stosunku pracy nauczyciela.

3 ważne konsekwencje dla nauczycieli gimnazjum

na własną prośbę, lub za zgodą, przeniesiony do innej szkoły, w tym do innej miejscowości i na inne

Nauczyciel gimnazjum:

stanowisko. Możliwość ta będzie również dotyczyć

1. jeśli jego dalsze zatrudnienie nie jest możliwe

nauczycieli religii zatrudnionych na podstawie umo-

w pełnym wymiarze zajęć ze względu na wy-

wy o pracę.

Ważne jest, że w okresie przejściowym nie ma obowiązku zapewnienia mieszkania nauczycielowi w nowym miejscu pracy, jak i stanowiska dla współmałżonka będącego nauczycielem.

W okresie przejściowym, podjęcie lub kontynuowanie dodatkowego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w innej szkole przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć, wymaga uzyskania pisemnej zgody dyrektora szkoły wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia. Zgoda jest zatem wymagana również w odniesieniu

8

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Aktualności gaszenie gimnazjum (lub inne zmiany - jak włą-

szkolnych. Może się tak stać, jeżeli gimnazjum jest

czenie do innej szkoły), zostaje on przeniesiony

wyposażone w budynek i zostaje włączone do szko-

w stan nieczynny, lub zwolniony. Jeżeli nie wy-

ły podstawowej. Organ prowadzący może chcieć

razi zgody na przeniesienie w stan nieczynny,

rozdzielić zajęcia między budynkami. Od 1 września

stosunek pracy wygasa po 6 miesiącach pozo-

2017 mogą się również zmienić obwody dotychcza-

stawania w stanie nieczynnym;

sowych szkół podstawowych.

2. jeśli jest zatrudniony na część etatu lub na podstawie mianowania - może dostać propozycję

Dodatkowo, uczeń klasy I dotychczasowego gimna-

ograniczenia zatrudnienia;

zjum, który w roku szkolnym 2016/2017 nie otrzyma

3. z dniem przekształcenia albo włączenia gimna-

promocji do klasy II gimnazjum, staje się uczniem

zjum do ośmioletniej szkoły podstawowej, staje

klasy II szkoły podstawowej. Dyrektor dotychczaso-

się nauczycielem tej szkoły; analogicznie stanie

wego gimnazjum informuje takiego ucznia, w której

się nauczycielem liceum, czy technikum, do któ-

szkole będzie realizował obowiązek szkolny. Podob-

rego gimnazjum zostanie włączone. Jeżeli jed-

nie uczeń klasy II dotychczasowego gimnazjum,

nak nie posiadają oni kwalifikacji do nauczania

który nie otrzyma promocji do klasy III, stanie się

w liceum, czy w innej szkole, do której gimna-

uczniem klasy VIII szkoły podstawowej.

zjum zostanie włączone, wówczas rozwiąże się z nimi stosunek pracy z końcem roku szkolnego

Podstawa prawna:

poprzedzającego rok szkolny, w którym nastę-

• Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe

puje przekształcenie albo włączenie gimnazjum do innej szkoły.

(Dz.U. z 2017 r. poz. 59).

• Ustawa z 14 grudnia 2016r . Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U.

Co muszą wiedzieć uczniowie i ich rodzice

z 2017 r. poz. 60).

• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm.).

Włączenie gimnazjum do innej szkoły może pociągnąć za sobą zmianę miejsca prowadzenia zajęć Michał Łyszczarz - absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, współautor komentarza do ustawy o systemie oświaty, obecnie pracuje w Wydziale Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, gdzie zajmuje się nadzorem nad samorządem terytorialnym. Ekspert serwisu www.

PortalOswiatowy.pl

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

9

Olimpiada Biznesu i Innowacyjności Projekt jest kontynuacją organizowanej przez Instytut w latach 1999-2011 Olimpiady Wiedzy o Regionie i Przedsiębiorczości, w której co roku brało udział ponad 10 tys. uczniów. Celem Olimpiady jest upowszechnianie wiedzy o szeroko rozumianej gospodarce i biznesie, ze szczególnym uwzględnieniem innowacji.

Chcemy, aby pomogła młodym ludziom w wyborze

Zakres tematyczny obejmuje wiedzę z:

życiowych dróg i przygotowała ich do przyszłości,

• pojęć związanych z przedsiębiorczością

w której będą budować innowacyjną gospodarkę.

• zarządzania firmą i marketingu

W założeniu konkurs ma mieć orientację biznesową

• zarządzania zasobami ludzkimi

oraz praktyczną. Ma za zadanie popularyzowanie

• tworzenie innowacyjnych rozwiązań

wiedzy wśród uczniów, na temat biznesu i zarządzania oraz promowanie podstawy przedsiębior-

Podczas Gali Ogólnopolskiej w Łodzi, która od-

czości z uwzględnieniem rozwoju wiedzy, a także

będzie się w kwietniu 2017r., zostaną nagrodzone

kompetencji osób zarządzających firmami.

najlepsze prace oraz wręczone nagrody rzeczowe, puchary i dyplomy. Przewidujemy udział ponad 100.

Olimpiada adresowana jest do uczniów szkół po-

osób w czasie uroczystości: uczniowie, nauczyciele,

nadgimnazjalnych na terenie całej Polski. W ramach

przedstawiciele władz uczelni, liderzy opinii spo-

przygotowania konkursu, współpracujemy z na-

łecznej oraz eksperci z dziedziny przedsiębiorczo-

uczycielami przedsiębiorczości, metodykami oraz

ści.

ekspertami w tej dziedzinie.

Olimpiada jest realizowana w okresie od grudnia 2016r. do kwietnia 2017r.

Składa się z trzech etapów: • I i II etap: test wiedzy, odbywający się online poprzez platformę internetową (przewidywana liczba uczniów na I etapie, to ok. 5 tys.); • III etap: zadanie do rozwiązania (case’y biznesowe) w zespołach (do tego etapu przechodzi 40. uczniów).

10

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Po więcej szczegółów, zapraszamy na stronę internetową: http://olimpiada.org.pl

Aktualności

Paulina Wójtowicz

Ferie zimowe, czyli urlop w szkole.

Jak egzekwować swoje prawa w pracy podczas urlopu wypoczynkowego?

Zbliżają się ferie zimowe, a wraz z nim wyczekany dwutygodniowy urlop wypoczynkowy. Zanim jednak zaplanujemy czas wolny, sprawdźmy, czy nasz pracodawca nie przewiduje skorzystać z naszego wsparcia podczas organizowanych w szkole zajęć feryjnych dla dzieci. Praca podczas urlopu wypoczynkowego obwarowana jest bowiem odrębnymi przepisami prawa.

Prawo dyrektora

przez kuratora oświaty. Warto więc pamiętać, że

Dyrektor szkoły może zobligować nauczyciela do pracy podczas urlopu wypoczynkowego wyłącz-

zgoda na pracę w takim charakterze nie jest obligatoryjna.

nie w trzech sytuacjach: gdy zaistnieje potrzeba przeprowadzenia

egzaminów;

wykonania

Konieczne formalności

prac

związanych z zakończeniem roku szkolnego i przy-

Jeżeli jednak wyrażamy zgodę na przerwanie urlopu

gotowaniem do nowego lub opracowania zestawu

wypoczynkowego, pamiętajmy o przysługujących

programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu

nam prawach. Praca podczas urlopu nie jest obję-

zawodowym. Każdy inny obowiązek pracy w tym

ta zapisami umowy, która wiąże nas z pracodawcą

czasie wykracza poza prawa nauczyciela jako pra-

przez cały rok szkolny, dlatego na czas dodatkowej

cownika i nie może być traktowany jako polecenie

pracy należy podpisać nową. W grę wchodzą dwa

służbowe.

rodzaje umów: umowa cywilnoprawna (np. umowa zlecenie) lub umowa wolontariatu. Szczególnie

Teoria a praktyka W praktyce najczęstszą sytuacją, w której dyrektor wzywa nauczyciela do wykonywania obowiązków zawodowych podczas urlopu są zajęcia dla dzieci, organizowane przez szkołę podczas ferii zimowych.

