N@uczyciel 3/2016

Numer 3/2016 - maj/czerwiec 2016

Temat numeru

Języki obce Innowacyjne sposoby

na szybką i skuteczną naukę języka obcego

str. 16

Licencjat to za mało

- zmiany w przepisach kwalifikacji nauczycieli str. 6

Nauczanie dwujęzyczne: zalety i wady str. 8

Tip top - wielki krok dla małego człowieka Nauka języka dla najmłodszych str. 26

Wydawca: Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli OCDN Sp. z o. o. ul. Bronowicka 86/2 30-191 Kraków Tel./fax +48 12 633 33 67 sekretariat@ocdn.pl Redaktor Naczelny: Grzegorz Jasiński | g.jasinski@ocdn.pl Redaktor Prowadzący: Sabina Irzyk | s.irzyk@ocdn.pl Współpraca: Anna Paruch, Dominika Baranowska, Justyna Sala-Suszyńska, Kamila Michalik, Magdalena Wereszczyńska, Tomasz Matuszczak Korekta: Anna Bronikowska, Julia Piotrowska, Marek Stróżyk Opracowanie graficzne i skład: Andrzej Gurba Reklama: Sabina Irzyk | s.irzyk@ocdn.pl

facebook.com/nauczyciel.ocdn

Redakcja nie zwraca materiałów niezamawianych.

Zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów i obróbki nadesłanych zdjęć, nie odpowiada za treść umieszczanych ogłoszeń i reklam.

zeskanuj i zapisz wwww.ocdn.pl

Drodzy Czytelnicy, kształcenie językowe staje się powszechne na coraz niższym poziomie edukacji. Obecnie zwraca się już uwagę na zabawy językowe w żłobkach i przedszkolach. Czy takie zabawy językowe są korzystne dla dzieci i dla ich rozwoju? Kiedy warto rozpocząć kształcenie językowe? Jak skutecznie i nowocześnie uczyć języków obcych? Czy warto uczęszczać do szkoły dwujęzycznej? Na te pytania nie ma jednoznacznych odpowiedzi, dlatego głos w dyskusji w tych ważnych sprawach, znajdziecie Państwo w artykułach najnowszego numeru czasopisma „Nauczyciel”.

W bieżącym numerze zwracamy uwagę na zmiany w przepisach kwalifikacji nauczycieli, które istotnie zwiększają wymagania względem kadry pedagogicznej placówek oświatowych.

Analizujemy również zalety oraz wady nauczania dwujęzycznego, a także rozważamy, czy wczesna nauka języków obcych ma sens. Jeśli zaś, szukają Państwo ciekawych pomysłów oraz rozwiązań, jak zwiększyć efektywność uczniów na lekcjach, polecamy artykuł z gotowymi propozycjami do wykorzystania.

Szczególnie zachęcamy, by zapoznać się z darmowymi narzędziami, które wspomagają kształcenie językowe już od pierwszego etapu edukacji.

Z uwagi na zbliżające się wakacje, w imieniu swoim oraz całej Redakcji, życzę Państwu pełni słońca i radości podczas odpoczynku od pracy dydaktycznej oraz wielu pomysłów i inspiracji do realizacji w nowym roku szkolnym.

Zapraszam do lektury najnowszego numeru czasopisma Nauczyciel.

Grzegorz Jasiński Redaktor Naczelny

spis treści

Aktualności Licencjat to za mało Kamila Michalik

6

Bliżej szkoły Nauczanie dwujęzyczne. Zalety i wady Justyna Sala-Suszyńska Ciekawsze zajęcia- lepsze wyniki Magdalena Wereszczyńska

8 12

Języki obce Aplikacje do nauki języka angielskiego, czyli jak zainspirować uczniów do pracy po lekcjach Dominika Baranowska

14

Innowacyjne sposoby na szybką i skuteczną naukę języka obcego Tomasz Matuszczak

16

Wczesna nauka języków obcych, czy to ma sens?

Justyna Sala-Suszyńska

22

Z życia nauczycieli Tip Top - wielki krok dla małego człowieka Anna Paruch

26

Kamila Michalik

Licencjat to za mało

Od 1 września 2016 roku wchodzą w życie przepisy dotyczące wymaganych kwalifikacji nauczycieli. Od nowego roku szkolnego ukończenie I stopnia studiów, czyli studiów licencjackich, będzie niewystarczające do podjęcia pracy w szkole.

Nowe zasady opisano w Obwieszeniu Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2015 roku, w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczyciela nieposiadającego wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia.

Określa ono przede wszystkim dokładne wymagania dotyczące kwalifikacji nauczycieli pracujących w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach, zasadniczych szkołach zawodowych (tu dotyczy tylko nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących), placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, szkolnych schroniskach młodzieżowych: młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii: zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich: a także w zakładach poprawczych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną. Nauczyciele zatrudniani w wyżej wymienianych placówkach będą musieli wylegitymować się dyplomem ukończenia studiów magisterskich, a także posiadać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne.

Co z osobami, które pracują w szkole, ale nie posiadają tytułu magistra? Prawo nie działa wstecz. Jeżeli więc nauczyciel jest obecnie zatrudniony w szkole, czy w przedszkolu i będzie w nim wciąż zatrudniony od 1 września 2016 roku, nie będzie konieczne uzupełnianie kwalifikacji. Został on bowiem zatrudniony na starych zasadach i zachowa dotąd nabyte kwalifikacje do pełnienia funkcji nauczyciela.

Poza tym, najważniejsze zmiany w zakresie kwalifikacji nauczycieli dotyczyć będą także: • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela bibliotekarza

6

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

• Kwalifikacji do nauczania religii • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela wychowania fizycznego • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego oraz ośrodkach dokształ cania i doskonalenia zawodowego • Kwalifikacji do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy • Kwalifikacji do nauczania języków obcych • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska w placówkach specjalnych • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i mło dzieżowych ośrodkach socjoterapii • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach i zakładach poprawczych oraz w schroni skach dla nieletnich • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela- pedagoga • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela- logopedy • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela- doradcy • Kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela- wychowawcy w świetlicach szkolnych.

Zachęcam wszystkich zainteresowanych, aby sięgnąć do źródła, czyli do Obwieszczenia Ministerstwa Edukacji Narodowej, dostępnego w Internecie. Zawiera ono bardzo szczegółowe informacje, które mogą być szczególnie przydatne dla obecnych studentów studiów pedagogicznych, którzy chcieliby podjąć zatrudnienie.

Autor: Kamila Michalik

Aktualności

Literatura: 1. A. Trochimiuk, Kwalifikacje nauczycieli - projekt nowego rozporządzenia, https://www.portaloswiatowy.pl/projekty-aktow-prawnych-dla-oswiaty/kwalifikacje-nauczycieli-projekt-nowegorozporzadzenia-11140.html (dostęp: 03.06.2016) 2. Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, http://www.wmsse. com.pl/wp-content/uploads/2016/03/18.pdf (dostęp: 03.06.2016)

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

7

Justyna Sala-Suszyńska

Nauczanie dwujęzyczne Zalety i wady Rozważając zagadnienie dwujęzyczności, należy zapoznać się z definicją tego pojęcia. Dwujęzyczność ma miejsce wtedy, kiedy umiejętności w obu językach pokrywają ważne obszary życia i pozostają we względnej równowadze.

