Markant Magazine december 2020 - nr 4

markant

MAGAZINE · NR.4 2020 CODEREN KAN JE LEREN ‘IT is niet alleen iets voor nerds in hoodies’ DOE HET ZELF Durf te spreken voor een publiek LEVENSVERHAAL Wat als je moeder verslaafd is aan ­pijnstillers?

MODE Feesten doen we thuis in stijl

Onderneemster Hanan Challouki

‘Mijn missie? De wereld inclusiever maken’ HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

‘Ik ben 57.

Moet ik nu al aan een testament denken?’ U leest het in onze gratis gids!

Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld?

Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken. Inclusief de laatste wijzigingen in kader van de aangekondigde hervorming van de schenk- en erfbelasting. Dat kan met de antwoordstrook of via de website komoptegenkanker.be/nalaten

✠Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament.

Voornaam

Mevrouw Naam

Straat Postcode

Nummer

Bus

Gemeente

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker, Koningsstraat 217, 1210 Brussel.

Of contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69.

Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA-4-20

De heer

VOORWOORD

Koppelteken

T

‘Onze wereld is bijlange nog geen paradijs, maar er zijn ook hoopgevende berichten’

oen ik aan dit voorwoord begon, was Frie Leysen net overleden, de bezieler van het Kunstenfestivaldesarts en eerste directeur van De Singel. Ze noemde zichzelf bescheiden een ­“koppelteken”, maar wat een sterkte schuilt er in zo’n klein streepje: uiterlijk een minteken, maar het is het ­tegenovergestelde: het verbindt en maakt bruggen.

Dat is ook wat Markant wil blijven doen: mensen verbinden en tegenstellingen overbruggen met een koppelteken.

Nog geen jaar terug zijn wij het coronatijdperk ingegaan, maar het einde is nog niet in zicht. Willen wij de onderkende psycho­ sociale problemen aanpakken, moeten wij nu inzetten op nog meer verbinding met elkaar. Een paradox, want we moeten nog altijd sociale afstand respecteren. Het gevoel van angst en onbe­ hagen door werkonzekerheid, het gebrek aan langetermijnper­ spectief en de relaties die onder druk staan hoorde ik recent zo treffend uitgedrukt in het woord ‘sluipgeer’, het zevenbladkruid dat zich ook onderhuids verspreidt. Net zoals de aanhoudende negatieve berichtgeving woekert in ons hoofd en hart.

De media spuwen elke dag breaking news, maar dat is nooit goed nieuws. Journalist Charles Groenhuijsen wil die trend keren ­omdat journalistiek een spiegel is van wat er leeft in de wereld.

Die spiegel van het leven zou minder negatief beslagen zijn als wij het goede, dat er dus wel degelijk is, zouden versterken. Onze wereld is bijlange nog geen paradijs, maar er zijn ook hoop­ gevende berichten, zoals de halvering van de kindersterfte sinds 1990, meer vrouwenrechten en gendergelijkheid en de hoogste levensverwachting ooit. Optimisme is een bewuste keuze en geeft energie om samen verder te blijven werken aan een betere wereld.

Veel afdelingen van Markant vertonen een positieve vibe en zijn nog creatiever in het inrichten van hun activiteiten. Dat vraagt extra inspanning, maar ondernemend zijn zit in ons DNA. Hartverwarmend om te zien en horen hoezeer jullie, onze leden, dat waarderen.

Mijn wens voor jullie in deze ‘warmste’ weken: laten wij een koppelteken zijn voor mekaar! ■

Gudrun Verschuere Algemeen Voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op

1

Inhoud DECEMBER 2020

4 GESPOT Nieuws van Markant, Best pittig en Artemis

6 COVERINTERVIEW Onderneemster Hanan Challouki

12 DOE HET ZELF

16

Dossier: leven met endometriose

Spreken voor een publiek

15 DE ZAAK VAN Nadia Dever

16 DOSSIER De verborgen pijn van endometriose

22 DURF TE VRAGEN TV-figuur en auteur Evi Hanssen

24 CIJFERS die ertoe doen

25 COLUMN Selma Franssen

26 ZAKENDOEN Coderen kan je leren

30 IN ONZE TIJD Rond de kerstboom

31 COLUMN Lut Geypens is met pensioen

32 UIT DE COMFORTZONE Afvallen onder hypnose

34 LEVENSVERHAAL Actrice Karin Jacobs’ moeder was verslaafd aan medicatie

34

6

Hanan Challouki: ‘Inclusie zal altijd mijn drijfveer zijn’

52

38 MODE En toch zullen we ons opkleden

41 MODE Griet Depoorter van Wolvis

Vrouwenkunst

46 KOKEN Het recept van Pascale Naessens

48 CULTUUR Bezoek aan 100 x Congo

52 KUNST Waar zijn de vrouwen?

54 BREINBREKER Ilka De Bisschop weet hoe ze haar hersenen fit krijgt

56 FILM The Singing Club en Kom hier dat ik u kus

46

58 CULTUURTIPS

41

Boeken & expo’s

59 COLUMN Ann-Marie Cordia

62 PELGRIMEREN 64 COLOFON

38

Feestmode, desnoods voor thuis

GESPOT

OP STAP MET MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

Samen uit als het kan, samen thuis als het moet

IEMAND NOG EEN MOJITO? Gezien op Facebook: deze originele ac­ tie van Markant Ruiselede. Om een jaar gratis lidmaatschap te winnen, kon je een foto van jezelf mét mojito op hun Facebook- of Instagram-pagina posten onder de hashtag #markantruiselede.

Schol!

CORONAPROOF PAINTBALLEN Hoe stoer is dit? Begin oktober ging Markant Vichte naar Paint Valley in Zwevegem.

Een leuke ervaring, zo blijkt. “Soft-paintballen knalden rond ons oren, zij het soms op gevoelige plaatsen!” Alles was coronaproof, dat spreekt.

ZOOM-ZOOMER-ZOOMST

ER IS ER EENTJE JARIG Ze hadden zich de viering van 25 jaar Markant Kortessem misschien lichtjes an­ ders voorgesteld, maar ondanks alles werd het toch een memorabel moment. Nationaal voorzitter Gudrun Verschuere, regionaal voorzitter Anne Caubergs, zoneverantwoor­ delijke Veerle Coetsiers en het jarige team presenteren de taart… En of het gesmaakt heeft. Op naar de volgende 25 jaar!

4

Zou het een record zijn? Met 27 van de 31 lokale voorzitters uit Limburg werd er deze zomer gezoomd. Want hoewel er aanvankelijk afgesproken was in een feest­ zaal, kon dat niet doorgaan omwille van de coronamaatregelen. Geslaagd en ver­ nieuwend, dat wel.

GESPOT

Tuki zoekt steun

LEUVEN GAAT VOL OP HET ORGEL Corona of niet, het was een mooie openingsdag, vertelt Bea Pierlé van Markant Groot Leuven. “Via via konden we twee briljante orgelstudentes, Anna Wood en Marie Petit, strikken van de gerenommeerde School of Arts in Leuven – beter bekend als het Lemmensinstituut – voor een dubbelconcert. De ‘koster’ van SintGeertruikerk met haar Pencelerorgel, was direct bereid dit als schitterende loca­ tie te laten fungeren. Hier voel je echt nog dat warme parochieleven. Dankzij de kerk konden we iedereen de nodige ruimte gunnen.” De leden vertoefden even in een andere wereld dankzij muziek uit de barokke 17de eeuw en componisten als Buxtehude, Böhm, Pepusch en Bach, afgewisseld met het meer romantische werk van Felix Mendelsohn.

Ook steunden ze met dit concert het lokale initiatief Honk, dat ouders een woning helpt te bouwen voor hun kinderen met een beperking, opdat ook zij zelfstandig kunnen gaan wonen. Meer info via www.honk.be.

Markant-lid Gerda Van Moll is al enkele jaren vrijwilliger bij Tuki. ­ Deze vzw ondersteunt kinderen met l evensbedreigende ziektes op alle ­ mogelijke manieren. Dat gaat van financiële hulp bij niet-terugbetaalde medicatie of behandelingen in het buitenland, tot emotionele steun dankzij een team ervaringsdeskundigen die elk moment een luisterend oor bieden aan het hele gezin. ­Daarnaast kan Tuki – Fins voor steun – ook rekenen op de hulp van een kinderpsychologe. De vzw verkoopt inmiddels allerlei leuke gadgets – met vosje – en kerstkaarten om meer geld in te zamelen. Meer info via www.tuki.rocks ■ Lezersreacties zijn steeds welkom op redactie@markantvzw.be.

WIJ WILLEN JOU IN ONS MAGAZINE! OP SPELEN STAAT GEEN LEEFTIJD In juni planden ze bij Markant Merchtem hun start van het nieuwe werkjaar in september, denkende dat covid niet meer zo’n impact zou hebben. De gebruikelijke start met drankjes en hapjes kon dit jaar niet doorgaan in het parochielokaal en ook de kermis was afgelast, zegt Mieke Abbeloos. “In open lucht konden we gelukkig nog samenkomen, in de gemeentetuin in het centrum van Merchtem, met het no­ dige ontsmettingsmiddel bij de hand. De weergoden waren ons goedgezind en de volksspelen waren een groot succes. Op naar volgend jaar!”

5

Heb je ook nieuws uit jouw afdeling dat je in het volgende Markant Magazine wil?

Mail dan alle informatie en foto’s voor 18 januari naar redactie@markantvzw.be.

OPRICHTER VAN INCLUSIFY HANAN CHALLOUKI

‘Mijn tip voor ondernemers?

Zet vooral door’

Hanan Challouki (28) ­richtte het succesvolle online ­platform Mvslim.com op omdat ze ­positieve verhalen over ­moslims miste in de media. Zelf kreeg ze vroeger te maken met ­racisme op school – ook van ­leerkrachten. ­Uiteindelijk maakte ze van ­inclusieve­ ­communicatie haar ­expertise. “Ik ben van nature heel ­oplossingsgericht.”

Tekst Lut Geypens – Foto’s Ellen Goegebeur Make-up Vanessa Bossuyt

COVERINTERVIEW

Z

Wat wij precies doen, maakt hen niet zoveel uit, zolang we op een eerlijke manier ons geld verdienen. Mijn vijf zussen en vier broers zijn in verschillende sectoren actief: van uitbater van een sportclub tot ambtenaar bij de dienst wonen. Iedereen volgt zijn of haar eigen pad. Ik kan niet zeggen dat mijn ouders altijd be­ grijpen waar ik mee bezig ben. Ik verkoop geen tastbaar pro­ duct, maar ideeën waar andere mensen mee aan de slag gaan.

Dat is voor de oudere generatie soms moeilijk te begrijpen.”

e waait binnen met een brede glimlach en neemt ongedwongen plaats tegenover me, alsof we oude bekenden zijn. Ik heb een tafeltje veroverd in een rustig hoekje dicht bij de – corona indachtig – open deur van een gezellig-chique zaak in Berchem, niet ver van waar deze jongedame opgroeide. Met haar achtentwin­ tig lentes heeft Hanan Challouki zichzelf al op de kaart gezet als creatieve ondernemer en expert inclusieve communicatie. Ze praat vrijuit, zowel over werk als privé. ‘Ik vind het fijn dat ik eens een ander soort vragen krijg’, lacht ze na een moeiteloos gesprek van een dik uur, genoeg om mijn geloof in de jeugd een flinke boost te geven.

Je liet al doorschemeren dat je middelbareschooltijd niet je gelukkigste periode was. Hoe kwam dat?

“Ondanks vlekkeloze schoolresultaten heb ik op zes scholen ge­ zeten, dat zegt al iets. Gemengde scholen, witte scholen, ner­ gens werkte het. Ik heb er veel racisme ervaren, vanwege leerlin­ gen én leerkrachten. Actuele gebeurtenissen hadden altijd een weerslag op hoe ik werd behandeld op school. Toen Joe Van Holsbeeck werd vermoord, werd zijn dood mij bijna persoonlijk in de schoenen geschoven. Als ik eens wat lacherig deed in de klas, werden het Offerfeest en het slachten van schapen erbij gesleurd om mij tot de orde te roepen. Voor leerkrachten was het vaak goedkoop scoren, voor mij was het als geviseerde erg kwetsend. Het heeft mij uiteindelijk sterker gemaakt, maar ik kan me voorstellen dat het voor anderen een reden is om niet langer hun best te doen. Leraren hebben geen idee welke die­ pe wonden ze slaan met hun uitlatingen. Mijn broers en zussen hebben hetzelfde ervaren. Zelfs mijn neefjes en nichtjes, toch al derde generatie, hebben het vandaag nog moeilijk op school. (fel) Het zou toch stilaan mogen ophouden.”

Ondanks je prille leeftijd heb je al een en ander gepresteerd. Je startte met Mvslim.com, dat miljoenen mensen bereikte, waarna je op de internationale lijst 30 under 30 van Forbes belandde, en je stampte je eigen communicatiebureau Allyens uit de grond. Vanwaar die tomeloze ambitie? Is dat iets in je karakter of heeft het met je achtergrond te maken?

“Ik denk dat het een combinatie is van beide. Als kind wilde ik al heel hard dingen veranderen. Ik zag veel problemen en ­uitdagingen en wilde die oplossen. Het ligt in mijn persoonlijk­ heid om niet bij de pakken neer te blijven zitten, ik ben heel oplossingsgericht. Ik wist aanvankelijk niet wat ik wilde stu­ deren, maar koos voor communicatiewetenschappen, en dat bleek de juiste keuze te zijn. Aan de universiteit in Antwerpen ben ik opengebloeid. Na een moeilijke middelbareschooltijd kwam ik terecht in een open en uitdagende omgeving, echt een ­verademing. Ik voelde veel respect van medestudenten en docen­ ten. Daar kon ik pas zijn wie ik was. Er ging een wereld voor me open, een waarin mijn missie, met name inclusieve communica­ tie, stilaan vorm kreeg.”

En dus lanceerde je als jonge twintiger Mvslim.com.

“Dat platform is ontstaan als reactie op het negatieve beeld van moslims dat in de media werd opgehangen. Op tv zie je enkel verhalen van terreur, miserie en Syriëstrijders. Het is verdomd ingrijpend om daar als moslimjongere constant mee geconfron­

Je krijgt nu veel erkenning voor het feit dat je een rol­ model bent voor jonge moslima’s.

“Het feit dat ik me profileer als moslima, heeft voor- en nadelen.

Je valt wel op als jonge vrouw met een hoofddoek.”

Wie is Hanan Challouki?

Geboren in 1992 in Antwerpen Studeerde communicatiewetenschappen aan de UAntwerpen Startte met Taha Riani Mvslim.com, dat dit jaar voor een onbekend bedrag werd verkocht aan een Londens bedrijf Aandeelhouder in het communicatiebureau ­Allyens, dat ze oprichtte in 2015 Haar nieuwste bedrijf heet Inclusify

Groeide je op in een stimulerende omgeving?

▲

“Mijn ouders hebben me niet echt gestimuleerd, maar hebben me zeker niet tegengehouden. Zij kwamen als kind van Marokko naar België en hebben elkaar hier gevonden. Ze zijn jong ge­ trouwd en kregen tien kinderen, van wie ik nummer acht ben.

Mijn vader werkte in de groente- en fruitserres in Vremde, mijn moeder was huisvrouw. Beiden hebben hard gewerkt. Zij wilden vooral dat hun kinderen het beter zouden hebben dan zijzelf.

7

COVERINTERVIEW

niet dat je expert kunt zijn in alles, maar wel dat je jouw expertise kan samenvoegen met die van anderen. Wat Allyens betreft, heb ik besloten als zaakvoerder een stap achteruit te zetten, maar ik ben nog wel aandeelhouder.”

“Tegelijkertijd – en dit is een primeur – rijpen er plannen voor een nieuwe onderneming onder de naam Inclusify. De missie is om marketing en communicatie inclusiever te maken en strategieën te ontwikkelen voor bedrijven die op dit vlak pioniers willen worden.

Daarnaast wil ik vanuit Inclusify actief samenwerken met onder­ vertegenwoordigde doelgroepen, door hen in onze dagelijkse processen te betrekken. Waar Allyens meer vanop een eiland opereerde, zal Inclusify veel meer samenwerken met andere crea­ tieve en strategische bureaus.”

teerd te worden. Wij wilden verhalen brengen waarin moslimjon­ geren zich op een positieve manier konden herkennen, want zul­ ke verhalen zijn er ook heel veel. Dat sloeg meteen enorm aan.”

De website is dus bedoeld voor moslimjongeren?

“Deels. Voor een groot deel was de content echt voor hen gemaakt, maar we wilden ook de blik verruimen van niet-moslims. We merk­ ten dat we ook uit die hoek veel positieve reacties kregen. Mvslim. com is zeker voor verschillende groepen een positief platform.”

Toch heb je het succesvolle platform verkocht?

“Ik vond dat het platform meer po­ tentieel had, maar kon het er in België niet uithalen, omdat ik op een aantal drempels botste. Ik zocht naar part­ nerships, maar belandde daarbij au­ tomatisch in het buitenland – meer bepaald Londen. Ik stond voor de keuze om mijn koffers te pakken en zelf vanuit Londen te gaan opereren of mijn online platform te verkopen.

Ik koos voor het laatste. Verhuizen was niet mijn ambitie. Het platform is nu in goede handen bij een Londens be­ drijf.”

‘Mijn ouders wilden vooral dat wij het beter zouden hebben dan zijzelf’

Zie je vooruitgang wat inclusieve communicatie betreft?

“Ik zie de laatste tijd – en dat is echt nog vrij recent – meer en meer aan­ dacht voor inclusieve communicatie.

Als ik de situatie nu vergelijk met die bij de start van Allyens, dan merk ik toch een groot verschil, al is er zeker nog een weg te gaan.”

Kan je een concreet voorbeeld geven waar Allyens een verschil heeft gemaakt?

Ondertussen was je al enkele jaren zaakvoerder van het communicatiebureau Allyens?

“We hebben onder andere drie jaar op rij de social-mediacampag­ ne gedaan voor de Antwerp 10 Miles. Aanvankelijk weerspiegelde het deelnemersveld van die wedstrijd helemaal niet de diversiteit van de stad. Jaar na jaar hebben we het plaatje diverser zien wor­ den. Mensen vinden het fijn zichzelf te herkennen in communica­ tie en reclame. Het geeft echt een ‘eindelijk’-gevoel.”

“Op Mvslim.com kreeg ik veel reacties van bedrijven, die vroe­ gen of we hen ook konden helpen om een meer divers publiek te bereiken. Allyens is een antwoord daarop. Het uitgangspunt was om inclusieve communicatie te introduceren in de communicatie­ sector in België. Dat draait al vijf jaar met succes, maar de manier waarop we het aanpakken is erg complex. Bedrijven vragen vaak om een nieuw werkgeversmerk uit te denken, dat inclusief moet zijn. Ik ben dan wel expert in inclusieve communicatie, maar weet niet hoe je een werkgeversmerk in mekaar moet steken. Ik geloof

Zijn er nog andere plannen?

HANANS TIPS VOOR STARTERS • Werk aan je zelfvertrouwen • Bouw aan je netwerk • Durf moedig in het leven te staan • Wees niet bang voor verandering • Zet vooral door!

8

▲

“Ja, ik heb de lockdown gebruikt om eens goed na te denken over wat ik verder nog wil en daar zijn wel een paar dingen uit voortgekomen. Momenteel werk ik aan een boek over inclusieve communicatie. Ik wil al mijn ervaringen en bevindingen van de voorbije jaren die in mijn hoofd zitten nu mooi op papier krijgen: ook een uitdaging! Verder ben ik dit academiejaar gastlector aan de Odyssee Hogeschool in Brussel. Ik vind het boeiend contact te houden met de leefwereld van jongeren. Ik ben zelf nog jong, maar weet soms al niet meer waar ze het over hebben. Alles verandert supersnel. Sinds kort ben ik ook bestuurslid en vice­ president van de BAM, de Belgian Association of Marketing.”

9

10

COVERINTERVIEW

deren. Mijn jongste zusje studeert nog, maar intussen zit mijn moeder al volop in de kleinkinderen. Ik zeg soms dat ze niet altijd voor anderen moet zorgen en eens aan zichzelf moet den­ ken. Hoewel ik veel respect heb voor haar, zal ik het ongetwijfeld heel anders doen.”

En je doet de podcast Wat zij wil, voor onderneemsters.

“Ook een lockdownproduct. Ik voerde twintig gesprekken met vrouwen met een diverse achtergrond die hun verhaal over on­ dernemen wilden delen. In februari 2021 volgt een nieuwe reeks.

Ik wist al vroeg dat ik wilde ondernemen, maar vond weinig in­ formatie en kende niemand om er eens goed mee over te praten.

Zo maak je fouten die je kan vermijden. Met mijn podcasts wil ik eerlijke getuigenissen brengen van hoe het echt is en volgende generaties ondernemers tips geven.”

Je profileert je duidelijk als moslima. Is religie belangrijk?

“Religie ondersteunt mij om te leven volgens normen en waar­ den die ik zelf heel belangrijk vind zoals vertrouwen, eerlijkheid en openheid. Alles wat in mijn ogen een mens tot een goed mens maakt. Mijn geloof helpt me daar aan vast te houden, ook als het moeilijk wordt. Er zijn uiteraard mensen die niet op een eerlijke ma­ nier ondernemen, daar wil ik zeker niet toe behoren. In mijn geloof vind ik een spirituele houvast, het geeft me kracht en mentale rust. Dat ik prak­ tiserend moslim ben, is een bewuste keuze. Ik doe dat niet voor de show.

Je moet er honderd procent achter staan, want je moet het ook wel uit­ leggen.”

Je bent op diverse fronten actief en werkt voortdurend aan verandering. Vraagt dat veel energie?

“O ja. Maar als je een missie hebt en voelt dat je die kan waarmaken, geeft dat natuurlijk ook energie: daarom kan ik erg lang doorgaan. Ik werk veel, maar heb geleerd ook pauzes in te lassen. Vijf jaar geleden kon ik dat niet. Nu zijn er ook momenten dat ik gewoon niets doe en daar kan ik heel hard van genieten. Het feit dat ik vorig jaar getrouwd ben, zit er mis­ schien voor iets tussen. Ik moet niet meer alleen aan mezelf denken.”

Wat doe je als je niet werkt?

‘Als je een ­missie hebt en voelt dat je die kan ­waarmaken, geeft dat ­energie’

Was het makkelijk je als ondernemende vrouw te ontwikkelen binnen je gemeenschap?

“Vrouwen hebben het altijd moei­ lijker dan mannen, in alle gemeen­ schappen. Het is een universeel pro­ bleem dat vrouwen nog te weinig gehoord worden. In de zakenwereld zie ik toch nog vooral mannen de scepter zwaaien. In mijn eigen ge­ meenschap heb ik veel steun gekregen omdat men blij was dat er iemand op een positieve manier naar buiten kwam.”

“Ik hou van wandelen aan het fort in Borsbeek, waar ik woon. Ik blijf altijd even naar de vissers kijken, dat geeft mij rust. Reizen doe ik ook graag, al is dat nu wat stilgevallen. En wat mij echt ontspant, is tijd doorbrengen met mijn familie. Even alle technologie uitschakelen en gezellig bij elkaar zijn. Niemand is daar onder de indruk van wat ik doe. (lacht) Daar kan ik nog echt mezelf zijn.”

Waar zie je jezelf over tien of twintig jaar?

“Ik zal zeker nog actief zijn, al werk ik dan wellicht aan een iets rustiger tempo, want ik zie mezelf ook omringd door mijn gezin.