Praca w charakterze opiekuna bywa rozłożona na kilka dni, podczas których nauczyciel wykonuje swoją pracę przez nawet 2-4 godziny dziennie. To dużo, zważywszy na fakt, że dwutygodniowy urlop „zimowy” jest jednym z dwóch okresów zwolnienia od pracy, które przysługują nauczycielowi w ciągu całego roku, a ich termin jest odgórnie określony

12

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

istotne jest zadbanie o swoje prawa w przypadku wyrażenia zgody na bycie opiekunem-wolontariuszem. Dyrektor podpisujący z nami taką umowę na okres krótszy niż 30 dni, zobowiązany jest do wykupienia pracownikowi odbywającemu wolontariat ubezpieczenie NWW. Warto dopilnować prawnych kwestii regulujących pracę opiekuna podczas ferii zimowych i negocjować jej warunki. Pomyślny finał takich negocjacji w formie płatnych nadgodzin może być bowiem miłą rekompensatą za krótszy urlop wypoczynkowy.

Bliżej Szkoły

Literatura: 1. Na podstawie art. 64 ust. 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191 ze zm.).

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

13

Agnieszka Kosiarz

Obowiązki dyrektora względem pracowników przekształcanej szkoły

Nadchodząca reforma oświaty będzie w istocie stanowiła rewolucję w strukturze szkolnictwa. Większość typów szkół zostanie z mocy prawa przekształconych w inne, niż dotychczas. Obowiązkiem dyrektora szkoły będzie pisemne informowanie swoich pracowników o zmianie pracodawcy - w terminach wskazanych w nowych przepisach.

Przekształcenia szkół

1 września 2017

W wyniku reformy oświaty, nauczyciele oraz pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni w szkołach i zespołach szkół z mocy prawa staną się nauczycielami nowego typu placówek edukacyjnych. . Dojdzie więc do zmiany pracodawców, ale bez rozwiązywania stosunków pracy. Już 1 września 2017: • nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni 6-let-

w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, stają się nauczycielami (pracownikami) 3-letniej szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy; • nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni szkoły policealnej staną się nauczycielami (pracownikami) szkoły policealnej dla osób posiadających wykształcenie średnie lub średnie branżowe o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku.

nich szkół podstawowych staną się nauczycie-

Przekształcanie szkół

lami (pracownikami) 8-letnich szkół podstawo-

1 września 2019

wych; • nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni zasadniczej szkoły zawodowej staną się nauczy-

• nauczyciele 4-letniego technikum staną się na-

cielami (pracownikami) branżowej szkoły I stop-

uczycielami (pracownikami) 5-letniego techni-

nia;

kum;

• nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni ze-

• nauczyciele zespołu szkół, w którego skład

społu szkół, w którego skład wchodzi 6-letnia

wchodzi gimnazjum i liceum ogólnokształcące,

szkoła podstawowa i gimnazjum, stają się na-

staną się nauczycielami (pracownikami) 4-let-

uczycielami (pracownikami) 8-letniej szkoły

niego liceum ogólnokształcącego; • nauczyciele zespołu szkół, w którego skład

podstawowej; • nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni zespołu szkół, w którego skład wchodzi gimna-

nauczycielami 5-letniego technikum;

zjum i zasadnicza szkoła zawodowa, staną się

• nauczyciele 3-letniego liceum ogólnokształcą-

nauczycielami (pracownikami) branżowej szkoły

cego, staną się nauczycielami (pracownikami)

I stopnia;

4-letniego liceum ogólnokształcącego.

• nauczyciele

14

wchodzi gimnazjum oraz technikum, staną się

i pracownicy

niepedagogiczni

szkoły specjalnej przysposabiającej do pra-

Przekształcenia dotkną więc większości typów pla-

cy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym

cówek oświatowych.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Bliżej Szkoły

Obowiązki informacyjne spoczywają na dyrektorze Obowiązkiem dyrektora przekształconej szkoły będzie pisemne poinformowanie pracownika w terminie do 15 maja 2017 r. i do 15 maja 2019 r. o zachodzącej zmianie. W związku z tym, że przekształcenia nastąpią z mocy prawa, to z pracownikami nie za-

Informacja o przekształceniu, której odbiór potwierdził pracownik, powinna być przechowywana w dokumentacji kadrowej szkoły.

Podstawa prawna: • Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) - art. 234, 242, 244, 246, 247.

wiera się nowych stosunków pracy oraz nie sporządza aneksów do umów (aktów mianowania). W informacji warto to wyraźnie zaznaczyć.

Forma

przekazywanej informacji Informacja taka powinna zostać przekazana pisemnie - indywidualnie lub zbiorowo - do pracowników, którzy powinni własnoręcznym podpisem potwierdzić, że się z nią zapoznali. Przekazanie informacji zbiorowej może nastąpić np. na radzie pedagogicznej lub zebraniu z pracownikami szkoły. Jeśli pracownik jest nieobecny w szkole, wówczas należy przesłać mu informację pocztą.

Wprawdzie przepisy nie określają wzoru ani formularza wspomnianej informacji, niemniej mając na uwadze cel składanej informacji, należy w niej zawrzeć: • podstawę prawną; • dane nauczyciela (pracownika niepedagogicznego), dane placówki; • informację o zmianie pracodawcy; • podpis dyrektora i pracownika.

Co w przypadku odmowy przyjęcia informacji Jeśli pracownik odmówi podpisania informacji, nie oznacza to, że szkoła nie ulega przekształceniu.

W takiej sytuacji najwłaściwszym rozwiązaniem jest przesłanie pracownikowi informacji pocztą (listem poleconym lub za zwrotnym potwierdzeniem odbioru) lub przekazanie pracownikowi pisma w obecności innych osób, które mogą poświadczyć, iż ten zapoznał się z informacją (lub miał taką możliwość),

Agnieszka Kosiarz - specjalista z zakresu prawa oświatowego, wieloletnie doświadczenie na stanowisku specjalisty w Ministerstwie Edukacji Narodowej, inspektora w Wydziale Oświaty i Wychowania oraz nauczyciela, ekspert serwisu www.PortalOswiatowy.pl

podpisując się pod stosowną notatką służbową opisującą zdarzenie.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

15

Michał Kowalski

Ruch kadrowy

w likwidowanych i przekształcanych gimnazjach Reforma oświaty koncentruje się przede wszystkim na eliminacji gimnazjów ze struktury szkolnictwa. W związku z tym, wprowadzono specjalną procedurę, która ma rozwiązywać powstały w wyniku reformy problem nadwyżek kadrowych.