Osoba dwujęzyczna potrafi w większości sytuacji płynnie przechodzić z jednego języka na drugi, choć oba języki nie muszą być opanowane w takim samym stopniu. Dana osoba może wyrażać się swobodniej na niektóre tematy w jednym języku, zaś na inne w drugim.

Z pełną dwujęzycznością mamy do czynienia, gdy osoba dwujęzyczna zna oba języki w podobnym stopniu w mowie i piśmie. Rzadko jednak zdarza się, że języki opanowane są dokładnie na takim samym poziomie.

Dwujęzyczność wykracza poza samo mówienie i rozumienie w dwóch językach werbalnych. Osoby od dziecka wychowywane dwujęzycznie potrafią poruszać się w dwóch kulturach i konwencjach językowych. Wiedzą, co, jak i komu wypada powiedzieć w każdej kulturze. Potrafią też używać gestykulacji, mimiki i melodii typowej dla każdego z języków, a także myśleć i czuć w dwóch językach.

Zalety nauczania dwujęzycznego Kompetencja lingwistyczna Nauczanie dwujęzyczne posiada wiele zalet, jedną z nich jest czasowo wydłużony i jednocześnie zintensyfikowany kontakt z językiem obcym, stwarzający właściwe warunki do wykształcenia sprawności językowych oraz do przekroczenia tzw. punktu krytycznego, który sprawia, że przyswajanie języka obcego przebiega znacznie łatwiej i szybciej. Ponadto faktem jest, że dzieci, które dorastają w stymulującym, dwujęzycznym środowisku albo przechodzą na jakimś etapie dwujęzyczną edukację, częściej niż inne zastanawiają się nad istotą języka, porównują języki ze sobą i bardziej świadomie ich

8

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

używają. Już bardzo wcześnie odkrywają one, że istnieje więcej języków i interesują się nimi. Niektórzy twierdzą, że u osób dwujęzycznych rozwija się bardziej skomplikowana struktura inteligencji, że są one bardziej elastyczne umysłowo, pomysłowe, twórcze i oryginalne niż jednojęzyczne. W stosunku do innych osób są bardziej tolerancyjne, otwarte i gotowe dostosować się do sytuacji.

Kreatywność i pamięć Dwujęzyczność pozytywnie wpływa na myślenie kreatywne. Dwujęzyczne dzieci mają też lepiej rozwiniętą pamięć. Pamiętajmy, iż badania neurologiczne wyraźnie pokazują, iż w przypadku dzieci dwujęzycznych obserwujemy zaangażowanie szerszych obszarów cerebralnych mózgu w porównaniu do osób jednojęzycznych. W rezultacie wzrasta objętość szarej materii w dolnej części lewego płata ciemieniowego. Mózg jest w stanie wytwarzać nowe neurony, które zintegrowane w istniejące struktury stają się w pełni funkcjonalne.

Osobowość Osoby dwujęzyczne cechują się interpersonalną wrażliwością i empatią, są spokojniejsze i mniej lękliwe w kontaktach z innymi. Uważa się, że dwujęzyczne dzieci wcześniej dojrzewają i dlatego lepiej radzą sobie z wieloma aspektami życia, mają też świetnie wykształconą umiejętność słuchania. Dwujęzyczność ponadto ma pozytywny wpływ na rozwój intelektualny i osiągnięcia w nauce. Poza tym dwujęzyczne dzieci są bardziej tolerancyjne, otwarte oraz bardziej elastyczne: łatwiej przystosowują się do nowych sytuacji niż

Bliżej szkoły dzieci jednojęzyczne. Obraz świata dziecka dwujęzycznego jest bogatszy. Do osiągnięcia tych pozytywnych skutków potrzebna jest jednak konsekwencja w rozwijaniu obu języków, pozytywne nastawienie do dwujęzyczności oraz wsparcie emocjonalne szczególnie ze strony rodziców i nauczycieli.

ku obcym, co jest widoczne np. w tłumaczeniu tekstów obcojęzycznych, większe umiejętności w posługiwaniu się słownikami i leksykonami, większą samodzielność i wytrwałość w pracy.

Są to rezultaty, które z trudem można osiągnąć w tradycyjnych formach nauczania języków obcych.

Kompetencje społeczne

Wady nauczania dwujęzycznego

Co więcej, dzieci posługujące się biegle dwoma językami łatwiej odnajdują się w różnych sytuacjach społecznych i potrafią analizować rzeczywistość z różnych perspektyw kulturowych. Są one w stanie lepiej zrozumieć kultury krajów, których językami się posługują.

Również z publikacji nauczycieli, prowadzących zajęcia w klasach bilingwalnych, wynika, że już po kilku miesiącach nauki uczniowie wykazują: większą motywację do nauki i aktywność, większy zakres słownictwa, większą pewność i poprawność w posługiwaniu się słownictwem obcojęzycznym, większą umiejętność alternatywnego wyrażania się, większą chęć mówienia w języku obcym, lepsze predyspozycje do analizy złożonych zdań w języ-

Problem z ustaleniem tożsamości Nauczanie dwujęzyczne niesie ze sobą możliwe negatywne konsekwencje. Jedną z nich jest problem z określeniem własnej tożsamości, szczególnie u młodych ludzi. Dwujęzycznych można określić jako ludzi-mosty albo osoby zarówno-jak-i. Dla rozwoju tożsamości dzieci dorastających w dwóch językach i kulturach, ważne jest, by mogły one poznać obie kultury i ich historię. Jeśli młody człowiek posiada dużą wiedzę o swoim pochodzeniu, ma szansę znaleźć dojrzałe, oryginalne i prawdziwie własne odpowiedzi na te pytania. Pozwoli mu to rozwojowo rozwiązać ten kryzys.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

9

Mieszanie języków Co więcej, kiedy osoba dwujęzyczna mówi w jednym z języków, często można usłyszeć w jej mowie wpływ drugiego języka. Mam tu na myśli przenoszenie reguł, struktur gramatycznych i leksykalnych, a także innych elementów z jednego języka na drugi.

Zjawisko to nazwane jest interferencją. Poprzez nakładanie się elementów z obu języków powstają nowe, częściowo błędne struktury językowe. Interferencje mogą występować zarówno na poziomie wymowy (np. akcent), jak i w słownictwie (nietypowe zestawienia wyrazów) oraz na poziomie budowy zdania. Przeważnie dzieje się tak, że mocny język wpływa na słabszy.

Brak wykwalifikowanej kadry pedagogicznej Sukces programu nauczania dwujęzycznego bez wątpienia opiera się przede wszystkim na kwalifikacjach nauczycieli biorących udział w tym programie i posiadających następujące kompetencje: • wykształcenie pedagogiczne uprawniające ich do pracy z małymi dziećmi; • znajomość języka drugiego, który nabywają dzieci; • znajomość języka ojczystego dzieci; • wiedzę z zakresu dydaktyki danego języka obcego.

