KÜRESEL KENT GÜNDEMİNDE ŞEHİRLER VE YEREL YÖNETİMLER: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER HABİTAT TOPLANTILARI

…BM üye devletleri tarafından 2015 yılında onaylanan 2030 yılı Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi, insanlar ve tüm evren için bugün ve gelecekte barış ve refahın temini için tüm ülkelere küresel ortaklık kurulması için yapılan bir çağrıdır. Gündemin merkezinde 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) ve bu amaçlara bağlı olarak geliştirilen toplam 169 hedef yer almaktadır. Yoksulluğa ve diğer yoksunluklara son verebilmek için sağlık ve eğitimi geliştirme stratejileri paralel yürütülmeli, eşitsizlikler azaltılmalı ve ekonomik büyüme teşvik edilmeli, bu esnada da iklim değişikliği tedbirleri alınarak okyanuslarımız ve ormanlarımız korunmalıdır…

YAZAR: Prof. Dr. Gülden Erkut, İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi

Yerküre üzerinde insan yerleşmeleri çok az alan kaplamaktadır (%2-3). Birleşmiş Milletler Dünya Kentleşme Öngörüleri 2018 revizyon raporuna göre (World Urbanization Prospect 2018), günümüzde dünya nüfusunun %55’i kentsel alanlarda yaşamakta iken, 2050’de kentsel nüfusun %68’e ulaşması beklenmektedir. Yerküre üzerindeki kıtalar ve ülkelerin kentleşme düzeyine bakıldığında dengesiz bir dağılım olduğu görülmektedir. Kentsel alanlarda yaşayan nüfusu en fazla olan Kuzey Amerika (%82), Latin Amerika ve Karayipler (%81), Avrupa (%74) ve Avustralya (%68) günümüzde kentleşme düzeyi en yüksek bölgelerdir.

Öte yandan, nüfusunun %43’ü kentsel alanlarda yaşamakta olan Afrika ve %50’si kentsel alanlarda yaşayan Asya göreceli olarak kırsal özelliktedir. Ancak her iki kıtada da kentleşme hızı yüksektir ve 2050 yılına kadar kentsel büyümenin yaklaşık %90’ının bu iki kıtada yoğunlaşacağı ve artı 2.5 milyar kişinin bu kentsel alanlara ekleneceği tahmin edilmektedir.

Hindistan, Çin ve Nijerya olmak üzere sadece üç ülkenin; 2018-2050 yılları arasındaki kestirilen dünya kentsel nüfusu artışının %35’ini üstleneceği tahmin edilmektedir. Kent nüfuslarına, Hindistan’ın 416 milyon, Çin’in 255 milyon ve Nijerya’nın da 189 milyon kişi ekleyeceği tahmin edilmektedir.

Dünyadaki şehirlerin nüfus büyüklüklerine göre dağılımı, Tablo 1.’de görülmektedir. 10 milyon veya daha fazla nüfus barındıran şehirler megaşehir, 5-10 milyon nüfus barındıran şehirler büyük şehir olarak tanımlanır. Dünya ölçeğinde her beş kişiden birinin yaşadığı orta büyüklükteki şehirler 1-5 milyon nüfus barındırır. 500.000-1 milyon nüfus barındıran şehirlerin dağılımı tabloda sunulmuştur. 2014 yılında dünya nüfusunun yaklaşık yarısı 500.000’den az nüfuslu kentsel alanlarda yaşamaktadır. Nüfusu 100.000-500.000 olan ara-kademe şehirler, küresel kentsel nüfusun %60’ını barındırmaktadır ve en hızlı büyüme bu arakademe şehirlerde görülmektedir.

Tablo 1. Dünyadaki şehirlerin nüfus büyüklüklerine göre dağılımı.

30-40 yıl önce, dünyadaki en büyük kentsel yığılma bölgeleri en gelişmiş bölgelerde iken, günümüzde en büyük şehirler yerkürenin güneyinde yer almaktadır. En hızlı büyüyen kentsel yığılmalar, Asya ve Afrika ara–kademe şehirleri veya bir milyondan az nüfus barındıran şehirlerdir.