Professioneel zal ik doen wat ik graag doe. Inclusie zal nog altijd mijn drijfveer zijn. De manier waarop ik eraan werk, zal mee evolueren met de veranderingen in de samenleving. Ik beschouw het als mijn persoonlijke missie om de wereld inclusiever te ma­ ken en hem beter achter te laten dan ik hem heb betreden.”

Denk je aan een eigen gezin?

“Zeker, maar nu nog niet. Hoewel mijn zus mij regelmatig voor­ houdt: ‘Denk eraan, een slimme meid krijgt haar kind op tijd.’

Het zal zeker een grote impact hebben, maar het moet moge­ lijk zijn om gezin en werk te combineren. Ik ken vrouwen die het op een goede manier doen. Ik ben er zeker van dat mijn man me daar heel erg zou in steunen, we gaan dat samen doen.

Natuurlijk denk ik niet aan tien kinderen zoals bij mijn ouders, twee zou al mooi zijn. Mijn moeder is 75. Ze kreeg haar eerste kind op haar zeventiende. Haar leven is een en al zorg voor an­

Luister naar de gesprekken met ondernemende vrouwen op de podcast www.watzijwil.be. ■

11

Spreken voor een publiek

REN E L E J N A K Voor sommigen is ­speechen of ­presenteren een makkie, ­terwijl voor ­anderen de ­gedachte ­ alleen al tot ­okselvijvers kan leiden. Expert ­Elizabeth Van Den Bergh legt uit hoe je dat goed doet, ­public speaking.

Tekst Isabelle Bral Foto’s Nadia El Makhfi

E

en presentatie op het werk, een speech op het pen­ sioenfeest van een collega of een pitch voor een nieuw product dat je wil lanceren.

Alleen al in een professionele context zijn de gelegenheden waarbij spreekvaardig­ heid van pas komt eindeloos. En hoe on­ gelooflijk jammer is het als de angst voor publiek spreken een duidelijke en effectie­ ve communicatie in de weg staat?

Gelukkig bestaat er een resem tips en tricks om toch met voldoende zelfver­ trouwen op de planken te verschijnen.

Public speaking coach Elizabeth Van Den Bergh – altijd op missie voor meer f­emale ­empowerment – geeft op basis van haar er­ varing en expertise enkele broodnodige adviezen mee. Zo kan ook jij met impact je verhaal voor een groep brengen.

1. KEN JE PUBLIEK Elizabeth Van den Bergh: “Dit klinkt heel logisch, maar je zou verbaasd zijn hoe vaak hier te weinig aandacht aan wordt

12

DOE-HET-ZELF

besteed. Weet in welke context en voor wie je spreekt, zodat je boodschap aan­ sluit bij de leefwereld van je publiek. Sta even stil bij vragen als ‘Wat speelt er in hun hoofd?’ en ‘Hoe kan ik mijn verhaal zo relevant mogelijk maken?’ Stel dat je spreekt tegen managers over public speaking, dan gaat dat in hun geval vaak over spreken met hun team. Gebruik een kapstok om je kernpunten aan vast te hangen. Bij managers kan deze kapstok een mogelijk langdradige en saaie team­ meeting zijn.”

“Hou hierbij ook rekening met ‘de vloek van voorkennis’. Wat voor jou als expert in een bepaald domein evident klinkt, is daarom niet altijd zo vanzelfsprekend voor je luisteraars. Tast altijd af wat je publiek al weet over je onderwerp.

Tegelijkertijd mag je hen niet te zeer onderschatten. Probeer dus een brug te slaan tussen je eigen kennis en de leefwe­ reld van je p ­ ubliek.”

2. OEFENING BAART KUNST

3. DE KRACHT VAN NON-VERBALE COMMUNICATIE “Niet alleen wat je zegt, is belangrijk, maar ook hoe je het zegt. Heb je er al eens bij stilgestaan dat de energie die je uitstraalt, vooraleer je nog maar één woord gelanceerd hebt, ook iets zegt? De manier waarop je er staat – ook in een videocon­ text – bepaalt in grote mate mee de aandacht voor je boodschap.

Naast dit ener­ getische aspect draait het ook om je stem, oog­ contact, handen en je lichaam.

Het zijn allemaal instrumenten die je kan inzetten om je boodschap ten volle te on­ dersteunen.”

“Voorzie voor de start van je spreekmo­ ment tijd om te relaxen. Stretch, beweeg, dans, maak jezelf groot of trek gekke bek­ ken om je gezichtsexpressie te optimalise­ ren. Adem diep in en uit, warm je stem­ banden al neuriënd op en wees je bewust van je lichaam en gedachten. Zo voel je

niet alleen spierspanning afnemen, maar straal je tegelijkertijd ook een extra portie zelfvertrouwen uit.”

4. BUIG JE ANGST OM IN KRACHT “Angst en zenuwen gaan hand in hand met publiek spreken. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is daar helemaal niets mis mee. Ze horen erbij en mogen aanwezig zijn. Beschouw zulke gevoelens dus niet als gevoelens die er niet mogen zijn, maar wel als een goed teken. Ze tonen juist aan dat je om je presentatie geeft. Al bestaat de kunst er wel in om die angst niet tegen jou te laten werken, in de vorm van beperkende gedachten en de ontwikkeling van tics, maar wel vóór jou.”

“Nervositeit is energie. Kanaliseer je ner­ veuze energie en zet die om naar kracht.

‘Last van je innerlijke criticus?

Focus dan op je boodschap en de impact die je wil maken’

13

Richt je aandacht op je stem en gebaren, op interactie en connectie. Straal leven­ digheid en enthousiasme uit, zo warm je je publiek mee op. Want een bevlogen, gepassioneerde spreker werkt aanstekelijk en draagt bij aan een energieke, positieve sfeer.”

▲

“Wist je dat heel wat mensen niet graag tijd besteden aan voorbereiding en oe­ fening omdat ze zich er zenuwachtig bij voelen? Al geldt er ook bij deze vaardig­ heid: oefening baart – in dit geval – de kunst van het publiek spreken. Des te meer je hierop oefent, des te spontaner en vlotter het verloop, des te meer zelf­ vertrouwen en geloofwaardigheid je uit­ straalt.”

“Als je echt niet graag oefent, moet je minstens weten welk punt je wil maken.

Bepaal vooraf welke boodschap er moet blijven hangen, welke kernwoorden je ge­ bruikt en denk na over hoe je presentatie in elkaar past. Dat op zich geeft al hou­ vast die – met wat geluk – compenseert voor het niet willen oefenen. Anders ge­ zegd, oefenen is altijd beter (lacht).”

“Denk voldoende out-of-the-box tijdens de voorbereidingen. Door precies datge­ ne te doen wat je publiek van je verwacht,

riskeer je misschien hun aandacht te ver­ liezen. Hou hun geest scherp door af te wijken van gebaande paden en verras­ singsmomenten te creëren.”

“Start met een onverwachte, krachtige openingszin, eindig met een pakkende afsluiter. Integreer hier en daar een anek­ dote, stijlfiguur, citaat en/of ongewone uitspraak. Besteed voldoende tijd aan de uitwerking ervan. Een gedegen voor­ bereiding is van cruciaal belang om je boodschap zo effectief mogelijk over te brengen.”

DOE-HET-ZELF

4. DURF RUIMTE INNEMEN “Helaas worden vrouwen feller bekri­ tiseerd en veel vaker gevraagd om te ­zwijgen – eigenlijk van jongs af op school.

‘Wie denkt ze wel dat ze is?’ Zoiets wordt sneller over vrouwen gezegd, net als ­commentaren als: ‘Amai, die is ­nogal am­ bitieus.’ Het risico bestaat dat we zo’n externe commentaar internaliseren, met als resultaat dat we onszelf policen en onszelf het zwijgen opleggen. Schrijfster Meredith Fineman bespreekt in haar boek Brag Better hoe vrouwen vaker lid zijn van de groep van de zogenaamde qualified ­quiet. Ze zijn hardwerkend en stil: hun werk krijgt dan niet zoveel kre­ diet als dat van anderen die veel minder goed werken, maar wel meer netwerken en zichzelf veel meer krediet geven. Het is belangrijk te beseffen dat jij je beste cheerleader moet zijn. Vandaar dat ik vrouwen, vaker dan mannen, zie aarze­

a­nders. Mannen verwachten vaker ap­ plaus, vrouwen kritiek. Geen wonder dat ze anders op het podium verschijnen. Het is ook wel zo dat een mannelijke spreker bijvoorbeeld haast nooit commentaar zal krijgen op zijn ­kledij en een vrouw bijna altijd.”

“Denk dus na over je kledingkeuze, want ook je voorkomen spreekt een eigen taal.

Tover niet eender welke outfit tevoor­ schijn, maar zorg bijvoorbeeld voor een elegante, maar zeker ook comfortabele look met pittige kleuraccenten. Anders gezegd: wees geen grijze muis. En ga niet friemelen en frunniken aan je haar of ­kleding.”

5. ZEG NEEN TEGEN ZELFSABOTAGE “Hou het spreken voor een groep ook voor jezelf leuk, tuimel niet in de valkuil van zelfsabotage. Je hebt geen controle over wat er in de hoofden van mensen omgaat.

Het is dan ook verloren moeite om vooronder­ stellingen te maken over wat het publiek moge­ lijk zou kunnen denken.

Bijvoorbeeld: wanneer iemand fronst, denkt de onzekere spreker: ze ­gelooft niet wat ik zeg.

De zelfzekere s­ preker zal sneller besluiten: mooi, ik zet haar aan het denken.”

“Blijf ver weg van een negatief gedachtepa­ troon, sta in je kracht en vertrouw op jezelf. Dat mag! En jij kan daarvoor kiezen. Speel in op emotionele connectie en verbinding, straal een positieve attitude uit. Heb je toch last van je innerlijke criticus? Verleg de focus van jezelf naar de impact die je wil maken bij je publiek.” ■

‘Als jij vindt dat je iets te zeggen hebt, doe dat dan. Stap op dat podium en durf die ruimte in te nemen’ len. Ze durven de ruimte – al dan niet letterlijk – niet in te nemen. Mijn tip? Als jij vindt dat je iets te zeggen hebt, doe dat dan. Stap op dat podium en durf die ruimte in te nemen. Ik begrijp de aar­ zeling wel, want de verwachtingen zijn

14

ONLINE PROGRAMMA De moraal van het sprekersverhaal? Succesvol presenteren kan je wel degelijk leren, mits durf, toewijding en oefening. En dat is exact waar Elizabeth Van Den Bergh op inzet met haar online programma OutLoud. Het is bedoeld voorondernemende vrouwen in Vlaanderen en Nederland die met meer zelfvertrouwen en impact willen leren spreken voor groepen om zo zichzelf en hun business of project te doen groeien. Vijf weken, vijf modules. Het is ook een community waarbinnen vrouwen connecteren, inspireren en ondersteunen. Binnen de groep werk je samen met een buddy. Wekelijks verschijnt er een nieuwe spreekopdracht op video. Meer info: www.outloudcourse.com.

MARKANTE ZAAKVOERSTER

‘Netwerken vind ik belangrijk’ Nadia Dever van Vishandel Wauters • 43 jaar, woont in Wilsele • Gehuwd met Christophe en mama van Geike (16) en Ferre (14) • Sinds 2013 zaakvoerster van Vishandel Wauters Hoe ben je in de zaak terechtgekomen?

“Mijn vader was kok in het Leuvense en altijd al gepassioneerd door vis en al zijn bereidingen. Daarom startte hij met het roken van vis, zij het eerst wat amateuristisch. Een keer zette hij een boom in lichterlaaie omdat hij ietsje te onvoorzichtig was met de as van zijn rookkast. Gaandeweg ging hij dit meer professiona­ liseren en produceerde hij een product van topkwaliteit, wat in de smaak viel bij zijn klantenbestand. Toen hij in 2013 besliste met de zalmrokerij te stoppen, heb ik de fakkel overgenomen.”

Wat is het leukste aan je job?

“Ik heb tien jaar lang in een farmaceutisch labo gewerkt en ging nadien aan de slag als consultant in die sector. Die job bleek echter niet zo goed te combineren met de zorg voor onze jonge kinderen. Toen mijn vader zou stoppen met de zaak, was dit een mooie kans om dichter bij huis te kunnen werken. Het atelier ligt naast ons huis. Ik sta nooit meer in de file en kan er altijd voor de kinderen zijn. Daarnaast wilde ik zo’n kwaliteitsvol product ook niet zomaar verloren laten gaan. Wij Belgen zijn nogal bourgon­ disch aangelegd. Eten is belangrijk. Als ik complimenten krijg over onze gerookte zalm, is dat altijd fijn om te horen.”

Je bent de tweede generatie. Wil jij de fakkel doorgeven?

“De kinderen hebben nu andere interesses, maar tijdens drukke­ re periodes springen ze bij. Misschien moet ik ze toch eens wat meer gaan inschakelen (lacht).”

Zijn er momenten geweest dat je wilde stoppen?

“Er zijn drukke periodes en minder drukke periodes, we moeten ervoor zorgen dat ze elkaar compenseren. We zitten nu in een uitzonderlijk rustige periode omwille van corona. Veel van onze klanten komen uit de horeca, dus onze verkoop is daar sterk af­ genomen de afgelopen maanden. Gelukkig leveren we ook aan supermarkten, waar de verkoop dan weer sterk toeneemt. Ook particulieren kunnen bij ons bestellingen plaatsen en op een vas­ te dag afhalen. Stoppen is zelfs nu nog niet in me opgekomen.”

Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Als ondernemende vrouw vind ik het belangrijk aan mijn net­ werk te werken. Zo kan ik mij zichtbaar maken en mijn klanten­ bestand uitbouwen. Ik koop zoveel mogelijk lokaal om andere ondernemers te ondersteunen. Als leden van Markant bij ons komen kopen krijgen ze een lekker extraatje. Ik ben pas lid, maar hoop nog veel leuke activiteiten mee te doen als het weer mag.” ■ Foto Sarah Van Looy

15

DOSSIER

Verborgen vrouwenpijn Van vreselijke maandstonden tot last bij seks. De klachten van endometriose kunnen zowel vaag als intens zijn. Vaak komt de diagnose pas na een jarenlange lijdensweg.

Volgens officiële cijfers treft de ziekte een op de tien vrouwen, maar mogelijk is dat een op de drie. Twee p ­ atiënten getuigen over deze verborgen vrouwenpijn.

Tekst SarahVandoorne en LaurenVan Zeebroeck Illustratie Flore Deman

DOSSIER

ELLEN ANDRIES (36) SUKKELDE AL J ­ AREN MET PIJN VOORALEER ZE DE DIAGNOSE ­ENDOMETRIOSE KREEG. SAMEN MET HAAR VRIEND MAAKTE ZE EEN DOCUMENTAIRE OVER HAAR ­MARTELGANG EN LEERDE DAARDOOR OOK HEEL WAT ANDERE SLACHTOFFERS KENNEN.

H

et wordt beter!’ Dat beloofde ik na afloop van een panelgesprek over endometriose. In de vra­ genronde had een man ten einde raad een van de specialisten gevraagd hoe lang hij en zijn vrouw nog zouden moeten wachten voor het aan hen was. De wachtlijst voor een behandeling is lang, weet ik inmiddels heel goed – als patiënt en ook omdat ik een docu­ mentaire over het onderwerp heb gemaakt. Ik hoorde in zijn vraagstelling zo veel frustratie en verdriet en ben nadien op hem afgestapt. ‘Hou vol’, zei ik hem en zijn vrouw. Ik kon hen ver­ zekeren dat ik geholpen was, hoe moeilijk het soms ook geweest is en hoe lang ook ik gewacht heb. De vrouw is intussen een van mijn beste vriendinnen geworden. Het doet deugd om je verhaal te kunnen delen, om met iemand te spreken die exact weet wat je doormaakt. Iemand die weet hoe het voelt om zo veel pijn door te maken, elke maand opnieuw.”

“Het mijne begon, zoals bij zo veel vrouwen, met pijnlijke maand­ stonden als tiener. Niks abnormaals, verzekerden de dokters mij.

Tussen de lessen door nam ik pijnstillers, soms zes per dag. Verder stond ik er niet bij stil. Op mijn twintigste verergerden de symp­ tomen. Met de pil kon ik ervoor zorgen dat ik mijn regels pas op vrijdagavond kreeg. Dan was ik enkel in het weekend ziek, zo kon ik het opvangen. Tot daar een maandag bijkwam, en een dinsdag, en een woensdag. Op korte termijn werd ik zieker en zieker, tot tien dagen per maand. Pas toen is mijn frank gevallen.”

“Mijn dokters en gynaecologen bleven erbij dat er niks abnor­ maals aan de hand was. Het is pijn die hoort bij ‘het vrouw-zijn’, zeiden ze. Pijn die ik op een schaal van nul tot tien omschreef als een twaalf, waarvan ik soms flauwviel. Samen met mijn vriend trok ik van gynaecoloog naar gynaecoloog, tot twee specialisten mij eindelijk een diagnose gaven: endometriose. Intussen groei­ de het al op mijn darm. Ik werd geopereerd en moest uiteinde­ lijk zeven maanden revalideren, een stuk langer dan verwacht.

Intussen zou ik zeggen dat ik pijnvrij ben. Maar dat klopt niet helemaal, natuurlijk. Endometriose blijft een chronische aan­ doening, maar nu kan ik het onder controle houden met een pil.

Mijn pijnniveau is geen 12 meer, maar hoogstens 3.”

“Mijn man en ik zijn documentairemakers en hebben beslist om een film te maken over (wikt haar woorden) … over endometriose, maar dit verhaal gaat niet alleen over een ziekte. Het gaat over

‘Mijn pijn hoorde bij ‘het vrouw-zijn’, zeiden dokters me’

17

▲

onze ervaringen, over hoe wij hier doorgekomen zijn als koppel.

Noem het gerust een liefdesverhaal. Zo hopen we meer bewust­ zijn te creëren, niet enkel bij patiënten, maar ook bij het grote publiek.”

“Twee dagen na mijn operatie stond er al een specialist aan mijn bed, of we wilden beginnen met de fertiliteitsbehandeling. Ik be­ grijp dat: veel koppels willen direct in gang schieten. Ondanks onze kinderwens voelden wij ons daar nog niet klaar voor, ik wil­ de eerst wat rust in mijn buik. Een jaar later zeiden specialisten dat het nu of nooit was. Ik was toen 35, had veel littekenweefsel na mijn operatie. We hebben de sprong gewaagd en het was me­ teen prijs. Zoals ze zeggen: je hebt maar één goed eitje nodig …”

“Onze kinderwens en de uiteindelijke geboorte van onze doch­ ter Jazz op 24 oktober 2019 maakt ook deel uit van de documen­ taire. We zijn zo blij met haar. Ons enige kindje, want we willen geen tweede keer door hetzelfde proces gaan. We hebben enorm veel geluk gehad met de ivf-behandeling. De kans dat het een tweede keer lukt, is klein. Ik wil dat niet jinxen.”

DOSSIER

JAELA COLE (46), THEATERSCHRIJVER EN AUTEUR, HAD AL HAAR HELE LEVEN LAST VAN HEVIGE MENSTRUATIEPIJN VOORALEER ZE ONTDEKTE DAT ZE AAN ENDOMETRIOSE LEED.

A

l van mijn veertiende kon ik bij elke menstruatie twee dagen mijn bed niet uit van de pijn. Mijn omgeving zei dat dit normaal was en erbij hoorde.

Maar het is belangrijk, met de kennis die er nu is, dat moeders beseffen dat als hun puberende dochter in bed ligt door haar menstruatie, er meer aan de hand is en je medische hulp moet inschakelen.”

“Pas achteraf vielen bij mij de puzzelstukjes in elkaar. Zo her­ kende ik bij de bevalling van mijn eerste kind tijdens de eerste weeën ‘mijn’ menstruatiepijn, maar stond ik er verder niet bij stil. Toen ik niet zwanger geraakte van mijn derde kind, ben ik naar de dokter gestapt. Ik probeerde tevergeefs kunstmatige inseminatie, maar ivf zagen mijn man en ik niet meer zitten.

We hadden ook al twee prachtige zonen. Een tweetal maanden later ben ik toch op natuurlijke wijze zwanger geraakt van onze jongste zoon. Maar nooit vonden dokters iets, hoewel ik vaak ben onderzocht. Uiteindelijk praat je er ook niet zo gemakkelijk over. Het zijn telkens vage klachten over hevige bloedingen, en je belandt zelfs in de hoek van psychomatische patiënten. Terwijl al de rest in mijn leven wel uitwees dat ik geen flauwe was: mijn bevallingen, de manier waarop ik dingen in mijn leven aanpak…

Gynaecologen zijn vaak mannen: leg het maar eens uit dat je menstruatiepijn van die aard is dat je niet functioneert – helaas nemen ze je niet allemaal serieus.”

“Twee jaar geleden werd ik geopereerd: er werden fibromen, een soort uitgroeisels, geconstateerd en mijn baarmoeder werd weg­ gehaald – mogelijk kwam de pijn daardoor? Het werd even beter, maar vier maanden later moest ik alweer onder het mes. Want op een scan hadden ze een gezwel gezien, wat indien kwaadaar­ dig buikvlieskanker kon zijn – een terminale kanker waaraan je in vier maanden sterft, leerde mijn Google-zoektocht. In de tussentijd zat ik in die onwetendheid en moest ik echt mijn best doen om niet de hele tijd met mijn eigen begrafenis bezig te zijn.

Ik was ook heel boos: ik kan keigoed vechten, laat mij dat dan ook doen, geef me op zijn minst iets waar ik tegen kan vechten.

Na mijn operatie werd ik wakker – nog suf van de verdoving – terwijl mijn man boven mij hing en zei: ‘Schat, het is endo­ metriose!’ En ik juichte: ‘Joepie, ik heb endometriose!’ Wat heel contradictorisch is, maar op dat moment ben je vooral blij dat het geen kanker is.”

“Van endometriose geraak je nooit helemaal af. Ik heb twee rot­ slechte weken per maand en twee minder erge weken waarbij ik

alleen ’s nachts pijn heb. De pijn voelt alsof alles precies vast­ plakt in je buik, hij straalt door naar mijn rug en mijn benen.

Voor de operaties had ik non-stop een temperatuursverhoging en kon ik bijna niet meer wandelen. Ik moest zelfs een elektri­ sche fiets kopen, want een gewone fiets lukte niet meer. Dat gaat nu wel al wat beter.”

“Ik woon in een huis met allemaal mannen, het is niet te onder­ schatten wat het voor hen betekent als er een zorgfiguur omvalt, en dan nog door een vrouwenziekte. Elk van hen ging er anders mee om: de ene probeerde me te troosten door samen tv te kij­ ken, de andere was dan weer heel praktisch ingesteld en hielp me naar het toilet, terwijl de derde veel woede in zich had, hij vond dat ik te weinig rustte en te weinig aandacht had voor zelfzorg. Ik heb vaak gedacht: misschien zijn mijn kinderen beter af zonder mij, want ik kon niet meer de mama zijn die ik wilde zijn. Maar

18

Foto Maité Thijssen

‘Met vage klachten beland je al snel in de hoek van psychosomatische klachten’

DOSSIER

‘Ik heb ook ontzettend veel met mezelf gelachen, zelfs al was ik miserabel’

▲

ik zie hen zoveel liever dan mezelf, dus ik zette door. Ik ben ook heel dankbaar voor mijn sociaal vangnet. Mijn vrienden, mijn familie en mijn mama hebben mij zo hard gesteund. Ze stuurden berichtjes en brachten soep of kwamen koken. Kleine gestes die voor mij een wereld van verschil maken.”