Kryteria zwolnień

Przykład 1

Rok szkolny 2017/2018 gimnazja rozpoczną z mniej-

Dyrektor poinformował o przeniesieniu w stan

szą liczbą. Pozostaną bowiem tylko klasy II i III. Z ko-

nieczynny wszystkich nauczycieli realizujących do-

lei w roku szkolnym 2018/2019 pozostaną jedynie

tychczas godziny w klasach III. Uzasadnił to bra-

klasy III. W związku z tym, przed każdym kolejnym

kiem możliwości ponownego przydzielenia im klas

rokiem szkolnym konieczne będzie wytypowanie

pierwszych. Nie jest to prawidłowe rozwiązanie,

grupy nauczycieli, których należałoby odsunąć od

gdyż całkowicie pominięto kryteria doboru, pod

pracy ze względy na wygaszanie klas gimnazjalnych.

kątem których każdy nauczyciel wygaszanego gimnazjum powinien być poddany ocenie. Ale zamiast

W nowych przepisach nie wskazano, jakie kryteria

tego dyrektor może zaproponować nauczycielowi

wziąć pod uwagę przy typowaniu. Wydaje się jed-

ograniczenie zatrudnienia. W okresie wdrażania re-

nak, że należy sięgnąć do rozwiązań stosowanych

formy rozwiązanie to może być zastosowane zarów-

dotychczas przy rozwiązywaniu nauczycielskich

no wobec nauczycieli zatrudnionych na podstawie

stosunków pracy w normalnym trybie. W orzecznic-

mianowania, jak i umowy o pracę, w tym również

twie Sądu Najwyższego wskazuje się, że te kryteria

w niepełnym wymiarze zajęć. Rozwiązanie to będzie

powinny być usprawiedliwione i obiektywne. W licz-

odpowiednie zwłaszcza w przypadkach, gdy brak

nych wyrokach pojawiają się następujące kryteria:

oddziału klasy I nie wyklucza definitywnie możli-

• forma zatrudnienia (promowanie nauczycieli

wości dalszego zatrudnienia, a jedynie uzasadnia

zatrudnionych na podstawie mianowania);

zmniejszenie wymiaru zajęć nauczyciela. Ograni-

• stopień awansu zawodowego;

czenie zatrudnienia będzie możliwe nawet do wy-

• zakres kwalifikacji zawodowych;

miaru niższego niż połowa obowiązkowego czasu

• staż pracy pedagogicznej;

zajęć, o ile uzasadniają to względy organizacyjne

• dyscyplina pracy;

w wygaszanym gimnazjum.

• jakość pracy (ostatnia ocena pracy); • sytuacja materialna (nie tylko uprawnienia do emerytury i świadczenia kompensacyjnego, ale ogólna weryfikacja, czy nauczyciel posiada dodatkowe źródło utrzymania).

Przykład 2 W roku szkolnym 2017/2018 nauczyciel wygaszanego gimnazjum realizował 11 godzin w klasach drugich i 7 godzin w klasach trzecich. W maju 2018 r.

16

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Prawo szkolne dyrektor może zaproponować mu ograniczenie zatrudnienia do wymiaru 11/18, zostawiając klasę III.

Jeśli nauczyciel zaakceptuje ograniczenie zatrudnienia, wtedy będzie kontynuował zatrudnienie przez co najmniej kolejny rok szkolny, ze zmniejszonym wymiarem zajęć i wynagrodzeniem.

Należy zaznaczyć, że dyrektor nie musi proponować nauczycielowi ograniczenia zatrudnienia, nawet jeśli istnieje możliwość kontynuacji jego zatrudnienia w niepełnym wymiarze. Proponowanie ograniczenia zatrudnienia zależy więc od uznania dyrektora.

Innymi słowy, dyrektor może od razu przejść do kolejnych kroków procedury.

Jeśli jednak zdecyduje się na takie rozwiązanie, wówczas powinien wyznaczyć termin na odpowiedź nauczyciela najpóźniej do 14 maja. Jeśli nauczyciel nie zgodzi się na propozycję, wówczas 15 maja konieczne będzie podjęcie kolejnego kroku.

Jeśli nauczyciel zaakceptuje ograniczenie zatrudnienia, wtedy będzie kontynuował zatrudnienie przez co najmniej kolejny rok szkolny, ze zmniejszonym wymiarem zajęć i wynagrodzeniem. Zgoda powinna być wyrażona w sposób wyraźny, milczenie zostanie bowiem potraktowane jako odmowa przyjęcia propozycji.

Przykład 3 Dyrektor gimnazjum w dniu 8 maja 2017 zamierza zaproponować nauczycielowi ograniczenia zatrudnienia. Na wypadek ewentualnej odmowy, powinien on wyznaczyć nauczycielowi 6-dniowy termin odpowiedzi. Jeśli nauczyciel nie zgodzi się na ograniczenie, wówczas 15 maja dyrektor wręczy mu informację o przeniesieniu w stan nieczynny.

Stan nieczynny Kolejnym krokiem procedury, lecz pierwszym oboCZASOPISMO N@UCZYCIEL

17

wiązkowym, jest poinformowanie wytypowanych

Z drugiej strony, nauczyciel, który przebywał w sta-

nauczycieli o przeniesieniu ich w stan nieczynny. In-

nie nieczynnym, nie otrzyma odprawy z tytułu roz-

formacja powinna trafić do nich najpóźniej 15 maja

wiązania stosunku pracy. Zastąpi ją bowiem wy-

2017 lub 2018 roku. Zaś stan nieczynny rozpocznie

nagrodzenie wypłacane w czasie 6 miesięcy stanu

się z początkiem kolejnego roku szkolnego.

nieczynnego.

Stan nieczynny prowadzi do ustania zatrudnienia.

Po zakończeniu tego okresu, stosunek pracy nauczyciela wygaśnie z mocy prawa.

Brak zgody na stan nieczynny, a rozwiązanie stosunku pracy W opisanym wcześniej etapie wygaszania gimnazjum, dyrektor nie będzie mógł od razu rozwiązywać stosunków pracy z nauczycielami, nie wręczając im uprzednio informacji o przeniesieniu w stan nieczynny. Rozwiązanie stosunku pracy będzie

Wytypowany nauczyciel może odmówić przejścia

możliwe dopiero wtedy, gdy w ciągu 7 dni od otrzy-

w stan nieczynny, składając w terminie 7 dni od

mania pisemnej informacji, nauczyciel wyraźnie od-

dnia otrzymania informacji, pisemne oświadcze-

mówi przejścia w stan nieczynny. W razie takiej od-

nie, w którym wyraźnie tego odmówi. Brak reakcji

mowy dyrektor powinien wręczyć mu oświadczenie

nauczyciela w terminie zostanie potraktowany jak

o rozwiązaniu stosunku pracy – ale nie później niż

zgoda.

31 maja 2017 lub 2018 roku. Stosunek pracy rozwiąże się wtedy z dniem 31 sierpnia, po upływie 3-mie-

Stan nieczynny potrwa do końca lutego następne-

sięcznego okresu wypowiedzenia.

go roku kalendarzowego. W tym czasie nauczyciel nie będzie faktycznie wykonywał pracy, a mimo to,

Jako przyczynę zwolnienia w oświadczeniu o roz-

będzie otrzymywał wynagrodzenie (zredukowane

wiązaniu stosunku pracy należy wskazać brak moż-

do pensji zasadniczej). Poza tym, nauczyciel będzie

liwości dalszego zatrudnienia. Podyktowane jest to

miał prawo do innych świadczeń niebędących wy-

zmianami organizacyjnymi, powodującymi wyga-

nagrodzeniem, takich jak:

szenie kształcenia w gimnazjum. Nie ma natomiast

• świadczenia z ZFŚS

obowiązku uprzedniego informowania reprezentu-

• świadczenie urlopowe,

jącej go organizacji związkowej o zamiarze zwolnie-

• nagroda jubileuszowa

nia.

