Indeling portret ha die leerlingen! Vandaag begin ik met het onderwerp anatomie waar ik vaker op terug zal komen. Anatomie voor de kunstenaar is heel anders dan b.v. anatomie voor een dokter. Het dient ervoor om te weten hoe het menselijk lichaam in
elkaar zit, maar meer nog hoe je tijdens het tekenen het lichaam kunt vereenvoudigen tot kleine, praktische schema’tjes waardoor je het makkelijker kunt tekenen. Je tekent dan over de schema’tjes heen.
Schema’tjes maken dingen eenvoudiger Vandaag gaan we beginnen met de anatomie te bespreken over het hoofd en het
gelaat. Daar gaan meerdere lessen over komen omdat het een uitgebreid onderw-
erp is dat niet in één keer te behandelen is. een
schema voor het hoofd. Ik gaan volgende week verder
in detail in op de indeling van het gelaat maar voor nu richt ik mee eerst op de schedel zelf. De details zoals
oren, ogen, mond en neus worden weer besproken in aparte lessen die hierna aan de beurt zijn.
schema’tjes die helpen bij je schetsen...
Vooraanzicht
Als je mensen gaat tekenen dan komt er soms heel veel informatie op je af. De
stand van het hoofd op de schouders, de draairichting, enz. Een handig schema’tje dat je kunt toepassen als je iemand recht van voren aankijkt is gewoon een ovaal
tekenendat iemands hoofd voorstelt. Belangrijk is te weten dat je precies op de
helft van deze ovaal een horizontale hulplijn kunt trekken (in dunne lijnen) en dat is
precies de hoogte van de ogen: op deze hoogte bevind zich de pupil van de ogen).
De vertikale middellijn is ook erg belangrijk om mee te
tekenen. Samen met de horizontale middellijn vormt de verticale middellijn een ‘kruis’. Dit kruis is erg handig omdat je
hiermee heel gauw de draairichting van het hoofd kunt weergeven. Zijaanzicht
ovaal als vooraanzicht
Als je het hoofd van opzij tekent, teken dan een soort ei dat
op zijn punt staat en een beetje achterover helt. De kin is de punt van het ei. Probeer de ‘ei-vorm’ te
ontdekken die een beetje achterover helt. Verder kun je zien dat de horizontale middellijn weer precies op
de helft zit.
Een belangrijk punt om te onthouden is de onderkant
van het oor, dit is een punt waar enkele lijnen
samenkomen: het oor, het einde van de kaak-lijn en
tevens is het ongeveer de hoogte waar de nek uit de achterkant van de schedel komt. Stapje verder
‘ei-vorm’ als zijaanzicht
Maar het komt haast nooit voor dat je een gezicht precies recht voor je ziet of
precies van opzij. Een hoofd kan op drie manieren draaien: als je ‘nee’ schudt, dus van links naar rechts, als je ‘ja’ knikt dus van boven naar
beneden, maar iemand kan ook zijn of haar hoofd scheef
houden naar links of naar rechts, maar ook een combinatie
van alle-drie. Denk eens aan iemand die een boek leest, of aan
iemand die naar een vliegtuig kijkt, denk eens aan iemand die
een beetje schuin achterom kijkt, of iemand die bedroefd zijn
of haar hoofd laat hangen. Dan blijkt ineens dat die schema’t-
jes je de macht geven om elke gewenste positie van het hoofd
perfect te tekenen. Je verplaatst het kruis naar een andere
positie en zo draai je het hoofd in elke gewenste houding.
verplaats de horizontale lijnnaar boven als iemand naar een
omhoog en opzij kijken
vliegtuig kijkt, en naar beneden als iemand leest.
Houd in de gaten dat de ene kant van het gezicht
smaller wordt weergegeven en de andere kant juist
breder. Bij omhoog kijken ie je meer van de kin en de
hals en minder van het voorhoofd, bij omlaag kijken
zie je meer van het voorhoofd en wordt de onderkant
van het gezicht juist korter weergegeven. Er is een artistieke term hiervoor het heet ‘het verkort’.
Bij de ene raairichting zie je bijna geen oog en maar de halft van de neus bij de andere richting precies omge-
keerd.