“Ik heb ook ontzettend veel met mezelf gelachen, zelfs al was ik miserabel. Bijvoorbeeld toen ik mijn zetel niet meer uit kon, dacht ik: zie mij hier nu zitten, de glamoureuze bomma, niet meer kunnen stappen maar toch nog altijd mijn nagels willen lakken. Dat had ik graag eerder geweten: dat het oké is om in conflict te liggen met jezelf als het moeilijk gaat.”

“Ik krijg op dit moment een injectiekuur van drie maanden lang die mijn cyclus volledig stillegt en nu bekijken ze of dat een in­ vloed heeft op mijn pijn. Ik durf het bijna niet luidop te zeggen, maar ik heb echt minder pijn. Ik had drie jaar elke dag en nacht chronische pijn en die is nu weg. Jammer genoeg zijn die injec­ ties maar een tijdelijke oplossing, want ze zijn te belastend voor mijn lichaam. Daarom word ik misschien later opnieuw geope­ reerd, om mijn eierstokken te verwijderen.”

“Bijna een jaar geleden ben ik een boek beginnen te schrijven. Ik heb mijn eigen medische verhaal gebruikt als achtergrond voor een roman. Los van het creatieve proces wil ik endometriose be­ kender maken, zodat mensen sneller de symptomen herkennen en op zoek gaan naar hulp. Waar ik zelf hopeloos in geblun­ derd heb, maar wat ik toch graag zou meegeven aan vrouwen in dezelfde situatie: neem jezelf serieus. Die pijn is niet normaal, ook al beweren ze vaak van wel. Het is niet de bedoeling dat je zo veel afziet. En bouw op tijd rust in, je hebt niemand iets te bewijzen.”

WIN WIN WIN In Samen duizelen we ­(uitgegeven bij Horizon) vertelt Jaela Cole het verhaal van ­Sarah, m ­ oeder van een zestienjarige zoon met zijn eigen puberperikelen. Als haar ­lichaam dienst weigert, belandt ze in een medische mallemolen. Een tragikomische roman over vallen.

Diep vallen. En weer overeind komen.

Markant Magazine mag vijf exemplaren weggeven.

Stuur een mailtje naar redactie@markantvzw.be.

19

DOSSIER

‘Endometriose kan uitbreiden naar andere organen’ Christel Meuleman is professor gynaecologie en is specialist in endometriose in het Leuvens ­Universitair Endometriosecentrum, waar jaarlijks zo’n driehonderd patiënten worden geopereerd.

“Ik noem de ziekte ook wel de vijand van vrouwen.”

Wat is endometriose nu precies?

Hoe kan je endometriose behandelen?

“Het is een goedaardige, chronische aandoening waarbij cellen die normaal voorkomen in de binnenbekleding van de baarmoe­ der – het endometrium – zich in de buikholte nestelen en daar een ontstekingsreactie veroorzaken. Als de ziekte onopgemerkt en onbehandeld blijft, kan ze uitbreiden naar andere organen, zoals de darmen.”

“Er bestaat geen medicatie om endometriose te doen verdwij­ nen. Bovendien kan je op de echografie de endometriose niet altijd zien. De enige manier om honderd procent zeker te zijn dat je endometriose hebt – en de enige manier om het te behan­ delen – is met een kijkbuisinterventie of laparoscopie. Een chi­ rurgische ingreep, dus, waarbij gespecialiseerde gynaecologen de endometriose kunnen wegnemen.”

“Vooraleer ik chirurgisch ingrijp, schrijf ik medicatie voor die de cyclus doet stilvallen. Zo breng ik patiënten in een kunstmatige menopauze. Waarom is dat nodig? Door patiënten in een kunst­ matige menopauze te brengen, droogt de endometriose op en kan ik al het zieke buikvlies er netjes uitpellen. Als alles nog nat is, zie je minder het onderscheid tussen ziek en gezond weefsel en is de operatie dus moeilijker.”

Wat zijn de symptomen?

“De meeste mensen detecteren de ziekte via pijn: ze hebben pijnlijke maandstonden, pijnlijke betrekkingen, ervaren pijn bij het plassen of de stoelgang. Sommige vrouwen hebben intense pijn, maar anderen ervaren geen klachten. Zo blijft endometrio­ se vaak onopgemerkt, waardoor het endometrium in de buikhol­ te jarenlang kan aangroeien.”

Hoe frequent komt het voor?

“Ik noem de ziekte ook wel de vijand van vrouwen. Officiële cijfers zeggen dat het een op de tien vrouwen treft. Ik denk dat het eerder een op de drie is. En in de fertiliteitskliniek waar ik sta, zijn het er zelfs een op de twee. Veel vrouwen hebben endo­ metriose zonder dat ze het zelf weten. Er zijn dus vrouwen met endometriose zonder pijnklachten, die niet weten dat ze het heb­ ben. Wel is het zo dat endometriose de ontvankelijkheid van het lichaam voor een zwangerschap negatief beïnvloedt. Elke vrouw die aanklopt voor een vruchtbaarheidsbehandeling is voor mij dan ook een potentiële patiënt.”

Zie je endometriose dan zo vaak bij vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen?

“Zodra de endometriose groeit tot een totale oppervlakte van

20

DOSSIER

‘Elke vrouw die aanklopt voor een vruchtbaarheids­ behandeling is voor mij een p­ otentiële patiënt’

3 vierkante centimeter, daalt de ontvankelijkheid van je li­ chaam om zwanger te worden. Dat is niet zo bekend, ook inter­ nationale fertiliteitsspecialsten slaan dit over. Als je geen pijnlijke maandstonden hebt, lijkt alles in orde te zijn, is er niks dat op endometriose zou kunnen wijzen. Het gevaar is dat vrouwen dan snel beginnen met een ivf-behandeling. Die ivf stimuleert de e­ ierstokken en zal dus ook de endometriose stimuleren. Dat ­bemoeilijkt de operatie.”

“Het goede nieuws is dat na een succesvolle kijkbuisinterventie vrouwen met endometriose soms weer spontaan zwanger kun­ nen worden. Sommige koppels adviseren we om dus opnieuw spontaan te proberen. Anderen raden we aan om na de operatie toch meteen voor ivf te gaan.”

Zijn er lange wachttijden vooraleer vrouwen geopereerd kunnen worden?

“Dat loopt inderdaad op. Normaal gezien duurt het zo’n drie maanden vooraleer je een afspraak hebt. Na een echografie duurt het weer zo’n drie maanden vooraleer we de echo be­ spreken. Pas daarna brengen we vrouwen in een kunstmatige menopauze, ter voorbereiding van de operatie, wat opnieuw drie maanden duurt. Vrouwen met een kinderwens geven we voor­ rang, zodat ze zo snel mogelijk opnieuw kunnen proberen.”

Waar kan je terecht voor een behandeling?

“In ons land zijn er twee gespecialiseerde centra, waar bij elke operatie een darmspecialist en een uroloog klaarstaan: een in het UZ Leuven en een in CHU Luik. Als chirurg weet je niet exact waar je mee te maken hebt voordat je opereert. Misschien zit je buikholte vol, misschien is je darm aangetast. Het blijft een operatie en dat houdt risico’s in. Net daarom is het belangrijk om goed terecht te komen bij een team waar de gynaecoloog zich speciaal toelegt op het chirurgisch verwijderen van endo­ metriose.”

Kan een operatie endometriose genezen?

Foto: KU Leuven

“Endometriose is een chronische ziekte: in principe is deze ‘niet op te lossen’, want ze kan opnieuw optreden. Wel gaat de le­ venskwaliteit van vrouwen na een operatie er enorm op voor­ uit. Nadien kan je met een pil eventuele restendometriose of het ontstaan van nieuwe endometriosehaarden grotendeels onder controle houden.” ■ Meer informatie over de documentaire MyEndo van Ellen Andries en Thomas Maddens, waarin ook s­ pecialist Christel Meuleman aan het woord komt, vind je op www.myendo.eu.

21

DURF TE VRAGEN

‘Geen drama of agressie voor mij a.u.b.’

22

DURF TE VRAGEN

Evi Hanssen (42) ken je als de altijd sympathieke radio- en tv-presentatrice die nooit een blad voor de mond neemt. Onlangs verscheen haar eerste boek, Ergens onderweg. In #DTV beantwoordt ze alle vragen van Isabelle Bral.

1. Evi in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“We houden het simpel en gaan naar be­ gin jaren 90. Heerlijk mijn pubertijd bele­ ven zonder telefoon of internet.”

“Dat er iets gebeurt met mijn kinderen.

En dat ik er niet meer kan zijn voor hen.”

11. In welke drie woorden kan je je relatie met je partner samenvatten?

“Zeer. Diepe. Liefde.”

2. Welk boek is je bijgebleven?

12. Welk project doet je blinken van trots?

“Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman. Ik werd voor het eerst opgezo­ gen door het verhaal. Ik beleefde het zelf, rook de geuren en voelde de vriendschap­ pen tussen de kinderen, de pijn en het leed van tijdens die kruistochten.”

“De documentaire Help! Mijn borsten staan online. En mijn boek, Ergens onderweg. Dat ik het lef heb gehad om een boek te dur­ ven uitbrengen, vind ik knap van mezelf !”

3. Ben je een goede verliezer?

“Ik ben een ontzettend goede verliezer. Ik gun iemand ook de overwinning als die persoon daar blijer van wordt. Dit gezegd zijnde, ik doe ook enkel echt mijn best als ik wéét dat ik kán winnen.”

4. Wat verkies je: een leven zonder alcohol of een leven zonder seks?

“Ik ben sinds 1 januari gestopt met alco­ hol; dat is saai maar het lukt. Zonder seks zou helemaal saai zijn.”

5. Wat is je laatst gegoogelde term?

“Mijn verloofde en ik zouden graag trou­ wen in 2021, maar dan zou het Schoon Verdiep in Antwerpen af moeten zijn. Ik heb het deze ochtend proberen op te zoe­ ken, maar geen antwoord gevonden.”

6. Je laatste leugentje om bestwil?

“Er kwam iemand een pakketje leveren en ik heb gevraagd om het gewoon in de gang te zetten ‘omwille van corona’. Ik had ge­ woon geen zin om naar beneden te gaan.”

7. Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Ik maak zeer zelden ruzie en kan me niet herinneren wanneer ik het voor het laatst geroepen zou hebben tijdens een ruzie.

Geen drama of agressie voor mij a.u.b.”

8. Welke app open je als allereerste?

“Instagram. Vreselijk, ik ben verslaafd.”

9. Naar wie of wat steek je je mentale middenvinger vol overgave op?

“Ik maak me niet zo druk om anderen. Als iemand het lef zou hebben mij te zeggen hoe ik me zou moeten gedragen, dan zeg ik wel fuck off. Op een erg elegante manier.”

10. Wat is je grootste nachtmerrie?

dus laat ik ze voorlopig maar ‘groeien’.”

21. Is het leven een geschenk voor jou?

“Ik wil niet ondankbaar klinken, maar het is een ongevraagd geschenk. Je moet zelf de slingers ophangen en soms heb ik daar geen zin in. Maar het leven is wel één groot eindig, spannend avontuur.”

22. Was de lockdown eerder een vloek of een zegen?

“Stilte. Alleen zijn. Tijdens de moeilijkste periodes in mijn leven was alleen zijn de manier om weer overzicht te krijgen.”

“Mijn wereld is door de lockdown kleiner geworden en ik voel me daar goed bij.

Aangezien ik best een chaotisch leven heb, vond ik het aangenaam dat de regels nu voor mij werden bepaald. Dat staat totaal los van alle ellende en verdriet die deze cri­ sis met zich meebrengt. Je wilt niet ziek, werkloos, eenzaam of depressief worden.

En mijn hart breekt als ik denk aan kinde­ ren die zich thuis onveilig voelen.”

15. Wie is je grootste voorbeeld?

23. Geloof je in reïncarnatie?

“Mijn mama. Dankzij haar ben ik ook een goede moeder.”

“Als klein meisje wilde ik zangeres wor­ den. Ik dacht toen: lukt het niet in dit le­ ven, dan wel in het volgende. Dus ja, ik denk dat er meerdere levens zijn. Hoe dat dan precies in elkaar zit? Geen idee.”

13. Welk dierbaar moment wil je maar al te graag nog eens herbeleven?

“De bevalling van mijn kinderen.

Misschien niet het fijnste, maar wel het meest intense moment van mijn leven.”

14. Waarin vind je troost?

16. Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Dat ik nog twee gezonde borsten heb.”

17. Wat wil je professioneel nog bereiken?

“Ik wil graag een verschil maken in de maatschappij, een steentje verleggen, din­ gen bespreekbaar maken, taboes door­ breken, mensen inspireren. Of het nu via tv, radio, sociale media of theater is.”

18. Waarvoor ben je allergisch?

“Ik eet al een paar jaar geen croissants of chocoladebroodjes meer, omdat ik dan op­ nieuw in slaap val aan de ontbijttafel. De nachtelijke piekeraanvallen zijn ook minder geworden sinds ik geen alcohol meer drink.

Maar echt allergisch? Niets.”

19. Waaruit bestaat je avondritueel?

“Liefst zo vroeg mogelijk naar bed, even alleen in bed nog wat scrollen op mijn te­ lefoon, boekje lezen en lichtje uit.”

20. De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

“Ik stel mijn bezoek aan de botox-prikker zolang mogelijk uit, maar het is soms ver­ leidelijk. Iedereen doet het, zeker in mijn omgeving. Maar ik vind rimpels niet lelijk,

23

24. Wat was je eerste studentenjob?

“Danseresje bij de Samson en Gert Kerstshows. Daarna was ik model voor bruidsjurken en deed ik reclamespots.”

25. Heb je ooit iets gevoeld voor iemand van hetzelfde geslacht?

“Zeker! Een mens wordt niet verliefd op een geslacht, wel op een persoon. Dat ik enkel relaties had met mannen, is toeval.”

26. Zie je het glas halfvol of halfleeg?

“Op de meeste dagen is het tot het randje gevuld. Soms is het leeg en valt het kapot.”

27. Welk citaat is op je lijf geschreven?

“Als je een nadeel als een voordeel bekijkt, dan wordt het dat ook.”

28. Wat is de belangrijkste levensles die je aan je kinderen wil meegeven?

“Soms moet je iets doen wat eigenlijk niet mag.”

29. Wat staat er op je bucketlist op één?

“Een jonge oma worden.”

Ergens onderweg is uitgegeven bij Horizon. ■

CIJFERS

42.500

Zoveel vrouwen namen in de maand augustus coronaverlof op om voor de kinderen te zorgen, tegenover slechts 16.700 mannen. Wijzen deze ­cijfers van de RVA erop dat de verantwoordelijkheid om voor de kinderen te zorgen nog altijd meer bij vrouwen ligt? Tegelijk werd de kloof tussen de tijd die vrouwen en mannen besteedden aan huishoudelijke taken ­tijdens de lockdown net kleiner – al kan dat ook liggen aan het feit dat er heel wat taken wegvielen, zoals de kinderen naar allerlei vrijetijdsactiviteiten te brengen. Bron: De Morgen en de RVA

33 JAAR

6,39 uur

Van je bed naar de stoel naar de zetel. In ­coronatijden komen we niet vaak buiten en dat merken onze stramme spieren.

Gemiddeld zitten we liefst 6,39 uur per dag neer. Een op de vijf Belgen zit da­ gelijks zelfs meer dan 8 uur stil. Zo’n lange zittijd veroorzaakt concentratie- en motiva­ tieverlies, vermoeidheid en op termijn zelfs een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Met de campagne Please Stand Up & Move vraagt de Cardiologische Liga om per dag minstens 30 minuten te bewegen. Is sporten niet je ding? Geen nood: ook huishoudelijke taken, een boodschap doen of een spelletje met de kinderen tellen mee als beweging.

Caritas Vlaanderen trekt aan de alarmbel na een onderzoek naar menstruatiearmoede, een term om te duiden hoezeer meisjes zich schamen over hun maandstonden als ze geen toegang hebben tot hygiënische middelen. Maar liefst vijf procent van de Vlaamse meisjes bleef al eens van school weg omdat ze geen geld hadden om tampons en maandverband te kopen. Bij meisjes die het niet breed hebben, loopt dat percentage op tot 15 procent. Bijna een op de twee meisjes in materiële ontbering heeft al eens niet genoeg geld gehad om menstruatieproducten te kopen.

Volgens Caritas is de mentale impact daarvan aanzienlijk: het veroorzaakt stress en angst voor lekken.

5%

24

Baby’s tot twaalf maanden krijgen dagelijks gemiddeld 1,6 miljoen microplastics naar binnen via flessenvoeding. Dat onderzochten Ierse wetenschappers voor het tijdschrift Nature Food. In één liter flesvoeding zouden er tot 16,2 miljoen piepkleine stukjes plastic zitten. De oorzaak dat zo veel plastic deeltjes loskomen, ligt bij het steriliseren en schudden van flesjes op hoge temperaturen. Plastic Soup Foundation stelt voor om babyvoeding voortaan in glazen flesjes toe te dienen. Tot op heden is er geen sluitend onderzoek over de impact van microplastics op onze gezondheid. De Ierse wetenschappers vragen daar dringend werk van te maken.

Tekst SarahVandoorne

Illustraties: Nenad Radojcic, Alice Design, Adrien Coquet, David, Creative Stall via The Noun Project

Zo lang duurt het om in Vlaanderen financiële hulp te krijgen voor kinderen met een verstandelijke of fysieke beperking. Dat blijkt uit een berekening van negen organisaties die werken met gezinnen en mensen met een beperking, waaronder de Gezinsbond. De wachtlijsten zouden volgens hen oplopen omdat de Vlaamse regering niet voldoende middelen vrijmaakt. Ze roepen de bevoegde minister op om met een investeringsplan over de brug te komen. In onze regio hebben meer dan 20.000 mensen recht op een persoonsvolgend budget.

COLUMN

Ode aan vrienden

V

riendschap in tijden van eenzaamheid. Zo noemde ik mijn non-fictieboek over vriendschap dat in april 2019 uitkwam. De titel was een reactie op de eenzaamheidsepidemie, waar de kranten toen vol mee stonden. Ik had geen flauw idee dat die titel een jaar later akelig actueel zou worden en dat een pandemie ons van onze vrienden zou scheiden. Toen het nog kon, nodig­ den onder meer Markant Beringen, Markant Scherpenheuvel en Markant Herk-de-Stad me uit om mijn boek te komen voorstellen.

Dat waren telkens gezellige avonden. We testten wat de aanwezige dames wisten over vriendschap en daarbij kwamen heel wat eerlij­ ke en ontroerende verhalen los! Dat is niet verbazend: wie actief is bij Markant, draagt gemeenschapsvorming vaak hoog in het vaan­ del. Ook is nieuwe vrienden maken voor velen een reden om zich aan te sluiten bij een Markant-groep.

Nieuwe vriendschappen opbouwen be­ gint met mensen tegenkomen, elkaar met enige regelmaat zien, meer over el­ kaar te weten komen en het samen leuk hebben; een actieve vereniging zorgt er haast vanzelf voor dat deze basisvoor­ waarden gegarandeerd zijn.

Maar hoe zorgen we in tijden van coro­ na voor de contactmomenten, de ver­ dieping en het plezier die onze vriend­ schappen sterk houden? Ik ging op onderzoek uit en vond vijf dingen die je voor je vriendschappen kan doen: 1. Maak bewust tijd vrij voor je socia­ le leven, al kan je nu niet meer samen koffiedrinken of tennissen. Contact met vrienden draagt bij tot ons geluksgevoel en verbetert onze ge­ zondheid, wat nu belangrijker is dan ooit. Zet je vrienden bellen in je agenda, het is net zo belangrijk als je werkmail beantwoorden.

2. Merk je dat je elkaar minder te vertellen hebt nu onze leef­ wereld tijdelijk kleiner is? Samen klagen kan enorm opluchten, maar de hele tijd over corona praten is ook niet heel gezellig.

Daarom is het goed om toch te proberen samen plezier te bele­ ven. Met de app Netflix Party kan je met vrienden films en series op Netflix kijken en intussen chatten. Je kan samen online quizzen en scrabbelen – er komen elke dag nieuwe apps bij om mensen in lockdown met elkaar te verbinden. Ben je niet zo digitaal? Wissel kookboeken uit waarin je je lievelingsrecepten aanduidt en deel jullie ervaringen, of stuur eens een tekening, gedicht of brief per

Selma Franssen (32) is journalist en schrijver. Haar boek Vriendschap in tijden van eenzaamheid - Een ode aan goede vrienden is uitgegeven bij Houtekiet.

post! Ook op afstand kan je samen nieuwe herinneringen maken.

3. Als je een vriendschap wil verdiepen, vind je online allerlei vra­ genlijsten die je kan gebruiken om iemand beter te leren kennen.

Je kan elkaar elke dag of week het antwoord op zo’n vraag mai­ len (deze is voor de romantische liefde bedoeld, maar kan je ook met vrienden gebruiken: www.36ques­ tionsinlove.com). Dat levert nieuwe ge­ spreksstof op en helpt je close te voelen met vrienden, al zie je ze niet.

4. Whatsapp, sms en andere commu­ nicatiemiddelen gebaseerd op tekst zijn handig: ze stellen je in staat om snel en regelmatig te polsen hoe het met je vrienden gaat. Door enkel via tekstbe­ richten te communiceren, gaat er ech­ ter veel verloren. Je ziet de gezichtsuit­ drukkingen van je vriend(in) niet, hoort elkaars intonatie niet. Probeer tekstbe­ richten af te wisselen met videobellen of telefoongesprekken, zodat je de stem van je vrienden nog eens hoort.

5. Nieuwe vrienden maken is nu niet eenvoudig. Dit is wel een uitgelezen moment om plannen te maken voor later. Een nieuwe hobby of vrijwilligerswerk kan een manier zijn om nieuwe mensen te leren kennen. Ga alvast op onderzoek uit welke mogelijkheden er zijn. Soms hoeven we niet vanaf nul te beginnen om nieuwe vrienden te maken: misschien zijn er verwa­ terde vriendschappen die je graag zou oppakken. Het is zeker niet vreemd om iemand die je uit het oog verloren hebt te contacteren en te vragen hoe het gaat. Dat kan spannend zijn, maar bedenk: de meeste mensen vinden het – zeker nu – fijn om te weten dat iemand aan hen denkt.

Ik probeer mijn eigen advies na te leven. En terwijl ik zoom, bel, plan, mis en schrijf, kijk ik uit naar het moment dat ik nog eens een vriend(in) een knuffel mag geven – het is van maart geleden. ■

25

Foto: Sarah Van Looy

‘Hoe zorgen we in tijden van ­corona voor ­momenten van contact?’

Carrière in IT kan altijd nog Coderen kan je leren, ook als je geen ervaring hebt of uit een heel andere sector komt. De organisatie BeCode helpt jaarlijks honderden werkzoekenden een nieuwe carrière te beginnen in IT, zo ontdekte ­Micheline Peacock.

Illustratie Istock

B

eCode biedt ‘coding bootcamps aan om digitale paracommando’s’ te vor­ men. Deze intrigerende belofte lokt ons op virtuele verkenning op de website. Coderen, wat is het, wie leert het en waarom bij BeCode?

En hebben we echt boots nodig?