• dodatkowe wynagrodzenie roczne • dodatek wiejski

Zwalniany nauczyciel otrzyma następującą odpra-

• nauczycielski dodatek mieszkaniowy.

wę: 1. nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowa-

Stan nieczynny prowadzi do ustania zatrudnienia.

nia - sześciomiesięczne wynagrodzenie zasad-

Po zakończeniu tego okresu, stosunek pracy na-

nicze

uczyciela wygaśnie z mocy prawa. Ustanie stosun-

2. nauczyciel zatrudniony na podstawie umo-

ku pracy po upływie stanu nieczynnego, w odróż-

wy o pracę - odprawa zależna od stażu pracy,

nieniu od rozwiązania go po wypowiedzeniu, będzie

w wysokości:

dawało nauczycielowi dodatkową korzyść. Otóż

• miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrud-

nauczyciel ten będzie miał prawo pierwszeństwa

niony w danym gimnazjum krócej niż 2 lata

w podjęciu zatrudnienia na wolnych stanowiskach

• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był za-

nauczycielskich w innych szkołach samorządowych.

trudniony w danym gimnazjum od 2 do 8 lat

Informacje o tych stanowiskach będą publikowa-

• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był za-

ne na stronie internetowej właściwego kuratorium

trudniony w danym gimnazjum ponad 8 lat

oświaty.

18

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Prawo szkolne Niemniej, nauczyciel, który nie zgodził się na przejście w stan nieczynny i w związku z tym jego stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu w 2017 lub 2018 roku., nie będzie mógł skorzystać z prawa pierwszeństwa do zatrudnienia w innej szkole samorządowej, które przysługiwałoby mu, gdyby zaakceptował propozycję dyrektora.

Przeniesienie nauczyciela do innej szkoły Doskonałym rozwiązaniem może okazać się przeniesienie nauczyciela gimnazjum do innej szkoły, bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy.

Do 31 sierpnia 2019 będzie to możliwe nie tylko w odniesieniu do nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, ale także zatrudnionego na umowę o pracę. Przeniesienia będzie dokonywał dyrektor szkoły przyjmującej, za zgodą dyrektora szkoły, z której nauczyciel będzie przeniesiony oraz samego nauczyciela i po uprzednim zasięgnięciu opinii organu prowadzącego.

Przykład 4 W kwietniu 2017 okazało się, że w przedszkolu prowadzonym przez ten sam organ, jeden z nauczycieli odchodzi na emeryturę. Tymczasem nauczyciel pewnego gimnazjum posiada kwalifikacje w zakresie wychowania przedszkolnego. W konsekwencji, dyrektor przedszkola, za zgodą samego nauczyciela i dyrektora wygaszanego gimnazjum oraz po uzyskaniu opinii organu prowadzącego, może przenieść nauczyciela do wspomnianego przedszkola.

Na koniec pozostaną tylko zwolnienia Powyższa procedura nie będzie już stosowana w wygaszanych gimnazjach bezpośrednio przed rokiem szkolnym 2018/2019. W tym roku dojdzie do całkowitego wygaszenia gimnazjów, co będzie wiązało się z koniecznością zwolnienia wszystkich zatrudnionych nauczycieli, z wyjątkiem tych, którzy pozostają już w stanie nieczynnym.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

19

Zwolnieni nauczyciele otrzymają odprawę z tytułu

• przekształceniu gimnazjum w inną szkołę;

rozwiązania stosunku pracy. W odróżnieniu od na-

• włączeniu gimnazjum do szkoły podstawowej,

uczycieli, których stosunek pracy został rozwiązany

liceum ogólnokształcącego, technikum (starego

w poprzednich latach, będą oni mieli również prawo

lub nowego typu) lub szkoły branżowej I stopnia

pierwszeństwa w zatrudnieniu w innych szkołach

w terminach 1 września 2017 r., 1 września 2018

samorządowych, tak jak nauczyciele korzystający

r. bądź 1 września 2019 r.

ze stanu nieczynnego.

W praktyce, rozwiązanie to nie wstrzyma wygasza-

Zmiana również dla pracowników niepedagogicznych Wygaszanie gimnazjów spowoduje również stopniową redukcję etatów niepedagogicznych. Dyrektor będzie mógł, na ogólnych zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy, wypowiadać im umowy o pracę, bądź zmniejszać wymiar czasu pracy na podstawie wypowiedzenia warunków pracy i płacy, bądź porozumienia zmieniającego. Nie będzie tu stosowany stan nieczynny, ani ograniczenie zatrudnienia.

W odniesieniu do pracowników na stanowiskach urzędniczych, dopuszczalne będzie zastosowanie przeniesienia służbowego.

W związku z rozwiązaniem stosunku pracy, pracownicy niepedagogiczni otrzymają odprawy z tytułu zwolnienia, a także (ewentualnie) odprawy emerytalne. Dyrektor będzie miał obowiązek informowania o zamiarze rozwiązania ich stosunku pracy reprezentujące ich organizacje związkowe.

Przykład 5

nia gimnazjum. W szkole, w którą gimnazjum zostanie przekształcone lub włączone, będą bowiem istniały oddziały gimnazjalne podlegające stopniowemu wygaszaniu do 31 sierpnia 2019.

Natomiast w zespołach szkół składających się z gimnazjum i szkoły podstawowej (po reformie: liceum ogólnokształcącego, technikum, zasadniczej szkoły zawodowej), dojdzie do przekształcenia zespołu szkół w jedną szkołę, która dotychczas tworzyła zespół wraz z gimnazjum. Nastąpi to 1 września 2017 lub 2019 (data będzie zależna od typu szkoły, która wchodzi w skład zespołu wraz z gimnazjum).

W powyższych przypadkach, oddziały klas gimnazjum istniejących w dniu przekształcenia lub dopiero włączone, będą istnieć jako oddziały gimnazjalne w nowej szkole. Jednocześnie będą podlegały dalszemu wygaszaniu aż do 31 sierpnia 2019.Pewną różnicę, istotną dla nauczycieli, przewidziano jednak w odniesieniu do procedur kadrowych. Otóż w 2019 roku, dyrektor szkoły nie będzie od razu rozwiązywał stosunków pracy z nauczycielami, lecz w pierwszej kolejności będzie informował wybranych nauczycieli o przeniesieniu ich w stan nieczynny. Nie

W dniu 15 maja 2019 pracownik zatrudniony w szko-

dojdzie bowiem do likwidacji szkoły i będzie ona

le na stanowisku referenta został przeniesiony do

nadal istnieć, z tym, że już bez oddziałów gimna-

pracy w urzędzie gminy. Dzięki przeniesieniu pra-

zjalnych. Ponadto, typując nauczycieli do przenie-

cownik uchronił się od zwolnienia z pracy, do które-

sienia w stan nieczynny, dyrektor będzie brał pod

go doszłoby niechybnie z powodu całkowitej likwi-

uwagę wszystkich pracowników oświatowych danej

dacji gimnazjum.

szkoły, a nie tylko nauczycieli realizujących godziny w oddziałach gimnazjalnych. Typując pracowników

Wygaszanie, ale też przekształcanie Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej dotychczasowe gimnazjum będzie mógł podjąć uchwałę o:

20

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

do przeniesienia w stan nieczynny, dyrektor nie powinien stosować kryteriów stawiających w lepszej sytuacji nauczycieli z dotychczasowego gimnazjum, bądź z dotychczasowej szkoły podstawowej. Powinien podejmować decyzje w oparciu o to, w którym miejscu wykonywali oni wcześniej pracę.