“Dünya Şehirlerinin Durumu” raporunda (Jin ve Liu,2011) dünyada ıraksanan kentsel büyüme örüntüsüne dikkat çekilmiştir. Rapora göre, geçtiğimiz on yıl içinde gelişmekte olan dünyada nüfus haftada ortalama 1.2 milyon kişi artmıştır. Diğer deyişle dünyada nüfus artışı, Avrupa’nın kentsel bölgelerindeki bir yıllık demografik büyümenin biraz altındadır. Bu bağlamda Asya kent nüfusuna her hafta 0.88 milyon yeni kent sakini ekleyerek en hakim konumda iken, ikinci sıradaki Afrika her hafta 0.23 milyon kişi eklemektedir. Latin Amerika ve Karayiplerin katkısı ise, haftada 0.15 milyon artışa karşılık gelmektedir.

Gelişmekte olan dünyada yakınsanan kentsel büyüme örüntüsü incelendiğinde; kentler idari sınırların dışına taşarak otomobil kullanımı ve arazi spekülasyonunun da etkisiyle, sürdürülebilir olmayan düşükyoğunluklu formda kesintisiz olarak yayılmakta ve saçaklanmaktadır. Jin, L ve Y. Liu, 120 şehir üzerinde yaptıkları araştırma sonucunda; şehirlerin kapladığı alanın, kentsel nüfus artışına kıyasla iki kat fazla arttığını tespit etmiştir.

YAŞANABİLİR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLER İÇİN BM-HABITAT TOPLANTILARI

Kırsal bölgelerden kentsel alanlara süregelen göç sonucunda, dünya kentsel nüfusunun artmaya devam etmesi sonucu çeşitlenen sosyal, ekonomik ve çevresel sorunları en aza indirmek ve küresel kentsel sorunlara çözüm geliştirerek sürdürülebilir kentsel gelişmeyi sağlamak üzere; Birleşmiş Milletler HABITAT-İnsan Yerleşmeleri teşkilatı 1976’lardan itibaren yirmişer yıllık aralıkla düzenlediği Konut ve Sürdürülebilir Kentsel Gelişme konferansları ile sosyal açıdan kapsayıcı, üretken ve yaşanabilir şehirlerin gelişmesini hedeflemiştir.

BM-HABITAT I İNSAN YERLEŞMELERİ KONFERANSI

31 Mayıs-11 Haziran 1976’da Kanada, Vancouver’da düzenlenen “HABITAT: Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşmeleri Konferansı”; izleyen toplantıların da gerçekleşmesiyle HABITAT I olarak adlandırılmıştır. Bu toplantı sonrasında Birleşmiş Milletler, insan yerleşmeleri ve barınma konusuna daha geniş yer vermek için yeni bir yapılanmaya gitmiştir. 1978 yılında merkezi Nairobi, Kenya’da olan “Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşmeleri Merkezi” (BM-HABITAT) resmi olarak kurulmuştur.

BM-ÇEVRE VE KALKINMA KONFERANSI

1992 yılında Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED) ekolojik dengenin bozulması, derinleşen yoksulluk, dengeli kalkınma gibi dünya sorunlarına yeni bir bakış açısı oluşturmayı hedefledi ve “Gündem 21” programını benimsedi. Küresel zirvede; sosyal ve ekonomik boyutlar, kalkınma için kaynakların korunması ve yönetimi, başlıca grupların rollerinin güçlendirilmesi ve uygulama araçlarını kapsayan “Gündem 21” belgesini 179 ülke imzaladı. 21. yüzyılda dünyanın eko-sistemlerinin korunması, temel ihtiyaçların karşılanması, daha iyi bir yaşam standardına erişme ve ekonomik kalkınmayı sağlamak üzere ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde bu programı uygulamayı ve finansman ve teknoloji transferi konusunda ayrı ayrı ve işbirliği içinde çalışmayı ve uluslararası projelere katılmayı BM üye devletleri taahhüt ettiler.

Yaşanabilir ortak bir gelecek için BM tarafından yürütülen ve 21. yüzyılın sorunları ile mücadele etmeyi amaçlayan bir küresel eylem programı olan Gündem 21 gezegenimizin sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak için bu yüzyıl boyunca gerçekleştirilecek bir “yapılacaklar listesi”dir ve kapsamlı bir eylem planıdır (IULA-EMME, 1996).