Snap je het? omlaag en opzij kijken
Materialen Olieverf
Deze week behandel ik enkele olieverfmaterialen. Wat is verf? Verf bestaat uit
pigment en bindmiddel. Dat is het. En de soort bindmiddel bepaalt de naam van de
verf is pigment
met bindmiddel óf gom, óf acryl óf lijnolie...
verf maar ook waar je de verf mee verdunt, en een hele reeks aan gevolgen voor de soort penseel tot aan de soort papier, canvasdoek of andere ondergrond en nog meer. Meng je
pigment met Arabische Gom krijg je aquarelverf, meng je
pigment met acrylbinder krijg je acrylverf, meng je pigment
met lijnolie krijg je olieverf, meng je pigment met ei dan krijg je ei-tempera.
Olieverf heb je in verschillende kwaliteiten van rommel tot
studiekwaliteit tot professionele kwaliteit. Ga alsjeblieft niet naar de Action of een
soortgelijke winkelketen om daar verf te kopen omdat je kunt er van uit gaan dat
het rommel is. Ga gewoon naar een kunstenaars-materialenwinkel in je omgeving
en koop daar studiekwaliteit want die is goed genoeg om mee te beginnen. Hier
geldt hetzelfde advies: schaf eerst een beginnerssetje aan, vaak hebben deze
winkels een aanbieding van b.v. 6 tubes basiskleuren voor een leuk prijsje. Dan heb
je een start-punt. Ook hier gelden dezelfde kleuren als bij acrylverf:
• enkele kleuren:
• wit (dit is de kleur die je het meest gebruikt dus hier moet je een grotere tube of pot van kopen)
• cadmiumrood (of anders scharlaken, of vermiljoen) • Crimson-rood
• okergeel (nodig voor huidskleuren • citroengeel
Winton studieverf prima!
• cadmium-oranje • sapgroen
• emerald-green (smaragd groen)
• ultramarijn-blauw • ceruleum-blauw
• violet
• gebrande sienna • zwart
Schaf daarna elke week wat nieuws aan er zijn vele
kleuren en het is prettig als je ook veel kleuren hebt. verder heb je nodig:
vraag penselen voor olieverf
• een paletmes
• penselen. (dit is een hoofdstuk apart. Je kunt in het begin met varkensharenpenselen beginnen, die zijn goed koop. Penselen voor acryl-verf werken niet goed met
olieverf. maar als je echt mooi wilt schilderen koop je op een gegeven moment
marterharen penselen, alleen die zijn erg duur. Marterhaar heeft precies die
veerkracht hebben om de olieverf mooi aan te brengen op het doek.)
• acrylbinder om je doekje goed te prepareren (dit is dezelfde acrylbinder die je gebruikt voor je acryl-schilderijen)
• een palet, Nog even over je palet. Een groot palet werkt lekker, b.v. een emaille deksel zijn van een
oud gasfornuis, of een glazenplaat met een wit vel
papier eronder. Als je lekker de ruimte hebt op je
palet dan werk je pas fijn. Zo’n klein houten paletje werkt niet echt lekker vind ik persoonlijk.
• een leeg jampotje (met deksel) voor terpentine om
schildermaterialen
je penselen schoon te maken
• veel keukenrol-papier want je maakt veel troep
• en een canvasdoekje om op te schilderen. Dit kan ook zijn: een canvasboard of een
plaatje MDF. Ook MDF moet je goed prepareren. Hou in de gaten dat canvasboard krom kan trekken als de olieverf opdroogt. Belangrijk is om te
weten dat een canvasdoekje op spielatten maar ook een
canvasboard, geprepareerd lijkt, en zo worden ze ook
verkocht uit de winkel, echter dit is echt niet genoeg als ze zo
uit de winkel komen. Je moet echt een of twee lagen acryl-
binder gebruiken om de ondergrond niet meer te laten zuigen.
Het is erg belangrijk om je ondergrond goed te prepareren
Canvas op spie-raam
want een zuigende ondergrond zuigt de olieuit je verf en je
krijgt daardoor een stugge, matte verf waarmee je niet lekker schildert. Dus... prepareren.