Prawo szkolne

Przykład 6

Jeśli natomiast kadencja skończy się wcześniej,

1 września 2018 dochodzi do włączenia gimna-

dami organizacyjnymi - organ prowadzący będzie

zjum do szkoły podstawowej. W roku szkolnym 2018/2019 w szkole pozostał jedynie oddział gimnazjalny klas trzecich. Czy dyrektor będzie musiał wręczyć wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielom

wówczas - w przypadkach uzasadnionych wzglęmógł przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektora gimnazjum na okres nie dłuższy niż do 31 sierpnia 2019, a ewentualnie powierzyć na ten okres pełnienie obowiązków dyrektora wicedyrektorowi, albo

realizującym godziny w tym oddziale?

innemu nauczycielowi w szkole. Takie samo rozwią-

Nie. W miarę potrzeb, dyrektor powinien wytypo-

przekształcone w inną szkołę, jak również w przy-

wać poszczególnych nauczycieli do przeniesienia w stan nieczynny. W typowaniu należy brać pod uwagę wszystkich nauczycieli szkoły, a nie tylko realizujących godziny w oddziale gimnazjalnym.

Należy poinformować pracowników Skutkiem przekształcenia gimnazjum, jego włączenia do innej szkoły, jak również przekształcenia zespołu szkół w samodzielną szkołę, będzie zmiana podmiotowa stosunku pracy. Wszyscy nauczyciele i pracownicy, którzy będą dalej zatrudniani w kolejnym roku szkolnym, będą mieli nowego pracodawcę, a mimo tego będą kontynuowali zatrudnienie. Dlatego dyrektor przekształcanego (włączanego) gimnazjum, jak również zespołu szkół, w skład którego wchodzi gimnazjum, będzie miał obowiązek pisemnego poinformowania swych nauczycieli i pracowników o zmianie pracodawcy, która nastąpi z dniem

zanie przewidziano w gimnazjum, które zostanie padku zespołu szkół.

Inaczej będzie natomiast w momencie włączenia gimnazjum do innej szkoły. Dotychczasowy dyrektor gimnazjum obejmie bowiem z mocy samego prawa stanowisko wicedyrektora szkoły, do której gimnazjum zostanie włączone. W przypadkach uzasadnionych względami organizacyjnymi, kadencja wicedyrektora może zostać przedłużona do 31 sierpnia 2019.

Podstawa prawna: • Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) - art. 127, art. 129, art. 220, art. 222, art. 224, art. 225-228, art. 230-231, art. 236241, art. 249-250.

• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379) - art. 3 pkt 3, art. 20 ust. 6. 222 i n.

1 września w kolejnym roku szkolnym. Informacja taka powinna trafić do pracowników w terminie do dnia 15 maja w roku szkolnym poprzedzającym rok przekształcenia (włączenia).

Dalsze losy dyrektora gimnazjum Dyrektorzy gimnazjów będą pełnić swoją funkcję do końca kadencji, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019. Dotyczy to również wicedyrektora i innych

Michał Kowalski - Radca prawny, redaktor Portalu Oświatowego. Specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz prawa oświatowego.

Prowadzi kancelarię, w ramach której udziela pomocy prawnej zarówno nauczycielom, jak i dyrektorom i innym pracownikom szkół. Od kilku lat współpracuje ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego. Redaktor serwisu www.PortalOswiatowy.pl.

stanowisk kierowniczych. Jeśli więc kadencja dyrektora gimnazjum skończyłaby się później niż 31 sierpnia 2019, wówczas mocą samego prawa, bez decyzji organu prowadzącego, zostanie skrócona do tego dnia.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

21

Marzenna Czarnocka

Jakie nowości w oświacie przewiduje reforma od września 2017?

Reforma oświaty, a co za tym idzie: wprowadzenie nowych przedmiotów, przekształcenie szkoły oraz nowy wymiar godzin nauczania, wymaga od dyrektora wdrożenia nowych zadań. Część z nich trzeba uwzględnić jeszcze przed 1 września 2017 . Podpowiadamy, co się zmieni i jakie nowe obowiązki czekają dyrektorów szkół.

Wpływ reformy na działalność szkoły

Dyrektor diagnozuje potrzeby szkoły

Działania szkoły związane z zarządzaniem, organi-

W obliczu tak dużych zmian, dyrektor powinien

zacją kształcenia, wychowaniem i opieką, czy inny-

dokonać diagnozy potrzeb szkoły i oceny pozio-

mi aspektami działalności szkoły korelują ze zmia-

mu jej gotowości do wdrożenia nowych rozwiązań.

nami, jakie wprowadza ustawa Prawo oświatowe

W tym zakresie jego działania powinny opierać się

i będą mieć wpływ na bieżącą działalność szkoły,

na sprawdzonych mechanizmach nadzoru pedago-

m.in. w zakresie:

gicznego, w tym na:

• zmian organizacyjnych wynikających ze zmiany

• diagnozie sytuacji szkoły (jakie zmiany, w jakich

ustroju szkolnego (klasy VII–VIII); • określenia nowych podstaw programowych i ramowych planów nauczania; • konsekwencji w postaci zmian lub przesunięć kadrowych; • podkreślenia rangi wychowawczej funkcji szkoły, rozwijania postaw prospołecznych, wolontariatu oraz wartości związanych z kulturą narodową; • obowiązku kształtowania przez szkołę warun-

22

obszarach powinny być wprowadzone, kogo dotyczą, jakie działania są priorytetowe, jakie zasoby i możliwości szkoła już posiada) – powinna ona dostarczać informacji z różnych źródeł, od wszystkich podmiotów społeczności szkolnej, a także wykorzystywać różnorodne sposoby gromadzenia informacji; • planowaniu działań w oparciu o rzetelne informacje (bieżące działania oparte na prawnych regulacjach);

ków do rozwoju aktywności, przedsiębiorczości

• kontroli zgodności bieżącej działalności szkoły

oraz kreatywności uczniów poprzez stosowanie

z przepisami prawa i monitorowaniu kierunków

w procesie kształcenia innowacyjnych rozwią-

zmian w tym aspekcie, z jednoczesnym zapew-

zań programowych, organizacyjnych i meto-

nieniem wysokiej jakości organizacji procesów

dycznych.

kształcenia, wychowania i opieki oraz innej dzia-

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Prawo szkolne łalności statutowej szkoły; • wspomaganiu, którego celem jest intensyfikowanie w szkole procesów służących poprawie i doskonaleniu jej pracy, ukierunkowanych na rozwój uczniów i wychowanków, z uwzględnieniem wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań.