Coderen dus. Ooit heb ik eigenhandig een website gebouwd, met enkel html, omdat de software die ik nodig had te duur was. Het resul­ taat was allesbehalve flitsend en het is bij die ene poging gebleven. Maar stiekem was ik toch een ­beetje fier dat ik iets geprogrammeerd had. Wanneer ik het aanbod bij BeCode bekijk, begint mijn arme hoofd te duizelen: Terminal, Git, MarkDown, HTML, CSS, SASS, CSS Frameworks, JavaScript, OOP, MVC, JavaScript libraries en Frameworks, Serverside Javascript (nodejs), PHP, C#...

Bij BeCode leiden ze absolute leken op tot webont­

ACHTERGROND

Daria brengt de opleiding tot een goed einde en kan als sta­ giair de website ontwerpen van een bedrijf. Na haar prestatie bij BeCode volgt ze nog een andere opleiding. In oktober 2019 verovert ze als duo met een medewerker de tweede plaats in een hackathon van Realdolmen. Een hackathon is een event waarop teams software- en websiteonwikkelaars en tutti quanti gedu­ rende 24 uur proberen een bepaald probleem op te lossen. De opdracht komt van de sponsor. Dit prachtig resultaat betekent de start van hun bedrijf CO2tutor. Ze ontwerpen toestellen en een platform om binnenskamers CO2 en fijn stof en dergelijke te meten. De apparaatjes maken ze zelf met 3D-printing. Deze verhuren ze aan scholen om de leer­ lingen het belang te leren van indoor luchtkwaliteit. Met dit open einde verlaten we Daria, steeds op zoek naar start-up accelerators en spon­ sors… Good luck!

wikkelaar. Kies je voor cybersecurity of artificiële intelligentie dan heb je wel basiskennis nodig. Bootcamp? De opleiding duurt minder dan een jaar, een boeiende stage incluis, met het voor­ uitzicht op een job.

ONTDEKKINGSTOCHT

Deze ontdekkingstocht wordt een ware eyeopener: het ITwereldje blijkt geen onderkoeld universum. BeCode maakt zich sterk dat leren bij hen leuk is en dat ze van jou een teamplayer maken, iemand op wie men kan rekenen. De kandidaat-student moet ‘solliciteren’ om de opleiding te mogen starten. Je moet leergierig zijn, creatief en gedreven.

De juiste mentaliteit weegt zwaarder door dan je ervaring, diploma of ach­ tergrond. Digitale vaardigheden kan je verwerven – en je moet ze trouwens toch voortdurend aanscherpen.

Met vlag en wimpel afgestudeerd is Daria Shcherbak (31). Haar ver­ ÉCHTE STAGE haal begint in Rusland, waar ze met 4 december 2010. Die datum staat in een master filologie als theater- en haar geheugen gegrift, vertelt Omnya cinemarecensent werkt. Tot haar Khamis, want op die dag landt ze in Belgische man haar meetroont naar België met haar man en twee kinde­ zijn vaderland, naar Dilbeek. Als eer­ ren. Dochtertje Tasneem is dan vier, ste op haar to-dolijst: baby Aurora zoontje Omar twee jaar. Dagenlang is bemoederen én een nieuwe taal le­ er sneeuw en vrieskou – Omnya komt ren. Daria zoekt een alternatief voor uit Egypte en denkt dat dit typisch haar journalistieke loopbaan. IT Belgisch weer is. Het duurt een half misschien? Op Facebook komt een jaar voor haar dochtertje om de taal advertentie voorbij van BeCode. De te leren en om zich aan te passen.

DARIA SHCHERBAK filosofie erachter trekt haar aan. Het Omnya is ingenieur-architect van AFGESTUDEERDE BECODE lijkt haar leuk en uitdagend om cre­ opleiding en was in Egypte actief als atief te moeten denken. Basiskennis urbaniste, maar met haar Egyptische heeft ze niet, maar tot haar verbazing diploma kan ze niet werken in België. is dat helemaal niet erg: ze wordt geselecteerd en mag starten Ook haar niveau 4 in Frans volstaat niet. Hardnekkig werkt ze met de opleiding webdevelopment. De sfeer is reuze. De klas­ door. In 2018 behaalt ze een Belgische master in Louvain-lagroep is zeer heterogeen qua leeftijd, afkomst en opleiding, maar Neuve, maar ook dan blijft de zoektocht naar een job moeilijk. quasi uitsluitend mannelijk. Daria wil het verschil maken. “Ik Daarom besluit Omnya haar tweede diploma in te zetten. Ze is wil bewijzen dat IT’ers niet enkel baardige nerds zijn in lelij­ ook GIS-ontwikkelaar – GIS is het geografisch informatiesys­ ke T-shirts of hoodies.” Ze leren zelfstandig werken: wat je niet teem dat informatie uit databases combineert met kaarten of weet, zoek je op het internet of vraag je aan een meer ervaren luchtfoto’s voor analyses – en dat leidt haar richting IT. Om medecursist of coach. Zo leer je van elkaar. Voor Daria is alles haar kennis te updaten komt ze terecht bij BeCode. Ze vindt er nieuw. “Wat de leraar zegt, is soms gewoon Chinees voor mij en een waaier van nationaliteiten en talen. Iedereen volgt er samen mijn hand is de enige die steeds omhoog gaat voor meer uitleg. les en leert van elkaar – ook om vlot samen te werken. Omnya Sommige cursisten spelen al met code van in de lagere school.” noemt de stage “een mooie kans”. Een échte stage, cv vereist en De Brusselse campus ligt aan het Centraal Station, dicht bij met een echte sollicitatie, voor werk dat ertoe doet, legt ze uit. start-ups en ngo’s. Dat maakt het zo boeiend, a live experience! “In andere opleidingen krijg je vaak zo’n onbelangrijke o­ pdracht

‘Ik wil bewijzen dat IT’ers niet enkel ­baardige nerds zijn in ­lelijke T-shirts of hoodies’

27

ACHTERGROND

voor Not in Employment, Education or Training) die enkel de lagere school afmaakten. Zij blijven veelal onder de radar, zijn moeilijk te prikkelen maar kunnen perfect de junior web development opleiding volgen. Naast hun techni­ sche vorming ontwikkelen BeCodejuniors ook hun softskills (zoals op tijd komen en in groep werken), wat hun kansen op de arbeidsmarkt aanzien­ lijk vergroot.

Kanchan besluit met een oproep naar Markant: welke IT-vrouwen ­komen er als rolmodel eens getuigen op de volgende opendeurdag? ■

omdat de stagemebegeleiders geen tijd willen investeren in jou.”

Omnya doet haar stage bij Accenture en kan er zich in drie maanden inwerken. Intussen werkt ze nog steeds bij Accenture. Omnya heeft intussen de Belgische nationali­ teit en heeft een derde dochter, Yaya, die inmiddels tien jaar is.

Omnya merkt nog op dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in IT. Maar het is een domein als alle an­ dere. Het komt erop aan om eerst te proeven en dan pas te beslissen of je er wel of niet van houdt.

BEDRIJFSCULTUUR

‘Welke ­IT-vrouwen van Markant komen als rolmodel ­getuigen?’

Kanchan Rocha, head of region Vlaanderen bij BeCode, bevestigt het verhaal van Daria en Omnya. Er zijn KANCHAN ROCHA weinig vrouwen in de IT-sector hier, HEAD OF REGION VLAANDEREN terwijl in India de verhouding wat ge­ BECODE lijker is. BeCode mikt voorlopig op 25 procent vrouwen. De interesse groeit, vrouwen zijn absoluut competent.

“Van de juniors – we spreken van juniors en niet van studenten, omdat we werken met coaching in plaats van doceren – zijn de vrouwen vaak de beste van de groep.”

Mogelijk zorgt de niet-inclusieve bedrijfscultuur er wel voor dat er veel vrouwen de sector weer verlaten? Want liefst de helft van de jonge vrouwen in een technologiejob stopt er ook weer mee, zo stelt een rapport van Accenture en Girls Who Code, een non-profitorganisatie die meisjes leert coderen. Wat een zonde van al dat potentieel.

Het is een kwestie van mindset, denkt Kanchan: vrouwen vre­ zen dat de werkuren in deze branche te ver uitdijen om ze te kunnen combineren met een gezin. Ze denkt dat het meevalt met vooroordelen tegenover vrouwen, binnen de IT-sector, en de werkgevers worden alleszins flexibeler en “gezinsvriendelijker”.

Qua leeftijd zitten de BeCoders tussen de 19 en de 51. Jonge af­ gestudeerden krijgen de raad om na hun stage van drie maanden zeker eerst enkele jaren als werknemer te werken. In een klas­ groep zijn het enkel de meer ervaren mensen die als freelancer aan de slag gaan. De opleiding is gratis en wordt gefinancierd met subsidies en sponsoring van bedrijven. BeCode richt zich op iedereen die langdurig inactief is op de arbeidsmarkt.

Hun prioriteit is immers niet zozeer een opleiding volgen, maar wel brood op de plank brengen. In de provincie Antwerpen be­ staat de doelgroep onder meer uit NEET-jongeren (NEET staat

28

www.becode.org

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW LIANTIS

Hoe kan je jouw medewerkers slimmer verlonen?

Foto Istock

Je wil je medewerkers belonen voor hun inzet of hen net extra motiveren.

Om iets extra’s te geven hoef je hen niet zo nodig meer brutoloon te betalen. Er bestaan heel wat extralegale voordelen die voor een werkgever interessanter zijn door hun fiscale voordeel.

STEL JE MEDEWERKERS GERUST MET EEN GROEPSVERZEKERING Via een groepsverzekering kunnen je me­ dewerkers niet alleen een extra spaarpot­ je aanleggen voor hun pensioen. In geval van overlijden kan je hun nabestaanden financiële zekerheid geven met een ver­ goeding. Je kan ook verder gaan en je werknemers extra verzekeren tegen ar­ beidsongeschiktheid. Een groepsverzeke­ ring geeft jouw medewerkers vooral een gerust gevoel.

De premiebijdrage die je onderneming betaalt voor een groepsverzekering, is fiscaal aftrekbaar. Verder is de RSZbijdrage op de premies een pak lager dan op lonen.

SAMEN AAN DE SLAG VOOR DE LOONBONUS Met de loonbonus, of het niet-recurren­ te resultaatsgebonden voordeel, beloon je de collectieve resultaten van je mede­ werkers. Om de bonus te krijgen moet je team een aantal targets behalen, bijvoor­ beeld: er moet een bepaald verkoopcijfer worden behaald, elke medewerker volgt een online opleiding of klachten worden sneller afgehandeld.

Dat motiveert je medewerkers en als je de doelen slim kiest, kunnen ze je helpen je

bedrijfsdoelstellingen sneller te realiseren.

En op een voordelige manier nog wel.

Want op de bonus moet je geen personen­ belastingen betalen en hij is aftrekbaar als beroepskosten. Je betaalt wel een solida­ riteitsbijdrage op het brutobedrag, maar die kosten kan je dan weer inbrengen in jouw vennootschapsbelasting.

PREMIES VOOR BELANGRIJKE MOMENTEN Toon je als werkgever van je menselijke kant en leef mee met de belangrijke mo­ menten in het leven van je medewerkers.

Geef hen een fiscaal voordelig cadeautje in de vorm van een geldbedrag, een ge­ schenk of een geschenkcheque. Dat kan je bijvoorbeeld doen bij een huwelijk, een geboorte of om de anciënniteit van een medewerker te belonen. Deze extra’s zijn vrijgesteld van RSZ-bijdragen en belas­ tingen tot een bepaald bedrag (verschil­ lend voor elke gelegenheid). Voordelig voor jou én voor je medewerker dus.

THUISWERK Is thuiswerk ondertussen ingeburgerd in

29

jouw organisatie? Ondersteun jouw me­ dewerkers dan in de kosten die ze thuis maken terwijl ze daar aan het werk zijn.

Zo kan je tussenkomen in de elektrici­ teits- en verwarmingsfactuur. Of je kan een laptop, mobiele telefoon of andere multimediatoestellen ter beschikking stel­ len. Ook een internet- of gsm-abonne­ ment kan je voor je rekening nemen als extralegaal voordeel. Maakt je medewer­ ker maandelijks een aantal kosten? Dan is een forfaitaire onkostenvergoeding mis­ schien wel een mogelijkheid. ■

Dit is slechts een greep uit de mogelijkheden voor extralegale voordelen. Wil je meer weten over een gebalanceerd loonpakket?

Surf dan naar www.liantis.be/ extralegale-voordelen-belonen.

■

IN ONZE TIJD

Kerstkiekjes

Heb je ook zulke warme herinneringen aan Kerstmis en de e ­ indejaarsperiode? Vandaag kijken we met net iets meer weemoed terug, naar hoe het vroeger was, in ‘onze’ tijd. Geniet ervan!

tijd Kerst is al uit 1985. zijn. to te fo ar ze ba tien op de n en dank ht aa ac st s van te wa en Ik en stil el geniet tijd om ev ar weer sn ja d . en en een mooie lg ng tmoeti nnen we vo Markante on Hopelijk ku ienden en e, mm Da familie, vr n Pascale Va ttem-Egem Markant Pi

Deze foto moet ongeve er in 1983 Ik was twee genomen zi ënhalf jaar jn. oud en pose kerstboom ren voor de was net ie ts leuker me t de sloefe van papa aa n n mijn voet en.

Sofie Vereyk en , Sint-Amand s a/d Sche lde

4 was ik anderhalf.

Op deze foto uit 198 , kerst voor de pakjes van Als kind hield ik en te aak arm kla a mijn mam het lekkere eten dat stboom. ker n gee ik zet f Zel de gezelligheid. erend als die boom dan Ik vind het te deprim huis extra kaal het en weer weg moet lt. en ongezellig aanvoe t Zemst kan Mar d, man Patricia Fla

Geen pure kerstfoto, dit kiekje uit 1979.

Ik sta als driejarige links, mijn oudere zus rechts. We maken ons op om te gaan zingen voor drie koningen.

Ann-Marie Cordia, Artemis

30

COLUMN

Kiezen is winnen

E

en eekhoorn hupt in de eiken tussen de van avond­ zon doorgloeide herfstbladeren. Kleinzoon heeft een kippenei gevonden en overhandigt het glunde­ rend aan oma. Binnen pruttelt een stoofpot en de haard brandt. Genieten is intenser als het eindig is.

Geniet ik daarom zo van huis en tuin? Omdat ik weet dat ze over een jaar niet meer de mijne zijn?

We hebben een belangrijke beslissing genomen, een die hoort bij onze nieuwe levensfase. Ons pensioen mag geen verhaal worden van ‘meer van hetzelfde, maar steeds minder’, om het met de woorden van ‘grijze puber’ Jean Paul Van Bendegem te zeggen.

Aanmodderen als vanouds en de vrijkomende tijd laten dichtslib­ ben met wat zich aandient, is een scenario waar je niet beter van wordt. Dus dienen er keuzes gemaakt te worden. Akkoord, niet alles ligt nog open in deze gevorderde levensfase, maar meer dan je denkt, voor wie erover wil denken. Laten we zeggen: de keuze is beperkt, maar bij­ zonder. En het valt niet te ontkennen dat ze beperkter wordt naarmate je ze langer uitstelt. Hoog tijd dus voor de vraag: wat wil ik nog en hoe ga ik dat aanpakken? Troeven op tafel en keu­ zes maken. Niet evident, en dubbel zo moeilijk – in het beste geval ook wel zo leuk – als je met twee bent.

Ik zie het rondom mij. Mijn vriendin wil haar grote tuin laten heraanleg­ gen, haar man overweegt een senio­ renflat. An droomt van een reis rond de wereld, Paul is het liefst ‘van de wereld’, weggezakt in zijn zetel met krant en muziek in de koptelefoon.

Emmy snakt naar meer tijd met de kleinkinderen, Jan verbeeldt zich een toekomst als wijnboer in Portugal.

Luc wil de GR5 afstappen, alleen.

Lieve wil citytrippen en cruisen, met hem. En dan zijn er nog Rik en Rita. Hij steeds weer op zoek naar dat groene blaadje, zij worstelend met de vraag of ze hem nog langer onder haar dak wil.

Hoewel ook onder ons dak wordt gekissebist over hoe de pen­ sioen-format in te vullen, overwegen we alsnog geen aparte bubbels. Dus zit er maar één ding op: consensus zoeken. Samen

Lut Geypens (62) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

beslissingen nemen, knopen doorhakken. Eén knoop – en nog geen kleintje – is al doorgehakt: we verhuizen naar een nieuwe woning. Van een landelijk huis met tuin op veertien are naar een ruim – tenminste naar hedendaagse normen – appartement met terras, van een lange straat met veel groen maar ook lelijke lintbebouwing naar een rustige stads­ buurt, op wandelafstand van de bin­ nenstad en het station, van een ‘uit­ hoek’ voor onze kinderen naar vlakbij voor de ene en beter bereikbaar voor de andere. Een gezamenlijke beslis­ sing, hoewel onze drijfveren verschil­ len. Mijn man zoekt vooral verlossing van onderhoud van een verouderend huis en grote tuin – hoewel hij stie­ kem toch alweer van een volkstuintje droomt – , ik eerder een andere ma­ nier van leven, met cultuur en horeca in de buurt en meer mobiliteit met minder auto. Dat we dichter bij de kinderen en kleinkinderen willen wo­ nen, hebben we gemeen.

Consensus zei ik dus, al jaagt de be­ slissing soms de rillingen over mijn lijf.

Ga ik mijn tuin niet missen? En mijn leesplekje op het terras? Het volle huis en het haardvuur met kerst? De kip­ pen en de eekhoorns? Het kleinkind dat met een eitje komt aandraven? De tomaatjes en de peren? De schaduw van de eik?

Ach, het is mooi geweest. Tijd voor iets anders. Ik zal elke drup­ pel genot uit de laatste seizoenen in mijn huidige habitat per­ sen, om opgeladen aan ons nieuw verhaal te beginnen. Hoe dat verder zal lopen, is dan weer stof voor nieuwe dromen … en discussies … en keuzes. ■

‘Niet alles ligt nog open in deze gevorderde levensfase, maar meer dan je denkt, voor wie erover wil denken’

31

UIT DE COMFORTZONE

Stoppen met snoepen Elk nummer treedt een redactielid van Markant Magazine uit haar comfortzone. Deze keer laat Ann-Marie Cordia zich hypnotiseren, in de hoop nooit meer te emo-eten.

ij? Op dieet? Dat is toch voor niets nodig?” Ik heb het al vaker gehoord. En gelijk hebben ze. Sinds ik twee jaar geleden zowat 12 kilo ben afgevallen, zit het weer goed met mijn bmi. Maar ik had er wel een jaar over gedaan om op dat gezonde gewicht te ko­ men. En het voorbije jaar zijn er traag maar gestaag opnieuw vier bijgekomen. Woeps.

Ik eet best gezond, maar vooral op stressmomenten herval ik in eten om te eten, terwijl ik niet eens honger heb. Enkel goesting.

Zin in chips, nootjes of boterhammen met speculaas. Vandaar die vier kilo. Wanneer mijn emo-eten precies is begonnen, weet ik niet. De grote verhuis op mijn twaalfde? Weggerukt worden uit je vertrouwde omgeving en herbeginnen in een land en een schoolsysteem dat vreemd aanvoelt, na vier jaar in Californië, dat – euhm – vreet wel aan je. Ik herinner me dat mijn ­ouders toen redelijk toegeeflijk waren. Zo van: je hebt het al zo moei­ lijk, we gaan je die extra stroopwafel echt niet verbieden. Aldus begon een patroon. Zegt de amateur-psycholoog in mij. Feit is dat ik het nu, dertig jaar later, nog altijd doe. Moeilijke dag?

Koekje. Gewone werkdag? Chipske. Kinderen die uitzonder­ lijk – kuch – uitdagend waren? Nog een chipske.

Dus ik waag het erop en maak een afspraak bij de hypnothera­ peut. Die kan je een virtuele maagring geven of helpen bij een suikerverslaving – en ik ga dus voor dat laatste.

Ik moet gaan zitten in een eenpersoonsfauteuil. Ik ben bang dat ik me te hard zal ontspannen en een protje zal laten. Ik vraag me af of het daarom is, dat het hier zo hard naar geurstokjes ruikt. Voor al die mensen die zich te hard ontspannen. Want dat is wat ik moet doen: mijn ogen sluiten en me ontspannen. “He-le-maal ontspannen.” Het lijkt op een soort bodyscan uit een mindfulness-sessie.

Eerst mijn voeten. Dan mijn benen, bovenbenen, borstkas. Heel mijn lichaam. Mijn handen zitten nog in elkaar en eigenlijk wil ik ze van elkaar halen, maar ik durf niet. Ze lijken in slaap ge­ vallen. Ik voel mijn ogen heen en weer gaan. Alsof ik ze probeer dicht te houden – terwijl Jonas achteraf zal zeggen dat ik ze net probeerde te openen. Er speelt zweverige, dramatische muziek.

Zijn stem wordt luider en dan weer zachter. Het gaat over hoe gezond ik ga worden. De juiste keuzes zal maken. Vanzelf. Hoe blij ik zal zijn als dat me lukt. Ik zal gemakkelijk in mijn kleren passen en een helder hoofd hebben. Intussen zweef ik op een tropisch eiland. De wind waait. “Als je toch zin hebt in iets lek­

ANGSTHAAS Het Vlaams Hypnosecentrum ligt op een industrieterrein – een beetje eng en verlaten, zo om 20 uur ’s avonds, vindt de angst­ haas in mij. Binnen ziet het eruit als een gewoon kantoor. En het ruikt er enorm naar geurstokjes.

Hypnotherapeut Jonas luistert naar mijn grieven. We praten over suikerverslaving – hij noemt het de meest aanvaarde drug in onze maatschappij. Over ­vastgeroeste patronen en hoe we die – met de hypnose – zullen doorbreken.

“Stel dat het zou kunnen,” zeg ik, “om echt nooit meer suiker te eten, weet ik niet of ik dat wil.” Maar dat doet hij nooit, vertelt hij. “Het gaat erom dat je wel nog kan genieten van iets lekkers, maar bij gelegenheid. Het zal niet meer zijn van te moeten. Het gaat erom dat je de vrijheid hebt om echt te kiezen.”

32

UIT DE COMFORTZONE

onder hypnose te vallen, schiet mijn lichaam wakker en zijn mijn zorgen daar, in alle hevigheid. Grmpf. De volgende ochtend lijkt alles gelukkig minder erg. Maar hoewel de tweede hypnosesessie net een ver­ sterkend effect zou moeten hebben, lijk ik juist wat meer moeite te hebben.

En helaas blijft dat zo, ook na de der­ de sessie. Na mijn avonddiensten als eindredacteur voor de krant, wanneer ik tot 23 uur ’s avonds werk, herval ik in mijn oude gewoontes. Nog iets lekkers! Ik heb het verdiend! Maar het is havermout met noten! Dus is het niet erg! En dat terwijl ik het zo mooi vond, wat Pascale Naessens me vertel­ de over desserts (zie elders in dit num­ mer). Hoe ze deze enkel eet wanneer ze iets te vieren heeft, en dat je mo­ menten in je leven moet vieren, is een prachtig idee. Maar voorlopig blijft eten alsnog troost voor mij. Het goede nieuws is dat ik tot dusver geen suiker at – tenzij misschien in een kommetje granola. Ik weet ook niet of het mij al zou lukken, dat genieten met mate. Zou ik het kunnen houden bij één taartje voor één keertje, of ben ik dan vertrokken voor elke dag iets vreselijk on­ gezonds? Ik schenk een glas water in. Terwijl mijn portemonnee best al wat lichter is, wil ik nog altijd die drie kilo eraf. ■

kers,” zegt Jonas, “zal je een glas water pakken. Een heel groot glas water. En dat ga je opdrinken.”