BM-HABITAT II KENT ZİRVESİ

3-14 Haziran 1996 tarihinde İstanbul’da düzenlenen HABITAT II konferansında Gündem 21’in uygulanması ve yerelleşmesi benimsendi. HABITAT II’de “herkese konut” ve “kentleşen dünyada daha sürdürülebilir insan yerleşimleri” olmak üzere iki ana tema tanımlanmıştı. Bu kapsamda insan yerleşmelerinin daha güvenli, sağlıklı, yaşanabilir, adil, sürdürülebilir ve üretken olmalarını ve yaşam çevrelerinin iyileştirilmesini sağlamak için uluslararası, ulusal ve yerel düzeylerde mevcut ortaklıkların güçlendirilmesi ve yeni ortaklıklar kurulması hedeflenmiştir. Kentsel sorunlara devlet öncülüğünde çözüm arayan HABITAT I toplantısından farklı olarak, HABITAT II’de bu konulara ilişkin iddiası ve gücü olabilecek farklı paydaşların katılımı, yapabilir kılınması ve güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 3-14 Haziran 1996 tarihindeki HABITAT II Kent Zirvesi resmi toplantısı öncesinde; 30 Mayıs 1996 tarihinden başlayarak forumlar düzenlenmiştir. Bu forumlar; yerel yönetimler ile birliklerin bir araya geldiği “Kentler ve Yerel Yönetimler Kurultayı”, “Bilimler Akademileri Forumu”, özel sektör temsilcilerinin bir araya geldiği “Özel Sektör Forumu”, kentsel sorunlarla ilgili, kar amacı gütmeyen kamusal ve özel vakıfların bir araya geldiği “Vakıflar Forumu”, “Sivil Toplum Kuruluşları Forumu” ve parlamenter örgütlerin düzenlediği “Parlamenterler Forumu”dur (Mimarlık Dergisi, Haberler, 1996/269). Resmi toplantının son günü 1996 “İstanbul Deklarasyonu” yayınlanmıştır.

HABITAT II toplantısı devamında, 1997 yılında “Türkiye’de Yerel Gündem 21’lerin Teşviki ve Geliştirilmesi Projesi” Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), T.C. Hükümeti ve Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği - Doğu Akdeniz ve Orta Doğu Bölge Teşkilatı (IULA-EMME) tarafından imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Örnek uygulamalarla başlayan projenin kapsamı daha sonra genişletilmiştir.

BM-SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA AMAÇLARI (2015)

HABITAT III toplantısı öncesinde Birleşmiş Milletler’in 2030 yılı yeni sürdürülebilir kalkınma amaçları 2015 yılında yayınlanmıştı. HABITAT III toplantısı ise, bu gündemin uygulanması sürecini “Şehirlerin Yeni Gündemi” olarak kabul etmiştir.

BM-HABITAT III KONUT VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTSEL GELİŞME KONFERANSI

1996 “İstanbul Deklarasyonu” üzerine inşa edilmiş olan HABITAT III, 17-20 Ekim 2016 tarihinde Ekvador’un başkenti Quito’da gerçekleştirilmiştir. HABITAT I’den bu yana geçen 40 yıl içinde; şehirlere hızlı göç, özellikle dünyanın gelişmekte olan ülkelerinde artarak devam etmiştir. Şehirler saçaklanarak çeperlerinde yeni yerleşim alanları ile yayılmasını sürdürmüştür. Plan dışı gelişen düzensiz konut alanları da, şehirde yaşayan yoksulların var olma stratejisi olarak devam etmiştir. 2016 yılında, 4 milyar insan -yani dünyadaki nüfusun %55’i- yerküre yüzeyinin %2’lik bir kısmını kapsayan şehirlerde yaşamakta ve toplam ekonomik faydanın %70’ten fazlasını oluştururken, kirliliğin de %80’den fazlasının şehirlerde oluşmasına neden olmaktadır.

Küresel ölçekte sürdürülebilir kentleşmeyi sağlamak üzere 2016-2036 dönemi için belirlenmiş olan “Yeni Şehir Gündemi”; geniş kapsamlı taahhüt ve katılım süreci ile üretilmiştir. Evrenseldir, hem gelişmiş ve hem de gelişmekte olan ülkeler için tasarlanmıştır. Eyleme yönelik bir çıktı dokümanı elde edilmesi hedeflenmiştir. Yeni kent gündeminin uygulanmasına yönelik eylem çerçevesi (AFINUA)’da beş kategori altında temel unsurlar tanımlanmıştır.