6 nowości, które wprowadzają przepisy 1. Działalność innowacyjna - zasady wprowadzania innowacji w szkole mają być uregulowane ustawowo, a nie w drodze rozporządzenia wykonawczego. Prawo oświatowe obejmuje w tym zakresie m.in.: zapewnienie przez system oświaty kształtowania u uczniów postaw przedsiębiorczości i kreatywności, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym, w tym poprzez stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

23

2. Wolontariat w szkole - dotychczasowe prze-

zawodowego. Zajęcia te zdefiniowano jako jed-

pisy nie regulowały szczegółowo zasad prowa-

ną z form działalności dydaktyczno-wychowaw-

dzenia wolontariatu w szkole, natomiast w no-

czej szkoły i uwzględniono w ramowym planie

wych przepisach wskazano, że kształtowanie

nauczania w wymiarze 10 godzin w roku na po-

u uczniów postaw prospołecznych powinno być

ziomie klas VII i VIII oraz 10 godzin w szkole po-

realizowane m.in. poprzez możliwość udziału

nadpodstawowej.

w wolontariacie, co sprzyja aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym.

3. Egzamin ósmoklasisty - jednym z kryteriów rekrutacji do szkół ponadpodstawowych będzie od roku szkolnego 2018/2019 wynik egzaminu ósmoklasisty. Będzie on obowiązkowym egzaminem zewnętrznym, stworzonym na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej. Docelowo, ma on obejmować przedmioty obowiązkowe: język polski, język obcy nowożytny, matematykę oraz jeden z wybranych przez ucznia przedmiotów spośród: biologii, chemii, fizyki, geografii i historii - w takiej formule egzamin przeprowadzany będzie po raz pierwszy w roku szkolnym 2020/2021. Do tego czasu, obowiązywać będą przepisy przejściowe (w latach szkolnych 2018/2019 - 2020/2021), na podstawie których egzamin będzie obejmował: język polski, język obcy nowożytny oraz matematykę.

4. Zmiana podstawy programowej i ramowych planów nauczania - najistotniejszą zmianą dla szkoły, niosącą najwięcej wyzwań, jest zmiana podstawy programowej i ramowych planów nauczania. W okresie przejściowym (rok szkolny 2017/2018 i 2018/2019) w szkole będą obowiązywały dwie podstawy programowe i dwa ramowe plany nauczania. Projekty obu rozpo-

3 ważne terminy i zadania na 2017 rok Warto pamiętać o innych terminach wprowadzonych ustawą Prawo oświatowe, które determinują zadania szkoły, szczególnie na początku roku szkolnego, w tym o zachowaniu ważności: 1. do 1 października 2017 indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych opracowanych przed 1 września 2017 2. orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych na okres I etapu edukacyjnego przed 1 września 2017 - do zakończenia kształcenia w klasie IV szkoły podstawowej 3. orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wydanych na okres II etapu edukacyjnego przed 1 września 2017 - do końca kształcenia w szkole podstawowej.

Podstawa prawna: • ustawa z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59); • ustawa z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60).

rządzeń są na etapie konsultacji.

5. Program wychowawczo-profilaktyczny - ma on określać sposób realizacji celów kształcenia i zadań wychowawczych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Ponadto, w programie tym powinny być uwzględniane zestawy zagadnień, określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego, przeznaczone do realizacji w ramach zajęć z wychowawcą.

Wstępny termin dostosowania programu do nowych wymogów to 1 stycznia 2018 .

6. Doradztwo zawodowe - nowa ustawa podkreśla szczególną rangę zajęć z zakresu doradztwa

24

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Marzenna Czarnocka - dyrektor poradni psychologiczno-pedagogicznej, wykładowca kursów dla nauczycieli i kadry zarządzającej placówek oświatowych, ekspert serwisu www.

PortalOswiatowy.pl

Prawo szkolne

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

25

Ewa Ostarek

Zmiany w podstawie programowej dla języka angielskiego W zeszłym miesiącu został podpisany dokument, na mocy którego zacznie się reforma edukacji. Będzie skutkowało to m.in. wygaszaniem szkół gimnazjalnych, powrotem do 8-letniej szkoły podstawowej oraz 4-letniego liceum. Docelowo, mają pojawić się: 5-letnie technika, 3-letnie szkoły branżowe 1. stopnia, 2-letnie szkoły branżowe 2. stopnia, 3-letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy oraz szkoła policealna. Zmiany obejmą całą podstawę programową. Trzeba będzie zmienić programy, podręczniki oraz struktury wszystkich zajęć.

Zmiany językowe Na zmiany z obawą mogą patrzeć nauczyciele wszystkich przedmiotów szkolnych, w tym języków obcych, ponieważ obecnie nie wiadomo jeszcze dokładnie jakie rozwiązania zostaną zaproponowane nauczycielom. Zgodnie z projektem nowej podstawy programowej, najważniejsze zmiany dla nauczy-

włącznie. Istotne jest rozwijanie znajomości języka stopniowo, by uczeń mógł płynnie przechodzić do coraz trudniejszych rzeczy, stopniowo poznając nowe treści.

• Kompetencje językowe rozwijane u uczniów powinny pozwolić im na opowiadanie o swojej kulturze za pomocą języka angielskiego. Nie będzie kładziony nacisk wyłącznie na kraje anglo-

cieli języka angielskiego to:

saskie. Nauka języka będzie w domyśle „oknem

• Egzamin 8-klasisty, który pojawi się planowo

wiedzy o różnych kulturach, a także do dzielenia

od roku szkolnego 2018/2019 i będzie obejmował też język obcy nowożytny, którego uczeń uczył się przez szkołę podstawową. Wynik egzaminu, który będzie przedstawiony w formie procentowej, będzie jednym z kryteriów obowiązujących przy dalszej rekrutacji do szkół ponadpodstawowych. Ważne jest jeszcze to, że egzamin będzie obowiązkowy.

• Ważna będzie kontynuacja nauki na każdym etapie edukacyjnym. Nauka języka powinna przebiegać w jednorodnym trybie, od szkoły podstawowej do szkoły ponadpodstawowej

26

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

na świat” i będzie dawać możliwość zdobycia się własnym dziedzictwem kulturowym w języku angielskim.

• Zajęcia z angielskiego będą miały wspierać uczniów, szczególnie na pierwszym etapie ich edukacji, nie kolidując przy tym z innymi nauczanymi przedmiotami. Istotne jest, aby treści anglojęzyczne były połączone z treściami, które poznają uczniowie na innych przedmiotach. Na pierwszym etapie, ważna jest korelacja z psychomotoryką, a na kolejnym - wiedza interdyscyplinarna.

• Grupy językowe powinny być dobrane pod ką-

Prawo szkolne

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

27

tem poziomu zaawansowania. Na 1. etapie istot-

ją w szkole nauczyciele na 1. i 2. etapie kształcenia.

ne jest działanie multisensoryczne (oddziałują-

Wiele założeń z tych punktów jest realizowanych już

ce na wiele zmysłów jednocześnie), aby nauka

w obecnym systemie. A te, które są nowe, z pew-

była kreatywna, przyjemna i odpowiadała zdol-

nością po po czasie potrzebnym na zaadoptowanie

nościom dzieci. Ważny jest podział na mniejsze

nowego systemu będą dobrze opanowane przez

podgrupy oraz możliwość prowadzenia zajęć

nauczycieli w szkołach.

międzyoddziałowych na 2. etapie edukacji.

• Podkreślane jest skuteczne komunikowanie się w języku angielskim. Dlatego też nacisk na komunikację ma być widoczny w zajęciach oraz w samych podręcznikach tak, aby uczniowie swobodnie komunikowali się w sytuacjach dnia codziennego.

