9 minute read
ANGELIQUE VAN OMBERGEN
NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS
Minigolf met Markant Neeroeteren
Na een bizar werkjaar sloot Markant Neeroeteren het jaar sportief af. Ze gingen een balletje slaan bij de Citygolf in Maaseik. Zes holes speelden ze en ondertussen kreeg de groep een heleboel leuke verhalen te horen.
WIJ WILLEN JOU IN ONS MAGAZINE!
Heb je ook nieuws uit jouw afdeling dat je in het volgende Markant Magazine wil? Mail dan alle informatie en foto’s voor 8 oktober naar redactie@markantvzw.be.
Wat een blij weerzien in Zemst, tussen de voorzitters van de regio Vlaams-Brabant en Brussel, begin juni, na maanden van Zoomen. De voorzitters deden eerst een ‘Veelzijdige’ wandeltocht om vervolgens te klinken op het nieuwe werkjaar.
DINER SUR TERRE MET MARKANT KACHTEM
Markant Kachtem ging op culinaire ontdekkingstocht in de 400 vierkante meter grote moestuin van Annelies en Jeroen en hun biologisch huiskamerrestaurant. Dit Diner sur Terre zag er verrukkelijk uit!
AFSLUITDINER MARKANT BILZEN
Niks zo fijn als een avond met lekker eten en mensen die je graag ziet. Markant Bilzen genoot in goed gezelschap van een etentje in het Bevershof.
MARKANT TIELT BEDANKT ANNEMIE BOGAERT
Annemie Bogaert heeft zich jarenlang ingezet voor Markant Tielt. En daar wilden de dames van Markant Tielt haar graag voor bedanken bij de afsluit van hun werkjaar. Ook van ons een grote merci, Annemie!
Wat een fijne verrassing voor Markant Hamont-Achel. De groep werd getrakteerd op een salsaoptreden. En of het zin geeft, om zelf de beentjes te strekken.
MARKANT DIEPENBEEK ZET CLEMENCE LENAERS IN DE BLOEMETJES
Zoals Clemence Lenaers zich 33 jaar ingezet heeft voor Markant Diepenbeek, is bewonderenswaardig. Haar jarenlange toewijding als bestuurslid werd bewierookt in een ludiek gedicht. De groep zal haar enorm missen.
SALSA MET MARKANT HAMONT-ACHEL
Illustratie: Nikki Rodriguez via The Noun Project
Markant Neerpelt wandelt en ruimt op!
Hoe schoon is dat! Markant Neerpelt ging tijdens de wekelijkse wandeling zwerfvuil opruimen. Bedankt hiervoor, want alle beetjes helpen. ■
Het kan nooit kwaad om goed omringd te zijn in het leven. Bij Angelique Van Ombergen waren het vooral haar grootouders en haar vrouw die haar steeds aanmoedigden haar dromen te volgen. Vandaag werkt ze bij het Europees Ruimteagentschap (ESA) als wetenschapscoördinator Human Research. Het is haar missie om wetenschap toegankelijker te maken, ook voor kinderen. “Zalig om die oogjes te zien fonkelen, wanneer je ze meeneemt in de wondere wereld van het heelal.”
Tekst Nathalie Dirix | Foto’s Sarah Van Looy | Make-up Emilie De Roo
‘Ik ben mijn grootouders nog altijd dankbaar’
Vanwaar jouw fascinatie voor wetenschap? “Het kwam alvast niet door de omgeving waarin ik opgroeide. Als jong meisje was ik wel heel nieuwsgierig naar de wereld rond mij. Dat zie je vaak bij kinderen. Ze krijgen maar niet genoeg van de waarom-vraag. Bij mij bleef dat grote verlangen naar kennis met de jaren groeien. Dat de wetenschap mijn bestemming zou worden, stond al vroeg in de sterren geschreven.” “Ik herinner me nog hoe gelukkig ik was, toen ik voor mijn plechtige communie een abonnement op National Geographic kreeg. In die tijd had ik nog een andere favoriete bezigheid: alle hoofdsteden van buiten leren. Ik was in de wolken met de wereldatlas die mijn grootouders me cadeau deden.” “Ik ben grotendeels door hen opgevoed. Wat ik vooral gewaardeerd heb, is de vrijheid die ze mij gaven. Hoewel ze niet wetenschappelijk geschoold waren, hebben ze mijn honger naar kennis nooit willen stoppen. Integendeel, als ze merkten dat ik geboeid was door de aarde, dan kochten ze dus zo’n atlas voor me. Ze hebben me de ruimte gegeven om te worden wie ik werkelijk ben. Hoewel ze er allebei niet meer zijn, weet ik zeker dat ze tevreden kijken naar die kleindochter van hen. Dat ze vooral niet vergeten dat ik ze nog steeds heel dankbaar ben.”