Dzisiejszy problem stanowi brak wykwalifikowanych nauczycieli, którzy mieliby odpowiednie wykształcenie do pracy z uczniami.

Nauczanie dwujęzyczne ma swoje wady i zalety. Jednak, najważniejszą rzeczą w rozwoju dwujęzyczności dziecka jest dbałość rodziców o jego harmonijny przebieg, pozytywne wartościowanie obu języków i kultur, przychylna postawa względem dwujęzyczności, a przede wszystkim kierowanie się dobrem dziecka oraz pełna szacunku postawa wobec jego potrzeb.

Literatura: 1. J. Iluk, Nauczanie bilingwalne - modele, koncepcje, założenia metodyczne, Katowice 2000.

2. M. Olpińska-Szkiełko, Wychowanie dwujęzyczne w przedszkolu, Warszawa 2013.

3. K. Stręk, Jedno dziecko - dwa języki po polsku i po niemiecku o dwujęzycznym wychowaniu, Berlin 2006.

4. V. Triarchi-Herrmann, Mehrsprachige Kindererziehung, München, Basel, 2003.

10

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Mgr Justyna Sala-Suszyńska, anglista, pedagog, doktorantka II roku Pedagogiki na UMCS. Zainteresowania koncentrują się wokół językoznawstwa kognitywnego, specyficznych trudności w uczeniu się języków obcych, a także tematyką związaną z dysleksją i dwujęzycznością.

Magdalena Wereszczyńska

Ciekawsze zajęcia - lepsze wyniki W procesie poznawania języka obcego ogromne znaczenie ma rola nauczyciela, sposób komunikowania się z uczniami, zaangażowanie, kreatywność i organizacja zajęć.

Dodatkowo, należy pamiętać, aby informacje były przekazywane w kontekście, bowiem język jest narzędziem komunikacji. Ważna jest także motywacja uczniów do nauki, rozbudzenie w nich pasji i chęci zgłębiania wiedzy. Młodsze dzieci warto zachęcać do poznawania świata i rozmów w języku obcym poprzez zabawową formę zajęć lub metodą TPR (Total Physical Response), czyli reagowanie całym ciałem.

Wycieczki zagraniczne Jest to dobry sposób nie tylko na wspomaganie nauki języka, ale także okazja do poznania kultury i tradycji innego kraju. Szczególnie dla osób nieśmiałych, aby odważyły się mówić w języku obcym, wykorzystując każdą okazję- w sklepie, na ulicy, w parku. Będąc za granicą, dostrzegalne są również różnice w wymowie pomiędzy rodowitymi mieszkańcami tego kraju, a nauczycielami lub dziennikarzami telewizyjnymi.

Program Erasmus Są to wyjazdy studentów za granicę w ramach wymiany z obcokrajowcami. Ideą tego programu jest rozwijanie międzynarodowej współpracy między uczelniami.

Jest to dobra okazja do rozwijania umiejętności językowych, poznania nowej kultury, tradycji i obyczajów panujących w danym państwie oraz zawiązania nowych przyjaźni, nie tylko dla studentów, ale również dla nauczycieli, którzy mogą wziąć udział w takiej wymianie.

Podczas pobytu za granicą, studenci mogą także odbywać praktyki.

Zabawowa forma zajęć Aby młodsze dzieci pokochały naukę języka obcego, zajęcia powinny być wzbogacone licznymi aktywnościa-

12

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

mi. Jednym ze sposobów jest organizacja zajęć plastycznych w języku obcym, w których przedszkolaki chętnie biorą aktywny udział. Nauczyciel koordynuje pracę dzieci, nazywa wykorzystywane materiały plastyczne w języku obcym, jak również wydaje w tym samym języku polecenia.

Warto również zachęcać dzieci do nauki języka obcego poprzez śpiew, recytację lub zabawy z wykorzystaniem maty czy chusty edukacyjnej.

Bliżej szkoły Storytelling Jest to sztuka kreatywnego tworzenia opowiadań, nie tylko za pomocą języka, ale także ruchów i mimiki, aby przedstawić historyjkę w celu rozwijania wyobraźni dzieci. Bajanie to interaktywne kreowanie opowiadań za pomocą dobierania werbalnych i niewerbalnych sformułowań. Podczas zajęć ze storytellingiem nauczyciel może łatwo zorientować się, czy dzieci rozumieją treść bajki i czy są zaangażowane w aktywne słuchanie. Aby opowiadanie było zrozumiałe, należy odpowiednio dostosować słownictwo i konstrukcje o kluczowym znaczeniu dla komunikacji.

Ponadto, dzieci powinny przyswajać język obcy poprzez aktywność motoryczną, czyli słuchać i działać.

Nowoczesne technologie Wykorzystanie na zajęciach sprzętów multimedialnych zachęca młodzież do pracy. Obecnie w większości szkół, sale są wyposażone w tablice multimedialne, które umożliwiają prowadzenie gier językowych lub quizów podczas lekcji. Rywalizacja często motywuje do nauki, więc ciekawą aktywnością są prace w grupach z wykorzystaniem np. platformy edukacyjnej, na której uczniowie znajdą zadania do wykonania i tabletów, które pozwolą na wykonanie ćwiczeń.

TPR (Total Physical Response), czyli reagowanie całym ciałem.

Film lub piosenka

Jest to metoda opracowana w latach 60. XX wieku przez Jamesa Ashera, który uważał, że nauka języka obcego angażuje prawą półkulę mózgu, odpowiedzialną za wyobraźnię. Wykorzystując to w praktyce, kiedy nauczyciel wprowadza słowa lub zwroty w języku obcym, powinien przedstawić je w atrakcyjnej formie, pełnej emocji, dźwięków, barw oraz wspomaganej gestami niewerbalnymi, co zapewnia zwiększenie zapamiętywania u dzieci.

Aby zajęcia były jeszcze ciekawsze, można urozmaicić je piosenkami. Dobrym ćwiczeniem jest uzupełnianie słów w tekście, a następnie zapamiętywanie ich. Jest to skuteczny sposób na wzbogacanie słownictwa.

Oglądanie filmów lub seriali w języku obcym także wspomaga proces nauczania. Najlepiej oglądać zagraniczne filmy w ich oryginalnej wersji z napisami w języku obcym, aby lepiej rozumieć treść.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

13

Dominika Baranowska

Aplikacje do nauki języka angielskiego, czyli jak zainspirować uczniów do pracy po lekcjach Obecnie, już prawie wszystkie dzieci posiadają martfony i tablety, i choć pedagogom nie do końca podoba się ten trend, to korzystanie z urządzeń elektronicznych, chcąc nie chcąc, zaczyna dominować nad tradycyjnym sposobem spędzania czasu przed książką. Urządzenia te nie muszą jednak służyć wyłącznie rozrywce i w sposób bezproduktywny pochłaniać czas najmłodszym. Warto pokazać im, że smartfony służą nie tylko do gier czy przeglądania portali społecznościowych - mogą być pomocne także w nauce.