• Projekty staną się obowiązkową metodą pracy na zajęciach języka obcego. Do tej pory były jedynie dodatkową możliwością. Zostaną wprowadzone po to, aby uczniowie mogli roz-

Literatura: 1. Język Angielski Przewodnik dla nauczycieli Szkołą Pod stawowa 2017. wyd. Nowa Era .

2. Dobra Szkoła Reforma edukacji Najważniejsze Zmiany Pytania i odpowiedzi, MEN http://reformaedukacji.men.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/ broszura-dobra-szkola-plik-internetowy.pdf.

wijać różnorakie umiejętności, w tym: komunikację, pracę w grupie, wyszukiwanie informacji, itp.

• Pogłębiona zostanie diagnoza szkolna, aby w harmonijny sposób wspierać wszystkich uczniów. Podkreśla się jej ciągłość oraz to, aby odbywała się na bieżąco. Ma to pomóc w uniknięciu luk w wiedzy ucznia oraz w harmonijnym wspieraniu jego rozwoju. Jeśli zajdzie taka potrzeba, zostaną wprowadzone działania naprawcze. Jeśli rodzice będą chcieli pracować z uczniami w domu, będą oni mogli otrzymać wskazówki od nauczyciela.

• Wykorzystywanie autentycznych materiałów (video, filmy, audycja, gazety itp.) jest jeszcze mocniej podkreślone. Do tej pory uczniowie także mogli z nich korzystać. Po zmianie powin-

Ewa Ostarek - doświadczony trener języka angielskiego. Prowadzi indywidualne sesje językowe online z elementami neurodydaktyki, NLP oraz coachingu.

Angielski to jej pasja, którą dzieli się za pośrednictwem Szuflady Językowej (www.szuflada-jezykowa.pl)

no być jeszcze więcej takich materiałów jak filmy, czy oryginalne nagrania audio. Wszystko po to, aby jeszcze efektywniej pokazywać uczniom „żywy” język oraz aby mogli pogłębiać zasób nowego słownictwa.

Wymienione powyżej punkty to najważniejsze założenia projektu nowej podstawy programowej. Najważniejsze elementy, które są w niej uwzględnione to: podkreślenie roli komunikacji, wiedzy o kulturze własnej i innych krajów; projekty; diagnoza szkolna.

Można więc powiedzieć, że jej teoretyczne założenia nie odbiegają aż tak bardzo od pracy, którą wykonu-

28

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Ikonografia z wyd.

Pearson, data publikacji: 19.08.2016

Prawo szkolne

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

29

Marzena Krzysztoń

Własna aplikacja na smartfonie?

Ależ to proste!

Szacuje się, że w Polsce brakuje obecnie ponad 50 tys. informatyków. I ta liczba w najbliższych latach będzie rosła, ponieważ rynek usług informatycznych i telekomunikacyjnych bardzo dynamicznie się rozwija. Nie tylko Polska boryka się z brakiem specjalistów w dziedzinie IT. Według danych Komisji Europejskiej, do 2020 roku w Europie może brakować nawet 800 tys. specjalistów IT. Dlatego ważne jest, aby jak najwcześniej rozwijać zainteresowania oraz umiejętności dzieci i młodzieży związane z logicznym, algorytmicznym myśleniem i programowaniem. Ten problem dostrzegło też Ministerstwo Edukacji i w bieżącym roku szkolnym rozpoczęło akcję „Pilotaż Programowania”.

Aby skutecznie budować i rozwijać wśród dzie-

się platforma, za pomocą której będziemy tworzyć

ci i młodzieży zainteresowanie programowaniem,

nasze programy. Aby utworzyć dowolną aplikację

niezbędne są odpowiednie narzędzia, za pomocą

na telefon, nie musimy mieć specjalistycznej wie-

których można pokazać, że programowanie nie jest

dzy z dziedziny programowania, ani nie musimy

trudne, że każdy „da radę”, jeśli tylko będzie chciał.

znać języka Java. Zamiast pisać kod, budujemy nasz

Pozwolą one uczniom rozwijać swoją wyobraźnię

program z gotowych elementów, który następnie

i kreatywność, a jednocześnie szybko pozwolą do-

można przetestować w ,,emulatorze” Androida. Na-

strzec efekty działania. O ile dla młodszych uczniów

sze aplikacje przechowywane są w chmurze (tzn. że

takim narzędziem jest Scratch, to już dla uczniów

do naszych prac mamy dostęp z każdego urządze-

starszych lub bardziej ambitnych, przestaje on

nia) lub możemy je zapisać na dysku lokalnym kom-

być już narzędziem ciekawym. Natomiast języki

putera. Jeśli chcemy tworzyć aplikację za pomocą

typu C++ lub Java wymagają dość długiego czasu

App Inventora musimy mieć założone konto w ser-

na wprowadzenie do struktur języka, zanim uczeń

wisie Google.

otrzyma ciekawy efekt programistyczny. Tę lukę wypełnia App Inventor.

Praca nad aplikacją składa się z dwóch etapów.

W pierwszym projektujemy wygląd aplikacji - na

App Inventor jest narzędziem komputerowo-inter-

ekranie smartfona rozmieszczamy wszystkie nie-

netowym, które działa jednocześnie w przeglądarce

zbędne elementy, ustawiamy ich właściwości (m.in.

i na komputerze. Służy do tworzenia aplikacji na

rozmiar, kolorystykę) oraz planujemy interfejs, czy-

platformę Android. Naszą pracę rozpoczynamy

li sposób komunikacji użytkownika z aplikacją (np.

od uruchomienia przeglądarki internetowej. Po wpi-

przyciski). Zestaw narzędzi przeznaczonych do pra-

saniu adresu (www.appinventor.mit.edu), wyświetli

cy nad wyglądem aplikacji jest bardzo rozbudowany.

30

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Narzędzia różne instrukcje i funkcje. Aby skorzystać z wybranego bloku, przeciągamy go okna Viewer. Na dowolnym etapie programowania aplikacji możemy ją przetestować w emulatorze lub na naszym smartfonie.

W celu zainstalowania lub testowania napisanej

Poza przyciskami, polami tekstowymi i etykietami możemy w aplikacji wykorzystywać pliki muzyczne i graficzne tworzyć własne bazy danych oraz wykorzystywać narzędzia do rysowania i animacji. Dużo możliwości daje wykorzystanie czujników, w które wyposażone są nasze smartfony - na przykład do czyszczenia ekranu można wykorzystać czujnik „akcelerometr” (czyli czujnik badający przyspieszenie). Wiele radości młodym programistom przynosi

aplikacji bezpośrednio na smartfonie, wystarczy wczytać do urządzenia kod QR aplikacji.

wykorzystanie w aplikacjach syntezatora mowy. Za

pomocą App Inventora możemy również programować roboty Lego Mindstorms.

W drugim etapie pracujemy nad budową i działaniem aplikacji. Do tego etapu przechodzimy wybierając przycisk BLOCKS. Znajdują się tutaj pogru-

Marzena Krzysztoń - nauczycielka informatyki w liceum ogólnokształcącym, autorka i moderatorka kursów e-learningowych z zakresu programowania i wykorzystania nowych technologii, egzaminatorka ECDL, członek Polskiego Towarzystwa Informatycznego.

powane w odpowiednie kategorie bloki zawierające CZASOPISMO N@UCZYCIEL

31

Bartosz Korinth

Geocaching jako forma nowoczesnej edukacji historycznogeograficznej.