Hij spreekt nog expliciet mijn onderbewuste aan, want daar zit natuurlijk het probleem. Uiteindelijk telt hij terug af. Bij nul moet ik weer wakker zijn.

“Weet je nog alles?”

“Ja.” Ziedaar het grote misverstand over hypnose. Je weet achteraf echt nog wel wat er is gebeurd.

Als ik naar huis rij, vind ik mezelf wel net iets onoplettender, maar dat komt misschien omdat ik me zelden zo heb ontspannen.

In de eerste dagen die volgen, grijp ik veelvuldig naar water. Maar dat zal mijn blaas geweten hebben. Ik moet vaak mijn bed uit, ’s nachts, om te plassen. Dus minder ik met water.

Wel opvallend: al mijn eten smaakt superlekker. Quinoa met boerenkool en lupinebonen? Overheerlijk, zeg ik u. Ik heb ook enorm veel zin om gezond te koken.

Na een bijzonder stressvolle dag – de details zijn te gênant, maar laten we zeggen dat ik spijt had van bepaalde keuzes en ver­ dronk in een flinke portie zelfhaat – hou ik het al bij al gezond.

Normaal had ik een burger en frietjes aan huis laten leveren.

Want junkfood is troost. Nu eet ik hummus op toast – toege­ geven, met extra olijfolie erbovenop. En pijnboompitten. Maar toch. Het is een verbetering. Bravo voor mij. Na een week ben ik een kilo kwijt. Jeuj! Nog drie te gaan.

‘Ik moet me ­he-le-maal ­ontspannen, zegt hij. Mijn ogen gaan heen en weer’

Meer info: www.vlaamshypnosecentrum.be

NAAR HET STRAND Tijdens de tweede hypnosesessie ben ik sneller ontspannen. We gaan terug naar het strand. Een pad op. Een meer in. Het water dat steeds hoger komt. Jonas vertelt dat het altijd gemakkelijker wordt om die keuzes te maken. Hoe fijn het zal zijn, om gemak­ kelijk in mijn kleren te blijven passen. Hoe vitaal ik me zal voelen en hoe fijn ik het zal vinden om te bewegen. Maar dan raak ik bijna in paniek. Dat stressmomentje, met al die zelfhaat en zo, van eerder die week, komt in alle hevigheid op me af, en ik moet het van me afduwen. Ik probeer me zo goed mogelijk te concen­ treren op de woorden van Jonas. Hoe trots ik ben, op wie ik ben.

“Een mooie vrouw. Een sterke vrouw.” Zijn stem wordt luider. Ik ben weer helemaal mee en voel me vol energie. Yes. Toch slaap ik die nacht heel slecht. Elke keer als ik in slaap dreig

33

LEVENSVERHAAL

Als je moeder ­verslaafd is aan pillen Actrice en auteur Karin Jacobs (60) groeide op als dochter van een medicijnverslaafde en hypochrondische mama. Gemakkelijk was dat nooit, maar op het einde werd het haast ondraaglijk.

De laatste vier jaar dat haar moeder leefde, hield de actrice een dagboek bij dat ze verwerkte tot het autobiografische boek Moederpijn.

Dit is het levensverhaal van een dochter die het als moeder beter wilde doen.

Tekst Annick De Smet

34

LEVENSVERHAAL

D

e liefde voor het artistieke en zeker het muzikale heb ik vooral van mijn moeder – haar grootvader had een muziekschool opgericht in Boechout. Als kind wilde ik niets ­liever dan danseres worden. Ik heb zelfs nog fo­ to’s van toen ik drie jaar was en al aan het dansen was! Ik zag voor het eerst ballet toen ik een paar jaar later met mijn groot­ moeder langs vaderskant naar de opera ging. Ik zal het nooit vergeten: ik zat er tij­ dens de zondagmatinee tussen de bejaarde dametjes, enorm onder de indruk van het overweldigende gebouw met de gouden ornamenten en de rode pluchen zetels.

Maar ik was vooral ­ helemaal weg van het ballet. Terug thuis was ik zo geëmo­ tioneerd dat ik begon te huilen en nog maar één doel voor ogen had: ‘Ik wil bal­ letdanseres worden!’ Ik kreeg mijn eerste pointes en een prachtige tutu in tule die mijn grootmoeder had gemaakt. Maar van mijn vader mocht ik niet naar de ballet­ school. Ik studeerde goed en dat ging voor.

Enkel op woensdagnamiddag mocht ik va­ naf mijn dertiende balletles volgen. Voor mij kwam dansen op de eerste plaats: thuis van school maakte ik snel mijn ­huiswerk en trok ik mijn danskledij aan. Mijn les be­ keek ik wel de volgende ochtend.”

“Ik heb fijne herinneringen aan mijn moeder in mijn kindertijd. Het was geen type om samen te ravotten, maar ze was wel zorgzaam en we hebben mooie vakanties beleefd aan zee. De eerste jaren van mijn leven was ik me er niet van be­ wust dat ze geen normale mama was, in die zin dat ze vaak kampte met depressies.

Maar rond mijn tien jaar besefte ik stilaan dat er iets niet klopte. Ze slikte enorm veel pillen: om te gaan slapen, om ’s ochtends weer fit te worden, en vooral pijnstillers.

Het woord pilverslaving kende ik nog niet, maar dat was het wel. Hoe anders het er bij ons aan toeging – ik die nooit lawaai mocht maken thuis, de gordijnen

die voor mijn moeder vaak dicht moesten blijven – viel pas echt op als ik ergens bij ­vriendinnetjes over de vloer kwam.”

“In het middelbaar ging ik eerst naar Sint-Aloysius in Antwerpen, maar vond maar moeilijk mijn draai. Na veel gezeur en gesprekken met leerkrachten mocht ik van mijn vader uiteindelijk toch naar de balletschool Brabants. Ik werd toegelaten na een auditie, maar mijn lichaam was eigenlijk al te oud. De algemene vakken vormden nooit een probleem, maar qua dans stond ik hopeloos achter. Ik moest het derde middelbaar dubbelen en na het vierde middelbaar was de helft van mijn klas gebuisd. Dat harde verdict sloeg mijn droom voorgoed aan diggelen. Achteraf bekeken was dat vermoedelijk een ­wijze beslissing, want ik had mijn lichaam niet mee en ik zou het niet redden in een wereld waar enkel de top werk vindt.”

“Nadien ben ik een paar keer van school veranderd. Na het middelbaar wilde ik auditie gaan doen bij Studio Herman Teirlinck. Dat het intussen slecht ging tussen mijn ouders en ze besloten om te scheiden, heeft er m ­ isschien mee voor gezorgd dat ik zonder veel gedoe aan deze opleiding mocht begin­ nen. Ik startte in kleinkunst-­ musical. Theater was misschien een tweede keuze voor mij, maar gaandeweg ben ik er erg van gaan houden. Van het spelen kwam ook het schrijven. Ilse Uitterlinden, die bij het Kollectief Internationale Nieuwe Scène zat, vroeg me om haar gedurende een periode te vervangen. Ik was begin twin­ tig en amuseerde me volop met zingen en spelen. Ik leerde er ook de muzikanten

van de Nieuwe Scène kennen, waarmee ik een cabaretprogramma maakte. Met Jan, de saxofonist-klarinettist, zou ik later in het huwelijk treden. Alles viel in zijn plooi. Het waren fantastische jaren met tournees in Vlaanderen, Nederland, het toenmalige West- en Oost-Duitsland en Rusland. We speelden in het Bertholt Brecht-theater en werden uitgenodigd op het Bolsjojballet in Moskou. Stuk voor stuk unieke ervaringen.”

“Jan en ik wilden pas trouwen als ik zwanger was, want kinderen van getrou­ wde ouders werden in die tijd beter beschermd. Voor ons hoefde een huwelijk eigenlijk niet. Wat ik wel zeker wist, was dat ik het anders wilde doen dan mijn moeder. Ik had haar al van een erg jonge leeftijd moeten verzorgen. Misschien niet fysiek, toch niet die eerste jaren, maar alleszins wel psychisch en emotioneel.

Normaal stapt een kind met problemen naar zijn ouders. Bij mij was het omge­ keerd. Psychologisch was ze helemaal af­ hankelijk van mij. Ze overlaadde me met

‘Rond mijn tien jaar besefte ik stilaan dat er iets niet klopte met mijn mama’

35

haar problemen. ‘Je gaat toch blijven komen?

Je laat me toch niet in de steek?’”

“Toen ik zwanger was van Jelle, vroe­ gen mensen me wat ik zou doen na de ­geboorte. Of ik zou blijven werken? Een vraag die niet aan toekomstige vaders werd gesteld! Toch werd het moeilijk als koppel met een baby met een rondrei­ zend theatergezelschap. Gelukkig kreeg ik

LEVENSVERHAAL

een kans bij het Koninklijk Jeugdtheater in Antwerpen, toen er een actrice met pensioen ging. Ik mocht als jong meis­ je de rol van een worm spelen (lacht).

Blijkbaar ging het me goed af, want ik kreeg nadien meteen een contract van onbepaalde duur – in die tijd was er meer geld dan nu. Het was een heerlijke peri­ ode, ik kon helemaal mijn ding doen in een grote, familiale sfeer. Heel wat re­ gisseurs stonden te springen om met mij samen te werken. Jelle zette er letterlijk en figuurlijk zijn eerste stapjes op de bühne.

Toen ik Papagena speelde in De toverfluit van Mozart, kwam ik na de laatste scène

terug met een echte baby in mijn armen in plaats van een pop. Toen Jelle helemaal alleen naar voor trippelde en een buiging maakte was heel de zaal vertederd. Ook na de geboorte van Clara nam ik de kin­ deren toen ze wat groter waren regelmatig met me mee naar het theater. De sup­ poosten gaven hen dan een plekje in de zaal. Het theater was de perfecte babysit.

Sommige stukken zagen ze meer dan tien keer, Jelle kent nog altijd sommige liedjes van toen uit het hoofd. Jammer genoeg kwam er een einde aan deze tijd toen ie­ dereen omwille van de hoge loonkosten collectief ontslagen werd, net zoals bij de meeste theatergezelschappen.”

“Uiteindelijk kwam ik in de televisie­wereld terecht. Ik had een rol in de sitcom Hey, pa, speelde gastrollen in Flikken en Heterdaad, maar ook heftige personages, zoals een Jiddische mama in de Vlaamse politieserie Professor T. Verder speel ik tot op vandaag laagdrempelige comedy met het gezelschap Paljas Producties en doe ik schoolvoor­ stellingen via Make My Day, het bureau van Jan. Intussen is hij mijn ex, maar we kunnen het nog steeds goed met elkaar vinden – ook de scheiding wilde ik anders doen dan mijn moeder. Daar waren we het altijd al over eens geweest. Hij was net als ik een kind van gescheiden ouders en vond: de kinderen mogen nooit de dupe zijn. ‘Wie vind je leuker: de mama of de papa?’ Zo’n vraag zouden onze kinderen nooit krijgen.”

“In mijn jonge jaren werkte ik sommige periodes gewoon dubbel. Het was hard werken, maar ook leuk. Van een vast inkomen was er geen sprake.

Ik had soms een h a at - l i e f d eve r­ houding met mijn beroep, want soms zag ik de kinderen minder.

Dan voel je je als

‘Voor elke pil is er een dokter die de verslaving mee in stand houdt’

36

moeder automatisch schuldig, ook al heb­ ben we hen als ouders mee kunnen vor­ men tot de fantastische personen die ze nu zijn – Jelle als muzikant en acteur en Clara voornamelijk als actrice. Mijn moeder was huisvrouw, maar kon het ’s ochtends bijna nooit opbrengen, om op te staan en ontbi­ jt te maken. Dat heb ik wel altijd gedaan.

Ik vond het zo belangrijk, zelfs al was ik de nacht voor­dien laat thuisgekomen van een voorstelling. Misschien was ik over­ bezorgd, maar voor mij waren het lessen die ik heb getrokken uit mijn eigen jeugd.”

“Acteur zijn was steeds een belangrijk deel van mijn leven, maar met het ouder worden is het stilaan verminderd. Het beroep heeft veel van zijn charme verloren. Het moet altijd maar voor minder en sneller. Toch redden we het wel, omdat iedereen het zo graag doet. Het is een afkalvende wereld en omwille van de coronacrisis hou ik echt mijn hart vast voor de sector. Ik ben blij dat ik nu meer met schrijven bezig ben – ook dat deed ik al van jongsaf.”

“Nu is er dus Moederpijn. Het boek dat ik schreef over mijn moeder, haar medicatie­ verslaving en hoe het is om voor zo’n naaste te zorgen. Ik wil met dit boek sensibiliseren. De laatste vier levensjar­ en van mijn moeder kon ik alleen stand­ houden door het bijhouden van een dag­ boek. Na de dood van haar broer kwam ze in een neerwaartse spiraal terecht.

Haar v­erslaving leidde tot valpartijen en ­schrijnende toestanden, thuis en in de ver­ schillende instellingen waar ze verzeild ger­ aakte. Geen enkele behandeling gaf ze een kans. Ook Jelle en Clara, verafgood door ‘Potti’ – zo noemden ze hun oma – hadden geen vat meer op haar. Het positieve werd de dieperik ingesleurd, nooit was het goed.

Elk bezoek, elke telefoon werd een strijd.

Ze huilde heel vaak, dreigde meermaals met zelfmoord, dat vreet aan je. Ik moest constant vechten tegen de verzuring, de machteloosheid, het onbegrip en de frus­ tratie. Voor elke pil is er een dokter en

LEVENSVERHAAL

apotheker die de verslaving mee in stand houden. Mijn moeder is steeds een hypo­ chonder geweest die altijd een dokter vond om meer of zwaardere medicatie voor te schrijven, hoewel er nooit een fysieke aan­ doening kon worden vastgesteld. Moederpijn is een verwittiging voor een van de laatste taboes in onze samenleving: medicatiemis­ bruik bij ouderen. Veel ouders van mijn vrienden beginnen nu te sukkelen, maar ik heb het, voor zover ik me kan herinneren, nooit anders gekend.”

“Met de dood van mijn moeder, op 4 no­ vember 2016, verdween gelukkig ook mijn boosheid. Medelijden kwam in de plaats, met mijn moeder en mezelf. Spijt om zoveel dat niet is geweest. Maar het gevoel van pijn blijft overheersen. De ­jarenlange pijn van mijn mama en de pijn die ikzelf voel. Het schrijnende besef dat als je je ouders mocht kiezen, ik een andere moeder had gekozen. Die een beetje gelukkig zou zijn ­geweest. Maar je hebt maar één moe­der, en daar blijf je aan vasthangen. Ik hoop dat ik voldo­ ende genen van mijn vader, nu 87 jaar, in

‘Met de dood van mijn moeder ­verdween gelukkig ook de boosheid’

mijn gestel heb.”

“Met de jaren slijt de scherpte van de pijn. Het schrijven en werken aan de voorstelling van Moederpijn helpt.

Ik probeer met mijn partner de kansen op geluk te grijpen en te genieten. Ik wil zoveel mogelijk mensen een goed gevoel bezorgen. Er is zoveel moois en waardevols om gelukkig en dankbaar voor te zijn. Clara heeft twee dochtertjes die zo snel groot worden. Ik wil als oma veel leuke dingen met hen doen: naar het theater gaan, ponyrij­ den, spelen in het park. Ik ben er als de dood voor dat ze geen positief beeld van me zouden hebben, eens ik er niet meer ben. Wat ik nooit zal doen of toch niet van plan ben, is om zoals mijn moeder zielig te doen tegenover mijn kinderen en hen een schuldgevoel aanpraten. Als

je begint te zeuren, dan stoot je mensen van je af. De vriendinnen van mijn moed­ er namen op den duur hun telefoon niet meer op. Mijn moeder slaagde er maar niet in gelukkig te worden en slaagde er ook niet in iemand geluk te gunnen. Ze kon niets loslaten. Telkens ging ze gebukt door een niet ingevuld verlangen. Je mag weleens klagen, maar je kan niet je volle­ dig vastklampen aan een ander. Je staat toch ook een beetje in voor je eigen geluk en de keuzes die je maakt in je leven. Dat probeer ik mezelf voor te houden en wil ik ook doorgeven aan mijn kinderen. Ik wil het absoluut beter doen als moeder – of dat ga ik toch proberen. Je bent altijd het product van je opvoeding en je doet je best. Want ik zal zeker weer andere fouten maken (lacht).” ■

Karin Jacobs

Moederpijn Herinneringen aan een moeder

WIN WIN WIN

verslaafd aan pillen en aandacht

Moederpijn van Karin Jacobs is uitgegeven bij Manteau.

Markant Magazine mag twee exemplaren weggeven.

Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.

37

MODE

En toch zullen we feesten De kans dat we het eindejaar kunnen vieren in uitgebreid gezelschap, lijkt in de huidige tijden zo goed als uitgesloten. Maar ook en petit comité krijgt een feestje meer glans wanneer iedereen mooi uitgedost is.

Drie stijlen, van tijdloos zwart tot een vleugje glitter en lekker veel kleur.

Tekst Lut Clincke ELEGANTE EVERGREEN

1

Met een stijlvolle zwarte jurk of broekpak zit je altijd goed op een feest. Met een foulard of een fantasiejuweel volgens je kleurentype kan iedereen zwart dragen.

Dat is dé troef van tijdloze basics: met de juiste accessoires kan je ze helemaal naar je hand zetten en updaten. “Eenvoud is de sleutel tot de ware elegantie”, zei Coco Chanel en ze bewees het met haar groot­ ste succesnummer ooit: het zwarte jurkje dat ze lanceerde in 1926. Sindsdien is “la petite robe noire” een blijver en zijn er ontel­ bare variaties in alle stoffen en prijsklas­ sen. Een andere klassieker, met iets meer power, is het zwarte broekpak dat we te danken hebben aan Yves Saint Laurent.

Ook accessoires in zwart en zwart-wit zijn goede investeringen die zich vlot laten combineren.

1. Stijlvol en tijdloos: zwarte blazer en pantalon met gouden borduurwerk en bijhorende zijden top en f­ oulard, ­gedragen als hoofdband, uit de ­resortcollectie van Max Mara. www.maxmara.com 2. Lange, zwarte feestoutfit met zwart-witte schoenen, stola in ­omgekeerd lam en witte tas, van Marni. www.marni.com 3. Soepel vallende lange jurk met vlindermouwen, van LA collection. www.lacollection.be 4. Vegan feesttasje van Stella McCartney. www.stellamcartney.com 5. Stijlvol en tijdloos: eenvoudige zwarte pump in lakleder, van Steve Madden. www.stevemadden.com 6. Vilten hoed met goudkleurige ‘zonnestralen’ van Maison Michel. www.michel-paris.com

2

3

5

4

38

6

MODE

8 GOUD, ZILVER EN PAILLETTEN

7. Feestelijk zonder beperkingen: zilverkleurige wikkelbloes, glitterjas en effen pantalon van Jacki Collet, het Belgische label van Elke Peeters dat reikt van maatje 34 tot 54. www.jackicollet.com 8. Lange jurk in vrolijke jarentwintigstijl, van Marciano. www.guess.eu 9. Een diep decolleté vraagt om een mooi juweel, zoals deze collier van Ti Sento. www.tisento-milano.com 10. Goudkleurig laarsje van Marni. www.marni.com

▲

Toegegeven, mocht iedereen zwart dragen op een feest, wordt het een ­ ­beetje saai. Met wat goud, zilver, strass en ­pailletten krijgt het feest letterlijk en figuurlijk meer glans. Doseren is hier de boodschap: te veel glitter doet je op een kerstboom lijken.

Goud blijft een klassieker en vertaalt zich zowel in een intens geel goud als in een fijne lichte tint tussen beige en goud.

Ook zilver blijft het goed doen. Eveneens subtiel zijn de accenten met pailletten in kleur op kleur, net als stoffen met een iri­ serend effect onder invloed van het licht.

4 7 5 9

10

39

MODE

10

KLEUR JE DAG Je mag op een feest nog zo stijlvol uitpak­ ken met je little black dress, het is altijd the lady in red die de aandacht opeist. Rood steelt alle blikken en brengt leven in de brouwerij, net als andere felle kleuren.

“Er is een rode tint voor elke vrouw”, zei Audrey Hepburn. Elke vrouw vindt in­ derdaad wel een koele of een warme tint rood die bij haar past. Rood is trouwens voor alle leeftijden en doet je zelfs jonger lijken. Wie niet all the way voor rood wil gaan, kan scoren met een rood accent.

Zoals een rode lipstick, rode schoenen, een rode ceintuur, rode foulard of tas.

De rode accenten brengen een silhouet in rustige tinten zoals beige, wit, zwart of marineblauw helemaal tot leven. Dit sei­ zoen zien we naast rood veel groen in de feestkledij, van flessengroen tot felgroen.

En voor wie van pastels houdt, zijn er roze en lila, een kleur die een goede match vormt met het fellere paars.

10. Elegant en compact tasje van Unisa. www.unisa.com 11. Skin to skin: sensuele jurken in suède, van 29th October. www.29thoctober.com 12. Met deze groene feestjurk en glamour accessoires steel je meteen alle blikken, van Pinko Black. www.pinko.com 13. Elegante pump in een intrigerende paarse tint, van Marina Rinaldi. www.marinarinaldi.com 14. Rode top en pantalon van Caroline Biss. www.carolinebiss.com ■

14

11

12

13

40

#IKKOOPBELGISCH

‘Dit is een kanteljaar’ Griet Depoorter is de ondernemende vrouw achter Wolvis, het breigoedmerk dat focust op wollen designsjaals. Wat ooit startte als creatieve uitlaatklep, is nu een duurzame 100 procent Belgische collectie voor meerwaardezoekers.

Tekst Lut Clincke “Wolvis is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby. Als kind was ik vaak aan het breien, de finesses leerde ik van mijn oma. Tot mijn achttiende was het een echte uitlaatklep. Tijdens mijn studies architectuur verloor ik wegens tijdsgebrek die passie wat uit het oog, al bleef het altijd wel kriebelen. Vanaf 2011 werkte ik als architect met mijn vriend en andere architecten in het kantoor bij ons thuis. Maar al snel bleef ik wat op mijn honger zitten wat het creatieve aspect van de job als architect betreft. Ontwerpen is maar een klein deel van de job, de rest is administratie, werven opvolgen en brandjes blussen wanneer er iets fout gaat, zaken waar ik weinig energie van kreeg.”

“Enkele jaren geleden heb ik me ingeschreven aan de modeacademie van Sint-Niklaas. Ik heb de hele opleiding in avondschool gevolgd. In mijn derde jaar koos ik voor een spe­ cialisatie breigoed en zo kwam de liefde voor breien weer naar boven. Toen ik een breimachine cadeau kreeg, ben ik in mijn vrije tijd beginnen te breien, voor mezelf en voor mijn familie en vrienden. Via via kreeg ik de vraag van winkels.”

“Voor ik het goed en wel besefte, had ik in 2013 een bedrijfje én een naam voor de collectie: Wolvis. Griet is een vis, vandaar de naam, en omdat het leuk klinkt. In het begin deed ik alles zelf, maar ik kwam al gauw tot de vaststelling dat dit financieel niet echt rendabel was: mijn oplagen waren te laag en ik besteedde te veel werkuren aan één stuk. De eerste jaren com­ bineerde ik Wolvis met mijn werk als architect. Op die manier kon ik langzaam groeien. Vanaf het moment dat ik een goed ate­ lier gevonden had in België, is Wolvis in een stroomversnelling gekomen. Ik heb bewust voor een Belgisch atelier gekozen, een familiaal bedrijf uit Waregem.”