Podczas zajęć zapytałam swoich uczniów, czy kiedykolwiek mieli styczność z aplikacjami do nauki języków – z pewnością kilku z nich miało już z takowymi do czynienia, tak więc będą w stanie ocenić, co im się w nich podobało i czy były dla nich interesujące. Jeśli jednak okaże się, że wielu z nich nie miało okazji się z nimi zapoznać, poniżej podajemy kilka, które mogą im być pomocne w powtórce materiału do kolejnego sprawdzianu czy kartkówki, a przede wszystkim na tyle ciekawe, by w miarę systematycznie do nich zaglądać. Spora część aplikacji do nauki jest płatna - zaprezentowałam kilka z nich, które można pobrać za darmo.

Duolingo To faworyt wśród aplikacji do nauki języków - jest jedną z najczęściej pobieranych i ma najlepsze recenzje wśród użytkowników. Duolingo jest całkowicie darmowe i działa zarówno na systemach Android jak i iOS, dlatego też może korzystać z niego spora rzesza użytkowników.

Konto w aplikacji możemy założyć posiadając konto Google lub łącząc się z Facebookiem.

Aplikacja jest zrobiona w przemyślany sposób, przyciąga żywą kolorystyką. Co ważne, jest także intuicyjna, a to zdecydowanie przemawia na jej korzyść, zwłaszcza jeśli chcemy przekonać do niej dzieci.

To dobra aplikacja na początek - uczy poprzez zabawę. Aby odkryć kolejne poziomy trudności, trzeba zro-

14

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

bić lekcje z poziomu niższego. Oprócz tego, możemy rywalizować ze swoimi znajomymi z Facebooka, ustalając dzienne cele, co z pewnością będzie bardzo atrakcyjne dla uczniów. Wynikami można dzielić się na lekcji, rozwiewając wątpliwości wszelkie wątpliwości językowe - minusem aplikacji jest bowiem przestarzała metoda nauczania, zdarzają się także błędy w tłumaczeniach. Można to jednak potraktować jako kolejny powód do dyskusji nad językowymi zawiłościami.

Memrise Memrise to platforma, oprócz tego, że do nauki aż 88 języków, to także do powtórek z innych dziedzin, takich jak historia i geografia, a nawet matematyka. Jest tworzona przez użytkowników.

Kursy możemy zacząć od podstaw - podobnie jak w Duolingo, by przejść do kolejnych poziomów, trzeba rozwiązać poniższe. Interfejs jest przyjazny i z pewnością nawet uczniowie szkoły podstawowej, poradzą sobie z aplikacją.

Twórcy aplikacji zapewniają spersonalizowane cele nauki, dzięki którym, użytkownicy są w stanie przyswoić ok. 44 nowych słów w godzinę. Memrise jest idealny zarówno dla wzrokowców, jak i dla słuchowców. Każde słówko posiada swoje nagranie oraz możemy dodawać można obrazki, co jest niezawodnym sposobem na zapamiętywanie.

Języki obce

Fun Easy Learn Fun Easy Learn to aplikacja, dzięki której można uczyć się kilkutysięcy słówek w kilkunastu językach - poczynając od angielskiego, a na indonezyjskim kończąc. Opatrzone są one fotografią oraz zapisem wymowy. Ogromnym plusem korzystania z aplikacji jest uporządkowany układ treści i przyjazna grafika, która z pewnością spodoba się najmłodszym użytkownikom.

Lingling To aplikacja dostępna na system Android, dzięki której nauka odbywa się poprzez zabawę - przystępując do nauki, najpierw tworzymy postać lwa na swój własny sposób, wybierając kolor jego głowy, oczu, a nawet tułowia. Następnie przechodzimy do nauki słówek, pierwsze z nich są po polsku, poniżej zaś musimy wpisać ich znaczenie po angielsku. Jeśli słówko nam umknęło, dostajemy podpowiedź, zarówno mówioną, jak i pisaną.

W aplikacji istnieje również możliwość planowania nauki.

Lingling z pewnością spodoba się zarówno młodszym, jak i starszym dzieciom.

By zainteresować swoich uczniów aplikacjami do nauki języków, należy wybrać przede wszystkim te, które są przyjazne graficznie, posiadające intuicyjny interfejs i dają radość z nauki języków poprzez odkrywanie kolejnych poziomów. Warto dodatkowo przypominać swoim uczniom o regularnym korzystaniu z aplikacji - efekty nauki dostrzegalne będą nie tylko w niej samej, ale i z pewnością przełożą się na oceny oraz wykorzystanie języka w praktyce.

Rynek aplikacji do nauki nieustannie się rozwija, dlatego też nauczający powinni stale nadążać za technologicznymi nowinkami i inspirować swoich uczniów do korzystania z nich. Pamiętajmy, że nauczyciel, choć nie zawsze jest to zgodne z jego przekonaniami, musi podążać za nowymi wymaganiami, które stawia mu nie tylko uczeń, ale i świat.

Johnny Grammar’s Word Challenge Słówka to nie wszystko, gramatyka jest równie ważna, dlatego też aplikacje do jej nauki to dobry sposób na utrwalanie zasad oraz uzupełnienie intensywnej nauki słówek. Na rozwiązanie każdej z lekcji mamy 60 sekund.

Aplikacja jest podzielona na kilka działów, oprócz samej gramatyki mamy także możliwość nauki wymowy czy słówek w wybranym przez siebie poziomie. Jest stworzona raczej dla uczniów, którzy pierwszy etap nauki mają już za sobą i chcą powtórzyć wcześniej zdobytą wiedzę.

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

15

Tomasz Matuszczak

Innowacyjne sposoby na szybką i skuteczną

naukę języka obcego Nowoczesne sposoby nauki języków obcych opierają się na rozumieniu języka i kształtowaniu umiejętności posługiwania się nim w codziennych sytuacjach. Odchodzi się w nich od tradycyjnych wzorców, które kładły nacisk na poznawanie zasad gramatyki i uczenie się na pamięć pojedynczych słów pozbawionych kontekstu.

Takie podejście skraca czas potrzebny na opanowanie podstaw pozwalających na swobodną komunikację oraz zwiększa u uczniów pewność siebie i zachęca do mówienia.

Innowacyjne metody nauki języków obcych odwołują się do naturalnego procesu, jaki towarzyszy ludziom w trakcie nauki języka ojczystego. W początkowych etapach skupiają się na rozumieniu języka i nauce mówienia. Nauka czytania i pisania oraz poznawanie zasad gramatyki pojawiają się w późniejszym etapie nauczania i dostosowuje się je do indywidualnych potrzeb ucznia.

Jakie metody można stosować, żeby szybko i płynnie zacząć mówić w języku obcym?

Metoda bezpośrednia Głównym celem metody bezpośredniej jest wykształcenie u uczniów umiejętności posługiwania się językiem obcym w życiu codziennym. Kładzie ona nacisk na płynność i swobodę wypowiedzi oraz zredukowanie stresu związanego z mówieniem, spychając na dalszy plan takie elementy, jak gramatyka i pisanie.