Na je master audiologische wetenschappen deed je een doctoraat over hoe de hersenen van astronauten zich aanpassen aan de ruimte. Tot welke inzichten kwam je?
“Ik heb voor dat doctoraat ook de klinische aspecten van evenwichtsstoornissen onderzocht waarmee sommige mensen hier op aarde kampen. Dat klinkt minder spectaculair dan het functioneren van de hersenen van astronauten, maar was even interessant. We ontdekten dat evenwichtsstoornissen vaak gepaard gaan met veranderingen in het brein. Dat inzicht kan helpen om tot een doeltreffende therapie te komen.” “Bij astronauten deden we een aantal testen, voor én nadat ze de ruimte ingingen. We zagen dat hun hersenvocht na een verblijf van enkele maanden in de ruimte toeneemt. De verklaring? Zoals je weet, kom je in de ruimte los van de zwaartekracht van de aarde. Daardoor stroomt er meer vloeistof naar het bovenste gedeelte van je lichaam, ook naar je hoofd. Het volume van de grijze stof – de bouwstenen van je hersenen waarbinnen informatie opgeslagen zit – neemt af. Hetzelfde geldt in beperktere mate voor de witte stof. Deze zorgt voor de verbindingen, zodat informatie tussen de hersencellen kan doorgegeven worden.”
Ervaren de astronauten daardoor beperkingen?
“Wij kunnen dit soort wijzigingen minutieus meten. Maar dat wil nog niet zeggen dat de astronauten dat als hinderlijk ervaren. Stel dat je arm twee millimeter langer zou worden, dan merk je waarschijnlijk niets van die subtiele verandering. Het is echter te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Het onderzoek is volop aan de gang. Wat we wel weten, is dat het zicht van sommige astronauten vertroebelt wanneer ze in de ruimte verblijven. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de toename van hersenvocht. Het is een belangrijke bevinding om rekening mee te houden bij het voorbereiden van bemande ruimtemissies.”
Het menselijk brein is bijzonder complex. Denk je dat wij als mens in staat zijn het ten volle te begrijpen?
“We weten al heel veel. Tegelijkertijd is er ook heel veel dat we nog niet weten. Dat we niet weten wat we niet weten, maakt het net moeilijk. Gelukkig worden de meetmethodes, onder meer dankzij artificiële intelligentie, steeds meer geavanceerd. Daardoor wordt het mogelijk om het breinonderzoek in het algemeen en dus uiteindelijk ook bij astronauten verder te verdiepen en uit te breiden.”
Levert dit soort onderzoek ook een meerwaarde voor ons, bewoners van de aarde?
“Dat er altijd een direct verband is, lijkt me een brug te ver.
Wie is Angelique Van Ombergen?
• geboren in Beveren op 14 november 1989. • haalde een doctoraat in de Medische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen in september 2017, waar ze sinds oktober 2019 nog werkzaam is als gastprofessor. • werkt als Science Coordinator Human Research bij het Europees Ruimteagentschap (ESA). • onderzocht onder meer hoe de hersenen van astronauten zich aanpassen aan ruimtereizen en deed onderzoek naar het menselijk evenwichtssysteem. • organiseert met de vereniging Space4Youth ruimtekampjes voor kinderen. • schreef twee kinderboeken (In mijn hoofd en Reis naar de sterren) en Ruimtereizen: ons brein in extreme omstandigheden.
Algemeen kan je wel stellen dat het onderzoek bij astronauten onze inzichten over het menselijk lichaam verruimt. Zo worden in de ruimte de botten van astronauten brozer. Je kan het vergelijken met de effecten van osteoporose die je bij patiënten ziet. Ook bij hen zorgt een verstoord evenwicht tussen botaanmaak en -afbraak voor fragielere botten. Bij astronauten kunnen we de fysiologische aspecten echter heel precies meten, zowel voor als na de ruimtereis. Dat levert interessante vergelijkende data op.” “Voor het Europees Ruimteagentschap is dit een gevoelig punt. Bij onderzoeksprojecten stellen we ons steeds de vraag: what’s the benefit for the earth? Toegegeven, soms gaan er jaren overheen om tot waardevolle conclusies te komen waarmee we het leven van mensen op aarde kunnen verbeteren. Maar dat is net de kern van wetenschap. Het is geen lineaire zoektocht die je van A naar B brengt. Het is door grenzen te verleggen en nieuwe, onbekende oorden te betreden dat je verrassende ontdekkingen kan doen.”