“Ik wil duurzaam ondernemen in de breedste zin van het woord: de ecologische voetafdruk zo minimaal mogelijk houden, eerlijke lonen en veilige werkomstandigheden garanderen. Bovendien is het aangenaam werken met een atelier dichtbij huis: de communicatie verloopt vlotter als je ter plaatse bent. Het laat toe om snel te schakelen. Sinds 2016 heb ik voluit voor mijn collectie gekozen, maar volg ik op afstand nog altijd de activiteiten van het architectenbureau van mijn vriend. Dit jaar is een kanteljaar, het moment om een stap verder te zetten. Steeds meer mensen kennen het merk, de om­ zet groeit gestaag. Voorlopig ligt de focus van Wolvis op sjaals,

motieven en structuren komen immers het best tot hun recht op sjaals. Ondertussen zijn er haarbanden bij gekomen en rijpt ook het idee om kimono’s aan te bieden. Elk seizoen werk ik rond een ander thema, ik laat mij vooral inspireren door architectuur en natuur. De huidige collectie heet ‘Lieux de mémoire’ en slaat op plaatsen die gelinkt zijn aan persoonlijke herinneringen.”

“Door Covid 19 is de verkoop in de boetieks weliswaar gedaald, maar de online verkoop is sterk gestegen.

Om het organisatorisch rond te krijgen, heb ik iemand deeltijds aangeworven. Ik heb ook een stagiair die helpt bij de collectie.

Zaken als PR en copywriting besteed ik uit aan freelancers. Het is niet zozeer mijn ambitie om groter, wel om beter te worden. Ik wil het overzicht blijven bewaren en zelf mijn limieten bepalen.”

“Als jonge mama van een peuter en een kleuter is het altijd een evenwicht zoeken tussen werk en gezin.

Zo vind ik het belangrijk om in de namiddag op tijd aan de schoolpoort te staan, wat mijn werkuren wel beperkt. Als het heel druk is, kan dat soms frustrerend zijn, maar op dit moment vind ik het de juiste keuze.” ■ www.wolvis.be

41

PLEIDOOI

Niet méér shoppen, wel beter

I

k schrijf dit opiniestuk niet in mijn meest modieuze kleed, maar in mijn pyjamabroek. Hoogstens heb ik enkele video­ calls waarbij niemand mijn volledige outfit kan zien. Een collega gaf me ooit de raad steeds mijn netste schoenen aan te doen aan het begin van een thuiswerkdag. Helaas, mijn pantoffels zitten te comfortabel om dat advies te volgen. Die mooie muiltjes blijven opgeborgen. Aan nieuwe laarzen inslaan voor het straks winter wordt, heb ik al maanden niet meer gedacht.

Daar wringt het schoentje natuurlijk. Honderden zelfstandige winkeliers zagen hun inkomen, hun zuurverdiende omzet, het afgelopen jaar in rook opgaan. Volgens sectorfederatie Comeos gaat het om 1,5 miljard euro verlies. Wie denkt aan shoppen als je niet eens buiten mag? Je geeft geen geld uit aan een nieuw en­ semble zonder goede gelegenheid om het te dragen – zeker niet als het water je aan de lippen staat, als de emmer dreigt over te lopen, elke maand opnieuw.

Uit onderzoek van Sedex, een plat­ form dat data over inkopen verzamelt en analyseert, blijkt dat de textielindus­ trie de zwaarst getroffen sector is door de coronacrisis. Dat geldt voor elke schakel in de textielketen, van mode­ boetiek tot kleine katoen­boer. Volgens platform voor duurzame mode COSH! zijn er 186 mensen die je kle­dingstuk aanraken voor het in je kast belandt: veel meer dan enkel de opkoper en de winkelbediende. Op elke schakel zit dit jaar verlies. In Bangladesh, na China de grootste kledingproducent, gaat het om 3 miljard euro: het dubbele van de verloren omzet in België. Dat geld was nochtans beloofd en bevestigd: het zijn bestellingen die zonder meer uitgesteld of geannuleerd zijn. Is die broek niet meer in de mode na de lockdown? Dan hoeven we ze niet meer. Vijftig miljoen arbeiders, die al geen spaargeld hebben, zijn het slachtoffer: hoe moeten zij verder zonder loon of zonder job?

De grote retailers in de hoofdstraat zijn de grootste schuldigen: merken als C&A, Esprit en Vero Moda hebben tot op vandaag hun bestellingen niet uitbetaald. Uit mijn eigen onderzoek blijkt

Sarah Vandoorne doet als freelance journalist onderzoek naar de textielindustrie. Check haar website www.ontketening.be.

dat ook Belgische modebedrijven hun orders uitgesteld hebben, zij het steeds in overleg met de leveranciers.

Is dit wat er gebeurt als we enkele seizoenen minder shoppen?

Een economie in het slop, een humanitair drama aan de andere kant van de wereld? Hoe voorkomen we dit? Voor je massaal je kredietkaart bovenhaalt om online je zorgen weg te shoppen: met meer kopen lossen we het systeem niet op. Dit is geen eenmalige stuiptrekking, geen toevallig gevolg van een allesoverheersende pandemie. Deze hele sector is een kaartenhuisje waarvan de funda­ menten zo gammel zijn dat ze eerder mensenlevens gekost hebben – als je je de instorting van die ene fabriek in Bangladesh, Rana Plaza in 2013, nog herinnert, weet je meteen waar ik het over heb. Ook bij de modeboetieks zullen dit jaar slachtoffers vallen: fail­ lissementen dreigen, niet in het minst omdat ook zij geen overschot hebben.

Daarvoor is de concurrentie met de ketens in de hoofdstraat, die zodanig veel inkopen dat ze spotprijzen kun­ nen aanbieden, te groot.

Als ik één iets hoop voor deze in­ dustrie, aan het einde van een rood boekingsjaar voor de hele keten, dan is het dit: niet meer kopen, maar beter kopen. Niet meer teren op kleine marges, massa­ verkoop, mensenlevens. Wie wil steunen, één advies: vraag je favoriete retailers hoe zij deze periode omgegaan zijn met hun leveranciers. Krijg je naar jouw gevoel een oprecht antwoord, steun hen dan. Niet met een impulsaankoop, maar met een cadeaubon, bijvoorbeeld. Bij voorkeur eentje langer houdbaar dan het volgende winterseizoen. ■

42

Foto Julie Scheurweghs

‘Ook bij de modeboetieks vallen dit jaar slachtoffers’

AANGEBODEN DOOR TELENET BUSINESS

ICT-TOPVROUWEN DEWI VAN DE VYVER EN MARTINE TEMPELS

‘We zoeken een nieuw evenwicht in dit anders werken’ Ja, ook de twee topvrouwen in ICT, Dewi Van De Vyver en Martine Tempels, werken anders vandaag. Digitaal en van thuis uit leiden ze hun team en ­netwerken ze. Daarenboven proberen ze om van het kantoor de ­fysieke ­ontmoetingsplek te maken ­waaraan mensen nood hebben.

Tekst Hans Hermans

H

et gebeurt nooit dat er twee vrouwen met een stem in de ICT-wereld tegelijkertijd in mijn Teams-venster ­opduiken, behalve voor dit interview. Martine Tempels is executive vice-president bij Telenet Business. Dewi Van De Vyver is CEO van de scale-up Flow Pilots. Beiden zijn ICT Woman of the Year. Martine in 2012. Dewi sinds begin 2020.

“Ik weet nog dat ik Martine aansprak op een receptie”, vertelt Dewi. “Ik was be­ nieuwd naar hoe ze kinderen combineer­ de met haar professioneel doel. Ik had toen twee kleine kinderen en werd ver­ scheurd tussen het moederschap en mijn ambities.”

Het eerlijke antwoord van Martine deed haar deugd. “Ik vertelde dat de combina­ tie inderdaad zwaar was”, zegt Martine.

“Dat ik met de telefoon aan mijn oor leef­ de, regelmatig in de Verenigde Staten ver­ toefde, voor één dag naar Londen vloog… en ik vaak aan het einde van de dag niet aan mijn kinderen kon vertellen waar ik gewerkt had. Ik wist het niet meer.”

KANTOOR WORDT DÉ SOCIALE ONTMOETINGSPLEK Martine en Dewi ontmoeten elkaar re­

gelmatig op events. “Deze spontane ontmoetingen zijn door corona wegge­ vallen”, betreurt Martine. “Ikzelf vang het op met mijn netwerk. Ik weet wie ik moet bellen. Maar een pas afgestudeer­ de z­onder netwerk? Ik zie het bij mijn zoon die tijdens de lockdown stage begon te lopen bij Telenet. ‘Mama, ik zit daar helemaal alleen’, zei hij me. Hij geraakte niet opgestart. Hij leerde geen mensen kennen. Dit is niet wat jongeren nodig hebben.”

Deze coronaperiode verheldert de func­ tie van een kantoor. “Je komt niet naar kantoor om met een hoofdtelefoon achter je scherm te kruipen”, ervaart Martine.

“Nee, dan blijf je beter thuis. Wel die­ nen kantoren om mensen te verbinden.

Met dit doel zijn we nu de kantoren van Telenet aan het ombouwen.”

NOG ZOEKEN NAAR NIEUW EVENWICHT Ook Dewi hecht belang aan sociale verbin­ ding. “Ons team van dertig mensen werkte standaard al van thuis uit. Op vrijdag kwamen we op kantoor samen voor teamactiviteiten, taart en soms een drink.

Deze momenten van verbinding zijn essentieel voor een team, en misten we tijdens de lockdown. Daarom komen we

43

sinds juni af ten toe weer fysiek bij elkaar.”

Martine heeft het nieuwe evenwicht nog niet gevonden. “We zijn een bedrijf waar we heel close met elkaar zijn. In Mechelen liepen 2000 medewerkers rond. Ze kwa­ men elkaar ad hoc tegen, deden praatjes en leerden van elkaar. Het gaf een rijke bedrijfscultuur. Maar hoe houden we deze cultuur in stand?”

CONCRETE ACTIES GEVEN ENERGIE Ondanks de uitdagende periode stralen Martine en Dewi. Wat geeft hen ener­ gie? Martine haalt energie uit reacties van klanten: “Zo deden onze b2b-sales­ mensen ‘How are you?’-calls. Wanneer ik merk dat klanten aangenaam verrast zijn over die aandacht en begrijpen dat we er niet alleen zijn om omzet te draai­ en, geeft het me een ‘We gaan ervoor’-­ energie.”

Ook Dewi krijgt energie van concrete ac­ ties. “Ik draag iets bij als actieve ambas­ sadrice van het project DigitalForYouth dat 10.000 laptops onder kwetsbare jon­ geren verdeelde en nu 5.000 extra laptops zoekt. In ons eigen bedrijf bedachten we de tool MyTurn waarmee klanten kun­ nen checken of er plaats is in de winkels waar ze naartoe willen.” ■

AANGEBODEN DOOR TRIAS

Gezond bedrijf, lekkere sapjes Regina Nakayenga (63) is eigenares en zakelijk leider van RENA Beverage Solutions.

Met haar familiebedrijfje brengt ze natuurlijke voedingsmiddelen op basis van hibiscus op de Oegandese markt. Dankzij de samenwerking van Trias met de Oegandese ondernemersvereniging USSIA, groeide haar zaak in no time uit tot een flinke kmo. Tekst Marije De Decker

R

Regina Nakayenga maakt sapjes van hibiscus. Foto Kibuuka Mukisa Oscar

jes toe. Vervolgens kwam ik in contact met de Uganda Small Scale Industries Association (USSIA), een non-profitorganisatie die samen met Trias Oegandese bedrijfjes versterkt. Zij hebben enorm ge­ holpen met het verder professionaliseren van mijn zaak. Zo volg­ de ik verschillende bedrijfsopleidingen, kwam ik in contact met andere ondernemers en kreeg ik hulp bij het uitwerken van een goed businessplan”.

ENA Beverage Solutions produceert gezonde producten die boordevol vitaminen en anti­ oxidanten zitten en het immuunsysteem een boost geven. Dankzij de innovatieve manier waarop het drankbedrijf samenwerkt met lokale boeren won het bedrijfje al verschillende prijzen, zoals de SusTech4Africaprijs van Ondernemers voor Ondernemers. Regina is een rol­ model voor veel andere Oegandese ondernemers.

Hoe ben je onderneemster geworden?

Hoe verloopt de samenwerking met Oegandese landbouwers?

“In 2009 volgde ik een opleiding waar ik sapjes leerde verwer­ ken en ik zag meteen het potentieel hiervan in. Samen met mijn kinderen begon ik zelf fruitwijn te produceren in mijn keuken en dat had direct succes in onze eigen omgeving. Bovendien viel al snel op dat veel klanten op zoek waren naar een gezonder, non-alcoholisch alternatief. Daarom legden we ons meer op sap­

“Die verloopt goed: we zijn erin geslaagd om de productie van hibiscus in Oeganda sterk op te drijven. Tot een paar jaar te­ rug was de plant ook in ons land vrij onbekend, maar onder­ tussen is de vraag ernaar enorm gestegen. Op dit moment zijn we zelfs bezig met de ontwikkeling van een handleiding voor landbouwers om hen te helpen hibiscus van betere kwaliteit te

44

produceren. Bovendien zien we erop toe dat boeren een correcte vergoeding voor hun oogst krijgen.”

Hoe ziet jouw doorsnee dag eruit?

“Een gewone dag? Ik weet niet of ik ’s nachts of ’s ochtends moet beginnen (lacht). Ik ga slapen rond 22 uur en daarna sta ik op rond half drie. Dan lees ik mijn e-mails en andere be­ richten en maak ik een lijstje met mijn to do’s voor de volgende dag. Meestal duurt dat anderhalf uur en dan ga ik weer slapen, om opnieuw op te staan rond half zeven. En dan begin ik echt aan mijn dag! Die ziet er elke dag anders uit: ik volg dringende zaken op, check of de productie goed loopt, bel met klanten, enzovoort. Op rustige dagen probeer ik zelfs wat aan product­ ontwikkeling te doen.”

‘Markant steunt wereldwijd onderneemsters, samen met Trias.

Ook jouw steun is nodig’

Heeft de Covid-19-pandemie een invloed gehad op jullie werking?

Voor vrouwelijke onderneemsters gaan wij door het vuur. We doen dat in Vlaanderen, maar ook in Azië, Latijns-Amerika en Afrika. Solidariteit zit nu eenmaal in ons DNA, het is de kracht van onze organisatie.

Onderneemsters versterken buiten België, dat doen we samen met Trias, de ngo van Markant.

Wereldwijd versterkt Trias tientallen ondernemers­ organisaties en boerenverenigingen, waardoor tienduizenden vrouwen een eerlijke kans krijgen om hun talent als onderneemster te ontplooien.

Met de tweejaarlijkse uitreiking van de Womed Award Zuid moedigt Markant deze vrouwen aan om in zichzelf te geloven en op eigen benen te staan. Normaal gezien zou ik zelf in oktober naar Oeganda zijn gereisd om er samen met de jury de laureaten te selecteren voor de prijsuitreiking in maart 2021. Ik had echt enorm naar deze ontmoetingen uitgekeken, maar tot mijn grote spijt gooide ook hier de pandemie roet in het eten. Ons bezoek aan de Oegandese onderneemsters is voorlopig uitgesteld, maar zeker niet afgelast. Ik ben nog steeds ontzettend benieuwd om met eigen ogen te zien hoe vrouwen dankzij Trias de kans krijgen om uit te groeien tot echte onderneemsters.

Omdat we geloven in wat Trias doet, leveren we vanuit Markant al een financiële bijdrage aan onze ngo. Maar ook jouw steun is heel erg nodig. Maak net als ik een warme gift over op BE45 7363 3333 3389, met de vermelding ’Markant voor Trias‘.

Bedankt voor jouw hulp, ik waardeer dit enorm.

“Dat viel eigenlijk goed mee. We hebben het geluk gehad dat ons bedrijf gezond is en we een goede financiële structuur heb­ ben, waardoor we snel konden inspelen op problemen. We zijn ­weliswaar zwaar getroffen door de sluiting van scholen, kerken en andere openbare plekken, maar we zijn er voorlopig in geslaagd om de ergste klappen op te vangen. Veel andere Oegandese be­ drijven hebben de deuren moeten sluiten. Wij gelukkig niet.”

Wat is jouw droom voor RENA?

“Ik droom ervan om onze producten in elk Oegandees huis­ houden te zien. Daarnaast zou ik het zelf op termijn graag wat rustiger aan doen en een meer adviserende rol in het bedrijf wil­ len spelen. Mijn opvolging is alvast verzekerd, met mijn schoon­ dochters Aletta en Regina: zij hebben de energie, het enthousias­ me en de capaciteiten om RENA groot te maken.”

Welk advies zou jij geven aan andere onderneemsters?

“Begin klein, maar met een duidelijke focus. Steek passie in wat je doet. En investeer tijd in het opbouwen van een netwerk, want samen sta je altijd sterker.”

Wat doet Trias?

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen en de komende jaren ook in Oeganda, zij aan zij met Trias. Als internationale ontwikkelingsorganisatie helpt Trias wereldwijd dromen waar te maken van ondernemende mensen. Trias versterkt ondernemers en onderneemsters wereldwijd aan de hand van microkredieten, opleidingen en het versterken van coöperaties.

Meer info over Trias vind je op www.trias.ngo ■

Gudrun Verschuere , Voorzitster van Markant en ambassadrice van Trias PS: Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest waarmee je dit jaar 60% van jouw schenking terugkrijgt.

45

Foto’s Roos Mestdagh

KOKEN

46

KOKEN

Het recept van Pascale Naessens Tekst Ann-Marie Cordia

BRAMENROOMIJS

Wat een heerlijk en gemakkelijk recept, Pascale. Maak je het dikwijls?

“In de zomer heb ik het vaker gemaakt, omdat er toen veel bramen waren. Maar het leuke aan de eindejaarsperiode is dat er in de win­ kels heel veel goede ingrediënten zijn die je anders niet altijd vindt, zoals deze braam­ bessen. Dit is een gemakkelijk recept om aan te passen, je kan dit ijs ook met andere bessen klaarmaken. Desserts hou ik wel voor speciale gelegenheden. Een dessert moet je de eer geven die het toekomt, want als je er elke dag een eet, dan wordt het iets banaals.”

INGREDIËNTEN VOOR 4 PERSONEN • 150 g bramen (+ eventueel wat extra voor de afwerking) • 100 g room • 30 g pistachenoten

ZO MAAK JE HET

Tellen weekends mee als speciale gelegenheid?

“Ik ben niet bezig met weekends of feestdagen, mijn leven is op een andere manier ge­ organiseerd. Mijn man en ik beslissen vaak zelf om er een speciale avond van te maken, omdat we vinden dat we iets te vieren hebben. Met ons tweetjes gaan we bewust op zoek naar een leuke aanleiding zoals een boek dat is afgerond of mooie uitstap die we net heb­ ben gemaakt. Soms vieren we de liefde en ons samenzijn van zo veel tijd samen, zonder dat het een rond getal hoeft te zijn. Het is belangrijkste is om momenten te zoeken om te vieren – dat maakt het leven leuker dan wanneer je alles zomaar laat voorbijgaan. Het betekent dat je even stilstaat bij je geluk. Maar uiteraard vieren we ook verjaardagen.”

1. Leg de bramen 30 minuten in de diepvries of net zo lang tot ze helemaal bevroren zijn.

2. Hak de pistachenoten grof.

3. Maal in een stevige blender de bevroren bessen met de room tot een dikke ijspasta. Voeg wat meer room toe als het ijs te korrelig is.

4. Lepel balletjes van het ijs en serveer meteen. Werk af met de crumble van pistachenoten.

Zou je dit klaarmaken met de feestdagen?

“Absoluut. Kerst vieren we altijd thuis, met ons twee of in beperkte familiekring, Nieuwjaar is een wat extraverter feest, met vrienden op locatie. Ik kook graag, maar sta niet graag uren in de keuken. Ik wil meegenieten aan tafel. Dit dessert vraagt geen voorbereiding. Je haalt de room uit de ijskast en de bessen uit de diepvries, je doet ze in de blender en klaar. Het maakt gelukkig omdat het erg lekker is, eenvoudig én gezond.”

TIP ‘Ik heb in het seizoen altijd een bakje bramen in de diepvries liggen. Zo kan ik op elk moment heerlijk instant bramenroomijs maken’ ■

Gezonde desserts bestaan dus wel!

Echt eten van Pascale Naessens, 224 p., is uitgegeven bij Lannoo.

“Ik ben niet tegen klassieke desserts, maar gezond zijn ze niet. Mijn visie is dat je je het best voelt als je het grootste deel van de tijd – 70 of 80 procent gemiddeld – natuur­ lijke voeding eet. Eet je 20 tot 30 procent van de tijd troep, dan val je daar niet van dood. Het probleem in onze maatschappij is dat we te veel snelle koolhydraten en geraf­ fineerde ­voeding eten. Die verzadigt niet.

Dit dessert vult dankzij de volle room en zorgt voor een voldaan gevoel. Je hebt niet veel ­nodig. Wie vaak klassieke desserts eet, zal dit recept misschien niet zoet genoeg ­vinden. Als je real food eet, zo weinig moge­ lijk bewerkt, en volwaardige ingrediënten, dan reageert je lichaam goed. De titel van mijn boek is niet voor niets ‘Echt eten’. En honger zal je niet lijden – integendeel!”

‘Zoek momenten om te vieren in het leven’

47

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren van Echt eten weggeven.

Stuur snel een mailtje naar redactie@markantvzw.be.

EXPO

100 x

Congo recht naar het hart

De stad Antwerpen verwierf 100 jaar geleden een grote Congolese collectie. Vandaag stelt het MAS deze tentoon.

Kunstkenner Jo Haerens bezocht de indrukwekkende expo 100 x Congo.

48

100 x Congo Foto Frederik Beyens

EXPO

Congostroom en in het historische koninkrijk Kongo tot aan het noordelijke evenaarsgebied.

Je maakt kennis met de minkisi: met kracht geladen voorwerpen die de onzichtbare wereld van de geesten en voorouders met de zichtbare wereld verbinden. De politici en religieuzen maakten er gebruik van en gaven mensen zo greep op grillige geesten en natuurkrachten. Wat verderop kan je er niet naast kijken: mutsen waren bij de Kongo-volken, zowel voor mannen als vrouwen met een hogere rang, statussymbolen. Het haakwerk uit gedroogde palmbladeren of ananasvezels was mannenwerk waar ze soms maanden mee bezig waren. Ook de kleine pronkstukken van de collectie zijn fascinerend: ivoren maskerhangertjes, houten haar­ kammen, doosjes, bekers. Je komt ogen tekort om de – voor mij dan toch – nieuwe namen van volken, objecten en rituelen in je op te nemen. Gelukkig helpt de bezoekersgids je een heel stuk op weg.

Nog maar enkele minuten ben ik in de expo binnen. Ik zoek mijn weg en daar, op een van de toonkasten, licht een tekst op die me raakt.

“Ik wil geschiedenis, ik wil geschiedenis!

Niet de riten die ik niet meer weet uit te voeren, Niet de prijzen die ik mij niet kan veroorloven Ik wil de reis herleven vanaf de oorsprong, Van hand tot hand tot in de reserves Ik wil weer een deel zijn van die geschiedenis! #kasau Maar de geschiedenis kan je hart breken.”