Zajęcia prowadzone tą metodą odbywają się wyłącznie

16

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

TEMAT NUMERU

w języku nauczanym. Osoba prowadząca lekcje aranżuje naturalne, spotykane na co dzień sytuacje dialogowe i zachęca uczniów do spontanicznej interakcji poprzez zadawanie odpowiednich pytań. Znaczenie nowych wyrazów wyjaśniane jest przy pomocy znanego już uczniom słownictwa, ale również za pomocą obrazów, gestów i kontekstu przedstawianej rozmowy. Nauka polega na wielokrotnym powtarzaniu całych zwrotów i zdań odnoszących się do danej sytuacji. Funkcjonowanie zasad gramatycznych jest odkrywane przez uczniów samodzielnie, przy okazji powtarzania konkretnych wyrażeń i wypowiedzi.

Metoda Krebsa i metoda Callana Obydwa sposoby nauczania charakteryzują się dużą intensywnością – uczniowie mają w jak najkrótszym czasie przyswoić jak największą dawkę informacji. Metoda Krebsa opiera się na słuchaniu nagrań dialogów i powtarzaniu w określonych, stopniowo rosnących odstępach czasu sekwencji słów, zwrotów i zdań. Dzięki temu duże partie materiału mogą być trwale zapamiętane w dość krótkim czasie. Dodatkowo nie wymaga ona obecności nauczyciela – wszystkie potrzebne do nauki wskazówki znajdują się na płycie z nagraniami.

Metoda Callana natomiast bazuje na konwersacji, w której uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela szybko i bez zastanowienia. W trakcie nauki kładzie się duży nacisk na poprawność wymowy i wielokrotne powtarzanie materiału, który obejmuje również zasady gramatyki - chociaż podstawą cały czas jest mówienie.

Metoda audiowizualna Metoda audiowizualna opiera się na założeniu, że zaangażowanie w proces nauczania większej liczby zmysłów pozwoli uczniom głębiej „zanurzyć się” w nauczanym języku i szybciej przyswoić go w naturalnej formie.

W tym celu łączy doznania słuchowe i dźwiękowe z wy-

Języki obce

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

17

powiedziami ustnymi, wykorzystując do tego, między innymi obrazy, filmy, komiksy, nagrania piosenek, tablice wizualizacyjne.

Zajęcia prowadzone tą metodą rozpoczynają się od wizualnej prezentacji sceny dialogowej i odsłuchania rozmowy, następnie przechodzi się do tłumaczenia poszczególnych sekwencji wyrazów i zdań oraz powtarzania i utrwalania materiału. Za pomocą tego sposobu można również przedstawiać funkcjonowanie zasad gramatycznych, prezentując je w formie konkretnych przykładów zaczerpniętych z życia codziennego. Można także zachęcić uczniów, by sami przygotowali dialog i zobrazowali go w wybrany przez siebie sposób, na przykład nagrywając krótki film.

Dla najmłodszych Istnieją również nowoczesne metody opracowane z myślą o nauczaniu małych dzieci. Należą do nich metoda reagowania całym ciałem oraz metoda naturalna.

Pierwsza z nich polega na wydawaniu przez nauczyciela prostych poleceń w danym języku obcym. Zadaniem dzieci jest poprawne wykonanie tego, o co prosi ich pedagog. Instrukcje muszą być skonstruowane w taki sposób, by zaangażować u dzieci zmysł ruchu.

Metoda ta kładzie przede wszystkim nacisk na pracę całym ciałem. Metoda naturalna w odróżnieniu od metody reagowania całym ciałem próbuje zachęcić dzieci

18

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

do mówienia. Początkowo są to krótkie, jednowyrazowe („tak” lub „nie”) odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczyciela. Jeżeli jednak uczeń nie chce się odzywać, to nie jest do tego przez nikogo zmuszany, może tylko słuchać tego, co mówi nauczyciel i reagować na jego polecenia. Prowadzący zajęcia skupia się głównie na opisywaniu przedmiotów znajdujących się w klasie. Celem tej metody jest zredukowanie u dzieci stresu związanego z nauką tak, by język obcy mógł być przez nie przyswajany w sposób jak najbardziej naturalny.

Jak wybrać odpowiednią metodę?

Wybierając metodę nauki języka obcego należy kierować się własnymi potrzebami i osobistymi preferencjami. Dla osób rozpoczynających przygodę z językiem od podstaw doskonale nadaje się metoda Krebsa.

Odsłuchiwanie i powtarzanie nagrań w zaciszu własnego domu pozwala nabrać pewności, która później ułatwia nawiązanie dialogu z drugim człowiekiem. Dla osób, które mają opanowane podstawy i potrzebują kontaktu z żywym językiem, idealne będą metoda bezpośrednia i metoda Callana. Natomiast metoda audiowizualna powinna trafić do osób, które w trakcie nauki, potrzebują wsparcia wizualnego.

Jednak najlepszym sposobem na naukę języka obcego, jest łączenie różnych metod i wybieranie tych elementów, które najlepiej do nas przemawiają.

Języki obce

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

19

Justyna Sala-Suszyńska

Wczesna nauka języków obcych, czy to ma sens?

Małe dzieci nie przychodzą na lekcje języka obcego z pustymi rękami. Przynoszą ze sobą wyrobione już umiejętności oraz cechy, które pomogą im w nauce kolejnego języka.

S. Hallivell Pytanie, które nurtuje rodziców, nauczycieli, szkołę, dotyczy najbardziej odpowiedniego wieku rozpoczęcia nauki języka obcego przez dzieci. Biorąc pod uwagę rozwój dziecka, rodzice obawiają się w trosce o dziecko rozpoczynać zbyt wcześnie pierwszy kontakt z drugim językiem. W moich rozważaniach omówię zalety wczesnej nauki języka obcego i postaram się przekonać czytelników, iż im wcześniej zaczniemy wprowadzać naukę języka obcego, tym lepiej dla dzieci.

Dlaczego dzieci uczą się łatwiej języków obcych?

Rozpoczynając rozważania na temat argumentów, dlaczego należy umożliwić dzieciom wczesną naukę języka obcego, chciałabym podkreślić cechy, dzięki którym dzieci z większą swobodą uczą się języka obcego.

Do tych cech zaliczamy: • Plastyczność organów wymowy; • Spontaniczność; • Brak lęku przed mówieniem; • Skłonność do szybkiego przystosowania się do nowych sytuacji; • Chęć podejmowania ryzyka; • Ufność i aktywność.

Dzieci podchodzą do języka holistycznie, nie analizują go, lecz koncentrują się na jego znaczeniu. Nie są do końca świadome procesu uczenia się. Ich umiejętność pisania i czytania nawet w języku ojczystym jest bardzo ograniczona lub nawet jeszcze niewykształcona. W zasadzie dzieci w tym wieku bardziej koncentrują się na sobie, niż na innych i dlatego też początkowo niechętnie pracują w grupie. Mają również ograniczoną wiedzę o świecie.