W obliczu postępującego rozwoju technologicznego tradycyjne modele nauczania coraz rzadziej trafiają do uczniów, niezależnie od tego na jakim etapie edukacji się oni znajdują. Alternatywą dla nauczycieli jest wspomaganie procesu nauczania opartego na nowoczesności i nietuzinkowym spojrzeniu. Takie możliwości daje geocaching.

Czym jest geocaching?

opatrzone specjalnym znakiem firmowym. W dużej

Geocaching jest stosunkowo nowym rodzajem gry

plastikowy pojemnik. Ukryty jest on najczęściej

terenowej. Łączy ona ze sobą tradycyjne metody poszukiwania określonych miejsc na mapie z rozwijającym się cały czas procesem technologicznym.

Choć swój początek miała w roku 2000, to dopiero w ciągu ostatnich kilku lat zyskała na zainteresowa-

ilości przypadków „geocachem” bywa także mały w ważnym dla konkretnej dzielnicy bądź całego miasta miejscu. Spotkać je można również na wsiach, jednak ich liczba jest tam stosunkowo mała.

Popularność geocachingu

niu społeczeństwa z całego świata.

Obecnie taką formą gry terenowej interesuje się

Na czym to dokładnie polega?

coraz więcej instytucji, którym w sposób szczegól-

Osoby uczestniczące w grze pobierają na urządze-

wy, która stworzyła w dzielnicy Gdańska specjalny

nie mobilne specjalną aplikację będącą bazą do poszukiwań. Urządzenie, korzystając z lokalizacji GPS, określa gdzie najbliżej nas znajdują się skrytki, które należy odszukać. Uczestnik, dzięki mapie i podanych na niej współrzędnych wraz ze wskazówkami rozpoczyna poszukiwania zakamuflowanego miejsca. Kiedy zostanie ono odnalezione wpisuje się on do zwiniętego ruloniku zamieszczonego w „geoca-

ny zależy na promocji regionalnego dziedzictwa kulturowego. Jedną z nich jest Rada Dzielnicy Oliszlak w grze o nazwie „Tajemnice Oliwy”, składający się z kilku punktów docelowych. Dodatkowo, w ramach gry organizowane są w całej Polsce różnego rodzaju konkursy i spotkania, takie jak Geocaching Party 2016 w Krakowie, CITO Week 2016 oraz wiele innych wydarzeń skupiających wszystkich miłośników takiego rodzaju rozrywki.

Co to jest „geocach”?

Wykorzystanie geocachingu w nauczaniu historii i geografii

Jest to pudełko o niewielkich wymiarach, najczęściej

Wobec rosnącego znaczenia technologii w życiu

che” wraz z dokładną datą i godziną.

32

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Narzędzia naszym oraz naszych uczniów, nauczyciele i insty-

może nauczyć się odczytywać nieraz skomplikowa-

tucje związane z edukacją stają przed ogromnym

ne współrzędne geograficzne.

wyzwaniem. Na pomoc przychodzi im aplikacja Geocaching. Ponieważ na co dzień coraz więcej

Podczas nauki historii omawiana mobilna aplikacja

osób korzysta z urządzeń mobilnych, taki rodzaj

może w znaczny sposób poszerzyć wiedzę ucznia

aktywności może być przez uczniów szczególnie fa-

o mieście, a nawet o samej dzielnicy, w której żyje

woryzowany.

on na co dzień. Obecnie edukacja powiązana z historią regionalną ma szczególne znaczenie w procesie nauczania i wychowywania dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych. Geocaching może więc

Podczas nauki historii omawiana mobilna aplikacja może w znaczny sposób poszerzyć wiedzę ucznia o mieście, a nawet o samej dzielnicy, w której żyje on na co dzień.

służyć przede wszystkim edukacji krajoznawczej.

Geocaching - przykładowe rozwiązania w nauczaniu Nauczyciel historii, bądź geografii może wykorzystać aplikację na zajęciach odbywających się na świeżym powietrzu. Samo poszukiwanie znajdującej się najbliżej szkoły skrytki, może wzbudzić

W nauczaniu geografii aplikacja oferuje uczniom naukę korzystania z mapy oraz używanie jej w praktyce. Dodatkowo, uczeń w bardzo przystępny sposób

w uczniach chęć głębszego poznania historii swojej okolicy. Wyjście zajmie zapewne około 45 min, czyli tyle, co jedna godzina lekcyjna.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

33

Nauczyciel może również zaproponować zadanie

przez nauczycieli geografii, czy historii, ale tak-

domowe, polegające właśnie na odszukaniu wy-

że przez tych, którzy chcą w sposób nietuzinkowy

znaczonej liczby skrytek, o których lokalizacjach

i ciekawy przekazać dzieciom i młodzieży wiedzę

on sam już wie. Z racji tego, iż w znajdującym się

dotyczącą nie tylko okolicy, w której żyją, ale także

w „geocachu” ruloniku należy wpisać swój pseudo-

całej miejscowości. Jest to gra terenowa o charak-

nim, można w łatwy sposób sprawdzić, czy ucznio-

terze uniwersalnym pod względem wieku. Możemy

wie wywiązują się ze swoich obowiązków.

użyć jej podczas nauczania w szkole podstawowej,

Najbardziej atrakcyjne według mnie jest to, że na-

gimnazjum, czy w szkole średniej. Istnieje też opcja

uczyciel sam może stworzyć skrytki. Sam wybiera

jej wielokrotnej modyfikacji i przystosowywania do

wtedy miejsce jej ukrycia oraz historyczną postać

indywidualnych potrzeb uczniów.

bądź wydarzenie, której będzie ona dotyczyć. Również od niego zależy poziom trudności jej odszukania.

Dodatkowo, przy w współpracy z innymi nauczycielami szkoła zorganizować może trwające całe dzień wydarzenie, podczas którego uczniowie klasami, bądź mniejszymi grupami rywalizować mogą w konkursie, który wyłoni najlepszych poszukiwaczy tajemniczych skrytek.

Geocatching stanowi niewątpliwie ciekawą pomoc w nauczaniu i może być wykorzystany nie tylko

34

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Bartosz Korinth - absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego na kierunku Krajoznawstwo i turystyka historyczna. Obecnie student Magisterskich Studiów Uzupełniających na kierunku Geografia oraz słuchacz podyplomowych studiów historii. Pilot wycieczek, animator i przewodnik o wieloletnim doświadczeniu z pracą z dziećmi i młodzieżą.

Źródła: Okładka: Designed by freepik.com s. 3

Grzegorz Jasiński, fot. własna

s. 6-7

Designed by Jcomp - Freepik.com

s. 8-9

Designed by Jcomp – Freepik.com

s. 10

mat. prasowe od Artura Sawickiego

(Olimpiada Biznesu i Innowacyjności)

s. 13

Designed by Solominphoto - Freepik.com

s. 14-15 Designed by Pressfoto - Freepik.com s. 16-17 Designed by Katemangostar

- Freepik.com

s. 17-18 Designed by Prostooleh - Freepik.com s. 22-23 Designed by Onlyyouqj - Freepik.com s. 26-27 shutterstock.com s. 28

Ewa Ostarek, fot. własna

s. 29

mat. prasowe od Ewy Ostarek

s. 31

mat. prasowe od Marzeny Krzysztoń, Marzena Krzysztoń, fot. własna

s. 33-34 mat. prasowe od Barosza Korinth, Bartosz Korinth, fot. własna