Het gedicht van Patrick Mudekereza, kunstenaar-schrijver uit Lubumbashi, zal een van de vele teksten zijn die me doorheen de expo doen stilstaan. Hij vroeg Congolese getuigen om gedich­ ten, waarop hij dit antwoord formuleerde. Intussen schieten de talrijke vragen door mijn hoofd. Welke verhalen schuilen achter de objecten? Hoe kijken de Congolese volkeren naar de beelden?

Hoe kijken wij naar hun verhaal? Dit wordt een bezoek met veel facetten, zoveel is onmiddellijk duidelijk.

100 IS HÉT GETAL

IMPACT VAN KOLONISATIE Langs de wanden van de tentoonstellingszaal krijg je een twee­ de verhaal. Hoe zagen Europeanen de Afrikaanse wereld? Wat is de im­ pact van kolonisatie en hoe keken Congolezen naar de westerse mens?

Els De Palmenaer, kunsthistorica en curator van de expo neemt me mee doorheen de geschiedenis. Samen met medecurator Nadia Nsayi, poli­ ticologe en curator Beeldvorming bij het MAS voor deze expo, vormt ze een tandem die het hele verhaal van­ uit diverse invalshoeken belicht.

“Beeldvorming is van alle tijden”, vertelt Els De Palmenaer. “Ook reeds in de 17de eeuw wilden schilders als Rubens en Jordaens Afrikaanse mo­ dellen afbeelden. Sta even stil bij het werk van Jordaens waarin hij Mozes en zijn Ethiopische vrouw Sippora aan ons voorstelt. Mozes neemt haar in bescherming tegen de kritiek die het koppel kreeg.

Een uniek onderwerp dat actueel blijft en precies ook de open­ heid van de expo onderstreept.”

De drie wereldtentoonstellingen van 1885, 1894 en 1930 be­ paalden mee de beeldvorming van de Afrikaanse wereld. Elk op een eigen manier. “Bij de eerste wereldtentoonstelling in 1885 in Antwerpen verscheepte men twaalf Congolezen, gekozen uit de kring van Masala, een tolk. Iemand erbij hebben die kon ver­ talen terwijl mensen in een andere wereld terechtkwamen, was

‘De expo nodigt uit tot kritisch denken en vooral, tot een dialoog’

100 x Congo, zo heet deze tentoon­ stelling. Hoezo 100? Wel, centraal in de tentoonstellingsruimte vragen 100 blikvangers uit de rijke Afrikaanse col­ lectie van het MAS al onze aandacht.

En precies 100 jaar geleden kocht de stad Antwerpen talrijke Congolese kunstvoorwerpen bij de handelaar Henri Pareyn. Deze man was al heel snel in de ban van Afrikaanse kunst en bouwde een gigantische collectie op. In datzelfde jaar schonk de toen­ malige minister van Koloniën Louis Franck objecten die hij tijdens een reis in Belgisch Kongo had meegenomen. Het wordt een echte zoektocht als je de foto’s be­ kijkt en op zoek gaat naar de beelden die je in deze expo kan terugvinden.

KRACHTIGE AMBACHT

49

▲

Maar eerst wil ik in het centrale gedeelte genieten van de on­ gelooflijke expressie en het krachtige ambacht dat uit elk werk spreekt. Je kan je bezoek zien als een denkbeeldige reis door het huidige Congo: van het zuidwesten aan de monding van de

EXPO

Zicht op Congolees dorp met vijver, Antwerpen (Zuid), 1894, Hendrik Conscience Erfgoedbibliotheek, Antwerpen

We vertelden het al: de collectie van het MAS werd opgebouwd uit aankopen en schenkingen, maar ook de missionarissen speel­ den een rol bij de verwerving van de stukken. Els De Palmenaer laat ons stilstaan bij de prachtige collectie kruisbeelden van pater Vissers. “Hij liet een uitgebreid archief na, zodat we nu precies kunnen achterhalen uit welke dorpen de stukken kwamen of aan welk clanhoofd ze hebben toe­ behoord.”

niet onbelangrijk. Het waren de eerste Congolezen die voor een Europees publiek te kijk werden gesteld.” Dat kunnen we ons vandaag niet meer voorstellen. “Het verhaal ging nog verder bij de volgende expo in Antwerpen in 1894,” vertelt ze, “waar niet minder dan 144 mensen werden overgebracht die als attractie in een opgebouwd Afrikaans dorp te kijk werden gesteld. De foto’s uit 1894 zijn sprekend voor het 19de eeuwse wereldbeeld! De drum van op de foto zie je trouwens in de tentoonstelling opgesteld. Bovendien werden vierenveertig Congolezen ziek tijdens deze tocht. Hun namen zijn teruggevonden in een patiënten­ boek van het Antwerpse ziekenhuis Stuivenberg dat werd bewaard in het Felix Stadsarchief. Acht van hen overleden hier en ook hun namen zijn bekend uit de documenten van de vroegere begraafplaats Kiel.”

Omwille van die overlijdens tijdens de expo’s van 1894 in Antwerpen en 1897 in Tervuren, beslisten de Belgen om in 1930 geen Congolezen meer over te brengen. Men maakte wel ge­ bruik van diorama’s en gipsen beel­ den.

‘144 Congolezen werden overgebracht naar Antwerpen op de Wereldtentoonstelling, als attractie’ 50

MISSIESCHOLEN Ook het werk van de missiescho­ len is een apart hoofdstuk in deze tentoonstelling. En wat vertellen de fijne raffiakantwerkjes in Tenerifetechniek? “Wellicht leerden de mis­ siezusters die techniek kennen op hun stopplaats Tenerife, tijdens de lange bootreis van Antwerpen naar Matadi.”

Van veel werken op de expo zijn de namen niet bekend, net zo min als de datum. Dat komt omdat de ko­ lonisatoren die de kunstwerken naar Europa brachten, daar niet echt mee bezig waren. Er staan ook twee beel­ den die in een gewelddadige context

EXPO

tijdens de koloniale tijd in het bezit kwamen. Waarom deze voor­ beelden van roofkunst dan niet teruggeven aan Congo? “Het museum bewaart de collectie”, zei Nadia Nsayi al eerder in De Standaard. “De beslissing om de kunst- en gebruiksvoorwerpen al dan niet terug te geven aan het Congolese volk, zal een politieke beslissing moeten zijn. Daar beslist het Antwerpse stadsbestuur over. Het museum kan informatie delen en een debat faciliteren, maar geen voortrekkersrol spelen.”

DIALOOG De expo nodigt uit tot kritisch denken en vooral, tot een dia­ loog. Zo zien we het werk van Bren Heymans die samenwerkt met hedendaagse borduursters uit de Kasaï. Hij speelt met eigen ontwerpen in op de wereldvermaarde velours du Kasaï: de eeuwen­ oude techniek van het weven van raffiastof door mannen en het aanbrengen van applicatie- en borduurwerk door de vrouwen.

Hij vertaalt dit in een nieuwe samenwerking – meer informatie hierover vind je op de website www.futur-velours.com.

Ook de film Onder het witte masker van Matthias De Groof laat een kritische stem horen. Hij vertrekt vanuit de film Onder het zwarte masker van Paul Haesaerts uit 1958, die bol stond van de ste­ reotiepen over Afrikaanse beelden en over de Afrikaanse bevol­ king. In de nieuwe film gebruikt De Groof dezelfde beelden als Haesaerts destijds, maar hij verandert de begeleidende woorden.

In plaats van een paternalistische uitleg hoor je nu de kritische woorden van Aimé Césaire uit 1950. De woorden van de FransMartinikaanse schrijver en politicus, die naar het Lingala wer­ den vertaald, zijn confronterend voor de kolonisator en blijven na al die jaren nog altijd brandend actueel. De klanken van de film hoor je ook op de achtergrond als je doorheen de expo wan­ delt; ze herinneren je steeds weer aan de uitnodiging tot reflectie.

Met het multimedia project In vele handen van het Belgo-Congolese filmcollectief Faire-Part sluiten we ons bezoek af. Mooi hoe 25 vertellers, Congolezen, Antwerpenaren en mensen die een band hebben met Antwerpen, vertellen over de Antwerpse ver­ zameling en de vragen die ze met zich meebrengt. De expo kan op vele lagen bekeken worden, maar wil op de eerste plaats een uitnodiging tot dialoog zijn voor iedere bezoeker. ■ Nog tot 28 maart 2021 in het MAS.

www.mas.be

Initiatiemasker (nkanda) voor jongens, Yaka.

Aankoop Galerie Breckpot, 1930 © Collectie MAS

51

BOEK

Vrouwenkunst In Het Grote Vrouwen Kunst Boek staan de verhalen van ruim vierhonderd vrouwen die in de laatste vijf eeuwen kunst hebben gecreëerd. De vraag is alleen: moet dat wel, zo’n vrouwenkunstboek?

Tekst Ann-Marie Cordia Libido-opstand, deel 1, van Jo Spence. Foto Het Grote Vrouwen Kunstboek

H

et streepje door ‘Vrouwen’ in de titel verraadt het al een beetje. Het Grote Vrouwen Kunst Boek is het boek dat overbodig had moeten zijn, zo kondigt ook de uitgeverij Wbooks aan. Want is kunst niet gewoon kunst? Geslacht, sekse, gender, hoe je het ook wil noemen, is toch onbelangrijk als het om Kunst gaat?

De vraag waarom er zo weinig grote vrouwelijke kunstenaars zijn, gaat al lang mee. Met alle mogelijke antwoorden van dien.

Omdat vrouwen wel wat beters te doen hebben dan zich bezig te houden met kunst? Omdat vrouwen het gewoonweg niet kun­ nen? Omdat vrouwen niet dezelfde kansen krijgen? Omdat vrou­ wen een ander soort kunst maken?

En waarom is er een aparte categorie? Want laten we eerlijk zijn, niemand houdt van quota. Iedereen wil op zijn of haar eigen talent beoordeeld worden, als mens. Als je goed genoeg bent, is de redenering, dan geraak je er wel, op eigen kracht. Alleen, zo simpel is het niet altijd. Er zijn talloze studies waaruit blijkt dat vrouwen strenger beoordeeld worden, enkel omdat ze vrouw zijn. Dat gebeurt onbewust en geldt voor gewone jobs: herhaal­ delijk werd in experimenten aangetoond dat wanneer er twee dezelfde cv’s zijn, op de naam na, de vrouwennaam minder kans maakt op de baan.

Ook blijken er meer vrouwelijke muzikanten gekozen te worden voor orkesten wanneer de audities blind zijn. Wanneer een jury niet kan zien of er een man of vrouw aan het spelen is, kiest ze vaker voor vrouwen. En onlangs nog toonde de Nederlandse onderzoeker Corina Koolen aan dat vrouwelijke auteurs anders beoordeeld worden dan mannelijke. “Zelfs bij hoog scorende li­ teraire romans van vrouwen oordelen we vooral op basis van in­ houd en plot, terwijl we het werk van mannelijke auteurs bespre­ ken op literair-technische criteria als stijl, opbouw en taal”, zei ze daarover in De Morgen. “Bovendien verdwijnt de gendergap als de auteursnaam onbekend is.” Eigenlijk beoordelen we vrouwen dus pas op hun kunnen … wanneer we hen niet als vrouw zien.

Wat als het om kunstwerken gaat? Ook daar zijn studies naar gedaan. In een experiment werd een kamer vol kunstwerken ge­ hangen, met naamkaartjes van mannelijke en vrouwelijke kun­ stenaars er willekeurig naast gehangen. Met andere woorden,

soms klopte het gender met dat van de echte kunstenaar en soms niet. Achteraf kreeg het publiek de vraag om de kunst te be­ oordelen. De conclusie? Je raadt het al, de kunstwerken met de vrouwennamen werden overweldigend minder goed beoordeeld dan die van mannen. Enkel op basis van de naam kwam er dus een negatieve connotatie.

HOGE HOEDEN EN SIGAREN Als je je bewust bent van deze impliciete vooroordelen die man­ nen en – voor alle duidelijkheid – ook vrouwen hebben, is het natuurlijk al wat minder gek, dat er zo weinig ‘vrouwelijke’ kun­ stenaars zijn. Geen wonder dat het Prado in Madrid, dat in 1819 opende, pas in 2016 de allereerste solotentoonstelling over een vrouwelijke kunstenaar hield: de overzichtstentoonstelling rond de Vlaamse Clara Peeters.

Doorheen de kunstgeschiedenis zijn er veel voorbeelden van kunst van vrouwen die werd toegeschreven aan mannen, kunst

BOEK

die ‘te vrouwelijk’ werd bevonden, kunst die niet werd verkocht (of voor een lagere prijs) omdat het ging om een werk van een vrouw en van de onderrepresentatie van vrouwelijke kunste­ naars in musea.

Kunsthistorica Wieteke van Zeil, die het voorwoord van Het Grote Vrouwen Kunst Boek schreef, heeft het over mannen met hoge hoeden en sigaren, die de kunst verdeelden in goed en slecht. “Ze stelden de westerse canon vast en schrapten vrijwel alle dames re­ soluut uit de boeken.”

“Op allerlei manieren, in musea, de litera­ tuur, zijn vrouwen een beetje weggepoetst, met name in de afgelopen honderd jaar”, legde Van Zeil uit in het Nederlandse radio­programma Kunststof. “Er waren wel vrouwelijke kunstenaars, hele goede, die ook zeer geprezen werden. Zelfs vrouwe­ lijke hofkunstenaars, vrouwen die voor grote hoven werkten en rijke opdracht­ gevers hadden. Die werden dan ook wel beschreven in de literatuur. Maar toen eind 19de eeuw de kunstgeschiedenis als vak opkwam, was dat ook een beetje de periode dat de meeste musea ontstonden en dat collecties zich bestendigden in een museum dat openbaarder te zien was. Toen waren het eminente kunsthistorici, hele goede schrijvers op zich, die iets minder aan­ dacht aan vrouwen hebben gegeven. Dat is zo druppelsgewijs ge­ gaan, dat ze eigenlijk onder het tapijt zijn geveegd. Hele goede, be­ langrijke kunstenaars, die destijds in de 16de en 17de eeuw gevierd werden, kregen geen aandacht meer. En zo zijn ze langzaam uit ons geheugen verdwenen.”

zijn, om vandaag in een apart boek te staan. “De kunstenaressen – vooral degenen die hun carrière na het einde van de negen­ tiende eeuw begonnen, toen de mogelijkheden voor vrouwen om professioneel kunstenaar te worden toenamen – weigerden vaak om hun werk in een specifieke vrouwencategorie te laten opne­ men uit angst om in een hokje te wor­ den geplaatst of als minder te worden beschouwd”, zo schrijft Rebecca Morrill in Het Grote Vrouwen Kunst Boek. “In 1976 weigerde Georgia O’Keeffe een werk uit te lenen aan de door Linda Nochlin geor­ ganiseerde expositie Women Artists: 15501950 in het Los Angeles County Museum of Art. Verder zou ze hebben gezegd dat ze geen erkenning wenste als een ‘groot kunstenares’ maar als een ‘groot kunste­ naar, punt’. In 1990 verwierp Dorothea Tanning de term ‘vrouwelijke kunste­ naar’ en zei: ‘Het is net zo’n vreemde tegenstelling als ‘mannelijke kunstenaar’ of ‘olifantskunstenaar’. Kunstenaars voe­ len zich gewoonlijk meer verbonden met hun kunstzinnige tijdgenoten – mannelijk en vrouwelijk – dan met een of andere universele vrouwenbeweging die tijd en plaats overstijgt.”

De kunst als kunst zien, en niet langer de vrouw erachter. Het lijkt in tegenstrijd met de titel, maar daartoe wil dit boek wel uit­ nodigen. Het Grote Vrouwen Kunst Boek vertelt de verhalen van vier­ honderd kunstenaars, uit meer dan vijftig verschillende landen en uit de afgelopen vijf eeuwen. Elke kunstenaar komt aan bod met een sleutelwerk en een informatieve achtergrondtekst. Het gaat van schilderkunst naar sculptuur, van fotografie, video, per­ formance tot installatie. Van Judith Leyster tot Alice Neel, van Eve Arnold tot Dorothea Tanning. Maar ook Vanessa Beecroft, Frida Kahlo en Georgia O’Keefe en onze eigen Berlinde De Bruyckere. ■

‘Op allerlei manieren, in musea, de literatuur, zijn vrouwen een beetje weggepoetst’

‘GROOT KUNSTENAAR, PUNT’ Het Grote Vrouwen Kunst Boek bevat geen overzicht van feministi­ sche kunst of kunst die de ‘vrouwelijke benadering’ of ‘vrouwen­ onderwerpen’ viert. “Vele vrouwelijke kunstenaars beschouwen hun sekse niet als bepalend voor hun kunst”, stelt Van Zeil in het voorwoord van het boek. “De gekozen kunstwerken zijn vrij­ wel nooit genderafhankelijk en dienen vooral ter illustratie van het enorme scala aan materialen, technieken, vormen en on­ derwerpen. Deze verzameling is het resultaat van een tientallen jaren durende zoektocht naar kunstenaars die niet eerder voor het voetlicht zijn gebracht en een eerbetoon aan de blijvende creativiteit van vrouwen overal ter wereld.”

Een aantal kunstenaressen zou er wellicht niet eens mee opgezet

Het Grote Vrouwen Kunst Boek van Rebecca Morrill e.a., 463 p., is uitgegeven bij Wbooks.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven.

Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

53

BREINBREKER

‘Beweging en natuur doen fantastische dingen voor je hersenen’ Wist je dat het gemiddelde IQ van kinderen op het Keniaanse platteland tussen 1984 en 1998 met liefst 26 punten is gestegen?

Dat komt door de levensomstandigheden – onder meer beter onderwijs.

In het Westen nam het IQ ook decennialang gestaag toe … tot het jaar 1975. Wie later geboren is, is gemiddeld weer een beetje dommer. Dat en veel meer, leren we in het boek Het fitte brein van Ilka De Bisschop, zelf geboren in 1982.

Tekst Ann-Marie Cordia Foto Ilena Herck

54

BREINBREKER

(lacht). Tot mijn verbazing vond ik dat helemaal niet vermoeiend of te moeilijk, maar alleen verrijkend. Ik ontdekte dat ik meer de baas kon dan ik dacht. En als je op voorhand denkt dat iets niet voor jou weggelegd is en het lukt toch, dan is dat echt een heerlijk gevoel. Eigenlijk kan je alles aan, als je er maar wat tijd en moeite in wilt steken. Zo heb ik toch wat meer zelfvertrouwen overgehouden aan dit project. Tot slot, een leuk weetje: de meer­ derheid van de mensen acht zichzelf ‘intelligenter dan gemiddeld’, wanneer het ze gevraagd wordt. Maar ze kunnen natuurlijk niet allemaal gelijk hebben (lacht). We overschatten dus graag onze eigen intelligentie. Vooral jongeren en mannen doen dat, zo is gebleken uit onderzoek. Denk dus niet te gauw dat je mijn boek niet nodig hebt.”

Waarom schrijft een 38-jarige een boek over het fit houden van je hersenen?

Ilka De Bisschop: “Ken je dat gevoel, dat je zo in de keuken staat om iets te pakken, maar dan weet je niet meer wat? De directe aanleiding voor dit project waren een hoop kleine ver­ strooidheden en vergeetachtigheden in mijn dagelijks leven. Ik ben hieraan begonnen met het naïeve idee om een superscherp, Sherlock-achtig brein te kweken. Zo simpel bleek het helaas niet. Je kan wel best wat verbetering boeken, maar het kost moeite en tijd. Ik mag er dan wat naïef aan begonnen zijn, ik ben heel blij dat ik dit boek geschreven heb.

Vooral mijn concentratie­ vermogen is er een pak beter van geworden. En dat is wel iets dat ik elke dag voel. Ik krijg veel meer gedaan sindsdien. Ik vond het verrassend hoe flexibel je IQ is. Dat je je geheugen of je concen­ tratievermogen kan trainen, leek me vrij logisch. Maar voor ik aan dit boek begon, dacht ik dat je IQ een kwestie was van een beetje geluk of ongeluk met je genen.”

‘Wat niet of nauwelijks helpt, is de hele zogenaamde braintrainingsindustrie’

En ook opmerkelijk: personen met een bril worden bij onderzoeken steevast intelligenter ingeschat dan dezelfde gezichten zonder bril. Wat helpt absoluut niet om je hersenen te trainen?

“Wat niet of nauwelijks helpt, is de hele zogenaamde braintrainingindustrie. Er worden miljarden verdiend met apps die je elke dag een paar spelletjes voor­ schotelen en beloven dat je daar in een kwartiertje per dag slimmer van wordt. Entertainend zijn deze games wel, hoor, maar ze doen niet wat ze beloven. Het enige waarin je beter wordt, is in die spelletjes spelen. Als je een kwartiertje per dag iets goeds wil doen voor je brein, kun je beter een wandeling maken door een bos of het park.

Beweging en natuur doen namelijk allebei fantastische dingen voor je hersenen. Of zet je favoriete muziek op en doe een dansje. Beweging en muziek brengen wat teweeg in je brein.” ■

Wat zijn voor jou de belangrijkste inzichten die je hebt opgedaan tijdens je onderzoek?

“Ten eerste dat de kans dat je alzheimer krijgt, niet alleen ­bepaald wordt door je genetische aanleg. Ik dacht vroeger dat dit een ziekte was die in de familie zit. Maar als een van je ­ouders erdoor getroffen is, verhoogt dat jouw eigen kans erop niet zo gek hard. Je levensstijl heeft een veel grotere invloed op je kans om alzheimer te krijgen. En dat kan in een klein hoekje zitten. Tweetaligen krijgen de ziekte, als ze dan toch toeslaat, bijvoorbeeld gemiddeld jaren later dan eentaligen, zelfs als ze die tweede taal pas later in hun leven hebben geleerd. Ook een muziekinstrument spelen beschermt tegen alzheimer. En zo kun je nog een heleboel zaken noemen.”

“Twee: soms moet je gewoon ergens mee beginnen. Ik had me­ zelf voor dit boek voorgenomen om meer intellectuele inspan­ ningen te doen. Zo ben ik bijvoorbeeld Russisch gaan leren.

Maar er hoort ook een algemene mindset bij. Ik heb voor mezelf beslist om me nergens meer door te laten ontmoedigen. Een sta­ pel neuropsychologische onderzoeken, een moeilijk breinbreker, een stukje hoofdrekenen, een tentoonstelling met conceptuele kunst waar ik eerst kop noch staart aan kreeg ... Gewoon doen

Het fitte brein van Ilka De Bisschop, 247 pagina’s, is uitgegeven bij Houtekiet.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven.

Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

55

FILM

Zing, leef, lach Soms heeft een mens in alle donkerte gewoon een feelgoodfilm nodig.

En dat is precies wat The Singing Club, over de vrouwen van beroepsmilitairen die samen een koor vormen, biedt. Leef mee met hun avonturen, terwijl je geniet van ­heerlijke eighties-hits van ­Yazoo en Tears for Fears.

Tekst Pierre Raemdonck

The Singing Club is gebaseerd op waarge­ beurde feiten. Het verhaal start op een legerbasis in Engeland, waar een groep mannen vertrekt op missie richting Afghanistan. Hoewel hun partners per­ fect vertrouwd zijn met de gevaren van het werk van hun man, blijft het elke keer opnieuw een opgave om de lange periode

tionele en rebelse Lisa (rol van Sharon Horgan). Na een reeks van kleurrijke dis­ cussies besluiten beiden om een koor op te richten.