Przez poznanie nowego języka dzieci mają możli-

22

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

wość poszerzania horyzontów, jak również wzbudzania w sobie ciekawości do nauki języków. Mają również okazję rozwoju pozytywnego nastawienia do innych kultur. Wcześnie rozpoczęta nauka ma na celu osłuchiwanie z językiem, budowanie pozytywnej motywacji i stwarzanie podwalin pod przyszłą, już systematyczną pracę nad językiem. Zadaniem nauczyciela jest w tym czasie pomoc w rozwoju dziecka i przygotowanie go do bardziej formalnego procesu uczenia się, w który wkroczy już w pierwszych latach nauki w szkole podstawowej.

Wg M. Jałowiec-Sawickiej nauczanie języka obcego już w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, czyli kontakt dziecka z innymi niż związanymi z językiem ojczystym dźwiękami, nie tylko pozwala poszerzyć zakres słyszalnych dźwięków, ale ułatwia przyswajanie każdego kolejnego języka obcego.

Istotne jest również to, że wczesne rozpoczynanie nauki języka obcego zwiększa kognitywną elastyczność umysłu dziecka oraz wpływa pozytywnie na gotowość do nauki. Dzięki temu dzieci stają się również otwarte na świat i inne kultury. Dwujęzyczność pozytywnie wpływa na osobowość dziecka, rozwija kreatywne myślenie, pa-

Języki obce mięć, wrażliwość i empatię. Dzieci dwujęzyczne są bardziej tolerancyjne, otwarte i elastyczne.

Wspomaganie rozwoju językowego dziecka przez rodzica i nauczyciela

Hipoteza wieku krytycznego

Rodzic powinien pokazywać dziecku swoje pozytywne nastawienie do dwujęzyczności i wspierać go emocjonalnie. Jeśli rodzice dbają o poprawność i rozwój w zakresie języka ojczystego, a potem drugiego, okazują zainteresowanie nauką szkolną swoich dzieci, jeśli relacje między rodzicami a dziećmi oparte są na zaufaniu, akceptacji i gotowości pomocy, to najmłodsi mają duże szanse pomyślnie przejść proces integracji i przyswajania nowego języka.

Przeprowadzając swoje badania, E. Lenneberg zauważył, że akwizycja języka jest związana z konkretnym etapem rozwoju, z którego szybko wyrastamy w okresie dojrzewania. W związku z tym rozwój języka przebiega w pewnych ramach czasowych, uzależnionych od rozwoju naszego organizmu. E. Lenneberg wyjaśnia, iż między drugim a trzecim rokiem życia język formuje się dzięki interakcji procesów wzrastania/dojrzewania i zaprogramowanym procesem uczenia się. Między trzecim rokiem życia a wczesnym okresem nastoletnim możliwość nabywania języka ojczystego pozostaje na dobrym poziomie; człowiek jest wtedy bardziej wrażliwy na bodźce i zachowuje wrodzoną elastyczność, która umożliwia mu organizację funkcji mózgu w celu przeprowadzenia kompleksowej integracji subprocesów niezbędnych do bezproblemowego rozwoju mowy i języka.

Dzięki temu dzieci nabywają język ojczysty z łatwością i zdumiewająco szybko. Jednak po zakończeniu okresu dojrzewania mózg dostosowuje się do pewnych wzorców i jeżeli do tego czasu podstawowe umiejętności językowe nie zostaną nabyte, to mogą one pozostać na zawsze nieosiągalne.

Dla dzieci w wieku od pięciu do dwunastu lat to rodzice w pierwszej kolejności są czynnikiem zachęcającym lub zniechęcającym do nauki1.

W gronie rodzinnym stymulowanie procesu nauki języka może się odbywać poprzez rozmowy z dzieckiem, wspólne czytanie, zabawy, wyjazdy, śpiewanie piosenek, oglądanie filmów, naukę wyliczanek i rymowanek, gry komputerowe. Rozmowa sprawia dziecku przyjemność, gdy ma ono poczucie, że jest słuchane i akceptowane, niezależnie od popełnianych błędów językowych przyniósł on jak najlepsze rezultaty. Ze względu na to, że dzieci cechuje myślenie konkretne i pamięć mechaniczna, nasze działania w czasie zajęć językowych powinny być zgodne z pewnymi zasadami. Postarajmy się wiązać naukę z konkretnymi przedmiotami i sytuacjami, które są w zasięgu wzroku dziecka. Pomocne będą obrazki, materiały wizualne oraz zabawki. Możemy również wykorzystać prezentacje przygotowane w programie PowerPoint. Ze względu na to, że dzieci uczą się holistycznie, zapewnijmy im realistyczne sytuacje, w których język będzie rozwijał się naturalnie. Wiedząc, że dzieci nie są w stanie analizować konstrukcji gramatycznych, wyselekcjonujmy zwroty, które są proste do zapamiętania i mają dużą wartość komunikacyjną.

Nauczyciel i rodzic powinien zapewnić maluchom takie warunki, w których zostanie zaspokojona ich potrzeba zabawy i fizycznej aktywności. Planować lekcje tak, aby dominowała w nich zabawa językowa, a także wykorzystywać metodę reagowania całym ciałem (TPR).

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

23

Pozwolić dzieciom na wielorakie formy ekspresji – teatralnej, plastycznej, muzycznej. Wykorzystać to, że dzieci w tym wieku mają mniej zahamowań w mówieniu w języku obcym niż dorośli. Ponadto nie dysponują bagażem negatywnych doświadczeń, który mógłby ograniczyć ich wyobraźnię. Powinien zatem wykorzystać ich ciekawość, chęć do nauki oraz otwartość.

Jeżeli nauczyciel poświęci swój czas na przygotowanie ciekawych lekcji, dzieci odwdzięczą się swoją nieskrywaną radością i z pewnością okażą wielkie zainteresowanie zajęciami. Dla nauczyciela będzie to również wspaniała okazja do rozwijania własnych pasji i zainteresowań.

Biorąc to pod uwagę, liczy się nie tylko wiek i gotowość uczniów, lecz bardzo wiele zależy od odpowiedniego przygotowania nauczycieli. Pamiętając o tym, że zadaniem nauczycieli jest przede wszystkim zainteresowanie dziecka nauką języka obcego i wiedząc, jakie cechy charakteryzują małych uczniów, przyjrzyjmy się aspektom nauczania, które są niezwykle istotne w pracy z dziećmi Nauczanie dzieci wymaga ze strony nauczyciela wiedzy o rozwoju językowym dziecka, umiejętności wykorzystania tematyki z kręgu jego zainteresowań, stosowania wypowiedzi, które mają charakter mowy skierowanej do dziecka i dostarczają mu zrozumiałej informacji. Efektem w taki sposób rozpoczętej wczesnej nauki drugiego języka będą wysokie kompetencje uczniów w tym języku w przyszłości. Uważam, że naukę języka obcego powinno się rozpocząć we wczesnym dzieciństwie. Jeżeli mechanizm nabywania języka faktycznie ma cechy narządu biologicznego, czyli na przykład w pewnym momencie osiąga swoją dojrzałą postać i stopniowo przestaje funkcjonować (lub też funkcjonuje wolniej), to powinniśmy skorzystać z niego podczas jego największej aktywności, czyli w bardzo młodym wieku.

