schilderlessen
11
perspectief Leonardo da Vincy
perspectief deel 1 perspectief / inleiding Als kunstenaar werk je in het
platte vlak. Het platte vlak heeft
slechts twee dimensies, lengte en breedte maar als je iets natekent
3 dimensies =
lengte, breedte en diepte...
of schildert en probeer je ook diepte uit te beelden. Er zijn vele mogelijkheden om verhoudingen van
mensen, dieren en voorwerpen weer te geven en er ‘Frans Landschap’ | Andrew Zeegers.
1
brandpunt
beide objecten even groot
lichtstraal wordt gebogen door ooglens
fig. 1 | Voorwerpen die even groot zijn, maar ver weg of dichterbij zijn worden groter of kleiner op het netvlies weergegeven.
zijn vele mogelijkheden om de ruimte tussen mensen dieren en voorwerpen, land-
schappen weer te geven. Als je begint met je kunstwerk ga je je vel papier of je doek
indelen. Je gaat het twee-dimensionale papier of schilderdoek eerst indelen en dan
ga je ook in het begin bepalen waar je de horizon plaatst, hoog, laag of in het
midden. Je bent eigenlijk alle dingen die je ziet aan het ordenen op het beeldvlak.
Omdat je het perspectief goed wilt tekenen heb je bepaalde houvast nodig. Net
zoals je in een portret of een menselijke figuur een houvast wilt van hoe de
verhoudingen zijn, zo wil je ook het perspectief van een ruimte indelen. Ook die
verhoudingen moeten kloppen. Dingen die veraf lijken kleiner, dingen dichterbij
lijken groter. Diepte dus. En die derde dimensie moet je in beeld bengen op een
twee dimensionaal vlak. Je hebt drie soorten perspectief:
Meetkundig Perspectief Het meetkundig perspectief is een beetje rechtlijnig en gaan we het
eerst mee aan de slag op eenvoudige manier. We zijn daar niet in
ĂŠĂŠn les mee klaar maar daar gaan wel een paar lessen overheen.
2
gebruik van
een liniaal is
altijd handig...
verdwijnpunt horizon
evenwijdige lijnen hebben hetzelfde verdwijnpunt aan de horizon
fig. 2 | Voorwerpen die even groot zijn, maar ver weg of dichterbij zijn komen groter of kleiner op het netvlies.
Belangrijk is dat je leert werken met een aantal vaste uitgangspunten: • horizon
• verdwijnpunt(en)
• evenwijdige lijnen komen op de horizon samen in hetzelfde verdwijnpunt
Atmosferisch Perspectief Atmosferisch perspectief heeft te maken met iets dat je kunt
waarnemen in de natuur. Doordat er vocht in de lucht zit lijken
objecten op langere afstand grijzer en hebben ze minder
licht/donkercontrast en minder volle kleuren dan voorwerpen die
dichterbij zijn. Dit schept diepte. In de verte nemen objecten bijna
de kleur aan van de lucht. Door het zorgvuldig mengen van
weinig contrast en vergrijsde
kleuren veraf,
en meer verza-
kleuren kun je dit bereiken op je schilderdoek. Als je voorwerpen
diging en
je een enorme diepte werking. Het verschil tussen de volle kleuren
bij ...
dichtbij meer kleurverzadiging en licht/donkercontrast geeft krijg
en de vergrijsde kleuren noemen we ‘verzadigingscontrast’.
3
contrast dicht-
beide objecten even groot
tafereel
Het gebied tussen een voorwerp en jouw ogen noem je het ‘tafereel’ Alle verhoudingen die je ziet in het tafereel kun je één-op-één meenemen naar je schilderij. Eigenlijk is je schilderij het tafereel.
Vaag /Scherp
Je kunt voorwerpen, of dingen in een landschap die verder weg zijn gewoon ook
vager maken en minder details geven. Soms kun je zelf dingen aan de horizon
gewoon alleen dan krijg je een vaag scherp contrast wat erg tot de dieptewerking
bijdraagt.
opdracht Bij deze opdracht werken we op de schildersezel. Zet je tekenbord op je ezel en
hang er een vel papier aan met wat klemmetjes.
• teken een groot vierkant op het vel papier
• teken een horizon op de helft van de hoogte van het vel papier trek de lijn dwars door het vierkant.
• dan zet je een punt op de lijn van de horizon. Zorg dat deze punt ook in het midden van het vierkant is.
4
Laatste Avondmaal (1495-1498) | Leonardo da Vincy
kunstgeschiedenis | Leonardo da Vincy
De Homo Universalis. De universele mens wiens interesse en expertise over meerdere vlakken
verdeeld is. Die tegelijkertijd een kunstzinnig genie is zowel als uitvinder en wijsgeer. Zo iemand was
Leonardo da Vincy (1452-1519). Hij liet ongeveer
6000 schetsen, schilderijen en uitvindingen na. Hij
had een heel onderzoekende geest en doordat ie zo nieuwsgierig was vond ie het leuk zowel kunstzinnige als wetenschappelijke dingen uit te zoeken.