1. Ulusal kentsel politikalar

2. Kentsel mevzuat, kurallar ve düzenlemeler

3. Kent planlama ve tasarım

4. Kent ekonomisi ve belediyelerde finansman,

5. Yerel uygulama

HABITAT III konferansının, hükümetlerin şehirlerin gündemini yeniden düşünmeleri için ve sürdürülebilir kalkınmanın hakçalık ve refah gibi tüm yönlerini bütünleştirecek yeni şehirsel gelişim modellerini geliştirebilmesi için bir fırsat olduğu ifade edilmektedir.

DÜNYA KENT FORUMLARI

Dünya Kent Forumu (DKF), BM-HABITAT Teşkilatı, BM İnsan Yerleşmeleri Programı tarafından yürütülen ve düzenlenen teknik bir forumdur. 2002’den bu yana, her iki yılda bir forumu düzenlemeye talip olan belirli bir şehir ve misafir ülkenin de olumlu değerlendirmesi sonucunda düzenlenir. Kentlerin sorunları ile sahip oldukları potansiyeller ve fırsatlar hakkında görüş ve tecrübelerin karşılıklı değiş-tokuş edildiği ve hükümetler, uluslararası kuruluşlar, kurumlar ve hükümet-dışı organizasyonların kentsel gündemi tartıştığı bir uluslararası toplantıdır. Forum ilk kez 2002 yılında Nairobi, Kenya’da düzenlendiğinde DKF’nin hedefleri ve çalışma biçimi de kabul edilmiştir. İkinci toplantı 2004 yılında Barselona, İspanya’da; üçüncü toplantı 2006 yılında Vancouver, Kanada’da; dördüncü toplantı 2008 yılında Nanjing, Çin’de; beşinci toplantı 2010 yılında Rio de Janeiro, Brezilya’da; altıncı toplantı 2012 yılında Napoli, İtalya’da, yedinci toplantı 2014 yılında Medellin, Kolombiya’da ve dokuzuncu toplantı 2018 yılında Kuala Lumpur, Malezya’da düzenlenmiştir. Dünya Kent Forumu’nun 10. toplantısı 2020 yılında Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri’nde düzenlenecektir.

Dünya Kent Forumu, HABITAT gündeminin orijinal tanımı, getirdiği sorumluluklar ve uygulanmasına yönelik değişen dinamiklere HABITAT ortaklarını bir araya getirerek yanıt vermektedir. HABITAT III’e hazırlık sürecinde özellikle 2014’te düzenlenen Dünya Kent Forumu, gelecek 20 yıl içinde sürdürülebilir kentsel kalkınmanın yeniden eklemlenmesi konusunda önemli bir toplantı olmuştur. Küresel konferans 20 yılda bir toplanarak kentsel gündemi inceler ve yeniden tanımlar.

Dünya Kent Kampanyası’nın bir çıktısı olan “İhtiyacımız Olan Kent” başlıklı belgede tanımlanan Yeni Kent Paradigması ilkeleri aşağıdadır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” sosyal açıdan kapsayıcıdır. Kentte yaşayan nüfusun tüm kesimleri ve yaş grupları kendilerini sosyal ve kültürel olarak ifade edebilecekleri mekânları temin eder. Sosyal ve fiziki ayrışma ve dışlanmaya imkân tanımaz.

• “İhtiyacımız Olan Kent” iyi planlanmış, yürünebilir ve ulaşım dostudur. Okullar yürüme veya bisiklet ile ulaşım mesafesindedir. Ofisler, evden birkaç durak ötededir. Günlük alışveriş gereksinimleri, yerleşim alanlarından yürünebilir mesafededir ve durakların yakınındadır. Rekreasyon için açık alanlar okul, işyeri ve evlerin yakınındadır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” kendi enerjisini üretebilir. Enerji-etkin, düşük-karbon ve giderek yenilenebilir enerjiye dayalı ve dayanaklı olabilecek şekilde tasarlanmıştır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” ekonomik açıdan canlı ve kapsayıcıdır. Yerel ekonomik gelişmeyi teşvik eder ve en küçük girişimciden en büyük şirkete kadar destekler. Ekonomik gelişme stratejileri içinde enformel sektörün özel ihtiyaçlarını dikkate alır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” kimlik ve mekân hissine sahiptir. Kültür, insan onuru ve sürdürülebilirlik için anahtar olarak görülür. Şehirde tüm yaşayanların yaratıcı potansiyelini açığa çıkarmak üzere kültürel aktörler vardır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” güvenlidir. Gece ve gündüz, tüm insanlar caddeleri, parkları korkusuzca kullanabilir ve seyahat edebilir. Kamu görevlileri, polis, itfaiye, sağlık, ulaşım ve çevre hizmetleriile mahallede yaşayanlar ve sivil toplumgrupları birbirleri ile sık sık iletişimiçindedir ve ortak anlayışa sahiptir.