Literatura: 1. Gębal P. (2013). Z językiem polskim w świat. Poradnik dla rodziców dzieci dwujęzycznych, Warszawa: FES Centrum Edukacji Zagranicznej.

2. Jałowiec-Sawicka M. (2006), Pozytywny wpływ nauki języka obcego na rozwój dziecka, w: Języki Obce w Szkole 3/2006, s. 15-19.

3. Komorowska H. (2005). Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa: Fraszka Edukacyjna.

4. Lenneberg, E. H. (1967). Biological Foundations of Language.

New York: Wiley and Sons.

5. Pinter A. (2006). Teaching Young Language Learners, Oxford: OUP.

24

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Mgr Justyna Sala-Suszyńska, anglista, pedagog, doktorantka II roku Pedagogiki na UMCS. Zainteresowania koncentrują się wokół językoznawstwa kognitywnego, specyficznych trudności w uczeniu się języków obcych, a także tematyką związaną z dysleksją i dwujęzycznością.

Anna Paruch

Tip Top

- wielki krok dla małego człowieka Stopniowo moment rozpoczęcia nauki języka obcego przesuwa się do najwcześniejszych lat edukacji dziecka. Dlaczego jak najwcześniejsza edukacja językowa jest korzystna dla maluchów?

Już w 5. miesiącu ciąży płód zaczyna reagować na bodźce słuchowe. Początkowo odbiera jedynie wibracje, z czasem zaczyna rozróżniać silne pojedyncze dźwięki, aż w końcu staje się wrażliwy na muzykę, mowę i śpiew. Od momentu narodzin, mózg niemowlęcia chłonie wszystko niczym gąbka, przetwarzając dźwięki z otoczenia. Około 9. miesiąca życia dzieci rozpoczynają naśladowanie intonacji i brzmienia wypowiedzi bliskich osób, a w efekcie melodii języka.

To właśnie ten moment wydaje się być najodpowiedniejszy do zapoznania młodego człowieka z językiem obcym na przykład poprzez czytanie książek czy śpiewanie prostych piosenek. Badania dowodzą, że wczesne rozpoczęcie edukacji językowej wpływa pozytywnie na rozwój zdolności intelektualnych, wspomaga opanowanie mowy ojczystej oraz stanowi fundament dalszej, systematycznej pracy nad językiem. Im szybciej dziecko rozpocznie swoją przygodę z nauką języka obcego, tym bardziej spektakularne będą jego osiągnięcia w tej dziedzinie w przyszłości.

cyjną dla najmłodszych naukę języka obcego. Jednym z nich jest Prywatne Przedszkole nr 18 z siedzibą w Nowej Hucie, znane również jako Kolorowe Przedszkole. Już osiemnaście lat temu nowohuckie przedszkole zainicjowało naukę języka obcego wśród najmłodszych. Placówkę wyróżnia znakomicie wykwalifikowana kadra oraz indywidualne podejście do każdego malucha.

Każda z przedszkolanek jest nazywana „ciocią”, co tworzy przyjazną, rodzinną atmosferę, pozbawioną formalnego podejścia wychowawcy do dziecka. Mgr Ewa Kopytko w Prywatnym Przedszkolu nr 18 jest dyrektorką i jednocześnie koordynatorką istniejącej w ramach przedszkola szkółki językowej Tip Top. Wyrażenie „tip top” jako rzeczownik znaczy „czubek, szczyt”, jako przymiotnik oznacza „wybitny, doskonały”.

Jednak w dziecięcym języku „tiptopami” nazywa się małe kroki. Wieloznaczność nazwy perfekcyjnie oddaje ideę tej szkoły językowej. Dzieci rozpoczynające naukę w Tip Topie dążą małymi kroczkami do doskonałości, tworząc podstawy przyszłej znajomości języka.

Rzeczywistość polskich przedszkoli

Nauczyciele języka w Kolorowym Przedszkolu sami wybierają materiały, z jakimi chcą pracować.

Podręczniki, wprowadzane jedynie za zgodą rodziców, służą jako baza materiałów używanych podczas lekcji.

Ważniejszą rolę odgrywają dodatkowe materiały rozdawane dzieciom w formie tak zwanych handouts - kserówek pochodzących z różnych książek.

Pani Ewa zaznacza: W przedszkolach często korzystamy z komputerów, mamy również tablice interaktywne. Nasi nauczyciele bardzo chętnie korzystają z materiałów edukacyjnych zamieszczonych w Internecie. Często sami polecamy rodzicom strony z językowymi grami edukacyjnymi dla dzieci. Rola rodziców w nauce języka jest niezwykle istotna, a niestety często niedoceniana przez pedagogów.

Standardowa lekcja języka w Tip Topie trwa pół godziny. Tygodniowa ilość zajęć zależy od grupy wiekowej dzieci. Zajęcia w młodszych grupach są nieobowiązkowe,

Według założeń podstawy programowej, lekcje języka obcego w przedszkolach powinny mieć formę zabawy.

Poprzez wspólną lekturę książek, kierowanie do małych uczniów prostych poleceń, włączenie do zajęć rymowanek, wierszyków, piosenek oraz materiałów audiowizualnych, dzieci mają szansę osłuchać się z językiem obcym.

Jednak polskie przedszkola często nie są przygotowane do prowadzenia lekcji języka obcego.

W wielu placówkach brakuje odpowiednio przeszkolonej kadry nauczycielskiej. Zatrudnia się więc osoby uczące angielskiego w szkołach podstawowych czy gimnazjach. Niedostosowani do stopnia rozwoju młodszych dzieci nauczyciele mogą zniechęcić dzieci do samodzielnej nauki języka w przyszłości.

Istnieją miejsca, które dbają o efektywną i atrak-

26

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

Z życia nauczyciela jednak cieszą się dużym zainteresowaniem. Obligatoryjne zajęcia, zgodnie z ustawą, rozpoczynają się w zerówce i odbywają się cztery razy w tygodniu. Podczas lekcji szkółka stara się pobudzać wszystkie rodzaje aktywności dzieci, by każdy z uczniów miał szansę przyswoić wiedzę w odpowiedni dla niego sposób.

Technologia może zdziałać cuda Typowo „książkowe” sposoby nauki języka, polegające na odtwarzaniu schematów i rozwiązywaniu wtórnych ćwiczeń, wymagają jedynie powierzchownego przetwarzania informacji, co nie pozostawia trwałych śladów w ludzkiej pamięci. Efektywna nauka języka jest możliwa, gdy mózg wykona określoną pracę i samodzielnie roz-

wiąże problemy, najlepiej nieznacznie wykraczające poza umiejętności ucznia. Dlatego tak ważne jest wprowadzanie podczas lekcji materiałów poszerzających wiedzę młodych osób.

Do tego celu doskonale nadają się filmy w językach obcych odtwarzane z napisami. Uczniowie mają szansę zapoznać się zarówno z wymową, jak i pisownią nowych słówek, a zarazem chłoną nowe struktury gramatyczne, o wiele bardziej przydatne w codziennym życiu od schematycznych przykładów podawanych w podręcznikach.