Na het verrassende succes van The Full Monty gebruikt cineast Peter Cattaneo opnieuw muziek als de rode draad in het leven van mensen die weer zin willen ge­ ven aan hun be­ staan. Naast het muzikale aspect waarbij talrijke herkenbare hits uit de jaren tach­ tig en negentig de revue passe­ ren – ‘Only You’, ‘Shout’, ‘Time After Time’ – is vooral de tegen­ stelling tussen het karakter van de twee hoofdpersonages Kate en Lisa een leuk gegeven.

Vooral dankzij de geanimeerde woor­ denwisselingen van actrices Kristin Scott Thomas en Sharon Horgan beleef je als kijker veel plezier aan een aantal komi­ sche scènes. De kracht van The Singing Club zit hem ook in de echtheid van de

‘Misschien is dit wel dé film om het s­ ombere jaar hoopvol te eindigen’ van gemis door te komen. Een van hen is de schijnbaar immer actieve Kate (rol van Kristin Scott Thomas). Als echtgeno­ te van een hooggeplaatste officier op de ­legerbasis vindt ze het haar taak om het sociale leven te organiseren. Kate houdt er nogal conservatieve ideeën op na en botst daardoor met de eerder onconven­

56

personages. Zo is het verdriet voelbaar wanneer Kate terugdenkt aan haar ge­ sneuvelde zoon of wanneer de vrouwen op de basis geconfronteerd worden met de onzekerheid van het achterblijven.

Dit is geen film over superhelden, maar over echte mensen die op een ongewo­ ne manier terug vreugde vinden in hun leven. Samen met een flinke dosis aan meezingers en een vlot verteltempo is dit misschien wel dé film om dit sombere jaar hoopvol en vreugdevol te eindigen.

Behoudens coronamaatregelen ­vanaf 2 december in de bioscoop.

Surf voor de trailer naar www.youtube.com en zoek op ‘The Singing Club’.

Regie: Peter Cattaneo Cast: Kristin Scott Thomas, Sharon Horgan en Amy James-Kelly

WIN WIN WIN Markant Magazine mag tien duotickets weggeven.

Stuur snel een mailtje naar redactie@markantvzw.be.

FILM

Pijnlijk pakkend Een van de interessantste films op het 47ste ­Internationale ­Filmfestival van Gent was Kom hier dat ik u kus, naar een boek van Griet Op de Beeck, in een regie van Sabine Lubbe Bakker en Niels van Koevorden. Bereid je voor op een verfilming die naar de keel grijpt.

Tekst Pierre Raemdonck

Voor Mona komt er brutaal een einde aan de zorgeloosheid van haar kindertijd wanneer haar moeder bij een auto-onge­ val om het leven komt. Al vrij snel komt er een nieuwe vrouw, Marie, in het leven van haar vader. Wat bij de kennismaking met Marie een droom leek te zijn, evo­ lueert langzaam maar zeker naar een ge­ zinssituatie vol met onderhuidse spannin­ gen. Bovendien wenst de onzekere en bij momenten agressieve Marie ook nog kin­ deren van zichzelf, wat de toestand verder bemoeilijkt. Terwijl in veel gevallen een opgroeiende puber zou gaan rebelleren, offert Mona zich volledig op om iedereen in haar omgeving ter wille te zijn. Bij het maken van haar eigen keuzes in haar le­ ven, kiest ze haast nooit voor een conflict.

Steeds bewandelt ze de weg van onderda­ nigheid, ook wanneer ze aan de slag gaat als dramaturg bij een toneelgezelschap of een relatie begint met een schrijver.

Nadat haar roman Vele hemels boven de zevende werd verfilmd, vindt het literaire werk van Griet Op de Beeck nu dus opnieuw zijn weg naar de cinema. Dat haar boe­ ken geen hapklare cinema opleveren blijkt opnieuw bij Kom hier dat ik u kus. Zware thema’s als de problemen met nieuw sa­ mengestelde gezinnen, depressie of een­

zaamheid zijn prominent aanwezig in deze film. Er zijn geen relativerende toon of hu­ mor aanwezig om deze verhaalelementen vlotter verteerbaar te maken. De aantrek­ kingskracht van deze Vlaams-Nederlandse samenwerking zit hem in de fijnzinnige regie van het duo Sabine Lubbe Bakker en Niels van Koevorden.

Hun aanpak om het zwaarwich­ tige basismate­ riaal te vertalen naar het witte doek voelt niet vals aan. Via een sterk visuele aan­ pak met prach­ tige close-ups lijkt het alsof je een vlieg bent in het leven van Mona. Bovenop de geslaagde regie is er natuurlijk de buiten­ gewone vertolking van Tanya Zabarylo als Mona, bekend van de Eén-serie Zie mij graag. In elke uitdrukking van haar gezicht voel je de druk van het zich steeds willen wegcijferen om de andere zijn zin te geven of de ingehouden woede door het gebrek aan een eigen leven. Kom hier dat ik u kus respecteert de inhoudelijke gevoeligheden

uit het boek en slaagt erin als verfilming op eigen benen te staan met een sterke ­visuele dynamiek en overtuigende cast.

‘Kijk naar Mona en je voelt de druk van je te willen ­wegcijferen’

57

Behoudens coronamaatregelen nu in de bioscoop, straks normaal in talrijke culturele centra.

Surf voor de trailer naar ­ www.youtube.com en zoek op ‘Kom hier dat ik u kus’.

Regie: Sabine Lubbe Bakker & Niels van Koevorden Cast: Tanya Zabarylo, Valentijn Dhaenens, Tom Vermeir, Wine Dierickx en Tijmen Govaerts ■

CULTUURTIPS CULTUUR

DANS

© Bas De Brouwer?]

Video vixens

maanden lang presenteren kunstenaars, architecten, dichters en performers er nieuw werk in ‘patches’, tijdelijke ‘minitentoonstellingen’. Benieuwd naar hun toekomstbeeld? De expo loopt tot 18 april. www.bozar.be

BOEK

BOEK

De dansvoorstelling Jezebel liet zich inspireren door de video vixens, de uitdagende vrouwelijke modellen die je in de jaren negentig voortdurend op MTV zag. Ze liepen toen vooral schaars gekleed rond in de videoclips van rappers, maar waren ook sterk en onafhankelijk. Danseres Cherish Menzo weigert zich in Jezebel te laten definiëren door anderen.

Zij navigeert door het landschap van de hiphopcultuur en zoekt manieren om haar imago zelf op te eisen.

Jezebel, 26 februari, op het festival Buitenkant Voet in Kunstencentrum Nona in Mechelen.

Tickets via www.nona.be CONCERT

Bangelijke Bach De Bachconcerten zijn een concertenreeks in de Sint-Niklaaskerk in Gent. Elke derde zaterdag van de maand om 17 uur kan je genieten van een uniek programma waar de ­ monumentale orgelwerken van Johann Sebastian Bach centraal ­ ­staan. Op 16 januari is het aan Kristiaan Seynhaeve. Reserveer vooraf.

Meer info op www.bachconcerts.be EXPO

Galerij van de toekomst In 2017 hebben de kunstacademie van Annecy Alpes en het Centre de la Photographie Genève het onderzoeksplatform Effondrement des Alpes opgericht. Het brengt kunstenaars samen met ontwerpers, architecten, wetenschappers en anderen die zich zorgen maken over klimaatverandering. BOZAR opent in samenwerking met ­Effondrement des Alpes een ‘Galerij der toekomsten’. Enkele

Kwetsbaar portret van deze tijd

Bijsluiter bij Dr. Google

Ben ik wie ik ben is de zevende roman van Ann Bé. Rodrich is een zeer intelligente jongen, maar tijdens zijn avontuurlijke kinderjaren komen de twijfels. Waar is de genegenheid van zijn moeder? Wat doet zijn vader in een ander land? Langzaam zondert hij zich af van zijn huisgenoten en vrienden en gaat hij op zoek naar zichzelf. Wie is die jongen in de spiegel? Ben ik wie ik ben is een roman die onder de huid kruipt. Er zit pijn en verdriet in, maar ook hoop. Over de kwetsbaarheid van een opgroeiende jongen, wiens onzekerheid tot nadenken stemt. Tegelijkertijd is dit boek een onuitwisbaar portret van de tijd waarin wij, en vooral jongeren, leven. Leuk weetje: de auteur is de dochter van Maria-Jozef Broeckaert-­ De Somer, stichter van de Christelijke Middenstands- en Burgervrouwen, de voorloper van Markant.

Ben ik wie ik ben, 264 p., is ­uitgegeven bij Het Punt.

Is jouw eerste reflex als je je onwel voelt worden ook om de symptomen te googelen, met alle rampscenario’s van dien, in plaats van gewoon je huisarts te bellen? Dan is dit boek zeker iets voor jou. Het team Gezondheid en Wetenschap van de Vlaamse website voor burgers van het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine onderzoekt hoe dokter Google functioneert en factcheckt dagelijks gezondheidsinformatie in de media. Je krijgt meteen een antwoord op veelgestelde vragen. Waarom hebben lopers vaker een slecht gebit? Zijn chilipepers de sleutel tot een lang leven? Zijn cortisone-injecties tegen artrose schadelijk? Lees er alles over in deze handige bijsluiter onder redactie van Marleen Finoulst.

Dokter Google – Vriend en vijand, ­onder redactie van Marleen Finoulst, 187 p., is uitgegeven bij Houtekiet. ■

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag er vijf weggeven. Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag er drie weggeven. Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

ALLE EVENTS ZIJN – GEZIEN DE CORONAMAATREGELEN – ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

58

COLUMN

Friends

K

en jij het plezier nog, van het doorbladeren van speelgoedfolders? Ik kon er urenlang mee bezig zijn, als kind. Puur genot was het, al dat hunke­ ren naar spullen die ik meer niet dan wel zou krijgen voor Sinterklaas.

Onlangs, op een druilerige woensdagnamiddag nog voor de tweede lockdown, nam mijn vierjarige zoon aandachtig de Lego-folder door, samen met zijn oma, net als ik vroeger. Op elke pagina zocht hij de leeftijd – “Dit is voor 10-jarigen, hè? En dit voor 9-jarigen.” Zo ging hij verder, tot hij bij zijn eigen leef­ tijd was. (enthousiast) “Kijk, oma, dit is voor 4-jarigen! Dit wil ik!”

Hij hield halt op een pagina van Lego Friends, met een soort café waar je cupcakes kon eten. Mijn schoonmoeder fronsde.

“Maar Lou, dat is voor meisjes!” Waarop ik: “Excuseer?”

Ze lachte. “Oei, ik weet het, dat mag ik niet zeggen, zeker?”

“Zo is het dus níét, Lou”, zei ik. “Je mag op je lijst zetten wat je wil.”

Het is een punt waar we thuis op hameren. Dingen zijn niet enkel ‘voor jongens’ of ‘voor meisjes’. Vrij spel, kinderen kiezen wel, zo heet de campagne die al een aantal jaar winkels aanmoe­ digt om speelgoed niet meer volgens gender in te delen.

Naar mijn gevoel hebben we de af­ gelopen jaren vooral gehamerd op alle mogelijkheden die meisjes moe­ ten krijgen. Na een protestbrief van een zevenjarige aan Lego – ‘Waarom zijn er geen poppetjes van vrouwelij­ ke wetenschappers?’ – lanceerde het merk zes jaar terug zijn eerste vrou­ welijke wetenschapper. Beter laat dan nooit, en ze passen goed bij de speci­ ale programma’s die meisjes richting STEM-opleidingen wil sturen, want we hebben hun talent nodig als we­ tenschappers.

Maar hoe zit het met de jongens?

Wanneer moedigen we hen actief aan om een richting in de zorg te kiezen?

Om zorgzaam te zijn? Hoe gek is het dat Lego Friends zich enkel op meisjes richt? Hebben jongens geen vrienden nodig?

We weten al lang dat de opdeling tussen jongens- en meisjes­ speelgoed vooral de speelgoedindustrie dient, omdat ouders twee fietsen moeten kopen: eentje in blauw voor hem en eentje in roze voor haar. Zijn we echt zo irrationeel dat we geloven dat jongens minder mans worden als ze op een roze tweewieler leren fietsen?

Het wordt hoog tijd dat jongens meer keuzevrijheid krijgen. Niet

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (43) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

alleen op vlak van speelgoed, ook als het om kleding gaat. Een vriendin grapte dat dit net een van de weinige voordelen is die wij als vrouwen hebben: we mogen én stoer gekleed gaan, én frivool. Voor jongens is de beweegruimte veel kleiner.

Toegegeven, als mijn vierjarige zin heeft om nagellak op te doen – en dat mag hij, want zijn oudere zus mag dat ook – heb ik liever dat hij blauw en groen kiest en geen roze. Omdat ik bang ben dat hij anders wordt uitgelachen.

Het allerergste wat je blijkbaar kan zijn als jongen, is een meisje: dat krij­ gen ze van jongs af aan ingelepeld.

Meestal wordt het niet letterlijk ge­ zegd, maar ze leren snel hun plaats kennen. Lou wilde tot aan de zomer graag zijn haar laten groeien, maar nadat een leidster op speelpleinen zei dat hij ‘op een meisje’ leek, kon hij het niet snel genoeg laten knippen. En zo kwam Lou ook tot het besluit dat hij die Lego Friends niet zou vragen aan de Sint.

Die avond moest ik hem tonen hoe hij zijn babypop een verse luier kon aan­ doen. Die had hij vorig jaar gekregen van de Sint. Een jongenspop met – uiteraard – blauwe kleertjes.

Het flesje gaf hij zelf. Voorlopig heeft niemand hem verteld dat dit enkel voor meisjes is. En dat wil ik graag zo houden.

Om te weten of speelgoed voor jongens of meisjes is, bestaat er een handige flowchart, mail ik mijn schoonmoeder nog. De eni­ ge vraag luidt: moet je het speelgoed bedienen met je geslachts­ delen? Ja? Dan is het niet geschikt voor kinderen. Nee? Dan is het geschikt voor jongens én meisjes. Ze kon er gelukkig mee lachen. ■

59

Foto Chen Vandeput

‘Je lijkt op een meisje, zei ze, dus wilde mijn zoontje zijn haar weer kort’

61

PELGRIMEREN

De moderne pelgrim

Ben je op zoek naar een – innerlijke – reis, die je rust en gemoedsrust, een gevoel van eenheid met jezelf en met de natuur brengt, terwijl je onderweg nieuwe vriendschappen sluit?

Wellicht zijn de Markant Pelgrimstochten precies wat jij zoekt.

Tekst Trui Colpaert

V

eel oude pelgrimsroutes zijn perfect bewegwijzerd en dat maakt ze populair bij wandelaars en bede­ vaartgangers. Natuurlijk reizen de pelgrims van de 21ste eeuw met hun hedendaagse uitrusting wat com­ fortabeler – de eerste pelgrims moesten vroeger ook nog eens te voet huiswaarts keren. Maar het doordrenkt worden met de ervaring die bij het pelgrimeren hoort, is er niet minder om. Het gaat niet om nostalgie, niet enkel om emotie. De be­ leving trekt een spoor in je ziel, en dat merkteken blijft. Je ervaart de natuur en je lichaam – en zeker ook de beperkingen ervan – heel intens als je gaat stappen.

Hoe dan ook: te voet komt de essentie van een streek en haar geschiedenis het beste bij de mens binnen, te voet word je gaandeweg pelgrim en tochtgenoot.

‘Te voet komt de essentie van een streek en haar geschiedenis het beste binnen’

5 - 16 JULI 2021

DE VIA PODIENSIS: VAN LE PUY-EN-VELAY NAAR CONQUES Le Puy-en-Velay is het vertrekpunt van de oudst beschreven pelgrimstocht in Frankrijk, richting Santiago de Compostela. Het is een uitzonderlijk plaatsje, mede door de bijzondere ligging tussen de overblijfselen van een vulkanisch landschap. Daar vertrekken we – in de vroege ochtend – om onze tocht van net geen 200 kilometer te voet te ondernemen naar het pittoreske Conques. De route trekt door historische plek­ ken en bijzondere landschappen. We kruisen de schilderachtige Velay en Margeride, het meedogenloze plateau van de Aubrac en de heerlijke vallei van de Lot. De afdaling naar de Dourdou brengt ons in Conques, het schitterende einddoel van de pelgrim­ stocht. Zo’n tocht was vroeger de enige manier om iets van de wereld te zien. Vandaag is stappen daarenboven een weg om mensen te ontmoeten en voor jezelf is het onge­ twijfeld ook wat ont-moeten. In dagelijkse spiritmomenten creëren we rust en ruimte om stil te staan bij de eigenheid van het pelgrimeren.

Maximum 30 deelnemers kunnen meegaan. Er zijn nog slechts enkele ­plaatsen beschikbaar.

62

PELGRIMEREN 29 AUGUSTUS-8 SEPTEMBER 2021

Dit zeggen pelgrims anno 2020

TUSSEN WIJNGAARDEN EN ABDIJEN: IN DE VOETSPOREN VAN DE MONNIKEN VAN CÎTEAUX De ietwat ongekende Bourgogne van monniken, bossen en wijngaarden doorkruisen is een unieke belevenis. Weg van Grand Cru’s en grote wijndomeinen ontdek je, in de diepte van bossen en de weidsheid van de Bourgondische landschappen, het ech­ te karakter van deze rijke en spirituele streek. Je hoofd komt tot rust, de geuren en kleuren van het Franse landschap laat stressoren, zorgen en alledaagse drukte naar de achtergrond verdwijnen. Vanuit Cîteaux stappen we vijf etappes noordwaarts tot de schitterende abdij van Fontenay. Het is een nagenoeg onontgonnen pad. Authentieke dorpjes en gehuchtjes bieden er ruimte voor een zoektocht naar stilte en ontmoeting.

Vanaf Fontenay gaan we westwaarts om vier dagtochten later aan te komen in Vézelay.

Onderweg ontrafelen we het ABC van het monnikenleven: wat drijft hen vandaag om een ideaal van bijna duizend jaar oud blijvend te beleven en uit te dragen? Welke spo­ ren laten ze na in de streek en wat hadden ze met wijn?

Negen dagen stappen we over de afstand tussen Cîteaux en Vézelay. Ook hier ver­ blijven we in – meestal – familiale hotels en wordt de lokale gastronomie alle eer aan gedaan. We dragen elk onze dagrugzak met picknick. De tussenliggende afstanden wor­ den overbrugd met de bus die ook onze bagage vervoert.

Minimum 20 en maximum 30 deelnemers.

Programma en inschrijvingsdocumenten voor beide tochten op aanvraag bij: Carmen De Vos: tel. 09 386 46 82 carmen.de.vos1@gmail.com Trui Colpaert: tel. 09 231 89 07 trui.colpaert@gmail.com Voorwaarden: • Lid zijn van Markant (ook partners zijn welkom) • Een goede gezondheid én dito conditie, openstaan voor het groepsaspect én voor spiritualiteit.

I.s.m. Reizen Sercu lic. 1239

63

“Op elke tocht laat je iets achter: een zorg, wat stress… Maar na elke tocht komen we rijker terug: de ervaring, de vrienden, de verhalen. Ze kleuren de dagen” – Carla “We zijn met een hoofd vol haast op weg. We ZIJN zo druk en er blijft zo weinig tijd over. Dan is de ontmoeting met tochtgenoten datgene wat je zoveel leert te relativeren” – Ann “De unieke cocktail van de tocht trekt me aan: het fysieke, de mooie stille natuur, de dorpen, de stille momenten onderweg, een spiritmoment, het ont-moeten, dat wat we zomaar aangeboden krijgen…” – Nicole “Dit is niet zomaar een wandelvakantie. Het is telkens opnieuw een warm-menselijke en unieke ervaring van ontmoeting, stilstaan bij je eigen leven en genieten van cultuur, natuur, gastronomie…”

– Marie-Jeanne “Samen onderweg zijn is belangrijk, maar het groepsgevoel dat hierbij ontstaat, is zonder meer bijzonder. Je voelt het diepe besef dat elke deelnemer een eigen én bijzonder individu is met een apart verhaal. Het bijzondere aan zo’n tocht is dat we vertrekken als individuen en toch groeien naar een hechte groep waarbij de meer kwetsbare wordt ondersteund door de minder kwetsbare” – Rudy “Laten we het glas heffen ter hoogte van ons hart en dankbaar klinken op een onvergetelijke tocht, klinken op vandaag en morgen” – Marie-Christine ■

COLOFON

Colofon

COVERFOTO Fotografie: Ellen Goegebeur Make-up: Vanessa Bossuyt OPLAGE 30.000 exemplaren

MARKANT MAGAZINE IS HET ­LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

RECLAMEREGIE Publicarto NV, Driehoekstraat 18, 9320 Aalst Liselot Derycke

ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW Gudrun Verschuere

Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

V.U. Diane Devriendt

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het ­papieren Markant ­Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine 7 keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ­ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/­magazine

MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 296 93 30 | 02 286 93 69 info@markantvzw.be www.markantvzw.be

Winnaars septembernummer

ABONNEMENTEN • 45 euro voor het sociaal-cultureel netwerk Markant en Best Pittig • 125 euro voor Artemis, het professionele netwerk Te storten op het rekeningnummer BE 76 4350 3286 5195

De nieuwe etiquettebijbel van Brigitte Balfoort De verschijning van De nieuwe etiquettebijbel van ­Brigitte Balfoort heeft helaas vertraging opgelopen.

Mart Saels, Bea Vanhalst, Rosine Heynze, Greet Maes en N ­ ancy De Riek kregen wel alvast een exemplaar van de vorige etiquettebijbel van uitgeverij Houtekiet ­opgestuurd. De nieuwe krijgen ze later.

HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia annmarie.cordia@markantvzw.be

Pride and Pudding van Regula Ysewijn Regine Van Hollebeke, Marleen Heynderickx en ­Marie-Rose Desmet

ARTDIRECTION Bird’s Eye Design

Verboden beelden van Daniël Biltereyst Katrien Nuyts, Suzanne Blanckaert-Stevens en Maureen Verkindere

REDACTIERAAD Isabelle Bral, Kirsten ­Coenraets, ­Annick De Smet, Lut Geypens, Jo Haerens, Micheline Peacock en Lauren Van ­Zeebroeck

Markant is lid van

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Isabelle Bral, Lut ­Clincke, Trui Colpaert, Jaël Cox, ­Flore ­Deman, Marije Dedecker voor Trias, Rosine ­Deprez, ­Annick De Smet, Selma Franssen, Lut Geypens, Jo ­Haerens, Kibuuka Mukisa Oscar voor Trias, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre ­Raemdonck, Rebecca Schoeters, Sarah Vandoorne, ­Sarah Van Looy, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Gudrun Verschuere Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

64

Cadeautip?

Geef een bon voor een verblijf in de duinen.

Waardebonnen verkrijgbaar vanaf

€50 in Ter Helme of op terhelme.be

Op zoek naar een origineel geschenk?

Voor oma en opa, vriend of collega? Met een cadeaubon scoor je altijd. De ontvanger ruilt hem in voor een maaltijd, arrangement of overnachting. En hij blijft twee jaar geldig!

Hoe? Je kan een bon aankopen in Ter Helme zelf, of je bestelt online op terhelme/be/cadeaubonnen

Kinderlaan 49-51 –– 8670 Oostduinkerke –– 058 23 45 02 –– terhelme.be

De klik gemaakt met je bedrijfswagen?

Ook als je nog geen klant bent.

Ontdek het op kbc.be/ ondernemen/autofinanciering.

Je autofinanciering simuleren en afsluiten kan volledig digitaal.