• “İhtiyacımız Olan Kent” sağlıklıdır. Şehrin parkları ve bahçelerinde yerel flora ve fauna ile biyoçeşitlilik korunmuştur.

• “İhtiyacımız Olan Kent” ödenebilir ve hakçadır. Arazi, altyapı, konut ve temel hizmetleri planlarken düşük gelir grupları da dikkate alınmalıdır. Kamu hizmetleri hizmet sunulan yerel topluluk ile birlikte tasarlanmalı; kadın, genç ve kırılgan nüfusların gereksinimlerini de kapsamalıdır.

• “İhtiyacımız Olan Kent” metropoliten düzeyde yönetilir. Sektörel politikaları ve faaliyetleri (ekonomi, hareketlilik, biyoçeşitlilik, enerji, su ve katı atık) geniş kapsamlı ve ilişkisel yerel çerçeveden koordine eder. Topluluklar ve mahalleler metropoliten düzeyde kararların alınmasına aktif olarak katılırlar.

• İhtiyacımız olan siyasal ve yasal çerçeve, kentlerin yeni paradigması için bir yol haritasıdır.

Sonuç olarak, ihtiyacımız olan kent sosyal açıdan kapsayıcı, iyi planlanmış, kendisini geliştirebilen, dayanıklı ve yüksek refah düzeyine sahip olmalıdır. Her ülke, bölgesel ve yerel kentsel politikalarını yönlendirecek olan kendi ulusal politikasını belirlerken yeni kentsel gündem paradigmasının ana ilkelerini göz önüne almalıdır. Politika tedbirlerinin uygulanmasını sağlamak üzere, özel sektör ve sivil toplum paydaşları ile işbirliği içinde çalışmalıdır.

Kamuya açık şehir gözlemevleri kurarak, kentsel yayılma, kentsel biyoçeşitlilik, ödenebilirlik ve konuta erişim, kamu hizmetleri, kent güvenliğine ilişkin mevcut durumu ve ilerlemeleri üzerinde uzlaşılmış göstergeler aracılığıyla düzenli takip etmeli ve karar vericileri bilgilendirmelidir.

KENTLERDE KÜRESEL GÜNDEM NASIL UYGULANACAK?

BM üye devletleri tarafından 2015 yılında onaylanan 2030 yılı Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi, insanlar ve tüm evren için bugün ve gelecekte barış ve refahın temini için tüm ülkelere küresel ortaklık kurulması için yapılan bir çağrıdır. Gündemin merkezinde 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) ve bu amaçlara bağlı olarak geliştirilen toplam 169 hedef yer almaktadır. Yoksulluğa ve diğer yoksunluklara son verebilmek için sağlık ve eğitimi geliştirme stratejileri paralel yürütülmeli, eşitsizlikler azaltılmalı ve ekonomik büyüme teşvik edilmeli, bu esnada da iklim değişikliği tedbirleri alınarak okyanuslarımız ve ormanlarımız korunmalıdır. 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı aşağıda sıralanmıştır.

• SKA 1 Yoksulluğa Son

• SKA 2 Açlığa Son

• SKA 3 Sağlıklı Bireyler

• SKA 4 Nitelikli Eğitim

• SKA 5 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

• SKA 6 Temiz Su ve Sıhhi Koşullar

• SKA 7 Erişilebilir ve Temiz Enerji

• SKA 8 İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

• SKA 9 Sanayi Yenilikçilik ve Altyapı

• SKA 10 Eşitsizliklerin Azaltılması

• SKA 11 Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları

• SKA 12 Sorumlu Tüketim ve Üretim

• SKA 13 İklim Eylemi

• SKA 14 Sudaki Yaşam

• SKA 15 Karasal Yaşam

• SKA 16 Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar

• SKA 17 Hedefler İçin Ortaklıklar

Yeni Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminde; aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, sıralanan 17 amaçtan 5’i doğal çevre, 7’si sosyal ve 3’ü ekonomik sürdürülebilirlik ile ilişkilidir.