Podczas oglądania autentycznych materiałów rozwija się również zdolność rozumienia ze słuchu żywego języka.

Na szczęście wiele placówek nie obawia się stosowania nowych technologii w nauczaniu. Szkoła Podstawowa nr 156 w dzielnicy Czyżyny (Kraków) już w 2007

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

27

roku otwarła jedną z pierwszych multimedialnych sal językowych w mieście. Jak wygląda i jakie korzyści daje multimedialna pracownia językowa? Ławki w sali ustawione są w klasyczną „wyspę”, nad którą góruje stanowisko nauczyciela. Dzięki temu wszyscy uczniowie widzą się nawzajem, a pedagog jest w stanie obserwować całą klasę. Do każdego, numerowanego stanowiska dołączone są słuchawki z mikrofonem. System zainstalowany w sali umożliwia indywidualne komunikowanie się nauczyciela z uczniem.

Posiada również tryb pracy w grupach oraz w parach.

Nauczyciel, nie wstając zza biurka, ma możliwość posłuchania dialogu dowolnej pary, co pozwala na uniknięcie dekoncentrowania uczniów.

Czyżyńska podstawówka, nazywana też „Sapiehówką”, od lat rozwija ofertę zajęć dodatkowych dla dzieci.

W tym roku szkolnym funkcjonują aż cztery kółka języka angielskiego oraz kółko zabaw z językiem francuskim, prowadzone w ramach szkolnej świetlicy. Kółko języka francuskiego działa dopiero drugi rok, lecz już posiada grono wiernych fanów. Prowadzi je pani Katarzyna Maliszewska, wychowawca szkolnej świetlicy: Przygodę z francuskim rozpoczęli w pierwszej klasie, co było o tyle trudne, że nie potrafili jeszcze pisać. Dlatego skoncentrowałam się na osłuchaniu ich z językiem. Zapisujemy nowe słówka, również fonetycznie, dlatego kiedy zapomną wymowy jakiegoś wyrazu, zawsze mogą sięgnąć po zeszyt.

Zachęcam ich do kolorowania, rysowania i wklejania materiałów. Nie używamy podręczników, sądzę, że podczas nauki języka dużo ważniejszy jest element zabawy.

Dzięki komputerom dzieci mogą samodzielnie pracować, uczyć się nawzajem. Tablice multimedialne umożliwiają odtwarzanie filmów, dlatego często pokazuję dzieciakom krótkie, francuskie animacje. Używane w nich słownictwo jest na odpowiednim poziomie, a ponadto w Internecie można znaleźć wersje z napisami.

Najczęstsze błędy W 2015 roku Instytut Badań Edukacyjnych opublikował raport dotyczący procesu i efektów nauczania języka angielskiego w szkole podstawowej. Wyniki pokazują, że polska edukacja nadal odbiega od europejskich standardów, zarówno pod względem sposobu prowadzenia lekcji, jak i dostępności do zaplecza technologicznego.

W ankietach pedagodzy przyznają, że podczas zajęć często posługują się językiem polskim. Niepokojący wydaje się fakt, że wraz z wzrostem poziomu zaawansowania uczniów, częstotliwość używania języka ojczystego przez nauczyciela utrzymuje się na stałym poziomie.

Językowcy koncentrują się głównie na ćwiczeniu słownictwa i gramatyki, a także czytania ze zrozumieniem i słuchania. Znacznie rzadziej praktykowane jest mówienie,

28

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

a tworzenie tekstu pisanego podczas lekcji odgrywa marginalną rolę. W trakcie zajęć dominuje wykorzystanie podręcznika i nagrań audio. Inne materiały są używane sporadycznie. Mimo coraz łatwiejszego dostępu do technologicznych nowinek, są one stosowane stosunkowo rzadko. Problemem mogą być zarówno niewystarczające umiejętności nauczycieli, jak również utrudniony dostęp do sprzętu, czy awarie wynikające z nieprawidłowego użytkowania.

Kroki, kroczki…

Niestety w Polsce zbyt mała liczba placówek dba o rozwój językowy najmłodszych na poziomie dorównującym Prywatnemu Przedszkolu nr 18. Chociaż dzieci coraz szybciej rozpoczynają naukę języka obcego, w swoim życiu mają dużą szansę trafić na niewłaściwych pedagogów, którzy bagatelizują swoją pracę, prowadzą nużące zajęcia i stosują nieadekwatne do wieku podopiecznych metody nauczania. Odsetek uczniów uczęszczających na dodatkowe lekcje języka jest znaczny (ok.

40%), co pokazuje, że młodzi odczuwają potrzebę rozwijania swoich zdolności lingwistycznych, czego nie jest w stanie zapewnić im edukacja publiczna. Jednak zajęcia dodatkowe nie mogą stanowić podstawy edukacji, powinny być jedynie uzupełnieniem i ewentualnym rozszerzeniem materiału poznanego w szkole.

Przykład Szkoły Podstawowej nr 156 pokazuje, że innowacyjne i nowoczesne metody nauczania języka obcego sprawiają, że lekcje nie są uważane przez uczniów za przykrą konieczność, ale rodzaj zabawy. Tak przygotowane dzieci chętnie kontynuują dalszą naukę języka na kolejnych etapach edukacji. Współczesna metodyka nauczania wymaga od pedagogów zaangażowania, ciężkiej pracy i starannego przygotowania. Lecz czy nie warto podjąć tego wyzwania, jeśli za cenę dodatkowo poświęconego czasu młodzi ludzie będą mieli szansę odnaleźć pasję na całe życie?

Z życia nauczyciela

Literatura: 1. Akademia Pana Kleksa, Rozwój mowy dzieci dwujęzycznych, http://przedszkolaki-elmshorn.blogspot.com/2013/10/rozwoj-mowy-dzieci-dwujezycznych.html (dostęp: 21.05.2016) 2. D. Campfield, M. Muszyński, M. Szpotowicz, Język angielski w szkole podstawowej - proces i efekty nauczania. Wyniki podłużnego badania efektywności nauczania języka angielskiego (2011-2014), Warszawa 2015, Instytut Badań Edukacyjnych 3. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, http://men.gov.pl/pl/zycie-szkoly/wychowanie-przedszkolne/c137-podstawa-programowa (dostęp: 19.05.2016) 4. M. Pietrycha, Język angielski już nie taki obcy, http://publikacje.edu.pl/pdf/11233.pdf (dostęp: 21.05.2016)

CZASOPISMO N@UCZYCIEL

29

Źródła: Okładka: s. 3 s. 6-7 s. 8-9 s. 10

s. 12-13 s. 14-15 s. 16-17 s. 18-19 s. 22-23 s. 24

s. 26-27 s. 28-29

Selected by freepik.com Grzegorz Jasiński fot. własna Selected by freepik.com Selected by freepik.com Selected by freepik.com, Justyna Sala-Suszyńska fot. własna Selected by freepik.com Selected by freepik.com Selected by freepik.com Selected by freepik.com Selected by freepik.com Selected by freepik.com, Justyna Sala-Suszyńska fot. Własna Selected by freepik.com Selected by freepik.com, fot. Anna Paruch