Het valt op dat je met je artikels en blogs wetenschap zo dicht mogelijk bij de mensen wil brengen. Wat drijft je?
“Het kan ouderwets klinken, maar ik vind het belangrijk om iets terug te geven aan de maatschappij. Ik ben me goed bewust dat ons wetenschappelijk onderzoek met belastingsgeld gefinancierd wordt. Het is dan ook vanzelfsprekend dat we de belastingbetalers op de hoogte brengen en houden van de resultaten van ons onderzoek. Ze hebben daar recht op. Ik weet dat wetenschap niet altijd behapbaar is voor het grote publiek. Als wetenschapper vind ik het echter mijn plicht om de kennis die wij verzamelen op een heldere en verstaanbare manier met niet-experten te delen. Daar kruipt best wat tijd in, maar dat mag ons niet beletten om het niet te doen. Wat mij betreft, is het even belangrijk als onze publicaties in wetenschappelijke tijdschriften. En eerlijk gezegd, ik vind het ook leuk om te doen (lacht).” omgeving te maken met mensen met neurologische aandoeningen. Denk maar aan alzheimer of parkinson. In het boek krijgen ze een verklaring voor deze ouderdomsaandoeningen. Ze gaan begrijpen dat ze een gevolg zijn van de werking van de hersenen. Net zoals verliefdheid dat is. Ook dat komt aan bod: wat gebeurt er in onze hersenen als we vlinders in onze buik voelen? (lacht)”
Een tijdje geleden richtte je Space4Youth op.
“Samen met Michiel Spaens, een STEM-leerkracht (STEM staat voor Science, Technology, Engineering en Mathematics, red). in het middelbaar en vriend van me. Hij bracht ook Valentijn Cap aan boord, ook een STEM-leerkracht. Onze missie is wetenschap en ruimtevaart op het niveau van kinderen te brengen. Twee keer per jaar richten we een eendaags ruimtekamp in waarin je allerlei interessante zaken over de planeten en astronauten te weten komt. Je leert er zelfs je eigen Marsrover bouwen.”
Je schreef ook het kinderboek In mijn hoofd, over de werking van onze hersenen. Hoe breng je zo’n complexe materie op maat van kinderen?
“Moeilijke woorden ga ik alvast niet uit de weg. Ik probeer ze zo helder mogelijk uit te leggen. Ik betrek het onderwerp ook zoveel mogelijk op hun leefwereld. Ook kinderen krijgen in hun
‘Ik wil nog steeds Hoe zijn de reacties van de kinderen? zo leven dat “Je zou er van staan te kijken hoeveel de meesten van hen al over de ruimte mijn tijd hier weten. Zelf vind ik het bijzonder spannend om te doen. Zalig toch als je die oogjes ziet fonkelen wanneer je ze op aarde meeneemt in die wondere wereld van het heelal. Ik vind het ook leuk dat ik er wel toe doet’ dit als vrouw kan doen. Ik ben ervan overtuigd dat het helpt om het cliché van de mannelijke wetenschapper te doorprikken. Regelmatig krijg ik nadien nog reacties van ouders van meisjes die deelnamen. Ze vertellen me dat hun dochters weken later nog over het ruimtekamp spreken. Kijk, als die meisjes door de deelname aan het kamp voor goed bevrijd zijn van de gedachte dat wetenschap gendergebonden zou zijn, dan mogen we meer dan tevreden zijn.”
Het ESA richtte zich dit jaar tot vrouwen om zich kandidaat te stellen als astronaut. Hoe was de respons?
“Uit heel Europa ontvingen we 22.589 kandidaturen. Dat is bijna drie keer meer dan bij de vorige oproep in 2008. Opvallend: een kwart van de kandidaten zijn vrouwen. In België solliciteerden er in totaal 1.019 mensen. 234 van hen zijn vrouw. Dat is dus ongeveer een vierde. Het vertelt ons dat er nog een weg te gaan is. Tegelijkertijd merk je dat er stilaan schot komt in de nobele zaak van ‘meer vrouwen in de ruimte’.”