• verder heb je nodig: terpentine om je penselen schoon te maken. Belangrijk is goed te ventileren en niet, herhaal niet vlak boven je palet of bakje terpentine te hangen
met je neus, het inademen van die dampen kan leiden tot hoesten en zelfs allergie.
tip een eenvoudige tip deze week: neem een ei en kook het. Als het ei gekookt is laat je het afkoelen maar je pelt het ei niet. Dan pak je een stift en je tekent op
het ei halverwege de horizontale middellijn en over de
gehele voorkant de vertikale middelijn. Als je dat gedaan hebt, houdt het ei dan met de punt naar
beneden en draai het in allerlei richtingen, linksomrechtsom, naar boven, naar beneden en natuurlijk
scheef in verschillende richtingen. Je krijgt dan heel
gauw een idee van wat ik bedoel in mijn verhaal
opdracht
Ei als basis vorm voor gezicht
Deze week is de opdracht dat je eens en familie-lid je vader of moeder, een vriend
of vriendin schetst, en gewoon simpelwegprobeert die draairichting van het hoofd
goed te krijgen in verschillende houdingen.
kunstgeschiedenis Pierre Cuypers Deze week was in het nieuws dat de stationsrestauratie 1e klas in Amsterdam
weer geheel was gerestaureerd. Dit kwam op het NOS journaal in het nieuws.Hier is een linkje naar die pagina: NOS artikel
Pierre Cuypers (16 mei 1827 – 3 maart 1921) Cuypers is de architect die het Rijksmuseumgebouw en het Centraal Station in
Amsterdam heeft ontworpen, maar hij was in de eerste plaats een architect van
kerken. Hij ontwierp meer dan
100 kerken, waarvan er ongeveer 70 werden gebouwd. Hij
ontwierp kapellen en kloosters
en restaureerde hij oude kerken, en je ou kunnenspreken van een
specifieke Cuypers' stijl. Ook was hij de ontwerper van de troon
waarop de koning elk jaar tijdens
Prinsjesdag de troonrede uitspreekt.
Cuypers in zijn werkruimte
De architect werd verketterd en vereerd. Sommige mensen vonden zijn werk heel
mooi, andere mensen vonden hem ouderwets en teveel met middeleeuwse dingen
bezig. Ik vind persoonlijk z’n werk erg mooi. Vooral gebruikte hij veel ornamenten,
dat zijn versieringen van gebouwen. In die versieringen vond je veel plant-
motieven, dier motieven en dat maakte z’n stijl heel rijk. Ook in andere stijlen in de
kunst zie je het rijke gebruik van plant- en diermotieven b.v. in de Jugendstil. Daar
ga ik het ook een keertje over hebben. Natuurlijk had hij een hang naar de
middeleeuwen en daar komt ook zijn kleurgebruik vandaan. Maar toen ik zat te
kijken naar die kleuren was ik verbaasd dat ik die zelfde kleuren al jarenlang op
mijn website gebruik. Je ziet ditzelfde kleurgebruik ook terug in b.v. het centraal
station in Amsterdam. Wachtkamer 1e Klasse Centraal Station.
opengewerkte architectuurtekening van het Rijksmuseum door Cuypers.
Hij was opgeleid aan het Stedelijk College te Roermond en later ging hij naar
Antwerpen om er aan de Kunstacademie architectuur te studeren. Hier kreeg hij
een prijs voor zijn werk.
Zijn eerste project was het ontwerpen van zijn eigen woonhuis met kunste-
naarsatelier. Zoals je op de foto ziet is dat een erg mooi plekje geweest. Hij
ontwierp daar niet alleen
gebouwen maar ook meubels en die werden er ook gemaakt In
Cuypers' woonhuis bij het atelier, dat hij in 1853 bouwde, is heden het Cuypershuis gevestigd.
Doordat Cuypers over een eigen werkplaats voor kunst beschikte was hij in staat kerken compleet met interieur te leveren.
Cuypers’ woonhuis met kunstenaarswerkplaats
Moet je nagaan dat Cuypers niet alleen
droomde van kastelen, maar ze dan ook helemaal uittekende en dan werden ze nog gebouwd ook! Iets voor jou misschien?
Een van die kastelen is Kasteel de Haar in Haarzuilens.
Cuypers kon putten uit een zeer rijke
kasteel de Haar in Haarzuilens
veel plezier deze week met je les, Andrew Zeegers  Domino Design
geschiedenis aan middeleeuwse vormen,
bouwstijlen en ornamenten. En die zie je
ook allemaal terug in zijn werk.