Leonardo da Vincy
Omstreeks 1467 ging Leonardo in de leer bij de
kunstenaar Andrea del Verrocchio. Daar viel hij op
door zijn enorme gaven. Na tien jaar begon hij voor
zichzelf. Hij begaf zich op het terrein van schilderen, tekenen, filosoferen, beeld-
houwen, uitvinden, architectuur, hij componeerde en was kaartenmaker. Met zijn onderzoekende geest bestudeerde hij biologie, geologie, anatomie en astrologie.
5
Da Vincy had moeite met
dingen
afmaken ...
Florence Da Vincy woonde en werkte van 1476 tot 1481 in Florence. Hij kreeg er diverse opdrachten zoals een een altaarstuk voor de Kapel van Sint-Bernard. Vele werken heeft hij niet afgemaakt
zoals De aanbidding der Wijzen uit het Bijbelverhaal, dat de Drie
Wijzen uit het Oosten voorstelde die het kindje Jezus aanbaden. Maar Da Vinci dit
schilderij nooit voltooid, omdat hij naar Milaan vertrok om daar te gaan werken.
Mona Lisa De Mona Lisa van Leonardo da Vinci
Tussen 1503 en 1506 schilderde Da Vinci de Mona
Lisa, het beroemde schilderij van een vrouw die je – waar je ook staat – altijd lijkt aan te kijken met haar
mysterieuze glimlach.
Het schilderij toont een vrouw die voor een berg-
landschap staat. Zeer vermoedelijk was deze dame Lisa, het ega van zijdehandelaar Francesco del
Giocondo. Tegenwoordig is de Mona Lisa nog te bewonderen in het Louvre in Parijs.
spreuk | William Morris
Milaan
Van 1482 tot 1499 woonde hij in Milaan waar hij o.a. bemiddelde tussen Lorenzo de
Medici en Ludovico il Moro, de hertog van Milaan, in een geschil. In ieder geval had
hij waarschijnlijk in Ludovico il Moro een goede opdrachtgever gevonden. Hij had
daar een eigen atelier en leerlingen. Ook maakte hij in de periode in Milaan het
wereldberoemde fresco Het laatste Avondmaal voor het klooster santa Maria delle
Grazie.
6
Rome Van 1513 tot 1516 woonde hij in Rome, waar toentertijd ook de veel jongere
schilders Donatello, Rafael en Michelangelo werkten, met wie hij weinig contact
had. Met Michelangelo werd hij gevraagd voor de uitvoering van een grote muurschildering in het Palazzo Vecchio in Florence.
Dit tweede werk ging, vanwege een experimentele frescotechniek die hij had
gebruikt, al in zijn eigen tijd hard achteruit. In de Abdij van Tongerlo is een getrouwe
kopie uit door Andrea Solari op linnen van het Laatste Avondmaal in perfecte staat
bewaard gebleven, waarvan wordt aangenomen dat de meester zelf de hoofden van Jezus en Johannes de Doper heeft geschilderd.
Slechts zeventien van zijn doeken en geen van zijn beelden zijn bewaard gebleven.
Het merendeel van zijn tekeningen wordt bewaard in de Koninklijke Collectie van
het Windsor Castle in Engeland.
da Vincy’s uitvindingen Niet alleen om zijn schilderijen en
tekeningen is da Vincy bekend maar ook vanwege zijn vele utvindingen
waarmee hij zijn tjd ver vooruit was. Hij vond een parachute uit, een helikopter en tal van andere
machines. Omdat ie ook veel onderzoek deed naar de menselijke
anatomie tekende hij een soort standaard-verhoudingen van het
Leonardo da Vincy | Helix Pteron oftewel ‘Luchtschroef’
7
Da Vincy als
uitvinder en
onderzoeker ...
menselijke lichaam uit in een tekening
die bekend is als de Vitruvius-man.
Vitruvius was een
Romeinse Architect die leefde van
ongeveer 85 voor Christus tot 20
voor Christus. Vitruvius onderzocht
de ideale proporties van het menselijk
lichaam en baseerde zijn ideeën weer
op nog oudere Griekse verhandelin-
gen over proporties. Hoe dan ook: Da
Vincy maakte het voor het eerst ook echt zichtbaar in een tekening. Maar
hij deed zijn anatomisch onderzoek grondig en heeft daarvoor ook
mensen opgemeten voor hij tot de tekening kwam.
Al met al is de bijdrage van da Vincy
aan de cultuur in West Europa enorm en was hij zijn tijd honderden jaren
Leonardo da Vincy | de Vitruviusman | omstreeks 1490
vooruit. Hij hoort thuis in het rijtje van
Einstein, Mozart, Goethe, kortom de
allergrootste genieën van deze aarde... (bronnen: eigen studie, Pinterest, Wikipedia) veel plezier deze week met je les, Andrew Zeegers Domino Design
8
Cursussen voor kinderen slechts € 3,00 per maand