11 no’lu amaç doğrudan şehir ve planlama konularını kapsamaktadır.

17 no’lu amaç ise; yönetim ve katılım mekanizmalarının geliştirilmesine vurgu yapmaktadır.

Baltimore şehri için yapılan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA)’nın yerelleştirilmesi projesinde,

SKA 1,2,3,5,10,16 İnsan ile ilgili SKA 1,4,8,9,10,12 Ekonomi ve Refah ile ilgili

SKA 6,7,12,13,14,15 Doğal Çevre ile ilgili Evrensel Amaçlar olarak değerlendirilmiştir.

11 no’lu Sürdürülebilir Kalkınma Amacı “Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları”na ilişkindir. Toplam 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı içinde, mekana bağlı olan tek amaçtır ve kalkınmanın mekansal boyutuna önem verir. 10 hedef ve 15 göstergeden oluşur (https://unstats.un.org/). Bu hedefler arasında; 11.1 Konut ve temel hizmetler (çöküntü bölgeleri ve köhnemiş yerleşim bölgelerinin iyileştirilmesini de kapsar); 11.2 Ulaşım sistemleri; 11.3 Şehir ve yerleşme planlaması; 11.4 Kültürel ve doğal miras; 11.5 İklim değişikliği, afete dayanıklılık ve hazırlık; 11.6 Şehirlerin çevresel etkileri; 11.7. Yeşil, kamusal mekanlara erişim ve 11.a Kentsel-kırsal bağlantılar, 11.b. Dayanıklılık/ afet risk yönetimi ve 11.c. Az gelişmiş ülkeler, bulunmaktadır.

Geniş kapsamlı küresel sürdürülebilir kalkınma hedeflerini kent düzeyinde yerelleştirmek ve ölçmek üzere “Şehir Gelişme İnsiyatifi” adlı bir araç geliştirilmiştir. Kapsayıcı ve katılımcı mekanizmalar geliştirilerek, şehirlerin sistemli bir yaklaşımla sürekli izlenmesi hedeflenmektedir.

Mayıs 2019’da BM-HABITAT Meclisinin ilk toplantısı Nairobi Yerleşkesi’nde gerçekleştirilmiş ve yeni dönem stratejik plan oylanarak yürürlüğe girmiştir. Vizyonu “kentleşen dünyada herkes için daha iyi yaşam kalitesi” olan BM-HABITAT, 2020- 2025 stratejik planı hedefi olarak kalkınma ve barışın geliştirilmesi ve herkesin yaşam koşullarının iyileştirilmesi için sürdürülebilir kentleşmenin geliştirilerek sürükleyici bir rol oynamasını benimsemiştir. Bu hedefin gerçekleştirilmesine yönelik değişim alanları şunlardır:

• Kent-kır devamlılığı boyunca mekansal eşitsizliğin ve toplumdaki yoksulluğun azaltılması

• İklim eyleminin güçlendirilmesi ve kentsel çevrenin geliştirilmesi

• Etkin kentsel kriz önleme ve yanıt verme

“Sosyal kapsama” insan hakları, toplumsal cinsiyet, çocuk genç ve yaşlılar ile engeller ile ilgili konulardır. Tüm değişim alanlarının arka planında dayanıklılık ve güvenlik tematik alanları yer alır.

Sonuç olarak; yerel yönetimler ve diğer paydaşlar 2030 Gündemi’ni yerel düzeyde uygulamak için bir yol haritası oluşturmalı ve kurumsal stratejik planlarında da kendi ihtiyaç ve öncelikleri çerçevesinde bu konuya yer vermelidir. Yerel aktörlerin farkındalığını arttırarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının uygulanması ve takip edilmesi gelecekte ihtiyacımız olan kent hedefine yaklaşmamızı sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

IULA_EMME, Yerel Gündem 21 Planlama Rehberi,1996

Jin, L. and Y. Liu (City Report on Shenzhen, Unpublished UN-Habitat background study for the report UN Habitat, 2011, s. 50

Mimarlık Dergisi, Haberler, 1996/269

Roadmap for Localizing the SDGs: Implementation and Monitoring at Subnational Level Global Task Force of Local and Regional Governments, UN-Habitat & UNDP, 2016

UN, State of the World’s Cities, 2012/2013

UN (2015), Transforming Our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development

UN (2018) World Urbanization Prospects, The 2018 Revision